Nieuwsbrief 19

Page 1

Jos Maes Voorzitter Muzes vzw

Voorwoord

Muzes nieuwsbrief 19 april 2009

Beste collega’s Een begin maken met een hervorming van het secundair onderwijs was voor minister Vandenbroucke een laatste agendapunt voor de verkiezingen van juni. Het plan is zo goed als af. De afschaffing van de opdeling in algemeen, technisch en beroepsonderwijs, lesblokken van twee à drie uur zijn enkele opvallende punten uit het voorstel. Een viertal uren per week zal men kunnen kiezen uit belangstellingsgebieden –grosso modo ‘natuur en techniek’, ‘talen en cultuur’, ‘handel en economie’ en ‘gezondheid en samenleving’- welke de huidige opdeling in ASO,TSO en BSO zullen vervangen. Verder kunnen we uit de blauwdruk opmaken dat er in het basispakket meer aandacht zal worden besteed aan cultuur. Reden tot gejuich? Het verleden heeft ons alleszins geleerd dat we omzichtig moeten omgaan met deze informatie en vooral nagaan welke mogelijkheden (en gevaren) deze veranderingen met zich meebrengen voor leraren muziek en beeld. We houden jullie zeker op de hoogte. De afgelopen weken hebben medewerkers, bestuur en algemene vergadering de hoofden bij elkaar gestoken om de werking van de vereniging te optimaliseren. De aandacht ging vooral uit naar een vernieuwde vorm van lidmaatschap en communicatie. In de toekomst wordt deze materie door het bestuur grondig aangepakt. Intussen is nieuwsbrief 19 van de persen gerold. In deze nieuwsbrief gaat onze aandacht uit naar muzikale vorming voor jonge kinderen. In oktober wordt een nieuwe opleiding opgestart te Mechelen. Het artikel is gewijd aan de werking ‘Muziek op Schoot’ uit Nederland. De Dag van de Beeldeducatie op 27 april wordt een succes. Leraren uit een 180-tal scholen en een 15-tal standhouders hebben ingetekend. Beeldend kunstenaar Koen van den Broek zal participeren aan het debat. In het artikel beeld nemen we hem onder de loep. Met blues for minors van Jan Verbeeck kan u in de klas muzikaal aan de slag. Veel leesplezier!

Inhoud 1 Voorwoord 2 Muziek: Muziek op schoot in Nederland

6 Beeld: Spot op Koen van den Broek 8 Nieuws van Muzes vzw

10 Nascholing in Klankendaal 11 Praktijk Muziek: Blues for Minors

Muzes vzw Tervuursesteenweg 84 2800 Mechelen info@muzes.be www.muzes.be eindredactie: Liesbeth Segers liesbeth.segers@muzes.be lay-out: Stefaan Vermeulen Advertenties: An Segers an.segers@muzes.be

[NIEUWSBRIEF19]01[APRIL2009]


Marijke Albers docent Muziek op Schoot, docent aan de docentenopleiding Muziek op Schoot en beleidsmedewerker Cultuureducatie

Muziek

Foto’s: Riejan Albers

Muziek op schoot in Nederland

Marjanka van Maurik opleidingsdocent muziek PABO, docent cursussen voor leidsters en leerkrachten

Een groepje ouders en hun dreumesen in de leeftijd van ca.18 maanden krabbelt weer overeind. De kinderen staan net iets eerder en kijken verwachtingsvol naar hun ouders. De lichaamstaal is duidelijk: ze willen nog een keer. De muziek op schoot-docente zet opnieuw het liedje in:“Stap stap………”. Ze zingt het in een redelijk hoog tempo. Hoewel kinderen in deze leeftijd nog niet in staat zijn om bewust in de maat te lopen, zie je toch dat ze af en toe even in de cadans van het liedje stappen. Op veel herhalen klinkt ineens heel expressief: “Boemmmmm”. De kinderen laten zich vol vertrouwen vallen, sommigen vallen op de grond, anderen springen enthousiast op de buik van de vallende ouder.

