OK Operationeel 04 2017 (LVO)

Magazine voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers NR. 4 / december 2017 / JA ARGANG 12

ONZE OK Meekijken met Sandra Koopmans van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen > Trommelvliesbuisjes bij palatoschisis > Verslag Traumadagen 2017 > Operatieassistent in Zwitserland

Design and polyaxiality make the difference.

NCBÂŽ Periprosthetic Locking Plate System The innovative plate design and polyaxial technology of the NCB Periprosthetic Locking Plate System allow for secure bicortical screw fixation around the stem of an implanted prosthesis. This comprehensive system, including proximal and distal femur plates, trochanter plates as well as curved femur shaft plates, provides the much needed flexibility in the treatment of periprosthetic fractures. Find more information on the NCB Periprosthetic Locking Plate System at www.zimmerbiomet.com Because each detail makes the difference.

This documentation is intended exclusively for physicians and is not intended for laypersons.

Information on the products and procedures contained in this document is of a general nature and does not represent and does not constitute medical advice or recommendations. Because this information does not purport to constitute any diagnostic or therapeutic statement with regard to any individual medical case, each patient must be examined and advised individually, and this document does not replace the need for such examination and/or advice in whole or in part. Please refer to the package inserts for important product information, including, but not limited to, contraindications, warnings, precautions, and adverse effects. Third party trademarks are used for information purposes only and may be trademarks of their respective owners. Š2016 Zimmer Biomet

inhoud

colofon­ OK Operationeel is het vakblad voor operatie­ assistenten en anesthesiemedewerkers. Het wordt gemaakt door uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO (Landelijke ­Vereniging van Operatieassistenten) en verspreid onder alle LVO-leden. Verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in ­Nederlandse ziekenhuizen, particuliere klinieken en ­opleidingscentra.

Redactie Hoofdredacteur: Menno Goosen, ­okoperationeel@y-publicaties.nl Redactiecoördinator LVO: Hennie Mulder, ­operationeel@lvo.nl Uitgeverij Y-Publicaties Postbus 10208 1001 EE Amsterdam 020-520 60 77 info@y-publicaties.nl www.y-publicaties.nl Kijk ook op onze website www.oknieuws.nl Uitgever: Ralf Beekveldt Eindredacteur: Marloes van Hoorn Beeldredacteur: Menno Goosen Tekstcorrector: Marijn Mostart Ontwerp: Annelies van Turnhout Opmaak: Thomson Digital Opmaakbegeleiding: impaginator.nl Druk: BalMedia Advertenties Cross Media Nederland BV 010-742 19 42 gezondheidszorg@crossadvertising.nl www.crossmedianederland.com Abonnementen SP Abonneeservice Postbus 105 2400 AC Alphen a/d Rijn 088-1102056 ypublicaties@spabonneeservice.nl Toezending van OK Operationeel is voor LVO-­ leden onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet-leden gelden de volgende abonnements­ prijzen: jaarabonnement € 65,50; los nummer € 8,50; abonnement buiten Nederland € 82,50. Alle prijzen zijn inclusief btw en ver­ zendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden.

Opzegging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnements­periode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. © 2017 OK Operationeel Niets uit deze uitgave mag worden gerepro­ duceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.

ISSN 1872-6712

16

Traumadagen druk bezocht

De Traumadagen 2017 – met een eigen programma van de LVO – werden druk bezocht door operatieassistenten, traumachirurgen en orthopeden. Een verslag van dag één.

22

Buisjes bij palatoschisis

Kinderen met een palatoschisis hebben vaak middenoorontsteking. Is het daarom wenselijk om tijdens de palatoplastiek standaard trommelvliesbuisjes te plaatsen?

30

Operatieassistent in Zwitserland

Thomas Kerres werkte als operatieassistent in Zwitserland. Hij moest daar erg wennen. En niet alleen aan de oude zusterflat of het eindeloze registreren op de OK.

en verder: 4 Redactioneel

OK Operationeel wordt mede ­mogelijk ­gemaakt door:

4 Nieuws 12 Onze OK 26 LVO-nieuws 37 Boeken

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 3

Tekst: Menno Goosen

Beste lezer,

O

p 30 november en 1 december vonden de Traumadagen 2017 plaats in de RAI in Amsterdam. De LVO organiseerde wederom een tweedaags programma voor operatieassistenten. In deze OK Operationeel lees je een uitgebreid verslag.

Een gespleten gehemelte, ofwel palatoschisis, gaat zeer vaak gepaard met gehoorverlies.

Aresh Al Salman onderzocht wat voor het gehoor en de spraak-taalontwikkeling van deze patiënten wenselijker is: tijdens de palatoplastiek al trommelvliesbuisjes plaatsen of wachten tot daadwerkelijk een gehoorverlies is vastgesteld. Over zijn onderzoek kun je lezen vanaf pagina 22.

Benieuwd hoe het is om als operatieassistent in Zwitserland te werken? Thomas Kerres moest er heel erg (aan) wennen. Hij beschreef zijn ervaringen op okvisie.nl en deelt ze nu ook in OK Operationeel.

Als laatste willen we je attenderen op het LVO-congres, dat gehouden wordt op 8 en 9 maart 2018. In dit nummer lees je er meer over. Het thema dit keer is ‘Grenze(n)loos..!’

Je kunt je inschrijven op www.lvocongres.org.

Hier vind je ook het programma.

Menno Goosen, hoofdredacteur OK Operationeel okoperationeel@y-publicaties.nl Hennie Mulder, redactiecoördinator LVO operationeel@lvo.nl

4 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

nieuws

Operaties veiliger door visualiseren van anatomische variaties De innovatieve methode Computer Assisted Surgical Anatomy Mapping (CASAM) helpt chirurgen om operaties veiliger uit te voeren. Dit blijkt uit promotieonderzoek van Anton Kerver, plastisch chirurg in opleiding bij het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, die het computerprogramma heeft ontwikkeld met prof. Kleinrensink van het Erasmus MC. CASAM voorspelt de anatomie van een lichaam aan de hand van computeralgoritmes. Daardoor kunnen chirurgen safe zones vaststellen, gebieden waar het veilig is om te opereren.

Vertrekpunt voor het promotieonderzoek van Kerver was dat geen mens hetzelfde is. Met CASAM is het mogelijk om op basis van een anatomisch ‘gemiddelde’ bijvoorbeeld een hand of enkel te visualiseren waarin alle variaties van zenuwen en bloedvaten zichtbaar zijn. Dit gemiddelde kunnen chirurgen vervolgens over foto’s van de hand of enkel van de patiënt leggen om te bepalen waar ze moeten snijden tijdens een operatie. Volgens Kerver heeft de ontwikkeling van CASAM grote invloed op de dagelijkse praktijk: ‘Dankzij deze nieuwe techniek kan de chirurg heel gericht zijn werk doen.

We kunnen nu op basis van een grote hoeveelheid data de richtlijnen voor meerdere operaties aanpassen, bijvoorbeeld wat betreft de plaats en richting van de incisies, om zo de kans op zenuwschade fors te verkleinen.’

CASAM wordt ook gebruikt voor het opleiden van nieuwe chirurgen. Kerver: ‘Als chirurgen in opleiding leren opereren op één lichaam, leren ze slechts de anatomie van één persoon. Met CASAM kan op hetzelfde lichaam ook virtueel de anatomie van vele andere lichamen worden getoond. Zo leert een jonge chirurg veel sneller de vele variaties kennen en herkennen. Tegelijkertijd kan CASAM ook worden gebruikt om de kennis van ervaren chirurgen over anatomische variaties te vergroten.’

Er wordt nog gekeken naar de betekenis van het computerprogramma voor 3D-anatomie. Daarnaast streven de onderzoekers naar internationale samenwerking om meer anatomische gegevens aan de huidige CASAM-­ database toe te voegen. Ook kan er volgens Kerver verder onderzoek worden gedaan naar de anatomische verschillen tussen mensen met bijvoorbeeld een andere etniciteit. Op termijn moet het zelfs mogelijk zijn om met CASAM in de operatiekamer anatomische variaties op de patiënt zelf te projecteren.

Hoogwaardigheid in moderne cementeringstechniek

De snelle en eenvoudige weg naar optimaal botcement

PAL

STAN DEN ÂŽ DA

www.heraeus-medical.com

ACOS

D AR

DE GO U

Bewezen PALACOSÂŽ R+G ready-to-mix voor standaard primaire gewrichtsvervangende ingrepen Veilige en contactvrije hantering van de cementbestanddelen Tijdsbesparend mengen

Ingreep via anus maakt stoma veelal overbodig

Foto: Shutterstock

Het Radboudumc start met specialistische brandwondenzorg voor kinderen. Het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis biedt nu al specialistische zorg voor kinderen met meerdere ernstige letsels. Met alle specialismen op één plek in een dedicated academisch kinderbrandwondencentrum kan optimale zorg worden geboden aan patiënt en familieleden. Het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis behandelt nu al regelmatig brandwondenpatiënten met daarnaast meerdere ernstige letsels (als level I-traumacentrum).

Hoofd medische zorg wordt prof. dr. Dietmar Ulrich, plastisch chirurg. Ulrich: ‘De ervaringen in het buitenland met dergelijke specialistische centra – zoals in Duitsland – zijn zeer positief. In de toekomst kunnen ook kinderen met andere grote huidproblemen en grootschalige wekedelentrauma’s door een dedicated team van specialisten worden behandeld. We verwachten veel patiënten uit Oost-Nederland en de Euregio.’

Heeft u nieuws?

@

okoperationeel@y-publicaties.nl

Het actueelste OK-nieuws: www.okvisie.nl

6 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Foto: www.tatmecongress.com

Radboudumc neemt initiatief voor kinderbrandwonden­ centrum

Chirurgen van het Máxima Medisch Centrum hebben onder begeleiding van specialisten van het VUmc de eerste patiënten geopereerd met de Transanale Totale Mesorectale Excisie (TaTME). De TaTME-ingreep is wereldwijd in opkomst en maakt het mogelijk endeldarmtumoren veel nauwkeuriger te verwijderen. Hierdoor is het risico op complicaties en terugkomst van de tumor kleiner en hoeft er minder vaak een stoma te worden aangelegd.

Bij één van de drie patiënten met dikkedarmkanker bevindt de tumor zich in laatste deel van de dikke darm. De tumor wordt samen met omliggend vetweefsel en lymfeklieren weggehaald. ‘Het betreft een complexe ingreep’, aldus chirurg

Frank van den Broek. ‘Tot nu toe opereerden we via enkele incisies in de buik. De bocht in de darm is met operatie-instrumenten echter moeilijk te maken en het is een klein gebied om in te opereren. Met de TaTME opereren we via de anus en zitten we veel dichter bij de tumor.

We kunnen deze preciezer verwijderen en daardoor het gezonde weefsel minder beschadigen. Deze techniek is voor ons dan ook de nieuwe standaard.’ Bij de huidige techniek kunnen de bekkenbodemspieren en kringspier vaak niet gespaard blijven, met een stoma tot gevolg. Dat verandert met de nieuwe operatie.

‘We kunnen veel lager in de darm opereren dan eerst. In veel gevallen kunnen we de anus nu sparen.’

Tekst: Menno Goosen

Umc’s beginnen internationaal trainingscentrum voor specialisten Het AMC en het VUmc starten een internationaal trainingscentrum voor medisch specialisten: het Amsterdam Skills Centre for Health Sciences (ASC). Met virtuele technologie en artificiële intelligentie gaat het ASC een nieuwe leermethode ontwikkelen om medisch specialisten doelmatiger te trainen. Het centrum komt op het terrein van het AMC in Amsterdam-Zuidoost, biedt twaalf operatiekamers en meerdere virtual-realitysimulatoren.

Naar verwachting zal het ASC zijn deuren openen in november 2018. De oprichting van het ASC is mede mogelijk door de intensieve samenwerking van het AMC en het VUmc, die in 2018 bestuurlijk zullen fuseren.

Het ASC wil met de nieuwe leermethode ook een opleiding tot basischirurg ontwikkelen voor landen waar patiënten nauwelijks toegang hebben tot urgente operatieve zorg. Jaarlijks zouden ruim 140 miljoen extra operaties moeten worden verricht voor 5 miljard mensen wereldwijd die nu vrijwel geen toegang hebben tot basale chirurgische zorg.

