VERHALEN UIT
NIEMANDSLAND WO I in 25 lezingen
INLEIDING
Beste organisator, Sinds een tweetal jaar subsidieert het Vlaams Fonds voor de Letteren auteurslezingen van meer dan 600 auteurs. Inmiddels bent u vertrouwd met de nieuwe gebruiksvriendelijke website www.auteurslezingen.be. Ook de aangepaste werkwijze voor aanvragen, waarbij administratieve overlast werd gereduceerd, kan op algemene waardering rekenen. Ten slotte vonden we het de hoogste tijd om ook buiten de voor de hand liggende kanalen zoals scholen en bibliotheken auteurs en illustratoren kansen te bieden om ‘oog in oor’ te staan met hun lezers. De brochure Verhalen uit niemandsland – WO I in 25 lezingen is andermaal een stap vooruit. De auteurslijst bevat, zoals gezegd, meer dan 600 schrijvers, vertalers, illustratoren of experten over een literair thema. Via thematische brochures wil het Vlaams Fonds voor de Letteren u voortaan op regelmatige tijdstippen inspireren om ook eens een stap in het onbekende te zetten. Uiteraard koesteren we de bekende of mediagenieke auteurs. Toch verdienen ook zij die minder frequent de media halen en inspirerende verhalen vertellen, onze onverdeelde aandacht. Deze brochure presenteert vijfentwintig auteurs met een eigen kijk op oorlog, het land waar niemand wil wonen. Ze komen uit diverse windhoeken en vertalen hun literaire visie in verschillende genres: poëzie, proza, non-fictie of graphic novels. Met verve gidsen ze u door hun belevingswereld. We wensen u alvast onverwachte ontdekkingen en aangrijpende verhalen toe … en veel leesplezier daarna,
Koen Van Bockstal Directeur Vlaams Fonds voor de Letteren
1
2
INHOUD 1 Inleiding 3
Inhoudstafel
4
Stefan Hertmans – OORLOG EN TERPENTIJN (proza)
5
Diane De Keyzer – ETEN EN DRINKEN TIJDENS WO I (non-fictie)
6
Kris Van Steenberge – WOESTEN (proza)
7
Peter Theunynck – KAREL VAN DE WOESTIJNE ALS OORLOGSCORRESPONDENT (biografie)
8
Marc de Bel – IK WAS 14 IN 1914 (kind & jeugd)
9
Aline Sax – HET MEISJE EN DE SOLDAAT (kind & jeugd)
10 Do Van Ranst – IEDEREEN BLEEF BROOD ETEN (kind & jeugd) 11 Marita De Sterck – DE HONDENETERS (kind & jeugd) 12 Karen Dierckx – DE GROTE VERLIEZER (kind & jeugd) 13 Geert Spillebeen – LOOPGRAAFKAMPIOEN (kind & jeugd) 14 Patrick Lagrou – IN HET SPOOR VAN DE GROOTE OORLOG (kind & jeugd) 15 Jan Cumps – WO I IN STRIPS (strips) 16 Ivan Adriaenssens – AFSPRAAK IN NIEUWPOORT (strips) 17 Willy Spillebeen – Rob Baetens (proza – kind & jeugd) 18 Koen D’Haene – Patrick Bernauw (kind & jeugd) 19 Wim Chielens – Herman Van Campenhout (kind & jeugd) 20 Johan de Boose – Koen Stassijns (proza – poëzie) 21 Roland Bergeys – August Thiry (proza) 22 Brigitte Raskin – Pieter Serrien (non-fictie) 23 Informatie gesubsidieerde auteurslezingen
3
‘STEFAN HERTMANS BRENGT OP AANGRIJPENDE WIJZE EERBETOON AAN EEN GENERATIE DIE HAAR JEUGD OP HET SLAGVELD ACHTERLIET.’
STEFAN HERTMANS OORLOG EN TERPENTIJN
Stefan Hertmans geeft in zijn lezing een unieke inkijk in de historische en persoonlijke context van zijn alom geprezen Oorlog en Terpentijn. De cahiers van zijn grootvader die aan de basis lagen van zijn roman, verwerkte hij op een bijzondere manier tot een roman. Hoe dat werkproces verliep, verneemt u hier uit eerste hand. De auteur presenteert bovendien unieke getuigenissen en beeldmateriaal, leest voor uit zijn werk en biedt gelegenheid tot vraag en antwoord. Voor Oorlog en Terpentijn won Stefan Hertmans de Gouden Boekenuil publieksprijs 2014.
Stefan Hertmans Oorlog en terpentijn De Bezige Bij, 2013
STEFAN HERTMANS (1951) is auteur van een omvangrijk literair en essayistisch oeuvre, waarvoor hij zowel in binnen- als buitenland werd onderscheiden. Hij publiceert poëzie, romans, essays, theaterteksten en kortverhalen. Ook doceerde hij aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Gent). Zijn romans en poëziebundels werden al vertaald in het Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Duits.
INFO & CONTACT • Contact: stefan.hertmans@telenet.be • Meer info op www.stefanhertmans.be • Duur: 2 uur 4
18+
Vlak voor zijn dood gaf Hertmans’ grootvader zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Het duurde jaren voor de schrijver ze durfde te openen, tot hij het wél deed en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door zijn armoedige kinderjaren in Gent rond 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in WO I en door een jonggestorven grote liefde. In zijn verdere leven zette hij zijn verdriet om in stille schilderkunst. Hertmans’ jarenlange fascinatie voor zijn grootvader bracht hem uiteindelijk tot het schrijven van deze aangrijpende roman, die alom geprezen en vertaald wordt.
DIANE DE KEYZER
ETEN EN DRINKEN TIJDENS WOI
Wereldoorlog I betekende magere tijden: na drie maanden oorlog was er niet één gram betaalbare tarwe meer te koop. Alles was schaars, duur en niets was nog te krijgen zonder geld – veel geld – bons en voedselhulp uit Amerika. Gefascineerd door de verhalen van haar grootmoeders over hun zoektocht naar oorlogskost, ging Diane De Keyzer zelf op zoek naar verhalen. Ze deed grootse vondsten in dagboeken, brieven, fotoalbums en zelfs in receptenschriften.
‘OOK MOEDERS EN DOCHTERS ACHTER DE FORNUIZEN EN IN DE WINKELS VAN HET BEZETTE LAND MOESTEN VECHTEN OM TE OVERLEVEN.’
