Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Maasmechelen

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

111

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

gemeente maasmechelen

INHOUD AANPAK VAN HET PLANNINGSPROCES.................................................................................1 1.

INLEIDING.............................................................................................................1 2.

DECREET OP DE RUIMTELIJKE PLANNING.................................................................2 3.

AANPAK ................................................................................................................2

3.1. Intentienota.............................................................................................2

3.2. Startnota..................................................................................................2

3.3. Opmaak van verschillende deelrapporten................................................3

3.4. Voorontwerp ruimtelijk structuurplan Maasmechelen..............................3

3.5. Overlegmomenten en inbreng..................................................................3 4.

SAMENWERKINGSMODEL........................................................................................3 4.1. Ambtelijke werkgroep..........................................................................................4 4.2. Stuurgroep...........................................................................................................4 4.3. Bevolking.............................................................................................................4

INFORMATIEF DEEL.......................................................................... 5 DEEL 1: SITUERING.............................................................................................................6 1.

RUIMTELIJKE SITUERING.........................................................................................6 2.

ENKELE KENGETALLEN............................................................................................6

2.1. Demografische kengetallen......................................................................6

2.2. Kengetallen met betrekking tot de werkgelegenheid................................6

2.3. Kengetallen met betrekking tot huisvesting.............................................6 DEEL 2: PLANNINGSCONTEXT..............................................................................................7 1.

HOGERE STRUCTUURPLANNEN................................................................................7

1.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen........................................................7

1.2. Ruimtelijk structuurplan provincie Limburg..............................................7

1.3. Afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen.....................................9 2.

ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN MET RUIMTELIJKE RELEVANTIE.................................12

2.1. Vijfde Nota...............................................................................................12

2.2. Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief MHAL...............................................12

2.3. Structuurplanning in de randgemeenten..................................................12

2.4. Plannen met betrekking tot de open ruimte............................................12

2.5. Plannen m.b.t. mobiliteit.........................................................................13 3.

UITVOERINGSPLANNEN...........................................................................................15

3.1. Gewestplan..............................................................................................15

3.2. Habitat- en vogelrichtlijngebieden............................................................15

3.3. Afbakening Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN)..........................................15

3.4. Watertoets en recent overstroomde gebieden..........................................15

3.5. Grindontginning.......................................................................................17

3.6. Pronviciale RUP’s.....................................................................................18

3.7. Gemeentelijke plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen.....18 4.

EVALUATIE VAN HET GEVOERDE BELEID...................................................................19 DEEL 3: RUIMTELIJKE CONTEXT...........................................................................................20 1.

CULTUURHISTORISCHE SITUERING...........................................................................20 2.

BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR OP MACRONIVEAU.........................................20 3.

BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN MAASMECHELEN....................................21

3.1. Fysisch systeem.......................................................................................21

3.2. Natuurlijke structuur................................................................................22

3.3. Agrarische structuur.................................................................................23

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

3.4.

Landschappelijke structuur..................................................................................24 3.5. Nederzettingsstructuur.............................................................................25 3.6. Economische structuur.............................................................................28 3.7. Toeristisch-recreatieve structuur..............................................................30 3.8. Lijninfrastructuur.....................................................................................31 3.9. Synthese bestaande ruimtelijke structuur................................................33

DEEL 4: PROGNOSES..........................................................................................................34 1.

WONEN 33

1.1. Wonen in Maasmechelen binnen de planperiode v.h. RSV 1992-2007.......34

1.2. Wonen in Maasmechelen tussen 2007 en 2013........................................34

1.3. Raming van de kwantitatieve woningbehoefte voor 2003-2013.................35

1.4. Theoretisch aanbod woningbouwmogelijkheden......................................35

1.5. Confrontatie van vraag en aanbod...........................................................36

1.6. Doelgroepenbeleid...................................................................................36 2.

BEDRIJVIGHEID......................................................................................................37

2.1. Regionale bedrijvigheid............................................................................37

2.2. Lokale bedrijvigheid.................................................................................38 DEEL 5: KNELPUNTEN, BEDREIGINGEN, KWALITEITEN EN POTENTIES.......................................40 1.

KNELPUNTEN EN BEDREIGINGEN.............................................................................40

1.1. Algemeen.................................................................................................40

1.2. Laag 1: open ruimte.................................................................................40

1.3. Laag 2: bebouwde ruimte.........................................................................40

1.4. Laag 3: infrastructuur...............................................................................41 2.

KWALITEITEN EN POTENTIES...................................................................................41

2.1. Algemeen.................................................................................................41

2.2. Laag 1: open ruimte.................................................................................41

2.3. Laag 2: bebouwde ruimte.........................................................................41

2.4. Laag 3: infrastructuur...............................................................................42

RICHTINGGEVEND DEEL.................................................................... 43 DEEL 1: VISIE OP DE GEWENSTE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING................................................44 1.

GEWENSTE ROL EN POSITIE VAN MAASMECHELEN....................................................44 2.

BELEIDSDOELSTELLINGEN........................................................................................46 3.

RUIMTELIJK CONCEPT VOOR MAASMECHELEN: DRIE DEELRUIMTEN...........................46 4.

GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR MAASMECHELEN.............................................47 DEEL 2: GEWENSTE RUIMTELIJKE DEELSTRUCTUREN..............................................................48 1.

GEWENSTE NATUURLIJKE STRUCTUUR......................................................................48

1.1. Hoofdconcept...........................................................................................48

1.2. Elementen van de gewenste natuurlijke structuur...................................48 2.

GEWENSTE AGRARISCHE STRUCTUUR.......................................................................49

2.1. Hoofdconcept...........................................................................................49

2.2. Elementen van de gewenste agrarische structuur....................................50 3.

GEWENSTE WOON- EN LEEFSTRUCTUUR...................................................................50

3.1. Hoofdconcepten.......................................................................................50

3.2. Elementen van de gewenste woon- en leefstructuur...............................52 4.

GEWENSTE RUIMTELIJK-ECONOMISCHE STRUCTUUR..................................................52

4.1. Visie.........................................................................................................52

4.2. Doelstellingen..........................................................................................53

4.3. Ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven..................................................54

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

5.

6.

7.

4.4. Elementen van de gewenste ruimtelijk-economische structuur...............58 GEWENSTE TOERISTISCH-RECREATIEVE STRUCTUUR..................................................59 5.1. Hoofdconcept...........................................................................................59 5.2. Elementen van de gewenste toeristisch-recreatieve structuur.................60 GEWENSTE VERKEERS- EN VERVOERSSTRUCTUUR.....................................................61 6.1. Hoofdconcept...........................................................................................61 6.2. Elementen van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur...................61 GEWENSTE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR.............................................................64 7.1. Hoofdconcept...........................................................................................64 7.2. Elementen van de gewenste landschappelijke structuur..........................64

DEEL 3: GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN DE DEELGEBIEDEN....................................65 1.

KEMPISCH PLATEAU...............................................................................................65

1.1. Concepten................................................................................................65

1.2. Elementen v.d. gewenste ruimtelijke structuur v.h.Kempisch Plateau....65

1.3. Maatregelen en Acties..............................................................................66

1.4. Suggesties naar de hogere overheden.....................................................67 2.

CENTRALE VERSTEDELIJKTE BAND............................................................................67

2.1. Concepten................................................................................................67

2.2. Elementen van de gewenste ruimtelijke structuur van de centrale

verstedelijkte band..................................................................................71

2.3. Maatregelen en acties..............................................................................81

2.4. Suggesties naar de hogere overheid........................................................82 3.

MAASVALLEI..........................................................................................................83

3.1. Concepten................................................................................................83

3.2. Elementen van de gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei......86

3.3. Maatregelen en acties..............................................................................91

3.4. Suggesties naar de hogere overheden.....................................................92 DEEL 4: SPECIFIEKE BELEIDSTHEMA’S..................................................................................92 1.

WONINGBOUWPROGRAMMATIE...............................................................................92

1.1. Kleinstedelijk gebied................................................................................92

1.2. Buitengebied............................................................................................95

1.3. Doelgroepenbeleid...................................................................................97 2.

ZONEVREEMDE CONSTRUCTIES...............................................................................97

2.1. Zonevreemde woningen...........................................................................97

2.2. Zonevreemde bedrijven..........................................................................100

2.3. Zonevreemde recreatie............................................................................102

2.4. Acties.......................................................................................................103 3.

MARKANTE GEBOUWEN..........................................................................................103

3.1. Algemene uitgangspunten m.b.t. functiewijzigingen................................103

3.2. Specifieke ontwikkelingsperspectieven....................................................103

3.3. Acties.......................................................................................................104

BINDEND DEEL................................................................................ 105 1.

2.

3.

KOPPELING AAN JAARLIJKSE BELEIDSPROGRAMMA EN BEGROTING.............................106 SELECTIES.............................................................................................................106 2.1. Selecties met betrekking tot het Kempisch Plateau..................................106 2.2. Selecties met betrekking tot de centrale bebouwde band........................106 2.3. Selecties met betrekking tot de Maasvallei..............................................106 MAATREGELEN EN ACTIES.......................................................................................107 3.1. Algemene bepalingen...............................................................................107

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

4.

3.2. Ruimtelijke uitvoeringsplannen................................................................107 GEMEENTELIJK 3.3. Prioritaire acties.......................................................................................107 RUIMTELIJK 3.4. Stedenbouwkundige verordeningen.........................................................107 STRUCTUURPLAN 3.5. Afstemming met andere beleidsplannen..................................................108 MAASMECHELEN SUGGESTIES NAAR DE HOGERE OVERHEDEN.............................................................108

BEGRIPPENLIJST ................................................................................................................109

LIJST MET KAARTEN Kaart 1: Situering van de gemeente.................................................................................6 Kaart 2: Situering Maasmechelen binnen ruimtelijke structuurplan provincie Limburg....7 Kaart 3: Gewestplan.........................................................................................................15 Kaart 4: Situering van de BPA’s binnen de gemeente......................................................18 Kaart 5: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau...............................................20 Kaart 6: Bestaande natuurlijke structuur.........................................................................22 Kaart 7: Bestaande agrarische structuur..........................................................................23 Kaart 8: Bestaande landschappelijke structuur................................................................24 Kaart 9: Bestaande nederzettingsstructuur......................................................................25 Kaart 10: Bestaande economische structuur....................................................................28 Kaart 11: Bestaande toeristisch-recreatieve structuur......................................................30 Kaart 12: Bestaande lijninfrastructuur..............................................................................31 Kaart 13: Bestaande ruimtelijke structuur Maasmechelen...............................................33 Kaart 14: Aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden...........................35 Kaart 15: Knelpunten en bedreigingen.............................................................................40 Kaart 16: Kwaliteiten en potenties...................................................................................41 Kaart 17: Gewenste ruimtelijke structuur Maasmechelen.................................................46 Kaart 18: Gewenste natuurlijke structuur.........................................................................48 Kaart 19: Gewenste agrarische structuur..........................................................................50 Kaart 20: Gewenste woon- en leefstructuur.....................................................................52 Kaart 21: Gewenste economische structuur.....................................................................58 Kaart 22: Gewenste toeristisch-recreatieve structuur.......................................................60 Kaart 23A: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur – openbaar vervoer . .....................61 Kaart 22B: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur – autoverkeer.................................61 Kaart 24: Gewenste landschappelijke structuur...............................................................64 Kaart 25: Gewenste ruimtelijke structuur van het Kempisch Plateau...............................65 Kaart 26: Gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band.................71 Kaart 27: Inrichtingsprincipes zone voor toeristisch-recreatieve activit. Grote Molen.......74 Kaart 28: Structuurschets Eisden-Tuinwijk.......................................................................75 Kaart 29: Structuurschets Mechelen-aan-de-Maas............................................................75 Kaart 30: Structuurschets Eisden-Dorp.............................................................................79 Kaart 31: Inrichtingsschets woonkern Opgrimbie.............................................................80 Kaart 32: Gewenste ruimtelijke structuur Maasvallei.......................................................86 Kaart 33: Structuurschets Leut-Meeswijk.........................................................................88 Kaart 34: Structuurschets Vucht.......................................................................................89 Kaart 35: Structuurschets Boorsem-Kotem.......................................................................89 Kaart 36: Structuurschets Uikhoven.................................................................................90 Kaart 37: Woningbouwprogrammatie...............................................................................92

LIJST MET FIGUREN Figuur 1: Driesporenplanning...........................................................................................1 Figuur 2: Samenwerkingsmodel.......................................................................................3 Figuur 3: Afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen..............................................11 Figuur 4: Spartacusplan - regionale spoorverbindingen en snelbussen............................14 Figuur 5: Habitat- en vogelrichtlijngebieden.....................................................................15 Figuur 6: VEN ................................................................................................................15 Figuur 7: Recent overstroomde gebieden en natuurlijke overstromingsgebieden.............16 Figuur 8: GRUP Berggrindontginning Kempens Plateau.....................................................17 Figuur 9: bodemgebruikkaart...........................................................................................23 Figuur 10: De bezetting van het bedrijventerrein Maneborn............................................38 Figuur 11: Principe ontwikk. van camping tot secundaire toeristisch-recreatieve poort...66 Figuur 12: Principe ontwikk. van station Eisden tot lokale toeristisch-recreatieve poort..66 Figuur 13: Voorkeursscenario inplanting v.h. light-railtraject, station en halteplaats.......73 Figuur 14: Schematische weergave gewenste structuur Griekse Kapel.............................77 Figuur 15: Principeschets voor de herlocalisatie van de veerhuisjes................................88 Figuur 16: Aanduiding uitbreiding schutterij Meeswijk.....................................................89 Figuur 17: Principeschets organisatie van centrumfuncties in de kern Uikhoven.............90 Figuur 18: Principe invulling woonlint..............................................................................91 Figuur 19: Principe invulling verbindingswoonlint............................................................91 LIJST MET TABELLEN Tabel 1: Inventaris van de zone-eigen lokale recreatiegebieden......................................31 Tabel 2: Inventaris van de zonevreemde lokale recreatiegebieden..................................31 Tabel 3: Overzicht nieuwbouwbehoefte 2003-2007 in het kleinstedelijk gebied................34 Tabel 4: Overzicht nieuwbouwbehoefte 2003-2007 in het buitengebied............................34 Tabel 5: Overzicht nieuwbouwbehoeften voor de planperiode 2003-2013.........................35 Tabel 6: Aanbod aan potentiĂŤle inbreiding- en uitbreidingsgebieden in het

kleinstedelijk gebied............................................................................................113 Tabel 7: Aanbod aan potentiĂŤle inbreidings- en uitbreidingsgebieden in het

buitengebied........................................................................................................114 Tabel 8: Behoefte serviceflats..........................................................................................37 Tabel 9: Behoefte rusthuisbedden...................................................................................37 Tabel 10: Overzicht prioritair te ontwikkelen gebieden in het kleinstedelijk gebied (KT).. 93 Tabel 11: Overzicht van de te reserveren gebieden voor wonen (LT)...............................94 Tabel 12: Te herbestemmen gebieden.............................................................................95

GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN MAASMECHELEN

AANPAK VAN HET PLANNINGSPROCES 1.

INLEIDING

De voorbije decennia werd het duidelijk dat het huidige instrumentarium van de ruimtelijke ordening is voorbijgestreefd. Het bestaande ruimtelijk beleid, enkel steunende op de bestaande aanlegplannen (gewestplannen, BPA’s,...) kan niet dynamisch inspelen op nieuwe ruimtelijke noden en kansen. Door het eenzijdig gericht zijn op de zonering en bestemmingen ondersteunen de aanlegplannen het passief karakter van het beleid.

Met het ontbreken van een langetermijnvisie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling, dreigen de verschillende maatschappelijke sectoren zich ruimtelijk al te veel onafhankelijk van elkaar te ontwikkelen.

De structuurplanning moet een antwoord bieden op de ruimtelijke probleemstellingen en de tekorten van het huidige planningsinstrumentarium.

Met de structuurplanning moet het mogelijk zijn om een actiegericht en samenhangend ruimtelijk beleid uit te werken. Structuurplanning is een dynamisch en continu proces van visie- en beleidsvorming met betrekking tot de kwaliteit van de ruimte en de realisatie ervan.

De gemeente Maasmechelen wil participeren in deze nieuwe denkrichting waardoor met betrekking tot de ruimtelijke evolutie een langetermijnvisie wordt ontwikkeld. De gemeenteraad van 7 september 1999 heeft beslist om een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan op te laten maken.

Het ruimtelijk structuurplan geeft van een bepaalde ruimte de ruimtelijke visie, een concept over de gewenste structuur, beleidsdoelstellingen en de maatregelen om ze te verwezenlijken. Dit product waarborgt de inhoudelijkheid, doelgerichtheid, doorzichtigheid en controleerbaarheid van het ruimtelijk beleid. Op basis van zo een structuurplan, dat zich tenminste uitstrekt tot de middellange termijn, kunnen projecten worden benoemd en, afhankelijk van de prioriteiten en (financiĂŤle) haalbaarheid, tot uitvoering worden gebracht.

Structuurplanning vereist een samenwerking tussen politici, administratie, planners en de bevolking. Hierdoor krijgt het resultaat een breed draagvlak en is de kans op werkelijke realisatie van actiepunten beter gefundeerd. Deze complexe planningsvorm heeft gestalte gekregen binnen de driesporenplanning1.

Deze planningsmethode heeft verschillende voordelen. Op het eerste spoor wordt een beleidsplan voor de toekomst ontwikkeld waarbij de duurzame ruimtelijke ontwikkeling voor Maasmechelen wordt uitgetekend. Het tweede spoor biedt de kans om in het heden kwalitatief in te grijpen op het terrein. Het derde spoor omvat de democratische besluitvorming waarbij de bevolking eveneens haar rol speelt.

driesporenplanning waarden normen eerste spoor

tweede spoor

derde spoor

problemen knelpuntenbehandeling op korte termijn dagelijks beleid betrekken bevolking bij planen besluitvormingsproces emancipatorisch werken naar kwaliteit

Figuur 1: Driesporenplanning

1 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - brochure gemeentelijke structuurplanning

visievorming lange termijn

A A N P A K

2.

V A N

H E T

P L A N N I N G S P R O C E S

DECREET OP DE RUIMTELIJKE PLANNING

in de ruimtelijke problemen, kwaliteiten en potenties. Daarna gaf de startnota een aanzet tot de mogelijke gewenste ruimtelijke ontwikkeling.

Via het decreet van 24 juli 1996, houdende de ruimtelijke planning, werd door de Vlaamse Raad een belangrijke modernisering van het planningsinstrumentarium verwezenlijkt.

De nog steeds bestaande stedenbouwwet van 1962 voorzag slechts in weinig dynamische aanlegplannen (gewestplan, BPA’s...). Via het nieuwe planningsdecreet worden hieraan het structuurplan op Vlaams, provinciaal en gemeentelijk niveau toegevoegd.

Dit rapport werd samengesteld na een intensieve periode van terreinverkenning en een gespreksronde met bevoorrechte getuigen. Hierbij ging de aandacht onder meer uit naar de planningscontext, de analyse van de ruimtelijke structuur en een eerste diagnose van de waarden, potenties, knelpunten en bedreigingen. Gelijklopend aan deze terreinverkenning en gesprekken werd gestart met het samenbrengen van de specifieke basisinformatie omtrent de demografie, de tewerkstelling, de historisch-morfologische ontwikkeling … welke essentieel zijn voor de studie. Elementen uit andere afgewerkte of in opmaak zijnde studies zoals het mobiliteitsplan, GNOP en woningbehoeftenstudie worden hieraan toegevoegd.

Artikel 3 van het planningsdecreet vermeldt: “Onder ruimtelijk structuurplan wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van het betrokken gebied. Het is erop gericht samenhang te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de uitvoering van beslissingen die de ruimtelijke ordening aanbelangen.”

3.3.

De hypothetische visie die werd neergeschreven in de startnota werd verder verfijnd aan de hand van een aantal deelrapporten.

Er werden rapporten opgemaakt voor de verschillende deelsectoren.:

Een ruimtelijk structuurplan is gericht op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling waarbij de ruimte wordt beheerd voor de huidige generatie zonder dat de behoeften van een volgende generatie in het gedrang worden gebracht. Het document wordt vastgesteld voor een termijn van tien jaar en blijft in ieder geval van kracht totdat het door een nieuw ruimtelijk structuurplan is vervangen.

• • • • • •

In het structuurplan worden drie delen onderscheiden, namelijk het informatief deel, het richtinggevend deel en het bindend deel.

Het informatief deel omvat de beschrijving van de bestaande ruimtelijke structuur en van het gevoerde beleid naast het onderzoek naar mogelijke behoeften van een aantal maatschappelijke sectoren en activiteiten. Er wordt tevens een relatie aangetoond met de structuurplannen van andere niveaus.

Het richtinggevend deel geeft de doelstellingen van het ruimtelijk beleid weer dat leidt tot de gewenste ruimtelijke

Het informatief deel wordt overgenomen uit de startnota en aangevuld met gegevens uit de verschillende deelrapporten.

In richtinggevend deel wordt de visie voor de gemeente neergeschreven. Deze visie is een verdere verfijning van de hypothese uit de startnota. Ze wordt samengesteld uit de confrontatie van de visies die werden neergeschreven in de deelrapporten.

AANPAK

In het bindend deel wordt een eerste aanzet gegeven tot maatregelen die moeten genomen worden om de neergeschreven visie te kunnen verwezenlijken.

3.5.

Intentienota

In de intentienota verwoordt het gemeentebestuur een aantal bedenkingen die aanleiding hebben gegeven tot het opstarten van het structuurplanningsproces en waaraan binnen het structuurplanningsproces een antwoord dient gegeven te worden.

Het zijn: • de woon- en huisvestingsproblematiek; • de verkeersproblematiek (zie ook mobiliteitsplan); • de uitbouw van recreatieve en sportieve voorzieningen; • de opvang van lokale economische activiteiten; • de plaats van de natuur en van de landbouw binnen de open ruimte.

3.2.

Voorontwerp ruimtelijk structuurplan Maasmechelen

Het voorontwerp wordt opgebouwd uit drie grote delen: het informatief deel, het richtinggevend deel en een aanzet tot bindend deel.

De voorgestelde aanpak heeft geleid tot de documenten die hierna wordt toegelicht.

3.1.

Woningbehoeftenstudie; Masterplan Maasmechelen; Structuurschets Eisden; Ontwikkelingsplan Vucht; Ontwikkelingsplan Opgrimbie; Structuurschets recratief transferium Kernzone Nationaal Park.

3.4.

structuur. De overheid kan bij het nemen van beslissingen niet afwijken van de elementen die in dit deel beschreven staan, tenzij wegens onvoorziene ontwikkelingen van de ruimtelijke behoeften of wegens dringende sociale of budgettaire redenen.

Het bindend deel bevat de elementen die bindend zijn voor de gemeente en haar instellingen. De beslissingen die nodig zijn om de gewenste ruimtelijke structuur te realiseren staan in dit deel beschreven.

3.

Opmaak van verschillende deelrapporten

Overlegmomenten en inbreng

Op volgende data of tijdens de vermelde perioden hebben werkzaamheden of overlegmomenten plaats gevonden die essentieel deel uitmaken van het communicatieproces. Hieronder volgt een opsomming: Ambtelijke werkgroep 1 augustus: aanpak startnota • 20 augustus 2001: voorontwerp Ruimtelijk Structuurplan • Limburg 10 oktober 2001: sectorale werksessies met gemeentelijke • diensten natuur en milieu, economie, bevolking, huisvesting en planningscontext 12 oktober 2001: sectorale werksessies met gemeentelijke • diensten toerisme en recreatie en verkeer 14 november 2001: toelichting en bespreking voorontwerp • startnota

Startnota

In de startnota werd enerzijds inzicht gegeven in de huidige planningscontext en bestaande ruimtelijke toestand en anderzijds

A A N P A K • • • • • • • • • • • • •

• • • •

V A N

H E T

P L A N N I N G S P R O C E S

4.

3 december 2001: bespreking startnota 29 september 2003: bespreking verdere plan van aanpak 29 oktober 2003: ambtelijke werkgroep 11 maart 2004: ambtelijk werkgroep 16 april 2004: ambtelijk werkgroep 30 april 2004: ambtelijke werkgroep 23 juni 2004: werkgroep Wijknetwerk & Structuur Opgrimbie 8 oktober 2004: ambtelijke werkgroep 19 oktober 2004: ambtelijke werkgroep 29 oktober 2004: overleg zonevreemde woningen Stuurgroep 17 december 2001: startnota

Bij de start van het structuurplanningsproces voor Maasmechelen werd een samenwerkingsverband opgezet dat tot doel heeft dit proces verder te begeleiden. De bedoeling is een duurzame samenwerkingsstructuur tot stand te brengen die ook nadien bruikbaar is. Het is duidelijk dat de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid inzake het structuurplan bij de gemeenteraad ligt.

In de loop van het proces werd het samenwerkingverband tussen ontwerper en gemeente gewijzigd. Het opmaak van de intentienota en startnota gebeurde door groep delta stedenbouw.

De opmaak van het voorontwerp van het structuurplan werd overgedragen aan ARCADIS Gedas.

GECORO De GECORO werd bij het structuurplan betrokken vanaf het opstellen van het voorontwerp ruimtelijk structuurplan.

De GECORO kreeg een toelichting over de startnota, de verschillende deelrapporten en het voorontwerp ruimtelijk structuurplan.

Structureel overleg hogere overheid (AROHM en provincie) 16 oktober 2002: startnota 13 september 2005: voorontwerp Plenaire vergadering: 15 maart 2006

SAMENWERKINGSMODEL

PROJECTTEAM Arcadis Gedas

STUURGROEP Ambtelijke werkgroep Vertegenwoordigers actoren Afgevaardigden politieke partijen

AMBTELIJKE WERKGROEP Arcadis Gedas Ambtenaren gemeente Schepencollege

BEVOLKING Actieve groepen Personen

VLAAMS GEWEST GECORO PROVINCIE LIMBURG GEMEENTERAAD BUURGEMEENTEN

Figuur 2: Samenwerkingsmodel

A A N P A K

4.1.

V A N

H E T

P L A N N I N G S P R O C E S

INFORMATIEF DEEL

Ambtelijke werkgroep

De ambtelijke groep bereidt het structuurplan inhoudelijk voor.

Zij coördineert het plannings- en inspraakproces. Zij adviseert het College over de aanpak van de planning, het uit te voeren onderzoek en de inspraak. Hier vinden tevens een afstemming en een overleg plaats tussen de gemeentelijke diensten over de werkzaamheden en de belangrijke projecten. In deze groep zijn het gemeentebestuur, de betrokken diensten en de plangroep vertegenwoordigd.

LEESWIJZER Dit boekdeel omvat de tekst van het informatief deel van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Maasmechelen. Het moet samen gelezen worden met de kaartenbundel. Het is de bedoeling dat dit informatief deel de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente schetst. De opmaak van de bestaande ruimtelijke structuur kwam tot stand door studie op basis van bestaande documenten, kaartmateriaal en eigen onderzoek (terreinverkenning, gesprekken met bevoorrechte getuigen, …).

Belangrijk hierbij is dat de ambtelijke werkgroep: • de verschillende documenten van de structuurplanning bespreekt; • de inspraakprocedure mee uitwerkt; • de procedure van structuurplanning mee opvolgt; • de benodigde gegevens ter beschikking stelt aan de plangroep.

4.2.

In deel 1 wordt Maasmechelen ruimtelijk gesitueerd aangevuld met enkele kengetallen die de gemeente typeren.

In deel 2 komt de planningscontext aan bod. De verschillende beleidsplannen die de planning op gemeentelijk niveau kunnen sturen, worden besproken. Dit zijn zowel de hogere beleidsplannen, zoals het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg als andere beleidsdocumenten met ruimtelijke relevantie zoals het ontwikkelingsperspectief MHAL of het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen. Daarnaast worden ook juridische en beleidsondersteunende uitvoeringsplannen behandeld.

In deel 3 wordt de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente geanalyseerd. Eerst wordt een overzicht van de historische ontwikkelingen in de gemeente geschetst. Vervolgens worden de verschillende deelstructuren (natuur, landbouw, landschap, nederzetting, economie, toerisme en recreatie en lijninfrastructuren) geanalyseerd. De bundeling van de verschillende deelstructuren beschrijft de globale bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente.

Stuurgroep / GECORO

De stuurgroep is de voornaamste inspraakgroep in de structuurplanning. Zij geeft op basis van voorstellen van de plangroep en van de ambtelijke werkgroep of uit eigen beweging adviezen aan het college en de gemeenteraad.

De stuurgroep organiseert haar eigen werkzaamheden en geeft advies aan de ambtelijke werkgroep over initiatieven om gericht informatie te verstrekken, ruimere inspraak te organiseren en de resultaten van het inspraakverloop in de besluitvorming te verwerken.

Bij de oprichting van de GECORO nam deze de plaats in van de stuurgroep.

4.3.

Bevolking

In deel 4 worden de prognoses inzake wonen en bedrijvigheid behandeld.

Het informatief deel wordt afgesloten met een onderzoek naar de knelpunten, bedreigingen, potenties en kwaliteiten (deel 5).

Ook de bevolking wordt op de hoogte gebracht van het structuurplanningsproces. Dit gebeurt in de eerste plaats door het publiceren van artikels in het gemeentelijk informatieblad of door het publiceren van een nieuwsbrief. Hiernaast is het college van Burgemeester en Schepenen verplicht om minimaal één informatie- en inspraakvergadering te organiseren. Deze hoorzitting(en) vindt verplicht plaats tijdens het openbaar onderzoek.

INFORMATIEF DEEL LEESWIJZER Dit boekdeel omvat de tekst van het informatief deel van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Maasmechelen. Het moet samen gelezen worden met de kaartenbundel. Het is de bedoeling dat dit informatief deel de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente schetst. De opmaak van de bestaande ruimtelijke structuur kwam tot stand door studie op basis van bestaande documenten, kaartmateriaal en eigen onderzoek (terreinverkenning, gesprekken met bevoorrechte getuigen, ‌).

In deel 1 wordt Maasmechelen ruimtelijk gesitueerd aangevuld met enkele kengetallen die de gemeente typeren.

In deel 2 komt de planningscontext aan bod. De verschillende beleidsplannen die de planning op gemeentelijk niveau kunnen sturen, worden besproken. Dit zijn zowel de hogere beleidsplannen, zoals het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg als andere beleidsdocumenten met ruimtelijke relevantie zoals het ontwikkelingsperspectief MHAL of het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen. Daarnaast worden ook juridische en beleidsondersteunende uitvoeringsplannen behandeld.

In deel 3 wordt de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente geanalyseerd. Eerst wordt een overzicht van de historische ontwikkelingen in de gemeente geschetst. Vervolgens worden de verschillende deelstructuren (natuur, landbouw, landschap, nederzetting, economie, toerisme en recreatie en lijninfrastructuren) geanalyseerd. De bundeling van de verschillende deelstructuren beschrijft de globale bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente.

In deel 4 worden de prognoses inzake wonen en bedrijvigheid behandeld.

Het informatief deel wordt afgesloten met een onderzoek naar de knelpunten, bedreigingen, potenties en kwaliteiten (deel 5).

I N F O R M A T I E F

DEEL 1: 1.

SITUERING

kent Maasmechelen een sterke inwijking van Nederlanders.

Maasmechelen kent de laatste jaren een positief migratiesaldo, doch is het eerder beperkt (tussen 6 en 60 personen).

De meeste inwoners zijn gecentraliseerd in de centrale verstedelijkte band. De Maasdorpen vertegenwoordigen minder dan 1/4 van de totale bevolking van Maasmechelen.

RUIMTELIJKE SITUERING

Kaart 1: Situering van de gemeente De gemeente Maasmechelen is gelegen in het Maasland, behoort tot de provincie Limburg en het arrondissement Tongeren en wordt door de Maas van Nederland gescheiden.

Maasmechelen wordt gepositioneerd in de vierhoek gevormd door de steden Genk, Maaseik, Sittard en Maastricht. De gemeente heeft infrastructurele verbindingen met deze grootof regionaalstedelijke polen via de noord-zuid gerichte N78 en de oost-west gerichte E314. Maasmechelen wordt ruimtelijk gescheiden van het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk door het tussenliggend groengebied van het Kempisch Plateau en van Maastricht en Sittard door de Maas.

2.2. Kengetallen met betrekking tot de werkgelegenheid3 Maasmechelen telt 9 142 werknemers (2002) en behoort als kleinstedelijk gebied tot het middenveld van de stedelijke tewerkstellingspolen. Maasmechelen kende een beperkte afname van de industriële tewerkstelling.

De economische groei is vooral waarneembaar in de tertiaire sector (handel, horeca, zakelijke dienstverlening, overige diensten) als gevolg van de recente ontwikkelingen op de voormalige mijnterreinen en de omgeving van de M2.

Binnen de werkgelegenheidsstructuur vormen diensten en voorzieningen zoals horeca, overheid, onderwijs, klein- en groothandel het grootste aandeel. TDL, uitrustingsgoederen en landbouw vormen een klein aandeel van de werkgelegenheid.

Maasmechelen heeft – na Genk (13,9 %) – de hoogste werkloosheidsgraad van Limburg: 13 % ten opzichte van 6,9 % voor Vlaanderen en 8 % voor Limburg (2002). De werkloosheid bestaat in belangrijke mate uit relatief laag opgeleide mensen.

Tot het Maasland behoren de gemeenten Lanaken, Maasmechelen, Dilsen-Stokkem, Maaseik en Kinrooi. Het Maasland wordt als historisch-landschappelijke en ruimtelijksamenhangende entiteit beschouwd en wordt gekenmerkt door een herkenbare typologie van ruimtelijke structuren en bebouwingen zoals aaneengegroeide kernen, netwerkachtige conglomeraatvorming en stedelijke ontwikkelingen.

Maasmechelen heeft zich door de centrale ligging in dit netwerk, door de voormalige mijnontwikkelingen en door de situering aan de E314 kunnen ontwikkelen tot een stedelijk centrum voor de regio. Aan de overzijde van de Maas, op Nederlands grondgebied doet zich een gelijkaardige netwerkstructuur voor met als polen Maastricht en Sittard, echter van hoger verstedelijkt niveau dan Maasmechelen.

2.3.

2.1.

Demografische kengetallen2

Maasmechelen telt een lager percentage ééngezinswoningen (79%) ten opzicht van de provincie Limburg (83%) en de omringende gemeenten Dilsen-Stokkem (92%) en Lanaken (84%).

Dit relatief lage aantal wordt vanzelfsprekend veroorzaakt door de verstedelijkingsgraad van Maasmechelen.

De Maasdorpen worden hoofdzakelijk ingevuld door vrijstaande ééngezinswoningen. De meeste appartementen worden geconcentreerd rond de Pauwengraaf, in de sociale wijk Schietskuil te Eisden-Dorp en rond de N78 en de Smeetslaan.

In vergelijking met de aangrenzende gemeenten en de rest van Limburg telt Maasmechelen zeer weinig oude woningen, aangezien Maasmechelen voor de opkomst van de mijnindustrie een dunbevolkte landelijke gemeente was. Het sterkst vertegenwoordigd zijn de woningen (24%) uit de periode 194661, de glorieperiode van de Limburgse mijnindustrie waarin de meeste mijncités gebouwd of vernieuwd werden. Ook de periode 1971-80 wordt gekenmerkt door een sterke woningbouw (22%), dit is de periode van een sterk stijgende welvaart waardoor heel Vlaanderen werd gekenmerkt. Anderzijds zijn er ook relatief weinig huizen uit de jaren ’80, wat de socio-economische crisisperiode kort voor en tijdens de sluiting van de mijn weerspiegelt.

De bebouwing van Eisden en Mechelen-aan-de-Maas concentreert zich in een brede bebouwde band aan beide zijden van de N78.

De Maasdorpen Boorsem, Kotem, Leut, Meeswijk en Uikhoven zijn kleine woonkernen van waaruit bebouwde linten uitwaaieren in het landschap. Opgrimbie ligt enigszins geïsoleerd ten opzichte van de woonband door de autosnelweg E314 en de ZuidWillemsvaart.

ENKELE KENGETALLEN

Kengetallen met betrekking tot huisvesting4

De gemeente Maasmechelen telde bij de volkshuisvesting van 1991 een aantal van 11 985 woningen. Iets minder dan 67% van de woningen werd in 1991 bewoond door de eigenaar.

Dat cijfer is vergelijkbaar met het Vlaams Gewest (68%) maar is naar Limburgse normen laag (75%). In de buurgemeenten Dilsen-Stokkem en Lanaken is respectievelijk 77 en 74 % van de woningen in eigendom.

De gemeente maakt deel uit van twee grote landschappelijk eenheden. In het oosten bevindt zich de Maasvallei. De Maas is een sterk meanderende rivier met een valleigebied met een gemiddelde breedte van ongeveer vier kilometer, voornamelijk bepaald door een open landbouwlandschap met daarin kleine bebouwingskernen. Het westelijk deel van het gemeentelijk grondgebied ligt op de bos- en heidegordel van het Kempisch Plateau, een groene band die vertrekt ter hoogte van Lanaken en doorloopt tot Opglabbeek. De twee landschapseenheden worden gescheiden door een steilrand met een hoogteverschil van 30 m.

Maasmechelen wordt in het noorden begrensd door DilsenStokkem en As, in het oosten door Nederland, in het zuiden door Lanaken en in het westen door Zutendaal. De gemeente omvat negen kernen: Mechelen-aan-de-Maas, Eisden, Opgrimbie, Boorsem, Kotem, Leut, Meeswijk, Uikhoven en Vucht.

2.

D E E L

Op 1 januari 2003 telde Maasmechelen 35 923 inwoners en 13 408 gezinnen. De oppervlakte van de gemeente beslaat 7 628 ha, wat de bevolkingsdichtheid brengt op 471 inwoners per km2.

In 1991 woonden 8 831 inwoners met een andere nationaliteit in de gemeente. In 2003 nog maar 6 743. Het aantal inwoners met een andere nationaliteit is bijgevolg afgenomen wat waarschijnlijk te maken heeft met de uitdunning en naturalisatie van de vreemdelingen die in de mijn kwamen werken. De laatste jaren

In Maasmechelen zijn twee sociale huisvestingsmaatschappijen actief: Maaslands Huis en Kleine Landeigendom die samen 2 677 wooneenheden aanbieden. Dit brengt het percentage van sociale wooneenheden op 20,5% ten opzicht van het totale aantal wooneenheden in de gemeente. Dit is een percentage dat ruim boven het Vlaams gemiddelde ligt (10%).

2 http://aps.vlaanderen.be 3 idem

4 A+D en Iris Consulting - Woonbehoeftestudie Maasmechelen maart 1999

I N F O R M A T I E F

DEEL 2:

PLANNINGSCONTEXT

1.

HOGERE STRUCTUURPLANNEN

1.1.

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen5

basisfunctie voor de herprofilering van de regio.

Voor de ontginningsgebieden gaan de ontwikkelingsperspectieven uit van het tijdelijk karakter van de ontginningen. Daarom is de ontginningsfunctie op lange termijn ondergeschikt aan de structuurbepalende functies van het buitengebied. Het ruimtelijk kader wordt aangegeven in het RSV, nabestemming en herinrichting van de groeven ook, indien echter het Vlaams gewest verzaakt, dan wordt het kader aangereikt door de provincie.

De visie op de ruimtelijke ontwikkeling in Vlaanderen wordt geconcretiseerd in vier ruimtelijke principes. De principes die betrekking hebben op Maasmechelen zijn: gedeconcentreerde bundeling, infrastructuren als bindteken en basis voor locatie van activiteiten en het fysisch systeem ruimtelijk structurerend.

Maasmechelen wordt binnen het RSV gepositioneerd binnen het grensoverschrijdend stedelijk netwerk Maastricht/HeerlenHasselt/Genk-Aken-Luik. De uitwerking van dit stedelijk netwerk dient complementariteit inzake economische en stedelijke voorzieningen te worden na te streven.

1.2.

Ruimtelijk structuurplan provincie Limburg

Kaart 2: Situering van Maasmechelen binnen het ruimtelijke structuurplan provincie Limburg Het ruimtelijk structuurplan provincie Limburg werd op 12 februari 2003 goedgekeurd door de minister. Het is een beleidsdocument dat kader geeft voor de gewenste ruimtelijke structuur van de provincie Limburg.

Maasmechelen wordt binnen het RSV gepositioneerd binnen het stedelijk netwerk van Vlaams niveau ‘Limburgs Mijngebied’. Bij de uitwerking van dit stedelijk netwerk dient een ruimtelijke reconversie van het mijnpatrimonium te worden nagestreefd waarbij voldoende aandacht wordt besteed aan de versterking van de economische structuur van de voormalige mijngemeenten.

Maasmechelen wordt binnen het RSV weerhouden als kleinstedelijk gebied van provinciaal niveau. Het is de taak van de provincie om dit gebied af te bakenen. Binnen dit kleinstedelijk gebied dienen nieuwe woonprojecten uitgevoerd te worden aan een minimale dichtheid van 25 woningen per hectare.

Door de selectie als kleinstedelijk gebied is de gemeente tevens ook een economische knooppunt. Binnen een economische knooppunt is de ontwikkeling van een bijkomend regionaal bedrijventerrein mogelijk.

Het provinciaal ruimtelijk structuurplan gaat voor het vastleggen van haar gewenste ruimtelijke structuur uit van twee invalshoeken: hoofd- en deelruimten om de diversiteit van de provinciale • ruimte te beklemtonen en uit te werken; deelstructuren als invalshoek voor samenhang.

•

1.2.1.

Hoofd- en deelruimten

De gemeente Maasmechelen maakt deel uit van de hoofdruimte Maasland. Deze hoofdruimte verenigt een belangrijke stedelijk rol met een open ruimte rol. De Maas en haar vallei zijn sterk bepalend voor het beeld van Limburg. Zij zijn uitdrukking van een noord-zuid richting aan de rand van de provincie. Enerzijds is de Maas drager van meer stedelijke ontwikkelingen, anderzijds biedt zij grote kansen voor natuur, landbouw, toerisme en recreatie.

Buiten het stedelijk gebied wordt een buitengebiedbeleid gevoerd waarbij de essentiële functies (natuur, bos, landbouw, wonen en werken op niveau van het buitengebied) gevrijwaard dienen te worden, versnippering moet worden tegengegaan, ontwikkelingen worden gebundeld aan de kernen waarbij nieuwe woonprojecten een minimale dichtheid van 15 woningen per hectare dienen te respecteren, en landbouw, bos en natuur moeten ingebed worden in goed gestructureerde gehelen. Bij de ontwikkeling van structuurbepalende activiteiten en functies in het buitengebied wordt het bestaande fysisch systeem als uitgangspunt genomen en het ruimtelijk beleid en milieubeleid worden hierop afgestemd.

Op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen worden de Maas en haar uiterwaarden binnen het RSV weerhouden als natte natuurverbinding tussen natuurlijke gebieden die een cruciale verbindende rol in de euregionale natuurlijke structuur betekenen.

De hoofdruimte wordt onderverdeeld in drie deelruimten: open Maasland, vlakte van Bocholt en zuidelijk Maasland. De gemeente Maasmechelen behoort tot de deelruimte van het zuidelijk Maasland. De rol van deze deelruimte bestaat uit het versterken van de stedelijke structuur in het Maasland.

Bijkomende stedelijke ontwikkelingen zijn gewenst, zij het hoogwaardig en kwalitatief. Het zuidelijk Maasland wordt beschouwd als ondersteunend aan de meer grootschalige stedelijke concentraties in Nederland (Maastricht-Geleen-SittardHeerlen). Maasmechelen wordt binnen deze deelruimte als belangrijkste gemeente beschouwd gezien de ligging op het kruispunt van de oost-west gerichte E314 en de noord-zuid gerichte N78.

De bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau worden aangeduid als GEN. Zij maken deel uit van het Nationaal Park Hoge Kempen. Dit Park Hoge Kempen vormt samen met Park Lage Kempen en Park Midden-Limburg een droog natuurcomplex met een aaneengesloten oppervlakte van minstens enkele duizenden ha waar de natuurfunctie domineert. Zij zijn voldoende omvangrijk om als een ‘zelfstandig’ functionerend ecosysteem te worden beheerd.

De historische structuur, evenwijdig aan de Maas, blijft opgebouwd uit fysische en historische stroken. Elke strook heeft haar eigen kenmerken: de beboste steilrand, het middenterras met meer stedelijke ontwikkelingen, het laagterras met zijn historische Maasdorpen, een nog vrij heldere agrarische structuur en de uiterwaarden als overstromingsgebied.

Nieuwe ontwikkelingen moeten aansluiten bij die structuur, in het bijzonder bij het middenterras. De steilrand van het Kempisch Plateau, de Zuid-Willemsvaart, de Maas en de N78 als aanhechtingslijn voor stedelijke ontwikkelingen vormen de noordzuid georiënteerde dragers voor het Zuidelijk Maasland.

De bos- en heidegebieden van het Kempisch Plateau vormen de overgang met de hoofdruimte Kempen.

De E314 Aken-Lummen-Leuven is geselecteerd als onderdeel van het hoofdwegennet en maakt bovendien onderdeel uit van het TEN (Trans-European Networks). De N75 is geselecteerd als primaire weg categorie II. Over het grondgebied van de gemeente loopt momenteel geen treinontsluiting. De spoorverbinding tussen Beringen en EisdenTuinwijk (Kolenspoor) word binnen het RSV weerhouden als een bouwvrij te houden traject voor toekomstige spoorverbindingen.

Toerisme bepaalt in belangrijke mate de ontwikkeling van stedelijke netwerken. In het stedelijk netwerk Maasland wordt de ontwikkeling van toeristische infrastructuur beschouwd als een 5 AHROM - Ruimtelijk strucuurplan Vlaanderen (RSV), integrale versie 1997

D E E L

1.2.2.

Deelstructuren

Natuurlijke structuur De gewenste natuurlijke structuur verbindt elementen van Vlaams

I N F O R M A T I E F niveau via droge en natte natuurverbindingen. Die verbindingen zijn essentieel om een samenhangend, duurzaam ecologisch netwerk te vormen. Op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen worden volgende natuurverbindingen op provinciaal niveau geselecteerd: • De Kikbeek wordt geselecteerd als natte natuurverbinding tussen het Park Hoge Kempen en de Maasvallei. De doortocht doorheen het bedrijventerrein Oude Bunders dient optimaal geïntegreerd te worden in de lokale inrichting.

• De Ziepbeek wordt geselecteerd als natte natuurverbinding tussen het Park Hoge Kempen en de Maasvallei.

• Een droge natuurverbinding wordt aangeduid tussen de drinkwaterwinning in Eisden en de omgeving van het voetveer via bosjes, KLE, het kasteelpark Vilain XIIII en het openruimtegebied Beemdenbeek.

• Een tweede droge natuurverbinding is gedeeltelijk grensoverschrijdend met Lanaken en wordt tot stand gebracht tussen Daalbroek en de Ziepbeek via bosjes, KLE, vijvers, Tombos, overblijvende openruimteverbindingen en landbouwgebied.

• Delen van de Zuid-Willemsvaart worden als natte natuurverbinding aangeduid. De barrièrewerking van het kanaal dient te worden gemilderd en de natuurverbindende functie wordt met stapstenen versterkt.

D E E L • •

•

Het overblijvend mijnpatrimonium wordt ook geselecteerd als landschapsontwikkelingsgebied.

De bosrand van de Hoge Kempen wordt als markante terreinovergang geselecteerd. Deze vormt een overgang tussen twee duidelijk verschillende landschappen. Het beleid is gericht op het behoud van de zichtbaarheid van de overgang en het behoud van de overgang als harde grens voor het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

Open ruimte verbindingen zijn niet of weinig bebouwde ruimten doorheen en tussen sterk bebouwde gebieden.

Nieuwe bebouwing wordt zoveel mogelijk geweerd.

Volgende open ruimte verbinding wordt in Maasmechelen geselecteerd: tussen Opgrimbie/Boorsem en Rekem en Uikhoven.

Nederzettingsstructuur • De provincie selecteert het Zuidelijk Maasland als stedelijk netwerk op provinciaal niveau. Het gebied heeft een beperkte internationale betekenis maar is een essentiële stedelijk-economische stapsteen om Limburg beter te positioneren in een transnationale context. Binnen dit netwerk wordt Maasmechelen beschouwd als een stedelijk knooppunt of anders gezegd als ‘kleinstedelijk gebied van provinciaal niveau in een netwerk’.

• Elk kleinstedelijk gebied krijgt een taakstelling opgelegd die richtinggevend is voor het gemeentelijk woonbeleid.

Maasmechelen heeft een taakstelling om 2 850 nieuwe woningen te realiseren binnen de planperiode 1992-2007.

De invulling van deze taakstelling kan enkel plaatsvinden binnen stedelijk gebied. Daartoe dient een afbakening doorgevoerd te worden. De aanwezigheid van het Nationaal Park Hoge Kempen zorgt voor een harde begrenzing naar de stedelijke ontwikkelingen toe.

• In het buitengebied maakt de provincie de selectie voor de nederzettingsstructuur door structuurondersteunende hoofddorpen, hoofddorpen en woonkernen aan te duiden.

Hoofddorpen en woonkernen spelen een rol op het laagste niveau in de realisatie van gedeconcentreerde bundeling. Zij dragen de ruimtelijke ontwikkelingen van het buitengebied inzake wonen, voorzieningen en bedrijvigheid op lokale schaal. Eisden en Eisden-Tuinwijk worden geselecteerd als hoofddorp, deze selectie vervalt indien zij worden opgenomen binnen de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Meeswijk, Leut, Boorsem, Kotem, Uikhoven, Opgrimbie en Vucht worden geselecteerd als woonkern.

Agrarische structuur • De grondgebonden landbouw heeft in het Maasland een blijvende structuurbepalende rol in het open valleilandschap. Zij wordt ruimtelijk ondersteund.

Bijkomende agrarische bebouwing dient de waardevolle open landschapskarakteristieken te respecteren en sluit aan bij de bestaande gebouwen. De provincie neemt maatregelen om hun integratie in het landschap te bevorderen. Het zuidelijk Maasland wordt evenwel niet aangeduid als structuurbepalend agrarisch gebied van minstens provinciaal belang.

• In de uiterwaarden is ruimte voor beheerslandbouw.

Stimulerende maatregelen worden genomen om voldoende ruimte te incorporeren in de landbouwsystemen (extensivering van de landbouw) zodat het uiterst kwetsbaar grondwater wordt beschermd.

Landschappelijke structuur • Als complex gave landschappen worden geselecteerd op provinciaal niveau: • de bos- en heidegordel in het Park Hoge Kempen; • de Maasvallei als parallelle en trapvormige structuur evenwijdig met de Maas waar akkers en graslanden en afgesneden meanders en plassen voorkomen.

• Het stedelijk gebied Maasmechelen met het mijnlandschap wordt geselecteerd als complex nieuw landschap.

• Structurerende hydrografische elementen als rivieren, beken en kanalen spelen als landschappelijk element een structuurbepalende rol. Bebouwing op de oevers wordt tegengegaan. Behoud en herkenbaarheid van het element staan centraal bij ruimtelijke ingrepen. Op het grondgebied Maasmechelen worden volgende hydrografische elementen geselecteerd: • Maas en oude Maasarm; • Zuid-Willemsvaart.

• De Kempische Steilrand wordt geselecteerd als structurerende reliëfovergang. Zijn herkenbaarheid moet worden gevrijwaard in het landschap. Versnippering of bebouwing moet worden tegengegaan.

• Bakens zijn visuele blikvangers en fungeren als oriëntatiepunt in het landschap. Het ruimtelijk beleid richt zich op het behoud en versterking van de zichtbaarheid en de (mentale) beeldwaarde. Op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen selecteert de provincie de volgende bakens: • mijnterril van Eisden; • mijnschachten van Eisden; • kasteeldomein Vilain XIIII.

Economische structuur • In het stedelijk netwerk Zuidelijk Maasland worden extra ontwikkelingsmogelijkheden aan de ruimtelijke structuur gegeven door mogelijke samenwerking en afstemming op de economische ontwikkelingen in Nederlands Limburg. Vanuit een gezamenlijke visie over de Maasvallei kunnen beide provincies de economische dynamiek door bundeling van de economische activiteiten opkrikken zonder de open ruimte en de grensoverschrijdende natuurverbindingen uit het oog te verliezen.

• Een belangrijke rol voor Maasmechelen als economisch knooppunt en strategische ligging nabij de E314 betreft de zoektocht naar bijkomende bedrijventerreinen. Een nieuw bedrijventerrein kan worden gezocht, aansluitend of nabij de Oude Bunders. De aanwezigheid van belangrijke natuurwaarden stelt echter voorwaarden bij de inrichting van het terrein.

• Het bedrijventerrein Op de Berg komt in aanmerking voor een uitdovingsbeleid. Door de ligging op het Kempisch Plateau, de plannen voor het Nationaal Park Hoge Kempen en de hoge natuurwaarde van de omgeving kunnen industriële activiteiten niet langer meer worden verzoend met de draagkracht van het gebied.

• De kleinhandelszaken langs de N78 tussen Maasmechelen en Lanaken, ter hoogte van de kern van Opgrimbie en het bedrijventerrein Oude Bunders, worden geselecteerd als een

I N F O R M A T I E F

•

kleinhandelsconcentratie type IV. Value Retail te Eisden wordt als solitaire inplanting met grote aantrekkingskracht onder dezelfde categorie ingedeeld.

De Zuid-Willemsvaart heeft mogelijkheden voor watergebonden bedrijvigheid te Maasmechelen. Het gaat vooral om het benutten van de watergebonden potenties van bestaande bedrijventerreinen.

•

•

Verkeers- en vervoersstructuur • Het ontbreken van een spoorverbinding voor het Maasland betekent een zwakte voor de uitbouw van een hoogwaardig openbaar vervoerssysteem. Een deel van de bestaande spoorlijn die dateert uit de periode van de steenkoolontginning (het Kolenspoor) biedt mogelijkheden om het zuidelijk Maasland te verbinden met het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk en zo aan te sluiten op het internationaal spoorwegennet.

• De N78 wordt aangeduid als secundaire weg maar wordt in het provinciaal structuurplan Limburg verder niet verfijnd.

De N78 kan op een duurzame wijze drager worden voor de ontwikkelingen van het stedelijk netwerk Zuidelijk Maasland als hij wordt uitgebouwd tot een hoogwaardige openbaar vervoercorridor. Een vrije busbaan op de N78 met verknoping op de regionale openbaar vervoersontsluiting kan het Maasland zowel intern ontsluiten als aantakken op het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk. Gebundelde ontwikkelingen moeten het draagvlak voor een hoogwaardig openbaar vervoersysteem over de N78 verder ondersteunen.

Als uitwerking van het ruimtelijk structuurplan provincie Limburg heeft de provincie de typering verder verfijnd en vastgesteld6 . Op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen wordt de volledige N78 geselecteerd als secundaire weg type I. De provincie stelt dat vooraleer wordt overgegaan tot herinrichting van het segment 4 (kruispunt Inkomstraat-N78 tot knooppunt van de N78 met de E314) de omleiding van doorgaand verkeer via de ontsluitingsweg een voorwaarde moet zijn.

• De Zuid-Willemsvaart heeft nog een bepaalde functie voor goederentransport maar deze functie moet maximaal worden geïntegreerd met de recreatieve functie (watersport- en fietsrecreatie). Het kanaal kan ook een functie krijgen voor personenvervoer tussen de verschillende attractiepolen in het stedelijk netwerk Zuidelijk Maasland en Maastricht.

• Het verbindend openbaar vervoernetwerk op provinciaal niveau bestaat uit lijnen en knooppunten. In Maasmechelen worden knooppunten van niveau B geselecteerd. Deze knooppunten hebben een gemiddelde halteafstand van 10 à 20 km. Het betreft de IR-treinverbindingen of regionale snelbussen, bijkomend wordt ook de niet meer gebruikte spoorwegbedding geselecteerd.

•

•

Langs beide zijden van de Maas liggen de oude Maasdorpen in het toeristisch-recreatief netwerk Maasland. Zij worden verbonden met een grensoverschrijdend fietspad. Het project ‘Levende Grensmaas’ geeft mogelijkheden voor natuurgericht toerisme.

Maasmechelen wordt geselecteerd als toeristisch-recreatief knooppunt type I, waar het toeristisch-recreatief aanbod van provinciaal belang wordt geclusterd. Door deze selectie wenst de provincie de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen te concentreren. In het stedelijk gebied kan hoogdynamische infrastructuur worden ontwikkeld.

De campings Salamander en De Kikmolen zijn door de provincie (in een aanvullend besluit op het RSPL) geselecteerd als toeristisch-recreatieve knooppunten type IIa. Uitbreiding van de toeristisch-recreatieve infrastructuur is mogelijk buiten de huidige perimeter van de recreatiezone.

Op het grondgebied van Maasmechelen worden de natuurreservaten Mechelse Heide en Ziepbeek geselecteerd als rustgebied. Nieuwe toeristisch-recreatieve infrastructuur wordt hier niet ontwikkeld. De overnachtingscapaciteit van bestaande openlucht-verblijfsaccomodatie breidt niet uit.

1.3.

Afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen

In maart 2004 startte de provincie Limburg samen met de gemeente Maasmechelen het vooronderzoek rond de afbakening van het kleinstedelijk gebied. Het proces is afgerond en de visie over de toekomstige ontwikkelingen van het kleinstedelijk gebied staat op papier. Op de bijgevoegde figuur wordt de afbakeningslijn weergegeven en de acties die ondernomen dienen te worden om de visie op het kleinstedelijk gebied te concretiseren, worden opgesomd.

De visie op de ruimtelijke structuur kan worden samengevat als een kleinstedelijk gebied bestaande uit de bipool Mechelen-aande-Maas – Eisden. In deze polen worden de hoogdynamische functies gebundeld en stedelijk woonweefsel verdicht. De barrièrewerking van de aanwezige lijninfrastructuren wordt opgeheven. Eisden-Dorp en Vucht-Tuinwijk worden gedefinieerd als binnenstedelijke Maasdorpen. Ontwikkelingen worden in deze dorpen getemporiseerd. De omgeving waar de N78, de Koninginnelaan en de nieuwe lokale ontsluitingsweg samenkomen langs de vaart vormt een belangrijk dynamisch knooppunt.

Eind 2007 / begin 2008 wordt de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan opgestart dat de afbakeningslijn juridischplanologisch zal concretiseren en een aantal concrete acties zal uitstippelen.

Algemene acties: 1.

Verder verfijnen afbakeningslijn in provinciaal RUP Deze lijn is een beleidslijn die aangeeft binnen welke perimeter een stedelijkgebiedbeleid zal gevoerd worden en waar acties op het niveau van kleinstedelijk gebied doorgevoerd worden.

Volgende lijnen worden geselecteerd: • snelbuslijn Genk-Maasmechelen • snelbuslijn Lanaken-Maasmechelen-Maaseik • het oude Kolenspoor Hasselt-LUC-Genk-Maasmechelen Volgende knooppunten worden geselecteerd: • het te ontwikkelen station te Maasmechelen

2.

Richtdichtheden vastleggen In het gemeenteljik ruimtelijk structuurplan zullen minimale woondichtheden vastgelegd worden voor de te ontwikkelen binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden binnen de afbakeningslijn, waarbij gemiddeld minimaal 25 woningen/ha behaald moet worden.

Gebiedsgerichte acties

Toeristisch-recreatieve structuur • Op provinciaal niveau worden vier toeristisch-recreatieve netwerken geselecteerd die de toeristisch-recreatieve aanbodelementen in het buitengebied en het stedelijk gebied met elkaar verbinden: de Mijnstreek, het Maasland, de kastelen en hoeven van Droog Haspengouw en de Voerstreek. Twee van deze netwerken hebben betrekking op Maasmechelen; • Het thematisch provinciaal netwerk Mijnstreek strekt zich uit van Beringen over Houthalen en Genk tot Eisden. Het industrieel-archeologisch mijnerfgoed komt hier verspreid voor. Het mijnpatrimonium wordt ingeschakeld in een netwerk van dagattracties die het verblijfstoerisme in het toeristisch-recreatief kerngebied moeten stimuleren.

6 Provincieraadsbesluit 19 januari 2005

D E E L

3.

Geïntegreerd stedelijk project Scheepswerf Langsheen de Zud-Willemsvaart situeren zich de voormalige scheepswerf met dokken. Deze kunnen ingeschakeld worden als stedelijk project met als hoofdbestemming ‘wonen aan het water’.

4.

Geïntegreerd stedelijk project Mechelen-aan-de-Maas De kern van Maasmechelen wordt versterkt en verdicht tot

I N F O R M A T I E F een volwaardig centrum. Via interne groei en verdichting met bijkomende woningen wordt het woongebied in de kern versterkt. Er wordt gestreefd naar een woondiversiteit naar de verschillende doelgroepen van het kleinstedelijk gebied (kleinere woongelegenheden voor éénpersoonsgezinnen, serviceflats voor ouderen,…).

D E E L 13.

Recreatieve cluster grensgebied Dilsen-Stokkem

– Maasmechelen Er wordt voorzien in een afzonderlijk RUP (en onderzoek) voor de toeristische ontwikkeling Dilsen-Sokkem-Maasmechelen (omgeving mijnterreinen – ex-Center Parcs).

Lokale acties 14.

Speelbos Home Fabiola Een deel van het gebied voor openbare nutsvoorzieningen (gewestplan) is in gebruik als speelbos. Home Fabiola dient voldoende uitbreidingsmogelijkheden te behouden. Het huidige speelbos moet zijn karakter behouden en zal verder ontwikkeld worden.

5.

Geïntegreerd stedelijk project N78 De N78 wordt gezien en ingericht als doortochtas en drager van stedelijke voorzieningen. Hierbij bestaan er drie segmenten: doortocht Eisden-Dorp, stedelijk boulevard (van Koninginnelaan tot E314) en detailhandelslint ten zuiden van de E314. De omgeving moet aantrekkelijker gemaakt worden voor wonen.

Openbaarvervoersknopen vormen de basis voor verdichting van woonontwikkelingen.

15.

Park Mechelen-aan-de-Maas Tussen de kern van Mechelen aan de Maas en de ZuidWillemsvaart situeert zich een biologisch waardevol gebied, omgeven door waterzuiveringsinfrastructuur en waterbekkens.

Dit gebied kan ontwikkeld worden als randstedelijkg groengebied, meerbepaald park.

6.

Geïntegreerd stedelijk project poort E314 Ter hoogte van het op-en afrittencomplex wordt een poort en baken ontwikkeld naar het kleinstedelijk gebied. Vanuit de ruimtevraag is er belangstelling voor het ontwikkelen van hotelaccomodatie en kantoren op deze locatie. Dit is mogelijk voorzover dit niet leidt tot een kernverzwakking van het stedelijk gebied.

Overige acties Bedrijventerrein Op De Berg wordt afgebouwd. Dit kadert in het versterken van het Nationaal Park Hoge Kempen.

7.

Strategische woonprojecten Het enige resterende woonuitbreidingsgebied ‘Oude Baan’ (niet gelegen in BPA) kan aangesneden worden i.f.v. stedelijk wonen. Het woongebied in de hoek van de Joseph Smeetslaan/ Oude Baan/Koning Albertlaan kan ook worden aangesneden als strategisch woonproject i.f.v. het kleinstedelijk gebied, als ook de vroegere scheepswerf en het aansluitend gebied aan de Koninginnelaan. Ook de binnengebieden in de kern van Mechelen aan de Maas zijn strategische binnengebieden voor woonontwikkeling.

8.

Bijkomend woongebied creëren Een aantal gebieden zijn strategisch gelegen en worden best naar woongebied omgezet. Het betreft de voormalige Patroterreinen, het voetbalterrein Mariaboys, en het ingesloten agrarisch gebied langsheen de N78 te Eisden. Dit laatste om een noordelijke poort te vormen naar het stedelijk gebied, weliswaar pas aan te snijden als twee resterende wooninbreidingsgebieden in Eisden-Dorp aangesneden zijn of gefundeerd ondebouwd kan worden waarom deze niet op de markt te krijgen zijn7.

9.

Optimaliseren regionaal bedrijventerrein Oude Bunders Oude Bunders wordt overwegend unimodaal ontwikkeld als hoogdynamisch regionaal bedrijventerrein. De economische functie van het kanaal wordt opgewaardeerd door watergebonden kavels aan te bieden. Het wordt op een kwaliteitsvolle manier verder verdicht, en krijgt een kwaliteitsvolle afwerkingsrand (groen en/of gebouwen) naar de Windmolenweg.

10.

Ontwikkelen regionaal bedrijventerrein Nieuwe Bunders Het gebied dient als een locatie voo bijkomende regionale bedrijvigheid otnwikkeld te worden. De ontsluiting gebeurt naar de N78. De ontsluiting van Oude Bunders en Nieuwe Bunders wordt op elkaar afgestemd. De gebieden Steen Bunder en Noordelijke Droogweide worden als gemengd regionaal bedrijventerrein bestemd. Voor de gebieden Breemakker en Zuidelijke Droogweide worden bewarende maatregelen genomen (reserveterrein).

11.

Spartacusplan In functie van de stedelijke mobiliteit is de uitvoering van het Spartacusplan belangrijk.

12.

Groene vinger Het gebied tussen Bloemenlaan en Beerensheuvelstraat wordt uitgebouwd als een indringende groene vinger om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen en te versterken8.

10

7 Over deze laatste ontwikkeling bestaat er geen concensus tussen de verschillende betrokken overheden.

8 Bij de uitwerking van het voorstel van afbakening was er nog geen definitief voorkeurstracé vastgelegd. Er werd uitgegaan van vermoedelijk tracé ten noorden van Maasmechelen, niet van het vroegere kolenspoor doorheen Eisden-Tuinwijk.

I N F O R M A T I E F

Figuur 3: Afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen

11

D E E L

I N F O R M A T I E F

2.

ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN MET RUIMTELIJKE RELEVANTIE

2.1.

Vijfde Nota9

De gewenste ruimtelijke ontwikkelingen voor de gemeenten Dilsen-Stokkem en Lanaken zijn wel relevant. De structuurplannen van beide gemeenten bevinden zich in een ver gevorderd ontwerpstadium. Er wordt naar gestreefd om grensoverschrijdende thema’s zoals de visie op de N78, de Zuid-Willemsvaart en de hoogdynamische toeristisch-recreatieve activiteiten op het voormalig mijnterrein op elkaar af te stemmen.

Onder de titel “Ruimte maken, ruimte delen” is op 15 december 2000 door de Nederlandse ministerraad de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening 2000-2020 voorgesteld. Het document is het eerste deel van de planologische kernbeslissing betreffende de Vijfde Nota. Het document geeft de beleidsvoornemens weer tot 2020.

Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief MHAL 10

Het ontwerp ontwikkelingsperspectief MHAL werd in juni 1993 vastgesteld door ministers voor ruimtelijke ordening van Nederland en van de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen, van Wallonië en Vlaanderen. Het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief MHAL omvat een langetermijnvisie voor de ontwikkeling van het stedelijk gebied van de Euregio Maas-Rijn en meer bepaald rondom de stedelijke knooppunten Maastricht-Heerlen, HasseltGenk, Aken en Luik.

Het gebied wordt aangegeven als een stedelijk landschapspark.

Het ontwikkelt zich langs twee verstedelijkte assen, waarvan de ene noord-zuid georiënteerd is en samenvalt met de historische ontwikkelingsas van de steden gelegen langs de Maas (Luik, Maastricht enz.) en de andere oost-west loopt en samenvalt met de meer recente ontwikkelingen van de mijnsteden (Aken, Heerlen, Genk enz.).

2.4.1.

Project Levende Grensmaas

Nationaal Park Hoge Kempen

Op initiatief van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland werd op 5 december 2001 het masterplan voorgesteld voor de realisatie van een ‘Nationaal Park Hoge Kempen’. Een nationaal park is volgens de internationaal gehanteerde definitie een natuurgebied met een aaneengesloten oppervlakte van minstens 1000 ha. De hoofdfunctie is natuurbehoud maar tevens moet het nationaal park een aantrekkingspool vormen voor natuurgericht toerisme.

Het Nationaal Park Hoge Kempen wordt het grootste natuurreservaat van Vlaanderen. Een aangesloten gebied van Maasmechelen tot Lanaken dat de huidige Vlaamse natuurgebieden ‘De Mechelse Heide’ en ‘De Vallei van de Ziepbeek’ aan elkaar smeedt tot een groot geheel van 5 000 ha.

Minstens 50 % van het Nationaal Park Hoge Kempen situeert zich op het grondgebied van Maasmechelen. De beheerder van dit nieuwe nationaal park wordt de Afdeling Natuur en de Afdeling Bos en Groen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

Om de totale oppervlakte te realiseren en er een aaneengesloten gebied van te maken is het nodig om het gebied te ontsnipperen voor de fauna door de afsluiting van wegen en het aanleggen van ecoducten over wegen die, omwille van hun bovenlokale functie, niet afgesloten kunnen worden.

Structuurplanning in de randgemeenten

De gemeentelijke structuurplannen van Genk, As en Zutendaal zijn voor de ruimtelijke ontwikkeling van Maasmechelen van minder belang gezien het grensgebied van deze gemeenten met Maasmechelen uitsluitend het bos- en heidegebied van het Kempisch Plateau beslaat waarvan de ontwikkelingsperspectieven bepaald worden op een hoger beleidsniveau. Ook voor het grensgebied met de Nederlandse gemeenten situeren het ontwikkelingsperspectieven zich op hoger niveau binnen het project ‘Levende Grensmaas’.

9 Ruimtelijk Structuurplan Limburg - Deel 1 planningscontext, p.14 10 Ruimtelijk Structuurplan Limburg - Deel 1 planningscontext, p.14-15

Plannen met betrekking tot de open ruimte

2.4.2.

Belangrijk voor Maasmechelen is de vaststelling dat het Kempisch Plateau als natuurgebied een scheiding vormt tussen de stedelijke ontwikkelingen van Hasselt/Genk en Maasmechelen.

Daarnaast heeft het MHAL-project een rol gespeeld bij de uitwerking van een aantal nota’s en projecten. Voor Maasmechelen zijn belangrijk: het project ‘Levende Grensmaas’; • de aandacht voor bufferzones rond de verstedelijkte gebieden en het zoeken naar belangrijke ecologische verbindingen met aandacht voor de grote natuurgebieden en landschappen in de onmiddellijke omgeving; • de ontwikkeling van een differentiatiebeleid tussen de MHALsteden; • de ontwikkeling van een strategische visie op het goederenvervoer.

2.3.

2.4.

In juli 1994 hebben Nederland en Vlaanderen een intentieverklaring ondertekend, waarin de samenwerking inzake het project ‘Levende Grensmaas’ is geregeld. Het project moet resulteren in een ruimtelijke structuurvisie voor de Grensmaasvallei (de ongeveer 45 km lange grens tussen Vlaanderen en Nederland) om de rivier meer ruimte te geven in een gebied van ruim 3 000 ha tussen Maastricht en Roosteren langs Nederlandse zijde en van Lanaken tot Kessenich langs Vlaamse kant. Het gebied zelf wordt begrensd door stevige winterdijken aan de Vlaamse kant en door verhoogde kaden aan de Nederlandse zijde. Het project wil de Maas in haar oorspronkelijk loop respecteren binnen de winterbedding. De ingrepen die gepland zijn situeren zich voornamelijk op het vlak van het aanleggen van nevengeulen, stroomgeulverbredingen, weerdverlagingen en de herinrichting van grindplassen. De basis voor deze grensoverschrijdende natuurontwikkeling is een eenmalig ingrijpen in de rivier om natuurlijke processen op gang te brengen. Deze natuurlijke processen moeten leiden tot een grotere variatie in natuur- en landschapswaarden. Door een eenmalig ingrijpen krijgt de rivier binnen de winterdijken de mogelijkheid om zelf een landschap te boetseren. Het eindresultaat zal een mozaïek tonen van stromend en stilstaand water, pioniervegetaties, graslanden, bloemrijke ruigten en spontaan ontwikkeld bos. Het recreatief gebeuren sluit hierop aan door het fietsroutenetwerk dat grotendeels op de winterdijken is gesitueerd.

Het document is sterk internationaal gericht. Bij de uitwerking naar de landsdelen worden 4 gebieden aangegeven, waaronder landsdeel Zuid, waartoe de provincies Noord-Brabant, Limburg en Zeeland behoren. In het kader van het ontwerp kernbeslissing zijn voor Limburg (B) en meer in het bijzonder voor het Maasland van belang: - het opnemen van een beleidsnota “ruimte voor de rivier” (Maas).

2.2.

D E E L

De enclaves, gebieden met een ander hoofdgebruik dan natuur, worden op lange termijn omgevormd tot natuurgebied. Voor elke enclave wordt een uitstapscenario voorgesteld, waardoor de totale oppervlakte van het nationaal park op termijn publieke eigendom wordt. Op het grondgebied van Maasmechelen worden volgende enclaves aangeduid met bijbehorende ontwikkelingsperspectieven:

12

I N F O R M A T I E F •

•

•

•

•

Zandgroeve Berg: de exploitatie stopt in 2019en het beheer van de terreinen wordt overgedragen aan de afdeling Natuur als uitbreiding van het natuurreservaat Mechelse Heide.

Crosscircuit Duivelsberg: in het masterplan wordt geopteerd voor de aankoop van het terrein door de Vlaamse Overheid en een verhuis van deze storende recreatievorm naar een geschikt terrein buiten het Nationaal Park Hoge Kempen.

De groeve “Mechelse Heide” is eigendom van de GOMLimburg die concessie verleent aan LBU. Door de opmaak van een GeRUP wordt aan de exploitanten een uitbreiding van oppervlakte gegeven om het productiequota voor berggrindwinning te kunnen realiseren. Hierna krijgt de groeve een nabestemming natuur.

Industrieterrein ‘Op de Berg’: het masterplan opteert voor een geleidelijke verhuis van alle activiteiten op dit terrein tegen 2020. Vervolgens worden twee mogelijke scenario’s naar voor geschoven. Een eerste scenario betrekt SCR-Sibelco bij de operatie om tegen 2020 het hele terrein te kopen en nog 10 jaar aan witzandontginning en herstructurering te werken om vervolgens het geherstructureerde natuurgebied aan de beheerders van het Nationaal Park Hoge Kempen over te dragen. Een tweede scenario zou kunnen zijn dat er een rollend fonds wordt gecreëerd met als inkomsten een deel van de actuele heffing op de grindexploitatie en een toekomstige heffing op de winning van witzand om de verhuizing van bestaande bedrijven en de ontmanteling van dit bedrijventerrein te financieren en organiseren tegen eind 2020.

Er wordt gesteld dat het koninklijk domein met kloostergebouwen in Opgrimbie niet passen in het concept van het nationaal park.

het spoorwegnetwerk geen ontsluiting vormt voor noord en oost Limburg wordt de dragende structuur in deze richting versterkt met drie sneltramlijnen vanuit Hasselt, waaronder een lightrailverbinding (sneltram) Hasselt - campus Diepenbeek - Genk - Maasmechelen - (eventueel verlengbaar tot Sittard). Een sneltram tussen Hasselt en Maasmechelen bedient vooreerst Genk en verder een P+R-terrein bij de kruising van de A2/E314 met de N75 en het Nationaal Park der Hoge Kempen. Op lange termijn blijft de mogelijkheid open om verder door te rijden naar Sittard en Heerlen, met nieuwe overstapmogelijkheden naar het Nederlandse Spoorwegennet en de Euregiobahn.

Bijkomend wordt het Regionet Limburg versterkt met snelbusverbindingen op relaties die minder voor spoorbediening in aanmerking komen.

Op 6 locaties worden toegangspoorten opgericht met informatie voor bezoekers, waaronder in Maasmechelen camping ‘De Salamander’ wordt aangeduid. De voornaamste toegangspoort wordt gepland op het voormalig mijnterrein van Eisden en het exCenter Parks terrein in Lanklaar. De poort zal worden uitgewerkt door de uitwerking van Ecopolis op het voormalige mijnterrein en een bezoekers- en veldcentrum met verblijfsaccommodatie in Lanklaar.

2.5.

Plannen m.b.t. mobiliteit

2.5.1.

Interreg III B – LIRA

Interreg is een Europees initiatief dat de samenwerking stimuleert tussen de regio’s uit verschillende deelstaten door de uitwerking van concrete projecten. Het LIRA-project (International Netwerk of Ligthrail Cities) kadert binnen Interreg en bestudeert de mogelijkheden van een lichte trein. Het gaat om een openbaar vervoersmiddel per spoor dat het midden houdt tussen bus, tram en trein. In het LiRa-project zetelen de overheden van 11 steden en regio’s uit Duitsland, UK, Nederland en België. Samen willen deze steden en regio’s het LiRa-concept verder ontwikkelen. De regio Maastricht, Aken, Luik, Heerlen, Sittart/Geleen en HasseltGenk is één van de deelnemende regio’s.

2.5.2.

D E E L

Spartacus

De Lijn wil in Limburg een regionaal netwerk van snelle verbindingen tussen de steden uitbouwen. Hierin zal de trein samen met ander hoogwaardig railvervoer (light-rail) en met snelbussen de ruggengraat vormen voor de snelle en comfortabele verplaatsingen op grotere afstanden. De aanpassingen in het netwerk zijn opgenomen in het zgn.

Spartacusplan.

Er bestaat een duidelijke nood aan enkele nieuwe regionale spoorverbindingen op belangrijke relaties vanuit de hoofdknoop Hasselt, onder meer naar Maastricht, Maasmechelen, de universitaire campus in Diepenbeek en het Noord-Limburgs verstedelijkt gebied Lommel-Overpelt-Neerpelt. Op deze relaties, bieden regionale treinen een duurzame oplossing. Aangezien

13

I N F O R M A T I E F

D E E L

Figuur 4: Spartacusplan – regionale spoorverbindingen en snelbussen

roze: donker blauw: licht blauw:

Deze gewestelijke en regionale verbindingen vormen samen met de ontsluitende en lokale lijnen (streekbus, stadsbus, belbus enz.) een dicht en samenhangend netwerk over heel Limburg. Op strategisch gekozen plaatsen liggen knooppunten waar, net zoals in Hasselt, alle openbaar vervoer mekaar tegelijk ontmoet om vlotte overstappen toe te laten. In Eisden komt er een knooppunt in de Bloemenlaan, waar reizigers vlot kunnen overstappen op de bussen naar o.a. Maaseik, Maastricht en Sittard.

spoorwegen lightrail snelbussen

14

I N F O R M A T I E F

3.

UITVOERINGSPLANNEN

3.1.

Gewestplan

3.3.

Kaart 3: Gewestplan

Afbakening Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN)

Grote delen van de uiterwaarden van de Maasvallei worden aangeduid als Grote Eenheden Natuur (GEN), evenals het overgrote deel van het Kempisch Plateau en de bossen aan de voet van de steilrand.

Maasmechelen is gelegen in het gewestplan nr. 20 Limburgs Maasland, vastgelegd bij KB van 01/09/1980, laatst gewijzigd bij BVR 01/07/2001. Bij arrest van Raad van State van 24 oktober 2003 is er voor Kotemerweerd een nietigverklaring uitgesproken.

Kotemerweerd blijft agrarisch gebied (met landschappelijke waarde) i.p.v. natuurontwikkelingsgebied.

De ontginningsgebieden op het Kempisch Plateau vallen onder de noemer van Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO).

Het gewestplan Limburgs Maasland vormt het belangrijkste juridische kader voor de ruimtelijke ontwikkeling van Maasmechelen, aangezien het de bestemmingen van het gemeentelijk grondgebied vastlegt.

3.2.

D E E L

3.4.