In een reactie zegt prof. dr. Hans Romijn, voorzitter van de raad van bestuur van het AMC: ‘De vaardigheden opgedaan met simulatoren blijken groter dan de vaardigheden opgedaan met traditionele methoden. Virtuele werkomgevingen zijn essentieel om chirurgische vaardigheden te verbeteren en de gezondheidszorg verder te verduurzamen.’

nieuws

Eerste supermicrochirurgie met ‘robothanden’

Plastisch chirurgen van het Maastricht UMC+ hebben onlangs een operatie uitgevoerd met een robotsysteem om lymfoedeem bij een patiënt te verhelpen. Het is ’s werelds eerste supermicrochirurgische ingreep met ‘robothanden’. De artsen hechtten met de robot vaatjes van 0,3 tot 0,8 millimeter aan elkaar in de arm van de patiënt. De patiënt maakt het goed, en de artsen zijn enthousiast.

Lymfoedeem behandelen met supermicrochirurgie is relatief nieuw. Hierbij worden kleine lymfevaatjes aan bloedvaatjes gehecht om zo het overtollige vocht af te voeren en de zwelling te verlichten. Deze ingreep is bijzonder moeilijk en inspannend vanwege de extreme precisie die hij vergt van de chirurg. Daardoor is maar een handvol chirurgen in staat om deze ingreep uit te voeren.

De oplossing werd gevonden in de chirurgierobot van MicroSure, een spinoff van de TU Eindhoven en het Maastricht UMC+. Deze bestaat uit een set door artsen bestuurde ‘robothanden’, die handbewegingen van de chirurg omzetten in kleinere, nauwkeurigere bewegingen van hun instrumenten.

Ook filtert de robot eventuele trillingen van de menselijke hand weg. Dat maakt de ingreep minder inspannend, en door meer chirurgen uitvoerbaar.

De verwachting is dat de robot van MicroSure allerlei microchirurgische ingrepen beter uitvoerbaar maakt en dat nieuwe ingrepen mogelijk worden.

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 7

nieuws

Tekst: Menno Goosen

Van Straten Medical krijgt diverse patenten op RFID Het Nederlandse bedrijf Van Straten Medical heeft het alleenrecht verkregen op meerdere ontwerpen en toepassingen van autoclaveerbare radio-frequency identification (RFID) op medische hulpmiddelen, waaronder chirurgisch instrumentarium. RFID is technologie om van een afstand informatie te lezen van tags die aangebracht zijn op medische producten.

Van Straten, dat sinds 2010 RFID op instrumentarium en instrumentennetten aanbrengt, heeft hier inmiddels aanzienlijke ervaring mee opgebouwd. Onderdeel van de innovatie zijn de samenwerkingsverbanden met universiteiten – waaronder de Technische Universiteit Delft – en ziekenhuizen, zoals Reinier de Graaf Groep.

Sinds meerdere jaren voert Van Straten Medical onderzoek uit om te bepalen hoe RFID kan worden ingezet op instrumentniveau.

Doel is onder meer het geautomatiseerd tellen van chirurgisch instrumentarium op de OK zonder tussenkomst van de mens.

Europese richtlijn voor bloedbesparing tijdens hartoperatie

Op het congres van de European Association for Cardio-Thoracic Surgery is een Europese richtlijn gepresenteerd voor patient blood management bij hartchirurgie. Hieraan is behoefte omdat de Europese variatie in bloedverlies en bloedverbruik tijdens hartchirurgie groot is. Dit is de eerste Europese richtlijn op dit gebied die zich specifiek op hartchirurgie richt, en waarbij is samengewerkt tussen chirurgen en anesthesiologen. De richtlijn moet bijdragen aan een reductie van bloedtransfusies, die als een slechte uitkomstparameter voor patiënten worden beschouwd.

8 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Bekwaamheidseisen ­beschikbaar voor gebruik medische technologie Het kwaliteitsinstituut Nivel heeft een lijst gepubliceerd met basiseisen voor een veilig gebruik van robotchirurgie, elektrochirurgie en infuustechnologie. Er staat in beschreven wat zorgverleners minimaal moeten weten en kunnen. Aan de lijst hebben artsen, verpleegkundigen, operatieassistenten en klinisch fysici meegewerkt.

Deze minimumbekwaamheidseisen kunnen gebruikt worden in de basisopleiding of als onderdeel van bij- en nascholingen voor de meer gevorderde gebruiker. In dat laatste geval kunnen de casuïstiek van de patiënt en de context van de situatie moeilijker worden gemaakt. De bekwaamheidseisen kunnen voor verschillende doelen en in verschillende omgevingen worden Bekwaamheid gebruikers gebruikt. Bijvoor- van medische technologie routekaart voor ziekenhuizen en wetenschappelijke beeld als onderdeel Praktische verenigingen voor het borgen van bekwaamheden van een scholingsplan of voor het ontwikkelen van een toets.

LangeLanders over werken op onze OK: “Plezier in je werk vind ik heel belangrijk. En dat is echt iets wat je in het LangeLand terug kunt vinden.”

“Het is een divers programma op de OK. Door de samenwerking met elkaar kunnen we het doen.”

“Op de OK hebben we regelmatig feestjes en borrels. We hebben zelfs een groepsapp, waar iedereen dingen kan opperen om te gaan doen. We zijn een hele hechte club.”

“In ons ziekenhuis kennen we elkaar eigenlijk allemaal. En die korte lijnen zijn het allergrootste voordeel.”

Vooruitlopend op de komst van een Orthopedisch Centrum van de Reinier Haga Groep verwelkomen we nu al graag in ons ambitieuze én gezellige Zoetermeerse ziekenhuis: 

operatieassistenten chirurgie



anesthesiemedewerkers



verkoever verpleegkundigen

Check onze vacatures via langeland.nl/oc !

Klein gebaar van grote waardering: Op internationale vrouwendag boden onze OK-mannen hun vrouwelijke collega’s een roos aan 

Dubbele laparoscopische transthoracale resectie in Amphia

deling konden doen. Het onderling vertrouwen moet daarbij heel groot zijn.’

Betere chirurgie bij endeldarmkanker

10 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Illustratie: Shutterstock

Naadlekkage na chirurgie voor endeldarmkanker wordt vaak pas laat ontdekt. Dat is jammer, want een actieve aanpak van de lekkende darm is op de lange termijn beter dan afwachten. Dit stelt Werner Borstlap (UvA/AMC) in zijn promotieonderzoek.

Mogelijk zou dit ook de kans op een stoma verkleinen. Chirurgie voor endeldarmkanker gaat nog steeds gepaard met een hoog risico op complicaties. In 2011 – toen er nog relatief veel (chemo)radiotherapie werd gegeven – kreeg één van de vijf patiënten op de lange termijn te maken met een lekkende darmverbinding. Een derde van deze lekkages werd pas na dertig dagen ontdekt. De aanwezigheid van een ontlastend stoma kan een lekkende darmverbinding maskeren.

De helft van de patiënten bij wie een lekkende darmverbinding is ontstaan, heeft een abces in het kleine bekken dat aanwezig is één jaar na de operatie. Borstlap ontdekte dat een actievere aanpak kan leiden tot betere resultaten op de lange termijn.

Onderzocht: mastectomie vs. borstsparende chirurgie met radiotherapie Borstsparende chirurgie met radiotherapie laat op de lange termijn een gelijke of betere borstkankerspecifieke overleving zien dan mastectomie bij patiënten met een vroeg stadium van borstkanker. Dat concluderen Mirelle Lagendijk (Erasmus MC) en collega’s aan de hand van een groot nationaal onderzoek met data van bijna 130.000 patiënten. De uitkomsten ondersteunen de hypothese dat borstsparende chirurgie met radiotherapie de voorkeur verdient bij de meeste patiënten met borstkanker bij gelijke geschiktheid van beide behandelopties. Dit geldt volgens de onderzoekers in het bijzonder voor patiënten ouder dan vijftig jaar, patiënten met een comorbiditeit bij diagnose en patiënten die niet in aanmerking komen voor adjuvante chemotherapie.

Illustratie: Shutterstock

Een gespecialiseerd operatieteam aangestuurd door een leveren een longchirurg heeft onlangs een bijzondere operatie uitgevoerd. Met een laparoscopische transthoracale resectie zijn via de borstkas uitzaaiingen uit zowel lever als longen verwijderd. De patiënt is goed hersteld. Gastro-intestinaal chirurg dr.

Paul Gobardhan, een van de artsen die de operatie uitvoerden: ‘We hebben al eerder laparoscopische transthoracale resecties uitgevoerd voor het verwijderen van moeilijk benaderbare uitzaaiingen in de lever. Maar deze keer hebben we via diezelfde opening in de borstkas gelijktijdig de uitzaaiing in de long verwijderd. Voor de patiënt heeft dit als voordeel dat hij maar één keer geopereerd hoeft te worden.’

Gobardhan werd hierin bijgestaan door longarts dr. Eelco Veen: ‘Heel belangrijk bij zo’n bijzondere operatie is goede samenwerking en communicatie. Je hebt als chirurg elk je eigen expertise. Bij deze patiënt was het belangrijk dat we elkaar – ook letterlijk – de ruimte gaven zodat we elk ons deel van de behan-

Borstreconstructie uit bovenbeen succesvol Plastisch chirurgen van het Maastricht UMC+ hebben aangetoond dat een borstreconstructie met eigen weefsel uit het bovenbeen en de heup effectief is. De in het Maastrichtse ziekenhuis ontwikkelde techniek is inmiddels bij bijna honderd vrouwen toegepast en blijkt een goed alternatief voor vrouwen die bijvoorbeeld te weinig buikweefsel hebben voor een reconstructie.

Maastrichtse plastisch chirurgen hebben speciaal voor deze methode een aantal chirurgische verfijningstechnieken ontwikkeld om complicaties zo veel mogelijk te beperken en een optimaal esthetisch resultaat te bewerkstelligen. Slechts in een

klein aantal gevallen waren er bijwerkingen. ‘Maar dat is vergelijkbaar met andere typen reconstructies’, zegt plastisch chirurg Stefania Tuinder. ‘We tonen met onze studie aan dat we een wetenschappelijk bewezen alternatief kunnen bieden aan patiënten.’

Inmiddels is de reconstructie vanuit het bovenbeen dan ook standaard onderdeel van het behandelaanbod. ‘Uiteindelijk passen wij onze technieken altijd aan de patiënt aan en niet andersom’, zegt Tuinder.

‘Als het mogelijk is proberen we ook de zenuw te behouden, zodat het gevoel in de borst op termijn gedeeltelijk terugkeert.’

Nieuw middel moet complicaties bij cardiothoracale chirurgie verminderen

Foto: Shutterstock

Het Catharina Ziekenhuis is een grootschalig onderzoek gestart naar een nieuw middel om complicaties zoals nierfalen bij openhartoperaties te voorkomen. Het gaat om het middel RESCAP (RESCuing Alkaline Phosphatase), dat een tekort aan het eiwit alkaline fosfatase kan ondervangen.

Tijdens extreme belasting, zoals bij een openhartoperatie, maken patiënten hier zelf te weinig van aan. Het eiwit biedt bescherming tegen schade door verminderde doorbloeding van weefsels en organen. Het onderzoek wordt geleid door de cardiothoracale afdeling van het National University Hospital in Singapore. Er doen wereldwijd 1250 hartchirurgiepatiënten aan mee.

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 11

onze

ok

Meekijken met Sandra Koopmans van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen

Tekst: Marloes van Hoorn

Foto’s (inclusief cover): Ivonne Zijp

Wij zijn trots op … … de goede sfeer hier. De disciplines zitten gemengd in de koffiekamer en helpen elkaar met de patiëntenzorg. Als wij geen omloop hebben, loopt de anesthesie wel om.

Omgekeerd halen wij hun materialen en medicatie. Iedereen doet wat hij kan, zeker in spoedgevallen. Ook buiten de patiëntenzorg om staat iedereen voor elkaar klaar, en diensten ruilen is nooit een probleem. We grappen wel eens: de sfeer op onze afdeling is zo goed dat er al vier stelletjes zijn. Verder zijn we trots op ons grootste specialisme: de orthopedie.

Als enige ziekenhuis in Nederland … … voeren we de Ganz-osteotomie uit, bij jonge patiënten met heupdysplasie. We maken de heupkom volledig los uit het bekken, en kantelen hem over de heupkop

in de goede stand. Ook maken we heel veel gebruik van plexus­ anesthesie. Sinds kort kunnen schouderpatiënten zelfs met een plexuskatheter naar huis. Verder zijn we trots op ons Rapid Recoveryprogramma, waarbij patiënten met een totale knieprothese sneller op de been zijn met minder pijn.