Diane De Keyzer Nieuwe meesters, magere tijden – Eten & drinken tijdens de Eerste Wereldoorlog Van Halewyck, 2013
Diane De Keyzer ging op zoek in dagboeken, brieven, fotoalbums en receptenschriften naar verhalen over de woeker en de smokkel, maar ook over de grote vindingrijkheid van moeders die hun oorlogsrecepten noteerden in keukenschriftjes in een wanhopige poging hun familie toch te kunnen voeden. Nieuwe meesters, magere tijden biedt een ware schat aan verhalen en foto’s van vluchtelingen, gesloten grenzen en de massale voedselhulp. Honderd jaar later vertelt Diane De Keyzer op meeslepende wijze over de oorlog van gewone mensen.
DIANE DE KEYZER (1958)
combineert een job als lesgever Nederlands aan anderstaligen met schrijfwerk. Haar interesse gaat uit naar sociale geschiedenis met het accent op de levens van gewone mannen en vooral van vrouwen. Haar bekendste boeken zijn Madame est servie, over het huispersoneel in het begin van de 20ste eeuw, en De schaamte en de schrik, goesting en genot, over evoluties in seksualiteit en intimiteit.
INFO & CONTACT • Contact: ddkmail@telenet.be • Meer info op www.dianedekeyzer.be • Duur: 1,5 uur
18+ 5
‘MIJN BOEK HANDELT OVER VERWOESTING EN VERMINKING, EN HOE DAARMEE OM TE GAAN. DAN IS WO I, DE DONKERSTE BLADZIJDE IN ONZE VADERLANDSE GESCHIEDENIS, DE IDEALE SETTING.’
KRIS VAN STEENBERGE WOESTEN
Kris Van Steenberge brengt in zijn lezing fragmenten uit zijn debuutroman Woesten, afgewisseld met andere teksten uit de periode van de Groote Oorlog. Wandelingen over Vleterse begraafplaatsen, een vergeten middelnederlandse legende en verhalen van zijn ooit inwonende grootvader over de Groote Oorlog vormden de kiemen voor deze roman, die als een granaat insloeg bij de Vlaamse en Nederlandse pers. Van Steenberge is een bezield verteller die u graag terugvoert naar het begin van de vorige eeuw om u te laten kennismaken met de hoofdpersonages uit Woesten.
Kris Van Steenberge, Woesten Uitgeverij Vrijdag, 2013
KRIS VAN STEENBERGE (1963) is (toneel)schrijver, regisseur en docent. Hij woont in Lier. Verhalen van zijn ooit inwonende grootvader over de Groote Oorlog vormen de kiem voor zijn debuutroman Woesten, die uitgegeven werd bij uitgeverij Vrijdag en ondertussen al aan zijn vierde druk toe is. Het boek won dit jaar al de Bronzen Uil, de Bronzen Uil Lezersprijs en de Debuutprijs.
INFO & CONTACT • Contact: krisvansteenberge@skynet.be • Meer info op www.krisvansteenberge.be • Duur: 1 uur 6
18+
De negentiende eeuw loopt ten einde. De mooie en pientere Elisabeth, dochter van de smid in Woesten, wil haar vleugels uitslaan en het dorp verlaten. Maar dat pakt anders uit. Ze wordt zwanger van de Brusselse dokter Guillaume Duponselle, trouwt en bevalt acht maanden later van een tweeling: een mooie blonde jongen, Valentijn, en een gruwelijk misvormde baby, die zijn vader weigert een naam te geven – het kind gaat als ‘Nameloos’ door het leven. En dan breekt de Eerste Wereldoorlog uit, in het jaar dat Woesten wordt getroffen door een gruwelijke moord …
PETER THEUNYNCK
KAREL VAN DE WOESTIJNE ALS OORLOGSCORRESPONDENT
‘FASCINERENDE DICHTER WORDT OORLOGSCORRESPONDENT.’
© Kristof Ghyselinck
Deze boeiende lezing handelt over Karel van de Woestijne, een dichter-journalist die in het bezette Brussel tijdens WO I vecht om te overleven. Van de Woestijne is dan correspondent van de Nieuwe Rotterdamse Courant in Brussel. Hij blijft zijn stukken, ook tijdens de oorlog, naar de NRC sturen. De NRC-lezers in het neutrale Nederland smullen van de dagboeknotities. Peter Theunynck brengt in deze meeslepende lezing inzicht in hoe Karel van de Woestijne de oorlog versloeg. De intrede van de Duitse troepen in Brussel, de installatie van het nieuwe bewind en het isolement van de stedelingen in een bezette stad spelen een hoofdrol.
Peter Theunynck Biografie Karel van de Woestijne Meulenhoff/Manteau, 2010
Karel van de Woestijne (1878-1929) was een fascinerende figuur. Amper achttien jaar oud stak hij met kop en schouders boven de Vlaamse dichters van zijn tijd uit en verblufte hij oudere vrienden met zijn belezenheid en zijn talent. Uit zijn pen vloeiden meesterlijke verzen die moeiteloos konden concurreren met Maeterlinck, Verlaine en Verhaeren. Achter de façade van deze getalenteerde dichter schuilde weliswaar een man met een ambigu karakter …
PETER THEUNYNCK
(1960) is dichter van een zevental bundels, waarvan de meest recente, De benen van de hemel, in 2014 werd uitgegeven. Daarnaast publiceerde Theunynck over Karel van de Woestijne. Zijn Van de Woestijnebiografie verscheen in 2010. Ze werd genomineerd voor de AKOliteratuurprijs en bekroond met de literatuurprijs van de Provincie Antwerpen. Theunynck was in 2013 vrije stadsdichter van Brugge. Hij werkt ook mee aan het project ‘Eenzame Uitvaarten’.
INFO & CONTACT • Contact: peter.theunynck@gmail.com • Meer info op petertheunynck.wordpress.com • Duur: 1 uur
18+ 7
MARC DE BEL IK WAS 14 IN 1914
‘IK WAS 14 IN 1914.’
Marc de Bel vertrekt vanuit zijn recent verschenen boek Ule om de oorlog tot leven te wekken. Hoofdpersonage Ule gaat als ‘fille de quartier’ in dienst bij de dorpsdokter. Daarbuiten helpt ze thuis op de boerderij en beleeft ze haar eerste grote liefde. De oorlog die uitbreekt in 1914 betekent een breuk met alles wat Ule kende, en zal haar blijvend tekenen. Voor de gebeurtenissen, de hoofdfiguur en de context baseerde Marc de Bel zich op herinneringen van zijn eigen grootmoeder Eulalie. Tijdens een auteurslezing van Marc de Bel kunnen kinderen en jongeren alles vragen wat in hen opkomt. Maar of ze ook het antwoord krijgen dat ze verwachten? Ook ouders en grootouders zijn van harte welkom!