In het leven van jonge kinderen wordt er voortdurend geoefend. Dat doen de kinderen zelf, het is hun manier om de wereld te verkennen en onder de knie te krijgen. Ze gebruiken daarvoor de mogelijkheden die ze hebben en ontwikkelen die steeds verder. Herhalen is daarom een toverwoord: je oefent iets, je beheerst iets en je kunt iets (je staat erboven) en geniet daarvan. Muziek kan daarin een zinvolle rol spelen. De klank in de muziek zorgt voor motorische activiteit (in en met je lijf), de betekenis van de muziek doet een appel op emotie en gevoelens en de structuur geeft herkenning. Op die manier draagt muziek weer bij aan verdere ontwikkeling op veel gebieden.

[NIEUWSBRIEF19]02[APRIL2009]


Muziek Het bovenstaande klinkt eenvoudig, maar vraagt veel specifieke kennis en vaardigheden van een docent. In de beschreven casus houdt de docente bijvoorbeeld rekening met de motorische ontwikkeling van deze leeftijdsgroep door een passend looptempo te kiezen. Op die manier stimuleert ze de muzikale ontwikkeling. Ze geeft een duidelijk inzetbeweging, zodat de groep bijna automatisch gelijktijdig gaat lopen, ze dirigeert als het ware met haar benen. Ze heeft gekozen voor een liedje in de oermelodie (roepterts). In deze leeftijd zijn er al veel kinderen die dit melodiepatroon zelf al kunnen zingen. Belangrijk daarbij is dat ze aansluit bij de zanghoogte van de kinderstem. Tegelijkertijd observeert ze de groep, zodat de ouder-kind paren voldoende tijd krijgen om plezier aan de activiteit te beleven. Sociaal en emotioneel gezien gebeurt hier veel. De ouders en kinderen beleven plezier aan elkaar, het vallen is best spannend, maar heel veilig omdat papa of mama dichtbij is.Vaak volgt een knuffelmoment. In Nederland kunnen ouders met hun jonge kinderen (vanaf 4 maanden tot 4 jaar) naar de cursus Muziek op Schoot. Sinds de jaren ’90 hebben deze cursussen zich als een olievlek verspreid. In het aanbod van bijna alle muziekscholen en kunstencentra zijn deze cursussen opgenomen. De docenten die deze lessen verzorgen zijn opgeleid in de docentenopleiding Muziek op Schoot.

Docentenopleiding Onder leiding van een viertal docenten, waaronder de muziekpedagoge Annie Langelaar, is in 1989 de eerste docentenopleiding Muziek op Schoot van start gegaan. Binnen de conservatoria en de pedagogische opleiding (PABO) werd (en wordt) geen aandacht besteed aan deze specifieke leeftijdsgroep. Daarom was het noodzakelijk mensen op dit gebied (bij) te scholen. Sindsdien wordt elk jaar tenminste één cursusgroep opgeleid. De deelnemers bestaan grotendeels uit muziekdocenten en leraren basisonderwijs met een muziekspecialisatie. In de loop van de tijd is het leerplan een paar keer aangepast en is de opleiding gecertificeerd. Voor specifieke informatie hierover verwijzen we naar de website www.voorschoolsemuziekeducatie.nl, doorklikken naar de stichting peuters en muziek/geschiedenis. De algemene doelstelling van Muziek op Schoot is om kinderen beneden de 4 jaar kansen te bieden om hun eigen muzikale mogelijkheden optimaal te ontplooien en te ontwikkelen, teneinde een gezonde en brede basis te leggen waarop voortgebouwd kan worden. Overdracht vindt daarbij op natuurlijk wijze plaats, door muzikaal spel te integreren in de dagelijkse routine van gezins- en andere opvoedingssituaties.