Pauze … … hebben we tussen de ochtend- en de middagsessie. In principe zijn alle zes OK’s doorloop-OK’s, maar door personeelskrapte bij de anesthesie is er niet altijd aflos beschikbaar. De teamleider kan dan aflossen of er wordt een APS’er gevraagd, iemand van de acute pijnservice. Dit is niet altijd mogelijk. Ook komt de ene specialist in de ochtend en de andere in de middag, wat niet altijd goed op elkaar aansluit. Jammer, want we kunnen de tijd aan het eind van de middag goed gebruiken.

We eten … … wat we van huis hebben meegenomen. Voor een halfuur pauze helemaal omkleden en bij het restaurant beneden in de rij gaan staan is zo’n gedoe. Tijdens de diensten eten we wel in het ­restaurant.

Eén dag in de week …

WIE: Sandra Koopmans WAT: operatieassistent met specialisme orthopedie en kwaliteitsfunctionaris OK WAAR: Wilhelmina Ziekenhuis Assen

… ben ik kwaliteitsfunctionaris voor de hele OK. Samen met de andere functionaris houd ik me bezig met interne audits, het internationale accreditatieprogramma van het NIAZ Qmentum, safety checks, NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 13

Hoge opkomst bij werkoverleg onder werktijd documentbeheer, het medisch convenant, noem maar op. Ik organiseer ook tests, zit in de VIM- en Materiaaladviescommissie en ben contactpersoon voor de Vereniging Veilige Curatieve Zorg.

Die vereniging helpt ziekenhuizen om de patiëntveiligheid te vergroten met bijvoorbeeld scans en tools. Daarnaast ben ik HKM’er ­hygiëne kwaliteit medewerker, MvH] en projectassistent nieuwbouw OK. Ook maak ik de maandelijkse nieuwsbrief van de OK, waarin ik mijn creativiteit kwijt kan.

De centrale briefing … … houdt de dagcoördinator ’s morgens om acht uur bij het Schipholbord in de gang, samen met de strepen. De ‘strepen’ zijn de kamercoördinatoren; hun naam is onderstreept op het bord met de teamindeling. Deze operatieassistenten zijn het aanspreekpunt van de OK en zorgen ervoor dat er met iedereen wordt gecommuniceerd. Bij de centrale briefing worden bijzonderheden besproken zoals bruikleenmateriaal, bezoek van vertegenwoordigers, wel of geen aflos en zieken. De strepen briefen dit weer door aan de andere teamleden. Die kunnen ondertussen vast beginnen met inrichten en klaarzetten. Rondom elke operatie hebben we een timeout en een sign-out.

De digitale portfolio’s … … zijn vorig jaar overgegaan op een nieuwe websitehost. Helaas zijn de bijlagen met de scholingscertificaten niet meegekopieerd. Opeens waren de portfolio’s niet meer up-to-date. Iedereen ­verontwaardigd natuurlijk. Inmiddels is dit gelukkig opgelost.

Sommige scholingen zijn verplicht, zoals Basic Life Support en enkele e-learnings. Binnenkort krijgen we ook verplichte ­intercollegiale toetsing voor de voorbehouden handelingen. Vanaf januari worden er twee thema-avonden per kwartaal georganiseerd voor bijscholing en het opzetten van de intercollegiale toetsing.

Doorlichten … ... gebeurt door de röntgenlaborant. Als die geen tijd heeft kan hij besluiten om de sleutel van het apparaat van tevoren naar de OK te brengen. Dan drukken wij op het knopje onder supervisie van de snijder, die een stralingsdiploma heeft. Dit komt niet vaak voor omdat we van tevoren met de röntgenlaborant overleggen wanneer we met de operatie starten.

14 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Werkoverleg … … hebben we de ene maand met de anesthesie erbij en de andere maand met alleen de chirurgie. De opkomst is hoog sinds het overleg onder werktijd is, van 8.00 tot 8.45 uur. We beginnen dan iets later met het OK-programma. Eerder vergaderden we ’s avonds of direct na werktijd en kwamen er maar tien van de zestig chirurgiemedewerkers of zo.

De omgang met chirurgen … … is heel informeel, zeker als je ze langer kent. Je kunt ze goed aanspreken op fouten, ook al durft niet iedereen dat. Ik werk hier nu vijftien jaar en ken de meesten net zo lang. Dan wordt aanspreken gemakkelijk.

Ik heb alles al een keer gezien en ken de risico’s. Als je net komt kijken wordt er minder snel iets van je aangenomen, maar het wordt altijd gewaardeerd als je feedback uitspreekt.

In de toekomst … … wordt het OK-complex verbouwd. In januari 2019 starten ze met bouwen. Er komen vier grote OK’s van 50 en twee kleinere OK’s van 38 vierkante meter. Er wordt verbouwd binnen de bestaande ommuring van het complex.

In mijn persoonlijke toekomstbeeld past ander werk. Ik vind ons beroep nu nog heel leuk, maar de uitdaging is eraf. Dit wil ik niet nog 35 jaar. Op mijn zeventiende was de OK een goede keus. Ik vroeg me niet af wat ik er verder nog mee zou kunnen. Maar switchen is lastig met zo’n specifieke opleiding. Mijn droom is het managen van een orthopedisch zelfstandig behandelcentrum en daarbij nog bijvoorbeeld één dag per week op de OK meedraaien. Dat zie ik in deze regio nog niet snel gebeuren. Voor een nieuwe studie – bijvoorbeeld bedrijfskunde – sta ik open, maar dat is praktisch lastig. Ik heb tenslotte salaris nodig. Ook een avondstudie wordt ingewikkeld, omdat ik kinderen heb. Sinds september kun je een leven-lang-lerenkrediet krijgen, misschien biedt dat mogelijkheden. Wat de toekomst ook brengt, ik heb er vertrouwen in dat er iets leuks op mijn pad komt! ■

32

e

LVO CONGRES Landelijke Vereniging van Operatieassistenten

Donderdag & vrijdag 8 & 9 maart 2018 Congrescentrum De ReeHorst, Ede

Gr en

ze(

n)l

Mede organisatoren:

www.lvocongres.org

s..!

Jaarcongres 2017

Bomvolle zalen bij Traumadagen 2017 De Traumadagen 2017 in de Amsterdamse RAI werden druk bezocht.

Zo’n 165 operatieassistenten en een paar honderd traumachirurgen en orthopeden lieten zich op 30 november en 1 december bijpraten over de nieuwste ontwikkelingen op traumagebied. Net als eerdere jaren had de LVO een eigen programma.

16 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

H

et programma van en voor operatieassistenten op Traumadag één begint met een lezing over kindertraumatologie.

Kindertraumachirurg Victor de Ridder vertelt over het verleden en de toekomst van zijn jonge vakgebied. De behandeling van trauma’s bij kinderen bestond nog maar enkele tientallen jaren geleden voornamelijk uit gips en het tractieapparaat. ‘Wat bij volwassenen gebeurde, gebeurde ook bij kinderen’, zo vat De Ridder samen.

Tegenwoordig zijn er richtlijnen speciaal voor kinderchirurgie.

Naar verwachting begin 2018 verschijnt de nieuwe richtlijn ‘Behandeling fracturen bij kinderen’. Voor de behandeling van botbreuken is er tegenwoordig materiaal dat speciaal voor kinderen is gemaakt, zoals de pediatric femur pin. De Ridder staat even stil bij de moderne behandeling van kinderen met fracturen. Onder ‘modern’ verstaat hij: korte opnames, geplande dagopnames, (bepaalde) supracondylaire en simpele fracturen bij voorkeur niet ’s nachts opereren, (korte) tractie thuis geven, met bed naar huis laten gaan, minimaal invasieve percutane operaties, soms niet opereren en gips geven indien nodig.

Kindercertificaat De Ridder merkt op dat steeds meer kinderen gewond raken op de trampoline. Verder ziet hij kinderen die fracturen kregen tijdens het fietsen, het sporten, het spelen of in het verkeer. In verhouding is er weinig sprake van polytrauma.

Hij krijgt allerlei fracturen te zien. Iemand in de zaal vraagt hoe hij pennen inbrengt: helemaal of tot vlak onder de huid. Hij antwoordt: ‘Ik laat ze vrijwel altijd iets uit het bot steken, zo kan ik ze er later het best uit halen. Maar ik weet dat kinderen er vaak last van hebben. Helaas.’

Aan het eind van zijn voordracht bespreekt hij de toekomst van zijn vakgebied. Hij voorziet meer centralisatie van de behandeling van kinderfracturen in ziekenhuizen met een kindercertificaat, zoals de smiley van de organisatie Kind en Ziekenhuis. En de behandeling zal gegeven worden door op trauma georiënteerde chirurgen met een kinderaantekening. Verder zal er meer minimaal invasief behandeld worden en komt er meer speciaal instrumentarium en osteosynthesemateriaal dat geschikt is voor kinderen. Er zal ook meer in dagbehandeling worden gewerkt en kinderen zullen zo snel mogelijk teruggaan naar hun eigen omgeving en naar school.

Pennen en platen Na deze voordracht volgt een presentatie over de crurisfractuur door de Haagse traumachirurg Jochem Hoogendoorn. Eerst bespreekt hij de doelen van fractuurbehandeling, zoals herstel van autonomie, absolute of relatieve stabiliteit van het bot, behoud van bloedvoorziening, vroeg en veilig mobiliseren en minimale complicaties. Daarna bespreekt hij de voor- en nadelen van de pen. Onder

voordelen rekent hij: minimaal invasief gesloten (of beperkt open) repositie, behoud van bloedvoorziening, stabiliteit (de pen zit in de as van het bot) en vroege belastbaarheid. Daartegenover staan de nadelen: perfecte anatomische reductie is lastig, er is kans op malalignment, metafysair is moeilijk, intra-articulair is proximaal niet mogelijk en distaal is ook lastig.

Tegenover de pen staat de plaat. Deze laatste heeft onder meer als voordelen: betere exposure en repositie, absolute stabiliteit, behandeling van intra-articulaire fracturen (eventueel met trekschroeven) en relatieve stabiliteit. Enkele nadelen van de plaat zijn: minder snel belastbaar (buiten de belastings-as), slechte wekedelenbedekking en infectiegevaar. ‘Uit onderzoek blijkt dat de functionele uitkomsten van plaat versus pen niet verschillen’, zegt hij.

Vervolgens laat hij röntgenfoto’s van fracturen zien, waarna de aanwezigen via een speciale inlog op hun smartphone mogen antwoorden of ze als behandeling gips, pen of plaat zouden gebruiken. Bij vrijwel alle foto’s geeft het merendeel van de operatieassistenten een goed antwoord. ‘Natuurlijk is het aan de operateur om te beslissen voor welke behandeling wordt gekozen’, zegt Hoogendoorn. ‘Maar kijken jullie op de OK wel mee? Het is goed te weten op basis waarvan een operatiebeslissing wordt genomen.’

Tekst: Ingrid Lutke Schipholt Foto’s: Guus Pauka (op drie foto’s na, die gemaakt zijn door Hennie Mulder.

Zie zijkant van de desbetreffende foto.)

Praktische invalshoek Na het ochtendprogramma volgen de lunch en een wandeling langs de stands, waar fabrikanten hun modernste instrumentarium en medisch gereedschap tonen.

Hiertussen lopen groepjes collega’s. Zo ook Femke Krijgsveld en Henny van Dijke, twee operatieassistenten van het St Jansdal in Harderwijk. Hun specialisatie is traumatologie. Ze zijn al eerder bij de Traumadagen geweest en komen vandaag weer om te leren en hun scholingspunten te halen. ‘Deze lezingen zijn leerzaam en vooral heel praktisch’, zegt Krijgsveld. Haar collega beaamt dit: ‘Aan een praktische invalshoek heb je NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 17

Foto: Hennie Mulder

wat.’ Bij hen op het werk hing tussen de affiches met toekomstige nascholingen een aankondiging van deze Traumadagen.

Zo ook bij Welmoed Frederiks en Marleen de Wit op hun werk in het traumacentrum van het UMCU. ‘Er is een scholingsbudget en vanuit het werk worden we gestimuleerd’, zegt De Wit. ‘We zoeken zelf uit waar we naartoe gaan’, vult Frederiks aan. Ze zijn eerder bij de Traumadagen geweest en dat was hun goed bevallen.

