Kaleidoscope October 2018 by LOT Polish Airlines

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

10/2018

CZEGO NIE WIECIE O PSACH ❚ STREET ART NA ŚWIECIE ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ WENECJĘ ❚ MICHELLE WILLIAMS ❚ POLSKIE SERIALE PODBIJAJĄ ŚWIAT ❚ ANDRZEJ BARGIEL

BE NE LUX lot.com

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

Szanowni Państwo, w tym numerze magazynu Kaleidoscope pokazujemy różne oblicza Beneluksu: urzędniczą Brukselę, biznesowy Luksemburg i rozrywkowy Amsterdam. To tylko niektóre z naszych licznych kierunków, o czym mogą się Państwo przekonać, oglądając mapy z siatką połączeń w dalszej części magazynu. LOT ma dziś w swojej ofercie 104 regularne kierunki w różnych zakątkach świata, co oznacza, że w ciągu trzech lat ich liczba zwiększyła się o 63. Większość tego wzrostu odbywa się na Lotnisku Chopina w Warszawie, które jest naszym portem przesiadkowym, ale nieuchronnie zbliża się do kresu swojej przepustowości. Mamy nadzieję, że poprzez doraźne inwestycje uda się szybko uwolnić dodatkową przepustowość na Lotnisku Chopina. Niemniej azymutem jest dla nas 2027 r. jako planowana data uruchomienia Centralnego Portu Komunikacyjnego, którego budowa jest obecnie przygotowywana przez powołaną w tym celu spółkę celową. CPK, czyli Lotnisko Solidarność, będzie punktem zwrotnym dla branży lotniczej w Europie Środkowo-Wschodniej. Dzięki niemu LOT ma szansę stać się ulubionym przewoźnikiem sieciowym i linią pierwszego wyboru w regionie. Szanowni Państwo, dziękuję Wam za to, że jesteście z nami na gościnnych pokładach LOT-u. To właśnie dzięki Wam możemy ten cel osiągnąć.

Dear Ladies and Gentlemen, In this issue of Kaleidoscope, we show you the different faces of the Benelux countries: the Eurocratic Brussels, the businessoriented Luxembourg and the fun-packed Amsterdam. These are just some of the many destinations we fly to and that you can see on the flight network map featured in the issue. LOT now operates 104 regular routes to different parts of the world. This is an increase of 63 routes over the past three years. Most of this growth has been generated by Warsaw Chopin Airport. This airport operates as our transfer hub, but is approaching its maximum capacity. We hope that we will soon be able to expand the capacity of Chopin Airport via ad hoc infrastructure investments. Nevertheless, we look forward to the year 2027, when the Central Communication Port is scheduled to open. The special purpose vehicle set up for this purpose now has the investment in the planning stage. The CCP, or Solidarity Airport, will be a milestone for the aviation industry in Central and Eastern Europe. It will help make LOT the favourite network airline and the carrier of choice in the region. Ladies and Gentlemen, I would like to thank you for being with us on-board this hospitable LOT aircraft. It is you who make it possible for us to achieve our goals.

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: MIAMI, SINGAPURU I LONDON CITY – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO MIAMI, SINGAPORE AND LONDON CITY – MORE INFORMATION ON LOT.COM

ZAPRASZAMY DO NOWEGO EKSKLUZYWNEGO SALONU APART W GALERII MOKOTÓW (WARSZAWA, UL. WOŁOSKA 12)

COME AND VISIT OUR NEWLY OPENED EXCLUSIVE APART SHOWROOM IN GALERIA MOKOTÓW www.apart.pl

(WARSAW, 12 WOŁOSKA ST.)

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

Jestem grzybiarą od dziecka. Pasją do zbierania tych wyjątkowych owoców lasu zaraziła mnie babcia, która nauczyła odróżniać te jadalne od niejadalnych, wytłumaczyła, że nie można odcinać korzeni, tylko trzeba wyrywać je w całości, aby nie uszkodzić grzybni, że nie wolno rozgrzebywać ściółki, żeby jej nie wysuszać, by kolejne grzyby mogły na niej wyrosnąć. Do dziś doskonale pamiętam, pod którymi drzewami znajdziemy poszczególne gatunki. Podpowiadam zatem – koźlarze uwielbiają brzozowe zagajniki, borowiki można spotkać pod dębami, a maślaki ukrywają się wśród młodych sosen. Kosze pełne grzybów – ten obraz już zawsze będzie kojarzył mi się z jesienią. Podobnie jak ich suszenie, marynowanie i smażenie. I intensywny zapach rozchodzący się po całej kuchni i domu, wreszcie nagroda w postaci talerza pełnego duszonych ze śmietaną grzybów delikatnie doprawionych pieprzem i solą. Zajadałam się nimi codziennie. Potem białym barszczem z suszonymi borowikami, rosołem z gąskami, a na święta kapustą z grzybami i nadziewanymi uszkami zalewanymi czerwonym barszczem. Grzyby mogą towarzyszyć nam przez cały rok i wzbogacać naszą kuchnię. Obecne są też w menu innych krajów, z miłości do grzybów słyną m.in. Włosi. Dlatego specjalnie z myślą o grzybiarzach i smakoszach przygotowaliśmy kulinarny przewodnik po grzybnych daniach z Polski i świata. Liczę, że po lekturze artykułu ze 140 strony wezmą Państwo koszyki do rąk i ruszą do najbliższego lasu. Sezon na grzyby w pełni.

GRZYBY MOGĄ TOWARZYSZYĆ NAM PRZEZ CAŁY ROK I WZBOGACAĆ NASZĄ KUCHNIĘ. A KOSZE PEŁNE TYCH OWOCÓW LASU – TEN OBRAZ JUŻ ZAWSZE BĘDZIE KOJARZYŁ MI SIĘ Z JESIENIĄ. MUSHROOMS CAN BE EATEN ALL YEAR ROUND. THEY ADD FLAVOUR AND STYLE TO OUR KITCHENS. AND BASKETS FULL OF MUSHROOMS WILL FOREVER BE A SYMBOL OF AUTUMN FOR ME.

I have been a mushrooming devotee since childhood. My grandmother infused me with a passion for collecting these exceptional fruits of the forest. She taught me how to tell the edible ones from the toxic ones. She also explained that you should not cut off their roots but pick them whole, so as not to damage the mycelium, nor rake up the forest floor litter, which would make it dry up and prevent new mushrooms from growing there. I still remember which species of mushrooms prefer which species of trees. Here are a few hints – the Leccinum love birch woods, the Boletus grow under oaks, and the Suillus can be found hiding among young pines. Baskets full of mushrooms will forever be a symbol of autumn for me. As will their drying, marinating and frying. And the intensive aroma permeating the kitchen and the entire house. The reward for all the effort was always a plate full of mushrooms stewed with cream and seasoned delicately with salt and pepper. This would be a staple autumn dish for me. Our lunches later welcomed white borsch with boletus, and chicken soup with chevaliers, while Christmas was all about cabbage and mushrooms and small dumplings filled with mushrooms served in red borsch. Mushrooms can be eaten all year round. They add flavour and style to our kitchens. They are also popular in other cuisines, for instance, the Italians are mushroom lovers as well. With all those who love to pick and eat mushrooms in mind, we have a culinary guide to mushroom dishes from Poland and elsewhere. I hope that once you’ve read the article on page 140, you will grab your baskets and head off to a forest near you. The mushroom season is in full bloom.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus



ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

at Andy&Mag Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

spis treści

CONTENTS

3 N OTE FROM THE CEO 8 NOTE FROM THE EDITOR 10 D ID YOU KNOW...?

72 INTERVIEW Michelle Williams 80 GOOD LIFE

14 W HAT’S ON

PEOPLE & THE WORLD 88 detal w architekturze

22 THE BEST OF

96 n addźwiękowe samoloty pasażerskie

wydarzenia, festiwale events, festivals

liście leaves

28 I NSPIRATIONS street art

34 W HY

Wenecja Venice

38 JOURNEY OF A LIFETIME Benelux

48 MY POLAND Podkarpacie Subcarpathia

BUSINESS 58 raport o VAT

report on the VAT

64 G lobal Drone Conference

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

fenomen poranka the miracle morning

architectural detail

supersonic passenger aircraft

102 K ampania na rzecz

Walki z Rakiem Piersi Breast Cancer Awareness Campaign

138 CULTURE

film, teatr, książka, muzyka films, theatre, books, music

G OOD FOOD 140 grzyby mushrooms

146 s trudel 148 TAKE A LOOK

jesienne stylizacje autumn outfits

BEAUTY 154 pielęgnacja po lecie autumn skin care

POLISH HITS

158 MUST HAVE

Polish TV shows

GOOD JOB 162 Novatek 164 H olistic Clinic 166 M ade Concept 170 GOOD ADDRESS

106 Andrzej Bargiel 114 p olskie seriale

122 UP IN THE AIR

air show w Radomiu Radom Air Show

126 SCIENCE

ranking telefonów komórkowych the best mobile phones

132 LIFE STORY Jan Paweł II

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

dodatki accessories

strefa prestiżu prestige zone

140

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

psie zwyczaje dogs

D I D YO U K N O W

psie zwyczaje

P I E S K I E Ż YC I E a dog ’s life MARILYN MONROE ZABIERAŁA JE NA PLAN FILMOWY, A KRÓLOWA ELŻBIETA II WOZIŁA SWOIM SAMOCHODEM, ZAPEWNIAJĄC IM PRYWATNĄ SŁUŻBĘ. PSY TO BEZ WĄTPIENIA WYJĄTKOWI TOWARZYSZE, ALE CZY WIESZ O NICH WSZYSTKO? ❚ MARILYN MONROE TOOK HER DOGS TO SHOOTING LOCATIONS, WHILE QUEEN ELIZABETH II TRAVELLED WITH HER CANINE PETS AND HAD HER SERVANTS ATTEND TO THEM. DOGS ARE DEFINITELY VERY SPECIAL COMPANIONS, BUT HOW MUCH DO YOU KNOW ABOUT THEM? tekst | by rafał wojciechowski

PSIA MODA

canine fashion

...istniała już w starożytności. W grobowcu króla Cuo (Chiny, 323–309 r. p.n.e.) odnaleziono obroże wykonane z najkosztowniejszych metali szlachetnych. Początkowo obroże służyły jako strój bojowy dla psów wojennych, jednak szybko stały się wyznacznikiem pozycji społecznej ich właścicieli. ❚ Canine fashion dates back to antiquity. The tomb of King Cuo (China, 323-309 BC) contained dog collars made of precious metals. The collars were initially used as battle gear for dogs fighting in wars, but they soon became a status symbol of their owners.

TEST NA INTELIGENCJĘ iq test Według ekspertów border collie należą do najinteligentniejszych ras świata. Betsy, przedstawicielka tej rasy, potrafi rozpoznać 340 wyrazów, identyfikuje po imieniu przynajmniej 15 osób oraz potrafi skojarzyć zdjęcie przedmiotu z nim samym. Na drugim miejscu najinteligentniejszych ras świata znalazły się... pudle. ❚ Some experts believe that the Border Collie is the world’s smartest dog. Betsy, a Border Collie, can recognise 340 words, identify at least 15 people by name, and match photographs with the objects they represent. Ranking second in the canine IQ test is the poodle.

KOLOROWY ŚWIAT

colourful head start

Psia siatkówka posiada jedynie dwa rodzaje czopków, które umożliwiają im widzenie odcieni żółtego oraz niebieskiego. Co ciekawe, psy wcale nie są fanami telewizji, gdyż obraz odbierają jako przerywany i kanciasty. ❚ A dog’s retina comes with only two types of cone cells. This only enables them to see different shades of yellow and blue. Interestingly, dogs do not like television, which they perceive as an interrupted and angular image.

REKORDZIŚCI

record-holders

Jako szczeniak był najmniejszy z miotu, dzisiaj Freddy, dog niemiecki, jest rekordzistą Guinnessa i mierzy bagatela... 1,035 m! Miracle Milly natomiast, przedstawicielka rasy chihuahua, została okrzyknięta najmniejszym psem świata, mając zaledwie 10 cm wzrostu. Jest również najczęściej klonowanym psem na świecie (49 kopii). ❚ Once the smallest puppy in the litter, Freddy the Great Dane is now a Guinness world recordholder at 1.035 m tall. His opposite number is Miracle Milly, a barely 10 cm tall Chihuahua hailed as the world’s smallest dog. She is also the world’s most cloned dog (49 clones).

PIES DOMOWY

the domestic dog

Psy najprawdopodobniej pochodzą ze wschodniej Azji, a wśród wielu różnych gatunków zwierząt towarzyszących człowiekowi pies został udomowiony najwcześniej, bo co najmniej 30 tys. lat temu. Jedną z najstarszych ras świata jest maltańczyk. ❚ Contemporary dogs probably originate from Eastern Asia. Of all the animal species that have been human companions, the dog was probably domesticated first, at least 30,000 years ago. The Maltese is one of the world’s oldest dog breeds.

W KOŁO MACIEJU

going roundand round Psy często w trakcie drzemki szczekają, a nawet przebierają łapami. To dowód na to, że mają bardzo wyraziste sny. Niektóre z nich kręcą się również w kółko przed ułożeniem. To atawizm, który w warunkach naturalnych miał na celu przydeptanie wysoko rosnących traw i stworzenie wygodnego legowiska. ❚ Napping dogs often bark or even move their feet. This is a sign that they are having a very vivid dream. Some also turn in circles before they lay down. This is an atavism performed to stomp on the tall grass in its natural habitat and prepare a comfortable sleeping area.



D I D YO U K N O W

DAJ GŁOS “speak” Pies, który się boi, szczeka szybko i wydaje wysokie dźwięki. Samotny szczeka wolno. Szczęśliwy wydaje wysokie i czyste odgłosy. A co, jeśli nie szczeka wcale? To znaczy, że musi być to basenji, potomek psów starożytnego Egiptu. Nie jest on jednak całkiem niemy. Wydaje z siebie całą masę dźwięków, z jodłowaniem na czele. ❚ A scared dog barks fast in a high-pitched voice. A lonely dog barks slowly. A happy one barks clearly with a higher-pitched voice. And what if the dog is not barking at all? This means it must be a Basenji, descended from ancient Egyptian dogs. But it’s not that different at all. It produces many different sounds, including yodelling.

psie zwyczaje Psy pocą się jedynie na opuszkach łap. ❚ Dogs only sweat in their paw pads.

Wzory na psim nosie są tak niepowtarzalne jak ludzki odcisk palca. ❚ The patterns on a dog’s nose are as unique as human fingerprints. Starożytni Egipcjanie czcili również psy. Gdy pupil odchodził, jego właściciel golił brwi. ❚ The ancient Egyptians also worshipped dogs. When the pet died, its owner shaved his eyebrows. Badania wskazują, że psy z łatwością potrafią rozpoznać emocje na twarzy swojego właściciela. ❚ Research reveals that dogs can easily read the emotions on the faces of their owners. Psy nie lubią być przytulane, odbierają to jako oznakę dominacji. ❚ Dogs don’t like to be hugged, as they see it as a sign of domination.

MACHANIE OGONEM wag the tail

on the silver screen

W role filmowej Lassie wcielił się pies o imieniu Pal. Miał charakterystyczną białą łatę na czole, którą ponoć domalowywano kolejnym psim odtwórcom. Beethoven za to (Chris) w I części filmu nie miał dublerów, w niebezpiecznych scenach zastępował go... człowiek przebrany za psa. ❚ The titular role in Lassie was played by a dog named Pal, which had a distinctive white patch on its forehead. This was allegedly painted on the fur of his successors. Beethoven (Chris) in the first part of the movie had no dog doubles and was replaced in risky scenes by a man dressed as a dog.

Specjaliści twierdzą, że jest to pozostałość z okresu dzieciństwa. Szczeniak musi walczyć o pokarm matki, merda więc ogonem, aby oddzielić się od rodzeństwa. Ruchy w prawo oznaczają szczęście, w lewo – strach i zdenerwowanie. ❚ Experts argue that this is a hangover from childhood. The puppy has to fight for its mother’s milk, so it wags its tail to separate itself from other siblings. Movements to the right demonstrate happiness, and to the left – fear and agitation.

NAJDROŻSZY PIES ŚWIATA

the world’s most expensive dog

6 mln zł! Tyle zapłacił za niego pewien chiński przedsiębiorca. Tym szczęściarzem jest rudowłosy massif tybetański. Jak twierdzi jego hodowca, zwierzę ma krew lwa i jest bardzo rzadko spotykany. Massify są potomkami psów wykorzystywanych do polowań przez koczownicze plemiona Azji Środkowej i Tybetu. ❚ PLN 6 million. This is the price paid by one Chinese entrepreneur. The lucky dog was a Red Tibetan Mastiff. His breeder claims that he has the blood of the lion and is extremely rare. Mastiffs are descended from dogs used for hunting by the nomadic tribes of Central Asia and Tibet.

CMY

David Michael Phelps NABeckham WIELKIM EKRANIE

©CREDITS



W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

c PIĘKNO W LOMBARDII

beauty in lombardy

Jak Niemcy długie i szerokie w październiku najpopularniejszym napojem co roku staje się piwo. Jego amatorzy do złocistego trunku z pianką przygryzać będą lokalne smakołyki. W dwusetną rocznicę pierwszej takiej imprezy Stuttgart spodziewa się przyjazdu ponad dwóch milionów piwoszy. ❚ Come October and the most popular beverage everywhere in Germany is beer. Enthusiasts will be swilling beer and nibbling on local delicacies. Celebrating the bicentennial of the event, the city expects more than 2 million beer aficionados.

Mediolan słynie nie tylko z bogatej architektury i artystycznego stylu. To też stolica mody, ale i dizajnu. A ten ostatni królować tu będzie przez cały tydzień. Zapowiada się cała masa ekspozycji z całego świata, spotkań i konferencji z udziałem profesjonalistów i amatorów, dla których ważna jest estetyka w każdym wydaniu. ❚ Milan is not only famous for fashion. Design will reign supreme in the city for a whole week. Brace yourself for countless exhibitions, meetings and conferences featuring professionals and amateurs who value good taste in all its guises.

Stuttgart Beer Festival, Stuttgart, until 14.10.

Fall Design Week, Milano, 7–15.10

MEDIOLAN

STUTTGART

z ZAKRAPIANE URODZINY get yourself a pint!

EVENTS

Laureat sześciu nagród Grammy i czterech nagród Emmy Justin Timberlake ruszył w trasę „Man of the Woods Tour”. Odwiedził m.in. Niemcy i Francję, a w przyszłym roku spotka się z fanami w Kanadzie.

NOWY JORK

c ZAŚPIEWAJ COŚ sing along Wszechstronny amerykański artysta swoją karierę rozpoczynał w młodzieżowej grupie ’N Sync. Ten boysband miał w swojej historii polski, a konkretnie gliwicki epizod koncertowy. Timberlake od lat prowadzi karierę solową, a na zbliżających się koncertach promować będzie najnowszy album zatytułowany Man of the Woods. ❚ The versatile American artist began his career in the boy band NSYNC, which once came to Poland (Gliwice to be precise). Timberlake has pursued a solo career for many years, and will be promoting his latest album, titled Man of the Woods, on his upcoming tour. Justin Timberlake, Man of the Woods Tour, New York, 22, 24.10



WROCŁAW

v GRY I GRA

Gry wideo i doskonała muzyka? Bardzo proszę, trzeba tylko pojechać do Wrocławia! Za dnia na festiwalu królować będą gry, a wieczorami wysłuchamy koncertów z muzyką, która je ilustruje. To będzie pierwsza edycja festiwalu – trzymamy kciuki. ❚ Video games and excellent music? Just head for Wrocław! This festival celebrates games in the daytime, and the music that illustrates them in the evening. Game Music Festival, Wrocław, 26–27.10

©CREDITS

games and music

©CREDITS



W H AT ’ S O N

x RYŻ NA WAGĘ ZŁOTA priceless rice

nasze rekomendacje BERLIN

W Paryżu nie zrobią go z owsa, za to w Singapurze wiedzą o nim prawie wszystko. Zjadą tu bowiem naukowcy, eksperci rolni, a także najwięksi producenci, by opowiedzieć o ponad dwudziestu gatunkach ryżu, o ich uprawie i zastosowaniu (nie tylko w kuchni rzecz jasna). ❚ Singaporeans know all there is to know about rice. Scores of scientists, agricultural experts and leading producers will be sharing the secrets of more than 20 rice varieties (cultivation and use) with the attendees. International Rice Congress Singapore, Singapore, 14–17.10

SINGAPUR

z WIĘCEJ ŚWIATŁA bring more light Jesienne wieczory nad Sprewą niekoniecznie muszą być szare. A to za sprawą iluminacji, które rozświetlą najważniejsze budynki Berlina. To doskonała okazja nie tylko do odbycia romantycznego spaceru, ale także do podziwiania architektury miasta i do wykonania imponującej sesji zdjęciowej. ❚ Autumn evenings on the Spree do not have to be dull and grey. For that we can thank the lights that illuminate all the major landmarks in Berlin. This is an excellent opportunity to take a romantic walk or take in the architecture of the city. You can round it all off with an impressive photo shoot.

Miłośnikom motoryzacji „Mondial” od 120 lat kojarzy się nie tylko z futbolem, ale również z targami w stolicy Francji. Najnowsze modele pojazdów, zarówno tych produkowanych seryjnie, jak i prototypów, można nie tylko podziwiać, ale również osobiście wypróbować. ❚ For 120 years, automotive enthusiasts have associated “Mondial” with the Paris Motor Show, as well as football. The latest mass-produced and concept cars are all on display. And you can even test drive them.

PARYŻ

Iluminacja budynków | Festival of Lights, Berlin, until 14.10

LUKSEMBURG

Paris Motor Show, Paris, 4–14.10

PODGORICA

c DO ZOBACZENIA NA MECIE running montenegro Stolica Czarnogóry przygotowuje się na największe wydarzenie sportowe jesieni dla biegaczy. Startować można w półmaratonie oraz na pełnym dystansie 42 195 km. Rokrocznie startują tu biegacze z ponad 30 krajów. ❚ The capital of Montenegro is bracing itself for its biggest running event in autumn. You can choose between a half marathon and a full marathon. The annual event attracts contestants from more than 30 countries. Podgorica Marathon, Podgorica, 28.10

c DLA KAŻDEGO M for the perfect home Wszystko, co przyda się w domu, ale również to, co sprawi, że stworzycie własne niepowtarzalne wnętrze, znajdziecie w ofercie tych targów (Home & Living Expo). Jeśli waszym mieszkaniom daleko do doskonałości, możecie skorzystać z oferty specjalistów od remontów i renowacji. ❚ To find whatever you ever need for your home, as well as accessories to transform your interior into a very special place, visit the LUXEPO THE BOX. If your apartment is far from being perfect, consult an expert in renovating and redecorating. Home & Living Expo, Luxembourg, 13–21.10



v NIE TYLKO PIŁKA more than football

Nowy Ford Focus już od

63 900 PLN

TO JEST TWÓJ FOCUS

©CREDITS

Komfortowa przestrzeń, nowoczesny design oraz moc innowacyjnych technologii wspierających kierowcę. Dopasuj nowego Forda Focus do swoich indywidualnych potrzeb, wybierając jedną z różnych wersji wyposażenia, m.in.: sportową ST-Line, żądną przygód Active, elegancką Titanium i ekskluzywną Vignale. Odwiedź autoryzowany salon i sprawdź, którą wersję wybierzesz dla siebie.

*Cena podana dla nowego Forda Focus w wersji Trend, 5 dr., 1.0 EcoBoost, 100 KM, M6. Na zdjęciu nowy Ford Focus w wersji ST-Line z wyposażeniem opcjonalnym. Cena promocyjna (rekomendowana cena detaliczna brutto pomniejszona o rabat od firmy Ford Polska i sugerowany rabat od Autoryzowanego Dealera Forda) dotyczy wyłącznie klientów indywidualnych (detalicznych). Cena promocyjna obowiązuje do wyczerpania zapasów pojazdów objętych promocją. Niniejsza informacja nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Zużycie paliwa i emisja CO₂ dla nowego Forda Focus Trend, 5 dr., 1.0 EcoBoost, 100 KM, M6, Euro 6.2: 4,7 l/100 km, 107 g/km; w wersjach Titanium, ST-Line i Active 1.0 EcoBoost, 125 KM, M6, Euro 6.2: 4,8 l/100 km, 107 g/km; w wersji Vignale, 5 dr., 1.5 EcoBoost, 150 KM, M6, Euro 6.2: 5,3 l/100 km, 121 g/km (zgodnie z rozporządzeniem WE 715/2007 z poźniejszymi zmianami w WE 692/2008, cykl mieszany). 17 Ford OneCall: 22 522 27 27 – opłata za połączenie według taryfy operatora. Dowiedz się więcej na ford.pl.

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

100 NA 100 MUZYCZNE DEKADY WOLNOŚCI 100 for 100. musical decades of freedom 100 UTWORÓW MUZYKI POLSKIEJ NA 11 KONCERTACH W POLSCE I 11 NA ŚWIECIE, KTÓRE ODBĘDĄ SIĘ 11 LISTOPADA – W TAKI SPOSÓB POLSKIE WYDAWNICTWO MUZYCZNE, WRAZ Z ZAPROSZONYMI DO WSPÓŁPRACY INSTYTUCJAMI KULTURY W KRAJU I ZA GRANICĄ, UCZCI 100. ROCZNICĘ ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI. ❚ 100 POLISH MUSICAL WORKS FOR 11 CONCERTS IN POLAND AND 11 CONCERTS WORLDWIDE ON 11.11.2018 – THIS IS HOW POLSKIE WYDAWNICTWO MUZYCZNE TEAMED UP WITH CULTURAL INSTITUTIONS IN POLAND AND OVERSEAS WILL CELEBRATE THE CENTENARY OF POLAND’S REGAINED INDEPENDENCE.

Katarzyna Huzar-Czub

Ostinato Ilustracje: Gosia Herba

tekst | by jan walczak

Katarzyna Huzar-Czub

Glissando Ilustracje: Gosia Herba

G Polskie Wydawnictwo Muzyczne z okazji obchodów 100-lecia niepodległości przygotowało dla dzieci gry planszowe i książki. ❚ Polskie Wydawnictwo Muzyczne published board games and books for children in celebration of the centenary of Polish independence.

łówną częścią projektu jest box 100 na 100. Muzyczne dekady wolności. To 100 nagrań na 36 płytach CD, z czego 60 to nowe utwory w interpretacjach wybitnych polskich artystów, a pozostałe to arcydzieła polskiej fonografii. Czyje kompozycje usłyszymy? M.in. Karola Szymanowskiego, Witolda Lutosławskiego, Andrzeja Panufnika, Grażyny Bacewicz, Kazimierza Serockiego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara, Zygmunta Krauzego, Eugeniusza Knapika, Pawła Mykietyna czy Agaty Zubel. Listę artystów zamknie Fanfara na instrumenty dęte napisana specjalnie na tę okazję przez Krzysztofa Pendereckiego. Wyboru utworów dokonała Rada Programowa złożona z autorytetów i przedstawicieli instytucji kultury. Zwieńczeniem projektu będą koncerty odbywające się 11 listopada 2018 r. w Polsce i na świecie. ■

Krzysztof Penderecki



W H AT ’ S O N

Celem twórców przedsięwzięcia 100 na 100. Muzyczne dekady wolności jest zaproponowanie Polakom spektakularnego i trwałego sposobu świętowania stulecia niepodległości. ❚ The objective of the “100 for 100. Musical Decades of Freedom” project was to offer Poles a spectacular and permanent opportunity to celebrate the centenary of Polish regained independence.

nasze rekomendacje The heart of the project is the 100 for 100. Musical Dedaces of Freedom box featuring 100 recordings on 36 CD, of which 60 are new songs interpreted by outstanding Polish musicians and the other are the masterpieces of Polish music. It features works of composers like: Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Grażyna Bacewicz, Kazimierz Serocki, Henryk Mikołaj Górecki, Wojciech Kilar, Eugeniusz Knapik, Paweł Mykietyn, or Agata Zubel. The symbolic culmination of the list is Krzysztof Penderecki’s “Fanfare for instruments” composed especially for the centenary. The selection was compiled by the Programming Board consisting of key figures and representatives of cultural institutions. The project will end with concerts staged on 11 November 2018 in Poland and abroad. ■ Projekt Polskiego Wydawnictwa Muzycznego zakłada też przygotowanie nowych wydań nutowych utworów z listy 100 na 100. Nowe materiały wykonawcze przywrócą salom koncertowym zapomniane utwory polskich mistrzów, a nowe wydania wzbogacą kolekcje nutowe muzyków na całym świecie. ❚ The “100 for 100. Musical Decades of Freedom” project also includes publication of new editions of sheet music with works from the “100 for 100” list. New music scores will bring back forgotten works of Polish composers to music halls, while new editions will make a valuable addition to music sheet collections worldwide.

Na płytach znajdą się też m.in. kompozycje Zbigniewa Bargielskiego (na zdj. u góry) czy Marcina Stańczyka Some drops na trąbkę i zespół instrumentalny. Wszystkie koncerty (w kraju i za granicą) będą transmitowane. ❚ The CDs will also feature works by Zbigniew Bargielski (above) and Some drops by Marcin Stańczyk composed for the trumpet and an instrumental orchestra. All of the concerts (staged in Poland and abroad) will be broadcast.

Towarzyszem Soni w projekcie 100 na 100 będzie kompozytor Bambak Wojtek, którego można poznać, odwiedzając stronę stonasto.pl. Portal to multimedialna encyklopedia wiedzy o polskiej muzyce współczesnej. ❚ While “100 for 100” project lasts, Sonia will be accompanied by composer Bambak-Wojtek whom you may meet when you visit the website www.stoasto. pl. It’s a multimedia music encyclopaedia of Polish contemporary music.

Polskie Wydawnictwo Muzyczne zadbało też o najmłodszych. Rozszerzeniem komponentu edukacyjnego będą gry analogowe dla dzieci oraz książeczki. Przewodniczką po świecie muzyki będzie Sonia z krainy Sonostworów. Najmłodsi zaprzyjaźnią się z Glissando – stworkiem zjeżdżającym na sankach, poznają śpiewające głosami otoczenia Alikwoty, a także spotkają sympatycznego Ostinato. ❚ Polskie Wydawnictwa Muzyczne publishing house has also got attractions in store for the youngest music fans. Extended educational activities include release of analogue games and books for children. Their guide to the world of music will be Sonia from the land of Sonoworks. The youngest audience will also make friends with sledge-loving Glissando, meet Alikwota who sings in voices of people around it, and cute Ostinato.

16 THE BEST OF

liście

LECĄ Z DRZEW leafing through nature SĄ SYMBOLEM ŻYCIA I PRZEMIJANIA. LECZĄ, ALE BYWAJĄ TEŻ ŚMIERTELNIE NIEBEZPIECZNE. BEZ WĄTPIENIA WSZYSTKIE ZACHWYCAJĄ FEERIĄ BARW I KSZTAŁTÓW. POZNAJ NAJBARDZIEJ NIEZWYKŁE... LIŚCIE. ❚ THEY SYMBOLISE LIFE AND THE PASSING OF TIME. THEY CAN HEAL, BUT CAN ALSO BE DEADLY. THEY ARE BEWITCHING WITH THEIR EXTRAVAGANZA OF COLOURS AND SHAPES. EXPLORE THE MOST AMAZING LEAVES IN THE WORLD.

tekst | by rafał wojciechowski

NEPENTHES KHASIANA

nepenthes khasiana

Ta owadożerna roślina występuje wyłącznie na wzgórzach Khasi w Indiach. Tubylcy wypijają sok wypełniający jej liście pułapkowe, bo zawiera on naturalne substancje przeciwgrzybicze. ❚ This insectivorous plant is found exclusively in the Khasi Hills in India. The locals drink the juice that fills the leaves (to trap insects), as it contains natural antifungal substances.

MARANTY

the maranta

Poza niezwykłym ubarwieniem jako jedne z niewielu roślin są zdolne do wykonywania regularnych ruchów. Wieczorem, kiedy szykują się do nocnego spoczynku, składają swoje liście, wznosząc je do góry lub opuszczając ku dołowi. ❚ Apart from its unusual colouring, this is one of the very rare plants that can make regular movements. In the evening, when the plant is getting for “sleep”, it folds it leaves upwards or downwards.

KLON

the maple Nie bez powodu jego liść jest centralnym elementem flagi narodowej Kanady. Syrop klonowy pozyskiwany z tego drzewa odgrywał kluczową rolę już w gospodarce jej rdzennych mieszkańców – Indian. ❚ There is a reason why the maple leaf is the central element of the Canadian flag. Maple syrup played a pivotal role in the economy of the indigenous people of that country.

WIKTORIA KRÓLEWSKA victoria amazonica

Występuje naturalnie w dorzeczu Amazonki. Jej ogromne, okrągłe liście unoszące się na powierzchni wody osiągają do 2 m średnicy i potrafią utrzymać na powierzchni nawet małe dziecko. ❚ This plant is native to the Amazon River basin. Its huge round leaves (up to 2 m diameter) can float on water and take the weight of small children.



©CREDITS



THE BEST OF

liście

AGLAONEMA Pochodzi z lasów tropikalnych i w zależności od odmiany posiada przeróżne wzory liści. Mimo że zachwyca wyglądem, wszystkie części rośliny zawierają bardzo toksyczny sok niebezpieczny dla zdrowia człowieka. ❚ The aglaonema is native to tropical forests, and different varieties have different leaf patterns. It looks spectacular, but every part of this plant contains a highly toxic sap that is threatening to human health.

ŻYWORÓDKA PIERZASTA the air plant Rozmnaża się za pomocą tzw. rozmnóżek pokrywających brzegi liści. Wykorzystywana w Azji od tysięcy lat jako naturalny środek łagodzący bóle oraz przyśpieszający gojenie się ran. Jest także źródłem witaminy C, manganu, cynku, krzemu oraz potasu. ❚ This plant is reproduced from seedlings that grow on the edges of its leaves. For thousands of years, it has been used in Asia as a natural pain-killer and a remedy that accelerates the healing of wounds. It is a rich source of Vitamin C, manganese, zinc, silicon, and potassium.

Z tych liści powstaje, znany w kosmetologii, olejek eukaliptusowy. ❚ These leaves are used to make the eucalyptus oil used in cosmetology.

Znana już w starożytnej Grecji jest jedyną europejską palmą o wachlarzowatych liściach. Z młodych listków wyplata się koszyki, ze starszych – pozyskuje włókna do wyrobu mat i worków. ❚ Already known in ancient Greece, this is the only European palm with fan-shaped leaves. Young leaves are used to weave baskets, and older ones are harvested for fibres to make mats and sacks.

BEGONIA KRÓLEWSKA

begonia rex

Liść kasztanowca w rzeczywistości składa się z siedmiu mniejszych listków. Dzięki temu sprawniej oddaje nadmiar ciepła podczas bezwietrznej pogody. Jego liście cechuje także działanie przeciwbakteryjne. ❚ Chestnut leaves are actually made of seven smaller leaves. This helps the tree effectively dissipate excess heat in windless weather. The leaves have anti-bacterial properties.

Są grube i mają włoski. Liście begonii o odcieniach od zielonego po bordowy posiadają sercowaty kształt, jednak zawsze jedna połówka jest mniejsza od drugiej. Stąd też alternatywna nazwa begonii – ukośnica. ❚ This is a thick and hairy plant. Begonia leaves, which may be green or even maroon, are heartshaped, and one half is always smaller than the other – hence the alternative Polish name of “diagonal wing”.

KARŁATKA NISKA

the mediterranean dwarf palm

KASZTANOWIEC

the chestnut



ï&#x192;¦

THE BEST OF

Nazywany jagnięcymi uszami, posiada duże liście pokryte gęstymi i miękkimi włoskami. Wykorzystywany głównie w celach dekoracyjnych, tworzy piękne srebrzyste „dywany”. W Brazylii jego liście służą jako przekąska (lambari) – macza się je w panierce i opieka na głębokim oleju. ❚ Dubbed the lamb’s-ear, the hedgenettle has large leaves densely covered with silky hairs. It is mainly used for decoration, and forms beautiful silvery “carpets”. In Brazil, the leaves are dipped in batter, deep fried, and served as snacks (Lambari).

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY

ginkgo biloba

Przetrwał setki milionów lat i znany jest przede wszystkim w ziołolecznictwie. Napary z liści miłorzębu usprawniają układ krążenia, wzmacniają odporność, działają ochronnie na układ nerwowy oraz poprawiają pamięć. ❚ It has survived hundreds of millions of years and is mainly known for its use in herbal medicine. Herbal infusions made from ginkgo leaves promote circulation, boost immunity, protect the nervous system and improve memory.

14 15

Monstera dziurawa jest jedną z największych roślin używanych do dekoracji wnętrz. ❚ Monstera deliciosa is one of the largest decorative plants.

KALADIUM DWUBARWNE

caladium bicolor

Zachwyca różnorodnością barw i wzorów. W warunkach naturalnych występuje w wilgotnych lasach równikowych na obszarze od Nikaragui do Argentyny. Jej uprawa poza naturalnym środowiskiem jest dosyć wymagająca. Liście kaladium są delikatne i bardzo cienkie. ❚ This plant bewitches with its colours and patterns. It is native to the humid tropical rainforests between Nicaragua and Argentina and difficult to cultivate outside its natural habitat. Caladium leaves are fine and extremely thin.

ROSICZKA the sundew Wąskie liście rosiczki są pokryte charakterystycznymi czerwonymi „czułkami” zakończonymi gruczołami w kształcie główki. Gruczoły te wydzielają lepką ciecz wabiącą owady, po czym rosiczka zamyka listki. Trawienie ofiary trwa ok. 24 godz. ❚ The sundew’s narrow leaves are covered with distinctive red tentacles tipped with glandular heads. These glands secrete a sticky mucilage to lure insects and snap close the leaves with the victim inside them. It takes approx. 24 hours to digest a victim.

©ADOBE STOCK (10), ISTOCK (7)

Tworzy rozetę liści, które wyglądem przypominają parę rzęs, a zielone wnętrze mieni się w różnych odcieniach czerwieni. Wabi swoje ofiary (owady) nie tylko ubarwieniem, ale również nektarem produkowanym na obrzeżach pułapek. Występuje najczęściej na ubogich w składniki mineralne glebach bagiennych. ❚ The flytrap has a cluster of leaves that look like a pair of eyelashes, and its green interior glitters with several shades of red. It lures its victims (insects) with its bright colours, and the nectar secreted on the edges of its snap traps. It usually grows on wetlands poor in minerals.

CZYŚCIEC WEŁNISTY

the woolly hedgenettle



©CREDITS

MUCHOŁÓWKA

the venus flytrap

liście

©CREDITS

Model: TY4686C2 | TY4685C1

Odkryj nową kolekcję okularów | Discover new eyewear collection 

I N S P I R AT I O N S

street art

ULICE MÓWIĄ the streets are talking

©CREDITS

OD KRAKOWA, PRZEZ BERLIN, SAN FRANCISCO, NOWY JORK I MEKSYK. SĄ WSZĘDZIE I SĄ PIĘKNE, ALE BYWAJĄ TEŻ KONTROWERSYJNE, A CZASEM MÓWIĄ WIĘCEJ O HISTORII MIAST NIŻ BUDYNKI, NA KTÓRYCH POWSTAŁY. OTO KILKA MURALI, NA KTÓRE WARTO ZWRÓCIĆ UWAGĘ. ❚ KRAKÓW, BERLIN, SAN FRANCISCO, NEW YORK OR MEXICO. MURALS CAN BE FOUND EVERYWHERE AND THEY ARE BEAUTIFUL BUT SOME ARE CONTROVERSIAL. SOMETIMES THEY CAN TELL US MORE ABOUT THE HISTORY OF THE GIVEN CITY THAN THE BUILDINGS THEY WERE PAINTED ON. HERE IS A SELECTION OF THE MOST INTERESTING STREET ART.

©CREDITS

SAN FRANCISCO, dzielnica Mission słynie z murali. ❚ SAN FRANCISCO, the Mission district is famous for its murals.

I N S P I R AT I O N S

street art

1. BORDEAUX, Francja. 2. MIASTO MEKSYK, Meksyk 3. NAKSAN PARK W SEULU, Korea Południowa. 4. KAZIMIERZ W KRAKOWIE, Polska, mural autorstwa Brokena Fingaza. 5. LOWER EAST SIDE W NOWYM JORKU, USA, mural artysty streetartowego Retny. 6. EAST SIDE GALLERY W BERLINIE, Niemcy, praca Birgit Kinder to jeden z najsłynniejszych murali w mieście. ❚ 1. BORDEAUX, France. 2. MEXICO CITY. 3. NAKSAN PARK IN SEOUL, South Korea. 4. KAZIMIERZ IN KRAKÓW, Poland, a mural by Broken Fingaz. 5. LOWER EAST SIDE IN NEW YORK, USA, a mural by street artist Retny. 6. EAST SIDE GALLERY IN BERLIN, Germany, Birgit Kinder is one of the most well-known murals in the city.

2 3

I N S P I R AT I O N S

1. LIZBONA, Portugalia, praca Artura Bordalo Grabbit to mural połączony z rzeźbą, do której artysta użył... śmieci. 2. CHRISTCHURCH, Nowa Zelandia, Jeden z murali powstałych na budynkach uszkodzonych w 2011 r. podczas trzęsienia ziemi. 3. GEORGE TOWN, Malezja, praca litewskiego artysty Ernesta Zacharevica. 4. DÚN LAOGHAIRE, Irlandia. trójwymiarowy Crevasse niemieckiego artysty Edgara Müllera. 5. NOWY JORK, USA, mural brazylijskiego artysty Eduarda Kobry namalowany na podstawie słynnego zdjęcia Alfreda Eisenstaedta V-J Day in Times Square. ❚ 1. LISBON, Portugal. The art by Artur Bordalo, Grabbit, is a mural combined with a sculpture made with trash. 2. CHRISTCHURCH, New Zealand. One of the murals painted on the buildings damaged in the 2011 earthquake. 3. GEORGE TOWN, Malaysia, art by Lithuanian artist Ernest Zacharevic. 4. DÚN LAOGHAIRE, Ireland. The threedimensional art Crevasse by German artist Edgar Müller. 5. NEW YORK, USA, a mural by Brazilian artist Eduardo Kobra painted based on the V-J Day in Times Square photograph by Alfred Eisenstaedt.

street art

Â©ADOBE STOCK , ISTOCK (9), GET TYIMAGES (2)

4 5

WHY

wenecja

NIE MA BARDZIEJ ROMANTYCZNEGO MIASTA W EUROPIE. ALE WENECJA TO NIE TYLKO MIEJSCE DLA ZAKOCHANYCH, ALE TEŻ DLA PODRÓŻNIKÓW. WSZAK TU URODZIŁ SIĘ MARCO POLO. ❚ THERE IS NO CITY IN EUROPE MORE ROMANTIC THAN THIS ONE. BUT VENICE IS NOT JUST A PLACE FOR LOVERS, BUT ALSO FOR TRAVELLERS. AFTER ALL, IT IS THE BIRTHPLACE OF MARCO POLO. tekst | by michał cessanis

Wenecja

WENECJA venice

Rzeźba patrona Wenecji św. Marka i jego skrzydlaty lew. ❚ St Mark, the patron saint of Venice and its winged lion.

POPŁYŃ W REJS go on a cruise By docenić urok Wenecji i zrobić spektakularne zdjęcia, nie ma lepszego sposobu niż rejs przez Canal Grande. Cieśnina ma kształt odwróconej litery „S” i przepływa przez serce miasta. Nad weneckimi kanałami przechodzi aż 416 mostów. Jeśli ucałujesz swoją drugą połówkę pod każdym z nich, masz gwarancję miłości na wieki! ❚ To really appreciate the charm of Venice, and take some spectacular photos while you’re at it, nothing beats a cruise down the Canale Grande. The reverse-S-shaped waterway flows through the heart of the city. There are 415 bridges over the city canals.