Watertoets

Kaart 4: Overstromingsgevoelige gebieden Het Decreet Integraal Waterbeleid, waarmee Vlaanderen haar waterbeleid afstemt op de Europese kaderrichtlijn Water, voerde bepaalde verplichtingen in, waaronder de watertoets.

De watertoets houdt in dat de overheid, die over een plan (zoals een BPA of een RUP), een programma of vergunningplichtig project moet beslissen, erover moet waken dat er geen schadelijk effect 11 ontstaat of dat het schadelijk effect zoveel mogelijk wordt vermeden. Indien het niet mogelijk is om schade te vermijden, dient ervoor gezorgd te worden dat het schadelijke effect wordt hersteld of gecompenseerd.

Habitat- en vogelrichtlijngebieden

Een oppervlakte van bijna 2 300 ha op het plateau van de Hoge Kempen is integraal aangeduid als speciale beschermingszone in het kader van de Europese Vogelrichtlijn. Een bijna gelijke oppervlakte is als te beschermen gebied aangeduid in het kader van de Europese Habitatrichtlijn.

In de Maasvallei zijn enkele habitatrichtlijngebieden geselecteerd.

Figuur 5: Habitat- en vogelrichtlijngebieden

Figuur 6: VEN

11 Decreet integraal waterbeleid, artikel 3 hfd2, 17e definieert een schadelijk effect als: “ieder betekenisvol nadelig effect op het milieu, dat voorvloeit

15

uit een verandering van de toestand van watersystemen (of bestanddelen ervan) voor zover die verandering wordt teweeggebracht door een menselijke activiteit.

I N F O R M A T I E F

D E E L

De beslissing die de overheid neemt naar aanleiding van een watertoets wordt gemotiveerd, waarbij in elk geval de doelstellingen en beginselen van het integraal waterbeleid worden getoetst 12.

Delen van het grondgebied van Maasmechelen zijn opgenomen in de overstromingsgevoelige kaart. Deze kaart is een samenvatting van de NOG (van nature overstroombare gebieden) en de ROGkaarten (recent overstroomde gebieden).

Voor zover ze bestaan houdt de overheid bij het nemen van beslissingen in dit kader ook rekening met de door de Vlaamse Regering vastgestelde waterbeheersplannen. Deze plannen, die volgens het decreet pas in 2006 klaar moeten zijn, bepalen het beheer van de stroomgebieden, bekkens en deelbekkens. In het bijzonder leggen ze de nodige acties, maatregelen, middelen en termijnen vast om de doelstellingen van het decreet te bereiken, die nader omschreven zullen worden in de zogenaamde waterbeleidsnota. De maatregelen in de waterbeheersplannen kunnen beperkingen opleggen. Zij mogen werken of handelingen die overeenstemmen met de vastgestelde plannen van aanleg of RUP’s echter niet in absolute zin verbieden of onmogelijk maken, tenzij in de overstromingsgebieden en oeverzones die ook in deze waterbeheersplannen worden aangeduid.

Voor de gemeente Maasmechelen worden volgende gebieden aangeduid als overstromingsgevoelig: de volledige Maasvallei, van de uiterwaarden tot aan de • Zuid-Willemsvaart, met uitzondering van de kernen van Vucht en Eisden-Dorp; de zone rond het op- en afrittencomplex van de E314 • met het industrieterrein Oude Bunders, de zone voor ambachtelijke bedrijvigheid Maneborn en het agrarische gebied tussen de N78 en de kern van Opgrimbie; delen van het Nationaal Park Hoge Kempen (noord en • noordoost)

12 Decreet Integraal waterbeleid, artikels 5 t.e.m. 7

16

I N F O R M A T I E F

3.5.

Grindontginning

3.5.1.

Grinddecreet van 14 juli 199313

D E E L in april 2003 werd vastgelegd in een overeenkomst. Dit voorstel omvat het aanduiden van twee bijkomende ontginningsgebieden voor de winning van 8 miljoen ton berggrind alsook een voorstel voor natuurcompensatiegebieden.

In het Grinddecreet van 14 juli 1993 wordt een afbouwend grindwinningsscenario vastgelegd, waarbij de effectieve grindwinning na 2005 beëindigd wordt. In dit kader werd er een productieschema uitgewerkt voor zowel de valleigrind- als de berggrindsector: voor de periode 1994-2005 (12 jaar) werd voor de valleigrindsector een jaarlijks afnemend globaal productiequotum vooropgesteld, terwijl de berggrindsector op een gelijkblijvend niveau van globaal 3,45 miljoen ton per jaar kon blijven. Over de ganse periode gezien werd er op die wijze voor berggrind in totaal 41,4 miljoen ton produtiequota voorzien.

Eén van deze ontginningsgebieden en twee van deze compensatiegebieden zijn gelegen op het grondgebied van Maasmechelen. De overige worden gesitueerd op het grondgebied van de gemeenten As en Dilsen-Stokkem.

Op 26 maart 2004 keurde de Vlaamse Regering de passende beoordeling goed waarbij de mogelijke effecten op speciale beschermingszones (vogel- en habitatrichtlijngebieden) werden geëvalueerd. Deze passende beoordeling leidde tot een aantal bijsturingen van het voorstel van 18 juli 2003.

Het grinddecreet stelt dat tijdens de periode van 1994 t.e.m.

2005 grindwinning op wettelijke wijze enkel nog kan in de daarvoor op het gewestplan aangeduide ontginningsgebieden.

De grindwinning kan slechts geschieden door bedrijven die erkend zijn als grindontginner (dit op basis van hun grindwinningspotenties in het verleden) en die in aanmerking komen om een deel van het om de twee jaar te verdelen productiequotum te verkrijgen. Het strikte karakter inzake toegelaten productie werd tevens nog onderstreept door bepalingen, waarbij het bij het einde van de betreffende tweejaarlijkse periode niet gebruikte gedeelte van het verkregen quotum enkel in geval van overmacht kan overgedragen worden op de volgende tweejaarlijkse periode, terwijl in het omgekeerde geval bij overschrijding van het verkregen quotum er bestraffingsmaatregelen worden voorzien.

3.5.3. Gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Berggrindontginning Kempens Plateau”14 De Vlaamse regering heeft op 15 juli 2005 het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor ‘Berggrindontginning Kempens Plateau’ definitief vastgesteld.

Volgens artikel 17 van het grinddecreet neemt de Vlaamse Regering het initiatief tot wijziging van de betrokken gewestplannen. Zij laat ter zake een ecologische impactstudie maken alsook een grindreserveberekening van de in aanmerking genomen gebieden. Effectief ontginnen is echter maar mogelijk nadat men voor de in het gewestplan opgenomen ontginningsgebieden bij de bevoegde instanties de noodzakelijke vergunningen (milieu- of exploitatievergunning, bouwvergunning) heeft bekomen. Voor de nieuwe grindwinningsgebieden is er eveneens een regeling met de GOM Limburg te treffen inzake eigendomsoverdracht van de betrokken terreinen, gekoppeld aan een concessieovereenkomst.

Via tweejaarlijkse besluiten van de Vlaamse Regering worden de productiequota voor de grindwinning vastgelegd. Er moet evenwel vastgesteld worden dat het effectief realiseren van de planmatige grindwinning doorkruist werd door vertragingen bij het operationeel maken van de nodige exploitatiegebieden.

Het wijzigingsdecreet van 6 juli 2001 heeft dan ook het basisdecreet van 1993 moeten bijsturen op zijn strikt karakter inzake toegelaten productie. In dit wijzigingsdecreet werd namelijk met betrekking tot de in de voorbije jaren toegekende maar niet gerealiseerde productiequota voorzien om, in het geval dat er heirkracht kan worden ingeroepen, deze te verdelen over de nog resterende tweejaarlijkse periodes in plaats van enkel naar de eerstvolgende tweejaarlijkse periode.

Figuur 7: GRUP Berggrindontginning Kempens Plateau Dit RUP heeft betrekking op delen van het grondgebied van As, Dilsen-Stokkem en Maasmechelen en heeft als doelstelling de uitvoering van de besluiten van de Vlaamse Regering van 18 juli 2003 en 26 maart 2004 (zie hoger) mogelijk te maken.

Voor het grondgebied van Maasmechelen betreft het bijkomende ontginningsgebied een uitbreiding van het ontginningsgebied van LBU in de richting van de Mechelse Heide. Het ontginningsgebied krijgt de nabestemming natuurgebied.

Waar voor valleigrind belangrijke vertragingen opgetrokken zijn in het vrijgeven van de noodzakelijke ontginningsgronden en de ontginningen van de in de voorbije jaren aan de ontginners toegekende quotumtonnen dus niet mogelijk was volgens het voorziene afbouwscenario, ligt het probleem voor de berggrind reeds enkele jaren in het ontbreken van de nodige ontginningsgronden.

3.5.2.

Besluit van de Vlaamse Regering 18 juli 2003 Op 18 juli 2003 besliste de Vlaamse Regering de quotabepalingen uit het Grinddecreert uitvoering te geven door een bijkomende zone voor gindwinning toe te wijzen.

De compensatiegebieden (betreffen twee ecologisch of landschappelijk waardevolle agrarische gebieden die worden omgezet naar natuurgebied. Een deel van het zuidelijke compensatiegebied kan worden aangesneden voor het winnen van berggrind in geval dat de maximale hoeveelheden grind gewonnen werden in de overige ontginningsgebieden en het vooropgestelde quotum nog niet bereikt werd.

Het voorstel van de Vlaamse Regering baseert zich op een consensusvoorstel van de natuurbeweging en de grindsector dat

Zowel de ontginningsgebieden als de compensatiegebieden maken deel uit van de Grote Eenheid Natuur “Hoge Kempen”.

13 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, GeRUP-gebieden voor de winning van oppervlaktedelfstoffen - berggrindontginning “Kempisch Plateau”

17

toelichtingsnota p. 6 14 Bron: www.ruimtelijkeordening.be

I N F O R M A T I E F

3.6.

Provinciale RUP’s

Het betreft de zone voor de ontwikkeling van Value Retail, Euroscoop, de stedelijke academie en de zone van de Main-street.

De resterende delen werden uit het BPA gesloten. Het BPA werd grotendeels ontwikkeld.

- De Loten goedgekeurd 01.09.1987 – gedeeltelijk vervallen Het BPA is gelegen aan de Ringlaan, de Eindstraat, de Bosweg en de Oude Baan. Het BPA is volgens het gewestplan gelegen in woongebied.

- Het Loo Vucht MB 03/12/1996; gewijzigd MB 18/01/2002 – oorspronkelijk plan gedeeltelijk opgeheven Het BPA betreft de verdere verdichting van stedelijk woonweefsel.

- Mottekamp MB 08/01/2004 BPA voor de ontwikkeling van een woonwijk in het woonuitbreidingsgebied ten zuiden van de kern Mechelen-aan-deMaas. Het BPA wordt gefaseerd ontwikkeld.

- Uikhoven gedeeltelijk goedgekeurd bij MB 31/10/2005 BPA voor de aansnijding van een deel van het woonuitbreidingsgebied.

- Pauwengraaf MB 22/12/2000, gewijzigd MB 18/09/2007 De Pauwengraaf is het commerciële hart van Maasmechelen. In het BPA worden dan ook handelsmogelijkheden voorzien. De meest recente wijziging van het BPA Pauwengraaf omvat de inpassing van M2, de ontsluitingsweg tussen de N78 en de Koolmijn Limburg Maaslaan en een herbestemming van de SintBarbarawerf naar wonen aan het water.

- Kolenspoor MB 27/07/2007 Het betreft een BPA aansluitend op een BPA in de gemeente As om de uitbreiding/herorganisatie van het station van As mogelijk te maken i.f.v. haar rol als toegangspoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen

- Provinciaal RUP Oude Bunders MB 29/08/2005 Het betreft het schrappen van een gedeelte van de reservatiestrook voor de omleidingsweg van de N78. Deze strook kan bijkomend als bedrijventerrein uitgerust worden. Er wordt een zone voor watergebonden bedrijvigheid voorzien ter hoogte van het kanaal. Grote en middelgrote bedrijven kunnen er gebruik maken van de aanwezige oeverinfrastructuur (eventueel later van de laad- en loskade).

3.7.

D E E L

Gemeentelijke plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen

Kaart 5: Situering van de BPA’s binnen de gemeente Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA’s) beslaan een deel van het grondgebied van de gemeente en geven een verfijning van de bestemmingen volgens gewestplan.

De provincie bereidt momenteel een PRUP voor dat betrekking heeft op het grondgebied van de gemeente.

Hierna wordt een overzicht gegeven van de verschillende BPA’s die werden goedgekeurd, die in herziening of in opmaak zijn: Goedgekeurde BPA’s - Nr. 4 Sportcentrum Eisden: KB 30/04/1969 – gerealiseerd Het BPA vormt de basis voor de structuurschets sportgebied Eisden, goedgekeurd dd. 07/04/1998, en omvat sportvoorzieningen als een zwembad, tennis, overdekte sportterreinen. De structuurschets is gerealiseerd.

- Industrieterrein Oude Bunders en Oude Bunders uitbreiding KB 30/01/1974, wijziging uitbreiding MB 26/09/1991 – gerealiseerd Inrichting van het industrieterrein waarbij de ontsluiting gebeurt via de Windmolenweg en de Breitwaterstraat..

- Opgrimbie II KB 25/06/1978, wijziging MB 05/10/1994 Het betreft een BPA voor de ontwikkeling van een woongebied dat gefaseerd kan ontwikkeld worden.

- Opgrimbie III KB 03/10/1980 Het betreft een BPA waar het binnengebied kan verdicht worden met sociale woningen.

- Home Fabiola MB 09/09/1998 – gerealiseerd Het BPA betreft de ontwikkeling van een woonwijk van ongeveer 200 woningen.

- Aan de Griekse kapel MB 23/01/1984 – gerealiseerd Het BPA betreft de ontwikkeling van een sportzone in combinatie met socio-recreatieve voorzieningen (kapel).

- Oude Baan KB 11/12/1981, gedeeltelijke wijziging II MB 08/12/1986, wijziging MB 02/09/2004 Het oorspronkelijke plan is gedeeltelijk opgeheven (decreet 18 mei 1999).

- Kikmolen MB 11/10/1988 – volledig gerealiseerd.

- Kotem MB 27/02/1991 Het BPA betreft de invulling van een woonuitbreidingsgebied.

- Proosterbos MB 08/07/1983, wijziging MB 11/09/1991 – gerealiseerd - Uitbreidingszone voor stedelijke functie MB 15/04/1999 – grotendeels ontwikkeld Het betreft een BPA voor de herontwikkeling van de uitbreidingszone voor stedelijke functies op het voormalig mijnterrein van Eisden. Het BPA werd gedeeltelijk goedgekeurd.

- Boseind MB 18/12/1984, gedeeltelijke wijziging MB 18/06/1991, wijziging MB 01/10/2004 Het BPA maakt onderdeel uit van Mechelen-aan-de-Maas (de omgeving van de J. Smeetslaan). Het betreft een BPA waar ongeveer 200 wooneenheden kunnen gerealiseerd worden.

Grotendeels werd dit BPA gerealiseerd.

- Oud Mechelen MB 23/02/1987, wijziging 26/04/2002.

Het betreft de ordening van het centrum van Mechelen aan de Maas. Naar aanleiding van het ‘masterplan Mechelen aan de Maas’ is dit BPA in herziening gesteld.

- Kerkveld MB 08/11/1990 – deels gerealiseerd Het BPA betreft de ontwikkeling van een sociale verkaveling. De herziening betreft een aangepaste visie invulling.

- Reihaag MB 20/10/1994 Het BPA betreft een uitbreiding van een bestaande woonwijk door de herbestemming van een woonuitbreidingsgebied met de invulling van sociale kavels. Een deel is herbestemd als natuurgebied.

- Thomasbos MB 03/11/1982 - gerealiseerd Het BPA betreft de ontwikkeling van een woonwijk (residentieel en sociaal).

- Kikbeek Definitieve aanvaarding gemeenteraad 1 april 2008 Het BPA voorziet een natuurtechnische heraanleg van de Kikbeek en bufferzones van het bedrijventerrein in het kader van natuurcompensatie na de aanleg van de ontsluitingsweg voor het mijnterrein Eisden.

18

I N F O R M A T I E F

4.

EVALUATIE VAN HET GEVOERDE BELEID

De gemeente kent reeds lang een traditie in het gebruik van bijzondere plannen van aanleg. Deze plannen werden veelal gebruikt als een soort van structuurplan om de ontwikkelingen in de desbetreffende zones te sturen.

De herprofilering van de gemeente na de sluiting van de mijnindustrie heeft ook weerslag op het ruimtegebruik in Maasmechelen gehad. Nieuwe ontwikkelingen en de daaruit gegenereerde dynamieken vroegen om een overkoepelend ruimtelijk beleid dat een middellange en langetermijnplanning incorporeert.

Stilaan werd steeds meer een geïntegreerd beleid gevoerd.

In 1991 besliste de gemeente tot de opmaak van een eerste structuurplan dat in december 1995 door de gemeenteraad werd goedgekeurd. Een aantal kernbeslissingen uit dit structuurplan werden verder verfijnd door de opmaak van een GNOP, een mobiliteitsplan, een woonbehoeftestudie en structuurschetsen en ontwikkelingsplannen voor de verschillende deelkernen.

De heroriëntering van de ruimtelijke ordening op Vlaams en provinciaal niveau noopte tot de aanpassing van de gemeentelijke aanpak. Met de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wil de gemeente nadenken over het ruimtelijk beleid voor de komende jaren. Hierbij worden de reeds opgemaakte plannen met ruimtelijke relevantie geïntegreerd tot een globaal gewenst ruimtelijk beleid voor de gemeente.

Deze reeds opgemaakte plannen betreffen: - Structuurschets Eisden-Dorp

bij kennisname goedgekeurd - Ontwikkelingsplan Vucht

bij kennisname goedgekeurd - Ontwikkelingsplan Opgrimbie

bij kennisname goedgekeurd - Masterplan Mechelen-aan-de-Maas

bij kennisname goedgekeurd 27.10.1998 - Masterplan Mijnterrein

bij kennisname goedgekeurd 26.11.1997 - Mobiliteitsplan Maasmechelen

conform verklaard door provinciale audit

25.01.2000

19

D E E L

I N F O R M A T I E F

DEEL 3: 1.

RUIMTELIJKE CONTEXT

CULTUURHISTORISCHE SITUERING

2.

15

BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR OP MACRONIVEAU

Maasmechelen maakt deel uit van de regio Maasland, het ruime valleigebied van de Maas dat door de rivier in een Nederlands en Belgisch deel wordt gedeeld. Beide delen hebben een min of meer gelijkaardige parallelle structuur met van west naar oost: het Kempisch Plateau, het geürbaniseerde band, de uiterwaarden, de rivier, een overstromingsgebied, een verstedelijkte strook en het Heuvelland.

Het Maasland is van oudsher bewoond geweest. De oudste sporen in de Maasvallei dateren van 6000 jaar voor Christus. Uit vondsten blijkt dat vooral de drogere gronden aan de voet van het Kempisch Plateau in trek waren als tijdelijke pleisterplaats.

De terrassen waren ingenomen door lindebossen, terwijl in de alluviale vlakten open water en moerassen afwisselden met elzenbroeken. De Maas kronkelde vrij in de alluviale vlakte en verplaatste regelmatig haar beddingen. De afgesneden bochten waren rustige poelen die langzaam verlandden en verveenden, maar nooit helemaal het woudstadium bereikten aangezien opslag van boom- en struikgewas onmogelijk was doordat de alluviale vlakte jaarlijks in de winter overstroomde en dichtvroor.

Het Belgisch Maasland is ruimtelijk een noord-zuid gestructureerd gebied, in het westen begrensd door de steilrand van het Kempisch Plateau, in het oosten vormt de Maas de grens. In het noorden doorsnijdt de grens van de regio het grondgebied van Bree en Bocholt tot aan het kanaal in Lozen.

De ontwikkeling van nederzettingen deed een eerste invloed gelden op het landschap. Door het laten grazen van vee in de lindebossen ontwikkelden zich langzaam heideveldjes. De akkerteelten namen toe en bossen op de terrassen werden gerooid. Er werden waarschijnlijk de eerste schuchtere pogingen gedaan om in de alluviale vlakte minder natte terreinen te koloniseren als landbouwgrond.

De belangrijkste relaties op macroniveau zijn echter oost-west georiënteerd door de ligging binnen het grensoverschrijdend stedelijk netwerk MHAL (Maastricht-Heerlen, Hasselt-Genk, Aken en Luik) De belangrijkste ruimtestructurerende elementen in het Maasland zijn de natuurlijke, de nederzettings- de economische en de infrastructuurelementen.

De komst van de Romeinen lag aan de basis van de aanleg van een heirbaan, dicht tegen de vruchtbare alluviale gronden, maar toch op het hoger gelegen middenterras zodat ze nooit kon overstromen. Deze verharde weg was een vrij belangrijk verkeersader van Tongeren over Maastricht naar Nijmegen. Rond de heirbaan ontstonden nederzettingen. Deze Heirbaan werd later verlegd en omgevormd tot de N78. De N78 passeert niet meer langs de kernen Vucht en Oprimbie wat de Heirbaan wel deed.

Kaart 6: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau Natuurlijke structuur De natuurlijke structuur van het Maasland wordt bepaald door het laag- en het middenterras van de Maas. Het laagterras met de Maas en haar overstromingsgebieden heeft vruchtbare gronden met een grindbed op geringe diepte. De ontginning van grind heeft tot het ontstaan van grindplassen geleid. Het middenterras daarentegen heeft voornamelijk droge lemige zandpodzol. De hele Maasvallei heeft zeer kwetsbaar grondwater dat belangrijk is voor de Limburgse drinkwatervoorziening.

Kleine beken stromen in de richting van het noordoosten, vertrekkende van het Kempisch Plateau naar de Maas. Zij vormen weinig ingesneden beekvalleien.

Het Kempisch Plateau met bosrand en steilrand is vrij van bebouwing en zorgt voor een sterke overgang tussen bebouwing en natuur. De ‘Vlakte van Bocholt’ in het noorden, is een bijna structureel intacte open ruimte.

Vanaf de 8ste eeuw begonnen de Franken met het stichten van dorpen in de alluviale vlakte. Deze Maasdorpen werden gekenmerkt door de T-vorm van hun stratennet. De hoofdstraat lag langs de Maas en was noord-zuid georiënteerd, de oost-west georiënteerde weg ontsloot de dorpskernen met de heirbaan.

Om het overstromingsgevaar te beperken werden dijken aangelegd. Omstreeks 1880 werd in het Belgisch Maasland een aaneengesloten lint van winterdijken opgericht waardoor de veiligheid steeg en de dorpen zich langsheen deze dijken konden uitbreiden. Door de aanleg van de dijken kon ook het areaal aan akkerland aangroeien. Tussen de dorpskernen werden bijgevolg monumentale ‘hoven’ of agrarische familiebedrijven opgericht.

Nederzettingsstructuur De nederzettingsstructuur van het Maasland vertoont een variatie in patronen en omvang.

In het noorden van de regio, in de ‘Vlakte van Bocholt’, zijn er nauwelijks nederzettingen aanwezig, met uitzondering van enkele landbouwbedrijven. Aan de westelijke kant van de Vlakte groeien de Kempense kernen Bree en Bocholt vanuit een eigen dynamiek.

Tussen beide kernen is er de neiging tot verlinten en naar elkaar groeien. Maaseik, gelegen aan de Maas, positioneert zich als een autonome kern in de Maasvallei. De invalswegen worden gekenmerkt door lintbebouwing.

In de smalle noord-zuid gerichte strook, het laagterras, die evenwijdig loopt met de Maas, liggen talrijke kleine dorpjes in een uitgestrekt vlak agrarisch landschap.

Het duurde tot de tweede helft van de 20ste eeuw vooraleer er sprake was van enige landschappelijke hervormingen. Rond de eeuwwisseling (1900) werden de Kempische steenkoolafzettingen ontdekt, maar de steenkoolontginning in Eisden kwam pas rond 1923 op gang. Doordat de steenkoolafzettingen zich uitstrekten onder een praktisch onbewoond heidegebied (zonder enige infrastructuur) dienden de mijnmaatschappijen alles zelf te voorzien (transport, elektriciteit, constructiewerkplaatsen, …).

Om de duizenden mijnwerkers aan te trekken en te huisvesten bouwden de mijnmaatschappijen grote en aantrekkelijke tuinwijken. Op die manier ontstond er midden in de heide een klein industrieel eiland16 . Om de steenkool te transporteren werd in 1929 de Zuid-Willemsvaart gegraven. Stilaan breidden de verschillende kernen van Maasmechelen, Eidsen-Dorp en de ontwikkelingen ten gevolge van de steenkoolexploitatie uit en vloeiden in elkaar over waardoor de bebouwde band ontstond zoals deze nu terug te vinden is tussen de bosrand van het Nationaal Park Hoge Kempen en de Zuid-Willemsvaart.

15 Ontstaan Maasland, inventaris KLE en monumenten en gebouwen in de gemeente - 16 Limburg Mijnpatrimonium, verleden, heden en toekomst

D E E L

Het zuidelijke deel van het middenterras kende de voorbije eeuw een sterke urbanisatie. De bebouwde ruimte wordt gestructureerd door de rijksweg N78. De komst van de mijnen en bijbehorende cités in Eisden, de grootschalige ingrepen in het landschap door zand- en grindontginningen aan de Maas, de aanleg van de autosnelweg E314, bosverkavelingen in de richting van het Kempisch Plateau zorgen voor een fragmentatie en suburbanisatie in het Zuidelijk Maasland met het zwaartepunt ter hoogte van Maasmechelen. De nederzettingen in het noorden

20

van het Limburgse mijnpatrimonium - http://users.skynet.be/spf/toekomst.htm

I N F O R M A T I E F hebben hun kernstructuur behouden.

In Maasmechelen is het fysisch systeem zeer duidelijk leesbaar in de ruimtelijke opbouw van de gemeente. De nederzettingen die zich in het verleden hebben ontwikkeld aan de rand van de vruchtbare vallei zijn vergroeid tot een aaneengesloten bebouwd geheel waar functies met betrekking tot de wonen, economie, toerisme en recreatie en de lijninfrastructuren met elkaar interfereren. De Maasvallei en het Kempisch Plateau daarentegen zijn gevrijwaard gebleven van bebouwing met uitzondering van de relatief compacte dorpen in de Maasvallei. Deze fysische systemen zijn bijgevolg hoofdzakelijk onderhevig aan de werking van natuurlijke, landschappelijke en agrarische structuren.

Ruimtelijk-economische structuur In het noorden, ter hoogte van de vlakte van Bocholt, en in beperkte mate in de alluviale vlakte van de Maasvallei speelt actieve landbouw een rol. Het is in grote mate grondgebonden landbouw en intensieve veehouderij die beslag leggen op het agrarisch landschap.

Aan de Maas en op het Kempisch Plateau zorgen zand- en grindontginningen voor grote landschappelijke ingrepen, die in de gemeenten Kinrooi, Maaseik, Dilsen-Stokkem, Maasmechelen en Lanaken zijn omgezet ten voordele van recreatie en toerisme en natuurontwikkeling. Een uitgebreid fietsroutenetwerk, aansluitend op het netwerk in Nederlands Limburg, koppelt de toeristische aantrekkingspunten (water, historische steden, mijnpatrimonium, Maasdorpjes enz.) aan het landschappelijk gegeven van deze regio. In het zuidelijk deel van de Maasvallei worden, naast de zand- en grindontginning, de industriële activiteiten uitgebreid door aantakking op de autosnelweg E314, de Zuid-Willemsvaart en de aansluiting op de structuur van het Albertkanaal. Bedrijventerreinen liggen voornamelijk als een lint langs de Zuid-Willemsvaart. Tegenwoordig is de waterweg als goederentransportas grotendeels in onbruik geraakt, maar de terreinen hebben wegens hun ligging nog altijd de mogelijkheid om het kanaal opnieuw te gebruiken voor het transporteren van goederen over water.

LAAG 1: OPEN RUIMTE De open ruimte wordt beschreven aan de hand van de abiotische elementen uit het fysisch systeem (bodem, reliëf, water…), de biotische natuurelementen (bossen, weilanden…) en het agrarisch gebruik ervan.

3.1.

Fysisch systeem

Bij ontleding van het fysisch systeem van Maasmechelen worden duidelijk noord-zuid gerichte systemen onderscheiden: de alluviale vlakte in het oosten van de gemeente, tussen de • Zuid-Willemsvaart en de Maas; het laagterras als het grotendeels verstedelijkt middengebied • van Maasmechelen; het middenterras aan de voet van de steilrand met een • bebost gedeelte en bebouwde ontwikkelingen aansluitend of als uitlopers van de verstedelijkte middenband; het hoogterras van het Kempisch Plateau in het westen van de gemeente met bos- en heidegebieden.

Lijninfrastructuur De verbinding van het Maasland met Midden-Limburg verloopt voornamelijk via de gewestweg N75 (Lanklaar-Genk) en de autosnelweg E314 met een oprit- en afrittencomplex ter hoogte van Maasmechelen. De verbinding met het noorden van Limburg geschiedt via de gewestweg N73 (Kinrooi-Bree). De gewestweg N78 zorgt voor circulatie binnen het Maasland. Het openbaar vervoer in de vorm van busverkeer loopt over die trajecten.

Het Albertkanaal kent een belangrijk transport over het water. Op de Kempense kanalen is het industrieel transport beperkter. De pleziervaart op de kanalen kent een stijging.

Bodem en reliëf De alluviale vlakte van de Maasvallei is een breed gebied van alluviale gronden dat zich aan weerszijden van de Maas uitstrekt en heeft een gemiddelde breedte van ongeveer 4 kilometer. Het alluvium bestaat uit vruchtbare zandlemige tot kleiige gronden met een grindbed op matige diepte. Omwille van dit grindbed heeft de Maasvallei een beperkt waterbergend vermogen. De bodem is bij hevige regenval snel verzadigd waardoor het water snel zal afstromen naar de rivier. Bovendien werd het waterbergend vermogen door rechttrekking van de rivier en indijking van het natuurlijk overstromingsgebied nog sterker ingeperkt waardoor (delen van) de Maasvallei bij accidentele wateroverlast overstroomt.

De Zuid-Willemsvaart situeert zich evenwijdig aan de N78; het Albertkanaal snijdt het Maasland enkel ter hoogte van Lanaken.

Een spoorverbinding is in het Maasland niet aanwezig. Van een oud kolenspoor rest enkel nog het spoor zelf.

Parallel aan de noord-zuid gerichte infrastructurenbundel door het Maasland, situeert zich aan de Nederlandse kant van de Maas een infrastructurenbundel die opgebouwd is uit de A25 en het Julianakanaal.

Het laag- en middenterras vormen samen de tussenzone tussen de Maasvallei en het Kempisch Plateau. De alluviale vlakte wordt door een kleine steilrand gescheiden van de lage terrassen. De Heirstraat vormde historisch-morfologisch ongeveer de scheiding tussen het laagterras en de alluviale vlakte. Door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart is die grens ruimtelijk verschoven en is er van de alluviale vlakte enkel nog sprake ten oosten van de Zuid-Willemsvaart. Het gedeelte tussen de Heirstraat en de Zuid-Willemsvaart is grotendeels bebouwd (industrieterrein Oude Bunders, het aaneengesloten woongebied van Mechelen-aan-deMaas en Eisden-Tuinwijk, Opgrimbie).

Toeristisch-recreatieve structuur Het Maasland maakt vrijwel in zijn geheel deel uit van een toeristisch-recreatief netwerk dat bestaat uit een aaneenschakeling van hoogdynamische infrastructuren en van gebieden die meer in aanmerking komen voor natuurgericht toerisme. De Maasvallei, het Kempisch Plateau en water vormen centrale thema’s.

3.

D E E L

Het middenterras is gevormd door Maasafzettingen van zand en grind tegen de oostelijke steilrand van het Kempisch Plateau. Het is een vrijwel vlak gebied dat lichtjes afhelt naar de Maas. De bodems bestaan uit droge, lemige zandpodzol.

BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN MAASMECHELEN

Het hoogterras van het Kempisch Plateau is een grindpuinkegel die de Maas heeft afgezet na verwering van de Ardennen, waarna het gebied bedekt werd met overgewaaid zand. Het plateau wordt in het oosten begrensd door een steilrand. De gemiddelde hoogte van het hoogterras is 80 meter. In de Hoge Kempen (waaronder Maasmechelen) is de zanddeklaag dun, met terrasgrinden. Na ontbossing ontstonden in deze zanden droge, weinig vruchtbare en arme podzolbodems. Door roofbouw degradeerde het bos plaatselijk en gedeeltelijk tot heide,

De bestaande ruimtelijke structuur binnen de gemeente Maasmechelen behandelt de wijze waarop de gemeente gestructureerd is. In het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen wordt gesteld dat de bestaande ruimtelijke structuur in belangrijke mate wordt bepaald door het fysisch systeem. Dit wil zeggen dat aspecten als klimaat, bodem, reliëf en water een grote invloed hebben gehad op de ontwikkeling van een gebied.

21

I N F O R M A T I E F slechts onderbroken door smalle beeklinten in ondoorlaatbare depressies. In de beekvalleien leidde een gebrekkige afwatering tot veenvorming.

Waterlopen De waterlopen in Maasmechelen behoren allen tot het Limburgs Maasbekken en monden in vele gevallen rechtstreeks uit in de Maas.

het Kempisch Plateau. Over een korte afstand is er een sterke ecologische gradiënt aanwezig, met aan de voet van het plateau moerassige gebieden met onder meer vochtige heidegebieden, struwelen en vennen. Langs de steilrand liggen talrijke biologisch zeer waardevolle natuurgebieden (vallei van de Ziepbeek, ven ‘Onder de Berg’).

Park Vilain XIIII Het park bij het Kasteel Vilain XIIII wordt door de afdeling Monumenten en Landschappen van AROHM geselecteerd als te beschermen landschap omwille van de grote arboretum waarde.

In het park werd door de vroegere kasteelbewoners een groot scala aan uitheemse bomen aangeplant. Deze bomen zijn nog steeds aanwezig in het park en bepalen de huidige natuurlijke waarde.

De Zuid-Willemsvaart is een kunstmatige waterloop gegraven tijdens de steenkoolontginning. Sinds de mijnsluiting is er op dit kanaal vooral grindvervoer. Het toeristisch-recreatief belang (fietsen langs het kanaal, vissen, kayak- en kanovaren) neemt toe ten nadele van het transporteconomisch nut.

Stilstaand water De nabestemming van de verlaten zand- en grindgroeven werd vaak niet nagekomen waardoor deze putten zich spontaan omvormden tot waterplassen.

Rivier- en beekvalleien Maasvallei In de Maasvallei stroomt de Maas over haar grindbed. Deze riviervallei verbindt watergebonden ecosystemen vanuit Wallonië en Frankrijk met de Rijndelta in Nederland.

Waterwingebied Een groot deel van het landbouwgebied rond Leut-Meeswijk en Eisden in het noordoosten van de gemeente Maasmechelen (en gedeeltelijk op grondgebied van Dilsen-Stokkem) is geselecteerd als waterwingebied beschermingszone III. Hierbinnen liggen enkele kleinere zones die binnen beschermingszone II en I gelegen zijn en waarvoor scherpere bemestingsmaatregelen gelden.

3.2.

D E E L

De Maas werd in een betrekkelijk brede bedding bedwongen, met een lager niveau, om de alluviale gronden droger te krijgen.

Niettemin is er nog ruimte voor meandering. De natuurlijke oeverwal werd opgehoogd tot een zomerdijk. Op 500 meter à 2 km werden winterdijken gebouwd. Tussen beiden liggen de uiterwaarden die periodiek overstromen. De gronden in de uiterwaarden zijn biologisch waardevol tot zeer waardevol en worden algemeen gekenmerkt door een kleinschalig karakter waarin gras- en hooilanden, boomgaarden klei- en leemkuilen, ruigten, struwelen en populieraanplantingen voorkomen.

Meerdere percelen worden gezoomd met heggen en bomenrijen.

Het meest soortenrijk zijn de onbemeste tot licht bemeste graasweiden.

Natuurlijke structuur

Kaart 7: Bestaande natuurlijke structuur Bos- en heidegordel op het Kempisch Plateau De bos- en heidegordel is een uitgestrekt complex op het Kempisch Plateau en beslaat het westelijke deel van Maasmechelen. Het gebied behoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen en is overwegend bebost. Het bosareaal bestaat hoofdzakelijk uit naaldhoutcomplexen, alhoewel deze complexen onderbroken worden door waardevolle restanten van zure eikenbossen.

Door indijking, grindontginning en de veranderingen binnen de landbouwsector zijn heel wat elementen van deze ecologische infrastructuur aangetast of verdwenen.

Beekvalleien • De Kikbeek vertrekt vanaf de voet van het Kempisch Plateau, net ten zuiden van de E314 en verloopt in oostelijke richting als grens aan het stedelijk gebied van Maasmechelen.

De beek mondt uit in de Maas ter hoogte van het natuurreservaat Maaswinkel.

• De Ziepbeek ontspringt in Rekem en verloopt tussen Boorsem en Kotem om ter hoogte van het gehucht Geneuth uit te monden in de Maas.

• De Langbroekbeek vormt de grens met het natuurgebied Maaswinkel en mondt uit in de Maas ter hoogte van het gehucht Mazenhoven.

• De Wiemerbeek komt van Rekem en stroomt in de Kikbeek.

• De Genootsbeek komt van Leut en verloopt in noordelijke richting door park Vilain XIIII. • De Rooibeek of Rachelsbeek ontspringt tussen de ZuidWillemsvaart en Leut en verloopt in noordelijke richting naar Stokkem.

• De Vrietselbeek komt van Eisden-Dorp en verloopt noordelijk langs de Zuid-Willemsvaart naar het grondgebied van DilsenStokkem.

De bebossing wordt hier en daar afgewisseld met open heidevlakten en vennen. Het belangrijkste gevarieerde heideterrein met vennen is het natuurreservaat van de Mechelse Heide. De grootschalige ontgronding heeft dit landschapstype sterk aangetast. Hoewel de heidevegetatie zich op de flanken van de groeven vrij snel herstelt, is vooral de invloed op de grondwatertafel van belang.

De bos- en heidegordel vormt de oostelijke toegangspoort voor de natuurlijke systemen in Vlaanderen. Aansluitend bij het Kempisch Plateau worden ook de bossen aan de voet van het Kempisch Plateau, tussen de steilrand en de bebouwde zone in Maasmechelen, op het zogenaamde middenterras van de Maas, beschouwd als deeluitmakend van het bos- en heidegebied.

Binnen het aaneengesloten bos- en heidegebied van de Hoge Kempen in Maasmechelen zijn verschillende natuurvreemde elementen gesitueerd: • industrieterrein Op de Berg; • zand- en grindgroeven; • zandverwerkingsfabriek; • landbouwenclaves; • crosscircuit Duivelsberg; • ULM-vliegveld; • Weg naar Heiwick; • koninklijk domein en klooster; • een 13-tal zonevreemde woningen (gesitueerd binnen natuurgebied volgens het gewestplan).

Zuid-Willemsvaart De Zuid-Willemsvaart is in beheer van de afdeling Maas en Albertkanaal van het Vlaams Gewest. Naast een recreatieve en beperkt economische rol heeft het kanaal ook een natuurlijke betekenis als continue natuurverbinding en ecologische functionele lijn in het landschap. Het kanaal heeft een goede waterkwaliteit en is belangrijk voor de visfauna.

Natuurcomplex Maaswinkel Het natuurcomplex Maaswinkel behoort bijna volledig tot het overstroombare deel van de Maasvallei. Het wordt begrensd

Steilrand De steilrand is de reliëfovergang tussen het middenterras en

22

I N F O R M A T I E F door de bebouwde structuur van Vucht, de Maas en de ZuidWillemsvaart. Klei- en grindwinningen hebben het oorspronkelijke landschap sterk gewijzigd. Het gebied bevat een oude Maasarm en stroomgeulen en er worden nog heel wat kleine landschapselementen gesitueerd.

D E E L

3.3.

Agrarische structuur

Het agrarisch grondgebruik in Maasmechelen hangt hoofdzakelijk samen met de open ruimte structuur van de Maasvallei. Het alluviaal landschap van de Maas is bekend om de vruchtbare landbouwgronden. Het is dan ook van oudsher een landbouwgebied. De landbouw op het laag- en middenterras is veel minder ontwikkeld dan in de alluviale vlakte.

Verlaten grindgroeven In de Maasvallei en op het Kempisch Plateau worden enkele verlaten zand- en grindgroeven gesitueerd waarvan de nabestemming nooit werd uitgevoerd. De zand- en grindputten gevuld met water, hebben zich spontaan ontwikkeld tot kleine natuurcomplexen. De waterplas bij de kern van Boorsem wordt gebruikt door de lokale surf- en zeilclub. Deze waterplas heeft eveneens een bestemming als spaarbekken voor drinkwaterwinning. De groeve zal pas op middellange termijn ingeschakeld worden in de productie van drinkwaterwinning.

Kaart 8: Bestaande agrarische structuur

Figuur 9: bodemgebruikkaart De kaart ‘bestaande agrarische’ structuur is een abstractie van de bodemgebruikkaart naar structurele gebieden.

23

I N F O R M A T I E F

D E E L op het overwegend beboste middenterras van de Maasvallei. De compartimenten worden doorsneden door kleinschalige, gesloten beekvalleien, infrastructuren en recreatieve activiteiten.

Landbouw in de Maasvallei De alluviale Maasvlakte is een uitgesproken landbouwgebied met een geconcentreerde en aaneengesloten landbouwstructuur. De landbouw is vooral buiten de winterdijken van belang. Binnen de uiterwaarden staat de landbouw onder sterke druk van natuurontwikkeling o.m. door het prject ‘Levende Grensmaas’.

Het agrarisch landbouwgebruik bestaat uit een mozaïek van akkers afgewisseld met grasvlakten en fruitteelt. Tuinbouw en fruitteelt komen voornamelijk voor ten zuiden van de E314. Het grootste deel van de agrarische bedrijven zijn varkensbedrijven.

Akkers- en laagstamboomgaarden zijn hoofdzakelijk te vinden in het open landschap. Hoogstamboomgaarden worden gesitueerd in de omgeving van dorpskernen.

Maasvallei Het Maasland is een vlak en smal landschap rond de meanderende Maas waarin historische Maasdorpen voorkomen.

Deze Maasdorpen Leut, Meeswijk, Vucht, Boorsem, Kotem en Uikhoven vormen van oudsher afzonderlijke entiteiten in het landschap. De eigenheid van deze dorpen is beperkt aangetast door lintbebouwing, waardoor sommige kernen met elkaar vergroeid zijn. Vooral Leut en Meeswijk hebben een belangrijke landschappelijke waarde gezien hier de meeste en beste bewaarde cultuur-historische relicten worden gesitueerd zoals de typisch Maaslandse architectuur en het kasteelpark Vilain XIIII.

De landbouw staat in het noordelijke deel van de alluviale vlakte op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen (ter hoogte van de kernen Leut en Meeswijk) echter onder druk door de aanwezigheid van één van de voor Limburg belangrijkste drinkwaterlagen.

Het landschap van de Maasvallei wordt voornamelijk gekenmerkt door een sterke openheid met weilanden en akkers. Oude maar steeds schaarser wordende lijnvormige landschapselementen zoals doornheggen, houtkanten, bomenrijen en dijken zorgen voor een verrijking van het open agrarische gebied.

Landbouw op het laagterras Op het laagterras komen enkel rond Opgrimbie nog kleine landbouwzones voor. De landbouwgebieden ten noorden en oosten van Opgrimbie liggen ingesloten tussen de E314, het bedrijventerrein Oude Bunders en de kern van Opgrimbie. Het landbouwgebied ten zuiden van Opgrimbie maakt deel uit van de schaarse open ruimte in de verstedelijkte band die zich uitstrekt van Lanklaar in het noorden tot Lanaken in het zuiden.

Centrale verstedelijkte band De steenkoolontginningen lagen aan de basis van een sterke groei van Maasmechelen en Eisden, waardoor het beeld van centrale verstedelijkte band ontstond. Het gaat hier niet om een monotoon en intensief bebouwde zone maar om een netwerk van afzonderlijke entiteiten (woonpark, bedrijventerreinen, tuinwijken, handelscentra …) die worden gestructureerd door de N78 en de Koninginnelaan. De E314 snijdt dwars door deze centrale verstedelijkte band. Opgrimbie en Eisden-Dorp liggen weliswaar niet onmiddellijk aangesloten bij Mechelen-aan-deMaas en Eisden-Tuinwijk door de barrièrewerking van de ZuidWillemsvaart en de E314 maar vanuit een regionale benadering van de ruimtelijke nederzettingsstructuur behoren zij ook tot de structuur van de centrale verstedelijkte band.

Landbouwenclaves op het Kempisch Plateau Op het Kempisch Plateau komen enkele landbouwenclaves voor: • nabij de groeve LBU; • nabij Heiwick; • onder het crossterrein Duivelsberg; • nabij Vuchterbosheide.

3.4.

3.4.2.

Beeldbepalende elementen Oordelen over architectonische, stedenbouwkundige of landschappelijke kwaliteit kunnen nogal uiteenlopen, naar gelang de positie, ervaring en de kennis van de beoordelaar en de context waarin de beoordeling plaatsvindt. De aanwezigheid van oriëntatiepunten, opvallende objecten of plekken, die vanuit een wijde omgeving goed waarneembaar en herkenbaar zijn, worden opgenomen in het lijstje van beeldbepalende elementen.

Landschappelijke structuur

In dit hoofdstuk wordt het huidig ruimtelijk beeld van de gemeente Maasmechelen beschreven. Dit ruimtelijk beeld wordt opgebouwd uit samenhangende landschappen, met een eigen karaktervol en/of esthetisch uitzicht, en uit beeldbepalende elementen.

Het ruimtelijk beeld van Maasmechelen dat als inwoner of bezoeker wordt ervaren is een subjectief gegeven. Het beoordelen van de ruimtelijke kwaliteit is dan ook een moeilijke opgave. Een inwoner of bezoeker zal intuïtief kunnen aangeven wat voor een ruimtelijke omgeving hij als kwaliteitsvol ervaart.

Het wordt echter moeilijker als er wordt gevraagd om iets te argumenteren dat als storend of waardevol wordt ervaren.

Bovendien is de appreciatie voor alle mensen verschillend. Toch wordt er hier getracht om enerzijds een aantal samenhangende landschappelijke structuren in de gemeente te situeren en anderzijds de beeldbepalende elementen in het landschap aan te stippen. Onafhankelijk van het feit of deze elementen als waardevol of storend worden beschouwd, blijven ze structuurbepalend voor het landschap.

Steilrand Het Kempisch Plateau wordt begrensd door een opvallende, landschappelijk waardevolle steilrand die een bruuske overgang maakt met het lager gelegen middenterras.

Winterdijk De winterdijk vormt een langgerekte entiteit doorheen Maasvlakte en is landschapsbepalend. De aanwezigheid van de winterdijk wordt benadrukt door de inschakeling binnen het toeristischrecreatief netwerk.

E314 De hoger gelegen autosnelweg vormt eveneens een langgerekte entiteit doorheen het landschap van Maasmechelen. Vooral in de Maasvallei laat de E314 ingrijpende beelden na op het landschap gezien de autosnelweg op een viaduct door de open vallei snijdt.

Het landschap in Maasmechelen kan in grote lijnen teruggebracht worden tot drie samenhangende landschappelijke structuren.

Deze drie structuren worden hieronder beschreven. Erna worden de elementen opgesomd die beeldbepalend zijn voor de gemeente.

Zuid-Willemsvaart Een derde langgerekte entiteit in het landschap van Maasmechelen wordt gevormd door de Zuid-Willemsvaart die de ruimtelijke scheiding maakt tussen het dichtbebouwde weefsel van de centrale verstedelijkte band en het open landschap van de Maasvallei.

Kaart 9: Bestaande landschappelijke structuur

3.4.1.

Samenhangende landschappelijke structuren

Kempisch Plateau Het Kempisch Plateau wordt gekenmerkt door vlakke, weinig bebouwde en grote compartimenten bos en heide die aansluiten

(Verlaten) zand- en grindgroeven Zowel op het Kempisch Plateau als in de Maasvallei hebben grootschalige zand- en grindgroeven het landschap gewijzigd in

24

I N F O R M A T I E F typische groevelandschappen.

Mijnterrils en mijnschachten De mijnsteenbergen of mijnterrils en de mijnschachten zijn duidelijke landschappelijke bakens die getuigen van het mijnverleden van Maasmechelen.

band wordt getypeerd door open bebouwing in klassieke fermetteverkavelingen waarvan de complexe verschijningsvorm hier en daar wordt onderbroken door de homogene structuur van sociale verkavelingen.

Een tweede belangrijke vorm van bebouwing in Maasmechelen is de aanwezigheid van tuinwijken die in de periode van de steenkoolontginningen een gezonde leefomgeving met voldoende voorzieningen, groene ruimtes en recreatiemogelijkheden dienden te creëren om de stroom van mijnwerkers op te vangen. Deze tuinwijken werden gebouwd rond eigen voorzieningen zoals een kerk en winkels. Op deze manier ontstonden naast de historische centra van Eisden-Dorp en Mechelen-aan-de-Maas nieuwe centra.

Dijken in het mijnverzakkingsgebied In het mijnverzakkingsgebied rond Eisden-Dorp werden dijken aangelegd om de omgeving, die geleidelijk verzakte wegens instorting van de verlaten mijngangen, tegen wateroverlast te beschermen. Deze dijken hebben nog steeds een beschermende functie en zijn getuigen van de specifieke geschiedenis van de streek.

De tuinwijk is een afgeleide vorm van de tuinstad, een idealistisch stedenbouwkundig concept dat op het einde 19de eeuw door de Engelse planoloog Howard werd geïntroduceerd.

Het was een antwoord op de explosieve bevolkingsaangroei en plattelandsimmigratie waarmee de steden in die tijd werden geconfronteerd Er werd gepoogd het boeiende leven van de stad te combineren met het gezonde en aangename leven van het platteland17. De tuinwijken zijn dus relicten uit een periode die werd gekenmerkt door een bepaalde stedenbouwkundige ideologie en hebben bijgevolg een belangrijke erfgoedwaarde.

LAAG 2: BEBOUWDE RUIMTE 3.5.

Nederzettingsstructuur

3.5.1.

Ruimtelijke kenmerken Maasmechelen wordt ontleed in enerzijds een centraal verstedelijkte band, waarin de kernen Mechelen-aan-de-Maas, Eisden-Dorp, Eisden-Tuinwijk, Vucht-Tuinwijk en Opgrimbie zijn gelegen, en anderzijds de dorpen Meeswijk, Leut, Vucht, Boorsem, Kotem en Uikhoven in de Maasvallei.

De woningen in de tuinwijken van Maasmechelen werden na de sluiting van de mijnen verkocht waardoor het wakend oog op de architecturale kwaliteit van de wijken door de huisvestingmaatschappijen verdween. Een deel van de oorspronkelijke architecturale kwaliteit ging dan ook verloren doordat ten eerste de woningen niet meer voldeden aan de huidige woonnormen (te klein waardoor bijgevolg werd bijgebouwd) en ten tweede de groene perceelsbegrenzingen werden vervangen door muurtjes en draadafsluitingen.

Kaart 10: Bestaande nederzettingsstructuur Centrale verstedelijkte band Aan de rand van de Maasvallei heeft zich een strip ontwikkeld van kernen die geëvolueerd zijn tot een aaneengesloten geheel - gestructureerd door de N78 - en die ruimtelijke kenmerken van stedelijkheid vertonen (aaneengesloten bebouwing, meerdere bouwlagen, een min of meer compacte verschijningsvorm, een uitgebreide aanbod aan voorzieningen en enkele grootschalige ontwikkelingspolen). Deze strip wordt doorheen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan gedefinieerd als ‘centrale verstedelijkte band’. ‘Centraal’ omwille van de ligging tussen het Kempisch Plateau en de Maasvallei en ‘verstedelijkt’ omwille van de aanwezige ruimtelijke kenmerken van stedelijkheid.

Naast de tuinwijken heeft de gemeente ook een ruim aanbod aan meer recentere sociale woningbouwprojecten. Het gevolg hiervan is dat Maasmechelen ook de kansarmen uit omliggende gemeenten met een zwak ontwikkelde sociale woningsector aantrekt en dat er een onevenwicht is ontstaan tussen de verschillende sociaal-economische bevolkingsgroepen. De slechts beperkte aanwezigheid van kapitaalkrachtigen in de gemeente zorgt voor een daling van de inkomsten en zo ook de dynamiek.

Ten zuidwesten van Eisden wordt een woonwagenterrein voor nomaden gesitueerd. De terrein werd recent heringericht met duurzame infrastructuur. Het resultaat leidde tot een geordend geheel bestaande uit kleine units waartussen de woonwagens kunnen stallen.

De centrale verstedelijkte band wordt in het westen scherp begrensd door het bosgebied van het Nationaal Park Hoge Kempen. In het oosten vormt de Zuid-Willemsvaart een sterke begrenzing, met uitzondering voor Eisden-Dorp. Ten noorden van de E314 worden Mechelen-aan-de-Maas, Eisden-Tuinwijk, Eisden-Dorp en Vucht-Tuinwijk tot de centrale verstedelijkte band gerekend. Opgrimbie behoort eveneens als aparte entiteit tot de centrale verstedelijkte band omwille van de ligging van de kern in het aaneengesloten conglomeraat van verstedelijkte vlekken in het ruimere Maasland die gegroeid zijn rond de verbindingsweg Tongeren-Maaseik. De huidige rijksweg N78, is een rechttrekking van deze oude verbindingsweg en is de belangrijkste drager voor de centrale verstedelijkte band.

In het westen van de centrale verstedelijkte band wordt een woonpark gesitueerd waar riante villa’s in een parkomgeving verspreid staan. Het woonpark vormt hier een geleidelijke overgang met het bosgebied van het Kempisch Plateau.

Opgrimbie wordt door de E314 en de Zuid-Willemsvaart van de rest van het grondgebied van Maasmechelen gescheiden.

De landelijke woonkern wordt van oudsher gestructureerd rond de Heirstraat (de vroegere verbindingsweg TongerenMaaseik). Het belang van deze as is ook nu nog voelbaar door de aanwezigheid woonondersteunende functies. Opgrimbie is in de laatste decennia uitgegroeid tot een uitgestrekte kern met een sterke rasterstructuur waarin vrije verkavelingen en sociale woningbouw excentrisch gesitueerd worden ten opzichte van het centrumgebied. Binnen het bestaande woonweefsel liggen nog een aantal binnengebieden die bij de opmaak van het gewestplan aangeduid werden als woonuitbreidingsgebieden. De rust en landelijkheid van de kern wordt gehypothekeerd door de E314, de N78 gepaard gaande met sluikverkeer en de potentiële uitbreiding van het regionale bedrijventerrein Oude Bunders.

De centrale verstedelijkte band vormt het belangrijkste woonen voorzieningengebied in de gemeente. Er is geen duidelijk hoofdcentrum aanwezig van waaruit het stedelijk gebied concentrisch uitwaaiert. De centraal verstedelijkte band bestaat eerder uit concentratiepunten die elk een specifieke aantrekkingskracht uitoefenen omwille van de aanwezige voorzieningen. Mechelen-aan-de-Maas kan aangeduid worden als administratief centrum. De zone rond de Pauwengraaf is duidelijk het commercieel-recreatief hart van de gemeente Maasmechelen. Eisden-Dorp heeft een bovenlokale uitstraling door de aanwezigheid van enkele grotere voorzieningen zoals het slachthuis, de scholencampus en het rust- en verzorgingstehuis.

Op deze concentratiepunten heeft het weefsel een stedelijk karakter met aaneengesloten bebouwing bestaande uit meerdere bouwlagen. Hoe verder men zich verwijderd van deze concentratiepunten hoe meer de centrale verstedelijkte 17 Evert De Baere en J. Philippe Cols, Het legaat van de tuinwijk uit: Stad en Landschap, jaargang 3, nr. 1 (februari 2004)

D E E L

Al de beschreven specifieke gebieden en concentratiepolen worden verbonden, gescheiden en ruimtelijk gestructureerd door lijninfrastructuren. De afwezigheid van een hiërarchie tussen

25

I N F O R M A T I E F

D E E L Typische kleur die het straatbeeld van de historische straten bepaald.

de verschillende gebieden en de verbindende of scheidende werking van de lijninfrastructuren is kenmerkend voor een netwerkstructuur. De centrale verstedelijkte band kan als een netwerk beschouwd worden. Binnen deze netwerkstructuur komen verschillende binnengebieden voor die binnen woongebied en woonuitbreidingsgebied gelegen zijn. Deze binnengebieden bieden potenties voor verdichting.

Grote delen van de centrale verstedelijkte band vallen bovendien binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Enkel de kern van Opgrimbie vormt hierop een uitzondering. Opgrimbie wordt binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg geselecteerd als woonkern.

Door zijn ruimtelijke positionering en door de extensieve nederzettingsstructuur wordt deze kern echter niet aangeduid als Maasdorp (zie verder) maar als onderdeel van de centrale verstedelijkte band.

Groepering van woningen rond een centraal erf in tweede lijn achter de bebouwing langs de straatzijde.

De intrede van appartementsbouw verdringt echter steeds meer en meer de typische typologie en leidt tot schaalbreuk door de inrichting van de dakverdieping tot een volwaardige woonlaag.

Leut en Meeswijk Leut en Meeswijk zijn twee afzonderlijke kernen die door hun structuur en positionering binnen een omgevend landbouwgebied en hun binding door het kasteelpark Vilain XIIII als een samenhangende structuur kunnen beschouwd worden. Leut en Meeswijk zijn kernen met een centrumgebied van waaruit sterk doorgedreven lintbebouwing uitwaaiert in het omliggende landschap. De bebouwing bestaat overwegend uit ééngezinswoningen die in een open of halfopen bebouwing voorkomen. In de kernen slaat de tendens van appartementsbouw toe. De kern van Leut werd door Monumenten en Landschappen als een beschermd dorpsgezicht geklasseerd. Het dorpsplein van Meeswijk kijkt uit over weilanden. Deze weilanden hebben een gewestplanbestemming als woonuitbreidingsgebied.

Maasdorpen In de Maasvallei worden de historische Maasdorpen Meeswijk, Leut, Vucht, Boorsem, Kotem en Uikhoven gesitueerd. Sommige van deze kernen zijn door een woonlint met elkaar vergroeid.

In de open ruimte tussen de verschillende kernen worden woonlinten en verspreide bebouwing gesitueerd.

Deze Maasdorpen zijn voornamelijk residentiële kernen. Naast wonen komen er een aantal verweven functies voor. Het betreft de dagdagelijkse basisvoorzieningen zoals lokale winkels, een basisschool, voetbalterreinen, … Voor meer grootschalige voorzieningen zijn de inwoners van deze kernen aangewezen op Eisden-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas. Binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg worden de Maasdorpen geselecteerd als woonkernen.

De ondersteunende voorzieningen van de beide kernen omvatten een basisschool in Leut (Dreef en Ganzepoelstraat), een kleuterschool te Meeswijk (Molenstraat). Het kerkhof situeert zich in Leut langs de Ganzepoelstraat.

De Maasdorpen zijn landelijke nederzettingen met een relatief compacte kern, omringd door boomgaarden, van waaruit woonlinten uitwaaieren in een open landschap. Zij zijn ontstaan op het kruispunt van een route die evenwijdig aan de Maas liep en wegen die westwaarts de heide ingingen.

In de dorpskernen worden nog verschillende voorbeelden aangetroffen van de Maastypische bouwtypologie. Een aantal algemene kenmerken zijn:

Vucht Vucht is ontstaan als kern aan de heirbaan Tongeren-Maaseik.

Dank zij de omvorming en aanpassing van de Heirstraat tot de N78 kwam Vucht excentrisch te liggen t.o.v de rijksweg en is het dorp gespaard gebleven van stedelijke ontwikkelingen.

- gebruik van bruine baksteen - zadeldak - twee bouwlagen Volgende voorbeelden zijn elementen van de bouwtypologie die de Maasdorpen reeds van oudsher kenmerkt:

De toegang tot Vucht gebeurt via de Heirstraat die aansluit op een dubbel stratenkwadrant waaruit het centrum van Vucht is opgebouwd. Hiermee wordt bedoeld dat Vucht wordt gestructureerd door twee noord-zuid georiënteerde straten en drie oost-west georiënteerde straten. Binnen dit stratenpatroon heeft Vucht zich gelijkmatig ontwikkeld waarbij de beperkte voorzieningen voornamelijk gevestigd zijn aan de Dorpsstraat en de Brugstraat. De Steegstraat verdeelt het geheel in twee.

Verspreid binnen deze structuur bevinden zich nog een aantal percelen die braak liggen of worden gebruikt als weiland of voor hobbylandbouw.

Vucht heeft één sociale verkaveling, in het oostelijke deel achter de basisschool en de parochiezaal, die voldoende kwalitatief is maar naar structuur, sociale samenstelling en functionele relaties te weinig binding heeft met de historische gegroeide dorpsstructuur. De wijk steekt dan ook als een vreemd element af tegen de omringende open ruimte.

Maastypische hoeve: de kopse gevel wordt naar de straatkant gericht.

Ondanks de ruimtelijke nabijheid van het kanaal, heeft Vucht er ruimtelijk-funtioneel geen enkele binding mee.

Tussen de Heirstraat en de Zuid-Willemsvaart ligt een groot inbreidingsgebied dat grotendeels braak ligt.

Boorsem en Kotem Boorsem en Kotem zijn twee Maasdorpen die ruimtelijk vergroeid zijn tot één geheel langs de oost-west gerichte Grotestraat. Dit

26

I N F O R M A T I E F woonlint heeft een plaatselijke verbreding ter hoogte van de Bampstraat. In Kotem is de oorspronkelijke structuur van de haakse straten nog duidelijk aanwezig. Kotem heeft zich verder uitgebreid ten noordwesten van het historische straatdorp. De kern van Kotem wordt ruimtelijk begrensd door de autosnelweg E314 en wordt ten zuiden hiervan gesitueerd. Boorsem wordt in het westen ruimtelijk begrensd door de Zuid-Willemsvaart. Dit kanaal scheidt een uitwaaierend landelijk woonlint van de kern van Boorsem. Ter hoogte van de kerk van Boorsem bevinden zich woningen die buiten de geëigende bestemmingszone van het gewestplan vallen. De bebouwing van de beide kernen bestaat overwegend uit ééngezinswoningen die in een open of halfopen bebouwing voorkomen. In de kernen slaat de tendens van appartementsbouw toe.

D E E L

Woonlinten Lintbebouwing is voornamelijk terug te vinden langs verbindingswegen tussen dorpskernen. De woningen hebben meestal geen stedenbouwkundige of typologische eenheid en zorgen voor een breuk in het landschap. Woonlinten in de Maasvallei worden vooral gesitueerd rond de kernen Leut en Meeswijk en in mindere mate rond Uikhoven. De woonlinten worden door het gewestplan bestendigd.

Markante bebouwing Markante gebouwen zijn historisch waardevolle gebouwen of gebouwen die een symbolische betekenis hebben binnen het collectief geheugen van de gemeente.

De ondersteunende voorzieningen van de beide kernen omvatten een basisschool, twee voetbalterreinen, een surf- en zeilplas en kerkhoven.

In de Maasvallei worden enkele historisch waardevolle boerderijen gesitueerd (o.a Monnikhof te Boorsem, Palmhof te Meeswijk en hoeve Maashofweg te Leut).

Ter hoogte van het veer in Meeswijk was in de uiterwaarden het café ‘Overzet’ gesitueerd, als voormalig douanekantoor en knooppunt op fiets- en kajakroutes een belangrijk en symbolisch ankerpunt binnen het collectief geheugen en de sociale structuur van Maasmechelen. Het café is ondertussen afgebroken. Ook ter hoogte van Kotem wordt een voormalig veerhuisje in de uiterwaarden gesitueerd. Gezien de ligging van deze bouwwerken in de uiterwaarden van de Maas zijn/moeten zij binnen het project ‘Levende Grensmaas’ worden verwijderd.

Het kasteel Vilain XIIII huisvest thans een rust- en verzorgingstehuis.

Uikhoven Uikhoven is de meest zuidelijk gelegen kern van Maasmechelen en wordt gekenmerkt door een nederzettingsstructuur die evenwijdig aan de Maas loopt. De kern bestaat uit een noordelijk en een zuidelijk deel verbonden door een woonlint. Het zuidelijke deel van de kern omvat het historische dorpscentrum waar de oorspronkelijke straatdorpstructuur nog duidelijk herkenbaar is. Ter hoogte van de kerk is er sprake van een beperkte kernvorming met kleinere en oudere woningen in open of halfopen verband. De bebouwing heeft zich aansluitend op de oorspronkelijke structuur verder uitgebreid langs de Uikhovenstraat en de Ruiterstraat, waardoor een ruim binnengebied ontstaan is dat op het gewestplan werd bestemd als woonuitbreidingsgebied. Het zuidelijke deel van Uikhoven ligt pal naast de Maas. Toch is het water omwille van de betonnen dijkwand niet zichtbaar aanwezig in de kern.

Maasmechelen herbergt ook enkele molens. De molen “Stormvogel” is gelegen op de rand van het landelijk woongebied en is in slechte staat. Een functiewijziging zou de nodige financiële middelen kunnen genereren om de molen te onderhouden. Toevoegingen of uitbreidingen aan de molen in kader van een functiewijziging zijn echter niet mogelijk gezien de bodembestemming van het aanpalend gebied (landbouwgebied met cultureel, historische en/of esthetische waarde). In de Heirstraat, ter hoogte van “Mottekamp” wordt een molen gesitueerd die slechts een beperkte cultuur-historische waarde heeft en bijgevolg door de Afdeling Monumenten en Landschappen niet wordt erkend als monument. In BPA Mottekamp werden echter strenge stedenbouwkundige voorschriften aan de molensite gekoppeld met als gevolg dat de molen staat te verkommeren.

Het noordelijke deel van de kern wordt gevormd door de driehoek van de Langeweidestraat met de Sint-Luciestraat en de SintAnthoniusstraat. De bebouwingsvorm bestaat uit vrijstaande ééngezinswoningen.

De langeweidestraat maakt de verbinding met Boorsem en is een open landelijk woonlint opgevuld met open bebouwing aan één zijde van de weg.

In Uikhoven is een basisschool, twee voetbalterreinen en een kerkhof aanwezig. Een voetveer maakt de oversteek naar Nederland mogelijk voor voetgangers en fietsers.

Het voormalig station Eisden aan de voet van het Kempisch Plateau wordt als waardevol gebouw aangeduid omwille van de historische betekenis en de functie binnen de toeristischrecreatieve structuur als poort tot het wandelgebied op het Kempisch Plateau. Het station Eisden herbergt een horecauitbating.

Zonevreemde woningen Zonevreemde woningen worden gedefinieerd als woningen die niet binnen de geëigende bestemmingszone volgens het gewestplan gelegen zijn.

3.5.2.

De zonevreemd gesitueerde woningen binnen de centrale verstedelijkte band tellen in aantal ongeveer 35 woningen en zijn voornamelijk ten zuiden van de E314 gelegen. Verschillende woningen worden ten zuiden van Opgrimbie en het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders gesitueerd. Ongeveer 10 van deze 35 woningen worden gedetecteerd binnen het industriegebied volgens het gewestplan van Oude Bunders.

Woonondersteunende voorzieningen

Hierna worden de voorzieningen besproken die een verzorgende functie hebben voor de plaatselijke bevolking. Deze zijn voornamelijk terug te vinden in de dorpskernen vermengd met andere functies. Het werken, wat zorgt voor de tewerkstelling van mensen in (en buiten) de gemeente wordt in een volgend hoofdstuk besproken. Deze structuur heeft meestal een grotere inslag op de ruimte gezien de bedrijven meestal gegroepeerd voorkomen op een bedrijventerrein.

Ook in de bos en heidegebieden van het Kempisch Plateau worden een 13-tal zonevreemde woningen gesitueerd. Deze woningen zijn allen binnen natuurgebied volgens het gewestplan gelegen.

Commerciële winkels en diensten Het zwaartepunt van commerciële winkels en diensten wordt gesitueerd binnen de centrale woonband met verschillende uitgesproken centrumgebieden:

Het merendeel van de zonevreemde woningen in de gemeente is gelegen in de open ruimte van de Maasvallei. Het betreft ongeveer 60 woningen. De meeste van deze woningen worden gesitueerd binnen het agrarisch gebied en komen gegroepeerd in kleine concentraties voor.

- Eisden-Pauwengraaf Met de Pauwengraaf wordt niet enkel de straat Pauwengraaf bedoeld, maar ook de aanliggende straten: Oude Baan, Kruindersweg (waar het accent op de horeca ligt), Koninginnelaan en Europaplein. Dit is duidelijk het commercieel hart voor heel

27

I N F O R M A T I E F Maasmechelen. Het handelscentrum is heel divers en sterk uitgebouwd. Het betreft kleinhandel met kleding en schoenen maar ook bakkers, slagers, restaurants en cafés. Daarnaast zijn ook banken, kapsalons en interimkantoren talrijk aanwezig in dit gebied. Het commercieel centrum wordt versterkt door het overdekte shoppingcentrum M2. De uitgesproken concentratie van handelszaken geeft de Pauwengraaf een bovenlokale uitstraling.

D E E L BPA Griekse Kapel een stuk grond ter beschikking gesteld aan deze groeperingen. Hier werden op eigen initiatief van de verschillende multi-culturele groeperingen ontmoetingsruimtes opgericht met aansluitend voorzieningen voor sport en spel.

Door het ontbreken van een globaal inrichtingsplan maakt het geheel echter een slordige indruk. Bovendien heeft de Turkse gemeenschap – die echter één van de grootste gemeenschappen vormt in Maasmechelen – hier geen voorzieningen. De Turkse gemeenschap zou graag haar werking op deze locatie uitbouwen.

In het verlengde van de sportvelden ligt een gebied dat momenteel een agrarisch grondgebruik kent en in aanmerking kan komen voor ordening en uitbreiding van de zone Griekse Kapel.

- N78 Langs de N78 komen tal van handels-, horeca-, en ander functies voor van verschillende grootte en van verschillende aard. Zowel kleine zaken (carrosserie, meubelen, bakker, slager, krantenwinkel,…), grotere ketens (Brantano, GB, Quick, Brico, E5-mode, …) als diensten komen verspreid voor over de hele Rijksweg. Ter hoogte van het centrum van Maasmechelen (tussen de Boudewijnlaan en Koning Albertlaan) is de concentratie van handelszaken nadrukkelijker aanwezig. Ten zuiden van de E314 evolueert de gewestweg tot een strip van functies met vrij grootschalige en autoaantrekkende functies.

De woonfunctie wordt hier teruggedrongen en de weg wordt gekenmerkt door een opeenvolging van allerlei drukke en kleurige reclameboodschappen gericht op de automobilist. De handelszaken hebben echter door de beperkte bouwdiepte slechts beperkte uitbreidingsmogelijkheden.

Onderwijsvoorzieningen In Maasmechelen zijn er verschillende onderwijsvoorzieningen van een verschillend niveau aanwezig, voornamelijk gelegen in de centrale verstedelijkte band. Elke kern binnen de centrale verstedelijkte band beschikt over kleuter- en basisonderwijs.

Middelbare scholen worden gesitueerd in Eisden-Tuinwijk, Eisden-Dorp, Vucht-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas. Aan het Europaplein is een provinciale technische school gelegen. Op het voormalig mijnterrein van Eisden wordt de academie voor beeldende kunsten en de muziekacademie gesitueerd.

- Value Retail Dit project is een onderdeel van de ontwikkeling van de Leisure Valley op de voormalige mijnterreinen in Eisden. Het is een grootschalig en commercieel handelsproject (merkendorp) met een duidelijke regionale uitstraling en een belangrijke toeristischrecreatieve functie.

3.6.

Economische structuur

De economische structuur is belangrijk voor de tewerkstelling in de gemeente. Naast de belangrijke (maar uitdovende) grind- en zandontginningen wordt de werkgelegenheid in de gemeente vooral gecreëerd door bedrijvigheid en toerisme. De ruimtelijke implicaties van deze laatst genoemde factor worden in de toeristisch-recreatieve structuur opgesomd. In dit hoofdstuk worden de bedrijventerreinen in Maasmechelen gedifferentieerd en beschreven. De aanwezigheid van de autosnelweg E314 en de Zuid-Willemsvaart zijn belangrijke drijfveren voor de ontwikkeling van bedrijvigheid. De Zuid-Willemsvaart daarentegen heeft haar waarde als goederentransportsas grotendeels verloren, ten voordele van de recreatieve functie. Het kanaal blijft wel een belangrijke ruimtelijke drager van bedrijventerreinen.

- Centrum Mechelen-aan-de-Maas De handelsconcentratie in het centrum van Mechelen-aande-Maas wordt gesitueerd in de hoek gevormd door het gemeentehuis, de Dokter Haubenlaan, de N78 en de Heirstraat.

Ter hoogte van het kerkplein zijn een aantal horecazaken gebundeld.

Naast deze duidelijke handelscentra komen er verspreid over de verschillende woonwijken nog meer winkelvoorzieningen, horecafuncties en diensten voor. Het betreft meestal dagdagelijkse of primaire goederen.

Kaart 11: Bestaande economische structuur

Algemene openbare voorzieningen De belangrijkste bundeling van openbare diensten komt voor in het centrum van Mechelen-aan-de-Maas, in de hoek gevormd door de N78 en de Dokter Haubenlaan. Hier zijn het gemeentehuis, de politie, de bibliotheek, de Post en het vredegerecht gevestigd.

Bedrijventerreinen Maasmechelen telt 10 bedrijventerreinen met een totale oppervlakte van 312 ha. Alle terreinen, uitgezonderd ‘Op de Berg’ en ‘Uikhoven’, zijn gesitueerd in of ruimtelijke aansluitend bij de centrale verstedelijkte band.

Eisden heeft geen uitgesproken concentratie van openbare voorzieningen. Zij komen verspreid voor over de kern en omvatten het OCMW, het Ondernemershuis en de brandweer.

Het gemeentelijk containerpark wordt gesitueerd op het industrieterrein Oude Bunders.

Oude Bunders Het bedrijventerrein is gelegen tussen de N78 en de ZuidWillemsvaart, ten zuiden van de E314. Het terrein heeft een oppervlakte van ongeveer 166 ha en wordt ingenomen door een mix van grote en middelgrote bedrijven met verschillende activiteiten zoals transportfirma’s, groothandels, voedingsbedrijven, galvanisatie, pluimverwerking, bouwbedrijven.

Er zijn een aantal begraafplaatsen in de gemeente. Vijf ervan zijn gelegen in de centrale verstedelijkte band. De overige zijn gelegen in de Maasdorpen Leut, Meeswijk, Vucht, Boorsem en Kotem.

Langs de Zuid-Willemsvaart is een bedrijf voor grindbewerking gelegen dat zowel langs het water als langs de weg transporteert.

Verder wordt ook het gemeentelijk containerpark hier gesitueerd

Culturele voorzieningen De culturele voorzieningen op stedelijk niveau zijn gesitueerd in en rond Eisden-Tuinwijk: een Cultureel Centrum met schouwburg in de omgeving van het commercieel hart ‘Pauwengraaf’ en een bioscoop op het voormalig mijnterrein.

Het bedrijventerrein wordt ontsloten via twee wegen (Windmolenweg en Breiwaterstraat) die aansluiten op de N78, die vervolgens aantakt op het op- en afrittencomplex van de E314.

Ten noorden van het bedrijventerrein wordt de ontsluitingsweg naar het mijnterrein Eisden gesitueerd.

De aanwezigheid van verschillende multi-culturele groeperingen in de bevolkingssamenstelling van Maasmechelen creëerde een nood aan ontmoetingsplaatsen. In de omgeving van de Bostulpstraat werd door de gemeente via de opmaak van het

Het bedrijventerrein heeft een lage bebouwingsdichtheid wat te wijten is aan uitgestrekte grasvlakken en parkeeroppervlakten en aan nog onbebouwde percelen.

28

I N F O R M A T I E F

D E E L deel is deels aangelegd als parking voor Value Retail. De rest van het gebied is bebost. Door de ontsluitingsweg wordt het gebied goed bereikbaar en heeft het ruime ontwikkelingsmogelijkheden.

Tussen de Zuid-Willemsvaart en het bedrijventerrein wordt een zone gesitueerd die op het gewestplan werd ingetekend als buffer.

Het natuurlijk tracé van de Kikbeek is verlegd en loopt nu gekanaliseerd langs de N78 en de E314.

Het landbouwgebied ten westen van het bedrijventerrein wordt aangeduid als potentiële uitbreidingszone. Het gebied heeft momenteel een agrarisch grondgebruik.

Draaimortel Het bedrijventerrein is gelegen aan weerszijden van de Reinboomstraat, ten oosten van de Groenstraat en ten westen van de Zuid-Willemsvaart en de ontsluitingsweg. Het is een zone voor ambachtelijke bedrijvigheid, die midden in woongebied is gelegen met een beperkte buffering naar de woningen toe.

De oppervlakte van het terrein is ingekrompen na opmaak van een BPA door herbestemming tot woonzone. Een deel van het terrein wordt ingenomen door de leegstaande vervallen loods van een voormalige zinkbedrijf. Het is een sterk vervuilde site.

De ontsluiting verloopt langs de Reinboomstraat, die de functie van woonstraat heeft. Door de ligging temidden van woongebied moet een verdere ontwikkeling van het bedrijventerrein in relatie tot de draagkracht van de omgeving en de aard van de te ontwikkelen functies bekeken worden.

Het bedrijventerrein wordt door de provincie Limburg weerhouden als een regionaal bedrijventerrein en is daardoor een provinciale bevoegdheid.

Op de Berg Het bedrijventerrein Op de Berg wordt gesitueerd in het noordwesten van de gemeente temidden van het Nationaal Park Hoge Kempen en wordt ingenomen door bedrijven met een hinderlijk karakter (champignoncompost, vuilophaling en afvalverwerking, steenkapperij, asfalt- en betonbreekcentrale, autoschroothandel,…). Het masterplan van het Nationaal Park opteert voor een geleidelijke verhuis van alle activiteiten op dit terrein tegen 2020.

Het bedrijventerrein wordt door de provincie Limburg weerhouden als een regionaal bedrijventerrein en is daardoor een provinciale bevoegdheid.

Uikhoven Het bedrijventerrein is gelegen langs de Zuid-Willemsvaart temidden van het open landschap ten zuiden van Uikhoven en enkel door het kanaal gescheiden van de historische kern van Oud Rekem. Het is een zone voor lokale bedrijvigheid met een oppervlakte van ongeveer 5,6 ha. Het terrein wordt ingenomen door NV Mineraalbewerking (drogen, malen en valoriseren van krijt) en NV Maalbedrijf (malen van mineralen en ertsen). De bedrijfsgebouwen zijn grote constructies en de opslag van grondstoffen gebeurt op de kanaaldijk van de Zuid-Willemsvaart.

Het bedrijf is watergebonden en heeft een regionaal karakter.

Sint-Barbara Het bedrijventerrein is gelegen tussen de Koninginnelaan en de Zuid-Willemsvaart en wordt doorsneden door de ontsluitingsweg naar het mijnterrein van Eisden. Het gebied sluit aan bij het kerngebied van Eisden-Tuinwijk (met onder meer de commerciële activiteiten rond de Pauwengraaf). Door de ligging van het bedrijventerrein in het spanningsveld van het commercieel hart ‘Pauwengraaf’ en de hoogdynamische recreatieve activiteiten op het voormalig mijnterrein is de bestemming als zone voor industriële activiteiten achterhaald. Binnen het BPA Pauwengraaf werd daarom het gedeelte ten westen van de ontsluitingsweg onttrokken als industriezone voor een bestemming van wonen en handel waarvan een deel reeds werd gerealiseerd met de invulling door het winkelcentrum M2. Het gedeelte ten oosten van de ontsluitingsweg kreeg als nabestemming van de huidige industriële functie (scheepswerf en bouwbedrijf) de bestemming ‘wonen aan het water’ toegekend.

