re read this dis cover lotte de locht
inhoud 5 inleiding 7 onderzoek 21
eerste oefeningen
27 experimenten
31 minimalistich
45 fotografisch
57
met 19de eeuwse motieven
69
op basis van de eerste zin
79
geĂŻllustreerd met tekeningen
95 typografisch
4
inleiding Onderzoeksvraag: Hoe (mede)bepalend is de cover van een boek voor het uitkiezen ervan? Als uitgangspunt nam ik de minst uitgeleende Nederlandstalige romans in de Permeke bibliotheek van Antwerpen. Het is interessant te kijken welke boeken er niet (meer) gelezen worden en hoe hun covers eruitzien om vervolgens voor deze boeken covers te maken in verschillende stijlen. Wat versta ik onder ‘minst uitgeleende boeken’? Dit zijn de boeken die het afgelopen jaar niet meer werden uitgeleend, namelijk ‘Het Visum’ door Isaac Bashevis, ‘Tot het bittere einde - dagboek 1933-1945’ door Victor Klemperer en ‘Vlucht in de nacht’ door Virginia Andrews. In deze masterproef tracht ik een stijlonderzoek te doen met deze boeken als startpunt, geïnspireerd op Raymond Queneau’s Exercices de style (1947). Ervan uitgaand dat de ideale cover niet bestaat, tracht ik verschillende dingen uit te proberen. Het is niet de bedoeling misleidende verpakkingen te maken: de relatie tussen de inhoud en de vorm (de cover hier) staat steeds centraal. 5
6
onderzoek 8 10 12 14 16 18 20
dick bruna chip kidd peter mendelsund alvin lustig gert dooreman saul bass raymond queneau
7
dick bruna Dick Bruna was born in Utrecht (the Netherlands) on august 23, 1927 as Hendrik Bruna in a rather prosperous family. His great-grandfather founded the great Dutch publishing house A.W Bruna & son in 1868. Bruna had a rather careless youth. He regularly met authors and designers at his house and as a teenager he gained interest in design. The publishing house had always been a family business. Bruna was intended by his father to become a publisher too, but he did not have the right attitude for the business side. During the turbulent war years his family spent hiding in Loosdrecht, his aversion towards everything his father stood for (publishing and marketing) grows. He rather spent his time drawing. After the war the family moved to Hilversum. It became clear that Dick could not get used to school in his new town. His father allowed him to leave school on condition that he joined him in his business. As real businesspeople, his father and grandfather were not really interested in art. Nevertheless Dick manages to convince them he truly detests commercial business. To his 8
surprise he is allowed to follow courses at the State Academy in Amsterdam. Right after the war A.W.Bruna&son launched a “book of the month�-series. They were printed on wood-containing paper and wrapped in a beautiful red cloth binding. It was this series which lead to the birth of the Black bears pocket series. End 1954 the company decided to set up a new range of books, in price closer to the very popular pockets from other publishing houses. The early fifties was the ideal time for paperbacks to appear. Dick was allowed to try and make book covers for this new series. Inspired by Matisse he focussed on colourful compositions in the plane, keeping them as simple as possible. He used primary colours on a black background. Dick focussed on the corporate identity of the company. He designed every book cover for the new series and made posters that had to convince rail passengers to buy one of their editions. With small scissors he cut shapes from coloured paper. He preferred scissors to pencils because they often gave him surprising, unexpected shapes that were often better than the ones he intended to make. He never used a fixed place for the author’s name and title. He could
even decide to omit it completely if one of these elements didn’t fit his design. “The first year a series of about six books appeared, the second year there were roughly eighteen, but soon afterwards there were more than one hundred a year. I realized that I, at this rate, had to apply all possible techniques: drawing , tearing, cutting, collage. The black bears were my artschool.” He focussed on the design of a series. The reader who owed one Simenon pocketbook should want to collect and read all of them. These characteristic silhouettes became recognizable landmarks. Bruna produced more than 2000 books for the A.W.Bruna&son.