Tibiaplateau ’s Middags geeft Niels Berende tips en tricks bij de complexe behandeling van tibiaplateaufracturen, vertelt Edward Tan 18 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

over de acute opvang en behandeling van bekkenringfracturen en bespreekt Taco Blokhuis de voor- en nadelen van botvullers. Inger Schipper behandelt casuïstiek.

Als eerste is het de beurt aan Niels Berende, traumachirurg in het Amphia Breda. Hij vertelt dat tibiaplateaufracturen 1 procent betreffen van alle voorkomende fracturen in volwassenen. Het doel van een operatieve behandeling is herstel van weke delen, reconstructie van het articulaire oppervlak en herstel van femoro-tibial alignment.

Er zijn drie soorten operaties mogelijk, namelijk minimaal invasieve plaatosteosynthese, open of gesloten repositie. Hierbij gebruikt Berende percutaan de (gecanuleerde) trekschroef of de subchondrale schroef, een afsteunplaat en eventueel botgraft. Voor de complexe fracturen is er een combinatie van benaderingen, zoals anterieur, anterolateraal, posteromediaal en posterieur. Eventueel maakt hij eerst een bridging met een fixateur bij de weke delen. Verder gebruikt hij een afsteunplaat, een hoekstabiele plaat en eventueel botgraft.

Vragen van Inger Schipper: 1. Hoeveel heupfracturen behandelen we in Nederland per jaar: 5000, 18.000, 50.000 of 85.000?

2. Wat is een collumfractuur: een fractuur van het distale femur; een fractuur van de femurnek; een fractuur van de femurkop; een fractuur die door de trochanters major en minor loopt?

3. Waarom is dislocatie bij een collumfractuur relevant: niet gedislokeerde fracturen hoeven niet geopereerd te worden; gedislokeerde fracturen moeten met spoed geopereerd worden; gedislokeerde collumfracturen moeten eerst in tractie; de mate van dislocatie bepaalt mede de methode van behandeling?

4. Wat is correct? Intubatie van een neurotrauma patiënt … moet met de halskraag los; moet bij alle patiënten die een schedelfractuur hebben; moet met de halskraag vast; gebeurt bij voorkeur na het inbrengen van een neussonde?

In kader twee vind je de antwoorden.

Na beide typen fracturen zijn complicaties mogelijk. Bij een instabiel diep infect moet het materiaal worden verwijderd, het gebied gespoeld en eventueel gekraald. Bij een stabiel infect mag het materiaal blijven zitten en wordt gekozen voor spoelen en eventueel kralen.

Bekkenring De tweede spreker deze middag is Edward Tan van het Radboudumc in Nijmegen. Hij vertelt over de acute opvang, indeling en behandeling van bekkenringfracturen. Ongeveer 3 procent van alle skeletletsels is een bekkenfractuur. Vaak ontstaat deze als er veel kracht op het bekken wordt uitgeoefend, bijvoorbeeld wanneer een wandelaar door een auto wordt geschept. Tan noemt dit een hoogenergetisch stomp letsel. Bij verdenking van een bekkenringfractuur bij een patiënt op straat zal de ambulanceverpleegkundige starten met infuustherapie en endorotatie van de benen en daarna

een bekkenband aanleggen. Na stabilisatie op de SEH wordt het behandelplan besproken. Het behandelplan bestaat uit drie onderdelen: operatie (damage control versus definitieve care), stabilisatie of de intensive care (correctie van hypothermie/acidose/ coagulopathie) en angiografie en coiling bij een arteriële bloeding in het kleine bekken. Wanneer de patiënt op de OK komt, bestaat de operatie uit een fixateur externe of C-clamp.

Samenvattend stelt Tan dat een patiënt met een bekkenringfractuur een polytraumapatiënt is. Zijn circulatie is in gevaar omdat de belangrijke bloedvaten en weefsels rondom het bekken beschadigd kunnen zijn. ‘De opvang en behandeling van deze patiënten vergt teamwork, zowel op straat als op de SEH, de OK en de afdeling’, benadrukt hij.

Botvullers Na Tan is het de beurt aan Taco Blokhuis, orthopedisch traumachirurg in het Maastricht UMC+. Hij gaat in op de voor- en nadelen van botvullende methodes. Tan legt NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 19

uit dat hij niet alle botvullers kan bespreken omdat er een paar honderd soorten bestaan.

Als eerste methode noemt hij de spongiosa, het menseigen beenweefsel. Dit is succesvol in 85 procent van de gevallen. ‘Maar een nadeel is dat het niet zo succesvol is bij oude mensen’, zegt hij. ‘De botdichtheid en kwaliteit nemen af met het klimmen van de leeftijd.’ Spongiosa veroorzaakt compli-

caties bij 20 tot 30 procent van de patiënten.

Een andere optie is de zogenoemde scaffold. Dit is materiaal dat op het bot wordt aangebracht ter ondersteuning, met name bij een peri-articulair of een schachtdefect. Het stimuleert de botaanmaak.

Omdat er zo veel soorten botvullers zijn, vergt het gedegen studie en ervaring om te bepalen welke botvuller(s) in welke combinatie bij een specifieke fractuur gebruikt moet(en) worden. Hij merkt op dat goede literatuur schaars is. ‘Ervaring, lokalisatie en omgeving bepalen de materiaalkeuze’, besluit hij.

De tweede dag van het congres Voor de tweede keer participeerde de LVO door middel van keynotesprekers en de daarbij behorende workshops in de Traumadagen, georganiseerd door de congrescommissie van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT). Een unieke samenwerking tussen de NVT en de LVO, om zowel aan het plenaire programma van de NVT deel te kunnen nemen als daarna specifiek aan het parelprogramma van de LVO. De insteek van de NVT is altijd geweest: we staan samen op de OK en we leren van both best worlds! ’s Morgens werden de operatieassistenten geschoold in diverse onderwerpen op fysiologisch en anatomisch gebied.

De onderwerpen:

Pro-Motion Medical Titel: Complexe tibiafracturen, behandeling met ringfixateur en hexapossysteem Spreker: Philippe de Rooij, traumachirurg Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Sinds juli 2010 is dr. De Rooij werkzaam als traumachirurg binnen de afdeling Heelkunde in het Erasmus Medisch Centrum te Rotterdam. Tevens is hij werkzaam als arts op de traumahelikopter als Heli-MMT-arts van het Mobiel Medisch Team.

Dr. De Rooij heeft bijzondere expertise in het verrichten van standscorrecties en beenverlenging met een externe fixateur en computermodellen (TL-Hex / TSF).

DePuy Synthes Titel: Proximale femurfracturen, biomechanica, wanneer welk implantaat Spreker: Albert Pull ter Gunne, traumachirurg Rijnstate Arnhem Speciale aandachtsgebieden: • Traumachirurgie (acute opvang van patiënten na een ongeval en de behandeling van letsels (o.a. botfracturen en huid-/pees-/spierletsel)) • Lies- en navelbreuken Stryker Titel: Distale radiusfracturenplaat osteosynthese Spreker: Gijs Visser, traumachirurg, Spaarne Gasthuis in Haarlem Traumatologie, chirurgie bij kinderen, handchirurgie, algemene chirurgie Zimmer Biomet Titel: Proximale humerusfacturen Spreker: Helaas was Stefaan Nijs, als professor en chirurg-traumatoloog verbonden aan het Universitair ziekenhuis Leuven, België, niet aanwezig, maar werd de lezing met verve over genomen door Marian de Bie van de firma Zimmer Biomet.

De tekst van dit kader is geschreven door Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid media van de LVO.

20 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Foto: Henn ie Mulder

Mulder Foto: Hennie

Mes in rug Hoogleraar traumachirurgie in het LUMC Inger Schipper is de laatste spreker. Zij geeft een interactieve presentatie waaraan de zaal mag meedoen. De deelnemers beantwoorden via hun speciaal ingelogde mobieltje haar vragen. Op het scherm voor in de zaal verschijnt het aantal goede antwoorden.

Hilarisch zijn de reacties in de zaal bij een vraag over een patiënt met een mes in zijn rug. Het rumoer ontstaat bij de bloederige foto waarop te zien is hoe uit het midden van de rug van een patiënt een 20 centimeter lang handvat van een mes steekt. De vraag is: ‘Deze patiënt …’ en de vier mogelijke antwoorden zijn: ‘moet op de SEH direct het mes laten verwijderen’; ‘heeft een grote kans op een dwarslaesie’; ‘moet geïmmobiliseerd worden op een wervelplank’; ‘hoeft niet volgens de ATLS te worden opgevangen’. Het juiste antwoord is dat hij een grote kans op een dwarslaesie heeft. En dat antwoord had het merendeel van de deelnemers goed. Schipper merkt bij deze casus op dat het mes zo snel mogelijk op de OK moet worden verwijderd.

Meer vragen die Schipper stelde vind je in het kader.

Showbizz Arjan Lubach sluit deze eerste dag af in de grote zaal met een wervelend verhaal over het thema verandering. Hij legt een link tus-

sen veranderingen op medisch gebied en veranderingen in de showbizz. Zodra hij het podium op rent, trekt iedereen zijn mobieltje om het thuisfront een foto van deze beroemdheid te appen. In sneltreinvaart maakt hij aan de lopende band grappen en geeft hij ons een inkijkje in een andere wereld. Daarmee tekent hij de sfeer van de eerste Traumadag: ontspannen en leerzaam. ■

Antwoorden op de vragen van Inger Schipper: 1. 18.000 2. een fractuur van de femurnek 3. de mate van dislocatie bepaalt mede de methode van behandeling 4. moet met de halskraag los

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 21

Trommelvliesbuisjes bij palatoschisis: standaard plaatsen of niet?

Foto: Shutterstock

Een gespleten gehemelte, ofwel palatoschisis, gaat zeer vaak gepaard met gehoorverlies. Aresh Al Salman onderzocht wat voor het gehoor en de spraak-taalontwikkeling van deze patiĂŤnten wenselijker is: tijdens de palatoplastiek al trommelvliesbuisjes plaatsen of wachten tot daadwerkelijk een gehoorverlies is vastgesteld.

22 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

E

populatie gebeurt dit bij 50 procent in het eerste levensjaar en bij tot 60 procent in het tweede levensjaar. Bij kinderen met palatoschisis duren deze periodes langer, beginnen ze eerder, zijn ze frequenter en zijn ze moeilijker te genezen.2 Meer dan 90 procent van deze kinderen heeft al lijm­oren voor de eerste verjaardag en 97 procent in het tweede levensjaar.3 Gehoorverlies op jonge leeftijd – als kinderen veel leren door te horen – kan een achterstand veroorzaken in de spraak- en taalontwikkeling, en daarnaast leiden tot terugkerende infecties, leerachterstanden en sociale en relationele achterstand.4,5 Trommelvliesbuisjes kunnen het gehoor verbeteren doordat ze het middenoor beluchten. Het plaatsen van trommelvliesbuisjes is een van de meest uitgevoerde operaties bij kinderen. De trommelvliesbuisjes blijven maanden tot soms wel jaren zitten.

Vaak is één operatie voldoende.

én op de zevenhonderd kinderen wordt geboren met een schisis. Sommigen van deze kinderen hebben een gespleten gehemelte (palatoschisis). Deze kinderen hebben heel vaak gehoorproblemen, omdat de buis van Eustachius vanwege de afwijkende musculatuur in de mond niet goed functioneert. Rond de negende maand wordt het gehemelte meestal operatief gesloten tijdens een palatoplastiek. De functie van de aangedane spieren verbetert dan wel, maar normaliseert niet.1 Om gehoorproblemen tegen te gaan werden in het AMC tot voor kort standaard trommelvliesbuisjes geplaatst tijdens de sluiting van het gehemelte. Tegenwoordig worden de buisjes pas geplaatst als er daadwerkelijk een gehoorverlies is geconstateerd. Dit artikel beschrijft de resultaten van een literatuurstudie die ik heb gedaan om te kunnen bepalen of (1) het standaard plaatsen van trommelvliesbuisjes een positief effect heeft op de spraak-taalontwikkeling van de kinderen en (2) dit opweegt tegen eventuele nadelige effecten van het standaard plaatsen van de buisjes.