Windmolenweg Het bedrijventerrein is gelegen langs de Windmolenweg (Boorsem), ten zuiden van het bedrijventerrein Oude Bunders.

Het is een zone voor lokale bedrijvigheid met een oppervlakte van ongeveer 1,3 ha. Het terrein wordt ingenomen door één bedrijf dat producten in kunststof vervaardigd en is gelegen in een landelijk woonlint. De zuidzijde van het bedrijventerrein grenst aan een landbouwgebied dat als open ruimte gebied functioneert binnen de verstedelijkte band die zich uitstrekt van Dilsen-Stokkem tot Lanaken en dat een verbinding legt tussen het Kempisch Plateau en de Maasvallei.

Maneborn Het bedrijventerrein Maneborn is gelegen ten noorden van de E314, ten westen van de Zuid-Willemsvaart en ten oosten van de N78, aansluitend bij de bebouwde kern van Mechelen-aan-deMaas. De Kikbeek loopt over het terrein. Het is een zone voor lokale bedrijvigheid die via de Industrielaan naar de N78 wordt ontsloten. Manneborn is het enige terrein binnen de gemeente waar nog mogelijke vestigingsplaatsen zijn voor nieuwe lokale bedrijvigheid. De vestigingsmogelijkheden op dit bedrijventerrein zijn echter onderhevig aan tamelijk strenge voorschriften

Kerkstraat Het bedrijventerrein is gelegen in een landelijk woonlint (Kerkstraat) vlak bij de kern van Opgrimbie. Het betreft een zone voor lokale bedrijvigheid met een oppervlakte van ongeveer 5 ha. De zuidzijde van het bedrijventerrein grenst aan een landbouwgebied dat als open ruimte gebied functioneert binnen de verstedelijkte band die zich uitstrekt van Dilsen-Stokkem tot Lanaken en dat een verbinding legt tussen het Kempisch Plateau en de Maasvallei. Het terrein wordt ingenomen door één bedrijf dat metalen hekwerken en tuinversiering vervaardigt. Het bedrijf, opgebouwd uit een grote loods en opslagruimte in open lucht, wordt als visueel storend beschouwd zowel vanuit de woonkern als vanuit de open ruimte.

Steenkuil Het bedrijventerrein Steenkuil is gelegen ten noorden van de Nijverheidslaan, ten zuiden van de Heufkensweg en ten oosten van de Koninginnelaan. Het gebied sluit aan bij de centrumontwikkelingen van Eisden-Tuinwijk. De ontsluiting gebeurt enerzijds via de Nijverheidslaan naar de Koninginnelaan en anderzijds naar de Heufkensweg. Het is een zone voor lokale bedrijvigheid die in het BPA Pauwengraaf wordt aangeduid als zone voor toonzaal-, distributie- en ambachtsbedrijven.

Concentraties van wonen en werken Dit zijn bedrijven die gelegen zijn in de woonkernen. Ze zijn hier historisch gevestigd of veelal uitgegroeid van kleine winkel of onderneming tot groot bedrijf. In Opgrimbie en Eisden-Dorp worden concentraties van wonen en werken aangetroffen. Het betreffen: • een houthandel in de Schoolstraat in Opgrimbie; • het slachthuis in het binnengebied tramzate-VredestraatInkomstraat aan de noordelijke rand van Eisden-Dorp.

De toegang gebeurt via de Vredestraat. De activiteiten overschrijden de schaal van het woongebied waarin het slachthuis is gelegen. Het bedrijf heeft echter nog een

De Grote Molen Het bedrijventerrein De Grote Molen is gelegen ten oosten van de ontsluitingsweg, ten zuiden van de Zetellaan en ten westen van de Zuid-Willemsvaart. Het gebied is gelegen in het spanningsveld van het sportpark van Maasmechelen en van de hoogdynamische toeristisch-recreatieve ontwikkelingen op het mijnterrein. Het is een zone voor lokale bedrijvigheid. Het zuidelijke deel wordt ingenomen door een niet-watergebonden bedrijf. Het noordelijk

29

I N F O R M A T I E F

D E E L

milieuvergunning tot 2019.

Baanontwikkelingen Dit kunnen zowel grote, middelgrote als kleine bedrijven zijn. Verder is er detailhandel die behoefte heeft aan een grote toonzaaloppervlakte en grote horecazaken. Beiden zijn gericht op autobereikbaarheid en hebben behoefte aan ruime parkeerterreinen. De grootste concentratie van deze aard van bedrijvigheid is terug te vinden langs de N78 ter hoogte van Opgrimbie. De bedrijven hebben te kampen met uitbreidingsmogelijkheden gezien de beperkte bouwdiepte.

Hetzelfde probleem geldt voor de bedrijven langs de N78 ten noorden van de kern van Eisden-Dorp.

Verspreide bedrijven in een woonlint Dit zijn bedrijven die verspreid over de gemeente zijn gelegen.

Zij hebben geen aansluiting met een woonkern en komen niet gegroepeerd voor met andere bedrijven. Meestal zijn ze gevestigd langsheen een regionale gewestweg. In Maasmechelen wordt slechts één verspreid bedrijf teruggevonden namelijk een Amerikaanse stock in de Langeweidestraat te Uikhoven. Het bedrijf heeft zich gevestigd langs beide zijde van de straat en is de schaal van het landelijke woongebied waarin het is gelegen ontgroeid.

Begripsomschrijving ‘leisure’ Doorheen voorliggend gemeentelijk ruimtelijk structuurplan zal het begrip ‘leisure’ herhaaldelijk in de mond genomen worden.

Leisure is een nieuw begrip en in het licht van toekomstige ontwikkelingen in de gemeente is het goed om even stil te staan bij deze trend.

•

3.7.

•

Toeristisch-recreatieve structuur

•

De hoeveelheid vrije tijd is de afgelopen decennia aanzienlijk toegenomen. Evenredig met de toenemende vrije tijd is het scala aan vrijetijdsactiviteiten afgelopen jaren enorm verbreed.

De consument wordt steeds veeleisender en vraagt om grootschalige leisure voorzieningen die vlot bereikbaar zijn waar de mogelijkheden voor ontspanning, shopping en horeca zich in elkaars nabijheid bevinden.

Maasmechelen heeft op deze trend ingespeeld door een nieuwe toeristische trekpleister te creëren die kadert in een reconversieproject van Eisden mijn om de gemeente economisch te herprofileren na de sluiting van de mijnen. Vanaf het op- en afrittencomplex werd een nieuwe weg aangelegd om recreanten rechtstreeks naar het noorden van de stad te brengen waar de voornaamste hoogdynamische leisure-activiteiten geconcentreerd zijn.

Het aanbod aan leisure activiteiten in de gemeente wordt gebundeld onder de noemer van ‘Maasmechelen Leisure Valley’ en is gebaseerd op vier pijlers: natuur: • met het uitgestrekt bos- en heidegebied van het Nationaal Park Hoge Kempen en het open vlakke landschap van de Maasvallei die zich uitstekend lenen voor natuurgericht toerisme en om te fietsen en te wandelen. cultuur: • met het culturele patrimonium uit het mijnverleden van Maasmechelen; shopping: • met het merkendorp ‘Maasmechelen Village’, ‘M2’ en de Pauwengraaf amusement, actie en ontspanning • met een bioscoop, bowling, karting, uitgebreid gastronomisch aanbod door de multiculturele bevolking, kajak op de Maas en boottochten op de Zuid-Willemsvaart, auto- en motorsport op het circuit van Duivelsberg, een passantenhaven voor zeil- en motorjachten, zwemmen, zweef- en deltavliegen, voetbalstadion Patro Eisden en het sportpark Maasmechelen.

•

De definitie van leisure is echter niet altijd duidelijk.

Mogelijke omschrijvingen zijn18 : Openbare, permanente voorzieningen ten behoeve van vrije tijdsbestedingen, die overdag en/of ‘s avonds toegankelijk zijn en waarvoor men toegangsgeld moet betalen.

Leisure omvat commerciële vormen van vrijetijdsbesteding in speciaal of mede daarvoor ontwikkelde accommodaties waarbij het ‘fun-element’ centraal staat en waarbij steeds meer aspecten als retail, horeca en amusement worden geïntegreerd.

Naast het succes van grootschalige recreatieparken zoals bijvoorbeeld Six Flags Belgium of Eurodisney, duikt een nieuwere trend op. Rond steden ontwikkelen zich kleinschalige leisure centra waarbij verschillende ontspanningsactiviteiten zoals sport, entertainment, cultuur, shopping en film aan elkaar worden gekoppeld en ruimtelijk vaak in één gebouw worden ondergebracht.

Men kan een evolutie onderscheiden binnen de ontwikkeling van de leisure voorzieningen19 : •

•

•

•

Aanvankelijk werden grootschalige voorzieningen als bioscopen, musea en themaparken zonder wisselwerking met hun omgeving ingeplant (eerste generatie leisure voorzieningen).

Hierna ontstonden multi-leisure centra waarbij verschillende leisure activiteiten werden verenigd in één complex (bv. een megabioscoop met sportcentrum, horeca, …). De consument heeft een grotere keuzemogelijkheid. Deze multi-leisure centra werden meestal op perifere locaties ingeplant (tweede generatie leisure-voorzieningen).

Recentere ontwikkelingen trachten leisure te integreren met wonen, werken en retail. De ontwikkelingen worden veelal ingeplant op stedelijke locaties. Zij hebben een economisch effect op de directe omgeving door zowel het aantrekken van extra werkgelegenheid als de upgrading van het gebied in zijn totaliteit (derde generatie leisure-voorzieningen).

In deze functiemenging van de derde generatie leisure projecten worden reeds contouren van een nieuwe vierde generatie zichtbaar, waarbij ook zorgverlening en onderwijs betrokken worden.

Kaart 12: Bestaande toeristisch-recreatieve structuur

3.7.1.

Stedelijk ontwikkelingsgebied

Het voormalige mijnterrein in Eisden werd geherprofileerd tot 18 uit diverse internetsites 19 http://www.sim.toba.nl/onderzoek/arch/leisure.html

30

I N F O R M A T I E F een zone voor de invulling met hoogdynamische toeristischrecreatieve activiteiten. Hier kreeg het merkendorp Value Retail een plaats samen met een bioscoop. Het gebied is nog in volle ontwikkeling.

3.7.2.

veerponten spelen hierin een belangrijke rol.

3.7.9.

Waterrecreatie

3.7.10. Lokale recreatie Verspreid over de gemeente komen talrijke gebiedjes voor – al dan niet zonevreemd – die een lokale recreatieve functie hebben.

Tabel 1: Inventaris van de zone-eigen lokale recreatiegebieden

Veren

Ter hoogte van Meeswijk wordt een autoveer gesitueerd, ter hoogte van de kern van Uikhoven een voetveer. Deze veren spelen een belangrijke rol in het grensoverschrijdend toeristischrecreatief fietsverkeer.

3.7.4.

Wandelpaden

Het Grote Routepad (GR) Valkenswaard-Lanaken passeert te Maasmechelen. Daarnaast zijn er verschillende bewegwijzerde wandelingen die zich concentreren op een bepaald gebied van de open ruimte van de Maasvallei of de natuur op het Kempisch Plateau.

Op de Maas kan gekayakt worden. Ter hoogte van Kotem en Meeswijk zijn twee vertrek/aankomstplaatsen. In de voormalige grindgroeve ter hoogte van Boorsem wordt op lokaal niveau aan zeilen en surfen gedaan.

3.7.3.

D E E L

Mijnpatrimonium

De mijngeschiedenis in Maasmechelen heeft een schat aan cultuurhistorisch relicten achtergelaten: het Kolenspoor, de mijnterrils, de schachtblokken, de tuinwijken, … Er worden begeleide rondwandelingen georganiseerd tussen deze mijnrelicten waardoor de recreant een beeld krijgt van het mijnwerkersverleden van Maasmechelen.

3.7.5.

Tabel 2: Inventaris van de zonevreemde lokale recreatiegebieden.

Markante gebouwen

In de gemeente Maasmechelen zijn tal van markante gebouwen in de gemeente die bijdragen aan de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht. Deze gebouwen worden beschreven in het hoofdstuk over de nederzettingsstructuur.

3.7.6.

Verblijfsrecreatie

Het hotelaanbod is beperkt uitgebouwd in Maasmechelen en komt geconcentreerd voor in Eisden. Het hoevetoerisme is hoofdzakelijk gelinkt aan de open ruimte in de Maasvallei.

De campings (Salamander en Kikmolen) en Home Fabiola (vakantieverblijf voor andersvaliden) situeren zich aan de rand van het Kempisch Plateau en zijn gericht op een medegebruik van de natuur. Home Fabiola wordt volgens het gewestplan gesitueerd in een zone voor gemeenschapsvoorzieningen waarvan slechts een beperkt deel door het centrum wordt ingenomen. Het grootste deel van het gebied is bebost.

3.7.7.

LAAG 3: INFRASTRUCTUUR

Bovenlokale dagrecreatie

De belangrijkste toeristisch-recreatieve attractiepolen in Maasmechelen zijn het Kempisch Plateau, de Maasvallei en de activiteiten die kaderen binnen ‘Maasmechelen Leisure Valley’. Deze toeristisch-recreatieve attractiepolen hebben een bovenlokale aantrekkingskracht. Het aanbod bestaat uit: • • • • • •

3.8.

Dragers van het toeristisch-recreatief fietspadennetwerk

Lijninfrastructuur

Dit zijn de verbindende elementen (wegen, spoorwegen, waterwegen, …) tussen de verschillende activiteiten in de functionele ruimte. Het zijn duidelijk herkenbare lijnen in het landschap.

het shoppingcentrum M2 en de detailhandelszaken op de Pauwengraaf; een passantenhaven voor zeil- en motorjachten op de ZuidWillemsvaart; zweef- en deltavliegen op het Kempisch Plateau; crossterrein Duivelsberg op het Kempisch Plateau; sport- en recreatiepark Maasmechelen met openluchtzwembad, indoor karting, schiethal, tennispleinen, visvijver, … voetbalclub Patro Eisden.

3.7.8.

20

Kaart 13: Bestaande lijninfrastructuur

3.8.1.

Verkeerswegen

De verkeerswegen kunnen ingedeeld worden naar de rol die ze vervullen binnen de lijninfrastructuur. We onderscheiden internationale en nationale, regionale en gemeentelijke verkeerswegen.

Internationale en nationale verkeerswegen De E314 Aken-Leuven is een internationale en nationale verkeersweg die de gemeente in het zuiden doorkruist.

Binnen het Maasland speelt het recreatief fietsen een belangrijke rol. De belangrijkste dragers voor Maasmechelen binnen dit fietspadennetwerk worden gevormd door de winterdijk en de jaagpaden langs de Zuid-Willemsvaart.

Het op- en afrittencomplex Het op- en afrittencomplex 33 ontsluit de gemeente naar het hoger wegennet. Dit knooppunt heeft een belangrijke poortfunctie tot de gemeente maar is louter vormgegeven als een verkeersknooppunt. De E314 vormt een sterke lijn in het landschap en bewerkstelligt een breuk tussen de kernen van Opgrimbie, Boorsem, Kotem en Uikhoven met de rest van Maasmechelen. Anderzijds fungeert de E314 ook als een

Naast het fietsroutenetwerk Kempen en Maasland komen ook nog andere fietsroutes voor op het grondgebied van de gemeente.

Op enkele lokale fietsroutes na, hebben de meeste routes een regionaal karakter en sommige zijn zelfs grensoverschrijdend. De

31

20 De milieuwetgeving verbiedt de inplanting van schietstanden in bos- en natuurgebied.

I N F O R M A T I E F

D E E L

functionele grens tussen het woongebied van Mechelen-aan-deMaas en het industrieterrein Oude Bunders.

3.8.2.

De ruimte in de onmiddellijke omgeving van het op- en afrittencomplex is bestemd als agrarisch gebied. Vanuit de ruimtevraag is er belangstelling voor het ontwikkelen van een hotelaccommodatie en kantoren op deze locatie. De hotelaccommodatie kan ook functioneren als een servicestation voor de E314 (type Vand der Valk).

Openbaar vervoer

Spoorverbindingen De bestaande spoorontsluiting tussen Genk en Eisden wordt sinds de sluiting van de mijnen niet meer geëxploiteerd.

Maasmechelen (Eisden) heeft geen station of stopplaats meer maar de spoorwegbedding is nog wel aanwezig. De spoorinfrastructuur is op enkele geknipte stukken na (vooral ter hoogte van de kern van Eisden) nog grotendeels aanwezig.

Het tracé omsluit Eisden in het westen en vormt de scheiding tussen het voormalig mijnterrein en het woongebied en tussen de tuinwijk van Eisden en de tuinwijk van Vucht.

Regionale verkeerswegen De belangrijkste regionale verbindingswegen die door de gemeente lopen zijn gewestwegen.

De N78 Lanaken-Maaseik is een oost-west georiënteerde drager voor de ontsluiting van het Maasland. De N78 en de E314 zijn met elkaar verbonden via het op- en afrittencomplex 33.

Busverbindingen Maasmechelen wordt bediend door 6 buslijnen die alle kernen met het openbaar vervoer ontsluiten.

De N78 is van structureel belang voor het regionaal openbaar vervoer. Voor de interne ontsluiting van Maasmechelen gebruiken de lijnbussen veelal de N78 als structurele drager van waaruit de verschillende deelkernen via de intergemeentelijke ontsluitings- of verbindingswegen ontsloten worden.

De N763 Maasmechelen-As takt ter hoogte van het centrum van Mechelen-aan-de-Maas aan op de N78 en is oost-west georiënteerd. De N763 dient als een intergemeentelijke verbindingsweg beschouwd te worden.

In het noorden van de gemeente loopt de N75 een stukje over het grondgebied van Maasmechelen. De 75 verzorgt de verbinding tussen Dilsen-Stokkem en Genk. De N763 takt hierop aan.

3.8.3.

Fietsinfrastructuur

De fietsstructuur kenmerkt zich door een combinatie van functionele en recreatieve fietspaden.

Ontsluitingsweg Naar aanleiding van de hoogdynamische toeristisch-recreatieve ontwikkelingen op het voormalig mijnterrein van Eisden werd een ontsluitingsweg aangelegd tussen het mijnterrein en het op- en afrittencomplex van de E314.

Functionele fietsverbindingen De N78 fungeert als structurele drager voor de ontsluiting van Maasmechelen en het Maasland en vormt samen met de N763 een onderdeel van de regionale fietsstructuur. De jaagpaden langs de Zuid-Willemsvaart zijn aangelegd als vrijliggende fietspaden voor fietsverkeer in beide richtingen.

Binnen de functionele bereikbaarheid per fiets van de scholenstructuur wordt de beperkte oversteekbaarheid van de N78 als belangrijke barrière ervaren aangezien de scholen voornamelijk aan de oostzijde zijn gesitueerd en het gros van het woon- en herkomstgebied van de leerlingen aan de westzijde van de N78.

De weg heeft hoofdzakelijk een ontsluitingsfunctie waarmee wordt bedoeld dat er weinig toegangen tot de weg zijn tussen het op- en afrittencomplex en het mijnterrein. Enkel ter hoogte van het sportpark Maasmechelen en de handelszone Pauwengraaf zijn toegangen gerealiseerd. Deze ontsluitingsweg dient de N78 en de Koninginnelaan te ontlasten van het recreatieve verkeer naar het mijnterrein teneinde de verkeersleefbaarheid van deze wegen te verhogen. De vormgeving van de ontsluitingsweg heeft twee verschillende verschijningsvormen.

Recreatieve fietsroutes Het fietsroutenetwerk Kempen en Maasland (650 km) maakt deel uit van het grensoverschrijdend fietsroutenetwerk Regionaal Landschap Kempen en Maasland en Grensstreek NederlandsLimburg (1000 km). Het fietsroutenetwerk bestaat uit talrijke fietsroutes, die via knooppunten met elkaar verbonden zijn. De bossen, natuurgebieden en Maasdorpen van Maasmechelen zijn opgenomen in dit netwerk. Via de veerponten kan worden aangesloten op het Nederlands netwerk.

Naast dit fietsroutenetwerk zijn ook tal van andere recreatieve routes aanwezig in de gemeente. Bovendien zijn de jaagpaden langs de Zuid-Willemsvaart en de winterdijk langs de Maas belangrijke dragers binnen de recreatieve fietsstructuur.

Het zuidelijk deel – vanaf het op- en afrittencomplex tot aan de rotonde met de Layensweg – ligt verzonken ten opzichte van zijn omgeving. De automobilist heeft geen contact met de onmiddellijke omgeving van de ontsluitingsweg. De ontsluitingsweg kan hier op twee plaatsen door fietsers overgestoken worden naar het jaagpad langs de Zuid-Willemsvaart door middel van fietsersbruggen. Op het noordelijke traject van de ontsluitingsweg – vanaf de rotonde met de Layensweg tot aan het mijnterrein – heeft de automobilist contact met zijn omgeving.

Gemeentelijke verkeerswegen De overige wegen op het grondgebied van de gemeente Maasmechelen zijn gemeentelijke wegen waarbij volgende wegen als plaatselijke verbindingswegen kunnen beschouwd worden: • Oude Baan, • Heirstraat, • Weg naar Zutendaal • Ringlaan • Koning Albertlaan • Tomasboslaan • Koninginnelaan • Zetellaan • Dokter Haubenlaan • Weg naar Geneuth-Grotestraat-Kannegatstraat-Windmolen • Langeweidestraat-Schoorstraat-Pastoor Goossenslaan • Molenstraat-Moleneindstaat-St-Pietersstraat-Eisdenweg Deze verbindingswegen ontsluiten de verschillende kernen en wijken van Maasmechelen en takken bijna allemaal aan op de N78 of op de N763. De wegen die niet werden opgesomd zijn woonstraten en/of landbouwwegen.

3.8.4.

Voetgangersinfrastructuur

In Maasmechelen zij de gebieden gekoppeld aan de handelsvoorzieningen (omgeving Pauwengraaf, centrum Maasmechelen en Jozef Smeetslaan) als wandelgebieden te beschouwen met aangepaste voorzieningen zoals brede voetpaden en autoluwe straten.

In Maasmechelen zijn ook een aantal lokale recreatieve wandelroutes door de bossen van het Nationaal Park Hoge Kempen en de mijncités.

3.8.5.

Waterwegen

Doorheen Maasmechelen lopen twee waterwegen, de ZuidWillemsvaart en de Maas. Beide zijn noord-zuid georiënteerd.

De economische waarde van de Zuid-Willemsvaart is sinds de teloorgang van de steenkoolmijnen en door de geringe diepgang geminimaliseerd tot het sporadische transport van zand en grind en dit ten voordele van de natuurlijke en recreatieve waarde.

Langs het kanaal wordt een jaagpad gesitueerd waarlangs

32

I N F O R M A T I E F het aangenaam fietsen is mede dankzij het verbod voor gemotoriseerd verkeer.

•

• • • • • • •

relatief compacte historische Maasdorpjes. In de Maasvallei is naast de landbouw ook natuur een belangrijke ruimtegebruiker.

De winterdijken en landbouwwegen worden ingeschakeld in een toeristisch-recreatief netwerk van fietspaden die een bovenlokale aantrekkingskracht hebben. Beekvalleien die veelal ontspringen op het Kempisch Plateau kronkelen hier door het landschap om uit te monden in de Maas.

De Zuid-Willemsvaart fungeert als breuk in de wegenstructuur. De overgangen fungeren als trechter voor auto’s, fietsers en voetgangers. De Zuid-Willemsvaart kan binnen Maasmechelen op zeven plaatsen overgestoken worden: N78-Eisden; Langstraat-Eisden; Heirstraat-Maasmechelen (enkel voor fietsers en voetgangers) Dokter Haubenlaan-Maasmechelen Kannegatstraat-Boorsem E314 Pastoor Goossenslaan tussen Uikhoven en Oud-Rekem

Het Kempisch Plateau en de Maasvallei worden door elkaar gescheiden door de steilrand. In het overgangsgebied van deze twee landschappelijke eenheden is een grote concentratie van antropogene elementen terug te vinden. Hier wordt de centraal verstedelijkte band gesitueerd waar activiteiten die betrekking hebben op wonen, werken en ontspannen in een aaneengesloten geheel voorkomen bestaande uit Eisden, Mechelen-aande-Maas en Opgrimbie. Al deze kernen zijn gegroeid langs de verbindingsweg Tongeren-Maaseik. Het traject van de huidige Rijksweg N78 wijkt lichtjes af van de oorspronkelijke Heirbaan maar vormt nog steeds de belangrijkste drager voor Maasmechelen in het algemeen en voor de aaneengesloten kernen op het middenterras in het bijzonder. Niettegenstaande de N78 een structurele drager is voor Maasmechelen betekent de functie van deze weg als ontsluitingsas voor de noord-zuid bewegingen binnen het Maasland ook een belangrijke barrière binnen het woonweefsel.

Er is geen echte concentrisch kernvorming, maar een eerder uitgespreide concentratie van bepaalde voorzieningen in bepaalde zones, vb. administratieve diensten in Mechelen-aan-de-Maas, industrieterrein Oude Bunders, handelscentrum Pauwengraaf, gemeentelijke sportpark te Eisden, hoogdynamische recreatie op het voormalig mijnterrein. In de onmiddellijke omgeving van deze concentratiepolen wordt de bebouwing gekenmerkt door een stedelijk karakter (gesloten bebouwing met meerdere bouwlagen).

Tussen deze voorzieningenconcentraties wordt de rest van de ruimte opgevuld een vrij eenzijdig ééngezinswoningbestand in sociale woonwijken, tuinwijken en residentiële verkavelingen.

Verspreid over de centrale verstedelijkte band zijn verspreide bedrijventerreinen terug te vinden. In het noordoosten van de centrale verstedelijkte band, parallel aan de Zuid-Willemsvaart zijn verschillende kleinere bedrijventerreinen gelokaliseerd Door de stopzetting van de mijnontginningen zijn de watergebonden activiteiten in veel van deze gebiedjes verdwenen.

De Maas is geen bevaarbare waterloop en wordt volledig in functie van de natuur ontwikkeld. Recreatief medegebruik wordt toegelaten onder de vorm van kayak en fietsen op de winterdijk.

Op drie plaatsen op het grondgebied van Maasmechelen is de Maas oversteekbaar: • E314 (ook voor fietsers d.m.v. een fietspad dat over de autosnelwegbrug loopt); - het veerpont ter hoogte van Meeswijk (autoverkeer, voetgangers en fietsers); • het veerpont ter hoogte van Uikhoven (enkel voor voetgangers en fietsers).

Enkel via de E314 is de Maas zonder tussenkomst oversteekbaar.

De volgende overgangen liggen in zuidelijke richting op 15 km te Lanaken en in noordelijke richting op 20 km te Maaseik. Hierdoor vormt de Maas een sterke ruimtelijk-functionele barrière tussen België en Nederland.

3.9.

D E E L

Synthese bestaande ruimtelijke structuur

Kaart 14: Bestaande ruimtelijke structuur Maasmechelen De bestaande ruimtelijke structuur van Maasmechelen wordt geïnterpreteerd als het geheel van drie visueel-landschappelijke, ruimtelijk-samenhangende systemen.

Door de uitdeining van de kernen van Eisden-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas zijn de gebieden ingesloten komen te liggen door activiteiten waar zij ruimtelijk niet mee overeenstemmen. Sommigen van de bedrijventerreinen hebben door middel van een BPA reeds een bestemmingswijziging gekregen. Het bedrijventerrein Op de Berg – gelegen op het Kempisch Plateau – past niet in de ontwikkelingsvisie van het Nationaal Park Hoge Kempen en krijgt een uitdoofscenario toebedeeld. Er kan dus geconcludeerd worden dat een deel van het bestaande aanbod aan bedrijventerrein zullen verdwijnen en dat een andere deel slecht gelokaliseerd ligt. Het verdwijnen van deze bedrijventerreinen betekent echter ook een daling van het tewerkstellingsaanbod in een regio die door de sluiting van de mijnen reeds in een slecht tewerkstellingsgebied ligt.

De drie kenmerkende deelruimten zijn: 1. het Kempisch Plateau 2. de Maasvallei 3. de centrale verstedelijkte band Het westen van de gemeente Maasmechelen bestaat uit het aaneengesloten bosgebied afgewisseld met heidevlakten van het Kempische Plateau. Het geheel is slechts door enkele wegen waarlangs - op enkele schaarse uitzonderingen na - niet gebouwd is. Dit maakt dit gebied tot een waardevol natuurgebied. De uitgestrektheid, homogeniteit en de gaafheid zijn de voornaamste kenmerken. Het Kempisch Plateau als onderdeel van het Nationaal Park Hoge Kempen speelt een belangrijke rol op regionaal niveau op vlak van natuur, landschap en recreatie. De afbakening en uitwerking van dit Nationaal Park schept potenties voor een optimale structurering en verweving tussen natuur en recreatie.

Op het vlak van toerisme is Maasmechelen in volle ontwikkeling.

Met toerisme wil de gemeente zich economisch herprofileren na de sluiting van de mijnen. De belangrijke natuurwaarden en de uitgestrektheid van de landschappen van de Maasvallei en het Kempisch Plateau zijn belangrijke structuren voor het recreatief medegebruik van de open ruimte voor natuurliefhebbers, wandelaars, fietsers en watersporters. De vrijgekomen mijnterreinen in het noorden van de gemeente bieden ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Met het outlet shopping center ‘Maasmechelen Village’, de bioscoop en gevarieerd aanbod aan amusementsactiviteiten (bowling, karting, zweef- en deltavliegen, auto- en motorsport) heeft de gemeente een aanzet gegeven voor ontwikkelingen die kaderen binnen het leisure gebeuren.

Deze hoogdynamische toeristisch-recreatieve activiteiten vormen een aanvulling op de mogelijkheden van cultuurhistorisch

Op of aansluitend aan het Kempisch Plateau komen er enkele activiteiten en functies voor die de natuurlijke landschappelijke en toeristisch-recreatieve kwaliteiten op een negatieve wijze beïnvloeden.

In het oosten van de gemeente Maasmechelen meandert de Maas door haar alluviale vlakte: een grensoverschrijdend open ruimte gebied dat zich naar het westen toe uitstrekt tot aan de Zuid-Willemsvaart en waar het open landschap van weiden en akkers af en toe onderbroken wordt door de aanwezigheid van

33

I N F O R M A T I E F

wooneenheden gerealiseerd24. Als deze 768 gerealiseerde wooneenheden binnen het kleinstedelijk gebied worden afgetrokken van de 1 211 gerealiseerde wooneenheden in de totale gemeente, rest een verschil van 443 woningen die worden verondersteld opgericht te zijn in het buitengebied.

bezienswaardigheden uit het mijnverleden, de Maasdorpen en het kasteelpark Vilain XIIII en de natuurgerichte zachte recreatie dat de Maasvallei en het Nationaal Park Hoge Kempen biedt. Door het aanbod van deze beide recreatievormen wordt een breder publiek bereikt. Er is echter een gebrekkige afstemming tussen de verschillende recreatiemogelijkheden onderling.

1.1.3.

De N78 zorgt samen met de E314 voor een goede ontsluiting van de gemeente met de ruimere regio. De verplaatsingen naar Maasmechelen zijn echter wel éénzijdig op de auto gericht. Een regionale bereikbaarheid via het openbaar vervoer ontbreekt. Ter ondersteuning van de toeristisch-recreatieve reconversie van het voormalig mijnterrein werden grote parkeerterreinen aangelegd.

DEEL 4: 1.

D E E L

Overzicht nieuwbouwbehoefte 2003-2007

1.1.3.1. In het kleinstedelijk gebied Tabel 3: Overzicht nieuwbouwbehoefte 2003-2007 in het kleinstedelijk gebied

PROGNOSES

taakstelling kleinstedelijk gebied 1992-2007

2.285*

- reeds gerealiseerd in periode 1992-2002

-768**

resterende taakstelling 2003-2007

1.517

* de taakstelling voor het kleinstedelijk gebied Maasmechelen, verrekend na de herziening van het RSV. ** dit cijfer werdt overgenomen uit het ontwerp afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen (p.30) ten einde het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan en de afbakening kleinstedelijk gebied op elkaar af te stemmen.

WONEN

In de provincie Limburg zet men zich achter de principes van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen om een halt toe te roepen aan de verdere versnippering van de open ruimte door de stedelijke gebieden en de goed ontsloten buitengebiedkernen prioritair te ontwikkelen.

1.1.3.2. In het buitengebied

Omdat de gemeente Maasmechelen een woonbeleid wenst uit te bouwen, dat evenwel rekening houdt met de vooropgestelde trendbreuk, is het opportuun om rekening te houden met de bestaande toestand. De prognose die door de provincie naar voor wordt geschoven voor de planperiode 1992-2007 wordt aangevuld met een prognose voor de periode 2008-2013 (JANUS-II). Het resultaat van beide prognoses zal aangeven hoeveel bijkomende wooneenheden er nodig zijn voor de planperiode 2003-2013.

Tabel 4: Overzicht nieuwbouwbehoefte 2003-2007 in het buitengebied

Bij de opmaak van dit hoofdstuk werden de gegevens met betrekking tot het kleinstedelijk gebied overgenomen uit de nota “Afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen”, opgemaakt door Iris Consulting. Voor het buitengebied werden de gegevens gebruikt uit de “Woonbehoeftestudie Maasmechelen”, opgemaakt door A+D Milieu & Iris Consulting.

* het richtcijfer volgens het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg voor bijkomende wooneenheden in het buitengebied van de gemeente Maasmechelen ** de aangroei van het totale aantal huishoudens in de gemeente tussen 1992 en 2002 wordt geraamd op 1 211, de aangroei van het aantal huishoudens in het kleinstedelijk gebied wordt binnen de nota van de afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen aangeduid als 768, het verschil van beide geeft de aangroei van het aantal huishoudens in het buitengebied nl. 443.

1.1.

Wonen in Maasmechelen binnen de planperiode van het RSV 1992-2007

1.1.1.

Bevolkingsprognose 1992-2007

-443**

resterende behoefte 2003-2007

553

Wonen in Maasmechelen tussen 2007 en 2013

De planperiode van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Maasmechelen reikt verder dan de vooropgestelde planperiode in het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg. Ook na 2007 dient Maasmechelen een taakstelling inzake wonen op te vangen. Om een bijkomende behoefte inzake woningbouw te kennen voor de planperiode 2007-2013 maakt de gemeente Maasmechelen gebruik van het JANUS II-model om een gesloten bevolkingsprognose te maken voor periode 2003-2013. Voor het berekenen van de behoefte wordt enkel rekening gehouden met de tweede periode van vijf jaar. Met de eerste periode wordt geen rekening gehouden omdat deze reeds vervat zit in bovenstaande prognose.

Aan de kernen in het buitengebied wordt geen kwantitatieve taakstelling gegeven. In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg wordt in het informatief deel wel een richtcijfer aangegeven voor de bijkomende wooneenheden volgens de natuurlijke groei gedurende de planperiode 1992-2007. Voor de kernen die buiten het kleinstedelijkgebied zijn gelegen wordt dit cijfer geraamd op 996 wooneenheden22.

Reeds gerealiseerd in de periode 1992-2002

Om een goed beeld te krijgen van de reeds gerealiseerde wooneenheden wordt de aangroei van het aantal gezinnen in rekening gebracht. Om de behoefte te actualiseren wordt er van uitgegaan dat elk bijkomend gezin gelijk staat met één bijkomende wooneenheid.

1.2.1.

Bevolkingsprognose 2003-2013 volgens JANUS-II

Een bevolkingsprognose is gebaseerd op 3 grote veranderlijken, namelijk de overlevingskansen, de vruchtbaarheid en de migratie.

Voor de bevolkingsprognose van Maasmechelen wordt uitgegaan van volgende veronderstellingen, als gewogen gemiddelden ten opzicht van de voorspellingen voor Vlaanderen:

In de periode 1992-2002 werden er 1 211 nieuwe gezinnen23 ingeschreven in de gemeente Maasmechelen en dus 1 211 bijkomende wooneenheden gerealiseerd. Volgens de afbakeningsnota kleinstedelijk gebied Maasmechelen werden binnen het kleinstedelijk gebied Maasmechelen 768 21 De taakstelling voor de kleinstedelijke gebieden werd na de herziening van het RSV herrekend. 22 Prov. Ruimtelijk Structuurplan Limburg, tabel 24

996*

- reeds gerealiseerd in periode 1992-2002

1.2.

Elk kleinstedelijk gebied krijgt een richtinggevende kwantitatieve taakstelling opgelegd. Maasmechelen heeft een taakstelling van 2 285 wooneenheden21 voor de periode van 1992-2007.

1.1.2.

nieuwbouwbehoefte buitengebied 1992-2007

•

34

een stijgende levensverwachting bij geboorten voor vrouwen (van 82 in 2003 tot 83,82 in 2013) en mannen (van 76,26 in 2003 tot 78,26 in 2013);

23 Aangroei v.h. aantal huishoudens: 13.408 (01-01-2003) - 12.197 (1991) 24 Iris Consulting, afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen, eindrap, 1995

I N F O R M A T I E F • • •

een vruchtbaarheidscijfer dat licht stijgt van 1,62 in 2003 naar 1,66 in 2013; een migratie in evenwicht (per geslacht en per leeftijdsgroep), dus migratiesaldo=0.

Deze parameters werden, samen met de bevolkingssamenstelling volgens geslacht en leeftijd, ingevoerd in het JANUS II-model, ontwikkeld door de Vrije Universiteit Brussel .

De totale nieuwbouwbehoefte voor Maasmechelen in de periode 2003-2013 bedraagt 2 456 woningen, waarvan er 1 787 in het stedelijk gebied en 669 in het buitengebied dienen gerealiseerd te worden.

Tabel 5: Overzicht nieuwbouwbehoeften voor de planperiode 2003-2013

Uit de prognose blijkt dat het totaal aantal inwoners in Maasmechelen binnen de periode 2003-2013 zal stijgen met bijna 1 200 inwoners (1 186). In de eerste periode van vijf jaar zal het aantal inwoners toenemen tot 36 612 (of een stijging van ca. 140 inwoners per jaar) en in de tweede periode tot 37 109 inwoners (of een stijging van ca. 100 inwoners per jaar). Enkel met deze laatste periode (een toename van 497 inwoners) zal rekening worden gehouden (planperiode 2007-2013).

1.2.2.

D E E L

** Dit cijfer houdt geen rekening met inwijking/uitwijking; het is gebaseerd op een gesloten prognose. De behoefte voor de planperiode 2003- 2007 daarentegen houdt wel rekening met inwijking en uitwijking en is bijgevolg een open prognose.

Gezinsprognose

Om een prognose van het aantal gezinnen te maken, wordt vertrokken van de te verwachten evolutie van de gemiddelde gezinsgrootte.

1.4.

Theoretisch aanbod woningbouwmogelijkheden

Een algemene trend in Vlaanderen is een daling van de gemiddelde gezinsgrootte. Er wordt verwacht dat deze daling zich ook in de toekomst zal doorzetten, waarbij weliswaar op middellange termijn de daling steeds minder snel zal gaan.

Met andere woorden de evolutie verloopt min of meer volgens de kwadratische functie. Uit verscheidene prognosemodellen (evolutie 1991-1997 aangevuld met MIRA-prognose voor Vlaanderen, provincie Limburg en arrondissement Tongeren) werd een dergelijke functie berekend. Voor de periode 2003-2013 blijkt de berekende functie voor het arrondissement Tongeren het best de waargenomen evolutie in Maasmechelen te benaderen.

1.4.1.

Aanbod aan onbebouwde percelen

Binnen de hypothese van afbakening van het kleinstedelijk gebied beschikt Maasmechelen over een theoretisch aanbod van 1 784 wooneenheden26 (april 2004) die gerealiseerd kunnen worden op onbebouwde percelen die gelegen zijn langs uitgeruste weg en in goedgekeurde verkavelingen. Op dit theoretisch aanbod werd geen correctie doorgevoerd i.f.v. appartementsbouw.

In het buitengebied beschikt Maasmechelen over een theoretisch aanbod van 632 wooneenheden die gerealiseerd kunnen worden op onbebouwde percelen die gelegen zijn langs uitgeruste weg en in goedgekeurde verkavelingen.

Toepassing van de berekenende gemiddelde gezinsgrootte op het gepronostikeerde aantal inwoners, geeft een stijging van het aantal gezinnen in Maasmechelen van 13 408 in 2003 tot 13 915 in 2007 en 14 301 in 2013. Een stijging van 893 gezinnen over een periode van tien jaar wat overeenkomt met een gemiddelde stijging van ca. 100 gezinnen per jaar in de eerste periode en ca. 77 gezinnen per jaar in de tweede periode. Enkel met de prognose van het aantal gezinnen in de tweede periode (een toename van 386 gezinnen) wordt rekening gehouden (planperiode 2007-2013).

Binnen het aanbod aan onbebouwde percelen moet een onderscheid gemaakt worden tussen percelen gelegen in goedgekeurde verkavelingen en die buiten goedgekeurde verkavelingen. Bij die laatste groep wordt uitgegaan van een realisatiegraad van 30% op 10 jaar. Voor percelen gelegen in goedgekeurde verkavelingen wordt een veel hogere realisatiegraad gehanteerd, nl. 80% op 10 jaar, omdat deze kavels specifiek met het oog op bebouwing zijn gecreëerd en omdat de lokale overheid door middel van een bouwverplichting veel meer vat heeft op deze realisatiegraad. De inventaris op basis van het kadasterplan liet niet toe om eenduidig het onderscheid te maken tussen beide soorten kavels. Daarom wordt uitgegaan van een 50/50 verhouding. Zo komt de gemiddelde realisatiegraad voor onbebouwde percelen langs uitgeruste weg op 55% op 10 jaar.

Overzicht nieuwbouwbehoefte 2007-2013

Indien gesteld wordt dat elk bijkomend gezin gelijk is aan een bijkomende woning dan dienen er voor de planperiode 2007-2013 386 bijkomende woningen voorzien te worden. Indien hierop de 70/30 verhouding voor het stedelijk gebied/buitengebied wordt toegepast dan betekent dit dat er 270 woningen dienen voorzien te worden in het stedelijk gebied en 116 woningen in het buitengebied.

1.3.

Raming van de kwantitatieve woningbehoefte voor de periode 2003-2013

In een eerste stap bij de bepaling van het aanbod is nagegaan hoeveel vrijliggende kavels langs uitgeruste weg en in goedgekeurde verkaveling gelegen zijn. Hiermee worden de percelen bedoeld die door verkaveling of een bestemmingsplan een woonbestemming hebben en waarvoor in principe een stedenbouwkundige vergunning kan aangevraagd en verleend worden. Elke kavel wordt verondersteld ingenomen te worden door een ééngezinswoning.

Toepassing van deze prognose op Maasmechelen geeft een daling van de gemiddelde gezinsgrootte van 2,67 in 2003 naar 2,59 in 2013. Deze waarden liggen hoger dan de globale gemiddelde gezinsgrootte in Vlaanderen, zoals voorspeld door het NIS.

1.2.3.

Hierbij wordt gekeken naar een periode van telkens 5 jaar (20032007 en 2008-2013). Aldus komt de gemiddelde realisatiegraad voor onbebouwde percelen langs uitgeruste weg op 33% op 5 jaar. Dit betekent dat bij de confrontatie van behoefte en aanbod rekening wordt gehouden met een aanbod van 589 percelen langs uitgeruste weg in het kleinstedelijk gebied (33% van 1 784) en 208 percelen langs uitgeruste weg in het buitengebied (33% van 632) binnen een periode van 5 jaar.

Voor het berekenen van de nieuwbouwbehoefte wordt rekening gehouden met de resttaak voor de planperiode 2003-2007 (zoals afgeleid uit de taakstelling voor het kleinstedelijk gebied en de reeds gerealiseerde woningen in de periode 1992-2003) en met de tweede periode van de JANUS-prognose voor 2003-2013. De cijfers worden in onderstaande tabel schematisch weergegeven.

1.4.2.

35

Aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden

26 Iris Consulting, afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen, eindrapport mei 2005, p. 34

I N F O R M A T I E F

D E E L

Kaart 15: Aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden

1.5.

Een tweede categorie in het aanbod aan potentiële bouwmogelijkheden zijn de nog niet ontwikkelde binnengebieden en grote aaneengesloten woon- en woonuitbreidingsgebieden.

Onder binnengebieden worden die gebieden verstaan die nog niet ontsloten zijn door wegen of nutsvoorzieningen. Met een binnengebied met een oppervlakte kleiner of gelijk aan 0.5 ha wordt geen rekening gehouden.

Confrontatie van vraag en aanbod

Bij de confrontatie van vraag en aanbod wordt nagegaan in welke mate Maasmechelen haar taakstelling en behoefte naar woningbouw kan opvangen.

Wat het aanbod betreft, wordt rekening gehouden met het aanbod aan onbebouwde percelen en met (te ontwikkelen) binnengebieden.

Ook de gebieden die in aanmerking komen voor een revitalisering of herbestemming naar wonen worden in aanmerking genomen.

In onderstaande tabellen wordt een overzicht gegeven van de mogelijke binnengebieden in Maasmechelen. Het potentieel aantal wooneenheden is per gebied aangegeven. Het richtcijfer dat gehanteerd wordt voor het berekenen van het potentieel aantal wooneenheden, is 25 woningen per hectare binnen het kleinstedelijk gebied en 15 woningen per hectare in het buitengebied.

Om de resterende taakstelling in het kleinstedelijk gebied van 1 517 woningen binnen de planperiode van het RSV te realiseren moeten naast de realisatie van de percelen langs uitgeruste weg, nog 928 wooneenheden in binnengebieden gerealiseerd worden. In principe volstaat het potentiële aanbod van 3 997 wooneenheden in binnengebieden daarvoor ruimschoots. Na de resterende planperiode van het RSV (2003-2007) moet in principe het aanbod aan onbebouwde percelen voldoende zijn om de natuurlijke aangroei op te vangen.

Tabel 6: Aanbod aan potentiële inbreiding- en uitbreidingsgebieden in het kleinstedelijk gebied (zie pagina 111!)

Om de resterende behoefte in het buitengebied van 553 woningen binnen de planperiode van het RSV te realiseren moeten, naast de realisatie van de percelen langs uitgeruste weg, nog 345 wooneenheden in binnnengebieden of woonuitbreidingsgebieden gerealiseerd worden. Ook hiervoor volstaat het potentiële aanbod van 933 wooneenheden in binnengebieden ruimschoots. Ook na de planperiode blijft het potentiële aanbod voldoende.

Het aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden in het buitengebieddeel van de gemeente is hierna weergegeven.

Waar deze gebieden in ‘woonuitbreidingsgebied’ gelegen zijn volgens het gewestplan, is ook aangegeven hoe deze gebieden in de Atlas van de woonuitbreidingsgebieden in Vlaanderen gecodeerd worden.

De toetsing van de behoefte aan het aanbod geeft aan dat in de gemeente Maasmechelen voldoende bouwmogelijkheden bestaan binnen het potentiële aanbod. Het aanbod aan bouwmogelijkheden die onmiddellijk op de markt komen is echter ontoereikend om de eigen groei aan nieuwe gezinnen op te vangen en de kleinstedelijke taakstelling te realiseren. De gemeente Maasmechelen zal dus initiatieven moeten nemen om nieuwe gebieden te ontwikkelen.

De Atlas van de woonuitbreidingsgebieden geeft voor elk woonuitbreidingsgebied in Vlaanderen aan of het vanuit beleidsmatig en planologisch oogpunt (Vlaams niveau) kan ontwikkeld worden voor woningbouw (na ordening d.m.v. BPA, RUP of verkavelingsvergunning). De Atlas houdt rekening met de opties van de op dit moment gekende plannen (algemeen plan van aanleg (APA), bijzonder plan van Aanleg (BPA), ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP), gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS), afbakeningsprocessen stedelijke gebieden, duinendecreet, habitatrichtlijngebieden, goedgekeurde niet-vervallen verkavelingen, woningbehoeftestudies, principiële akkoorden, enz.). Belangrijk: de Atlas vervangt de genoemde plannen niet.

Deze plannen kunnen wijzigen en er kunnen plannen bijkomen.

Bijgevolg is de Atlas slechts een momentopname, die regelmatig zal moeten bijgewerkt worden om zijn actualiteitswaarde te behouden. De Atlas is een beleidsdocument en een consultatie-instrument zonder juridische waarde dat vooral in het kader van de omzendbrief over het ontwikkelen van woonuitbreidingsgebieden (RO 25/10/2002) wordt gehanteerd. Op basis van de woonbehoeftenstudie en ruimtelijke visie kunnen in het gemeentelijk structuurplan andere keuzes m.b.t. de te ontwikkelen woonuitbreidingsgebieden gemaakt worden.

1.6.

Doelgroepenbeleid

1.6.1.

Sociale huisvesting

Maasmechelen heeft een ruim aanbod aan sociale woningen. Er zijn twee sociale huisvestingsmaatschappijen werkzaam in de gemeente: • •

Maaslands Huis: 1 505 sociale huurwoningen (858 ééngezinswoningen en 647 appartementen) en 713 sociale koopwoningen (uitsluitend ééngezinswoningen); Kleine Landeigendom: 459 sociale koopwoningen (uitsluitend ééngezinswoningen),

Samengeteld geeft dit 2 677 sociale wooneenheden wat overeenkomt met 20,5% van het totale woningbestand. Dit cijfer overschrijdt ruimschoots het Vlaams gemiddelde (10%). De provincie streeft naar een aandeel van minimum 10% sociale woningen, zoals gedefinieerd in de Vlaamse wooncode27.

De nieuwbouwbehoefte voor 2003-2013 bedraagt 2 836 wooneenheden. Wanneer dit cijfers wordt opgesteld bij het bestaande aantal wooneenheden28 maakt dit een totaal van 16 056 wooneenheden in 2013. Indien ervan wordt uitgegaan dat het percentage aan sociale woningen in Maasmechelen gelijk blijft, dan zal de gemeente in 2013 nog steeds een percentage van 16,6 % aan sociale wooneenheden tellen.

Tabel 7: Aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden in het buitengebied (zie pagina 112!)

* Gebaseerd op ontwerpvoorstel volgens het ontwikkelingsplan Vucht opgemaakt door Groep Delta Stedenbouw ** Het BPA Uikhoven werd bij ministrieel besluit slechts gedeeltelijk goedgekeurd waardoor in plaats van de oorspronkelijke 80 wooneenheden slechts 20 wooneenheden kunnen gerealiseerd worden. .

1.6.2.

Huisvesting voor senioren

De trend van de vergrijzing van de bevolking doet zich, net als algemeen over Vlaanderen, ook voor te Maasmechelen.

Volgens de prognose zal het aandeel 65-plussers stijgen van een

36

27 Ruimtelijk Structuurplan Limburg, richtinggevend deel, p.201 28 Op 01-01-2002 telde Maasmechelen 13.220 gezinnen en woonheden

I N F O R M A T I E F

D E E L

percentage van 27,5% in 2003 tot 34,5% in 2013 op het totale inwoneraantal.

De toenemende veroudering vertaalt zich in een nood aan aangepaste woningen. Een deel van de verouderende bevolking zal nood hebben aan zorgwonen (serviceflats en rusthuisbedden) terwijl een ander deel vooral zal zoeken naar kleinere wooneenheden zoals appartementen.

2.

BEDRIJVIGHEID

2.1.

Regionale bedrijvigheid

2.1.1.

Aanbod

De behoefte aan vormen van zorgwonen wordt berekend op basis van de janus-II prognose. Hierbij dient in het achterhoofd gehouden te worden dat de janus-II prognose een gesloten prognose is. Gezien de selectie van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied en de hierbij opgelegde taakstelling om ongeveer 800 gezinnen extra te huisvesten moet bij de hierna berekende cijfers rekening gehouden worden dat de reële behoefte deze cijfers nog zal overstijgen.

De gemeente Maasmechelen heeft beperkte beschikbare ruimte voor regionale bedrijvigheid op korte termijn. Deze ruimte bevindt zich uitsluitend op het bedrijventerrein Oude Bunders.

De provincie heeft een provinciaal RUP opgemaakt om extra gehypothekeerde oppervlakte (reservatiestrook omleidingsweg N78) op de markt te brengen. Door recente aanleg van een stuk weg op het bedrijventerrein konden weer een deel percelen worden uitgegeven. De opmaak van het BPA Kikbeek maakt enkele terreinen definitief niet-realiseerbaar.

Sinds 1 april 1998 geldt in Vlaanderen een programmatienorm inzake serviceflats. Volgens deze norm moeten er in een gemeente 2 serviceflats aanwezig zijn per 100 personen die 65 jaar of ouder zijn.

Tabel 8: Behoefte serviceflats

Voor rusthuisbedden worden gelijkaardig programmatienormen gehanteerd, zij dat hier per vijfjaarlijkse leeftijdsklassen verschillende percentages worden gehanteerd.

2.1.2.

Vraag

Een deel van de ruimtebehoefte komt voort uit de herlocalisatie van het regionaal bedrijventerrein ‘Op de Berg’ (60 ha) op lange termijn.

Vanuit de markt is er behoefte aan een groot bedrijventerrein (richtcijfer van ca. 90 ha, waarvan 60 ha op lange termijn).

Tabel 9: Behoefte rusthuisbedden

VRAAG

AANBOD

Korte termijn (2004-2006)

12 ha

12,32 ha

Middellange termijn (2006-2010)

13 ha

Lange termijn (na 2010)

60 ha

Subtotaal

90 ha

Bijkomend noodzakelijke ijzeren voorraad (2 x KI)

24 ha

Totaal

114 ha

12,32 ha

12,32 ha

In totaal dient op termijn ca. 100 ha bijkomende oppervlakte voor regionale bedrijvigheid gezocht te worden. Hiervan is 60 ha op langere termijn. Op korte termijn (rekening houdende met PRUP en noodzakelijke ijzeren voorraad) is er een beperkt tekort aan ruimte. Er dient bijkomend terrein gezocht te worden.

37

I N F O R M A T I E F

2.2.

Lokale bedrijvigheid

2.2.1.

Aanbod

De behoefte aan nieuwe terreinen voor bedrijven is sterk afhankelijk van conjuncturele schommelingen en het aanbod aan vestigingsmogelijkheden. Het enige terrein waar nog mogelijke vestigingsplaatsen zijn voor nieuwe lokale bedrijvigheid is op het bedrijventerrein Maneborn. De vestigingsmogelijkheden op dit bedrijventerrein zijn onderhevig aan tamelijk strenge voorschriften.

Volgens inventarisatie van de GOM Limburg (revisie april 2004) zijn er nog 8 percelen beschikbaar met een totale oppervlakte van 3,1 ha.

Figuur 9: De bezetting van het bedrijventerrein Maneborn29 geel = beschikbaar, groen = (tijdelijk) niet beschikbaar, roze = bedrijfsiname, donkerblauw = leegstand

29 Bron: www.gisvlaanderen.be/geo-vlaanderen/bedrijventerreinen

38

D E E L

I N F O R M A T I E F

2.2.2.

•

•

•

•

Van de effectief ingenomen oppervlakte of nu nog beschouwd als ontwikkelbare oppervlakte voor bedrijventerrein zal op termijn ca. 5 ha verdwijnen. De compensatiebehoefte aan bestemmingen voor lokale bedrijven bedraagt dus ca. 5 ha.

Vraag

Om de behoefte inzake bijkomende ruimte voor lokale bedrijvigheid te kennen worden volgende factoren onderzocht: de herlocalisatiebehoefte, enerzijds van bedrijven die in woongebied zijn gelegen en niet meer optimaal kunnen functioneren op hun huidige locatie, hetzij vanuit bedrijfsoogpunt, hetzij vanuit de draagkracht van de omgeving; anderzijds van zonevreemde bedrijven die omwille van hun schaal de draagkracht van de omgeving overschrijden en niet meer op hun huidige locatie kunnen groeien; de behoefte aan compensatie van bestaande (lokale) bedrijventerreinen die op termijn niet meer voor bedrijfsvestiging in aanmerking zullen komen de behoefte aan terreinen voor nieuwe bedrijven die niet verweven kunnen worden in een woonomgeving.

Behoefteraming nieuwe bedrijven Om inzicht te krijgen in de dynamiek van nieuwe, lokale bedrijfsinitiatieven in de gemeente wordt gekeken naar het aantal bedrijven dat in de voorbije 5 jaar werd opgestart op het bedrijventerrein Maneborn. Hiervoor werd gebaseerd op een inventaris van de kandidaatkopers voor industriegronden in Maasmechelen afkomstig van de diensten economie en grondbeleid.

Er werd enerzijds gekeken naar het aantal bedrijven die de voorbije vijf jaren werden opgestart op Maneborn.

Er werd anderzijds geteld hoeveel kandidaten die geïnteresseerd waren in bedrijfsgrond in Maasmechelen, effectief in aanmerking kwamen om zich te vestigen op Maneborn m.a.w. er werd gekeken op de lijst van de kandidaat kopers wie voldeed aan de voorschriften m.b.t. vestiging op het bedrijventerrein Maneborn.

Herlocalisatiebehoefte De problematiek van de zonevreemde en/of hinderlijke bedrijven in Maasmechelen is echter beperkt. De bedrijven zijn gelegen in woongebied of woongebied met landelijk karakter. De situatie van zonevreemdheid komt voornamelijk voort uit het feit dat de bedrijven gedeeltelijk in agrarisch gebied gelegen zijn of bij uitbreiding in agrarisch gebied zouden komen liggen. Bovendien kunnen deze bedrijven omwille van de aard van hun activiteiten op hun huidige locatie behouden blijven.

Volgende bevindingen werden vastgesteld: • er deden 50 kandidaten navraag naar de mogelijkheden voor vestiging in Maasmechelen; • er vestigden zich de laatste vijf jaar 6 nieuwe bedrijven op Maneborn; • er waren 21 kandidaten die voldeden aan de voorschriften om zich te vestigen op Maneborn en die niet in aanmerking kwamen als verweefbaar met de woonfunctie. De vaak aangehaalde reden waarom deze kandidaten zich uiteindelijk niet vestigden op Maneborn waren ofwel een te dure grondprijs ofwel dat zij elders reeds aanbod hadden gevonden.

Aan een bruto-oppervlakte van 0,25 ha geeft dit volgende nodige oppervlakte voor de planperiode 2003-2013:

Er is geen vraag naar bijkomende ruimte in functie van te herlocaliseren bedrijven.

Compensatiebehoefte De gemeentelijke visie over de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, houdt o.a. in dat een aantal zones die nu of tot voor kort als bedrijventerrein waren bestemd, in de toekomst niet meer in aanmerking komen als bedrijventerrein (zie richtinggevend deel van dit structuurplan). Ze zullen herbestemd worden en de huidige bedrijvigheid zal er uitdoven en/of herlocaliseren. Dit verlies aan bedrijventerrein moet (op meer geschikte locaties) gecompenseerd kunnen worden, om het functioneren van de secundaire sector op peil te houden.

Voor de industrieterreinen Op den Berg en Sint-Barbara is/ wordt een andere bestemming vooropgesteld. Deze worden echter als regionale bedrijventerreinen beschouwd en worden niet in rekening gebracht in de behoeftebepaling voor lokale bedrijventerrein.

1+12+2= 15 ha

tot. opp. op 5 jaar

tot. opp. op 10 jaar

effectief op Maneborn gevestigd over periode van 5 jaar

6

0,25 ha

1,50 ha

3 ha

max.

potentiêle kandidaatkopers over periode van 5 jaar

21

0,25 ha

5,25 ha

10,50 ha

Confrontatie van vraag en aanbod

De behoefte bedraagt tussen de 8 ha en 15 ha. Het beschikbare aanbod waar behoeftes kunnen opgevangen is ca. 3 ha.

Een gemeente wenst een lokaal bedrijventerrein te ontwikkelen met een richtinggevende oppervlakte van 5 ha binnen de planperioden (2007). Het beschikbare aanbod (min. vraag - huidig aanbod) is hierbij in rekening gebracht. Gezien de huidige planperiode tegen het einde loopt wil de gemeente reeds een tweede richttinggevende oppervlakte van 5 ha in rekening brengen.

[5ha (huidige planperiode) + 5 ha (volgende planperiode)] = 10 ha De gemeente wenst bijgevolg een oppervlakte aan te duiden van 7 ha waarbij de strikte voorwaarde geldt dat 5 ha van deze oppervlakte niet kan worden ontwikkeld voordat de huidige planperiode is verstreken. Er kan wel een globaal planningsinitiatief voor de volledige oppervlakte worden opgemaakt binnen de huidige planperiode maar een gefaseerde

Voor het KMO-gebied Draaimortel is vooropgesteld dat bij het uitdoven of herlocaliseren van het huidige bedrijf de vrijgekomen terreinen mee opgenomen worden als potentiële woonzone. Dit zou betekent dat ook hier ca. 2 ha verdwijnt.

1+2+2= 5 ha

opp./ bedrijf

min.

2.2.3.

De KMO-zone ’t Greven (Grote Molen) zal opgaan in een herbestemming van het ruimere gebied Grote Molen met het oog op de verdere versterking van het leisuregebeuren (eventueel aangevuld met andere stedelijke functies zoals wonen). De (ingenomen) oppervlakte van ’t Greven bedraagt ongeveer 2 ha.

Het volledige gebied Grote Molen (nu bestemd als KMO-gebied in het gewestplan) heeft een oppervlakte van ca. 12 ha, maar hiervan wordt nu reeds het overgrote deel als niet-ontwikkelbaar beschouwd.

max. scenario

aant.

Er kan geconcludeerd worden dat een zinvol beleid naar bijkomende ruimte voor lokale bedrijvigheid tussen de 3 ha en de 10 ha ligt. Op korte termijn is het beschikbare aanbod op het bedrijventerrein Maneborn voldoende om de vraag in te vullen.

Op langere termijn zal bijkomende ruimte voor bedrijvigheid gezocht moeten worden.

Voor het KMO-gebiedje Kerkstraat (Opgrimbie) wordt een uitdoving of herlocalisatie van de huidige bedrijvigheid voorgesteld, waardoor deze op termijn hun huidige bestemming als zone voor KMO en ambachtelijke bedrijven verliest en niet meer in aanmerking komt voor bedrijfsontwikkelingen. De oppervlakte bedraagt bijna 1 ha.

min. scenario

D E E L

39

I N F O R M A T I E F ontwikkeling moet een vereiste zijn.

DEEL 5:

• •

KNELPUNTEN, BEDREIGINGEN, KWALITEITEN EN POTENTIES

• •

Knelpunten en bedreigingen zijn veelal algemene of ruimtelijke problemen die zich voordoen in de gemeente en waarvoor een oplossing gezocht dient te worden. Kwaliteiten en potenties zijn aspecten of gebieden die mogelijkheden bieden voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente. Algemeen kan men spreken van ‘aandachtspunten’ voor het gemeentelijk structuurplan.

1.

D E E L

•

• •

KNELPUNTEN EN BEDREIGINGEN

Kaart 16: Knelpunten en bedreigingen •

1.1.

• • •

•

• • •

•

De gemeente zoekt naar nieuwe tewerkstellingsmogelijkheden na de sluiting van de mijnen Als gevolg van de mijnontginning heeft Maasmechelen in het verleden een primaire rol gespeeld in het aantrekken van arbeiders. Als gevolg hiervan is het aandeel aan lagere sociale klassen nog steeds erg groot. Om haar stedelijke leefbaarheid te versterken heeft de gemeente nood aan een meer evenwichtige bevolkingssamenstelling.

De vier pijlers waarop het toeristisch-recreatief product gebaseerd is in Maasmechelen staan eerder los van elkaar.

Natuur speelt zich af in de open ruimte gehelen, cultuur, shopping en amusement vinden hoofdzakelijk plaats in het stedelijk gebied. Er is slechts beperkte interactie.

1.2.

•

Algemeen

•

•

Laag 1: open ruimte

De aard van de bodem (grindlagen) in de Maasvallei en ingrepen als het rechttrekken van de rivier, de indijking van het natuurlijk overstromingsgebied, terreinvervlakking, verharding van het grondoppervlak, het dempen van sloten, het kanaliseren van beken, … leiden tot een versnelde wateraanvoer waardoor de kans op overstromingen toeneemt.

Versnippering van de grootschalige aaneengesloten eenheid van het Kempisch Plateau door een doorsnijding van lijninfrastructuren en de aanwezigheid van enclaves.

Het schuttersterrein van “Maasmechelen 1-2” wordt gesitueerd in natuurgebied wat volgens de Vlarem IIwetgeving niet wordt toegestaan.

In de uiterwaarden van de Maas bevinden zich twee voormalige veerhuisjes. In het kader van de uitwerking van het project ‘Levende Grensmaas’ dienen deze veerhuisjes verwijderd te worden. Het betreft het café “Overzet” aan het autoveer in Meeswijk en het veerhuisje in de Halstraat.

Vooral het voormalige veerhuisje in Meeswijk heeft een bijzondere waarde. De afbraak betekent een verlies van een belangrijk en symbolisch ankerpunt binnen het collectief geheugen en de sociale structuur van Maasmechelen.

Bovendien is het een belangrijk rustpunt binnen het toeristisch-recreatief fietsverkeer op de winterdijk.

1.3.

• •

• • • •

Laag 2: bebouwde ruimte 40

De aanwezigheid van de enclaves op het Kempisch Plateau zijn storend voor de ontwikkeling van de natuurfunctie en worden op termijn verwijderd. Hierdoor zal het bedrijventerrein “Op de Berg” verdwijnen en zodoende ook tewerkstellingsplaatsen voor de gemeente.

Rechtszekerheid van zonevreemde constructies (woningen, bedrijven en recreatie).

Schaalbreuk met de historische bebouwingstypologie door bouw van meergezinswoningen en appartementen waarbij overeenstemming met de bouwtypologie van de Maasdorpen verworpen wordt.

Stopzetting van de functie van het kasteel Vilain XIIII als rust- en verzorgingstehuis brengt het bewaken van het erfgoed in het gedrang. Er dient een nieuwe omkadering voor het kasteel te worden gezocht om het kasteel te vrijwaren van verval.

Er is een tekort aan overnachtingmogelijkheden voor fietsen natuurgericht toerisme.

De ligging van Opgrimbie binnen de centrale verstedelijkte band omgeven door hoogdynamische activiteiten zoals de autosnelweg en de geplande uitbreiding van het bedrijventerrein ‘Oude Bunders’ hypothekeren de landelijkheid en rust van de woonkern.

De leefbaarheid van de dorpen gaat achteruit door de veranderende demografische evolutie namelijk meer ouderen en minder jonge gezinnen in de dorpen.

Door het verspreid ontwikkelen van verschillende gelijkgetinte functies komen de bestaande commerciële centra in de centrale verstedelijkte band onder druk te staan. Er moet op gelet worden dat de verschillende ontwikkelingen als complementair aan elkaar worden ontwikkeld om te vermijden dat er een concurrentieslag ontstaat tussen de verschillende commerciële centra en hierdoor de kwaliteit achteruitgaat.

In de centrale band zijn in het verleden een aantal tuinwijken ontwikkeld die een belangrijke stedenbouwkundige en architecturale waarde hebben.

De woningen in deze tuinwijken werden de laatste jaren aan particulieren verkocht. Omdat de woningen niet meer voldoen aan de huidige ruimtebehoeften werden zij verbouwd en/of uitgebreid waarbij het behoud van de architecturale waarde niet altijd gerespecteerd werd.

De huidige woontypologie (fermetteverkavelingen, tuinwijken en sociale woonwijken) is niet afgestemd op de demografische ontwikkeling (éénpersoonshuishoudens en kleinere gezinnen).

De locaties die een strategische functie hebben in het leisure gebeuren vertonen onderling weinig ruimtelijke samenhang.

Op het bedrijventerrein De Bunders zijn een aantal grotere bedrijven ontwikkeld welke niet optimaal gebruik maken van de gronden die ze hebben aangekocht. Ofwel houden deze bedrijven een deel van deze gronden als reserve voor mogelijke toekomstige uitbreidingen ofwel gaven zij bij de ontwikkeling van hun bedrijventerrein de voorkeur aan een ruim perceel om een bedrijf in een groene omgeving te kunnen oprichten.

Door slechte lokalisatie van het juridische aanbod aan bedrijventerreinen ontstaat een tekort aan bedrijventerreinen.

De nabijheid van het kleinstedelijk woongebied hypothekeert zware en vervuilende industrieën op Oude en Nieuwe Bunders.

Het aanbod aan verblijfsaccommodatie is te beperkt en te weinig gedifferentieerd.

In de omgeving van de Bostulpstraat werd door de gemeente Maasmechelen een stuk grond ter beschikking gesteld aan de verschillende multi-culturele groeperingen in de gemeente die nood hadden aan ontmoetingsruimte. Dit gebied is op eigen initiatief van de groeperingen ingericht.

Het ontbreken van een globaal inrichtingsplan maakt dat de omgeving van de Griekse Kapel vandaag een slordige indruk maakt. Bovendien is de Turkse gemeenschap – één van de grootste multiculturele gemeenschappen in Maasmechelen

I N F O R M A T I E F

•

•

•

– hier niet gevestigd. De gemeenschap zou haar werking hier graag uitbouwen. Er is bijgevolg nood aan bijkomende ruimte voor sport en ontspanning (openluchtterreinen).

Het woonuitbreidingsgebied tussen het kanaal en de Heirstraat/Trappenstraat/Dijkstraat wordt binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied gesitueerd. Het gebied is echter minder interessant voor woonontwikkeling omwille van de nabijheid van de omleidingsweg en problemen met de waterhuishouding (waterziek gebied dat binnen de risicozone voor overstromingen valt).

Het BPA Reihaag voorziet om het woonuitbreidingsgebied Reihaag ten noordwesten van Mechelen-aan-de-Maas aan te snijden voor sociale huisvesting. Maasmechelen beschikt reeds over een overaanbod aan sociale woningbouw waardoor het ook de lagere sociale klassen uit de omringende gemeenten met een zwak ontwikkelde sociale woningbouwsector aantrekt.

Eisden-Dorp heeft geen tot op heden geen beduidende rol in het toeristisch-recreatief netwerk van de gemeente Maasmechelen. Bovendien heeft de kern – mede door de ligging binnen het mijnverzakkingsgebied – weinig binding met de Zuid-Willemsvaart.

1.4.

•

•

•

• •

•

•

• •

•

Laag 3: infrastructuur

Geen (vlotte) ontsluitingsmogelijkheden via het regionale openbaar vervoer naar Hasselt-Genk en Nederland waardoor een modal split moeilijk kan bewerkstelligd worden.

De N78 wordt als een barrière ervaren binnen de ontwikkeling van het kleinstedelijk gebied. De N78 heeft op het moment het karakter van een doorgaande verkeersweg die verschillende stedelijke functies (waaronder scholen, administratief centrum…) scheidt van het belangrijkste woongedeelte.

Doorgaand verkeer dat niet in de centrumgebieden van Mechelen-aan-de-Maas of Eisden moet zijn kan geen gebruik maken van de ontsluitingsweg gezien deze niet gekoppeld is met de N78. Bijgevolg is de verkeersintensiteit op de N78 te hoog om de weg ter hoogte van de kernen van Mechelenaan-de-Maas en Eisden-Dorp als een stedelijke boulevard te ontwikkelen.

De surf- en zeilplas in Boorsem is niet bereikbaar vanuit de kern van Boorsem, alhoewel de waterplas net ten noorden van het woongebied wordt gesitueerd.

Het op- en afrittencomplex van de E314 en de verknoping met de N78 is een puur verkeersknooppunt met enkele benzinestations en de intentie tot de aanleg van een park- en ride. Het knooppunt is nochtans een poort tot het kleinstedelijk gebied.

2.

D E E L

•

2.3.

•

•

•

•

KWALITEITEN EN POTENTIES

Kaart 17: Kwaliteiten en potenties

2.1.

•

Algemeen

De ontsluiting van Maasmechelen naar het hoger wegennet en de strategische ligging binnen de MHAL-regio maakt een drainering van wonen en werken vanuit de omgeving naar Maasmechelen mogelijk als ondersteuning aan de grotere stedelijke centra als Maastricht, Hasselt-Genk, Luik, Heerlen en Aken.

2.2.

•

De aanwezigheid van de bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau versterken het toeristisch-recreatief karakter van de gemeente. De campings Kikmolen en Salamander, het station Eisden en Home Fabiola kunnen hierbij ontwikkeld worden als (lokale) poorten tot het park.

De Maasvallei is een uniek landschap in Vlaanderen door de aanwezigheid van ecologische en natuurlijke waarden (o.a. het natuurgebied Maaswinkel). De uitwerking van het project ‘Levende Grensmaas’ zal de natuurwaarde nog versterken. Ook landbouw is een belangrijke gebruiker van de open ruimte binnen de Maasvallei.

Het vlakke landschap, het overwegend onbebouwde karakter en de aanwezigheid van goed uitgeruste fietspaden op de winterdijk maken de vallei zeer gegeerd voor fietstoerisme.

In de Maasvallei worden verschillende zand- en grindgroeven gesitueerd waarvan de nabestemming zoals voorzien op het gewestplan nooit werd uitgevoerd. Deze zand- en grindputten, gevuld met water, hebben zich spontaan ontwikkeld tot kleine natuurcomplexen. Zij bieden potenties voor verdere natuurontwikkeling, eventueel in combinatie met lokale recreatievormen.

Het park bij het Kasteel Vilain XIIII wordt door de afdeling Monumenten en Landschappen van AROHM geselecteerd als te beschermen landschap omwille van de grote arboretum waarde. In het park werd door de vroegere kasteelbewoners een groot scala aan uitheemse bomen aangeplant. Deze bomen zijn nog steeds aanwezig in het park en bepalen de huidige natuurlijke waarde.

Door het historische gebruik om boomgaarden aan te planten rond de Maasdorpen zijn de kernen landschappelijke ingepast in het open vlakke landschap van de Maasvallei.

•

Laag 1: open ruimte •

De uitgestrekte bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau hebben belangrijke natuurlijke en landschappelijke waarden. De uitwerking van het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen zal deze waarden nog versterken.

41

Laag 2: bebouwde ruimte

Het bestaande schuttersterrein in Meeswijk wordt aan de rand van de kern van Meeswijk gesitueerd en beschikt over voldoende ruimte in de omgeving om een eventuele uitbreiding of bundeling met andere schuttersverenigingen te realiseren.

De ruimte bij home Fabiola kan fungeren als potentiële site voor het inplanten van verblijfsmogelijkheden die het aanbod kunnen differentiëren. De site is immers strategisch gelegen door zijn positionering aan de rand van het Nationaal Park Hoge Kempen en op een boogscheut van het centrum van Eisden-Tuinwijk met zijn talrijke horeca- en shoppingmogelijkheden.

De relicten (mijnterrils, mijnschachten) uit het mijnverleden hebben een belangrijke beeldwaarde in het promoten en herkenbaar maken van de gemeente naar de ruimere regio.

De profilering van de Heirstraat in het centrumgebied van Opgrimbie, de historische ontwikkeling van het woongebied rond deze as en de nabijheid van sociale en commerciële voorzieningen, maakt (delen van) de Heirstraat tot een potentiële locatie voor de ontwikkeling van woontypologieën voor doelgroepen zoals alleenstaanden, éénoudergezinnen of ouderlingen buiten het kleinstedelijk gebied.

De unieke zichten op de Maas van sommige woningen in de gehuchten Geneuth en Mazenhoven en het zicht op de historische kern van Oud-Rekem van de woningen aan het kanaal in Uikhoven maakt dat deze woningen mooie mogelijkheden bieden voor verblijfsaccommodatie.

De historische Maasdorpjes worden nog steeds gekenmerkt door woningen met Maastypische architecturale elementen.

De dorpen oefenen naast een aangenaam woonmilieu ook een belangrijke toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht uit.

Het veer in de kern van Uikhoven en het fietsroutenetwerk bieden potenties om deze aantrekkingskracht verder toeristisch-recreatief te versterken.

Door de ontwikkeling van nieuwe voetbalvelden aansluitend bij het sportpark Maasmechelen komt het oude sportterrein van Patro Eisden in de tuinwijk van Eisden vrij voor nieuwe ontwikkelingen.

I N F O R M A T I E F •

•

Verspreid over de centrale verstedelijkte band, langs de ZuidWillemsvaart, liggen een aantal oudere bedrijfsterreinen die ingelijfd zijn door stedelijke functies waarmee zij niet meer interfereren. Door de teloorgang van de Zuid-Willemsvaart als transportas zijn de meeste bedrijfsgebouwen niet meer in gebruik en maken een verlaten indruk. De locaties van de bedrijventerreinen zijn strategisch gelegen om nieuwe stedelijke ontwikkelingen op te vangen.

Ten westen van het bestaande industrieterrein Oude Bunders wordt een landbouwgebied gesitueerd dat ingesloten ligt in de centrale verstedelijkte band. Dit landbouwgebied is een potentiële locatie voor een eventuele uitbreiding van de bedrijvigheid.

2.4.

• •

•

Laag 3: infrastructuur

Het voormalige Kolenspoor biedt potenties voor de ontwikkeling van een regionale ontsluiting met het openbaar vervoer.

Het op- en afrittencomplex E314 is strategisch gelegen aan het kruispunt van de Ringlaan en de N78 en kan een belangrijke bijdrage leveren tot de beeldwaarde bij het binnen- of buitentreden van het kleinstedelijk gebied alsook vanop de autosnelweg om aan te kondigen dat automobilisten een centrum naderen.

De dokstructuur ter hoogte van de voormalige scheepswerf Sint-Barbara biedt potenties voor de inrichting van een jachthaven en/of andere vormen van watertoerisme.

42

D E E L

RICHTINGGEVEND DEEL LEESWIJZER In het voorgaande informatief deel werd een analyse van de bestaande ruimtelijke structuur gemaakt door vanuit een globale en sectorale invalshoek inzicht te verschaffen in knelpunten, bedreigingen, kwaliteiten en potenties.

In dit tweede deel, het richtinggevend deel, wordt er aangeknoopt op de analyse en conclusies om te komen tot een globaal en samenhangend ruimtelijk kader. Er worden uitspraken gedaan over het ruimtegebruik, maar geen bodembestemmingen vastgelegd.

Het richtinggevend deel bepaalt de ontwikkeling van structurerende elementen, belicht ruimtelijke potenties en bepaalt richtlijnen en organisatieprincipes voor grond- en ruimtegebruik.

De kaarten zijn een essentieel onderdeel van het ruimtelijk structuurplan, maar ze zijn slechts schematisch en indicatief. Ze geven in geen geval bodembestemmingen weer.

In dit document wordt vooreerst de toekomstige rol van de gemeente uiteengezet die vervolgens wordt vertaald aan de hand van een aantal sectorale ruimtelijke concepten. Door het samenvoegen van deze ruimtelijke concepten wordt de basis gelegd van de globale gewenste ruimtelijke structuur.

Binnen de globale gewenste ruimtelijke structuur van Maasmechelen kan een heel duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen drie deelgebieden waar telkens andere sectorale ontwikkelingsperspectieven gelden. Ruimtelijke concepten formuleren deze ontwikkelingsperspectieven per deelruimte op een krachtige manier. De concepten omschrijven de betekenis die aan het gebied of aan een bepaald deel ervan wordt toegekend.

Het samenbrengen van de concepten leidt tot een gewenste ruimtelijke structuur voor het deelgebied waarin verschillende elementen werkzaam zijn die door middel van ontwikkelingsperspectieven, acties en beleidsmaatregelen gerealiseerd of versterkt kunnen worden.