[NIEUWSBRIEF19]03[APRIL2009]


Muziek Het doel van de docentenopleiding is dat cursisten in staat zijn zelfstandig cursussen Muziek op Schoot voor ouders en hun kinderen te geven en muzieklessen kunnen verzorgen in de vroeg- en voorschoolse educatie. Om dit doel te bereiken werken behalve muziekpedagogen ook een ontwikkelingspsycholoog en fysiotherapeut/haptonoom mee aan de opleiding. Bijzonder is dat er tijdens twaalf van de achttien bijeenkomsten praktijkgroepen aanwezig zijn. In principe gaat het om een groep ouders met hun baby’s (6 tot 10 maanden) en een peutergroep (kinderen vanaf 2 jaar met hun ouders). Alle cursisten geven om de beurt een les in deze beide groepen. De medecursisten observeren de les. Op die manier kan de ontwikkeling van de kinderen en de impact van de lessen gedurende ruim een half jaar gevolgd worden. Deze praktijklessen en de nabespreking daarvan vinden op de ochtenden plaats. De overige lestijd wordt besteed aan een lesprogramma waarin gewerkt wordt aan de benodigde kennis, vaardigheden en attitude. De leerstof gaat in op muziek, de ontwikkeling van het jonge kind, pedagogiek en didactiek. Door de aanwezigheid van de twee kindergroepen kan dit direct in praktijk worden gebracht. Gedurende de opleiding volgen de cursisten hospiteerlessen op een muziekschool bij een afgestudeerde Muziek op Schoot-docent en lopen zij stage in een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. Juf Mirjam is voor de derde keer een ochtend op de peuterspeelzaal. Voor de docentenopleiding Muziek op Schoot is het belangrijk dat zij ook ervaring op doet met een groep jonge kinderen zonder de begeleiding van de ouders.Tijdens het kennismakingsgesprek met de peuterjuf is ze te weten gekomen dat er elke dag voor afgaand aan het eten en drinken met de kinderen, aan tafel wordt gezongen. Er is een prachtige liedjesmap, waaruit de peuters om beurten een liedje mogen kiezen. Na het doorzingen van het liedje kiest een volgend kind een liedje. Op de eerste ochtend observeerde Mirjam deze activiteit en constateerde dat de kinderen weliswaar enthousiast reageerden, maar dat van echt meezingen geen sprake was. Ze spreekt met de peuterjuf af dat ze de volgende keer aan de slag gaat met muziekactiviteiten en al werkend zal bekijken hoe lang de spanningsboog van de kinderen is. Ondanks dat de peuterjuf dacht dat dit hooguit een kwartier zou zijn, kreeg Mirjam meteen al 25 minuten intensief aandacht van de peuters. Ze begroette de kinderen met een handpop Bolletje Beer, ging vervolgens stappen in de ruimte, speelde met de kinderen op trommels en floot tot verrassing van de kinderen een bekend liedje uit de map op haar dwarsfluit waarbij de kinderen de bijbehorende bewegingen uitvoerden. Tenslotte gingen alle kinderen op hun stoel zitten en zong juf Mirjam een afscheidslied met de beer. Vandaag, de derde keer, wordt ze door de kinderen enthousiast ontvangen. Ze vragen direct of Bolletje Beer weer mee is gekomen en ze hoort zachtjes een flard van het begroetingsliedje. Wanneer ze het later in de kring zingt, zijn er al verschillende peuters die meezingen. Net als de vorige les laat ze alle activiteiten naadloos in elkaar overgaan. De kinderen blijven betrokken en houden het deze keer maar liefst 45 minuten vol. De peuterjuf ziet dit vol verbazing aan en in de nabespreking merkt ze op dat de kinderen ook zo goed hebben meegezongen.