9
chip kidd Chip Kidd is an award-winning graphic designer and writer in New York. His groundbreaking book jacket designs for Alfred A. Knopf have elevated the form for close to three decades. As an editor and art director for Pantheon Graphic novels, he’s worked with and published some of the very best cartoonists in the world. Kidd: “I studied graphic design in Pennsylvania, where I grew up, but I knew that when I graduated I would go to New York. So, I did. I just went to every graphic design place that would see me, but eventually ended up at Random House. And it was an entry-level job, as assistant to the art director. Well, it wasn’t really what I had in mind, but I tried it for a while. It gave me a start, and it’s 24 years in October.” The work of Chip Kidd spans design, writing and, most recently, rock ’n’ roll. He definitely has the charisma to get ahead in that third field. He is best known for his unconventional book jackets, but he has published two novels of his own: The Learners and The Cheese Monkeys. Uninterested in design trends and fashions, he often draws inspiration from collectibles and memorabilia. 10
11
peter mendelsund Mendelsund was a full-time musician. Born and raised in Cambridge, Mass., he began a career as a concert pianist after studying philosophy and literature at Columbia University. He “stumbled into design” almost by accident, he said by phone last week, after a midcareer “existential crisis.” He realized that working as a full-time musician -without health insurance and with a new baby daughter, and a second in the workswasn’t viable anymore. Fortunately, through a family friend, Mendelsund got himself an impromptu meeting with book-cover guru and art director extraordinaire Chip Kidd, who, after looking over Mendelsund’s early work and seeing promise, decided to give him a shot as a junior designer. For the last 11 years, he has churned out so many eye-catching covers that he is now one of the best-known book designers in the field. Mendelsund: “I think of a book jacket as being sort of like a visual reminder of the book, but ... it’s also a souvenir of the reading experience. Reading takes place in this nebulous kind of realm, and in a way, the jacket is part of 12
the thing that you bring back from that experience. It’s the thing that you hold on to.”
13
alvin lustig The first jacket which Lustig did for a New Directions Book - the one for the 1941 edition of Henry Miller’s Wisdom of the Heart- was quite unlike anything then in vogue, but it scarcely hinted at the extraordinary flowering which was to follow. It was rather stiff and severe - a non-representational construction made from little pieces of type metal chosen from the cases in the experimental printing shop he had set up in the hinter regions of a drugstore in Brentwood. A less fecund talent might have been content to work that vein for years, but not Lustig. A few months later, I remember, he was showing me how he made extraordinary forms by exposing raw film to different kinds of light in a friend’s darkroom.
14
Whatever the medium, he could make it do new things, make it extend itself under the prodding of his imagination. What the true nature of that imagination was I never fully understood until the last year, when he had lost his sight, and when, to our amazement, he not only continued to work, directing the eyes and hands of his wife and assistants as if they were his own, but produced some of his finest pieces, such as the final cover design for the magazine Perspectives USA.
In the middle years, when opening each envelop from Lustig was a new excitement because the range of fresh invention seemed to have no limits, I had supposed that his gift was a purely visual faculty. Or, watching him play with a pencil on a drawing pad, I thought that he had some special magic in his hands. Only at the end, when I knew he could not see the forms evolving on paper, did I realize that his creative instinct was akin to that of the poet or composer. The forms took shape in his mind, drawn from a reservoir seemingly as inexhaustible as that of a Klee of Picasso.
15
gert dooreman Gert Dooreman (Herentals, 1958) studeert Vrije Grafiek aan het SintLucasinstituut in Gent. Hij begint als illustrator met o.a. opdrachten voor De Morgen, maar verlegt vanaf 1984 het zwaartepunt van zijn activiteiten naar typografie en vormgeving. Dooreman verzorgt in het begin van zijn carrière de boekomslagen van de Leuvense uitgeverij Kritak, het Poëziecentrum in Gent en het Nederlandse uitgevershuis Bert Bakker. Vanaf 1981 start een intensieve samenwerking met fotograaf Michiel Hendryckx, die bijna twintig jaar zal duren. Hendryckx levert de omslagfoto aan voor de boeken, Dooreman evolueert steeds meer naar een typograaf pur sang. De twee zijn in de periode 1994-2002 zowat de huisontwerpers van de Vlaamse uitgeverij Van Halewyck. De eerste stappen van Gert Dooreman als vormgever vallen samen met de renaissance van de Vlaamse podiumkunsten in de vroege jaren tachtig, met figuren als Jan Fabre, Anne-Teresa De Keersmaeker en Jan Lauwers. In de slipstream daarvan kent immers ook de eigentijdse vormgeving een opbloei. Het is de tijd 16
van illustratoren en decorontwerpers als Jan Versweyveld, Johan Daenen, Gorik Lindemans en Ever Meulen. In de periode 1985-1991 maakt ook Dooreman tekeningen, affiches en drukwerk — voor Behoud de Begeerte (een producent van literaire manifestaties). Illustratie is echter geen grafische vormgeving, laat staan typografie. Vrijwel alle ontwerpers van Dooremans generatie zijn op het gebied van typografie autodidact. Ook Dooreman zelf. Hij duikt de antiquariaten in op zoek naar boeken over typografie, bestudeert de letterboeken van de Amerikaan Dan X en het werk van de bewonderde Amsterdamse graficus Piet Schreuders. Typografie is bovendien nog ambachtelijk in die tijd. Het zijn de nadagen van de afwrijfletters: vellen van Letraset of Mecanorma worden op de millimeter precies doorgekrast. Later worden letters ingetikt op een zetmachine. Nóg later zwicht Dooreman toch voor de computer, waarmee hij absolute controle over een ontwerp kan uitoefenen en met één druk op de knop lettertypes
op hun look en feel kan taxeren. Qua lettertypes gaat zijn voorkeur uit naar de schreefloze Gill Sans voor de titeltjes en de schreefletter Perpetua voor de broodtekst. Voor affiches doet hij vaak een beroep op de Rhode, van Font Bureau, of de Poplar, uit de Wood Typecollectie van Adobe. Dat zijn lettertypes gebaseerd op de houten posterletters uit de negentiende eeuw. De overbekende affiche van de theatercyclus Ten Oorlog is gezet uit de Poplar, net als, bij wijze van pastiche, de affiche van onze Dooreman-expo. Een ander idool van Gert Dooreman is de Tsjechische letterontwerper František Štorm.