43

R I C H T G E V E N D

DEEL 1:

1.

VISIE OP DE GEWENSTE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING

1.1.2.

Maasmechelen, onderdeel van een grensoverschrijdend natuurlijk netwerk

De bos- en heidegordel van het Kempisch Plateau en de open ruimte van de Maasvallei behoren tot de belangrijkste troeven voor Maasmechelen. De openruimtegehelen hebben niet alleen uitgesproken natuurlijke, landschappelijke en zacht-recreatieve waarden, maar versterken daarbij ook de attractiviteit en woonkwaliteit in Maasmechelen. Het vergroot ontspanningsmogelijkheden door een mix van natuur, bos, groen, open ruimte, cultuurhistorische elementen en recreatieve fiets- en wandelvoorzieningen.

GEWENSTE ROL EN POSITIE VAN MAASMECHELEN Maasmechelen, gemeente om te wonen en te ontspannen

1.1.1.

D E E L

Economische herprofilering van een voormalige mijngemeente

de

De voorbije jaren heeft de gemeente Maasmechelen een belangrijke verandering ondergaan. De voormalige mijngemeente werd na de sluiting van de mijnen gedwongen tot een economische herprofilering. De vrijgekomen mijnterreinen in het noorden van de gemeente boden ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en Maasmechelen koos ervoor deze te kaderen in het leisure-gebeuren. Hiermee werd ingespeeld op de nieuwe trend waarbij ontspanningsactiviteiten worden gebundeld – vaak onder één dak – op goed bereikbare plaatsen. Deze ontwikkeling van leisure-activiteiten vormde tevens een aanvulling op de zachte recreatievormen zoals fietsen, wandelen en paardrijden in de Maasvallei en het Nationaal Park Hoge Kempen die een flinke opmars begonnen te maken. Het aanbieden van deze ontspanningfaciliteiten bood nieuwe arbeidsplaatsen voor de eigen bevolking.

Maasmechelen wil deze economische herprofilering versterken en haar centrumrol in het aanbieden van ontspanningsfaciliteiten verder uitwerken. Nieuwe hoogdynamische leisureontwikkelingen moeten het aanbod verruimen en een nog breder doelpubliek bereiken. Bovendien heeft Maasmechelen een scharnierpositie te vervullen aangezien op het grondgebied van de gemeente twee op provinciaal niveau geselecteerde toeristisch-recreatieve netwerken samenkomen. Daarnaast wil Maasmechelen haar centrumrol in de regio niet alleen als ontspanningscentrum verder versterken maar ook als centrum waar het aangenaam wonen en vertoeven is temidden van bos en vallei en in de levendige centra van Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk waar de voormalige mijnwerkers een mediterraan cachet hebben gegeven aan cultuur en gastronomie.

Het is in eerste plaats echter van

primordiaal belang de natuurlijk en landschappelijke waarden te bewaken van zowel het Kempisch Plateau als de Grensmaas.

Deze worden gegarandeerd en hard gemaakt door projecten als het Nationaal Park Hoge Kempen en de ‘Levende Grensmaas’ waarvan de bevoegdheid zich afspeelt op Vlaams niveau.

Maasmechelen sluit zich aan bij deze ontwikkelingen van het structureren en integreren van natuur, landschap en recreatie. De provincie Limburg wil de samenhang van de Limburgse natuurlijke structuur beschermen en ondersteunen tot een grensoverschrijdend netwerk door middel van natuurverbindingen. De gemeente zal op lokaal niveau door gemeentelijke acties de uitwerking van dit grensoverschrijdend netwerk ondersteunen.

1.1.3.

Maasmechelen, gemeente om te wonen Als gevolg van de mijnontginning heeft Maasmechelen een primaire rol gespeeld in de opvang van de grootschalige inwijking van (buitenlandse) arbeiders. Dit is nog steeds te merken in de bevolkingssamenstelling van de gemeente. Het aandeel aan lagere sociale klassen is groot. Om de stromen aan mijnarbeiders te huisvesten, werden grootschalige sociale woonprojecten opgericht (o.m. onder de vorm van tuinwijken). Als gevolg hiervan heeft Maasmechelen vandaag een ruim aanbod aan sociale woningen waardoor de gemeente ook de kansarmen uit omliggende gemeenten met een zwak ontwikkelde sociale woningsector aantrekt.

Maasmechelen geniet immers een strategisch ligging binnen de MHAL-regio enerzijds en binnen het Maasland anderzijds gezien haar ontsluiting op de internationale verbindingsas E314 en de ligging op het kruispunt van drie landen. De ligging binnen deze regio’s maakt dat een drainering van wonen en werken vanuit de omgeving naar Maasmechelen mogelijk is als aanvulling op de grotere stedelijke centra zoals Hasselt-Genk, Maastricht, Luik, Heerlen en Aken. Daarom is een versterking en een differentiatie nodig van het woonmilieu en is er nood aan bijkomende ruimte voor bedrijvigheid.

Om een meer evenwichtige bevolkingssamenstelling te bekomen wil de gemeente Maasmechelen zich inspannen om een diverse groep gezinnen aan te trekken. De optimale ontsluiting naar het hoger wegennet, de ruime keuze aan ontspanningsmogelijkheden, en de unieke symbiose van bos en vallei met ertussen een levendig multicultureel centrum zijn belangrijke troeven die de belangstelling van andere jonge gezinnen en senioren moeten wekken.

De plannen om een regionale spoorverbinding in te planten tussen Hasselt-Genk en Maasmechelen (met de mogelijkheid tot doortrekking naar Nederland) zal deze centrumpositie alleen maar versterken en maakt de gemeente tot een regionaal knooppunt voor openbaar vervoer.

De uitwerking van de centrumrol van Maasmechelen in de ruimere regio naar wonen en ontspannen toe, werd reeds gedeeltelijk op gang gebracht en ruimtelijk vertaald. Nieuwe behoeften steken echter de kop op en een coherente ruimtelijke samenhang tussen de verschillende recentere ruimtelijke ontwikkelingen werd nog niet bewerkstelligd. Met dit structuurplan wenst de gemeente haar visie verder te realiseren.

Er worden een aantal doelstellingen vooropgesteld die uitgewerkt dienen te worden via ruimtelijke ingrepen.

De gemeente wil een evenwichtigere bevolkingsmix bereiken door enerzijds gezinnen uit de beroepsbevolking werkzaam in de economische MHAL-regio aan te trekken. Anderzijds mikt de gemeente op gepensioneerden - de vergrijzing van de bevolking is een trend die zich steeds verder doorzet - met een zee van vrije tijd en een budget dat aan vrijetijdsbesteding kan gespendeerd worden. Voor hen dient een divers aanbod gecreëerd te worden waarbij zowel residentiële woningen (vrijstaande woning met

44

R I C H T G E V E N D grote tuin) als luxeappartementen in de levendige centra van Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk beschikbaar zijn.

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen selecteert Maasmechelen bovendien als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. De gemeente krijgt bijgevolg een taakstelling vooropgesteld die zij moet vervullen. Er is een recente evolutie aan de gang waarbij steden terug aantrekkelijk worden als woonplaats.

regio, telt Maasmechelen ook heel wat lokale sport- en recreatievoorzieningen die instaan voor de dagdagelijkse sport en ontspanning voor de inwoners van de gemeente. Het gaat vooral om lokale voetbalterreinen, visvijvers, schutterijen, e.d.

Het behoud en waar nodig versterken van deze voorzieningen is van belang om de verschillende kernen te laten functioneren.

Er wordt naar gestreefd om deze functies optimaal te verweven met de woonfunctie. Hierbij wil de gemeente vooral aandacht schenken om voldoende sport- en spelmogelijkheden te voorzien voor kinderen en jongeren en ontspanningsfaciliteiten voor de verschillende multiculturele groeperingen.

Bereikbaarheid speelt hierin zeker een belangrijke rol maar ook het culturele gevarieerde aanbod en de continue levendigheid die een stad te bieden heeft zijn niet te verwaarlozen factoren.

Maasmechelen beschikt over deze culturele levendigheid omwille van haar multiculturele bevolkingssamenstelling die een Mediterrane stempel heeft gedrukt op architectuur, cultuur en gastronomie. Om nu echter als stedelijk gebied te kunnen concurreren en in te spelen op deze evolutie zijn hedendaagse stedelijke woonvormen nodig.

1.1.5.

Maasmechelen, een economisch actieve gemeente

Zoals reeds werd beschreven zijn de grote aaneengesloten gehelen natuur op het Kempisch Plateau en in de Maasvallei sterk bepalend voor de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de gemeente. Het behoud en versterken van de natuurlijke en landschappelijke waarden van de open ruimte gehelen is dus een belangrijke doelstelling voor de gemeente. De troeven die de aaneengesloten openruimtegehelen bieden, worden gegarandeerd en hard gemaakt door projecten die de ontwikkeling van het Nationaal Park Hoge Kempen en de ‘Levende Grensmaas’ sturen.

Maasmechelen sluit zich aan bij deze ontwikkelingen van het structureren en integreren van natuur, landschap en recreatie.

Storende enclaves worden verwijderd. Zo krijgt het regionaal bedrijventerrein ‘Op de berg’ een uitdoofscenario opgelegd. Ook de grindontginningen worden beperkingen opgelegd door de bepalingen in het Grinddecreet.

Bovendien worden enkele bedrijventerreinen ter hoogte van Eisden-Tuinwijk geschikter geacht om nieuwe behoeften aan woonlocaties en leisurevoorzieningen op te vangen. Naast tewerkstellingsmogelijkheden in de harde recreatieve sector wil de gemeente in de toekomst ook een blijvend aanbod aan arbeidsplaatsen in andere sectoren kunnen garanderen. Het ingesloten agrarische gebied ten westen van het bestaande bedrijventerrein Oude Bunders wordt aangeduid voor de ontwikkeling van bijkomende ruimte voor bedrijvigheid. De harde grenzen van de bovenlokale groenstructuren die het stedelijk gebied begrenzen en de beperkte beschikbare oppervlakte, die bovendien wordt omzoomd door het woongebied van Mechelenaan-de-Maas en Opgrimbie, laten geen ruimte over voor de inplanting van hinderlijke bedrijvigheid. Daarom wil de gemeente Maasmechelen zich oriënteren op hoogwaardige bedrijven en kantoorachtigen.

Een tweede belangrijke evolutie is de veranderende demografische evolutie. Er is een toename van het aantal éénpersoonsgezinnen, de bevolking vergrijst. Ook in het kader van deze evolutie zijn nieuwe woonvormen nodig.

Voor de gemeente ligt er dus een belangrijke taak in het voorzien van woongelegenheden waarbij een kwalitatieve en hedendaagse woonomgeving en een differentiatie in prijsklasse niet uit het oog wordt verloren.

Deze woongelegenheden worden voorzien binnen het af te bakenen kleinstedelijk gebied. De Maasdorpen dragen bij aan de differentiatie van het woonmilieu in Maasmechelen maar zijn in de eerste plaats landelijke woonkernen met een kenmerkende en cultuurhistorische waardevolle structuur die een toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht uitoefenen. Het kleinschalige karakter van de Maasdorpen blijft bewaard met een maximale aandacht voor de kwaliteit van het wonen. De ontwikkeling van grootschalige woonprojecten is hier niet aan de orde. Niettegenstaande wordt wel getracht om per Maasdorp voldoende mogelijkheden te voorzien voor de bouw van nieuwe wooneenheden in het kader van de natuurlijke aangroei van de bevolking en dit om de inwoners van de verschillende deelkernen de kans te geven in de eigen deelkern te kunnen blijven wonen. De resterende behoefte aan bijkomende wooneenheden in functie van de natuurlijke aangroei van de bevolking zal in Opgrimbie opgevangen worden daar deze kern door zijn geografische positionering binnen de centrale verstedelijkte band, door zijn bestaande extensieve omvang met heel wat niet ingevulde binnengebieden en door de ligging buiten het overstromingsgebied, eerder ruimtelijk verantwoord potentieel heeft voor de ontwikkeling van binnengebieden voor wonen dan de Maasdorpen.

1.1.4.

D E E L

Naast tewerkstellingsmogelijkheden in de secundaire en tertiaire sector, wil de gemeente tewerkstellingsmogelijkheden in de primaire sector blijven ondersteunen. Vanuit het belang van de Maasvallei voor de natuurlijke structuur en de toeristischrecreatieve potenties ervan, is respect voor het fysisch systeem in de alluviale vlakte en de beeldkwaliteit van de omgeving een belangrijk aandachtspunt bij het uitzetten van een beleid voor de agrarische bedrijfsvoering.

Maasmechelen, gemeente om te ontspannen

Ontspanningsmogelijkheden dragen bij tot het creëren van een woonklimaat waarin ook hoogopgeleiden en gepensioneerden geïnteresseerd zijn. Voorbeelden zijn een jachthaven en een welness-centrum. Het zal dus belangrijk zijn ook hierin te investeren. Daarnaast wil Maasmechelen haar leisure-aanbod ook verder differentiëren zodat de verschillende activiteiten elkaar versterken en recreanten verleid worden om meerdere dagen in de gemeente te verblijven. Bovendien versterkt een verdere uitbouw van het toeristisch aanbod de economie van de gemeente.

1.1.6.

Een bereikbaar Maasmechelen

De visie die hier wordt uiteengezet kan alleen maar slagen door een goed onderbouwde lijninfrastructuur. Op vlak van autobereikbaarheid scoort Maasmechelen goed door de ligging langs de N78 en de aansluiting op de E314. De hoge intensiteiten op de N78 hypothekeren echter de ruimtelijke plannen voor leefbare centra. De gemeente wil de barrièrewerking van de N78 wegwerken en de weg vormgeven als stedelijke boulevard met een hoogwaardige openbaar vervoerslijn. Dit zal mee worden bewerkstelligd door de realisatie van een oostelijke ontsluiting tussen de N78 en de ontsluitingsweg over de tramzate.

De uitbreiding van het aanbod situeert zich op vlak van grootschalige hoogdynamische projecten binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen, maar ook in het verder differentiëren van verblijfsmogelijkheden en van het recreatief medegebruik van de bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau en het open rivierlandschap van de Maasvallei om te fietsen, wandelen, paardrijden en kajakken.

Naast de hoogdynamische ontspanningsfaciliteiten die kaderen in het leisure-gebeuren van ‘Maasmechelen Leisure Valley’ en die zich vooral richten op een publiek vanuit een ruimere

Op vlak van regionale openbaar vervoersbereikbaarheid scoort Maasmechelen slecht. De centrale ligging van de gemeente binnen het Maasland en de ondersteunende rol van het kleinstedelijk gebied binnen de MHAL-regio maken een regionaal openbaarvervoersknooppunt in Maasmechelen noodzakelijk. De ontsluiting vergroot de toegankelijkheid voor recreanten en is een

45

R I C H T G E V E N D extra pluspunt voor nieuwe bewoners die willen pendelen tussen andere stedelijke gebieden.

Maasmechelen een belangrijke stedelijke pool Maasmechelen is momenteel geselecteerd als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. De mogelijkheden en ambities van Maasmechelen vragen om een nog sterkere stedelijke rol te vervullen.

D E E L 9.

10.

11.

12.

13.

Deze ambitie kadert in: • de selectie van Maasmechelen als onderdeel van het netwerk Limburgs Mijngebied (RSV) waar de ruimtelijke reconversie i.f.v. het mijnpatrimonium, de economische structuur langs infrastructuurassen en de versterking van de stedelijke structuur vooropgesteld worden. Dit om de rol van dit gebied in de versterking van een stedelijke en economische structuur op Vlaams niveau te versterken.

De reeds ingezette ruimtelijke en economische reconversie als voormalige mijngemeente naar leisure, de ligging van het mijnpatrimonium aansluitend bij het stedelijk weefsel enerzijds en belangrijke openruimterecreatieve netwerken anderzijds (NPHK, Maasvallei, Zuidwillemsvaart), en de goede ontsluiting (autosnelweg, geplande lightrail), maken dat Maasmechelen enorme troeven bezit om een sterkere stedelijke rol te vervullen in dit netwerk.

• de selectie van Maasmechelen als onderdeel van het stedelijk netwerk Zuidelijke Maasvallei (RSPL) dat een essentiële stedelijk-economische stapsteen is om Limburg beter te positioneren in een transnationale context. Een grotere rol als stedelijk gebied voor Maasmechelen kan heel het gebied beter voorbereiden op de druk van wonen en bedrijvigheid van binnen- en buitenland. De potenties van Maasmechelen zijn groot om deze rol te vervullen: de ligging op de internationale verbindingsas E314, de levendigheid als multiculturele gemeenschap, het ruim aanbod aan invulmogelijkheden binnen het stedelijk weefsel voor wonen, handel en diensten.

• De algemene visie kadert in het stedelijk gebied beleid dat op Vlaams en provinciaal niveau wordt vooropgesteld:aanbodbeleid, verdichting, differentiatie en verbetering van de woningvoorraad, versterking multifunctionaliteit, optimalisering van recreatieve en toeristische voorzieningen en medegebruik,,…). Het beleid kadert ook in het beleid inzake landbouw, natuur en bos op Vlaams niveau (planningsproces ‘afbakening gebieden voor landbouw,natuur en bos’, project Levende Grensmaas, masterplan Nationaal Park Hoge Kempen). Bovendien zal dit beleid grotendeels verder op gewestelijk, respectievelijk provinciaal niveau geconcretiseerd worden in o.a. de RUP’s voor afbakening van de gebieden voor landbouw, natuur en bos, de herbevestiging van de agrarische gebieden, de bipool Eisden-Lanklaar en de

Het stimuleren van economisch rendabele grondgebonden landbouw in de Maasvallei met respect voor het fysisch systeem in de alluviale vlakte en in samenhang met de beeldkwaliteit van de omgeving; Verder versterken van de natuurlijke waarden van de openruimtegehelen van de Maasvallei en het Kempisch Plateau; Aandacht voor waterhuishouding; Stedelijke taakstelling invullen; Aandacht voor jongeren en multiculturele groeperingen als belangrijke doelgroepen binnen de bevolking van Maasmechelen.

3.

RUIMTELIJK CONCEPT VOOR MAASMECHELEN: DRIE DEELRUIMTEN

De identiteit van Maasmechelen wordt grotendeels bepaald door drie noord-zuid georiënteerde, duidelijk afgebakende ruimtelijke eenheden die overeen komen met de fysische opbouw van de gemeente: • de Maasvallei; • het Kempisch Plateau; • de centrale verstedelijkte band met een levendige ambiance in de verschillende centra en de relicten uit het mijnverleden.

De aanwezigheid van deze drie totaal verschillende ruimtelijke eenheden zorgt voor een unieke symbiose en maakt dat de gemeente een waaier aan activiteiten en functies kan aanbieden zowel op vlak van wonen als op vlak van ontspanning en recreatie in een omgeving die varieert van zeer rustig tot zeer levendig.

afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

2.

Hierdoor kan een zeer brede doelgroep bereikt worden.

Maasmechelen is zich bewust van deze unieke symbiose en wil de diverse landschappelijke kwaliteiten behouden en verder versterken om zich zo als aangename woon- en ontspanningsgemeente te profileren in de regio.

De bos- en heidegebieden van het Kempisch Plateau die onderdeel zijn van het Nationaal Park Hoge Kempen behoren tot de belangrijkste aaneengesloten gehelen natuur en open ruimte in Vlaanderen. Het behoud en versterken van deze natuurcomplexen is van uiterste belang gezien zij deel uitmaken van grensoverschrijdende ecologische netwerken en de oostelijke toegangspoort naar Vlaanderen vormen voor planten- en dierenpopulaties. Recreatief medegebruik wordt toegelaten voor zover de ecologische draagkracht van de natuurwaarden dit toelaat. De bevoegdheid voor het ruimtelijk beleid van deze gebieden ligt boven het gemeentelijk niveau. De gemeente richt zich naar het ruimtelijk beleid dat wordt voorgesteld door de hogere overheid.

BELEIDSDOELSTELLINGEN

Onderstaande doelstellingen worden vooropgesteld om de visie te verwezenlijken: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Mogelijkheden creëren om een evenwichtige bevolkingssamenstelling te bereiken; Stedelijke identiteit versterken; Voldoende en gevarieerd aanbod aan tewerkstelling; Ruimtelijke mogelijkheden voor kleinhandel en KMO; Verdere uitwerking van Maasmechelen als toeristisch knooppunt; Werken aan bereikbaarheid via verschillende vervoersmodi; Diversiteit van de ruimtelijk-landschappelijke eenheden waarborgen; Versterken van de elementen van de natuurlijke structuur tot een fijnmazig grensoverschrijdend natuurlijk netwerk

In de Maasvallei – het gebied tussen de Zuid-Willemsvaart en

46

R I C H T G E V E N D de winterdijk – blijft de landbouw een belangrijke bewaker van de open ruimte. Aandacht voor de waterhuishouding en de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht die de Maasvallei uitoefent op fietsers, wandelaars en natuurliefhebbers maakt dat het agrarisch grondgebruik hand in hand moet gaan met de andere activiteiten die zich in de Maasvallei afspelen. Binnen de winterdijk wordt de landbouw, vanuit respect voor het fysisch systeem, gekoppeld aan een natuur- en landschapsbeheer.

Hoogdynamische activiteiten op vlak van wonen, werken en recreëren worden ingevuld in de centrale verstedelijkte band waardoor de ecologische waarden van het Kempisch Plateau en de Maasvallei zoveel mogelijk gevrijwaard worden.

4.

D E E L op schaal van de kern gehouden. Er wordt geopteerd om in alle Maasdorpen toeristisch-recreatieve voorzieningen op een laagdynamische manier toe te laten. Deze kernen worden ingeschakeld om een samenhangend toeristisch-recreatief product te bekomen tussen het Nationaal Park Hoge Kempen, het kleinstedelijk gebied en de Maasvallei.

Hoogdynamische activiteiten op vlak van wonen, werken en recreëren worden ingevuld in de centrale verstedelijkte band waardoor de ecologische waarden van het Kempisch Plateau en de Maasvallei zoveel mogelijk gevrijwaard worden.

Binnen deze centrale verstedelijkte band worden de centra van Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk verdicht met stedelijke woontypologieën in hoge dichtheden. De N78 wordt vormgegeven als stedelijke boulevard en hoogwaardige as voor openbaar vervoer door het Maasland waarlangs kwalitatieve woonprojecten in hoge dichtheden worden opgericht. In deze centra en op selectieve plekken langs de N78 worden handel en woonondersteunende functies geconcentreerd.

GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR MAASMECHELEN

Kaart 18: Gewenste ruimtelijke structuur Maasmechelen

Om haar stedelijke leefbaarheid te versterken wil de gemeente Maasmechelen haar bevolkingssamenstelling meer differentiëren.

Hiervoor wordt een divers aanbod gecreëerd binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied waarbij zowel residentiële woningen (vrijstaande woningen met grote tuin) als luxeappartementen in de levendige centra van Mechelenaan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk beschikbaar zijn. Om een recreatief draagvlak te creëren voor deze huishoudens zal de gemeente, naast woontypologieën op maat, ook investeren in een specifiek leisure aanbod zoals bijvoorbeeld het inrichten van een jachthaven op de Zuid-Willemsvaart.

De identiteit van Maasmechelen die van oudsher wordt bepaald door drie noord-zuid georiënteerde duidelijk afgebakende ruimtelijke eenheden – de Maasvallei, het Kempisch Plateau en de centrale verstedelijkte band – blijft het uitgangspunt voor de gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente. Deze drie totaal verschillende ruimtelijke eenheden zorgen immers voor een unieke symbiose en maken dat de gemeente een waaier aan activiteiten en functies kan aanbieden zowel op vlak van wonen als van ontspanning en recreatie.

De bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau – onderdeel van het Nationaal Park Hoge Kempen – en de uiterwaarden van de Maas behoren tot de belangrijkste aaneengesloten open ruimte in Vlaanderen. Deze natuurcomplexen maken deel uit van grensoverschrijdende ecologische netwerken en worden dan ook aangeduid als de hoofdelementen van de natuurlijke structuur binnen de gemeente. Om de natuurlijke structuur in Maasmechelen te versterken wordt een netwerk uitgebouwd tussen de Maasuiterwaarden en de bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau waarbij het sterk bebouwde gebied dat ertussen ligt moet overbrugd worden met groene stapstenen zodanig dat deze afzonderlijke natuurcomplexen deel kunnen uitmaken van een grensoverschrijdende netwerk. Deze grote aaneengesloten gehelen van natuur en open ruimte oefenen een sterke aantrekkingskracht uit op de sportieve recreant.

Om de natuurwaarden van de bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau te beschermen worden bestaande toeristische concentratiepunten aangeduid als poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen om de recreatieve druk te bundelen. In de Maasvallei blijft de landbouw een belangrijke bewaker van de open ruimte waarbij economisch rendabele grondgebonden landbouw gestimuleerd wordt.

Een ander facet van het versterken van de stedelijke leefbaarheid bestaat erin aan jongeren en de talrijke multiculturele groeperingen voldoende ontspanningsfaciliteiten aan te bieden.

Hiervoor wordt de omgeving van de Griekse kapel uitgebreid en geordend.

De gemeente wil haar centrumrol in het aanbieden van ontspanningsfaciliteiten verder versterken. In het noorden van de gemeente, aansluitend bij de reeds aanwezige attracties, worden nieuwe gebieden langs de Zuid-Willemsvaart - binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied - aangeduid die potenties bieden voor bijkomende ontwikkelingen. Deze terreinen zijn toplocaties enerzijds voor het ontwikkelen van nieuwe stedelijke woonvormen en anderzijds om het aanbod aan leisure-ontwikkelingen te versterken. Deze gebieden maken echter in de huidige ruimtelijke structuur van de gemeente deel uit van de economische structuur. Het bestaande aanbod aan bedrijventerreinen blijkt dus slecht gelokaliseerd. Bovendien past ook het bedrijventerrein Op De Berg, gelegen op het Kempisch Plateau, niet in de ontwikkelingsvisie van het Nationaal Park Hoge Kempen. Het verdwijnen van deze economische gebieden betekent een teloorgang van arbeidsplaatsen en financiële inkomsten. Ten zuiden van de E314, aansluitend bij het bedrijventerrein Oude Bunders wordt bijkomende ruimte gevonden om deze gebieden te compenseren waarbij milieubelastende industrie wordt uitgesloten.

De Maasdorpen Leut-Meeswijk, Vucht, Boorsem-Kotem en Uikhoven zijn landelijke woonkernen met een kenmerkende en cultuurhistorische waardevolle structuur in een open rivierlandschap die gegeerde rustplaatsen vormen voor recreanten tijdens fiets- of wandeltochten in de Maasvallei. De Maasdorpen dragen bij aan de differentiatie van het woonmilieu in Maasmechelen maar mogen alleen groeien in functie van hun eigen woonbehoeften om het karakter en de huidige kwaliteit van de woonkernen te behouden. Het behoud en de verhoging van het waterbergend vermogen van de vallei dient steeds in het achterhoofd gehouden te worden bij het uitwerken van bouw- en infrastructurele projecten wegens het hoge risico op overstromingen in de Maasvallei. Ook de nodige voorzorgsmaatregelen voor een snelle evacuatie in geval van overstromingen vragen bijzondere aandacht bij nieuwe bouwprojecten.

Opgrimbie wordt behouden als volwaardige landelijke woonkern binnen de centrale verstedelijkte band. De hoogdynamische activiteiten zoals de autosnelweg en de uitbreiding van het bedrijventerrein ‘Oude Bunders’ hypothekeren echter de landelijkheid en rust van de kern. Om deze bedreigingen te neutraliseren wordt de Wiemerbeek aangeduid als drager van een uitgestrekt landschapspark dat ontwikkeld wordt als buffer naar de E314 en het te ontwikkelen bedrijventerrein Nieuwe Bunders.

Om de positie van de gemeente als ondersteunend centrum in de regio voor wonen, werken en recreëren te onderbouwen speelt bereikbaarheid een belangrijke rol. De openbare vervoersbereikbaarheid van de gemeente is in de bestaande ruimtelijke structuur ondermaats. De gemeente wordt uitgebouwd als een knooppunt voor openbaar vervoer waar een

In de dorpen worden woonondersteunende voorzieningen

47

R I C H T G E V E N D herontwikkeling van de voormalige spoorverbinding met HasseltGenk onder de vorm van een light-rail en een optimalisering van de noord-zuid verbinding (Maaseik-Luik) elkaar kruisen. De oost-westverbinding (Hasselt-Genk-Maasmechelen) kan op termijn doorgetrokken worden naar Nederland.

D E E L

DEEL 2:

Om de N78 te ontlasten van doorgaand verkeer en te kunnen vormgeven als stedelijke boulevard wordt de ontsluitingsweg gekoppeld aan de N78 over de tramzate. Hierdoor ontstaat een omleiding die de centra van Mechelen-aan-de-Maas en EisdenDorp ontlast. De provincie stelt dat deze omvorming van de ontsluitingsweg van Maasmechelen Village tot omleidingsweg voor Maasmechelen een voorwaarde moet zijn vooraleer wordt overgegaan tot een herinrichting van de N78 als stedelijke boulevard en as voor openbaar vervoer.

GEWENSTE RUIMTELIJKE DEELSTRUCTUREN

In dit deel wordt de gewenste ruimtelijke structuur voor de gemeente Maasmechelen ontleed in de verschillende deelstructuren. Een hoofdconcept geeft telkens de krachtlijnen van de gewenste structuur van de betreffende deelstructuur weer. Vervolgens worden de elementen van de gewenste deelstructuur sec opgesomd. De bijbehorende kaarten zorgt voor visuele verduidelijking. De ontwikkelingsperspectieven voor de verschillende elementen als onderdeel van de deelstructuur worden uitgewerkt in het hiernavolgende deel – gewenste structuur van de deelruimten.

1.

GEWENSTE NATUURLIJKE STRUCTUUR

1.1.

Hoofdconcept

1.1.1.

De bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau en de uiterwaarden van de Maas als hoofdelementen van de natuurlijke structuur

Een groot deel van de elementen binnen de natuurlijke structuur van Maasmechelen situeren zich op bovenlokaal niveau, namelijk de bos- en heidegebieden van het Kempisch Plateau en de uiterwaarden van de Maas. Deze hoofdelementen van de natuurlijke structuur van Maasmechelen spelen een rol op

Vlaams en zelfs internationaal niveau bij de uitwerking van grensoverschrijdende natuurlijke netwerken. Voor Maasmechelen vormt hun aanwezigheid enerzijds een belangrijke pijler binnen het toeristisch-recreatieve aanbod van de gemeente en leveren zij anderzijds een belangrijke bijdrage aan het woonklimaat in Maasmechelen.

Het beheer en bescherming van de grensoverschrijdende bos- en heidecomplexen van het Kempisch Plateau krijgen vorm in de uitwerking van het Nationaal Park Hoge Kempen waarbij de natuurfunctie domineert en de aanwezige storende functies worden opgeheven zoals o.m. het industrieterrein Op de Berg. Het gebied wordt deels opgenomen als Habitat- en Vogelrichtlijngebied en maakt deel uit van het VEN. Ook de uiterwaarden van de Maas worden grotendeels opgenomen als Habitatrichtlijngebied en maken deel uit van het VEN. Met het grensoverschrijdend natuurproject ‘Levende Grensmaas’ wordt getracht om de uiterwaarden als overstromingsgebied gedeeltelijk terug in hun natuurlijke vorm en functie te herstellen waardoor de waterhuishouding beter kan beheerst worden. Bestaande gebouwen worden in het kader van dit project verwijderd.

De bevoegdheid voor het ruimtelijk beleid van deze gebieden ligt boven het gemeentelijk niveau. De gemeente ondersteunt de visie van het Vlaams Gewest.

48

R I C H T G E V E N D

ruimtelijk structuurplan): natte natuurverbinding tussen de Maas en het reservaat Park Hoge Kempen.

- Zuid-Willemsvaart (nr. 80 volgens codering van het provinciaal ruimtelijk structuurplan).

Om de natuurlijke structuur in Maasmechelen te versterken is het belangrijk een netwerk uit te bouwen tussen de Maasuiterwaarden en de bos- en heidegebieden op het Kempisch Plateau waarbij het sterk bebouwde gebied dat ertussen ligt moet overbrugd worden zodanig dat deze afzonderlijke natuurcomplexen deel kunnen uitmaken van een grensoverschrijdend netwerk. Om een beleid te koppelen aan deze doelstelling selecteert de provincie Limburg op het grondgebied van Maasmechelen natte en droge natuurverbindingen. Op gemeentelijk niveau wordt het provinciale beleid verder ondersteund door lokale elementen zoals ecologische stapstenen, gemeentelijke groengebieden en gemeentelijke natuurverbindingen. De lokale elementen van de gewenste natuurlijke structuur worden uitgewerkt in de gewenste ruimtelijke structuur van de deelgebieden.

1.2.

D E E L

•

Elementen van de gewenste natuurlijke structuur

De gemeente wil zich aansluiten bij het beleid dat de provincie hiervoor zal uitwerken. De gemeente wil aan de provincie vragen om bij de uitwerking van een beleid voor de droge natuurverbinding nr. 18 de invulling van een recreatieve functie in het kasteel en park Vilain XIII niet te hypothekeren.

Kaart 19: Gewenste natuurlijke structuur

1.2.1.

•

•

•

•

•

•

De gemeente wil zich aansluiten bij het beleid dat de provincie hiervoor zal uitwerken.

De provincie selecteert provinciale droge natuurverbindingen om een samenhangend duurzaam ecologisch netwerk te vormen tussen de elementen van de natuurlijke structuur van Vlaams niveau: - Agrarisch gebied tussen Daalbroek en Ziepbeek (nr. 19 volgens codering van het provinciaal ruimtelijk structuurplan).

- Tussen de drinkwaterwinning Eisden en het natuurgebied Maaswinkel (nr. 18 volgens de codering van het provinciaal ruimtelijk structuurplan.

Bovenlokale elementen

Het beheer en de bescherming van het bos- en heidecomplex Kempisch Plateau krijgt vorm in de uitwerking van het Nationaal Park Hoge Kempen (grotendeels opgenomen als Habitat- en Vogelrichtlijngebied en onderdeel van het VEN).

De gemeente Maasmechelen sluit zich aan bij het beleid dat door het Vlaams Gewest wordt uitgewerkt.

Het grensoverschrijdend natuurproject ‘Levende Grensmaas’ tracht de uiterwaarden van de Maas als overstromingsgebied terug in hun natuurlijke vorm en functie te herstellen (delen van de uiterwaarden zijn opgenomen als Habitatrichtlijngebied en onderdeel van het VEN). De gemeente Maasmechelen sluit zich aan bij het beleid dat door het Vlaams Gewest wordt uitgewerkt.

Uit te doven storende functies in de Maasuiterwaarden: - veerhuisjes De gemeente sluit zich aan bij deze actie die door het Vlaams Gewest wordt ondernomen om de uiterwaarden te vrijwaren van storende functies. De gemeente wil vervolgens aan de provincie suggereren om het veerhuisje te Meeswijk terug op te richten achter de winterdijk waarbij de bestaande dynamiek wordt behouden. De motivatie hieromtrent wordt uitgewerkt in de gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei.

Uit te doven storende functies binnen het Nationaal Park Hoge Kempen: - zand- en grindgroeven - zandverwerkingsfabriek - bedrijventerrein Op De Berg - landbouwenclaves - crosscircuit - ULM vliegveld - Weg naar Heiwick De gemeente sluit zich aan bij deze actie die door het Vlaams Gewest zal worden ondernomen.

Reliëfelementen benadrukken overgangen en begrenzingen en zijn rijk aan ecologische gradiënten. Zij worden maximaal gevrijwaard van bebouwing. De provincie selecteert als reliëfelement: - steilrand van het Kempisch Plateau De gemeente wil zich aansluiten bij het beleid dat de provincie hiervoor zal uitwerken.

De provincie selecteert provinciale natte natuurverbindingen om een samenhangend duurzaam ecologisch netwerk te vormen tussen de elementen van de natuurlijke structuur van Vlaams niveau: - Kikbeek (nr. 52 volgens codering van het provinciaal ruimtelijk structuurplan): natte natuurverbinding tussen de Maas en het reservaat Park Hoge Kempen.

- Ziepbeek (nr. 53 volgens codering van het provinciaal

1.2.2.

•

•

•

49

Lokale elementen

Groene stapstenen (het beleid voor de groene stapstenen wordt uiteengezet in de “gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band”).

De gemeentelijke natuurverbindingen zorgen voor een ondersteuning en versterking van de elementen van de natuurlijke structuur geselecteerd op een bovenlokaal niveau (het beleid wordt uiteengezet in de “gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei” en voor de Wiemerbeek in de “gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band”).

- Langebroekbeek als versterking van de Maasuiterwaarden ter hoogte van het natuurgebied Maaswinkel; - Genootsbeek, Rachelbeek en Vrietselbeek maken de verbinding tussen de provinciale droge natuurverbinding nr.

18 en de Maasuiterwaarden; - Wiemerbeek als onderdeel van de groene buffer tussen Opgrimbie en Nieuwe Bunders ondersteunt mee de verbinding tussen de provinciale natte natuurverbinding nr.

52 (Kikbeek) en de provinciale droge natuurverbinding nr. 19.

De gemeentelijke groengebieden zorgen voor een ondersteuning van de provinciale natte en droge natuurverbindingen (het beleid voor de gemeentelijk groengebieden wordt uiteengezet in de “gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei”) - Groeve ter hoogte van Uikhoven als versterking van de provinciale natte natuurverbinding nr. 53 (Ziepbeek).

- Groeve ter hoogte van Boorsem als versterking van de provinciale natte natuurverbinding nr. 53 (Ziepbeek).

- Waterwingebied Greven als versterking van de provinciale droge natuurbinding nr. 18 tussen de drinkwaterwinning Eisden en het natuurgebied Maaswinkel.

R I C H T G E V E N D

2.

GEWENSTE AGRARISCHE STRUCTUUR

2.1.

Hoofdconcept

2.1.1.

De Maasvallei als samenhangend landbouwgebied

D E E L voldoende ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te bieden. De gemeente wil bij de planvorming wijzen op aandacht voor de integratie van gemeentelijke initiatieven m.b.t. de gemeentelijke groengebieden en de aanpak ten aanzien van zonevreemde recreatie. Deze aandachtspunten worden verder uitgewerkt in de gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei.

In de gebieden die niet door de provincie worden geselecteerd als aaneengesloten landbouwgebied van ten minste provinciaal belang, wil de gemeente economisch rendabele grondgebonden landbouwactiviteiten stimuleren. De delen van landbouwgebied die worden omsloten door woonlinten en/of andere ruimtelijke barrières voor landbouwactiviteiten, worden aangeduid voor invullingen met betrekking tot hobbylandbouw, te herlocaliseren woonondersteunende sportterreinen, …

De landbouw wordt van oudsher verbonden aan de vruchtbare gronden in de Maasvallei. De intensivering van de landbouw is evenwel nefast voor de natuurlijk-landschappelijke waarde van de alluviale vlakte van de Maas. De landbouwactiviteit is hoedanook nog steeds de belangrijkste drager van de open ruimte. Die verantwoordelijkheid moet de landbouw in de toekomst ook mee gaan opnemen door het landschap en de open ruimte voor een stuk mee te beheren.

Tevens wil de gemeente ook een kader scheppen waarin de landbouw – als een van de belangrijkste ruimtegebruikers van de open ruimte van de Maasvallei – op een flexibele manier kan inspelen op de toeristische-recreatieve activiteiten waarvoor de Maasvallei ook een belangrijk decor vormt. Functieverbreding in de landbouw kan inspelen op het toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de Maasvallei. Onder functieverbreding kan o.m. verkoop van hoeveproducten, verblijfsrecreatie op de boerderij, natuurbeheer en landschapszorg begrepen worden.

Omdat de Maasvallei ook een economische betekenis heeft binnen de toeristisch-recreatieve structuur is het van belang dat de landbouw de beeldkwaliteit van de omgeving respecteert.

Ten zuiden van de centrale verstedelijkte band selecteert de provincie een droge natuurverbinding. De landbouwgebieden die binnen deze natuurverbinding vallen dienen grondgebonden activiteiten na te streven.

Binnen de centraal verstedelijkte band worden in functie van de uitbreiding van het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders en het creëren van een poort tot het kleinstedelijk gebied enkele landbouwgebieden opgeheven.

Aan de professionele landbouwsector en de behoefte aan agrarische ruimte voor beroepslandbouw moet, binnen de ruimtelijk-natuurlijke mogelijkheden, een rechtszeker areaal worden toegekend, op lange termijn en zowel in kwantitatieve als kwalitatieve termen.

Op het Kempisch Plateau zijn enkele landbouwenclaves die binnen het masterplan Nationaal Park Hoge kempen een uitdoofscenario toegeschreven krijgen. Twee van de enclaves werden binnen het GeRUP “Berggrindontginning Kempens Plateau” reeds aangeduid als compensatiegebieden voor een bijkomend grindontginningsgebied en worden binnen het GeRUP omgezet naar natuur.

Dit houdt ook in dat er voldoende vestigingsmogelijkheden moeten zijn en de mogelijkheden om (soms historisch waardevolle) bedrijfsgebouwen aan te passen aan de noden van een moderne bedrijfsvoering.

Het gebied binnen de uitwaarden valt binnen het project ‘Levende Grensmaas’. Agrarische bedrijfsvoering is hier mogelijk maar wordt gekoppeld aan een natuur- en landschapsbeheer vanuit respect voor het fysisch systeem. Het gebied wordt als bouwvrij agrarisch gebied behouden. Bestaande gebouwen worden in het kader van het project ‘Levende Grensmaas’ verwijderd door het Vlaams Gewest.

2.2.

Elementen van de gewenste agrarische structuur

Kaart 20: Gewenste agrarische structuur

2.2.1.

Desondanks dat de gemeente economisch rendabele grondgebonden landbouw wil stimuleren, wordt de landbouw in het noorden van het grondgebied van de gemeente Maasmechelen onder druk gezet. Hier wordt uitgestrekte en intensieve agrarische bedrijfsvoering bemoeilijkt ten eerste door de aanwezigheid van de drinkwaterlagen en ten tweede door de sterke verlinting tussen Leut en Meeswijk en het beschermde landschap van het kasteelpark Vilain XIIII.

•

•

Meer naar het zuiden van de gemeente daarentegen komen meer uitgestrekte landbouwgebieden voor tussen de kernen van Boorsem, Kotem en Uikhoven en ter hoogte van het gehucht Geneuth. Deze gebieden worden dan ook door de provincie Limburg in haar provinciaal ruimtelijk structuurplan aangeduid als grote aaneengesloten landbouwgebieden van provinciaal belang.

De provincie vraagt aan het Vlaams Gewest om deze gebieden op te nemen in de agrarische structuur die door de Vlaamse overheid zal worden afgebakend. De gemeente sluit hierin aan op de visie van de provincie Limburg om de grondgebonden landbouw

•

•

50

Bovenlokale elementen

In de uitwaarden wordt beheerslandbouw opgelegd binnen de uitwerking van het project ‘Levende Grensmaas’. De gemeente Maasmechelen sluit zich aan bij de beleidvisie die in kader van dit project door het Vlaams Gewest wordt uitgewerkt.

In het kader van de uitwerking van het Nationaal Park Hoge Kempen worden de landbouwenclaves op het Kempisch Plateau aangeduid als storende functies die een uitdoofscenario opgelegd krijgen. De gemeente Maasmechelen sluit zich aan bij deze actie die door het Vlaams Gewest zal worden ondernomen.

De provincie selecteert tussen Opgrimbie/Boorsem en Rekem/Uikhoven een open ruimte verbinding (nr. 8). In een open ruimte verbinding legt de provincie een beleid van grondgebonden landbouw op. De gemeente sluit zich hierbij aan.

De provincie duidt grote aaneengesloten landbouwgebieden van ten minste provinciaal belang aan die als suggestie worden meegegeven aan het Vlaams Gewest bij de

R I C H T G E V E N D

•

•

uitwerking van de “te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan”. De gemeente is akkoord met de gebieden die door de provincie worden aangeduid. De gemeente wil het Vlaams Gewest er op attent maken dat de gemeentelijke groengebieden die de gemeente wenst uit te werken in de voormalige grindgroeven tot op heden binnen het agrarische gebied volgens het gewestplan zijn gelegen. De gemeente vraagt aan het Vlaams Gewest om deze gebieden uit te sluiten bij de afbakening van de “te herbevestigen landbouwgebieden” zodat deze kunnen uitgewerkt worden als onderdeel van de natuurlijke structuur.

Binnen het afbakeningproces van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt een stedelijk landbouwgebied met optie tot ontwikkeling als stedelijk woonproject op lange termijn aangeduid. Over deze actie was er geen consensus tussen de verschillende betrokken overheden. De gemeente staat achter deze visie en suggereert aan de provincie om deze actie uit te werken.

Op te heffen landbouwgebied in functie van de ontwikkeling van Nieuwe Bunders. Deze actie kadert binnen afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Hierover werd binnen het planningproces van de afbakening reeds een consensus bereikt.

2.2.2.

gebieden een richtdichtheid van 25 woningen per hectare. De gemeente Maasmechelen wil deze richtdichtheid binnen haar gemeentelijk ruimtelijk structuurplan echter differentiëren gezien het bebouwingspatroon binnen het kleinstedelijk gebied is opgebouwd uit een aantal concentratiepunten die elk een specifieke aantrekkingskracht uitoefenen omwille van de aanwezige voorzieningen; vanuit deze concentratiepunten waaiert het woongebied concentrisch uit van een meer stedelijke verschijningsvorm tot een typische verkavelingsstructuur met een open bebouwingspatroon. In de concentratiepunten (o.m. centra van Eisden-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas) zal de gemeente Maasmechelen hoge woondichtheden opleggen om enerzijds haar aanbod aan stedelijke woontypologieën te verhogen en anderzijds de bestaande structuur van de meer residentiële gebieden te kunnen respecteren. De gemeente zal ernaar streven dat voor de aan te snijden binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied samen een minimale dichtheid van 25 woningen per hectare behaald wordt. De differentiatie in dichtheid binnen het kleinstedelijk gebied en de hieraan gekoppelde randvoorwaarden en ontwikkelingsperspectieven worden verder uitgewerkt binnen de deelruimte “centrale verstedelijkte band”.

De Maasdorpen Leut-Meeswijk, Vucht, Boorsem-Kotem en Uikhoven zijn landelijke woonkernen met een kenmerkende en cultuurhistorische waardevolle structuur in een open rivierlandschap die gegeerde rustplaatsen vormen voor recreanten tijdens fiets- of wandeltochten in de Maasvallei.

Lokale elementen

In de delen van de Maasvallei buiten de winterdijk wil de gemeente grondgebonden landbouw blijvend stimuleren. Het beleid dat de gemeente hiervoor uitschrijft wordt weergeven in de “gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei”.

3.

GEWENSTE WOON- EN LEEFSTRUCTUUR

3.1.

Hoofdconcepten

3.1.1.

Creëren van diversiteit en kwaliteit in het woonaanbod

D E E L

De Maasdorpen dragen bij aan de differentiatie van het woonmilieu in Maasmechelen maar mogen alleen groeien in functie van hun eigen woonbehoeften om het karakter en de huidige kwaliteit van de woonkernen te behouden. Om tegemoet te komen aan de woonbehoefte in het buitengebied volstaat het huidige aanbod aan onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen niet. Er wordt getracht om per Maasdorp minstens één gebied aan te duiden dat door middel van beleidsbeslissingen op de markt moeten komen om de inwoners de kans te geven in eigen dorp te blijven wonen.

De Maasdorpen worden nog steeds gekenmerkt door woningen met een typische Maasarchitectuur omwille van materiaalgebruik, stijl en inplanting. Grootschalige meergezinswoningbouw doet echter zijn intrede in de kernen en veroorzaakt een schaalbreuk.

Gezien deze dorpen naast een aangenaam woonmilieu ook een belangrijke cultuurhistorische en toeristisch-recreatieve waarde uitoefenen, is het van het grootste belang de schaal en het karakter te bestendigen. In de Maasdorpen zal daarom een strenger beleid gevoerd worden ten aanzien van grootschalige meergezinswoningen. Dit impliceert niet dat woningdifferentiatie (meergezinswoningen, wonen voor ouderen, appartementen) niet wordt mogelijk gemaakt. Dit impliceert wel dat de landelijkheid van de kern en de schaal en de kwaliteit van het woonproject streng zal worden bewaakt.

De rotsige bodem in het stroomgebied van de Maas veroorzaakt een beperkt waterbergend vermogen van de vallei. Het overstromingsgevaar van de kernen in de Maasvallei is een problematiek waar de bewoners van de Maasdorpen bewust mee leven. Desalniettemin dient bij accidentele wateroverlast het overstromingsgevaar zoveel mogelijk beperkt te worden.

Het project ‘Levende Grensmaas’ tracht het waterbergend vermogen van de rivier te verhogen en het instandhouden van de dijken in het mijnverzakkingsgebied kan tevens bijdragen aan het vertragen van het overstromingsgevaar bij accidentele wateroverlast. Het aansnijden van woon- of woonuitbreidingsgebied betekent echter telkens een vermindering van het waterbergend vermogen van de vallei. In de Maasvallei dienen geplande projecten afgetoetst te worden naargelang de schade die zij zullen toebrengen aan het watersysteem. Indien de projecten worden gerealiseerd, dan dienen compenserende maatregelen ten aanzien van het beperken van schade aan het watersysteem zo strikt mogelijk in acht genomen te worden.

Voor de gemeente ligt een belangrijke taak in het voorzien van woongelegenheden om enerzijds tegemoet te komen aan de stedelijke taakstelling die door de hogere overheden wordt opgelegd en anderzijds om een evenwichtige bevolkingsmix te bekomen.

De gemeente wenst geen bijkomende voorzieningen voor sociale huisvesting uit te werken aangezien het aanbod in de gemeente reeds hoger ligt dan in de omliggende gemeenten. De gemeente wenst daarentegen wel haar aanbod te versterken naar m.b.t. een woningdifferentiatie voor kleinere huishoudens en wonen voor ouderen en bejaarden. Deze woonvormen worden voorzien in de verschillende centra van de gemeente waarbij kleinschalige projecten in de kernen van het buitengebied worden voorzien en grotere projecten in de centra van het kleinstedelijk gebied.

Bij het invullen van de taakstelling voor wonen geldt volgens het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen voor stedelijke

51

R I C H T G E V E N D Opgrimbie wordt behouden als volwaardige landelijke woonkern binnen de centrale verstedelijkte band. De ligging binnen de centrale verstedelijkte band omgeven door hoogdynamische activiteiten zoals de autosnelweg en de uitbreiding van het bedrijventerrein ‘Oude Bunders’ hypothekeren de landelijkheid en rust van de kern. Deze bedreigingen dienen zoveel mogelijk geneutraliseerd te worden. Een buffer die wordt ingericht als landschapspark waarin de Wiemerbeek als drager wordt aangeduid, moet deze bedreigingen neutraliseren en een meerwaarde leveren aan de woonkwaliteit van deze kern.

behouden.

3.2.

3.2.1.

•

•

De woonkwaliteit in de centrale verstedelijkte band en in de verschillende woonkernen is een belangrijk aandachtspunt. Eén van de hinderende elementen is het parkeren van vrachtwagens in de woonbuurten. Om de woonkwaliteit en de veiligheid in deze woonbuurten te verhogen wordt er een parking voorzien in één van de bedrijventerreinen zodat de vrachtwagens er ’s nachts en in het weekend kunnen parkeren.

Bestaande centra als groeipolen voor woonondersteunende functies

Elementen van de gewenste woon- en leefstructuur

Kaart 21: Gewenste woon- en leefstructuur

Om tegemoet te komen aan de trend van grootschalige meergezinswoningbouw in woonkernen enerzijds en omdat binnen de Maasdorpen een strikter beleid zal gevoerd worden naar grootschalige meergezinswoningen anderzijds, worden op selectieve plaatsen binnen Opgrimbie mogelijkheden gecreëerd voor grotere meergezinswoningenbouw. Bovendien worden in Opgrimbie verschillende woonuitbreidingsgebieden aangeduid om tegemoet te komen aan de opvang van de woonbehoefte voor het buitengebied. Naast de aanduiding van minstens één gebied per Maasdorp dat middels beleidsbeslissingen op de markt moet komen, is de woonbehoefte voor het buitengebied nog steeds hoog. Om de schaal van de Maasdorpen te bewaken, omdat de ontwikkeling van binnengebieden in Opgrimbie door zijn geografische positionering in de nabijheid van het kleinstedelijk gebied is gelegen en door zijn extensieve verschijningsvorm ruimtelijk beter te verantwoorden valt, wordt geopteerd om binnen Opgrimbie een belangrijk deel van woonbehoefte voor het buitengebied op te vangen. Door het invullen van deze woongebieden wordt de kern van Opgrimbie versterkt. Om een gezonde sociale mix te bekomen in Opgrimbie, waar het aandeel sociale woningbouw reeds erg groot is, worden de bestaande BPA’s geschrapt waar deze nog niet ingenomen gronden voorbehouden voor sociale woningbouw.

3.1.2.

D E E L

Bovenlokale elementen

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen selecteert Maasmechelen als kleinstedelijk gebied. De provincie Limburg bakent het kleinstedelijk gebied Maasmechelen af.

Het vooronderzoek rond de afbakening is afgerond en er werd een afbakeningslijn voorgesteld. Deze afbakeninglijn wordt overgenomen in voorliggend gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. In de afbakeningsnota worden eveneens verschillende acties binnen het kleinstedelijk gebeid opgesomd. De provincie neemt de uitvoering van onderstaande acties op zich m.b.t. wonen: - het verder verfijnen van de afbakeningslijn in een

provinciaal RUP; - herbestemmen agrarisch gebied ter hoogte van

Eisden-Dorp (op lange termijn) als noordelijke poort tot

het kleinstedelijk gebied ter hoogte van Eisden-Dorp; - herbestemming i.f.v. woonontwikkeling in een aantal

woonuitbreidingsgebieden; - de oude Patro-terreinen herbestemmen naar

woongebied.

De provincie Limburg selecteert de woonkernen in het buitengebied. De gemeente werkt een beleid uit voor de woonkernen waarbij de beleidsdoelstellingen van de provincie worden verfijnd. Dit beleid is te lezen in de “gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei” voor de woonkernen Leut-Meeswijk, Boorsem-Kotem, Vucht en Uikhoven en in de “gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band” voor de woonkern Opgrimbie.

3.2.2.

Lokale elementen

Het beleid dat aan de lokale elementen wordt gekoppeld wordt beschreven in de gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band en de Maasvallei.

• te verdichten kleinstedelijke centra waarbij richtdichtheden worden opgelegd in de binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die worden aangeduid om de stedelijke taakstelling op te vangen - Mechelen-aan-de-Maas - Eisden-Tuinwijk • te verdichten kleinstedelijk woongebied waarbij richtdichtheden worden opgelegd in de binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die worden aangeduid om de stedelijke taakstelling op te vangen. Het voormalige bedrijventerrein Het Loo (Draaimortel) kan een rol vervullen als ruimte voor stedelijke diensten en bijkomend woonaanbod.

• kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter waarbij richtdichtheden worden opgelegd in de binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die worden aangeduid om de stedelijke taakstelling op te vangen.

• te valoriseren tuinwijken waarbij richtdichtheden worden opgelegd in de binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die worden aangeduid om de stedelijke taakstelling op te vangen • N78 vormgeven als stedelijk boulevard door een revitaliseringsbeleid van bebouwing langs de as waarbij stelselmatig bebouwing wordt verhoogd en verdicht met kwalitatieve architectuur • te herstructureren scheepswerf Sint-Barbara tot een project voor wonen aan het water • te behouden woonwagenterrein: de provincie Limburg erkent de woonwagen als een volwaardige woonvorm en geeft een totaal te bereiken aantal standplaatsen op voor woonwagenbewoners. De gemeente Maasmechelen voldoet aan dit aantal en de inplanting van het terrein wordt binnen het kleinstedelijk gebied gesitueerd. De voorzieningen op

Woonondersteunende functies en voorzieningen worden geconcentreerd in de bestaande centra van Mechelen-aande-Maas, Eisden-Tuinwijk en Eisden-Dorp. Deze keuze wordt gemaakt om de bestaande centra te versterken maar ook omdat deze centra de meest dichtbebouwde woongebieden in de gemeente zijn waardoor een draagvlak wordt gegeven aan de woonondersteunende functies en omdat deze centra in de nabijheid van openbaar vervoer gelegen zijn waardoor ook minder mobiele mensen de woonondersteunende functies vlot kunnen bereiken.

In de dorpen worden voorzieningen op schaal van de kernen

52

R I C H T G E V E N D

• • • •

•

het woonwagenterrein werden recentelijk nog aangepast.

De bestaande locatie en inrichting van het terrein wordt behouden. te ontwikkelen openbaar park in Mechelen aan de Maas, ondersteunend aan de scholencampus te versterken woonkern Opgrimbie binnen de centrale verstedelijkte band Maasdorpen Leut-Meeswijk, Vucht, Boorsem-Kotem en Uikhoven woonlinten - Bampstraat - Botse Bergweg - Eisdenweg - Geisterweg - Genieskensstraat (van Leuterweg tot Zuilstraat) - Heirstraat (ten noorden en ten zuiden van de woonkern

Opgrimbie) - H. Vranckenstraat - Kannegatstraat (ten westen van de Zuid-Willemsvaart) - Kerkstraat - Kuilenweg - Langeweidestraat (van Sint-Luciestraat richting

Grotestraat) - Leuterweg - Mazenhoven - Moleneindestraat - Molenstraat (vanaf Kwaadstraat tot aan N78) - Molenveldstraat - Pastoor Goossenslaan (van Uikhoverstraat richting Zuid-

Willemsvaart) - Sint-Laurentiusstraat (ten noorden van het Maasdorp

Meeswijk) - Sint-Pietersstraat (van Eisdenweg richting natuurgebied

Maaswinkel) - Steenakkerstraat - Windmolenweg verbindingswoonlinten - Grotestraat als verbinding tussen de woonkern

Boorsem-Kotem - Schoorstraat als verbinding tussen de noordelijke en

zuidelijke pool van Uikhoven

4.

GEWENSTE RUIMTELIJK-ECONOMISCHE STRUCTUUR

4.1.

Visie

D E E L Maasmechelen wordt als kleinstedelijk gebied weerhouden als economische knooppunt. Binnen deze gebieden dient de economische activiteit gebundeld te worden op regionale bedrijventerreinen en dient erop toegezien te worden dat er een voldoende en gevarieerd aanbod bedrijventerreinen aanwezig is. Een optimale lokalisatie van lokale, gemengd regionale en specifiek regionale bedrijventerreinen in relatie tot een goede ontsluiting op het (hoofd)wegennet, en eventueel andere vervoersmodi, worden vooropgesteld. Bijkomende bedrijventerreinen worden aansluitend aan de bestaande bedrijventerreinen ontwikkeld. Een optimale invulling van de bestaande, goed gesitueerde, bedrijventerreinen en een uitdoven van de ruimtelijk slecht gesitueerde bedrijventerreinen wordt voorop gesteld. Vanuit het ruimtelijk structuurplan Limburg krijgt Maasmechelen als stedelijk gebied binnen het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland een belangrijke taak en sterke rol in het voorzien van bijkomende oppervlakte voor regionale bedrijventerreinen.

Bedrijven kunnen buiten de bedrijventerreinen voorkomen indien de ruimtelijke draagkracht van de omgeving niet wordt overschreden en het bedrijf verweven is met en ruimtelijk inpasbaar is in zijn omgeving. Bovendien dient het bedrijf over de nodige vergunningen te beschikken (bouw- en milieuvergunningen). Bedrijven die om hogervermelde redenen niet op hun huidige locatie kunnen blijven, dienen te herlokaliseren naar een lokaal of regionaal bedrijventerrein, al naargelang het soort bedrijf.

Maasmechelen wil het handelscentrum kunnen blijven uitbouwen en versterken op het niveau van het kleinstedelijk gébiéd en met een regionaal hinterland voor het zuidelijk Maasland en zelfs ver daarbuiten door de sterke concentratie in Eisden (Pauwengraaf en grootschalig winkelcomplex M2), Value Retail, in de Leisure-valley, wordt niet als handelsactiviteit beschouwd, maar als toeristischrecreatieve pool met een shoppingkarakter.

Langs de N478 zijn er tal van handelszaken gegroeid.

Overeenkomstig het gevoerde beleid van de afgelopen 5 jaren wordt de handelsfunctie over het algemeen niet verder gestimuleerd ten voordele van de mogelijkheden voor een stedelijk wonen gekoppeld aan een openbaar vervoerscorridor.

In de toekomstvisie wordt de handelsfunctie wel op selectieve plekken behouden, geconcentreerd en gestimuleerd (o.a. centrumgebied van .Mechelen-aan-de-Maas, en een gebied ten zuiden van de E314). Het gedeelte van de N78 ten zuiden van de E314 en Value Retail (Maasmechelen Village) worden in het structuurplan Limburg geselecteerd als kleinhandelszone type IV, met een ondersteunende rol voor de economische structuur in het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland. De gemeente Maasmechelen wil deze selecties nuanceren.

De toeristisch-recreatieve sector is binnen Maasmechelen zodanig uitgebouwd dat het economisch belang niet te onderschatten is. Zeker door de aanduiding van Maasmechelen als toeristisch-recreatief knooppunt type 1 binnen het ruimtelijk structuurplan Limburg. zijn de verdere ontwikkelingskansen en potenties verzekerd. De ontwikkeling van de leisurevalley is een belangrijk gegeven binnen de ruimtelijk-economische structuur (tewerkstelling, regionale aantrekkingskracht,...).

4.2.

Doelstellingen

4.2.1.

Secundaire sector

•

De zand- en grindwinningen in Maasmechelen zijn een belangrijk gegeven, zowel binnen de ruimtelijke structuur en de wijzigingen die ontginningsactiviteiten met zich meebrengen voor het landschap, als voor de financiële inkomsten van de gemeente.

Dit is echter een eindige troef, in tegenstelling tot het oneindig karakter van de natuurlijk-landschappelijke kwaliteiten van het Kempisch Plateau en de Maasvallei.

• •

53

Duidelijke positionering van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied binnen het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland en binnen de Limburgse ruimtelijk-economische structuur.

Het aangeven van de regionale en lokale bedrijventerreinen en hun toekomstperspectieven, gekaderd binnen de ruimtelijke structuur.

Het ruimtelijk beleid richten op het verkrijgen van een

R I C H T G E V E N D

• •

•

• • •

•

•

• •

• •

•

effectief en voldoende aanbod aan bedrijventerreinen, afgestemd op de taakstelling voor de opvang van nieuwe en te herlokaliseren regionale en lokaal verzorgende bedrijven.

Het voorzien in de regionale economische behoefte en de planologische ruimtelijke opgave inzake het bijkomend ontwikkelen van een regionaal bedrijventerrein.

Het versterken van de economische structuur door de uitbouw van de regionale bedrijvigheid en het bewerkstelligen van synergie tussen verschillende economische actoren.

Aangepaste ontwikkeling en ruimtelijke inpassing van de nieuwe regionale bedrijvigheden en het aangeven van ruimtelijke randvoorwaarden bij de ontwikkeling.

Het voeren van een efficiënt ruimtelijk beleid a.d.h.v. een samenhangende visie op de lokale economie (primaire, secundaire en tertiaire sector).

Verdichten en optimaliseren van de bestaande bedrijventerreinen.

Het minimaliseren van de hinder naar de omgeving door het nemen van maatregelen op de bestaande bedrijventerreinen.

Onder ‘hinder’ worden alle soorten hinder verstaan: lawaaihinder, licht- en luchtvervuiling, visuele hinder, verkeershinder,…

Vanuit het te vrijwaren milieu contouren en richtlijnen aangeven voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen en afstanden en bufferzones vastleggen t.o.v. woon- of open ruimte omgevingen.

Het op een zo efficiënt mogelijke manier inrichten van bedrijventerreinen, zowel door een herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, als eventuele nieuwe industriële locaties. Dit houdt o.a. in: voorzien van gezamenlijke en gemeenschappelijke voorzieningen, het bouwen in meerdere lagen indien mogelijk, goede kavelstructuren, ... kortom een duurzaam gebruik nastreven.

Het zo veel mogelijk concentreren van lokale bedrijvigheid op de lokale bedrijventerreinen.

Ambachtelijke bedrijven kunnen alleen buiten een bedrijventerrein voorkomen indien het bedrijf gelegen is in een daartoe geëigende bestemming (op gewestplan, in een BPA) en de draagkracht niet overschreden wordt. Bij bedrijven buiten de geëigende bestemmingszone wordt een maximale verweving met andere functies en ruimtelijke inpassing in de omgeving nagestreefd. Goed nabuurschap vormt hierbij het uitgangspunt.

Economische veiligstelling van bepaalde zonevreemde bedrijven door de opname in een ruimtelijk uitvoeringsplan.

Betere landschappelijke inkleding van de bedrijven. De bestaande bedrijven dienen landschappelijk ingepast te worden in hun omgeving. Ook op het bedrijventerrein is een goede groenstructuur van belang. Een eenvormige landscaping en een buffer of groen overgangsgebied naar de omringende functies is nodig.

Het ruimtelijk beleid dient ondersteund door een economisch ontwikkelingsbeleid. Het economisch ontwikkelingsbeleid verzorgt de ontwikkeling van de bedrijventerreinen (o.m. aanbodbeleid, de prijszetting, uitgiftevoorwaarden, ev. beheer, aanleg groenvoorzieningen....).

4.2.2.

•

• • • •

D E E L diensten in de woonomgevingen en woonkernen.

4.3.

Ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven

4.3.1.

Secundaire sector

4.3.1.1. Ontginningen De gemeente suggereert echter om de ontginning pas stop te zetten tegen 2035, de termijnen van de verschillende milieuvergunningen lopen tegen die datum af.

4.3.1.2. Regionale bedrijventerreinen Ingevolge de grootschaligheid, de aard van de aanwezige functies en de ligging t.o.v. de grote infrastructuren worden de bestaande industriezones Oude Bunders en Op de Berg, overeenkomstig het ruimtelijk structuurplan Limburg, als regionale bedrijventerreinen weerhouden. Via het subsidiariteitprincipe behoren de regionale bedrijventerrein van de kleinstedelijke gebieden tot de bevoegdheid van de provincie. De bedrijventerreinen Uikhoven en St-Barbara zijn vanwege de watergebonden activiteit ook regionale bedrijventerreinen.

Verdichten, optimaliseren en uitbreiden van het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders Het bedrijventerrein Oude Bunders wordt verder verdicht. Hiertoe wordt het ruimtegebruik van de bestaande bedrijven efficiënter ingericht. De braakliggende terreinen, meestal in reserve van de bestaande bedrijven, kunnen in aanmerking komen voor de ontwikkeling van nieuwe bedrijven indien de eigenaars geen concrete plannen of behoefte hebben om binnen een periode van 10-15 jaar deze gronden aan te snijden. De gronden in eigendom van de gemeente worden verkocht. Het reserveringstracé van de omleidingsweg moet worden opgeheven (d.m.v. een gewestplanwijziging). Hierdoor kunnen deze gronden bijkomend in gebruik genomen worden.

Een optimalisatie van het bedrijventerrein houdt in dat, bij de ontwikkeling van de gronden die aansluitend liggen op de ZuidWillemsvaart, de focus ligt op de ontwikkeling van watergebonden bedrijvigheid. Een verhoogde watergebondenheid van de bestaande bedrijven moet worden onderzocht.

Door de versterking en uitbouw van de industriële activiteiten, zal de druk op de zonevreemde woningen aan de Veeweidestraat toenemen en de woonkwaliteit op termijn niet gegarandeerd kunnen worden. Op termijn wordt een uitdovingsbeleid voorgesteld.

De Kikbeek die gekanaliseerd aan de rand van het industriegebied loopt, wordt als groene strook bewaard en versterkt door een aangepaste en verbeterde inrichting van de oevers (door het opstellen van een BPA of ruimtelijk uitvoeringsplan).

Duurzaam ruimtegebruik staat voorop bij de nieuwe ontwikkelingen.

Tertiaire sector

Gedifferentieerd versterken van het lokaal verzorgend en regionaal handelsapparaat binnen het stedelijk netwerk door een gevarieerde ontwikkeling met duidelijke verschillende accenten en van verschillend niveau (Pauwengraaf, M2, Kruindersweg, Oude Baan, N78, centrum Mechelen-aan-deMaas, J. Smeetslaan).

Verdere versterking en uitbouw van het commercieel centrum ter hoogte van de Pauwengraaf (en omgeving) met een regionale uitstraling.

In stand houden van een commercieel sub-centrum ter hoogte van Mechelen-aan-de-Maas.

Het ontwikkelen van een gebiedsgericht specifiek ruimtelijk handelsbeleid voor de N78.

Streven naar een optimale verweving van lokale handel en

54

R I C H T G E V E N D Omwille van de huidige situering in de bestaande ruimtelijke structuur, en vanwege het belang van de uitbouw regionale bedrijvigheid in het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland wordt het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders uitgebreid. De uitbreiding wordt voorzien aan de westzijde van de N78 en ten zuiden van de E314. Deze locatie komt voor een industriële uitbreiding optimaal in aanmerking door: • • • •

•

D E E L De oppervlakte, uitbreiding, inrichting en randvoorwaarden voor de ontwikkeling van deze uitbreiding van het regionaal bedrijventerrein zullen in een ruimtelijk uitvoeringsplan worden vastgelegd en gemotiveerd vanuit de onderbouwde behoefte.

Hierbij zal, vanwege het economisch belang en de selectie van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied in het zuidelijk Maasland, toch nog rekening gehouden moeten worden met een compensatie voor het schrappen van het industrieterrein Op de Berg. De gemeente Maasmechelen doet de suggestie aan de provincie Limburg alsnog deze compensatiemogelijkheid te voorzien.

de ligging aan de op-/afrit 33 van de E314 met aansluiting op de N78; de mogelijkheid tot het creëren van een zichtlocatie vanop de E314; enerzijds de ruimtelijke aansluiting, maar ook door de begrenzing van de E314, t.o.v. het woon- en leefgebied van het af te bakenen kleinstedelijk gebied; de relatief beperkte waarde van het agrarisch gebied omwille van de geringe omvang en de geïsoleerde ligging t.o.v. het aaneengesloten landbouwgebied in de Maasvallei; de afwezigheid van woningen in het gebied.

In afwachting van de behoeftebepaling wordt het gebied tussen de oostelijke rand van Opgrimbie en de N78 als reservegebied voor regionale bedrijvigheid aangeduid. Hierbij wordt eveneens een ruimtelijke scheiding en buffering t.o.v. de kern van Opgrimbie verzekerd door de inrichting van de Kikbeek/ Wiemerbeek als een groen, natuurlijk lint van een aanzienlijke breedte (ca. 50-100 meter).

De focus ligt op de inplanting van hoogwaardige bedrijven met uitsluiting van logistiek, transport en milieuhinderlijke bedrijven.

De beekvallei van de Kikbeek en Wiemerbeek worden optimaal als groene dragers en natte natuurverbindingen behouden.

Flankerend aan de ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein worden garanties voorzien voor de woonkwaliteit in Opgrimbie.

Langsheen de Kerkstraat, de Kennebekkestraat en de Bredeweg wordt de woonkwaliteit verzekerd door de uitbouw van een aanzienlijke bufferzone van 150 meter achter de woonzone op het gewestplan. De realisatie van de bufferzone wordt gekoppeld aan een overgangszone op het bedrijventerrein die wordt ingevuld met landschappelijk ingepaste hoogwaardige bedrijven in een sterk ingegroende omgeving. Aan de zuidzijde van de Weg naar Zutendaal (richting Kerkstraat) wordt het bedrijventerrein ontwikkeld over een diepte van max. 150 m t.o.v. de Weg op Zutendaal. Tussen de Heirstraat en de Oude Baan wordt de ontwikkeling van uitsluitend hoogaardige bedrijven met zichtlocaties in functie van een hoogtechnologische ontwikkeling (afgestemd op de farmaceutische sector in Aken en Geleen) voorzien.

Het ander alternatief voor uitbreiding van het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders ten zuiden van Oude Bunders (op grondgebied van Lanaken) is ruimtelijk-planologisch minder geschikt vanwege enerzijds de natuurwaarden van de Ziepbeek en de provinciale selectie als natte natuurverbinding en openruimte-verbinding tussen Kempisch Plateau en Maasvallei en anderzijds de waarde van het landbouwgebied.

Uitdoven van het regionaal bedrijventerrein Op de Berg Ingevolge de ligging van ‘het industrieterrein Op de Berg temidden van het aaneengesloten bos- en heidegebied van het Kempisch Plateau, de plannen voor het Nationaal Park Hoge Kempen, de milieu- en geurhinderende activiteiten, het gegenereerde zware verkeer, enz. overstijgt het bedrijventerrein de draagkracht van de omgeving. In het ruimtelijk structuurplan Limburg wordt de optie genomen om het regionaal bedrijventerrein te laten uitdoven en op termijn te schrappen. Hiertoe zal het Vlaams Gewest een ruimtelijk uitvoeringsplan moeten opstellen, m.b.t, de uitdovingsmaatregelen (niet afleveren van bouwvergunningen,…) en de nabestemming. Als uitdovingshorizon voor de bedrijvigheid wordt in het masterplan van het Nationaal Park Hoge Kempen het jaar 2020 vooropgesteld. Daarna kan er nog 10 jaar aan witzandexploitatie gedaan worden. Na sanering en ontginning worden de gronden overgedragen aan het Nationaal Park Hoge Kempen.

Een differentiatie van het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders wordt opgebouwd vanuit de Zuid-Willemsvaart richting Nationaal Park Hoge Kempen, waarbij een intensivering van landschappelijk groengebruik toeneemt richting Nationaal Park Hoge Kempen.

Drie groene vingers vanuit het Nationaal park ondersteunen deze landschappelijke inpassing: • een groene vinger als bufferzone langsheen de woonzone t.h.v. de Bredeweg • een natte natuurverbinding ter hoogte van de herlegde Kikbeekvallei

De gemeente geeft de suggestie om te ontginning stop te zetten in 2035, tegen die datum lopen ook de verschillende milieuvergunningen af.

Behoud van het regionaal bedrijventerrein Uikhoven Het regionaal bedrijventerrein Uikhoven blijft, omwille van de watergebondenheid, behouden voor de huidige activiteiten van NV Mineraalbewerking. Een uitbreiding is niet aan de orde. Er kunnen inspanningen geleverd worden voor een verbeterde landschappelijke inpassing t.o.v. het cultuurhistorische OudRekem in het Oosten (eventueel aangevuld met de uitbouw van een aanmeerplaats voor jachten), en het open landbouwgebied in het westen.

De ontsluiting en verkeersafwikkeling van het bedrijventerrein gebeurt volledig vanuit de N78. In functie van de ontwikkeling van het gebied tussen de Heirstraat en de Oude Baan zal de verkeersafwikkeling ter hoogte van de Heirstraat nader onderzocht worden i.f.v. het verzekeren van de functionele en structurele verbinding tussen Opgrimbie en het afgebakende stedelijk gebied Maasmechelen. Hierbij zal de verkeersveiligheid van de zwakke weggebruiker in functie van deze relatie optimaal verzekerd worden. Een rechtstreekse aansluiting van het bedrijventerrein op de Heirstraat wordt vermeden waardoor de verkeersveiligheid en de verbinding van de Heirstraat als structurele drager tussen Opgrimbie met het stedelijk gebied van Maasmechelen verzekerd blijft.

Uitdoven regionaal bedrijventerrein St-Barbara De industriezone op het gewestplan heeft via het BPA Pauwengraaf reeds een functie en bestemming gekregen voor de ontwikkeling van “wonen aan het water”. De bestaande activiteiten worden uitgedoofd en het regionaal bedrijventerrein verdwijnt op termijn.

55

R I C H T G E V E N D

D E E L deze locatie. Wanneer het huidige bedrijf zijn activiteiten stopzet, wenst de gemeente de locatie te ontheffen van een invulling met lokale bedrijvigheid ten voordele van toeristisch-recreatieve activiteiten.

4.3.1.3. Lokale bedrijventerreinen lngevolge de kleinschaligheid, de aard van de overwegend aanwezige functies, de situering binnen de ruimtelijke structuur van Maasmechelen, en het belang voor de lokale tewerkstelling worden de bestaande KMO-zones Maneborn, Steenkuil, en Windmolenweg als lokaal bedrijventerrein aangeduid. KMO-zone Kerkstraat wordt niet behouden als lokaal bedrijventerrein. Voor de zones Greven (Grote Molen) en Draaimortel wordt op termijn een uitdovingsbeleid vooropgesteld.

Een deel van het bedrijventerrein Draaimortel werd reeds herbestemd naar een woonfunctie, het resterende deel is te ontwikkelen in functie van verdere verdichting van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen: deels voor de uitbouw van de zgn. Veiligheidszone (herlocalisatie van politie en brandweer), deels voor bijkomend woonaanbod.

De KMO-zone aan de Kerkstraat in Opgrimbie (bedrijf Custater) wordt niet behouden als lokaal bedrijventerrein. De bestaande activiteit is visueel storend vanuit woonkern en achterliggende open ruimte, en dient zich te herlokaliseren. Ook voor het bedrijventerrein Kerkstraat kan op lange termijn aan een andere invulling (wonen, landbouw, …) worden gedacht.

De toekomstige behoeften (nieuwe bedrijven, herlocalisatie en compensatie van bestaande bedrijventerreinen die zullen verdwijnen) moeten opgevangen worden door de ontwikkeling van een nieuw lokaal bedrijventerrein.

Verdichten, versterken en gefaseerd kwalitatief uitbouwen van het lokaal bedrijventerrein Maneborn De zone Maneborn wordt door de situering binnen de ruimtelijke structuur (in het stedelijk gebied, aan de rand van de woonomgevingen) en de verdere verdichtingsmogelijkheden als belangrijkste lokaal bedrijventerrein in Maasmechelen ontwikkeld. Aanvragen van bedrijven voor KMO-grond worden verwezen naar een vestiging op Maneborn indien de aard van de bedrijfsactiviteit gewenst is.

Een nieuw lokaal bedrijventerrein aansluitend bij Nieuwe Bunders Aansluitend bij het nieuwe regionaal bedrijventerrein Nieuwe Bunders wordt ook een nieuw lokaal bedrijventerrein ontwikkeld om de toekomstige behoeften (ca. 7 ha op 10 jaar) op te vangen.

Zonevreemde bedrijven De gemeente Maasmechelen telt een aantal zonevreemde bedrijven. De beleidsopties met betrekking tot deze zonevreemde bedrijven worden in deel 4 ‘specifieke beleidsthema’s’ van voorliggend structuurplan behandeld. In dit deel zullen voor de zonevreemde bedrijven de ontwikkelingsperspectieven worden aangegeven m.b.t. het bestendigen, ruimtelijk inpassen of wenselijk herlokaliseren van de zonevreemde bedrijven.

De algemene uitgangspunten om de zonevreemde bedrijven te benaderen kunnen als volgt worden geschetst: • Omwille van de economische leefbaarheid en de beperkte omvang en gunstige gebiedsgerichte situering van de problematiek wordt getracht zoveel mogelijk bedrijven op de bestaande locatie ruimtelijk in te passen en ontwikkelingskansen te geven. De draagkracht van de omgeving is hierbij een maatgevende factor in het afwegingskader. Indien de behoefte bestaat dient er een visuele en ruimtelijk-functionele buffer aangelegd. De nodige garanties tot de realisatie van deze bufferzone dienen ingebouwd te worden. Dit kan door in een eventueel op te maken RUP de aanvraag voor uitbreiding of verbouwing te koppelen aan een globaal inrichtingsplan en beplantingsplan.