Detale architektoniczne – to dla nich zadzieraj głowę do góry. Na dolnym zdj.: pączki Frittelle venete. ❚ Architectural details – be sure to look up. Bottom image: Fritelle venete doughnuts.

PODZIWIAJ DETALE appreciate the details Architektura wenecka zachwyca od pierwszego wejrzenia. Odnajdziesz tu perły m.in. baroku, gotyku, renesansu czy neoklasycyzmu. Jedną z nich jest zegar astronomiczny na wieży przy pl. św. Marka. ❚ Venetian architecture never fails to impress. There are real Baroque, Gothic, Renaissance, and NeoClassicial gems, including the astronomical clock on the tower in St Mark’s Square.

Â©CREDITS

WHY

wenecja

ZOBACZ WIĘCEJ see more Jeśli już odwiedziłeś plac św. Marka, pałac Dożów i most Rialto, rusz poza miasto. Jeśli masz więcej czasu, wypożycz auto i jedź w Dolomity. Niewiele ponad godzinę drogi dzieli Wenecję od Werony, która stała się sceną dla Romea i Julii, a w 20 min jazdy pociągiem będziesz w Padwie, tu kształcili się Galileusz i Mikołaj Kopernik. ❚ If you’ve already visited St Mark’s Place, the Doge’s Palace, and the Rialto bridge, you might be ready to take a trip outside Venice. You can rent a car and drive to the Dolomites. Verona, the city of Romeo and Juliet or Padua, where Galileo and Copernicus studied.

STAŃ NA PLACU the square

Weneckie wyroby ze szkła są niezwykle piękne, ale ich ceny przyprawiają o zawrót głowy. Venetian glass products are incredibly beautiful, but their prices can make your head spin.

PRZYJEDŹ NA KARNAWAŁ come to the carnival

Bardziej znany od weneckiego karnawału jest chyba tylko ten brazylijski. Jednak bal odbywający się w Wenecji dostarczy wam zdecydowanie więcej wrażeń. Od rana po ulicach miasta przechadzają się ludzie w maskach i kostiumach teatralnych. ❚ Only the carnival in Rio is more famous than the Venetian one. However, the Venetian ball is something else again. People clad in costumes and masks glide through the city from dawn to dusk.

Most Rialto to najstarszy i jedyny do czasu wybudowania Ponte dell’Accademia w 1854 r. most wenecki nad Canal Grande. ❚ The Rialto is the oldest bridge over the Canal Grande, and was the only one until the Ponte dell’Accademia was erected in 1854.

ODWIEDŹ BURANO I MURANO 1 14.02.2018 15:08 visit burano and murano

LOT apla Kaleidoscope.pdf

Nie ma słynniejszych wysp w pobliżu Wenecji niż Burano (na zdj.) oraz Murano. Pierwsza słynie z kolorowych domów, rybackiej kultury i folkloru. Na drugiej traficie do wytwórni najbardziej znanego szkła artystycznego z Włoch. Zobaczycie m.in., jak ono powstaje. ❚ There are no more famous islands near Venice than Burano (above) and Murano. The former is famous for its coloured houses, fishing culture, and folklore. The latter is home to the most famous Italian art class. You can see how this came about.

WAW–VCE–WAW 10 razy w tygodniu ❚ 10 times a week Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

Plac św. Marka to jedno z najbardziej obleganych przez turystów miejsc w Wenecji. Warto przyjść tu o wschodzie słońca. Wówczas jest szansa, że oprócz turystów spotkacie więcej... gołębi. ❚ St Mark’s Square is one of the most crowded places in Venice. It is best seen at dawn. If you get there early enough, you will see more doves than tourists.

Pełna Pełna ostroÊç ostroÊç widzenia Pełna Pełna widzenia ostroÊç ostroÊç widzenia widzenia

MyStyle V+ to wyjątkowe okularowe soczewki progresywne, stworzone z myślą o Twoich indywidualnych potrzebach i preferencjach. Są idealnie dopasowane, jak ubranie szyte na miarę. Zapewniają wyraźne i naturalne widzenie na każdą odległość, szerokie, wolne od zniekształceń pola widzenia oraz łagodne i naturalne przenoszenie wzroku z bliży na dalsze odległości.

©CREDITS

Wyraêny obraz w ułamku sekundy. Zawsze i wsz´dzie.

Niezależnie od tego co robisz w danej chwili, masz gwarancję pełnej ostrości widzenia i pewność, że nic nie umknie Twojej uwadze. Dowiedz się więcej na www.hoyavision.com/pl Zapraszamy do odwiedzenia naszego profilu na

facebook.com/ HoyaLensPoland

JOURNEY OF A LIFETIME

beneluks

B I Z N E S , T R A K TAT Y, Z A B AWA business, treaties and fun OD FINANSOWEGO CENTRUM, PRZEZ UNIJNĄ STOLICĘ, DO KRAINY HEDONIZMU. PODRÓŻ PRZEZ BENELUKS TO WĘDRÓWKA PRZEZ MIASTA, KTÓRE ZDAJĄ SIĘ BYĆ BARDZO ODLEGŁYM RODZEŃSTWEM. ❚ FROM THE BUSINESS HUB VIA THE EU CAPITAL TO THE LAND OF HEDONISM. A JOURNEY THROUGH THE BENELUX COUNTRIES WILL TAKE YOU TO CITIES THAT APPEAR TO BE VERY DISTANT SIBLINGS.



©CREDITS

tekst | by michał głombiowski

©CREDITS

Amsterdam, jeden z kanałów z widokiem na Westerkerk. ❚ Amsterdam, one of the canals overlooking the Westerkerk.

JOURNEY OF A LIFETIME

zukam pęknięć. Miejsc naznaczonych upływem czasu. W Luksemburgu przypomina to grę o skomplikowanych regułach. Pętlę, którą zamierzam zatoczyć po krajach Beneluksu – Luksemburgu, Belgii i Holandii – rozpocząłem od miejsca skrojonego według miary idealnej. Najmniejsze państwo Unii Europejskiej, zajmujące od granicy do granicy zaledwie 100 km, postawiło sobie za cel bycie miejscem, w którym marzenia o doskonałości stają się rzeczywistością. Skrawek ziemi pozbawiony kantów, chropowatości, śladów upadku. Idę po brukowanych uliczkach starego miasta, czując podziw. Tu nawet znalezienie porzuconego na chodniku niedopałka okazuje się wyzwaniem. Mijam kamieniczki z XVII–XIX w., które jakimś nadludzkim wysiłkiem wyjęto spod reguł przemijania. Przesuwam wzrokiem po fasadach, szukając śladów ich wieku, jednak kilkaset lat, które minęło od ich wzniesienia, nie robi na tych murach żadnego wrażenia. Są zadbane i odnowione w każdym szczególe, jakby zbudowano je zaledwie przed chwilą. Węsząc podstęp, rozglądam się za umykającymi chył-

beneluks

I’m looking for cracks. Places marked by the passage of time. Entropy. Luxembourg is like a game with very complex rules. I’ve begun my tour of the Benelux countries (Belgium, the Netherlands, Luxembourg) in a place that is picture perfect. The smallest country in the EU, spanning at most 100 km from north to south is determined to become a destination where dreams of excellence become reality. A stretch of land bereft of sharp edges, roughness or traces of downfall. I am filled with awe as I stroll down the cobbled streets of the old town. It is hard to find even a discarded cigarette butt on the pavement. I walk past 17th and 19th-century tenement houses that have been miraculously spared the ravages of time. I scan their facades, looking for something that might give their age away, but the hundreds of years that have passed since they were built have left no trace. They are well preserved and carefully maintained to the last detail, as if they were built yesterday. I feel I must have been tricked. I look around, expecting to see the builders, who must have just left.

Zaprojektowany przez Renzo Piano NEMO Science Center to jeden z najbardziej charakterystycznych budynków w Amsterdamie (górne zdj.). ❚ The NEMO Science Center designed by Renzo Piano is one of the most distinct buildings in Amsterdam (top image).

kiem brygadami murarzy, którzy dopiero co opuścili rusztowania. Imponujący porządek wprowadził Luksemburg na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Istotniejsze zdaje się jednak to, że okiełznanie chaosu przyciągnęło tu biznes. Świat technologii, inwestycji i ogromnych pieniędzy lubi przewidywalność. Rozgościły się tu unijne instytucje. Pojawiły się globalne firmy: Amazon, eBay, iTunes. Rozsypały się bankowe placówki – w mieście działa ponad 200 instytucji finansowych. Przysiadam na ławce, patrząc, jak z początkiem dnia ulice wypełniają urzędnicy. Idealnie skrojone garnitury, najmodniejsze krawaty, lśniące buty. To miasto trzeba przyjąć takim, jakie jest, doceniając, że mimo imponującej architektury i wznoszonych od X w. murów obronnych, które w każdym innym miejscu stałyby się areną turystycznego ruchu, żyje ono własnym niezmiennym rytmem. Do Luksemburga przybywa się, by robić interesy (ponad połowa mieszkańców to osoby spoza kraju), ale w niczym nie przeszkadza to, by docenić miejscowe cuda. Jednym z nich jest mozelskie wino produkowane o kilka kro-

This impressive orderliness has secured Luxembourg a place on the UNESCO World Heritage List, but more importantly, has attracted business. Technology, investment and big money like predictability. EU institutions have made themselves at home here, and global giants, including Amazon, eBay, and iTunes, have followed. As have banks – the city is home to more than 200 financial institutions. I sit on a bench, watching office workers swarming the streets early in the morning. Immaculately cut suits and shiny shoes. You need to take this city as it is. Luxembourg moves to its own steady rhythm, despite having impressive architecture and imposing defensive walls dating from the 10th century that would be a major tourist attraction anywhere else. You might go to Luxembourg for business but you can still appreciate the wonders of the place. One of them is Mosel wine, which is produced just outside the capital. Nearly all of it is consumed locally, so that there is nothing for it but to go there if you want try it. I order sparkling wine in the evening, and the waiter debunks the myth that the city is overly expensive



AMSTERDAM, PO BERLINIE I BUDAPESZCIE, JEST JEDNYM Z JAŚNIEJSZYCH IMPREZOWYCH PUNKTÓW NA MAPIE EUROPY. ALE BĘDĄC TU, NIE WOLNO TEŻ OMINĄĆ RIJKSMUSEUM CZY MUZEUM VAN GOGHA. AFTER BERLIN AND BUDAPEST, AMSTERDAM IS ONE OF THE BRIGHTEST PARTY DESTINATIONS IN EUROPE. WHILE THERE, BE SURE TO VISIT THE RIJKSMUSEUM AND THE VAN GOGH MUSEUM.

©CREDITS



JOURNEY OF A LIFETIME

beneluks

when he brings the bill. Prices do tend to be on the high side, but a bottle of wine produced using the methods originally used to make champagne sets me back eight EUR. That’s a more than fair price for a wine that is a blend of four varieties, fresh and fruity, and top of its class.

BRUKSELA STAŁA SIĘ CENTRUM EUROPEJSKIEGO ŚWIATA I NAJŁATWIEJ ODCZUĆ TO W DZIELNICY EUROPEJSKIEJ. BRUSSELS IS THE EPICENTRE OF THE EU UNIVERSE. THIS IS CLEARLY VISIBLE IN THE EUROPEAN QUARTER.



©ISTOCK , ADOBE STOCK

Bruksela. U góry: Atomium, u dołu: park Cinquantenaire. ❚ Brussels. Top: The Atomium. Bottom: The Cinquantenaire Park.

ków od stolicy. Niemal 100 proc. tych trunków wypijanych jest na miejscu, co oznacza, że aby ich spróbować, trzeba tu po prostu przyjechać. Gdy wieczorem zamawiam wino musujące, a kelner przynosi mi rachunek, w pył zostaje rozbity mit, że to miasto jest piekielnie drogie. Owszem, ceny bywają wysokie, jednak za butelkę trunku produ-

THE UNION OF UNITED FRITES Brussels is less than 200 km from Luxembourg, but as I cover the distance, I find myself exchanging a perfect world for one where perfecting details has long been a thing of the past. Belgian order is clearly palpable here. The sheer scale of the city and the simmering cultural melting pot are tearing the fossilised framework apart. At lunchtime, I pop into an unassuming eatery near the European Parliament. At noon, the building spits out MEPs with a swarm of officials from European commissions in their wake. Lanyards with ID cards dangle around their necks, but their ties are loosened, and some of their shirts are stained with traces of the breakfast they had a few hours earlier. EU directives, NATO treaties, and accurately computed subsidies take shape over salad bowls. Brussels is the epicentre of the EU universe. This is clearly visible in the European Quarter. Their efforts to keep Europe together continue inside glass buildings. This project has been designed on such a whopping scale that cracks and blind alleys are simply inevitable. As I make my way through a sea of preoccupied officials rushing to and from the EC HQ (Berlaymont), the Council of the European Union, the Parliament, and countless other offices, I get the impression that I’m witnessing a never-ending tug of war, with concepts being refined, and compromises sought. To see it with your own eyes is fascinating.

PROMOCJA

Największe w Europie Środkowej targi turystyczne World Travel Show

The World Travel Show, the largest in Central Europe To będzie już trzecia edycja World Travel Show. W dniach 19-21 października, w Ptak Warsaw Expo, na 120 tys. m2 swoją ofertę zaprezentuje 800 wystawców z 80 krajów i regionów z całego świata. ❘ This will be the third edition of the World Travel Show. On October 19-21, at Ptak Warsaw Expo, 800 exhibitors from 80 countries and regions from around the world will present their offer on the area of 120,000 sqm.

©CREDITS

Ambasadorem imprezy jest najbardziej znana polska podróżniczka, pisarka i gwiazda telewizyjna Martyna Wojciechowska. Wśród gości będą też m.in. Andrzej Bargiel (narciarz wysokogórski, biegacz górski i himalaista, ostatnio jako pierwszy człowiek w historii zjechał na nartach z K2), Aleksander Doba (samotnie przepłynął kajakiem Atlantyk wyłącznie dzięki sile mięśni), Wojciech Cejrowski (podróżnik, pisarz, członek The Explorers Club. Krajem partnerskim tegorocznej edycji są Stany Zjednoczone Ameryki, które w swojej Strefie Amerykańskiej będą promować m.in. swoje słynne parki narodowe, Las Vegas, Disney World na Florydzie, atrakcje stanów Michigan i Teksas. Ważnym elementem Strefy Amerykańskiej będzie akcja informacyjna – co trzeba wiedzieć, żeby dobrze wypełnić wniosek wizowy do USA. W ramach World Travel Show odbędzie się festiwal podróżników Warsaw Travelers Festival Travelmania, podczas którego swoje niezwykłe opowieści z podróży przedstawi kilkudziesięciu podróżników. Podczas World Travel Show odwiedzający odbędą ekspresową, trzydniową podróż dookoła świata. Atrakcjami targów będą bowiem pokazy kulinarne, muzyczne i taneczne przygotowane przez kraje i organizacje regionalne z 5 kontynentów. Na odwiedzających czekają także zlot caravaningowy czy piaszczysta plaża z torem skimboardowym i basenem do testów sprzętu wodnego. Poznamy także wyniki plebiscytu „7 Cudów Polski na 100-lecie Niepodległości". Partnerem targów jest National Geographic. Targom towarzyszyć będą: targi camperowe Camper&Caravan Show oraz Warszawski Salon Jachtowy. Targi World Travel Show odbędą się w dniach 19 – 21 października w Ptak Warsaw Expo.

a partner country of this year’s edition, thanks to which their famous national parks will be promoted, as well as Las Vegas, Disney World in Florida and the best tourist attractions of the regions of Michigan and Texas. A very important part of the American presentation there will be the information campaign on what you need to know to fill in correctly the visa application form to get to the USA. The World Travel Show will give the visitors a chance to participate in the Warsaw Travelers Festival Travelmania, during which dozens of travelers will be presenting their unusual travel stories. During the World Travel Show, the visitors will have an express three-day trip around the world. Among very many attractions there will be presented cooking, music and dance shows prepared by countries and regional organizations from 5 continents. The visitors will not be disappointed, as there will also be a caravan rally or a sandy beach with a skimboard track and a pool for water equipment testing. We will also find out what is the result of the „7 Wonders of Poland on the 100th anniversary of Polish Independence” plebiscite. It is worth mentioning, that National Geographic is the partner of the fair. The fair will be accompanied by the Camper & Caravan Show and the Warsaw Yacht Show.

The most famous Polish traveler, writer and TV star Martyna Wojciechowska will be the ambassador of the event. Among the guests there will also be Andrzej Bargiel (an alpine skier, mountain runner and climber, the first man ever who went downhill skiing from K2), Alexander Doba (who sailed alone canoeing across the Atlantic), Wojciech Cejrowski (traveler, writer, member of The Explorers Club). The USA will be presented as

Szczegóły na: / More details: www.worldtravelshow.pl



W BRUKSELI W KOLEJCE PO LOKALNY SPECJAŁ – FRYTKI – STOJĄ AZJACI, PRZYBYSZE Z MAROKA, AFRYKANIE. ZAPACH OLEJU I TREŚCIWEJ UCZTY RÓWNAJĄ WSZYSTKICH. IN BRUSSELS, ASIANS, MOROCCANS, AND OTHER AFRICANS ALL QUEUE UP FOR THE ULTIMATE LOCAL DELICACY – FRITES. THE PROMISE OF A HEARTY MEAL MAKE EVERYONE EQUAL.

kowanego metodą tradycyjną – tą samą, wedle której powstaje oryginalny szampan – płacę osiem euro. Za wino będące kupażem aż czterech szczepów – pinot noir, pinot blanc, rieslinga i chardonnay – świeże i owocowe, to cena więcej niż zachęcająca.

Warto pospacerować urokliwą uliczką w Brukseli – Rue des Bouchers. Zdj. na dole: słynne belgijskie gofry. ❚ In Brussels be sure to go on a walk along the charming Rue des Bouchers. Bottom image: Belgian wafers.

UNIA ZJEDNOCZONYCH FRYTEK Brukselę od Luksemburga dzieli niecałe 200 km, ale pokonując ten dystans, przesuwam się od świata doskonałego do krainy, w której dawno już machnięto ręką na dopieszczanie szczegółów. Belgijski porządek da się tu odczuć, skala tego miasta oraz wrzący ko-

beneluks

cioł wielokulturowości rozsadzają jednak bez trudu sztywno określone ramy. Na lunch zachodzę do jednej z niczym nie wyróżniających się knajpek w pobliżu Parlamentu Europejskiego. W południe wylewają się z niego europosłowie, do których dołącza fala urzędników z Komisji Europejskich. Na ich szyjach kołyszą się identyfikatory, krawaty są jednak poluzowane. Nad talerzami z sałatką wykuwają się unijne dyrektywy, natowskie traktaty, skrupulatnie wyliczone dotacje. Bruksela stała się centrum europejskiego świata i najłatwiej odczuć to właśnie w Dzielnicy Europejskiej. W szklanych gmachach nieustannie trwa praca nad tym, by utrzymać Stary Kontynent w jedności, ten projekt pomyślano jednak na tak ogromną skalę, że nie sposób uniknąć pęknięć i ślepych uliczek. Przechadzając się pomiędzy zaaferowanymi urzędnikami pędzącymi pomiędzy siedzibą Komisji Europejskiej (Berlaymont), Rady Unii Europejskiej, Parlamentem i niezliczoną ilością biur, mam wrażenie, że trwa tu ciągłe przeciąganie liny, docieranie koncepcji, szukanie kompromisu. Zobaczenie tego na własne oczy jest fascynujące. W centrum miasta urzędnicy są mniej widoczni, wyparci przez turystów i tłum ludzi z całego świata. W Brukse-

©GET TYIMAGES, ADOBE STOCK

JOURNEY OF A LIFETIME

Officials are no so visible in the heart of the city, where they give way to tourists and international crowds. Life is good in Brussels and everyone is keen to tap into what it has to offer. Asians, Moroccans, and other Africans all queue up for the ultimate local delicacy – frites. The smell of hot oil and the promise of a hearty meal make everyone equal. Frites were invented in Belgium, and you should try them here, so that you never forget how they should taste. Strips made from selected potato varieties, deep fried twice in oil of different temperatures, and sprinkled with mayonnaise and lemon. Illuminated by vibrating lights, frites spots mark a nocturnal route for the city’s residents. DISAPPEAR INTO THE NIGHT I finally find what I was looking for in vain in Luxembourg in Amsterdam. Chaotic energy, cracked walls, the stench of stagnant water in canals, and the look and feel of a port city. Rusty bikes. Cigarette butts carelessly discarded on pavements. A carefree existence. This is where the knots of proprietary tied so meticulously in the other Benelux countries are cut loose. Amsterdam is quintessentially hedonistic. Come evening and the city is bathed in a warm, yellowish light. The red neon lights from the city’s clubs

are reflected in the canals. The must-see museums – the Rijskmuseum, the Van Gogh Museum and the Stedelijk Museum – are now long closed. In tiny cafes the locals sit over pints of beer. The red tips of their cigarettes and miniature pipes glow in the air. Clouds of smoke and golden beer in jugs are the entry ticket – they help you leave the day that is coming to its close behind you, and take the first step into a land of twilight fun. After Berlin and Budapest, Amsterdam is one of the brightest party destinations in Europe. Once the clock strikes nine, the city is transformed to reveal a face hidden from view in the daytime. It can satisfy the most sophisticated desires, and it lets you do whatever you want. This abundance is at once exciting and confusing. I walk around the city unable to decide what I want. I peer into places filled with sweetish smoke, I walk past laughing groups of people in the magical triangle delineated by Dam Square, Rembrandtplein, and Leidsplein. I summon my courage as I watch barges illuminated by round bulbs float along the canal. I smile back. Finally, I am tempted by the throbbing bass of trans music emanating from a club vibrating with a bright strobe light. I walk inside. And disappear. ■



©CREDITS

REKLAMA



Luksemburg – stare miasto z widokiem na kościół św. Michała. ❚ Luxembourg – the old town and a view of the St Michael's church.

li żyje się dobrze i każdy chce uszczknąć choć trochę z rodzących się tu możliwości. W kolejce po lokalny specjał – frytki – stoją Azjaci, przybysze z Maroka, Afrykanie. Zapach rozgrzanego oleju i zapowiedź treściwej uczty równają wszystkich. Frites wymyślono właśnie w Belgii i żeby do końca życia zapamiętać, jak frytki powinny smakować, trzeba ich spróbować w stolicy. Skrojone z wybranych gatunków ziemniaków, smażone dwukrotnie w kotłach z olejem o różnej temperaturze, kapnięte majonezem z cytryną. Miłość do nich jest tu na tyle powszechna, że wiele smażalni działa bez chwili przerwy, cały rok. Oświetlone drgającym światłem budki ze smażonymi ziemniakami wyznaczają szlak nocnych wędrówek mieszkańców tego miasta. ROZPŁYŃ SIĘ W NOCY W stolicy Holandii znajduję to, czego szukałem w Luksemburgu. Chaotyczną żywiołowość, pęknięte mury, zapach stojącej wody w kanałach, portowy charakter. Zardzewiałe rowery. Niedopałki papierosów porzucone na chodnikach. Swobodnie płynącą codzienność. Wiązane skrupulatnie w pozostałych krajach Beneluksu supły poprawności zostają tu rozwiązane. Amsterdam jest kwintesencją hedonizmu. Wieczorem miasto tonie w ciepłym żółtawym świetle. Czerwone neony klubów odbijają się w wodzie kana-

beneluks

łów. Muzea, których będąc w Amsterdamie, nie wolno ominąć – Rijksmuseum, Muzeum Van Gogha i Stedelijk Museum – zamknęły już na głucho drzwi. W niewielkich café – wbrew nazwie mających niewiele wspólnego z kawiarniami – mieszkańcy przysiadają nad kuflami piwa. W powietrzu żarzą się ogniki papierosów i miniaturowych fajeczek. Obłoki dymu i złoty płyn chlupoczący w szkle są biletem wstępu – pozwalają zostawić kończący się dzień za sobą, zrobić pierwszy krok ku pogrążonej w półmroku krainie zabawy. Amsterdam, zaraz po Berlinie i Budapeszcie, jest jednym z jaśniejszych imprezowych punktów na mapie Europy. O dziewiątej wieczorem miasto przeobraża się, ukazując skrywaną w trakcie dnia twarz. Spełnia najbardziej wyrafinowane zachcianki, przyzwala na wszystko, o czym pomyślisz. Krążę po mieście, nie mogąc się zdecydować, czego chcę. Zaglądam do pomieszczeń spowitych słodkawym dymem, mijam rozbawione grupki ludzi krążące między magicznym trójkątem wyznaczonym przez plac Dam, Rembrandt plein lub Leidseplein. Zbieram się na odwagę, obserwując oświetlone kulistymi żarówkami barki sunące po kanale. Odwzajemniam uśmiechy. W końcu daję się poprowadzić dudniącym basom transowej muzyki dobiegającym z migoczącego stroboskopowym światłem klubu. Przekraczam próg. Znikam. ■

JOURNEY OF A LIFETIME

rekomendacje ❚ recommendations Państwa Beneluksu są jednymi z najlepiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. Mają też do zaoferowania sporą bazę gastronomiczno-hotelową. The Benelux countries are some of the most economically advanced in the world. They have a large hotel and food offering too. CO ZWIEDZIĆ What to see ■ ATOMIUM

Ma 103 m wysokości i waży 2400 ton. Konstrukcja została wykonana ze stali i aluminium. Ten monumentalny model kryształu żelaza został powiększony aż 165 mld razy. ❚ It is 103 m tall and weigh 2,400 tonnes. The structure is made of steel and aluminium. Square de l’Atomium, Bruksela LOT apla Kaleidoscope.pdf 1 14.02.2018 15:08 1

3 KATEDRA NOTRE DAME ■

Pierwotnie kościół jezuicki, którego budowę rozpoczęto w 1613 r. Warto zobaczyć tu obraz Maria Consolatrix Afflictorum patronki narodu. ❚ It initially housed a Jesuit church dating back to 1613. It is worth visiting to see the painting Maria Consolatrix Afflictorum. Rue Notre Dame, Luxembourg

2 NEMO SCIENCE MUSEUM ■

Największe centrum naukowe w Holandii. Powstało w 1923 r. ❚ The largest science centre in the Netherlands founded in 1923. Oosterdok 2, Amsterdam

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■1 RESTAURANT MOER

Zjecie tu m.in. przepyszne ostrygi, dobrze doprawionego łososia oraz warzywa podawane na różne sposoby. Ponadto spory wybór win, przyjazna obsługa i klimatyczne wnętrze. Kiedy jest ciepło, warto wybrać stolik na zewnątrz. ❚ The restaurant serves delicious oysters, excellent salmon and different vegetable dishes. It has a long wine list, pleasant service and a charming interior. In the summer months go for an outdoor table. Amstelveenseweg 7, 1054 MB Amsterdam

■ BIA MARA

Miejsce dla tych, którzy chcą zjeść dobrze, szybko i w rozsądnej cenie. Niektórzy nawet mówią, że to najlepsza restauracja rybna w mieście. Ryby podaje się tu bowiem na wiele sposobów: z boczkiem, wodorostami czy domowym tatarem. Nie zawiedzie was też obsługa. ❚ A great place for everyone who like good but fast and affordable meals. Some actually claim this is the best fish restaurant in Brussels. Fish are served here in an array of different ways: with bacon, seaweed or home-made steak tartrare. Rue du Marche aux Poulets 41, Brussels

■ GOETHE STUFF

Tu zaskoczy was przepyszna tarta flambée na bazie ciasta chlebowego, cebuli i boczku. Spory wybór win i przytulna atmosfera. ❚ Delicious tarte flambée made from bread dough, onions and bacon. Good wine selection and a cosy interior. 32 Rue de l’Eau, Luxsembourg

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep ■ MARIVAUX HOTEL

Usytuowany w centrum miasta, vis-à-vis centrum handlowego City 2. Do dyspozycji gości są strefa fitness, restauracja serwująca dania kuchni europejskiej, całodobowa recepcja oraz bezpłatne wi-fi. ❚ Located in the heart of the city, opposite the City 2 shopping centre. Guests can avail themselves of a fitness zone, a restaurant serving European cuisine, 24h reception desk and free WiFi. Boulevard Adolphe Max 98, 1000 Brussels

■ BEST WESTERN PLUS GRAND HOTEL VICTOR HUGO

Na kompleks składają się dwa budynki położone po obu stronach ulicy w dzielnicy biznesowej, ok. 1 km od centrum miasta i 15 min jazdy samochodem od lotniska. ❚ The hotel consists of two building situated opposite each other in the business district at approx. 1 km and a 15-minute ride away from the airport. Avenue Victor Hugo, 3-5, Limpertsberg, 1750 Luxembourg 4 HOTEL JAKARTA AMSTERDAM ■

Z okien hotelu rozciąga się piękny widok na rzekę. Do dyspozycji gości są restauracja Café Jakarta oraz Malabar na 8. i 9. piętrze. ❚ The hotel offers an excellent view of the river. Café Jakarta and Malabar restaurant are located on the 8th and 9th floors. Javakade 766, Zeeburg, 1019 SH Amsterdam

WAW–AMS–WAW

21 razy w tyg. (3 razy dziennie) ❚ 21 times a week (3 times a day)

TLL–AMS–TLL

6 razy w tyg. ❚ 6 times a week

WAW–BRU–WAW

21 razy w tyg. (3 razy dziennie) ❚ 21 times a week (3 times a day)

TLL–BRU–TLL

9 razy w tyg. ❚ 9 times a week

WAW–LUX–WAW

11 razy w tyg. ❚ 11 times a week

GRQ–CPH–GRQ

12 razy w tyg. ❚ 12 times a week

GRQ–MUC–GRQ

raz dziennie ❚ once a day Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

MY POLAND

podkarpacie

P O D K A R PAC I E B L I Ż E J N I E B A subcarpathia brings you closer to the sky CZYSTE POWIETRZE, DOBRE JEDZENIE, W KTÓRYM ZNAJDZIECIE SMAKI RÓŻNYCH KULTUR, I CZAS, KTÓRY PŁYNIE TU WOLNIEJ. MOŻE DLATEGO NA PODKARPACIU LUDZIE ŻYJĄ NAJDŁUŻEJ W POLSCE. I SĄ OTWARCI NA INNYCH. ❚ CLEAN AIR, GREAT FOOD THAT BLENDS THE FAVOURS OF MANY CULTURES, AND A PACE THAT HAS SLOWED DOWN TO A CRAWL. ALL THIS MIGHT EXPLAIN WHY SUBCARPATHIANS LIVE LONGER THAN ANYONE ELSE IN POLAND. AND THEY ARE OPEN TO OTHERS.



©CREDITS

tekst | by katarzyna kachel

Bieszczady, widok z Połoniny Caryńskiej. ❚ The Bieszczady Mountains, view from the Caryńska Połonina.

W Baranowie Sandomierskim znajduje się późnorenesansowy zamek zwany Małym Wawelem. ❚ Baranów Sandomierski is home to a late-Renaissance castle dubbed Little Wawel.

isła wpływa w podkarpackie trochę nieśmiało. Jakby chciała tylko liznąć jego granicę, zaznaczyć swoją królewską obecność i „zapuścić żurawia”. Choćby na Zamek w Baranowie Sandomierskim, w którego komnatach nocą można spotkać Białą Damę. Duch próżnej dziewki, która nie mogąc się zdecydować, którego kawalera wybrać, doprowadziła do śmierci obu, do dziś rozpala wyobraźnię tutejszych gości. Zamknięta w wieży panna tam dokonała żywota, a dziś od czasu do czasu straszy kawalerów, którzy tu spędzają noc przedślubną. Ci, którzy się zjawy nie przestraszą i sprzed ołtarza nie uciekną, mają szansę, by w trakcie podróży poślubnej poznać nie tylko piękno tego zamku, ale i całego regionu. A poznawać można z wody, ziemi i spod samego nieba – bo z pięknych bieszczadzkich szczytów, w których gubi się czasami słońce. Czasami meandrują, momentami gubią się między konarami drzew, stroją w kaskady. Przepływają przez rozległe doliny, zielone łąki, pastwiska i lasy. Płynąc

podkarpacie The Vistula sheepishly flows into Subcarpathia, as if by accident. As if it only wanted to touch its borders, mark its royal presence, and take a peek inside. To look inside the Castle in Baranów Sandomierski (dubbed “Little Wawel”), whose chambers are haunted by the White Lady at night. The spirit of a vain lass, who could not make up her mind which of two men she wanted and who had both killed, continues to ignite the imagination of visitors. The lady died locked in the tower, but she occasionally comes out to haunt bachelors who spend the night before their wedding in the castle. So long as you are not scared of the ghost and don’t run away from the altar, you can explore the beauty of the castle and the entire region on your honeymoon. You can discover the area from the water, the ground, and the beautiful Bieszczady summits, where the sun likes to play hide and seek. They meander, disappear between tree branches and form cascades. They flow through huge valleys, green pastures, and heavy forests. Canoeing down the Tanew, the Wisłoka or the San can take you right into the heart of nature, into untamed and unspoilt areas, into the natural habitats of beavers, badgers, foxes, blackbirds, chaffinches, great tits, and trout. Subcarpathian rivers flow languidly or rapidly by turns. You have to stay on the alert and fight the current. If fighting and rowing are not your thing, you can always visit another attraction of the province – Lake Solina, whose still surface reflects the mountains like a mirror. With the right wind, the lake is a sailor’s paradise, and you can clock up an impressive rate of knots. But if you’re after something less strenuous, hop on a pedalo or a boat that breaks the waves of this truly picturesque artificial lake. And when you take a break from sailing, you can visit the local Orthodox and Catholic churches scattered along the wooden architecture route. The route features such gems as the Gothic church in Haczów, which was built without a single nail. This wooden building was long thought to be the oldest temple in Poland made from perishable materials. It has a medieval polychrome with a gigantic rendition of Saint Christopher carrying Christ. If you want to find some rare gems, then you will need to get off the beaten tourist tracks. Posada Rybotycka is home to the oldest and only defensive Orthodox church in Poland. Its three connected towers correspond to the consecutive stages of its construction. Each has a separate hip roof and its walls feature narrow arrowslits and tiny doors in the tower. You can easily picture monks from the past defending the church against looters and attackers. Subcarpathia has plenty for history and mystery buffs too. They just need to go underground to find them. Stępin-Cieszyn has an underground railway shelter and defensive bunkers with a supply base. Construc-



MY POLAND

©CREDITS



MY POLAND

podkarpacie

kajakiem rzekami Tanwią, Wisłokiem czy Sanem, dociera się niemalże do podszewki natury, terenów wciąż dzikich. Zabierają nas bowiem tam, gdzie wciąż żyją bobry, borsuki, lisy, kosy czy pstrągi. Czasami zabierają leniwie, czasami wartko, zmuszając nas walki z nurtem. Kto nie lubi machania wiosłami, może skorzystać z innej atrakcji województwa – Jeziora Solińskiego, w którego tafli lubią przeglądać się góry. Miłośnicy żagli przy dobrym wietrze nabiorą niezłych prędkości liczonych w węzłach, zaś tych, którzy wolą czas spędzać leniwiej, zadowolą rowerki wodne albo statki. W przerwie między pływaniem warto zajrzeć do okolicznych cerkwi i kościółków, które mieszczą się na szlaku architektury drewnianej. Jak ten gotycki w Haczowie, w którym nie znajdziecie ani jednego gwoździa. Jest drewniany i przez długi czas uchodził na najstarszą świątynię z nietrwałego materiału w Polsce. To o tej właśnie budowli pisał Miron Białoszewski w wierszu Barbara z Haczowa. Tym, którzy szukają prawdziwych perełek, radzimy podróż do Posady Rybotyckiej, gdzie stoi jedna z najstarszych i jedyna obronna cerkiew w Polsce. Składa się z trzech połączonych wież odpowiadających kolejnym etapom rozbudowy. Każda z nich przykryta jest czterospadowym dachem, a w jej murach odnajdziecie wąskie okienka strzelnicze i malutkie drzwi w wieży. Kto ma wyobraźnię, łatwo „zobaczy”, jak w przeszłości mnisi musieli się w niej bronić przed grabieżczymi najazdami. Dla miłośników historii i tajemnicy też na Podkarpaciu coś się znajdzie. Trzeba jednak zejść pod ziemię. W Stępinie-Cieszynie znajdują się schrony kolejowe i obronno-bojowe z zapleczem gospodarczym, które zaczęto budować w 1940 r. Można by tu nakręcić niejeden thriller. Smaczku dodaje fakt, że to właśnie tu w sierp-

1. Przejazd bieszczadzkimi drezynami rowerowymi to frajda dla całej rodziny. 2. Dolina Lotnicza to ponad 160 podmiotów gospodarczych, wśród których oprócz średnich i małych firm, znalazły się lotnicze marki znane na całym świecie 3. Na zdj. obok: urokliwe Jezioro Solińskie. ❚ 1. A ride on the Bieszczady bicycle motor cars is a treat for people of all ages. 2. Aviation Valley is home to over 160 businesses, both small- and mediumsized companies, including world-famous aviation brands. 3. Right: The picturesque Solina Lake.



©CREDITS

tion began in 1940. These sites would make great shooting locations for a thriller. After the bunkers, you can go to Jasło to see the fantastic Glass Heritage Centre, or head off in the opposite direction to nearby Rzeszów. This modern city is bursting with life and offers a wide and varied range of attractions for body and soul. It is also home to Aviation Valley, and has plenty of IT companies, good universities, and ever-better restaurants serving regional dishes. As the capital of the province, Rzeszów has no reason to feel inferior to other cities. Perhaps moving there is a good idea? Władysław Ortyl, the Marshal of the province, assures me that it’s a great idea. “We always welcome tourists, but we also hope to attract new residents to the Subcarpathia region”, he stresses. “To this end, we’re implementing a nationwide promotional campaign ‘Driving innovation to a higher level’”. We need to offer something more than just attractive jobs in our key sectors. Today it’s the intersection of a number of trails, including several cycling routes (“Green Bike”), walking (“Icon Route’), and tourist trails. Some will tell you that this is where the real heart of Bieszczady beats. Lutowiska, the gateway to High Bieszczady, is a mustsee. It’s well worth visiting if only to admire the magnificent panorama of the mountains and to savour the experience of being so close to the sky.

niu 1941 r. odbyło się spotkanie Adolfa Hitlera z przywódcą faszystowskich Włoch Benitem Mussolinim. By nieco ochłonąć od emocji, proponuję wybrać się do Krosna, by zwiedzić Centrum Dziedzictwa Szkła, lub w drugą stronę, do Rzeszowa. Jest niedaleko. Nowoczesny, tętniący życiem zapewnia wiele różnorodnych atrakcji dla ducha i ciała. Do tego jest siedzibą Doliny Lotniczej, firm związanych z branżą informatyczną, ma dobre wyższe uczelnie i coraz lepszą ofertę kulinarną, z regionalnymi potrawami. Rzeszów, jako stolica województwa, nie musi mieć kompleksów innych miast. Może warto tu się przeprowadzić? Władysław Ortyl, marszałek województwa, zapewnia, że tak! – Liczymy na turystów, ale chcemy, aby nowi mieszkańcy osiedlali się na Podkarpaciu – podkreśla. – Stąd nasza szeroka akcja promocyjna „Wyższy poziom innowacji”. Musimy oferować coś więcej niż tylko atrakcyjną pracę w naszych kluczowych branżach.

©CREDITS

W TAFLI JEZIORA SOLIŃSKIEGO PRZEGLĄDAJĄ SIĘ GÓRY. MIŁOŚNICY ŻAGLI PRZY DOBRYM WIETRZE NABIORĄ TU NIEZŁYCH PRĘDKOŚCI. BARDZIEJ LENIWYM POZOSTAJĄ ROWERY WODNE I STATKI. LAKE SOLINA’S STILL SURFACE REFLECTS THE MOUNTAINS LIKE A MIRROR. WITH THE RIGHT WIND, THE LAKE IS A SAILOR’S PARADISE, AND YOU CAN CLOCK UP AN IMPRESSIVE RATE OF KNOTS.

W otoczeniu rzeszowskiego rynku działa wiele kawiarni, odbywają się tu też liczne wydarzenia kulturalne. ❚ The Rzeszów Market Square abounds in cafes and is the venue of different cultural events.

podkarpacie

Dziś przecina się tu kilka szlaków, m.in. rowerowe The Bieszczady are equally enchanting in summer (Zielony Rower), spacerowe (Szlak Ikon), jak i turyand winter. “We supported the local administrator styczne. To właśnie tu, według niektórych, bije serce from Polańczyk in redeveloping the trail to Mount LOT apla Kaleidoscope.pdf 1 14.02.2018 15:08 Bieszczad. Lutowiska, nazywane bramą w Bieszczady Korbania. It’s not a tall mountain, but it offers an imWysokie, trzeba odwiedzić koniecznie. Choćby po pressive view over the entire Lake Solina. It’s a perfect to, by zobaczyć stamtąd panoramę gór i poczuć się place for families and relaxation”. says Marshal Ortyl bliżej nieba. Lutowiska rozłożyły się u podnóża paThe roads are also being upgraded to make the mosma Otrytu i choć mają sporą okoliczną konkurencję, untains easier to get to the region. “We want to build świetnie sobie z nią radzą. Bronią się zarówno pięknew exits from the motorway”, stresses the Marshall. nem naturalnym, ruinami świątyń, świetnymi boj“Our priority is to build the Polish leg of the great Via kowskimi serami, jak i legendami. Carpathia road network. This is our window to the Bieszczady zachwycają niezależnie od pory roku i dnia. world, or at least to Southern Europe. Not only that, I mają coraz lepsze zaplecze, infrastrukturę. – W Pobut the airport in Jesionka has flights to Tel Aviv and lańczyku, w gminie Solina, wsparliśmy wójta, żeby New York, and many more destinations.” ■ poprawił jakość szlaku na Korbanię – mówi marszałek Władysław Ortyl. – To niewysoka góra, ale ładnie z niej widać cały Zalew Soliński. Jest rodzinna i rekreacyjna. Będziemy też poprawiali jakość rozwiązań komunikacyjnych w miejscach atrakcyjnych turystycznie. WAW–RZE–WAW By łatwiej nam było dojechać w góry, a także do naj34 razy w tyg. ❚ 34 times a week wspanialszych miejsc regionu, wciąż naprawiane są tu drogi. – Szukamy możliwości budowy kolejnych EWR–RZE–EWR zjazdów z autostrady – zaznacza marszałek. – Naszym 1 raz w tyg. ❚ once a week priorytetem jest budowa drogi ekspresowej S19, czyli TLV–RZE–TLV polskiej części wielkiego szlaku drogowego Via Car1 raz w tyg. ❚ once a week patia. To dla nas kolejne okno na świat, a konkretnie na południe Europy. No i jest też lotnisko w Jasionce Więcej informacji na ❚ More information on lot.com – a z niego loty m.in. do Tel Awiwu i Nowego Jorku. ■

MY POLAND

PROMOCJA

Welcome to Poland Develop your business. Share the passion. Choose .pl .pl domain registry

Witaj w Polsce Rozwiń swój biznes. Podziel się pasją. Wybierz .pl

©CREDITS

rejestr domeny .pl

dns.pl 

Pyszne jedzenie, piękna przyroda, cisza i spokój – za to kochamy polską wieś. Polska Organizacja Turystyczna zorganizowała konkurs „Na wsi najlepiej”, żeby pokazać, dlaczego warto wypoczywać na wsi. ❘ Delicious food, beautiful nature, peace and quiet – this is what we love the Polish countryside most for. The Polish Tourism Organisation held a competition entitled „The Best of the Countryside” to show why it is great to spend vacation in rural Poland. Ze 115 nadesłanych zgłoszeń Kapituła wybrała 12 dobrych praktyk: The Jury selected the following 12 good practices out of 115 entries submitted: Wypoczynek u rolnika: / Vacation on a farm:

I miejsce/ 1st place

Gospodarstwo Agroturystyczne Ziołowy Dzbanek www.ziolowydzbanek.pl

II miejsce/ 2nd place

Gospodarstwo Agroturystyczne Ola

www.ola.agrowczasy.afr.pl

III miejsce/ 3rd place

Gospodarstwo Ekoturystyczne Pod Srebrną Górą www.srebrna-gora.pl

Polska Organizacja Turystyczna w Kaleidoscope

Wypoczynek na wsi: / Vacation in the countryside:

I miejsce/ 1st place

II miejsce/ 2nd place

Agroturystyka Malowane Wierchy

www.malowanewierchy.pl

Agroturystyka Polesie

www.polesie.info

III miejsce/ 3rd place

Agroturystyka Villa Greta

www.villagreta.pl

Oferta wypoczynkowa turystyki wiejskiej: / Rural tourism vacation offer:

I miejsce/ 1st place

Lawendowa Osada i Zagroda Edukacyjna Lawendowej Osady

www.lawendowaosada.pl

II miejsce/ 2nd place

Sielsko i anielsko w Górach Świętokrzyskich, Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich

III miejsce/ 3rd place

Zagroda Młynarska w Uniejowie https://uniejow.pl/

www.osadasredniowieczna.eu

Oferta szlaków kulinarnych na terenach wiejskich: / Culinary trails in rural areas:

I miejsce/ 1st place

Szlak kulinarny „Świętokrzyska Kuźnia Smaków”

www.swietokrzyskakuzniasmakow.pl

II miejsce/ 2nd place

Szlak kulinarny „Podkarpackie Smaki”

www.podkarpackiesmaki.pl

III miejsce/ 3rd place

Szlak kulinarny „Kaliskie Smaki”

www.facebook.com/kaliskiesmaki

Więcej informacji na: / More information at: https://nawsinajlepiej.polska.travel/

BUSINESS

vat w polsce

FISKUS SIĘ ZBROI tax authorities gearing up to combat fraud AŻ 50 MLD EURO ROCZNIE TRACI UNIA EUROPEJSKA W WYNIKU PRZESTĘPSTW W PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG. UE WYPOWIEDZIAŁA WIĘC WOJNĘ OSZUSTOM. POLSKA JEST BARDZO AKTYWNA W TEJ WALCE. ❚ THE EUROPEAN UNION LOSES UP TO EUR 50 BILLION ANNUALLY THROUGH VAT FRAUD. THIS IS WHY IT HAS DECLARED WAR ON THE FRAUDSTERS. POLAND IS EXTREMELY ACTIVE ON THIS FRONT.

