A
M
S
T
E
R
D
A
M
F
L
O
N
D
O
N
MAGAZINE
I ˝OP RETAILSAFARI IN TWEE EUROPESE WERELDSTEDEN˝ EEN MAGAZINE VAN BART VERHOEVEN EN LIZA BOTTER
1
M INLEIDING
Voor de Minor Retail Excellence zijn we op Retail Safari geweest. Een dag naar Amsterdam 茅n drie dagen naar Londen. In deze twee grote steden hebben we verschillende retailconcepten bekeken. We hebben de laatste trends en ontwikkelingen waargenomen. Zo zijn we tot nieuwe inzichten gekomen en hebben veel kennis meegenomen. Behalve een hele leerzame Retail Safari was het natuurlijk ook en贸rm gezellig. Zo hadden we de avond in Winter Wonderland bij de Duitse biertent niet willen missen en hebben met name de mannen gezorgd voor een enorme plaatselijke stijging in de drankverkoop in de buurt van Stepney Green! Voor deze leuke en leerzame dagen willen wij de docenten Ton Capello en Roel Koerkamp graag bedanken! In dit magazine komen de trends en ontwikkelingen aan bod die wij hebben gezien in Amsterdam en Londen. Deze zijn beschreven om vervolgens zowel winkelconcepten in Amsterdam als Londen te beschrijven en te laten zien dat deze trends ook terugkomen. Tot slot vergelijken we Amsterdam en London met elkaar. Veel plezier met het ontdekken van dit magazine en mochten er volgend jaar te weinig mensen zijn voor de safari, dan bieden wij ons bij deze vrijwillig aan om mee te gaan!
Bart Verhoeven en Liza Botter 2
VS.
TRENDS
Trends en ontwikkelingen in retail. In dit hoofdstuk laten we de belangrijkste trends zien voor zowel London als Amsterdam.
Amsterdam
Bureau onderzoek en statistiek van de gemeente Amsterdam heeft onderzoek gedaan naar de staat van de Amsterdamse detailhandel. Dit door de ontwikkeling van het aantal vestigingen in deze sector te bestuderen en door het winkelgedrag van verschillende groepen Amsterdammers in kaart te brengen. De detailhandel in Nederland heeft het zwaar door vergrijzing en ontvolking, door concurrentie van het internet en door daling van de koopkracht als gevolg van de recessie. Hierdoor nemen het aantal winkelsluitingen en de leegstand toe en
daalt de omzet (Platform31, 2014). Gezien dit landelijke beeld valt het in Amsterdam nog mee. Het aantal vestigingen is weliswaar licht gedaald, maar zowel de vloeroppervlakte als het aantal banen is toegenomen, zij het eveneens licht. De leegstand ligt met 4% ruim onder het landelijke gemiddelde. De reden dat de Amsterdamse detailhandel minder hard getroffen is, is gelegen in de demografische ontwikkeling van Amsterdam. Amsterdam blijft jongeren aantrekken die steeds vaker na hun studie in Amsterdam blijven wonen, werken en kinderen krijgen. Hierdoor nemen de bestedingen
3
van Amsterdammers gemiddeld toe en daar profiteert ook de detailhandel van. Daarnaast blijft Amsterdam veel toeristen (dagjesmensen ĂŠn verblijfstoeristen) trekken maar de verschillen tussen branches en wijken zijn groot. Enerzijds zijn er gebieden (de Kalverstraat en in toegenomen mate de Jordaan) waar steeds meer Amsterdammers en toeristen naar toe gaan om te winkelen ondanks het feit dat deze groepen ook steeds vaker via internet bestellen. Anderzijds fungeren veel winkelgebieden buiten stadsdeel Centrum weliswaar prima als winkelgebieden voor dagelijkse boodschappen, maar steeds minder vaak als winkelgebieden waar niet-dagelijkse boodschappen worden gedaan. Het lijkt er dus op dat het centrum zich blijft ontwikkelen als het hoofdwinkelgebied van Amsterdam. Het aanbod is er compleet en het gebied heeft de authentieke en historische uitstraling die veel consumenten zoeken. De doelstelling van het Amsterdamse
''De winkelstraat is vanuit deze gedachte meer dan een verzameling economische actoren, maar een sociaaleconomisch instituut dat de buurtidentiteit kan vergroten en dat dient als generator van sociaal kapitaal voor omwonenden en werkenden.''
detailhandelsbeleid om een gevarieerd winkelgebied te behouden dat Amsterdammers en toeristen aantrekt, lijkt daarmee ruimschoots gehaald. De winkelgebieden rondom het Centrum ontwikkelen zich als winkelcentra voor de wijk, waar niet alleen een supermarkt is, maar vaak ook servicegerichte kleinere detaillisten en speciaalzaken voor dagelijkse producten. In negentiende-eeuwse wijken wordt ruimte die vrijkomt door vertrek van winkels in het segment niet-dagelijks namelijk vaak opgevuld door winkels in het segment dagelijks: nieuwe horeca en nieuwe ketens voor dagelijkse voorzieningen als Stach, Marqt, Biolicious en Bilder & De Clercq. Ook komen er andere experimentele verkoopformules, zoals mengvormen waar koffieverkoop gecombineerd wordt met de verkoop van kleding en meubels, pop-up stores en shop in shops. In sommige gevallen gaat het om detailhandelsvormen waar flexibiliteit voorop staat, omdat moeilijk in
4
te schatten is of ze aanslaan. In het algemeen betreffen het verkoopformules die goed passen bij de lifestyle en levensfase van een deel van de omwonenden. En hoewel bestemmingsplannen dergelijke experimenten nog niet altijd even makkelijk toelaten, is de gemeente in het algemeen enthousiast vanwege het feit dat men ervan uit gaat dat dergelijke initiatieven en experimenten de functiemenging, levendigheid en leefbaarheid van buurten ten goede komen. Bovendien wordt met name door horecazaken het aanbod van zogenaamde third spaces vergroot. Dit zijn semipublieke ruimtes die officieuze werk- en overlegplekken bieden voor zelfstandigen en zzp’ers, een groep arbeidskrachten die in Amsterdam steeds groter wordt. De winkelstraat is vanuit deze gedachte meer dan een verzameling economische actoren, maar een sociaal-economisch instituut dat de buurtidentiteit kan vergroten en dat dient als generator van sociaal kapitaal voor omwonenden en werkenden.