[NIEUWSBRIEF19]04[APRIL2009]


Muziek Mirjam weet inmiddels het een en ander van de ontwikkeling van deze leeftijdsgroep. In haar les doet ze appel op verschillende ontwikkelingsgebieden. Ze speelt goed in op de motorische mogelijkheden en “betovert” de kinderen regelmatig met mooie klanken. Ze kiest een toonhoogte en een tempo bij het zingen, goed aansluitend bij de fysieke mogelijkheden van de kinderstem. De liedjes worden vaak herhaald, waardoor de kinderen de tijd krijgen om het zich eigen te maken. Deze combinatie geeft kinderen de mogelijkheid en de gelegenheid om werkelijk te gaan zingen. Mooie muzikale overgangen van de ene naar de andere activiteit dragen bij aan het vasthouden van de concentratie. De peuterjuf was verbaasd, maar bij een goed samengestelde les is het geen probleem om 45 minuten met muziekactiviteiten bezig te zijn. De terminologie in Nederland wijkt soms af van de Vlaamse. In Nederland onderscheiden we de volgende leeftijdsgroepen. Baby’s: kinderen van 0 tot ca. 14 maanden, kenmerk: ze lopen nog (net) niet. Dreumesen: kinderen van ca. 14 tot ca. 24 maanden, kenmerk: ze kunnen lopen en hun actieve taalontwikkeling is in volle gang. Peuters: kinderen van 2 tot 4 jaar, de meeste peuters gaan naar een peuterspeelzaal Kleuters: 4 en 5 jarigen, zijn leerplichtig en gaan naar de basisschool.

m bij o lk e w n ij z s e ti c a e r zes.be u m s@ r e g e .s th e sb lie

Actuele stand van zaken Muziek op Schoot is in de loop der jaren een begrip geworden in Nederland. Op dit moment constateren we dat de cursussen voor de jonge kinderen en hun ouders binnen de muziekschoolwereld zich een eigen plek hebben verworven. De recent opgericht Stichting Muziek op Schoot wijst belangstellende ouders via een website (www.muziekopschoot.org) op cursusmogelijkheden in hun buurt. De stichting Kinderopvang Nederland, een grote kinderopvangorganisatie, heeft in het pedagogisch beleidsplan opgenomen dat op al hun kinderdagverblijven wekelijks een gecertificeerde muziek op schoot-docent met de kinderen muziek komt maken.Van veel andere peuterspeelzalen en kinderdagverblijven volgen de leidsters cursussen of workshops muziek die veelal worden gegeven door muziek op schoot-docenten. Hoewel de cursussen Muziek op Schoot over het algemeen weinig bezocht worden door jonge kinderen met laagopgeleide ouders, zijn er steeds meer initiatieven voor stimuleringsactiviteiten met behulp van muziek. Doelstelling ligt dan niet op het terrein van de muzikale ontwikkeling, maar bijv. op taalontwikkeling of op de sociaal-emotionele ontwikkeling. Denk hierbij aan allochtone gezinnen of tienermoeders. Verwachting is dat aandacht en mogelijkheden voor muziek en het jonge kind in Nederland de komende jaren gestaag zal blijven groeien. Ook in Vlaanderen zijn de eerste initiatieven van de grond gekomen. Op een enkele plaats is het al mogelijk met baby’s en peuters een muziekcursus te volgen. Plannen voor een docentenopleiding zijn in ontwikkeling. In oktober 2009 start de Katholieke Hogeschool Mechelen ism Klankendaal een postgraduaat ‘Muzikale vorming van jonge kinderen’. In de volgende Muzesnieuwsbrief wordt een artikel gewijd aan dit nieuwe initiatief.

[NIEUWSBRIEF19]05[APRIL2009]


Liesbeth Segers Eindredactie nieuwsbrief Muzes vzw

Beeld

Spot op Koen Van den Broek

Tijdens het debat op de Dag van de Beeldeducatie verwelkomen we Koen van den Broek (°1973), één van de belangrijkste binnenlandse kunstenaars van het moment. Vooraleer hij zich toelegde op de schilderkunst, studeerde van den Broek architectuur aan de K.U.Leuven. Vervolgens volgde hij opleidingen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, de Academie voor Kunst en Vormgeving in Breda en aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen.