Tussendoor doet hij de restyling voor de krant De Standaard en het weekblad Humo, en maakt hij een paar jaar de poster voor Gedichtendag.
In de loop van de jaren negentig krijgen de uitgeverijen waar Dooreman voor werkt steeds meer vertrouwen in zijn kunnen. Hij mag naast het boekomslag ook het binnenwerk van de boeken doen. Tot 2009 verzorgt hij de boeken van uitgeverij Lannoo. De laatste jaren werkt hij vooral voor Meulenhoff/ Manteau. Daarnaast blijft hij actief als huisstijlontwerper in de theaterwereld — in de jaren negentig voor de Blauwe Maandag Compagnie, rond de millenniumwissel voor Het Toneelhuis, tegenwoordig voor Theater Antigone. 17
saul bass Saul Bass was a prominent American graphic designer of the twentieth-century. He largely designed motion picture title sequences, corporate logos and movie posters. He was a pioneer of the modern title sequence designing. He enjoyed four decades of successful career in his lifetime, winning Academy Award for his exquisite graphic designing. His iconic title sequences appeared in the popular films, such as, The Man with the Golden Arm, Psycho and North by Northwest. On May 8, 1920, in Bronx, New York, Saul Bass was born in the household of Eastern European Jewish immigrants. He attended the James Monroe High School from where he earned his graduation. In 1936, he received a fellowship to the Art Students League in Manhattan. He then went on to study at Brooklyn College, attending night classes with a famous Hungarian-born designer, György Kepes. Upon completion of his studies, he worked as a freelancer for several advertising companies and agencies, including the illustrious Warner Bros. He moved to Los Angeles, where he pursued graphic designing as a commercial artist. During 1940’s he took up some Hollywood projects, which 18
involved the print work for promotional purposes. In fact, he started up his own practice in 1952 and a few years later established his private firm as Saul Bass & Associates. In 1954, Bass finally had his big break as he was offered a job by the filmmaker Otto Preminger to design a poster for Carmen Jones. His work left a remarkable impression on Preminger, who availed his expertise yet again for his film’s title sequence. With the opportunity, came the realization that the title sequence can not only be served as mere static credits but it can enhance the watching experience of the audience. Bass realized the potential of title sequence if incorporated with the right audio and visual sequence can help set the mood and theme at the opening of a film. After his debut work in the Hollywood, he worked for several reputable production houses. In 1955, he produced title sequence for The Seven Year Itch. However, he did not earn his reputation in the Hollywood until he made his contribution to Preminger’s The Man with the Golden Arm (1955). The film focused on a musician’s struggle to defeat his
heroin addiction. As to underline the intensity of then tabooed subject, he featured an animated paper cut-out arm in the film title which had a sensational effect on the audience. Besides, another notable filmmaker Alfred Hitchcock brought him on board for the title designing of his films. Bass developed iconic, influential and noteworthy title sequences employing distinguished kinetic typography for motion pictures, including North by Northwest (1959), Vertigo (1958) and Psycho (1960). He was the first to introduce this technique in Hollywood films which previously employed static titles.
19
raymond queneau Raymond Queneau (1903-1976) studeerde filosofie in Le Havre, en in Parijs aan de Sorbonne. Hij werd lid van een groep surrealisten in 1924, maar brak in 1929 met deze beweging. Rudy Kousbroek noemt hem “de incarnatie van de Ideale Schrijver, degene die ‘alles heeft’, die alle gewenste eigenschappen in zich verenigt”. In de eerste plaats omdat hij verschillende kwaliteiten in zich verenigde; hij had een uitzonderlijk gevoel voor humor, zoals uit al zijn publicaties blijkt; hij was dichter, essayist en romanschrijver, schreef teksten voor muzikale komedies en de dialogen van diverse films en blonk bovendien in al die disciplines uit.
20
Exercices de Style In 1947 publiceerde hij zijn beroemde ‘Exercices de Style’ (Stijloefeningen). Dat was geen traditionele roman maar een verzameling variaties op een thema. Queneau vertelt daarin hetzelfde verhaal op 99 verschillende manieren: Een verteller zit op een drukke autobus en ziet hoe een dandyachtige figuur zich opwindt omdat er iemand tegen hem opbotst. Later op de dag komt de verteller de dandy tegen op straat terwijl die met een leeftijdsgenoot over zijn kleding discussieert.