Marc de Bel Ule Manteau, 2013
MARC DE BEL (1954)
is geboren in Kruishoutem, het dorp dat hij in de meeste van zijn boeken omdoopte tot ‘Kruisem’. Hij gaf twintig jaar lang les in het vierde leerjaar en vertelde zijn klas elke week een nieuw verhaal. Omdat zijn leerlingen zo enthousiast waren, besloot hij zijn verhalen te bundelen en op te sturen naar uitgeverij Infodok. Die publiceerde het succesvolle Het ei van oom Trotter. In 1994 werd schrijven voor hem een voltijdse job. Ondertussen publiceerde hij al meer dan 140 boeken. Daarnaast schrijft hij ook theaterstukken en filmscenario’s.
INFO & CONTACT • Contact: mie.buur@skynet.be • Meer info op www.marcdebel.be • Duur: 1 à 1,5 uur 8
14+
Cruyshautem, juli 1914. Ule wordt veertien jaar en trekt in dienst bij de dorpsdokter. In haar vrije tijd steekt ze de handen uit de mouwen op de boerderij thuis en beleeft ze haar eerste liefde met Berten. Wanneer in augustus 1914 de oorlog uitbreekt, verandert alles. Ules vader wordt gemobiliseerd, en zij moet vluchten met haar moeder en drie broers. Als Ule als volwassen vrouw terugkeert, is ze getekend door de gruwel, maar ook gesterkt door haar avonturen.
ALINE SAX
HET MEISJE EN DE SOLDAAT
Deze lezing handelt over de inschakeling van de koloniale troepen tijdens WO I. Historica Aline Sax schetst de oorlogscontext en leest fragmenten voor, begeleid door prenten, historische foto’s en korte stukjes duiding. De lezing is perfect als kennismaking met het dagelijkse leven tijdens de Groote Oorlog. Via het verhaal van de soldaat wordt de betekenis van ‘wereldoorlog’ duidelijk: van over de hele wereld kwamen soldaten naar Europa om mee te vechten. Deze toestroom van vreemdelingen zorgde niet zelden voor een clash met de lokale bevolking, waardoor ook het thema van racisme aangekaart wordt. De lezing wordt op een laagdrempelige manier uitgewerkt voor kinderen. Er is ook een lessenpakket beschikbaar. Bij volwassen groepen zal de nadruk liggen op het thema van de koloniale troepen, vervreemding en het literaire verhaal.
‘EEN WARME NOVELLE OVER DE VRIENDSCHAP DIE GEEN RACISME OF OORLOGSZUCHT KENT. DAT DEZE THEMA’S BINNEN EEN HISTORISCHE CONTEXT WORDEN GESITUEERD, MAAKT DE FOCUS ALLEEN MAAR SCHERPER.’
Aline Sax en Ann De Bode (ill.) Het meisje en de soldaat De Eenhoorn, 2013
Wereldoorlog I. Een blind meisje woont met haar moeder en tante in een herberg. Ze houdt ervan om buiten op een bankje te vertoeven. Op een dag snuift ze een onbekende geur op. Er blijkt een Afrikaanse soldaat op het bankje te zitten. Hij is erg ongelukkig in dit koude land en mist zijn gezin. Elke dag dat hij niet aan het front is, komt hij naar het bankje en vertelt het meisje over zijn land. Als hij op een dag niet opdaagt, gaat het meisje in paniek naar hem op zoek .
ALINE SAX (1984)
schreef haar eerste boek Mist over het strand op vijftienjarige leeftijd. Ze studeerde geschiedenis aan de UA en doctoreerde in 2012 met het proefschrift Voor Vlaanderen, Volk en Führer. De motivatie en het wereldbeeld van Vlaamse collaborateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog. Momenteel werkt ze als historica voor het onderzoeksbureau Geheugen Collectief. Ze schrijft historische romans voor kinderen en adolescenten, die meermaals vertaald, genomineerd en bekroond werden.
INFO & CONTACT • Contact: mail@alinesax.be • Meer info op www.alinesax.be • Duur: 1 à 1,5 uur
10+
18+ 9
DO VAN RANST
‘RAKE SCHOTEN IN EEN AANHOUDEND ARTILLERIEVUUR.’
IEDEREEN BLEEF BROOD ETEN
Als jeugdschrijver vond Do Van Ranst een boek schrijven over WO I niet evident. Hij was toch geen schrijver van historische romans? Op vraag van uitgeverij De Eenhoorn begon hij er met enige schroom aan. Maar een bezoek aan het museum In Flanders Fields veranderde alles. Hij werd geraakt door het leven aan, maar ook achter het front. In welke mate schudde de oorlog de wereld, maar ook de levens van jonge mensen door elkaar? Tijdens zijn uiteenzetting over Iedereen bleef brood eten laat de auteur de toeschouwers kennismaken met ‘zijn’ helden van honderd jaar geleden. Helden die er vandaag de dag nog steeds zijn, net zoals de oorlog er vandaag, jammer genoeg, ook nog steeds is ...
(DE LEESWELP)
Do Van Ranst Iedereen bleef brood eten De Eenhoorn, 2013
DO VAN RANST (1974)
publiceerde zijn eerste boek op 25-jarige leeftijd: Boomhuttentijd. Sindsdien schreef hij verschillende hoogst persoonlijke en unieke kinder- en jeugdboeken. In 2008 won Mijn vader zegt dat wij levens redden de Deutsche Jugendliteraturpreis. Do Van Ransts boeken zijn vertaald in het Duits, Zweeds, Deens en Koreaans. Iedereen bleef brood eten is zijn eerste historische roman.
INFO & CONTACT • Contact: do.vanranst@telenet.be • Duur: 1 uur
12+ 10
Vlaanderen, 1914. De oorlog komt hoorbaar dichterbij. Nelle biedt zich als verpleegster in een oorlogshospitaal aan. Ze ziet deze oorlog als een kans om meer te worden dan moeder en echtgenote. Simon wil het liefst ver weg blijven van de oorlog, maar hij wordt gepusht door zijn vader die gefascineerd is door heldendom en krijgskunde. Nelle en Simon komen terecht in een nietsontziende oorlogsgruwel. En temidden van al dat geweld zijn er dingen die nauwelijks veranderen, want iedereen blijft brood eten. Een aangrijpend verhaal over hoe emoties mensen tot onvoorspelbare en gevaarlijke daden drijven.