london
De trends en ontwikkelingen in Londen op het gebied van retail zijn enorm. De retail verandert hier snel en is niet te vergelijken met bijvoorbeeld Amsterdam. De hele beleving, sfeer en wereld is anders in Londen dan in Amsterdam. Ondanks de grote stad, enorme drukte en de vele mensen krijg je toch het gevoel dat je niet een van de vele bent maar een persoonlijke benadering krijgt. Cross channel Iedereen wil tegenwoordig 24 uur per dag, 7 dagen per week online zijn. Voor retailers is het belangrijk om aan deze behoefte te voldoen, het werken met een cross channel biedt uitkomst. Bijna elke retailer in Londen werkt met grote schermen aan de muur, het online bestellen in de winkel en het creĂŤren van veel meer beleving. In Londen proberen retailers net zoals in Amsterdam offline en online samen te laten komen. In Londen merkten wij dat dit hier al normaal was, mensen wisten hoe ze hier mee om moeten gaan en het ook al daadwerkelijk gebruikt wordt. Via deze schermen kunnen klanten bestellen, laten bezorgen, informeren, reserveren en op de webshop kijken. Misschien wel het belangrijkste is dat je hiermee heel
veel beleving kan creëren. Door deze digitale integratie te gebruiken kun je de klanten ook triggeren om de spiegelneuronen te laten gebruiken. Wat je verder nog zag was dat er op veel punten (vaak gratis) oplaadpunten voor je mobiel zijn. Ze spelen hier natuurlijk goed in op de trend dat iedereen zijn mobiel altijd mee heeft, online wil zijn en je niet zonder je mobiel kan. Food wordt steeds groter en belangrijker Het is bekend dat hoe langer mensen in de winkel (of in de buurt) blijven des te meer ze gaan kopen. In Londen creëren ze een sfeer, gezelligheid om de klant langer te laten blijven. Ze promoten de winkel door middel van (gezond) eten, laten de klant hierdoor langer blijven en kunnen zo laten zien waar ze voor staan of hoe ze bezig zijn. Zeker wanneer je een online kanaal toevoegt in je winkel is het belangrijk om je gastheerschap niet te vergeten en meerwaarde te creëren. Door het aanbieden van een hapje of drankje kan dit uitstekend. In Londen zijn ze hier erg positief mee bezig en het blijft dan ook leuk om hier rustig te winkelen. Een andere ontwikkeling op het gebied van food die je in Londen ziet is het aanbod van gezond en eerlijk voedsel. Je merkt dat dit in een grote stad met zoveel mensen veel sneller wordt aanvaard omdat de impact als je het niet doet groter is. Goede voorbeelden hiervan zijn de Borough market en de Chelsea market. De mensen zijn hier al bereid om wat meer te betalen voor gezonde en eerlijke producten. Minder vervuiling Waar ik ook liep, er was geen vuil op straat te vinden. Alles wordt netjes opgeruimd en weggegooid. Ik vond dat dit een fijne sfeer met zich mee bracht. Zo bleef ik meer gefocust op de winkels en minder op al het vuil om mijn heen. In Nederland (Amsterdam) kunnen ze hier nog veel van leren. Second hand Retailers in Londen spelen hier op in door 2e hands spullen of hergebruikte spullen aan te bieden. Hierdoor kunnen consumenten met een goed gevoel kopen en met een fijn gevoel terugkomen. De consumenten zijn hier aan het consuminderen en meer bezig met het milieu en hun omgeving. Wel is het zo dat deze producten absoluut niet goedkoper zijn dan
nieuwe producten. In bijvoorbeeld de winkel Galeria Melissa verkochten ze schoenen die van hergebruikt plastic worden gemaakt. Goed voor het milieu, de prijs was net zo duur als nieuwe schoenen of nog duurder, ze zagen er fantastisch uit en misschien wel het belangrijkste vanaf het moment dat je hier binnen komt tot het moment dat je we gaat val je van de ene in de andere verbazing. De presentatie was zo goed en er werd zoveel beleving gecreëerd dat je bijna al verkocht was. Interactief benaderen In Londen wil elke retailer zich onderscheiden, dit geldt natuurlijk voor de retailer maar ook voor de mensen zelf. Iedereen wil zijn eigen identiteit creëren ook tijdens het shoppen. Zo kun je voor de kinderen bij de Build a bear winkel in Covent Garden je knuffel kiezen en deze vervolgens zelf precies maken zoals je wilt. Natuurlijk slim omdat je begint met een vast relatief laag bedrag voor de knuffel en de kosten pas komen wanneer je deze gaat aankleden. Behalve dat dit concept van het zelf bouwen van je knuffel slim is kan de klant ook de knuffel op een interactieve manier zelf naar de persoonlijke wensen samenstellen. Grote merken zoals Burberry doen dit ook doormiddel van schermen. Je kon hier je nagellak kiezen en deze werd dan geprojecteerd op een hand op de wand van de muur. Hierdoor werd de klant actief, zien ze gelijk hoe de nagellak staat en zo wordt een andere manier van shoppen geïmplementeerd. Personeel Misschien niet zozeer een trend of ontwikkelingen maar wel belangrijk om te vermelden is het personeel in de winkels. In tegenstelling tot veel winkels in Nederland is hier altijd genoeg personeel op de winkelvloer. Ze zijn bereid om te vertellen over het concept, de winkel, wat ze doen en waar ze voor staan. Verder neemt het personeel de tijd voor je ook al wordt al snel duidelijk dat je waarschijnlijk niks gaat kopen. Gespeeld of niet gespeeld op mij kwam het personeel over alsof ze echt plezier in hun werk hadden en het niet alleen voor de Ponden deden. Verder was het personeel goed opgeleid en wisten ze waar ze over vertelden. Dit in tegenstelling tot wat je vaak in Nederland aantreft.
5
i SA路FA路RI JACHTEXPEDITIE, JACHTREIS JDE DIKKE VAN DALEI
Op jacht gingen we. Met de hele groep tegelijk struinden we door Amsterdam en London. Op deze expeditie overnachtten we in een gevaarlijke ghetto en werden er bijzondere waarnemingen gedaan. We verplaatsen ons ter land, ter zee, in de lucht en ondergronds. Een verslag van onze bevindingen...
W
e zullen verslag doen van de retail in Londen en Amsterdam. De Amsterdamse formules die we zullen uitleggen zijn: Jumbo foodmarkt, pepernotenwinkel Van Delft, Landmarkt, Hutspot, Sabon en Urban 6
Outfitters. We zullen de nadruk leggen op Londen aangezien hier de meeste innovatieve retail werd waargenomen. Wat we u laten zien over London: Prodirectsoccer, Sunglasshut, Galeria Melissa, M&M world, Brompton, BuildA-Bear, Asics en Selfridges.