Dat gegeven vertelt Queneau op 99 verschillende manieren. Soms zijn de variaties louter vormelijk (sonnetvorm of alexandrijnen), soms spelen ze met het vertelstandpunt of de tijd, en soms zijn ze ook gewoon spielerei.
21
22
eerste oefeningen Ik startte mijn masterproef met het ontwerpen van een reeks covers voor de boeken van Agatha Christie, maar dit bleek geen echte uitdaging. Daarom ben ik later overgeschakeld naar de ‘minst gelezen nederlandstalige romans in de Permeke bibliotheek’. Op de volgende pagina’s zijn enkele voorbeelden te vinden van mijn eerste experimenten.
23
eerste oefeningen
24
agatha christie
25
eerste oefeningen
26
agatha christie
De mo
o
oyd r k c A oger R p o rd stie
hri C a h t Aga
27
28
minst gelezen boeken De minst uitgeleende boeken zijn uiteraard ook de minst gelezen boeken. Volgende Nederlandstalige romans werden het afgelopen jaar geen enkele keer uitgeleend uit de Permeke bibliotheek te Antwerpen. Bijgevolg werden zij mijn grond tot experimenten. Op de volgende pagina’s is telkens de frontcover (zoals hij in de bib te zien is) terug te vinden samen met de flaptekst van het boek.
29
minst gelezen boeken
het visum BIj de publicatie van Het visum schreef een toonaangevend criticus: ‘Afscheid van Singer? Zolang zulke manuscripten worden teruggevonden hoeven we dit goddank niet te doen.’ Singer schreef de roman waarschijnlijk nog in Polen, want het is duidelijk het werk van een jonge man en een van de meest speelse verhalen in zijn œvre. Het is 1992 en David Bendiger, een apirant-schrijver zonder verblijfplaats en zonder één cent op zak, is zojuist in Warschau aangekomen. Hij komt er al gauw achter dat de mensen die hij hier vroeger kende zo’n beetje over de hele wereld verspreid zijn geraakt. De enige contacten die hij nog heeft zijn: Sonja, een vrouw die hij kort daarvoor op het platteland heeft leren kennen, en Dov Kalmenzohn, een jonge zionistische functionaris die hem aan een visum voor Palestina kan helpen. Voor hij echter die grote reis kan gaan maken zal hij moeten trouwen met een vrouw die zo graag naar Palestina wil dat ze bereid is de kosten voor haar rekening te nemen. In de tussentijd vindt hij onderdak bij de communistische Edusha en blijft hij natuurlijk Sonja ontmoeten. Naast dit romantische rumoer werkt David aan zijn 30
literaire en politieke toekomst en zoekt hij contact met journalisten en schrijvers, onder wie zijn oudere broer, die al een zeker gezag geniet. Maar ook het religieuze verleden laat hem niet los en dwingt tot confrontatie als plotseling zijn vader, de orthodox-joodse rabbi, weer in Warschau opduikt. Davids hartstocht voor vrouwen, zijn onafgebroken neiging tot filosoferen en Walter Mitty-achtige fantasieën maken van Het visum een meeslepende liefdesenontwikkelingsroman, van het soort waar Singer het absolute alleenrecht op heeft.
Het visum - Isaac Bashevis Singer
31
minst gelezen boeken
Tot het bittere einde De verschijning van zijn oorlogsdagboeken Tot het bittere einde maakte de Duitse Jood en romanist Victor Klemperer in 1995 postuum wereldberoemd. Klemperer woonde in Dresden tijdens de twaalf jaar durende naziterreur. Helder, indringend en met een koel oog voor detail noteert hij hoe de joden in hun alledaagse bestaan worden bedreigd en schetst hij een beeld van zichzelf en zijn directe omgeving. Klemperers dagboek werd, naast dat van Anne Frank, door Die Zeit het belangrijkste persoonlijke geschrift uit de oorlog genoemd. Inmiddels wordt het beschouwd als een uiterst belangrijke getuigenis van iemand die een van de gruwelijkste perioden in de geschiedenis van de mensheid aan den lijve heeft ervaren - en met pijnlijke precisie heeft beschreven.