MARITA DE STERCK DE HONDENETERS
De basis voor deze lezing is Marita De Stercks succesvolle roman De hondeneters. Daarin beleven niet alleen de soldaten aan het front de verschrikkingen van de oorlog, maar ook de gewone man in de straat. Sterker nog, die man of vrouw verandert soms van een eerbare burger in een gewetenloze mens om zelf te kunnen overleven. De Sterck documenteerde zich grondig en bracht alle feiten samen in een realistisch en beeldrijk verhaal. In haar lezing integreert ze ook vertellingen en de rijke mondelinge verhalen die tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Rupelstreek circuleerden: over de pekduivels die kinderen in het slib trekken, over Kludde de waterduivel die in je nek springt, over weerwolven en andere spokerijen ... Allemaal boeiende verhalen voor jong en oud.
‘SOMS HEBBEN MENSEN VERHALEN HARDER NODIG DAN VOEDSEL OM TE OVERLEVEN. DEZE WOORDEN ZIJN NIET VAN MIJ EN IK KAN NIET BEWIJZEN DAT ZE WAAR ZIJN, MAAR IK GELOOF HET WEL. MISSCHIEN KUN JE MET EEN VERHAAL VOOR MENSEN ZORGEN.’
© Koen Broos
Van het boek De hondeneters is een educatief dossier beschikbaar voor het middelbaar onderwijs (zie www.wpg.be/dehondenetersdossier).
Marita De Sterck De hondeneters Querido, 2009
MARITA DE STERCK (1955) Eind 1917. Victors broer Nest zit aan het front. Victor zelf niet, want hij heeft epilepsie en mag niet buitenkomen van zijn overbezorgde ouders. Op een dag verdwijnt Django, de hond van Victor. De jongen gaat hem zoeken en tuimelt de harde werkelijkheid in. De wereld waar hongerige mensen honden eten, de wereld van kinderen die sterven als ze giftige ‘melk’ drinken. De wereld van het verzet, van volkszangers en straatmadelieven. De Morgen omschreef dit verhaal als ‘een monumentale crossover’.
studeerde talen, communicatiewetenschappen en antropologie. Voor De hondeneters ontving zij de Gouden Boekenuil Prijs van de Jonge Lezer, maar ook haar ander werk werd bekroond met de Halewijnprijs, een Gouden en twee Zilveren Zoenen, de Boekenleeuw en drie keer de prijs van de Vlaamse Kinder- en Jeugdjury.
INFO & CONTACT
MEER INFO
• Contact: marita.de.sterck@telenet.be • • Contact: Meer infomarita.de.sterck@telenet.be op users.telenet.be/marita.de.sterck • Duur: Meer info op users.telenet.be/marita.de.sterck • 1 à 1,5 uur 10+ 18+ • Duur: 1 à 1,5 uur
14+
18+ 11
‘IK LAAT JE NADENKEN OVER DE VRAAG: “HOE ZOU JE LEVEN ERUIT GEZIEN HEBBEN IN '14-'18?”’
KAREN DIERICKX DE GROTE VERLIEZER
Aan de hand van fragmenten uit de boeken De mooiste zomer van mijn leven en De grote verliezer en authentieke foto’s en documenten brengt Karen Dierckx het dagelijkse leven onder de Duitse bezetting in België tot leven. Al naar gelang de doelgroep worden er heel wat thema’s aangeraakt: de inval, de mobilisatie, de belegering en de val van Antwerpen, de vlucht naar Nederland, het leven onder de Duitse bezetter, het ondergrondse verzet, de clandestiene pers, dwangarbeiders of de moeizame periode na de wapenstilstand.
Karen Dierckx De mooiste zomer van mijn leven Clavis Uitgeverij, 2011
KAREN DIERICKX (1975)
is vertaler Nederlands-Engels-Spaans. Al van jongs af aan verzon en schreef ze verhalen. In 2003 won ze de John Flandersprijs (Vlaamse Filmpjes, Uitgeverij Averbode) voor haar verhaal Naar Europa. In 2010 verscheen haar eerste jeugdroman Een teken van leven bij Uitgeverij Clavis. Karen werkt momenteel mee aan een blog over WO I op beverenwoi.wordpress.com.
INFO & CONTACT • Contact: karendierickx@skynet.be • Meer info op karendierickx.wix.com/karendierickx • Duur: 1 uur
10+
12
De mooiste zomer van mijn leven is het eerste deel van een tweeluik over de jonge Rosalie op de drempel van de volwassenheid, tegen de achtergrond van WO I. Rosalie werkt als kindermeisje bij een rijke familie en beleeft een intense, mooie zomer, wanneer plots de oorlog uitbreekt. Karen Dierckx De grote verliezer Uitgeverij Abimo, 2013
Margrietje beseft nauwelijks wat er gebeurt als de oorlog uitbreekt. Haar vader moet gaan vechten en haar moeder verzamelt eten alsof er morgen geen winkels meer zullen zijn. Als Antwerpen valt, vluchten ze halsoverkop naar Nederland, maar nog geen week later keren ze terug naar hun dorp, dat bezet is door de Duitsers. En dan krijgt Margrietje een brief die haar in een gevaarlijk avontuur stort …
GEERT SPILLEBEEN LOOPGRAAFKAMPIOEN
Geert Spillebeen laat zich voor zijn lezingen onder meer inspireren door zijn romans Age 14 en Jimmy Duffy. Vanuit deze boeken maakt hij telkens de vertaalslag naar vandaag en naar moderne oorlogen, die hij als journalist op de voet volgt. Zijn verhalen zijn steeds gebaseerd op waargebeurde feiten en figuren.
‘DE GROOTE OORLOG? ER IS NIETS VERANDERD!’