AMSTERDAM
AMSTERDAM
AMSTERDAM
JUMBO FOOD MARKT
VAN DELFT PEPERNOTEN
SABON
Jumbo Foodmarkt De Jumbo foodmarkt zit in een oud fabriekspand in AmsterdamNoord. Deze formule met 2600 vierkante meter vvo is onderverdeeld in ongeveer 70% vers en 30% kruidenierswaren en zuivel. Waar ze hier mee bezig zijn is om onderscheidend vermogen te creëren door het aanbieden van vers, natuurlijk en gezond eten voor een betaalbare prijs voor iedereen. Verder kunnen klanten hier 7 dagen per week terecht bij het mediq apotheek service punt. Ze richten zich hiermee dus op gezondheid, om dit nog verder tot uiting te brengen werken ze samen met Foodsister om mensen bewuster te maken van eten en te zorgen voor een gezondere levensstijl.
Overal kun je proeven en er lopen medewerkers door de winkel die je van alles aanbieden. Alle producten kun je kopen en meenemen maar je kan hier ook de producten gelijk nuttigen in het Foodmarkt café. Volgens mij het ideale concept om boodschappen doen leuk te maken en je boodschappenkar verantwoord tot boven aan toe te vullen.
Natuurlijk kun je hier ook heerlijk eten en wordt dit op een hele bijzondere en lekkere manier gebracht. Door middel van de Led lichten, geur en kleur worden al je zintuigen geactiveerd zodra je in de winkel komt. Zo kom je een sushi bar tegen, verschillende wereldkeukens waar het eten vers wordt bereid en natuurlijk een bakker met heerlijk vers brood.
Pepernotenwinkel Van Delft Als ze de deur open hadden staan hadden wij de pepernoten al voordat we thuis in de trein stapten geroken. Helaas was dit niet zo en roken we deze heerlijke geur pas bij binnenkomst. In de Van Delft pepernotenfabriek in de Woustraat in Amsterdam kan iedereen, jong of oud zich prima vermaken. Ook hier worden je zintuigen doormiddel van geur en kleur getriggerd. De pepernoten liggen er in vele verschillende kleuren en je ruikt door de hele winkel de geur van vers gebakken pepernoten. Deze worden daar ook gebakken in de oven maar dit was meer voor het creëren van geur dan dit deze pepernoten daar ook daadwerkelijk verkocht werden. In deze pepernotenfabriek was er
keuze uit meer dan 35 verschillende pepernoten. Behalve de traditionele pepernoot waren ze er ook in onder anderen de smaken karamel, framboos en cappuccino. Tot slot was de pepernotenfabriek het hele jaar geopend en niet alleen voor sinterklaas. Ons advies voor de sint, koop hier je strooigoed en laat de pakjesboot lekker in Spanje want het is een genot om hier rond te lopen. Sabon Sabon is een winkel met exclusieve bad-, douche- en wellnessproducten, aroma's en accessoires. In 1997 startte Sabon haar eerste winkeltje in Tel Aviv. Inmiddels vormt Sabon een internationale keten met meer dan 135 winkels waaronder meer dan 20 stores in Nederland. De bezochte winkel in de Kalverstraat trok de aantrekkingskracht door de welbekende fonteintjes voor in de winkel. De vriendelijke medewerkers laten je allerlei dingen proberen om je te overtuigen van het product. Zo wordt het wel érg moeilijk om de winkel te verlaten zonder iets te kopen. Sabon, de kracht van verleiding...
7
AMSTERDAM
AMSTERDAM
AMSTERDAM
LANDMARKT
URBAN OUTFITTERS
HUTSPOT
Landmarkt Zoals eerder aangegeven bij de trends en ontwikkelingen in Londen op het gebied van food zou landmarkt hier ook goed bijpassen. Bij Landmarkt is alles eerlijk verkregen en kun je tot in detail nagaan waar de producten vandaan komen. Dit staat bij de producten aangegeven en als je nog meer informatie zoekt kun je hiervoor terecht op de website van Landmarkt. In 2011 is de eerste vesteging van Landmarkt open gegaan in Schellingwoude, wij hebben die in de Van Woustraat bezocht. De naam landmarkt is ook niet zomaar gekozen. Ondanks dat het lijkt op een supermarkt is het eigenlijk meer een verzameling van speciaalzaken bij elkaar. Voor de echte die hards is het ook mogelijk om behalve via de bordjes en op internet ook zal te gaan bekijken waar bijvoorbeeld de varkens rondlopen die jij bij Landmarkt koopt. Naast de foto's en verhalen van de boeren die je in de winkel kunt lezen, kun je ook op de website de herkomst van producten nazoeken. Bijvoorbeeld het vlees van Beemsterlant's varken, waar
8
je zelf ook mag komen kijken of de varkens vrolijk rondlopen. Behalve al deze speciale, verse en biologisch producten is het natuurlijk ook mogelijk om hier gewoon een pak hagelslag van Venz te kopen alleen de keuze is beperkt. Wat ons zelf opviel was dat veel producten nog maar kort houdbaar waren, er veel producten die dag dat wij er waren al aan de datum zijn en dat het relatief rustig was in de winkel. Het grote verschil met de Jumbo Foodmarkt vind ik dat hier het belangrijkste is dat de spullen biologisch zijn en dat je met een super goed verantwoord gevoel je spullen kan consumeren. Wel blijft voor ons de vraag op dit rendabel is op dit moment want de producten waren stukken duurder dan normaal en is het wel zo maatschappelijk verantwoord als de derving zo hoog is... Urban outfitters Urban Outfitters werd in 1970 opgericht. Het concept heeft momenteel zo'n 200 brandstores in de VS, Canada en Europa. In de winkels staat niet alleen mode centraal, maar ook hedendaagse kunst en
muziek. De bezochte vestiging in de Amsterdamse Kalverstraat is met 910 m2 tevens de grootste van heel Europa. Urban outfitters wil snel uitbreiden in heel Europa. Het concept richt zich op jonge, hippe mensen. Het past helemaal in het plaatje van de ‘hipstercultuur’. Hutspot Hutspot is een platform voor beginnende ondernemers, ontwerpers, kunstenaars en gevestigde merken. De winkel begon als een pop-up store. In de winkel worden er meer dan zeventig verschillende, unieke merken verkocht. Daarnaast heeft Hutspot een galerie. In deze galerie zijn elke twee maanden nieuwe exposities te bewonderen. Op de eerste verdieping is ook een ruimte aanwezig waar je gezellig een broodje kunt eten en een kopje koffie kunt nuttigen. De ruimte wordt ook gebruikt voor verschillende activiteiten, zoals boekpresentaties, wijnproeverijen, diner of een intiem verjaardagsfeestje. Ook Hutspot 'ademt' de hipstercultuur die momenteel enorm populair is.