©CREDITS

tekst | by marek chądzyński, dziennik gazeta prawna

ogóle do budżetów państw UE nie trafia rocznie nawet 150 mld euro należnego podatku VAT. Tyle – sądząc po stanie gospodarczej koniunktury, szczególnie wielkości konsumpcji i inwestycji – fiskus powinien otrzymać podatku od towarów i usług. Ale nie otrzymuje. Jednak nie wszystko to efekt działań przestępców. Luka w VAT – bo tak nazywają to ekonomiści – jest efektem jeszcze innych czynników. Na przykład obecności szarej strefy, czyli nierejestrowanego obrotu, który występuje w każdej gospodarce. Albo błędów i pomyłek podatników, których skala jest wprost zależna od poziomu skomplikowania podatków w danym kraju. Jednak to oszustwa są szczególnie niebezpieczne. Eksperci Komisji Europejskiej są zdania, że pieniądze z oszustw VAT mogą być wykorzystywane do finansowania organizacji przestępczych, w tym terroryzmu. To świadome okradanie państw przy wykorzystaniu niedoskonałości systemu VAT. Największa dziura to tzw. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – czyli, mówiąc w uproszczeniu, sposób opodatkowania VAT-em handlu między firmami z różnych krajów UE. Sprzedając towar firmie z innego państwa członkowskiego, nie trzeba odprowadzać od tego VAT-u – z fiskusem powinien rozliczyć się nabywca w swoim kraju. Ale można jednocześnie odliczać tzw. VAT naliczony, czyli taki, który się zapłaciło, kupując towary i usługi. Na tym zasadza się najbardziej rozpowszechniony sposób oszukiwania fiskusa, tzw. karuzela VAT, w której towar fikcyjnie krąży między firmami fałszywkami. Każda z nich odlicza

podatek od takich niby-transakcji, a ostatnia w łańcuchu – tzw. znikający podatnik – nie odprowadza go do urzędu skarbowego, tylko kończy działalność (znika). Komisja Europejska to chce właśnie wyeliminować. W połowie roku przedstawiła plan zmian w systemie podatku od towarów i usług, z których najważniejsza

WPŁYWY Z VAT| VAT REVENUES

(w miliardach zł, po sześciu miesiącach w roku | in PLN billion, after six months of the given year) 2014

2015

2016

2017

2018

ŹRÓDŁO: MINISTERSTWO FINANSÓW | SOURCE: MINISTRY OF FINANCE

taxpayers, the scale of which depends on the complexity of a country’s taxation legislation, is another. But fraud is particularly worrying. EC experts believe that money raised from VAT fraud could be being used to bankroll organised crime, and even terrorism. This amounts to wilfully defrauding the state by exploiting loopholes in the VAT legislation. The biggest loophole is the intra-Community supply of goods. This is a taxation agreement governing trade between companies from different EU Member States. Selling goods to a company from another Member State does not incur VAT, as VAT is payable by the end purchaser in the destination country. However, the input VAT paid when purchasing goods and services is deductible. This is the mechanism behind the most widespread tax fraud, dubbed Carousel VAT fraud, where goods fictitiously circulate between front subsidiaries. Each deducts VAT from non-existent transactions, and the final link in the chain (the “missing trader”), which is liable to pay VAT, simply winds up its activities (i.e. disappears). It is this that the EC wants to eradicate. It therefore announced amendments to the VAT system in mid-2018. The key

POLSKA MA SZANSĘ ZOSTAĆ EUROPEJSKIM PRYMUSEM POD WZGLĘDEM TEMPA OGRANICZANIA LUKI W VAT. POLAND HAS BEEN ON THE RIGHT TRACK FOR TWO YEARS, ALTHOUGH WE HAVE BEEN STRUGGLING WITH THE VAT GAP.

EU member states are suffering a VAT shortfall of up to EUR 150 bn. This is based on the estimated VAT revenue that should be being collected given the economic situation and the scale of consumption and investment. The fact that it is not being collected is not solely due to criminal activity. The VAT gap, as economists call it, is the result of many factors, the grey market, i.e. undocumented trade, which occurs in any economy, being one example. Errors on the part of

proposal advocates taxing cross-border trade between enterprises. The Commission would also like to see Member States help fight fraudulent practices by exchanging information. To this end, the EC is promoting computerisation instead of manual data processing. Poland has been on the right track for two years, although we have been struggling with the VAT gap. At its peak in 2012, this accounted for a loss of up to 27 per cent of potential revenue – well 

BUSINESS propozycja to opodatkowanie handlu transgranicznego między przedsiębiorstwami. KE chciałaby też m.in., żeby państwa członkowskie wymieniały się między sobą informacjami, co pomagałoby w zwalczaniu procederu. Przy czym Komisja stawia na informatyzację, która powinna zastąpić ręczne przetwarzanie danych. Tą drogą już od dwóch lat idzie Polska, która miała duży problem z luką w VAT. W kulminacyjnym momencie, w 2012 r., wynosiła ona aż 27 proc. potencjalnych wpływów, znacznie powyżej unijnej średniej (ok. 15 proc.). Od tamtego czasu luka jest systematycznie obniżania, a proces ten nabrał tempa w 2017 r. Według szacunków Ministerstwa Finansów w ubiegłym roku luka spadła już do 14 proc. Potwierdzają to niezależni eksperci, jak think tank CASE, który sporządza na zlecenie Komisji Europejskiej raporty na temat strat w Vacie.

vat w polsce

wyłudzenie VAT-u znacznej wartości – powyżej 10 mln zł – grozi teraz nawet 25 lat więzienia. W samym prawie podatkowym przywrócono także dotkliwe sankcje finansowe za nieprawidłowe rozliczanie się z fiskusem. Zmieniła się też organizacja administracji skarbowej. Teraz to jedna służba – Krajowa Administracja Skarbowa – dzięki czemu poprawiła się jakość przepływu informacji między jej poszczególnymi jednostkami. Efekty? Wpływy budżetowe z podatku VAT wyniosły w 2017 r. 156,8 mld zł, o ponad 9 proc. więcej, niż zakładano. Oczywiście pomogła bardzo dobra koniunktura w polskiej gospodarce, wzrost PKB w 2017 r. wyniósł 4,6 proc. Ale nie da się tylko rosnącą konsumpcją wytłumaczyć tak dużego wzrostu dochodów. Eksperci przyznają, że nastąpiła poprawa ściągal-

in excess of the EU average of approx. 15 per cent. The gap has since been steadily reduced. This process gained momentum in 2017. Estimates from the Ministry of Finance reveal that the gap was reduced to 14 per cent last year. This was confirmed by independent experts, including the think tank CASE, which is commissioned by the EC to report on VAT losses. So, what happened? The government focused on IT. Digital taxpayer data can be transferred faster and are easier to process. Back in 2016, the government required organisations to submit special monthly reports to the taxation authorities. These returns specify all VAT transactions. Electronic data make it possible for taxation officials to process and cross check them quickly. This helps identify any potential irregularities. The require- 

LUKA W VACIE W POLSCE W KULMINACYJNYM MOMENCIE, W 2012 R., WYNOSIŁA AŻ 27 PROC. POTENCJALNYCH WPŁYWÓW, ZNACZNIE POWYŻEJ UNIJNEJ ŚREDNIEJ (OK. 15 PROC.). AT ITS PEAK IN 2012, THIS ACCOUNTED FOR A LOSS OF UP TO 27 PER CENT OF POTENTIAL REVENUE – WELL IN EXCESS OF THE EU AVERAGE OF APPROX. 15 PER CENT.

Co się takiego stało? Przede wszystkim rząd postawił na informatykę. Dane od podatników mają spływać szybciej i być łatwe w obróbce. M.in. dlatego już w 2016 r. rząd wprowadził firmom obowiązek comiesięcznego wysyłania do urzędów skarbowych specjalnych plików sprawozdań, w których raportują one wszystkie transakcje VAT. Dzięki temu, że dane są w formie elektronicznej, można szybko je przetwarzać i porównywać. To ułatwia wychwytywanie nieprawidłowości. Obowiązek wprowadzano stopniowo, najpierw pliki musiały składać największe przedsiębiorstwa, a od początku tego roku robią to już wszyscy. Jednolity plik kontrolny – bo tak się on nazywa – ma przy tym podwójne działanie. Pierwsze: zwiększa przejrzystość transakcji między firmami. Drugie: działa prewencyjnie i odstraszająco. Równolegle zmieniono prawo, zaostrzając kary za najbardziej zuchwałe oszustwa. Za

JAK REALIZOWANO PLAN WPŁYWÓW Z VAT W OSTATNICH LATACH | HOW THE VAT PLAN WAS IMPLEMENTED IN RECENT YEARS (dane na koniec roku, w miliardach zł | data as at the end of the year, in PLN billion) poziom wpływów zakładany w ustawie budżetowej | level of revenues assumed in the 100,4* budget act

*procent planu z ustawy budżetowej | the percentage of the plan from the budget act

157

109,3*

124

123

113

107,4*

101,5*

2013

2014

2015

ŹRÓDŁO: MINISTERSTWO FINANSÓW | SOURCE: MINISTRY OF FINANCE

127 98,4*

2016

2017

Â©CREDITS

www.turystykamedyczna.krakow.pl 61

BUSINESS

JAK ZMIENIAŁY SIĘ DOCHODY Z PODATKU VAT | HOW REVENUES FROM VAT CHANGED (w punktach procentowych, zmiana rok do roku względem roku poprzedniego | in percentage points, year-on-year change compared to the previous year) styczeń-luty styczeń-marzec styczeń-kwiecień January-February January-March January-April

+40,13

styczeń-maj January-May

2017

2018

styczeń-czerwiec January-June

+40,63 +33,48

+30,01

+25,28

+0,53

+1,12

+2,79

+28,14

+4,54

-6,59 -16,61 ŹRÓDŁO: MINISTERSTWO FINANSÓW | SOURCE: MINISTRY OF FINANCE

ności podatków. Polska ma szansę zostać europejskim prymusem pod względem tempa ograniczania luki w VAT, choć trzeba pamiętać z jakiego poziomu zaczynała. Do tej pory najbardziej skuteczni byli w tym Estończycy, którym udało się zmniejszyć lukę między 2013 a 2015 rokiem aż o 9 pkt. proc. Szanse i potencjał do dalszego uszczelniania podatkowego sita nadal są, bo polski rząd w tym roku sięgnął po nowe narzędzia. Od lipca działa podzielona płatność w VAT, czyli tzw. split payment. To nowatorska metoda stosowana wcześniej zaledwie przez kilka krajów UE (m.in. Włochy i Czechy). Stosując ją, kupujący towar płaci oddzielnie podatek prosto na konto kontrolowane przez fiskusa. Groźnym orężem będzie też STIR – system identyfikowania podejrzanych podatkowo transakcji przechodzących przez banki. Ma on je wychwytywać i informować o nich Krajową Administrację Skarbową, która będzie miała prawo blokować podejrzane rachunki. M.in. dlatego Ministerstwo Finansów liczy na kolejne miliardy złotych w państwowej kasie. W tym roku dzięki walce z nadużyciami we wszystkich podatkach budżet ma zyskać dodatkowe 10,6 mld zł. ■

ment was introduced in stages. Initially, only major organisations had to submit files, but all taxpayers have had to do so since the beginning of the year. The Standard Audit File for Taxation (SAF-T), as it is officially called, works two-ways.

The taxation department has also been reorganised. There is now is a single agency, viz. the National Treasury Administration, and this has greatly improved the quality of information flow between different units. VAT revenue came to PLN 156.8 billion in 2017, exceeding projections by 9 per cent. Obviously, there were other important factors, including Poland’s strong economy (2017 GDP growth was 4.6 per cent), but this surge in revenue was not solely due to increased consumption. The experts claim that tax collection has improved. Poland may well become the European champion in tackling the VAT gap, although we need to keep in mind where we started. So far, Estonia has demonstrated the greatest efficiency, reducing the gap by as much as 9 per cent in 2013-2015. The tax system may well be tightened even further as the Polish government is implementing more new tools this year. Split VAT payments were introduced in July. This innovative method has already been implemented by a handful of EU countries (including Italy and the Czech Republic). The purchaser pays the tax to a separate account controlled directly by the taxation authorities. Another power-

OPODATKOWANIE HANDLU TRANSGRANICZNEGO MIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI TO JEDNA Z PLANOWANYCH PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZMIAN W SYSTEMIE PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG. THE KEY PROPOSAL OF THE EUROPEAN UNION TO AMEND THE VAT TAXATION SYSTEM ADVOCATES TAXING CROSS-BORDER TRADE BETWEEN ENTERPRISES.

Firstly, it improves the transparency of transactions between companies. Secondly, it acts as a preventive measure and a deterrent. The amended legislation has also introduced more stringent penalties for the most audacious frauds. VAT fraud of more than PLN 10 million is punishable by 25 years imprisonment. Severe financial sanctions have also been reintroduced for faulty tax returns.

ful remedy is STIR. This is a system that can identify potential tax fraud by analysing banking transactions. It can filter and report suspicious transactions to the National Treasury Administration, which will be able to block the bank accounts. This is why the Ministry of Finance is expecting billions in extra revenue. It has been estimated that the campaign tax fraud will ensure an additional PLN 10.6 billion this year alone. ■

©ADOBE STOCK . INFOGRAFIKI: LECH MAZURCZYK

styczeń January

vat w polsce

PROMOCJA

20 tysięcy psów i 360 ras na European Dog Show

20,000 dogs and 360 dog breeds at the European Dog Show Już w dniach 11-14 października, w Ptak Warsaw Expo odbędzie się Europejska Wystawa Psów – European Dog Show. ❘ Soon, on October 11-14, this year, the European Dog Show will take place at Ptak Warsaw Expo.

©CREDITS

Będzie to pierwsze tego typu wydarzenie w historii stolicy Polski. Podczas Euro Dog Show zobaczymy ponad 20 tysięcy psów reprezentujących 360 różnych ras. Przewidziano 8 klas wystawowych: młodszych szczeniąt, szczeniąt, młodzieży, pośrednia, otwarta, użytkowa, championów i weteranów. Prezentacja psów odbywać się będzie na około 80 ringach, które wypełnią aż 4 hale wystawowe Ptak Warsaw Expo. W kolejnej hali, znajdą się stoiska handlowe, ring honorowy i trybuna dla 1000 osób. Łączna powierzchnia wystawy to przeszło 100 000 metrów kwadratowych. European Dog Show towarzyszyć będą trzy dodatkowe wystawy. Pierwsza z nich to „Jubileuszowa Wystawa 80-lecia”, którą Związek Kynologiczny w Polsce uczci swoje okrągłe urodziny. Kolejne wystawy to XXXI Klubowa Wystawa Polskich Owczarków Nizinnych oraz Wystawa Międzynarodowego Klubu Sznaucera i Pinczera (ISPU). Podczas imprezy psy zobaczymy nie tylko na wystawach. W programie wydarzenia także między innymi pokazy dog dancing i posłuszeństwa sportowego. Europejska Wystawa Psów dobędzie się w dniach 11-14 października w Ptak Warsaw Expo. This will be the first event of this type in the history of the Polish capital city. During the Euro Dog Show, there will be over 20,000 dogs representing 360 different breeds. There are going to be 8 dog show classes: younger puppies, puppies, junior, intermediate, open, working, champion and veterans. The presentation of dogs will be conducted on around 80 rings, which will be organized at the same time in 4 exhibition halls of Ptak Warsaw Expo. In another hall, you will find exhibition stands, a ring of honor and a tribune for 1,000 people. The total exhibition area is over 100,000 square meters. The European Dog Show will be accompanied by three additional exhibitions. The first one is the „Jubilee Exhibition of the 80th Anniversary”, during which the Polish Kennel Club will celebrate its round birthday. Other exhibitions will be following: the XXXI Club Show of Polish Lowland Sheepdogs and the Exhibition of the International Schnauzer and Pinscher Club (ISPU). The rich program also includes dog dancing shows and canine sports obedience.

W strefie handlowej odwiedzający będą mogli kupić wszystko, co jest niezbędne dla zdrowie i szczęścia ich czworonożnego przyjaciela. In the shopping zone the visitors will be able to buy everything that is necessary for the health and happiness of their four-legged friend.

Więcej informacji:/ More information: www.eurodogshow2018.pl

BUSINESS

global drone conference

L ATA Ć B E Z P I E C Z N I E safe flying CZYM JEST TECHNOLOGIA ANTY-DRON? JAK ROZWIJA SIĘ PRAWO DOTYCZĄCE BEZZAŁOGOWCÓW? I CO TO JEST KONCEPCJA U-SPACE? ODPOWIEDZI NA TE I WIELE INNYCH PYTAŃ PRZYNIESIE GLOBAL DRONE CONFERENCE, KTÓRA ODBĘDZIE SIĘ W DNIACH 13–14 PAŹDZIERNIKA W KIELCACH. ❚ WHAT IS COUNTER-DRONE TECHNOLOGY? HOW IS UAV LEGISLATION EVOLVING? AND WHAT IS THE U-SPACE CONCEPT ALL ABOUT? YOU CAN FIND THE ANSWERS TO THESE AND MANY MORE QUESTIONS AT THE GLOBAL DRONE CONFERENCE IN KIELCE ON 13-14 OCTOBER. tekst | by joanna wieczorek, stefan malczewski

zarządzania ruchem w przestrzeni powietrznej dla bezzałogowców i zasad ich lotów. Nic dziwnego, że Polskie Linie Lotnicze wystąpią w roli głównego partnera merytorycznego konferencji. – LOT jako pierwsza linia lotnicza na świecie zabrał głos w temacie integracji dronów z lot-

nictwem załogowym – tłumaczy Adrian Kubicki, rzecznik prasowy LOT-u. KLUCZOWE PYTANIA Tauron, Gaz System, czy Polskie Sieci Elektroenergetyczne – to tylko niektóre firmy, które otwierają listę spółek energetycznych używających dronów na co dzień

łównym tematem tegorocznej edycji Global Drone Conference jest „Bezpieczne technologie i prawo dla dronów”. Wśród poruszanych tematów znajdą się m.in. kwestie dotyczące regulacji prawnych dla dronów i ustaw o naruszaniu prywatności, a także tematy dotyczące

do monitoringu swojej infrastruktury. Ich przedstawiciele opowiedzą w Kielcach, dlaczego bezzałogowce mają przewagę nad innymi metodami. – Czy droga wybudowana pod czujnym okiem drona ma mniej wad konstrukcyjnych? – na to pytanie spróbuje odpowiedzieć zaś Maciej Duch, partner Real Estate z SSW, który poprowadzi panel o bezzałogowcach w sektorze construction. Sektor zbrojeniowy będą reprezentować natomiast Polska Grupa Zbrojeniowa, Grupa WB, Flytronic, Thales, zaś Lotnisko Chopina, Welcome Airport Services, Lotnisko Ławica, Dolina Lotnicza/Kluczowy Klaster Krajowy – sektor lotniczy. Te spółki, obok LOT-u, skonfrontują założenia prawa lotniczego dotyczącego lotów dronów w pobliżu CTR ze statystykami tzw. nearmisses. Wspólnie zastanowią się, co robić, aby zachęcać nowych użytkowników przestrzeni powietrznej do przestrzegania prawa. Czy technologia anty-dron może w tym pomóc? – o tym opowiedzą z kolei inżynierowie zaproszonych spółek oferujących takie rozwiązania. Ważne zagadnienia dotyczące tego, czy drony mogą masowo zbierać nasze dane i latać swobodnie obok prywatnych okien lub biur, poruszą eksperci z firmy INTIVE reprezentujący sektor IT. Konferencji będzie towarzyszyła też ekspozycja dronów militarnych, zarówno polskich, jak i zagranicznych, oraz wystawa najnowszych bezzałogowców takich marek jak FlyTech, Airdurance, Pelixar czy SKYX.

The main theme of this year’s Global Drone Conference is “Safe technologies and regulations for UAVs”. Topics to be addressed include legal issues pertaining to UAV legislation and privacy violation regulations, UAV air traffic control issues, and drone flight rules. It should come as no surprise that LOT Polish Airlines is the main industry partner of the conference. “LOT was the first airline in the world to address the issue of integrating UAVs and manned flights”, explains LOT Press Officer Adam Kubicki. KEY QUESTIONS Tauron, Gaz System, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, PGE Venture, Engie, and Rafako are the main energy companies that use UAVs to monitor their infrastructure as part of their daily operations. They will be explaining why UAVs have an advantage over other methods. “Will a road built under the gaze of unmanned aerial vehicles have fewer structural defects?” This question will be addressed by Maciej Duch, a real estate partner of the

law firm SSW. Duch will be moderating a panel discussion of UAVs in the construction sector. The arms industry will be represented by Polska Grupa Zbrojeniowa, Grupa WB, Flytronic, Thales, while Chopin Airport Welcome Airport Services, Ławica Airport, Aviation Valley / Key National Cluster will be flying the flag for the aviation industry. Together with LOT, these companies will be critically examining the aviation law provisions pertaining to UAV flights in the vicinity of CTRs and assessing them against near miss statistics. They will be determining what needs to be done to get new airspace users to observe the regulations. Can counter-drone technology help? This topic will be discussed by engineers from companies that offer these solutions. The IT company INTIVE will be tackling the important question of whether UAVs can collect our data on a mass scale and fly near our private windows and offices. The conference will be accompanied by an exhi- 

NIEBAWEM WEJDZIE W ŻYCIE ROZPORZĄDZENIE BVLOS POZWALAJĄCE NA LOTY DRONÓW POZA ZASIĘGIEM WZROKU OPERATORA. THE BVLOS LEGISLATION PROVIDING FOR DRONE FLIGHTS BEYOND THE OPERATOR’S LINE OF SIGHT WILL SOON TAKE EFFECT.

LIDER W PRAWIE I TECHNOLOGII Polska jest europejskim liderem w legislacji wspierającej zrównoważony rozwój dronów, a także w technologiach wspierających bezpieczne latanie. Nasze prawo nie wprowadza obostrzeń hamujących rozwój tego sektora. Ponadto niebawem wejdzie w życie nowe rozporządzenie BVLOS pozwalające na loty dronów poza zasięgiem wzroku operatora. Część zapisów zrewolucjonizuje rynek zastosowań dronów, znacznie poszerzając możliwości ich wykorzystania. Nowa regulacja spowoduje m.in., że widok drona rozwożącego paczki z ubraniami lub pudełkowe obiady do korporacji już nie będzie nikogo dziwić.

BUSINESS

global drone conference

POLSKA JEST EUROPEJSKIM LIDEREM W LEGISLACJI WSPIERAJĄCEJ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ DRONÓW, A TAKŻE W TECHNOLOGIACH WZMACNIAJĄCYCH BEZPIECZNE LATANIE. POLAND IS THE EUROPEAN LEADER IN LEGISLATING ON SUSTAINABLE UAV DEVELOPMENT, INCLUDING TECHNOLOGIES THAT CONTRIBUTE TO SAFE FLYING.

Polskie technologie wygrywają międzynarodowe konkursy. Naszą rodzimą aplikację DroneRadar okrzyknięto podczas konkursu DroneHero w Brukseli największym potencjałem sektora w 2017 r. Ten sukces jest nie do zlekceważenia tym bardziej, że produkt konkurował z belgijskim potentatem Unifly. Dzięki prężnemu rozwojowi tego sektora to właśnie Polska została wybrana w 2016 r. na gospodarza jednej z najbardziej prestiżowych konferencji dedykowanych dronom, tzw. High Level Conference on Drones. W Warszawie spotkało się wówczas europejskie środowisko bezzałogowe odpowiedzialne za tworzenie UAV. Podpisano Deklarację Warszawską wyznaczającą nowy kierunek w prawnym i technologicznym rozwoju dronów. Violeta Bulc, komisarz unijna do spraw transportu, zaznaczyła wtedy, że Europa z entuzjazmem i nadzieją spogląda w przyszłość, w której bezzałogowce integrują się z lotnictwem załogowym, a w miastach powstaje

przestrzeń powietrzna dedykowana tylko dla dronów, tzw. U-SPACE. Istotą tej przestrzeni jest umożliwienie lotu wielu platform bezzałogowych w jednym czasie w celu realizacji usług dla mieszkańców miast, samorządów, przedsiębiorców czy przemysłu. Ważnym aspektem jest bezkolizyjność lotów, a także integracja dronów z lotami załogowymi. – To właśnie zagadnienie integracji dronów z lotnictwem komunikacyjnym jest najbardziej kontrowersyjne i mogłoby stanowić barierę rozwoju sektora, gdyby nie wspólny wysiłek różnych podmiotów z branży UAV – zaznacza Andrzej Wysocki z PAŻP. U-SPACE TYLKO DLA DRONÓW – Producent dronów dla profesjonalistów FlyTech UAV wspólnie z JSW Innowacje oraz dlapilota.pl (właściciel systemu DroneRadar) realizują koncepcję U-SPACE, czyli dronów w przestrzeni powietrznej miast – zaznacza kapitan Jerzy Makula, ambasador bezpiecznego latania dro-

THE LEADER IN LEGISLATION AND TECHNOLOGY Poland is the European leader in legislating on sustainable UAV development, including technologies that contribute to safe flying. Our legislation does not introduce any constraints on the development of this sector. Poland will also be implementing BVLOS legislation in the near future. This will provide for drone flights beyond the operator’s line of sight. Some provisions will revolutionise the market for UAV applications as they significantly expand the prospects for their practical use. Once the new regulations are in place, drones delivering parcels with clothes or lunch boxes to corporate offices will cease to be a rare sight. Polish technology is racking up awards in international competitions. The Polish app DroneRadar came first in the High Potential category in the 2017 DroneHero competition in Brussels. This was a remarkable successas it product was competing against the Belgian Unifly app. The rapid development of this sector in Poland led to the country being selected to host the High Level Conference on Drones, one of the most prestigious UAV conferences in Europe, in 2016. The European UAV community responsible for developing the new UAV sector came together in Warsaw to sign the Warsaw Declaration. This sets out new directions for the legal and technological development of drones. Violetta Bulc, the European Commissioner for Mobility and Transport, noted that Europe was enthusiastic and hopeful about integrating UAVs with manned, and introducing special drone air space, known as U-SPACE, in cities. This space will enable and support the operations of numerous drones while providing services for city residents, local government bodies, businesses, and industry. Other important aspects include collision-free flights and integrating drones with manned flights. “Integrating drones with civil aviation is the most



bition of military UAVs made in Poland and elsewhere, and an exhibition of the latest UAVs from companies such as FlyTech, Airdurance, Pelixar, and SKYX.

Â©CREDITS

BUSINESS

controversial topic, and it could have become a barrier to developing the sector, had joint efforts not been initiated by various players from the UAV industry”, says Andrzej Wysocki from PANSA. U-SPACE FOR UAVS ONLY “FlyTech UAV, which manufactures drones for professionals, has teamed up with JSW Innowacje and Dlapilota.pl, the owner of the DroneRadar system, to implement the U-SPACE concept, which will enable drones to fly in the airspace above cities”, announced Captain Jerzy Makula, the ambassador of safe UAV flights. This joint effort will contribute to the development of an open system that supports autonomous drone flights beyond the line of sight (BVLOS). “The new service may be used to autonomously monitor mining damage and critical infrastructure facilities, and to safely integrate unmanned and manned flights”, stresses Agnieszka Kubica Hankus, the

Innovations Director at JSW. Another major step towards implementing the U-SPACE concept is introduction of GSM connectivity with the unmanned system BIRDIE (from TechFly UAV). GSM range offers unlimited prospects for drone flights in the network coverage, as well as the ability to remotely monitor and control the drone. Another important step will involve implementing ADS-B transponders in the BIRDIE system to make the drone visible to other aircraft. “This is another step towards adapting the platform to cater for flights beyond the operator’s line of sight”, says Michał Wojas, the President of the FlyTech Management Board. The U-SPACE testing ground is located on the premises of the JSW-operated Krupiński Coal Mine in Suszec. The area has a variety of industrial facilities, railway and energy infrastructure, and a waste dump where regular autonomous flights are performed. ■

ZASIĘG GSM DAJE MOŻLIWOŚĆ NIEOGRANICZONEGO LOTU DRONA W RAMACH POKRYCIA Z SIECIĄ ORAZ MOŻLIWOŚĆ ZDALNEJ OBSERWACJI I KONTROLI DRONA. GSM RANGE OFFERS UNLIMITED PROSPECTS FOR DRONE FLIGHTS IN THE NETWORK COVERAGE, AS WELL AS THE ABILITY TO REMOTELY MONITOR AND CONTROL THE DRONE.

nami. W ramach współpracy powstaje system obsługujący automatyczne loty dronów poza zasięgiem wzroku (BVLOS). – Nowo powstała usługa posłuży m.in. do autonomicznego monitorowania szkód górniczych, obiektów infrastruktury krytycznej oraz do bezpiecznej integracji lotu bezzałogowców z lotami samolotów załogowych – podkreśla Agnieszka Kubica Hankus, dyrektor ds. innowacji z JSW. Ważnym krokiem w stronę realizacji koncepcji U-SPACE jest wdrożenie łączności GSM z systemem bezzałogowym BIRDIE (od FlyTech UAV). Zasięg GSM daje możliwość nieograniczonego lotu drona w ramach pokrycia z siecią oraz możliwość zdalnej obserwacji i kontroli drona. Kolejnym istotnym etapem będzie wdrożenie transponderów lotniczych ADS-B w systemie BIRDIE, dzięki którym dron będzie widoczny dla innych statków powietrznych. – To kolejny krok w stronę dostosowania platformy do lotów poza zasięgiem wzroku operatora – komentuje Michał Wojas, prezes zarządu FlyTech. Poligon doświadczalny U-SPACE znajduje się na terenie Kopalni Węgla „Krupiński” w Suszcu należącej do JSW – to obszar z różnorodną przemysłową zabudową, infrastrukturą kolejową i energetyczną oraz hałdą, nad którymi realizowane są cykliczne autonomiczne obloty inwentaryzacyjne. ■

global drone conference

FIRST CLASS SEATS FOR EVERYONE ENJOY THE SHOWER TOILET THAT CLEANS YOU WITH PURE, WARM WATER. GROHE SENSIA ARENA

©CREDITS

Przedstawiamy GROHE Sensia Arena, rewolucyjną toaletę myjącą, która delikatnie i dokładnie oczyszcza ciało, wykorzystując do tego jedynie wodę. Dzięki zaawansowanej technologii, połączonej z atrakcyjnym designem, GROHE Sensia Arena zadba o Twoje najbardziej intymne chwile, dając Ci uczucie najwyższego komfortu i świeżości. arena.grohe.pl Now GROHE introduces its revolutionary shower toilet, the GROHE Sensia Arena, providing gentle natural cleansing using just water. The technology and design of the GROHE Sensia Arena takes care of some of your most private moments, inviting you into a new dimension of wellbeing and cleanliness. arena.grohe.com

ZANURZ SIĘ W

dźwięku

IMMERSE YOURSELF IN SOUND

Wyobraź sobie, że jesteś w środku ruchliwego miasta. Otacza Cię tłum spieszących przed siebie ludzi. Imagine yourself standing in the heart of a busy city. You are surrounded by crowds of people rushing ahead.

PROMOCJA

Wszystko wokół biegnie w swoim rytmie. A Ty czujesz spokój i oddajesz się ukochanym dźwiękom. Czy to perfekcyjnie zagrany koncert jazzowy, czy ostatnio wydana klasyka rocka, czy po prostu muzyka relaksacyjna lub wciągający audiobook. To Twój świat, który otacza Cię i zabiera w podróż. A innych możesz do tego świata zaprosić lub nie. Skąd ta władza nad światem dźwięku? To proste. Bezprzewodowe słuchawki Panasonic HD605N z redukcją szumów. Komfort i idealna jakość dźwięku. Najsubtelniejsze efekty akustyczne dla miłośników czystego brzmienia.

The world around you is running at different rhythms. Yet you are calm and are listening to your favourite music. Be it a perfectly performed jazz concert, a recent album of a classic rock band, relaxation music or an intriguing audiobook. This is your world and it is taking you on an exciting journey. It is up to you whether to let others into your world or not. Why is it your decision to make? It’s simple. The Panasonic HD605N over-ear, noise-cancelling, wireless headphones. Comfort and perfect quality of sound. The most subtle acoustic effects for audiophiles.

Jakość dźwięku dla wszystkich. Nic, tylko odlecieć.

● Trzy tryby redukcji szumów

dla czystego dźwięku

● Realistyczny dźwięk wysokiej

rozdzielczości przez połączenie przewodowe i Bluetooth

● Najwyższy komfort użytkowania

dzięki konstrukcji opartej na przegubach kulowych

● Three level noise-cancelling

for a clean sound

● High-def top quality sound

via wireless and Bluetooth

● Top comfort of use owing

The quality of music for everyone. Just follow the music.

to the ball joint structure

©CREDITS



I N T E RV I E W

michelle williams

NICZEGO NIE PLANUJĘ I don’t plan anything! NIE INTERESUJĄ JEJ ŁATWE ROLE, ZANIM WEJDZIE NA PLAN, ZAWSZE STARANNIE SIĘ PRZYGOTOWUJE, BY JAK NAJLEPIEJ POZNAĆ SWOJE BOHATERKI. Z MICHELLE WILLIAMS ROZMAWIAMY M.IN. O NAJNOWSZYM FILMIE VENOM ORAZ O SPOTKANIACH Z MISTRZAMI KINA. ❚ SHE IS NOT INTERESTED IN EASY ROLES AND EACH TIME BEFORE SHE ARRIVES ON THE SET SHE DOES CAREFUL RESEARCH TO PREPARE HERSELF TO PLAY THE PART SHE WAS GIVEN. WE TALKED TO MICHELLE WILLIAMS ABOUT HER MOST RECENT FILM VENOM AND HER ENCOUNTERS WITH THE MASTERS OF CINEMA. tekst | by mariola wiktor

I N T E RV I E W

Zagrałaś ostatnio w filmie z efektami specjalnymi. Lubisz tego typu produkcje? (śmiech) Tak. Po rolach dramatycznych, w bardzo intensywnych emocjonalnie filmach, udział w adaptacjach baśni czy komiksów jest odświeżający. Uczy innych technik. Aktor musi bardziej pracować wyobraźnią. Kiedy grałam czarownicę w filmie Oz: Wielki i potężny, towarzyszył mi na planie jedynie zielony ekran, a zamiast nadlatującej bestii wpatrywałam się w lot szybującej piłeczki tenisowej. Z drugiej strony, wreszcie mogłam obejrzeć film z własnym udziałem wspólnie z córeczką Matilde. Miała wtedy 8 lat Rozumiem, że Venom, który w październiku wchodzi do polskich kin, też obejrzycie wspólnie? Mam nadzieję, że tak. Matilde tak jak ja i jej nieżyjący ojciec Heath Ledger kocha kino. Aktorskie dziecko chyba ma to w genach. Dziś córka ma już 14 lat i wręcz pochłania filmy jeden za drugim. Potem o nich rozmawiamy. Ja w jej wieku niestety nie miałam takich możliwości, bo moi rodzice byli dość konserwatywni i uważali, że kino nie jest najodpowiedniejszą rozrywką dla nastolatki. Ja mam całkiem inne podejście. Mało tego, jeśli Matilde zechce pójść w moje ślady, będę ją wspierać. Choć mam świadomość, jak trudny to zawód. Chodzą słuchy, że fani mogą poczuć się nieco zawiedzeni twoją kreacją w Venomie. Domyślam się, o co chodzi – moja bohaterka Anne Weying niestety nie uczestniczy w scenach z efektami specjalnymi. Nie została zdigitalizowana, choć w filmie pojawia się wiele postaci z komiksów Marvela. Gram dziewczynę dziennikarza Eddiego Brocka, w którego z kolei wciela się Tom Hardy. Noszę za to perukę i mam długie blond włosy. Jak wam się wspólnie pracowało? Świetnie. Doskonale wie, co i jak ma grać. Przyznam, że przed rozpoczęciem zdjęć obejrzałam jego filmy, by trochę poznać technikę, którą posługuje się przed

michelle williams Do you like acting in movies with special effects? (laughs!) Yes. After playing dramatic roles in emotionally intense productions, a role in a fantasy adventure or a comic book adaptation is a refreshing experience. It teaches you other skills. It forces you to use your imagination. When I played the witch in Oz the Great and Powerful, all those amazing props, set designs and tricks were created in virtual reality. I simply stood in front of a green screen, and instead of watching an approaching beast, I was following the trajectory of a tennis ball. But I finally got to watch the movie with my daughter, Mathilde, 8 at the time. Will you be watching Venom, which opens in Poland in October, with her as well? I hope so. Just like me and her late father, Heath Ledger, Mathilde loves the cinema. She’s a born thespian. It must be in her genes. Mathilde is now 14 and she devours movies. We discuss them. I didn’t have that option when I was her age, because my parents were rather conservative and didn’t think that movies were appropriate entertainment for a teenage girl. But times have changed, especially technology and the availability of movies. If Mathilde wants to follow in my footsteps, I will support her, although I know only too well how hard it can be. I’ve heard that your fans might be a bit disappointed with your performance in Venom. I can’t say too much, but I think I know what you’re getting at. Regrettably, my character, Anne Weying, is not featured in any special effects scenes. She wasn’t digitised, even though a lot of Marvel characters appear in the movie. I play the girlfriend of journalist Eddie Brocks, played by Tom Hardy. I wear a wig and a have a mane of long blond hair. What was it like to act alongside Tom? It was great working with him. He really knows what and how to play. I started watching his movies to get an insight into some of his acting secrets. You know the old saying: you’re only as good as the other actors on the set. Your acting talent is most visible in dramatic roles. We still remember one of your recent movies – Ridley Scott’s All the Money in the World. Why did you accept that role? Because of Ridley Scott and because the script was brilliant. I played a real-life character, Gail Getty, the mother of the 16-year old grandson of billionaire John Paul Getty. He was abducted in Rome but the family patriarch, famous for his parsimony, baulked at paying the ransom. Gail fought a bitter struggle with him. I played a real-life character, but there was little information about her. I watched everything I could find on YouTube, and read all books and press releases. I have enormous respect for her, both as a woman and a mother. She never broke down. She never

kamerą. Wiesz, jest takie powiedzenie, że jesteś tak dobry jak twoi partnerzy na planie. Najlepiej jednak twój aktorski talent objawia się w rolach dramatycznych. Mam wciąż w pamięci jeden z twoich ostatnich filmów Wszystkie pieniądze świata Ridleya Scotta. Dlaczego zagrałaś w tym filmie? Ze względu na Ridleya i świetny scenariusz. Zagrałam Gail Getty, matkę 16-letniego wnuka miliardera Johna Paula Getty’ego. Chłopiec zostaje porwany w Rzymie. Słynący ze skąpstwa nestor rodu nie chce jednak zapłacić okupu za uwolnienie wnuka. Gail zaczyna więc z nim dramatyczną walkę. Ponieważ moja bohaterka to autentyczna postać, bardzo starannie przygotowałam się do tej roli – obejrzałam na jej temat wszystko, co było dostępne w internecie, przeczytałam książki i publikacje prasowe. Dziś żywię do niej ogromny szacunek – nie załamała się i nie okazała słabości w tym typowo męskim świecie. Ridley Scott jest podobno wymagającym reżyserem? Oj, tak. Praca z Ridleyem nie była łatwa. Przypominała… grę w śliską piłkę. Często rzucał mi piłki, których

showed any weakness in this male-dominated world. I’ve heard that Ridley Scott is a demanding director, would you agree? It wasn’t easy working with him. It was like playing slippery ball. Ridley often threw balls that I couldn’t catch. I’d either drop them or they’d painfully hit me on the head. It was funny sometimes, but definitely never boring. I never knew what was going to happen on set the next day. It was exciting. When Scott sent me the script, I only had 12 hours to read it and make up my mind. If it had been anyone else, I would’ve turned it down. Unfortunately, we had to be on location through Thanksgiving, which I’d planned to spend with my daughter. But I made an exception for Ridley. He’s a fantastic director and he’s taught me a lot. He gives actors space to explore their characters, allows them to deep dive into them, try out different things, and he always has answers to any questions we might have. Your sacrifice for the role in this move turned out to be much bigger, but for different reasons. I know what you are getting at... (laughs!) You mean my pay?