Geert Spillebeen Age 14 Uitgeverij Averbode, 2000
Age 14 is een echt gebeurd verhaal over John, een stevige kerel uit Ierland. Toch is hij niet eens 14 jaar geworden als hij sneuvelt aan het front bij Ieper. Daarmee is hij het jongste militaire slachtoffer van de hele Eerste Wereldoorlog. Op zijn graf in Poelkapelle liggen altijd bloemen en kruisjes. Hoe belandde deze jongen bij het Britse leger? Waarom ging hij vechten in Frankrijk en Vlaanderen? Wie was hij? Waar kwam hij vandaan? Geert Spillebeen zocht het uit en maakte er een boeiende jeugdroman van. Geert Spillebeen Jimmy Duffy. Kampioen in de loopgraven Uitgeverij Vrijdag, 2013
Jimmy Duffy is jeugdkampioen van Schotland in het hardlopen. Wanneer hij als jongeman naar Canada verhuist, loopt hij een jaar later voor zijn nieuwe land op de Olympische Spelen van 1912. Jimmy wint de ene marathon na de andere, ook die van Boston in 1914. Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, meldt Jimmy zich als soldaat. ‘Ik loop recht naar Berlijn’, belooft hij zijn vrienden. In 1915 zijn de kogels hem weliswaar te snel af. Jimmy Duffy sneuvelt bij Ieper.
GEERT SPILLEBEEN (1956)
gaf tien jaar les voor hij in 1989 radiojournalist werd voor de VRT-nieuwsdienst. Lang voor iedereen het over de Groote Oorlog had, schreef hij zijn eerste boek erover. Meestal schrijft hij jeugdromans of verhalen voor tieners en adolescenten. Het zijn altijd waargebeurde verhalen over echte mensen, met de oorlog als setting.
INFO & CONTACT • Contact: geert.spillebeen@euronet.be • Meer info op www.geertspillebeen.be • Duur: 1,5 uur
14+ 13
‘STRIPS EN DE EERSTE WERELDOORLOG. TWEE PASSIES DIE IK COMBINEER IN MIJN WERK EN IN LEZINGEN VOOR ALLE LEEFTIJDEN.’
IVAN ADRIAENSSENS
AFSPRAAK IN NIEUWPOORT
Ivan Adriaenssens is gepassioneerd door WO I. In 2009 bracht hij het oorlogsdagboek van soldaat Odon Van Pevenaege uit bij uitgeverij Lannoo. In 2011 verscheen zijn graphic novel Afspraak in Nieuwpoort, het verhaal van niet alleen drie totaal verschillende soldaten, maar ook van de stad Nieuwpoort, die drie levens heeft gekend: voor, tijdens en na de oorlog. Een dramatisch verhaal dat in stripvorm nog sterker tot uiting komt. In zijn lezing vertelt Ivan met veel beeldmateriaal over de Eerste Wereldoorlog en de totstandkoming van zijn werk.
© Filip Naudts
Ivan Adriaenssens Afspraak in Nieuwpoort Uitgeverij Lannoo, 2011
IVAN ADRIAENSSENS (1969) is tekenaar en scenarist en werkte mee aan diverse strips, animatiefilms en theaterproducties. De Eerste Wereldoorlog, de eerste gefotografeerde en gefilmde oorlog, is zijn grote passie.
10+
14
Ivan Adriaenssens Elsie en Mairi Uitgeverij Lannoo, 2013
Elsie Knocker (30) en Mairi Chisholm (18) gaan als vrijwilliger naar het front om er met de ambulances te rijden voor het hospitaal in Veurne. Op een dag besluiten ze een eigen verbandpost op te richten, pal op de frontlijn. De hele oorlog lang zullen ze bommen en kogels trotseren om gewonde soldaten te verzorgen. Een verhaal van opoffering, vriendschap en onstuitbare moed.
INFO & CONTACT • Contact: ivan.adriaenssens@telenet.be • Meer info op www.ivanadriaenssens.com • Duur: 1 à 1,5 uur
Drie soldaten (een Belg, een Brit en een Fransman) ontmoeten elkaar op 1 november 1914 aan de sluizen van Nieuwpoort. Ze maken een afspraak om elkaar terug te ontmoeten op dezelfde plek, exact tien jaar later. Maar de oorlog moet nog beginnen ... Wie van hen zal het overleven?
16+
// Informatie en suggesties voor school, thuis en bibliotheek
tair Instituut voor Levende en taal, onder meer in het n Stripelmagazine.
e Stripeljee, een stripbibliochamelijk gehandicapten. van Brabant Strip Magazine
Jan Cumps geeft lezingen over strips, zijn grote passie. Per toeval ontdekte hij dat vele strips ook te maken hebben met WO I. In een boeiende lezing geeft hij een geïllustreerd overzicht van hoe de Eerste Wereldoorlog in strips wordt weergegeven en situeert hij het medium in het geheel van andere media die dit onderwerp behandelen. Daarnaast toont hij hoe WO I figureert in cartoons en strips in zowel Nederlandstalige, Franstalige als Engelstalige beeldverhalen. Tot slot verwijst hij ook naar enkele voorbeelden van de Tweede Wereldoorlog en naar latere conflicten. Doorheen de lezing focust hij ook op het stripgenre: zijn strips een vorm van genegeerde kunst? Wat is een goede strip? Wat is een graphic novel? En hoe kritisch moet je staan tegenover strips?
Laat ze strips lezen!
eerkrachten en docenten er meer in de lerarenopleibijbehorende tips en opzit dan men op het eerste nge lezer zelf zal het boek
WO I IN STRIPS
Jan Cumps en Kurt Morissens //
zozeer omdat ze moreel zen nogal eens wordt bet leerzaam zijn, je steekt er nig, en taalkundig werken
JAN CUMPS
Jan Cumps ssens en Kurt Mori
Laat ze ! strips lezen ol, s voor scho en suggestie Informatie otheek thuis en bibli
‘DE EERSTE WERELDOORLOG VERSTRIPT.’
Jan Cumps en Kurt Morissens Laat ze stips lezen! Informatie en suggesties voor school, thuis en bibliotheek Acco, 2007
In Laat ze strips lezen! vertrekken stripkenners Jan Cumps en Kurt Morissens vanuit de vaststelling dat strips als genre niet altijd au sérieux worden genomen. Hun boek is een verzameling korte essays over strips, waarmee ze het tegendeel willen aantonen. Met de bijbehorende tips en opdrachten spreken ze ook een educatief publiek aan.
JAN CUMPS
(1940) is afkomstig van Brugge en studeerde Germaanse filologie. Hij is als docent Engels verbonden aan het Interfacultair Instituut voor Levende Talen van de Katholieke Universiteit Leuven.
INFO & CONTACT • Contact: jan.cumps@ilt.kuleuven.be • Meer info op www.stichtingbeeldverhaal.nl/641/index.htm • Duur: 1,5 uur
16+ 15
PATRICK LAGROU
‘IK VERTEL HET VERHAAL VAN KLEINE MENSEN IN EEN GROTE OORLOG.’