• Er wordt getracht de ruimtelijk aanvaardbare zonevreemde bedrijven rechtszekerheid te verschaffen door ze juridisch te bestemmen als bedrijventerrein via de opname in een RUP. De omgevende functies (wonen, natuur, landbouw,...) bepalen de randvoorwaarden voor ontwikkeling.

• Indien bestaande zonevreemde bedrijven sterk groeien of een grote uitbreidingsbehoefte bezitten, die ruimtelijk niet meer verantwoordbaar is op de huidige locatie, wordt een herlocalisatie voorgesteld naar een lokaal bedrijventerrein.

De gemeente stuurt en stimuleert de herlocatie, voert een aanbodbeleid van KMO-gronden, en geeft prioriteit aan de te herlocaliseren bedrijven.

Het lokaal bedrijventerrein Maneborn wordt verder ingevuld langs de bestaande infrastructuur en verdicht op de bouwrijpe locaties.

De gronden in eigendom van de gemeente worden verkocht. Het reserveringstracé uit het gewestplan is opgeheven. Hierdoor kunnen deze gronden bijkomend in gebruik genomen worden.

De gronden van het oostelijk gedeelte van het bedrijventerrein, aansluitend aan de Kikbeek, worden gesaneerd en bouwrijp gemaakt.

De Kikbeek die aan de rand van het industriegebied loopt, wordt als groene rand bewaard en versterkt door een aangepaste en verbeterde inrichting van de oevers (dit werd juridischplanologisch geregeld door de opmaak van het BPA Kikbeek).

Bestendigen en aangepast versterken lokaal bedrijventerrein Steenkuil Het gemengd KMO-terrein met handelsfuncties (binnen het BPA Pauwengraaf benoemd als zone voor toonzaal-. distributie- en ambachtsbedrijven) blijft als dusdanig behouden, en kan worden versterkt, overeenkomstig de bepalingen in het BPA Pauwengraaf.

Aangepast behouden van kleinschalige lokale bedrijventerreinen in verweving met de woonfunctie De bedrijfsactiviteiten op de KMO-zone Windmolenweg (General Plastics), worden bestendigd als een kleinschalig lokaal bedrijventerrein. De bedrijvige functie kan blijven bestaan zolang deze niet hinderend is voor de woonkwaliteit in de omgeving.

Het aangepast behoud van het lokaal bedrijventerrein houdt in dat er geen bijkomende uitbreiding meer voorzien wordt. Het bestendigen en de ontwikkeling van de lokale bedrijventerreinen wordt bekeken in functie van de draagkracht van de omgeving en de mogelijke economische ruimtebehoeften binnen een periode van 5-10 jaar. Op basis hiervan wordt de overweging gemaakt om de zone (eventueel gedeeltelijk) op te heffen of ter beschikking te stellen van andere ruimtelijke functies (wonen, landbouw,...).

Voor de zone Windmolenweg wordt vooropgesteld dat bij de groei van de bedrijfsactiviteiten boven de omgevingsdraagkracht, of bij het spontaan verdwijnen van de bestaande bedrijven, de vrijgekomen gronden ingenomen kunnen worden door zonevreemde lokale bedrijven uit de directe omgeving die wensen te herlokaliseren, voorzover die behoefte zich voordoet.

4.3.1.4. Ruimtelijke inpassing van bedrijven of

bedrijventerreinen Om de aantrekkelijkheid en ruimtelijke inpasbaarheid van de bestaande bedrijvigheden te verbeteren wordt buffering, landscaping, kwaliteitsvolle aanleg en voldoende uitrusting van lokale bedrijventerreinen en bedrijventerreinen voor historisch gegroeide bedrijven voorop gesteld. Om zowel de visuele als functionele (geur, geluid, verkeer, ...) hinder van de bedrijven(terreinen) tot een minimum te herleiden, worden deze terreinen ten opzichte van het landschap of de woonomgeving landschappelijk ingekleed door middel van groene overgangszones met kleine landschapselementen, bomenpartijen, ... die als een filter ten opzichte van het landschap fungeert en als een soort koppelings- en buffergebied dienst doet. Ten opzichte van de woonkernen en -concentraties

Uitdoven KMO-zones ’t Greven, Draaimortel en Kerkstraat Voor ’t Greven - onderdeel van de grotere (niet-ontwikkelde) KMObestemming Grote Molen – spelen de toekomstige opties voor de herontwikkeling van Grote Molen i.f.v. leisure een belangrijke rol. Het bestaande bedrijf (zone ’t Greven) kan behouden blijven, maar de gemeente wenst geen nieuwe bedrijven te vestigen op

56

R I C H T G E V E N D wordt een sterke groenbuffer voorzien. De ruimtelijke inpassing van deze bedrijven(terreinen) zal onderdeel uitmaken van de ruimtelijke structuurschetsen (of uitvoeringsplannen) die volgen op het structuurplan.

Bij de uitwerking van de uitbreiding van Nieuwe Bunders moet er voldoende aandacht geschonken worden aan de ruimtelijke inpassing en buffering t.o.v. de woonomgeving van Opgrimbie.

Bij de uitwerking van de open ruimte verbinding tussen het Kempisch Plateau en de Maasvallei; ten zuiden van Oude Bunders is een landschappelijke inkleding vereist.

De lokale bedrijventerreinen worden, indien nodig, omgeven met groenstructuren t.o.v. de nabijgelegen woonomgevingen.

De realisatie van de bufferzones aan de zonevreemde bedrijven die eventueel aangeduid zullen worden in een RUP zonevreemde bedrijven, is in een aantal gevallen noodzakelijk om tot een goede integratie van het bedrijf in zijn omgeving te komen. De nodige garanties tot de realisatie van deze bufferzone dienen ingebouwd te worden. Dit kan door in het eventueel op te maken RUP de aanvraag voor uitbreiding of verbouwing te koppelen aan een globaal inrichtingsplan of beplantingsplan.

4.3.1.5. Duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen Een duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen houdt in dat er zo weinig mogelijk visuele, geluids- en milieuhinder wordt teweeggebracht voor de omgeving van het bedrijventerrein.

Hiervoor worden er maatregelen getroffen bij de inrichting van de nieuwe bedrijfsgronden. Landschappelijke groenschermen en scherpe milieuvoorschriften moeten de hinder beperken.

Daarnaast moet er een optimale ontsluiting gegarandeerd worden voor openbaar vervoer (buslijn) en zwak wegverkeer (fiets en voetganger).

Duurzame ontwikkeling betekent ook dat het fysisch en cultureel milieu niet structureel aangetast wordt. Hiervoor wordt een ontwikkeling van bedrijvigheid voorgesteld op de gronden die voor de open ruimte of woon- en leefstructuur van minder belang zijn (arme, vervuilde of woononinteressante gronden,...).

Duurzaamheid betekent m.a.w. het behoud van natuurlijke, cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten.

Algemene aanvullende principes van duurzame ontwikkeling zijn o.a. een zuinig omgaan met grondstoffen, streven naar het sluiten van productieketens, herbruiken van afval, beperken van energiegebruik, stimuleren en opwekken van milieuvriendelijke energie. In de mate van het mogelijke wordt hiermee, binnen het kader van de ruimtelijke inrichting en de uitwerking van het structuurplan, rekening gehouden.

De inplanting en organisatie van Nieuwe Bunders komt reeds tegemoet aan verscheidene principes van duurzame ontwikkeling zoals het benutten van natuurlijke minder waardevolle gronden, beperken van milieuhinder en extra storing van woonomgevingen door het voorzien van een brede bufferzone, aansluiting bij bestaande bedrijventerreinen en gezamenlijk gebruik van infrastructuren. De landschappelijke inpassing doet geen afbreuk aan de huidige landschappelijke waarde.

57

D E E L

R I C H T G E V E N D

4.3.2.

D E E L De N78 ter hoogte van het centrum van Mechelen-aan-de-Maas wordt als centrum en stedelijke concentratie voorzien voor handelsactiviteiten.

Tertiaire sector

4.3.2.1. Uitwerking van een gedifferentieerd handelsapparaat van verschillende niveaus Voor de uitbouw van het commercieel gebeuren wordt uitgegaan van de bestaande structuren.

De N78, ten zuiden van de E314, richting Lanaken vormt een ontwikkelingsas voor kleinhandel, conform de provinciale selectie als kleinhandelszone type IV. De gemeente Maasmechelen wil hierbij duidelijke en specifieke randvoorwaarden stellen aan de ontwikkeling van deze kleinhandelszone. Aan de N78 tussen Breitwaterstraat en Kerkstraat/Windmolenweg wordt aan beide zijden van de Rijksweg een handelszone voorzien voor specifieke functies (verkeersaantrekkende zaken >800m2): vb. garages met toonzaal, meubelzaak, bandencentrum, matrassenhuis, tuincentrum, benzinestation, bouwmaterialen, drankenhal met drive-in, enz... Andere handelsfuncties die het commercieel draagvlak van de Pauwengraaf of de lokale voorzieningenkernen ondergraven zijn niet mogelijk zoals: horeca (restaurants), voedingswaarden (Colruyt, Aldi....), kleding (Brantano, Pecotex,..). Een aangepaste inrichting van de N78 als openbaar vervoerscorridor garandeert de bereikbaarheid. Bij de ruimtelijke uitwerking van de N78, als onderdeel van een provinciaal geïntegreerd gebiedsgericht strategisch plan voor het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland, moet er een scherpe aandacht zijn voor het wegwerken van de conflicten tussen de verbindings- en ontsluitingsfunctie van de Rijksweg.

Versterking Pauwengraaf en omgeving Het commercieel centrum van Pauwengraaf en omgeving, inclusief Oude Baan, Kruindersweg en Koninginnelaan wordt bestendigd en verder versterkt als handelscentrum van een lokaal en regionaal voorzienend niveau. Door de concentratie aan winkels in het gebied, en de verdere uitbouw van het handelsgebeuren, wordt het commercieel niveau opgetild tot een regionale handelssite met een recreatief-shoppingsgebeuren.

Door de ontwikkeling van het shoppingcenter M2 aan de oostzijde van de Koninginnelaan wordt het gebied van de Pauwengraaf nog verder uitgebreid en verrijkt met een grootschalige commerciële aantrekkingspool.

Een bijkomende versterking van de tertiaire sector wordt voorzien aan het Europaplein. dat zowel naar functie als ruimtelijke inrichting geherstructureerd wordt i.f.v. de uitbreiding van het handelsapparaat.

Lokale handel in verweving in de woonkernen en langs bepaalde assen in het stedelijk gebied.

In de verschillende woonkernen van Maasmechelen blijven er ontwikkelingskansen voor een aangepast en lokaal bedienend handels- en voorzieningenapparaat, op niveau van de kern.

De uitrustingsgraad wordt afgestemd op de natuurlijke groei van de bevolking. Het gaat hierbij over de dagdagelijkse voorzieningen (bakker. slager,...) die in de centrumgebieden van de woonkernen hun potenties behouden. Er wordt een duidelijke concentratie nagestreefd in de centrumgebieden van de woonkernen. De multifunctionele ontwikkeling (wonen, werken, recreëren, verplaatsen) van de kernen van het buitengebied is de belangrijkste parameter.

Het handelsapparaat aan de Pauwengraaf wordt ondersteund door: • De versterking van het gedifferentieerde woonmilieu binnen het kleinstedelijk gebied.

• De verbetering van de relaties tussen de verschillende woongebieden, voorzieningenpolen en andere functies binnen het kleinstedelijk gebied.

• De nabijheid van de leisure-valley (met o.a. de recreatieve shopping Value Retail) • De uitwerking van de omgeving Pauwengraaf als voetgangersgebied met aandacht voor een verhoogde oversteekbaarheid van de Koninginnelaan.

• Aandacht voor de inrichting van de publieke ruimte.

Aandacht voor het versterken van een aantal structurerende elementen door aandacht voor straatmeubilair of groene voorzieningen (o.a. verlichting, bestrating, bomenrijen,...).

• De verbetering van de regionale bereikbaarheid met openbaar vervoer door de heropening van de spoorlijn en de ontwikkeling van een station te Eisden (nabij het knooppunt van de N78 met de Koninginnelaan).

• De ontwikkeling van hotelaccommodatie in de buurt van de Pauwengraaf/Beerensheuvel.

• De uitbouw van de basismobiliteit dat de bereikbaarheid met openbaar vervoer garandeert.

Ook de bestaande handels- en voorzieningenstructuren voornamelijk gesitueerd langs belangrijke assen binnen het stedelijk gebied zoals de J. Smeetslaan, Oude Baan, Heirstraat, blijven behouden in verweving met en als ondersteunend aan het woonmilieu.

Verdere ontwikkeling van de leisure-valley De ontwikkeling van de leisure-valley (Value Retail, bioscoop) is een belangrijk gegeven binnen de ruimtelijk-economische structuur (tewerkstelling. regionale aantrekkingskracht....) en wordt verder versterkt en uitgebouwd (ecopolis, skipiste). De belangrijke toeristisch-recreatieve functie van de leisure-valley op regionaal niveau wordt geconsolideerd door de optimale bereikbaarheid vanuit het zuiden door de ontsluitingsweg vanaf de E314. Vanuit het noorden (via Dilsen-Stokkem) moet de ontsluiting verbeterd worden.

Gepaste consolidering van handelscentrum in Mechelen-aan-deMaas Mechelen-aan-de-Maas wordt binnen de gewenste ruimtelijke structuur verder ontwikkeld als administratief hart van de gemeente met een benadrukte concentratie van (openbare) diensten en allerhande voorzieningen. Ter ondersteuning .van deze functie wordt het bestaande handels- en horecagebeuren, voornamelijk geconcentreerd langs de Rijksweg, Dr. HaubenlaanKerkplein, J, Smeetslaan en Heirstraat, aangepast, behouden en versterkt, gebaseerd op de filosofie en de concepten van het masterplan en BPA. Het betreft een handelscentrum met een lokale gerichtheid, gebaseerd op de plaatselijke behoeften en functioneel shoppen. Het is een commercieel sub-centrum.

Binnen het ruimtelijk structuurplan Limburg wordt Value Retail als handelsconcentratie type IV (met een functie als regionaal handelsgebied in het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland) aangeduid. De gemeente Maasmechelen is van oordeel dat Value Retail enkel beschouwd kan worden als onderdeel uitmakend van het regionaal toeristisch-recreatief project, en niet als handelsconcentratie. De handelsactiviteit die momenteel binnen Value Retail aanwezig is, zit in de toeristisch-recreatieve shopping-sfeer. Het kan immers niet zijn dat indien Value Retail weggaat deze terreinen kunnen ingevuld worden met kleinhandel of detailhandel. In dit geval dient een nieuwe invulling te kaderen de toeristisch-recreatieve structuur van de gemeente.

De gemeente Maasmechelen wil daarom de suggestie doen aan de provincie Limburg om de selectie van Value Retail als kleinhandelszone type IV te schrappen

Handelsontwikkeling op selectieve plaatsen langs de N78 Voor de N78 wordt de hoofdoptie genomen om deze structurele drager te ontwikkelen met een stedelijke woonfunctie, met daaraan ondergeschikt het behoud en de mogelijke integratie van een aantal winkels, diensten en voorzieningen op selectieve plekken.

58

R I C H T G E V E N D

4.4.

Elementen van de gewenste ruimtelijk- economische structuur

Kaart 22: Gewenste economische structuur

4.4.1.

•

• • • • • • •

•

•

• •

5.

GEWENSTE TOERISTISCH-RECREATIEVE STRUCTUUR

5.1.

Hoofdconcept

5.1.1. Samenhang tussen de toeristisch-recreatieve netwerken Mijnstreek en Maasland

De bedrijfsactiviteiten op het regionale bedrijventerrein Op De Berg dienen in het kader van het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen te worden uitgedoofd. De bevoegdheid hiervoor ligt bij het Vlaams Gewest. Bij de behoefteberekening aan bijkomend regionaal bedrijventerrein binnen het kleinstedelijk gebied van Maasmechelen werd rekening gehouden met de te herlocaliseren bedrijven van het bedrijventerrein Op De Berg. De gemeente sluit zich aan bij deze visie om het bedrijventerrein uit te doven maar wenst de uitdovingstermijn te verlengen tot 2020 gelet op de termijn waarop de milieuvergunningen van de bedrijven aflopen. Met betrekking tot de herlocalisatie van de bedrijven wil de gemeente aan de provincie vragen om bij opmaak van een RUP Nieuwe Bunders randvoorwaarden in te brengen naar omgevingsbelastende industrieën. De gemeente Maasmechelen acht niet alle bedrijven die momenteel gelokaliseerd worden op het bedrijventerrein Op de Berg als geschikt om te herlokaliseren naar het te ontwikkelen bedrijventerrein Nieuwe Bunders omwille van de onmiddellijke nabijheid van het woongebied van Opgrimbie en Mechelen-aan-de-Maas.

Te ontwikkelen regionaal bedrijventerrrein Nieuwe Bunders.

Kleinhandelzone type IV N78 ten zuiden van E314 Value Retail Te herstructureren grindgroeven Te behouden watergebonden regionaal bedrijventerrein Uikhoven.

Te ontwikkelen zuidelijke poort met zichtlocaties naar het hoger wegennet. De bevoegdheid wordt opgenomen door de provincie in kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. De randvoorwaarden voor deze ontwikkeling worden overgenomen uit het eindrapport “afbakening kleinstedelijk gebied Maasmechelen” en weergeven in de gewenste ruimtelijke structuur van het kleinstedelijk gebied.

4.4.2.

•

Bovenlokale elementen

D E E L

Om zich verder te profileren in de regio als leisure-stad en om de scharnierpositie als gemeente waar twee op provinciaal niveau geselecteerde toeristisch-recreatieve netwerken met elkaar interfereren m.n. het Maasland en de Mijnstreek, wil Maasmechelen haar aanbod aan toeristisch-recreatieve activiteiten verder uitbreiden en diversifiëren en dit om diverse redenen: 1.

De gemeente Maasmechelen valt binnen twee toeristisch-recreatieve netwerken die op provinciaal niveau worden geselecteerd. Om een verhoogde samenhang te creëren tussen de toeristisch-recreatieve elementen van beide netwerken wil de gemeente haar aanbod verder differentiëren zodat de verschillende activiteiten elkaar versterken en ondersteunen, waardoor recreanten geneigd zijn meerdere dagen te spenderen in de gemeente om van het uitgebreide aanbod te kunnen gebruik maken. Dit is toeristische clustering waarbij dagattracties worden gekoppeld aan verblijfsrecreatie. De uitbreiding van het aanbod situeert zich op vlak van grootschalige projecten binnen het kleinstedelijk gebied Maasmechelen maar ook in het verder versterken van het zacht-recreatief fiets- en wandeltoerisme in het Nationaal Park Hoge Kempen en de Maasvallei. Nieuwe hoogdynamische activiteiten worden ingeplant op het voormalig mijnterrein ten noorden van Eisden-Tuinwijk en ter ondersteuning van en aanvullend bij het industrieel-archeologisch mijnerfgoed.

De inplanting van nieuwe hoogdynamische activiteiten kan worden gemotiveerd vanuit de selectie van Maasmechelen als toeristisch-recreatief knooppunt type I binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg. De inplanting dient rekening te houden met volgende voorwaarden zoals gedefinieerd in het provinciaal ruimtelijk structuurplan30 : • de reële behoefte aan toeristisch-recreatieve voorzieningen van provinciaal niveau in een ruimere omgeving wordt aangetoond; • de toeristisch-recreatieve voorziening van provinciaal niveau betekent een ruimtelijke meerwaarde voor het omliggende gebied; • de toeristisch-recreatieve voorziening van provinciaal niveau wordt ingeplant rekening houdend met natuurlijke, agrarische en landschappelijke waarden; • nieuwe toeristisch-recreatieve voorzieningen van provinciaal niveau takken aan op secundaire wegen of liggen in de nabijheid daarvan. Het is wenselijk dat nieuwe voorzieningen ook worden bediend door het openbaar vervoer.

Lokale elementen

De herstructurering van de scheepswerf-Sint-Barbara tot een stedelijk woonproject ‘wonen aan het water’ is uitgewerkt in een herziening van het BPA Pauwengraaf.

Te behouden lokale bedrijventerreinen: - Maneborn - Steenkuil - Windmolenweg De gemeente Maasmechelen wenst de zone voor KMO en ambachtelijke bedrjven Grote Molen op lange termijn te herbestemmen voor toeristisch-recreatieve activiteiten complementair aan de recreatieve cluster op het voormalig mijnterrein.

Uit te doven bedrijventerreinen Draaimortel en Kerkstraat.

Te ontwikkelen lokaal bedrijventerrein in/aan Nieuwe Bunders Het beleid dat aan de lokale elementen wordt gekoppeld wordt beschreven in de gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band.

Bovendien stelt het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg 30 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg, richtinggevend deel, p.228

59

R I C H T G E V E N D dat de toeristische infrastructuur een basisfunctie is voor de gemeente in het toeristisch-recreatief netwerk Maasland voor de ontwikkeling van de regio. In dit kader stelt de provincie een RUP Mijnterrein Eisden-Lanklaar op, waarin de behoefte naar bijkomende ruimte voor hoogdynamische toeristisch-recreatieve activiteiten wordt onderzocht . De gemeente Maasmechelen wil echter nu reeds verder nadenken over bijkomende ruimte voor de inplanting van toeristisch-recreatieve mogelijkheden op lange termijn. De gemeente is van mening dat het bedrijventerrein Grote Molen een strategische plaats inneemt binnen het kleinstedelijk gebied voor een inpassing in de toeristischrecreatieve structuur en dit door zijn ligging aansluitend bij het voormalige mijnterrein, langs de Zuid-Willemsvaart en langs de ontsluitingweg. De gemeente wil dan ook geen bijkomende bedrijvigheid aantrekken naar deze locatie en wenst bij stopzetting van de huidige bedrijfsactiviteiten het gebied te ontheffen van de bestemming lokaal bedrijventerrein en het gebied aan te duiden voor stedelijk functies met een voorkeur voor leisure en toeristisch-recreatieve activiteiten.

D E E L Maasmechelen sluit zich aan bij deze actie die door het Vlaams Gewest wordt ondernomen om de uiterwaarden te vrijwaren van storende functies. Omdat het veerhuisje echter een zeer belangrijke rol speelt in het toeristisch-recreatief gebeuren van de gemeente, wil Maasmechelen het veerhuisje te Meeswijk terug oprichten achter de winterdijk waarbij de bestaande dynamiek wordt behouden. De motivatie hieromtrent wordt uitgewerkt in de gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei.

Om nog meer in te spelen op de wensen van toeristen en recreanten, om het beschikbare aanbod in Maasmechelen duidelijker te maken en om meer interactie te creëren tussen de verschillende activiteiten, zoals bijvoorbeeld de sportieve recreant lokken naar het cultureel aanbod, wil de gemeente meer ruimtelijke samenhang creëren tussen de verschillende locaties waar de leisure-activiteiten plaatsvinden. Ook is het belangrijk om een toeristisch-recreatief product aan te bieden dat grensoverschrijdend werkt (ook naar Nederland toe). Dit houdt een verbetering in van het toeristisch onthaal door een uitgebreide en consistente bewegwijzering tussen de verschillende recreatieve activiteiten (activiteiten op het mijnterrein - fietstoerisme in de Maasvallei - cultuur-historische Maasdorpjes).

2.

De uitbreiding van het aanbod schept nieuwe banen.

Na de sluiting van de mijnen werkt de gemeente nog steeds aan een herprofilering van zijn economie. De ontwikkeling van de toeristische-recreatieve sector is een sleutelfactor voor de Maasmechelse economie.

Om het imago als toeristische trekpleister te kunnen waarborgen wil de gemeente Maasmechelen haar aanbod aan verblijfsmogelijkheden opwaarderen, uitbreiden en diversifiëren van low-budget tot luxueus. De ruimtelijke inpassing van de nieuwe verblijfsmogelijkheden moet een interactie teweegbrengen tussen de verschillende polen binnen de gemeente, zowel binnen het kleinstedelijk gebied als tussen het kleinstedelijk gebied en de Maasvallei. Hierdoor ontstaan er functionele relaties tussen de verschillende polen, wat een meerwaarde genereert. Daarom acht de gemeente dat een belangrijke rol is weggelegd voor het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wat betreft het aanbod aan verblijfsrecreatie in de omgeving.

3.

Maasmechelen wil met het creëren van nieuwe leisuremogelijkheden ook haar stedelijke leefbaarheid versterken. De gemeente wil haar bevolkingssamenstelling beter in evenwicht brengen. De gemeente wenst o.m. jonge kapitaalkrachtige gepensioneerden aan te trekken die geld, tijd en de gezondheid hebben om volop aan vrijetijdsbesteding te doen. Om een breed draagvlak te creëren waardoor deze mensen worden aangetrokken om in Maasmechelen te komen wonen, wil de gemeente naast investeringen in nieuwe woontypologieën ook investeren in een specifiek leisure aanbod afgestemd op deze doelgroepen. Daarom worden op de Zuid-Willemsvaart jachthavens uitgebouwd en wordt het kasteelpark Vilain XIII aangeduid als potentiële locatie voor de inrichting van een toeristisch-recreatieve activiteit.

Voor het plattelandstoerisme wordt door de provincie Limburg een kader geboden. Het plattelandstoerisme mag niet leiden tot een commercialisering van de open ruimte maar hoort thuis binnen de principes van de verbrede landbouw. De ruimtelijke invloed van het plattelandstoerisme op de omgeving moet beperkt blijven en worden afgestemd op de schaal van de omgeving en het omringende landschap. Gebouwen in de dorpskernen komen hiervoor in de eerste plaats in aanmerking samen met solitaire gebouwen in de open ruimte die aangeduid worden als markant gebouw in het gemeentelijk ruimtelijke structuurplan of in door de landbouw verlaten bedrijfsgebouwen.

Om de natuurwaarden van de bos- en heidegordel op het Kempisch Plateau en de leefbaarheid van de dorpen in de Maasvallei te beschermen worden poorten voorzien om de recreanten te bundelen op een aantal plaatsen.

Aan de rand van het Nationaal Park Hoge Kempen worden herkenbare plekken uitgebouwd met een informatiepaneel en de mogelijkheid tot het parkeren van voertuigen. Van hieruit vertrekken goed bewegwijzerde paden. Deze paden zijn in de omgeving van de poort goed uitgerust (rustbank, schuilhut, oriëntatiepunt, …) naarmate de recreant zich verder van de poort verwijdert wordt alle comfort achterwege gelaten. Ervaringen uit het buitenland leren dat bij dit systeem enerzijds een groot deel van de recreanten aan zijn trekken komt in de onmiddellijke omgeving van de poort terwijl op grotere afstand van de poort de gemotiveerde natuurontdekker een erg natuurlijke en oorspronkelijke ervaring van het landschap kan beleven.

en slotte wil de gemeente ook de woonondersteunende recreatieve terreinen en gebouwen de nodige ontwikkelingsperspectieven toekennen. Binnen de centrale verstedelijkte band wordt het bestaande recreatiegebied Griekse Kapel geherstructureerd. In de Maasvallei zijn tal van zonevreemde terreinen en gebouwen te detecteren. Zij worden geclusterd in lokale recreatieve knooppunten aansluitend bij de Maasdorpen.

In de Maasvallei wordt geopteerd om in alle Maasdorpen het cultuurhistorische aspect en de uitbouw van horecavoorzieningen en overnachtingsmogelijkheden op een laagdynamische manier uit te bouwen. We zullen hier niet spreken van poorten maar van toeristisch-recreatieve knooppunten binnen de recreatieve structuur van de Maasvallei.

5.2. Elementen van de gewenste toeristischrecreatieve structuur Kaart 23: Gewenste toeristisch-recreatieve structuur

5.2.1.

Om de uiterwaarden als overstromingsgebied gedeeltelijk terug in hun natuurlijke vorm en functie te herstellen worden alle storende functies uit de uiterwaarden verwijderd in kader van het project ‘Levende Grensmaas’. Hierdoor dient ook het veerhuisje in Meeswijk verwijderd te worden. Dit veerhuisje heeft echter een belangrijke symbolische waarde in het collectief geheugen van Maasmechelen. Het is bovendien een belangrijke element binnen de toeristisch-recreatieve structuur van de gemeente.

•

•

60

Elementen van bovenlokaal niveau

Toeristisch-recreatief lijnelement - Maas - Kolenspoor - Zuid-Willemsvaart Recreatief medegebruik van belangrijke natuurlijke gehelen - Kempisch plateau - Maasvallei

R I C H T G E V E N D

•

• • •

- Te versterken stedelijk ontwikkelingsgebied (voormalige

mijnterrein) Het gebied zal door de provincie Limburg in een groter geheel worden gekaderd door de opmaak van het PRUP Mijnterrein Eisden-Lanklaar waarvoor de behoefte aan bijkomende ruimte voor nieuwe ontwikkeling wordt onderzocht.

De gemeente Maasmechelen wenst het bedrijventerrein Grote Molen op lange termijn te herbestemmen voor stedelijk functies waarbij in eerste instantie wordt gedacht aan toeristisch-recreatieve activiteiten complementair aan de recreatieve cluster op het voormalig mijnterrein. Het bestaande bedrijf kan behouden blijven, maar de gemeente wenst geen nieuwe bedrijven te vestigen op deze locatie.

Wanneer het huidige bedrijf zijn activiteiten stopzet, wenst de gemeente de locatie te ontheffen van een invulling met lokale bedrijvigheid ten voordele van toeristisch-recreatieve activiteiten. De gemeente Maasmechelen acht deze locatie geschikt omwille van de ligging aan de ontsluitingsweg, de nabijheid van het te ontwikkelen openbaar vervoersknooppunt, de ligging binnen het kleinstedelijk gebied en de bundeling met het voormalige mijnterrein. In het kader van PRUP Eisden-Lanklaar zal de behoefte aan bijkomende ruimte voor leisure-activiteiten onderzocht worden.

Hoofdtoegangspoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen.

Secundaire poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen - camping Salamander Toeristisch-recratief knooppunt type IIa (uitbreiding mogelijk) - Camping Salamander - Camping Kikmolen

5.2.2.

D E E L

6.

GEWENSTE VERKEERS- EN VERVOERSSTRUCTUUR

6.1.

Hoofdconcept

6.1.1.

Bereikbaar Maasmechelen

Maasmechelen wil zijn positie als ondersteunend centrum in de MHAL-regio verder versterken. Ook binnen het Maasland wil Maasmechelen zijn centrale positie uitbouwen. Bereikbaarheid speelt een cruciale rol in het welslagen van deze doelstelling.

Door onderbenutting van mobiliteitsalternatieven zijn de verplaatsingen nog veel te eenzijdig op de auto gericht.

De gemeente wordt uitgebouwd als een knooppunt voor openbaar vervoer waar oost-west (Hasselt-Genk-Maasmechelen) en noordzuid verbindingen (Maaseik-Luik) elkaar kruisen. Een regionaal openbaar vervoersknooppunt vergroot de toegankelijkheid voor recreanten en is een extra pluspunt voor bewoners die willen pendelen tussen andere stedelijke gebieden.

Elementen van lokaal niveau

De randvoorwaarden en het beleid voor de lokale elementen van de toeristisch-recreatieve structuur wordt weergegeven in de gewenste structuur van de deelruimten.

• Te ontwikkelen jachthavens - ter hoogte van de te herstructureren scheepswerf Sint-

Barbara - ter hoogte van het stedelijk ontwikkelingsgebied

(voormalige mijnterrein) • Te ontwikkelen natuureducatief centrum • Een nieuwe invulling voor kasteel(park) Vilain XIIII in de toeristisch-recreatieve sfeer • Lokale poorten tot het Nationaal Park Hoge Kempen - voormalig station Eisden - Home Fabiola - camping Kikmolen • Ondersteunende toeristisch-recreatieve centra - centrumgebied Mechelen-aan-de-Maas - centrumgebied Eisden-Tuinwijk • Maasdorpen als laagdynamische toeristisch-recreatieve knooppunten met cultuurhistorisch belang • Te reorganiseren gebied Griekse Kapel • Te behouden stadsrandbos • Te herlokaliseren veerhuisje • Toeristisch-recreatieve zichtlocaties - epicentrum van het natuurgebied Maaswinkel - ’t Greven - overzet Meeswijk • Lokaal recreatief knooppunt - surf- en zeilplas samen met voetbalvelden in Boorsem - Uikhoven: cluster tussen de twee woongebieden - te behouden en uit te breiden schutterij Meeswijk

Om Maasmechelen en het Maasland aan te sluiten op de regionale openbaar vervoersmogelijkheden wordt de voormalige spoorverbinding, namelijk het oude Kolenspoor tussen HasseltGenk-As-Eisden, herontwikkeld als light-rail. De aansluiting op het regionaal openbaar vervoersnet is een belangrijk facet in de herprofilering van de gemeente als toeristische trekpleister en van cruciaal belang in het verder versterken van de centrumpositie van Maasmechelen in de regio. Naast toeristisch personenvervoer zal deze regionale openbaar vervoersverbinding ook voor utilitair personenvervoer gebruikt worden en creëert zij op die manier extra kansen voor mensen die in Maasmechelen willen wonen en pendelen naar omliggende stedelijke centra.

Deze ontsluiting vormt de oost-west as voor openbaar vervoer die het Maasland verbindt met Hasselt-Genk. Op termijn kan de regionale lijn doorgetrokken worden naar Nederland.

De N78 wordt vormgegeven als hoogwaardige as die het openbaar vervoer (noord-zuidverbinding) door het Maasland verzorgt.

Hierdoor verhoogt de bereikbaarheid van Maasmechelen via alternatieve vervoersmodi waardoor de centrumpositie van de gemeente als levendige en attractieve woongemeente met een uitgebreid commercieel en recreatief aanbod voor de Maasregio versterkt wordt. Een verknoping met de regionale oost-west verbinding maakt van Maasmechelen een regionaal knooppunt voor openbaar vervoer.

De N78 blijft anderzijds een belangrijke drager voor het noordzuid gemobiliseerd verkeer binnen het Maasland. De gemeente wil een modal split verder bewerkstellingen maar is zich ervan bewust dat het autoverkeer een belangrijke rol zal blijven spelen. Om de N78 te ontlasten van doorgaand verkeer en te kunnen vormgeven als hoogwaardige openbaar vervoersas én als stedelijke boulevard waarlangs kwalitatieve woonprojecten in hoge dichtheden kunnen worden opgericht, zou de gemeente

61

R I C H T G E V E N D de barrièrefunctie willen opheffen. De gemeente zou graag de ontsluitingsweg die werd aangelegd in het kader van de ontsluiting van Maasmechelen Leisure Valley, gekoppeld zien aan de N78, over de tramzate waardoor een omleiding ontstaat die de centra van Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Dorp ontlast.

De regionale autobereikbaarheid van Maasmechelen wordt verzekerd via het op- en afrittencomplex op de E314. Binnen de wegenstructuur van Maasmechelen wordt, aanvullend op de hoofd- en secundaire wegen, een hiërarchie van lokale wegen gedefinieerd. Hierdoor krijgt iedere straat of weg een functie (verbinden, verzamelen en ontsluiten) en kunnen alle straten ingericht worden naar deze functie.

D E E L

• • •

De voorzieningen voor het fietsverkeer worden gerelateerd aan de wenselijke wegencategorisering en snelheidsregimes van het wegennet. Zo zullen voor de lokale wegen aangepaste functionele fietsvoorzieningen gerealiseerd worden in functie van de positionering in de ruimtelijke structuur en de ruimtelijke mogelijkheden. De nadruk ligt op een netwerkvorming en de verkeersveiligheid van de zwakke weggebruiker in conflictsituaties met gemotoriseerd verkeer. In Maasmechelen zijn er verschillende verspreide recreatieve fietsroutes uitgebouwd maar er ontbreekt nog een samenhangend functioneel fietsroutenetwerk in het kader van een optimale onderlinge communicatie tussen de woongebieden, voorzieningen (scholen, recreatie, handel, …) en bedrijventerreinen.

6.2.2.

De parkeerstructuur wordt aangepast ontwikkeld in relatie tot concentratiepolen van voorzieningen (Mechelen-aan-de-Maas, Pauwengraaf, Maasmechelen Leisure Valley) door een clustering of netwerkvorming van verschillende parkeerterreinen in parkeerroutes.

•

Wijk- en/of buurtontsluitingswegen: deze wegen geven ontsluiting van woonwijken naar lokale ontsluitingswegen.

Hun hoofdfunctie is verzamelen op wijkniveau, hun aanvullende functie is toegang geven - Bloemenlaan - Boudewijnlaan (tussen Zandstraat en Rijksweg N78) - Broekstraat

Brugstraat - Collegestraat - Dorpsstraat - Eisderbosstraat - Gratumstraat - Guido Gezellelaan - Heirstraat (van N78 tot Gratumstraat)-Gratumstraat-

Dorpsstraat-Brugstraat - Hermanslaan - Louis Mercierstraat (van O.L. Vrouwestraat tot

Koninginnelaan) - Majoor Berbenlaan (tussen Thomasboslaan en

Windelsteenstraat) - Neerveldestraat (tuss. Dr Haubenlaan en G. Gezellelaan) - O.L. Vrouwestraat - Olympialaan - Oude Baan (van Broekstraat tot Eisderbosstraat) - Schoolstraat - Thomasboslaan (tussen Koning Albertlaan en Majoor

Berbenlaan) - Weg naar Zutendaal (tussen Heirstraat en Oude Baan) - Windelsteenstraat (tussen Majoor Berbenlaan en Oude

Baan) - Zandstraat (tussen J. Smeetslaan en Boudewijnlaan)

•

Erfontsluitingswegen hebben als hoofdfunctie ontsluiten van woningen en landbouwgronden, als aanvullende functie kunnen zij een verbindingsweg vormen voor het fietsverkeer en lokaal autoverkeer. Deze categorie kan nog worden onderverdeeld in landbouwweg, woonstraat en centrumstraat afhankelijk van de morfologie van de bebouwing.

Het opgestelde mobiliteitsplan vormt de basis voor de uitwerking van de gewenste verkeers- en vervoersinfrastructuur binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

Elementen van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur

Kaart 24A: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur – openbaar vervoer Kaart 24B: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur – autoverkeer Kaart 24C: Gewenste verkeers- en vervoersstructuur – fietsverkeer

6.2.1.

Lokale elementen

6.2.2.1. Lokale wegen Categorisering • Lokale weg type I: lokale ontsluitingswegen: de hoofdfunctie van de lokale ontsluitingswegen is verbinden en verzamelen op gemeentelijk en intergemeentelijk niveau, de aanvullende functie is toegang geven.

- Dokter Haubenlaan - Eisdenweg / Sint-Pietersstraat (tussen Eisdenweg en

Dreef) / Moleneindestraat / Molenstraat / Creuderstraat - Heirstraat (van de Weg naar Zutendaal tot Ringlaan) - Kannegatstraat / Grotestraat / Weg naar Geneuth - Koning Albertlaan - Koninginnelaan - Langeweidestraat / Schoorstraat / Pastoor Goossenslaan - Thomasboslaan (tussen J. Smeetslaan en Koning

Albertlaan) - Windmolenweg - Ringlaan

De voorzieningen voor voetgangers worden gerelateerd aan de wenselijke ontwikkeling van de concentratiegebieden van voorzieningen. Ter hoogte van de Pauwengraaf en in het centrum van Mechelen-aan-de-Maas moeten de voetgangers optimaal de aandacht krijgen in de ontwikkeling van de ruimte en het openbaar domein.

6.2.

vervoerscorridor en in afstemming met de noordelijke verbinding tussen de ontsluitingsweg en de N78, waardoor de ontsluitingsweg als omleidingsweg voor doorgaand verkeer in het netwerk van de Maas kan functioneren, suggereert de gemeente om de selectie van de N78 als secundaire weg type I in het RSPL te herzien in een selectie als secundaire weg type III. secundaire weg: Steenweg naar As Zuid-Willemsvaart: integratie van watersport, fietsrecreatie en goederentransport dragers van het (recreatief) fietspadennetwerk - winterdijk - jaagpaden Zuid-Willemsvaart

Bovenlokale elementen

6.2.1.1. Vlaams Gewest • hoofdweg: E314 • primaire weg type II: N75 6.2.1.2. Provincie Limburg • Voor suggesties en randvoorwaarden vanuit het gemeentelijk beleid ten aanzien van de elementen van provinciaal niveau wordt verwezen naar de gewenste ruimtelijke structuur van de deelgebieden.

• te herontwikkelen Kolenspoor als regionale openbaar vervoersverbinding • te ontwikkelen station en halteplaats - station ter hoogte van de Koninginnelaan - halteplaats ter hoogte van Leisure Valley • secundaire weg N78 als hoogwaardige openbaar vervoerscorridor • In functie van de N78 als hoogwaardige openbaar

62

R I C H T G E V E N D

Inrichtingsprincipes Langsheen de wegen worden subcategorieĂŤn onderscheiden en worden een aantal andere inrichtingsprincipes gehanteerd.

Onderstaande tabel geeft hiervan een overzicht.

63

D E E L

R I C H T G E V E N D 6.2.2.2. Andere lokale elementen • ontsluitingsweg als omleidingsweg voor doorgaand verkeer: de gemeente wil deze visie als suggestie meegeven naar de provincie. Maasmechelen vraagt om de haalbaarheid van deze visie te onderzoeken binnen de uitwerking van het streefbeeld voor de N78.

• te ontwikkelen fietsersbrug over de Zuid-Willemsvaart • een nieuw lokaal fietspad doorheen het landschapspark tussen kern Opgrimbie en het nieuwe bedrijventerrein

7.

GEWENSTE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR

7.1.

Hoofdconcept

7.1.1.

Identiteit van de bestaande landschappen behouden

D E E L

•

•

krijgen dan ook een functie binnen de toeristisch-recreatieve structuur van de gemeente.

De provincie selecteert de Zuid-Willemsvaart als structuurbepalend hydrografisch lijnelement. De gemeente ondersteunt deze selectie gezien de Zuid-Willemsvaart een hoofdroute vormt in het fietsnetwerk van de gemeente, zowel functioneel als recreatief. De Maas en de oude Maasarmen worden eveneens geselecteerd als structuurbepalende hydrografische lijnelementen. De gemeente ondersteunt deze selectie gezien de aanwezigheid van de rivier een belangrijke bijdrage levert aan het woonmilieu maar vooral in de toeristisch-recreatieve structuur een belangrijke functie heeft voor waterrecreatie en fietstoerisme.

De N78 en de E314 zijn structuurbepalende lijnelementen.

Deze dragers van de landschappelijke structuur worden versterkt ter hoogte van het op- en afrittencomplex om de (ondersteunende) centrumrol van Maasmechelen ruimtelijklandschappelijk mee te ondersteunen. Om een duidelijker beeld op te hangen aan de automobilist op de E314 dat hij een belangrijk (ondersteunend) centrum in de regio nadert wordt het op- en afrittencomplex vormgegeven als een poort tot de gemeente Maasmechelen. De grote aaneengesloten natuurwaarden van het Nationaal Park Hoge Kempen en de Maasvallei met haar uitwaarden zijn voelbaar langs de autosnelweg. Het feit dat de automobilist een gemeente met een levendig centrum nadert echter niet.

7.2.2.

•

De identiteit van Maasmechelen wordt door een reeks van elementen bepaald waarvan verschillende op provinciaal niveau worden geselecteerd. De gemeente wil het behoud en versterken van de typische kenmerken van deze landschappen mee ondersteunen gezien hun prioritair belang voor de woonkwaliteit en de verdere verankering van de gemeente als toeristischrecreatief knooppunt.

7.2.

Elementen van de gewenste landschappelijke structuur

•

•

Kaart 25: Gewenste landschappelijke structuur

7.2.1.

•

• •

•

Bovenlokale elementen

De provincie selecteert de bos- en heidegordel van het Kempisch Plateau en de Maasvallei als complex gave landschappen31. De bosrand van de Hoge Kempen wordt geselecteerd als markante terreinovergang tussen een complex gaaf landschap en het verstedelijkte gebied. Het beleid is gericht op het behoud van de zichtbaarheid van de overgang als harde grens tussen twee landschappen. De steilrand van het Kempisch Plateau wordt geselecteerd als structurerende reliëfovergang. De herkenbaarheid moet worden gevrijwaard in het landschap. Versnippering of bebouwing moeten worden tegengegaan.

De provincie selecteert twee open ruimte verbindingen op het grondgebied Maasmechelen32.

De gebieden worden als bouwvrije zones afgebakend: - open ruimte verbinding tussen Opgrimbie en Boorsem - open ruimte verbinding tussen Rekem en Uikhoven De gemeente ondersteunt de visie van de provincie en zal haar ruimtelijk beleid hierop afstemmen.

De provincie selecteert de mijnterrils, mijnschachten en tuinwijken in Eisden-Tuinwijk en het kasteelpark Vilain XIIII als baken33. De gemeente werkt de visie voor deze bakens verder uit gezien zij een belangrijke beeldwaarde hebben in het promoten van de gemeente als toeristische topper. De mijnterrils, mijnschachten, tuinwijken en het kasteelpark

31 Complex gave landschappen worden gedefinieerd als grote gebieden waarin samenhang tussen onderdelen moeten worden beschermd en versterkt. Er komen verschillende structuurbepalende landschapselementen voor in een landschap waarvan de samenhang en de structuur in beperkte mate gewijzigd zijn door grootschalig ingrepen. De open ruimte wordt maximaal behouden.

Lokale elementen

De Maasdorpen typeren van oudsher het open landschap van de Maasvallei. Het kleinschalige en compacte karakter van de kernen moet gevrijwaard blijven om de dorpen als kwalitatief woonmilieu en als onderdeel van de toeristischrecreatieve structuur te behouden.

Om meer ruimtelijke samenhang te creëren tussen nieuwe leisure ontwikkelingen, nieuwe woonprojecten en de bestaande ruimtelijke structuren en om de uitgestrekte parkeervelden ten behoeve van de leisure-activiteiten in te kleden kan de dreefstructuur als bindend element worden gebruikt. De aanplant van dreven is een typisch element waarmee de openbare ruimte tijdens de grootschalige projecten ten dienste van de mijnontginningen werd vormgegeven en is nog manifest aanwezig in het straatbeeld van Eisden-Tuinwijk.

Om het kleinstedelijk gebied te markeren worden drie poorten ontwikkeld. De effectieve selectie van deze locaties als poort gebeurt op lokaal niveau; het begrip werd echter ook al aangehaald in de afbakening van het kleinstelijk gebied: - ter hoogte van het op- en afrittencomplex E314. Deze poort krijgt een stedelijk invulling. De opmaak van het RUP voor herbestemming van agrarisch gebied naar gebied voor stedelijk invulling zal door de provincie gebeuren. De verdere detaillering en invulling gebeuren door de gemeente en/of ontwikkelaar.

- ter hoogte van Eisden-Dorp. Hier wordt het ingesloten landbouwgebied dat wordt gesitueerd tussen de Schabbertenstraat, de Eisdenweg en de N78 aangeduid als stedelijk landbouwgebied waar op lange termijn een woonproject kan ontwikkeld worden. Ook werd binnen het afbakeningsproces van het kleinstedelijk gebied de provincie als bevoegde overheid aangeduid voor de herbestemming.

De verdere detaillering en invulling gebeuren door de gemeente en/of ontwikkelaar.

- ter hoogte van het knooppunt van de N78 met de Koninginnelaan. Deze poort markeert het begin van de uitwerking van de N78 als stedelijke boulevard enerzijds en de entree tot het kleinstedelijk centrum van Eisden-Tuinwijk (en het regionaal openbaar vervoersknooppunt) anderzijds.

Deze poort wordt op gemeentelijk niveau ontwikkeld.

64

32 Open ruimteverbindingen zijn niet of weinig bebouwde ruimten doorheen en tussen sterk bebouwde gebieden. 33 Bakens zijn visuele blikvangers en fungeren als oriënteringspunten in het landschap. Zij verhogen de leesbaarheid en de structuur van de ruimte. Het ruimtelijk beleid richt zich op het behoud en de versterking van de zichtbaarheid en de mentale beeldwaarde.

R I C H T G E V E N D

DEEL 3:

1.

GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN DE DEELGEBIEDEN

Daarnaast wordt de bestaande camping Salamander aangeduid als te ontwikkelen secundaire poort.

Op nog lager schaalniveau wenst de gemeente het station Eisden, camping Kikbeek en Home Fabiola aan te duiden als lokale poorten tot het Nationaal Park Hoge Kempen waarbij vooral de aantakking op het fietsroutenetwerk een belangrijk gegeven vormt.

KEMPISCH PLATEAU

Onder de noemer “Kempisch Plateau” moeten de bos- en heidegebieden op het feitelijke plateau worden begrepen, maar ook de bossen aan de voet van de steilrand, tussen de steilrand en het woongebied van de kernen van Eisden-Tuinwijk, Mechelenaan-de-Maas en Opgrimbie.

1.1.

1.1.1.

1.2.

Elementen van de gewenste ruimtelijke structuur van het Kempisch Plateau

Kaart 26: Gewenste ruimtelijke structuur van Kempisch Plateau

Concepten

Te verwijderen enclaves Om de ecologische waarde van de bos- en heidegebieden van het Nationaal Park Hoge Kempen te versterken en versnippering te minimaliseren krijgen de aanwezige enclaves een uitstapscenario opgelegd. De milieu- en geurhinderende activiteiten en het zware vrachtverkeer - in geval van het bedrijventerrein Op de Berg en de zand- en grindgroeven - overstijgen de draagkracht van de omgeving.

Wegwerken van de versnippering

Volgende enclaves krijgen op lange termijn een uitstapscenario opgelegd: 1.

Industrieterrein Op de Berg 2.

Zand- en grindgroeven 3.

Zandverwerkingsfabriek 4.

Landbouwenclaves 5.

Crosscircuit Duivelsberg 6.

ULM vliegveld 7.

Op te heffen Weg naar Heiwick na stopzetting van de

zand- en grindwinning

De hoofdfunctie die aan het Kempisch Plateau wordt toegekend is het versterken van de natuurlijke waarden van de bos- en heidegebieden waarbij alle storende functies, die versnippering in de hand werken, moeten worden opgeheven. Het versterken van de natuurlijke structuur dient in de eerste plaats om de ecologische waarden te erkennen maar ook omdat het bosen heidegebied van het Kempisch Plateau de attractiviteit en woonkwaliteit in Maasmechelen verhoogt en het aanbod aan toeristisch-recreatieve activiteiten vergroot.

Het versterken van de natuurlijke waarden van de bos- en heidegebieden vindt zijn uitwerking binnen de realisatie van het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen. De discussie hieromtrent wordt gevoerd op een hoger beleidsniveau. De gemeente sluit zich aan bij de visie van het Vlaams Gewest.

1.1.2.

D E E L

Voor het koninklijk domein en het klooster wordt geen vastomlijnd uitstapscenario voorgesteld. Toch worden ook deze constructies binnen het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen als storend beschouwd.

Te ontwikkelen toeristisch-recreatieve hoofdpoort Om de natuurwaarden van het Nationaal Park Hoge Kempen te beschermen en bijgevolg de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht op lange termijn te kunnen garanderen, wordt de recreatieve druk gebundeld op een aantal plaatsen.

De hoofdpoort wordt gepland op het voormalige mijnterrein van Eisden. Deze locatie wordt gekozen omwille van de zeer goede ontsluiting (ontsluitingsweg vanaf de E314, het uit te bouwen Kolenspoor als regionale light-railverbinding met GenkHasselt, kanaal met te ontwikkelen jachthavens), de uitgebreide parkeermogelijkheden en de clustering met andere recreatieve activiteiten op het voormalig mijnterrein. Het is deze poort die bekend dient te staan bij de recreant uit de regio die een één- of meerdaags bezoek brengt aan het Nationaal Park.

Uitbouwen van poorten naar het Nationaal Park Hoge Kempen

De poort zou als een bipool vormgegeven worden waarbij gedacht wordt aan de ontwikkeling van een natuureducatief centrum op het voormalige mijnterrein, dat als werktitel Ecopolis krijgt. Voor het gebied dat op het gewestplan de bestemming verblijfsrecreatie heeft (grotendeels grondgebied DilsenStokkem) bestaan plannen voor de inplanting van hoogwaardige verblijfsaccommodatie. De verblijfsaccommodatie en het natuureducatiecentrum worden in samenhang ontwikkeld met verbindingen naar enerzijds de mijnterril van Eisden-Tuinwijk, die dienst doet als uitkijkpunt over de omgeving, en anderzijds

Om de toeristisch-recreatieve druk naar het Nationaal Park Hoge Kempen te bundelen om op die manier de kwetsbare natuur te beschermen, wordt binnen het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen een hoofdpoort voorzien ter hoogte van het voormalig mijnterrein Eisden.

het Nationaal Park Hoge Kempen. Het voormalige mijnterrein van Eisden is gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Bij ontwikkeling dienen randvoorwaarden opgelegd.

Te ontwikkelen secundaire toeristisch-recreatieve poort Om de natuurwaarden van het Nationaal Park Hoge Kempen

65

R I C H T G E V E N D te beschermen en bijgevolg de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht op lange termijn te kunnen garanderen, wordt de recreatieve druk gebundeld op een aantal plaatsen. Naast een hoofdpoort wordt de bestaande camping ‘Salamander’ ontwikkeld als recreatief transferium waar verschillende belendende activiteiten zoals parkeren, picknickmogelijkheden en informatiepunten worden gebundeld. Omwille van meer beperkte ontsluitings- en parkeermogelijkheden en de beperktere draagkracht van de omgeving voor bijkomende toeristische voorzieningen wordt deze camping op een lager schaalniveau als poort tot het Nationaal Park ontwikkeld. De camping/poort wordt uitgebouwd i.f.v. stille recreatie en is vooral gericht op natuurtoerisme.

D E E L het Nationaal Park Hoge Kempen wegens de aanwezigheid van bestaande infrastructuren aan de rand van het Nationaal Park Hoge Kempen die kaderen binnen de toeristisch-recreatieve sfeer. Mits enkele eenvoudige ingrepen (parkeerplaatsen en informatieborden) kunnen deze infrastructuren fungeren als kleinschalige en laagdynamische vertrekpunten voor tochten door het Nationaal Park Hoge Kempen.

Station Eisden De integratie van station Eisden als lokale toeristisch-recreatieve poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen wordt uitgewerkt door: heroriëntatie en inrichting van de parkings op het braakland • ten noorden van het spoor verfraaien van het hekwerk, de perrons en de onmiddellijke • omgeving restauratie en herbestemming van de twee bijgebouwtjes •

De uitwerking van deze secundaire poort moet begrepen worden als een bundeling van parkeergelegenheid en het plaatsen van informatiepanelen over wandelpaden en natuurbeleving in het park samen met de infrastructuur van de recreatieonderneming.

Beide functies kunnen met elkaar interfereren door bijvoorbeeld het openstellen van de horecafaciliteiten voor de wandelaars in de bossen.

De uitbouw van het station Eisden als lokale toeristischrecreatieve poort moet er mee voor zorgen dat het gebouwtje kan behouden blijven als symbolisch ankerpunt binnen het collectief geheugen van Maasmechelen. Het station van Eisden wordt aangeduid als markant gebouw. De site van het station van Eisden is gelegen in een mogelijk overstromingsgevoelig gebied, dit legt randvoorwaarden op aan de ontwikkeling.

De integratie van de camping als poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen moet als volgt worden opgevat: • de camping wordt uitgebreid en kwalitatief uitgebouwd tot hoogwaardig recreatief verblijfscentrum waarbij de verblijfsaccommodatie wordt gemoderniseerd, • permanente bewoning op deze camping wordt niet getolereerd; • de faciliteiten op de camping dienen zich actiever te richten naar de wandelaar, fietser en bezoeker van het Nationaal Park (cafetaria met terras, zwembad, speeltuin); • het voorzien van voldoende parkeergelegenheid in een groene omgeving rond de camping met degelijke informatievoorzieningen en faciliteiten voor de recreant (fietsenstalling, pick-nick, …) herkenbaar als inkom van het Nationaal Park.

Bij de uitbouw van camping Salamander als secundaire poort dient rekening gehouden te worden met bepaalde randvoorwaarden zoals: – de ligging in/aan het Nationaal Park Hoge Kempen en het woonpark; – de uitbouw van de camping/poort is i.f.v. stille recreatie gericht op de natuur; – uitbouw van de camping moet op een kwaliteitsvolle manier gebeuren en kan maar nadat de huidige camping een kwaliteitsaanpak heeft ondergaan en gesaneerd is.

Camping Salamander is niet gelegen in een overstromingsgevoelig gebied.

Figuur 11: Principe voor de ontwikkeling van station Eisden tot lokale toeristisch-recreatieve poort Home Fabiola Home Fabiola is een vakantiecentrum van bovenlokaal belang voor in hoofdzaak personen met een handicap. De accommodatie van het centrum is goed uitgerust (zwembad, sporthal, …).

Bijzonder zijn de aangepaste buitenvoorzieningen (smalspoor, spoorfietsen, gocartcircuit, speeltuin, kampvuurkring) en een zeer uitgebreid en uniek arsenaal aan aangepaste fietsen voor diverse doelgroepen. Het nadeel is dat het centrum niet onmiddellijk aansluit op het fietsroutenetwerk.

De integratie van Home Fabiola als lokale poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen wordt uitgewerkt door: het aantakken van Home Fabiola op het fietsroutenetwerk; • het plaatsen van informatieborden en accommodatie • (vuilbak, fietsenstalling, …).

Daarnaast wordt Home Fabiola ook uitgebreid met woonzorg voorzieningen voor ouderen. Momenteel wordt een herlocalisatie van het RVT aan Vilain XIV naar Home Fabiola als optie gezien. Home Fabiola is niet gelegen in een gebied dat overstromingsgevoelig is.

Figuur 10: Principe voor de ontwikkeling van de camping tot secundaire toeristisch-recreatieve poort

Camping Kikmolen Camping Kikmolen is een uitgebreide recreatieonderneming met kwaliteitsvolle horeca rondom een grote natuurlijke zwemvijver. De camping werd binnen het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen niet weerhouden als secundaire poort tot het Nationaal Park. De camping wordt in het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg samen met de camping Salamander geselecteerd als toeristisch-recreatief knooppunt type IIa.

Te ontwikkelen lokale toeristisch-recreatieve poorten De gemeente wenst het voormalige station Eisden en Home Fabiola aan te duiden als lokale poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Een lokale poort moet begrepen worden als een interessant gebied voor het starten van een parcours doorheen

66

R I C H T G E V E N D

D E E L

De gemeente wil deze camping ook linken aan het toeristischrecreatief gebeuren in het Nationaal Park Hoge Kempen en kent daarom de selectie van lokale poort toe aan de camping. De gemeente ziet de uitwerking vooral in een koppeling van de camping met het toeristische fietsroutenetwerk door het Nationaal Park. Op die manier kan de horecazaak van de camping mee profiteren van het fietstoerisme. Bovendien wil de camping het concept ‘trekkershutten’ integreren op de camping waartoe een koppeling met het fietsroutenetwerk onontbeerlijk is.

Camping Kikbeek ligt in niet-overstromingsgevoelig gebied.

1.3.

Maatregelen en Acties

De gemeente gaat overleg aan met de exploitant van de horecauitbating in het voormalig station van Eisden, met het Kolenspoor, de NMBS en Monumenten en Landschappen in het kader van de ontwikkeling van het station Eisden als lokale toeristischrecreatieve poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen.

1.4.

De provincie selecteert de Kikbeek, de Ziepbeek en de ZuidWillemsvaart als natte natuurverbindingen en het agrarisch gebied tussen Maasmechelen en Lanaken als een droge natuurverbinding. Binnen de centrale verstedelijkte band duidt de gemeente de Wiemerbeek als lokale natuurverbinding aan. De waterloop vormt de drager van het landschapspark dat als buffer dient tussen Opgrimbie en het te ontwikkelen bedrijventerrein Nieuwe Bunders. Daarnaast fungeren de groene ruimten zoals sportgebieden, parken, buffergebieden en buurtpleintjes in het stedelijk gebied als groene stapstenen. Wanneer deze groene ruimtes worden uitgebouwd met voldoende verblijfskwaliteit als complementair aan de woonfunctie, dragen zij ook bij aan een kwaliteitsvolle leefomgeving.

Suggesties naar de hogere overheden

De gemeente Maasmechelen dringt bij de hogere overheden aan om de noodzakelijke bestemmingswijziging door te voeren om de visie met betrekking tot het Nationaal Park Hoge Kempen te concretiseren. In kader van het verdwijnen van het industrieterrein Op de Berg en daarmee ook tewerkstellingsplaatsen dienen de gemeente en de provincie hierna actie te ondernemen om de bedrijven te herlokaliseren.

2.

CENTRALE VERSTEDELIJKTE BAND

2.1.2.

Onder de “centrale verstedelijkte band” moet de strip van kernen verstaan worden die zich ontwikkeld heeft tot een aaneengesloten geheel tussen het Kempisch Plateau en de Maasvallei en die gestructureerd wordt door de N78. Tot de centrale verstedelijkte band behoren de kernen van EisdenDorp, Eisden-Tuinwijk, Vucht-Tuinwijk, Mechelen-aan-de-Maas en Opgrimbie. Opgrimbie wordt door zijn ruimtelijke positionering wel tot de centrale verstedelijkte band gerekend, maar wordt niet opgenomen in de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. De overige kernen worden opgenomen in de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

2.1.

Concepten

2.1.1.

Natuurverbindingen en stapstenen

Op te heffen landbouwgebied en stedelijk landbouwgebied

Het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt gepositioneerd tussen de twee natuurlijke hoofdstructuren van de gemeente m.n. het bos- en heidegebied van het Kempisch Plateau en de Maasuiterwaarden en kan bijgevolg als een ecologische barrière beschouwd worden. Om deze ecologische barrière gedeeltelijk op te heffen en bij te dragen aan het versterken van de natuurlijke structuur van de gemeente worden natuurverbindingen aangeduid.

Binnen de centraal verstedelijkte band is het areaal aan landbouwoppervlakte schaars. Vooral ten zuiden van de E314 komen nog enkele versnipperde stukken landbouwgrond voor. Het gebied gelegen tussen de autosnelweg, de kern van Opgrimbie en de N78 wordt aangeduid voor op te heffen landbouwgebied in functie van de uitbreiding van het regionale bedrijventerrein Oude Bunders.

Tussen Mechelen a/d Maas en het op/afrittencomplex van de E314 ligt nog een agrarisch gebiedje van beperkte omvang. I.f.v. de ontwikkeling van een zuidelijke poort tot het stedelijk gebied zal dit landbouwgebiedje opgeheven worden.

67

R I C H T G E V E N D In het noorden van de centrale verstedelijkte band, ter hoogte van de Eisden-Dorp, werd in kader van het afbakeningsproces kleinstedelijk gebied Maasmechelen een landbouwgebied dat volledig ingesloten wordt door woongebied aangeduid als stedelijk landbouwgebied met optie tot ontwikkeling als stedelijk woonproject op langere termijn. Dit woonproject moet de noordelijke toegang tot het kleinstedelijk gebied Maasmechelen accentueren. Rond deze actie bestond geen consensus binnen de stuurgroep van de afbakening kleinstedelijk gebied. De gemeente Maasmechelen staat in ieder geval achter dit voorstel.

2.1.3.

D E E L verblijfsmogelijkheden in of aansluitend bij het kleinstedelijk gebied. Hotelaccommodatie moet worden ingeplant in de kleinstedelijke centra.

De gemeente is ervan overtuigd dat bijkomend kampeeraanbod best aansluit op een stedelijke omgeving omwille van de wisselwerking met enerzijds de stedelijke voorzieningen zoals horeca, vrijetijdswinkelen en de leisure-activiteiten op het mijnterrein en anderzijds de regionale bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Daarom acht de gemeente dat een belangrijke rol is weggelegd voor het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wat betreft het aanbod aan verblijfrecreatie in de omgeving.

Dergelijke inplanting kan zowel functioneel als morfologisch een perfecte overgang vormen tussen het kleinstelijk gebied en het Nationaal Park Hoge Kempen.

Te versterken noordelijke recreatieve pool

De uitbouw van de commerciële en horecavoorzieningen in Eisden-Tuinwijk moet worden ondersteund gezien deze activiteiten een complementaire functie hebben aan de hoogdynamische leisure-activiteiten.

2.1.4.

Een gedifferentieerd en kwalitatief woonaanbod

Na de sluiting van de steenkoolmijnen werd Maasmechelen gedwongen tot een economische herprofilering. De gemeente koos ervoor om zich te profileren als centrum voor leisure en vrijetijdsbesteding. De visie dat toeristische infrastructuur een basisfunctie is voor de ontwikkeling van het Maasland wordt onderschreven zowel door het RSV als door het provinciaal ruimtelijk structuurplan.

De uitwerking werd reeds gedeeltelijk op gang gebracht en ruimtelijk vertaald door “Maasmechelen Leisure Valley”.

Naar de toekomst toe wil Maasmechelen haar aanbod aan ontspanningsfaciliteiten verder uitbreiden en diversifiëren.

Bovendien wordt de gemeente Maasmechelen geselecteerd als toeristisch-recreatief knooppunt type I waarbinnen de inplanting van toeristisch-recreatieve infrastructuur op provinciaal niveau onder strikte voorwaarden mogelijk is. Daartoe acht de gemeente het nodig om op lange termijn bijkomende ruimte te voorzien om nieuwe voorzieningen in te planten.

Voor de uiteenzetting van de gewenste woonstructuur binnen de centrale verstedelijkte band is het van belang een onderscheid te maken tussen het kleinstedelijk gebied en het buitengebied. Het grootste deel van de centrale verstedelijkte band valt binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied. In het zuiden van de centrale verstedelijkte band wordt de woonkern Opgrimbie gesitueerd die tot het buitengebied wordt gerekend.

Ten eerste wordt het voormalig mijnterrein, op het gewestplan aangeduid als stedelijk ontwikkelingsgebied, verder ingevuld met hoogdynamische activiteiten die een groot ruimtegebruik vragen.

De voormalige mijnterreinen worden echter omgeven door kwetsbare gebieden. Sommige activiteiten zouden door de milieu-effecten in deze zone geweigerd kunnen worden.

Deze activiteiten zouden in het gebied van de Grote Molen ondergebracht kunnen worden. De gemeente ziet het bedrijventerrein Grote Molen als strategische locatie in de verdere ontwikkeling op lange termijn van het leisure-gebeuren in Maasmechelen. Deze locatie is interessant, enerzijds door de ligging aan de ontsluitingsweg en anderzijds door de scharnierfunctie tussen de centrumgebieden kleinstelijk gebied en de hoogdynamische toeristisch-recreatieve ontwikkelingen op het voormalig mijnterrein. De gemeente wenst op het bedrijventerrein geen bijkomende KMO-activiteiten onder te brengen en het bedrijventerrein op lange termijn te herbestemmen en vrij te geven voor een stedelijke invulling (handel, voorzieningen, wonen, …). In eerste instantie wordt hierbij gedacht aan ‘leisure’ doch dit dient verder onderzocht te worden in een ruimer kader.

Kleinstedelijk gebied Voor de gemeente ligt een belangrijke taak in het invullen van de taakstelling die zij opgelegd krijgt vanuit van de selectie als kleinstedelijk gebied. Omdat Maasmechelen geen duidelijk uitgesproken stedelijke structuur heeft worden er verschillende woonmilieus aangeduid waarin telkens andere beleidslijnen worden gehanteerd en waar een verschillende minimale woningdichtheid wordt opgelegd per woonmilieu voor de wooninbreidingsprojecten. De totale dichtheid van minimum 25 woningen per hectare binnen het kleinstedelijk gebied wordt evenwel bewaakt.

Op deze manier worden de centra van Eisden-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas onderworpen aan verdichting en kunnen de verkavelingen en tuinwijken in hun bestaande vorm blijven bestaan. Hierdoor wordt meteen ook het aanbod gedifferentieerd.

Dit leisure-aanbod in de gemeente wordt ondersteund door het uitbouwen van een gedifferentieerd aanbod aan

68

R I C H T G E V E N D

D E E L

2.1.5.

De vier verschillende woonmilieus zijn • te verdichten kleinstedelijke centra: Eisden-Tuinwijk en Mechelen-aan-de-Maas; • te verdichten kleinstedelijk woongebied; • kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter; • te valoriseren tuinwijken.

Eisden-Tuinwijk – Mechelen-aan-de-Maas als complementaire woonondersteunende bipool

Daarnaast legt de gemeente zichzelf een belangrijke taak op door het voorzien van specifieke woongelegenheden een evenwichtigere sociale mix te bekomen. Er dient een divers aanbod gecreëerd te worden waarbij zowel residentiële woningen (vrijstaande woningen met grote tuin) als luxeappartementen in de levendige centra van Mechelen-aan-de-Maas en EisdenTuinwijk beschikbaar zijn. Naast strategische projecten in deze bestaande centra – met het project ‘wonen aan het water’ in Eisden-Tuinwijk als topper – wordt de N78 aangeduid als te concipiëren stedelijke boulevard met kwalitatieve woningen en appartementen in hoge dichtheden.

Buitengebied Opgrimbie wordt behouden als volwaardige landelijke woonkern binnen de centrale verstedelijkte band. De situering van Opgrimbie omgeven door hoogdynamische activiteiten zoals de autosnelweg en de uitbreiding van het bedrijventerrein ‘Oude Bunders’ hypothekeren de landelijkheid en rust van de kern.

Deze bedreigingen dienen zoveel mogelijk geneutraliseerd te worden. Een buffer die wordt ingericht als landschapspark waarin de Wiemerbeek als drager wordt aangeduid, moet deze bedreigingen neutraliseren en een meerwaarde leveren aan de woonkwaliteit van deze kern.

De centrale verstedelijkte band heeft twee belangrijke centra die functioneel een verschillende en complementaire invulling hebben. In Mechelen-aan-de-Maas worden voornamelijk administratieve en dienstverlenende functies gesitueerd. EisdenTuinwijk heeft duidelijke aantrekkingskracht als recreatief shoppingcentrum in de regio met de Pauwengraaf-M2. De beide centra worden versterkt binnen hun huidige functionele invulling.

Om tegemoet te komen aan de trend van grootschalige meergezinswoningbouw in woonkernen enerzijds en omdat binnen de Maasdorpen een strikter beleid zal gevoerd worden naar grootschalige meergezinswoningen anderzijds, worden op selectieve plaatsen langs de Heirstraat in Opgrimbie mogelijkheden gecreëerd voor dergelijke meergezinswoningenbouw. Het te ontwikkelen landschapspark parallel aan de Heirstraat biedt potenties voor de ontwikkeling van kwalitatieve woningen en appartementen die zowel een relatie hebben met het groene park als met het centrum.

De omgeving van de Griekse Kapel is een concentratie van spontaan gegroeide woonondersteunende voorzieningen waar verschillende multiculturele groeperingen naast elkaar hun werkingsactiviteiten uitoefenen. De Griekse Kapel is een duidelijke representatie van de multiculturele bevolkingssamenstelling van de gemeente en heeft een belangrijke functie binnen de woon- en leefstructuur van de gemeente. Het gebied wordt bovendien centraal gepositioneerd binnen het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. De interne structuur en de inrichting van de openbare ruimte is echter achterhaald. De gemeente wil het gebied reorganiseren, optimaliseren en uitbreiden om bijkomende sport- en ontspanningsmogelijkheden voor jongeren en multiculturele groeperingen te creëren en op deze manier bij te dragen aan de stedelijke leefbaarheid.

De rest van het woongebied blijft behouden als residentieel woongebied waarbinnen verschillende te ontwikkelen woonuitbreidingsgebieden worden aangeduid om een belangrijk deel van de woonbehoefte van het buitengebied op te vangen. Om tegemoet te komen aan de woonbehoefte in het buitengebied volstaat het huidige aanbod aan onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen immers niet. Er wordt getracht om per woonkern minstens één gebied aan te duiden dat door middel van beleidsbeslissingen op de markt moeten komen om de inwoners de kans te geven in eigen dorp te blijven wonen. Naast de aanduiding van minstens één gebied per Maasdorp dat middels beleidsbeslissingen op de markt moet komen, is de woonbehoefte voor het buitengebied nog steeds hoog. Om de schaal van de Maasdorpen te bewaken en omdat Opgrimbie door zijn geografische positionering in de nabijheid van het kleinstedelijk gebied en door zijn bestaande extensieve verschijningsvorm eerder versterking van het woongebied kan verdragen dan de kleinschalige dorpen in de Maasvallei, wordt geopteerd om binnen Opgrimbie een belangrijk deel van woonbehoefte voor het buitengebied op te vangen. De aansnijding van deze woongebieden zorgen voor een versterking/ inbreiding van de kern.

In Eisden-Dorp worden enkele stedelijke voorzieningen (rust- en verzorgingstehuis, scholencampus, slachthuis) gesitueerd die op stedelijk niveau functioneren. Deze voorzieningen worden behouden.

In Opgrimbie worden woonondersteunende functies toegelaten.

Hoogdynamische stedelijke voorzieningen overstijgen de ruimtelijke draagkracht van de woonkern.

Om een evenwichtige sociale mix te bekomen in Opgrimbie, waar het aandeel sociale woningbouw reeds erg groot is, worden de bestaande BPA’s voor het aansnijden van woonuitbreidingsgebied t.b.v. sociale woningbouw, geschrapt.

69

R I C H T G E V E N D

2.1.6.

Een duidelijke differentiatie in het handelsapparaat

D E E L mogelijkheden geven op het zuidelijke segment van de N78, ter hoogte van Opgrimbie en ten zuiden van de E314, conform de provinciale selectie als kleinhandelszone type IV. De ligging nabij het op- en afrittencomplex van de E314 en langs de N78 komt de ontwikkelingsas ten goede wegens de autogerichte ontsluiting van grootschalige kleinhandelszaken.

De bestaande grootschalige kleinhandelszaken die gesitueerd worden langs de N78 ten noorden van Eisden-Dorp kunnen hun activiteiten blijven uitvoeren binnen de bestaande juridische mogelijkheden. Uitbreiding van de handelszaken door de bouwdiepte te vergroten waardoor deze in het agrarisch gebied komen te liggen, dient geval per geval onderzocht te worden.

Overzicht differentiatie handelsapparaat binnen de centrale verstedelijkte band

2.1.7.

Te versterken zuidelijke economische pool

Maasmechelen wil zijn handelscentrum blijven uitbouwen en versterken op het niveau van het kleinstedelijk gebied en met een regionaal hinterland voor het zuidelijk Maasland.

Eisden-Tuinwijk heeft duidelijke aantrekkingskracht als recreatief shoppingscentrum in de regio met de Pauwengraaf-M2 en Value Retail. De voorzieningen voor recreatief shoppen kunnen hier worden versterkt.

Bij het uitzetten van de gewenste ruimtelijkeconomische structuur voor de gemeente Maasmechelen blijkt het bestaande juridische aanbod aan bedrijventerreinen beperkt en slecht gelokaliseerd.

De kleinere bedrijventerreinen die binnen het woongebied van het kleinstedelijk gebied zijn gelegen, worden aangeduid voor de invulling van nieuwe activiteiten omdat de bedrijvigheid niet meer strookt met het omringende woongebied of omdat de gebieden op een strategische locatie zijn gelegen die in aanmerking komt voor nieuwe ontwikkelingen - andere dan bedrijvigheid. Bovendien verdwijnt ook het bedrijventerrein Op de Berg op het Kempisch Plateau.

In Mechelen-aan-de-Maas worden voornamelijk administratieve en dienstverlenende functies gesitueerd. Mogelijkheden tot recreatief shoppen worden hier niet gestimuleerd.

Woonondersteunende functies zijn mogelijk.

De vestiging van handelszaken die woonondersteunende producten aanbieden wordt gestimuleerd: • kleinstedelijk centrum Eisden-Tuinwijk • kleinstedelijk centrum Mechelen-aan-de-Maas • Eisden-Dorp • de Rijksweg N78 ter ondersteuning van de N78 als stedelijke boulevard met woonprojecten in hoge dichtheden en gekoppeld aan de openbare vervoerscorridor; • Oude Baan, tussen Smeetslaan en Pauwengraaf; • Heirstraat in de kern van Opgrimbie.

Daarom zoekt de gemeente naar een nieuw gebied om de teloorgang van de bedrijvigheid te compenseren.

Het landbouwgebied tussen de E314, de N78 en de kern van Opgrimbie wordt aangeduid als locatie om nieuwe economische activiteiten in te richten die het verdwijnen van bedrijventerreinen in de gemeente moeten compenseren. Het nieuwe bedrijventerrein wordt beschouwd als een uitbreiding van het bestaande regionale bedrijventerrein Oude Bunders en wordt doorheen het structuurplan benoemd als Nieuwe Bunders.

Daarnaast wil de gemeente ook mogelijkheden bieden aan kleinhandelszaken die het commercieel draagvlak van Eisden-Tuinwijk niet ondergraven. Dit impliceert grootschalige kleinhandelszaken die autogericht zijn, een grote toonzaaloppervlakte nodig hebben en een weloverwogen aankoop betreffen (speciality goederen) zoals een meubelzaak, een garage of een tuincentrum. De gemeente wil aan deze handelszaken

Omdat de invulling van het nieuwe bedrijventerrein met zware en vervuilende industrieën door de nabijheid van het woonweefsel van Mechelen-aan-de-Maas en Opgrimbie en de bovenlokale groenstructuren gehypothekeerd wordt, wordt geopteerd voor hoogwaardige bedrijvigheid en kantoorachtigen. Zichtlocaties in functie van het bovenlokaal wegennet zijn voor deze soort

70

R I C H T G E V E N D functies belangrijk. Het op- en afrittencomplex van de E314 wordt aangeduid als te ontwikkelen zone voor zichtlocaties en zal op deze manier een poortfunctie tot het kleinstedelijk gebied vervullen. De representatie van deze poort is belangrijker dan de functie. De functionele invulling kan verder worden gespecificeerd bij de opmaak van het RUP Nieuwe Bunders.

D E E L termijn naar Nederland door te trekken. Dit kan door het lightrailtraject over te oude tramzate te voorzien.

2.1.9.

De stedelijke identiteit verhogen

2.1.8. Mobiliteitsbeleid koppelen aan ruimtelijke ontwikkelingen

Het kleinstedelijk gebied Maasmechelen heeft momenteel geen erg uitgesproken stedelijke structuur. Sommige elementen vertonen een gebrekkige ruimtelijke samenhang waardoor de stad niet overal als een samenhangend geheel wordt gelezen.

Met enkele ruimtelijke ingrepen wordt getracht om de stedelijke identiteit van Maasmechelen te verhogen.

Ruimtelijke ontwikkelingen zijn sterk gerelateerd aan de verkeers- en vervoersstructuur. De wegenstructuur verbindt de verschillende polen met elkaar en dient als basis voor de situering van de verschillende activiteiten. Om de verschillende doelstellingen voor het kleinstedelijk gebied zoals woonverdichting, versterking van de commerciĂŤle en economische activiteiten en uitbreiding van het leisure-aanbod te laten slagen is het van belang het mobiliteitsbeleid te koppelen aan ruimtelijke ontwikkelingen.

Hiervoor worden twee poorten uitgewerkt die een belangrijke toegang tot het kleinstedelijk gebied markeren. Het betreft het op- en afrittenknooppunt van de E314, het knooppunt van de N78 met de Koninginnelaan en een noordelijke toegang tot het kleinstedelijk gebied ter hoogte van Eisden-Dorp.