32
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
33
minst gelezen boeken
vlucht in de nacht Vlucht in de nacht is het vervolg op Gebroken vleugels van de succesvolle schrijfster Virginia Andrews en het laatste boek over Robin, Teal en Phoebe. Op de dr. Foreman kostschool slapen de ‘studentes’ in schuren, werken ze in de zinderende hitte op het land en zijn ze onderworpen aan de meedogenloze bewakers, die hen continu in de gaten houden. De school wordt geleid door de verschrikkelijke Dr. Foreman, een vrouw die er zichtbaar plezier in heeft om de meest gruwelijke straffen uit te delen aan haar studentes, bovenal de mysterieuze ijskamer; een plek waar de meiden worden geconfronteerd met hun grootste angsten. Robin, Teal en Phoebe zijn de nieuwkomers in deze hel.. Tijdens hun verblijf doet Dr. Foreman er alles aan om ze tegen elkaar uit te spelen. Dit lukt haar bijna, totdat de drie meiden erachter komen dat er maar een manier is om te overleven: samenwerken en terugvechten.
34
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
35
36
experimenten 39 minimalistisch 53 fotografisch 65 met 19de eeuwse motieven 77 op basis van de eerste zin 87 geĂŻllustreerd met tekeningen 103 typografisch
37
Make things as simple as possible but not simpler. Albert Einstein
minimalistisch Minimalistisch ontwerp is eenvoudig van aard. Alleen noodzakelijkheden worden getoond. Elementen als kleur en typografie worden gebruikt met de nadruk op een eenvoud van vorm en kleur. Ontwerpers als Emil Ruder, Lazar Markovich Lissitzky en Neville Brody maken gebruik van een minimalistische stijl. Het leek mij een uitdaging om met beperkte elementen een interessante cover te creĂŤren.
39
minimalistisch
Met deze versie wil ik aantonen dat ‘Het visum’ een fictieve autobiografie is.
40
Het visum - Isaac Bashevis Singer
Ook deze is gebaseerd op het autobiografisch aspect van het boek, maar ditmaal duid ik op de wisselwerking tussen de twee. Singer is de auteur van het verhaal, maar tegelijkertijd is het hoofpersonage een afspiegeling van zichzelf.
41
minimalistisch
Het autobiografisch aspect van het verhaal wou ik ook in deze cover naar voor brengen. Dit toon ik aan met de wederkerende pijl tussen titel en auteur. Singer is echter niet alleen de schrijver, maar ook de inspiratie voor de protagonist van het verhaal. De andere pijlen duiden op de identiteitscrisis die het personage meemaakt; het aftasten van verschillende mogelijkheden.
42
Het visum - Isaac Bashevis Singer
43
minimalistisch
Hier koos ik voor het gebruik van het bijna abstracte handschrift van Victor Klemperer. Ook hij zelf kon soms zijn handschrift nog amper lezen.
44
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
45
minimalistisch
Ik gebruik hier de titel om het aanslepen van de oorlog weer te geven.
46
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
47
minimalistisch
De trap representeert de protagonisten hun strijd voor comfort. Als de ene hogerop geraakt, is dit ten koste van een ander. Deze tracht ik zo eenvoudig mogelijk weer te geven.
48
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
De trap is hier opgebouwd uit verschillende bouwstenen. Dit verwijst naar de opdrachten die de protagonisten moeten uitvoeren voor het verkrijgen van meer comfort.
49
minimalistisch
Hier toon ik een detail van traptreden. Deze staan symbool voor de protagonisten hun tocht naar meer comfort. Maar representeert tegelijkertijd de hoop naar een uitweg.
50
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
51
Photography helps people to see. Burk Uzzle
52
fotografisch De meeste mensen worden aangetrokken door een sterk fotografisch beeld. Het is niet voor niks dat zo veel boek foto’s gebruiken op hun cover. Daarom kon dit experiment zeker niet missen. Ik maakte hier gebruik van zowel eigen fotografisch materiaal als dat van professionelen.
53
fotografisch
Voor ‘Het visum’ koos ik een foto van een kruispunt. Kruispunten staan symbool voor keuzes. De protagonist komt in het boek terecht in een identiteitscrisis waarbij hij geconfronteerd wordt met zijn verleden dat vele vragen oproept. foto: careerattraction.com
54
Het visum - Isaac Bashevis Singer
55
fotografisch
Voor ‘Tot het bittere einde’ koos ik ervoor een portret van Victor Klemperer te gebruiken. Het is immers zijn dagboek. De naam van de schrijver is bij dit boek belangrijker dan de titel ervan aangezien het verhaal ook over zijn leven gaat. foto: bild.bundesarchiv.de
56
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
Bij de start van het boek is Klemperer 48 jaar. In het voorgaande portret is echter gefotografeerd negen jaar na de oorlog. Daarom de keuze voor dit nieuwe beeld, dat is gefotografeerd in 1946. foto: Abraham Pisarek Š epd-bild / akgimages/Abraham
57
fotografisch
Hier koos ik ervoor de titel ‘Tot het bittere einde’ op te splitsen. De opsplitsing zorgt ervoor dat de kijker de titel op een andere manier gaat lezen. Toch ligt de nadruk nog steeds op die van de schrijver. foto: Abraham Pisarek © epd-bild / akgimages/Abraham
58
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
59
fotografisch
De drie pionnen representeren de protagonisten die de regels moeten opvolgen van de antagonist (hier weergegeven als de koning). De antagonist bepaalt en beperkt het leven van de hoofdpersonen. De pionnen symboliseren deze machtsverhouding. foto: Lotte De Locht
60
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
Bij deze cover toon ik de geografische context van het verhaal. Het verhaal speelt zich af in de woestijn, maar tegelijkertijd is het beeld een metafoor voor de eindeloosheid van de woestijn en de onmogelijkheid tot ontsnappen. Dit staat in contrast met wat de titel aanreikt; het is haast onmogelijk te vluchten uit de woestijn. foto: Stuart Franklin
61
fotografisch
Ook hier gebruik ik de woestijn als een metafoor voor eindeloosheid en de onmogelijkheid tot ontsnappen. Dit beeld ligt visueel dichter bij de titel en refereert naar een specifieke gebeurtenis uit het verhaal; de dropping van de hoofdpersonen in de woestijn.