Lijmoren en buisjes

­Salman, coassistent, AMC

Illustratie: Wikipedia

Illustratie: Wikipedia

Veel kinderen maken korte of langere periodes met lijmoren door (middenoorontsteking met effusie, OME). Er is dan sprake van onderdruk en vochtophoping in het middenoor doordat de buis van Eustachius onvoldoende opengaat en het middenoor niet goed wordt belucht. Dat leidt vaak tot gehoorverlies. In de algemene

Tekst: Aresh Al

Anatomie van het menselijk oor: 1. Schedel (rotsbeen) Buitenoor: 2. gehoorgang, 3. oorschelp Middenoor: 4. trommelvlies, 5. ovaal venster, 6. hamer, 7. aambeeld,

Anatomie van het (rechter)trommelvlies:

8. stijgbeugel, 12. buis van Eustachius

A - pars tensa, B - anulus fibrosus, C - umbo, D,E - hamer, F - pars flaccida,

Binnenoor: 9. labyrint, 10. slakkenhuis, 11. gehoorzenuw

G – stijgbeugel NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 23

Illustratie: Wikipedia

Otitis media (middenoorontsteking)

In het AMC worden trommelvliesbuisjes bij kinderen met palatoschisis tegenwoordig geplaatst na zorgvuldig otologisch en audiologisch onderzoek. Dit moet aantonen dat het gehoor inderdaad onvoldoende is. Deze gehoortesten brengen kosten met zich mee en vragen tijd en inzet van het patiëntje en diens omgeving.

Het is dus van belang te weten of dit daadwerkelijk de voorkeur zou moeten hebben boven het standaard plaatsen van trommelvliesbuisjes.

Effecten van ­t rommelvliesbuisjes De vraag ‘standaard buisjes plaatsen of pas na tests?’ heb ik proberen te beantwoorden met literatuur gevonden in database PubMed en met de Richtlijn Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn. In meerdere, vooral oudere onderzoeken worden voordelen beschreven van standaardplaatsing van buisjes tijdens palatoplastiek. Het zou voornamelijk gaan om het gemak voor het kind van twee operaties onder eenzelfde anesthesie. Verder zou standaardplaatsing en ‘agressieve’ 24 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

vroegbehandeling de kans op lijmoren op jonge leeftijd aanzienlijk verlagen en voor betere gehoor-, spraak- en taaluitkomsten zorgen.6 De gehoorverbetering blijkt echter van tijdelijke aard; deze blijft maar één tot negen jaar aanwezig3 en vermindert al na het eerste jaar.7 Ook een andere studie laat zien dat kinderen bij wie de trommelvliesbuisjes standaard geplaatst werden alleen op de korte termijn een iets beter gehoor hadden. De spraak zou juist op de langere termijn verbeteren. De standaardplaatsing had echter nauwelijks effect op taal of sociale uitkomsten.8 Buisjes geven slechts een minimaal verhoogd risico op het ontwikkelen van trommelvliesperforaties.9 Wel zijn er andere nadelige gevolgen. Cholesteatoom, retractie van het trommelvlies en sclerose van het trommelvlies zijn daarvan de voornaamste. Een van deze complicaties zou voorkomen bij 11 tot 37 procent van de palatoschisispatiënten die de operatie met plaatsing van trommelvliesbuisjes hebben ondergaan.3 Kinderen bij wie de buisjes standaard werden geplaatst moesten vaker terugkomen voor herplaatsing. Hoe vaker deze kinderen moesten terugkomen, hoe slechter het gesteld was met hun gehoor in de toekomst. Bij de noodzaak voor het plaatsen van drie of meer buisjes heeft zelfs 60 procent van de kinderen een afwijkend gehoor.2 Kinderen bij wie vaker buisjes zijn geplaatst hebben ook meer last van OME en trommelvliesperforatie.8

Verder onderzoek De evidence van dit literatuuronderzoek is beperkt omdat er geen hoogkwalitatieve randomized controlled trials (RCT’s) zijn gevonden. Toekomstig RCT-onderzoek naar de langetermijneffecten van trommelvliesbuisjes is erg gewenst, evenals informatie over de kwaliteit van leven van kinderen met palatoschisis en trommelvliesbuisjes.

Conclusie Het beleid van het AMC aangaande het plaatsen van trommelvliesbuisjes op indicatie heeft de meeste steun binnen de huidige literatuur. Het is niet aan te raden trommelvliesbuisjes standaard tijdens palatoplastiek te plaatsen bij kinderen met een palatoschisis. Plaatsing van trommelvliesbuisjes op zichzelf zorgt voor een tijdelijk verbeterd gehoor en voor een kleine verbeterde spraakuitkomst bij kinderen met OME op de lange termijn. De nadelen van standaardplaatsing moeten echter ook in overweging worden genomen. Het grootste risico dat kinderen lopen als er vaker buisjes geplaatst worden is dat het gehoor juist verslechtert. Deze tegenstrijdigheid moet worden voorkomen. ■ Meer weten? De thesis ‘Kinderen met een palatoschisis en gehoorproblemen: Heeft het standaard plaatsen van trommelvliesbuisjes een positief effect op het gehoor? Een literatuurreview’ is te op te vragen bij de auteur: a.alsalman@ amc.uva.nl.

Illustratie: CWZ

Trommelvliesbuisje in het oor.

Bronnen 1. Antonelli, P. J., Jorge, J. C., Feniman, M. R., Piazentin-Penna, S. H., Dutka-Souza, J. C., Seagle, M. B., ‌ Pegoraro-Krook, M. I. (2011).

Otologic and audiologic outcomes with the Furlow and von Langenbeck with intravelar veloplasty palatoplasties in unilateral cleft lip and palate. Cleft Palate Craniofac J, 48(4), 412-418. doi:10.1597/10009.

2. Sheahan, P., Miller, I., Sheahan, J. N., Earley, M. J., & Blayney, A. W. (2003). Incidence and outcome of middle ear disease in cleft lip and/or cleft palate. Int J Pediatr Otorhinolaryngol, 67(7), 785-793.

3. Kuo, C. L., Tsao, Y. H., Cheng, H. M., Lien, C. F., Hsu, C. H., Huang, C. Y., & Shiao, A. S. (2014). Grommets for otitis media with effusion in children with cleft palate: a systematic review. Pediatrics, 134(5), 983-994. doi:10.1542/peds.2014-0323.

4. Jocelyn, L. J., Penko, M. A., & Rode, H. L. (1996). Cognition, communication, and hearing in young children with cleft lip and palate and in control children: a longitudinal study. Pediatrics, 97(4), 529-534.

5. Priester, G. H., & Goorhuis-Brouwer, S. M. (2008). Speech and language development in toddlers with and without cleft palate. Int J Pediatr Otorhinolaryngol, 72(6), 801-806. doi:10.1016/j. ijporl.2008.02.004.

6. Frable, M. A., Brandon, G. T., & Theogaraj, S. D. (1985). Velar closure and ear tubings as a primary procedure in the repair of cleft palates. Laryngoscope, 95(9 Pt 1), 1044-1046.

7. Ponduri, S., Bradley, R., Ellis, P. E., Brookes, S. T., Sandy, J. R., & Ness, A. R. (2009).

The management of otitis media with early routine insertion of grommets in children with cleft palate – a systematic review. Cleft Palate Craniofac J, 46(1), 3038. doi:10.1597/07-219.1.

8. Phua, Y. S., Salkeld, L. J., & de Chalain, T. M. (2009). Middle ear disease in children with cleft palate: protocols for management.

Int J Pediatr Otorhinolaryngol, 73(2), 307313. doi:10.1016/j.ijporl.2008.10.026.

9. Reiter, R., Haase, S., & Brosch, S. (2009).

Repaired cleft palate and ventilation tubes and their associations with cholesteatoma in children and adults.

Cleft Palate Craniofac J, 46(6), 598-602. doi:10.1597/08-166.1.

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 25

LVO-congres 8 en 9 maart 2018: grenze(n)loos..!

In alweer het 32ste LVO-congres gaan we over grenzen heen. Op beide dagen veel inspiratie, verrassingen en nieuwe ontwikkelingen. De mogelijkheden zijn grenzeloos met dit thema. Hotel en congrescentrum De ReeHorst in Ede staat opnieuw garant voor een fijne sfeer.

We beginnen op donderdag 8 maart met een buitenlandse spreker.

Een opening om meteen ons thema ‘Grenze(n)loos..!’ kracht bij te zetten. We starten namelijk met Patrick Voight. Voight is ooit begonnen als operatieassistent in de Verenigde Staten. Hij is president van AORN geweest en is momenteel director strategy and operations bij Deloitte Consulting. Voight heeft al tweemaal eerder op ons congres gesproken.

Daarna gaan we internationaal verder met Simo Toivonen, operatieassistent in het Töölö-universiteitsziekenhuis van Helsinki, afdeling Reconstructieve plastische chirurgie. Toivonen is EORNA-lid namens de Finse vereniging voor operatieassistenten. Zijn lezing gaat over gezichtstransplantatie.

We sluiten de eerste congresdag af met Maarten van der Weijden. Hij neemt ons mee naar zijn grenzeloze carrière met zijn lezing ‘Accepteer pech, leef jouw leven’. Velen van jullie kennen Van der Weijden van de gouden medaille die hij won bij het langeafstandszwemmen op de Olympische Spelen in 2008. Daarna werd hij sportman van het jaar en … stopte met de wedstrijdsport. Tijdens zijn presentatie vertelt hij ons hoe we kunnen omgaan met tegenslagen en hoe je jezelf kunt blijven verbeteren.

Verder op deze dag onder andere: • een tweede buitenlandse spreker over gezichtstransplantatie, • innovaties in de chirurgie, • chirurgische rook op de OK, • de Young Professional Award, • nieuws van de LVO over ontwikkelingen binnen de vereniging,

• operatieassistenten met chirurgische vaardigheden, • transplanteren van de eilandjes van Langerhans, • vleesetende bacteriën.

De tweede congresdag op vrijdag 9 maart openen we met een aangrijpende lezing over de bomaanslagen op de Brusselse luchthaven Zaventem. Het is dan bijna twee jaar later. Over deze aanslagen en de first response gaat de lezing van Jan Vaes, adjudant-chef Crisiscel Militair Hospitaal te Brussel. Hij neemt ons mee naar deze verschrikkelijke gebeurtenis: ‘De verwondingen die je daar zag, zie je verder alleen in een oorlogsgebied.’

Daarna onder meer: • de TAMIS-procedure, • de thoracale leverresectie, • de robotgeassisteerde thyreoidectomie, • traumachirurgie, • kwaliteit en veiligheid, • vaatchirurgie.

De afsluiting van ons congres zal echt grenzeloos zijn met een optreden van Erik Krikke, operatieassistent bij Defensie, en zijn band 7even Bridges. Wereldberoemde en zelfgemaakte songs én waargebeurde verhalen zullen klinken in deze indrukwekkende muzikale voorstelling vol emotie, hoop en ook humor. Jaren na zijn uitzending naar Afghanistan begon voor Krikke zijn grootste gevecht. Hij moest door PTSS de strijd aangaan met zijn herinneringen, maar bovenal met zichzelf. Op het congres vertelt hij openhartig over de gebeurtenissen tijdens zijn uitzending naar Afghanistan.

Inschrijven voor het congres kan op www.lvocongres.org. Hier vind je ook het programma.

Aanbevelingen laparoscopische en robotgeassisteerde chirurgie urologie online Bestuurslid Nicole Dreessen heeft namens de LVO mogen participeren in de ontwikkeling van de Recommendations in laparoscopic and robotic surgery in urology.

Dit document bevat aanbevelingen voor laparoscopische en robotgeassisteerde urologische chirurgie. In het stuk over training en vaardigheden (hoofdstuk 4) beveelt de LVO opleiding en certificering aan voordat operatieassistenten bij roboten laparoscopische procedures assisteren/

26 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

instrumenteren en omlopen. Er staan veel interessante informatie en praktische tips in het document. Het complete document is te downloaden via de website van de LVO (klik op ‘Nieuws’).

De LVO hoopt dat dit voorbeeld ook bij de andere wetenschappelijke verenigingen wordt gevolgd en dat er een landelijke standaard ontwikkeld wordt voor de operatieassistent. De LVO is hierover in gesprek met de betrokken partijen.

lvo-nieuws Jeroen Bosch Ziekenhuis koerst samen met de LVO naar verdere specialisatie ­operatieassistenten Ons mooie vak van operatieassistent ontwikkelt zich ontzettend snel. Nieuwe technologieën volgen elkaar in een rap tempo op.