De inplanting van de belangrijkste OV-knooppunten in het kleinstedelijk gebied worden gekoppeld aan de centra Mechelenaan-de-Maas, Eisden-Dorp en Eisden-Tuinwijk met het station van de light-rail, aan het op- en afrittencomplex van de E314, aan de strip voor grootschalige kleinhandel op het zuidelijke segment van de N78 en aan de gebieden met leisure-activiteiten in het noorden van het kleinstedelijk gebied.

De relicten uit het (mijn)verleden zoals de mijnterrils, de schachtblokken, de tuinwijken en het kasteelpark Vilain XIIII vormen bakens in het landschap van de gemeente. Vooral het mijnerfgoed is een belangrijk element in de beeldvorming en het promoten van de gemeente naar buiten toe. Een gebiedsgericht alternatieve invulling van deze relicten waarborgt de herinnering aan het mijnverleden ook in de toekomst.

Om het Zuidelijk Maasland aan te sluiten op het regionaal openbaar vervoersnetwerk biedt het Kolenspoor mogelijkheden voor een verbinding met het regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk. Momenteel wordt een zuidelijke tracĂŠ over het Kolenspoor als voorkeurstracĂŠ voor het light-railtraject gezien, met een inplanting van een station ter hoogte van de kern van Eisden-Tuinwijk. Aansluitend bij het station wordt dan een verknoping met het lokale busverkeer (busstelplaats) uitgewerkt. Door het regionaal openbaar vervoersknooppunt centraal in het kleinstedelijk gebied te positioneren wordt een grote doelgroep voor regulier personenverkeer bereikt. De gemeente Maasmechelen wil de voormalige mijnterreinen echter ook rechtstreeks ontsluiten via de regionale openbaar vervoersverbinding. In het kader van het verder versterken van de centrumrol in het aanbieden van ontspanningsfaciliteiten is bereikbaarheid door middel van verschillende modi een belangrijke peiler. Het light-railtraject zou daarom doorgetrokken worden tot aan het stedelijk ontwikkelingsgebied waar de grootschalige leisure-activiteiten worden gesitueerd. Hier kan dan een halteplaats voorzien worden.

In het noorden van Eisden-Tuinwijk worden verschillende nieuwe ontwikkelingen gepland zoals de reconversie van het bedrijventerrein Grote Molen en het strategisch woonproject op de oude scheepswerf Sint-Barbara. Om deze ontwikkelingen landschappelijk kwalitatief te ondersteunen wordt de dreefstructuur als bindend element gebruikt. De aanplant van dreven is typisch voor de vormgeving van de openbare ruimte tijdens de bouw van grootschalige projecten ten dienste van de mijnontginningen. De dreefstructuur is nog manifest aanwezig in het straatbeeld van Eisden-Tuinwijk.

Een belangrijk landschapsbepalend element voor het kleinstedelijk gebied is de Zuid-Willemsvaart. Dit kanaal is hoofdzakelijk ingebed in een groen kader wat moet in stand gehouden worden aangezien het rustig fietsen bevordert (het kanaal is een belangrijke drager binnen het fietsroutenetwerk).

Toch moet getracht worden op enkele strategische locaties het kleinstedelijk gebied meer bij het kanaal te brengen. Dit is mogelijk ter hoogte van Eisden-Tuinwijk door de ontwikkeling van waterfronten. Een hoogwaardige architecturale vormgeving is hierbij een belangrijk aspect omdat de waterfrontontwikkeling een uithangbord vormt voor de gemeente door de pleziervaart op het kanaal en de recreanten die passeren op het fietspad.

Om haar strategische ligging op het kruispunt van drie landen ook via het openbaar vervoer te onderstrepen wil de gemeente de bevoegde instanties vragen om het light-railtraject op lange

71

R I C H T G E V E N D

2.2.

Elementen van de gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band

D E E L Handelsontwikkeling op selectieve plaatsen langs de N78: Voor de N78 wordt de hoofdoptie genomen om deze structurele drager te ontwikkelen met een stedelijke woonfunctie, met daaraan ondergeschikt het behoud en de mogelijke integratie van een aantal winkels, diensten en voorzieningen op selectieve plekken.

Kaart 27: Gewenste ruimtelijke structuur van de centrale verstedelijkte band

De N78 ter hoogte van het centrum van Mechelen-aan-de-Maas wordt als centrum en stedelijke concentratie voorzien voor handelsactiviteiten.

Uitwerking van een gedifferentieerd handelsapparaat van verschillende niveaus Voor de uitbouw van het commercieel gebeuren wordt uitgegaan van de bestaande structuren.

De N78, ten zuiden van de E314, richting Lanaken vormt een ontwikkelingsas voor kleinhandel, conform de provinciale selectie als kleinhandelszone type IV. De gemeente Maasmechelen wil hierbij duidelijke en specifieke randvoorwaarden stellen aan de ontwikkeling van deze kleinhandelszone. Aan de N78 tussen Breitwaterstaat en Kerkstraat/Windmolenweg wordt aan beide zijden van de Rijksweg een handelszone voorzien voor specifieke functies (verkeersaantrekkende zaken >800m2): vb. garages met toonzaal, meubelzaak, bandencentrum, matrassenhuis, tuincentrum, benzinestation, bouwmaterialen, drankenhal met drive-in, enz... Andere handelsfuncties die het commercieel draagvlak van de Pauwengraaf of de lokale voorzieningenkernen ondergraven zijn niet mogelijk zoals: horeca (restaurants), voedingswaarden (Colruyt, Aldi....), kleding (Brantano, Pecotex,..). Een aangepaste inrichting van de N78 als openbaar vervoerscorridor garandeert de bereikbaarheid. Bij de ruimtelijke uitwerking van de N78, als onderdeel van een provinciaal geïntegreerd gebiedsgericht strategisch plan voor het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland, moet er een scherpe aandacht zijn voor het wegwerken van de conflicten tussen de verbindingsen ontsluitingsfunctie van de Rijksweg. Langs de N78 dient ontwikkeling per ontwikkeling bekeken te worden of deze al dan niet gelegen is in overstromingsgevoelig gebied.

Versterking Pauwengraaf en omgeving: Het commercieel centrum van Pauwengraaf en omgeving, inclusief Oude Baan, Kruindersweg en Koninginnelaan wordt bestendigd en verder versterkt als handelscentrum van een lokaal en regionaal voorzienend niveau. Door de concentratie aan winkels in het gebied, en de verdere uitbouw van het handelsgebeuren, wordt het commercieel niveau opgetild tot een regionale handelssite met een recreatief-shoppingsgebeuren. Door de ontwikkeling van het shoppingcenter M2 aan de oostzijde van de Koninginnelaan wordt het gebied van de Pauwengraaf nog verder uitgebreid en verrijkt met een grootschalige commerciële aantrekkingspool.

Een bijkomende versterking van de tertiaire sector wordt voorzien aan het Europaplein, dat zowel naar functie als ruimtelijke inrichting geherstructureerd wordt i.f.v. de uitbreiding van het handelsapparaat.

Het handelsapparaat aan de Pauwengraaf wordt ondersteund door: 1. de versterking van het gedifferentieerde woonmilieu binnen het kleinstedelijk gebied; 2. de verbetering van de relaties tussen de verschillende woongebieden, voorzieningenpolen en andere functies binnen het kleinstedelijk gebied; 3. de nabijheid van de leisure-valley (met o.a. de recreatieve shopping Value Retail); 4. de uitwerking van de omgeving Pauwengraaf als voetgangersgebied met aandacht voor een verhoogde oversteekbaarheid van de Koninginnelaan; 5. aandacht voor de inrichting van de publieke ruimte.

Aandacht voor het versterken van een aantal structurerende elementen door aandacht voor straatmeubilair of groene voorzieningen (o.a. verlichting, bestrating, bomenrijen,...); 6. de verbetering van de regionale bereikbaarheid met openbaar vervoer door de heropening van de spoorlijn en de ontwikkeling van een station te Eisden (nabij het knooppunt van de N78 met de Koninginnelaan).

7. de ontwikkeling van hotelaccommodatie in de buurt van de Pauwengraaf/Beerensheuvel.

8. de uitbouw van de basismobiliteit dat de bereikbaarheid met openbaar vervoer garandeert.

Pauwengraaf ligt niet in overstromingsgevoelig gebied.

Lokale handel in verweving in de woonkern Opgrimbie en langs bepaalde assen in het kleinstedelijk gebied: De bestaande handels- en voorzieningenstructuren voornamelijk gesitueerd langs belangrijke assen binnen het kleinstedelijk gebied zoals de J. Smeetslaan, Oude Baan, Heirstraat, blijven behouden in verweving met en als ondersteunend aan het woonmilieu. Het gaat hierbij over de dagdagelijkse voorzieningen (bakker. slager,...). Ook in de woonkern Opgrimbie blijven er ontwikkelingskansen voor een aangepast en lokaal bedienend handels- en voorzieningenapparaat, op niveau van de kern. De woonkern van Opgrimbie is niet in overstromingsgevoelig gebied gelegen.

De N78 als stedelijke boulevard De N78 wordt opgedeeld in drie segmenten: het noordelijke segment ter hoogte van Eisden-Dorp, het middensegment als stedelijke boulevard vanaf de Koninginnelaan tot aan de E314 en het zuidelijke segment ten zuiden van de E314 als zone voor grootschalige kleinhandel. De doortocht ter hoogte van Eisden-Dorp werd reeds heringericht. Het middensegment wordt vormgegeven als een stedelijke boulevard waarlangs stedelijke woonprojecten in hoge dichtheden worden opgericht. De stedelijke boulevard verbindt de beide centra van de centrale verstedelijkte band en moet de identiteit van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied mee ondersteunen. Het zuidelijke segment wordt verder vormgegeven als kleinhandelszone voor grootschalige verkeersaantrekkende handelszaken.

Gepaste consolidering van handelscentrum in Mechelen-adeMaas: Mechelen-aan-de-Maas wordt binnen de gewenste ruimtelijke structuur verder ontwikkeld als administratief hart van de gemeente met een benadrukte concentratie van (openbare) diensten en allerhande voorzieningen. Ter ondersteuning van deze functie wordt het bestaande handels- en horecagebeuren, voornamelijk geconcentreerd langs de Rijksweg, Dr. HaubenlaanKerkplein, J. Smeetslaan en Heirstraat, aangepast behouden en versterkt, gebaseerd op de filosofie en de concepten van het masterplan en BPA. Het betreft een handelscentrum met een lokale gerichtheid, gebaseerd op de plaatselijke behoeften en een functioneel shoppen. Het is een commercieel sub-centrum.

Delen van het handelscentrum Mechelen-aan-de-Maas zijn gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Het gaat hier in hoofdzaak over het gebied tussen de Rijksweg (N78) en het kanaal. Bij ontwikkeling dienen hiervoor randvoorwaarden opgelegd.

Als inrichtingsprincipes worden voorgesteld: • Het middensegment wordt geconcipieerd als een stedelijk boulevard die wordt vormgegeven door een revitaliseringbeleid van de bebouwing langs deze as waarbij stelselmatig de bebouwing wordt verhoogd en verdicht met kwalitatieve architectuur. Het in uitvoering zijnde project “Rooshaegenweg-Herdersstraat-Rijksweg N78-Goeverneur Verwilghenlaan” waarbij de site van een voormalige handelszaak wordt ingevuld met wonen kan als pilootproject fungeren. Langs de N78 dient ontwikkeling per ontwikkeling

72

R I C H T G E V E N D

•

•

• • •

•

•

bekeken te worden of deze al dan niet gelegen is in overstromingsgevoelig gebied.

De N78 wordt ontwikkeld als een groene as waarbij de rijweg wordt omzoomd door bomen. De integratie van een voortuinstrook bij de oprichting van nieuwe bouwprojecten draagt ook bij aan het groene karakter van de as.

Langs de N78 ten zuiden van de E314 wordt een kleinhandelszone voorzien voor verkeersaantrekkende zaken die een grote toonzaaloppervlakte nodig hebben en die goederen verhandelen die een weloverwogen aankoop vereisen (speciality goederen zoals een garage, een tuincentrum, …). Handelszaken die goederen zoals kleding, schoenen, boeken, … die het commercieel draagvlak van de Pauwengraaf (recreatief winkelen) ondergraven of handelszaken zoals een supermarkt die de lokale voorzieningenkernen ondermijnen, zijn niet mogelijk. De af te bakenen kleinhandelszone zal zich uitstrekken tot de meest zuidelijk gelegen bestaande handelszaak (tot aan de zuidelijke gemeentegrens). Om de handelszaken voldoende uitbreidingsmogelijkheden te geven dient de toegelaten bouwdiepte in de kleinhandelszone vergroot te worden. Langs de N78 dient ontwikkeling per ontwikkeling bekeken te worden of deze al dan niet gelegen is in overstromingsgevoelig gebied.

Er gebeurt een afstemming van het project ‘versterking van het centrum Mechelen-aan-de-Maas’ met de inrichting van de N78.

De oversteekbaarheid voor zacht verkeer wordt verbeterd.

De ontwikkeling van een hoogwaardige openbaar vervoersas staat centraal. Deze openbaar vervoerscorridor verbindt de verschillende ontwikkelingspolen in Maasmechelen met elkaar, verzorgt de Maaslandverbinding tussen de verschillende stedelijke gebieden langs de Maas (Maaseik – Maasmechelen – Lanaken) en sluit aan op de oostwest as, met name de te ontwikkelen regionale openbaar vervoersverbinding met Hasselt-Genk. De doorstroming op de N78 wordt geoptimaliseerd door de aanleg van een vrije busbaan.

Op termijn kan de noord-zuidas als hoofdas voor het openbaar vervoer in het Maasland zich verder ontwikkelen tot een light-railtraject.

Op deze OV-as worden vijf haltes als belangrijk knooppunt weerhouden waardoor de bereikbaarheid van de belangrijkste polen wordt gewaarborgd. Aan deze knooppunten worden aansluitingen met het lokaal openbaar vervoer voorzien.

D E E L in te schakelen om het doorgaand verkeer af te leiden van de N78 zodat de barrièrewerking van de weg wordt opgeheven en de as als een stedelijke boulevard kan worden uitgewerkt. Hiervoor zou de ontsluitingsweg, over de oude tramzate, gekoppeld worden aan de N78. Het zuidelijke deel van de omleidingsweg is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Het deel ten noorden van de N78 ligt deels in niet overstromingsgevoelig gebied en deels in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Bij ontwikkeling van deze weg dienen randvoorwaarden opgenomen.

Te ontwikkelen fietsersbrug De Zuid-Willemsvaart is een structuurbepalend landschapselement en een belangrijke drager in zowel het functioneel als het recreatief fietsroutenetwerk. De lineaire structuur van de jaagpaden en de niet-gelijkvloerse kruising met andere verkeersstructuren is een potentie voor het behalen van grote fietssnelheden. Om de verbinding met het kleinstedelijk gebied en een eventuele overslag op het regionaal openbaar vervoersnet optimaal te kunnen garanderen, dienen voor fietsers vlotte oversteken van het kanaal te worden voorzien. Momenteel zijn er reeds twee oversteken: één ter hoogte van het gebied Maaswinkel en één ter hoogte van de kern van Vucht. Ter hoogte van het stedelijk verdichtingsproject “wonen aan het water” zou een fietsersbrug een vlotte overslag van het fietsverkeer met het regionaal openbaar vervoer ondersteunen. De fietsersbrug komt ook ten goede aan het versterken van de ruimtelijke samenhang tussen het leisure-gebeuren in het noorden van kleinstedelijk gebied Maasmechelen en de Maasvallei. De fietsersbrug is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Te ontwikkelen light-railverbinding, station en halteplaats Om Maasmechelen aan te sluiten op het regionale openbare vervoersnetwerk biedt het Kolenspoor mogelijkheden voor een light-railverbinding met het regionaal stedelijk gebied HasseltGenk. Net ten westen van het kleinstedelijk gebied splitst het Kolenspoor in een noordelijk en een zuidelijk tracé. Het zuidelijke tracé is vooropgesteld, omdat het tracé hier het meest centraal binnendringt in het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

In het afbakeningsproces werd de inplanting van een regionale openbare vervoersverbinding niet nader bestudeerd.

Het voormalige traject van het Kolenspoor wordt in de afbakeningsnota aangeduid als ‘te ontwikkelen groene vinger’ gezien het traject zich spontaan tot een groene as heeft omgevormd die diep het kleinstedelijk gebied binnendringt. In de afbakeningsnota van het kleinstedelijk gebied wordt de as aangeduid als verder uit te bouwen om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen en te versterken. In de groenas kunnen natuurlijke, landschappelijke en recreatieve waarden ontwikkeld worden. Kleine delen van het oude kolenspoor zijn gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.

De ontwikkeling van deze groene vinger wordt in voorliggend structuurplan niet uitgesloten maar de gemeente wenst voorrang te geven aan de ontwikkeling van het voormalige Kolenspoor als light-railtraject.

De vijf knooppunten zijn: • ter hoogte van de kleinhandelszone voor verkeersaantrekkende handelszaken, het bedrijventerrein Oude Bunders en de woonkern Opgrimbie; • aan het op- en afritcomplex van de E314, waar de snelbus naar Genk op de autosnelweg rijdt, waar een carpoolparking wordt ontwikkeld en vlakbij het lokaal bedrijventerrein Maneborn; • ter hoogte van het centrum van Mechelen-aan-de-Maas. Dit is de belangrijkste verknoping tussen de regionale lijnen 45 en 63 en zorgt voor een goede bereikbaarheid van de scholen en het administratieve centrum; • aan het station van de light-railverbinding met HasseltGent, als knooppunt met het regionale openbaar vervoer en aan de geconcentreerde handelsontwikkelingen in de omgeving van de Pauwengraaf en M2 en nabij het sportpark Maasmechelen; • ter hoogte van het centrum van Eisden-Dorp om een goede bereikbaarheid van de scholen en de RVT te waarborgen.

De ontwikkeling van een regionale light-railverbinding met Genk-Hasselt gaat gepaard met de inplanting van een station.

De inplanting van het station aan de Koninginnelaan wordt gekoppeld aan een stedelijk plein waarrond hoogbouw voorzien wordt (cfr BPA Pauwengraaf). Aansluitend bij het station kan dan een halteplaats voor bussen gecreëerd worden om de overslag van het regionaal op het lokaal openbaar vervoer te garanderen.

De light-railverbinding zou vervolgens doorlopen tot aan het voormalig mijnterrein waar een halteplaats de hoogdynamische leisure-activiteiten rechtstreeks met het regionaal openbaar vervoer ontsluit. Deze halteplaats kan eveneens bedoeld worden voor pendelaars die de overslag auto-openbaar vervoer maken.

De aanwezige parkeerterreinen in functie van de hoogdynamische leisure-activiteiten – eventueel in combinatie met de ontwikkeling van bijkomende parkeermogelijkheden – zouden dan ingeschakeld kunnen worden om tegemoet te komen aan de parkeerbehoeften

Ontsluitingsweg / omleidingsweg De ontsluitingsweg verbindt het op- en afrittenknooppunt van de E314 met het voormalige mijnterrein. De weg heeft als voornaamste taak het toeristisch-recreatief verkeer rechtstreeks naar de concentratiepool van leisure-activiteiten te leiden. De gemeente is voorstander om de ontsluitingsweg in de toekomst

73

R I C H T G E V E N D

D E E L

van deze pendelaars. De gemeente wil geen parkeerterreinen creëren in de omgeving van het station in het centrumgebied van Eisden-Tuinwijk.

Deze haven wordt gekaderd in functie van de toeristischrecreatieve ontwikkelingen op het voormalig mijnterrein en in het Nationaal Park Hoge Kempen. De jachthaven ligt in de nabijheid van de halteplaats ter hoogte van het stedelijk ontwikkelingsgebied van de te ontwikkelen lightrailverbinding naar Genk-Hasselt.

Te versterken stedelijk ontwikkelingsgebied Het voormalig mijnterrein werd in het verleden reeds herbestemd tot stedelijk ontwikkelingsgebied. Om het aanbod aan hoogdynamische toeristische activiteiten te vergroten, waardoor de economische structuur wordt versterkt en een breder doelpubliek wordt bereikt, wil Maasmechelen het stedelijk ontwikkelingsgebied verder uitbouwen. Hierbij wil de gemeente de ruimte binnen de afbakening van dit stedelijk ontwikkelingsgebied maximaal benutten voor de inplanting van hoogdynamische toeristisch-recreatieve activiteiten.

Het natuurontwikkelingsgebied dat rondom het stedelijk ontwikkelingsgebied wordt gesitueerd fungeert als buffer en tevens als verbinding tussen de hoogdynamische activiteiten op het voormalige mijnterrein, de verblijfsrecreatie in Dilsen-Stokkem en het Nationaal Park Hoge Kempen. De inplanting van een halteplaats van de light-railverbinding garandeert de ontsluiting van de hoogdynamische leisure-activiteiten met het regionaal openbaar vervoer.

Binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg wordt Value Retail als handelsconcentratie type IV (met een functie als regionaal handelsgebied in het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland) aangeduid. De gemeente Maasmechelen is van oordeel dat Value Retail enkel beschouwd kan worden als onderdeel van het regionaal toeristisch-recreatief project, en niet als handelsconcentratie. De handelsactiviteit die momenteel binnen Value Retail aanwezig is, zit in de toeristisch-recreatieve stoppingsfeer. Het kan immers niet zijn dat indien Value Retail weggaat, deze terreinen kunnen ingevuld worden met kleinhandel of detailhandel. Indien Value Retail zou verdwijnen, dient gezocht te worden naar een nieuwe invulling in de toeristischrecreatieve sfeer. De gemeente Maasmechelen wil daarom de suggestie doen aan de provincie Limburg om de selectie van Value Retail als kleinhandelszone type IV te schrappen.

Bij de verdere uitwerking van het stedelijk ontwikkelingsgebied dienen volgende randvoorwaarden in acht genomen te worden: • Figuur 12: Light-railtraject, station en halteplaats

•

Te ontwikkelen jachthaven(s) De economische rol van de Zuid-Willemsvaart is zeer beperkt geworden. Daartegenover staat dat de toervaart en andere watersportactiviteiten toenemen op het kanaal. Maasmechelen wil het toeristisch-recreatief medegebruik van de ZuidWillemsvaart verder versterken door de uitbouw van één of meerdere jachthavens die het aantrekken van huishoudens met een hoge sociaal-economische status mee moeten ondersteunen.

De gemeente wil inspanningen leveren om te investeren in een specifiek leisure aanbod afgestemd op deze doelgroep. De uitbouw van een jachthaven past in dit plaatje.

•

Op volgende locaties kan de mogelijkheid gecreëerd worden voor de uitbouw van een jachthaven: • Ter hoogte van de voormalige scheepswerf Sint-Barbara wordt de jachthaven gekoppeld aan het stedelijk woonproject ‘wonen aan het water’. Vanuit de jachthaven kan er een duidelijke link worden ontwikkeld met het commercieel centrum van Eisden-Tuinwijk. De jachthaven ligt in de onmiddellijke nabijheid van het station van de te ontwikkelen light-railverbinding naar Genk-Hasselt.

• Ook ter hoogte van het voormalige mijnterrein kan er gedacht worden aan de ontwikkeling van een jachthaven.

•

De nodige complementariteit tussen de activiteiten moet nagestreefd worden om een aantrekkelijk aanbod en toeristische clustering te bekomen.

De ontwikkeling van bijkomende parkeergelegenheid is mogelijk aansluitend bij de reeds ontwikkelde parkeerplaatsen tussen de Kolenmijn Limburg Maaslaan en de ontsluitingsweg. Om desalniettemin zoveel mogelijk een modal split na te streven wordt aansluitend bij deze zone eveneens de halteplaats van de light-railverbinding gepland. Op werkdagen kan deze parking dan ook dienst doen als pendelparking. Kleine delen liggen mogelijk in overstromingsgevoelig gebied. Bij ontwikkeling dient hier rekening mee gehouden (afwatering hemelwater, infiltratiemogelijkheden,...).

Het bouwkundig erfgoed aanwezig op het voormalig mijnterrein moet een volwaardige invulling krijgen om deze mijnrelicten te behoeden van verval omdat zij voor een deel het uithangbord vormen voor Maasmechelen.

Bij verdere ontwikkeling van het stedelijk ontwikkelingsgebied moet ruimtelijke samenhang tussen de verschillende activiteiten nagestreefd worden om een kwalitatief verblijfsgebied te bekomen.

Te ontwikkelen zone voor toeristisch-recreatieve activiteiten Grote Molen

74

R I C H T G E V E N D

D E E L

Kaart 28: Inrichtingsprincipes zone voor toeristisch-recreatieve activiteiten Grote Molen

gebied Grote Molen een scharnierfunctie heeft binnen de noordelijke cluster van leisure-activiteiten moet hierbij de ruimtelijke samenhang tussen de verschillende leisurelocaties in Eisden-Tuinwijk bekeken worden.

Om het aanbod aan hoogdynamische toeristisch-recreatieve activiteiten verder uit te bouwen, waardoor de economische structuur wordt versterkt en een breder doelpubliek wordt bereikt, wil de gemeente nu reeds nadenken over nieuwe locaties voor de inplanting van nieuwe activiteiten op middellange tot lange termijn.

De omgeving van het terrein Grote Molen wordt gekenmerkt door dreven. Dreven zijn typerend voor tuinwijken en mijninfrastructuren. Deze dreven dragen ook bij aan het groene karakter van de omgeving. Om de ruimtelijke samenhang tussen verschillende gebieden in het noorden van Eisden-Tuinwijk die elk een andere functionele invulling hebben (wonen, sport, amusement), wordt de dreefstructuur als typisch element voor het noorden van Maasmechelen, doorgetrokken naar de te ontwikkelen site.

Het bestaande lokale bedrijventerrein Grote Molen vormt een schakel tussen verschillende leisure-activiteiten die in het noorden van de gemeente gegroepeerd worden: Maasmechelen Village, de bioscoop, mijnrelicten en het sportpark Maasmechelen. De gemeente wenst het gebied aan te duiden als te ontwikkelen zone voor stedelijke invulling waarbij in eerste instantie wordt gedacht aan toeristisch-recreatieve activiteiten maar een combinatie handel, voorzieningen en wonen kan overwogen worden. De behoefte aan leisure dient wel nog verder onderzocht te worden in een ruimer kader.

•

Om de zone voor toeristisch-recreatieve activiteiten Grote Molen op lange termijn te kunnen realiseren zal de gemeente geen nieuwe KMO-ontwikkelingen toelaten op deze site (’t Greven).

Het bestaande bedrijf kan behouden blijven tot de stopzetting van de bestaande bedrijfsactiviteiten.

•

De precieze functionele invulling van het gebied wordt niet nader bepaald in dit gemeentelijk ruimtelijk structuurplan gezien de behoefte nog niet gekend is en de gemeente dit gebied op middellange tot lange termijn wenst te ontwikkelen en om bijgevolg zoveel mogelijk te kunnen inspelen op maatschappelijke evoluties. Volgende randvoorwaarden dienen evenwel gerespecteerd te worden: •

•

Er dient complementariteit nagestreefd te worden, zowel binnen het te ontwikkelen gebied als in relatie tot het meer noordelijk gelegen stedelijk ontwikkelingsgebied.

Het stedelijk ontwikkelingsgebied huisvest grootschalige inplantingen. Het te ontwikkelen gebied op het bedrijventerrein Grote Molen zal activiteiten huisvesten die minder oppervlakte eisen of activiteiten waarvan de inplanting binnen het stedelijk ontwikkelingsgebied niet mogelijk is omwille van de kwetsbaarheid van de omgeving. De aard van de activiteiten dient zich evenwel te richten op ontspanning zonder dat het kopen en verkopen van goederen de hoofdactiviteit vormt. Dit impliceert dat de ontwikkeling van grootschalige commerciële handelszaken niet mogelijk is. Deze handelszaken dienen een plaats te krijgen in de kleinhandelszone langs de N78 ten zuiden van de E314 die aangeduid wordt als zone voor verkeersaantrekkende handelszaken die een grote toonzaaloppervlakte nodig hebben en die goederen verhandelen die een weloverwogen aankoop vereisen (speciality goederen zoals decoratieartikelen, meubels, tuinbenodigdheden, hifi en elektrische huishoudapparaten, …).

Om toekomstige projectontwikkelaars aan te trekken om te investeren is het van belang dat parkeervoorzieningen ingeplant kunnen worden aansluitend bij de te ontwikkelen gebieden. De ontwikkeling van bijkomende parkeergelegenheid is mogelijk aansluitend bij de reeds ontwikkelde parkeerplaatsen tussen de Kolenmijn Limburg Maaslaan en de ontsluitingsweg. Om desalniettemin zoveel mogelijk een modal split na te streven wordt in deze zone eveneens de halteplaats van de light-railverbinding gepland.

•

Bij de verdere ontwikkeling en inrichting van het terrein Grote Molen met leisure-activiteiten wordt het keuzetraject afgewerkt en wordt de ontsluitingsweg geconcipieerd als ‘leisure-boulevard’. De recreant-automobilist kan vanaf het ronde punt met de Layensweg op leisure-boulevard als het ware een activiteit shoppen.

De locatie Grote Molen is grotendeels gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Volgende acties kunnen als randvoorwaarden bij voorgestelde ontwikkelingen opgenomen worden: – infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); – aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; – vertraagde afvoer van het hemelwater

Bij verdere inrichting van het gebied worden volgende ruimtelijke ontwikkelingsprincipes aangereikt: •

De site Grote Molen ligt momenteel ingesloten tussen de ontsluitingsweg en de Zuid-Willemsvaart. Om het gebied ook toegankelijk te maken voor voetgangers en fietsers worden nieuwe routes aangetakt op de bestaande voet- en fietspaden.

Aantakkingsmogelijkheden op bestaande verbindingen zijn: - aantakken op het fietspad dat Eisden-Dorp met het

sportcomplex en de Pauwengraaf verbindt; - aantakken op het fietspad dat door het sportpark

slingert en de Kolenmijn Limburg Maaslaan kruist door

middel van een fietsersbrug; - aantakken op de dreef in het sportpark die werd

aangelegd tussen de multifunctionele pleinen.

Omdat de ontsluitingsweg hoger gelegen is ten opzichte

van het sportpark en het terrein Grote Molen kan deze

verbinding niet-gelijkvloers uitgevoerd worden.

Ten noorden van het kruispunt van de ontsluitingsweg met de Layensweg krijgt de weg een totaal ander karakter. De automobilist rijdt als het ware een groene pijp uit en een amusementswereld in. Plots duiken langs de weg overal mogelijke activiteiten op waaruit hij een eventuele keuze kan maken: het shoppingscentrum M2, het sportpark, … Het eindpunt is Maasmechelen Village en de bioscoop.

Een hoogwaardige omgevingskwaliteit moet nagestreefd worden om een aangenaam verblijfsgebied te creëren zowel om te wonen als om te ontspannen. Gezien het

75

R I C H T G E V E N D Te versterken kleinstedelijk centrum Eisden-Tuinwijk

D E E L Het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt opgebouwd rond twee stedelijke centra: Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk.

Het centrum van Mechelen-aan-de-Maas bevat, naast wonen, hoofdzakelijk administratieve diensten en voorzieningen zoals kantoren, scholen, de bibliotheek, … In de toekomst wordt getracht nieuwe administratieve diensten en voorzieningen zoveel mogelijk te bundelen in Mechelen-aan-de-Maas.

Kaart 29: Structuurschets Eisden-Tuinwijk Het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt opgebouwd rond twee stedelijke centra: Mechelen-aan-de-Maas en Eisden-Tuinwijk.

Het centrum van Eisden-Tuinwijk wordt gesitueerd rond de Pauwengraaf en heeft een duidelijke commerciële functie met een aantrekkingskracht op de ruimere regio. De aanwezigheid van het commercieel centrum versterkt de centrumrol van Maasmechelen in de ruimere regio en is aanvullend op het recreatief shoppen in ‘Maasmechelen Village’.

Om de stedelijke taakstelling op te vangen, om in te spelen op het toenemende aantal senioren die dicht bij centrumvoorzieningen willen wonen en om voldoende draagvlak te creëren voor centrumfuncties wordt in de onmiddellijke omgeving van het commercieel centrum Pauwengraaf-M2 een revitaliserings- en verdichtingsbeleid gevoerd. Er wordt aan een hoge dichtheid gebouwd (meer dan 30 woningen per ha) waarbij gesloten bebouwing, meergezinswoningen, seniorenwoningen en hoogbouw op schaal van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen het stedelijk woonmilieu bepalen.

Om de stedelijke taakstelling op te vangen, om in te spelen op het toenemende aantal senioren die dicht bij centrumvoorzieningen willen wonen en om voldoende draagvlak te creëren voor centrumfuncties, wordt in de onmiddellijke omgeving van het centrum Mechelen-aan-de-Maas een revitaliserings- en verdichtingsbeleid gevoerd. Er wordt in een hoge dichtheid gebouwd (meer dan 30 woningen per ha) waarbij gesloten bebouwing, meergezinswoningen, seniorenwoningen en hoogbouw op schaal van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen het stedelijk woonmilieu bepalen.

Deze middelhoogbouw, het betreft vooral de zone rond het gemeenteplein kan toegelaten worden voorzover ruimtelijk inpasbaar t.o.v. de directe omgeving.

Het centrum van Eisden-Tuinwijk wordt versterkt door:

Het centrum van Mechelen-aan-de-Maas wordt versterkt door:

•

•

voldoende mogelijkheden te voorzien voor de vestiging van middelgrote winkels die kaderen in het recreatief winkelen (met een ruimtevraag tussen de 400 en 800 m²); • het Europaplein aan te duiden als centrumplein waar stedelijke functies geïntegreerd worden zoals markten, foren en speciale activiteiten zoals circus, theater en openluchtcinema. Een kwalitatieve inrichting van het openbaar domein (verlichting, groenelementen, ruimte voor terrassen, …) ondersteunt de aantrekkingskracht van het plein op de omgeving; • een duidelijke visie te formuleren voor de scholencampus met betrekking tot uitbreidingsmogelijkheden. De uitbreiding van de school dient wel op eigen terrein gebeuren. Er moet een herbestemming doorgevoerd worden om dit te verwezenlijken maar de speeltuin en de bijhorende jeugdinfrastructuur moet gevrijwaard blijven. De speeltuin dient op termijn immers te evolueren tot een jeugdcampus en op deze manier een regionale rol te vervullen binnen het leisure-programma van de gemeente; • een duidelijke visie te formuleren i.v.m. de problematiek mobiliteit in de omgeving van de scholencampus; • de mogelijkheid in te calculeren de straten autovrij of autoluw te maken; • er voor te zorgen dat er geen leegstand ontstaat boven de winkels. Het wonen boven winkels vormt een belangrijk aandachtspunt voor deze commerciële centra; • de inplanting van een station in het woongebied tussen de Koninginnelaan en de ontsluitingsweg waardoor het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt aangesloten op het regionaal openbaar vervoersnet.

• de invulling van het woongebied tussen de Koninginnelaan en de ontsluitingsweg met stedelijke woonvormen in hoge dichtheden; • de herstructurering van de voormalige scheepswerf SintBarbara tot een stedelijk woonproject met als concept “wonen aan het water”.

Het centrum van Eisden-Tuinwijk is grotendeels niet overstromingsgevoelig. Voor het ontwikkelen die zich wel bevinden in mogelijk overstromingsgevoelig gebieden dienen randvoorwaarden opgenomen (o.a. omgeving Griekse kapel en Grote Molen,...).

•

•

•

•

• •

Te versterken kleinstedelijk centrum Mechelen-aan-de-Maas Kaart 30: Structuurschets Mechelen-aan-de-Maas 34 Convenience goederen worden de dagdagelijkse voorzieningen zoals een bakker, slager, supermarkt,... verstaan.

•

76

de onderwijsinstellingen te verankeren binnen het stedelijk gebied met een focus op het gebied rond het H. Hart College (Rijksweg) en de Technische School (TIM, Looheuvelstraat) als een soort centrale ‘onderwijscampus’ en een duidelijke visie te formuleren op de scholencampus met betrekking tot mobiliteit; het woonuitbreidingsgebied tussen het kanaal en de Heirstraat/Trappenstraat/Dijkstraat in te vullen als openbaar park om de centrumfunctie van Mechelen-aan-de-Maas te ondersteunen. In het gebied kunnen sportfuncties ingericht worden die complementair zijn aan de onderwijscampus. Het gebied is immers minder interessant voor woonontwikkeling omwille van de aanleg van de ontsluitingsweg en de problemen met de waterhuishouding (waterziek gebied); Dit gebied ligt volledig in effectief overstromingsgevoelig gebied. Hier dienen acties opgenomen te worden bij ontwikkeling (infiltratiemogelijkheden, afwatering hemelwater e.d.). het voormalig klooster uit te bouwen tot administratief centrum waar de diensten van de federale, de provinciale en de lokale overheid worden gebundeld (o.a. de directe belastingen en het vredegerecht); Zowel de noord- als de zuidzijde van de Dr. Haubenlaan is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Dit geeft randvoorwaarden naar verdere ontwikkeling van deze gebieden. te trachten vrije beroepen aan te trekken (o.a. dokters, advocaten, architecten, notariaten) aan de noordzijde van de Dr. Haubenlaan, tegenover het te ontwikkelen administratieve centrum; De noordzijde van de Dr. Haubenlaan is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. te trachten banken en de dienstverlenende sector te bundelen langs de N78 tussen de Hermanslaan en de Dr. Haubenlaan, aan de zijde van het gemeentehuis; Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. de inplanting van hotelaccommodatie mogelijk te maken; in beperkte mate commerciële functies die convenience goederen34 verhandelen toe laten langs de J. Smeetslaan en langs de N78 tussen de Hermanslaan en de Koning Albertlaan. Shopping of speciality handelszaken35 moeten vermeden worden om niet te concurreren met het commerciële centrum Pauwengraaf-M2 en de handelsstrip langs de N78 ten zuiden van de E314. Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. twee groene accolades in te richten als brede esplanades om te parkeren. Deze groene parkeereilanden worden als

35 Onder shopping of speciality goederen worden de artikelen verstaan die een meer weloverwogen aankoop vergen zoals kleding, schoenen, boeken, meubels,...

R I C H T G E V E N D

• •

•

•

openbare ruimte ingericht en fungeren bij hoge parkeerdruk volledig als parkeergebied en in omstandigheden van beperkte parkeerdruk als verblijfsruimte. De westelijke groene accolade is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. De oostelijke daarentegen is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied de openbare ruimte van Mechelen-aan-de-Maas als een aangename verblijfsruimte vorm te geven; de inbreiding van het binnengebied Deken BernardstraatOlympialaan met stedelijke woonvormen in hoge dichtheden.

Het noordelijke deel van dit inbreidingsgebied is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Volgende acties kunnen als randvoorwaarden bij vooropgestelde ontwikkelingen opgenomen worden: - infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); - aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; - vertraagde afvoer van het hemelwater. de inbreiding van het binnengebied J. Smeetslaan-DwarslaanKoning Albertlaan-Rijksweg N78 met stedelijke woonvormen in hoge dichtheden waarbij tevens wordt voorzien in een stadspark met behoud van de bestaande speeltuin; Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. de inbreiding van het binnengebied CollegestraatHeirstraat-Rijksweg N78 met stedelijke woonvormen in hoge dichtheden.Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

gemaakt naar de aangrenzende natuurcomplexen (vb. woonpark langs de Ringlaan).

Dit woonmilieu vormt een aantrekkelijk kader voor huishoudens met een hoger inkomen die op zoek zijn naar een rustige woonomgeving met een groen karakter waar zij een woning kunnen betrekken met voldoende buitenruimte.

De verdere invulling van het stedelijk woongebied met residentieel karakter gebeurt door: • •

•

Te verdichten kleinstedelijk woongebied Om tegemoet te komen aan de stedelijke taakstelling wordt de bestaande voorraad aan bouwmogelijkheden zoveel mogelijk ingeschakeld waarbij rekening gehouden wordt met de bestaande dichtheden en bouwtypologieën van de omgeving. Een dichtheid van 20-25 woningen per hectare dient echter nagestreefd te worden. Het te verdichten stedelijk woongebied bedekt het grootste deel van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen met uitzondering van de stedelijke centra Mechelen-aan-de-Maas, Eisden-Tuinwijk, de tuinwijken en het residentieel woongebied dat de overgang vormt tussen het kleinstedelijk woongebied en het Nationaal Park Hoge Kempen.

•

•

• •

specifieke aandacht te geven aan de groene inrichting van de woonomgeving; aansnijding van het binnengebied “Oude BaanSteenkuilstraat-Zegstraat-Boudewijnlaan”. Dit binnengebied ligt in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Volgende acties kunnen opgelegd worden bij ontwikkeling: - infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); - aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; - vertraagde afvoer van het hemelwater. de reconversie van de voormalige voetbalterreinen van Patro Maasmechelen. Door de ontwikkeling van nieuwe voetbalterreinen aansluitend bij het sportpark van Eisden komt dit gebied vrij voor een nieuwe invulling. De excentrische ligging van het gebied ten opzichte van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen maakt het minder geschikt voor de invulling met nieuwe woonondersteunende (recreatieve) activiteiten. Andere gebieden zijn hiervoor beter gepositioneerd binnen het kleinstedelijk gebied.

De situering van het gebied, aansluitend aan de bosrand van het Nationaal Park Hoge Kempen en de unieke omgeving van de omringende tuinwijk, biedt een ideaal kader voor de invulling van een residentiële wijk.

Randvoorwaarden bij de invulling zijn: - Omwille van de nabijheid van de historische tuinwijk dient er specifieke aandacht te gaan naar de invulling van het te ontwikkelen residentieel woongebied. Dit wil niet zeggen dat de woningen van de tuinwijk gekopieerd moeten worden, wel kan er gebruik gemaakt worden van de typologie van woningen en de landschapselementen die typerend zijn voor tuinwijken.

- De afwerking van het plein rond de Sint-Barbarakerk is een strategisch element binnen het binnengebied.

Rond dit plein kunnen meer stedelijke woonvormen geïntegreerd worden. Dit binnengebied ligt in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Aan de ontwikkeling zijn randvoorwaarden gekoppeld.

Het stedelijk woongebied wordt verdicht door: •

D E E L

de inbreiding van het binnengebied Koning Albertlaan-Oude Baan-Jozef Smeetslaan. Deze ontwikkeling is momenteel lopende. Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. aansnijding van het noordelijk deel van woonuitbreidingsgebied Mottekamp. Deze ontwikkeling is momenteel in openbare aanbesteding. Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. de ontwikkeling van het woonuitbreidingsgebied begrepen tussen de “Eisderbosstraat-Oude Baan-ForenzenwegO.L.Vrouwestraat”. Gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Acties dienen ondernomen te worden bij ontwikkeling. herziening van het BPA Thomasbos voor de invulling van een binnengebied gelegen langs de Prinsenlaan. Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Herbestemming deel bedrijventerrein Het Loo (Draaimortel) i.f.v. Veiligheidszone een deels voor bijkomend woonaanbod.

Het gebied ligt in een als effectief overstromingsgevoelig aangeduide zone. Bij uitwerking van het RUP en concrete projecten moeten gepaste randvoorwaarden en maatregelen opgelegd worden.

Te valoriseren tuinwijken In het kleinstedelijk gebied zijn er drie historische tuinwijken gelegen. Het betreffen de cités van Eisden, Vucht en Mechelenaan-de-Maas. Grote delen van deze tuinwijken werden systematisch aangetast doordat de huizen werden verkocht en vervolgens aangepast aan de huidige woonnormen (uitbreiding van de bewoonbare oppervlakte) door de realisatie van uitbreidingen die niet in harmonie zijn met de oorspronkelijke architectuur van de cités. Daarnaast gaat het authentieke groene karakter van de tuinwijken verloren doordat de oorspronkelijke groene omheiningen systematisch worden vervangen door muurtjes en draadafsluitingen en groene tuinen worden ‘versteend’ ten behoeve van het parkeren van de tweede wagen of het gemak van het onderhoud.

Stedelijk woongebied met residentieel karakter Aan de rand van het stedelijk gebied liggen een aantal woonwijken die vanwege hun specifiek karakter en voorkomen aan een lagere dichtheid worden ontwikkeld (15 woningen/ha) met een nadruk op een halfopen tot open bebouwingsstructuur in middelgrote tot grote tuinen. Op deze manier blijft de eigenheid van de woonwijk behouden en wordt er een zachte overgang

Het stedenbouwkundig concept en de architectuur van de tuinwijken dienen ten stelligste bewaard te worden gezien deze wijken een vrij unieke toegevoegde waarde aan het woonpatrimonium van Maasmechelen geven. Er moet echter wel de mogelijkheid geboden worden om de woningen aan te passen aan hedendaagse woonnormen.

77

R I C H T G E V E N D Te behouden stadsrandbos Om de behoefte naar toegankelijk recreatief groen op te vangen en de inwoners en jeugdverenigingen uit Maasmechelen voldoende speelmogelijkheden te geven in een groene omgeving wordt het bestaande bos op de overgang van het kleinstedelijk gebied en het Nationaal Park Hoge Kempen in het gebied Reihaag behouden, minstens zoals voorzien in het BPA. Het gebied wordt nu reeds als speelbos gebruikt en het creëren van voldoende ruimte voor kinderen en jongeren is een doelstelling van het beleid. Het stadsrandbos vormt bovendien de overgang tussen het gebied van de Griekse Kapel - waar sport- en ontspanningsmogelijkheden worden gebundeld - en het Nationaal Park Hoge Kempen.

D E E L parkgebied wordt het stadsrandbos gesitueerd dat bijgevolg de overgang maakt tussen de zone Griekse Kapel. Volgende randvoorwaarden moeten in acht genomen te worden: •

Nieuwe bebouwing dient gebundeld te worden met de bestaande bebouwing.

• Het dient verder onderzocht te worden of voor de inplanting van bijkomende openluchtrecreatieterreinen de bestemming parkgebied al dan niet kan behouden blijven.

Het noordelijke gedeelte van het gebied rond de Griekse Kapel en de gewenste uitbreiding zijn gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.

Figuur 13: Schematische weergave gewenste structuur Griekse Kapel

Te reorganiseren gebied Griekse Kapel De omgeving van de Griekse Kapel is een spontaan gegroeid gebied waar verschillende multiculturele groeperingen samen een plaats vinden. De Griekse, Italiaanse, Sloveense, Poolse en Marokkaanse gemeenschap zijn hier gevestigd.

De gemeente wil het gebied, dat door de spontane groei een wanordelijke indruk maakt, ordenen, de bebouwingsmogelijkheden uitbreiden en aansluitend bij het gebied bijkomende sport- en ontspanningsmogelijkheden creëren.

De gemeente wil deze uitbreiding verantwoorden vanuit de doelstelling jongeren en multiculturele groeperingen, die een belangrijk deel uitmaken van de bevolking van Maasmechelen, een plaats te geven in het gemeentelijk beleid. Het gebied is bovendien centraal gepositioneerd binnen het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

De uitbreiding en reorganisatie van de omgeving van de Griekse Kapel wordt in overleg met de integratiedienst van de gemeente Maasmechelen als volgt verantwoord: •

• •

•

•

Te ontwikkelen camping voor hoogwaardige overnachtingsmogelijkheden Om haar imago als toeristisch-recreatieve trekpleister te kunnen waarborgen wil de gemeente voldoende verblijfsmogelijkheden creëren en het aanbod diversifiëren van low-budget tot luxueus.

Het gebied ter hoogte van de Valkeniersstraat dat opgenomen is in het BPA “Aan de Griekse Kapel” worden verenigingslokalen van de Griekse, Italiaanse, Sloveense, Poolse en Marokkaanse multiculturele gemeenschappen georganiseerd. De op één na grootste allochtone gemeenschap van Maasmechelen, de Turkse gemeenschap, heeft hier echter geen lokaal. Het Turkse verenigingsleven is door de geschiedenis heen uitgegroeid op de Oude Baan. De Oude Baan is gelegen in een commerciële buurt en daardoor doen vele Turkse verenigingslokalen ook dienst als café.

Vanuit de Turkse gemeenschap (16 verenigingen) bestaat dan ook de vraag naar socio-culturele ontmoetingsruimte op het terrein dat in het BPA “aan de Griekse Kapel” wordt opgenomen.

Jaarlijks viert de Turkse gemeenschap het feest van jeugd en sport. Vanuit deze festiviteiten is er behoefte aan een sportaccommodatie en/of een voetbalterrein.

De integratiedienst verwacht in de toekomst dat er nieuwe gemeenschappen bijkomen (Russische, Bosnische, …) die zich wensen te verenigingen waardoor er nood aan bijkomende ruimte voor socio-culturele ruimte voor allochtone verenigingen nodig zal zijn in de toekomst.

De Marokkaanse moskee wordt op het bestaande terrein gelokaliseerd. De Marokkaanse gemeenschap vraagt al heel lang naar een socio-culturele ruimte aansluitend bij de moskee omdat de Marokkaanse gemeenschap hun sociocultureel verenigingsleven wil uitbouwen.

De Marokkaanse gemeenschap alsook de woonwagenbewoners (het woonwagenterrein ligt net ten noorden van het gebied “Aan de Griekse Kapel”) hebben behoefte aan een sportaccommodatie en een speelterrein.

De gemeente ijvert voor de inrichting van een camping voor hoogwaardige overnachtingsmogelijkheden. Dit betreft in eerste instantie een kwaliteitsverbetering van de bestaande campings (o.a. Salamander). Verdere uitbreiding van het aanbod kan door uitbreiding van de bestaande campings of uitbouw van een nieuwe. De gemeente Maasmechelen wil hiervoor geen exacte locatie aanduiden maar is ervan overtuigd dat een bijkomend kampeeraanbod het best aansluit op een stedelijk gebied omwille van de wisselwerking met stedelijke voorzieningen zoals horeca, uitgaansmogelijkheden, het aanbod aan hoogdynamische leisureactiviteiten op het mijnterrein, de mogelijkheden voor shopping, de ontsluiting met het openbaar vervoer, e.d.

De omkadering voor een camping voor hoogwaardige overnachtingsmogelijkheden vraagt naast de nabijheid van allerhande activiteiten, ook een rustige omgeving, een gedegen landschappelijke inpassingen, een kwalitatief uitzicht, e.d.

Daarom acht de gemeente Maasmechelen de randen van het kleinstedelijk gebied die de overgang vormen met het Nationaal Park Hoge Kempen en de Maasvallei hiervoor het meest geschikt.

Te verdichten en optimaliseren regionaal bedrijventerrein Oude Bunders Volgende suggesties worden meegegeven aan de provincie bij de uitwerking van een beleid voor de regionale bedrijventerreinen: •

Om de reorganisatie en uitbreiding uit te voeren dient het BPA “Aan de Griekse Kapel” aangepast te worden. De uitbreiding van het gebied wordt voorzien in westelijke richting waarbij het parkgebied volgens het gewestplan (met in realiteit echter een agrarisch grondgebruik) zal ingenomen worden voor de inplanting van bijkomende recreatieve activiteiten. Aansluitend op het

78

De braakliggende terreinen, meestal in reserve van de bestaande bedrijven, kunnen in aanmerking komen voor de ontwikkeling van nieuwe bedrijven indien de eigenaars geen concrete plannen of behoefte hebben om binnen een periode van 10-15 jaar deze gronden aan te snijden. De gronden in eigendom van de gemeente worden verkocht. Door de opmaak van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan werd het reserveringstracé van de omleidingsweg voor de N78 opgeheven waardoor deze gronden bijkomend in

R I C H T G E V E N D

•

•

gebruik genomen worden. Voor de gronden die aansluiten op de Zuid-Willemsvaart, ligt de focus op de ontwikkeling van watergebonden bedrijvigheid. Het noordelijke en noordwestelijke deel van het bedrijventerrein zijn gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Bij verdere ontwikkeling van terreinen gelegen binnen dit gebied dienen acties ondernomen te worden i.f.v. de waterhuiishouding.

Door de versterking en uitbouw van de industriële activiteiten, zal de druk op de zonevreemde woningen aan de Veeweidestraat (de Veeweidestraat situeert zich in het bedrijventerrein Oude Bunders) toenemen en de woonkwaliteit op termijn niet gegarandeerd kunnen worden.

Voor deze woningen wordt een uitdovingsbeleid voorgesteld.

De Kikbeek loopt gekanaliseerd aan de rand van het industriegebied. Momenteel wordt een BPA opgemaakt waarin de Kikbeek als groene strook wordt bewaard en versterkt door een aangepaste en verbeterde inrichting van de oevers.

•

• • •

• • •

•

Duurzaam ruimtegebruik staat voorop bij de nieuwe ontwikkelingen. Omwille van de huidige situering in de bestaande ruimtelijke structuur, en vanwege het belang van de uitbouw regionale bedrijvigheid in het stedelijk netwerk zuidelijk Maasland wordt het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders uitgebreid. De uitbreiding wordt voorzien aan de westzijde van de N78 en ten zuiden van de E314. Deze locatie komt voor een industriële uitbreiding optimaal in aanmerking door: De ligging aan de op-/afrit 33 van de E314 met aansluiting op de N78, De mogelijkheid tot het creëren van een zichtlocatie vanop de E314.

Enerzijds de ruimtelijke aansluiting, maar ook door de begrenzing van de E314, t.o.v. het woon- en leefgebied van het af te bakenen kleinstedelijk gebied, De relatief beperkte waarde van het agrarisch gebied omwille van de geringe omvang en de geïsoleerde ligging t.o.v. het aaneengesloten landbouwgebied in de Maasvallei, De afwezigheid van woningen in het gebied.

De focus ligt op de inplanting van hoogwaardige bedrijven met uitsluiting van logistiek, transport en milieuhinderlijke bedrijven. De beekvallei van de Kikbeek en Wiemerbeek worden optimaal als groene dragers en natte natuurverbindingen behouden. Flankerend aan de ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein worden garanties voorzien voor de woonkwaliteit in Opgrimbie.

Langsheen de Kerkstraat, de Kennebekkestraat en de Bredeweg wordt de woonkwaliteit verzekerd door de uitbouw van een aanzienlijke bufferzone van 150 meter achter de woonzone op het gewestplan. De realisatie van de bufferzone wordt gekoppeld aan een overgangszone op het bedrijventerrein die wordt ingevuld met landschappelijk ingepaste hoogwaardige bedrijven in een sterk ingegroende omgeving. Aan de zuidzijde van de Weg naar Zutendaal (richting Kerkstraat) wordt het bedrijventerrein ontwikkeld over een diepte van max. 150 m t.o.v. de Weg op Zutendaal.

Tussen de Heirstraat en de Oude Baan wordt de ontwikkeling van uitsluitend hoogaardige bedrijven met zichtlocaties in functie van een hoogtechnologische ontwikkeling (afgestemd op de farmaceutische sector in Aken en Geleen) voorzien.

Een differentiatie van het regionaal bedrijventerrein Nieuwe Bunders wordt opgebouwd vanaf de N78 richting Nationaal Park Hoge Kempen, waarbij een intensivering van landschappelijk groengebruik toeneemt richting Nationaal Park Hoge Kempen. De provinciale selectie van de Kikbeekvallei als natte natuurverbinding en het landschapspark als bufferzone tussen Nieuwe Bunders en het woongebied van Opgrimbie met de Wiemerbeek als

36 Over deze actie bestaat er geen concensus binnen de stuurgroep van het afbakeningsproces. ARP en de planologische ambtenaar wensen het agrarisch gebied niet mee op te nemen in het kleinstedelijk gebied omdat Eisden-Dorp nood heeft aan herwaardering en herstructurering v.h. woongebied eerder dan aan nieuw

drager en lokale natte natuurverbinding ondersteunen deze landschappelijke inpassing.

De ontsluiting en verkeersafwikkeling van het bedrijventerrein gebeurt volledig vanuit de N78. In functie van de ontwikkeling van het gebied tussen de Heirstraat en de Oude Baan zal de verkeersafwikkeling ter hoogte van de Heirstraat nader onderzocht worden om de functionele en structurele verbinding tussen Opgrimbie en het afgebakende stedelijk gebied Maasmechelen te verzekeren. Hierbij zal de verkeersveiligheid van de zwakke weggebruiker optimaal verzekerd worden. Een rechtstreekse aansluiting van het bedrijventerrein op de Heirstraat wordt vermeden waardoor de verkeersveiligheid en de verbinding van de Heirstraat als structurele drager tussen Opgrimbie met het stedelijk gebied van Maasmechelen verzekerd blijft.

De oppervlakte, uitbreiding, inrichting en randvoorwaarden voor de ontwikkeling van deze uitbreiding van het regionaal bedrijventerrein zullen in een ruimtelijk uitvoeringsplan worden vastgelegd en gemotiveerd vanuit de onderbouwde behoefte.

Hierbij zal, vanwege het economisch belang en de selectie van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied in het zuidelijk Maasland, toch nog rekening gehouden moeten worden met een compensatie voor het schrappen van het industrieterrein Op de Berg. De gemeente Maasmechelen doet de suggestie aan de provincie Limburg alsnog deze compensatiemogelijkheid te voorzien.

De uitbreiding Nieuwe Bunders ligt vrijwel volledig in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Volgende acties kunnen als randvoorwaarden bij vooropgestelde ontwikkelingen opgenomen worden: - infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); - aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; - vertraagde afvoer van het hemelwater.

Te ontwikkeling bijkomend regionaal bedrijventerrein Nieuwe Bunders Volgende suggesties worden meegegeven aan de provincie bij de uitwerking van een beleid voor de regionale bedrijventerreinen: •

D E E L

Uitdoven regionaal bedrijventerrein St-Barbara De industriezone op het gewestplan heeft via het BPA Pauwengraaf reeds een functie en bestemming gekregen voor de ontwikkeling van “wonen aan het water”. De bestaande activiteiten worden uitgedoofd en het regionaal bedrijventerrein verdwijnt op termijn. De oude scheepswerf is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Lokale bedrijventerreinen lngevolge de kleinschaligheid, de aard van de overwegend aanwezige functies, de situering binnen de ruimtelijke structuur van Maasmechelen en het belang voor de lokale tewerkstelling worden de bestaande KMO-zones Maneborn, Steenkuil en Windmolenweg als lokaal bedrijventerrein aangeduid. De KMOzone Kerkstraat wordt niet behouden als lokaal bedrijventerrein.

Ook de KMO-zone Draaimortel krijgt een uitdovend karakter.

Verdichten, versterken en gefaseerd kwalitatief uitbouwen van het lokaal bedrijventerrein Maneborn De zone Maneborn wordt door de situering binnen de ruimtelijke structuur (in het stedelijk gebied, aan de rand van de woonomgevingen) en de verdere verdichtingsmogelijkheden als belangrijkste lokaal bedrijventerrein in Maasmechelen ontwikkeld.

Aanvragen van bedrijven voor KMO-grond worden verwezen naar een vestiging op Maneborn indien de aard van de bedrijfsactiviteit gewenst is. Het lokaal bedrijventerrein Maneborn wordt verder ingevuld langs de bestaande infrastructuur en verdicht op de bouwrijpe locaties. De gronden in eigendom van de gemeente worden verkocht. Het reserveringstracé van de omleidingsweg moet worden opgeheven. Hierdoor kunnen deze gronden bijkomend in gebruik genomen worden. De gronden van het oostelijk gedeelte van het bedrijventerrein, aansluitend aan de Kikbeek, worden gesaneerd en bouwrijp gemaakt.

79

woongebied. De provincie erkent dat dit belangrijk is en wenst daarom eerst in te zetten op deze herwaardering en herstructurering en na realisatie ervan toch het agrarisch gebied te laten ontwikkelen binnen het stedelijk gebied. De gemeente wenst het gebied direct aan te snijden.

R I C H T G E V E N D De Kikbeek die aan de rand van het industriegebied loopt, wordt als groene rand bewaard en versterkt door een aangepaste en verbeterde inrichting van de oevers. Het oostelijk deel van het lokaal bedrijventerrein Maneborn is gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied. Dit legt randvoorwaarden op aan de ontwikkelingen die binnen dit gebied gebeuren.

D E E L bedrijfsactiviteiten op het te ontwikkelen bedrijventerrein Nieuwe Bunders) ondersteunen. De hotelaccommodatie kan ook functioneren als een servicestation voor de E314 (type Van der Valk). Bovendien levert het gebied een belangrijke bijdrage tot de beeldwaarde bij het binnen- en buitentreden van het kleinstedelijk gebied. Een hoogwaardige vormgeving ondersteunt de poortfunctie van deze locatie. De poort moet er voor zorgen dat Maasmechelen visueel wordt gepositioneerd in de regio.

Bestendigen en aangepast versterken lokaal bedrijventerrein Steenkuil Het gemengd KMO-terrein met handelsfuncties (binnen het BPA Pauwengraaf benoemd als zone voor toonzaal-, distributie- en ambachtsbedrijven) blijft als dusdanig behouden, en kan worden versterkt, overeenkomstig de bepalingen in het BPA Pauwengraaf.

Steenkuil is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Volgende randvoorwaarden worden naar voor geschoven binnen de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen: • • • •

Aangepast behouden van kleinschalige lokaal bedrijventerrein in verweving met de woonfunctie De bedrijfsactiviteiten op de KMO-zone Windmolenweg (General Plastics) wordt bestendigd op een kleinschalig lokaal bedrijventerrein. De bedrijvige functie kan blijven bestaan zolang deze niet hinderend is voor de woonkwaliteit in de omgeving.

Het aangepast behoud van het lokaal bedrijventerrein houdt in dat er geen bijkomende uitbreiding meer voorzien wordt. Bij de groei van de bedrijfsactiviteiten boven de omgevingsdraagkracht, of bij het spontaan verdwijnen van het bestaande bedrijf, wordt de vrijgekomen grond ingenomen door zonevreemde lokale bedrijven uit de directe omgeving die wensen te herlokaliseren. Het bestendigen en de ontwikkeling van de lokale bedrijventerreinen wordt bekeken in functie van de draagkracht van de omgeving en de mogelijke economische ruimtebehoeften binnen een periode van 5-10 jaar. Indien deze behoefte niet wordt aangetoond, wordt de overweging gemaakt om de zone (eventueel gedeeltelijk) op te heffen of ter beschikking te stellen van andere ruimtelijke functies (wonen, landbouw,...). De KMOzone Windmolenweg is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

• • • •

De ontwikkeling van hotelaccommodatie is mogelijk waneer deze functies niet leiden tot een kernverzwakking van het kleinstedelijk gebied.

Kantoorontwikkeling dient beperkt qua schaal te zijn.

Het creëren van een baken is wenselijk, o.a. door hoogbouw.

De hoofdbestemming van het gebied wordt stedelijke ontwikkeling waarbij een bestemmingswijziging noodzakelijk is.

De site wordt ontsloten door de Ringlaan en niet rechtstreeks op de N78.

Het gebied dat in het BPA Kikbeek wordt aangeduid als zone voor water, wordt ingericht met een waterpartij.

De ontwikkeling van de carpool parking wordt verder ondersteund.

Een zone non-aedificandi van 30 m rond de autosnelweg dient gerespecteerd te worden.

De volledige omgeving rond het op- en afrittencomplex is gelegen in overstromingsgevoelig gebied. Het grootste deel is gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Volgende acties kunnen als randvoorwaarden bij vooropgestelde ontwikkelingen opgenomen worden: - infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); - aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; - vertraagde afvoer van het hemelwater.

Uitdoven KMO-zones Kerkstraat en Draaimortel De KMO-zone aan de Kerkstraat in Opgrimbie (bedrijf Custater) wordt niet behouden als lokaal bedrijventerrein. De bestaande activiteit is visueel storend vanuit woonkern en achterliggende open ruimte, en dient zich te herlocaliseren. De vrijgekomen terreinen kunnen op lange termijn worden opgenomen als potentiële woonzone, binnen de huidige planperiode worden de terreinen echter nog niet meegerekend als bebouwbare zone.

Te versterken kern Eisden-Dorp Kaart 31: Structuurschets Eisden-Dorp De kern van Eisden-Dorp wordt gevrijwaard van hoogdynamische stedelijke ontwikkelingen omwille van het dorpse eigenheid van de kern en de functie als overgangszone van het kleinstedelijk gebied naar de compacte Maasdorpen. De aanwezige voorzieningenpolen met een duidelijke uitstraling naar de regio worden behouden en eventueel versterkt. Niettegenstaande Eisden-Dorp tot het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wordt gerekend, wordt, omwille van de overgang naar de Maasvallei en de dorpse eigenheid van deze kernen, het woongebied afgewerkt met een lagere woningdichtheid dan de vooropgestelde kleinstedelijke dichtheid van 25 woningen per hectare.

De resterende delen van de KMO-zone Draaimortel die nog niet werd omgezet naar woongebied, worden herbestemd voor de herlocalisatie van stedelijke diensten (politie en brandweer in de zgn. Veiligheidszone) en deels naar wonen. Het woongebied Draaimortel is gesitueerd in effectief overstromingsgevoelig gebied. Bij verder ontwikkeling van terreinen gelegen binnen dit gebied dienen acties ondernomen worden i.f.v. de waterhuishouding. Het gebied Kerkstraat is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Om de kern van Eisden-Dorp te versterken worden volgende maatregelen vooropgesteld:

Te ontwikkelen zuidelijke poort tot het kleinstedelijk gebied Ter hoogte van het op- en afrittencomplex van de E314 wordt een poort ontwikkeld naar het kleinstelijk gebied.

•

Het betreft een klein open-ruimtegebied ten noorden van het verkeerscomplex, ingesloten door stedelijk gebied. Het gebied is momenteel bestemd als agrarisch gebied. Deze ruimte wordt ingesloten door de oprit richting Leuven-Brussel in het zuiden en de woningen en tuinen van de Heirstraat in het westen, die van de Ringlaan in het noorden en de N78 in het oosten.

In het directe westen is het BPA Mottekamp gelegen. Deze locatie vormt een schakel tussen de stedelijke centrumfuncties wonen en bedrijvigheid en kan bijgevolg ingevuld worden met activiteiten die beide stedelijke functies (kantoorachtigen en hotelaccommodatie in functie van de hoogwaardige

•

80

de ontwikkeling van de binnengebieden “KerkhofstraatVredestraat-Langstraat” en “Langstraat-PopulierenstraatKanaaldijk”. De binnengebieden zijn niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied; Om een noordelijke poort tot het kleinstedelijk gebied te kunnen creëren en om de grens tussen Eisden-Dorp en het buitengebied duidelijk af te lijnen kan op lange termijn (indien behoefte) het landbouwgebied tussen de N78-Eisdenweg-Schabberstraat ingenomen worden. Het gebied wordt beschouwd als stedelijk landbouwgebied en woonreservegebied en kan op lange termijn de locatie vormen voor de inrichting van een stedelijk woonproject dat de noordelijke poort vormt tot het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Dit kan verantwoord worden vanuit de

R I C H T G E V E N D beperkte afstand tot het centrum en het ontbreken van een duidelijke overgang tussen stedelijk gebied en buitengebied.

groenbeleid. Het behoud staat voorop. Om te voorkomen dat deze groenelementen in het stedelijk milieu geïsoleerde eilandjes vormen waardoor de ecologische waarde vermindert en uitwisseling bijna onmogelijk is, wil de gemeente Maasmechelen streven naar een structuur waarin individuele gebieden met elkaar verbonden zijn. De kleinste elementen spelen hierin een rol: vanuit voortuinstroken en tegeltuintjes richten klimplanten zich op aan de gevels en reiken de hand aan groendaken.

Kruidenstroken verbinden het voorgevelgroen met kruidenrijke wegbermen en struiken- en bomenrijen.

Vanuit de afbakening kleinstelijk gebied Maasmechelen worden randvoorwaarden gesteld aan deze ontwikkeling36:

•

•

•

D E E L

- Het gebied markeert het stedelijk gebied vanaf de N78.

Stedelijke bakens worden vereist.

- Het gebied wordt gebruikt voor stedelijk wonen.

- Het project kan aansluiten op gelijkaardige

woonprojecten aan de overkant van de N78 waar

hedendaagse urban villa’s met grote groene voortuinen

refereren naar de vroegere woontypologie van ‘villa’s

langs invalswegen met grote voortuinen en drie tot vier

bouwlagen hoog’.

- Het gebied houdt rekening met de mogelijkheden van

het gebruik van de tramzate.

- In functie van de Schabbertenstraat dient er een

ruimtelijk verantwoorde overgang voorzien te worden

tussen de rustige woonomgeving van de

Schabbertenstraat en het nieuw te ontwikkelen project.

- Het gebied mag pas worden aangesneden na

aansnijding van de hierboven beschreven

binnengebieden tenzij de gemeente gefundeerd kan

onderbouwen waarom zij deze binnengebieden niet op

de markt krijgt.

Het reservegebied “noordelijke poort” is volledig gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Bij ontwikkeling dienen acties ondernomen om de natuurlijke waterhuishouding niet in het gedrang te brengen.

De scholencampus Atheneum wordt uitgebreid met een leergang voor seniorenverpleging die wordt gekoppeld aan het rust- en verzorgingstehuis dat wordt uitgebreid. Er dient een duidelijke visie te worden ontwikkeld met betrekking tot mobiliteit in de schoolomgeving. De scholencampus is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Het slachthuis is een zonevreemd bedrijf aan de rand van het woongebied van Eisden-Dorp. Als historisch gegroeid bedrijf kan het blijven functioneren. Het slachthuis beschikt over een milieuvergunning tot 2019. De herlocalisatie van het slachthuis naar Nieuwe Bunders is gewenst na het verlopen van deze vergunning zodat de ruimte ingericht kan worden met wonen en/of woonondersteunende voorzieningen. Ook bij eventuele voortijdige stopzetting van de activiteiten van het slachthuis wordt geen nieuwe bedrijvigheid ontwikkeld. Het terrein van het slachthuis is niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Om Eisden-Dorp een uitstraling te geven naar de ZuidWillemsvaart en in te schakelen in het toeristisch-recreatief fietsroutenetwerk wordt ter hoogte van de kanaaldijk een kleinschalig natuureducatiecentrum opgericht dat zich richt op ‘water als grondstof’ en dat gelinkt wordt met ’t Greven, het waterwingebied dat een groot deel van de provincie Limburg van water voorziet.

Bij de uitwerking van een beleid van groene stapstenen worden volgende initiatieven gestimuleerd: • het stimuleren van groendaken en daktuinen; • het stimuleren van groene gevels en groene voortuinen; • het stimuleren van tegeltuintjes in de meer densere delen van het kleinstedelijk gebied; Hierbij zijn voor het gemeentelijke beleid volgende aandachtpunten belangrijk: •

• • • • •

ervoor zorgen dat de stedelijke groenstructuur aantakkingspunten heeft met de randen van de boscomplexen van het Kempisch Plateau en met beekvalleien, de te ontwikkelen groengebieden ter hoogte de grindplassen en de perceelsrandbegroeiing van de open ruimte in de Maasvallei. De herinrichting van de N78 als stedelijke boulevard kan hierin een belangrijke positie innemen; het behoud van bestaande dreven bij herinrichtingsprojecten van bestaande straten en pleinen; bij aanleg van nieuwe dreven en bomenrijen trachten aan te taken op groene voortuinstroken of historische gebouwen met sfeerbepalende muurplanten; gemeenschapsvoorzieningen zoals kerkhoven met een groene inkleding verzorgen; fiets- en wandelpaden inbedden in een groenstructuur; aandacht voor buurtgroen en wijkgroen bij ontwikkeling van nieuwe woonprojecten.

Te versterken woonkern in de centrale verstedelijkte band Kaart 32: Inrichtingsschets woonkern Opgrimbie Opgrimbie wordt behouden als volwaardige landelijke woonkern binnen de centrale verstedelijkte band.

Te ontwikkelen openbaar landschapspark Om de bedreigingen (uitbreiding bedrijventerrein, E314) te neutraliseren die de landelijkheid en rust van de woonkern hypothekeren, wordt de buffer tussen het te ontwikkelen bedrijventerrein als uitbreiding van ‘Oude Bunders’ voldoende breed genomen en ingericht als openbaar landschapspark.

Volgende randvoorwaarden moeten in acht genomen worden:

Groene stapstenen Binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen wil de gemeente aandacht schenken aan lokale groene ruimten om een netwerk van groene stapstenen te creëren dat de ecologische barrière van het kleinstedelijk gebied gedeeltelijk kan opheffen.

•

•

Naast de ecologische functie dragen de groene stapstenen ook bij aan kwaliteitsvolle stedelijke leefomgeving. Groen in een stedelijk omgeving zorgt voor schaduw, verhoogt de luchtvochtigheid, tempert opwarming, mildert het geluid, houdt stof vast en fungeert als ontmoetings- en rustplaats.

De integratie van laanbomen in het straatbeeld bevordert de verkeersgeleiding en werkt verkeersremmend.

•

De bestaande parken zoals het sportpark Eisden en het park cultureel centrum en het te ontwikkelen openbaar park langs de Zuid-Willemsvaart zijn de uitgangspunten voor een stedelijk

81

De drager van dit landschapspark wordt gevormd door de Wiemerbeek, die op lokaal niveau als natte natuurverbinding wordt aangeduid om de barrièrefunctie van het kleinstedelijk gebied in de uitbouw van een samenhangend netwerk van natuurlijke structuren gedeeltelijk op te heffen De natuurlijke loop van de Wiemerbeek dient gerespecteerd te worden. Langs de Wiemerbeek kan beekbegeleidende beplanting aangebracht worden wat tevens ook een landschappelijke meerwaarde kan bieden aan de visuele aandacht van de waterloop in het landschapspark.

Doorheen het landschapspark wordt een fietspad ingericht dat wordt opgenomen in de recreatieve fietsstructuur van het Maasland zodat ook Opgrimbie kan ingeschakeld worden in de toeristisch-recreatieve structuur van de gemeente.

Visuele relaties en doorgangen naar de Heirstraat moeten de recreant aansporen om gebruik te maken van de horecavoorzieningen in de kern.

R I C H T G E V E N D De Heirstraat als centrale drager De historisch gegroeide structuur ter hoogte van de Heirstraat wordt versterkt als centrale drager voor de woonkern. De centrumontwikkeling wordt gestuurd tussen de Kerkstraat/ Broekstraat en de Weg naar Zutendaal. Binnen deze zone wordt de centrumverdichting bewerkstelligd door de herstructurering van het openbaar domein en de inpassing van appartementen en gesloten of halfopen bebouwing (de Heirstraat is hiervoor voldoende breed geprofileerd). Het residentieel wonen in de vorm van een open bebouwing op één kavel krijgt een uitdovend karakter. Gezien de toenemende vergrijzing van de bevolking en de daling van de gezinsgrootte (meer éénoudergezinnen, alleenstaanden, ….) dient voldoende aandacht te gaan naar aangepaste woningen voor deze doelgroepen. Gezien deze huishoudens vaak minder mobiel zijn, worden woonvoorzieningen ingericht in de omgeving van commerciële en sociale voorzieningen en van openbaar vervoer. De Heirstraat is hiervoor als hoofdas van Opgrimbie de uitgewezen locatie op het niveau van het buitengebied.

•

•

•

Naast de nood aan kleinere wooneenheden en woningen voor senioren, is de vraag naar appartementen met ruime terrassen in het buitengebied ook een trend die niet kan ontkend worden. Binnen de Maasdorpen wenst de gemeente echter een strikt beleid te voeren ten aanzien van meer grootschalige meergezinswoningen om de schaal van de kernen te bewaken.

Opgrimbie is tevens een woonkern in het buitengebied maar de typologie is verschillend van de Maasdorpen. De kern wordt bijgevolg aangeduid om op selectieve plaatsen grootschaligere meergezinswoningbouwprojecten toe te laten. Zo vormt de bouwlijn tussen de Heirstraat en het in te richten landschapspark een uniek gegeven voor de ontwikkeling van (luxe)appartementen met zichtrelaties op enerzijds een groene omgeving en anderzijds een centrumstraat. De exacte locatie waar de ontwikkeling van meergezinswoningen langs de Heirstraat wordt toegelaten dient binnen de uitwerking van een RUP Heirstraat – Opgrimbie verder onderzocht te worden.

•

• •

gelegen in overstromingsgevoelig gebied. het woonuitbreidingsgebied Schoolstraat-DaalbroekstraatHeirstraat-Kloosterstraat (gebied met volgnr. 52 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. het woonuitbreidingsgebied Schoolstraat-KloosterstraatN78-Broekstraat (gebied met volgnr. 54 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. een deel van het woonuitbreidingsgebied HeirstraatPelsstraat. (gebied met volgnr. 55 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie) Bij dit woonuitbreidingsgebied dient de kanttekening gemaakt te worden dat het gebied wordt vermeld op de NOG-kaart; op de ROG-kaart komt het gebied echter niet voor en het is bijgevolg ook niet in een risicozone voor overstromingen gelegen. Desalniettemin dient de waterhuishouding een belangrijk aandachtspunt te zijn waarmee rekening moet worden gehouden bij effectieve ontwikkeling van het gebied. Slechts een gedeeltelijke ontwikkeling is mogelijk, waarbij ook een kwalitatieve overgang tussen de omgeving van de kerk en het park langsheen de Wiemerbeek wordt gecreëerd. Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied. het woonuitbreidingsgebied Oude Baan-Weg naar ZutendaalKiezelstraat-Rootstraat (gebied met volgnr. 48 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Om een evenwichtige sociale mix te bekomen in Opgrimbie, waar het aandeel sociale woningbouw reeds erg groot is, worden de bestaande wooninbreidingsgebieden die volgens de BPA’s voor ontwikkeling van sociale woningbouw zijn bedoeld, niet ontwikkeld. Ze worden herbestemd tot reservegebieden die eventueel op lange termijn (na de planperiode en indien behoefte) ingeschakeld kunnen worden als woonaanbod; Het betreffen: •

Het openbaar domein in de centrumstraat wordt geherstructureerd door de ontwikkeling van twee poorten en twee pleinen: •

D E E L

Een eerste centrumplein wordt gesitueerd ter hoogte van het kruispunt met de Daalbroekstraat en de Heirstraat. Door recente bebouwing aan dit plein met functionele inpassing van commerciële functies wordt hier de aanzet gegeven voor de uitbouw van een lokaal commercieel knooppunt.

Een tweede centrumplein wordt gecreëerd aan de oostzijde van de Heirstraat ter hoogte van de kerk.

Het centrumgebied van Opgrimbie wordt gedefinieerd door de ontwikkeling van twee poorten: één ter hoogte van het kruispunt met de Weg naar Zutendaal en één ter hoogte van het kruispunt met de Broekstraat/Kerkstraat.

•

het woonuitbreidingsgebied Heirstraat - Rootstraat Bredeweg - Weg naar Zutendaal (gebied met volgnr. 49 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Het westelijke deel van dit woonuitbreidingsgebied is gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. het woonuitbreidingsgebied Werfstraat-Kleine WerfstraatKievitstraat-Daalbroekstraat (gebied met volgnr. 50 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Woonlinten Een woonlint bestaat uit een groep woningen die aan één of beide zijden van een straat in een lineaire structuur voorkomen en die zich als uitlopers van de centrale verstedelijkte band voordoen. De bebouwingsstructuur heeft voornamelijk een residentiële functie onder de vorm van open bebouwing en er komen in principe geen voorzieningen voor in een woonlint.

Aan te snijden woonuitbreidingsgebieden in functie van de opvang van de woonbehoefte van het buitengebied Om de woonbehoefte in het buitengebied op te vangen worden binnen Opgrimbie verschillende woonuitbreidingsgebieden aangeduid. Opgrimbie beschikt over een heel aantal woonuitbreidingsgebieden die strategisch gelegen zijn voor kernversterking. Bovendien heeft deze kern door zijn geografische positionering binnen de centrale verstedelijkte band, door zijn bestaande extensieve omvang met heel wat niet ingevulde binnengebieden en door de ligging buiten het overstromingsgebied eerder ruimtelijk verantwoord potentieel voor de ontwikkeling van binnengebieden voor wonen dan de Maasdorpen.