62
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
63
I invent nothing, I rediscover. Auguste Rodin
64
met 19de eeuwse motieven Tijdens de 19de eeuw begonnen boekcovers meer en meer een verkoopstechniek te worden. Voor deze tijd waren het meestal lederen covers, al dan niet met ornamentele elementen versierd. Omdat tijdens deze periode steeds meer boeken een specifieke cover kregen, leek het me interessant deze te herbekijken. En elementen te gebruiken voor een nieuw ontwerp. De kenmerken waarop ik me baseerde waren; één of twee kleuren, patronen, kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, ornamentele versieringen, titel enkel op de rug, titel op rug is horizontaal, lettertype met schreef, één lettergrootte.
65
met 19de eeuwse motieven
Ik koos voor fijne lijnen en tegengestelde kleuren die ook terug te vinden zijn op visums. Verder zijn de gebruikte elementen: 2 kleuren, kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, ĂŠĂŠn lettergrootte.
66
Het visum - Isaac Bashevis Singer
Ook bij deze cover koos ik het object ‘visum’ als inspiratie voor mijn ontwerp. De patronen op de achtergrond verwijzen hiernaar. Evenals het verloop op de achtergrond. De factoren die ik hier recupereerde zijn: patroon, (onzichtbaar) kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, lettertypen met schreef.
67
met 19de eeuwse motieven
Dit ontwerp is een variant op de vorige met gelijkaardige elementen.
68
Het visum - Isaac Bashevis Singer
69
met 19de eeuwse motieven
De elementen die ik gebruikte van de bekeken 19de eeuwse boeken zijn: kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, titel horizontaal op rug, ĂŠĂŠn lettergrootte.
70
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
71
met 19de eeuwse motieven
De gebruikte elementen hier zijn: 2 kleuren, kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, ornamentele versieringen, titel enkel op de rug, titel op rug is horizontaal, lettertype met schreef. Als versiering gebruikte ik de een maan op de frontcover als verwijzing naar de titel.
72
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
Voor deze versie gebruikte ik de locatie van het verhaal; de kostschool. Door slechts het silhouet van het gebouw te tonen, wil ik de heimelijk sfeer van het verhaal weergeven. De gebruikte elementen hier zijn: (onzichtbare) kader op front en back cover, gebruik van kapitalen, titel enkel op de rug, titel op rug is horizontaal.
73
met 19de eeuwse motieven
De protagonisten van het boek worden op een bepaald moment in de woestijn gedropt. Het enige licht ter beschikking is dat van de sterren. Sterren worden vaak ook gezien als navigatiemiddel tijdens de nacht. Het kan dus ook gezien worden als een metafoor voor de zoektocht naar een uitweg. De gebruikte elementen in dit ontwerp zijn: 2 kleuren, patronen, (onzichtbaar) kader op front en back cover, titel enkel op de rug, titel op rug is horizontaal, lettertype met schreef.
74
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
75
The first sentence can’t be written until the final sentence is written. Joyce Carol Oates
76
op basis van de eerste zin De eerste zin van een boek is zeer belangrijk voor de lezer. Ook auteurs beseffen het belang van deze eerste zin. “There are all sorts of theories and ideas about what constitutes a good opening line. It’s tricky thing, and tough to talk about because I don’t think conceptually while I work on a first draft, just write. To get scientific about it is a little like trying to catch moonbeams in a jar. But there’s one thing I’m sure about. An opening line should invite the reader to begin the story. It should say: Listen. Come in here. You want to know about this.” vertelt Stephen King. Schrijvers steken veel tijd in het bedenken van die goede eerste zin. Dat is de reden dat ik ervoor koos deze zin in de verf te zetten en te kijken of een eerste zin ook kan dienen als inspiratie voor de cover.