Om goede patiëntenzorg te kunnen blijven leveren, zijn we binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis met elkaar aan de slag gegaan om alle operatieassistenten te helpen in hun ontwikkeling. We vinden het onze plicht ieders talent optimaal in te zetten. Niet arbeidsmarktkrapte moet centraal staan, of de behoefte iemand zo allround mogelijk in te zetten. Samen willen we kijken hoe onze operatieassistenten zich kunnen blijven ontwikkelen in specifieke technologieën en daarin de regie kunnen nemen. Dat geldt voor iedere operatieassistent, niet alleen voor vakoudsten of specialismeverantwoordelijken.

Het is tijd om af te stappen van de allroundgedachte, en daarop de organisatie van de OK te baseren. Er dient een structuur gevonden te worden die het overkoepelende doel ondersteunt: de best mogelijke patiëntenzorg leveren en iedereen daarin op een juiste manier positioneren. In het Jeroen Bosch Ziekenhuis worden operatieassistenten nieuwe kansen geboden om die ontwikkeling vorm te geven. Een scala aan basisvragen ligt daaraan ten grondslag: waar ben jij goed in, wat motiveert je in je werk,

LVO-informatie Ger Creemers, voorzitter, voorzitter@lvo.nl Hennie Mulder, penningmeester en redactie­coördinator OK Operationeel ­operationeel@lvo.nl en ­penningmeester@lvo.nl Jeanine Stuart, secretaris en bestuurslid Opleiding & Scholing ­secretaris@lvo.nl en onderwijs@lvo.nl Nicole Dreessen, bestuurslid Beroepsbelang Kwaliteit & Veiligheid beroepsbelang@lvo.nl Monique de Kort, bestuurslid Congres, congres@lvo.nl Jurrien Jongbloed projectleider communicatie prvoorlichting@lvo.nl Lid worden van de LVO? https://lvo.nl/lidmaatschap/ inschrijven Lidmaatschap opzeggen Dit dient voor 1 oktober te gebeuren. https://lvo.nl/lidmaatschap/ opzeggen

Ledenadministratie ledenadministratie@lvo.nl

hoe lever jij de best mogelijke patiëntenzorg, en vooral: hoe kunnen wij je als organisatie daarbij helpen en ondersteunen? We solliciteren nu als het ware bij onze operatieassistenten en reiken ze de hand om ze maximaal te ondersteunen in hun ontwikkeling. We werken binnen thema’s om ze de mogelijkheid te geven zich te verdiepen in een deelgebied van ons mooie vak. Een vijftal thema’s hebben we daarvoor vastgesteld: endoscopie (inclusief robotchirurgie), endovasculair, orthopedie/trauma, mamma/hoofd/hals/hand en kleine bekken en obstetrie.

Je kunt natuurlijk heel veel vinden van deze thema’s, maar het gaat erom dat we een klimaat met elkaar creëren waarin persoonlijke ontwikkeling centraal staat, waarin je mag leren en je unieke talent verder vorm kunt geven. Feedback van collega’s en medisch specialisten is daarbij van groot belang. Het operatiecentrum van het Jeroen Bosch Ziekenhuis werkt hard aan dit klimaat. Wij geloven in het talent van onze operatieassistenten en in het unieke karakter daarvan. We leren met elkaar dit talent opnieuw te ontdekken en dit optimaal in te zetten voor de best mogelijke patiëntenzorg. Allround zijn past daar niet meer bij. Hoewel ook duidelijk is dat we daar nog niet volledig van af kunnen stappen, nemen we wel meer afstand van dit decennia lang geldende principe en zetten we koers naar verdere specialisatie.

We zien in de LVO een belangrijke partner om dit gedachtegoed verder te verspreiden. Het begint echter bij die ene basale vraag: doe jij waar je echt goed in bent en wordt jouw talent optimaal benut? Het is aan jou die vraag te beantwoorden. Ik help je daar graag bij.

Joost Haspels, unithoofd OKC, Jeroen Bosch Ziekenhuis

LVO blij met nieuwe ­werkwijze JBZ In de werkwijze van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) staan kwaliteit, subspecialisatie en ontwikkeling van operatieassistenten voorop. De LVO ondersteunt deze nieuwe manier van werken en volgt de ontwikkelingen op de voet. Verheugend is dat de operatieassistent in dit werkmodel echt in the lead komt en dat men out of the box een nieuwe manier van werken durft te introduceren. Oude wegen worden verlaten en nieuwe worden ingeslagen. Hiervoor zijn visie en moed nodig. Zelfontwikkeling en regie passen helemaal in het profiel van de operatieassistent als beroepsbeoefenaar en worden nog te weinig benut in de ziekenhuizen en klinieken. De LVO is benieuwd of dit concept misschien ook gaat leiden tot meer arbeidssatisfactie.

Ger Creemers, voorzitter LVO

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 27

Tekst: Alex Becker, teamleider Anesthesie, Rode Kruis Ziekenhuis

Studiedag kwaliteits­ coördinatoren: een verslag

E

ind oktober organiseerde de LVO-commissie Onderwijs een studiedag voor kwaliteitscoördinatoren van de operatieafdeling. Het ging bijvoorbeeld over de vraag: hoe zorg je binnen je huidige takenpakket voor kwaliteit, in een tijd waarin de regel- en administratiedruk alleen maar lijken toe te nemen? Hoe zorg je ervoor dat tijd voor kwaliteit en protocollen wordt ­geoormerkt in de dagelijkse OK-planning?

Of besteed je dit uit aan een andere afdeling binnen de organisatie?

Als je dit allemaal hebt geregeld, ligt er nog de uitdaging om al die kwaliteit tussen de oren van je collega’s te krijgen. Een handleiding om dit allemaal succesvol uit te voeren is er niet. Gewoon doen, invoeren wat past binnen jouw organisatie en vooral: volhouden. Denk bijvoorbeeld aan het invoeren van de checklists en stopmomenten in het verleden.

We werden ook bijgepraat over het belang van barcodering en de eenduidigheid hiervan (zie kader ‘Met barcodering altijd een streepje voor’). Op dit moment zijn er nog verschillende barcode-

Zorgaanbieders zijn verplicht verantwoorde en goede zorg te bieden. Om kwaliteit af te dwingen zijn er wetten, richtlijnen en normen. Daarbij zijn er eisen van externe partijen, spelen er verschillende belangen en zijn er heel veel mooie methodieken en middelen.

Steeds meer operatieassistenten krijgen de taak dit allemaal in goede banen te leiden. Ze heten kwaliteitsmedewerker, kwaliteitsfunctionaris of weer anders. Voor sommigen betekent dit alleen extra taken, voor anderen een extra rol. Ze moeten de kwaliteit verbeteren, processen optimaliseren, zaken veranderen, mensen verbinden, stimuleren en bewustmaken. En nog meer. Het is soms zoeken naar de manier waarop dit het best kan worden georganiseerd Gelukkig hoeft niemand het wiel opnieuw uit te vinden. We kunnen elkaar tenslotte ondersteunen. Samen kunnen we veel meer verwezenlijken dan alleen.

De LVO wil hierin een verbindende factor zijn. Daarom hebben wij de studiedag voor kwaliteitscoördinatoren georganiseerd.

Deze voorzag duidelijk in een behoefte. In de toekomst zullen wij daarom regelmatig bijeenkomsten over kwaliteit organiseren. Hiervoor zullen we samenwerken met de verschillende vakgroepen op het OK-complex.

28 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Foto: Shutterstock

Samen werken aan kwaliteit

Voorafgaand aan de studiedag was al een mailgroep gevormd om informatie uit te wisselen. Daarnaast gaan we kijken of we een kwaliteitsplatform kunnen oprichten, wat meer mogelijkheden biedt. Wellicht is er behoefte aan nog meer initiatieven om de samenwerking en het wederzijds leren te bevorderen. We horen het graag. Zo kunnen we elkaar helpen om door de wirwar van eisen de focus op de patiënt gericht te houden.

Nicole Dreessen Kwaliteitsfunctionaris OK Bestuurslid Beroepsbelangen, Kwaliteit en Veiligheid beroepsbelang@lvo.nl

Foto: GS1

Met barcodering altijd een streepje voor

Op de foto de dagvoorzitter Ankie Koopman, anesthesioloog bij het Albert Schweitzer ziekenhuis, Bart van Straten van Van Straten Medical en zijn vader Jaap van Straten, tevens de oprichter van het bedrijf.

systemen, wat tot verwarring en (bijna-)fouten op de OK kan leiden. In 2018 komt er Europese wetgeving die voor eenduidigheid moet zorgen. Je begrijpt dat ook in Nederland een verbeterslag te maken valt. Voordelen van eenduidige codering zijn bijvoorbeeld een beter voorraadbeheer en makkelijkere recallprocedures. Als tip werd gegeven te beginnen bij orthopedie. Dit is namelijk een van de weinige specialismen waar op implantaten al de juiste codes worden gebruikt. Onderstreept werd ook het belang van een goede ICT-omgeving.

De volgende spreker sprak over luchtbehandeling op de OK. Het blijkt dat de richtlijnen op dit gebied elkaar regelmatig tegenspreken. Uit literatuuronderzoek blijkt dat niet alle beheersmaatregelen automatisch leiden tot lagere wondinfecties. Om het nog ingewikkelder te maken, handhaaft de Inspectie voor de Gezondheidszorg nog steeds normen waarvan het veld zegt dat ze zijn achterhaald. Wat overeind blijft staan is dat gedrag binnen de OK een grote invloed heeft op de kwaliteit van de luchtconditie aldaar.

De volgende adviezen werden gegeven: • Let op bewegen van buiten het plenumgebied naar binnen het plenumgebied (aangeven).

• Hang op verschillende plekken binnen de OK alcoholdispensers en handschoenhouders op.

• Maak goede werkafspraken en kijk naar je aflosbeleid.

Uit het publiek kwam de vraag wat te doen als je voor een verbouwing staat. Het antwoord: uitstellen tot er meer duidelijkheid is over de nieuwe, met evidence onderbouwde WIP-richtlijn.

De firma Van Straten, tevens sponsor van deze dag, praatte ons bij over het internet of things en hoe dit ons leven en werken in de nabije toekomst zal veranderen. RFID-chips (RFID = radio-frequency identification) bijvoorbeeld maken het mogelijk om instrumentarium door het hele OK-proces te volgen en om automatisch te tellen na de operatie.

Toen was het tijd voor uitleg over de juridische aspecten van proto-

Afgelopen juni heeft het werkveld afspraken gemaakt over de invoering van eenduidige codering van medische hulpmiddelen. Deze afspraken (ADC genoemd) voorkomen fouten, zoals dat er een tissue expander wordt besteld in plaats van een endoprothese. Fouten waar je vaak tijdens de sign-in pas achter komt.

De afspraken lopen vooruit op de implementatie van Europese wetgeving, die afgelopen juni openbaar is gemaakt. Ze maken de zorg veiliger en efficiënter. Er wordt mee voldaan aan de internationaal geadopteerde standaarden in de gezondheidszorg HIBCC, ICCBBA en GS1.

Leveranciers moeten artikelen voorzien van een Unique Device Identifier (UDI). Een UDI maakt foutloze registratie van gegevens mogelijk. Onderdeel van de afspraken is ook dat de gegevens van medische hulpmiddelen via een beschermde omgeving beter toegankelijk worden voor belanghebbenden.

Dankzij UDI’s zijn producten bij een recall eenvoudiger te traceren. Daarnaast is productidentificatie in het buitenland mogelijk. Bij een patiënt die in het buitenland een operatie ondergaat kan de registratie van gebruikte middelen makkelijk gedeeld worden met het ziekenhuis in het thuisland.

Een ander voordeel van eenduidige codering is dat het beter voorraadbeheer in ziekenhuizen mogelijk maakt.

Hennie Mulder, operatieassistent MMC, bestuurslid LVO Meer informatie over dit hele proces is te vinden op www.gs1.nl/traceerbaarheid-ziekenhuizen.

collen. Taaie stof, maar wel van belang. Duidelijk werd: als je afwijkt van een protocol, zorg dan dat je hebt vastgelegd waarom je dit doet.

Kortom: het was een leerzame dag. ■ NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 29

Thomas Kerres werkte als operatieassistent in Zwitserland

Van de ene verbazing in de andere

De ligging van Zwitserland in Europa.