AKTORSKIE DZIECKO CHYBA W GENACH MA MIŁOŚĆ DO KINA. MOJA CÓRKA WRĘCZ POCHŁANIA FILMY. JEŚLI ZECHCE PÓJŚĆ W MOJE ŚLADY, BĘDĘ JĄ WSPIERAĆ, CHOĆ MAM ŚWIADOMOŚĆ, JAK TRUDNY TO ZAWÓD. MATHILDE HAS THE LOVE FOR THE CINEMA IN HER GENES. IF MY DAUGHTER WANTS TO FOLLOW IN MY FOOTSTEPS, I WILL SUPPORT HER, ALTHOUGH I KNOW ONLY TOO WELL HOW HARD IT CAN BE.

nie byłam w stanie odebrać, które wypadały mi z rąk albo którymi boleśnie dostawałam w głowę. Czasem było jednak zabawnie, nigdy nudno. Ani razu nie wiedziałam, co wydarzy się następnego dnia na planie. To było ekscytujące. Pamiętam, że kiedy Scott przesłał mi scenariusz, miałam tylko 12 godz., by go przeczytać i się zdecydować. Praca na planie niestety obejmowała także okres związany ze Świętem Dziękczynienia, który planowałam spędzić z córką. Ale dla Ridleya zrobiłam wyjątek. To fantastyczny reżyser, który wiele mnie nauczył. Daje aktorom przestrzeń do zgłębiania postaci, pozwala odkrywać bohaterów, próbować różnych ścieżek, a jeśli mamy do niego jakieś pytania, zawsze ma dla nas gotowe odpowiedzi. Twoje poświęcenie dla roli w tym filmie okazało się znacznie większe także z innych powodów. Wiem, do czego zmierzasz… (śmiech). Chodzi o moją gażę? Tak? W wyniku skandalu obyczajowego wokół Kevina Spaceya Ridley Scott zdecydował się zastąpić go Christopherem Plummerem i trzeba było przerobić

Yes. Your fans were outraged when, following the Kevin Spacey sex scandal, Ridley decided to replace him with Christopher Plummer and reshoot the whole movie, and you received record low pay compared to Mark Wahlberg, whose role was much smaller than yours. It was a tough decision for Ridley. The movie, which had Kevin Spacey playing John Paul Getty, was nearly finished, but Ridley decided that no film of his was going to promote a man who’d been accused of sexual misconduct. The cost of reshooting was massive, nearly USD 10 million, but I admire Ridley for what he did. I told him that I’d do the reshoots whenever he wanted, and that the production crew could have my salary or my holiday, whichever they preferred. I understand that. But it’s surprising that a large portion of this budget went to Mark Wahlberg. He got USD 1.5 million for a 9-day shoot, while you, with one of the most career-defining roles in the movie, barely received USD 1,000. It’s hard to be indifferent to that sort of disproportionality.



I N T E RV I E W cały film. Ponoć za swoją kreację w czasie dokrętek do filmu otrzymałaś rekordowo niską gażę w porównaniu z Markiem Wahlbergiem, który zagrał w nim znacznie skromniejszą niż twoja rolę? To była trudna decyzja dla Ridleya. Film z Kevinem Spaceyem w głównej roli był już prawie w całości nakręcony, a mimo to reżyser uznał, że jego produkcja nie może promować człowieka, który został oskarżony o molestowanie seksualne. Właśnie za taką postawę cenię Ridleya, tym bardziej że koszt dokrętki był ogromny, prawie 10 mln dol. Powiedziałam mu zatem, że zagram w dokrętce, kiedy tylko zechce, a produkcja może pochłonąć moje wynagrodzenie. Rozumiem, ale zaskakujące, że lwią część budżetu pochłonęła gaża Marka Wahlberga. Aktor za 9 dni zdjęciowych zarobił 1,5 mln dol., podczas gdy ty, tworząca w tym filmie jedną z najlepszych ról w swoim życiu, otrzymałaś zaledwie 1000 dol. Obok takiej dysproporcji nie da się przejść obojętnie. No cóż, Mark jest twardym negocjatorem i bez niego trudno byłoby skończyć ten film. To, że wywalczył tak dużą kwotę, to jego sprawa. Jednak po nagonce me-

michelle williams Well, Mark Wahlberg was a tough negotiator and it would’ve been difficult to finish the movie without him. But it’s his business that he managed to land such a big fee. After the media storm, he donated the bulk of it to the MeToo campaign. Your credits include roles that are consummately feminine. I’m thinking of your fantastic performance in Simon Curtis’ My Week with Marilyn. The decision to recreate this legendary figure on the silver screen, one of the ultimate bombshells in the history of cinema, and also one of the most difficult actresses to work with, wasn’t an easy one. I was also reluctant to accept it, because I didn’t think that I bore any physical resemblance to Marilyn. But I finally agreed. I spent six months researching the role. I wanted to recreate the unique charm of Monroe who, for all her faults and failings, was a fragile and vulnerable creature – to find the person, not the icon. Marilyn had been portrayed on the screen many times before, but each time, somebody was simply impersonating her. I didn’t want to go down that road. I concluded that Marilyn Monroe was simply a role.

dialnej wpłacił jej ogromną część na rzecz kampanii Me Too. Masz na swoim koncie także stricte kobiece kreacje. Myślę o twojej fantastycznej roli w Moim tygodniu z Marilyn Simona Curtisa. Trzeba sporej odwagi, by zmierzyć się z taką legendą kina. Decyzja, by stworzyć na ekranie jedną z najtrudniejszych we współpracy aktorek, nie była dla mnie łatwa. Miałam też opory, bo wydawało mi się, że nie ma fizycznego podobieństwa pomiędzy mną a Monroe. Ale ostatecznie się zgodziłam i poświęciłam pół roku na research. Zależało mi, by przenieść na ekran wyjątkowość i urok Marilyn, która przy wszystkich swych wadach pozostawała kruchą i wrażliwą istotą, odnaleźć w niej osobę, nie ikonę. Marilyn była już wielokrotnie portretowana na ekranie, ale za każdym razem ktoś ją po prostu udawał. Ja nie chciałam iść tą drogą. Doszłam do wniosku, że Marilyn Monroe była po prostu rolą. Sama pieczołowicie wycyzelowała tę postać i dopasowała ją do siebie. Dostosowała ją też do oczekiwań innych ludzi, do tego stopnia, że nikt nie wiedział, gdzie zaczyna się prawdziwa Marilyn.

She meticulously crafted this persona and adapted herself to it. She also adapted it to other people’s expectations, and she did it so well that we confuse the real woman with the role. I’ve admired your acting talent for quite a while – since I saw you in your career breakthrough in Ang Lee’s Brokeback Mountain. It’s not easy to shine in a female role in a film depicting the unexpected affection between two men. Thank you for those kind words. Alma’s role earned me a nomination to all most prestigious awards – The Academy Awards, the Golden Globes and the BAFTAs. Ang Lee’s film was my big break. Heath Ledger and Jake Gyllenhall took centre stage, but I managed to inject a breath of fresh air into the movie, and transform my character into someone who was much more than just an addition to a male part. This movie was particularly important for you, as this was where you met Heath, your partner and Mathilde’s father, who unfortunately tragically died young. I know that you don’t like talking about it in public, but many years have passed.



KAŻDEGO DNIA PRZYJMUJĘ ŻYCIE TAKIE, JAKIE JEST, A WSZELKIE DECYZJE PODEJMUJĘ POD WPŁYWEM CHWILI, MOMENTU, W JAKIM JESTEM. KIEDY COŚ PLANUJĘ, TO PRZEWAŻNIE NIC Z TEGO NIE WYCHODZI. I TAKE THINGS AS THEY COME FROM DAY TO DAY, AND TAKE DECISIONS IN THE HEAT OF THE MOMENT. WHENEVER I PLAN ANYTHING, IT USUALLY TURNS OUT TO BE A DISASTER.

©CREDITS



I N T E RV I E W O twoim talencie aktorskim przekonałam się już dawno, m.in. podczas seansu przełomowego w twojej karierze filmu Tajemnica Brokeback Mountain Anga Lee. Niełatwo było zaistnieć rolą kobiecą w filmie opowiadającym o niespodziewanym uczuciu dwóch mężczyzn. Dziękuję za miłe słowa. Faktycznie za kreację Almy dostałam nominację do wszystkich najważniejszych nagród: Oscara, Złotego Globu i BAFTA, a występ w filmie Anga Lee stał się dla mnie prawdziwą trampoliną do kariery. Pierwsze skrzypce grali Heath Ledger i Jake Gyllenhaal, ja chciałam moją Almą wnieść dawkę świeżości, czyniąc z niej kogoś więcej niż tylko dodatek do męskiej roli. Ten film był dla ciebie szczególny także dlatego, że na planie poznałaś Heatha, twojego partnera i ojca Matilde, który zmarł tragicznie w młodym wieku. Wiem, że nie lubisz o tym publicznie mówić, ale minęło już wiele lat. Nabrałaś dystansu? Heath był moją bratnią duszą. Kiedy zmarł, nie chciałam wyprowadzić się z domu, który dzieliłam z Heathem. To był straszny czas. Nikt nie umiał mnie pocieszyć. Jakkolwiek absurdalnie to zabrzmi, ale myślałam sobie: „Jak on nas znajdzie, jeśli się wyprowadzimy z Matilde? Przecież tu właśnie mieszkaliśmy i on teraz nie będzie wiedział, gdzie jesteśmy”. Teraz nie mogę uwierzyć, że tak do tego podchodziłam. Powiedziałaś kilka lat temu, kiedy rozmawiałyśmy w Wenecji, że dzięki pracy udało ci się wrócić do równowagi. Jednocześnie bardzo starannie dobierasz role i coraz bardziej lubisz projekty niekomercyjne. Tak, i to się nie zmieniło. Choć spotkałam się na planie z Martinem Scorsese, Ridleyem Scottem czy Samem Raimi, nigdy nie wystrzegałam się pracy z mało znanymi reżyserami. Zagrałam m.in. w Blue Valentine Dereka Cianfrance’a, o którym poza środowiskiem reżyserów zapewne mało kto wówczas słyszał. Podobnie jak o Kelly Reichardt, u której zagrałam w Wendy i Lucy, a także w westernie Meek’s Cutoff. A ja bym dodała do tego jeszcze Manchester by the Sea – w tym oscarowym arcydziele zagrałaś niewielką, ale fenomenalną rolę. Nie rozumiem, dlaczego ostatecznie nie przyznano ci za nią statuetki. Masz jakieś marzenia filmowe? Przede wszystkim niczego nie planuję. Każdego dnia przyjmuję życie takie, jakie jest, a wszelkie decyzje, możesz wierzyć bądź nie, podejmuję pod wpływem chwili, momentu, w jakim się znajduję. Kiedy coś planuję, to przeważnie to coś okazuje się klapą. Zatem przyjęłam zasadę, że słucham intuicji. To być może najlepszy sposób, by unikać rozczarowań. Mam oczywiście prywatne marzenia, ale o nich nie powiem, by nie zapeszać, bo mogą się nie sprawdzić. Tak, jestem przesądna… (śmiech) ■

michelle williams

MICHELLE WILLIAMS (rocznik 1980) – amerykańska aktorka. Urodziła się w małym miasteczku Kalispell, w stanie Montana. Na ekranie debiutowała w kolejnej wersji przygód Lassie. Po kilku mniejszych kreacjach otrzymała rolę Jennifer „Jen” Lindley w serialu Jezioro marzeń. Była czterokrotnie nominowana do Oscara – za role w: Blue Valentine, Mój tydzień z Marilyn, Tajemnica Brokeback Mountain i Manchester by the Sea. ❚ American actress born in 1980. She originates from the small town of Kalispell in Montana. Her cinematic debut was in a version of Lassie. After taking on a few small parts she eventually landed the role of Jennifer in the Dawson’s Creek TV show. She is a four-time Academy Award nominee for Blue Valentine, My Week with Marylin, Brokeback Mountain and Manchester by the Sea.

Can you put it in perspective now? Heath was a kindred spirit. When he died, I didn’t want to move out of the house we were sharing. It was a terrible time. No one could console me. I thought: “How will he find us if we move out with Mathilde? This is where we’ve been living together, and he won’t know where we are.” I can’t believe that I used to be like that. A few years ago, when we were talking in Venice, you said that work that helped you get back on your feet. At the same time, you chose your roles very carefully and had developed a taste for noncommercial projects. Yes, that hasn’t changed. My credits include roles in movies by directors like Martin Scorsese, Ridley Scott, and Sam Raimi, but I’ve never shied away from working with lesser known or indie directors. I appeared in Derek Cianfrance’s Blue Valentine, which probably went unnoticed outside the directing community. My credits also include Kelly Reinchardt’s Wendy and Lucy, and the western Meek’s Cutoff. And I would add to that Manchester by the Sea, an Academy Award-winning masterpiece featuring you in a minor, but sensational, role. I don’t understand why you didn’t get an award for it. Do you have any dream movies? I don’t have anything planned, and I don’t have any dreams for the future. I take things as they come from day to day, and take decisions in the heat of the moment. Whenever I plan anything, it usually turns out to be a disaster, so I rely more on intuition and go with the flow. This might be the best way to avoid disappointment. Naturally, I have personal dreams, but I’m keeping them to myself, just in case, because they may never come true. Yes, I am superstitious. (laughs!) ■

©CREDITS



GOOD LIFE

fenomen poranka

J A K D O B R Z E W S TA Ć S KO R O Ś W I T !

OD TEGO, JAK ROZPOCZNIESZ SWÓJ DZIEŃ, ZALEŻY TWOJE SAMOPOCZUCIE, ENERGIA I ILOŚĆ PRACY, KTÓRĄ WYKONASZ. ❚ HOW YOU START YOUR DAY DETERMINES YOUR WELLBEING, YOUR ENERGY, AND HOW MUCH YOU’RE GOING TO GET DONE. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka



©CREDITS

rise and shine

iemiecki kompozytor Ludwig van Beethoven wstawał o świcie i od razu zabierał się do pracy. Duński filozof Søren Kierkegaard zwykle pisał rano. Wolter, francuski myśliciel epoki oświecenia, poranki spędzał w łóżku, dyktując asystentom swoje dzieła. Wśród 161 bohaterów książki Masona Curreya Codzienne rytuały. Jak pracują wielkie umysły sporo jest geniuszy, którzy byli skowronkami. Czy nie dzięki swojej porannej rutynie tak dużo zrobili dla rozwoju sztuki, literatury, nauki i zasłużyli na wdzięczność potomnych? Wczesne rozpoczynanie dnia zalecają też współcześni psychologowie. Przekopując się przez mnóstwo biografii sławnych osób i badania dotyczące zarządzania czasem, nieodmiennie dochodzą do wniosku, że produktywności i kreatywności najlepiej służy tych parę godzin między pierwszym łykiem kawy a śniadaniem. Zapewniają, że wylegiwanie się do późna jest marnotrawieniem życia i swoich możliwości. Podobnie jak spędzanie początku każdego dnia na Facebooku lub oglądaniu serwisów informacyjnych. FENOMEN PORANKA Wtóruje im trener i mówca motywacyjny Hal Elrod, który w swoim bestsellerowym poradniku Fenomen poranka dowodzi, że wszystko zależy od tego, jak rozpoczniesz swój dzień – twoja poranna energia będzie falą wznoszącą cię na szczyty motywacji, zaangażowania i osiągnięć. Dotyczy to zarówno ludzi sukcesu, jak i tych, którzy mierzą się z poważnymi problemami, kryzysami i traumami, czego autor doświadczył na własnej skórze. Elrod jest współczesnym wcieleniem Hioba. Pokazuje, że nawet z największego nieszczęścia można się podnieść i być jeszcze lepszą wersją samego siebie – zgodnie ze starym powiedzeniem „co mnie nie zabije, to mnie wzmocni”. Po wypadku drogowym trafił do szpitala z 11 złamaniami i trwałym uszkodzeniem mózgu. Spędził sześć dni w śpiączce, a po wybudzeniu usłyszał, że nigdy nie będzie chodził. Na domiar złego rzuciła go dziewczyna. Tak rozpoczął swój 20. rok życia. Rehabilitacji nie ułatwiały kłopoty finansowe i utrata domu spowodowana kryzysem w USA. Dochodzenie do zdrowia połączył z nieustającą pracą nad sobą i testowaniem wszystkiego, co poddanemu próbie człowiekowi może pomóc. Eksperymentował z wieloma praktykami i różnymi porami dnia, by w końcu opracować 30-dniowy kurs Miracle morning (cudowny poranek), który znalazł miliony zwolenników na całym świecie. NATURA CZY NAWYK Za metodą miracle morning kryje się przekonanie, że wszyscy jesteśmy skowronkami – przez ewolucję zostaliśmy zaprogramowani na wczesne budzenie się

The German composer Ludwig van Beethoven got up at dawn and immediately got to work. The Danish philosopher Søren Kierkegaard usually did his writing in the morning. Voltaire, the French Enlightenment philosopher, spent his mornings in bed, dictating text to his assistants. Mason Currey’s book Daily Rituals: How Artists Work presents 161 people, including several geniuses, who were early birds. Did their early morning routine help them make such enormous contributions to the development of art, literature and science, and make them an inspiration for generations to come? Psychologists recommend an early start to the day. After browsing through countless biographies of famous people and analysing time management studies, they generally conclude that productivity and creativity are at their peak during those couple of hours between the first sip of coffee and breakfast. They argue that to sleep in is to waste your life and your capabilities. As is spending hours on Facebook or browsing news sites early in the day.

BYCIE SOWĄ TO WYBRYK NATURY? RACZEJ WYNIK ZŁYCH NAWYKÓW – TO ONE SĄ DRUGĄ NATURĄ CZŁOWIEKA. ARE NIGHT OWLS FREAKS OF NATURE? ACTUALLY, NO – THEY HAVE SIMPLY ACQUIRED BAD HABITS.

MIRACLE MORNING These arguments are confirmed by motivational coach and speaker, Hal Elrod, whose bestselling how-to book The Miracle Morning shows that everything hinges on how you start your day – your morning energy can become the wave that lifts you to the heights of motivation, commitment and achievement. This refers both to successful people and those facing serious issues, crises and traumas of the kind the author experienced. Elrod is a contemporary version of Job. He shows that you can pick yourself up, even after suffering the most horrendous misfortunes, and build a better version of yourself, as per the old aphorism “What does not kill me makes me stronger”. Elrod was taken to hospital with 11 fractures and permanent brain damage after a road accident. He spent six days in a coma, and when he regained consciousness, he was apprised of his injuries and told that he would never walk again. And just to complete the trifecta, his girlfriend dumped him. And so began his 20th year of life. Rehabilitation was not made any easier by his financial woes, which included losing his home during the



GOOD LIFE

fenomen poranka Global Financial Crisis. While convalescing, Elrod worked tirelessly on improving himself and trying out anything that might help someone tested so harshly by life. He experimented with numerous practices at different times of the day. The result was a 30-day Miracle morning course that has attracted millions of followers from over all the world.

JAK OKIWAĆ ZŁE PRZYZWYCZAJENIA? PRZEDE WSZYSTKIM MUSISZ MIEĆ CEL, ŻEBY WSTAĆ. NAJLEPIEJ WYZNACZ GO SOBIE PRZED PÓJŚCIEM SPAĆ. HOW TO OVERCOME YOUR HABITS? YOU FIRST NEED TO HAVE A REASON TO GET UP EARLY. THIS IS BEST DONE BEFORE GOING TO BED.

z werwą. Czy więc bycie sową to wybryk natury? Raczej wynik złych nawyków. Jedni notorycznie zabierają pracę do domu i wykonują ją, gdy cała rodzina już śpi. Inni przez cały dzień są tak nakręceni, że wieczorami nie umieją się wyciszyć, zatrzymać, cierpią na bezsenność. Jeszcze inni, zwłaszcza młodzi, za bardzo lubią rozrywkowy tryb życia – zarywają noce na serialowe maratony, włóczenie się po dyskotekach i głośne, zakrapiane imprezy. Jeśli trwa to przez lata, trudno się przestawić na poranne tory. Przyzwyczajenia są drugą naturą człowieka. Trudno, a jednak można. Hal Elrod swoją metodę nazywa praktyką zrodzoną z rozpaczy. U niego była

NATURE OR HABIT The Miracle morning method is underpinned by the belief that everyone is an early bird – we have been hardwired by evolution to wake up early and full of energy. Does this mean that night owls are freaks of nature? Actually, no – they have simply acquired bad habits. Some people take work home and complete assignments while their families are asleep. Others are bursting with energy all day long, and cannot switch off and wind down in the evening. They suffer from insomnia. Others, especially young people, are into the party lifestyle. They stay up late binge watching TV, going on club crawls, and throwing loud, alcohol-drenched parties. If this continues long enough, it becomes very hard to start getting up early. Habits become ingrained. It’s hard, but doable. Elrod calls his method a practice born of despair. His struggle was part of convalescing after an accident, whereas we only have to confront our inner loafer. But how can habits formed in childhood be overcome? According to Elrod, you first need to have a reason to get up early. This is best done before going to bed. He encourages his readers to think about days when they eagerly got up at the crack of dawn to open birthday gifts or receive an important visitor. These were times when they emphatically did not feel like natural-born sleepers, night owls, or evening persons. On the contrary, they sprang out of their comfy beds bright eyed and bushy tailed. But there is no point getting up at five unless you brush our teeth and wash your face straight away. The scent of fresh mint is refreshing. Next, you should down a glass of water. This will wake you up better than coffee. Elrod argues that fatigue is often more the product of dehydration and hypoxia than lack of sleep. His method also includes walks, short runs, or an exercise routine at home. Next, you should spend some time alone in silence to mediate, read, and write. Finally, your spirit needs reinforcement. And then you simply get to work. The problem is that most of us fail to see the Miracle morning method as either simple or pleasant. We tend to see it as inhuman. One of the reasons for this is that we readily embrace the case for doing sweet nothing put forth by those who love to twiddle their thumbs and sleeping in late. One such is Tom Hog-



©CREDITS



GOOD LIFE

fenomen poranka dkinson, who loves to blissfully lie in at least until noon. “If you want health, wealth and happiness, the first step is to throw away your alarm clocks!” advises the British writer in his hilarious book How to Be Idle. He believes that the proverb “the early bird gets the worm” is a big, fat lie. He protests against forcing people “actually physically incapable of rising early in the morning” to feel guilty. He looks up to John Moore, his friend and a self-proclaimed idler, who tells his wife, when she tries to get him out of bed: “I’ll get up when there’s something worth getting.” TRANSFORMING THE OWL INTO THE LARK Hodgkinson believes that the sound of an alarm clock is like being expelled from paradise. He sees a society that dictates the duration of sleep for its citizens, employees, and consumers as oppressive. He complains about the steamy romance of the modern world with the demon of productivity that bamboozles us with brilliant careers, wealth, and fame. He is in no doubt that if you let it seduce you, you are bound to end

PSYCHOLOGOWIE ZALECAJĄ WCZESNE ROZPOCZYNANIE DNIA. ICH ZDANIEM PRODUKTYWNOŚCI I KREATYWNOŚCI NAJLEPIEJ SŁUŻY TYCH PARĘ GODZIN MIĘDZY PIERWSZYM ŁYKIEM KAWY A ŚNIADANIEM. PSYCHOLOGISTS GENERALLY CONCLUDE THAT PRODUCTIVITY AND CREATIVITY ARE AT THEIR PEAK DURING THOSE COUPLE OF HOURS BETWEEN THE FIRST SIP OF COFFEE AND BREAKFAST.

ona elementem dochodzenia do pełni sił po wypadku. W naszym przypadku chodzi o banalną walkę z lenistwem. Jak jednak okiwać zakorzenione od dzieciństwa nawyki? „Przede wszystkim musisz mieć cel, żeby wstać. Najlepiej wyznacz go sobie przed pójściem spać” – podpowiada Elrod. Zachęca czytelnika, aby przypomniał sobie dni, w które wstawał rano ochoczo, bo czekały na niego urodzinowe prezenty lub spodziewał się odwiedzin kogoś ważnego. Wtedy na pewno nie czuł się urodzonym śpiochem, sową, nocnym markiem. Przeciwnie – radosny niczym skowronek zrywał się z miłego gniazdka swojej pachnącej i miękkiej pościeli. Na nic jednak pobudka o piątej rano, jeśli od razu nie umyjemy zębów i nie opłuczemy twarzy. Smak świeżej mięty to gwarancja orzeźwienia. Następnie powinniśmy wypić szklankę wody, choć utarło się przekonanie, że najlepiej wybudza kawa. Zdaniem Elroda nasze zmęczenie często bierze się nie z braku snu, ale z braku nawodnienia. I niedotlenienia. Dlatego kolejnym punktem jego metody jest spacer, przebieżka lub gimnastyka w domu. Następnym – pobycie sam



©CREDITS

Dajemy Ci przestrzeń, Ty zamienisz ją w dom.

www.profbud.info



GOOD LIFE

fenomen poranka

na sam w ciszy, poświęcenie paru chwil na medytację, czytanie lub pisanie. W końcu nasz duch też potrzebuje wzmocnienia. „A potem po prostu działaj!” – namawia trener rozwoju osobistego. Szkopuł w tym, że większości z nas metoda miracle morning nie wydaje się ani prosta, ani przyjemna – ale zwyczajnie nieludzka. Jednym z powodów jest to, że dajemy wiarę propagandzie słodkiego nicnierobienia uprawianej przez rzeszę miłośników zbijania bąków i długiego wylegiwania się w łóżku. Należy do nich Tom Hodgkinson, który uwielbia trwanie w błogim półśnie co najmniej do południa. „Jeśli chcecie być zdrowi, bogaci i szczęśliwi, w pierwszej kolejności wyrzućcie budzik!” – radzi angielski pisarz w swojej przezabawnej książce Jak być leniwym. Za kłamliwe uważa porzekadło „kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje”. Protestuje przeciwko wpędzaniu w poczucie winy ludzi, którzy jak on są dotknięci „autentyczną fizyczną niemożnością wczesnego wstawania”. Imponuje mu John Moore, jego przyjaciel i zdeklarowany obibok, który mawia do budzącej go żony: „Wstanę, jak będzie po co”.

WSZYSCY JESTEŚMY SKOWRONKAMI – PRZEZ EWOLUCJĘ ZOSTALIŚMY ZAPROGRAMOWANI NA WCZESNE BUDZENIE SIĘ. EVERYONE IS AN EARLY BIRD – WE HAVE BEEN HARDWIRED BY EVOLUTION TO WAKE UP EARLY AND FULL OF ENERGY.

ZAMIANA SOWY W SKOWRONKA Dla Hodgkinsona dzwonek budzika jest jak wygnanie człowieka z raju. Społeczeństwo, które dozuje obywatelom, pracownikom i konsumentom sen, jawi mu się jako opresyjne. Narzeka na płomienny romans współczesnego świata z demonem produktywności, który mami nas błyskotliwymi karierami, majątkiem i sławą. Kto go posłucha – nie ma wątpliwości pisarz – niechybnie skończy w piekle emocjonalnego wypalenia, depresji, poczucia bezsensu życia. Jak te argumenty wyglądają w świetle tytułowanego fenomenu poranka? Po pierwsze, wczesne wstawanie wyjdzie na dobre wszystkim, nie wyłączając tzw. strategicznych leniuchów, którzy chcą zrobić, a się nie narobić. To rano tryskamy energią i mamy świeży, czysty umysł. Wówczas w godzinę możemy wykonać pracę, która po południu, wieczorem, w nocy zajęłaby nam kilka godzin i była okupiona ogromnym zmęczeniem i stresem. Po drugie, kiedy sowa zamieni się w skowronka – co odpowiada najgłębszej naturze człowieka – budzik wcale nie będzie jej potrzebny, ciało samo zacznie regulować czas snu i aktywności. Wreszcie czy przypadek Hala Elroda nie jest wystarczająco przekonujący? To dzięki programowi Miracle morning nie tylko doszedł do siebie po wypadku, ale również stał się światowej klasy mówcą i trenerem rozwoju osobistego. Jeśli będziesz wstawał wcześnie i pielęgnował poranne rytuały, ty też jesteś skazany na sukces – zapewnia Elrod. Nie musimy mu jednak wierzyć na słowo. Lepiej wypróbować jego metodę. ■

up in the hell of emotional burnout, depression, and a sense of purposelessness in life. How do these arguments stack up against the titular miracle morning? First of all, getting up early is good for everyone, including strategic loafers who adopt the “skive not strive” approach. We are highly energetic and have a fresh and open mind in the morning. We can complete tasks that would take us hours in the afternoon, the evening, or at night, and only then at the cost of massive stress and fatigue. Secondly, once the owl turns into the lark that reflects our deepest human nature, the alarm clock will be no longer needed, because the body itself will begin to control cycles of sleep and activity. And finally, how can you not be swayed by the case of Hal Elrod? His miracle morning method did more than just help him get back on his feet after an accident – it made him a world-class speaker and personal development coach. And he promises that if you get up early and cultivate morning rituals, then you too will be marked for success. But you don’t have to take his word for it. You can put it to the pudding test. ■

©CREDITS



©CREDITS

Casa Batlló to słynny budynek mieszkalny stojący przy Passeig de Gràcia 43 w Barcelonie, przebudowany w przez Antoniego Gaudíego. ❚ Casa Batlló is the famous residential building at Passeig de Gràcia 43 in Barcelona rebuilt by Antonio Gaudí.

PEOPLE AND THE WORLD

detal w architekturze

K O DY K U LT U R O W E

©CREDITS

cultural codes GDY WEŹMIEMY DO RĘKI PRZEWODNIK PO DOWOLNYM MIEŚCIE NA ŚWIECIE, SZYBKO ZORIENTUJEMY SIĘ, ŻE OPRÓCZ LOKALNEGO JEDZENIA I SZTUKI WIĘKSZOŚĆ MIEJSCA ZAJMUJE W NIM ARCHITEKTURA. ❚ WHENEVER WE OPEN A GUIDEBOOK TO ANY CITY IN THE WORLD, WE SOON REALISE THAT, AFTER FOOD AND ART, THE MAIN FOCUS IS ON ARCHITECTURE. tekst | by maria nowakowska

iemy, że pagoda, pałac i klasztor się różnią, choć wszystkie mają ściany, okna, drzwi i dach. Umiemy w przybliżeniu powiedzieć, czy patrzymy na nowoczesną, czy historyczną budowlę. Naszymi pomocnikami w tych identyfikacjach są detale architektoniczne, w których zapisały się czas i kultura budowniczych. Przyjrzyjmy się kilku znaczącym przykładom. Podróż zacznijmy w Londynie, niegdysiejszej stolicy imperium, do dziś słynącej nie tylko z multikulturowości i handlu, ale też z doskonałej sztuki i muzyki. Nic więc dziwnego, że wszystkie te cechy znalazły swoje odbicie w detalu. Jak wiadomo, Anglia – choć wyspiarska – podziela z resztą Europy wspólny kod kulturowy zbudowany głównie na zrębach grecko-rzymskich. To, że uczymy się w szkole mitologii tych dwóch cywilizacji, nieraz przyda nam się w detalowych przygodach, bo wiele ornamentów odnosi się do antyku. Moim ulubionym przykładem jest okupujący londyńskie fasady grecki Hermes, bóg handlu, podróżnych i złodziei. Trudno znaleźć europejskie miasto o silnych tradycjach handlowych pozbawione tej charakterystycznej postaci w kapeluszu ze skrzydłami i w sandałach. Równie często pojawia się jego atrybut – kaduceusz, czyli uskrzydlona laska opleciona dwoma wężami, mająca moc godzenia zwaśnionych stron. Hermesa spotkamy na elewacjach banków, domów i gildii handlowych oraz kamienicach kupieckich. Z oczywistych względów polowanie na ten motyw będzie szczególnie

Chrysler Building to symbol Manhattanu. Szczyt budynku odtwarza charakterystyczne niegdyś elementy samochodów marki Chrysler. ❚ Chrysler Building is the symbol of Manhattan. The top of the building recreates the once characteristic elements of Chrysler vehicles.

detal w architekturze

We all know that the pagoda, the palace and the monastery are different, although they all have walls, windows, doors and the roof. We can also tell whether we are looking at a modern or a historical building. What helps us identify the timeframes are certain architectural details that reflect the era and the culture of their creators. Let’s take a look at a few examples. We’ll start with London, once the capital of a worldwide Empire, today famous for its multicultural community, trade and commerce, and excellent art and music. Not surprisingly, all this is reflected in the architecture of the place. Despite being an island, England shares a cultural code with the rest of Europe; one built on Greek and Roman foundations. Having been taught the mythologies of these two great civilisations in school will come handy on our ornamental adventure, as many architectural details are inspired by antiquity. My favourite example is Hermes, the Greek god of trade, travellers and thieves. Hermes adorns many facades in London. You would be hard put to find a European city with a rich commercial history without this distinctive figure in his winged cap and sandals. He is often depicted clutching his main symbol, the caduceus, a winged staff with two entwined serpents ready to reconcile two feuding parties. Hermes can be seen on the facades of banks, department stores, guild houses, and merchants’ townhouses. For obvious reasons, our quest for this motif will be particularly successful in the City of London, but you need to keep your eyes wide open (and looking up) as you walk past the facade of the Corinthia Hotel in nearby Westminster, and Mercury House at

Muzeum Salvadora Dalego (zewnętrzne ściany pokryte są katalońskimi dekoracjami przypominającymi bochenki chleba, na szczycie zaś znajdują się złote manekiny i ogromne jaja). ❚ The Salvador Dali museum (the external walls are decorated with Catalan loaf-like ornaments and the top is adorned with golden mannequins and huge eggs).

PEOPLE AND THE WORLD

udane na terenie londyńskiego City, ale należy mieć oczy szeroko otwarte (i głowę w górze), patrząc też na fasady hotelu Corinthia w nieodległym Westminsterze, budynku Mercury House przy 124 Theobalds Road czy na narożnik Tudor Street z Temple Avenue. Innym „handlowym” detalem jest karawana zdobiąca fasadę Peek House – płaskorzeźba Williama Theeda Młodszego w narożu budynku przedstawia Beduina prowadzącego przez pustynię trzy objuczone kawą wielbłądy (na zdj. obok). Gdy wytężymy wzrok, zobaczymy na pierwszym planie tajemniczy szkielet zakopany w piasku. A co z brytyjską kulturą muzyczną? Wśród setek realizacji prezentujących artystów jeden spodobał mi się szczególnie. To stylizowana na Atenę Amy Winehouse, z tarczą ozdobioną Union Jackiem, uchwycona na moment przed przypaleniem papierosa. Amy czeka na was na murze przy stacji metra Bethnal Green w okolicy Tapp Street. Choć ten streetartowy detal nie został wykonany w tradycyjnych technikach – gipsie, drewnie, ceramice czy kamieniu – to miejsce jego ekspozycji, kształt i stylistyka przywodzi na myśl plafony znane dobrze z pałacowych wnętrz. To dobry przykład na to, że detal wciąż inspiruje artystów i pozwala na intrygujące przetworzenia. Detale to jednak nie tylko starożytne inspiracje i artystyczne porywy ducha. Często ornament sprawdzał się w czysto utylitarnej funkcji, czego liczne przykłady znajdziemy chociażby w Lizbonie. To miasto, które ze

124 Theobalds Road (at the intersection of Tudor Street and Temple Avenue). Another “commercial” detail is the caravan adorning the facade of the Peek House. A relief carved by William Theed the Younger in the corner of the building depicts a Bedouin leading three camels carrying sacks of coffee across the desert. If you look more closely, you will notice a mysterious skeleton buried in the sand in the foreground. And what about British music culture? Of the hundreds of portrayals of artists, the one I like best is Amy Winehouse dressed as Athena with a Union Jack shield, captured just before lighting a cigarette. Amy is waiting for you on the wall of Bethnal Green underground station near Tapp Street. Although this street art was not made using traditional techniques – gypsum, wood, ceramics and stone - the place where it is displayed, together with its shape and style, are reminiscent of a palatial plafond. This is a good example that proves that classical artistic motifs continue to inspire and can be creatively reinvented. But not all ornaments take their inspiration from the classical period or artistic visions. They often perform very practical roles. Lisbon offers numerous examples of this. The city has made the famous azulejos tiles its hallmark among tourists. Azulejos are ubiquitous in the historic quarters of the city. The most striking tiled walls adorn the facade of the factory in Av.

Budapeszt, Muzeum Sztuk Stosowanych. ❚ Budapest, the Applied Arts Museum.



PEOPLE AND THE WORLD

detal w architekturze

Nikkō Tōshō-gū, czyli kompleks chramów szintoistycznych Nikkō, Japonia. Płaskorzeźba przedstawia „trzy mądre małpy”, które nie chcą widzieć, słyszeć ani mówić na temat zła. ❚ The Nikkō Tōshō-gū, or a complex of Shinto shrines in Japan. A bas relief depicting “the three wise monkeys” who do not want to see, hear or speak any evil.

słynnych kafli azulejos uczyniło turystyczny wyróżnik. W jego historycznej części azulejos spotykamy co krok. Sztandarowym przykładem jest ich fabryka przy Av. Almirante Reis, niedaleko stacji metra Intendente. Budynek pokryty jest od pierwszego piętra aż po dach kunsztownymi, biało-kobaltowymi dekoracjami namalowanymi na kaflach. Do moich ulubionych przykładów należą kafle… reklamowe, np. te umieszczone przy witrynach sklepów. Trafika przy Praça Dom Pedro IV wybrała wzór z bocianami i żabami palącymi cygara. A dawny sklep z materiałami remontowymi przy Largo do Corpo Santo nº21 zdecydował się na kafle z wiązankami pędzli, szczotek oraz reklamą cementu Zebra. Całości dodaje smaku scena z mieszalni utrzymana w tradycyjnej biało-niebieskiej kolorystyce azulejos. Architekturę w największej skali tworzyli zazwyczaj ludzie o znacznym dostępie do władzy i zasobów. Osobnym i obszernym rozdziałem w katalogu ornamentów są więc takie, których zadaniem jest pokazanie statusu właściciela. Detale te występują w rozmaitych podgrupach; są takie, które podkreślają heraldyczne konotacje rodu, jego militarne zwycięstwa, wreszcie jego bogactwo. Jednym z najciekawszych są panoplia, czyli zakomponowane zazwyczaj wokół tarczy herbowej „bukiety” złożone z elementów

Almirante Reis, near the Intendente underground station. The building is decorated with exquisite white-and-cobalt painted decors that cover its walls from the first floor right up to the roof. But my favourite are advertising tiles. These are usually placed next to the shop window. The tobacconist in Praça Dom Pedro IV has a pattern with cigar smoking storks and frogs. And the former building materials store near Largo do Corpo Santo nº21 has tiles with bunches of brushes, brooms and an advert for “Zebra” cement, complete with a scene from the mixing room in the traditional white-and-blue azulejos colour scheme. Grand architecture was usually designed by people who had unlimited power and resources. This means that a separate and lengthy chapter of the ornament catalogue comprises details meant to flaunt the status of the owner. Ornaments can be split into various subcategories: some highlight the aristocratic lineage of the family, its military feats, and finally its wealth. One of the most exciting is the panoply, or “wreaths” featuring pieces of armour arranged around an escutcheon. These motifs date back to antiquity, although initially, the role of the panoply was strictly defensive (it was a home armoury used in the event of attack), but as time went by, it evolved



©ADOBE STOCK (2), BEW

Mozaiki w meczecie w Petersburgu; zdj. poniżej: bogato zdobiony portal: Paryż, Avenue Rapp nr 29. ❚ Mosaics in a mosque in St Petersburg. Image below: Richly ornamented portal: Paris, Avenue Rapp no. 29.

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

PEOPLE AND THE WORLD

detal w architekturze

1 2

1. Kafle Azulejos w Lizbonie. 2. Kamienicę przy Linke Wienzeile 40 w Wiedniu, zwaną – z powodu pokrywającej elewację majolikowej dekoracji – Majolikahaus, zaprojektował Otto Wagner. ❚ 1. The Azulejos tiles in Lisbon. 2. The tenement house at Linke Wienzeile 40 in Vienna is covered with a façade made of majolica tiles. The Majolikahaus was designed by Otto Wagner.

uzbrojenia. Ich rodowód jest starożytny i choć początkowo pełniły funkcje głównie obronne (będąc domowym zapasem broni na wypadek ataku), z biegiem czasu stawały się obiektem o charakterze symbolicznym. Panoplium spotykamy najczęściej na fasadach lub dachach reprezentacyjnych budynków należących np. do dowódców, czasem też na zabudowaniach rządowych. Dobry przykład pochodzi z berlińskiego Deutsches Historisches Museum mieszczącego się w budynku dawnego barokowego arsenału. Panoplia znajdziemy też m.in. przy bramie Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oraz na licznych pałacach i posiadłościach polskiej szlachty i arystokracji, chociażby na pałacu Bnińskich we wsi Gułtowy. Jeżeli chodzi o detal w Polsce, to nie odstajemy od światowej czołówki. Na detalowym obliczu naszego kraju odcisnęły się mocno zabory i obie wojny światowe, co powoduje, że nasze dziedzictwo architektoniczne jest różnorodne. Pasjonatom tematu polecam odkrywanie mniej ewidentnych kierunków podróży

into a purely symbolic ornament. Heraldic symbols and weapons usually adorn the facades and rooftops of grand buildings that used to belong to commanders or which were once government edifices. This is best illustrated by the Deutsches Historisches Museum in Berlin, which is housed in an old Baroque arsenal. Other panoplies can be found on top of the gate of the Castle of the Pomeranian Dukes in Szczecin, and in countless palaces and estates of the Polish landed gentry and aristocracy, e.g. the Bniński Palace in the village of Gułtowy. In terms of architectural details, Poland is on a par with the rest of the world. Polish ornaments reflect the strong influences of the Partitions and the two world wars. This has given our architectural heritage a great deal of diversity. If you love this sort of ornamentation, you should definitely visit less obvious destinations, such as Łódź, which is much younger than most cities in our country, and which has an unusual history and an underrated architecture. Its key motifs form a beautiful industrial and commercial collection that reflects the spirit and the history of the city. For example, the ornaments of the Juliusz Heinzel palace at Piotrowska St. 104 are well worth careful study. The main ones are gilded and resemble a noble coat of arms. The Atlant House (Narutowicza St. 45) features five titans, including one holding a propeller blade. The building was built in the mid-1920s. The figure standing on the ground floor makes a nod to modernity and displays a passion for technological progress. These examples best illustrate the rule that details contribute to “tourist mindfulness.” ■

jak chociażby Łódź, która wyróżnia się na tle innych miast młodym wiekiem, nietypową historią i nie dość docenioną architekturą. Gdyby wyodrębnić tu motywy ważne, dostalibyśmy piękną przemysłowo-handlową kolekcję, co zgodne jest zarówno z duchem, jak i historią miasta. Warto np. przyjrzeć się detalom z pałacu Juliusza Heinzla na Piotrkowskiej 104. Tutaj te najważniejsze szczegóły są pozłacane i przypominają herby szlacheckie. Zaś na Kamienicy pod Atlasami (ul. Narutowicza 45, zdj. obok) wśród pięciu postaci tytanów znajdziemy też jednego ze śmigłem. Budynek pochodzi z połowy lat 20. XX w.; umieszczenie takiej rzeźby w przyziemiu było ukłonem w stronę nowoczesności i fascynacją postępem technologicznym. Powyższe przykłady stanowią dobrą ilustrację zasady, że detale sprzyjają „turystycznemu mindfulness”. ■

©CREDITS



PEOPLE AND THE WORLD

naddźwiękowe samoloty pasażerskie

SZYBCIEJ NIŻ DŹWIĘK faster than sound OSTATNI LOT CONCORDE’A ODBYŁ SIĘ 24 PAŹDZIERNIKA 2003 R. WYDAWAŁO SIĘ, ŻE TO KONIEC EPOKI NADDŹWIĘKOWYCH SAMOLOTÓW PASAŻERSKICH. JEDNAK PO 15 LATACH OD TAMTEGO WYDARZENIA IDEA LATANIA Z PRĘDKOŚCIĄ SZYBSZĄ OD DŹWIĘKU POWRACA. PRACUJĄ NAD NIĄ FIRMY TAKIE JAK BOOM, BOEING, TUPOLEW I NASA. ❚ CONCORDE MADE ITS LAST JOURNEY ON 24 OCTOBER 2003. THIS SEEMED TO MARK THE END OF THE ERA OF SUPERSONIC PASSENGER AIRCRAFT. BUT 15 YEARS ON, THE IDEA OF FLYING FASTER THAN SOUND IS COMING BACK. COMPANIES LIKE BOOM, BOEING, TUPOLEW AND NASA ARE SERIOUSLY WORKING ON IT.