Bronx - 1999 - Courtesy Jay Jopling/White Cube (London)

Meestal schildert Van den Broek landschappen en buitenbeelden waaruit de menselijke aanwezigheid blijkt zoals een circustent, een autosnelweg, een flatgebouw, een trottoir, een brug, huizen of anders gezegd: het decor op de rand van natuur en bouwkunst. Zijn schilderijen houden het midden tussen schilderkunst en fotografie. Hij werkt in het platte vlak, gebruikt graag kleur, maar zet zelden mensen op canvas. Die oriëntatie maakte het project This an example of that met John Baldessari uitermate interessant. Baldessari’s foto’s met mensen in een zwart-wit interieur – thema’s die van den Broek zelf nooit gebruikt – door van den Broek overschilderd werden met gekleurde verf; een machtsstrijd waar tevens ieders vrijheid gerespecteerd wordt. Of hij altijd bij het platte doek zal blijven, weet van den Broek niet. Misschien zal hij in de toekomst andere materialen gebruiken of andere kunstvormen, zoals decorbouw en architectuur aanboren. Hij staat open voor iedere ontwikkeling. U kan zijn werk bekijken op www.koenvandenbroek.org Dat kunst een belangrijke plaats inneemt in de maatschappij is een evidentie voor van den Broek. Het is inherent aan het menszijn. Kunst keert overal terug, in de publiciteit, in de architectuur. Precies dat creatief bezig zijn, onderscheidt de mens van het dier en geeft hem de kans te reflecteren over het leven. 15000 jaar geleden hielden mensen zich hier al mee bezig - denken we maar aan de grotten van Lascaux – en die drang zal niet verdwijnen.

Eighth Avenue - 1999

[NIEUWSBRIEF19]06[APRIL2009]


Beeld Twin Peaks - 2000 - Foto: Stephen White - Courtesy Jay Jopling/White Cube (London)

Daarom is het ook van het uiterste belang dat de lessen beeld (P.O. of gerelateerde vakken) in het curriculum opgenomen blijven.Voor van den Broek maken ze deel uit van een algemene opvoeding die zowel theoretisch als praktisch gericht dient te zijn, maar die zeker ook een attitude tegenover kunst moet aankweken. Leerlingen moeten naar musea en theater gaan, ze moeten actief participeren aan kunst. Van den Broek pleit ervoor bij kunsteducatie te vertrekken vanuit de hedendaagse kunst, iets dat dichtbij de leerlingen staat, om zo terug te gaan naar de jaren ’80 en ’70, Picasso, begin 19de eeuw en vroeger. Anderzijds is van den Broek geen voorstander van het concept kunsthumaniora, alleszins niet voor de beeldende vakken.Vaak kiezen jongeren namelijk voor de kunsthumaniora uit gemakzucht. Een uitvoerend kunstenaar heeft een sterke intellectuele basis nodig, die hij in een kunsthumaniora waarschijnlijk niet zal krijgen. Veel kunstenaars hebben eerst gestudeerd, ze werden ingenieur of advocaat, en kozen pas later voor het artiestendom. De keuze om als kunstenaar door het leven te gaan is te diepgaand en kan volgens van den Broek niet als tiener genomen worden. Hoe jonger je een instrument leert bespelen, hoe gemakkelijker je techniek en virtuositeit onder de knie krijgt. Dat argument speelt minder bij de beeldende kunsten waar je meer levenservaring voor nodig hebt. De keuze om kunstenaar te worden, gebeurt soms heel laat in het leven. Eens die keuze genomen is en men besluit de stap naar een hogeschool te zetten, wordt men – in België althans - niet opgeleid als kunstenaar, maar als docent. Voor van den Broek is het belangrijk dat docenten zelf kunstenaar zijn; zoals bijvoorbeeld in Amerika waar dat bijna overal het geval is. De passie voor het maken van kunst en het echte métier kan alleen een echt kunstenaar overbrengen, geen docent.