IN HET SPOOR VAN DE GROOTE OORLOG
Deze lezing is geïnspireerd door de 100-jarige verjaardag van de Groote Oorlog. Afhankelijk van de doelgroep (jeugd of volwassenen), is ze gebaseerd op het jeugdboek Milans Groote Oorlog en/ of het non-fictieboek Het IJzerfront, beiden van de hand van verteller Patrick Lagrou. De lezing is opgevat als een multimediale belevenis en combineert vertellingen met beelden (tekeningen, kaarten, foto’s), animaties en audio. De auteur wil hiermee zo veel mogelijk interactie tot stand brengen met het jeugdige en volwassen publiek.
Patrick Lagrou Milans Groote Oorlog Clavis Uitgeverij, 2013
PATRICK LAGROU (1969)
schrijft al jaren succesvolle verhalen. Zijn professionele loopbaan gaf hij op om zich voltijds aan het schrijven te wijden. Hij reisde intens en doorkruiste Europa, Amerika en Noord-Afrika, wat hem heel wat stof voor verhalen en reportages opleverde. Voor de reeks Dolfijnenkind haalde hij inspiratie uit de periode dat hij op de Bahama’s woonde. Hij schrijft ook thrillers en in zijn recentste jeugdboek spitst hij zich toe op de thematiek van de Groote Oorlog.
INFO & CONTACT • Contact: info@patricklagrou.be • Meer info op www.patricklagrou.be • Duur: 1 à 1,5 uur
10+
16
18+
Milan vertrekt samen met zijn grootouders voor een weekend naar de Westhoek. Hoewel de jongen ernaar uitkeek, vindt Milan het maar een saaie bedoening. Tot er ’s nachts iets bijzonders gebeurt. Wanneer Milan de vreemde geluiden uit de vakantiehoeve achternagaat, zit hij voor hij het beseft opeens zelf middenin de Groote Oorlog. Patrick Lagrou Het IJzerfront De Lantaarn, 2014
Het IJzerfront brengt je van Diksmuide tot Nieuwpoort, naar een gebied in België waar de Eerste Wereldoorlog bijzonder hevig heeft gewoed. De IJzervlakte draagt ook nu nog, honderd jaar later, sporen van deze oorlog. Dit boek ontrafelt heel wat oorlogsgeheimen.
‘WAARGEBEURDE VERHALEN UIT MIJN FAMILIE LIGGEN AAN DE BASIS VAN MIJN BOEKEN OVER DE EERSTE WERELDOORLOG.’
‘EEN ACTUEEL RELAAS OVER ONVERDRAAGZAAMHEID, ZINLOOS GEWELD EN VREEMDELINGENHAAT.’
WILLY SPILLEBEEN
ROB BAETENS
Willy Spillebeen (1932) schreef verschillende oorlogsromans voor volwassenen. Vlaamse dorpen als Staden, Zillebeke en Veurne vormen de achtergrond voor zijn oorlogsverhalen, veelal geïnspireerd op waargebeurde feiten uit zijn eigen familie en verhalen van zijn eigen vader. Grondig onderzoek van historische bronnen ligt aan de basis van zijn werk. In De Heuvel worden gasoorlog en ‘tunneling’ behandeld. In zijn boek Minnaars in waanzin verbindt hij de twee grote wereldoorlogen aan de hand van een passioneel liefdesdrama met de oorlog als achtergrond.
Rob Baetens vertelt meeslepend over de rol van zijn grootvader in de oorlog in de grensstreek met Nederland. Zijn lezing haalt inspiratie uit het jeugdboek De papaver bloedt (Abimo, 2006), waarin de racistische Kenneth noodgedwongen leert samenleven met Ybrahim, een zoon van politieke vluchtelingen. In Flanders Fields en The Essex Farm Cemetry spelen een prominente rol in het verhaal en de uiteenzetting. Het boek is een aanleiding om ook te kijken naar hoe kinderen al op jonge leeftijd in oorlogen worden ingezet, zelfs vandaag.
De Heuvel (Davidsfonds, 2002) Minnaars in waanzin (Davidsfonds, 2006)
De Papaver bloedt (Abimo, 2006)
DE WAANZIN VAN DE OORLOG
DE PAPAVER BLOEDT
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: willy.spillebeen@skynet.be • Duur: 1,5 uur
18+
• Contact: rob.baetens@skynet.be • Meer info op www.robbaetens.be • Duur: 1,5 uur
10+
14+
16+ 17
‘WAAR IN HET BOEK BEGINT DE WAARHEID EN EINDIGT DE LEUGEN?’
KOEN D’HAENE
PATRICK BERNAUW
In een interactieve lezing vertelt de auteur over de Vlaamse jongen Aloïs, die in 1910 als vlasarbeider langs de boorden van de rivier de Leie werkt. Op zoek naar meer geluk wijkt hij in 1913 uit naar Amerika. Daar bouwt hij een nieuw leven op als chauffeur en wordt hij verliefd op het Duitse meisje Lore. Als in 1914 in Europa de oorlog uitbreekt, krijgt hij onheilspellende berichten van zijn familie. Hij moet kiezen tussen zijn familie in Vlaanderen en zijn Duits liefje in New York. Dit boek werd ook verwerkt door Jeugdtheater Zazoe. Een combinatie tussen een auteurslezing en een theateropvoering is ook mogelijk.
Een krantenartikel van griezelschrijver Arthur Machen gaf aanleiding tot de grootste mythe van de Groote Oorlog: de Engelen van Mons. Dit magische schimmenleger zou in 1914 gevochten hebben aan de zijde van de Engelsen. ‘Ik heb ze verzonnen,’ beweert Machen. — ‘Wij hebben ze met onze eigen ogen gezien!’ zeggen de veteranen van Mons. Maar wat is er precies gebeurd in Mons? Patrick Bernauw schreef verschillende boeken over de Groote Oorlog, die hij ook bewerkte tot vertel- en muziektheater.
DE OVERSTEEK
ENGELEN VAN DE GROOTE OORLOG
De Engel van Mons (Afijn, 2002) Het Geslacht van de Engel (Schrijverspunt, 2014) Scharpenelle, klein verhaal van een Grote oorlog (De Scriptomanen, 2014)
De Oversteek (Davidsfonds, 2001, heruitgave bij De Scriptomanen, 2014)
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: koenbib@gmail.com • Meer info op koendhaene.skynetblogs.be • Duur: 1 à 1,5 uur
10+
18
‘OVER DE GROOTSTE MYTHEN VAN DE OORLOG.’