W ubiegłym roku Boeing pokazał wizualizację hiperdźwiękowego samolotu, który miałby latać z prędkością ok. 6 tys. km/h. ❚ Last year, Boeing unveiled a visualisation of a supersonic aeroplane that would fly at a speed of approx. 6,000 km/h.



©CREDITS

tekst | by marcin walków, business insider

©CREDITS

owoczesne pasażerskie odrzutowce na trasach dalekiego zasięgu latają z prędkością przelotową sięgającą ponad 900 km/h – jak w przypadku Boeinga 787 Dreamliner czy Airbusa A380. Concorde, czyli samolot opracowany w latach 60. ubiegłego stulecia, osiągał ponad 2100 km/h. Przez 27 lat był królem przestworzy i ikoną lotnictwa. Jego maksymalną wysokością przelotową było ponad 18 km nad ziemią. Tymczasem Dreamliner i A380 latają na wysokości przelotowej ok. 13 km, czyli o 5 km niżej. Concorde trasę między Nowym Jorkiem i Londynem pokonywał średnio poniżej 3,5 godz., gdy dziś zajmuje to ok. 4 godz. dłużej. Po kilkunastu latach pomysł latania z szybkością większą niż prędkość dźwięku wrócił. Kilka lat temu

Modern passenger jets, e.g. the 787 Dreamliner and the Airbus A380, can travel at 900+ kmph at cruising speed on long-haul flights. The Concorde, designed in the 1960s, could nudge 2,100 kmph. This made it the unchallenged king of the skies and an aviation icon for 27 years. The Concord’s maximum cruising altitude was 18+ km above ground level. The Dreamliner and the A380, by contrast, have a cruising altitude of approx. 13 km. The Concorde used to travel from New York to London in less than 3.5 hours, compared to about seven hours on a subsonic flight. After more than a decade, the concept of supersonic flight is making a comeback. A few years ago, US start-up Boom Technology announced plans to desi-

PEOPLE AND THE WORLD

naddźwiękowe samoloty pasażerskie gn a supersonic plane that could cruise at Mach 2.2 (approx. 2,300 kmph). Boom wants to carry 55 passengers between New York and London in just 3 hours and 15 minutes. A return ticket is expected to cost around USD 5,000, which is not high compared to the Concorde. “The Boeing 787-10 Dreamliner generates the bulk of its revenue on Business Class, or front cabin, seats. We’re taking the front cabin and making it fly very fast. This is why we’re working on an airplane with 55 seats, and not a hundred seats like the Concorde”, explained Boom CEO Blake Scholl at this year’s Farnborough Air Show in the UK. Scholl, an entrepreneur and a pilot, is convinced that he will find many customers willing to pay the hefty price of a Business Class ticket to reduce travel time. Passengers could leave New York early in the morning, attend a business meeting in London at noon, and return home in the evening. “Business class travellers now pay for a front cabin experience. Will they be willing pay the same fare when they no longer need a flatbed to reach their destination in half the time?” he asked rhetorically. Boom plans to launch its first flights in 2025. The company will be unveiling its Boom XB-1, a small demonstrator used to test new technologies deployed to design a supersonic plane, next year.

BOOM ZABIERAŁBY NA POKŁAD 55 PASAŻERÓW, A TRASĘ MIĘDZY NYC A LONDYNEM POKONYWAŁ W 3 GODZ. 15 MIN. BOOM WOULD CARRY 55 PASSENGERS BETWEEN NEW YORK AND LONDON IN JUST 3 HOURS AND 15 MINUTES.

amerykański startup Boom ogłosił, że zbuduje samolot naddźwiękowy, który będzie latał z prędkością 2,2 macha, czyli ok. 2300 km/h. Boom zabierałby na pokład 55 pasażerów, a trasę między Nowym Jorkiem i Londynem pokonywał w 3 godz. 15 min. Co więcej, taka podróż miałaby kosztować ok. 5 tys. dol. za bilet w dwie strony (to w porównaniu z Concorde’em wydaje się ceną niewygórowaną.) – Dzisiaj standardowy samolot pasażerski najwięcej przychodów uzyskuje dzięki klasie biznes, czyli miejscom w przedniej części samolotu. – Bierzemy ten przód i sprawiamy, że poleci bardzo szybko. Dlatego pracujemy nad samolotem z 55 miejscami, a nie 100 jak w przypadku Concorde’a

FASTER, HIGHER, QUIETER Boeing presented its own hypersonic aircraft in June. The plane can fly even faster, with speeds in excess of Mach 5, or over 6,000 kmph. This would reduce travel time from New York to London to two hours and cut the duration of trans-Pacific flights between Asia and North America to just three hours. What is more, such a flight would costWhen is this plane, which does not as yet have a name, embarking on its maiden flight? We don’t know. Boeing has stressed that it could be working on the aircraft for 20-30 years. This is not Boeing’s first shot at building a supersonic plane. While the Concorde was being developed in Europe and the Tu-144 was on the drawing board in the USSR, the blueprints for the Boeing 2707 were taking shape in the US. The aircraft was designed to carry up to 300 passengers, travel at a speed of Mach 3, and cross the Atlantic. The US manufacturer dropped it in 1971. Not without reason do the designers of new supersonic aeroplanes refer to trans-oceanic routes across the Atlantic and the Pacific. A 21st-century Concorde could have broken the sound barrier, but it would also have broken legislative barriers on the ground, especially in terms of noise limits. This applies to both takeoff noise, produced by afterburners, and the sonic boom when the plane breaks the sound barrier (heard as a thunderclap on the ground). Concorde flights from London to Singapore via Bahrain were discontinu-

– tłumaczył Blake Scholl, CEO firmy Boom, podczas tegorocznych targów w Farnborough w Wielkiej Brytanii. Scholl, przedsiębiorca i pilot, wierzy, że znajdzie się liczne grono klientów skłonnych zapłacić jak za podróż w klasie biznes, po to by skrócić czas podróży. To umożliwiłoby wylot rano z Nowego Jorku, spotkanie biznesowe po południu w Londynie i wieczorny powrót do domu. Boom planuje pierwsze loty w 2025 r. Już w przyszłym firma ma pokazać Boom XB-1, czyli mniejszy odpowiednik, który posłuży do testowania nowych technologii na potrzeby budowy naddźwiękowego samolotu. SZYBCIEJ, WYŻEJ… CISZEJ W czerwcu br. Boeing pokazał wizualizacje swojego hiperdźwiękowego samolotu, który miałby latać jeszcze szybciej, bo z prędkością przekraczającą 5 machów, czyli ponad 6 tys. km/h. To by oznaczało, że podróż między Nowym Jorkiem i Londynem skróciłaby się do dwóch godzin, a pokonanie Pacyfiku w locie między Azją i Ameryką Północną – do trzech. Kiedy taki samolot po raz pierwszy oderwałby się od pasa startowego? Nie wiadomo. Firma zastrzegła, że prace nad nim mogłyby trwać nawet 20–30 lat.

ed in the 1970s following protests from residents and authorities. This also forced modifications and restrictions in takeoff and landing, and the flight routes, as supersonic speeds could be only achieved above bodies of water. This is why NASA has decided to design an aeroplane that will not only be supersonic, but also quiet. It made a deal with Lockheed-Martin valued at nearly USD 250 billion. The X-59 QueSST will harness currently unavailable technologies to suppress noise and make it nearly inaudible on the ground. The plane could then travel over populated areas. This would significantly reduce travel time between the West and East Coasts. Initial test flights are scheduled for 2022. In the summer, the prototype of a supersonic aircraft is scheduled to be showcased by Tupolew. The Russian aircraft manufacturer is joining the race, as it had 50 years ago. The Tu-160M2 will have 30 seats and will fly at the speed of Mach 1.4 to 1.8. It is easy to get the impression that the Concorde was mainly driven by prestige, not economy, in its heyday. After the sonic boom restrictions, the Concorde was forced to reduce its speed, and this increased fuel consumption. Meanwhile, airlines were setting their sights on slower, but more economically efficient,

 REKLAMA

Amerykański startup Boom ogłosił, że zbuduje samolot naddźwiękowy, który będzie latał z prędkością ok. 2300 km/h. ❚ US start-up Boom announced that it will produce a supersonic aeroplane that will fly at the speed of approx. 2,300 km/h.

100

To nie pierwsze podejście Boeinga do wyprodukowania naddźwiękowego samolotu. Gdy w Europie trwały prace nad Concorde’em, a w ZSRR nad Tu-144, w USA kreślono plany Boeinga 2707. Miał zabierać na pokład nawet 300 pasażerów, latać z prędkością 3 Ma i pokonywać Atlantyk. Amerykański producent zrezygnował z tego projektu w 1971 r. Nie bez powodu konstruktorzy nowych samolotów naddźwiękowych mówią o trasach transoceanicznych – przez Atlantyk i Ocean Spokojny. Bo choć concorde’y XXI w. pokonywałyby barierę dźwięku, nie ominą barier stawianych przez prawo na ziemi, zwłaszcza w zakresie ograniczeń hałasu. Chodzi zarówno o hałas przy starcie, powodowany użyciem dopalaczy, jak i grom dźwiękowy powstający, gdy samolot przekroczył barierę dźwięku, i niosący się za samolotem, co na ziemi odbierane jest jako huk. Protesty mieszkańców, jak i władz w latach 70. sprawiły, że Concorde zaprzestał lotów z Londynu do Singapuru przez Bahrajn. Wymusiły też ograniczenia w sposobach startów i lądowań czy planowaniu tras lotu, by osiągnięcie prędkości naddźwiękowej miało miejsce nad wodami. Dlatego NASA postawiła sobie za cel nie tylko stworzenie naddźwiękowego samolotu, ale przede wszystkim cichego. Podpisała kontrakt z Lockheed-Martin o wartości blisko 250 mln dol. Samolot X-59 QueSST ma korzystać z najnowszych technologii, które sprawiłyby, że grom dźwiękowy będzie tak słaby, że niemal nieodczuwalny na ziemi. Dzięki temu taki samolot mógłby latać nad lądem i obszarami zamieszkanymi, co pozwoliłoby skrócić czas podróży między wschodnim i zachodnim wybrzeżem USA. Pierwsze loty testowe miałyby się odbyć już w 2022 r.

naddźwiękowe samoloty pasażerskie

Latem 2019 r. prototyp naddźwiękowego samolotu ma przedstawić także Tupolew. Rosyjski koncern lotniczy, jak przed 50 laty, też włącza się w wyścig. Tu-160M2 ma zabierać na pokład 30 pasażerów i latać z prędkością od 1,4 do 1,8 macha. Trudno oprzeć się wrażeniu, że w latach świetności Concorde’a napędzał głównie prestiż, a nie ekonomia. Ograniczenia w związku z gromem dźwiękowym sprawiały, że Concorde musiał latać wolniej, niż by mógł, przez co spalał też więcej paliwa. Tymczasem linie lotnicze postawiły na wolniejsze, ale bardziej ekonomiczne samoloty, które pozwoliły zabierać na pokład więcej pasażerów za cenę niższą w przeliczeniu na osobę i zwiększać tym samym rentowność. Czy następcy Concorde’a nie podzielą losu ikony lotnictwa? Blake Scholl uważa, że nie musi tak być. Zwraca uwagę, że Concorde’a projektowano 50 lat temu na desce kreślarskiej, a nie komputerowo, był skonstruowany z aluminium, a dziś można korzystać z lżejszych i bardziej wytrzymałych kompozytów, na potrzeby nowych samolotów naddźwiękowych opracowywane są też zupełnie nowe silniki odrzutowe. ■

aeroplanes that could carry more passengers at a lower cost in order to boost revenue. Will the Concorde’s successor share its fate? Scholl does not think so. He stresses that the Concorde was designed 50 years ago without any engineering software and was made of aluminium. We now we have lighter and sturdier composites and the latest jet engines are designed to meet the requirements of supersonic planes. ■

PEOPLE AND THE WORLD

PROMOCJA

Gwiazdy Hollywood w Warszawie na IV edycji Warsaw Comic Con

Hollywood great stars in Warsaw at the 4th edition of Warsaw Comic Con Największy festiwal popkultury w tej części Europy znowu zawita do Warszawy. ❘ The largest festival of pop culture in this part of Europe will come again to Warsaw.

Aktorzy filmowi i telewizyjni znani z takich hitów, jak „Władca Pierścieni”, „Gra o tron”, „Star Wars”, „Hobbit”, „Wikingowie”,„Doctor Who”, „Pamiętniki wampirów”, „Robin Hood”, „Teen Wolf: Nastoletni wilkołak”, „The Originals”, „Obcy kontra Predator 2”, „Stranger Things”, „Sherlock”, „The 100”, „The Walking Dead” i „TheFlash” wezmą udział w 4. Warsaw Comic Conie. Wydarzenie obędzie się w dniach 26-28 października, w Ptak Warsaw Expo. Swoje najnowsze produkcje filmowe będą promować podczas festiwalu stacje telewizyjne: HBO, History, Fox i Cartoon Network. W halach targowych staną fantastyczne strefy tematyczne filmów i seriali. Bardzo ważną i niezwykle atrakcyjną dla oka częścią Warsaw Comic Conu jest także cosplay. W tym roku odbędą się aż trzy konkursy kostiumowe, podczas których uczestnicy z Polski i zagranicy będą rywalizować nie tylko na najlepszy strój, ale najdoskonalsze wcielenie się w postać z gry, komiksu, filmu czy serialu. Aktorzy podczas wizyty na Warsaw Comic Conie wezmą udział w panelach Q&A na scenie głównej, gdzie będą odpowiadać na pytania publiczności. Fani mogą także liczyć na pamiątkowe zdjęcie z gwiazdami oraz autograf. Ale Warsaw Comic Con to nie tylko spotkania z aktorami. Program wydarzenia zawiera także szereg innych atrakcji, jak panele z autorami książek i komiksów oraz twórcami popkultury, koncertów, wystaw czy turniejów gier planszowych. Warsaw Comic Con odbędzie się w dniach 26-28 października 2018 w Ptak Warsaw Expo. Movie and TV actors well known, who played in such hits as „The Lord of the Rings”, „Game of Thrones”, „Star Wars”, „Hobbit”, „Vikings”, „Doctor Who”, „Vampire Diaries”, „Robin Hood”, „Teen Wolf: Teen Werewolf ”, „The Originals ”, „Alien vs. Predator 2 ”, „Stranger Things ”, „Sherlock ”, „The 100”, „The Walking Dead” and „The Flash”, those celebrities will take part in the 4th Warsaw Comic Con . The event will take place on October 26-28, at Ptak Warsaw Expo. HBO, History, Fox and Cartoon Network will present their latest film productions during the festival. Fantastic thematic zones dedicated to films and TV series will be organized in the exhibition halls.

Gwiazdami tegorocznej edycji Warsaw Comic Con są m.in. i Andrew Scott znany z serialu „Sherlock” i John Rhys Davies z „Władcy Pierścieni”. The stars of this year’s Comic Con are, among others, Andrew Scott known for his performance in „Sherlock” and John Rhys Davies who stars in „The lord of the rings”.

A very important and extremely attractive cosplay will be an integral part of Warsaw Comic Con. This year, there will be three costume contests, during which the participants from Poland and abroad will compete not only for the best outfit, but the most perfect creation of a game hero, comic, movie or TV series character. During the visit to Warsaw Comic Con the actors will take part in the Q & A panels organized on the main stage, where they will be answering the questions from the audience. Fans can also count on a commemorative photo with the stars and their autographs. But Warsaw Comic Con is not just about meeting actors. The program of the event also consists of a number of other attractions, such as panels with the authors of books and comic books, and the people who create modern pop culture, concerts, exhibitions and board game tournaments. Warsaw Comic Con will take place on October 26-28, 2018 in Ptak Warsaw Expo.

Szczegóły na: / More details: www.warsawcomiccon.pl

Facebook

PEOPLE AND THE WORLD

różowa wstążka

Z B A DA J S I Ę ! get yourself tested

...BO WCZESNE WYKRYCIE CHOROBY MOŻE URATOWAĆ TWOJE ŻYCIE. A PAŹDZIERNIK TO DOBRY MOMENT, ŻEBY O TYM PRZYPOMINAĆ. TO BOWIEM MIESIĄC WALKI Z RAKIEM PIERSI. DO AKCJI PROMUJĄCEJ PROFILAKTYKĘ JUŻ PO RAZ ÓSMY PRZYŁĄCZYŁ SIĘ TAKŻE LOT. ❚ ...BECAUSE EARLY DIAGNOSIS MIGHT SAVE YOUR LIFE. OCTOBER IS A GOOD TIME TO REMIND YOU ABOUT THIS AS IT IS THE OFFICIAL BREAST CANCER AWARENESS MONTH. FOR THE EIGHTH TIME, LOT IS SUPPORTING THIS PROPHYLACTIC CAMPAIGN.

tekst | by agnieszka michalak

a ogólnoświatową Kampanią na rzecz Walki z Rakiem Piersi Estée Lauder Companies stoi synowa założycielki legendarnej marki kosmetycznej Estée Lauder – Evelyn H. Lauder. Poruszona brakiem wiedzy na temat choroby oraz brakiem środków finansowych niezbędnych do walki z rakiem, w 1992 r. zapoczątkowała akcję i wspólnie

102

z Alexandrą Penney (ówczesną redaktor naczelną magazynu Self) rozpropagowała symbol zdrowych piersi – różową wstążkę. Wkrótce potem wstążki trafiły w ręce klientów odwiedzających punkty sprzedaży na całym świecie. Dziś są nieodłącznym elementem Kampanii – wykonuje się je z materiału pochodzącego z recyklingu.

GLOBALNY WPŁYW Dziś Kampanię Estée Lauder Companies z dumą wspiera ponad 60 organizacji walczących z rakiem piersi na całym świecie, które wpisują się w misję akcji mającą na celu finansowanie badań, edukacji i usług medycznych. Także Polska od lat włącza się do globalnego ruchu – nad Wisłą Kampania startuje 1 października. Od tego dnia w perfumeriach i butikach oraz salonach partnerów akcji dostępne będą produkty, które zbierają fundusze na naukowe badania medyczne nad rakiem piersi u kobiet z mutacją genu BRCA1, prowadzone w Ośrodku Nowotworów Dziedzicznych w Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie pod kierownictwem prof. Jana Lubińskiego. Jak co roku także LOT bierze czynny udział w kampanii – w październiku personel pokładowy oraz obsługa naziemna na Lotnisku Chopina, czyli w warszawskim hubie przewoźnika, będą nosić w klapach mundurów różowe wstążki symbolizujące akcję. Dodatkowo na pokładach samolotów pasażerowie usłyszą komunikaty zachęcające do regularnych badań. TO JEST WAŻNE! Co 19 sekund gdzieś na świecie u jednej kobiety diagnozowany jest rak piersi. Dlatego ta globalna Kampania jest tak ważna. Tym bardziej że finansowo wspiera Fundację Badań nad Rakiem Piersi (BCRF) i granty badawcze, które m.in.: ulepszą sposoby oceny ryzyka zachorowania młodych dziewcząt z rodzin, w których chorowano na raka piersi, polepszą jakość życia osób, które pokonały raka piersi. Ale też poprawią nasze zrozumienie krajobrazu genetycznego rzadkich rodzajów raka piersi i usprawnią komunikację pomiędzy lekarzami a ich pacjentami, która ma zredukować stres związany z podejmowaniem decyzji dotyczących leczenia. TA CHOROBA DOTYCZY NAS WSZYSTKICH Dotychczas na badania, edukację i opiekę medyczną na całym świecie zebrano 76 mln dol., a z tych pieniędzy ufundowano m.in. 250 grantów badawczych w dziedzinie medycyny. W ten globalny projekt zaangażowanych jest ponad 46 tys. pracowników na całym świecie, w tym gwiazdy światowego formatu. – Mam to szczęście, że mogę osobiście doświadczać tego, jaki wpływ wywiera na całym świecie Kampania. Począwszy od kobiety mówiącej mi, że poddała się badaniu mammograficznemu, bo usłyszała naszą ważną wiadomość o wczesnym wykrywaniu nowotworu, do obserwowania wpływu, jaki naukowcy, których badania finansujemy, mają na naukę, opiekę pacjenta i leczenie – wszystko to przybliża nas do znalezienia lekarstwa. Rak piersi dotyczy nas wszystkich – tłumaczy aktorka Elizabeth Hurley. ■

PARTNERZY AKCJI – DOUGLAS I SEPHORA partners of the campaign – douglas and sephora Jak co roku perfumerie te będą wspierać kampanię poprzez sprzedaż limitowanych edycji produktów wiodących na polskim rynku marek kosmetycznych: Estée Lauder, Clinique, La Mer, Bobbi Brown, Bumble and bumble, a także Origins GLAMGLOW® i Jo Malone London. ❚ These perfumeries will be supporting the campaign, as they do every October, by offering limited editions of products from the following leading cosmetic brands available in Poland: Estée Lauder, Clinique, La Mer, Bobbi Brown, Bumble and bumble, Origins GLAMGLOW, and Jo Malone London.

The worldwide Estée Lauder Companies’ Breast Cancer Campaign was masterminded by Evelyn H. Lauder, the daughter-in-law of Estée Lauder, the founder of the legendary cosmetic brand. She was motivated by the lack of knowledge about breast cancer and the lack of funding needed to combat it to launch the campaign in 1992. She teamed up with Alexandra Penney (the then editor-in-chief of Self magazine) to promote the healthy breast symbol – the Pink Ribbon. Shortly afterwards, ribbons were distributed to customers visiting points of sale across the world. Today, they are the part and parcel of the campaign – made from recycled fabric, they have become the symbol of healthy breasts and breast cancer awareness. A GLOBAL IMPACT Today, the Estée Lauder Companies’ Breast Cancer Campaign (ELC) proudly supports more than 60 breast cancer organisations worldwide whose activities are aligned to the campaign’s mission to finance rese-



Aktorka Elizabeth Hurley od lat jest ambasadorką Kampanii. ❚ Elisabeth Hurley has been endorsing the campaign for years.

103

PEOPLE AND THE WORLD

różowa wstążka

APART I ELIXA apart and elixa Marka ELIXA przygotowała specjalną edycję zegarka z linii Finesse dedykowaną walce z rakiem piersi. APART – dystrybutor marki ELIXA w Polsce – z każdego sprzedanego zegarka Elixa E069-L472 przekaże aż 30 proc. ceny na wsparcie badań nad rakiem piersi u kobiet z mutacją w genie BRCA1. ❚ ELIXA has launched a special edition of its Finesse line watch dedicated to the campaign. APART, ELIXA’s Polish distributor, will be donating up to 30 per cent of the price of each ELIXA E069-L472 watch sold to support research into breast cancer in women with BRCA1 gene mutation.

Oficjalna inauguracja akcji odbyła się w lipcu tego roku. ❚ The offficial launch of the campaign was held in July.

arch, education and medical services. Poland has contributed to this global movement for several years. The Polish edition of the Breast Cancer Awareness Campaign kicks off on 1 October when fund-raising products (20 per cent of the sales price will be donated to the campaign) will be available in perfumeries, drug stores, and boutiques of the campaign’s partners to bankroll medical research into breast cancer in women with BRCA1 gene mutation conducted by The International Hereditary Cancer Centre at the Pomeranian Medical University in Szczecin and led by Prof. Jan Lubiński. LOT has traditionally made an active contribution to the campaign and this year will be no different. In October, its cabin and ground crews at its Warsaw hub – Chopin Airport – will be wearing pink ribbons in their lapels. There will additionally be in-flight intercom messages promoting regular check-ups. THIS IS IMPORTANT! Every 19 seconds, somewhere in the world, a woman is diagnosed with

Deser Qchni Artystycznej w Warszawie jest specjalnie dedykowany Kampanii. ❚ A dessert by Qchnia Artystyczna in Warsaw dedicated to the campaign.

breast cancer. This is why the global campaign makes such a huge difference. The initiative provides financial support to the Breast Cancer Research Foundation (BCRF) and funding for research grants which will improve the methods of assessing the risk of breast cancer in young girls from families with a history of breast cancer, and improve the quality of life of breast cancer survivors. It will also give us more insight into the genetic landscape of rare types of breast cancer and facilitate communication between health professionals and their patients to reduce the stress that comes with having to make treatment decisions. The campaign has so far raised more than USD 76 million to support global research, education and medical services, and finance 250 medical research grants. This global project mobilizes more than 46,000 employees worldwide, including world-class stars. “I’ve been lucky to personally experience the global impact of the campaign. It began with a woman who told me that she’d had a mammographic screening because she’d heard the important message about the early detection of cancer. I then saw the impact that the research we are funding has on science, patient care and treatment – all bringing us closer to a cure. Breast cancer affects all of us”, Elisabeth Hurley who supports the campaign explains. ■

RÓŻOWA PŁYTA IN PINK8 Wyjątkowym elementem kampanii będzie ósma już edycja płyty in PINK stworzona wspólnie z Maciejem Ulewiczem i Magic Records oraz Universal Music Polska. ❚ A unique highlight of the campaign is the eighth edition of the album in PINK compiled by Maciej Ulewicz, Magic Records, and Universal Music Poland.

104

pink album in pink8

PROMOCJA

ELEGANCJA I STYL W sezonie jesień-zima 2018/19 SOLAR łączy powrót do korzeni marki z nowoczesnym i świeżym spojrzeniem na obowiązujące trendy.

SZAL, SOLAR

CENA 269 ZŁ

SUKIENKA, SOLAR

CENA 499 ZŁ

SPÓDNICA, SOLAR

CENA 269 ZŁ

TOREBKA, SOLAR

CENA 249 ZŁ

PŁASZCZ, SOLAR

CENA 1390 ZŁ

Kolekcję Solar wyróżniają perfekcyjnie skrojone fasony, miękkie tkaniny, ponadczasowe dzianiny oraz elegancka paleta barw przełamana mocnymi akcentami. Jesień i zima według marki malują się ciemnymi granatami, czernią, a także odważną magentą i odcieniami fioletu, dopełnionymi zielenią, szarościami i srebrem. Solar jak co sezon prezentuje unikatowe i charakterystyczne printy, które od lat stanowią znak rozpoznawczy marki. Poszukując inspiracji, projektantki marki Solar podążały szlakiem światowych stolic mody. Paryż, Mediolan czy Nowy Jork to nie jedyne miejsca, które pozwoliły na stworzenie różnorodnej, aczkolwiek spójnej kolekcji. Obok reinterpretacji klasycznego stroju biznesowego znajdują się także eleganckie sukienki, garnitury formą przywołujące styl sprzed epoki, pudełkowe żakiety, dopasowane spodnie. Nie zabrakło także ekstrawaganckich propozycji, jak sukienki inspirowane orientem. Czerpiąc ze światowych trendów projektantki nie zapomniały o dziedzictwie Solar, tworząc kolekcję wpisującą się w filozofię marki. Początki firmy wiążą się z marzeniami o dalekich podróżach, a rezultatem jednej z takich wypraw była chęć podarowania świadomym i pewnym siebie kobietom czegoś pięknego, czyli doskonałej jakości ubrań. Ten cel przyświeca firmie do dziś, dzięki czemu Solar to jedna z najważniejszych marek modowych, która wyznacza trendy na rynku.

POLISH HITS

andrzej bargiel

S Z Y B KO , S Z Y B C I E J fast and even faster IDZIE ŚLADEM NAJWIĘKSZYCH HIMALAISTÓW, KTÓRZY W GÓRACH WYTYCZALI NOWE DROGI, PRZEKRACZALI GRANICE LUDZKICH MOŻLIWOŚCI. WŁAŚNIE WSZEDŁ NA K2, DRUGI NAJWYŻSZY SZCZYT NA ZIEMI, I ZJECHAŁ Z NIEGO NA NARTACH. ANDRZEJ BARGIEL – BO O NIM MOWA – JEST JEDYNYM CZŁOWIEKIEM, KTÓRY TEGO DOKONAŁ. ❚ HE FOLLOWS IN THE FOOTSTEPS OF THE GREATEST MOUNTAINEERS, AND LIKE THEM, HAS FORGED NEW ROUTES AND PUSHED THE LIMITS OF HUMAN ENDURANCE. HE RECENTLY CLIMBED K2, THE SECOND HIGHEST PEAK IN THE WORLD, AND SCHUSSED DOWN IT ON SKIS. ANDRZEJ BARGIEL IS THE ONLY MAN TO HAVE ACHIEVED THAT.

Andrzej Bargiel świadomie zrywa z mitem himalaisty herosa. Mówi, że dla dobrze przygotowanego, żyjącego górami sportowca Himalaje są jak Tatry. ❚ It He consciously bucks the stereotype of the heroic Himalayan climber. He maintains that the Himalayas are just like the Tatras for a well prepared athlete.

106

dy 22 lipca tego roku, zaledwie po 8 godzinach wspinaczki, stanął na szczycie najtrudniejszego do zdobycia ośmiotysięcznika na ziemi, jego wyprawa dopiero się zaczynała. Nie było euforii, odprężenia, a maksymalne skoncentrowanie na tym, co przed nim. Wielu mówiło mu, że z K2 na nartach zjechać się nie da. Teraz miał szansę pokazać im, że się mylą. Zapiął narty, ostrożnie, żeby któraś nie zjechała, niwecząc miesiące przygotowań, i zaczął zjeżdżać…

When, after barely eight hours of climbing, Bargiel put his feet on the peak of the world’s most challenging eight-thousander on 22 July this year, his expedition had only just begun. There was no euphoria or relaxation. He was completely focused on what lay ahead. Many had argued that it was impossible to ski down K2. Here was his chance to prove them wrong. He put his skis on carefully – if one of them slid down, then months of preparations would have gone to waste – and began his descent.

PROSTY PRZEPIS Błyskawiczne wejście i zjazd na nartach to jego patent na wysokie góry. Choć jak mówi, z nikim nie rywalizuje. Dla Andrzeja Bargiela chodzenie w góry to przyjemność, a żeby ją czerpać, musi być bezpiecznie. − Jeśli jesteś szybki, możesz uciec przed załamaniem pogody, nie spędzasz dużo czasu w warunkach, które są zabójcze − tłumaczy. W 2016 r. w rekordowym czasie wszedł na pięć siedmiotysięczników tzw. Śnieżnej Pantery. Pod jednym z nich kierownik wyprawy powiedział do Andrzeja, że albo wejdzie za parę godzin, albo za tydzień, bo idzie załamanie pogody. Nie lubi czekać. 3,5 tys. m przewyższenia wszedł w 7,5 godz. Niektórzy w bazie nie zdążyli go jeszcze zobaczyć, a on miał już zdobyty szczyt. Mówi, że wytrzymałość można wypracować. Jest na to prosty przepis. Urodzić się w górach, najlepiej w beskidzkiej Łętowni, mieć 3 km do szkoły i jeździć do niej na sankach, a później na nartach. Mieć dziesięcioro rodzeństwa, które właściwie samo się wychowuje. Pomagać w gospodarstwie: siać, orać, rąbać

A SIMPLE FORMULA A fast climb followed by a descent on skies what Bargiel does in high mountains. Although, as he says, he is not competing with anyone. Bargiel loves mountain climbing, but this is a pastime where safety comes first. “You have to be fast to avoid changes in the weather. You can’t spend too long in deadly conditions”, he explains. In 2016, he climbed the five seven-thousanders in the “Snow Leopard” Mountains in Central Asia in record time. At the foot of one of them, the expedition manager told Bargiel that unless he started climbing in a couple of hours, he’d have to wait another week, because the weather was about to change for the worse. Bargiel doesn’t like waiting. He covered the 3,500 steep metres in 7.5 hours. Bargiel says that you can build endurance, and has a simple formula to do so. You need to be born in the mountains, live 3 km from school, and have to take a sledge and later skis, to get there. You also need to have ten siblings who basically grow up unattended. Then you need to help out on the farm. Never give



©MAREK OGIEŃ

tekst | by tomasz cholaś

©CREDITS



107

POLISH HITS drewno. Nie zrażać się, gdy wiązania pierwszych nart, od dziadka, rozlecą się podczas zjazdu, a drugie, wymienione za paletki do ping-ponga i scyzoryk, trzeba będzie skrócić własnoręcznie piłą. W ramach treningów biegać wokół wioski nawet kilkaset kilometrów tygodniowo. − Miałem taką zajawkę, że jak nie poszedłem ćwiczyć, to źle się czułem. Raz obudziłem się o drugiej w nocy i miałem wyrzuty sumienia, że nie poszedłem na trening. Nie dałem rady zasnąć, więc wstałem pobiegać − śmieje się Bargiel. Tylko tych prac polowych nie lubił, wolał z kolegami budować skocznie, trasy zjazdowe do slalomu − niekiedy nawet wycinali las, żeby szybciej zjeżdżać. Miał 15 lat, gdy jego starszy brat Grzegorz, ratownik TOPR-u, zabrał go na narty skiturowe. Andrzej był zachwycony. Wchodził jak opętany na Kotelnicę Białczańską i nie chciał skończyć. Za drugim razem na skiturach już wziął udział w zawodach. Miał za duże buty, niedopasowane narty, ale i tak zajął siódme miejsce. − Postanowiłem, że zostanę skialpinistą. Byłem bardzo zacięty − wspomina. HIMALAJE JAK TATRY? W wieku 17 lat wygrał z seniorami w Pucharze Polski. Żeby zarobić na sprzęt i obozy przygotowawcze, malował kominy, odśnieżał dachy. Na czesne na AWF-ie już nie starczyło. Rzucił studia. Wszystko podporządkował swojej pasji. Głośno zrobiło się o Bargielu w 2010 r., gdy o ponad pół godziny pobił rekord Denisa Urubki w biegu na Elbrus, najwyższą górę Kaukazu. Zaskoczył wszystkich, łącznie z sędziami, którzy dotarli na szczyt, gdy pierwszy zawodnik był już na mecie. − Pomogłem im rozstawić namiot,

andrzej bargiel up, even if the bindings on your first skis, which belonged to your grandfather, crumble on the slope, and you have to trim your second pair, which you’ve swapped for a pocket knife, with a saw. Run hundreds of kilometres a week to stay in shape. “I was so hooked up on it that I couldn’t go to sleep without a workout. Once, I woke up a two o’clock in the morning and had pangs of conscience about missing my workout. I got up did some running”, he laughs. Bargiel never liked farm work. He preferred building ski jumps and slalom trails with his friends. He was 15 when his older brother Grzegorz, a mountain rescuer, first took him ski touring. Bargiel was delighted. He kept climbing and descending Kotelnica Białczańska and didn’t want to stop. After his second ski touring outing, he entered a competition. He came seventh. “I decided to become a ski mountaineer. I was very determined”, he recalls. THE HIMALAYAS ARE LIKE THE TATRAS? Bargiel won the Polish Championship when he was 17, beating several senior competitors. He painted chimneys and cleared snow from rooftops to raise the money for gear and training camps. He subordinated everything to his passion. Bargiel gained publicity in 2010 when he broke Denis Urubko’s Elbrus Race (Elbrus is the highest peak in the Caucasus) by more than half an hour. He shocked everyone, including the judges who found him on the peak when they got there. “I could have put up a tent to get changed and have a hot cup of tea in”, he laughs. Not even the television crew made it on time. “I had to cover the last stretch again just for them.”

BŁYSKAWICZNE WEJŚCIE I ZJAZD NA NARTACH TO JEGO PATENT NA WYSOKIE GÓRY. CHOĆ JAK MÓWI, Z NIKIM NIE RYWALIZUJE. DLA ANDRZEJA BARGIELA CHODZENIE W GÓRY TO PRZYJEMNOŚĆ. A QUICK ASCENT AND SKIING DOWN THE SLOPE IS HIS TAKE ON MOUNTANEERING. HE IS NOT COMPETING WITH ANYTONE, HE CLAIMS. FOR ANDRZEJ BARGIEL MOUNTAIN CLIMBING IS A PLEASURE.

w którym można było się przebrać i napić ciepłej herbaty − śmieje się. Nie zdążyła też ekipa telewizyjna. − Musiałem zrobić powtórkę i przejść ostatni odcinek jeszcze raz. Ciągle jednak nie czuł się zawodowcem, nie miał trenera, finansowego wsparcia, zaplecza medycznego. Gdy inni przyjeżdżali na zawody ze sztabem serwis menów i fizjoterapeutów, on sam przygotowywał plan treningu, sprawdzał trasę przed zawodami, na które przyjeżdżał dzień przed startem, żeby zaoszczędzić na noclegach. − Ciężko pracowałem wiele lat

108

But Bargiel still did not feel like a pro. He had no coach, no financial support, and no medical backup. The other contestants would arrive with an army of technicians and physiotherapists in tow, while he had to design his own workout scheme and do his own recce of the trail. “I had worked really hard for many years and it suddenly struck me that no one was interested, that I had no development prospects”, he recalls. Overtraining resulted in an injury. This coincided with him splitting up with his girlfriend and losing his grandfather. He had



MÓWI, ŻE WYTRZYMAŁOŚĆ MOŻNA WYPRACOWAĆ. JEST NA TO PRZEPIS. URODZIĆ SIĘ W GÓRACH, MIEĆ 3 KM DO SZKOŁY I JEŹDZIĆ DO NIEJ NA SANKACH, A PÓŹNIEJ NA NARTACH. BARGIEL SAYS THAT YOU CAN BUILD ENDURANCE AND HAS A SIMPLE FORMULA TO DO SO. YOU NEED TO BE BORN IN THE MOUNTAINS AND SLEDGE OR SKI TO SCHOOL AT 3 KM AWAY.

i nagle okazuje się, że nikogo to nie interesuje, że nie mam możliwości rozwoju − opowiada dziś. Przetrenował się i nabawił kontuzji. Do tego doszło rozstanie z dziewczyną i śmierć dziadka. Załamał się, przestał jeździć na zawody. Na szczęście nie przestał chodzić po górach – skorzystał z zaproszenia Artura Hajzera i wziął udział w wyprawie na Lhotse i Manaslu. Szczytów nie zdobył (został zawrócony przez kierownika, choć miał siły na atak szczytowy), ale wrócił bogatszy o dwa przemyślenia. Że klasyczny himalaizm to nie jego bajka (dużo czekania, mało akcji górskiej) i że da się zjeżdżać na nartach z ośmiotysięczników.

110

andrzej bargiel

a breakdown and withdrew from competitions. Luckily, he never stopped climbing. He accepted Artur Hajzer’s invitation to accompany him on an expedition to Lhotse and Manaslu. He did not scale either peak, but returned with two insights, viz. that there was nothing romantic about Himalaism (a lot of waiting, and not much actual mountaineering) and that it was possible to ski down an eight-thousander. He decided to do it his way. Because sport should also be fun. And ski mountaineering was the perfect answer. It gives him enormous pleasure and is not harrowing the way traditional climbing is. Bargiel masterminded the Hic Sunt Leones project. He climbs the world’s tallest mountains and skis down them. Bargiel scaled Shishapangma (the first Pole to do so) in 2013, and Manaslu a year later (the fastest ascent ever), and Broad Peak (the first person ever to do so) in 2015. For all that, he doesn’t come across as someone who struggles with the elements, constantly overwhelmed by fatigue. He consciously bucks the stereotype of the heroic Himalayan climber. He maintains that the Himalayas are just like the Tatras for a well prepared athlete – they are simply taller and there is less oxygen.

POLISH HITS

Postanowił, że zrobi to po swojemu. W sporcie musi być też element zabawy. Idealny do tego jest skialpinizm. Daje dużo przyjemności, nie męczy tak jak zwykła wspinaczka. Stworzył projekt Hic Sunt Leones (Tam, gdzie są lwy), co oznacza miejsca niezdobyte, niepoznane. Wchodzi na najwyższe góry Ziemi i zjeżdża z nich na nartach. W 2013 r. Sziszapangma (jako pierwszy Polak), rok później Manaslu (najszybsze wejście w historii), a w 2015 r. Broad Peak (pierwszy człowiek w historii). Nie przypomina przy tym człowieka, który walczy z żywiołem, umęczonego, z soplem u nosa. Świadomie zrywa z mitem himalaisty herosa. Mówi, że dla dobrze przygotowanego, żyjącego górami sportowca Himalaje są jak Tatry – jest tylko wyżej i mniej tlenu. − Nie chodzi o to, żeby przejść kilka kroków i ciężko dysząc, podpierać się pięć minut na czekanie. Jak masz parę, to idziesz i już − mówi Bargiel. GŁOWA PEŁNA PLANÓW Ma świetne wyniki wydolnościowe. Codziennie się rusza: biega po górach, a zimą jeździ na nartach. Trzy miesiące przed wyprawą zaczyna regularny trening, 4−5 godz. dziennie. Mieszka w Zakopanem. Zdarza mu się w ramach treningu wbiegać z Kuźnic na Ka-

A HEAD FULL OF PLANS Bargiel has clocked up some excellent results in endurance tests. He is active every day. He jogs in the mountains, and skis down them in winter. He embarks on a regular workout regimen three months before an expedition and trains 4-5 hours a day. He lives in Zakopane. He sometimes runs non-stop from Kuźnice to the summit of Kasprowy Wierch. He takes the cable car back to spare his knees. Three times up and down, without a minute’s rest. Bargiel can objectively assess conditions in the mountains and remain composed when facing challenges. For example, when he dislocated his shoulder while skiing down Shishapangma, he used his ski pole to put it back in place and continued. He experienced his most dramatic moments in the mountains in his younger days. He was once swept away by an avalanche during the World Championship of Ski Mountaineering near Turin. “You fly away with the snow, and when it stops, its weight begins to crush you. The pressure is enormous. It pushes snow into your nose, ears and mouth. You freeze inside it. Your whole life flashes before your eyes. And then, there is silence”, he recalls. Bargiel has thought about starting his own family. He says that if he ever decided to have children, he

Bargiel ma głowę pełną planów, ale najważniejszy cel jest wciąż ten sam: czerpać radość z jeżdżenia po górach. ❚ Bargiel has a head full of plans, the most important of which is to enjoy skiing in the mountains.