Pro-Direct Soccer Pro-Direct speelt in op het altijd online zijn van de consument door het opzetten van 's werelds meest digitaal dynamische omni-channel retail systeem. De visie van prodirect voor deze winkel was om een live, aangesloten retail theater voor 's werelds mooiste spel te maken. Het flexibele, veranderlijke winkelconcept sluit zich aan bij jonge klanten. De 'levende' digitale omgeving wordt gecreĂŤerd door draagconstructie van digitale schermen met product, thema en merk informatie. Al deze elementen blijven up-to-date middels web-based content.
je verbazen over alle content, vormgeving. Wij kunnen geen vergelijking vinden met een andere formule die dit zo sterk doet. Feitelijk is Pro-Direct soccer een interactieve winkel, zonder producten. Een bizarre gewaarwording, maar heel gaaf om eens te beleven!
mensen vinden de zonnebril een status symbool, iets waar deze winkel perfect mee om weet te gaan.
Opvallende elementen: achter glas staan limited edition schoenen ondertekend door de beste spelers ter wereld; interactieve digitale mannequins met de nieuwste kleding en schoenen; een exclusieve kelder gebruikt voor optredens, productlanceringen en evenementen, live wedstrijden en weergave van voetbalkunst. Pro-Direct wil in de toekomst haar klanten nog beter kunnen faciliteren door het inzetten van Beacons. Het bedrijf gaat hier binnenkort mee experimenteren. In deze kleurrijke winkel blijf je
Sunglass Hut De uitstraling van de Sunglass hut is super. Als je binnen komt krijg je hier gelijk het gevoel dat je een super trendy bril gaat kopen van hoge kwaliteit. De Sunglass hut heeft de merken Ray-Ban, Prada, D&G en Armani. Dit gevoel wordt versterkt door 3 verkopers die in de winkel staan die alle tijd voor je hebben. Verder was er ook nog een beveiliger aanwezig waardoor je nog meer het gevoel krijgt dat je een bril met status gaat kopen. In de winkel zelf heeft de Sunglass hut een leuke gadget om je te helpen bij het uitzoeken van een bril. Er was een soort scherm waar je de bril die jou leuk leek te scannen. Er werd een foto van je gemaakt en vervolgens kon jij jezelf gelijk met de bril zien op het scherm. Tot slot was er nog de mogelijkheid om dit te delen via social media met je vrienden en kennissen. Kortom veel
M&M World De M&M world in Londen is de meest indrukwekkende winkel die we hebben bezocht in Londen. Vanaf het moment dat je er binnen komt wil je hier niet meer weg. Vanaf buiten word je al naar binnen getrokken door de verschillende kleuren van de M&M’s. Eenmaal binnen gaat dit door en ruik je gelijk de heerlijke geur van chocolade. Voor wie denkt hier zomaar vijf minuten door heen te lopen heeft het mis. Deze M&M world telt 4 verdiepingen en 35.000 vierkante meter vol met alles wat je maar kan bedenken zolang er maar M&M op staat. De winkel prikkelt je op elk bedenkbare manier en je moet dan ook sterk in je schoenen staan om hier zonder een aankoop naar buiten te gaan. Behalve dat dit natuurlijk voor de fans leuk is en dit goede reclame met zich mee brengt verdient M&M hier ook ontzettende veel geld want de prijzen logen er niet om. M&M Wolrd is een absolute aanrader voor je citytrip naar London. Vergeet vooral je portomonnee niet mee te nemen!
london
london
london
PRODIRECT SOCCER
SUNGLASS HUT
M&M WORLD 9
Asics Naast de meest uitgebreide collectie schoenen en sportkleding biedt Asics ook geavanceerde services en deskundig advies aan hardlopers. Met Foot ID leren ze je er meer over je hardlooptechniek en weet je welke schoenen het meest geschikt voor je zijn. In het ASICS Running Lab kun je je hardloopcapaciteit laten meten. De Running Ability Measurement is een van de meest geavanceerde systemen voor biomechanische analyse. Asics stelt deze beschikbaar voor haar klanten. Daarnaast is er ook een running club. Deze organiseert Running Clinics. Onder begeleiding van een ervaren trainer kun je in een gezellige atmosfeer je prestaties verbeteren. Dit is voor zowel beginners als voor gevorderden bedoeld. Build-A-Bear Een winkel in Londen voor de jongste onder ons of voor de mensen die zich nog jong voelen. Door de vrolijke muziek bij binnenkomst en een verklede man kom je gelijk in een gezellige sfeer. Eenmaal in de winkel is het de bedoeling dat een knuffel wordt uitgezocht voor een relatief lage prijs. De naam zegt het al deze knuffel
Brompton Brompton is een winkel die vouwfietsen verkoopt. Op zich natuurlijk al slim om in een grote stad waar mensen haast hebben en er weinig ruimte is vouwfietsen te verkopen. Het eerste gevoel dat ik kreeg toen ik binnen kwam was dat als ik hier een fiets kocht het een goede degelijk fiets was. Nog steeds geen idee waar dat gevoel vandaan kwam maar het werd wel gecreĂŤerd. Alle
vouwfietsen stonden opgevouwen in kleine hokjes in de winkel. Door de belichting werden deze fietsen mooi in de spotlights gezet. Verder werd zo gelijk duidelijk hoe klein de fietsen eigenlijk zijn wanneer je ze opvouwt. Ook hier sprong het personeel er weer uit, deze verkoper vertelde vol passie over de fietsen en het merk Brompton. In de winkel zelf was nog een winkelzuil. Hierbij komen de retailers net als in heel veel winkels in Londen tegemoet aan de wensen van de klanten om digitaal te integreren in de winkel. Via deze zuil kon je eigenlijk alles vinden wat je graag wilde weten over de vouwfiets. Verder werkte deze formule zonder voorraad, er werden gewoon fietsen gemaakt en verdeeld over de dealers. Wanneer je fiets kapot is kun je hier ook terecht. Beneden in de kelder vind je het gedeelte waar ze de fietsen repareren. Als je daar op wilde wachten kon dat prima aan de bar onder het genot van een kopje koffie. Terwijl je dan je koffie dronk zat je niet op een stoel maar eigenlijk op een fiets. Wat wil je ook anders in een fietsenwinkel! Brompton creĂŤert de ultieme beleving zowel als je een fiets gaat kopen of als je hem komt laten repareren.