In de linten als uitlopers van de centrale verstedelijkte band wordt een complementair beleid gevoerd ten opzichte van de verdichting in de verschillende centra van de centrale verstedelijkte band. Dit houdt in dat bijkomende woningen mogelijk zijn, maar niet worden gestimuleerd om de open ruimte zo min mogelijk te schaden. De residentiële functie primeert. Andere reeds bestaande functies in woonlinten (handel, bedrijvigheid, diensten…) kunnen blijven bestaan. Hun ontwikkelingsmogelijkheden worden geval per geval bepaald, rekening houdend met de verweefbaarheid ten aanzien van de woonfunctie en hun relatie tot de omliggende open ruimte.

Volgende woonuitbreidingsgebieden worden aangeduid:

De woonlinten zijn:

•

•

het woonuitbreidingsgebied Schoolstraat-Weg naar Zutendaal-Hoekstraat-Daalbroekstraat (gebied met volgnr.

51 volgens de kaart van de woningbouwprogrammatie). Niet

•

82

Heirstraat (ten noorden en ten zuiden van de woonkern Opgrimbie) Kannegatstraat (ten westen van de Zuid-Willemsvaart)

R I C H T G E V E N D • •

Molenveldstraat Windmolenweg

10. Opmaak van een RUP voor de ontwikkeling en inrichting van een lokaal bedrijventerrein voor bedrijven met beperkte ruimtebehoefte aan het te ontwikkelen regionale bedrijventerrein Nieuwe Bunders.

11. Opmaak RUP voor de herbestemming van het woonuitbreidingsgebied ‘Heirstraat-TrappenstraatNeerveldstraat-Dijkstraat’ tot openbaar park; 12. Herziening BPA Thomasbos in functie van de invulling van een binnengebied voor stedelijk wonen.

13. Prioritair aan te snijden woongebieden voor stedelijk wonen: - voormalige Patroterreinen Eisden-Tuinwijk; - kernverdichtingsproject Eisden-Tuinwijk rond

Koninginnelaan; - kernverdichtingsproject Eisden-Tuinwijk “Wonen aan het

water”; - kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas “J.

Smeetslaan-Dwarslaan-Koning Albertlaan-Rijksweg N78”; - kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas

“Collegestraat-Heirstraat-Rijksweg N78”; - kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas “Deken

Bernardstraat-Olympialaan”; - verdichtingsproject langs de N78 “Rooshaegenweg-

Herdersstraat-Rijksweg N78-Gouverneur

Verwilghenlaan”; - verdichtingsproject tussen de wijken Thomasbos en

Mariaheide “Koning Albertlaan-Oude Baan-Jozef

Smeetslaan”; - inbreidingsproject Proosterbos “Oude Baan-

Steenkuilstraat-Zegstraat-Boudewijnlaan”; - woonproject Proosterbos “Mottekamp.

- de ontwikkeling van de binnengebieden “Kerkhofstraat-

Vredestraat-Langstraat” en “Langstraat-Populierenstraat-

kanaaldijk”; 14. Opmaak RUP voor de herbestemming van de woonuitbreidingsgebieden in Opgrimbie naar woongebied, waarbij de bestaande BPA’s Opgrimbie I en Opgrimbie II worden opgeheven en herbestemd naar woonreservegebied: - WUG “Schoolstraat-Weg naar Zutendaal-Hoekstraat-

Daalbroekstaat” te Opgrimbie - WUG “Schoolstraat-Daalbroekstraat-Heirstraat-

Kloosterstraat” te Opgrimbie - WUG “Heirstraat-Pelsstraat” te Opgrimbie (slechts

gedeeltelijk voor woonontwikkeling) - WUG “Heistraat-Broekstraat-Schoolstraat-Kloosterstraat” - WUG “Oude Baan-Weg naar Zutendaal-Kiezelstraat-

Rootstraat” 15. Specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden door kleinschalige projecten in de kern van Opgrimbie en/of (een groter) project(en) in de centra van het kleinstedelijk gebied. De herlocalisatie van het RVT aan het kasteel Vilain XIV naar Home Fabiola kan nu al als een concrete actie vooropgesteld worden.

16. Opmaak van een inventaris van bestaande groene stapstenen doorheen de centrale verstedelijkte band. Deze zal als leidraad gehanteerd kunnen worden bij de uitwerking van RUP’s en beoordeling van vergunningsaanvragen.

Deze woonlinten zijn niet gelegen in overstromingsgevoelig gebied.

Grondgebonden landbouw in openruimteverbinding Het agrarisch gebied ten zuiden van de centrale verstedelijkte band wordt door de provincie geselecteerd als een openruimteverbinding. Het betreft een niet of weinig bebouwde ruimte in de buurt van de sterk bebouwde gebieden van Maasmechelen en Lanaken. De openruimteverbinding moet het aan elkaar groeien van de bebouwde ruimte van Maasmechelen met Lanaken voorkomen en de verbindingsfunctie tussen de Maasvallei en het Kempisch Plateau verzorgen. De provincie legt in de openruimteverbindingen een beleid van grondgebonden landbouw op. De gemeente sluit zich hierbij aan.

Volgende randvoorwaarden worden gesteld: •

• •

Nieuwe agrarische bedrijven of bedrijfsverplaatsingen maken bij voorkeur zoveel mogelijk gebruik van reeds door de landbouw verlaten bedrijfsgebouwen veeleer dan volledig nieuwe gebouwen op te richten.

Bijkomende agrarische bebouwing respecteert de waardevolle open landschapskarakteristieken en sluit aan bij de bestaande gebouwen.

De oprichting van grondloze landbouw, para-agrarische bedrijven en serres zijn onmogelijk. Bestaande bedrijven kunnen behouden blijven en uitbreiden.

2.3.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

D E E L

Maatregelen en acties

Om de uitwerking van N78 als stedelijke boulevard te garanderen formuleert de gemeente haar visie bij de uitwerking van het streefbeeld en voert zij overleg met De Lijn met betrekking tot de uitwerking van de vijf belangrijkste openbaar vervoersknooppunten. Bij de afbouw van de verkeersfunctie op de N78 moet het mogelijk opduiken van sluipverkeer in de aanpalende woonstraten meegenomen worden als blijvend aandachtspunt in het mobiliteitsbeleid.

De gemeente herziet het mobiliteitsplan in functie van de gewenste ruimtelijke structuur zoals beschreven in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan en voert een aangepast mobiliteitsbeleid in het kader van de mobiliteitsconvenant.

Om de fietsersbrug over de Zuid-Willemsvaart te verwezenlijken dient overleg gepleegd te worden met de bevoegde instanties.

De verdere uitwerking van het station gebeurt in overleg met De Lijn in implementatie van het Spartacusplan.

Voor het administratief centrum Mechelen-aan-de-Maas werden in het verleden verschillende opties vertaald in een masterplan. De krachtlijnen van dit masterplan werden omgezet in een BPA. Om het wensbeeld uit het masterplan te bekomen zullen er ook de komende jaren middelen moeten voorzien worden om het BPA uit te voeren.

Grote delen van het stedelijk woongebied werden vastgelegd in een BPA. Bij de aansnijding van de binnengebieden om het stedelijk woongebied te verdichten en het nastreven van globale dichtheid van minimaal 25 woningen per ha te bekomen, zullen sommige BPA’s in herziening moeten gesteld worden.

Opmaak RUP Draaimortel voor herbestemming naar dientenzone (Veiligheidszone, deelgebiedje 21 en 22) en wonen (deelgebiedje 20).

Opmaak RUP om verdichting langs de Heirstraat te Opgrimbie juridisch-planologisch mogelijk te maken.

Opmaak van een RUP om de uitbreiding en ordening van recreatieve voorzieningen in de omgeving van de Griekse Kapel mogelijk te maken.

2.4.

1.

2.

3.

83

Suggesties naar de hogere overheid

De herbestemming van de KMO-zone Grote Molen en de bufferzone langs het kanaal tot een zone voor stedelijke functies opnemen in het PRUP Afbakening stedelijk gebied Maasmechelen.

De gemeente wil aan de provincie suggereren om tijdens het onderzoek naar de ontwikkeling van riviertoerisme op de Kempense kanalen rekening te houden met de opties met betrekking tot de jachthavens die in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan worden gesuggereerd.

De gemeente wil de provincie vragen om bij uitwerking van het regionale bedrijventerrein Nieuwe Bunders een deel te vrijwaren voor een lokaal bedrijventerrein en rekening te houden met de randvoorwaarden zoals beschreven in het

R I C H T G E V E N D

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

D E E L

3.

gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

De gemeente suggereert aan de provincie om bij uitwerking van actie 46 in het provinciaal ruimtelijk structuurplan, met betrekking tot het behoud van de landschappelijke en cultuur-historische waarde van de mijncités, in Maasmechelen aandacht te besteden aan de mijncités die in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan worden benoemd.

De gemeente suggereert aan de provincie om volgende herbestemmingen door te voeren in kader van de uitwerking van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen: - herbestemming van agrarisch gebied tot woonreservezone om de ontwikkeling van een noordelijke poort tot het kleinstedelijk gebied Maasmechelen op lange termijn mogelijk te houden; - herbestemming van agrarisch gebied om de

ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein Nieuwe

Bunders juridisch-planologisch te concretiseren; - herbestemming van het agrarisch gebied rond het op en afrittenknooppunt van de E314 om de ontwikkeling

van een zuidelijke poort tot het kleinstedelijk gebied

juridisch-planologisch te concretiseren; - herbestemming van de oude Patroterreinen tot

woongebied; - de herbestemming van het WUG “O.L. Vrouwestraat-

Eisderbosstraat-Oude Baan-Forenzenweg” te Eisden-

Tuinwijk.

De gemeente vraagt de provincie om in het kader van de uitwerking van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen een RUP op te maken voor de zone voor grootschalige kleinhandelszaken met speciality-goederen ter hoogte van de Rijksweg N78 ten zuiden van de E314.

De gemeente wil aan de provincie suggereren om EisdenDorp te selecteren als kern in het kleinstedelijk gebied die als overgangsgebied fungeert tussen het kleinstedelijk gebied en de open ruimte.

De gemeente Maasmechelen wijst de provincie er op dat op gemeentelijk niveau reeds een BPA m.b.t. de (op provinciaal niveau geselecteerde) natte natuurverbinding Kikbeek in opmaak is.

De gemeente wil bij de provincie Limburg aandringen op het selecteren van de volledige N78 op het grondgebied Maasmechelen als secundaire weg type III ten einde een volwaardige openbaar vervoersas te ontwikkelen.

De gemeente vraagt de hogere overheden een volwaardige afleidingsweg te creëren voor doorgaand verkeer door de ontsluitingsweg te verbinden met de N78 via de oude tramzate ten noorden van Eisden-Dorp, teneinde de verkeersleefbaarheid en woonomgevingskwaliteit in het stedelijk gebied te verhogen.

De gemeente vraagt de provincie Limburg het tracé van de nieuwe afleidingsweg tussen de E314 en de aansluiting met de Koolmijn Limburg Maaslaan als secundaire weg type II te selecteren.

De gemeente wil aan de hogere overheden en de bevoegde instanties suggereren om bij de uitwerking van de regionale openbare vervoersverbinding tevens een ontsluiting met het voormalige mijnterrein te garanderen en de mogelijkheden voor een doortrekking naar Nederland te onderzoeken ten einde een verbinding met het Nederlands spoorwegennet op lange termijn te kunnen realiseren.

De gemeente wenst de provincie te vragen om binnen Maasmechelen – in het overgangsgebied van het kleinstedelijk gebied naar het Nationaal Park Hoge Kempen of naar de Maasvallei – uitbreiding te voorzien van kampeeraanbod door uitbreiding bestaande campings of een locatie aan te duiden voor nieuwe hoogwaardige kampeerfaciliteiten.

De gemeente Maasmechelen wil de suggestie doen aan de provincie Limburg om de selectie uit het provinciaal ruimtelijk structuurplan van Value Retail als kleinhandelszone type IV te schrappen.

MAASVALLEI

Wanneer het begrip ‘Maasvallei’ wordt gehanteerd, moet het gebied begrepen worden tussen de Zuid-Willemsvaart en de uiterwaarden van de Maas. In realiteit zijn de uiterwaarden evenwel een onderdeel van de Maasvallei, maar gezien zij een beleid op hoger niveau genieten, worden zij binnen het gemeentelijk structuurplan als aparte entiteit beschouwd.

Wanneer de uitwaarden worden bedoeld wordt dit expliciet vermeld.

3.1.

Concepten

3.1.1.

Aandacht voor het waterbergend vermogen van de Maasvallei

Omwille van de rotsige bodem in het stroomgebied van de Maas heeft de vallei geen groot waterbergend vermogen. De bodem is bij hevige regenval vlug verzadigd waardoor het water snel zal afstromen naar de rivier. Het project ‘Levende Grensmaas’ tracht het natuurlijk overstromingsgebied binnen de uiterwaarden van de Maas te herstellen om het waterbergend vermogen van de rivier te verhogen. Ook aan de beekvalleien moet voldoende ruimte gegeven worden voor meandering om een te snelle afvoer te vermijden en voor natuurlijke overstromingsgebieden om het waterbergend vermogen te verhogen. Toch zullen overstromingen steeds een gevaar blijven.

In het mijnverzakkingsgebied werden in het verleden bijkomende dijken aangebracht om het gebied te beschermen tegen mogelijke overstromingen gezien deze zone verzakt is ten gevolge van instorting van de mijngangen. Deze dijken zorgen voor een vertraging van het overstromen van de dorpen bij accidentele wateroverlast en moeten bewaard worden.

Het aansnijden van woon- of woonuitbreidingsgebied in de Maasdorpen betekent telkens een vermindering van het waterbergend vermogen van de vallei. In de Maasvallei dienen geplande projecten afgetoetst te worden naargelang de schade die zij zullen toebrengen aan het watersysteem. Indien de projecten worden gerealiseerd, dan dienen compenserende maatregelen ten aanzien van het beperken van schade aan het watersysteem zo strikt mogelijk in acht genomen te worden. Ook moeten de nodige voorzorgsmaatregelen genomen worden bij het bouwen en verbouwen van woningen om bij calamiteiten gemakkelijk en snel te kunnen evacueren.

84

R I C H T G E V E N D

3.1.2.

Maasvallei als natuurverbindingsgebied

D E E L Maasvallei als samenhangend landbouwgebied

De landbouw wordt van oudsher verbonden aan de vruchtbare gronden in de Maasvallei. Om de aanwezige landbouwers alle kansen te geven wordt de Maasvallei aangeduid als samenhangend landbouwgebied waar grondgebonden agrarische bedrijfsvoering de open ruimte in de Maasvallei mee bewaakt.

Ruimtelijk betekent dit het gebied tussen de Zuid-Willemsvaart en de winterdijk.

De lokale natuurlijke structuur van Maasmechelen wordt hoofdzakelijk in het openruimtegebied tussen de ZuidWillemsvaart en de uiterwaarden gesitueerd. In dit gebied worden zowel op provinciaal als op gemeentelijk niveau natuurverbindingen en stapstenen geselecteerd die bijdragen aan het creëren van een verbindend netwerk tussen de bovenlokale natuureenheden, met name het bos- en heidegebied van het Kempisch Plateau en de uiterwaarden van de Maas. Het belang van deze natuurverbindingen en stapstenen wordt erkend en ondersteund, niet alleen gezien het ecologische belang van het creëren van een verbindend netwerk, maar ook omdat de groengebieden bijdragen aan landschapsbeleving en recreatief kunnen gebruikt worden.

In de uiterwaarden is grondgebonden landbouw mogelijk.

Het gebied wordt als bouwvrij agrarisch gebied behouden en agrarische bedrijfsvoering wordt gekoppeld aan een natuur- en landschapsbeheer vanuit respect voor het fysisch systeem.

Bestaande gebouwen worden in het kader van het project ‘Levende Grensmaas’ verwijderd.

In de Maasvallei worden op provinciaal niveau de Kikbeek, de Ziepbeek en de Zuid-Willemsvaart als natte natuurverbindingen geselecteerd. Een droge natuurverbinding binnen de Maasvallei duidt de provincie aan tussen de drinkwaterwinning van Eisden en de omgeving van het voetveer.

In het noorden van de gemeente wordt uitgestrekte en intensieve grondgebonden agrarische bedrijfsvoering bemoeilijkt door de sterke verlinting tussen Leut en Meeswijk, het beschermde landschap van het kasteelpark Vilain XIIII en de aanwezigheid van de voor Limburg belangrijke drinkwaterlagen.

De gemeente ondersteunt de visie die op Vlaams en provinciaal niveau wordt uitgewerkt en vult deze aan met elementen van lokaal niveau.

In het zuiden van de gemeente komen meer uitgestrekte landbouwgebieden voor m.n. tussen de kernen van Boorsem, Kotem en Uikhoven en ter hoogte van het gehucht Geneuth.

Deze gebieden worden voorbehouden voor intensieve grondgebonden landbouw. Deze gebieden worden immers binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan geselecteerd als ‘grote aaneengesloten landbouwgebieden van ten minste provinciaal belang’. De provincie vraagt aan het Vlaams Gewest om deze gebieden aan te duiden als “te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan”. Het is de visie van Maasmechelen om de grondgebonden agrarische bedrijfsvoering blijvend te stimuleren in de Maasvallei. De gemeente sluit zich bijgevolg aan bij de visie van de provincie Limburg en het Vlaams Gewest om de landbouw voldoende ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven te bieden door aaneengesloten gebieden te bewaren voor landbouw.

Met betrekking tot de droge natuurverbinding tussen de drinkwaterwinning van Eisden en de omgeving van het voetveer wil de gemeente de provincie attent maken op het park Vilain XIII dat de gemeente wil vormgeven als een recreatief park. De gemeente vraagt aan de provincie om bij het opstellen van een natuurrichtplan deze optie niet te hypothekeren.

De natuurverbindingen in de gemeente worden allen op basis van beken en grachten geselecteerd: • • • •

Langbroekbeek Genootsbeek Rachelsbeek Vrietselbeek

De gemeente wil volgende aandachtpunten meegeven bij de afbakening van de “te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan”:

Als groengebieden worden aangeduid: • • •

•

de groeven ter hoogte van Uikhoven de groeven ter hoogte van Boorsem het waterwingebied ’t Greven

85

De voormalige grindgroeven in de Maasvallei worden door de nabestemming binnen de agrarisch gebieden van het gewestplan gesitueerd. De spontane natuurontwikkeling in en rond deze waterplassen heeft ervoor gezorgd dat deze grindgroeven geëvolueerd zijn tot waardevolle elementen van de natuurlijke structuur. De gemeente Maasmechelen wil deze plassen aanduiden als lokale elementen van de natuurlijke structuur. De gemeente vraagt dan ook aan de

R I C H T G E V E N D

•

•

Vlaamse overheid om de grindgroeven uit te sluiten uit de te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan.

Om een zuinig ruimtegebruik na te streven en om woonondersteunende functies in de nabijheid van de centrumgebieden van de Maasdorpen te voorzien worden zonevreemde constructies die zich in het aaneengesloten agrarisch gebied bevinden geherlocaliseerd naar het agrarisch gebied aan de randen van de Maasdorpen. Het betreft: het agrarisch gebied tussen de Uikhoverstraat en de Schoorstraat in Uikhoven;

D E E L

De gemeente Maasmechelen wil de provincie mee ondersteunen met de instandhouding van de open ruimte verbindingen gezien zij bijdragen aan het woonklimaat van de Maasdorpen Boorsem en Uikhoven. Uitwaaiering van bebouwing in het open landschap zou de aantrekkingskracht van de dorpen als kwalitatief woonmilieu en als recreatief verpozingpunt teniet doen.

In de Maasvallei zijn verschillende bakens die het landschap mee bepalen: •

In de gebieden die niet door de provincie worden geselecteerd als aaneengesloten landbouwgebied van ten minste provinciaal belang worden de delen van landbouwgebied die volledig worden omsloten door woonlinten aangeduid voor invullingen met betrekking tot hobbylandbouw, …

• Tevens wil de gemeente ook een kader scheppen waarin de landbouw – als een van de belangrijkste ruimtegebruikers van de open ruimte van de Maasvallei – op een flexibele manier kan inspelen op de toeristisch-recreatieve activiteiten waarvoor de Maasvallei ook een belangrijk decor vormt. Functieverbreding in de landbouw kan inspelen op het toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de Maasvallei. Onder functieverbreding kan o.m. verkoop van hoeveproducten, verblijfsrecreatie op de boerderij, natuurbeheer en landschapszorg begrepen worden.

•

•

3.1.3.

Maasvallei als open ruimte landschap met cultuur- historische bakens

De provincie selecteert het kasteelpark Vilain XIIII als baken. Het ruimtelijk beleid richt zich op het behoud en de versterking van de zichtbaarheid en de mentale beeldwaarde. Het kasteelpark wordt op gemeentelijk niveau verder vormgegeven als recreatief park zonder te raken aan deze mentale beeldwaarde van het park.

Op gemeentelijke niveau fungeren de Maasdorpen als bakens. De Maasdorpen typeren van oudsher het open landschap van de Maasvallei. Het kleinschalige en compacte karakter van de kernen moet gevrijwaard blijven om de dorpen als kwalitatief woonmilieu en als onderdeel van de toeristisch-recreatieve structuur te behouden.

Ook de dijken in het mijnverzakkingsgebied vormen belangrijke elementen van het landschap, die op gemeentelijk niveau geselecteerd worden als te bewaren landschapselementen.

In het kader van een grensoverschrijdend project met de gemeente Dilsen-Stokkem worden locaties met een landschappelijke waarde, die tevens ook toeristischrecreatieve potenties in zich hebben, ontwikkeld als toeristische zichtlocaties.

Volgende locaties worden geselecteerd: • epicentrum van het natuurgebied Maaswinkel; • het Greven; • overzet Meeswijk.

3.1.4.

Maasvallei als decor voor zachte recreatie

Het aaneengesloten open ruimte landschap van de Maasvallei heeft vooral aantrekkingskracht op fietsrecreanten. Het behoud van de open ruimte is een belangrijke doelstelling.

De provincie selecteert openruimteverbindingen die tot doel hebben de ruimte tussen sterk bebouwde gebieden te vrijwaren.

Nieuwe bebouwing wordt zoveel mogelijk geweerd en de ruimtelijke relatie tussen de verbonden gebieden gewaarborgd.

De gebieden worden als bouwvrije zones afgebakend. Bebouwing die in de randen van de zones voorkomt kan blijven bestaan maar er kunnen voorwaarden opgelegd worden om deze beter te integreren in de open ruimte verbinding (vb. stimuleren van erfbeplanting, beperken van het bouwvolume…)

Het toerisme in de Maasvallei concentreert zich vooral op fietstoerisme en in mindere mate op waterrecreatie op de Maas. Het vlakke landschap en de Maasdorpen vormen een aantrekkelijk decor om te fietsen. De toeristisch-recreatieve structuur van de Maasvallei wordt op een laagdynamisch niveau verder uitgebouwd. Ruitertoerisme dient beter verankerd te worden door de uitwerking van een ruiterpadennetwerk in de Maasvallei, dat ook aantakt op het ruiterpadennetwerk in het Nationaal Park Hoge Kempen.

Op provinciaal niveau worden volgende open ruimte verbindingen geselecteerd:

In de woonkernen wordt naar een optimale verweving gestreefd tussen de woonomgeving en faciliteiten op niveau van de kernen.

Immers horeca en kleinschalige verblijfsaccommodatie kunnen bijdragen tot de economische leefbaarheid van de kern.

De Maasdorpen worden aangeduid als knooppunt voor

• •

open ruimte verbinding tussen Opgrimbie en Boorsem open ruimte verbinding tussen Rekem en Uikhoven

86

R I C H T G E V E N D cultuurhistorische recreatie met een laagdynamisch karakter.

Deze kernen wordt ingeschakeld in het totaalplaatje van Maasmechelen Leisure Valley om een samenhangend toeristischrecreatief product te bekomen tussen zachte recreatie in het Nationaal Park Hoge Kempen en de Maasvallei en meer dynamische vormen van recreatie in het kleinstedelijk gebied.

projecten worden gerealiseerd, dan dienen compenserende maatregelen ten aanzien van het beperken van schade aan het watersysteem zo strikt mogelijk in acht genomen te worden. Ook moeten de nodige voorzorgsmaatregelen genomen worden bij het bouwen en verbouwen van woningen om bij calamiteiten gemakkelijk en snel te kunnen evacueren.

De Maasdorpen vormen rustpunten binnen een toeristischrecreatief padennetwerk dat intensief gebruikt kan worden voor wandelen, fietsen en paardrijden waar ondersteunende faciliteiten worden aangeboden zoals horeca en overnachtingsmogelijkheden.

De integratie van het kasteelpark Vilain XIII in de toeristischrecreatieve structuur moet dit totaalplaatje mee ondersteunen.

Ook (vroegere) hoeves buiten de kernen kunnen ingeschakeld worden in het toeristisch-recreatief functioneren als kleinschalige verblijfsaccommodatie op voorwaarde dat het landelijke karakter blijft behouden.

In de historische kernen van de dorpen bepalen Maastypische architecturale kenmerken in sterke mate het karakter van de straten. Het specifieke en kleinschalige karakter dat de Maasdorpen zo geliefd maakt, moet bewaard blijven zonder afbreuk te doen aan de woonkwaliteit en de leefbaarheid van de kernen. Kleinere woningen en appartementen zullen, gezien de wijzigende gezinssamenstelling en de toenemende vergrijzing van de bevolking, van groter belang worden in de woningdifferentiatie. Ook in de Maasdorpen moet aandacht geschonken worden aan deze woonvormen zonder het historisch karakter van de Maasdorpen te verstoren. De trend leert echter dat de typische architecturale kenmerken in het gedrang komen door de bouw van appartementen en meergezinswoningen die zowel qua materiaalgebruik als qua volume een schaalbreuk veroorzaken in de historische straten van de Maasdorpen. Het behoud van de beeldwaarde van de Maasdorpen blijft een belangrijk aandachtspunt voor het beleid. In de Maasdorpen zal dan ook een strenger beleid gevoerd worden ten aanzien van appartementsbouw dan in andere delen van de gemeente Maasmechelen. Nieuwe aanvragen moeten nauwgezet getoetst worden op hun ruimtelijke inpasbaarheid in de historische Maasdorpen

De kajakmogelijkheden op de Maas en de kleinschalige recreatiemogelijkheden op de surf- en zeilplas in Boorsem blijven behouden binnen hun bestaande omvang en in relatie tot de omringende natuurontwikkeling van de Maasuiterwaarden en de gemeentelijke groengebieden.

3.1.5.

D E E L

Maasdorpen als hedendaagse woonomgevingen met een Maastypische eigenheid

Er wordt een beperkt verschil gemaakt in de ontwikkelingsperspectieven tussen de lintbebouwing die de ruimtelijke verbinding maakt, tussen de ruimtelijke vergroeide Maasdorpen (verbindingswoonlinten) en de linten (woonlinten) die uitwaaieren vanuit de Maasdorpen.

3.1.6.

Maasdorpen: leefbare kernen

De Maasdorpen Leut, Meeswijk, Vucht, Kotem, Boorsem en Uikhoven zijn landelijke woonkernen met een kenmerkende en cultuurhistorische waardevolle structuur. Ze verrijken de woondifferentiatie binnen Maasmechelen en hebben een aantrekkingskracht op de recreanten in de Maasvallei.

De Maasdorpen kunnen alleen groeien in functie van hun eigen woonbehoeften om de landelijke identiteit van de kernen te behouden. Hierbij wordt het principe gehanteerd dat elke kern in zijn eigen lokale woonbehoefte kan voorzien. Om tegemoet te komen aan de woonbehoefte in het buitengebied volstaat het huidige aanbod aan onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen niet. Er wordt getracht om per woonkern minstens ĂŠĂŠn gebied aan te duiden dat door middel van beleidsbeslissingen op de markt moeten komen om de inwoners de kans te geven in eigen dorp te blijven wonen.

De uitrustingsgraad van de Maasdorpen situeert zich op niveau van dagdagelijkse woonondersteunende voorzieningen.

Om de economische leefbaarheid van de kernen te stimuleren moet ingespeeld worden op het fietstoerisme dat door de integratie van de winterdijken en het jaagpad langs de ZuidWillemsvaart in het fietsroutenetwerk Kempen en Maasland in de Maasvallei, een flinke duw in de rug heeft gekregen.

De fietstoeristen moeten via lokale routes en een duidelijke bewegwijzering naar de kernen van de Maasdorpen worden geleid waar ondersteunende activiteiten de economische leefbaarheid, zoals kleinschalige vormen van verblijfsaccommodatie en horecavoorzieningen, van de dorpen ten goede komt.

Zonevreemde slecht-gelokaliseerde sportterreinen worden gebundeld met bestaande infrastructuren die meer

Het aansnijden van woon- of woonuitbreidingsgebied in de Maasdorpen betekent telkens een vermindering van het waterbergend vermogen van de vallei. In de Maasvallei dienen geplande projecten afgetoetst te worden naargelang de schade die zij zullen toebrengen aan het watersysteem. Indien de

87

R I C H T G E V E N D centrumgericht zijn. .

recreatieve gebruik van de groeve als zeil- en surfplas kan behouden worden. De nadruk dient gelegd te worden op de lokale aard van de zeil- en surfactiviteiten. De zeil- en surfplas wordt gebruikt door een kleine club die een lokale reikwijdte heeft. Het is niet de bedoeling de aantrekkingskracht te vergroten. Gezien de bestemming van de groeve als spaarbekken voor drinkwaterwinning is het gebruik van gemotoriseerde boten en brandopslag in de omgeving verboden. In de mate van het mogelijke wordt de ondersteunende infrastructuur (kantine, sanitair, kleedruimten, parking, …) gebundeld met de voetbalinfrastructuur die vanuit het woonuitbreidingsgebied wordt geherlocaliseerd naar de omgeving van de groeve waardoor een lokaal recreatief knooppunt ontstaat.

De bestaande schuttersverenigingen die momenteel op drie verschillende locaties verspreid over de gemeente Maasmechelen voorkomen en zonevreemd zijn gelegen, worden op hun huidige locatie behouden maar krijgen verschillende ontwikkelingsperspectieven.

Het regionaal bedrijventerrein Uikhoven blijft, omwille van zijn watergebondenheid, behouden voor de huidige activiteiten van NV Mineraalbewerking. Een uitbreiding is niet aan de orde. Er kunnen inspanningen geleverd worden voor een verbeterde landschappelijke inpassing t.o.v. het cultuur-historische OudRekem.

3.2.

D E E L

Gezien de grindgroeve wordt gesitueerd binnen een risicozone voor overstromingen dienen maatregelen met betrekking tot het beperken van de schade aan het watersysteem zeer strikt opgevolgd te worden bij het uitwerken van een infrastructuur voor de voetbal- en de zeilclub.

Elementen van de gewenste ruimtelijke structuur van de Maasvallei

Kaart 33: Gewenste ruimtelijke structuur Maasvallei

Gemeentelijke natte natuurverbindingen De Langbroekbeek, Genootsbeek, Rachelbeek en Vrietselbeek worden als natte natuurverbindingen op gemeentelijk niveau geselecteerd ter versterking van het creëren van een grensoverschrijdend netwerk van natuurlijke structuren.

Verlaten grindgroeven als gemeentelijke groengebieden De mogelijke nabestemming van grindgroeven speelt een belangrijke rol in de gemeentelijke natuurontwikkeling. Het gewestplan voorziet voor de grindgroeven een nabestemming agrarisch gebied. De praktijk leert echter dat deze putten niet worden volgestort en dat er zich een spontane natuurontwikkeling voordoet rond de plassen.

Volgende beleidslijnen worden gehanteerd: •

De grindplassen worden bijgevolg aangeduid als gemeentelijke groengebieden ter versterking van de natte natuurverbinding Zuid-Willemsvaart die door de provincie wordt geselecteerd en ter versterking van het creëren van een grensoverschrijdend netwerk van natuurlijke structuren.

•

Het betreft de grindplassen ter hoogte van Uikhoven en Boorsem.

De randen van deze plassen kunnen worden opengesteld voor zacht recreatief medegebruik (vb. begeleide natuurwandelingen, observatieposten).

•

Grondgebonden landbouwgebied In de Maasvallei is enkel grondgebonden landbouw mogelijk gezien de landbouw hier een belangrijke structuurbepalende rol speelt in het open valleilandschap. Delen van de Maasvallei worden door de provincie in het provinciaal ruimtelijk structuurplan aangeduid als aaneengesloten landbouwgebied van ten minste provinciaal belang. In deze delen worden volgende randvoorwaarden gesteld:

Waterwingebieden als gemeentelijke groengebieden De gemeente Maasmechelen herbergt twee drinkwaterwinningsgebieden in de Maasvallei: Het Greven ten noorden van Eisden-Dorp en een verlaten grindgroeve ten noorden van het Maasdorp Boorsem.

Het gebied Het Greven is een belangrijk waterrijk gebied waarin het pompstation is gelegen van het waterwingebied rond Eisden-Dorp. De natuur wordt er verder versterkt zodat het waterwingebied functioneert als gemeentelijk groengebied ter versterking van de natte natuurverbinding Zuid-Willemsvaart, die door de provincie wordt geselecteerd, en ter ondersteuning van het grensoverschrijdend netwerk van natuurlijke structuren.

Waar mogelijk wordt er gestreefd naar het openstellen van de bosgebieden voor natuurkenners en toeristen gezien er in relatie tot het pompstation - ter hoogte van de tramzate in EisdenDorp - een natuureducatief centrum wordt opgericht dat zich richt op natuur en water. Vanuit dit centrum kunnen begeleide natuurwandelingen in Het Greven worden ingericht. Het openstellen van het gebied moet ook gekaderd worden binnen de aanduiding van Het Greven als potentiële zichtlocatie met landschappelijke waarde en toeristische potenties binnen de grensoverschrijdende studie met de gemeente Dilsen-Stokkem.

De grindgroeve ter hoogte van Boorsem heeft een bestemming als spaarbekken voor drinkwaterwinning dat slechts op middellange termijn in de productie van drinkwater zal worden ingeschakeld. Het gebied sluit aan bij andere verlaten grindgroeven die eveneens als gemeentelijk groengebied worden aangeduid. Ook in deze groeve wordt de spontane natuurontwikkeling rond de waterplas verder versterkt.

De waterplas zelf dient echter behouden te blijven als waterbufferbekken voor drinkwaterwinning. Het huidige 37 Dit project houdt in dat locaties met een landschappelijke waarde en toeristisch-recreatieve potenties in de gemeenten Maasmechelen en

versterken van de natuurwaarden van de beken door het stimuleren van natuurlijke oevers (o.a. aanplanten van beekbegeleidende beplanting, verlaagde oevers, paaiplaatsen…); versterken van de waterkwaliteit in de beekvallei door de negatieve elementen in de omgeving van de beken te beperken (vb. aanleggen van kleinschalige waterzuivering rond gebouwenclusters die niet aangesloten zijn op het rioleringsnet); het waterbergend vermogen van de beekvalleien versterken om mogelijk overstromingsgevaar in te dijken.

•

• • •

•

Nieuwe agrarische bedrijven of bedrijfsverplaatsingen maken bij voorkeur zoveel mogelijk gebruik van reeds door de landbouw verlaten bedrijfsgebouwen veeleer dan volledig nieuwe gebouwen op te richten.

Bijkomende agrarische bebouwing sluit aan bij de bestaande gebouwen.

De oprichting van grondloze landbouw, para-agrarische bedrijven en serres zijn onmogelijk. Bestaande bedrijven kunnen behouden blijven en uitbreiden.

De landbouwer kan inspelen op de positionering binnen de Maasvallei met zijn grote toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht door het faciliteren van hoevetoerisme.

De landbouwer respecteert het feit dat de Maasvallei naast zijn functie als gebied voor productielandbouw ook een economische functie in de toeristisch-recreatieve sfeer vervult. Het landschap van de Maasvallei is hiervoor een belangrijke trekker. De landbouwer respecteert dan ook de waardevolle open landschapskarakteristieken en perceelsrandbegroeiingen.

Bij de afbakening van de “te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan” zoals weergegeven in de omzendbrief RO/2005/01, wil de gemeente het Vlaams Gewest attent maken op de verlaten grindgroeven die de gemeente als gemeentelijke

88

Dilsen-Stokkem worden ontwikkeld als toeristische zichtlocaties.

R I C H T G E V E N D

D E E L

groengebieden wenst te ontwikkelen. Zolang de gemeente hiervoor geen RUP opmaakt blijven de grindgroeven door de nabestemming onderdeel van het agrarisch gebied volgens het gewestplan. De gemeente wil aan het Vlaams Gewest vragen om deze gebieden uit te sluiten uit de “te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan”.

ondertussen gesloopt veerhuisje. Tijdens de verschillende besprekingen m.b.t. het project ‘Levende Grensmaas’ gaf ook de Dienst Maas en Albertkanaal (nu NV De Scheepsvaart) te kennen dat zij een herlocalisatie van het veerhuisje tot net buiten de dijk beoogden.

De Maasvallei is volledig in overstromingsgevoelig gebied.

Tevens wil Maasmechelen meegeven aan het Vlaams Gewest dat het de wens is van de gemeente om het veerhuisje te Meeswijk dat in kader van het project ‘Levende Grensmaas’ uit de winterbedding van de Maas dient verwijderd te worden, opnieuw op te richten achter de winterdijk met behoud van de bestaande dynamiek. De gemeente suggereert deze wens naar de provincie maar wil tevens aan het Vlaams Gewest vragen om de locatie voor de herlocalisatie van het veerhuisje uit te sluiten uit de “te herbevestiging landbouwgebieden volgens het gewestplan”.

In de delen die niet door de provincie worden geselecteerd als aaneengesloten landbouwgebied van ten minste provinciaal belang, gelden dezelfde randvoorwaarden. Voor de landbouwgebieden die volledig worden omsloten door woonlinten kunnen uitzonderingen worden gemaakt voor invullingen met betrekking tot hobbylandbouw, te herlocaliseren woonondersteunende sportterreinen, … en dit om verdere versnippering van de aaneengesloten landbouwpercelen tegen te gaan.

Figuur 14: Principeschets voor de herlocalisatie van de veerhuisjes Gezien de omgeving van het veerhuisje binnen een risicozone voor overstromingen valt, dienen maatregelen met betrekking tot het beperken van de schade aan het watersysteem zeer strikt opgevolgd te worden bij de herlocalisatie van het veerhuisje.

Te ontwikkelen recreatief park In het kasteelpark Vilain XIIII werd door een voormalige eigenaar een groot scala aan uitheemse bomen en planten aangeplant die tot op vandaag nog steeds aanwezig zijn in het parkgebied. Dit maakt dat het park een bijzondere natuurlijke waarde heeft. Het park werd bovendien door AROHM aangeduid als te beschermen landschap. De opheffing van de functie van het kasteel Vilain XIIII als rust- en verzorgingstehuis noopt tot het zoeken naar een nieuwe invulling voor het gebouw ten einde het kasteel en het park te vrijwaren van verval.

De zonevreemde terreinen voor recreatie die binnen de bestaande ruimtelijke structuur het aaneengesloten landbouwgebied onderbreken, worden aangeduid als te herlocaliseren naar de ingesloten landbouwgebieden bij de centrumgebieden van de Maasdorpen. Het betreffen: • het voetbalveld van Kotem dat wordt gebundeld met de infrastructuur van de zeilclub in Boorsem; • het voetbalveld ter hoogte van de grindgroeven ten noordwesten van Uikhoven dat wordt geherlocaliseerd naar het te ontwikkelen lokaal recreatief knooppunt bij de kern van Uikhoven.

In de zoektocht naar een economische herprofilering koos Maasmechelen resoluut om zich te ontwikkelen als centrumgemeente voor recreatie en ontspanningsfaciliteiten. De gemeente wenst ook de nieuwe invulling voor het kasteel en het park te zoeken in de recreatieve sfeer. Mogelijkheden zouden kunnen zijn: een hotel, een welnesscentrum, …

Beheerslandbouw in de uiterwaarden In de uiterwaarden is er ruimte voor beheerslandbouw.

Stimulerende maatregelen worden genomen om voldoende ruimte te incorporeren in de landbouwsystemen zodat het uiterst kwetsbare grondwater wordt beschermd.

De voorwaarde waarbinnen het kasteelpark zich kan omvormen tot recreatief park, is het behoud van de ecologische waarde zodat het park ook fungeert als gemeentelijk groengebied dat bijdraagt aan de netwerkvorming tussen de grote aaneengesloten gehelen natuur. De bijzondere arboretumwaarde moet worden gerespecteerd.

Te herlokaliseren veerhuisje In de Maasuiterwaarden bevindt zich een voormalige veerhuisje dat in het kader van de uitwerking van het project ‘Levende Grensmaas’ verwijderd zal worden en tot voor kort functioneerde als het café ‘Overzet’ aan het autoveer te Meeswijk.

Met volgende inrichtingsprincipes dient rekening te worden gehouden:

Café ‘Overzet’ vormde als voormalig douanekantoor een belangrijk en symbolisch ankerpunt binnen het collectief geheugen en de sociale structuur van Maasmechelen. Het situeert zich aan de vertrekpunt van het autoveer naar Nederland.

Dit punt is tevens de aanmeerplaats van kayaktochten over de Maas die vertrekken vanuit Smeermaas en het café was voor zijn sluiting een belangrijk rustpunt in het toeristisch-recreatief fietsverkeer op de winterdijk. De omgeving van het veer wordt bovendien geselecteerd als toeristische zichtlocatie in het grensoverschrijdend project met Dilsen-Stokkem37.

•

De gemeente staat achter de visie van het Vlaams Gewest om de uiterwaarden te vrijwaren van storende functie en bijgevolg het veerhuisje te verwijderen. Het is tevens de wens van de gemeente om het veerhuisje van Meeswijk, omwille van zijn belangrijke symbolische waarde, terug op te richten achter de winterdijk waarbij een behoud van de bestaande (vroegere) dynamiek het uitgangspunt vormt. Ook het provinciebestuur erkent immers het toeristisch-recreatieve belang van dergelijke functie op deze locatie in het netwerk van fiets- en voetgangersverbindingen. Op de locatie werd ondertussen al eens een spiegeltent geplaatst, ter vervanging van het

•

89

Het kasteel Vilain XIIII en de kasteelhoeve kunnen dienst doen als hotel, restaurant, clubgebouw, als opslagplaats, les- en vergaderlokalen, … Tevens kunnen de gebouwen ook een rustpunt zijn in het wandel- en fietsgebeuren in de Maasvallei. Om de aanwezige landschappelijke kwaliteiten van het kasteel en zijn onmiddellijke omgeving op een vernieuwende wijze te versterken en de toeristischrecreatieve attractiviteit te versterken worden volgende ingrepen voorgesteld: - de heraanleg van de oude hoofdtoegangsweg naar het

kasteel van Vilain XIIII in een Maastypische bestrating; - het herstel van het historisch padenpatroon van het

kasteelpark; - het herstel van de slotgracht van het kasteel; - het herstel van loofgang “Berceau”; - het herstel ijskelder; - het verwijderen van de huidige parochiezaal uit het

park en het zoeken naar een alternatieve locatie

hiervoor; Parkeergelegenheid wordt bekeken in samenhang met de parkeerplaatsen bij het voetbalterrein van Meeswijk.

R I C H T G E V E N D Bijkomende parkeerplaatsen worden ingericht in een groen kader.

D E E L Maasdorp Vucht Kaart 35: Structuurschets Vucht

Maasdorpen Leut-Meeswijk Vucht is in de eerste plaats een woonkern. In de kern wordt de effectieve ontwikkeling van beschikbare bouwpercelen gestimuleerd ten einde het aanbod aan bouwmogelijkheden in de kern te verhogen en een concurrentieel aanbod te creëren om bebouwing in de open ruimte te vermijden.

Kaart 34: Structuurschets Leut-Meeswijk Leut-Meeswijk zijn in de eerste plaats woonkernen. In de kernen wordt de effectieve ontwikkeling van beschikbare bouwpercelen gestimuleerd ten einde het aanbod aan bouwmogelijkheden in de kernen te verhogen en een concurrentieel aanbod te creëren om bebouwing in de open ruimte te vermijden. Binnen de woningbouwprogrammatie wordt het nog niet ontwikkelde deel van het BPA “Kerkeveld” te Meeswijk aangeduid om te ontwikkelen binnen de planperiode 2003-2007. De zone wordt buiten de risicozone voor overstromingen gesitueerd en is gelegen aansluitend bij het kerkplein van Meeswijk.

Het is een troosteloos stenen parkeerplein. Bij de invulling van het woonuitbreidingsgebied kan de integratie van het kerkplein in de nieuw te ontwikkelen woonzone een belangrijke meerwaarde betekenen om de verkaveling te linken met het historische dorpscentrum en op die manier een meerwaarde te bieden. Dit woonuitbreidingsgebied is gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.

De dorpsschool kampt momenteel met plaatstekort. Met het aanbod aan beschikbare bouwpercelen in het achterhoofd worden jonge gezinnen gestimuleerd om zich in Leut-Meeswijk te vestigen. De school dient naar de toekomst toe mogelijkheid te krijgen tot uitbreiding teneinde tegemoet te komen aan de behoeft.

Met uitzondering van de sociale verkaveling Schutteweide in het oosten van de kern wordt de woonkern Vucht niet binnen de risicozone voor overstroming gesitueerd. Deze sociale woonwijk, die als een vreemd element afsteekt tegen de omringende open ruimte, wordt landschappelijk ingekleed met een strakke haagstructuur.

Binnen de woningbouwprogrammatie worden de binnengebieden die worden gevormd door het stratenkwadrant HeirstraatBrugstraat-Dorpsstraat en Gratumstraat aangeduid om te ontwikkelen binnen de planperiode 2003-2007. Het te ontwikkelen gebied is niet gesitueerd in overstromingsgevoelig gebied.

Kleinschalige specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden in de woonkern Vucht. Omwille van de bereikbaarheid met openbaar vervoer en de bundeling van woonondersteunende voorzieningen in het centrumgebied worden woon-zorgvoorzieningen bij voorkeur hier voorzien. Afhankelijk van de locatie dient het project afgetoetst te worden met de overstromingsgevoelig gebieden. Delen van Vucht bevinden zich nl. in overstromingsgevoelig gebied.

Vucht speelt net als alle andere Maasdorpen een laagdynamische rol in het toeristisch-recreatieve gebeuren. Kleinschalige verblijfsaccommodatie en horecavoorzieningen faciliteren het recreatief padennetwerk en ondersteunen de economische leefbaarheid van de kern. De Maasdorpen nemen op deze manier een rol op en worden mee ingeschakeld in het leisure-gebeuren.

Kleinschalige specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden in de Maasdorpen Leut-Meeswijk. Omwille van de bereikbaarheid met openbaar vervoer en de bundeling van woonondersteunende voorzieningen in het centrumgebied worden woon-zorgvoorzieningen bij voorkeur hier voorzien.

Afhankelijk van de locatie dient het project afgetoetst te worden met de overstromingsgevoelig gebieden. Delen van Leut-Meeswijk bevinden zich nl. in overstromingsgevoelig gebied.

Om de toegang tot de dorpskern te definiëren wordt een poort ingericht ter hoogte van de kruising van de Heirstraat met de Brugstraat.

Leut-Meeswijk speelt net als de andere Maasdorpen een laagdynamische rol in het toeristisch-recreatief gebeuren.

Kleinschalige verblijfsaccommodatie en horecavoorzieningen faciliteren het recreatief padennetwerk en ondersteunen de economische leefbaarheid van de kern. In de omgeving van de woonkern zijn verschillende cultuurhistorische elementen gesitueerd, m.n. het kasteel en park Vilain XIIII, kasteelhoeve, smidse, molen , … Bovendien hebben Leut-Meeswijk nog de meest authentieke straatbeelden met voorbeelden van typische Maaslandse architectuur. Onderdelen van deze cultuurhistorische plaatsen of gebouwen nopen naar een nieuwe invulling. Zij worden verwerkt in een samenhangend netwerk, met het kasteelpark als hoofdelement, dat gelinkt wordt aan het fietspadennetwerk.

Te behouden schutterijen In de gemeente Maasmechelen worden drie schuttersterreinen voor “boogschieten staande wip” gevestigd. Al deze terreinen zijn zonevreemd gelegen. Het schuttersterrein van “Maasmechelen 1-2” is bovendien gesitueerd in natuurgebied, wat volgens de Vlarem II-wetgeving niet wordt toegestaan.

90

R I C H T G E V E N D Maasdorpen Boorsem-Kotem

D E E L Te optimaliseren kleinschalig knooppunt voor (water)recreatie Binnen de woonondersteunende recreatievormen binnen de gemeente Maasmechelen wordt de woonkern Boorsem-Kotem geconcipieerd als kleinschalig knooppunt voor waterrecreatie omwille van de aanwezigheid van de zeil- en surfmogelijkheden op de voormalige grindgroeve en het kayakvertrekpunt op de Maas ter hoogte van de uiterwaarden te Kotem. In de mate van het mogelijke wordt de gemeenschappelijk infrastructuur (kantine, kleedkamers, sanitair, parking, …) gebundeld met de voetbalvereniging van Boorsem waardoor ter hoogte van de grindplas een lokaal recreatief knooppunt ontstaat. Dit kleinschalig recreatief knooppunt wordt versterkt door de zonevreemd gelegen voetbalvelden van Kotem te herlokaliseren en te bundelen met de voetbalinfrastructuur van Boorsem.

Belangrijk aandachtspunt bij de uitwerking van dit kleinschalig recreatief knooppunt is het feit dat de zone gesitueerd wordt binnen de risicozone voor overstromingen. Maatregelen met betrekking tot het beperken van de schade aan het watersysteem dienen zeer strikt opgevolgd te worden.

Kaart 36: Structuurschets Boorsem-Kotem Boorsem-Kotem zijn in de eerste plaats woonkernen waar de woonondersteunende centrumfuncties ruimtelijk worden geherstructureerd ten einde de leefbaarheid van de kernen te versterken.

In de kernen wordt de effectieve ontwikkeling van beschikbare bouwpercelen gestimuleerd ten einde het aanbod aan bouwmogelijkheden in de kernen te verhogen en een concurrentieel aanbod te creëren om bebouwing in de open ruimte te vermijden.

In de woningbouwprogrammatie worden het binnengebied “Kannegatstraat-Genackerstraat-Op de Kampstraat” in Boorsem (niet-overstromingsgevoelig gebied), het binnengebied “Grotestraat-Grotstraat-Hegstraat” in Kotem (effectief overstromingsgevoelig gebied) en het binnengebied “Bampstraat-Grotestraat” tussen Boorsem en Kotem (effectief overstromingsgevoelig gebied) aangeduid als te ontwikkelen gebieden voor wonen binnen de planperiode 2003-2007.

De toegangsweg tot het lokaal recreatief knooppunt wordt geoptimaliseerd. Een fietspad wordt eventueel doorgetrokken naar de kern van Kotem en door het voormalig ontginningsgebied kan een wandelpad worden aangelegd dat aansluit op de kerngebieden van Boorsem en Kotem. De Ziepbeek wordt vormgegeven als een landschapselement waarlangs een wandelpad wordt aangelegd.

Kleinschalige specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden in de Maasdorpen Boorsem-Kotem. Omwille van de bereikbaarheid met openbaar vervoer en de bundeling van woonondersteunende voorzieningen in het centrumgebied worden woon-zorgvoorzieningen bij voorkeur hier voorzien.

Afhankelijk van de locatie dient het project afgetoetst te worden met de overstromingsgevoelig gebieden. Kotem bevindt zich nl. in overstromingsgevoelig gebied. Boorsem ligt ook deels in overstromingsgevoelig gebied.

Maasdorp Uikhoven Kaart 37: Structuurschets Uikhoven

In Boorsem worden langs de Grotestraat woningen gesitueerd in tweede bouwlijn. Door deze configuratie vallen de woningen geheel of gedeeltelijke buiten het woongebied volgens het gewestplan – zij liggen in agrarisch gebied. De Grotestraat is de hoofdstraat van Boorsem en de woningen behoren tot de ruimtelijke begrenzing van het centrumgebied met woonondersteunende voorzieningen. Het gewestplan dient gecorrigeerd te worden ten einde deze woningen dezelfde juridisch-planologische mogelijkheden te geven inzake verbouwen, uitbreiden en functiewijzigingen als woningen binnen het woongebied.

Ook Uikhoven is in de eerste plaats een woonkern. In de kern wordt de effectieve ontwikkeling van beschikbare bouwpercelen gestimuleerd ten einde het aanbod aan bouwmogelijkheden in de kern te verhogen en een concurrentieel aanbod te creëren om bebouwing in de open ruimte te vermijden. Binnen de woningbouwprogrammatie wordt het woonuitbreidingsgebied aansluitend bij de historische kern aangeduid om te ontwikkelen.

Hiervoor werd reeds een BPA opgemaakt.

Het woonuitbreidingsgebied valt buiten de risicozone voor overstroming en staat tevens mee in voor de opvang van de natuurlijke bevolkingsaangroei van de kern Boorsem-Kotem. Het gebied is wel gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied.

Volgende acties kunnen als randvoorwaarden bij vooropgestelde ontwikkelingen opgenomen worden: - infiltratiemogelijkheden projectmatig onderzocht moeten worden (implementeren via watertoets); - aansturen op een afkoppeling van hemelwater van het rioleringennet; - vertraagde afvoer van het hemelwater.

Boorsem-Kotem speelt net als alle andere Maasdorpen een laagdynamische rol in het toeristisch-recreatieve gebeuren.

Kleinschalige verblijfsaccommodatie en horecavoorzieningen faciliteren het recreatief padennetwerk en ondersteunen de economische leefbaarheid van de kern. De Maasdorpen nemen op deze manier een rol op en worden mee ingeschakeld in het leisure-gebeuren.

In Kotem dienen ontspanningmogelijkheden in de vorm van een speelterrein op niveau van de kern aangelegd te worden om de leefbaarheid en de woonomgevingskwaliteit van de kern te versterken. Hiertoe wenst de gemeente een stukje agrarisch gebied te herbestemmen naar algemeen nut. Dit gebied sluit aan op het centrumgebied van Kotem. Omwille van de langgerekte vorm van het centrumgebied kan het speelterrein moeilijk in het centrumgebied gerealiseerd worden. Daarom wordt gekozen voor een locatie aan de rand van het centrumgebied, in het residentieel woongebied, in de onmiddellijke omgeving van de school in Kotem en aansluitend bij de recreatieve fietsroute op de winterdijk.

Kleinschalige specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden in het Maasdorp Uikhoven. Omwille van de bereikbaarheid met openbaar vervoer en de bundeling van woonondersteunende voorzieningen in het centrumgebied worden woon-zorgvoorzieningen bij voorkeur hier voorzien. Afhankelijk van de locatie dient het project afgetoetst te worden met de overstromingsgevoelig gebieden. Kleine delen van Uikhoven bevinden zich nl. in overstromingsgevoelig gebied.

Op vlak van toerisme en recreatie heeft Uikhoven door de situering van het voetveer tussen de twee polen van de kern een ondersteunende rol binnen het grensoverschrijdend fietsroutenetwerk. Kleinschalige verblijfsaccommodatie en horecavoorzieningen kunnen dit fietsknooppunt ondersteunen en de economische leefbaarheid van de kern versterken.

91

R I C H T G E V E N D

D E E L

Te ontwikkelen zone voor lokale recreatie als schakel tussen de twee polen van Uikhoven In functie van de herlokalisatie van het zonevreemd gelegen voetbalveld van Uikhoven zou dit kunnen ingevuld worden in het gebied tussen de Schoorstraat en de Uikhovenstraat, waar nu het tweede voetbalveld (eveneens zonevreemd) gelegen is.

Toekomstige ruimtebehoeften op vlak van woonondersteunende recreatie kunnen hier samen ingeplant worden. De ligging tussen de beide polen van het centrum werkt kernversterkend en de zone wordt buiten de risicozone voor overstroming gesitueerd.

Figuur 17: Principe invulling woonlint

Aandachtspunten bij deze ontwikkeling zijn: • •

• •

In de linten wordt een complementair beleid gevoerd ten opzichte van verdichting in de kernen. Dit houdt in:

de sportactiviteiten dienen een open karakter te garanderen (voetbalveld, tennis, atletiek, …); aanvullende infrastructuur wordt opgericht in een aan te duiden zone aanpalend aan het woonlint. Op die manier wordt de bebouwing geconcentreerd aan de kant van de Schoorstraat en blijft verder het open karakter van het gebied gevrijwaard; de inplanting van een gemeenschappelijke parking voor de verschillende sportfuncties; toegangen voor voetgangers en fietsers van de sportterreinen naar de Schoorstraat.

• •

Het terrein gelegen achter het woonlint van de Schoorstraat is gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Bij het oprichten van o.a. gebouwen of verhardingen dient hier rekening mee gehouden.

Figuur 16: Principeschets voor de organisatie van centrumfuncties in de kern Uikhoven

•

Behoud van het regionaal watergebonden bedrijventerrein Uikhoven Het regionaal bedrijventerrein Uikhoven blijft, omwille van de watergebondenheid, behouden voor de huidige activiteiten van NV Mineraalbewerking. Een uitbreiding is niet aan de orde. Er kunnen inspanningen geleverd worden voor een verbeterde landschappelijke inpassing t.o.v. het cultuurhistorische OudRekem ten westen van de Zuid-Willemsvaart, en het open landbouwgebied in het oosten. Delen van het regionaal bedrijventerrein zijn gelegen in mogelijk overstromingsgevoelig gebied. Randvoorwaarden worden gekoppeld aan de ontwikkeling op dit bedrijventerrein.

Woonlinten Een woonlint bestaat uit een groep woningen die aan één of beide zijden van een straat in een lineaire structuur voorkomen en die zich over het algemeen als uitloper van een dorpskern voordoen. De bebouwingsstructuur heeft voornamelijk een residentiële functie onder de vorm van open bebouwing en er komen in principe geen voorzieningen voor in een woonlint.

De • • • • •

• • • •

92

Bijkomende woningen zijn mogelijk, maar worden niet gestimuleerd, omdat deze bij voorkeur worden ondergebracht in de kernen.

Om de woonkwaliteit in de linten te behouden (rust en landelijk) wordt het landelijk karakter (open en groen) behouden en versterkt door: - bij nieuwe verkavelingen brede percelen op te leggen

om een verdere verdichting tegen te gaan; - maatregelen op te leggen zodat een

opsplitsing van woningen niet mogelijk is (geen

omvorming naar meergezinswoningen, behoud van de

open bebouwingsstructuur…); - maatregelen op te leggen om de woonlinten

landschappelijk te integreren (vb. opleggen van het

aanplanten van een streekeigen buffer in de laatste 5

meter van de tuinstrook).

- de mogelijkheid te onderzoeken om de woningen aan

de winterdijk op poten te zetten. Op deze manier

hebben zij een zicht op de Maas.

Andere reeds bestaande functies in woonlinten (handel, bedrijvigheid, diensten…) kunnen blijven bestaan. Hun ontwikkelingsmogelijkheden worden geval per geval bepaald, rekening houdend met de verweefbaarheid ten aanzien van de woonfunctie en hun relatie tot de omliggende open ruimte. Naast residentiële functies en landbouw zijn er geen andere nieuwe functies gewenst in deze woonlinten.

Binnen de typologie van de aanwezige bebouwing kunnen kleinschalige vormen van verblijfsaccommodatie (hoevetoerisme, kamer met ontbijt, …) worden ingericht om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar overnachtingsmogelijkheden (o.m. door de opkomst van het fietstoerisme). Horeca-uitbatingen zijn niet gewenst in de woonlinten omwille van hun verkeersgenererende effect en potentiële geluidsoverlast . woonlinten zijn: Bampstraat (effectief overstromingsgevoelig gebied) Botse Bergweg (niet-overstromingsgevoelig gebied) Eisdenweg (niet-overstromingsgevoelig gebied) Geisterweg (niet-overstromingsgevoelig gebied) Genieskensstraat (van Leuterweg tot Zuilstraat) (nietoverstromingsgevoelig gebied) • Heirstraat (ten noorden en ten zuiden van de woonkern Opgrimbie) (nietoverstromingsgevoelig gebied) • H. Vranckenstraat (deels gelegen in effectief overstromingsgevoelig gebied) • Kannegatstraat (ten westen van de ZuidWillemsvaart) (niet-overstromingsgevoelig gebied) • Kerkstraat (niet-overstromingsgevoelig gebied) • Kuilenweg (niet-overstromingsgevoelig gebied) • Langeweidestraat (van Sint-Luciestraat richting Grotestraat) (niet-overstromingsgevoelig gebied) Leuterweg (niet-overstromingsgevoelig gebied) Mazenhoven (niet-overstromingsgevoelig gebied) Moleneindstraat (niet-overstromingsgevoelig gebied) Molenstraat (vanaf Kwaadstraat tot aan N78) (niet-

R I C H T G E V E N D

• • • • • •

D E E L

3.3.

overstromingsgevoelig gebied) Molenveldstraat (effectief overstromingsgevoelig gebied) Pastoor Goossenslaan (van Uikhoverstraat richting ZuidWillemsvaart) (niet-overstromingsgevoelig gebied) Sint-Laurentiusstraat (ten noorden van het Maasdorp Meeswijk) (effectief overstromingsgevoelig gebied) Sint-Pietersstraat (van Eisdenweg richting natuurgebied Maaswinkel) (niet-overstromingsgevoelig gebied) Steenakkerstraat (niet-overstromingsgevoelig gebied) Windmolenweg (niet-overstromingsgevoelig gebied)

1.

2.

3.

Verbindingswoonlinten Het verbindingswoonlint verbindt de ruimtelijk vergroeide Maasdorpen Boorsem-Kotem en Uikhoven. Binnen het verbindingswoonlint komt binnen de bestaande ruimtelijke structuur reeds tal van woonondersteunende functies (horecazaken, banken, bakker, …) voor. Het verbindingswoonlint is een ruimtelijke continuering van de hoofdstraten van de ruimtelijk vergroeide Maasdorpen. De gewestplanbestemming betreft woongebied met landelijk karakter en de bebouwingsstructuur bestaat voornamelijk uit open bebouwing.

4.

In de verbindingswoonlinten worden volgende beleidselementen gehanteerd: • De invulling binnen het bestaande juridische aanbod is mogelijk. Bij de invulling van het verbindingswoonlint wordt een open bebouwingsstructuur nagestreefd ten einde zichtrelaties met het achterliggende landschap te bewaren. In tegenstelling tot de woonlinten wordt in een verbindingswoonlint geen bredere perceelsbreedte nagestreefd. De verbindingswoonlinten maken deel uit van de ruimtelijke kernstructuur van de kernen.

• Bestaande functies in woonlinten (handel, bedrijvigheid, diensten…) kunnen blijven bestaan. Nieuwe woonondersteunende voorzieningen worden bij voorkeur opgevangen in het centrumgebied van de Maasdorpen.

5.

6.

Tot deze categorie behoren: • •

De gemeente stemt haar natuur- en milieubeleid af op de gewenste ruimtelijke structuur De gemeente maakt een stedenbouwkundige verordening op voor de inrichting van gebouwen in het mijnverzakkingsgebied zodat bij calamiteiten voorkomen kan worden dat er vervuiling van het grondwater optreedt en dat elke individuele woning over voldoende evacuatiemogelijkheden beschikt.

Prioritair aan te snijden gebieden voor wonen: - 1e fase Kerkeveld te Meeswijk (2e fase pas na

planperiode 2013 te ontwikkelen); - inbreidingsgebied Kannegatstraat-Genackerstraat-Op de

Kampstraat te Boorsem; - inbreidingsgebied gevormd door het kwadrant

Heirstraat-Brugstraat-Dorpsstraat-Gratumstraat te Vucht.

- inbreidingsgebied Grotestraat-Bampstraat te Boorsem-

Kotem - inbreidingsgebied Hegstraat-Grotestraat te Kotem - BPA Uikhoven Opmaak RUP voor de omzetting van landbouwgrond naar zone voor openbaar nut t.h.v. de Steinstraat in Kotem Specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden door kleinschalige projecten in de kernen van de Maasdorpen.

Opmaak RUP voor de uitbreiding van de dorpsschool (Stekkoel).

3.4.

1.

Grotestraat als verbinding tussen de woonkernen BoorsemKotem (effectief overstromingsgevoelig gebied) Schoorstraat als verbinding tussen de woonkern Uikhoven (niet-overstromingsgevoelig gebied).

2.

Figuur 18: Principe invulling verbindingswoonlint Te bewaren dijken In het mijnverzakkingsgebied ter hoogte van Eisden-Dorp werden in het verleden bijkomende dijken geconstrueerd om het gebied te beschermen tegen mogelijke overstromingen gezien heel deze zone verzakt is ten gevolge van de instorting van de mijngangen.

Deze dijken maken deel uit van het specifieke karakter van de Maasvallei ter hoogte van het voormalige mijngebied en zorgen tevens voor bescherming van overstroming of vertraging van het overstromen van de dorpen bij accidentele wateroverlast. De dijken moeten daarom worden bewaard.

93

Maatregelen en acties

Suggesties naar de hogere overheden

De gemeente staat achter de selectie van de provincie Limburg om de gebieden die in het provinciaal ruimtelijk structuurplan Limburg worden aangeduid als grote aaneengesloten gebieden van ten minste provinciaal belang aan te duiden als ‘te herbevestigen landbouwgebieden volgens het gewestplan’. De gemeente wil aan het Vlaams Gewest vragen om bij de herbevestiging van deze gebieden de verlaten grindgroeven in de ontginningsgebieden uit te sluiten uit deze ‘te herbevestigen landbouwgebieden’.

De gemeente suggereert aan het Vlaamse Gewest om de verlaten grindgroeven in de ontginningsgebieden in de Maasvallei niet op te vullen ten einde de spontane natuurontwikkeling te kunnen behouden en versterken.

R I C H T G E V E N D

DEEL 4:

1.

SPECIFIEKE BELEIDSTHEMA’S

WONINGBOUWPROGRAMMATIE

Kaart 38: Woningbouwprogrammatie De woningbouwprogrammatie geeft een overzicht van de te ontwikkelen gebieden voor woningbouw voor de planperiode 2003-2013 waarbij rekening wordt gehouden met twee perioden.

De eerste periode beslaat de planfase 2003-2007 en de tweede periode beslaat de planfase 2008-2013.

Per gebied wordt er aangegeven hoeveel ha er ontwikkeld worden, welke bestemming deze zone op het moment heeft, wat de gewenste dichtheid is en het totaal aantal te realiseren wooneenheden.

Omwille van de selectie van Maasmechelen als kleinstedelijk gebied wordt er een onderscheid gemaakt tussen de woningbouwprogrammatie in het kleinstedelijk gebied en in het buitengebied.

1.1.

Kleinstedelijk gebied

Bij de uitwerking van de woningbouwprogrammatie voor het kleinstedelijk gebied wordt rekening gehouden met de acties zoals opgenomen in de nota omtrent de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen.

Indien de prioritair te ontwikkelen gebieden worden ontwikkeld aan de vooropgestelde dichtheden worden voldoende wooneenheden ontwikkeld om te voldoen aan de taakstelling die wordt opgelegd vanuit het provinciaal ruimtelijk structuurplan.

Deze taakstelling moet worden ingevuld op korte termijn (in principe binnen de periode 1992-2007). De voorgestelde dichtheid houdt rekening met de principes die in voorliggend gemeentelijk ruimtelijk structuurplan worden uiteengezet.

De tabel “te reserveren gebieden” geeft een overzicht van de overige binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied vallen. Het betreffen reservegebieden die de gemeente wil behouden voor de invulling van woonbehoefte op middellange en lange termijn (na het beëindigen van de vooropgestelde planperiode uit het RSV in 2007).

De tabel “te herbestemmen gebieden” geeft aan welke gebieden een bestemming voor woonuitbreiding hebben die worden herbestemd en gebieden die tot op heden geen woonbestemming hebben en die mogelijks in de toekomst (deels) met wonen worden ingevuld.

1.1.1.

Prioritair te ontwikkelen gebieden (KT)

Uit de confrontatie van taakstelling en aanbod blijkt een aanbod van 589 percelen die zonder beleidsbeslissing op de markt kunnen komen in de resterende tijdspanne 2003-2007 van de planperiode uit het RSV. Om de (resterende) taakstelling van 1.517 wooneenheden te realiseren, moeten naast de realisatie van de percelen langs uitgeruste weg, nog 928 wooneenheden in binnengebieden gerealiseerd worden. Deze gebieden worden hierna opgesomd als prioritair te ontwikkelen gebieden of te ontwikkelen gebieden op korte termijn (KT).

94

D E E L

R I C H T G E V E N D

D E E L

Tabel 10: Overzicht prioritair te ontwikkelen gebieden in het kleinstedelijk gebied (KT)

VOLGNR. OP KAART

OPP. (HA)

DICHTHEID

3a

6,71 ha

20

134 w.e. BPA Mottekamp (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

4

2,50 ha

15

37 w.e. BPA Oude Baan (WG)

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

9

2,21 ha

9

20 w.e. BPA Boseind (WG)

Te verdichten kleinstedelijk centrum Mechelen-aan-deMaas

10

1,08 ha

25

27 w.e. BPA Oud Mechelen (WG)

Te verdichten stedelijk centrum Mechelen-aan-deMaas

11

2,16 ha

46

101 w.e. BPA Oud Mechelen (WG)

Te verdichten kleinstedelijk centrum Mechelen-aan-deMaas

15

1,10 ha

75

83 w.e.

woongebied

Stedelijk boulevard

18

6,70 ha

25

168 w.e.

BPA Oude Baan (WG) BPA Thomasbos (WG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

20 25

2,41 ha 25 1,00 ha 25

AANTAL W.E.

BESTEMMING VOLGENS GEWESTPLAN/BPA

60 w.e. BPA Het Loo (WG) deels 25 w.e. woonuitbreidingsgebied

KMO-zone

WOONMILIEU VOLGENS GRS

Te verdichten kleinstedelijk Te verdichten kleinstedelijk woongebied woongebied

BPA Pauwengraaf

Te verdichten kleinstedelijk centrum Eisden-Tuinwijk

nabestemming ‘wonen aan het water’ in BPA Pauwengraaf

Te verdichten kleinstedelijk centrum Eidsden-Tuinwijk

95 w.e.

zone voor dagrecreatie

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

25

40 w.e.

woongebied

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

0,78

25

19 w.e.

woongebied

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

2,94 ha

25

74 w.e.

agrarisch gebied

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

28

1,75 ha

35

60 w.e.

29

8,00 ha

35

280 w.e.

30

6,30 ha

15

31

1,64 ha

32 33

Het gebied met volgnr. 33 kan pas ontwikkeld worden als de gemeente kan aantonen dat zij de gebieden met volgnr. 31 en 32 niet op korte termijn kan ontwikkelen.

34

0,71ha

20

15 w.e.

BPA Thomasbos-woongebied

1.1.2.

De totale oppervlakte van de prioritair te ontwikkelen binnengebieden in het kleinstedelijk gebied bedraagt 41,93 ha.

Aan een dichtheid van 25 wooneenheden per hectare impliceert dit een ontwikkeling van minimum 1.048 wooneenheden.

De optelsom van het aantal wooneenheden levert 1.164 wooneenheden. De gemiddelde dichtheid van 25 wooneenheden per hectare wordt bijgevolg bereikt.

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

Te reserveren gebieden (MLT/LT)

Hierna worden de gebieden opgesomd die binnen de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied vallen maar niet worden aangeduid als prioritair te ontwikkelen gebieden.

Deze gebieden worden gereserveerd voor een planperiode op middellange (MLT) of lange termijn (LT).

95

R I C H T G E V E N D

D E E L

Tabel 11: Overzicht van de te reserveren gebieden voor wonen (LT)

VOLGNR. OP KAART

OPP. (HA)

DICHTHEID

1

0,73 ha

15

11 w.e. BPA Proosterbos (WUG)

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

2

0,58 ha

15

9 w.e. BPA Proosterbos (WUG)

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

3b

8,41 ha

20

168 w.e. BPA Mottekamp (WUG)

5

2,16 ha

15

31 w.e. BPA Proosterbos (WUG)

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

6

2,62 ha

25

65 w.e. BPA Oude Baan (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

7

1,16 ha

25

29 w.e. BPA Boseind (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

8

1,33 ha

25

33 w.e. BPA Boseind (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

12

0,96 ha

25

23 w.e. BPA Oud Mechelen (WG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

13

0,90 ha

25

22 w.e.

BPA Oud Mechelen (WG)

Te verdichten kleinstedelijk centrum M-a-M

14

0,60 ha

25

16 w.e.

BPA Boseind (WG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

16

2,61 ha

25

65 w.e.

BPA Boseind (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

17

3,91 ha

25

98 w.e.

BPA Boseind (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

19

0,81 ha

25

20 w.e.

woongebied

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

23

20

24

21/22 23/24

AANTAL W.E.

BESTEMMING VOLGENS GEWESTPLAN/BPA

WOONMILIEU VOLGENS GRS

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

0,80 ha 25 20 w.e. Woongebied BPA Pauwengraaf Te verdichten kleinstedelijk BPA Het Loo (WG) – deels Te verdichten kleinstedelijk 25 60 w.e.

2,41 ha

woongebied KMO-zone woongebied 0,50 ha 25 13 w.e. BPA Pauwengraaf (WG) Te verdichten kleinstedelijk

woongebied BPA Het Loo (WG) – deels Te verdichten kleinstedelijk 133 w.e.

De5,31 ha binnengebieden25 liggen op vandaag in het traject van de lightrail en zullen vermoedelijk niet meer ontwikkeld kunnen worden.

KMO-zone woongebied

26

2,41 ha

25

60 w.e.

BPA Pauwengraaf (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

27

4,73 ha

35

165 w.e.

BPA Pauwengraaf (WUG)

Te verdichten kleinstedelijk centrum Eisden-Tuiwijk

10 w.e.

BPA Thomasbos (WG)

Kleinstedelijk woongebied met residentieel karakter

Woongebied

Te verdichten kleinstedelijk woongebied

34

0,71

15

35 *

-

-

-

* Het betreft de reconversie van de TKB-site. De activiteiten van het VDAB-kantoor wordt in de stedelijke centra Mechelen-aande-Maas of Eisden-Tuinwijk ondergebracht en de site wordt op lange termijn omgevormd tot een woonproject. De site wordt tegenover de te ontwikkelen halteplaats voor de regionale lightrailverbinding gesitueerd.

1.1.3.

Te herbestemmen gebieden voor wonen in het stedelijk gebied

Onderstaande tabel geeft aan welke gebieden een bestemming voor woonuitbreiding hebben die worden herbestemd en

96

R I C H T G E V E N D D E E L bedrijventerrein niet geschikt geacht in relatie tot de draagkracht van de omgeving. De resterende delen van het bedrijventerrein worden op lange termijn herbestemd tot wonen. gebieden die tot op heden geen woonbestemming hebben en die De oude voetbalterreinen van Patro Eisden worden herbestemd tot woongebied. Deze mogelijks in de toekomst (deels) met wonen worden ingevuld. actie zal ondernomen worden door de provincie Limburg in het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Het gebied is te excentrisch gelegen ten opzichte van het globale kleinstedelijk gebied om opnieuw ingevuld te worden met woonondersteunende functies. Hiervoor zijn andere locaties beter geschikt. Het gebied Tabel 12: Te herbestemmen gebieden wordt omringd door de tuinwijk van Eisden aan zuidelijke zijde en een recentere verkaveling in het noorden. Om de aanwezige bouwtypologie te respecteren wordt het VOLGNR. OP gebied ingevuld met (een mix van) open of halfopen bebouwing OMSCHRIJVING 30 KAART Volgende randvoorwaarden dienen gerespecteerd te worden:

20/21

/22 33

36

30 37

Delen van deze zone zijn opgenomen in BPA Het Loo waarin de oppervlakte van de zone - De afwerking van het plein rond de Sint-Barbarakerk is een strategisch element voor ambachtelijke bedrijvigheid volgens gewestplan, die midden in woongebied is binnen het binnengebied. gelegen met een beperkte buffering naar de woningen toe, wordt ingekrompen door - Er wordt rekening gehouden bij de projectontwikkeling met het landschappelijk herbestemming tot woonzone. Een deel van het terrein wordt ingenomen door de waardevol karakter van de tuinwijk. Het project respecteert dit kader en bouwt er leegstaande vervallen loods van een voormalige zinkbedrijf. Het is een sterk vervuilde op voort. site. De ontsluiting verloopt langs de Reinboomstraat, die de functie van woonstraat - Het gebied wordt gebruikt voor randstedelijk wonen. Naar het plein toe kan heeft. Door de ligging temidden van woongebied wordt een verdere ontwikkeling van het stedelijk wonen. bedrijventerrein niet geschikt geacht in relatie tot de draagkracht van de omgeving. De Om een noordelijke poort tot het kleinstedelijk gebied te kunnen creëren en om de grens resterende delen van het bedrijventerrein worden op lange termijn herbestemd tot wonen. tussen Eisden-Dorp en het buitengebied duidelijk af te lijnen wordt het landbouwgebied Het resterende deelgebied 20 van het bedrijventerrein wordt op korte termijn herbestemd tot wonen, De oude voetbalterreinen van Patro Eisden worden herbestemd tot woongebied. Deze tussen de N78-Eisdenweg-Schabbertenstraat ingenomen. deeltje 21 en 22 als dienstenzone (brandweer, politie,...) actie zal ondernomen worden door de provincie Limburg in het kader van de afbakening Het bestaande lokale bedrijventerrein Grote Molen wordt aangeduid als zone voor van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen. Het gebied is te excentrisch gelegen ten stedelijke functies waarbij in eerste instantie wordt gedacht aan toeristisch-recreatieve opzichte van het globale kleinstedelijk gebied om opnieuw ingevuld te worden met functies woonondersteunende functies. Hiervoor zijn andere locaties beter geschikt. Het gebied wordt omringd door de tuinwijk van Eisden aan zuidelijke zijde en een recentere Het woonuitbreidingsgebied ‘Heirstraat-Trappenstraat-Neerveldstraat-Dijkstraat’ dat verkaveling in het noorden. Om de aanwezige bouwtypologie te respecteren wordt het gelegen is langs de ontsluitingsweg wordt ingevuld als openbaar park om de gebied ingevuld met (een mix van) open of halfopen bebouwing centrumfunctie van Mechelen-aan-de-Maas te ondersteunen. In het gebied kunnen Volgende randvoorwaarden dienen gerespecteerd te worden: sportfuncties ingericht worden die complementair zijn aan de onderwijscampus van het H. Hart College aan de Rijksweg en de Technische School (TIM) aan de Looheuvelstraat.

- De afwerking van het plein rond de Sint-Barbarakerk is een strategisch element Het gebied is minder interessant voor woonontwikkeling omwille van de nabijheid van de binnen het binnengebied. ontsluitingsweg en de problemen met de waterhuishouding (waterziek gebied).

- Er wordt rekening gehouden bij de projectontwikkeling met het landschappelijk waardevol karakter van de tuinwijk. Het project respecteert dit kader en bouwt er op voort.

- Het gebied wordt gebruikt voor randstedelijk wonen. Naar het plein toe kan stedelijk wonen.

FASERING

KT

LT

KT

KT/MLT

LT

KT KT

33

Om een noordelijke poort tot het kleinstedelijk gebied te kunnen creëren en om de grens tussen Eisden-Dorp en het buitengebied duidelijk af te lijnen wordt het landbouwgebied tussen de N78-Eisdenweg-Schabbertenstraat ingenomen.