 REKLAMA

ZESZYT ĆWICZEŃ

ĆWICZEŃ

JAK WYGRYWAĆ W ŻYCIU I W PRACY PRAKTYCZNE WARSZTATY ROZWOJU OSOBISTEGO

JUŻ W SPRZEDAŻY  magazyncoaching.pl

facebook.com/MagazynCoaching/

111

POLISH HITS sprowy Wierch. Z powrotem zjeżdża kolejką, żeby oszczędzać kolana. I tak trzy razy, bez odpoczynku. Gdy wbiega po raz trzeci, ludzie patrzą na niego jak na kosmitę. W górach potrafi trzeźwo ocenić sytuację i zachować zimną krew w trudnych momentach. Jak wtedy, gdy w czasie zjazdu z Sziszapangmy wybił sobie bark, a później przy użyciu kijka narciarskiego sam go sobie nastawił i kontynuował zjazd. Najbardziej dramatyczną chwilę w górach przeżył jeszcze jako junior. Na mistrzostwach świata w skialpinizmie pod Turynem

andrzej bargiel przemrożony nos i strasznie wyglądam, że nie powinienem tam jeździć. Ma głowę pełną planów, ale najważniejszy cel jest wciąż ten sam: czerpać radość z jeżdżenia po górach. Znów będzie go można spotkać w Zakopanem uprawiającego ulubiony freeride. − Wpada się w trans, odczuwasz czystą radość, uśmiech nie schodzi z ust – tłumaczy. Lubi takie noce, kiedy spadnie świeży śnieg, księżyc mocno świeci. Bierze wtedy narty i idzie pojeździć w puchu. Tylko on, krystaliczne powietrze i szum sunących nart. Nic nie może się z tym równać. ■

MA ŚWIETNE WYNIKI WYDOLNOŚCIOWE. CODZIENNIE SIĘ RUSZA: BIEGA PO GÓRACH, A ZIMĄ JEŹDZI NA NARTACH. TRZY MIESIĄCE PRZED WYPRAWĄ ZACZYNA REGULARNY TRENING, 4–5 GODZ. DZIENNIE. BARGIEL HAS EXCELLENT RESULTS IN ENDURANCE TESTS. HE IS ACTIVE EVERY DAY: HE JOGS IN THE MOUNTAINS, AND SKIS DOWN THEM IN WINTER. BEFORE AN EXPEDITION HE TRAINS 4-5 HOURS A DAY.

porwała go lawina. − Lecisz w tym śniegu, a kiedy to się zatrzymuje, ta masa cię przygniata. Jest takie ciśnienie, że wpycha ci śnieg do nosa, uszu, do ust. Zastyga się w tym. Przelatuje całe życie przed oczami. I jest cisza − wspomina. Myśli o założeniu rodziny. Mówi, że gdyby zdecydował się na dzieci, przestałby jeździć w Himalaje. − Pewnie nie wycofa się całkiem, ale zmieni góry na mniejsze − przypuszcza jego partnerka Anna, która mocno przeżywa wyprawy Jędrka. Tak jak mama, która zamawia u księdza msze za syna. Żeby wrócił. Ojciec jednak nie traktuje całego tego wspinania poważnie. − Wróciłeś już z tych wycieczek? Przyjechałbyś już do domu i pomógł. Tyle roboty − usłyszał raz od niego. Chciałby kiedyś prowadzić fundację i wspierać dzieci uprawiające sporty ekstremalne. To z myślą o niej na każdą wyprawę znani projektanci szyją mu designerskie kombinezony − będą więcej warte na ewentualnych aukcjach charytatywnych. Zwykle nie wraca w te same góry, ale K2 nie dawała mu spokoju. Rok wcześniej zawrócił z niej już podczas ataku szczytowego, widząc, że warunki nie są dobre. Teraz miało się udać. Zjeżdżał ostrożnie. Bał się, że wywoła lawinę, która porwie innych wspinaczy. Na filmie nakręconym z drona widać, jak schodzi bokiem po dwumetrowym pasku grani, a za nim jest przepaść. Niżej miał do pokonania pełne szczelin pola śnieżne. Kiedy dojechał na dół, po prostu padł. – Miałem wszystkiego dość. Leżałem z godzinę na śniegu, z nartami, nawet ich nie odpiąłem – opowiadał już w Polsce Bargiel. Zadzwonił do mamy. Wcześniej nie mówił jej o swoich planach, nie chciał jej stresować. Przeraziła się. − Zawsze mówi, że mam

112

would stop going to the Himalayas. He would probably never quit, but swap tall mountains for smaller ones, says Anna, his partner, who is always tense whenever he is on an expedition. Bargiel would like to establish his own foundation and support children who are into extreme sports. Bargiel doesn’t normally visit a mountain a second time, but he couldn’t get K2 out of his mind. He had withdrawn from an assault of the summit the previous year because the conditions were not good. He skied down carefully. He was afraid of triggering an avalanche that would have swept away other climbers. You can see him on the drone footage traversing a two-metre stretch of rocky ridge with a precipice underneath. Further down, he had to face snowfields packed with crevices. When he reached the foot of the mountain, he simply collapsed. “I’d had enough of it all. I spent an hour laying in the snow, with my skis on, I didn’t even bother to take them off”, he said when he got back to Poland. He called his mother. He didn’t reveal his plans before going because he didn’t want to scare her. She was terrified. “She always tells me that my nose is frostbitten, that I look so ghastly, and that I shouldn’t be going there.” But he has a head full of plans, the most important of which is to enjoy skiing in the mountains. “You go into a trance, experience pure joy, and simply keep on smiling”, he explains. He likes those nights when everything is blanketed in fresh snow and the moon is shining brightly. He then takes his skis to schuss in the fluff, with no torchlight. Just him, the crisp air and the swish of skis. Nothing will ever compare to that. ■

REKLAMA

25 nearly

Itâ&#x20AC;&#x2122;s a jungle out there. Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants. Warsaw. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl

POLISH HITS

114

seriale

P O L S K A W O D C I N K AC H poland in episodes EUROPA I ŚWIAT JUŻ DAWNO POKOCHAŁY POLSKIE KINO, O KTÓRYM OSTATNIO ZNÓW GŁOŚNO DZIĘKI ZIMNEJ WOJNIE PAWŁA PAWLIKOWSKIEGO. PRZYSZEDŁ I CZAS NA SERIALE. ❚ THE REST OF EUROPE, AND INDEED THE WORLD, HAS BEEN TAKEN BY POLISH CINEMA, WHICH RECENTLY MADE HEADLINES YET AGAIN WITH PAWEŁ PAWLIKOWSKI’S COLD WAR. BUT NOW, POLISH TV SHOWS HAVE ARRIVED. tekst | by wojciech przylipiak

Mroczny jak najlepsze skandynawskie serie Ślepnąc od świateł, genialnie oddający klimat Polski lat 80. Rojst, kryminalna Wataha z niesamowitym krajobrazem Bieszczad w tle czy trzymający w napięciu Belfer. To tylko kilka tytułów, które udowadniają, że Polska stoi serialami. Chce je oglądać Europa, a wkrótce będzie oglądał je świat. Netflix pracuje nad pierwszą polską produkcją oryginalną 1983 w reżyserii m.in. Agnieszki Holland. Jeszcze w tym roku mają rozpocząć się zdjęcia do serii o przygodach wiedźmina Geralta opartej na sadze fantasy Andrzeja Sapkowskiego. To wyjątkowy czas dla polskich seriali. A potrafiliśmy kręcić je zawsze. Czy oparte na znakomitej literaturze (Kariera Nikodema Dyzmy), czy ukazujące rzeczywistość w krzywym zwierciadle (Alternatywy 4). Jednak ich popularność sięgała co najwyżej

Blinded by the Lights, deliciously dark, like the best Scandi noir, Rojst, which recreates the look and feel of 1980s Poland, the criminal series The Pack, which has awesome Bieszczady landscapes as a backdrop, and The Teach are just some of the recent Polish shows. They are popular throughout Europe and are expected to attract worldwide audiences. Netflix is currently working on its first Polish original series 1983. Agnieszka Holland is one of the directors. Shooting for a series which follows the adventures of the witcher Geralt, based on the book series by Andrzej Sapkowski commences later this year. We’ve always known how to make TV good shows. Some have been adaptations of brilliant novels (The Career of Nicodemus Dyzma) or have lampooned Polish society (Alternatywy 4), but their popularity was



115

POLISH HITS

Kryminalna historia Rojsta została osadzona w latach 80. XX w. Piosenkę promującą serial nagrał duet Monika Brodka i producent A_GIM. To cover przeboju Izabeli Trojanowskiej Wszystko, czego dziś chcę. ❚ The crime story Rojst is set in the 1980s. The catchy tune that promotes the series has been recorded by Monika Brodka and A-GIM producer tandem. It’s a cover of Izabela Trojanowska’s 1980s megahit.

innych krajów bloku komunistycznego. Po zmianach ustrojowych, w latach 90. furorę robił Marek Kondrat jako komisarz Halski w serialu Ekstradycja. Dekadę później dobrą kryminalną opowieścią zachwycił Patryk Vega w serii Pitbull. Dziś polskie seriale znów przeżywają rozkwit i to na skalę międzynarodową. Znakomite produkcje przygotowują zarówno nadawcy telewizyjni, jak i coraz bardziej popularne platformy internetowe. Nową jakość widać od połowy tej dekady, kiedy to HBO wyprodukował Pakt oraz Watahę. W tym pierwszym głównym bohaterem jest dziennikarz śledczy, w którego wciela się Marcin Dorociński. Pierwszy sezon był adaptacją norweskiej serii Układ, ale już drugi został oparty na oryginalnym scenariuszu. Trzymająca w napięciu historia z wielką polityką w tle przyciągnęła doskonałym aktorstwem (obok Dorocińskiego zagrali m.in. Borys Szyc, Adam Woronowicz i Magdalena Cielecka) oraz klimatem: pozbawiony jasnych kolorów świat, mocne osadzenie w rzeczywistości i bohaterowie z krwi i kości – żaden z nich nie jest bez winy.

MODA NA NOWĄ SKANDYNAWIĘ HBO rozbiło bank stricte polską opowieścią. W 2014 r. premierę miał pierwszy sezon Watahy. Ten solidnie nakręcony thriller w odcinkach spodobał się nie tylko polskim widzom. Serial był chwalony na Wyspach, m.in. przez wpływowego Guardiana. Widzów przycią-

116

seriale

previously restricted to other Eastern Bloc countries. In the 1990s, after the regime change, Marek Kondrat starred as Inspector Halski in the popular Extradition. A decade later, Patryk Vega impressed viewers with his powerful criminal series Pitbull. Polish TV series are now witnessing a revival and reaching out to international audiences. Excellent productions are now being made by increasingly popular streaming platforms, as well as TV broadcasters. TV was taken to a whole new level in the middle of the decade when HBO released The Pact and The Pack. The Pact’s main character is an investigative journalist played by Marcin Dorociński. The first season was an adaptation of the Norwegian show Mammon, but the second instalment was based on an original script. The main draws of this riveting thriller, set against a backdrop of power politics, include a superb cast (co-starring with Dorociński were Borys Szyc, Adam Woronowicz, Magdalena Cielecka, and Magdalena Popławska) and a chilly and murky ambience that gives a nod to Scandi noir – an onscreen universe devoid of bright colours, a gritty and realistic storyline, and credible characters, none of whom is without sin. THE FAD FOR THE NEW SCANDI NOIR It was HBO that seized the opportunity. The first season of The Pack debuted in 2014. This great serialised thriller captured the attention of Polish and foreign audiences. The show was praised in the UK and received enthusiastic reviews from the influential The Guardian. Viewers were not only captivated by the



POLISH HITS gnęły nie tylko bieszczadzkie krajobrazy, ale też nośny temat związany z problemem uchodźców. Drugi sezon serii, z Leszkiem Lichotą w roli głównej, miał premierę jednocześnie aż w 19 europejskich krajach. Oglądalnością w Polsce Wataha przewyższyła nawet Grę o tron (mowa o legalnych źródłach). – Po modzie na kino i seriale skandynawskie głośno było o produkcjach z Izraela. Teraz coraz większym zainteresowaniem cieszy się kino z naszego regionu. Widzowie szukają „nowej Skandynawii – tłumaczy producentka z HBO Izabela Łopuch. GROZA, INTRYGI I LATA 80. Jesienią będzie miał zaś premierę mocny thriller też produkcji HBO Ślepnąc od świateł, który powstał na podstawie bestsellerowej powieści Jakuba Żulczyka. Czarne charaktery w serialu stworzyli Robert Więckiewicz, Jan Frycz oraz Janusz Chabior. Odważną decyzją było zatrudnienie do głównej roli debiutującego Kamila Nożyńskiego. Jak sprawdził się w roli warszawskiego dilera narkotykowego, który chce zmienić swoje życie? Odpowiedź już w październiku. Na opowieści pełne grozy postawiła też platforma Showmax. W maju zadebiutował serial Patryka Vegi będący rozbudowaną wersją jego kinowego przeboju Kobiety mafii. Od sierpnia na Showmaxie można też oglądać kolejną dobrze skrojoną produkcję, czyli Rojst w reżyserii Jana Holoubka. Siłą osadzonej w latach 80. ub.w. kryminalnej historii są intrygujące szemrane postaci, a wcielają się w nie znakomici aktorzy z Andrzejem Sewerynem i Dawidem Ogrodnikiem na czele.

Bieszczady landscapes, but by the topical themes, e.g. the refugee crisis. The second season, starring Leszek Lichota, premiered in as many as 19 European countries. The Pack had a bigger audience in Poland than Game of Thrones (according to legal streaming sources). HBO’s producer Izabela Łopuch revealed: “After the fad for Scandi movies and shows, Israeli productions were very much in vogue. Now, productions from our region are starting to take centre stage. Viewers are looking for the “new Scandinavia.” MURKY PRESENT AND COMPLEX PAST HBO’s powerful thriller Blinded by the Lights, based on Jakub Żulczyk’s bestselling novel, is slated to debut this autumn. The villains are played by Robert Więckiewicz, Jan Frycz, and Janusz Chabior. The producers have shown a lot of courage in casting the debuting Kamil Nożyński in the lead role. Has he managed to create a credible portrait of a Warsaw drug dealer who wants to transform his life? Showmax is also focusing on productions designed to put you on the edge of the seat. Patryk Vega’s show, an extended version of the blockbuster Women of Mafia, debuted in May. Another powerful production, the TV show Rojst, directed by Jan Holoubek, premiered on Showmax in August. Rojst is a criminal drama set in the 1980s, and the era has been meticulously recreated on the screen. The show’s intriguing but shady characters played by Polish A-listers: Andrzej Seweryn and Dawid Ogrodnik. DESTINED TO SUCCEED Netflix is working on two shows that should stoke global interest in Polish TV series. Both productions promise to be hugely successful, especially The Witcher. The fantasy adventures of the warrior with the ponytail have won the hearts and minds of Sapkowski



©CREDITS

Serial Ślepnąc od świateł wyreżyserował Krzysztof Skonieczny, twórca m.in. Hardkor Disko, a autorem znakomitych zdjęć jest operator od lat pracujący m.in. z Małgorzatą Szumowską – Michał Englert. ❚ Blinded by the Lights was directed by Krzysztof Skonieczny, whose credits include Hardkor Disko, and the director of photography is Michał Englert, who has collaborated with Małgorzata Szumowska for many years.

seriale

118

PROMOCJA

NOVOTEL VILNIUS CENTRE Gedimino av. 16 Vilnius, 01103, Litwa Tel: +370 5/2666200 novotel.com accorhotels.com

Hotel Novotel Vilnius Centre **** Czterogwiazdkowy hotel Novotel Vilnius Centre położony jest w centrum miasta, zaledwie kilka minut pieszo od katedry i starówki i jedyne 15 min jazdy od lotniska. Nowoczesny wystrój, jasne kolory i naturalne oświetlenie sprawiają, że pokoje są oazą spokoju. Obfite śniadanie w formie bufetu z daniami na ciepło serwowane w słonecznej restauracji na pierwszym piętrze hotelu Novotel zapewni energię na cały dzień.

Hotel Novotel Vilnius Centre **** The four-star Novotel Vilnius Centre hotel is located in the heart of the city, just a few-minute walk away from the Cathedral and the Old Town and a 15-minute drive away from the airport. Modern interiors, light colours and natural lighting make each room an oasis of peace and quiet. A diverse buffet breakfast featuring hot dishes served in the sunny restaurant on the first floor of the Novotel will infuse you with energy for the day.

Hotel ibis Vilnius Centre *** Hotel ibis Vilnius Centre mieści się w centrum miasta, blisko zabytkowej starówki, zamku Giedymina i Placu Katedralnego. To idealna opcja zakwaterowania dla osób w podróży służbowej i rekreacyjnej, ponieważ zapewnia łatwy dostęp do głównych atrakcji Wilna. Do dyspozycji gości pozostają 164 pokoje w standardzie Sweet Room – zapewniającym najwyższy komfort w przystępnej cenie.

Hotel ibis Vilnius Centre *** The ibis Vilnius Centre Hotel is situated in the strict centre of the city, in the proximity of the historic Old Town, the Gediminas Castle and the Cathedral Square. It is the perfect accommodation for those travelling to Vilnius for business or pleasure as it offers easy access to the city’s prime landmarks. The hotel has 164 Sweet Room standard rooms offering top quality at affordable prices.

IBIS VILNIUS CENTRE Rinktines str. 18 Vilnius, 9322, Litwa Tel: +370 52658100 ibis.com accorhotels.com



119

Do tego Piotr Fronczewski w roli gangstera. Całość dopełnia znakomita muzyka z tamtych lat, m.in. przeboje Maanamu czy Republiki.

seriale Mads Mikkelsen, w końcu środowisko filmowe obiegła wiadomość, że tę rolę powierzono Henry’emu Cavillowi. Nieznana jest też jeszcze data premiery pierwszego sezonu, wiadomo jedynie, że będzie liczył osiem odcinków. Nieco więcej wiadomo o innej produkcji Netflixa – 1983. To opowieść o alternatywnej historii naszej części Europy, jak przekonuje jeden z producentów Frank Marshall: „Można w niej znaleźć przygodę, kryminał i thriller szpiegowski z fascynującymi bohaterami, którzy sprawią, że widzowie nie będą chcieli oderwać wzroku od ekranu”. Wyreżyserują ją ambasadorki polskiego kina: Agnieszka Holland, Kasia Adamik, Olga Chajdas i Agnieszka Smoczyńska. Wystąpią m.in. Robert Więckiewicz, Andrzej Chyra i Zofia Wichłacz. Premiera planowana jest jeszcze na ten rok. Wygląda zatem na to, że polska serialowa pozycja u fanów niebanalnych serii w tym roku mocno wzrośnie. ■

SKAZANI NA SUKCES Netflix przygotowuje dwa seriale, które powinny podkręcić zainteresowanie polskimi produkcjami na świecie. Oba wydają się skazane na sukces. Szczególnie oparty na prozie Andrzeja Sapkowskiego Wiedźmin. Pełne magii przygody wojownika pokochali już fani książek oraz miłośnicy gier wideo (25 mln sprzedanych gier z serii polskiego studia CD Projekt RED). Nic dziwnego, że Netflix wyczuł w tej historii potencjał. Świat Geralta z Rivii to świat popularnego w ostatnich latach dark fantasy. Trudno oczekiwać, by Wiedźmin stał się takim hitem jak chociażby Gra o tron, ale Netflix na pewno liczy na globalny sukces. Dlatego zatrudnił m.in. specjalistów od widowiskowego kina, którzy pracowali przy realizacji takich seriali jak Daredevil, The Defenders czy Marvel’s Jessica Jones. Jedną z najważniejszych osób zatrudnionych fans and gaming aficionados everywhere – Poland’s do pracy przy produkcji Wiedźmina jest Tomasz BaCD Projekt RED studio has sold 25 million copies of the giński, którego animację Katedra nominowano przed game – so it’s not surprising that Netflix saw laty do Oscara, a konpotential in it. The universe of Geralt of Rivia sultantem został sam „Wiedźmin nie jest jednowymiarowy. reflects the growing popularity of the dark Sapkowski. Długo nie To dużo bardziej złożona literatura i język. fantasy genre. The Witcher is not likely to bebyło wiadomo, kto zaTo osobny, własny gatunek” – mówi come another Game of Thrones, but Netflix is gra główną rolę. SpeTomasz Bagiński. Pierwszy sezon serialu, który wyprodukuje Netflix, będzie liczył definitely counting on international success. kulowano, że będzie to osiem odcinków. ❚ ”The Witcher is no blackThe crew features scores of veteran filmmakand-white protagonist. This is a much ers whose credits include sensational movmore complex literature and language. ies and shows, e.g Daredevil, The Defenders, It’s basically a genre in its own right”, says Tomasz Bagiński. Season One to be aired and Marvel’s Jessica Jones. Tomasz Bagiński, on Netflix will consist of eight episodes. whose animated The Cathedral won him an Academy Award nomination, is one of the key people working on The Witcher and Sapkowski serves as a consultant to the production team. We didn’t know for a long who landed the leading role, but finally the filmmaking community learnt that Henry Caville has been cast. We still don’t know the release date of season one. We know a lot more about 1983, the other “Polish” Netflix Original. This presents an alternative history of our part of Europe. According to the producer, Frank Marshall: “It’s high adventure, a crime story, and a spy thriller rolled into one, with fascinating characters that will keep you coming back to see what happens next.” Successive episodes are being directed by some of the great women of Polish cinema – Agnieszka Holland, Kasia Adamik, Olga Hajdas, and Agnieszka Smoczyńska. The cast includes Robert Więckiewicz, Maciej Musiał, Michalina Olszańska, Andrzej Chyra and Zofia Wichłacz. The show is scheduled to premiere later this year. Poland looks likely to consolidate its premium TV position this year. ■

120

POLISH HITS

©CREDITS



121

PEOPLE AND THE WORLD

air show w radomiu

MAX Z ISKRAMI MAX teams up with Iskra jets TO BYŁA NIEZAPOMNIANA FORMACJA. PASAŻERSKI BOEING 737 MAX 8 LOT-U ZAPREZENTOWAŁ SIĘ EFEKTOWNIE W TOWARZYSTWIE BIAŁO-CZERWONYCH ISKIER, CZYLI WOJSKOWEGO ZESPOŁU AKROBACYJNEGO Z DĘBLINA. ❚ IT WAS AN UNFORGETTABLE FORMATION. THE LOT PASSENGER BOEING 737 MAX 8 LOOKED SENSATIONAL FLANKED BY THE WHITE-AND-RED ISKRAS OF THE MILITARY AEROBATICS TEAM FROM DĘBLIN.

Pasażerski MAX, szkolno-treningowe Iskry i zielone pola Mazowsza. Na zdj.: B737 MAX 8 w asyście samolotów TS-11 podczas prób poprzedzających Air Show w Radomiu. ❚ The MAX, Iskra jet trainers, and the green fields of Mazovia. A B737 MAX 8 escorted by TS-11 Iskras during test flights before the Radom Air Show.

122



©CREDITS

tekst | by konrad majszyk zdjęcia | photos andrzej bąk

123

PEOPLE AND THE WORLD Te zdjęcia wykonano 22 sierpnia br. podczas prób przed Air Show w Radomiu, w których brał udział Boeing 737 MAX (znaki rejestracyjne SP-LVC). Samolot LOT-u wystartował z Lotniska Chopina w Warszawie. W strefie kontrolowanej lotniska w Dęblinie dołączyło do niego sześć maszyn TS-11. Potem MAX i Iskry przeleciały nad lotniskiem w Radomiu. 25 sierpnia, podczas pierwszego dnia Air Show, w pokazie wziął udział B737 LOT-u (SP-LVD), czyli MAX w biało-czerwonych barwach. Przelot z Iskrami odbył się na wysokości 250 m. Następnie TS-11 Iskry odeszły od Boeinga, odlatując na lotnisko macierzyste, a MAX wykonał nad pasem niski przelot. Podczas pokazów samolot pilotowała ta sama załoga: kpt. Jacek Selwat i pierwszy oficer Max Niemczycki. To już kolejna nietypowa asysta dla B737 MAX-a LOT-u. Inna odbyła się 29 czerwca br. podczas pierwszego lotu do Warszawy z fabryki Boeinga w Renton. Wtedy nad wybrzeżem Bałtyku dołączyły do niego trzy wielozadaniowe samoloty F-16C/D. ■

air show w radomiu

1 2

3. TS-11 Iskra to samolot szkolno-treningowy wyprodukowany przez PZL w Mielcu. Przy użyciu zasobników smugowych Iskry potrafią kreślić na niebie efektowne wstęgi. ❚ 3. The TS-11 Iskra is a jet trainer manufactured by WSK “PZL Mielec” (currently PZL in Mielec). Iskras use special smoke machines to paint impressive contrails in the sky.

124

1. Formacja B737 MAX LOT-u i Biało-Czerwonych Iskier. Pokazy odbyły się z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości i utworzenia polskiego lotnictwa wojskowego. 2. Na czele formacji leci B737 MAX 8, najnowocześniejszy samolot wąskokadłubowy we flocie LOT-u. Przewoźnik dysponuje czterema odrzutowcami tego typu. ❚ 1. The LOT B737 MAX 8 and the white-and-red Iska formation. The shows were held to celebrate the centennial of Poland’s independence and the establishment of Polish military aviation. 2. The formation is led by the B737 MAX 8, LOT’s most advanced narrow-body aircraft. LOT has four of them in its fleet. This number will increase to 12 by the end of 2019.

These photos were taken on 22 August 2018 during rehearsals for the Radom Air Show. The aircraft is a LOT Boeing 737 MAX, Reg. No. SP-LVC. The plane took off from Warsaw Chopin Airport and was joined by six TS-11 machines in the control area of Dęblin airfield. Later, MAX and the Iskras flew together in close formation above Radom airport. On 25 August, the brightest star of the first day of the Air Show was the LOT B737 MAX, Reg. No. SP-LVD sporting white-and-red livery. It was accompanied by Iskra jets as it flew 250 m above Radom. The TS-11 Iskras then left the Boeing and went to their home airport, while the MAX completed an impressive low pass over the airstrip. The aircraft was piloted by the same team during the rehearsals and the shows, i.e. Jacek Selwat and First Officer Max Niemczycki. This was another extraordinary escort for the LOT B737 MAX. On 29 June, on its delivery flight to Warsaw from Rentonine, it was joined by three F-16C/D aircraft over the Baltic. ■

SCIENCE

ranking telefonów komórkowych

SMARTFON ZAMIAST A PA R AT U replaced by smartphones

WSPÓŁCZESNE SMARTFONY MAJĄ NA TYLE DOBRE APARATY FOTOGRAFICZNE, ŻE ZABIERANIE ZE SOBĄ W PODRÓŻ APARATU KOMPAKTOWEGO TRACI SENS. KTÓRY SMARTFON WYBRAĆ, JEŚLI ZALEŻY NAM NA JAK NAJLEPSZYCH ZDJĘCIACH? ❚ MODERN SMARTPHONES ARE FITTED WITH SUCH GOOD CAMERAS THAT PUTTING A COMPACT CAMERA INTO YOUR LUGGAGE NO LONGER MAKES SENSE. WHICH SMARTPHONE SHOULD YOU CHOOSE FOR THE BEST PHOTOS? tekst | by konstanty młynarczyk

126

©ADOBE STOCK

o, jakie zdjęcia robi dany telefon, jest dziś jednym z najważniejszych czynników, jakie bierzemy pod uwagę, wybierając smartfon. Producenci doskonale o tym wiedzą, podkreślając w reklamach fotograficzne możliwości swoich urządzeń. Jak więc dobrze kupić smartfon z aparatem? Przede wszystkim nie wolno sugerować się tym, co najczęściej pokazują producenci w specyfikacji, czyli „ile ma megapikseli”. Liczba czujników światłoczułych składających się na matrycę aparatu, podawana w milionach pikseli (MP), ma oczywiście znaczenie, ale niekoniecznie więcej znaczy lepiej. Dla powstającego obrazu dużo ważniejszy jest na przykład rozmiar samej matrycy – im większa, tym mniejsze są zakłócenia obniżające jakość zdjęcia. Producenci nie podają najczęściej tego parametru, ale coraz częściej można znaleźć informację o rozmiarze pojedynczego piksela. Im jest on większy (w mikrometrach), tym lepiej. Ważna jest też optyczna stabilizacja obrazu (OIS), czyli mechanizm redukujący drgania obiektywu aparatu podczas robienia zdjęcia. Dzięki temu automatyka aparatu może używać dłuższych czasów otwarcia migawki bez obawy o ostrość zdjęcia, co pomaga podczas fotografowania w gorszym świetle. Jednym z najważniejszych parametrów, na które trzeba zwrócić uwagę, jest wartość przysłony aparatu oznaczona F. Współczesne smartfony mają najczęściej obiektywy z przysłoną o wartości F/2.0 do F/1.5. W uproszczeniu, im mniejsza wartość przy literce F, tym więcej światła wpada przez obiektyw i trafia na matrycę, a to oznacza lepsze zdjęcia. Standardem wśród telefonów z wyższej półki stało się instalowanie podwójnych aparatów fotograficznych. Najczęściej taki zestaw składa się z dwóch różnych obiektywów i dwóch różnych matryc, z których obrazy są potem obrabiane przez oprogramowanie telefonu i wykorzystywane oddzielnie lub razem. W niektórych smartfonach drugi aparat służy do zbierania informacji o głębi obrazu pomagających uzyskiwać efekt rozmycia (bokeh), w urządzeniach LG dodatkowy aparat ma obiektyw o szerokim kącie pozwalający robić świetne zdjęcia krajobrazów czy architektury, ale najczęstszym pomysłem na dwa aparaty jest zastosowanie obiektywów o różnych ogniskowych. Umożliwia to uzyskanie optycznego powiększenia (zoomu) bez utraty jakości zdjęcia, tak jak ma to miejsce przy powiększeniu cyfrowym, które jest tylko „powiększaniem obrazka”. Najnowszym trendem jest zaprzęganie do wspomagania fotografii w smartfonie sztucznej inteligencji. Mowa tu o algorytmach, które pozwalają oprogramowaniu aparatu rozpoznać zawartość fotografowanej sceny oraz dobrać optymalne ustawienia. Najczęściej algorytmy podbijają intensywność kolorów, poprawiają doświetlenie, dodają rozmycie tła lub „wyciągają” detale.

The quality of images captured by the camera is one of the key selection criteria when choosing a smartphone. Manufacturers are well aware of this and their commercials highlight the capabilities of their cameras. So how to choose a smartphone with a camera? First of all, you should not rely on what the manufacturers usually declare in their specifications, viz. “the number of megapixels”. The number of photo-sensitive sensors that form the matrix described in millions of pixels (MP) is obviously important, but doesn’t always make the camera better. What is even more important for image quality is the size of the matrix itself – the bigger it is, the smaller the effect of interference on the quality of the shot. Most manufacturers fail to specify this parameter, but you can usually find out what the pixel size is. The bigger, the better. Particularly important is Optical Image Stabilization (OIS). This reduces the blurring that results from the vibrations of the camera, which allows automated functions to benefit from faster shutter speeds. This means less blur and guarantees perfect shots even in poor lighting conditions. Some smartphones are fitted with digital image stabilisation which is much less effective. One of the key parameters you should consider when comparing smartphone cameras is the f-number. This expresses the focal length on the aperture. Most modern smartphones come with a lens a F/2.0 to F/1.5 aperture. In other words, the higher the f-value, the more light the lens can let into the matrix. This translates into better quality shots in poor light. Dual cameras are the new must-have for top-end smartphones. This setup usually features two different lenses and two different matrices. These produce images which are later processed by the device’s software to be used together or separately. Different manufacturers have different ideas as to how to apply the dual camera application. In some smartphones, the second camera is used exclusively to sense depth in order to create background blur (bokeh) effects. LG smartphones are fitted with an additional wide-lens camera for perfect landscape and architecture shots, but dual cameras usually come with lenses of different focal lengths. Unlike digital zoom, which merely “enlarges the image”, it helps create an optical zoom effect without compromising image quality. The latest trend in smartphone photography is to tap into the capabilities of Artificial Intelligence (AI). Machine learning and deep learning algorithms can help camera software recognise the content of of a photographed scene and select those settings which the people who “taught” it regard as optimal. Usually algorithms over-saturate colours, enhance lighting, create a blurred background effect, and/or sharpen details.



127

SCIENCE

ranking telefonów komórkowych

1. HTC U12+

2. SONY XPERIA XZ2

Bardzo szybki i elegancki telefon z nietypową technologią pozwalającą na uruchamianie aplikacji lub funkcji przez odpowiednie ściskanie obudowy. Zdjęcia U12+ mają naturalne kolory i bardzo dobrą rozpiętość dynamiczną. ❚ An ultra-fast and elegant smartphone with unique technology that triggers apps or actions by squeezing the casing the right way. The U12+ produces natural colours and an excellent dynamic range.

Ostatni chyba smartfon z najwyższej półki z tylko jednym aparatem z tyłu i pierwszy zrywający z charakterystycznym wyglądem kolejnych Xperii. W dziedzinie fotografii Sony pozostaje trochę w tyle za rywalami, ale aparat XZ2 w niektórych przypadkach potrafi pokazać pazury. ❚ One of the last top-end smartphones with a single rear camera, and the first to break away from the distinctive Xperia design. Sony is lagging a little behind its rivals in the photography department, but the XZ2 can sometimes produce impressive results.

+ Naturalne kolory. ❚ Natural colours + Kierunkowe nagrywanie dźwięku w wideo. ❚ Directional sound recording in video. + Dobry tryb HDR. ❚ Good HDR mode. 3500 ZŁ

+ Ekran z trybem HDR. ❚ HDR mode screen. + Doskonały tryb filmów super slow motion. ❚ Excellent slow motion video mode. – Brak optycznej stabilizacji aparatu. ❚ No optical stabilisation. 3600 ZŁ

3. SAMSUNG GALAXY S9+

+ Bardzo dopracowana nakładka na system Android. ❚ + An excellent Android launcher. + Świetne zdjęcia, także w słabym świetle. ❚ Perfect shots, even in poor light. + Bogate wyposażenie i możliwości dodatkowe. ❚ A wide range of functionalities and additional capabilities. 3999 ZŁ

128

4. LG G7 THINQ Producent już nazwą swojego urządzenia podkreśla, że smartfon wykorzystuje przy robieniu zdjęć tak zwaną sztuczną inteligencję, jednak najmocniejszą stroną G7 okazuje się kręcenie filmów. Oprogramowanie aparatu pozwala uzyskać bardzo dużą kontrolę nad filmowanym materiałem. ❚ As the name suggests, this smartphone uses AI to take photos, but the G7’s greatest strength are its video features. The camera’s software gives the user a lot of control in shooting videos. + Bardzo duże możliwości filmowe. ❚ Excellent video features. + Szerokokątny aparat tylny. ❚ Rear wide-angle camera. – Jakość fotografii niższa niż w czołówce. ❚ Quality of shots lower than that of top phones. 3500 ZŁ



Smartfon, który wygląda jak rekwizyt z filmu science fiction i ma na pokładzie wszystko, o czym moglibyście pomyśleć, włącznie z barometrem, czujnikiem pulsu i ładowaniem bezprzewodowym. Jego podwójny aparat fotograficzny należy do absolutnej czołówki, ustępując tylko Huaweiowi P20 Pro. ❚ A smartphone that resembles a prop from a science-fiction movie and is fitted with everything you could ever want, including a barometer, a blood pressure monitor, and wireless charging functionality. Its dual camera is surpassed only by that of the Huawei P20 Pro.

©CREDITS



129

SCIENCE

ranking telefonów komórkowych

5. APPLE IPHONE X

6. HONOR 10

Przez ostatnie lata pod względem możliwości fotograficznych iPhone pozostaje w cieniu flagowych smartfonów Samsunga i Huaweia, wciąż jednak utrzymując bardzo wysoki poziom. iPhone X ustępuje trochę P20 Pro czy Samsungowi S9+, ale to wciąż ścisły „top” mobilnej fotografii. No i stoi za nim cały ekosystem Apple… ❚ In recent years, the iPhone has been overtaken by Samsung’s and Huawei’s flagship smartphones, but nevertheless continues to maintain an extremely high standard. The iPhone X might not be as good as the P20 Pro or the Samsung S9+, but it is at the top of the game in mobile photography – and it has the Apple ecosystem behind it.

Jest równie szybki co smartfony z najwyższej półki, ale dzięki zastosowaniu trochę mniejszego i gorszego ekranu oraz aparatów fotograficznych kosztuje o jedną trzecią mniej. Dzięki wykorzystaniu technologii pochodzącej od Huaweia, Honor 10 jest jednak najlepszym „fotografem” w swojej kategorii cenowej. ❚ The Honor 10 is just as fast as high-end smartphones, but has a slightly smaller and inferior screen and cameras. Still, it costs one-third less. With Huawei technology, the Honor 10 is the best “photographer” in its price range.

+ Integracja z całym ekosystemem firmy Apple. ❚ Integration with Apple ecosystem.

+ Bardzo dobra wydajność. ❚ Excellent efficiency. + Świetne zdjęcia jak na tę półkę cenową. ❚ Great photos considering the price range.

+ Świetne efekty portretowe z wykorzystaniem mapowania twarzy. ❚ Great portraits using facial mapping.

– Mocno odstaje od najlepszych. ❚ It ranks far behind the best smartphones.

– Bardzo wysoka cena. ❚ Very high price.

OK. 1900 ZŁ

4600 ZŁ

7. XIAOMI MI MIX 2S

+ Najwyższa jakość wykonania i wydajność. ❚ The highest quality of finish and efficiency. + Doskonałe zdjęcia nocne. ❚ Great night shots. + Bardzo dobra cena. ❚ Excellent price. – Brak wodoodporności. ❚ No waterproofing. 2600 ZŁ

130

8. HUAWEI P20 PRO Król mobilnej fotografii. Ten telefon wykorzystuje wszystkie technologie, które mogą poprawić jakość zdjęć, od stabilizacji optycznej, przez oversampling, aż do użycia sztucznej inteligencji, a efekty są doskonale widoczne. ❚ The king of mobile photography. This smartphone benefits from every technological solution that can improve the quality of the shot – from optical stabilisation through oversampling to harnessing Artificial Intelligence for clearly visible results. + Najwyższa jakość zdjęć. ❚ The highest quality of shots. + Doskonałe zdjęcia nocne. ❚ Perfect night time photographs. + Bezstratny zoom x3, hybrydowy x5. ❚ x3 lossless zoom, x5 hybrid. – Sztuczna inteligencja czasem przesadza z podbiciem kolorów. ❚ Artificial Intelligence tends to produce oversaturated colours. 3500 ZŁ

Najwyższa jakość wykonania, doskonały wygląd, świetne wyposażenie i dopracowana nakładka na system Android, do tego wydajność lepsza niż w Samsungu czy Huaweiu, a cena wyraźnie niższa. Mi Mix 2S to także pierwszy telefon Xiaomi, o którym można powiedzieć, że jakością fotografii dorównał czołówce. ❚ The highest quality of finish, great design and functionalities, a well-rounded Android launcher, greater efficiency than that of comparable Samsung and Huawei offerings, and a lower price tag. The Mi Mix 2S is also the first phone from Xiaomi which challenges leading smartphones.

OPENING HOURS:

www.amberwarsaw.pl REKLAMA

Silverline_Kaleidoscope_0918.indd 1

14/08/2018 15:33

Ekspresem do superfigury! Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć? Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie! You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time! Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Jej unikalność polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Marek Murawski, chirurg plastyk. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej. Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków. Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists – Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Marek Murawski, plastic surgeon. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin. Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja. Free consultation with Kaleidoscope.

L I F E STO RY

jan paweł II

PA P I E Ż , J A K I EG O N I E BY ŁO a pope like no other WYBÓR KARDYNAŁA KAROLA WOJTYŁY NA PAPIEŻA 16 PAŹDZIERNIKA 1978 R. BYŁ JEDNĄ Z NAJWIĘKSZYCH SENSACJI XX W. PO RAZ PIERWSZY OD BLISKO PIĘCIU WIEKÓW KARDYNAŁOWIE WYBRALI NIE-WŁOCHA, W DODATKU WOJTYŁA POCHODZIŁ „ZZA ŻELAZNEJ KURTYNY”, Z KRAJU, W KTÓRYM WŁADZĘ SPRAWOWALI KOMUNIŚCI. ❚ THE ELECTION OF CARDINAL KAROL WOJTYŁA TO THE PAPACY ON 16 OCTOBER 1978 WAS ONE OF THE GREATEST SENSATIONS OF THE 20TH CENTURY. FOR THE FIRST TIME IN NEARLY FIVE HUNDRED YEARS, THE CARDINALS HAD NOT ONLY ELECTED A NON-ITALIAN, BUT A MAN FROM A COUNTRY “BEHIND THE IRON CURTAIN”, WHERE POWER WAS WIELDED BY COMMUNISTS. tekst | by grzegorz polak, muzeum jana pawła ii i prymasa wyszyńskiego

There has never been a pope with such a vibrant personality and rich life experience. In his youth, Wojtyła wrote poems and plays, and was an actor in the underground Rhapsody Theatre in wartime Kraków. His stage presence was an act of courage, as this sort of “exposure” could have led to execution or imprisonment in a concentration camp. During the German occupation, he worked as a labourer in a quarry. It was then that the young Woytyła decided to join an underground seminary. Woytyła was consecrated a bishop at the age of 38. The news reached him while he was canoeing with friends. As a bishop, and later a cardinal, he continued to go canoeing and hiking. He also used to throw parties for his friends’ children at the Bishop’s Palace in Kraków. On the top of that, he was well educated



132

©CREDITS

ie było dotychczas papieża o tak bogatej osobowości i doświadczeniu życiowym. Karol Wojtyła w młodości pisał wiersze i dramaty, podczas wojny, w Krakowie, był aktorem konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego. A warto wspomnieć, że występy w takim teatrze były aktem sporej odwagi, w razie „wpadki” bowiem zostałby rozstrzelany albo zesłany do obozu koncentracyjnego. Podczas okupacji niemieckiej pracował jako robotnik w kamieniołomach. To wtedy właśnie młody Karol podjął decyzję o wstąpieniu do konspiracyjnego seminarium duchownego. Biskupem został wybrany w wieku zaledwie 38 lat, a nominacja przyszła, kiedy pływał na kajakach z młodzieżą. Jako biskup, a następnie kardynał nie zaprzestał wypraw kajakowych i wycieczek górskich.

©CREDITS

W przyszłym roku w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie zostanie otwarte Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego. Na zdj. Ojciec Św. podczas mszy beatyfikacyjnej słoweńskiego duchownego Antona Martina Slomšeka. Maribor, Słowenia, 1999 r. ❚ The John Paul II and Cardinal Wyszyński Museum will be opened next year at the Temple of Divine Providence in Poland. Image below: The Pope during the Beatification Mass of Slovenian priest Anton Martin Slomšek. Maribor, Slovenia, 1999.



133

L I F E STO RY

jan paweł II

2 3

NWOSSINVERUM VENDIC TEM IUR, IUNT UT REM ID UT ET EXPLIBEAT E

1. Polska, rok 1985. 2. Wybór na papieża Karola Wojtyły w 1978 r. był jedną z największych sensacji XX w. 3. Msza inauguracyjna, 22.10.1978 r. ❚ 1. Poland, 1985. 2. The election of Karol Wojtyła as Pope in 1978 was one of the greatest sensations of the 20th century. 3. The inaugural mass held on 22 October 1978.

134

W rezydencji biskupiej w Krakowie urządzał kinderbale dla dzieci swoich przyjaciół. W dodatku był wszechstronnie wykształcony i znał kilkanaście języków. Jako profesor filozofii wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po jego wyborze na papieża prasa włoska pisała z zachwytem: „Jan Paweł II to prawdziwy mężczyzna!”, ponieważ jego poprzednicy byli mizernej postury, a ich menu opierało się na ścisłej diecie. Wojtyła tymczasem mógł pochwalić się wysportowaną sylwetką, ponadto świetnie pływał i szusował na nartach, a ku zdziwieniu wielu zjadał wszystko, co mu podawano, włączając potrawy wysokokaloryczne. Nie raz zresztą mówiono, że z okien kuchni papieskiej dochodzą zapachy smażonej na boczku jajecznicy. Papież zaskakiwał non stop swoich współpracowników, także wtedy, gdy poprosił o wybudowanie basenu w rezydencji w Castel Gandolfo, aby podtrzymać swą tężyznę fizyczną. „Będzie mniej kosztowało niż nowy wybór papieża” – argumentował. Jan Paweł II starał się pokazywać światu, w czym tkwi istota chrześcijaństwa, a siebie stawiał za przykład. 13 maja 1981 r. turecki terrorysta próbował go zabić na placu św. Piotra. Kiedy papież po zamachu odzyskał przytomność, przebaczył niedoszłemu zabójcy.

in many subjects and fluent in many languages. As a philosophy professor, he lectured at the Catholic University of Lublin. After his election to the papacy, the excited Italian press wrote: “John Paul II is a real man!”, as his predecessors had been slightly built and followed strict dietary regimens. Wojtyła had an athletic body, was a strong swimmer and skier, and ate whatever was put in front of him, including high-calorie dishes. At the beginning of his pontificate, journalists caught a whiff – literally – of eggs fried on bacon wafting from the windows of the papal kitchen. The Pope shocked his associates, when he asked to have a swimming pool installed at his Castel Gandolfo residence to stay fit. “It will be cheaper than electing a new pope”, he argued. John Paul II demonstrated the quintessence of

4. Karol Wojtyła na kajakach na Drawie, 1955 r. 5. Spotkanie papieża z rabinem Israelem Meirem Lauem i rabinem Eliahu Bakshim Doronem, Jerozolima 2000 r. 6. Papież pozdrawia wiernych podczas wizyty w Irlandii w 1979 r. ❚ 4. Karol Wojtyła kayaking on the Drawa river, 1955. 5. Meeting of the Pope with the rabbi Israel Meir Lau and rabbi Eliahu Bakshim Doron, Jerusalem, 2000. 6. The Pope greets people during his papal visit to Ireland, 1979. 6

4 5

DLA MŁODZIEŻY JAN PAWEŁ II BYŁ NIE TYLKO AUTORYTETEM I PRZYJACIELEM, ALE TAKŻE IDOLEM. ODNALEŹLI W NIM CZŁOWIEKA, KTÓRY ZACHOWAŁ HARMONIĘ MIĘDZY TYM, CO GŁOSIŁ, I TYM, CO CZYNIŁ. JOHN PAUL II WAS NOT ONLY AN AUTHORITY FIGURE AND A FRIEND, BUT ALSO AN IDOL OF YOUNG PEOPLE. THEY SAW HIM AS A MAN WHO ACTUALLY WALKED THE TALK.