london
london
london
ASICS
BUILD A BEAR
10
(beer) wordt vervolgens helemaal naar wens in elkaar gebouwd. Leuk voor de klanten want iedereen wordt persoonlijk benaderd en krijgt uiteindelijk zijn unieke knuffel. Wel zit hier natuurlijk een prijskaartje aan want kies je een knuffel uit van 17 Pond, dan moet je bij de kassa niet raar opkijken als je hier ineens 60 Pond voor moet betalen. Zo kun je de knuffel tot leven laten komen door er een hart in de plaatsen en kan die ook geluid geven. Een naakte knuffel is niet genoeg, want er moeten ook verschillende outfits bijkomen. Je kan het zo gek niet bedenken of je kon het hier kopen voor je knuffel. Een ontzettend slim concept vooral omdat het gericht is op kinderen en zeg daar maar eens nee tegen.
BROMPTON
london
london
london
PRIMARK
GALERIA MELISSA
SELFRIDGES
Primark De Primark is erg succesvol en heeft inmiddels veel filialen. Het concept van de Primark, kleding voor een zeer aantrekkelijke prijs en van goede kwaliteit, sloeg enorm goed aan. Dit heeft er dan ook voor gezorgd dat Primark zich al snel kon verbreden en kon uitgroeien tot vele andere landen. De van origine Britse formule heeft in de eerste plaats een heldere doelgroep. Dat zijn jonge vrouwen/ mannen, vaak tieners en twintigers, met een zeer beperkt budget. Primark is een steeds meer gewaardeerd merk. Primark verkoopt niet online, maar maakt wel handig gebruik van sociale media om de collectie onder de aandacht van tieners te brengen.
Galeria Melissa Deze winkel sprong eruit al vanaf het moment dat je er langs loopt. Je ziet alleen twee schoenen in het midden van een ruimte staan met daar om heen grote digitale schermen met bewegende beelden. Wanneer je verder loopt wordt langzaam duidelijk wat voor een winkel het is. Zo zijn alle schoenen van recyclet materiaal gemaakt en zien ze er ook nog super mooi en trendy uit. Om te kijken hoe de schoenen zaten hebben we de proef op de som genomen en twee dames laten passen. We hielden ons hart vast maar de plastic schoenen van Galeria Melissa bleken zo waar ook nog lekker te zetten. Een compleet nieuw winkelconcept waar wij nog niet bekend mee waren.
Selfridges Selfridges warenhuis in Londen. Waar Harrods zo klassiek is, zo modern is Selfridges. Hier gaat de trendy Londenaar winkelen. Selfridges is een groot warenhuis op Oxford Street, waar andere warenhuizen nog wat van kunnen leren. Veel hippe en trendy modemerken zijn hier vertegenwoordigd met hun nieuwste collecties. Design staat hoog in het vaandel. Bij Selfridges kan urenlang geshopt worden. Overal waar je komt blijf je je verwonderen.
Volgens een recente Britse peiling drong Primark in december afgelopen jaar voor het eerste door in de top-10 lijst van meest gewaardeerde merken in het VK. Daarnaast ligt de focus in de warenhuizen op prettig shoppen. Hiermee onderscheidt Primark zich van veel andere modemerken die een duale strategie volgen. De vraag is hoelang online shoppen nog genegeerd kan worden in deze tijd.
Zoals eerder aangegeven bij het verantwoord shoppen in de supermarkten door het kopen van biologisch eten kun je zo dus ook verantwoord schoenen kopen die er harstikke leuk uit zien. Ook in deze winkel waren de verkoopsters enthousiast, bereid om je te helpen en te vertellen hoe het concept in elkaar zat en de schoenen werden gemaakt.
De winkelketen maakte voor een lange tijd deel uit van de beroemde Lewis groep en is nu in handen van Wittington Investments hetgeen weer een onderdeel is van de concerns die in handen zijn van de Canadese multimiljonair Galen Weston. De Nederlandse Bijenkorf valt inmiddels ook onder Selfridges.
De keten heeft opvallend gele tasjes. Volgens de rondleider van KEGA komt je deze aan het einde van de dag overal tegen. Shoppen bij Selfridges is hip. Het is zien, en gezien worden.
11
HET TOPPUNT VAN SPECIALISME IS DE DEVENTER BORSTELWINKEL
BLOKKER IN EEN WINKELCENTRUM. BINNENKORT UIT HET STRAATBEELD VERDWENEN?
TRADITIONELE RETAILERS Een traditionele retailer heeft een fysiek afzetpunt (of meer en dan is het een keten) waar klanten binnenkomen om producten te kopen en waar de retailer marge op maakt. Deze producten worden gekocht bij groothandels of fabrikanten. Soms met een eigen label. De inkomsten bestaan uit omzet. Uit de marge worden personeel, huur, marketing, logistiek, inkoop en nog wat andere zaken betaald. Een bedrijf als Kruidvat is hier een goed voorbeeld van. De traditionele strategie van een retailorganisatie was gericht op het creĂŤren van schaal in het vervullen van de materiĂŤle wensen van individuele klanten. Het aanbod dat in winkels en op voorraad lag, baseerden retailers op een zorgvuldige inschatting van de vraag en in de bestuurskamer was het centrale sturingsinstrument de
12
behaalde omzet per vierkante meter winkeloppervlakte. De traditionele retailorganisaties werken vanuit de eigen organisatie en niet vanuit de klant. De succesvolle retailers vanuit nu begrijpen de klant. Retailers en producenten leveren invloed in ten gunste van de consument, die ook nog eens minder loyaal is geworden. De traditionele strategie van retailers boet aan effectiviteit in, doordat hybride retailers met digitale media, distributie- en verkoopkanalen volwassen zijn geworden. Klanten besteden meer dan 50% van hun shopping tijd online. Dat leidt tot substitutie, kannibalisatie en omnichannel retailconcepten, waarin fysieke en online kanalen complementair zijn.
HEMA, NIET UIT HET NEDERLANDSE STRAATBEELD WEG TE DENKEN. TOCH?