12+
• Contact: patrick.bernauw@skynet.be • Meer info op www.bernauw.com • Duur: 1 uur
12+
18+
‘OVER HET UNIEKE AVONTUUR VAN EEN BELGISCH PANTSERKORPS IN RUSLAND EN AMERIKA.’
‘VAN MIJN OOM HEB IK GELEERD HOE ONMENSELIJK OORLOG IS.’
AUGUST THIRY
HERMAN VAN CAMPENHOUT
Tijdens WO I schenkt Koning Albert I een elitekorps van vierhonderd Belgische oorlogsvrijwilligers aan de Russische tsaar. Ze leveren strijd tegen de Duits-Oostenrijkse vijand, krijgen de chaos van de Russische revolutie over zich heen en beginnen aan een moeizame tocht die hen dwars door Siberië voert. Via een liederlijke tussenstop in China maken ze de oversteek naar de Verenigde Staten, waar ze worden onthaald als echte oorlogshelden. Na de Amerikaanse triomftocht zetten ze in 1918 weer voet aan wal. August Thiry brengt deze bijzondere odyssee aan de hand van honderden originele foto’s. Een panoramische en onvergetelijke terugblik, honderd jaar na de feiten.
Op Kerstdag 1914 ziet het er niet naar uit dat de oorlog al is afgelopen. Beide legers hebben zich ingegraven en maken zich op voor een jarenlange stellingenoorlog. Toch sluiten de Engelse en Duitse soldaten die dag ‘de Kerstvrede van ’14’. Ze verlaten hun loopgraven en in het niemandsland spelen ze een voetbalmatch. Herman Van Campenhout geeft in zijn auteurslezing inzicht in de ontwikkeling van de Eerste Wereldoorlog. Bovendien put hij uit zijn persoonlijke familiegeschiedenis: zijn oom Frans was immers frontsoldaat.
REIZIGERS DOOR DE GROOTE OORLOG
Reizigers door de Grote Oorlog (Davidsfonds, 2008) Koning Alberts Helden (Houtekiet, verwacht in 2015)
VOETBALLEN OF VECHTEN
Voetballen of vechten (Davidsfonds 2006, heruitgave Van In, 2014) Een regen van papavers (Het Punt, 2014)
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: thiry.a@skynet.be • Duur: 2 uur
• Contact: hermanvancampenhout@belgacom.net • Duur: 1,5 à 2 uur
18+
10+
12+
14+ 19
‘LITERAIRE ROLLERCOASTER OVER LIEFDE EN VRIENDSCHAP IN TIJDEN VAN OORLOG.’
© Koen Broos
© Julie Verlinden
‘EEN GROTE ROMAN OVER HET ONPEILBARE OORLOGSKWAAD TUSSEN 1914 EN 1989.’ (KNACK)
JOHAN DE BOOSE
KOEN STASSIJNS
Auteur, journalist en reiziger Johan de Boose schreef met Bloedgetuigen een ontnuchterend verhaal over de 20ste eeuw. Vanuit het opkomende flamingantisme tijdens WO I en het idealisme dat deze oorlog nog in zich droeg, bekijkt de auteur de gevolgen op de verdere ontwikkeling van de 20ste eeuw. Hij legt verbanden met de Tweede Wereldoorlog die enkele decennia later niet uitblijft, en die de achtergrond vormt voor Bloedgetuigen.
Dichter, vertaler en bloemlezer Koen Stassijns tekent met ‘Poëzie op alle fronten’ voor een unieke lezing over de Groote Oorlog. Hoofdrolspelers zijn beroemde dichters als Émile Verhaeren, W.B. Yeats en Siegfried Sassoon, maar evenzeer notoire onbekenden als Guéo Milev, Albert-Paul Granier en het schrijverskoppel Vera & Roland wiens romance door de oorlog wordt getekend. Of ze nu pacifistisch of patriottisch waren, Stassijns beklemtoont in deze verrassende vertelling, met enkele nieuwe vertalingen van hemzelf, wat elk van deze dichters op de been houdt: de liefde en de vriendschap in en buiten de loopgraven.
BLOEDGETUIGEN
POËZIE OP ALLE FRONTEN
Van Hugo Claus tot Ramsey Nasr - 265 klassiekers uit de poëzie van 1944 tot bijna vandaag (Lannoo, 2013)
Bloedgetuigen (De Bezige Bij, 2011)
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: johan.deboose@telenet.be • Meer info op johandeboose.blogspot.be • Duur: 1 à 2 uur 20
18+
• Contact: koen.stassijns@telenet.be • Meer info op www.koenstassijns.be • Duur: in overleg
16+
‘ROLAND BERGEYS VERTELT HET ONTROERENDE LIEFDESVERHAAL VAN ZIJN GROOTOUDERS TIJDENS WO I.’
‘EEN INTERACTIEVE LEZING MET VERHALEN, POËZIE EN GETUIGENISSEN, GEBRACHT DOOR EEN KIND VAN DE FRONTSTREEK ROND IEPER.’
ROLAND BERGEYS
WIM CHIELENS
1968, Edegem. Eduard (Ward) Ceulemans heeft alzheimer, waardoor hij zich terug in de Eerste Wereldoorlog waant. Dit is het uitgangspunt van de vertelling van Roland Bergeys, gebaseerd op de ervaringen van zijn eigen grootouders in ’14 - ’18. De literaire vertelling brengt de avonturen van frontsoldaat Ward en zijn geliefde Ida tot leven. Ward komt in de verschrikkelijke Westhoek terecht, terwijl zijn verloofde via een vlucht naar Nederland in het Engelse Birtley-Elisabethville verblijft, waar de Belgen bommen fabriceerden. Deze vertelling Aanvallen! is gebaseerd op het gelijknamige boek en wordt begeleid met een fotoprojectie en accordeonmuziek.
Geboren en getogen als West-Vlaming is Wim Chielens doordrongen van de Westhoek en de Eerste Wereldoorlog. In zijn lezing voor volwassenen brengt Chielens getuigenissen van mensen die de oorlog meemaakten en leest hij vertalingen van poëzie van Engelstalige dichters aan het Vlaamse front voor. Deze lezing komt het meest tot zijn recht in combinatie met zijn dochter Trui, die liederen brengt uit en over WO I. Tijdens de lezing voor kinderen werkt Wim met een mysterieus koffertje vol bijzondere voorwerpen die de oorlog bevattelijk en aanschouwelijk maken.