Był papieżem, który w jeszcze większym stopniu niż jego poprzednicy wpłynął na bieg historii. Przypisuje się mu wielkie zasługi w demontażu bloku komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej. Jego wołanie z uroczystości inauguracji pontyfikatu: „Nie lękajcie się!”, było otuchą dla milionów ludzi żyjących pod jarzmem totalitaryzmu i wyzwaniem dla rządzących na Kremlu. Oddziaływanie papieża Polaka wybiegało znaczenie poza obręb Kościoła katolickiego. W 1986 r. w Asyżu, przy grobie św. Franciszka, na modlitwach o pokój zgromadził ludzi wielu religii. Dla niego ludzkość była jedną wielką rodziną, a w każdym człowieku widział odbicie Boga. Dlatego tak ważny dla Ojca Świętego był dialog ponad wszelkimi podziałami. Dla relacji chrześcijan z Żydami uczynił więcej niż wszyscy papieże przed nim razem wzięci. W ciągu

Christianity to the entire world. On 13 May 1981, a Turkish terrorist tried to assassinate him in St Peter’s Square. The Pope forgave his would-be assassin as soon as he regained consciousness. John Paul II shaped the course of history much more than did his predecessors. He is believed to have played a pivotal role in communism in Central and Eastern Europe. The appeal he made at his inaugural mass –“Don’t be afraid” – gave heart to millions living under the yoke of communism and threw down the gauntlet to the Kremlin. The impact of the Polish Pope goes beyond the Catholic Church. In 1986, in Assisi, he brought people of many religions around St. Francis’ grave to pray for peace. He perceived humankind as one big family, and saw a reflection of God in everyone. This is what made interreligious dialogue so important to him.



135

two years on the road Nie było papieża, który tak często podróżował jak Jan Paweł II. Zdawał sobie sprawę, że większość ludzi, zwłaszcza z najbiedniejszych zakątków świata, nie jest w stanie odwiedzić go w Rzymie. W ciągu prawie 27 lat pontyfikatu podczas 104 pielgrzymek zagranicznych odwiedził 130 krajów pokonując dystans ok. 1 mln 700 tys. km. Długość ta odpowiada trzykrotnej odległości między Ziemią a Księżycem, czyli prawie 30-krotnemu obiegnięciu Ziemi wokół równika. W podróżach Jan Paweł II spędził ponad dwa lata swego pontyfikatu. ❚ No other pope has travelled so frequently or extensively as John Paul II. He realised that very few people, especially from the most underprivileged parts of the world, could visit him in Rome, so he made frequent trips to every continent. As Pope, he made 104 foreign journeys, visiting 130 countries, logging approx. 1,700,000 km. This is roughly three times the distance between the Earth and the Moon. John Paul II spent more than two years of his pontificate travelling.

27 lat pontyfikatu ponad sto razy przemawiał do Żydów. Jako pierwszy papież – od czasów św. Piotra – przekroczył także próg synagogi. W wielu wystąpieniach potępiał antysemityzm, a Żydów nazywał „starszymi braćmi w wierze”. Dbał też o dobre relacje katolików z muzułmanami: ucałował Koran, świętą księgę islamu, był pierwszym papieżem, który odwiedził meczet. Łączyły go przyjacielskie stosunki z przywódcą buddyjskich Tybetańczyków, Dalajlamą. Również jako pierwszy papież oficjalnie odwiedził buddyjską pagodę. Był uwielbiany przez młodych na całym świecie, choć stawiał im wysokie wymagania moralne. Na Światowym Dniu Młodzieży z Janem Pawłem II w stolicy Filipin Manili zanotowano udział 5 mln osób. Dla młodzieży Jan Paweł II był nie tylko autorytetem

Karol Wojtyła kochał góry, zwłaszcza Tatry. Po 1978 r., gdy został wybrany na papieża, na Podhalu pojawił się trzy razy. Na zdj. Hiszpania, 1989 r. ❚ Karol Wojtyła loved the mountains, especially the Tatras. After 1978 when he was elected the Pope he returned to the Polish Highlands three times. Image: Spain 1989.

136

i przyjacielem, ale także idolem. Odnaleźli w nim człowieka, który zachował harmonię między tym, co głosił, i tym, co czynił. Kiedy umierał, młodzi z całego świata wypełnili plac św. Piotra pod jego oknami. Dotarło to do papieża, który wyszeptał: „Szukałem Was, a teraz Wy przyszliście do mnie”. ■

John Paul II did more for Christian-Jewish relations than every previous pope combined. During the 27 years of his pontificate, he addressed the Jews more than a hundred times. He was the first pope since St Peter to enter a synagogue. He publicly condemned Anti-Semitism on many occasions, and referred to Jews as “our elder brothers in the faith.” He nurtured also good relations between Catholics and Muslims. He kissed the Qur’an and was the first pope ever to visit a mosque. He maintained a friendly relationship with the spiritual leader of the Tibetan Buddhists, the Dalai Lama.He was also the first pope to enter a Buddhist pagoda. Despite setting high moral expectations for them, he was adored by young people worldwide. Five million people turned out for the World Youth Day staged in Manila, the capital of the Philippines. John Paul II was not only an authority figure and a friend, but also an idol of young people. They saw him as a man who actually walked the talk. When he was dying, young people congregated beneath his windows in St Peter’s Square. The news reached the Pope who whispered: “I kept looking for you, and now you’ve come to me.” ■

©BEW

DWA LATA W PODRÓŻY

jan paweł II

©CREDITS

L I F E STO RY

Wyjątkowy magazyn o urokach życia za miastem

Czytaj taniej w prenumeracie ©CREDITS

infolinia: 22 360 37 77 kiosk.burdamedia.pl JUŻ W SPRZEDAŻY facebook.com/SielskieZycieMagazyn



137

FILM C U LT U R E

nasze rekomendacje

TAK HARTOWAŁA SIĘ STALÓWKA

young astrid

To nie jest kolejna nudna biografia. Młodość matki Dzieci z Bullerbyn i Pippi Pończoszanki stała się tu pretekstem do opowiedzenia o dziewczynie, która wbrew panującym zasadom i rygorom postanowiła iść własną ścieżką. Aż strach pomyśleć, co by było, gdyby nie wydostała się z rodzinnego gospodarstwa. Film zdobył główną, przyznawaną przez publiczność nagrodę na festiwalu Transatlantyk w Łodzi. ❚ This is not another boring biography. The youth of the creator of The Six Bullerby Children and Pippi Longstocking is used to tell the story of a girl who defied the mores of her time to live her life her own way. The movie garnered the People’s Choice Award at Transatlantyk Festival in Łódź. Młodość Astrid | Becoming Astrid, dir. Pernille Fischer Christensen

BEZ PAMIĘCI

a hole in the head Z mroków dworca wyłania się kobieta. Kim jest? Skąd przyszła? Tego się wkrótce dowiemy, choć ona sama tego nie pamięta, bo cierpi na zaburzenia pamięci. Dlaczego wycięło ją z własnego życia – to już trudniejsze pytanie. Film Agnieszki Smoczyńskiej debiutował w Cannes. ❚ A woman emerges from the darkness of a train station. Who is she? Where did she come from? We will find out soon enough, but not so the woman, as she is suffering from amnesia. Why was she cut out from her own life? That’s a much trickier question. Agnieszka Smoczyńska’s drama premiered in Cannes.

138

BOOK RZECZOWA PODRÓŻ an object(ive) journey

CO W DUSZY GRA? playing the drum Jeden z najlepszych polskich reżyserów musicalowych Wojciech Kościelniak sięga po powieść Güntera Grassa, którą swego czasu na ekran kinowy przeniósł Volker Schlöndorff. To na pewno będzie muzyczno-taneczne wydarzenie tej jesieni! ❚ Wojciech Kościelniak, one of Poland’s best musical directors, has sought inspiration in Günter Grass, whose novel The Tin Drum has been adapted into a movie by Volker Schlöndorff. Destined to be a dancing and musical hit. Blaszany bębenek, Teatr Muzyczny Capitol, Wrocław, premieres 6.10 | The Tin Drum, Musical Theatre Capitol, opens on 6.10

Na czym polega gust i z czego wyrasta potrzeba tworzenia przedziwnych przedmiotów – sprawdza, a następnie skrupulatnie opisuje Olga Drenda. Aż strach pomyśleć, co by powiedziała o różnych naszych domowych patentach i patencikach. ❚ What determines our taste? Why do we feel the need to create bizarre objects? And what are religious gadgets? Olga Drenda finds out and gives a detailed report. I shudder to think what she would make of our homemade contraptions and devices. Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Olga Drenda, Karakter

THEATRE

Fuga | Fugue, dir. Agnieszka Smoczyńska

ART I W KOLORZE

in colour

Zanim powstała słynna Guernica i inne sztandarowe dzieła kubizmy, Picasso przechodził okres „błękitny” oraz „różowy”. Kuratorzy tej wystawy pokazują, jak nowoczesny, kojarzony z XX wiekiem malarz wyrastał z tradycji XIX-wiecznego malarstwa i jaką drogą podążał nieco później. ❚ Before Guernica and other famous Cubist works, Picasso went through “blue” and “rose” periods. The curators of this exhibition show that this innovator of the 20th century was a child of the traditions of the 19th. Picasso. Blue and Rose, Musee d’Orsay, Paris, until 6.01.2019

CO DZIŚ JEST WAŻNE?

what matters most today

To pierwsza wystawa zbiorowa przygotowana wspólnie przez Šiuolaikinio meno centras w Wilnie i U–jazdowski w Warszawie. Do projektu zostało zaproszonych 30 artystów polskich i litewskich, którzy w swej twórczości stawiają pytania o współczesną kondycję społeczną. ❚ This is the first collective exhibition developed together with the Šiuolaikinio meno centras in Vilnius. The curators invited 30 Polish and Lithuanian artists who create art in response to questions about the condition of contemporary society to showcase their work there. Czekając na kolejne nadejście | Waiting for Another Coming, U–jazdowski w Warszawie, from 25.10

SIR ROD

MUSIC

OTO ONO

W DROGĘ

sir rod

enter yoko

on the road again

Zapytany o to, dlaczego od tylu dekad odnosi sukcesy, Rod Stewart nie odpowiedział wprost, ale stwierdził, że każdą płytę nagrywa tak, jakby miało jej słuchać tylko grono najbliższych przyjaciół. Dzięki temu krążkowi możemy się w tej pysznej grupie znaleźć po raz trzydziesty. ❚ Rod Stewart was once asked about the key to his decades-long success. He did not reply directly, but said that he recorded every album as if it was intended for his closest friends. After the release of this, his thirtieth album, we can join this select group.

Artystka z takim dorobkiem już nic nie musi. A jednak Yoko Ono wciąż stawia przed sobą nowe wyzwania – tym razem nadaje nowe brzmienia (i nowy wydźwięk) swoim dawnym kawałkom. I nie tylko swoim – na płycie znajdzie się też wersja słynnego Imagine jej męża, Johna Lennona. ❚ An artist with such impressive credits to her name does not have to prove anything to anybody. But Yoko Ono continues to take up new challenges – which this time involve rearranging her old songs.

Życie artysty to ciągła wędrówka – trudno o większy banał, prawda? Jeśli jednak dodamy do niego głos amerykańskiej wokalistki Cat Power, to oddalamy się od kliszy z prędkością niedozwoloną w pewnych krajach Europy. I bardzo dobrze. ❚ The life of an artist is a never-ending journey - there can hardly be a more clichéd statement than that. But if you add the voice of Cat Power, you leave the cliché in the dust. It’s good to be on the move.

Warzone, Yoko Ono

Wanderer, Cat Power

Blood Red Roses, Rod Stewart

139

grzyby



126

©CREDITS

GOOD FOOD

grzyby

SPAGHETTI Z TRUFLAMI ❚ SPAGHETTI WITH TRUFFLES Trufle to synonim luksusu – jak kawior i szampan. Co nie znaczy, że jest nieosiągalny dla większości śmiertelników. Czarne trufle z włoskiej Umbrii są znacznie tańsze niż białe i mają równie uwodzicielski smak. Żeby go nie zagłuszyć, Włosi ocierają grzybki na makaron bez żadnych dodatków i ewentualnie posypują szczyptą pieprzu. ❚ Like caviar and champagne, the truffle embodies luxury, but this doesn’t mean that it’s beyond the reach of most people. Black truffles from Umbria in Italy are much cheaper than white ones, but are equally moreish. To prevent other ingredients from dominating their flavour, Italians sprinkle pasta with thin truffle shavings and optionally,

KAPELUSZE Z GŁÓW mushroom extravaganza POLSKA TO KOPALNIA GRZYBÓW. NASZA KUCHNIA IM WŁAŚNIE ZAWDZIĘCZA WIELE ZE SWYCH RARYTASÓW. OD WIEKÓW BYŁY WYKORZYSTYWANE JAKO DANIA GŁÓWNE, PRZYSTAWKI CZY AROMATYCZNE DODATKI DO SOSÓW I ZUP. ❚ POLAND REMAINS A TREASURE TROVE OF MUSHROOMS. THESE FUNGI ARE THE STAPLE OF MANY NATIONAL DISHES. FOR CENTURIES, THEY HAVE BEEN PREPARED AS MAIN AND SIDE DISHES, OR AS AROMATIC INGREDIENTS OF SOUPS AND SAUCES.

tekst | by artur ciechanowicz

TOURNEDOS ROSSINI



140

©CREDITS

Danie nazwane imieniem włoskiego kompozytora najpewniej jest dla tegoż artysty większym uhonorowaniem niż kilkadziesiąt pomników. Uwerturą do opery Wilhelm Tell zasłuchują się kolejne pokolenia na całym świecie. Chcąc zaś oddać jej autorowi hołd, powinni choć raz spróbować słynnego dania – polędwica wołowa, wątróbka, czarne trufle, bagietka i sos z madery. ❚ This dish arguably does the composer greater honour than any number of monuments ever could. The William Tell Overture is familiar to whole generations of people worldwide. To pay homage to its composer, they should try this dish at least once. Filet mignon, foie gras, black truffles, baguette, and Madeira sauce create a composition worthy of music lovers with the most discerning palate.

MAKARON Z SOSEM KURKOWYM ❚ PASTA WITH CHANTERELLES Adam Mickiewicz zauważył, że kurki są w kuchni cenione nie tylko ze względu na smak, ale też dlatego, że unika ich robactwo i owady. Podsmażone na maśle z cebulą, a następnie podduszone w śmietanie zachowują sprężystość, uwalniają aromat lasu i idealnie łączą się z makaronem. ❚ Adam Mickiewicz noted that chanterelles were valued in the kitchen as much for their aroma as for their resistance to worms and insects. Fried in butter with onions, and later stewed in sour cream, they remain firm, release a forest aroma, and make a perfect addition to pasta.

KOTLECIKI GRZYBOWE ❚ MUSHROOM PATTIES To wykwintne danie jest jednym z dawnych pomysłów na obejście postu. Tak, by pro forma zachować zasady, ale nie rezygnować z przyjemności jedzenia. Ugotowane suszone grzyby sieka się z cebulą, gotowanymi jajkami i namoczonym chlebem. Z wyrobionej masy formuje się małe płaskie kotleciki, które po usmażeniu na maśle albo oleju najlepiej smakują z łagodnym sosem ziemniaczanym. ❚ This sophisticated dish was invented a long time ago to help cope with fasting. Or to follow the rules without compromising the joy of eating. Cooked dried mushrooms are chopped with onions, boiled eggs and bread soaked in water. These ingredients are formed into flat patties. Fried on butter or oil, they taste best served with a mild potato sauce.

TARTA ❚ TART Nadzienie z leśnych, świeżych grzybów, parmezanu, cebuli, oliwy i octu balsamicznego na kruchym cieście to danie główne albo przystawka, której nie należy sobie odmawiać o tej porze roku. Doskonale zaspokaja głód, nie przeciążając przy tym zbytnio. ❚ This stuffing of fresh forest mushrooms, Parmesan cheese, onions, olive oil and balsamic vinegar into shortcrust pastry can be served as a main or a side dish at any time of the year. It satisfies hunger, but is not heavy on the stomach.

ZUPA OSTRO-KWAŚNA ❚ HOT AND SOUR SOUP Klasyk kuchni chińskiej. Za jej ożywczy smak odpowiadają grzyby shiitake, imbir, ostra papryczka, sos sojowy i ocet ryżowy. Hodowane na martwych kłodach grzyby oprócz charakterystycznego smaku mają całe mnóstwo zalet dla zdrowia: zmniejszają ilość cholesterolu, obniżają ciśnienie i podobno pomagają dłużej zachować młodość. ❚ This classic Chinese dish owes its refreshing flavour to shiitake mushrooms, ginger, hot chilli, soy sauce, and rice vinegar. Grown on decaying logs, the shiitake offer a very distinctive flavour and numerous health benefits: they reduce cholesterol levels and blood pressure and allegedly keep the skin looking younger.

ZUPA ZE ŚWIEŻYCH GRZYBÓW ❚ FRESH MUSHROOM SOUP Można do niej użyć różnych grzybów leśnych, ale w staropolskiej kuchni nie zadowolono by się niczym innym niż prawdziwkami. Posiekane z cebulą, przysmażone, gotowane w wywarze z warzyw albo lekkim rosole. Całość zagęszcza się zasmażką albo dodaje się śmietany. Najlepiej smakuje z wypieczoną kaszą perłową, ale łazanki czy kluseczki z cienko pokrajanych naleśników nie ujmują jej walorom. ❚ Ingredients can include various forest mushrooms, but only porcini mushrooms were good enough in the old Polish cuisine. Chopped with onions, fried, cooked in vegetable stock or light meat broth. The soup is thickened with roux or sour cream. It tastes best with roasted pearl barley, but square noodles or finely sliced pancakes also make a great addition.



141



GOOD FOOD

grzyby

GRZANKI ZE SMARDZAMI ❚ MORELS ON TOAST

MARYNOWANE ❚ MARINATED MUSHROOMS

Te dziwacznie wyglądające grzyby należą do najbardziej cenionych i poszukiwanych. Pojawiają się już wczesną wiosną, więc grzanki z nimi to doskonała przekąska na tę porę roku. ❚ Those strange-looking fungi rank among the most valued and sought-after mushrooms. They fruit in spring, so morels on toast is a perfect snack at this time of the year.

Mówi się, że marynowanie dla grzybów jest tym, czym leżakowanie dla wina. Jeśli surowiec jest dobry, to wydobędzie z niego najlepsze smaki. Marynowane kurki są prawie chrupiące, maślaki łagodne jak ostrygi, a podgrzybki niezastąpione do kieliszka zmrożonej polskiej wódki. ❚ They say that marinating is to mushrooms what ageing is to wine. If the product is good, it enhances all the best individual flavours. Marinated chanterelles are almost crispy, slippery jacks are as mild as oysters.

PIEROGI Z KAPUSTĄ I GRZYBAMI ❚ MUSHROOM AND CABBAGE DUMPLINGS

PIECZARKI FASZEROWANE ❚ STUFFED CHAMPIGNONS „Grzyby francuskie” pojawiły się na polskich magnackich stołach już w XVIII w. za króla Stanisława Augusta. Początkowo bardzo drogie – z czasem, kiedy nauczono się je hodować, stały się powszechne i zastępowały rdzennie polskie grzyby poza sezonem albo w latach nieurodzaju. Kapelusze pieczarek wypełnione farszem z ryżu, cebuli, mielonego mięsa i właściwie dowolnymi dodatkami to przyjemna wariacja na temat gołąbków czy nadziewanej papryki. ❚ “French mushrooms” first made their appearance in aristocratic dining rooms in the 18th century, during the reign of King Stanisław II Augustus. They were initially very expensive, but as their cultivation became popular, they started replacing indigenous Polish mushrooms outside the season or during a drought. A mushroom cap filled with stuffing made from rice, onion, minced meat and assorted ingredients is a delicious alternative to stuffed bell peppers.

12 RYDZE NA MAŚLE ❚ SAFFRON MILK CAPS IN BUTTER

Farsz z suszonych grzybów i kiszonej kapusty zamknięty w pierożkach to nie tylko przysmak wigilijny. Są znakomitym pomysłem na lekki obiad. ❚ A stuffing of dried mushrooms and sauerkraut in dumplings is not only a Christmas delicacy. Cooked or fried with sour cream, it makes a perfect lunch.

Rydz ma tylko jedną wadę. Nie znosi transportu. Gdyby nie to, mógłby rywalizować o miano ulubionego polskiego grzyba z prawdziwkiem. Ostrzejszy w smaku niż prawdziwek najlepszy jest smażony na patelni. ❚ Saffron milk caps come with the single drawback of being easily damaged in transit. Otherwise, they could easily compete with porcini for the favourite Polish mushroom title.

POLĘDWICZKI W SOSIE BOROWIKOWYM ❚ PORK TENDERLOIN IN PORCINI SAUCE

Tym wytwornym daniem mogą popisać się też osoby, które nie mają dużej wprawy w kunszcie kucharskim, a idealnie uzupełniające się smaki wieprzowej polędwicy i borowików połączone śmietaną na pewno wywołają zachwyt i słowa pochwały. ❚ It does not take a master chef to prepare this sophisticated dish. The perfect combination of pork tenderloin and porcini mushrooms, is made complete with sour cream.

142



PROMOCJA

estauracja Der Elefant powstała w 1990 roku przy placu Bankowym 1, w samym sercu Warszawy. W zmodernizowanych zabytkowych wnętrzach mieści się przestronna, wielopoziomowa restauracja, która swoją atmosferą przypomina Nowy Jork. Jej dziedziniec zaprojektował nie kto inny jak sam Allan Starski – scenograf nagrodzony Oscarem. Kuchnia restauracji oparta jest na świeżych, lokalnych składnikach, inspiracjach z kulinarnych podróży jej twórców oraz na najwyższej jakości mięsie. Der Elefant kryje w sobie nie tylko bogaty Skład Win czy pierwsze w Polsce dziecięce studio kulinarne (Warsaw Cooking University), ale także Fishmarket – jedyną dzisiaj na mapie Warszawy w pełni rybną restaurację. Obok słynnych krabów z Alaski podaje się tu świeże ryby i owoce morza z całego świata. Wieczorami natomiast rozbrzmiewa żywy jazz (m.in. na sprowadzonym na specjalne zamówienie fortepianie Steinwaya) ku uciesze ceniących światową atmosferę Gości. Ogród letni na dziedzińcu placu Bankowego 1 to idealne rozwiązanie na słoneczne dni – czas spędzony w gronie przyjaciół w wysublimowanej scenerii przy pysznym jedzeniu i miłej atmosferze to prawdziwa uczta dla najbardziej wymagających Gości. Niepowtarzalny klimat, piękne wnętrza, wyselekcjonowana muzyka i pyszna kuchnia to najważniejsze składowe tego magicznego miejsca.

er Elefant was founded in 1990 in the heart of Warsaw at a historical, beautifully renovated Saski Hotel. Located inside ia a spacious, multi leveled restaurant which atmosphere resembles lively New York vibe. The courtyard was designed by no other than Allan Starski – Oscar winning stage designer. Restaurant’s dishes are based on fresh, local ingredients and finest quality meats. Der Elefant’s cuisine is an mix of travel inspirations of its creators. Der Elefant also hides a spacious Wine Repertory and Poland’s first kids culinary studio named Warsaw Cooking University. It is also home to Fishmarket- unique fish and seafood restaurant, serving the best Alaskan crabs, fresh fish and seafood from all over the world. In the evenings, guests can enjoy live jazz recitals performed on a specially imported Steinway piano. Summers are especially pretty at the courtyard of Plac Bankowy 1. It is an ideal venue to spend a sunny afternoon in the city - time spent with friends, beautiful surroundings, delicious food and amazing atmos phere is a true feast for the most demanding guests.

GOOD FOOD

grzyby

BOROWIKI Z GRILLA ❚ BARBECUED PORCINI MUSHROOMS

Borowiki osiągają niekiedy takie rozmiary, że można je potraktować jak kawałki mięsa. I dokładnie tak robimy! Kroimy je wzdłuż, skrapiamy oliwą, mieszamy z czosnkiem i pietruszką i wrzucamy na ruszt. ❚ Some porcini mushrooms are so big that you can treat them like chunks of meat. And this is exactly what we do. We cut them lengthwise, sprinkle them with oil, mix them with garlic and parsley, and throw them on the barbecue.

ZRAZY Z GRZYBAMI ❚ MEAT ROULADE WITH MUSHROOMS Nie jest to potrawa łatwa ani krótka i wymaga nie lada zmysłu planowania i organizacji. Następujące po sobie w ściśle określonej kolejności kroki, jak przygotowanie mięsa, gotowanie i krojenie grzybów, zwijanie zrazów, duszenie… prowadzą do efektu, który wynagradza trudy. Przeniknięte leśnym smakiem mięso wołowe znika z talerza w ekspresowym tempie. ❚ This is not a dish that is easily or quickly prepared, as it requires a lot of planning and preparation. But the results of completing the right steps in the right order, including preparing the meat, cooking and cubing the mushrooms, rolling the roulade, and stewing will reward the effort. The forest-scented beef disappears from plates almost instantaneously.

„PRZEGRZEBKI” Z BOCZNIAKÓW ❚ FAUX OYSTER MUSHROOM SCALLOPS Boczniaki mogą naśladować owoce morza. Mają podobną, nieco „mięsną” strukturę. Na też patelni zachowują się podobnie jak mięso i potrzebują więcej czasu niż inne grzyby, żeby osiągnąć idealny smak. Podsmażone na oleju z dodatkiem, albo bez, sosu sojowego doskonale pasują do makaronu ze szpinakiem. ❚ Oyster mushrooms can easily for substitute seafood as they have a similar “meaty” texture. They behave like meat in the frying pan and need more time than other mushrooms to develop their flavour. Fried in oil with or without soy sauce, they make a perfect addition to pasta with spinach.

OMLET ❚ OMELETTE

144

RISOTTO Z GRZYBAMI ❚ MUSHROOM RISOTTO Danie, które ma włosko brzmiącą nazwę, jest tak powszechne nad Wisłą, że mogłoby uchodzić za jedno z dań narodowych. Znakomity pomysł na rozgrzewający obiad po jesiennym spacerze. ❚ This Italiansounding dish is so popular in Poland that it could easily become the staple of our cuisine. An excellent idea for a warming and filling lunch after an autum walk.

©ADOBE STOCK (15), ISTOCK (3)

Polacy przyswoili sobie sztukę smażenia omletów za króla Jana III Sobieskiego za sprawą jego żony Francuski – Marysieńki. Jak głosi legenda, kiedy para królewska, podróżując po kraju, zatrzymywała się na postój w szlacheckim dworze czy pałacu, z kuchni natychmiast rozlegał się odgłos tłuczonych jajek. Biorąc pod uwagę, że tych w Polsce nigdy nie brakowało, podobnie jak grzybów, połączenie obu składników było naturalne. ❚ Poles learnt to make omelettes from Marysieńka, the French spouse of King John III Sobieski and the royal couple would often order this dish made. Poland has always abounded in eggs and mushrooms, so combining the two was a natural choice.

ï&#x192;¦

GOOD FOOD

strudel

Z AW I J A N I E C all rolled up MOŻE MIEĆ WIŚNIOWE LUB JABŁKOWE NADZIENIE. NIETRUDNO GO PRZYGOTOWAĆ I NAJLEPIEJ SMAKUJE NA CIEPŁO. DLATEGO STRUDEL TO IDEALNY POMYSŁ NA JESIENNE WIECZORY. ❚ IT MAY COME WITH CHERRY OR APPLE STUFFING, IT’S EASY TO MAKE AND TASTES BEST WHEN SERVED HOT. WHICH IS WHY THE STRUDEL IS THE PERFECT TREAT FOR AUTUMNAL EVENINGS. tekst | by agnieszka michalak

Z CZYM GO JEŚĆ?

what to pair it with?

Najlepiej z kawą lub owocową herbatą. Strudel to bowiem kruche, wielowarstwowe ciasto deserowe (nieco podobne do półfrancuskiego). Każda pani domu ma własny pomysł na nadzienie, najczęściej stanowią je jednak jabłka lub wiśnie. Ciasto posypuje się cukrem pudrem lub polewa śmietaną i podaje na ciepło. ❚ Preferably with coffee or fruit tea. Strudel is fine layered shortcrust pastry (slightly similar to Danish pastry). All cooks have their own recipes for its filling, which is usually traditionally apple or cherry-flavoured. Strudel is sprinkled with icing sugar or cream and served hot.

BOGATE KORZENIE

rich history

Najstarszy przepis na strudel (Millirahm strudel), z 1696 r., w postaci rękopisu znajduje się w Bibliotece Miasta Wiednia (Wiener Stadtbibliothek). Ciasto jednak stało się popularne dopiero w XVIII w. i ma swoje korzenie w innych tego typu wypiekach z Bliskiego Wschodu – np. baklawie. ❚ The oldest strudel recipe (Millirahmstrudel) is a 1696 manuscript from Vienna City Library (Wiener Stadtbibliothek). Strudel became popular as late as in the 18th century and was inspired by other similar bakes from the Middle East, such as baklava.

W OWOCOWY RULON

Wystarczy zagnieść ciasto (masło, mąka, cukier puder, jaja) i rozwałkować je na bardzo cienki prostokąt, włożyć farsz z jabłek i bułki tartej. Następnie należy zawinąć końce strudla do środka i zwinąć całość w rulon. Piec ok. 40 min. ❚ Simply knead the dough (butter, flour, icing sugar, eggs) and roll it into an ultra-fine rectangle, top it with a stuffing of apples and breadcrumbs. Later, work sides of the strudel inwards and roll the pastry into a roulade. Bake for approx. 40 minutes.

146

©ADOBE STOCK

a fruit-packed roulade

Â©CREDITS

since 1989

147

TA K E A L O O K

jesień

P O W I TA N I E J E S I E N I KOCHASZ OBSZERNE WEŁNIANE SWETRY I SZEROKIE SPODNIE? A W DŁUGICH SUKIENKACH CZUJESZ SIE KOBIECO I PIĘKNIE? NOŚ JE WŁAŚNIE TERAZ. BO JESIEŃ TO ŚWIETNY CZAS, BY BAWIĆ SIĘ MODĄ NA WŁASNYCH ZASADACH. ❚ DO YOU ABSOLUTELY ADORE OVERSIZED WOOL SWEATERS AND WIDE TROUSERS? DO YOU FEEL AT YOUR MOST FEMININE IN LONG DRESSES? THIS IS THE TIME OF YEAR TO DON THEM. AUTUMN IS THE PERFECT SEASON TO TOY WITH FASHION ON YOUR OWN TERMS. 148

©CREDITS

say hello to autumn

149

Â©CREDITS

TA K E A L O O K

jesień

kurtka ze sztucznej skóry

YES.ZEE., spodnie w kratkę VICHY UP, torebka VALEXTRA ❚ faux leather jacket by YES.ZEE, Vichy checked trousers by UP, bag by VALEXTRA sukienka DIDIER PARAKIAN, torebka BLUMARINE, bransoletki NO-NU ❚ dress by DIDIER PARAKIAN, clutch by BLUMARINE, bracelets by

©CREDITS

NO-NU

150

TA K E A L O O K

jesień

ODWAŻNIE – czerń lubi

©CREDITS

duety. W połączeniu z wielbłądzim beżem, który w sezonie jesień-zima 2018/2019 jest absolutnym hitem, tworzy niebanalny klasyczny look. ❚ BOLD COMBINATIONS – black likesto pair up with another colour. Matched with camel beige, which is the top trend in the AW 2018/2019 season, it creates a classic yet offbeat look.

151

152

Â©STREET STYLE PHOTO/SHUT TERSTOCK

TA K E A L O O K

jesień

DOBRE POŁĄCZENIA – styliści zgodnie twierdzą, że granat to idealna alternatywa dla nieśmiertelnej czerni. Można go śmiało łączyć z bielą, pomarańczowym, błękitem, a nawet żółtym. ❚ GREAT PAIRINGS – stylists agree that navy blue is the perfect alternative to evergreen black.It can be confidently paired with white, orange, blue and even yellow.

153

B E AU T Y

nowości

PO WAKACJACH CHCEMY JAK NAJDŁUŻEJ WYGLĄDAĆ ZDROWO I ŚWIEŻO. TO BYWA TRUDNE, BO CZĘSTO NASZA SKÓRA JEST ODWODNIONA, POJAWIAJĄ SIĘ TEŻ NA NIEJ PRZEBARWIENIA. JAK TEMU ZARADZIĆ? ❚ GONE ARE THE SUMMER HOLIDAYS, BUT WE WANT TO LOOK HEALTHY AND FRESH FOR AS LONG AS POSSIBLE. IT MAY BE CHALLENGING, BECAUSE OUR SKIN IS OFTEN DEHYDRATED, OR DISCOLOURATIONS APPEAR ON IT. WHAT CAN WE DO ABOUT IT?

Z AT R Z Y M A J L AT O make that summer look last Tołpa, Spa Detox Dobra Energia, krem-mus pod prysznic z naturalnymi składnikami aktywnymi. Na górnym zdj. zabieg infuzji tlenowej w Klinice Mr&Mrs Spa. ❚ Tołpa, Spa Detox Dobra Energia, shower gel with natural active ingredients. Top image: An oxygen infusion treatment offered at the Mr&Mrs Spa Clinic.

łaśnie rozpakowałaś walizki, jesteś wypoczęta, a twoja skóra wygląda po prostu dobrze. Nie widać na niej niedoskonałości, nie świeci się, nawet trądzik stał się mniej widoczny. Niestety czasem po lecie problemy z cerą mogą wrócić nieco później i ze zdwojoną siłą. Przede wszystkim twoja skóra jest najpewniej odwodniona, bo wysoka temperatura i promienie UV zmniejszają naturalną zawartość kwasu hialuronowego w naskórku. Po słonecznej euforii mogą się też pojawić przebarwienia i ciemne plamy (ryzyko jest mniejsze, jeśli używałaś regularnie wyso-

NAWILŻENIE I REWITALIZACJA hydration and rejuvenation Neauvia Organic Hydro Deluxe XL – 5 ml w jednej ampułce daje możliwość przeprowadzenia zabiegu mezoterapii na twarz, 5ml koktajlu można wykorzystać także w okolicach szyi, dekoltu i dłoni. ❚ Neauvia Organic Hydro Deluxe XL – 5 ml locked in a single ampoule is enough for a facial mesotherapy. 5 ml of the cocktail may be also used on the neck, neckline, or hands.

154

You have just unpacked your suitcase, and your skin is simply looking great. There is no trace of imperfections, the complexion is not shiny, and even acne has become less visible. Unfortunately, sometime later skin problems may reappear stronger than before. First of all, your skin is most likely dehydrated, because high temperature and UV rays reduce natural levels of hyaluronic acid in the epidermis. After sun-induced euphoria, you may be plagued by discoloration and dark spots (the risk is lower if you used regularly high sun screens). If you notice that after summer holidays your skin is getting duller and more tired by day it’s time to act fast. REPAIR AND RESTORE You should consider three areas of skincare: saloon treatments, reparative skincare products and efficient supplementation. If pigmentation is the source of the problem, try Discovery PICO treatment driven by the ultra-short impulse picosecond laser. It has twice the power of similar devices in the market – appli- 

AQUASHINE

PROMOCJA

Głębokie nawilżenie i rozświetlenie po lecie Skóra w czasie lata jest narażona na działanie czynników zewnętrznych takich jak wysokie temperatury, słońce, klimatyzacja. Sprawia to, że staje się odwodniona i przesuszona. Jesień to idealny okres, aby przywrócić skórze naturalne nawilżenie, zregenerować ją i przygotować do zimy. Idealnym rozwiązaniem jest zabieg głębokiej mezoterapii z wykorzystaniem produktów Aquashine o długotrwałym działaniu do głębokiego nawilżenia i regeneracji skóry. Podany za pomocą iniekcji, widocznie zrewitalizuje i odmłodzi zmęczoną, pozbawioną blasku i napięcia skórę. Wystarczy jeden zabieg, aby skóra odzyskała naturalny i zdrowy wygląd. Linia produktów Aquashine, dzięki bogatej formule ma wszechstronne działanie. Wysoko stężony nieusieciowany kwas hialuronowy daje natychmiastowe efekty: uzupełnia poziom nawilżenia, poprawia elastyczność skóry i redukuje zmarszczki. Dostarczone bezpośrednio do skóry właściwej peptydy, witaminy oraz aminokwasy stymulują naturalne procesy naprawcze skóry, chroniąc ją przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, zatrzymując proces starzenia się.

Aquashine widocznie rewitalizuje i odmładza skórę.

Aquashine BR ma dodatkowe działanie rozjaśniające, redukuje i zapobiega powstawaniu przebarwień, zmniejszając syntezę melaniny, dlatego zalecany jest osobom ze skłonnością do przebarwień. Liczba zabiegów jest sprawą indywidualną, ale dla uzyskania optymalnego efektu zaleca się przeprowadzenie 3 zabiegów w odstępach miesięcznych.

AMBASADA URODY to warszawska sieć klinik, która od ponad 13 lat świadczy dla Państwa usługi z zakresu szeroko pojętej kosmetologii, medycyny estetycznej, laseroterapii medycznej, kosmetyki upiększającej oraz masaży i zabiegów SPA dbając o Państwa wygląd i dobre samopoczucie. Aby zadbać o Państwa potrzeby do dyspozycji oddajemy 3 salony w Warszawie: Ambasada Urody Day Spa przy ul. Wilczej, Ambasada Urody Medical Spa w Miasteczku Wilanów oraz Ambasada Urody Wellness Spa w prestiżowym klubie ﬁtness Artis Wellness Club. Tutaj wykwaliﬁkowany zespół specjalistów łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt. AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów, Warszawa tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

B E AU T Y Serum Róża – Malina od Ministerstwa Dobrego Mydła nawilża, wygładza i uelastycznia skórę, nadając jej promienny odcień. Łagodzi też podrażnienia. ❚ Serum Róża – Malina from Ministerstwo Dobrego Mydła hydrates, makes the skin smoother and firmer and adds radiance. It also soothes irritation.

Cosmetics Serum Rewitalizujące myPOWERelixir) oraz pomyśleć o peelingu enzymatycznym i o ampułkach przeciwzmarszczkowo-nawilżających (znajdziesz je w ofercie m.in. Babor, Santaverde, dr Hauschka, Estée Lauder, Monoderma). Sięgnij też np. po preparaty Neauvia Organic Hydro Deluxe, które zawierają najczystszą formę kwasu hialuronowego. Kondycję skóry dobrze jest wzmocnić kapsułkami z olejami (lnianym, z wiesiołka lub z tranem) oraz większymi dawkami rutyny, aby uszczelnić ściany naczynek krwionośnych. ■

PROGRAM NAPRAWCZY Warto pomyśleć o trzech obszarach pielęgnacji: zabiegach w gabinecie, naprawczych kosmetykach i skutecznej suplementacji. Jeśli problemem są zmiany barwnikowe, pomyśl np. zabiegu Discovery PICO – to laser pikosekundowy oparty na ultrakrótkich impulsach. Ma dwukrotnie większą moc niż inne tego typu urządzenia na rynku – wiązka lasera w kontrolowany sposób uszkadza skórę, pobudzając jej naturalne procesy naprawcze. Zabieg jest prawie bezbolesny (dostępny w warszawskiej klinice Elite). A jak naprawić skórę kosmetykami? Przyda się nawilżający krem z kwasem hialuronowym. Warto też zaopatrzyć się w rozjaśniające serum z witaminą C, z kompleksem witamin i koenzymem Q10 (np. Ministerstwo Dobrego Mydła, Serum Róża – Malina) czy z antyoksydantami i kwasami Omega 3+6 (np. MIYA

DISCOVERY PICO Dostępny w warszawskiej klinice Elite najnowszy laser DISCOVERY PICO to idealne rozwiązanie nie tylko dla tych, którzy chcą po lecie pozbyć się przebarwień, ale też usunąć tatuaż lub makijaż permanentny, zredukować zmarszczki czy blizny potrądzikowe. W przypadku zabiegów na przebarwienia czy odmładzanie pacjent odczuwa jedynie niewielki ból, który nie wymaga znieczulenia. ❚ Offered by Elite clinic in Warsaw, the latest laser DISCOVERY PICO is the perfect way to eliminate summer discolorations, or remove a tattoo or permanent makeup, reduce wrinklesor acne scars.

cation of the laser beam results in controlled skin injury to trigger natural skin rejuvenation processes. This treatment is almost painless (available from Elite clinic in Warsaw). How can you repair the skin with cosmetics? A moisturising cream with hyaluronic acid will become handy. You should also stock up on brightening Vitamin C serum with a vitamin complex and coenzyme Q10 (e.g. Ministerstwo Dobrego Mydła, Serum Róża – Malina) or antioxidants and Omega 3+6 acids (e.g. MIYA Cosmetics Revitalising Serum myPOWERelixir), consider enzyme peel or anti-wrinkle hydrating ampoules (offered by Babor, Santaverde, dr Hauschka, Estée Lauder, Monoderma). You should also try such formulas like Neauvia Organic Hydro Deluxe that contain hyaluronic acid in its purest form. You may improve the condition of your skin with oil capsules (flaxseed, evening primrose or fish oil) or booster doses of rutin to strengthen blood vessel walls. ■

MIYA Cosmetics Serum Rewitalizujące myPOWERelixir to kompozycja 11 naturalnych składników. IOSSI pasta do mycia twarzy: Ryż i koksos. ❚ MIYA Cosmetics Revitalising Serum myPOWERelixir is a combination of 11 natural ingredients. IOSSU face washing paste: Rice and coconut.

kiego filtra). Jeśli zauważasz, że po powrocie z wakacji twoja skóra z dnia na dzień staje się bardziej szara i zapadnięta, czas działać właśnie teraz.

156

nowości

DR.CYJ HAIR FILLER PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW

PEPTIDE HAIR THERAPY

SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE!

SPECTACULAR RESULTS JUST IN 2 MONTHS! ONLY 4 TREATMENTS EVERY 2 WEEKS!

Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji.

Peptide hair therapy is an innovative treatment in dermatologist and aesthetic medicine ofﬁces. DR.CYJ Hair Filler contains unique 7 peptides complex and hyaluronic acid as well as patented Sustained Release Peptide Technology – active within 14 days after application.