Veranderingen in retailland Wat zijn de drivers van aankoop voor de hedendaagse consumenten? En passen de ontwikkelingen eigenlijk wel bij de retail omgeving? In dit artikel laten we tien belangrijkste retailtrends de revue passeren. Dat doen we niet alleen: we geven ook meerdere voorbeelden. Laat je informeren over de grootste trends die voortkomen uit het Trendboek 2020 van INretail en inspireren door de voorbeelden van retailers die begrijpen wat de klant wil. 13
Individualisme De consument is een individu met specifieke wensen en behoeften. En zo wil hij ook behandeld worden door retailers. De handel richt zich meer op het individu of groepen van individuen. Terwijl retailers nog altijd komen met “veel van hetzelfde”, is de consument duidelijk steeds minder gevoelig voor massacommunicatie. Consumenten willen maatwerk. Ze willen zelf invloed hebben op wat de retail hen te bieden heeft. En het gevoel hebben dat producten speciaal voor hen gemaakt zijn. Ze willen dan ook meer persoonlijk benaderd worden met producten, diensten en service afgestemd op hun specifieke behoeften. Een mooi voorbeeld hiervan is Build-A-Bear. Bij Nike in London kon men in de winkel eigen schoenen samenstellen en bestellen. Dit past volledig bij de trend van het individualisme. Cross channel commerce Het internet als verkoopkanaal biedt de retail heel veel nieuwe mogelijkheden. Het zorgt onder andere voor veel meer contactmomenten. Internet kan de traditionele (offline) verkoop een belangrijke impuls geven. Zeker wanneer retailers in staat zijn om de online en offline verkoopkanalen goed op elkaar af te stemmen. Dat betekent dus het creëren van synergie tussen de kanalen. Belangrijke spelregel is dat consumenten steeds vaker producten op elk moment en via elk kanaal willen kunnen kopen. Meer en meer retailers passen deze cross channel commerce al toe. Alleen de discounter laten het nog afweten. In veel winkels worden consumenten aangespoord om naar de website te gaan. Pro-direct soccer flagship store in London is hier een goed voorbeeld van. Hierbij ondersteund de ‘winkel’ de webshop. De klant wil in deze tijd 24/7 kunnen shoppen. De digitale superconsument Het oriëntatie- en zoekproces van de consument is onder invloed van internet compleet veranderd. Het heeft van de consument een goed geïnformeerde expert gemaakt. Online en offline informatiebronnen worden door consumenten door elkaar heen gebruikt om de juiste informatie te zoeken. Het toenemend gebruik van sociale media, forums en reviews sites tonen dit aan. Consumenten geven hun mening, luisteren naar anderen, leren van
14
elkaar en zoeken gelijkgestemden met dezelfde behoeften. Het is de moderne manier van mondtot-mond reclame. De retailer moet vooral goed luisteren naar wat er wordt gezegd. IKEA heeft bijvoorbeeld schermen in de winkel waar te vinden is waar producten liggen, wat wachttijden zijn, maar ook om klanten te vragen wat ze van IKEA vinden. De kracht van social media: samen shoppen, prijzen vergelijken, je mening geven, korting krijgen door samen te kopen, via livechat vragen stellen, doorgeven dat je iets (niet) leuk vindt. Steeds meer retailers, met name in de reis- en horecabranche vermelden met stickers op hun deur dat ze er online reviews van hen te vinden zijn. Einde van de piramide Ouderen blijven langer jongeren en jongeren worden eerder volwassen. Consumenten willen aangesproken worden op hun “gevoelsleeftijd” in plaats van hun “kalenderleeftijd”. De traditionele bevolkingspiramide, met een relatief kleine groep ouderen en een brede aanwas van jongeren aan de onderkant, is voltooid verleden tijd. De piramide maakt plaats voor een meer en meer gelijkmatig opgebouwde bevolking waarbij de groei komt van niet-westerse Nederlanders. In de nabije toekomst zullen er evenveel eenpersoons- als meerpersoonshuishoudens zijn. De ontwikkeling van het aantal huishoudens, maar vooral ook de veranderende samenstelling van de bevolking, zal ook zijn weerslag hebben op de detailhandel. In zowel het aanbod van producten als personeel. Wederom IKEA speelt hier goed op in door te laten zien hoe mensen op een kleine ruimte toch kunnen leven. Mensen gaan eerder en langer zelfstandig wonen, ook op kleine oppervlaktes. Zo bieden supermarkten halal voeding aan om de groeiende nietwesterse Nederlanders te bedienen en trekt Pearl de ouderen met leeftijdskorting. Glocalisering De combinatie van globaal en lokaal. Er zijn toenemende mogelijkheden voor retailers om producten wereldwijd in te kopen en te produceren. Retailers zijn ook steeds meer actief in verschillende landen. Uit het oogpunt van efficiency en effectiviteit worden steeds meer mondiale strategieën opgezet. Daarbij is men zich er bewust van dat er lokale verschillen en behoeften bestaan en dat consumenten
wensen dat daarop ingespeeld wordt. Dit betekent een globale strategie met ruimte voor een lokale invulling. Willem&Drees spelen in op deze trend door op de website te tonen waar hun producten vandaan komen. Over de hele wereld zijn McDonalds vestigingen te vinden, maar overal hebben deze net een ander aanbod. Een laatste voorbeeld van glocalisering is Specsavers met de lijn van Spijkers & Spijkers. Deze oer-Hollandse dames ontworpen een brillenlijn speciaal voor Specsavers. Uiteraard werden deze brillen wel in het buitenlans geproduceerd. Prioritijd Het gebrek aan tijd vergt van consumenten dat deze slim omgaan met hun schaarse tijd: er moeten prioriteiten gesteld worden. Werk en vrije tijd raken steeds meer vermengd. Werken kan tegenwoordig ook overal. Consumenten kunnen zowel snel als traag winkelen. De beschikbare tijd en de behoefte is bepalend. De ene keer kunnen consumenten snel beslissen, de andere keer zien ze winkelen als leuk tijdverdrijf en wordt hier de tijd voor genomen. Dit biedt ruimte voor funshopping en runshopping. Op grote stations zien we goede voorbeelden van runshopping. Een AH to go met zelf scan kassa’s, een Julia’s waarin je binnen enkele minuten een pastamaaltijd hebt voor onderweg en automaten van de HEMA met paraplu’s, tandpasta en tandenborstel enzovoort. Transparantie