Yellow and Red Border - 2001 - Foto: Diane Bertrand - Courtesy Jay Jopling/White Cube (London)

[NIEUWSBRIEF19]07[APRIL2009]


Nieuws

Sammy Ben Yakoub Coรถrdinator Muzes Expo Lunch

Op zondag 25 januari 2009 verzamelden verschillende leraars zich voor de ingang van het Muhka in Antwerpen: tijd voor Muzes Expo Lunch, 2de editie. Het museum voor hedendaagse kunst van Antwerpen pakt uit met een verfriste collectiepresentatie. Een jonge enthousiaste gids/kunstenaar leidde ons rond. We konden met eigen ogen zien en met eigen neus ruiken hoe de omstreden aardappelen-in-condooms van Jan Fabre in de ruimte hingen, hoe een simultane ophanging van tentoonstellingsposters van Panamarenko een nieuw inzicht gaf in het werk van onze bekende Belgische kunstenaar en hoe conceptuele kunst met een kleine oefening opeens leesbaarder wordt, gelaagd en rijk. Er werden veel vragen gesteld zowel door de gids als door de leerkrachten en er kwamen discussies op gang over o.a. de plaats van schoonheid in hedendaagse kunst. Het beviel de deelnemers om eens het werk van bekende kunstenaars te benaderen zoals Fabre, Bijl, Panamerenko, Op de Beeck en anderen. De lunch vond plaats in Farine op de Vlaamse Kaai, tegenover het Muhka: wereldkeuken, couscous en andere heerlijke gerechten.

http://www.muhka.be/ http://www.verbekefoundation.com voor informatie over Muzes Expo lunch: sammybenyakoub@hotmail.com

Op zondag 29 maart trokken we er voor de derde maal op uit. Nu was de Verbeke Foundation in Kemzeke aan de beurt: een groot domein, grote loodsen, serres en vooral een grote liefde voor kunst. Deze private kunstsite is van Geert Verbeke, een man die tijdens zijn leven een transportbedrijf runde, en tegelijkertijd een boeiende en rijke collagecollectie opbouwde. Nu investeert hij in zijn foundation: een plaats waar vele kunstenaars elkaar ontmoeten, een plaats waar niets voor altijd vaststaat maar altijd verandert, een plaats voor het experiment, voor het leven. Met onze groep keken we geboeid naar de kunstwerken en tegelijkertijd waren we ook onder de indruk van de omvang, de artistieke rijkdom en de dynamiek van de site en de manier waarop kunst, landschap en visie zich weten te versmelten. Het licht buiten was helder en scherp. Onze groep bestond uit verschillende leerkrachten: uit het lager onderwijs, middelbaar, bijzonder onderwijs, hoger onderwijs. De verschillende invalshoeken gaven ons bezoek een meerwaarde: Samen liepen we door het gras, rond de vijver, rond de kunstwerken en hadden we het over hoe leerlingen hierop zouden reageren, wat het belang hiervan zou kunnen zijn. Ook hoe leerkrachten in spe dit zouden kunnen benaderen en meer in het algemeen het belang van liefde voor kunst bij mensen die weldra voor de klas gaan staan. Het belang van een brede visie, een dynamisch beeld van onderwijs, de band met hedendaagse kunst, onze cultuur, het leven zelf en het afstand nemen van de muffe knutselachtigheid die nog al te vaak wordt geassocieerd met vakken als plastische opvoeding of artistieke opvoeding in het algemeen. Een geslaagd bezoek dus, met als afsluiter een heerlijke lunch in de serres van de foundation, vergezeld van opgezette kippen van kunstenaar Koen van Mechelen.Toast!