77
op basis van de eerste zin
“Het is te laat, te laat voor alles.” In deze versie wou ik de ‘eerste zin’ symbolisch weergeven als de laatste korrels die door de zandloper vallen. Het is ook een metafoor voor de drang naar antwoorden over wie hij is of zal zijn.
78
Het visum - Isaac Bashevis Singer
79
op basis van de eerste zin
“Rectorsverkiezing: na een hevige strijd vol intriges werd Reuther voor de tweede maak gekozen, en Gehrig heeft verloren.� Hier koos ik ervoor de herkenbare vorm van een verkiezingsformulier te gebruiken; de typische bolletjes die moeten worden ingekleurd met rood potlood. Dit heb ik omgevormd tot illustratief element.
80
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
81
op basis van de eerste zin
“Als iemand die naar de oppervlakte stijgt van een poel vol inkt, ontwaakte ik langzaam uit wat aanvoelde als een maandenlang durende coma.” De eerste scène speelt zich af in een vliegtuig. De verteller weet niet wat haar bestemming juist zal zijn. Het slaapmasker -dat ik hier gestileerd weergeef- verwijst naar de slaperige toestand waarin de verteller zich bevindt. Tegelijkertijd kan het gezien worden als een blinddoek of masker. Dit verwijst naar de angst van haar onwetendheid over wat haar te wachten staat.
82
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
83
op basis van de eerste zin
“Als iemand die naar de oppervlakte stijgt van een poel vol inkt, ontwaakte ik langzaam uit wat aanvoelde als een maandenlang durende coma.” Deze cover is ontstaan uit het gevoel dat ik krijg wanneer ik wakker wordt uit een diepe slaap; het niet direct plaats kunnen geven van wat je ziet. Daarom koos ik voor de ‘wankele’ letterzetting. De donkerblauwe kleur is een rechtstreekse verwijzing naar ‘de poel vol inkt’ waaruit de protagonist ontwaakt. De niet onmiddellijk herkenbare achtergrond die ik gebruik geeft ook de weer dat het gaat om een spannend boek.
84
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
85
Practice wider than your discipline. Eva-Lotta Lamm
86
geĂŻllustreerd met tekeningen Als grafisch ontwerper leek het mij interessant ook deze piste eens trachten te bewandelen. Er zijn grafici die het mij al succesvol hebben voor gedaan. Hierbij denk ik onmiddellijk aan Saul Bass. Hij creĂŤerde ondanks zijn beperkingen op illustratief vlak, sterk grafisch ontwerp. Ik tracht in deze experimenten met mijn illustratieve beperkingen een beeld naar voor te brengen.
87
geĂŻllustreerd met tekeningen
Het verhaal draait rond de identiteitscrisis van de protagonist. De vingerafdruk wordt o.a. gebruikt om iemands identiteit te bepalen. Er wordt als het ware een stempel gedrukt op iemands persoonlijkheid, terwijl ze veel meer omvat dan louter je biologische afkomst. De afdruk stelt op zijn manier dezelfde vragen als de protagonist van het verhaal; is je identiteit al bij je geboorte bepaald?
88
Het visum - Isaac Bashevis Singer
89
geïllustreerd met tekeningen
Deze illustratie baseerde ik op de vorm van Victor Klemperer’s dagboek. Hij schreef zijn teksten steeds op losse vellen omdat deze makkelijker te verstoppen waren voor eventuele invallen door de nazi’s.
90
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
91
geĂŻllustreerd met tekeningen
Ook deze illustratie baseerde ik op de losse vellen waarop Klemperer zijn dagboek bijhield.
92
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
93
geĂŻllustreerd met tekeningen
In deze versie wou ik voornamelijk de spanning -die zeer sterk aanwezig is in het verhaal- naar voor brengen.
94
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
De protagonisten van ‘Vlucht in de nacht’ worden naar een soort kostschool gebracht. Hier speelt hun avontuur af. Door het donkere silhouet van het gebouw is het onmiddellijk zichtbaar dat hun verblijf geen pleziertje is.
95
geĂŻllustreerd met tekeningen
Verdergaand op het idee van de kostschool probeerde ik een meer illustratieve techniek uit. Hier verwijs ik niet alleen naar de locatie zelf, maar ook naar de gebeurtenissen die er plaatsvinden. Dit tafereel is een verwijzing naar een specifieke scene uit het boek; namelijk de nachtelijk verkenning van wat er zich in het gebouw afspeelt.
96
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
Deze cover verwijst naar de grootste angst van de protagonisten: de angstkamer. Tegelijkertijd geeft de deur je de indruk dat er meer aan de hand is in het huis. De donkere kleuren geven de spanning van het boek weer.
97
geĂŻllustreerd met tekeningen
Dit is een tweede versie met ander kleurenschema en aangepaste typografie.