Aanvallen! Het verhaal van Ward van het 13e (De Vries-Brouwers, 2012)
De kijkkast van Kobe (Clavis, 2005) Het Droommuseum van Dre (Hannibal, 2012)
AANVALLEN!
BRIEVEN UIT DE WESTHOEK
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: roland.bergeys@skynet.be • Meer info op www.uitgelezengezelschap.be/vzw (rubriek ‘Vertelensemble’) • Duur: 1 uur
18+
• Contact: wimchielens@gmail.com • Meer info op www.brievenuitdewesthoek.blogspot.be • Duur: 1 à 1,5 uur
10+
18+ 21
‘DAGBOEKSCHRIJVERS AAN HET WOORD OVER WAT ER HONDERD JAAR GELEDEN GEBEURDE IN DE STREEK.’
© Koen Broos
‘VAN DE LOOPGRAVEN ZIJN ALLEEN BESCHOTTEN ZICHTBAAR EN NAAR DE VIJAND HEB JE HET RADEN …’ (JOSEPH RASKIN)
BRIGITTE RASKIN
PIETER SERRIEN
De eeuw van de ekster vertelt een bijzondere familiegeschiedenis met als rode draad het leven van Joseph Raskin (1892-1943), oom van de schrijfster. Tijdens zijn priesteropleiding brak de Eerste Wereldoorlog uit, moest hij als brancardier naar het IJzerfront en werkte hij zich daar op tot verkenner van de vijandelijke linies. Tijdens het interbellum was hij missionaris in China. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, was hij terug in België en ging hij er in het verzet. Hij werd verraden, opgepakt, weggevoerd naar nazi-Duitsland, ter dood veroordeeld voor spionage en in 1943 onthoofd. De vertelling wordt geïllustreerd met beeldmateriaal, onder meer de unieke tekeningen die Joseph Raskin maakte van het IJzerfront.
In het boek Oorlogsdagen vertellen meer dan dertig dagboekschrijvers over hoe zij probeerden te overleven onder de vijandige bezetting, van het eerste zwoel-benauwende oorlogsweekend in augustus 1914 tot de verdwaasde novemberdagen vier jaar later. Hun verhalen geven uit de eerste hand een uniek beeld van de oorlog, een conflict waar maar geen einde aan leek te komen. Historicus Pieter Serrien plaatst de dagboekfragmenten voor het eerst naast elkaar en kadert de persoonlijke belevenissen van ooggetuigen in de gehele geschiedenis van de oorlog in ons land.
SPION AAN HET IJZERFRONT
OORLOGSDAGEN
De Eeuw van de Ekster (Kritak-Meulenhoff 1994, heruitgave bij Van Halewyck, 2005)
INFO & CONTACT
INFO & CONTACT • Contact: brigitte.raskin@skynet.be • Meer info op www.brigitteraskin.be • Duur: 1 uur 22
Oorlogsdagen (Manteau, 2013)
10+
18+
• Contact: pieter.serrien@gmail.com • Meer info op pieterserrien.wordpress.com/oorlogsdagen • Duur: 2 uur
18+
AUTEURSLEZINGEN.BE AUTEURSSUBSIDIES Het Vlaams Fonds voor de Letteren voorziet een subsidie van 100 euro voor auteurslezingen van meer dan duizend Vlaamse en Nederlandse auteurs. Om te weten of een auteur in aanmerking komt, raadpleeg de auteurslijst op www.auteurslezingen.be/auteurslijst. Alle auteurs uit deze WO I-brochure staan op de auteurslijst.
HOE WERKT HET?
Het VFL subsidieert auteurslezingen die doorgaan in scholen, bibliotheken, en bij sociale, artistieke of culturele organisaties.
Vlaamse scholen, bibliotheken, sociale en culturele verenigingen kunnen het hele jaar door een subsidieaanvraag indienen. De aanvraag gebeurt online via www.auteurslezingen.be en wordt minstens 2 maanden voor de lezing plaatsvindt, ingediend. Organisatoren die voor het eerst een gesubsidieerde lezing aanvragen, moeten zich eerst registreren op de website. De aanvraag wordt geĂŤvalueerd door het VFL en door de auteur. Keuren beiden de aanvraag goed? Dan ondersteunt het VFL de lezing met 100 euro. De organisator draagt het overige deel van het auteurshonorarium en de vervoersonkosten bij. Het VFL verzorgt de uitbetaling van het auteurshonorarium. Na afloop van de lezing betaalt het VFL dit honorarium (eigen bijdrage, vervoersonkosten en subsidie) uit aan de auteur. Het VFL factureert aan de organisator de eigen bijdrage en de vervoersonkosten. De uitbetaling gebeurt pas nadat de organisator online een kort verslag heeft ingevuld.
EEN FANTASTISCHE ERVARING GEHAD? Deel je auteursontmoeting met andere organisatoren en auteurs! Laat een boodschap, foto of indruk achter op het gastenboek van de website, op Facebook of op Twitter. www.facebook.com/auteurslezingen.be
Een auteur kan maximaal 15 gesubsidieerde lezingen per jaar geven, en maximaal 3 op dezelfde dag. Een debutant geeft er maximaal 8 per jaar.
@Auteurslezingen
23
AUTEURSLEZINGEN.BE Het Vlaams Fonds voor de Letteren is een autonome gouvernementele instelling die het werk van Vlaamse auteurs actief promoot via werk- en reisbeurzen, productiesubsidies en auteurslezingen. Alle informatie vindt u op onze website www.vfl.be. Vlaams Fonds voor de Letteren Generaal van Merlenstraat 30 2600 Antwerpen T +32 (0)3 270 31 61 www.vfl.be info@vfl.be MEER INFORMATIE Marieke Roels medewerker auteurslezingen T +32 3 270 31 66 E auteurslezingen@vfl.be W www.auteurslezingen.be
24
REDACTIE Marieke Roels, Sophie Willems LAY- OUT Katrien Claes PRINTING Drukkerij Debie COPYRIGHT © Vlaams Fonds voor de Letteren – Alle rechten voorbehouden.
Vlaams Fonds voor de Letteren Generaal Van Merlenstraat 30 B-2600 Antwerpen (T) +32 3 270 31 66 (E) auteurslezingen@vfl.be
AUTEURSLEZINGEN.BE