Zatrzymuje wypadanie włosów Skuteczny w walce z alopecją ● Przyspiesza odrost nowych włosów ● Pogrubia i zagęszcza włosy ● Rewitalizuje mieszki włosowe ● Poprawia ukrwienie skóry głowy ● Wskazany przed i po przeszczepie

Stops hair loss Effective against alopecia ● Induces new hair growth ● Increases hair density and thickness ● Revitalizes hair follicles ● Promotes blood circulation in the scalp ● Indicated before and after hair transplant

●

Pierwszy zabieg powstrzymuje wypadanie włosów, po kolejnych włosy stają się mocniejsze, grubsze i zdrowsze. The ﬁrst treatment prevents hair loss and after the next treatments your hair becomes stronger, thicker and healthier.

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! ASK YOUR DOCTOR ABOUT PEPTIDE HAIR THERAPY!

dr Anna Płatkowska-Szczerek

Instytut Trychologii EsteticDerm

Warszawa

T: +48 530 305 535 www.trycholog.esteticderm.pl

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej T: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

dr Justyna Bełtowska Kraków

dr n. med. Krzysztof Jakubowski

dr Monika Kukulska

Warszawa

Lubin

ESTELL Medycyna Estetyczna T: +48 22 431 36 66

www.estell.pl

BELOCLINIC Medycyna Estetyczna i Laseroterapia T: +48 730 330 575 www.beloclinic.pl

dr n. med. Julita Zaczyńska-Janeczko

dr Michał Tarkiewicz

Kraków

T: +48 734 465 138 www.tarkiewicz.pl

Klinika Janeczko

T: +48 660 495 253 www.klinikajaneczko.pl

dr n. med. Artur Gralec

Medycyna Estetyczna

EstMed Klinika Medycyny Estetycznej

Szczecin

T: +48 87 428 12 08 Facebook / Stomatologia Jacek Kozłowski

T: +48 502 584 478 www.estmed.pl

dr Filip Reś

dr Magdalena Grusiecka

dr Iwona Stajkowska

T: + 48 91 433 48 52 www.laser-medica.szczecin.pl

Specjalistyczne Gabinety Lekarskie Gabinet Dermatologii Estetycznej DrGralec Gdańsk Świecie T: +48 608 077 588 T: +48 575 340 390 www.bonislawska.pl www.drgralec.pl

www.AntiAging.com.pl

Stomatologia Jacek Kozłowski

dr Jacek Kozłowski

Laser-Medica Centrum Dermatologii Laserowej, Estetycznej i Dermatochirurgii

Lublin

dr Iwona Bonisławska

dr n. med. Sylwia Farfał-Kałucka

DERMEDIKA Gabinet Medycyny Estetycznej

Kraków

T: +48 795 462 071 www.dermedika.pl

www.DrCyj.pl

Giżycko

dr n. med. Anna Okruszko Białystok

Klinika Piękna Kalina

Mediwa Clinic

Warszawa

T: +48 500 516 118 Facebook/Klinika Piękna Kalina

Poznań



T: +48 510 084 711 www.problemskora.pl

157

M U S T H AV E

dla niej

Kurtka puchowa plus złote botki? Dlaczego nie! W tym sezonie niebanalne połączenia wciąż są w modzie.

3 2

M E TA L I C Z N Y BLASK metallic shine 6

Padded down jacket paired with golden boots? Why not? Offbeat combinations are the still en vogue this season.

10 8

1. KAZAR złote botki, 649 zł 2. KENNETH JAY LANE kryształowa broszka, €175 3. CERTINA DS Action Lady, cena 1940 zł 4. CARPISA torebka z kolekcji CASSIR, €49,95 5. HUDA BEAUTY błyszczyk, €22 6. SOLAR sukienka z tkaniny wyszywanej cekinami, 699 zł 7. DENI CLER kurtka puchowa, 2599 zł 8. LIPSTICK QUEEN szminka, €27 9. ANDY&MAG/ANDY WOLF okulary przeciwsłoneczne 10. CARPISA torebka z linii SMERALDO, €42,95 11. DOROTA GOLDPOINT bluza Safari, 750 zł ❚ 1. KAZAR golden boots, PLN 649 2. KENNETH JAY LANE crystal brooch, €175 3. CERTINA DS Action Lady, PLN 1,940 4. CARPISA CASSIR collection handbag, €49,95 5. HUDA BEAUTY lip gloss, €22 6. SOLAR dress made from fabric embroidered with sequins, PLN 699 7. DENI CLER padded down jacket, PLN 2,599 8. LIPSTICK QUEEN lipstick, €27 9. ANDY&MAG/ ANDY WOLF sunglasses 10. CARPISA SMERALDO line tote bag, €42,95 11. DOROTA GOLDPOINT Safari jacket, PLN 750

158

©CREDITS

Marka Buczyński, obecna na polskim rynku od 2008 roku, powstała z pasji i zamiłowania do mody. W naszych salonach szyjemy na miarę garnitury, marynarki, koszule, obuwie oraz dodatki.

www.buczynski-tailoring.pl

159

M U S T H AV E

Jak na co dzień być szykownym, a jednocześnie nie rezygnować z wygody? Podpowiadamy...

dla niego

5 6 4

W DROGĘ

off you go 7

How to look chic and elegant every day without giving up on comfort? Here are some style tips. 13 9 12

1. BRUNELLO CUCINELLI buty z klamrami, €1090 2. TOM FORD żel pod prysznic, €47,35 3. KAPITAL chustka bawełniana, €30 4. AZTORIN bransoleta ze stali szlachetnej, 239 zł 5. NATIVE UNION skórzana obudowa do iPhone'a, €45 6. DAFI butelka filtrująca, ok. 35 zł 7. WITTCHEN torba podróżna, 229 zł 8. LEVI'S flanelowa koszula 9. CORGI bawełniane skarpety, €17 10. LOEWE bluza, €680 11. SAMSONITE duża walizka Pixon na czterech kołach, 1199 zł 12. CERTINA zegarek DS PH200, 2840 zł 13. TONNY oprawki, model TY4648C3, 349 zł ❚ 1. BRUNELLO CUCINELLI buckles shoes, €1090 2. TOM FORD shower gel, €47,35 3. KAPITAL cotton scarf, €30 4. AZTORIN stainless steel bracelet, PLN 239 5. NATIVE UNION leather iPhone case, €45 6. DAFI filter bottle, approx. PLN 35 7. WITTCHEN travel bag, PLN 229 8. LEVI'S flannel shirt 9. CORGI cotton socks, €17 10. LOEWE sweatshirt, €680 11. SAMSONITE large four-wheeled Pixon suitcase, PLN 1,199 12. CERTINA DS PH200 watch, PLN 2,840 13. TONNY frames, TY4648C3 model, PLN 349

160

TAJLANDIA

©CREDITS

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2018/2019. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

ZIMA 18/19

161

GOOD JOB

novatek

G A Z Z I E M N Y N A Ż YC Z E N I E liquid gas upon request STACJA LNG JEST BEZGŁOŚNA I BEZEMISYJNA, A PRZEZ TO PRZYJAZNA DLA ŚRODOWISKA. MOŻE BYĆ WYKORZYSTYWANA ZARÓWNO PRZEZ INSTYTUCJONALNYCH, JAK I INDYWIDUALNYCH ODBIORCÓW. MOWA O TECHNOLOGII, KTÓRA UMOŻLIWIA DOSTARCZANIE GAZU ZIEMNEGO W DOWOLNE MIEJSCE AUTOCYSTERNĄ. ❚ A LNG STATION IS SILENT AND EMISSION-FREE, WHICH MAKES IT ENVIRONMENTALLY FRIENDLY. IT CAN BE USED BOTH BY INSTITUTIONS AND INDIVIDUALS. NOW WE TALK ABOUT A TECHNOLOGY THAT MAKES IT POSSIBLE TO SUPPLY NATURAL GAS ANYWHERE VIA A ROAD TANKER.

Co drugi Polak nie ma dostępu do gazu. Powód? Brak sieci przesyłowej. Niski stopień zgazyfikowania dotyczy głównie gmin na północy i wschodzie Polski. Najczęściej jest to trudne ze względu na rozległy obszar, nieuregulowane sprawy własnościowe czy duży koszt inwestycji. Naprzeciw problemom wychodzi nowoczesna technologia skroplonego gazu ziemnego. Jej fenomen tkwi w możliwości sześciusetkrotnego zmniejszenia objętości błękitnego paliwa. Proces ten

162

odbywa się w specjalnych fabrykach LNG, gdzie po dokładnym oczyszczeniu i osuszeniu gazu, przy odpowiednim ciśnieniu, w temp. -163°C następuje zmiana jego stanu skupienia i staje się on cieczą. Wówczas można go łatwo i szybko dystrybuować w zbiornikach utrzymujących niską temperaturę. W ten sposób skroplony gaz ziemny podróżuje po Polsce autocysternami kriogenicznymi, by dotrzeć tam, gdzie kiedyś było to niemożliwe. Aby jednak odbiorcy końcowi mogli korzystać

z jego zalet, konieczne jest odparowanie go do fazy gazowej oraz rozprowadzenie po całej miejscowości. W tym celu budowane są bezgłośne i bezemisyjne stacje regazyfikacji oraz lokalna sieć rurociągów, do których podłączane są budynki użyteczności publicznej, przedsiębiorstwa oraz mieszkańcy. Typowa autocysterna kriogeniczna przeznaczona do transportu skroplonego gazu ziemnego (LNG) ma pojemność 18 ton, z których po regazyfikacji można uzyskać ponad 25 tys. m³

tekst | by stanisław rajewski

błękitnego paliwa w postaci gazowej. A co najważniejsze gaz, który trafia do odbiorcy posiada te same właściwości energetyczne pomimo procesów skroplenia i regazyfikacji. Pojawienie się sieci gazowej wpływa na wzrost zainteresowania inwestorów danym obszarem, ponieważ gaz ziemny w przypadku szeregu technologii jest niezbędny w procesach produkcyjnych. Dlatego wiele firm decyduje się na własne stacje regazyfikacji dedykowane wyłącznie ich potrzebom. Warto podkreślić, że dzięki technologii LNG firmy zyskały nie tylko możliwość dostępu do gazu ziemnego, ale też swobodę w wyborze partnera i najkorzystniejszych dla nich warunków współpracy. Tym bardziej, że technologia LNG umożliwia elastyczne budowanie ceny, mniej zależne od stałych opłat. To idealne rozwiązanie dla przedsiębiorstw, które potrzebują np. na czas awarii tzw. instalacji zapasowej, którą z powodzeniem może być własna stacja regazyfikacji LNG wybudowana na terenie zakładu, do której autocysternami dowożony jest skroplony gaz ziemny. Dodatkowe korzyści daje przedsiębiorcom możliwość odzyskiwania energii chłodu zawartej w LNG, co może mieć duże znaczenie np. w branży spożywczej. Uzyskanie stosownych pozwoleń, dobranie odpowiednich rozwiązań technicznych, realizacja budowy i otrzymanie zgody na użytkowanie obiektu oraz finansowanie inwestycji zazwyczaj leżą po stronie dostawcy gazu. Po zakończeniu budowy i uruchomieniu stacji regazyfikacji zajmuje się on też eksploatacją instalacji oraz zapewnia stałe dostawy gazu, którego poziom w zbiornikach jest zdalnie monitorowany. Czas potrzebny na realizację całego przedsięwzięcia wynosi najczęściej od kilku do kilkunastu miesięcy. Co jednak najbardziej kluczowe, jeśli mówimy o LNG, że technologia ta cenowo wypada bardziej korzystnie niż olej opałowy czy energia elektryczna. Wprawdzie węgiel i miał węglowy wygrywają w tej rywalizacji, ale pamiętajmy o walce ze smogiem, który w okresie grzewczym spowija wiele malowniczych obszarów kraju. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą Novatek Polska.

Half of all Poles have no access to natural gas. Why not? There is a shortage of transmission networks. Low density of gas availability pertains primarily to the municipalities situated in northern and eastern Poland. This is caused mainly by the size of the area to be covered by the network, legal issues regarding the ownership of land and high costs. However, the modern liquefied natural gas (LNG) technology may be a solution to the problem. Its uniqueness lies in the possibility of reducing the gas volume up to 600 times. The production process of LNG takes place in LNG plants where natural gas, after being carefully cleaned and dried, is liquefied using the right pressure and in a temperature of –163°C. Once it changes its state of matter, the gas can be easily and quickly distributed in tanks maintaining a low temperature. This makes it possible to transport LNG across Poland in cryogenic road tankers to places where gas could not have been delivered to earlier. In order for end users to be able to avail themselves of the fuel, it must be vaporised back and distributed across the given village. To make this possible it is necessary to build silent and emission-free regasification stations and local pipelines that public utility buildings, companies and

decide to set up their own LNG regasification stations dedicated to their own needs. It is worth stressing that owing to the LNG technology companies have not only gained the opportunity to access natural gas but can also choose their gas supplier and negotiate the best possible terms and conditions. This is true the more so that the LNG technology allows for applying a flexible approach to pricing since it is less dependent on fixed fees. As such it is the perfect solution for companies that need emergency gas supplies for the time of a breakdown. A dedicated LNG regasification station can be erected on the premises of the plant to which liquefied natural gas can be delivered in road tankers. Businesses can also benefit from recapturing the cooling energy of LNG, which may be significant in e.g. the food industry. It is usually the gas supplier which is responsible for obtaining the relevant permits, the selection of the most suitable technical solutions, the construction and obtaining an approval for the operation of the site, as well as the financing of the investment. Once the regasification station is completed and launched, the gas supplier is also responsible for the maintenance of the system and provision of on-time gas deliveries, where the amo-

POJAWIENIE SIĘ SIECI GAZOWEJ ZNACZĄCO WPŁYWA NA WZROST ZAINTERESOWANIA INWESTORÓW DANYM OBSZAREM. THE EMERGENCE OF A GAS NETWORK TRIGGERS THE GROWTH OF THE INTEREST OF INVESTORS IN A GIVEN AREA.

residential buildings would be connected to. A typical cryogenic LNG road tanker has a capacity of 18 tonnes of gas, which, following the regasification process, produce over 25,000 m3 of the fuel. Most importantly, the gas that reaches the end user retains its energetic value despite the liquefaction and regasification processes. The emergence of a gas network triggers the growth of the interest of investors in a given area since natural gas is indispensable for the deployment of a number of technologies. This is why many companies

unt of gas available in the containers is remotely monitored. The time required for the completion of the investment takes between a few and a dozen or so months. As regards the LNG, of key importance is the fact that the technology is more cost -effective than heating oil or electric energy. Coal and coal dust are still the winners in this particular category, but let us not forget about the fight against smog which is formed over many beautiful areas of Poland in the heating season. ■ Written in conjunction with Novatek Polska.

163

GOOD JOB

holistic

FA B R Y K A Z D R O W E J S K Ó R Y healthy skin factory

POPRAWA KOLORYTU SKÓRY, LIKWIDACJA BLIZN I PRZEBARWIEŃ ORAZ ZMNIEJSZENIE NIEWIELKICH ZMARSZCZEK – TO TYLKO NIEKTÓRE Z EFEKTÓW JEDYNEGO W POLSCE HYBRYDOWEGO LASERA FRAKCYJNEGO HALO. ZABIEG JEST DOSTĘPNY OD WRZEŚNIA TYLKO W WARSZAWSKIEJ HOLISTIC CLINIC. ❚ BETTER SKIN TONE, THE REMOVAL OF SCARS AND DISCOLORATION, AND THE REDUCTION OF SMALL WRINKLES – THESE ARE JUST SOME OF THE EFFECTS OF HALO, THE ONLY HYBRID FRACTIONAL LASER AVAILABLE IN POLAND. THE PROCEDURE HAS BEEN AVAILABLE SINCE SEPTEMBER, BUT ONLY AT WARSAW’S HOLISTIC CLINIC.

Wybrałam Holistic Clinic, bo mam tu pełne zaufanie do profesjonalizmu specjalistów. Odpowiada mi, że wychodzą naprzeciw moim oczekiwaniom, rozumieją przywiązanie do naturalnego wyglądu – tłumaczy aktorka Maja Ostaszewska, która od lat korzysta z doświadczenia lekarzy tej kliniki. Obok Ostaszewskiej stałymi klientami Holistic są też m.in. Katarzyna Warnke, Iza Kuna czy Weronika Książkiewicz. Nic dziwnego, że gwiazdy zaufały temu miejscu – to nowoczesna

164

klinika medycyny estetycznej, którą wyróżnia holistyczne podejście do pacjenta. Co to znaczy? Pracujący tu lekarze wierzą, że piękno wynika z równowagi między zdrowym ciałem, umysłem i duszą. Dlatego klinika oferuje szeroki wachlarz indywidualnie dobranych usług z zakresu medycyny i ginekologii estetycznej, kosmetologii, dietetyki oraz psychologii. W Holistic Clinic każdy pacjent traktowany jest indywidualnie, a odpowiednie plany terapii są dobierane w oparciu o szcze-

gółową diagnozę jego stanu zdrowia. – Cieszy mnie długofalowe planowanie pielęgnacji i ostrożność, z jaką dobierane są zabiegi – podkreśla aktorka Katarzyna Warnke. Zawsze podczas pierwszego spotkania lekarze kliniki, którzy są prekursorami w stosowaniu innowacyjnych metod leczenia i pielęgnacji skóry, przeprowadzają wywiad z pacjentem uzupełniony o raport powstały w oparciu o nowoczesne narzędzia diagnostyczne. Proponowane przez specjalistów autorskie pro-

tekst | by marianna kucharska

gramy, opracowane przy wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy i wieloletniego doświadczenia, są połączeniem najbardziej efektywnych zabiegów. Dzięki wykorzystaniu efektu synergii dają one pacjentom gwarancję najlepszych rezultatów. – Naturalność to piękno, spokój i równowaga. Dzięki zabiegom w Holistic Clinic jestem w stanie przy intensywnym trybie życia zachować piękną skórę i promienny wygląd – dodaje Weronika Książkiewicz. PIERWSZY NA ŚWIECIE HYBRYDOWY LASER FRAKCYJNY HALO Specjaliści w Holistic Clinic wykorzystują technologie najnowszej generacji, które stymulują naturalne procesy regeneracyjne w organizmie. Wśród nich są m.in. najnowocześniejsze lasery oraz urządzenia do fototerapii. Jedną z ostatnich nowości kliniki, a przy okazji jednym z najbardziej zaawansowanych technologicznie laserów na świecie jest hybrydowy laser frakcyjny Halo. Na czym polega jego fenomen? Halo kompleksowo odmładza skórę twarzy i innych części ciała. Zabiegi laserowe dotychczas dostępne na rynku nie pozwalały tak precyzyjnie usunąć m.in. przebarwień, drobnych zmarszczek, widocznych porów czy blizn, bo leczenie było zbyt płytkie lub nazbyt głębokie. Halo tymczasem eliminuje wieloletnie uszkodzenia przez działanie na odpowiedniej głębokości, przywracając skórze blask. Łączy też głębokie odmładzanie skóry z odnową naskórka, a dzięki synergicznemu działaniu uzyskuje lepsze niż inne lasery efekty. Okres rekonwalescencji jest zdecydowanie krótszy – to 2–3 dni w porównaniu do minimum 7 dni w przypadku innych dostępnych na rynku zabiegów laserowych. Dzięki nowoczesnemu systemowi chłodzenia zabiegi są też znacznie mniej bolesne i trwają 30 min, a efekty utrzymują się nawet przez kilka lat. Holistic Clinic specjalizuje się też w naturalnej i bezpiecznej medycynie estetycznej. W klinice są wykonywane zabiegi z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego i komórek macierzystych. Zastosowanie tzw. materiałów autologicznych, czyli pochodzących od pacjenta, gwarantuje wysoką efektywność. ■ Tekst powstał we współpracy z Holistic Clinic.

“I chose Holistic Clinic because I have complete confidence in the professionals who work there. I appreciate the fact that they meet my expectations, and understand that I am after a natural look”, says actress Maja Ostaszewska, who has been a client for years now. Other Holistic clients include Katarzyna Warnke, Iza Kuna, and Weronika Książkiewicz. And it’s no wonder that celebrities have learnt to trust this place – it is a state-ofthe-art aesthetic medicine clinic offering an exceptional client-based approach. Its doctors are convinced that beauty results from the equilibrium of a healthy body, mind and soul. This is why the clinic offers a wide array of tailor-made services in aesthetic medicine, gynaecology, cosmetology, dietetics and psychology. Every patient is given individual treatment and therapy plans are selected on the basis of a detailed patient history. “I appreciate the long-term treatment planning and the caution applied when choosing different procedures”, actress Katarzyna Warnke says. At the very first appointment, the clinic’s doctors, who are the forerunners of innovative treatment methods and skincare treatments, always take the patient’s history and supplement the information obtained with

HALO, THE FIRST FRACTIONAL HYBRID LASER IN THE WORLD Holistic Clinic uses state-of-the-art technologies to stimulate the body’s natural regeneration processes. These include the most advanced lasers and phototherapy devices. One of the most recent novelties at the clinic is the Halo fractional hybrid laser, one of the most technologically advanced lasers in the world. What makes Halo so unique? Halo comprehensively rejuvenates the skin of the face and other body parts. The laser treatments available to date have not been able to remove discoloration, small wrinkles, visible pores, and scars as precisely, because the treatments are either too shallow or too deep. However, Halo eliminates long-term damage to the skin by operating at just the right depth and restoring its natural glow. It combines the results of rejuvenating the skin with regenerating the epidermis, and owing to its synergy effect, it can produce better results than any other laser available. There is also considerably less downtime than with other procedures – only 2-3 days compared to the minimum 7-day recovery period required for other laser treatments. The state-of-the-art

HOLISTIC CLINIC SPECJALIZUJE SIĘ TAKŻE W NATURALNEJ I BEZPIECZNEJ MEDYCYNIE ESTETYCZNEJ. HOLISTIC CLINIC SPECIALISES IN NATURAL AND SAFE AESTHETIC MEDICINE.

a report generated using advanced diagnostic tools. The proprietary treatment programmes, developed with the aid of expert knowledge and many years of experience, combine the most effective treatments. Thanks to the synergy effect, these guarantee the best possible results. “A natural look is all about beauty, peace of mind, and balance. I can maintain beautiful skin and a radiant appearance, despite my intensive lifestyle, thanks to the treatments I undergo at Holistic Clinic”, Weronika Książkiewicz adds.

cooling system makes the treatments much less painful. The procedure takes 30 minutes to complete and the results are visible for years. Holistic Clinic specialises in natural and safe aesthetic medicine. The clinic offers its patients various treatments using platelet-rich plasma and stem cells. The use of autologous materials, i.e. those harnessed from the patient, guarantee high effectiveness. ■ The article was written in conjunction with Holistic Clinic.

165

GOOD JOB

made concept

D E TA L M A Z N A C Z E N I E every little detail counts

MICHAŁ BOROWSKI

HOŻA 42 TO INWESTYCJA PREMIUM NA NAJWYŻSZYM W TEJ CHWILI W WARSZAWIE POZIOMIE – TŁUMACZY MICHAŁ BOROWSKI, PREZES MADE CONCEPT. ❚ “HOŻA 42 IS A PREMIUM INVESTMENT OF THE HIGHEST QUALITY AVAILABLE IN WARSAW TODAY”, EXPLAINS MICHAŁ BOROWSKI, MADE CONCEPT CEO. tekst | by marianna kucharska

Spotykamy się dziś w przepięknym ogrodzie urządzonym w mediolańskim stylu. Patrzę na odrestaurowaną z pietyzmem kamienicę przy Hożej 42, na różnobarwne witraże, okna skrzynkowe, piękną bramę kutą, nowoczesną recepcję. Chce się powiedzieć: Dobra robota, Panie Borowski.

166

(śmiech). Dziękuję, ale trochę nerwów mnie to kosztowało. Czuwał pan nad każdym ruchem swojej ekipy budowlanej. Patrzył, jak kamienica z 1894 r. odzyskuje dawny blask, rośnie w siłę – to chyba też niezła frajda? Oczywiście, chociaż największą satysfakcję mam właśnie teraz. Projekt udało się

We meet today in the beautiful Milanese-style garden. I am looking at the tenement house at Hoża 42 which was meticulously restored and the multi-colour painted glass, the casement windows, the magnificent gate and the modern reception area. “Nicely done, Mr Borowski”, is what I want to say.

skończyć w zaplanowanym czasie. Wprowadzili się już pierwsi mieszkańcy, część apartamentów wykańczamy jeszcze na zlecenie przyszłych właścicieli. Przed chwilą na odnowione schody z piaskowca położyliśmy tkane francuskie dywany, powiesiliśmy lampy z Mediolanu, basen, sauna i siłowania czekają już na amatorów sportu. Recepcja już działa, nowoczesne windy jeżdżą. Wspólnota, która ma wpisany w status zakaz krótkoterminowego wynajmu mieszkań, właśnie się zawiązała. Kamienica żyje, dlatego ja już spokojnie mogę zająć się kolejnymi projektami. Ale zdaje się, że wciąż dopieszcza pan tzw. części wspólne? Widziałam kilka osób z obsługi niosących piękne ramy do obrazów i luster. Wprawdzie w żadnych umowach nie jest określone, w jakich standardach powinny być urządzone hol, recepcja, patio czy inne części wspólne. Uważam jednak, że takie elementy budują całość i są szalenie ważne. A poza wszystkim proszę pamiętać, że to inwestycja premium na najwyższym w tej chwili w Warszawie poziomie – ma 360-metrowy penthouse, podziemny garaż, ale też piętro rekreacyjne, komórki gospodarcze dla mieszkańców, stylową klimatyzowaną recepcję, której podłoga wyłożona jest betonową mozaiką oraz spory ogród w stylu mediolańskim porośnięty drzewami i krzewami. Wreszcie budynek jest zabytkowy – kiedy powstał, takie bardziej wykwintne kamienice jak nasza budowało się na wzór pałaców z XVII w. Dlatego tu każdy detal ma znaczenie. W związku z tym dosłownie przed chwilą wróciłem z Florencji. Wspomniał pan o penthousie. To chyba wisienka na torcie tej inwestycji. To moje oczko w głowie. Jest dwupoziomowy, dzięki czemu dzienna część pomieszczeń ma wysokość od 3,5 do 8 m. Przylegają do niego tarasy na dachu, które są tak przygotowane, by przyszły właściciel mógł urządzić na nich piękne ogrody. Z tarasów rozciąga się widok na centrum Warszawy. Jest też tam miejsce na oranżerię z drzewkami pomarańczowymi, a nawet domek dla gości. Ale wróćmy do Włoch. Wybierał pan detale? Florencja to stolica wnętrzarskiego desig nu. Pod miastem funkcjonuje cała masa

niepozornych miejsc, gdzie za rozsądne pieniądze można kupić przepiękne stylowe meble i dodatki, które nie zostały zniszczone podczas wojny. Widziałem masywne kasztanowe stoły, rzeźbione ramy do luster i obrazów, posrebrzane lampki, różnokolorowe stylowe sofki, sofy. Ważne, żeby kupując, zadbać o certyfikat sprzedawcy i zbadać pochodzenie danej rzeczy, żeby można to było potem wywieźć z kraju. Nie ukrywam, że przywiozłem stamtąd kilka przedmiotów, które wkrótce ozdobią kamienicę przy Hożej 42. Spróbujmy zatem podsumować ten projekt. Na pewno jestem z niego dumny, chociaż sytuacja na rynku budowlanym jest coraz trudniejsza i mało brakowało, żeby Hożej na udało się skończyć na czas. Powód? Brak wykwalifikowanej siły roboczej. Szalenie trudno znaleźć na rynku dobrego malarza, gipsiarza czy stolarza. Przeczytałem ostatnio, że brakuje u nas ponad 100 tys. pracowników budowlanych. A takie braki powodują opóźnienia. Nam na szczęście udało się tych kłopotów uniknąć, m.in. dlatego, że Hoża 42 to sto-

sauna and gym are ready. The reception is working and the modern lifts are operating. The owners’ association, which prohibits short-term lease of apartments in its bylaws, has been founded. The tenement is full of life I can move onto other projects. You are still putting the last touches on the common areas, aren’t you? I saw a couple of people carrying beautiful frames for paintings and mirrors. Although there are no contractual provisions that set out what standard the hall, reception, patio and other common areas are to be finished in I believe that such elements are crucial and add to the overall effect. Besides, bear in mind that this is a premium investment of the highest quality available in Warsaw today – there is a 360 sq. m. penthouse, an underground garage, state-of-the-art lifts, but also a recreational floor, storage rooms for residents, a stylish air-conditioned reception area and a spacious Milanese garden. Finally, the building is a historic tenement within the full sense of the word. When it was erected, such sophisticated tenements like ours were built according to the designs of 17th C palaces. Every little

HOŻĄ 42 UDAŁO SIĘ SKOŃCZYĆ W ZAPLANOWANYM CZASIE. WPROWADZILI SIĘ JUŻ PIERWSI MIESZKAŃCY. HOŻA 42 WAS COMPLETED IN LINE WITH THE SCHEDULE. THE FIRST RESIDENTS HAVE ALREADY MOVED IN.

(laughs). Thank you but it has been a little nerve-racking. You have been overseeing every move of the renovation crew. You watched the 1894 tenement regain its original splendour – this must have been fun? Of course it was although it is now that I am most pleased. The development was completed in line with the schedule. The first residents have already moved in, some of the apartments are still being finished by us for their future owners. We have just covered the renovated sandstone stairs with woven French rugs, put up Milanese lamps, the swimming pool,

detail counts here. In fact, I have just returned from Florence. You mentioned the penthouse. It is the cherry on the pie of the development. It certainly is. It spans two floors and in the day zone the ceilings are between 3.5 to 8 m high. It has roof terraces that are ready to have gardens set up there. The terraces offer an excellent view of the city. The roof also offers space for a greenhouse where organge trees can be grown and there is a guest cabin with a separate entrance. The penthouse is located in the superstructure installed on the tenement which  was done in a loft style.

167

GOOD JOB sunkowo mała budowa, a poza tym takie problemy odpowiednio wcześniej przewidzieliśmy. W przypadku tej kamienicy prace były tym bardziej skomplikowane, że czuwał nad nimi konserwator zabytków. Jak wyglądała wasza współpraca? Poszła bardzo sprawnie z kilku powodów. Po pierwsze jestem wrażliwy na to, co mówi konserwator. I nie dość, że respektuję jego decyzje, to jeszcze bywało tak, że sam je narzucałem. Zresztą konserwatorzy w Polsce, którzy opierają się na ustawie o ochronie zabytków, mają całkiem dużą swobodę i sporą przestrzeń na subiektywną ocenę w porównaniu do innych krajów. Co to znaczy? Taki konserwator może stanowczo powiedzieć, że np. jakiś element elewacji nie pasuje do reszty. I koniec kropka. Oczywiście, deweloper może się odwoływać od takich decyzji, jednak na ogół takie decyzje zostają podtrzymane przez wyższe organy. Z drugiej strony skoro konserwator ma dużą swobodę w podejmowaniu decyzji, podobną swobodę ma też deweloper. I czasem mam wrażenie, że niektórzy to wykorzystują. Coraz częściej myśli się nie o tym, żeby zbudować ładny i porządny dom, tylko by jak najwięcej zarobić. Być może w takim myśleniu nie ma nic złego, jednak mnie jest ono obce. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept. MICHAŁ BOROWSKI

made concept

Let us return to Italy. Were you picking accessories there? Florence is the world capital of design. There is a host of places there where you can buy beautiful furniture and accessories that survived the war at reasonable prices. I saw wooden Baroque candlesticks, massive chestnut tables, carved mirror and painting frames, silver-plated lamps, multi-colour sofas. It is crucial to make sure the seller holds a certificate permitting their sale and learn about the origins of the object so as to safely export it out of Italy. I brought back a few items that will soon decorate Hoża 42. Let us try sum up the investment. I certainly am very proud of it, although the situation on the construction market is becoming harder and harder and we barely managed to complete it in timebecause of the lack of skilled workers. It is extremely hard to find a good painter, plasterer or carpenter these days. The young have nobody to learn from as vocational schools have been closed down in Poland. I read that there is a shortage of 100,000 construction workers and this translates into delays. Luckily we managed to avoid this also because Hoża 42 is small and we have foreseen such problems early on.

The construction works were very complex since you had to work closely with the conservator. What was it like? Everything went very well for a number of reasons. Firstly, I am very sensitive to what the conservator says. Not only I respect his decisions, sometimes I would actually request that some more strict standards are applied. In fact, in Poland conservators have to observe the monument protection law but they have quite a lot of freedom and can make more subjective decisions as compared to other countries. What does this entail? A conservator may say that a certain detail does not match the façade and his decision is final. Of course, the property developer may appeal against such decisions but they are usually upheld by higher instance bodies. On the other hand, since the conservator has a lot of freedom to make decisions, so does the property developer. Sometimes developers actually take advantage of this. More often than ever developers are not thinking about building a great house but to make as much money as possible. Perhaps there is nothing wrong with this line of thinking but I do not share this approach. ■ Written in conjunction with Made Concept

(ur. 1950). W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born in 1950). He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

168

MICHAŁ BOROWSKI

PROMOCJA

JESIEŃ Z DOBRĄ KSIĄŻKĄ Tajemnicza przypadłość i zwykły człowiek, który w upiornym miasteczku Castle Rock wywoła rewolucję. PREMIERA: 14 LISTOPADA 2018

Wielkie sekrety i małe kłamstewka. NIE ODPUSZCZAJ O tym, co wydarzyło się tragicznej nocy przed piętnastoma laty, wiedzą tylko Leo i Diana. Była to noc ich śmierci. Noc, kiedy zatrzymało się życie kilku mieszkańców miasta – w tym Napa Dumasa, brata bliźniaka Leo. Tym bardziej, że tej samej nocy zaginęła jego dziewczyna, Maura. Że by ją odnaleźć i dowiedzieć się, co przydarzyło się bratu, Nap wstąpił do policji. Ale mimo podejmowania różnych tropów wciąż ma mniej niż nic. Aż do tego poranka. PREMIERA: 3 PAŹDZIERNIKA 2018

©CREDITS

Przecież nie można bać się małej dziewczynki! CZAROWNICE NIE PŁONĄ Jedenastoletnia Ellie, uratowana z pożaru, w którym zginęli jej bliscy, potrzebuje pomocy, a nie piętnowania. Psycholożka Imogen zrobi wszystko, żeby jej tę pomoc zapewnić. To nie z Ellie jest coś nie tak, lecz z jej otoczeniem – z miastem, ze szkołą, z rodziną zastępczą. Tak w każdym razie uważa Imogen. I robi wszystko, by pomóc Ellie. Więcej, niż nakazują standardy zawodowe. Więcej, niż nakazywałby rozsądek. Więcej, niż... PREMIERA PREMIERA: 3 PAŹDZIERNIKA 2018

Słodko-gorzkie przeznaczenie Z KAŻDYM ODDECHEM Trzydziestosześcioletnia Hope daje sobie tydzień, by zastanowić się nad swoją przyszłością. Tru próbuje poznać ojca i dowiedzieć się więcej o młodości matki. Gdy ścieżki dwojga obcych sobie ludzi niespodziewanie się krzyżują, wybucha pomiędzy nimi żarliwe uczucie. Wkrótce oboje staną przed trudnym wyborem: oddać się miłości czy spełnić obowiązek wobec rodziny? Posłuchać głosu serca czy rozsądku? PREMIERA: 17 PAŹDZIERNIKA 2018

Pierwszy kompletny zbiór krótkich form literackich autorstwa jednego z najgenialniejszych pisarzy XX wieku PREMIERA: 17 PAŹDZIERNIKA 2018

Fascynująca powieść o zapomnianej przeszłości, skomplikowanych relacjach rodzinnych i mrocznych sekretach PREMIERA: 14 LISTOPADA 2018

169

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

W warszawskiej Restauracji Różana codziennie wypiekane są ciasta i torty. 3 4

2. NOWY WYMIAR RELAKSU ultimate relaxation

3. W WAZONACH ŚWIEŻE KWIATY fresh flowers in vases

Najnowsza terapia z zakresu medycyny regeneracyjnej CGF z wykorzystaniem komórek macierzystych pozyskiwanych z krwi to przełom w rewitalizacji skóry. Doskonale sprawdza się jako terapia anti-aging, bo skóra zmuszona jest do samoregeneracji. Dzięki temu staje się elastyczna i zyskuje świeży wygląd. Zabieg dostępny w warszawskiej Ambasadzie Urody. ❚ The latest CGF regenerative medicine therapy that uses blood stem cells marks a breakthrough in skin rejuvenation. It is highly effective as an anti-ageing therapy, because it forces the skin to launch self-renewal. As a result the skin becomes firmer and fresh-looking. The treatment is offered by Warsawbased Ambasada Urody.

Kołobrzeski Diune Hotel***** & Resort położony jest 20 m od plaży. Wnętrza hotelu nawiązują do nurtu art déco, a pokoje wyposażone są w stylowe meble. Diune Wellness oferuje rytuały pod okiem wykwalifikowanych terapeutów, Diune SPA zachęca do korzystania z basenu, jacuzzi, saun oraz łaźni, a na wyrafinowane dania zaprasza Restauracja Arté. ❚ Diune Hotel*****&Resort in Kołobrzeg is located 20 m away from the beach. Its interiors were inspired by Art Deco, and rooms are fitted with stylish furniture. Diune Wellness offers rituals overseen by qualified therapists, Diune SPA benefits from a swimming pool, a jacuzzi, saunas and baths, while Arté restaurant tempts visitors with sophisticated cuisine.

...na stołach haftowane obrusy, dyskretne światło i muzyka płynąca z pianina. Tak wita nas Restauracja Polska Różana w Warszawie. Zarówno w kwestii wystroju, jak i kuchni spotykamy się tutaj z tradycją w lekkim i delikatnym wydaniu. W karcie dań znajdziemy przekąski zimne, przekąski gorące, zielone sałaty, drób, ryby i mięsiwa. ❚ ...embroidered table linen, atmospheric lights and piano music. This is the welcome you may expect from Restauracja Polska Różana in Warsaw. Its interior design and cuisine present a light and fine take on the tradition, while the menu features cold and warm starters, salads, poultry, fish and meat.

ambasadaurody.pl

170

diunehotel.pl

restauracjarozana.com.pl

4. PO PROSTU MAGIA pure magic Warszawska restauracja U Fukiera stworzona przez Magdę Gessler już od 27 lat przyciąga magiczną atmosferą i wykwintną polską kuchnią. Miejsce zachwyca harmonijnym połączeniem smaku, zapachu, koloru i dźwięku z wyszukanym wnętrzem. Sekretem smaku potraw U Fukiera jest dbałość o jakość i pochodzenie używanych produktów. ❚ The U Fukiera restaurant in Warsaw, created by Magda Gessler, has been attracting visitors with its magical ambience and exquisite Polish cuisine for 27 years. This special place enchants with its harmonious blend of taste, scents, colours and sounds – all in a refined interior. The secret of the dishes served at U Fukiera is a scrupulous concern for quality and the origins of the ingredients used. ufukiera.pl

1. NATURALNIE ELASTYCZNA SKÓRA naturally firm skin

171

Â©CREDITS

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in europe. flights to and from warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Edinburgh

Gothenburg Billund

Copenhagen

Riga Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

Porto

Ankara

route map

Madrid

Lisbon

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Zagreb Venice Turin Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica Skopje Istanbul Paris

połączenia bezpośrednie LOT-u/direct LOT flights

Lyon

połączenia code-share/code-share flights

London City nowe kierunki/new destinations Pula

połączenia sezonowe/seasonal flights

Turyn od grudnia br., London City od stycznia przyszłego roku/ Turin from this December, London City from January 2019.

BEZPIECZEŃSTWO

safety

Split BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie off mode Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. Podawanie tych danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. Zapewniamy, że zbieranie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie danych odbywa się w sposób całkowicie bezpieczny i zgodny z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. W każdym momencie mogą Państwo zwrócić się do nas z prośbą o informację o danych na swój temat przechowywanych przez LOT*, jak też skorygować ich treść. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. Providing this information is purely voluntary. You can still effect a cash transaction should you decline. Please be assured that the collection, processing, storing and disclosing of personal data is carried out in a secure manner and in compliance with the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. You have the right to request information regarding any personal data stored by LOT and correct it at any time. * Polskie Linie Lotnicze „LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

171

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

route map

Vancouver San Francisco

Seattle

Saskatoon

Calgary

Winnipeg

Portland

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Phoenix

San Diego

Québec Montreal Halifax

Ottawa

Minneapolis

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas

SIATKA P OŁĄCZEŃ

Houston

Orlando

Tampa

Varadero Cancun

Miami

Puerto Plata

Punta Cana

Gällivare

POŁĄCZENIA REGIONALNE regional routes

Arvidsjauri Trondheim

Rio de Janeiro Oslo

St Petersburg Stockholm

TALLINN

Gothenburg Copenhagen

Groningen

London (City)

Gdansk

Hamburg

Amsterdam Brussels

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Berlin Poznan Zielona Gora

Vilnius

WARSAW Lublin

Wroclaw

Kiev (Boryspil) Kiev (Zhuliany)

Katowice

Krakow Rzeszow Lviv

Munich

Turin

Vienna

połączenia LOT-u/LOT flights Budapest

Rijeka

Nice

Constanca Split

lot.com

London nowe kierunki/ City new destinations Split

Ohrid

172

połączenia LOT-u realizowane Antalya we współpracy z linią Nordica/ LOT connections in cooperation with Nordica

Odesa

Antalya

Tel Aviv

połączenia sezonowe/ seasonal flights połączenia czarterowe/ charter flights

Katowice-Turyn od grudnia, BudapesztLondon City i Kraków- Tel Awiw od lutego przyszłego roku /Katowice-Turin from December, Budapest-London City and Kraków-Tel Aviv from February next year.

172

Yekaterinburg Kazan Samara

WARSAW

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Antalya Larnaca Cairo

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Rzeszow Budapest

Yerevan

Beijjng

Tel Aviv

Sendai

Seoul

Tokyo

Fukuoka

Amman

Taipei Hanoi

route map

Bangkok Ho Chi Minh

Phuket

Singapore

Mombasa

Denpasar

Mauritius Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

LOT NA ŚWIECIE Sydney połączenia LOT-u/LOT flights połączenia code-share/code-share flights Miami

nowe kierunki/new destinations

Warszawa-Miami od 1 czerwca 2019 r. /Warsaw-Miami from Juni 2019

lot.com

Krakow

połączenia czarterowe/charter flights Połączenia czarterowe do Varadero, na Phuket, Mauritius, do Mombasy, Cancun, Sajgonu, Bangkoku, Puerta Plata i Rio de Janeiro od listopada, a do Punta Cana od grudnia. / Chartered flights to Varadero, Phuket, Mauritius, Mombassa, Cancún, Ho Chi Minh City, Bangkok, Puerta Plata and Rio de Janeiro available from November and to Punta Cana from December.

173

174

175

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Wyjątkowe promocje

Special offers

NajMILszy poniedziałek - co dwa tygodnie masz możliwość wykorzystać mile na bilety - nagrody w klasie ekonomicznej już od 7 000 mil. Okazje milowe - co miesiąc nowe fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach, dostępne już od 15 000 mil.

Monday sMILEs - every two weeks you can redeem your miles for award ticket in Economy class from just 7,000 miles

Skorzystaj z promocji milowych LOT-u, dzięki którym Twoja podróż stanie się jeszcze bardziej atrakcyjna.

Take advantage of LOT mileage promotion and make your flight even more attractive.

Mileage bargains - every month award tickets are available just from 15,000 miles round trip in economy class.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2018

3/7 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

F LOTA fleet

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

Boeing 737-400

NEW 2018