98
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
De ladder representeert de protagonisten hun strijd voor comfort. Als de ene hogerop geraakt, is dit ten koste van een ander. Verder is de ladder een metafoor voor de hoop naar een uitweg.
99
geïllustreerd met tekeningen
Deze illustratie baseerde ik op de vorm van Victor Klemperer’s dagboek. Hij schreef zijn teksten steeds op losse vellen omdat deze makkelijker te verstoppen waren voor eventuele invallen door de nazi’s.
100
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
101
Type is a beautiful group of letters, not a group of beautiful letters. Matthew Carter
102
typografisch Typografie wordt gezien als de kunst van het vormgeven en zetten van tekst, zowel voor functionele als esthetische doeleinden. Het is een middel om de geschreven taal duidelijk, leesbaar en aantrekkelijk te maken. Aangezien boeken om de geschreven taal gaan, koos ik ook voor een invalshoek die hier bij aansloot; typografisch.
103
typografisch
De titel was de inspiratie voor de vormgeving van deze cover. Omdat het verkrijgen van het visum in het verhaal de eigenlijke reden is van alles wat de protagonist meemaakt, lijkt het voor de rest een onbelangrijk gegeven. De titel van het boek staat ook symbool voor de identiteitscrisis die de protagonist ondervindt. De kleurencombinatie en het eenvoudig font verwijzen naar de opmaak van visums.
104
Het visum - Isaac Bashevis Singer
105
typografisch
Met deze cover liet ik me inspireren door de achtergrond patronen van visums en identiteitskaarten. Vandaar het contrasterend kleurengebruik en de lichte overlappingen van de letters.
106
Het visum - Isaac Bashevis Singer
107
typografisch
Het verschijnen van de tekst representeert de vragen die de protagonist zich stelt over zijn identiteit. Het steeds duidelijker worden van hoe hij zichzelf kan plaatsen in de maatschappij.
108
Het visum - Isaac Bashevis Singer
109
typografisch
Bij deze versie wou ik de titel ‘tot het bittere einde’ naar voor laten komen. Samen met de ondertitel geeft het een hint naar de inhoud van het boek. Na het lezen van de flaptekst toont het ook de persoonlijke emotionele kant van de inhoud.
110
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
Bij dit exemplaar wou ik meer naar voor laten komen over wat de inhoud net ging. Door het uitvergroten van de ondertitel worden de data zichtbaarder waardoor de thematiek van het boek onmiddellijk duidelijk wordt. Toch heb ik de hiĂŤrarchie van de tekst trachten te behouden door het verzachten van de kleur van de ondertitel.
111
typografisch
Ook hier wou ik de titel naar voor laten komen, maar zonder al te veel aandacht te verliezen van de auteur.
112
Tot het bittere einde - Victor Klemperer
113
typografisch
De vervorming van de letters tot pijlen verwijst naar de uitweg die de protagonisten van het verhaal proberen te vinden. Een uitweg vinden lijkt haast onmogelijk, al suggereert de titel iets anders. Deze lijkt aan te geven dat de protagonisten weten wat hen te doen staat. De verschillende richtingen van de pijlen suggereren hun verwarring en machteloosheid. De sobere kleur geeft aan dat het verhaal een eerder duistere ondertoon heeft.
114
Vlucht in de nacht - Virginia Andrews
115
116
rediscover Publicatie - proces masterproef Lotte De Locht Sint Lucas Antwerpen 2016 Drukwerk Xod Grafisch Centrum Gerheide 22, 2490 Balen Met dank aan Stad Antwerpen en Peter Dom Hilde Van Pelt Reg Herygers Hugo Puttaert Jan Baert Geert Vervaeke Werner Van dermeersch www.lottedelocht.be
Bronnen 8: Dick Bruna, www.iconofgraphics.com, (09/02/2016).; 10: The Jacket Designer’s Challenge: To Capture A Book By Its Cover, www.npr.org, (11/09/2016). / J. C. Gabel, Peter Mendelsund on reading, cover design and his own new books, www.latimes.com, (10/02/2016).; 12: J. Laughin, The book jackets of Alvin Lustig, www.alvinlustig.com, (09/02/2016).; 14: S. Zevalakis, Beautiful covers: An Interview With Chip Kidd, www.smashingmagazine.com, (11/02/2016). / J. C. Gabel, Peter Mendelsund on reading, cover design and his own new books, www.latimes.com, (11/02/2016).; 16: Dooreman in Wevelgem, www.bibliotheekwevelgem.blogspot.be, (11/09/2016).; 18: Saul Bass, www. bibliotheekwevelgem.blogspot.be/2012/02/dooreman-in-wevelgem-korte-bio.html, (12/09/2016).; 20: J. De Grauwe, Stijloefeningen: 99 manieren om een verhaal te vertellen, www. kunstinzicht.be, (13/03/2016). 117
read this cover