De wereld is open geworden, maar zijn retailers dat ook? Consumenten kunnen (online) meer informatie over retailers vinden dan de retailer zelf vaak beseft. Deze informatie is niet altijd juist of objectief en bovendien vaak geplaatst door derden. Daarom is openheid van de retailer op zijn plaats. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geen trend. Het is de gewoonste zaak van de wereld. Het moet een vanzelfsprekend onderdeel worden in alle processen. Het is geen middel om te laten zien hoe goed je bent, maar een mentaliteit waaruit blijkt hoe goed je het doet. Met een transparant MVO-beleid kun je klanten voor je winnen. MVO kan in kleine dingen zitten. Zo verpakt Puma zijn schoenen superslim. Het is een tas en schoenendoos ineen! C&A heeft een eco-store geopend. De winkel zal 50% minder elektriciteit verbruiken en 70% minder stookkosten. Het nieuwe midden De midden markt is aan het verdwijnen. De traditionele onderkant van de markt is onder invloed van price/value retailers het nieuwe midden geworden. Door price/value kunnen consumenten winkelen voor lage prijzen in een prettige omgeving. Retailers kunnen niet de hele markt bedienen en moeten kiezen om een price/value retailer of een high-end retailer te zijn. Daarbij speelt ook het recreatief winkelen een rol. Er is behoefte aan vermaak, beleving, (hi)storytelling en onthaasting. Het is nu alleen nog voor de grote spelers mogelijk om zowel de bovenkant als de onderkant van de markt
BEACONS IN EEN KLEDINGWINKEL. RETAIL EN TECHNOLOGIE VERSMELTEN
15
te bedienen. All Saints is een Britse modeketen waar je een mix vindt van exclusieve, stijlvolle en vooruitstrevende mode voor hem en haar. Je kunt hier terecht voor een complete outfit. De winkel valt op door de honderden antieke naaimachines in de etalage. Bij Abercrombie & Fitch worden (bijna) alle zintuigen geprikkeld bij de verkoop van “basics” Consuminderen De gouden tijden van het moeiteloos kopen zijn voorbij en het is maar de vraag of deze periode ooit terug gaat komen. Wat nu speelt is het besef dat er een grens is aan de onbeperkte (financiële) mogelijkheden. Men gaat dus bewust besteden: elke euro kan slechts één keer uitgegeven worden. De drijvende krachten van deze trend zijn de wereldwijde economische stagnatie, de woningmarkt, werkeloosheid, inflatie en hoge kosten. Het vooruitzicht is een periode van beperkte groei met inflatie en onzekerheid. Dit alles leidt tot terughoudende consumenten. Daarnaast krijgen retailers te maken met hoge grondstofkosten en steeds oudere werknemers. De prijzen staan onder druk en ondanks dit alles verwachten consumenten toch hoge prestaties van de retailers. Retailers staan onder grote druk en grijpen vaak terug op de prijs als ‘vechtmiddel’. Nieuwe markten Deze trend heeft een grote invloed op retail in het algemeen. De trend wordt enerzijds gevoed door de stagnerende economieën in Europa en staat anderzijds onder invloed van opkomende markten zoals India en China. Retailers in de VS en in Europa beseffen ook dat de koopkracht in de huidige markten voorlopig niet meer op het niveau terugkomt van de eerste jaren van deze eeuw. De groeikansen voor merken en retailers zijn eerder in opkomende economieën te vinden. Veel internationale retailers hebben hun pijlen de komende jaren op deze landen gericht. Speciaal voor die markten worden concepten ontwikkeld. De grote investeringen gebeuren dus elders. Winkelconcepten in Europa zullen dus langer moeten meegaan, waardoor verschraling van de winkelstraten optreedt. Een voorbeeld hiervan in Media Markt. Deze hoopt de komende 5 jaar meer dan 100 vestigingen in China te openen.
16
La Place
Wanneer je de geconstateerde ontwikkelingen en trends door vertaald naar La Place zien je dat La Place al op aan aantal hiervan inspeelt. In dit artikel leggen we uit wat La Place kan met de trends en ontwikkelingen. Alle foto's die je ziet zijn gemaakt in de nieuwste vestiging in Leiden. Technologieën Zo gaat La Place in 2015 gebruikmaken van Beacons, dit zijn kleine apparaten die een signaal via Bluetooth uitzenden naar smartphones. In Londen waren er al enkele winkels die hier gebruik van maken evenals bijvoorbeeld de Bijenkorf in Amsterdam. Door het gebruik van nieuwe technologieën wordt ingespeeld op de oriëntatiefase van de klanten. Bij La Place gebeurd dit ter plekke en dus een uitkomst om de mensen op deze manier te benaderen en triggeren voor een bezoek. Verder gebruiken steeds meer mensen de smartphone, zowel jongeren als ouderen. Omnichannel Steeds vaker wordt de combinatie gemaakt door het online gedeelte (webshop) te combineren met de winkel. In Londen en Amsterdam zagen wij hiervan voorbeelden van bedrijven zoals M&S en Brompton. Zo had M&S een zuil waar klanten ook in de winkel online konden bestellen en was het bij Brompton mogelijk om ook door middel van een zuil je fiets samen te stellen en bestellen. Hierdoor hoef je de klant niet langer nee te verkopen, hou je tevreden klanten en loop je geen omzet mis doordat klanten de producten in een andere winkel gaan kopen. La Place werkt al met een app en ook kun je online producten bestellen en deze in de winkel ophalen. In Londen zagen we dit terug met een soort pick up points. Persoonlijke benadering De persoonlijke benadering speelt in Londen al een grote rol. Veel poducten waren aan te passen naar eigen smaak. Zo kun je bij Burberry de naam op je parfum laten graferen. Deze doorvertaling naar La Place ontbreekt nog omdat elke klant nog dezelfde aanbiedingen krijgt en je dus niet als individu wordt benaderd. La Place probeert dit wel te ontwikkelen middels de app. Via
17
deze app verzamelen ze klant gegeven en in combinatie met de eerder genoemde Beacons is het na enige tijd mogelijk om klanten wel persoonlijk te benaderen doormiddel van gepersonaliseerde aanbiedingen via Beacons.
met de klanten. La Place heeft deze trend goed geĂŻntegreerd en zij hebben voldoende kennis van zaken om de klant te helpen bij zijn of haar keuze en te zorgen dat klanten met een goed gevoel naar huis gaan.
Schoon Zoals eerder aangegeven was in Londen bijna geen vuil te zien op straat. In de winkels was alles schoon, wat het winkelen een stuk aangenamer maakt. De mensen in Londen lijken bewuster bezig te zijn met de wereld om zich heen. Deze trend is iets waar La Place eigenlijk al heel lang mee bezig is. Op dit punt scoren ze dan ook erg goed.