30 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Beeld: Shutterstock

Benieuwd hoe het is om als operatieassistent in Zwitserland te werken?

Thomas Kerres moest er heel erg (aan) wennen. Hij beschreef zijn ervaringen op okvisie.nl en deelt ze nu ook in ‘OK Operationeel’.

V

Thomas Kerres poseert op de OK in Zwitserland waar minstens twee dingen toegestaan zijn die in Nederland niet mogen: het mondmasker om je nek buiten de OK en mouwtjes die open zijn.

an Zwitserland weten we dat er zowel kaas met grote gaten als ook ultraprecieze en peperdure horloges vandaan komen. De Zwitsers zijn allemaal superrijke bankiers en diplomaten, het land is hypermodern, kent een ultralaag belastingtarief en heeft de beste gezondheidszorg van de wereld. Hiervan zijn de Zwitsers vooral zelf overtuigd, en ze verspreiden deze mythe over de hele aardbol. Een bezoek aan het land met de schitterende landschappen en fraaie steden doet de rest.

Het leek mij geweldig om een tijdje in Zwitserland te wonen en te werken. Op een gegeven moment werd ik benaderd of ik wilde komen. Het lukte de Zwitsers blijkbaar niet goed om eigen mensen te vinden die nog bereid zijn om in de zorg te werken.

Ze zijn immers stinkend rijk en misschien een beetje verwend. In september 2013 vertrok ik. Voor maximaal twee maanden om in te vallen voor een collega, dacht ik toen.

Uiteindelijk bleef ik tot eind maart 2017.

Ik viel van de ene verbazing in de andere.

Mijn ervaringen heb ik gedeeld op OKvisie. nl, waar inmiddels deel 7 van mijn blog is gepubliceerd.

Uit reacties van lezers blijkt dat wat ik schrijf soms ietsje negatief overkomt. Ik beken eerlijk dat ik met totaal verkeerde verwachtingen naar Zwitserland ben gegaan. Hierdoor vielen de ervaringen in het begin erg tegen. Maar vergeet niet dat ik desondanks in totaal ruim drieënhalf jaar in Zwitserland ben gebleven. Dus kan het niet alleen maar slecht geweest zijn, toch?

Wat kan meespelen in je ervaringen is de beroepsgroep waartoe je behoort. Anesthesiemedewerkers voelen zich doorgaans veel prettiger in Zwitserland dan operatieassistenten. Dat komt doordat anesthesiemedewerker in Zwitserland een zelfstandig beroep is zoals in Nederland, maar dat geldt niet voor operatieassistenten. Deze beroepsgroep is in Zwitserland veel afhankelijker van artsen. En voor de artsen is het in Zwitserland al helemaal een paradijs. Dat heeft onder andere met hiërarchie te maken.

Tekst en foto’s: Thomas Kerres, ­operatieassistent, ­diverse ziekenhuizen

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 31

Bron: Wikipedia

Zwitserland bestaat uit 26 kantons van zeer verschillende omvang (van 37 tot 7.105 km², van 15.000 tot 1.200.000 inwoners).

Ieder kanton heeft een eigen grondwet, een eigen regering, een eigen parlement, eigen gerechten en een eigen politie.

Bewijs telt niet Mocht jij ook naar Zwitserland gaan, probeer er dan maar meteen aan te wennen dat wetenschappelijk bewijs voor een Zwitser vaak niet telt. Vooral niet als hij of zij het gevoel heeft dat dit tegen een Zwitserse werkwijze of mening indruist. Zo stond er ooit in een Zwitserse krant dat Zwitserland het land was met het hoogste aantal in het lichaam achtergebleven operatiematerialen. In Nederland zouden we dan meteen discussiëren over wat we kunnen verbeteren. In Zwitserland niet. Daar wordt beweerd dat het aan de manier van registreren moet liggen, want niemand registreert zo goed als zij, zeggen ze zelf.

Ik generaliseer hier, want ik heb natuurlijk ook anders meegemaakt.

26 kantons Zwitserland is een federale democratische republiek bestaande uit 26 kantons. Deze kantons hebben verregaande bevoegdheden, zoals een eigen belasting- en zorgstelsel. Het land is qua oppervlakte bijna even groot als Nederland en heeft ongeveer 8,3 miljoen inwoners.

Zwitserland is geen lid van de Europese Unie en heeft een eigen munt, de Zwitserse frank. Je kunt in de grotere winkels en in veel 32 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

restaurants met euro’s betalen. Let er wel op dat ze je graag bedotten met een slechte wisselkoers.

Verboden te skiën Liefhebbers van botbreuken en andere trauma’s kunnen zich in een groot aantal wintersportgebieden helemaal uitleven.

Helaas is het in deze gebieden tijdens de zomer erg rustig en valt er qua activiteiten niet zo veel te beleven. Hierdoor zijn vooral in de ziekenhuizen in de bergen de OK-programma’s dan dagenlang leeg. Mocht je overwegen om naar Zwitserland te komen omdat je zelf graag op de ski’s staat, weet dan dat er ziekenhuizen zijn die het hun medewerkers verbieden om te skiën. Ze hebben het personeel in de winter namelijk keihard nodig.

De Zwitsers Er zijn soms grote verschillen in cultuur en mentaliteit tussen de kantons, en tussen de steden en de dorpen. En dan zijn er nog de mensen die in de bergen leven. In het algemeen kun je over de Zwitsers het volgende zeggen: de meesten zijn bij oppervlakkig contact enorm hoffelijk, beleefd en vriendelijk. Ze zijn echter ook vrij conservatief.

Ze houden vast aan oude tradities en rituelen. Dat vertaalt zich in een bepaalde manier van gedrag, ook – en vooral – op het werk.

Jouw collega’s Op het werk zijn de Zwitsers meestal ook vriendelijk en beleefd, waardoor je de indruk kunt krijgen dat ze je allemaal geweldig leuk vinden. Als je tenminste Zwitsers tegenkomt, want in sommige ziekenhuizen is 80 procent van het personeel buitenlander.

Omdat Zwitsers diplomatiek zijn hebben sommigen moeite met kritiek uiten of ontvangen. Ze zijn tamelijk snel bang om iemand te kwetsen en velen maken zich zorgen over wat anderen van ze denken. Zo kan het je bijvoorbeeld gebeuren dat je heel lang geen feedback krijgt. Als die feedback dan wel komt, is dat soms een grote lading slecht nieuws in één klap.

Met grapjes moet je uitkijken. In de meeste gevallen snappen ze niet hoe je sommige dingen bedoelt. Gelukkig zijn Nederlanders best wel geliefd. Over mijn cynische en sarcastische opmerkingen

Deze collega van Thomas heeft geen bochel … Het is te duur om de OK in de winter te verwarmen.

konden ze – na een tijdje nadenken over de bedoeling – best wel lachen. Ik beschouwde dit altijd als een succesje omdat er maar heel weinig wordt gelachen.

De Zwitserse precisie is wereldberoemd.

Die krijg je in de vorm van goed lopende machines en horloges. Maar ook in de vorm van de mierenn’er op de werkvloer, die niet 100 of 150 procent eist of doet, maar 1000 procent. Je moet op bijna alle OK’s een heleboel documenten invullen. En al het materiaal dat je gebruikt wordt door de omloop geregistreerd. Het kan dan gebeuren dat de instrumenterende jouw documentatie na de ingreep controleert en je erop wijst dat je 10 cc vloeistof niet geregistreerd hebt. Of één hechting.

Financiën Wat de financiën betreft gaat het er heel anders aan toe dan we in Nederland gewend zijn. In mijn vijfde blog lees je er uitgebreid over. Om maar een voorbeeld te noemen: je moet bijna altijd de reiskosten en/of je parkeerplaats bij het ziekenhuis zelf betalen.

Goed om te weten als je in positieve zin flauwvalt wanneer je je brutosalaris voor het eerst hoort. Ik moest bij een ziekenhuis maandelijks 600 euro voor het parkeren neerleggen. Dan is je inkomen al beduidend minder duizelingwekkend. Het maakt je wel creatief. Zo huurde ik een garage in de buurt van het ziekenhuis. Misschien ooit dikke business voor een slimme Nederlander met een aantal eigen garages in de buurt van ziekenhuizen? Als ik het geld had gehad zat ik nu in de Zwitserse garagewereld.

Kijk ook goed naar de verschillen tussen de kantons wat betreft huurprijzen, ziektekostenverzekering en belastingtarieven. Dat kan je enorm veel geld besparen.

En wat dacht je van een belastingaangifte?

Het duurt anderhalf jaar voordat die helemaal is afgehandeld. Soms gaat het sneller, maar de korte tijd die de Nederlandse belastingdienst ervoor nodig heeft, kun je in Zwitserland echt vergeten. Je aangifte moet immers langs drie instanties, te weten de gemeente, het kanton en de federale overheid, die allemaal eigen belastingen heffen en dus ook controleren.

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 33

Bron: Wikipedia

Grindelwald ligt in het Lütschental tussen de Eiger, Wetterhorn, Fiescherwand en Faulhorn. Het staat bekend als gletsjerdorp doordat twee gletsjers, de Untere en de Obere Grindelwaldgletscher vroeger, tot in het dorp reikten.

Zusterflat Mijn zesde blog gaat over wonen in Zwitserland. Dat kan ook vies tegenvallen. De eerste keer ging ik via een Nederlands detacheringbureau naar Zwitserland. Ik moest de reiskosten van Nederland naar Zwitserland en weer terug zelf opbrengen, maar het bureau had voor mij een kamer gereserveerd en betaald in een zusterflat. Met 300 euro op zak kwam ik het land binnen. Gelukkig was de kamer op loopafstand van mijn werk. Dat is in de meeste gevallen zo. Maar wat ze me niet verteld hadden was dat deze enkel een bed, een stoel, een oud bureau en een half uit elkaar gevallen tv-toestel uit het jaar nul had, waarmee ik per kamerantenne precies twee Zwitserse tv-stations kon bekijken.

Geweldige entertainment dus. Wel leuk: het wassen van het beddengoed was bij de huurprijs inbegrepen. Na twee weken kreeg ik gratis schone lakens.

Het huis was in de jaren zestig gebouwd en ingericht en daarna nooit meer veranderd. Mijn kamer had de charme van een vervallen kinderkamer uit 1965: de lak van de stoel was al afgeschuurd, het tapijt versleten. De kamer was wel groot, bood een superfraai uitzicht over de stad en de Alpen en kostte maar 280 Franken per maand (ongeveer 260 euro).

De keuken, wc en badkamer moest ik met tien andere ziekenhuismedewerkers delen. Dat is gebruikelijk in Zwitserse zusterflats. In deze keuken was bestek, servies noch keukengerei aanwezig. Dat moest ik van m’n 300 euro de eerste avond aanschaffen. Ik was voor een basic uitrusting meteen al 100 euro kwijt. Daarvoor kreeg ik één bord, één mes, één lepel, één vork, één mok, een koffiezetapparaat en wat adapters voor de stopcontacten, want ze hebben in Zwitserland an34 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

dere dan wij. O, en een bescheiden ontbijt voor de volgende ochtend. Lees mijn vijfde blog voor voorbeelden van supermarktprijzen, want ook daarvan kun je flauwvallen.

Eigen woning Kies je ervoor een eigen woning te huren, dan loont het om van tevoren even een modelhuurovereenkomst door te lezen. Er zijn namelijk nog overeenkomsten waarin een minimumhuurperiode wordt vastgelegd. Dat merkte ik begin 2016, juist op het moment dat ik naar Nederland wilde teruggaan. Ik bleek nog minstens een jaar te moeten blijven. Had ik net mijn baan daar opgezegd! Vaak kun je ook alleen per 1 april, 1 juli of 1 oktober opzeggen, en niet tussendoor. Plan dus bij voorkeur je terugkeer naar Nederland niet op of per 1 januari, want dan krijg je heel veel tegenwerking.

Tot zover de samenvatting van mijn eerste zeven blogs. In de volgende ‘OK Operationeel’ zal ik met nieuwe verhalen ingaan op de verschillen tussen de Nederlandse en Zwitserse manier van werken op de OK. ■ Je vindt de blogs van Thomas Kerres op www.okvisie.nl onder ‘Werken in het buitenland’.