[NIEUWSBRIEF19]08[APRIL2009]


Nieuws

Koen Laukens educatief medewerker Ezels en elfen

Ezels en elfen... op 18 februari in Klankendaal 2 groepen leerkrachten basisonderwijs (en sympathisanten...) 2 keer 19 fiches bij de Klara-CD Ezels en Elfen... Meer dan genoeg voor een inspirerende middag.

Calypso! Twintig instrumentale uitdagingen voor klasgroepen, dat is waar Calypso voor staat. Deze nieuwe publicatie van Muzes wordt voorgesteld op de nascholing muziek op dinsdag 16 juni in Hasselt. De deelnemers kunnen tijdens een workshop kennis maken met de bundel.

ed

J Vorm: 1, 6, 11, 14 J Stem: 2, 7, 15, 16, 18 J Dans: 3, 6, 8, 11, 13 J Beweging: 4, 8, 9, 10, J Tekenen: 4, 5, 9, 13, 15

J Schrijven: 1, 7 J Acteren: 12, 13 J Beoordelen: 16, 17, 18 J Programmamuziek: 6,19

Na fiche 10 die we gebruikten als een bewegings-tussendoortje volgde nog het beoordelen van muziek aan de hand van fiche 16, 17 en 18. Hier bleek fiche 16 het Bulgaarse herderslied hoog te scoren.

inclus-CD i n -CD

lote ges n

Euprint ed.

CD includ

De partituren zijn van de hand van o.a. Wouter Vandenabeele, Jan Verbeeck, Daniël Dekens, Huub de Vriend en Nico Smit. Daarnaast bevat Calypso ook een didactische uitwerking. Bij elke partituur hoort een lesfiche, gemaakt ‘vanuit het veld’ en reeds uitgetest door verschillende leraren. Dat maakt Calypso tot een didactische onderbouwde inspiratiebron voor elke leraar die met zijn leerlingen instrumentaal musiceren in klasverband creatief wil musiceren.

De bedoeling was om de deelnemers een duidelijk overzicht te bieden van de inhoud van de fiches en hoe men er mee kan werken in de klas. Aan de hand van fiche 6 Dance Macabre kwam iedereen letterlijk in beweging. Er ontstond al vlug een dans gebaseerd op de ideeën van de deelnemers. Koen Laukens demonstreerde hoe aan de hand van de fiches elke leerkracht met zijn/haar klas klassikaal aan de slag kan gaan. Nadien werd de dans geconfronteerd met het gedicht wat de mogelijkheid tot taalbeschouwing toeliet. Met Het Toverbos vertrok de activiteit vanuit fiche 1, maar er werd nog met de hele groep samen gewerkt. Deze fiche geeft trouwens een aanzet tot muziek beluisteren met aandacht voor de vorm. Ook legt men de link naar creatief schrijven. Volgende stap in het proces is het zelfstandig werken met een fiche zodat ze kan toegepast worden in hoeken- en contractwerk. Het materiaal vonden we in fiche 4 Kabouterbeentjes. Deze keer gingen de deelnemers zonder bijkomende uitleg aan het werk. De bedoeling is inderdaad dat leerlingen in de klas ook zelf met de fiches kunnen werken. Aanvullend hierbij een kort overzicht van de verschillende aandachtspunten en de bijbehorende fiches.

D/2007/6045/100

[NIEUWSBRIEF19]09[APRIL2009]


Ook in het voorjaar staan er nog een aantal interessante nascholingen op stapel in Klankendaal, Mechelen.

w agenda: Noteer alvast in u 09: nascholing dinsdag 16 juni 20 elijk Muziek in het Sted sselt met als a H m u ri to a rv se Con al musiceren. ta en m ru st in a em th

[NIEUWSBRIEF19]10[APRIL2009]

Klankendaal

Cursusavonden in Klankendaal


Blues for minors

[NIEUWSBRIEF19]11[APRIL2009]

Jan Verbeeck

Copyright Euprint ed., B-3001 Heverlee D/2007/6045/100(9) - All rights reserved. www.euprint.be


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.