Food De trend in Amsterdam en Londen was dat food steeds belangrijker is voor retailers. Als je niet goedkoop bent zal je beleving en meerwaarde moeten creĂŤren om zo onderscheidend te zijn. In Londen heb je veel retailers met daarbij een markt om zo ook de klant langer in de buurt te houden. Behalve dat La Place al onderscheidend is door de formule van 100% natuurlijk, dagvers en alles huisgemaakt is het ook het succesvolle onderdeel van V&D. Eigenlijk is dus La Place het onderdeel dat klanten door de V&D of langer in de V&D moet houden en moet zorgen voor meer attractie maar ook transactie waarde. Behalve deze functie in de V&D vult La Place deze behoefte eigenlijk ook door zich op strategische plekken te vestigen om zo in te spelen op de vraag naar beleving en een geniet momentje.
MVO Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat hoog in het vaandel bij La Place. Ze zijn niet alleen bezig met winst maken maar ook met de wereld om zich heen, ze doen iets terug. Zo probeert La Place producten uit de streek te gebruiken, helpen ze ondernemers bedrijven op te zetten en zo langdurige relaties op te bouwen. Kortom, bij elke beslissing wordt er behalve naar de economische gevolgen ook gekeken naar de maatschappelijk gevolgen. Ook voor deze trend geldt dat misschien onderbewust mensen kijken hoe bedrijven hier mee bezig zijn en klanten vaker zullen komen of meer zullen besteden. Onderzoek dat is uitgevoerd voor La Place gaf aan dat mensen hier onbewust mee bezig zijn en wanneer mensen hiervan op de hoogte zijn mensen een hoger bonbedrag hebben of vaker langskomen. Personeel Het personeel in Londen was erg vriendelijk, bereid om je te helpen en het verhaal achter het bedrijf te vertellen. Verder was er ook altijd genoeg personeel in de winkel. Voor La Place is het personeel ook belangrijk omdat zij de producten vers bereiden in een open keuken. Het contactmoment van het personeel met de klant is vaak een doorslaggevende factor en kan net het laatste zetje geven om toch over te gaan tot de aankoop. Bij La Place scoort het personeel ook goed, zo bleek uit ons onderzoek. Bij La Place loopt voldoende personeel met kennis en ook zij zijn bereid om je te helpen waar nodig. Het personeel is voor retailers erg belangrijk omdat juist zij het contact hebben
18
Transactie en attractie De transactie en attractie waardes zijn beide op te delen in twee onderdelen. Transactie heeft te maken met de conversie x bonbedrag, deze factoren zijn intern. De attractie waarde heeft te maken met de externe factoren dit zijn het verzorgingsgebied x de opkomstindex. Deze transactie en attractie kunnen door vertaald worden naar de geconstateerde ontwikkelingen hierboven. Omnichannel Door het gebruiken van een omnichannel kunnen zowel de transactie als attractie waarden worden verhoogd. Zo kan de conversie toenemen wanneer klanten vanuit de winkel online kunnen bestellen en zo niet naar een andere winkel toe moeten wanneer het product tijdelijk out of stock is. En de attractie waarden zal ook toenemen wanneer je als winkel ook online bereikbaar bent. Persoonlijke benadering Door de klanten persoonlijk te benaderen zal de transactie waarde enorm toenemen. Ook de conversie zal omhoog gaan wanneer klanten persoonlijke aanbiedingen zullen krijgen die zijn aangepast op de wensen van het individu. Het gemiddelde bonbedrag kan omhoog gaan
wanneer klanten meer hulp krijgen en het personeel kan aansturen op bij verkoop. Personeel Personeel is van essentieel belang voor elke retailer, want zij zijn hebben de connectie met de klant. Voor zowel de attractie als transactie waarde is het personeel een belangrijke factor. Bij de Build-A-Bear winkel in Londen werden we begroet door iemand bij de ingang die als een Disney figuur was verkleed. Alleen hierdoor al ben je sneller geneigd wat te kopen of om vaker terug te komen. Voor La Place is dit minder relevant omdat zij genoeg personeel in het restaurant hebben die zorgen voor het contact met de klant. Food Door het aanbieden van eten en het creĂŤren van sfeer zullen klanten langer blijven met als gevolg dat mensen meer zullen gaan besteden. Food en retail wordt meer en meer gecombineerd. Gesteld kan worden dat La Place op dit gebied een succesvolle voorloper is. Kortom, met 100% natuurlijk, dagvers en huisgemaakt is La Place al goed op weg. Nu de ĂŠchte persoonlijke benadering nog!
19
VERSCHIL AMSTERDAM VS. LONDON
Londen komt op ons over als een nette stad en de Britten lijken eigenwijs en klassiek. Ze houden vast aan tradities en willen hier niet van afwijken. Ze rijden nog steeds links, gaan in uniform naar school en betalen met de pond. Nederland staat meer bekend als een liberaal en artistiek land waar alles mag en kan. Het bijzondere is dat we dit in retail niet terug zien. De Engelsen zijn een stuk verder dan wij Nederlanders. In het Londonse leven gaat alles snel, iedereen heeft haast en het is vooral duur. Londenaren zien zichzelf als het ‘centrum’ van de wereld. In Londen zien we minder van hetzelfde, niet alleen ketens maar ook zelfstandigen. Hier zie je geen straten met tien dezelfde winkels die elkaar kapot concurreren. Dit gebeurt in Nederland wel. Ook in horeca zijn verschillen te bemerken. Van Libanees tot Thais, alles kun je krijgen in diverse horecagebieden. Dan gaat het niet om alleen fastfood, maar ook om goed eten voor heel schappelijke prijzen. Een verschil met Amsterdam is ook dat retailers hier een hele wereld voor hun klanten scheppen. Bijvoorbeeld Starbucks. Zij vertelt waar de koffie vandaan komt in zowel tekst als beelden en maakt gebruik van het nieuwe logo door bij de inrichting te kiezen voor organische blank houten materialen. Waar in Nederland een concept vaak strak en bedacht is, heerst er in Londen een harmonie van middelen, van mens, techniek en product. Daarnaast zijn er in London veel hostesses die je welkom heten in de winkels. In Nederland word je vaak niet eens aangesproken. Medewerkers met passie gaan het gesprek aan. Dat heeft niets met verkopen te maken, maar met beleving. Daarom is het hier niet gladjes, het gaat niet alleen over vierkantemeters die geld moeten opleveren zoals in Nederland. Sfeer en beleving gaat bij veel retailers in Londen boven alles. Londen blijft alleen al om zijn retail, een mooie, aantrekkelijke stad!
20
Kleedkamers bij Urban Outfitters
21
22