Format: 215 x 285 mm

1 Rastereinheit: 7 mm

69 %

Reductie van diepe infecties bij kophalsprotheses na een * Femurnekfractuur

69

Botcement met gentamicine en clindamycine * Sprowson AP et al. Bone Joint J 2016; 98-B: 1534–1541

PRODUCTEN EN OPLOSSINGEN WAAROP U KUNT VERTROUWEN

www.heraeus-medical.com 1710_12655_AZ_COPAL_G+C_Image_OK_Operationeel_215x285_NL.indd 1

30.10.17 11:54

EfÀciënt

Veilig en

PersoonlŪke polsbandjes en labels printen op elke gewenste locatie -

OK Visie: dé portal

Dat is efÁciënt !

Medische fouten voorkomen dankzŪ het printen van barcodes -

voor de OK

Het platform voor iedereen die op de OK werkt! Met het laatste nationale - en internationale OK nieuws, blogs, vacatures en evenementen. Kom in contact met je collega's in binnen - en buitenland.

OK Visie: het nieuwe OK-platform, de fusie van OK Nieuws en OKBlog.

Meld je nu aan voor de nieuwsbrief!

www.okvisie.nl

Dat is veilig !

Verbeter de patiëntveiligheid met persoonlijke polsbandjes AÂeiding, onderbrekingen en hoge werkdruk zŪn risicofactoren die kunnen leiden tot identiÁcatie problemen en medische fouten.

Door snel en zonder veel omslag belangrŪke informatie vast te leggen op polsbandjes en medische labels, kan de TD-2130NHC de werkdruk van medisch personeel verlagen en de patiëntveiligheid verbeteren.

Het biedt ziekenhuizen en zorgorganisaties tevens de mogelŪkheid om kosten te besparen, omdat er in tegenstelling tot de meeste concurrerende producten, zowel polsbandjes als labels afgedrukt kunnen worden met dezelfde machine.

Volledig mobiel inzetbaar De machine kan als een mobiele printer op een verplaatsbare trolley gebruikt worden, of eenvoudig gekoppeld worden aan een vast werkstation.

Compatibel met TrustSense ™

VISIE

De TD-2130NHC kan gebruikt worden in combinatie met gespecialiseerde TrustSense ™ materialen van PDC, speciaal ontwikkeld voor de zorgsector.

Binnen het assortiment is een ruime keuze aan diverse polsbanden en verschillende label formaten.

Meer info:brother.nl

Tekst: Menno Goosen

Klinische ­anesthesiologie Auteurs: P.G. Noordzij, M. Klimek & J.J. Landman Uitgeverij: De Tijdstroom ISBN: 9789058983084 Prijs: € 76

Vijf jaar na de tweede druk van Klinische anesthesiologie verschijnt nu een vernieuwde en uitgebreide derde druk van dit Nederlandstalige tekstboek. Het doel van de redactie is in deze druk de verschillende onderdelen van het vakgebied anesthesiologie zo compleet mogelijk te behandelen. Daarom is het boek uitgebreid met de hoofdstukken ‘Anesthesiologie en trauma’ en ‘Veiligheid, communicatie en juridische aspecten’.

Daarnaast is in het hoofdstuk ‘Farmacologie’ het onderdeel ‘Antibiotica’ toegevoegd en zijn de overige hoofdstukken volledig gereviseerd en aangepast aan de laatste ontwikkelingen binnen het vakgebied.

Speciaal voor de doelgroep is naast het tekstboek een farmacologische iPhone-/ Android-app ontwikkeld, zodat namen en doseringen van veelgebruikte anesthesiologische medicatie altijd binnen handbereik zijn tijdens werkzaamheden in de kliniek.

De baarmoeder Het onsterfelijke leven van ­Henrietta Auteurs: Dick Schoot & Wim Daniëls Uitgeverij: Prometheus Lacks Auteur: Rebecca Skloot Uitgeverij: Nieuw Amsterdam ISBN: 9789046822982 Prijs: € 15,00

Haar naam was Henrietta Lacks, maar de medische wereld kent haar als HeLa. In de jaren vijftig werden haar kankercellen zonder dat zij dat wist bij haar weggenomen. Met behulp van deze cellen, die letterlijk onsterfelijk zijn, werden de meest uiteenlopende geneeskundige ontdekkingen gedaan. Rond de verkoop ervan ontstond een miljoenenindustrie. Het leven van Henrietta bleef echter vrijwel onbekend en ook haar familie wist tot ruim dertig jaar geleden niet van het bestaan van de cellen. Rebecca Skloot vertelt het verhaal van de ‘HeLa-cellen’, maar laat ons vooral ook kennismaken met Henrietta, haar verleden en haar familie, die nog steeds worstelt met de nalatenschap van de cellen.

Ze laat zien dat het verhaal van de familie Lacks onlosmakelijk verbonden is met de duistere geschiedenis van het experimenteren met Afro-Amerikanen, het ontstaan van de ethiek binnen de biologie en de juridische strijd over de vraag of we de baas zijn over de materie waarvan we zijn gemaakt.

ISBN: 9789044632866 Prijs: € 19,99

Waar heb je negen maanden van je leven doorgebracht zonder ook maar iets daarvan bewust mee te maken? Jawel: in de baarmoeder.

Als dit orgaan er niet zou zijn, zou je niet bestaan. Alles wat je in je natuurlijke staat bent, is gevormd in dit ontwerpbureau dat mensen maakt. Ondanks het levensbelang van dit orgaan is het voor velen grotendeels onbekend terrein. Hoe verloopt een zwangerschap in de baarmoeder? Waarom gaat dat soms niet volgens het boekje? Hoe werkt het als er meerdere foetussen zijn? Wat gebeurt er in de baarmoeder tijdens een menstruatie?

In dit boek wordt op toegankelijke wijze uitgelegd hoe de baarmoeder precies werkt, zowel in bevruchte als in niet-bevruchte toestand.

Dick Schoot is als gynaecoloog verbonden aan het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, waar hij zich vooral bezighoudt met minimaal invasieve gynaecologie.

boeken

De microbemens Auteur: Remco Kort Uitgeverij: Athenaeum ISBN: 9789025306922 Prijs: € 19,99

De mens is een wandelend ecosysteem. Ons leven lang verschaft ons lichaam de juiste omstandigheden aan een gigantische gemeenschap micro-organismen. Toch zien we microben voornamelijk als veroorzakers van ziektes en bederf, en proberen we ze uit alle macht te verdelgen met antibiotica en ontsmettingsmiddelen. Maar we kunnen er niet omheen, vanaf de kolonisatie van ons lichaam bij onze geboorte tot de ontbinding na onze dood: bacteriën spelen een onmisbare rol in ons leven. Deze cruciale rol wordt in De microbemens op heldere wijze onder de loep genomen, en dat leidt tot eerherstel voor de kleine organismen.

Telkens weer, vanuit steeds een ander perspectief, worden we meegenomen naar een onzichtbaar kleine wereld die groter blijkt dan ooit voor mogelijk is gehouden.

‘Boeken’ besteedt aandacht aan uitgaven op het gebied van chirurgie en daarmee samenhangende vakgebieden en aan de gezondheidszorg in het algemeen. Recensie-exemplaren kunt u samen met een persbericht sturen naar: OK Operationeel, Postbus 10208, 1001 EE Amsterdam.

NR 4, 2017 / OK OPERATIONEEL 37

Doe mee & win Lezersactie Het nieuwe jaar staat alweer bijna voor de deur. En veel mensen hebben goede voornemens in de maak. Om je daar een handje mee te helpen, mogen wij van Uitgeverij Kosmos drie exemplaren van het boek Steeds leuker; Schrap de ellende en ontdek de korte route naar een leuker leven weggeven. Jelle Hermus schreef dit praktische boek dat je laat zien hoe je – door het zetten van de juiste kleine stappen – je leven snel in een opwaartse spiraal kunt brengen.

Hermus is oprichter van online platform ­soChicken.nl waar maandelijks ruim zeshonderdduizend mensen komen broeden op een leuker leven. Hij laat zien hoe je je leven leuker maakt en tegelijkertijd je omgeving kunt verrijken.

Gediplomeerde OK professionals opgelet!

Wil jij bijdragen aan traumazorg op het hoogste niveau?

Jezelf tijdens je dienst wanen op het strand? Dan is dit je kans! Wij zijn een Level 1 Traumacentrum in zomerse sferen en altijd op zoek naar ambitieuze:

+ OK-assistenten + Verkoeververpleegkundigen + Anesthesiemedewerkers Wil jij meewerken in onze dynamische omgeving?

Dan tref je bij ons een mooie inhoudelijke uitdaging.

We vragen veel van je, maar in ruil daarvoor bieden we je een contract voor onbepaalde tijd, een prettige werkomgeving, een leuk team en uitstekende arbeidsvoorwaarden.

Solliciteer via onze werken-bij website: http://werkenbijhmczorg.nl

38 OK OPERATIONEEL / NR 4, 2017

Wil jij kans maken op dit inspirerende boek? Mail ons dan voor 1 februari 2018 in maximaal 300 woorden hoe jij je leven of je werk leuker gaat maken in 2018. Vergeet je adresgegevens niet. okoperationeel@y-publicaties.nl ­onder vermelding van ‘Steeds leuker’.

Steeds leuker Auteur: Jelle Hermus Uitgeverij: Kosmos ISBN: 9789021567068 Prijs: € 20

Mölnlycke® procedure trays Voorzie uw trays en voorraad van kleurencodes om nóg efficiënter te werken

HIP HIP R SHOULDE

SHOULDER

HIP

KNEE

HIP

KNEE

KNEE

SHOULDER

SHOULDER

HIP

KNEE

1

1

1

23456 78912

23456 78912

23456 78912

8

8

8

HIP R SHOULDE

HIP

KNEE SHOULDER

SHOULDER

HIP HIP

KNEE KNEE

SHOULDER

HIP

KNEE

1

1

1

23456

23456

78912

23456

8

78912

8

HIP R SHOULDE

8

78912

HIP SHOULDER SHOULDER

KNEE

SHOULDER

HIP

HIP

KNEE

KNEE HIP

KNEE 1

1

8912 6 7 2345

23456

78912

1

23456

12 789

8

8

8

Verliest u tijd met het sorteren en opslaan van uw nieuwe voorraad en gaat dat ten koste van uw kostbare tijd bedoeld voor uw patiënten? Met ons kleurcoderingssysteem wordt de materiaalstroom een onderdeel van een ‘geoliede machine’.

Het kiezen van de juiste tray en het aanvullen van uw voorraad gaan hiermee een stuk sneller en efficiënter.

Wij kunnen u helpen om uw voorraadbeheer te optimaliseren doormiddel van kleurcodering op uw tray, op de transportbox en tevens kunnen wij uw schappen voorzien van kleurcodering om maximale efficiëntie te behalen.

Voordelen van het Mölnlycke® kleurcoderingssysteem • U herkent gemakkelijk de juiste tray voor uw ingreep • Het aanvullen en beheren van uw voorraad gaat veel vlotter • De voorbereidings- en overgangstijd tussen twee ingrepen wordt korter, wat de efficiëntie in de OK ten goede komt

Meer informatie vindt u op www.molnlycke.nl Mölnlycke Health Care BV, Postbus 3196, NL - 4800 DD Breda, Nederland Tel. 076 521 96 63, Fax 076 522 17 82.

De Mölnlycke merknaam, naam en logo zijn wereldwijd geregistreerde handelsmerken van de Mölnlycke Health Care groep. © 2017 Mölnlycke Health Care. Alle rechten voorbehouden.

VIO®® 3 VIO 3 plug and operate

plug and operate

Elektrochirurgie met maximaal comfort Wij geloven, dat een chirurgisch team niet afgeleid moet worden door technische details. Keuzes dienen gemaakt te worden op basis van gewenst chirurgisch resultaat. Met dynamische pictogrammen die een indicatie geven, bieden wij de keuze voor een chirurgisch effect.

Overige voordelen: 1) overzicht van alle instrumenten en modi. All-in one View 2) instrumenten worden weergegeven door pictogrammen, overzichtelijk!

3) uniek universeel stekker concept, verkeerd aansluiten wordt voorkomen 4) advies bij aansluiten van instrumenten via StepGuide 5) geïntegreerde gebruikshandleiding, altijd overeenkomstig de software versie 6) chirurgisch gezien: onze beste dissector – coagulator ooit, ervaar het zelf!

ERBE Nederland B.V.

0183 509755

erbe-nederland.com