36

Het bestaande lokale bedrijventerrein Grote Molen wordt aangeduid als zone voor stedelijke functies waarbij in eerste instantie wordt gedacht aan toeristisch-recreatieve functies

LT

37

Het woonuitbreidingsgebied ‘Heirstraat-Trappenstraat-Neerveldstraat-Dijkstraat’ dat gelegen is langs de ontsluitingsweg wordt ingevuld als openbaar park om de centrumfunctie van Mechelen-aan-de-Maas te ondersteunen. In het gebied kunnen sportfuncties ingericht worden die complementair zijn aan de onderwijscampus van het H. Hart College aan de Rijksweg en de Technische School (TIM) aan de Looheuvelstraat.

Het gebied is minder interessant voor woonontwikkeling omwille van de nabijheid van de ontsluitingsweg en de problemen met de waterhuishouding (waterziek gebied).

KT

KT/MLT

De zone voor openbaar nut (volgnr. 39 op kaart) blijft behouden en wordt niet gereserveerd als zone voor wonen op lange termijn.

De zone wordt beschouwd als reservegebied voor de inplanting van gemeenschapsvoorzieningen.

97

R I C H T G E V E N D

1.2.

Buitengebied

Het ontwikkelingsplan Vucht concipieert de aanleg van een basisinfrastructuur in de beide binnengebieden van het kwadrant gevormd door de Brugstraat-Dorpsstraat-Gratumstraat-Heirstraat om een spontane inbreiding te orchestreren. Deze inbreiding betekent een uitbreiding van het woningbestand in de kern met minimaal 13 nieuwe wooneenheden.

In het buitengebied dienen volgens prognoses 669 bijkomende wooneenheden ontwikkeld te worden in de planperiode 20032013. Hiervan zijn 553 wooneenheden nodig in de planperiode 2003-2007, de overige 116 dienen gebouwd te worden in de periode 2008-2013. Er is een aanbod van 208 wooneenheden die zonder beleidsbeslissingen op de markt kunnen komen in de periode 2003-2007. Dit maakt een tekort van 345 wooneenheden die binnen de planperiode van het RSV (tot 2007) in binnengebieden of woonuitbreidingsgebieden dienen gerealiseerd te worden. Om de natuurlijke aangroei in het buitengebied op te vangen in periode 2008-2013 is in principe de gemiddelde realisatiegraad voor onbebouwde percelen langs uitgeruste weg ruim voldoende om tegemoet te komen aan de vraag.

- wooninbreiding: ‘Kannegatstraat-Genackerstraat-Op de Kampstraat’ te Boorsem (volgnr. 43) OPPERVLAKTE: 2,00 BESTEMMING: Woongebied met landelijk karakter DICHTHEID: min. 15 AANTAL WONINGEN: 30 Het gebied is het enige binnengebied binnen Boorsem-Kotem dat niet binnen de risicozone voor overstroming wordt gesitueerd en waarvan de aansnijding niet wordt gehypothekeerd door tuinstroken of moeilijke ontsluiting. Het gebied bestaat volledig uit onbebouwde percelen (vnl. boomgaarden) en kan, gebruik makend van de bestaande veldwegen, ontsloten worden langs de Kannegatstraat en de Op de Kampstraat.

Er wordt getracht om de woningbehoefte zoveel mogelijk gespreid over de kernen op te vangen. Binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden die binnen de risicozone voor overstroming vallen worden niet aangesneden. BPA’s die sociale woningbouw in Opgrimbie opleggen, worden opgeheven.

De opheffing van BPA’s en de herbestemming van binnengebieden dient gekoppeld te worden aan de ontwikkeling van woonuitbreidingsgebieden. Dit betekent dat deze acties in één RUP worden uitgevoerd.

- Wooninbreiding ‘Grotestraat-Bampstraat’ (volgnr. 45) OPPERVLAKTE: 0,80 BESTEMMING: Woongebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 12

Een aantal woonuitbreidingsgebieden blijven gereserveerd voor woonontwikkeling op langere termijn (na de planperiode).

De behoefte om deze te ontwikkelen kan momenteel niet aangetoond worden. De ontwikkeling kan maar na actualisatie van de woonbehoeftenstudie – rekening houdend met het dan geldende beleidskader in de hogere structuurplannen – en mits daarin de behoefte voor bijkomende woonontwikkeling wordt aangetoond.

De waterhuishoudingsproblematiek is een aandachtspunt waarmee rekening dient gehouden te worden bij de effectieve ontwikkeling van de inbreidingszone.

- Wooninbreiding ‘Hegstraat-Grotstraat-Grotestraat’ te Kotem (volgnr. 46) OPPERVLAKTE: 1,40 BESTEMMING: Woongebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 12

Volgende projecten komen in aanmerking voor het opvangen van de woonbehoefte binnen de planperiode:

1.2.1.

D E E L

De inbreiding van het gebied behelst kernversterking van Kotem.

Te ontwikkelen gebieden (ruimte voor 345 woningen)

- BPA‘Uikhoven’ (volgnr. 47) OPPERVLAKTE: BESTEMMING: Woongebied (BPA gedeeltelijk goedgekeurd bij ministerieel besluit) DICHTHEID: AANTAL WONINGEN: 40

1.2.1.1. Binnengebieden gelegen in woongebied of gelegen in BPA (ruimte voor 181 woningen) - inbreiding: “BPA Kerkveld – Meeswijk” (volgnr. 40) OPPERVLAKTE: BESTEMMING: Woongebied BPA Kerkeveld DICHTHEID: AANTAL WONINGEN: ca. 60 woningen in fase 1 (binnen de planperiode), ca; 20 woningen in fase 2

De uitwerking van het BPA behelst kernversterking d.m.v. gesloten bebouwing ter hoogte van de aansluiting met de kerk.

1.2.1.2. Woonuitbreidingsgebieden (121 woningen) - inbreiding Opgrimbie: ‘Schoolstraat-Weg naar ZutendaalHoekstraat-Daalbroekstraat’ (nr. 51) OPPERVLAKTE: 1,6 ha BESTEMMING: woonuitbreidingsgebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 24

Het gebied maakt deel uit van een sociaal woningbouwproject van de Kleine Landeigendom waarvan een deel (zuid-oost) reeds gerealiseerd is.

De sociale woningbouwmaatschappij heeft momenteel een stedenbouwkundig inrichtingsconcept uitgewerkt voor het verder uitbouwen van de bestaande sociale woonwijk. Het betreft een concept gebaseerd op voornamelijk halfopen woningen en groepswoningbouw in een groene omgeving met een sterke formele aansluiting op het bestaande kerkplein van Meeswijk.

Er wordt in deze woningbouwprogrammatie van uit gegaan dat het project gefaseerd zal uitgevoerd worden. Fase 1 gebeurt nog binnen de planperiode.

Dit woonuitbreidingsgebied is gemakkelijk te verkavelen: het bestaat quasi volledig uit landbouwpercelen en grenst aan de Hoekstraat waarlangs een ontsluiting mogelijk is.

- inbreiding Opgrimbie: ‘Schoolstraat-DaalbroekstraatHeirstraat-Kloosterstraat’ (volgnr. 52) OPPERVLAKTE: 1,6 ha BESTEMMING: woonuitbreidingsgebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 24

- wooninbreiding kwadrant Brugstraat-DorpsstraatGratumstraat-Heirstraat’ te Vucht (volgnr.42b) OPPERVLAKTE: BESTEMMING: Woongebied DICHTHEID: AANTAL WONINGEN: 85

Dit binnengebied bestaat volledig uit onbebouwde ingesloten percelen en ontsluiting is perfect mogelijk door verbreding en uitrusting van de bestaande veldweg tussen de Daalbroekstraat

98

R I C H T G E V E N D en de Kloosterstraat.

gemeente Maasmechelen wenst geen bijkomende ontwikkelingen voor sociale woningbouw in Opgrimbie omdat het aanbod reeds hoog is.

- inbreiding Opgrimbie: ‘Schoolstraat-BroekstraatHeirstraat-Kloosterstraat’ (volgnr. 54) OPPERVLAKTE: 2 ha BESTEMMING: woonuitbreidingsgebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 30

- Binnengebied “Werfstraat-Kleine Werfstraat-KievitstraatDaalbroekstraat’ (volgnr. 50) OPPERVLAKTE: 4,5 ha BESTEMMING: BPA Opgrimbie III (type artikel 17) DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 68

Dit binnengebied bestaat volledig uit onbebouwde ingesloten percelen en ontsluiting is perfect mogelijk door verbreding en uitrusting van de bestaande veldweg tussen de Daalbroekstraat en de Kloosterstraat.

Het BPA legt een invulling met sociale woningbouw op. De gemeente Maasmechelen wenst geen bijkomende ontwikkelingen voor sociale woningbouw in Opgrimbie omdat het aanbod reeds hoog is.

- inbreiding Opgrimbie: ‘Oude Baan-Weg naar ZutendaalKiezelstraat-Rootstraat’ (volgnr. 48 - gedeeltelijk) OPPERVLAKTE: 2,3 ha (deels te ontwikkelen) BESTEMMING: woonuitbreidingsgebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: circa 22

1.2.3.

Te reserveren woonuitbreidingsgebieden in het buitengebied

De woonuitbreidingsgebieden in Opgrimbie en de (restanten van) woonuitbreidingsgebieden in de andere kernen van het buitengebied worden gereserveerd voor een latere periode voor het opvangen van eventuele toekomstige woonbehoeften in functie van de natuurlijke aangroei van de kernen.

Het betreft een binnengebied omgeven door woningen met diepe tuinen. Ontsluitings is mogelijk via een aantal resterende onbebouwde percelen langs de Rootstraat. Dit binnengebied wordt doorsneden door de Molenbeek. Ontwikkeling van het noordelijke deel is mogelijk mits rekening wordt gehouden met de waterhuishoudingsproblematiek bij de effectieve ontwikkeling van de inbreidingszone. Slechts een gedeelte komt (noordelijk deel) komt in aanmerking voor ontwikkeling.

1.3.

Doelgroepenbeleid

1.3.1.

Sociale huisvesting

Omdat de gemeente streeft naar een evenwichtige samenstelling van de bevolking wenst ze binnen de planperiode van het structuurplan geen bijkomende sociale huisvesting te voorzien.

Daartegenover wenst de gemeente het engagement aan te gaan om de bestaande sociale woningen kwalitatief op peil te houden en in overleg met de huisvestingsmaatschappijen te werken aan een duidelijk uitgewerkt renovatiebeleid.

- inbreiding Opgrimbie: ‘Heirstraat-Pelsstraat’ (volgnr. 55 - gedeeltelijk) OPPERVLAKTE: 2,9 ha (waarvan deel te ontwikkelen) BESTEMMING: woonuitbreidingsgebied DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: circa 22

1.3.2.

Huisvesting voor senioren

De gemeente zal bij de uitwerking van haar huisvestingsbeleid voldoende ruimte voorzien voor wooneenheden die uitgerust zijn voor senioren (lift, …), die gelegen zijn op goed ontsloten plaatsen door het openbaar vervoer en die aansluitend gesitueerd worden bij woonondersteunende voorzieningen.

Dit woonuitbreidingsgebied ligt pal achter de kerk van Opgrimbie, tussen de Oude Baan en het te ontwikkelen landschapspark langs de Wiemerbeek. Bij dit woonuitbreidingsgebied dient de kanttekening gemaakt te worden dat het gebied wordt vermeld op de NOG-kaart; op de ROG-kaart komt het gebied echter niet voor en het is bijgevolg ook niet in een risicozones voor overstromingen gelegen. Desalniettemin dient de waterhuishouding een belangrijk aandachtspunt te zijn waarmee rekening moet worden gehouden bij effectieve ontwikkeling van het gebied. Bovendien ligt dit gebied op de overgang tussen het centrum (de kerk) en het voorzien park langs de Wiemerbeek. In dit gebied moet een kwalitatieve overgang gerealiseerd tussen de kernbebouwing en het park. Slechts een deel van het gebied komt daarom effectief voor bebouwing in aanmerking.

De gemeente zal er bij de uitwerking van haar huisvestingsbeleid rekening mee houden dat een toenemende vraag zal ontstaan naar serviceflats en rusthuisbedden.

Specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden door de invulling met kleinschalige projecten in de woonkernen en/of grotere projecten in het stedelijk gebied.

1.2.1.3. Uitbreiding woonaanbod door verdichting (appartementsbouw, meergezinswoningen, wonen voor ouderen, …) (+/- 50 wooneenheden) Er wordt verondersteld dat een 50-tal wooneenheden gecreëerd zullen worden in het woongebied door verdichting onder de vorm van appartementen, meergezinswoingen, wonen voor ouderen, … in de centrumgebieden van de woonkernen in het buitengebied en op selectieve plaatsen langs de Heirstraat.

2.

2.1.

ZONEVREEMDE CONSTRUCTIES Zonevreemde woningen

Zonevreemde woningen zijn woningen die niet binnen de geëigende bestemmingszone gelegen zijn. Aangezien deze woningen aanleiding kunnen geven tot een ongecontroleerde versnippering van de open ruimte wordt een aangepast beleid voorgesteld, waarbij de visie van de Vlaamse regering het uitgangspunt vormt. De algemene uitgangspunten (wederopbouw na ramp, ver- en herbouwen, …) m.b.t. zonevreemde woningen wordt hierna opgelijst alsook de mogelijke functiewijzigingen.

1.2.2. Op te heffen BPA’s (herbestemming tot reservezone) - Binnengebied “Bredeweg – Rootstraat – Weg naar Zutendaal – Heistraat” (volgnr. 49) OPPERVLAKTE: 6,6 ha BESTEMMING: BPA Opgrimbie II (type artikel 17) DICHTHEID: 15 AANTAL WONINGEN: 99

De gemeente pakt de problematiek verder op een gebiedsgerichte wijze aan. Het afwegingskader wordt bepaald door de gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente die berust op het hoofdconcept voor Maasmechelen: drie deelruimten. Dat betekent dat wordt ingespeeld op de rol van de verschillende

Het BPA legt een invulling met sociale woningbouw op. De 38 Onder ruimtelijk kwetsbare gebieden worden de bestaande groengebieden natuur-, park- en bosgebieden volgens het gewestplan, de op het gewestplan afgebakende valleigebieden en de VEN- en habitatrichtlijngebieden verstaan.

D E E L

99

R I C H T G E V E N D

D E E L

deelruimten van de gemeente maar ook op specifieke situaties binnen de deelruimten.

gebouwen gelegen zijn in agrarisch gebied).

Om de functiewijziging te kunnen bewerkstellingen dient aan volgende voorwaarden te worden voldaan:

2.1.1.

Algemene uitgangspunten

• • •

2.1.1.1. Heropbouw na ramp Heropbouw na ramp is mogelijk onder volgende voorwaarden: • • • • •

• •

het gebouw is niet gelegen in kwetsbaar gebied (groengebied, natuurgebied, bosgebied, valleigebied,…); max. 1.000m³ bij heropbouw van een woning die voorheen groter was, max. 850 m³ en max. 100% uitbreiding indien voor kleinere woning tegelijk een uitbreiding wordt gevraagd; karakter en verschijningsvorm van het gebouw blijven behouden/worden hersteld; voor de ramp was gebouw vergund (of geacht vergund te zijn) en niet leegstaand; de goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

• •

2.1.2.2. Mogelijkheden in andere zonevreemde gebouwen/ gebouwcomplexen (niet gebruikt of bedoeld voor landbouw) Volgende functiewijzigingen worden toegelaten:

2.1.1.2. Verbouwen/herbouwen Het verbouwen of herbouwen van zonevreemde woningen kan onder volgende voorwaarden:

•

• • • •

oorspronkelijk gebouw is niet verkrot; oorspronkelijk gebouw is hoofdzakelijk vergund; activiteit heeft nodige milieuvergunningen; herbouwen, uitbreiden, aanpassingswerken: niet in recreatiegebied en niet in kwetsbaar gebied (groengebied, natuurgebied, bosgebied, valleigebied,…). Enkel verbouwen binnen bestaand volume kan in deze gebieden. (‘aanpassingswerken’).

Bij verbouwen of herbouwen van zonevreemde woningen zijn volgende mogelijkheden toegelaten: • • •

• • •

•

•

•

• • •

Functiewijzigingen

• •

2.1.2.1. Mogelijkheden in leegkomende landbouwbedrijfsgebouwen Volgende functiewijzigingen worden toegelaten:

• •

nieuwe functie die behoort tot de categorie ‘handel, horeca, kantoorfunctie of diensten’. Voorzover er in de omgeving nog gebouwen met deze vergunde functie voorkomen en voorzover min. 50% van de bedrijven in dat industriegebied al een vergunde hoofdfunctie ‘handel, horeca, kantoorfunctie of diensten’ hebben. inrichting voor luidruchtige binnenrecreatie (bv. karting, fuifzaal, schietstand)

Om de functiewijziging te kunnen bewerkstellingen dient aan volgende voorwaarden te worden voldaan:

In de zonevreemde woningen kunnen functiewijzigingen toegestaan worden, eventueel te combineren met de hierboven beschreven uitbreidingsmogelijkheden. De mogelijke initiatieven worden hierna opgesomd.

• •

max. 1 ééngezinswoning per gebouwcomplex, voorzover gebouw/gebouwcomplex deel uit maakt van een gebouwengroep en in de ruimere omgeving nog gebouwen voorkomen met vergunde functie wonen.

Om de functiewijziging te kunnen bewerkstellingen dient aan volgende voorwaarden te worden voldaan: - bestaand, vergund; - niet verkrot; - niet gelegen in recreatiegebied of ruimtelijk kwetsbaar

gebied (wel in parkgebied) of overstromingsgebied; - gelegen langs uitgeruste weg; - goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

2.1.2.3. Bijkomende mogelijkheden in zonevreemde gebouwen/ gebouwcomplexen in industriegebied (in ruime zin) Volgende functiewijzigingen worden toegelaten:

verbouwen binnen het bestaand volume; herbouwen op dezelfde plaats, binnen het bestaand volume (op 3/4de van de bestaande oppervlakte); herbouwen op gewijzigde plaats binnen het bestaand volume voorzover gebouw getroffen door rooilijn, of zich in achteruitbouwzone bevindt of de verplaatsing ingegeven is vanuit goede plaatselijke ordening (cfr omgeving); uitbreiden van bedrijven als uitbreiding noodzakelijk is omwille van andere regelgeving (milieu, voedselveiligheid, sociale inspectie, …); aanpassingswerken aan bedrijven zonder dat niet-overdekt volume wordt uitgebreid; uitbreiden van een bestaande woning tot max. 1.000 m³/ max. 100%.

2.1.2.

bestaand, vergund (eventueel leegstaand) landbouwbedrijf; niet verkrot; niet gelegen in recreatiegebied of ruimtelijk kwetsbaar gebied (wel in parkgebied) of overstromingsgebied; gelegen langs uitgeruste weg; woonfunctie te organiseren in bedrijfswoning en de bijgebouwen die er fysisch één geheel mee vormen; bedrijfsgebouwen mogen niet afgesplitst worden van woning, en enkel te gebruiken als woningbijgebouwen of accommodatie voor tijdelijke verblijfsgelegenheid; goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

bestaand, vergund; niet verkrot; niet gelegen in recreatiegebied of ruimtelijk kwetsbaar gebied (wel in parkgebied) of overstromingsgebied; gelegen langs uitgeruste weg; goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

2.1.2.4. Bijkomende mogelijkheden in zonevreemde woningen Volgende bijkomend functiewijzigingen worden toegelaten: •

woonfunctie (met uitsluiting van meergezinswoningen); wonen gecombineerd met tijdelijke verblijfsgelegenheden (max. 4 kamers en/of accommodaties) met uitsluiting van elke vorm van restaurant of café; opslag van allerhande materialen of materieel (op voorwaarde dat gebouwen in agrarisch gebied gelegen zijn en deel uitmaken van een gebouwengroep); paardenhouderij, manège, dierenasiel, dierenpension, dierenartsenpraktijk, tuinaanlegbedrijf, kinderboerderij, of een instelling waar hulpbehoevenden al dan niet tijdelijk verblijven en landbouwactiviteiten of aan de landbouw verwante activiteiten uitoefenen (op voorwaarde dat

•

gedeeltelijke wijziging van het gebruik van een woning en woningbijgebouwen die er een fysisch geheel mee vormen, in een complementaire kantoor- of dienstenfunctie (bv. vrij beroep, kapsalon,…). De complementaire functie is max. 100 m² en de woonfunctie beslaat een grotere oppervlakte dan de complementaire functie; gedeeltelijke wijziging van het gebruik van een woning (incl. woningbijgebouwen) voor logiesverstrekkend bedrijf (max. 4 kamers en/of accommodaties) met uitsluiting van elke vorm van restaurant of café (eerst advies van Toerisme Vlaanderen nodig).

Om de functiewijziging te kunnen bewerkstellingen dient aan

100

R I C H T G E V E N D

D E E L

volgende voorwaarden te worden voldaan:

gewestplan de bestemming als woonpark heeft.

• • •

Ten zuiden van de Broekstraat in Opgrimbie worden 2 woningen in natuurgebied gesitueerd. Het betreft een verkaveling die echter vervallen is. Deze woningen grenzen tevens aan de openruimteverbinding die op provinciaal niveau wordt geselecteerd tussen Maasmechelen en Lanaken.

• •

bestaand, vergund; niet verkrot; niet gelegen in recreatiegebied of ruimtelijk kwetsbaar gebied (wel in parkgebied) of overstromingsgebied; gelegen langs uitgeruste weg (behalve voor complementaire kantoor- of diensten functies aan het wonen); goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

2.1.3.

In het agrarisch gebied dat wordt aangeduid voor de realisatie van het regionale bedrijventerrein Nieuwe Bunders worden een 4-tal zonevreemde woningen gesitueerd.

Gebiedsgerichte benadering voor het Kempisch Plateau

Op het bestaande regionale bedrijventerrein Oude Bunders worden 10 woningen gesitueerd. Tussen de woningen langs Schippersstraat en het regionaal bedrijventerrein Oude Bunders werd op het gewestplan een zone als buffer aangeduid. De buffer werd tot op heden niet uitgevoerd. In deze zone, langs de kanaaldijk van de Zuid-Willemsvaart, zijn 2 woningen gelegen.

2.1.3.1. Beschrijving van de bestaande situatie In de bos- en heidegebieden van het Kempisch Plateau worden een 13-tal zonevreemde woningen gesitueerd. Deze woningen bevinden zich allen in natuurgebied volgens het gewestplan en komen veelal verspreid over het Kempisch Plateau voor.

2.1.3.2. Ontwikkelingsperspectief voor de zonevreemde woningen op het Kempisch Plateau Natuurgebied wordt volgens het decreet op de ruimtelijke ordening gerekend tot ruimtelijk kwetsbare gebieden38.

Bovendien wordt het overgrote deel van het Kempisch Plateau aangeduid als onderdeel van het VEN.

2.1.4.2. Ontwikkelingsperspectief voor de zonevreemde woningen in de centrale verstedelijkte band Voor de woningen die worden gesitueerd in de woonlinten als uitlopers van het Maasdorp Boorsem is een herbestemming naar woongebied niet te verantwoorden wegens de ligging aan de rand van de provinciale openruimteverbinding. Er zou evenwel een analoog ontwikkelingsperspectief kunnen geboden worden zonder tot herbestemming naar woongebied over te gaan. De Molen “Stormvogel” wordt aangeduid als markant gebouw en krijgt ruimere ontwikkelingsperspectieven om de erfgoedwaarde te kunnen behouden (zie: markante gebouwen).

Gezien in deze gebieden de nadruk ligt op natuurbehouden ontwikkeling kunnen aan deze woningen enkel instandhoudingswerken of interne verbouwingen worden uitgevoerd. Uitbreiding en herbouw (tenzij bij vernieling buiten de wil van de eigenaar om) kunnen niet worden toegestaan.

Enkel residentieel wonen is gewenst.

Voor de woningen die binnen de reservatiestrook van de Zuid-Willemsvaart zijn gelegen worden onderhouds- en instandhoudingswerken en beperkte mogelijkheden tot verbouwen, herbouwen en uitbreiden zoals in de ‘algemene uitgangspunten’ werd beschreven, toegelaten.

Over de woningen die binnen de perimeter van het Nationaal Park Hoge Kempen vallen doet het masterplan Nationaal Park Hoge Kempen de uitspraak dat deze woningen wanneer zij op de grondmarkt vrijkomen door de Vlaamse Overheid zouden moeten verworven worden in het kader van het wegwerken van storende functies ter versterking van de natuurlijke waarden van de bosen heidegebieden. De woningen zullen in geen geval onteigend worden.

De zonevreemde percelen langs de N78 dienen mee bekeken te worden in de afbakening van de kleinhandelszone voor verkeersaantrekkende zaken.

Voor de zonevreemde woningen ten zuiden van de Broekstraat blijft het ontwikkelingsperspectief beperkt tot onderhoudsen instandhoudingswerken en interne verbouwingen gezien de ligging van de woningen binnen ruimtelijk kwetsbaar gebied enerzijds en aan de rand van de provinciale openruimteverbinding anderzijds.

Het station van Eisden duidt de gemeente aan als markant gebouw waaraan specifieke ontwikkelingsperspectieven worden toegekend (zie: markante gebouwen) ten einde het verdwijnen van het gebouw te verhinderen.

2.1.4. Gebiedsgerichte benadering voor de centrale verstedelijkte band

Voor de woningen gelegen op het bedrijventerrein Oude Bunders is een herbestemming naar woongebied niet te verantwoorden.

In de eerste plaats dient omzichtig omgesprongen te worden met de schaarse ruimte voor bedrijvigheid door de nabijheid van structuurbepalende natuurlijke en openruimtegehelen.

Bovendien zou een herbestemming van deze woningen het intensifiëren van het bedrijventerrein kunnen bemoeilijken omwille van afstandsregels (VLAREM II). De woningen krijgen een uitdoofscenario opgelegd.

2.1.4.1. Beschrijving van de bestaande situatie Ten zuiden van de centrale verstedelijkte band komen een 35-tal zonevreemde woningen voor.

Sommige woningen bevinden zich ten zuiden van het bestaande regionale bedrijventerrein Oude Bunders in de uitlopers van de woonlinten van het maasdorp Boorsem die door de ZuidWillemsvaart worden afgesneden van de Maasvallei. Deze woonlinten liggen aan de rand van de openruimteverbinding tussen Maasmechelen en Lanaken die op provinciaal niveau wordt geselecteerd. Het betreft een 10-tal woningen. Langs kanaaldijk van de Zuid-Willemsvaart worden 2 zonevreemde woningen gesitueerd. Deze woningen zijn binnen de reservatiestrook van de Zuid-Willemsvaart gelegen.

Een gelijkaardig ontwikkelingsperspectief wordt toegekend aan de woningen die in de uitbreidingszone voor Nieuwe Bunders worden gesitueerd.

De Oude Hoef duidt de gemeente aan als markant gebouw waaraan specifieke ontwikkelingsperspectieven worden toegekend (zie:markante gebouwen) ten einde het verdwijnen van het gebouw te verhinderen.

Ten zuiden van de Windmolenweg worden 4 zonevreemde percelen aanpalend aan de N78 gesitueerd. Het betreft telkens een combinatie van handel en wonen.

2.1.5.

Net ten westen van de Oude Baan wordt de Oude Hoef gesitueerd. Het betreft een historische hoeve die net buiten de afbakeningslijn van het kleinstedelijk gebied valt. Het gebouw bevindt zich aan de overzijde van een woonlint dat op het

Gebiedsgerichte benadering voor de Maasvallei

2.1.5.1. Beschrijving van de bestaande situatie Het merendeel van de zonevreemde woningen in de gemeente is gelegen in de open ruimte van de Maasvallei. Het betreft ongeveer 60 woningen. De meeste van deze woningen worden

101

R I C H T G E V E N D gesitueerd binnen het agrarische gebied en komen gegroepeerd in kleine concentraties voor. Enkele woningen sluiten morfologisch aan bij de kernen van Meeswijk en Kotem. Andere komen voor onder de vorm van gehuchten zoals Mazenhoven, Geneuth en Hal. Langs de Zuid-Willemsvaart kunnen hier en daar kleine concentraties wordt gedetecteerd die in het verleden ruimtelijk bij Oud-Rekem (Lanaken) of Mechelen-aan-de-Maas hoorden maar door de aanleg van het kanaal werden afgesneden. De overige woningen komen verspreid voor in het open landbouwgebied van de Maasvallei.

Een beschrijving van de positionering van de zonevreemde bedrijven binnen de gemeente toont het volgende: - twee bedrijven worden gesitueerd langs het zuidelijke segment van de N78 met name een tuincentrum en een shoediscount; - twee bedrijven worden in woongebied gesitueerd en overstijgen de draagkracht van de omringende woongebieden door de aard van hun activiteiten. Het betreffen het slachthuis in Eisden-Dorp en een houthandel in Opgrimbie; - één bedrijf wordt in de Maasvallei gesitueerd in een woonlint dat uitwaaiert uit de kern van Uikhoven; - vier bedrijven worden langs het noordelijke segment van de N78 gesitueerd – ten noorden van het bebouwing van Eisden-Dorp.

2.1.5.2. Ontwikkelingsperspectief voor de zonevreemde woningen in de Maasvallei Het merendeel van de zonevreemde woningen in de Maasvallei wordt gesitueerd in agrarisch gebied. Deze bebouwing wordt niet aanzien een structurerend onderdeel van de bebouwde ruimte, maar eerder als een onderdeel van de open ruimte.

2.2.2.

Nevenfuncties zijn mogelijk voor zover deze samengaan met en ondergeschikt zijn aan de woonfunctie en het niveau en de schaal van de directe omgeving niet overstijgen.

Aansluitend bij het gehucht Mazenhoven vallen enkele woningen net buiten het landelijk woongebied. Zij worden in natuurgebied gesitueerd. Natuurgebied valt onder de ruimtelijk kwetsbare gebieden en hier dient het relatief beperkte ontwikkelingsperspectief gehandhaafd te worden. Hierbij zijn enkel onderhouds- en instandhoudingswerken inclusief interne verbouwingen toegestaan.

2.2.2.1. Noordelijke segment van de N78 De bedrijven langs het noordelijke segment van de N78 worden omgeven door belangrijke natuurlijke en agrarische gehelen.

De N78 doorkruist hier een provinciale droge natuurverbinding enerzijds en is anderzijds gelegen in een gebied dat door de provincie als grote aangesloten agrarische gebieden van provinciaal belang – dewelke de gemeente erkend als prioritaire gebied voor landbouw. Het beleid is hier bijgevolg hoofdzakelijk gericht op het bestendigen van de landbouwfunctie, het beperken van ontwikkelingen die het landbouwareaal verder versnipperen.

In ondergeschikte functie moet aandacht besteed worden aan de natuurverbindende eigenschappen van de omgeving.

De bedrijven liggen deels in landelijk woongebied langs de N78 en zijn door (gewenste) uitbreidingen in het achterliggende agrarische gebied zonevreemd.

Voor deze bedrijven geldt dat ze kunnen blijven bestaan gezien ze deels in landelijk woongebied en langs een secundaire weg gelegen zijn. Deze bedrijven kunnen beperkte uitbreidingsmogelijkheden krijgen om hun bedrijfsvoering te optimaliseren, mits deze uitbreiding geen schaalvergroting inhoudt en geen impact heeft op het functioneren van het landbouwareaal. Bij stopzetting van de bedrijvigheid kan zich geen nieuwe bedrijvigheid ontwikkelen.

Omwille van hun ligging in een natuurverbinding worden bestaande bosjes en perceelsrandbegroeiingen zoveel mogelijk gevrijwaard.

Het gehucht Hal wordt binnen de uiterwaarden van de Maas gesitueerd. De woningen zullen binnen het project ‘Levende Grensmaas’ worden verwijderd. Ook veerhuisje in Meeswijk dient binnen het project ‘Levende Grensmaas’ afgebroken te worden. Het veerhuisje (café Overzet) van Meeswijk wordt echter aangeduid als markant gebouw en krijgt een specifiek ontwikkelingsperspectief opgelegd (zie: markante gebouwen).

De woningen langs de Kupweg worden volgens het gewestplan gesitueerd in ontginningsgebied. Dit gebied wordt binnen het structuurplan aangeduid als te ontwikkelen gemeentelijk groengebied waar woningen op lange termijn niet op hun plaats zijn.

Het schooltje in de Dreef te Leut dat zal worden opgenomen binnen een groter scholencomplex en bijgevolg op termijn worden afgebroken.

Binnen de Maasvallei worden verschillende markante gebouwen gesitueerd die een specifiek ontwikkelingsperspectief opgelegd krijgen (zie: markante gebouwen).

2.2.2.2. Zuidelijke segment van de N78 Het zuidelijke segment van de N78 wordt binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan geselecteerd als kleinhandelszone type IV. De gemeente wenst hier verkeersaantrekkende zaken onder te brengen die een grote toonzaaloppervlakte nodig hebben en die goederen verhandelen die een weloverwogen aankoop vereisen (speciality-goederen zoals een tuincentrum of een garage met toonzaal). Handelszaken die goederen zoals kleding of schoenen verhandelen die het commercieel draagvlak van Eisden-Tuinwijk ondergraven of handelszaken zoals een supermarkt die de lokale voorzieningenkernen ondermijnen, zijn niet mogelijk.

Zonevreemde bedrijven

De problematiek van de zonevreemde bedrijven in de gemeente Maasmechelen is beperkt, enerzijds door het aantal bedrijven, anderzijds door de bestemmingen. De bedrijven zijn overwegend gelegen in woongebied of woongebied met landelijk karakter.

Hun situatie van zonevreemdheid komt voornamelijk uit het feit dat de bedrijven gedeeltelijk in agrarisch gebied gelegen zijn, of bij uitbreiding in agrarisch gebied zouden komen te liggen.

2.2.1.

Gebiedsgericht beleid voor zonevreemde bedrijven

Bestaande zonevreemde bedrijven kunnen blijven bestaan zolang de ruimtelijke draagkracht van het gebied niet wordt overschreden. Een maximale verweving van de zonevreemde bedrijven en hun omgeving dient te worden nagestreefd. Dit kan voor zover de hoofdstemming van het gebied waarin de zonevreemde activiteit gelegen is, niet wordt aangetast.

De zonevreemde bedrijven kunnen niet op elke locatie op dezelfde manier ontwikkelen. Bij het uitwerken van een beleid voor zonevreemde bedrijven wordt een gebiedsgerichte benadering opgesteld waarbij rekening wordt gehouden met de principes van de gewenste ruimtelijke structuur voor de gemeente.

Het ontwikkelingsperspectief blijft beperkt tot onderhoudsen instandhoudingswerken en beperkte mogelijkheden tot verbouwen, uitbreiden en herbouwen zoals in de ‘algemene uitgangspunten’ werd beschreven. Opsplitsing in meerdere woongelegenheden wordt niet toegestaan, maar ten behoeve van mantelzorg of inwonende verwanten kunnen aparte woonruimten van beperkte oppervlakte worden voorzien (kangoeroe- of mantelwoning), voor zover hiermee geen volwaardige 2de ééngezinswoning wordt gecreëerd.

2.2.

D E E L

Het deels zonevreemde tuincentrum dat binnen deze geselecteerde kleinhandelszone wordt gesitueerd past bijgevolg binnen de aard van de activiteiten die de gemeente hier wenst aan te trekken. Het deels zonevreemd gesitueerd

Beschrijving van de bestaande toestand

102

R I C H T G E V E N D schoenwinkelcomplex daarentegen strookt niet met de visie van de gemeente.

Om nog meer zonevreemde situaties te vermijden en de handelszaken voldoende uitbreidingsmogelijkheden te geven om de bedrijfsvoering te optimaliseren, zal, bij de opmaak van een RUP waarin de kleinhandelszone wordt afgebakend, de toegelaten bouwdiepte vergroot moeten worden.

Rekening houdend met de aanwezige, bestaande handelszaken doet de gemeente de suggestie naar de provincie om bij de afbakening het handelslint volledig op te nemen, dwz tot aan de gemeentegrens.

2.2.2.3. Maasvallei In de Maasvallei wordt één zonevreemd bedrijf gesitueerd, in een woonlint bij Uikhoven dat volgens het gewestplan een bestemming heeft als landelijk woongebied. Grote delen van de oppervlakte van het bedrijf (Amerikaanse stock) worden echter in agrarisch gebied gesitueerd en bovendien in een openruimtecorridor die door de provincie wordt geselecteerd. De Maasvallei heeft naast zijn landbouwfunctie ook een belangrijke toeristisch-recreatieve functie. De beeldwaarde van het landschap speelt hierin een belangrijke rol en is een belangrijk aandachtspunt naar het beleid voor zonevreemde bedrijven in de Maasvallei.

Het zonevreemde bedrijf kan behouden blijven maar uitbreiding is niet mogelijk. De ontsluiting is immers niet optimaal en bovendien kan herorganisatie en duurzaam ruimtegebruik de bedrijfsoppervlakte sterk doen stijgen. Het bedrijf wordt eveneens onderworpen aan een aantal voorwaarden die de landschappelijke inpassing moeten bevorderen: - Bij herorganisatie dient de ritmiek, de schaal en de hoogte van de bebouwing in verhouding te staan tot de schaal van de Maasdorpen; - Inzake landschappelijke inkleding wordt het kameleonprincipe toegepast. Dit betekent dat het bedrijf moet worden ingepast in de omgeving door de kleur en de verschijningsvorm van het achterland een bepaalde rol te laten spelen. Gezien het bedrijf in een agrarische omgeving is gelegen worden kleine landschapselementen en perceelsrandbegroeiing gebruikt om het bedrijf beter in het landschap te integreren.

2.2.3.

Bedrijven binnen woongebied die de draagkracht overschrijden

Er worden die bedrijven gedetecteerd binnen Maasmechelen die in woongebied zijn gelegen maar die de draagkracht van de omgeving wordt overstegen (door de aard van de activiteiten zoals geur- en/of lawaaihinder of door veelvuldige passage van vrachtverkeer in woonstraten) en als storend worden beschouwd.

Het • • •

De • • •

betreffen: het dierenasiel (woongebied met landelijk karakter); het slachthuis in Eisden-Dorp (woongebied); de houthandel Vanderhallen in de Schoolstraat te Opgrimbie (woongebied).

ontwikkelingsperspectieven voor deze bedrijven betreffen: behouden op korte termijn niet uitbreiden herlocaliseren op lange termijn

103

D E E L

R I C H T G E V E N D

2.3.

Zonevreemde recreatie

D E E L

2.4.

De problematiek van zonevreemde recreatie is beperkt en situeert zich hoofdzakelijk in de Maasvallei. Bij het afwegen van een ontwikkelingsvisie van de zonevreemde recreatie wordt uitgegaan van onderstaand principe:

1.

Lokale woonondersteunende recreatie werkt centrumversterkend.

Een verweving met het wonen wordt dus vooropgesteld. De invulling van recreatiegebieden wordt bijgevolg zoveel mogelijk gebundeld bij de kernen. De bestaande terreinen en gebouwen die op een ruimtelijk aanvaardbare locatie worden gesitueerd, doch zonevreemd, worden zoveel mogelijk bestendigd binnen een RUP zonevreemde terreinen en gebouwen voor sport- en recreatie- en jeugdactiviteiten.

3.

2.

104

Acties

Opmaak RUP om de opties inzake zonevreemde woningen juridisch-planologisch te concretiseren.

Opmaak RUP om de opties inzake zonevreemde bedrijven en slecht gelokaliseerde bedrijven juridisch-planologisch te concretiseren.

Opmaak RUP om de opties inzake zonevreemde recreatie en slecht gelokaliseerde recreatie juridisch-planologisch te concretiseren.

B I N D E N D

3.

MARKANTE GEBOUWEN

3.2.2.

Hierna worden de markante gebouwen (niet-limitatief) van Maasmechelen per deelgebied opgesomd waarbij de specifieke ontwikkelingsperspectieven worden beschreven.

Algemene uitgangspunten m.b.t. functiewijzigingen

OUDE HOEF Bestemming volgens gewestplan: natuurgebied Ontwikkelingsperspectief: De oude Hoef is gelegen aan de Oude Baan, in de onmiddellijke omgeving van het Nationaal Park Hoge Kempen en betreft een gebouw dat rond 1750 werd opgericht en een functie vervulde als afspanning. Het gebouw is nog op zijn oorspronkelijke plaats ingeplant en het uitzicht is grotendeels behouden gebleven. De hoeve bezit een belangrijke architecturale waarde en wordt als relictobject geselecteerd. De hoeve kan een functiewijziging ondergaan die middelen genereert om het oorspronkelijke uitzicht en de architecturale kenmerken te behouden. Aanpassingen aan de gebouwen die deze functiewijziging ondersteunen worden mogelijk gemaakt zolang het historische karakter van de hoeve gerespecteerd blijft.

In zonevreemde gebouwen/gebouwcomplexen die opgenomen zijn in de inventaris van het bouwkundig erfgoed zijn in principe alle functiewijzigingen toegestaan voorzover de voortzetting van de vroegere functie niet haalbaar blijkt of de duurzame leefbaarheid van het gebouw niet garandeert en de nieuwe functie de erfgoedwaarde ongeschonden laat of ze verhoogt.

Bovendien is gunstig advies van Monumenten & Landschappen nodig.

MOLEN STORMVOGEL Bestemming volgens gewestplan: woongebied met een landelijk karakter Ontwikkelingsperspectief: De Molen Stormvogel kan een functiewijziging ondergaan die middelen genereert om de molen te onderhouden. Uitbreidingen of toevoegingen in het achterliggende agrarische gebied met cultureel, historistisch en/of esthetische waarde die deze functiewijziging ondersteunen worden mogelijk gemaakt zolang het historisch karakter van de molen gerespecteerd blijft.

Hierbij dient te worden opgemerkt dat de gebouwen/ gebouwcomplexen zijn opgenomen in de inventaris van bouwkundig erfgoed. Dit betekent niet dat ze ook als monument beschermd zijn. De monumenten zijn in principe wel allemaal opgenomen in de inventaris (dus voor zonevreemde monumenten geldt bovenstaande ook).

Om een functiewijzing te kunnen bekomen dient voldaan te worden aan volgende voorwaarden: • bestaand, vergund (vergund geacht); • niet verkrot; • niet gelegen in recreatiegebied of ruimtelijk kwetsbaar gebied (wel in parkgebied) of overstromingsgebied; • goede ruimtelijke ordening wordt niet geschaad.

Voor beschermde monumenten die zonevreemd zijn t.o.v. de plannen van aanleg (gewestplan, APA, maar dus ook BPA) voorziet art. 195bis van het decreet dat kan afgeweken worden van de voorschriften: • voor het uitvoeren van instandhoudings- en onderhoudswerken; • voor verbouwing of herbouwen op dezelfde plaats binnen bestaand volume of uitbreiding met max. 20%; • voor een functiewijziging voorzover de voortzetting van de vroegere functie onmogelijk blijkt of een duurzame leefbaarheid van het gebouw niet garandeert en de nieuwe functie de erfgoedwaarde ongeschonden laat of verhoogt.

3.2.

Specifieke ontwikkelingsperspectieven

3.2.1.

Markante gebouwen op het Kempisch Plateau

Markante gebouwen in de centrale verstedelijkte band

MOLEN HEIRSTRAAT Bestemming volgens gewestplan: woongebied Ontwikkelingsperspectief: De molen in de Heirstraat valt binnen de afbakening van het BPA Mottekamp. De molen heeft echter een beperkt cultuurhistorische waarde. De voorschriften omtrent de molen in het BPA Mottekamp dienen gewijzigd te worden om tot een meer realistische ruimtelijke invulling te komen waarbij het wonen primeert. Het corpus van de molen blijft evenwel behouden.

In de gemeente Maasmechelen komen verschillende markante gebouwen voor (cultureel erfgoed zijnde kastelen, molens, oude boerderijen, huizen met historische waarde, …). Zij bepalen mee de landschappelijke waarde en hebben een invloed op de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de gemeente.

Om het verdwijnen van de markante gebouwen te verhinderen kunnen functiewijzigingen met respect voor de historische waarde van de gebouwen toegelaten worden.

3.1.

D E E L

3.2.3.

Markante gebouwen in de Maasvallei

CAFÉ ‘OVERZET’ AAN HET VEER IN MEESWIJK Bestemming volgens gewestplan: natuurontwikkelingsgebied Ontwikkelingsperspectief: Het café is gelegen in de uiterwaarden van de Maas en zou binnen het project ‘Levende Grensmaas’ moeten worden verwijderd om natuurontwikkeling alle kansen te geven. Het gebouw vormt als voormalig douanekantoor echter een belangrijk en symbolisch ankerpunt binnen het collectief geheugen en de sociale structuur van Maasmechelen. Bovendien is het café een belangrijk rustpunt in het toeristisch-recreatief fietsverkeer en kayakactiviteiten op de Maas. Het gebouw wordt afgebroken en achter de winterdijk opnieuw opgericht.

HOEVE PALMHOF Bestemming volgens gewestplan: landbouwgebied Ontwikkelingsperspectief: Typische vierkantshoeve in de open ruimte van de Maasvallei, gesitueerd vlakbij het veer in Leut (overslagpunt van het grensoverschrijdend recreatief fietsroutenetwerk). De landbouwactiviteiten zijn stopgezet en de hoeve heeft nu als hoofdfunctie residentieel wonen. De hoeve krijgt de mogelijkheid om de nevenbestemming voor verblijfsrecreatie te ontwikkelen. Verbouwing of uitbreiding dient in het kader van verblijfsaccommodatie gemotiveerd worden.

STATION EISDEN Bestemming volgens gewestplan: parkgebied Ontwikkelingsperspectief: Het voormalig station van Eisden wordt aangeduid als secundaire poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Het gebouw heeft een functie binnen de recreatieve structuur van de gemeente als horeca-uitbating en kan deze functie behouden.

KASTEEL VILAIN XIIII Bestemming volgens gewestplan: zone voor gemeenschapsvoorzieningen Ontwikkelingsperspectief: Het kasteel krijgt een functie binnen de toeristisch-recreatieve structuur van de gemeente.

105

B I N D E N D KASTEELHOEVE MAASHOFWEG Bestemming volgens gewestplan: landbouwgebied Ontwikkelingsperspectief: De hoeve kan worden ingeschakeld in de toekomstige ontwikkelingen in het park en kasteel Vilain XIIII en/of als rustpunt en horecagelegenheid voor wandel- en fietsrecreanten.

Verbouwingen of uitbreidingen kunnen in het kader van toerisme en recreatie gemotiveerd worden.

MONNIKHOF Bestemming volgens gewestplan: landbouwgebied Ontwikkelingsperspectief: Het Monnikshof is gelegen pal langs de Zuid-Willemsvaart die een drager is van het bovenlokaal recreatief fietsroutenetwerk. De hoeve bezit een belangrijke architecturale waarde en wordt als relictobject geselecteerd. Omwille van deze twee redenen is het te verantwoorden om de hoeve in te schakelen in de recreatieve structuur van Maasmechelen.

3.3.

1.

2.

4.

Acties

Opmaak RUP om opties inzake markante gebouwen juridischplanologisch te concretiseren.

Herziening BPA Mottekamp om de optie inzake de molen in de Heirstraat juridisch-planologisch te concretiseren.

SUGGESTIES NAAR DE HOGERE OVERHEDEN

De gemeente Maasmechelen dringt bij de hogere overheden aan om de noodzakelijke bestemmingswijzigingen door te voeren om de visie met betrekking tot het Nationaal Park Hoge Kempen te concretiseren.

2.

De gemeente Maasmechelen suggereert aan de provincie om Camping Kikmolen de nodige ontwikkelingsmogelijkheden te geven, niet enkel als toeristisch-recreatief knooppunt maar ook als lokale poort tot het Nationaal Park Hoge Kempen.

3.

De gemeente wil aan de provincie vragen om bij uitwerking van het regionale bedrijventerrein Nieuwe Bunders een deel te vrijwaren voor een zone voor lokale bedrijvigheid.

5.

De gemeente wil aan de provincie vragen om de herbestemming van de KMO-zone Grote Molen en de aanpalende buffer naar een gebied voor stedelijke functies op te nemen in het PRUP Afbakening kleinstedelijk gebied.

Indien de provincie hiervoor geen RUP wenst op te maken vraagt de gemeente om met deze taak belast te worden.

6.

De gemeente suggereert aan het Vlaamse Gewest om de verlaten grindgroeven in de ontginningsgebieden in de Maasvallei niet op te vullen ten einde de spontane natuurontwikkeling te kunnen behouden en versterken.

8.

De gemeente wil eveneens aan het Vlaams Gewest suggereren om de verlaten grindgroeven uit te sluiten uit de te herbevestigen agrarische gebieden volgens het gewestplan.

9.

De gemeente suggereert aan de provincie om volgende herbestemmingen door te voeren in kader van de uitwerking van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen: - herbestemming van agrarisch gebied tot woonreserve

om de ontwikkeling van een noordelijke poort tot het

kleinstedelijk gebied Maasmechelen juridisch planologisch te concretiseren; - herbestemming van agrarisch gebied om de

ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein Nieuwe

Bunders juridisch-planologisch te concretiseren; - herbestemming van het agrarisch gebied rond het op en afrittenknooppunt van de E314 om de ontwikkeling

van een zuidelijke poort tot het kleinstedelijk gebied

juridisch-planologisch te concretiseren; - herbestemming van de oude Patroterreinen tot

woongebied; - herbestemming van het WUG “O.L. Vrouwestraat Eisderbosstraat-Oude Baan-Forenzenweg” te Eisden-

Tuinwijk.

11. De gemeente wil aan de provincie suggereren om EisdenDorp te selecteren als kern in het kleinstedelijk gebied die als overgangsgebied fungeert tussen het kleinstedelijk gebied en de open ruimte.

12. De gemeente Maasmechelen wijst de provincie er op dat er op gemeentelijk niveau reeds een BPA m.b.t. de (op provinciaal niveau geselecteerde) natuurverbinding van de Kikbeek opgemaakt is.

13. De gemeente wil bij de provincie Limburg aandringen op het selecteren van de volledige N78 op het grondgebied Maasmechelen als secundaire weg type III ten einde een volwaardige openbaar vervoeras te ontwikkelen.

De gemeente Maasmechelen wil aan de provincie suggereren om tijdens het onderzoek naar de ontwikkeling van riviertoerisme op de Kempense kanalen rekening te houden met de opties met betrekking tot de jachthavens die in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan worden genomen.

4.

7.

10. De gemeente vraagt de provincie om in het kader van de uitwerking van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Maasmechelen een RUP op te maken voor de zone voor grootschalige kleinhandelszaken met speciality-goederen ter hoogte van de Rijksweg N78 ten zuiden van de E314.

De gemeente kan omwille van het subsidiartiteitsprincipe niet zelf komen tot volledige realisatie van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. De gemeente doet hiertoe volgende suggesties naar de hogere overheden: 1.

D E E L

14. De gemeente vraagt de hogere overheden een volwaardige afleidingsweg te creëren voor doorgaand verkeer door de ontsluitingsweg te verbinden met de N78 via de oude tramzate ten noorden van Eisden Dorp, teneinde de verkeersleefbaarheid en woonomgevingskwaliteit in het stedelijk gebied te verhogen.

15. De gemeente vraagt de provincie Limburg het tracé van de nieuwe afleidingsweg tussen de E314 en de aansluiting met de Koolmijn Limburg Maaslaan als secundaire weg te selecteren.

16. De gemeente wil aan de hogere overheden en de bevoegde instanties suggereren om bij de uitwerking van de regionale openbaar vervoersverbinding tevens een ontsluiting met het voormalige mijnterrein te garanderen en de mogelijkheden voor een doortrekking naar Nederland te onderzoeken ten einde een verbinding met het Nederlandse spoorwegennet op lange termijn te kunnen realiseren.

De gemeente suggereert aan de provincie om bij uitwerking van actie 46 in het provinciaal ruimtelijke structuurplan, met betrekking tot het behoud van de landschappelijke en cultuur-historische waarde van de mijncités, in de gemeente Maasmechelen aandacht te besteden aan de geselecteerde mijncités.

106

39 De verschillende herbestemmingen kunnen in een aantal gebiedsgerichte RUP’s samengenomen worden (bv. een RUP per kern).

B I N D E N D 17. De gemeente wenst aan de provincie te vragen om binnen Maasmechelen – in het overgangsgebied van het kleinstedelijk gebied naar het Nationaal Park Hoge Kempen of naar de Maasvallei – een locatie aan te duiden voor bijkomende hoogwaardige kampeerfaciliteiten (uitbreiding bestaande en/of nieuwe camping).

18. De gemeente wil aan de provincie de suggestie doen om de selectie uit het provinciaal ruimtelijk structuurplan van Value Retail als kleinhandelszone type IV te schrappen.

19. De Gemeente vraagt aan het Vlaams gewest, bij de herziening van Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, de gemeente Maasmechelen te voorzien als structuurondersteunend stedelijk gebied. De gemeente vraagt aan de provincie om deze upgrade te ondersteunen.

De gemeente is bereid tot aanpak en uitvoering van deze suggesties indien ze hiertoe het mandaat krijgt van de hogere overheid.

107

D E E L

BINDEND DEEL Het ruimtelijk structuurplan is een beleidsdocument dat vooral opgesteld wordt voor de gemeentelijke overheid. In dit structuurplan worden doelstellingen en wenselijkheden met betrekking tot de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente neergeschreven.

Om deze gewenste ruimtelijke structuur ook in werkelijkheid waar te kunnen maken, moeten concrete stimulerende, ontmoedigende en/of andere maatregelen en acties ondernomen worden.

Het ruimtelijk structuurplan heeft geen enkele bindende of verordende kracht voor de burger, met andere woorden er zullen geen vergunningen verleend of geweigerd worden op basis van het structuurplan. De bindende bepalingen zijn echter wel bindend voor de gemeentelijke overheid, met andere woorden de gemeente en de instellingen die hieronder ressorteren, moeten de uitspraken in de bindende bepalingen nakomen en kunnen er onder geen beding van afwijken, overeenkomstig de decretale bepalingen.

De bindende bepalingen omvatten:

108

•

de selectie van structurerende elementen waar een overeenkomstig specifiek beleid zal gevoerd worden.

Overeenkomstig het subsidiariteitsprincipe betreft het enkel elementen waar het beleid op gemeentelijk niveau wordt bepaald;

•

de maatregelen en acties die zullen uitgevoerd worden tijdens de planperiode;

•

een bindende selectie van strategische projecten en pilootprojecten;

•

een afstemming van de selecties, acties, maatregelen en strategische projecten met het jaarlijkse beleidsprogramma en de begroting.

1.

Selectie van gebieden met belangrijke landschappelijke waarde • mijncité Eisden-Tuinwijk • mijncité Vucht-Tuinwijk • mijncité Mechelen-aan-de-Maas

KOPPELING AAN JAARLIJKSE BELEIDSPROGRAMMA EN BEGROTING

Selectie van poorten tot het kleinstedelijk gebied Maasmechelen • op- en afrittencomplex als zuidelijke poort met zichtlocaties naar het hoger wegennet • stedelijk landbouwgebied N78-Eisdenweg-Schabbestraat met optie tot ontwikkeling als stedelijk woonproject op lange termijn als noordelijke poort

Een selectie van de vastgelegde acties en maatregelen in de bindende bepalingen van het ruimtelijk structuurplan wordt jaarlijks vastgelegd in het beleidsprogramma van de gemeente (DORO art. 6), waardoor na advies door de GECORO en goedkeuring door de gemeenteraad, een jaarlijkse terugkoppeling bestaat tussen de bindende bepalingen van het ruimtelijk structuurplan en de begroting van het gemeentebestuur van Maasmechelen.

Selectie van woonlinten • Heirstraat (ten noorden en ten zuiden van de woonkern Opgrimbie) • Kannegatstraat (ten westen van de Zuid-Willemsvaart) • Molenveldstraat • Windmolenweg

Om de voorgestelde maatregelen en acties uit het richtinggevend deel om te zetten naar een concreet werk- en investeringsprogramma, dient hun haalbaarheid gekoppeld te worden aan de gemeentelijke begroting.

Lokale ontsluitingswegen (lokale weg type I) • Dokter Haubenlaan • Koning Albertlaan • Heirstraat (van de Weg naar Zutendaal tot Ringlaan) • Koninginnelaan • Thomasboslaan (tussen J. Smeetslaan en Koning Albertlaan) • Windmolenweg • Ringlaan

Hierbij dienen volgende elementen in rekening te worden gebracht: • • • • •

de financiële mogelijkheden van de gemeente; vastliggende of opgelegde timingen en investeringsprogramma’s van hogere overheden; de mogelijkheden wat betreft personeel om de nodige onderzoeken te doen, dossiers voor te bereiden, … de verschillende moeilijkheidsgraad van de te ondernemen acties; de gewenste of verplichte realisatiemogelijkheden van de verschillende acties.

2.

SELECTIES

2.1.

Selecties met betrekking tot het Kempisch Plateau

Wijk- en/of buurtontsluitingswegen (lokale weg type II) • Bloemenlaan • Boudewijnlaan (tussen Zandstraat en Rijksweg N78) • Broekstraat • Brugstraat • Collegestraat • Dorpsstraat • Eisderbosstraat • Gratumstraat • Guido Gezellelaan • Hermanslaan • Louis Mercierstraat (van O.L. Vrouwestraat tot Koninginnelaan) • Majoor Berbenlaan (tussen Thomasboslaan en Windelsteenstraat) • Neerveldestraat (tussen Dokter Haubenlaan en G. Gezellelaan) • O.L. Vrouwestraat • Olympialaan • Oude Baan (van Broekstraat tot Eisderbosstraat) • Schoolstraat • Thomasboslaan (tussen Koning Albertlaan en Majoor Berbenlaan) • Weg naar Zutendaal (tussen Heirstraat en Oude Baan) • Windelsteenstraat (tussen Majoor Berbenlaan en Oude Baan) • Zandstraat (tussen J. Smeetslaan en Boudewijnlaan)

Selectie van lokale toeristisch-recreatieve poorten tot het Nationaal Park Hoge Kempen • Home Fabiola • Station Eisden

2.2.

Selecties met betrekking tot de centrale bebouwde band

Selectie van natte natuurverbindingen • Wiemerbeek Selectie van gebieden voor lokale bedrijvigheid • Maneborn • Steenkuil • deel van Nieuwe Bunders • Windmolenweg

2.3.

Selecties met betrekking tot de Maasvallei

Selectie van groengebieden • Waterwingebied ’t Greven • Groeven ter hoogte van Uikhoven • Groeven ter hoogte van Boorsem

Selectie van de gebieden waar een prioritair verdichtings- en revitaliseringsbeleid gevoerd wordt: • met betrekking tot stedelijk wonen: • stedelijke boulevard N78 • voormalige scheepswerf Sint-Barbara • centrum Mechelen-aan-de-Maas • centrum Eisden-Tuinwijk • met betrekking tot leisure en stedelijke functies: • Grote Molen • met betrekking tot woonondersteunende recreatie: • omgeving Griekse Kapel

Selectie van natte natuurverbindingen • Daalbroekbeek-Groenstraatbeek • Vrietselbeek • Rachelsbeek • Genootsbeek Selectie van woonlinten • Bampstraat • Botse Bergweg

109

• • • • • • • • • • • • • • • • •

Daalbroekstraat” te Opgrimbie Opmaak RUP voor de verdichtingszone centrum Mechelenaan-de-Maas 3. Opmaak RUP voor de omzetting van landbouwgebied naar zone voor openbaar nut t.b.v. speelterrein Steinstraat.

4. Opmaak RUP uitbreiding dorpschool Leut (Stekkoel).

5. Opmaak RUP om de uitbreiding en ordening van recreatieve voorzieningen in de omgeving van de Griekse Kapel mogelijk te maken.

6. Opmaak RUP voor de inrichting van een bedrijvenzone met beperkte ruimtebehoefte in het gebied Nieuwe Bunders aansluitend op het nieuw te ontwikkelen regionale bedrijventerrein Nieuwe Bunders.

7. Opmaak RUP voor de herbestemming van het woonuitbreidingsgebied ‘Heirstraat-TrapperstraatNeerveldestraat-Dijkstraat’ tot openbaar park.

8. Opmaak RUP voor de herbestemming van het lokale bedrijventerrein Draaimortel tot woongebied.

9. Opmaak RUP om verwijderd veerhuisje te Meeswijk achter de winterdijk terug op te richten in kader van de verdere uitwerking van het toeristisch-recreatieve netwerk Maasland.

10. Opmaak RUP voor herbestemming van het BPA Het Loo/deel KMO-zone naar dienstenzone (gebieden nr. 21 en 22) en wonen (gebied nr. 20).

Eisdenweg Geisterweg Genieskensstraat (van Leuterweg tot Zuilstraat) H. Vranckenstraat Kuilenweg Langeweidestraat (van Sint-Luciestraat richting Grotestraat) Leuterweg Mazenhoven Moleneindestraat Molenstraat (vanaf Kwaadstraat tot aan N78) Pastoor Goossenslaan (van Uikhoverstraat richting ZuidWillemsvaart) Sint-Laurentiusstraat (ten noorden van het Maasdorp Meeswijk) Sint-Pietersstraat (van Eisdenweg richting natuurgebied Maaswinkel) Steenakkerstraat Selectie van verbindingswoonlinten Grotestraat als verbinding tussen de woonkern BoorsemKotem Schoorstraat als verbinding tussen de noordelijke en zuidelijke pool van Uikhoven

2.

Lokale ontsluitingsweg (lokale weg type I) • Eisdenweg / Sint-Pietersstraat (tussen Eisdenweg en Dreef) / Moleneindestraat / Molenstraat / Creuderstraat • Kannegatstraat / Grotestraat / Weg naar Geneuth • Langeweidestraat / Schoorstraat / Pastoor Goossenslaan • Wijk- en/of buurtontsluitingswegen (lokale weg type II) • Heirstraat (van N78 tot Gratumstraat)-GratumstraatDorpsstraat-Brugstraat Selectie van toeristische zichtlocaties • epicentrum van het natuurgebied Maaswinkel • ‘t Greven • overzet Meeswijk Selectie van dijken als landschappelijke lijnen en waterbeheersingsinfrastructuur • De (mijn)dijken in het mijnverzakkingsgebied

3.

MAATREGELEN EN ACTIES

3.1.

Algemene bepalingen

1.

Specifieke woon-zorgvoorzieningen kunnen gerealiseerd worden door kleinschalige projecten in de verschillende kernen en/of door grotere projecten in het kleinstedelijk gebied.

3.2.

Ruimtelijke uitvoeringsplannen39

1.

Opmaak RUP voor de herbestemming van de woonuitbreidingsgebieden naar woongebied en de opheffing van bestaande BPA’s: herbestemming van WUG: - WUG “Schoolstraat-Daalbroekstraat-Heirstraat-

Kloosterstraat” te Opgrimbie - WUG “Schoolstraat-Weg naar Zutendaal-Hoekstraat-

Daalbroekstraat” te Opgrimbie - WUG “Schoolstraat-Broekstraat-Heirstraat-Kloosterstraat”

te Opgrimbie - WUG “Oude Baan-Weg naar Zutendaal-Kiezelstraat-

Rootstraat” te Opgrimbie - WUG “Heirstraat-Pelsstraat” op -

-

3.3.

Prioritaire acties

1.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Prioritair aan te snijden woongebieden voor stedelijk wonen: kernverdichtingsproject Eisden-Tuinwijk rond Koninginnelaan (gebied nr. 28) kernverdichtingsproject Eisden-Tuinwijk “wonen aan het water” (gebied nr. 29) kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas “J. Smeetslaan-Dwarslaan-Koning Albertlaan-Rijksweg N78” (gebied nr. 9) kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas “Collegestraat-Heirstraat-Rijksweg N78” (gebied nr. 10) kernverdichtingsproject Mechelen-aan-de-Maas “Deken Bernardstraat-Olympialaan” (gebied nr. 11) verdichtingsproject langs de N78 “Rooshaegenweg- Herdersstraat-Rijksweg N78-Gouverneur Verwilghenlaan” (gebied nr. 15) verdichtingsproject tussen de wijken Thomasbos en Mariaheide “Koning Albertlaan-Oude Baan-Jozef Smeetslaan” (gebied nr. 18) verdichtingsproject Proosterbos “Oude Baan- Steenkuilstraat-Zegstraat-Boudewijnlaan” (gebied nr. 4) verdichtingsproject Proosterbos “Mottekamp” (gebied nr. 3a) wooninbreiding te Eisden-Dorp “Kerkhofstraat- Vredestraat-Langstraat” (gebied nr. 31) en “Langstraat- Populierenstraat-kanaaldijk” (gebied nr. 32) herbestemming Het Loo/KMO-zone (gebied nr. 20)

Ter compensatie voor het aansnijden van de woongebieden binnen het stedelijk gebied wordt een RUP opgemaakt voor een openbaar park (gebied nr. 37). Dit RUP dient voor of minstens gelijklopend met de gemeentelijke RUP’s voor de omzetting van de woongebieden te worden opgemaakt.

2.

- -

-

-

-

te heffen BPA’s: binnengebied “Bredeweg-Rootstraat-Weg naar Zutendaal-Heirstraat” te Opgrimbie binnengebied “Werfstraat-Kleine Werfstraat-Kievitstraat-

110

Aan te snijden gebieden voor wonen in het buitengebied: Kerkeveld te Meeswijk (gebied nr. 40) inbreidingsgebied Kannegatstraat-Genackerstraat-Op de Kampstraat te Boorsem (gebied nr. 43); inbreidingsgebied Grotestraat-Bampstraat te Boorsem- Kotem (gebied nr. 45); inbreidingsgebied Grotestraat-Hegstraat te Kotem (gebied nr. 46); inbreidingsgebied gevormd door het kwadrant

BEGRIPPENLIJST

Heirstraat-Brugstraat-Dorpsstraat-Gratumstraat te Vucht

(gebied nr. 42b); - BPA Uikhoven. (gebied nr. 47); - WUG “Schoolstraat-Daalbroekstraat-Heirstraat-

Kloosterstraat” te Opgrimbie (gebied nr. 52); - WUG “Schoolstraat-Weg naar Zutendaal-Hoekstraat-

Daalbroekstraat” te Opgrimbie (gebied nr. 51); - WUG “Schoolstraat-Broekstraat-Heirstraat-Kloosterstraat”

te Opgrimbie (gebied nr. 54); - WUG “Oude Baan-Weg naar Zutendaal-Kiezelstraat-

Rootstraat” te Opgrimbie (gebied nr. 48); - WUG “Heirstraat-Pelsstraat” te Opgrimbie (gebied nr. 55) In Opgrimbie gaat prioriteit uit naar het woonuitbreidingsgebied Heirstraat-Pelsstraat (gebied nr. 55). De compensatie van de woonuitbreidingsgebieden in het buitengebied die de functie van woongebied gaan opnemen, worden de BPA’s “binnengebied Bredeweg-Rootstraat-Weg naar Zutendaal-Heirstraat” en “binnengebied Werfstraat-Kleine Werfstraat-KievitstraatDaalbroekstraat” (gebied nr. 49 en 50) te Opgrimbie opgeheven.

Dit gebeurt voor of ten laatste tegelijk met de herbestemming van de aan te snijden woongebieden.

3.4.

Stedenbouwkundige verordeningen

1.

2.

De gemeente maakt een stedenbouwkundige verordening op voor de oprichting van gebouwen in het mijnverzakkingsgebied zodat bij calamiteiten voorkomen kan worden dat er vervuiling van het grondwater optreedt en dat elke individuele woning over voldoende evacuatiemogelijkheden beschikt.

De gemeente maakt een stedenbouwkundige verordening op om bij nieuwe verkavelingen voldoende speel- en verblijfsruimte voor kinderen en jeugd te kunnen concretiseren.

3.5.

Afstemming met andere beleidsplannen

1.

2.

De gemeente herziet het mobiliteitsplan in functie van de gewenste ruimtelijke structuur zoals beschreven in het gemeentelijke ruimtelijk structuurplan en voert een aangepast mobiliteitsbeleid in het kader van het mobiliteitsconvenant.

De gemeente stemt haar natuur- en milieubeleid af op de gewenste ruimtelijke structuur zoals beschreven in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

Afbakening kleinstedelijk gebied De afbakening van het kleinstedelijk gebied is de precieze aanduiding van de delen van de gemeente Maasmechelen waarin een beleid van groei, concentratie en verdichting van toepassing is (= stedelijk-gebiedbeleid). De afbakening moet toelaten binnen de grens van het stedelijk gebied de wenselijke kwalitatieve en kwantitatieve behoefte inzake woningbouw, economische activiteit en andere activiteiten (de zogenaamde taakstellingen) op te vangen. De afbakening gebeurt in een afbakeningsproces waarin alle betrokkenen samenwerken.

Agrarisch gebied Het agrarisch gebied is het gebied dat aldus bestemd wordt op het gewestplan. Agrarisch gebied is een juridisch begrip.

De oppervlakte agrarisch gebied bestaat uit landbouwnuttige oppervlakte en niet landbouwnuttige oppervlakte in overheidseigendom (openbaar en privaat domein) en particuliere eigendom.

Agrarische structuur ‘De agrarische structuur is het samenhangend geheel van gebieden die het duurzaam functioneren van de landbouw verzekeren. Agrarische structuur is aldus een ruimtelijk begrip.’

Baken ‘Bakens zijn visuele blikvangers die dikwijls fungeren als oriënteringspunten in het landschap.’ Het ruimtelijk beleid ten aanzien van bakens richt zich op het behoud en de versterking van de zichtbaarheid ervan. Bakens komen als beleidscategorie voor in de gewenste landschappelijke structuur.

Bebouwingsdichtheid De bebouwingsdichtheid is de dichtheid die de bebouwing aanneemt. Deze kan met verschillende kengetallen worden uitgedrukt zoals de woningdichtheid in het aantal woningen per ha.

Beheerslandbouw Het betreft het gebruiken van milieuvriendelijke landbouwtechnieken in functie van natuurbeheer.

Bereikbaarheid Bereikbaarheid is de relatieve kwaliteitsmaat van een gebied die de gewogen reisweerstand naar al de erop betrokken overige gebieden weergeeft. Anders gesteld is bereikbaarheid het gemak waarmee een plaats of een voorziening kan worden bereikt.

Beroepslandbouw Beroepslandbouw is de beroepsmatige landbouwbedrijfsvoering : het voortbrengen (kweken) van planten en/ of dieren in hoofd- of nevenberoep.

Bindend gedeelte Het bindend gedeelte van een ruimtelijk structuurplan bevat de bindende bepalingen (zie verder). Deze vormen ‘de spil tussen de in het richtinggevend gedeelte uitgewerkte gewenste ruimtelijke structuur en de realisatie ervan. De functie van de bindende bepalingen bestaat erin het dwingend karakter aan te geven voor de uitvoering van het ruimtelijk structuurplan via uitvoerende instrumenten.’

Bindende bepaling De bindende bepalingen van een ruimtelijk structuurplan zijn de spil tussen de in het richtinggevend gedeelte uitgewerkte gewenste ruimtelijke structuur en de realisatie ervan. De functie van de bindende bepalingen bestaat erin het dwingend karakter aan te geven voor de uitvoering van het ruimtelijk structuurplan via uitvoerende instrumenten.

De bindende bepalingen van het gemeentelijk ruimtelijk

111

Dagrecreatie Dagrecreatie staat voor het geheel van activiteiten dat buiten de onmiddellijke omgeving van de woning plaatsvindt en waarmee geen overnachting gepaard gaat.

structuurplan Maasmechelen zijn bindend voor de gemeente en voor de instellingen die eronder ressorteren. De bindende bepalingen zijn niet bindend voor de burger.

Bouwvrije zone ‘Bouwvrije zones zijn gebieden van de agrarische structuur waar geen enkele vorm van bijkomende bebouwing wordt toegestaan om de ontwikkelingsmogelijkheden van de grondgebonden agrarische functies te garanderen.

Bouwvrije zones zijn samenhangende zones die beperkt zijn in oppervlakte. Ze worden zo geselecteerd en afgebakend dat er geen bestaande bedrijfszetels in zijn opgenomen.’

Deelruimte Een deelruimte is een gewenst ruimtelijk systeem waarvoor een gemeenschappelijk beleid wordt geformuleerd als een venster op de gewenste ruimtelijke structuur. Deelruimten zijn samenhangend, dynamisch en complex en hebben geen vast omlijnde grenzen.

Deelstructuur Een deelstructuur is de samenhang tussen ruimten van een zelfde soort, verspreid over heel het grondgebied van de provincie. Het betreft ruimten met een natuurlijk karakter, nederzettingen, ruimten met een dominant economisch karakter, ruimten gekoppeld aan infrastructuren en landschappen.

Deelstructuren verbinden en lopen doorheen deelruimten. Vijf deelstructuren worden onderscheiden, zowel bestaand als gewenst: ruimtelijk-natuurlijke structuur, nederzettingsstructuur, ruimtelijk-economische structuur, ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur, landschappelijke structuur.

Ondergeschikt Het begrip ondergeschikt duidt op het onderling belang van de verschillende functies. Ondergeschikt betekent : van betrekkelijk minder betekenis.

Buffering Ruimtelijke buffering is het van elkaar afschermen van twee of meer functies of activiteiten hetzij door ze op een zekere afstand van elkaar te houden, hetzij door het aanbrengen van een andere functie of activiteit ertussen, bijvoorbeeld een groenscherm tussen een bedrijventerrein en een woonwijk.

Doelgroepenbeleid Doelgroepenbeleid is het mobiliteitsbeleid dat gericht is op een specifieke doelgroep. Voorbeelden van deze doelgroepen zijn: fietsers, minder mobielen, werknemers, etc...

Buitengebied ‘Het buitengebied is het gebied waarin de open (onbebouwde) ruimte overweegt en waar een buitengebiedbeleid wordt gevoerd.

Elementen van bebouwing en infrastructuur die in functionele samenhang zijn met de niet-bebouwde ruimte maken er onderdeel van uit en kunnen plaatselijk overwegen. Buitengebied is aldus een beleidsmatig begrip.’

Bundeling Cf. gedeconcentreerde bundeling

Duurzame ontwikkeling Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor de toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoefte te voorzien. Dit begrip is ontleend aan de Agenda 21 van de Verenigde Naties.

Categorisering Categorisering is het toewijzen van concrete ruimten aan een bepaalde beleidscategorie. Voor de concrete ruimte geldt bijgevolg het beleid dat overeenstemt met de betreffende beleidscategorie.

Duurzame ruimtelijke ontwikkeling Duurzame ruimtelijke ontwikkeling is de vertaling van het begrip duurzame ontwikkeling naar het ruimtelijk beleid toe. Dit is een ruimtelijke ontwikkeling gebaseerd op draagkracht en kwaliteit voor de vrijwaring van een leefbare ruimte voor de volgende generaties, zonder de aanspraken van de huidige generatie te hypothekeren.

Categorisering van het wegennet De functionele categorisering van het wegennet is gebaseerd op het selectief prioriteit geven aan ofwel de bereikbaarheid ofwel de leefbaarheid. Voor de categorisering wordt niet uitgegaan van de beheerder of van het huidige profiel van de weg. Er wordt, vanuit een langtermijnperspectief, uitgegaan van de gewenste (hoofd)functie van de weg.

Ecologische infrastructuur De ecologische infrastructuur is de verzameling van kleine landschappelijke en natuurlijke elementen.

Openbaar vervoer Vervoer is het verplaatsen van personen en goederen.

Onderscheid wordt gemaakt in: particulier vervoer : vervoer per vervoermiddel dat niet voor iedereen onder gelijke voorwaarden toegankelijk is (in feite alleen voor de eigenaar of de gemachtigde gebruiker). openbaar vervoer : vervoer per vervoermiddel dat voor iedereen onder gelijke voorwaarden toegankelijk is (in feite in een vervoermiddel dat door een vervoersbedrijf wordt geëxploiteerd).

Economisch knooppunt ‘Een economisch knooppunt is een gebied met een hoog aandeel aan werkgelegenheid. Het zijn de plaatsen waar het wenselijk is economische activiteiten te concentreren.

Fysisch systeem Het fysisch systeem is het geheel van eigenschappen, processen en onderlinge relaties van klimaat, geologie, reliëf, bodem, oppervlakte- en grondwater en lucht. Het reliëf, de bodem en de waterhuishouding zijn hiervan de belangrijkste elementen voor de ontwikkeling van de ruimte. De samenstelling van bodem, de helling van de terreinen en de loop van de rivieren en beken staan immers in rechtstreeks verband met het bodemgebruik.

Complex gaaf landschap Een complex gaaf landschap is een gebied waar verschillende structurerende landschapselementen en -componenten voorkomen in een landschap waarvan de samenhang en de landschappelijke structuur slechts in beperkte mate gewijzigd zijn door grootschalige ingrepen. De open ruimte wordt maximaal behouden om een versterking van de relatie tussen eenheden tot stand te brengen. Complexe gave landschappen komen als beleidscategorie voor in de gewenste landschappelijke structuur.

Gaaf landschap Een gaaf landschap is een landschap waarvan de samenhang slechts in een beperkte mate gewijzigd is door grootschalige ingrepen.

Concept Een concept is de ruimtelijke uitwerking van een beleidsvisie en beleidsdoelstellingen. Een concept bevat steeds één of meer kaartbeelden van het betrokken gebied.

Gebiedsgericht beleid ‘Gebiedsgericht beleid is beleid dat zich richt op de ruimtelijke kenmerken van een bepaald gebied.’

Gedeconcentreerde bundeling ‘Gedeconcentreerde bundeling is een ruimtelijk principe waarbij

112

6 Aanbod aan potentiële inbreiding- en uitbreidingsgebieden in het kleinstedelijk gebied Tabel 1:

VOLGNR.

OPP. (HA)

POT. AANTAL W.E. (25 W.E./HA)

BESTEMMING GEWESTPLAN/BPA/RUP

1

0,73

18

BPA Proosterbos (WUG)

2

0,58

15

BPA Proosterbos (WUG)

3a

6,71

168

BPA Mottekamp (WUG)

3b

8,41

210

BPA Mottekamp (WUG)

4

2,77

69

BPA Oude Baan (WUG)

5

2,16

54

BPA Proosterbos (WUG)

6

2,62

66

BPA Oude Baan (WUG)

7

1,16

29

BPA Boseind (WUG)

8

1,33

33

BPA Boseind (WUG)

9

2,21

20

BPA Boseind (WG)

10

1,08

27

BPA Oude Mechelen (WG)

11

2,16

101

BPA Oud Mechelen (WG)

12

0,96

16

BPA Boseind (WG)

13

0,90

23

BPA Oud Mechelen (WG)

14

0,60

16

BPA Boseind (WG)

15

1,10

83

Woongebied

16

2,61

65

BPA Boseind (WUG)

17

3,91

98

BPA Boseind (WUG)

18

6,71

168

BPA Oude Baan (WG) / BPA Thomasbos (WG)

19

0,81

20

Woongebied

20

2,41

60

BPA Het Loo (WG) / KMO

21

3,31

83

BPA Het Loo (WG) / KMO

22

2,00

50

WG

23

0,80

20

Woongebied / BPA Pauwengraaf

24

0,50

13

BPA Pauwengraaf (WG)

25

1,02

18

Woonuitbreidingsgebied

26

2,41

60

BPA Pauwengraaf (WUG)

27

4,73

118

BPA Pauwengraaf (WUG)

28

3,51

88

BPA Pauwengraaf

29

7,99

200

BPA Pauwengraaf g

30

6,31

158

dagrecreatiegebied

31

1,64

41

woongebied

32

0,78

20

woongebied

33

2,94

74

agrarisch gebied

34

0,71

18

BPA Thomasbos (WG)

35

1,5

37

reconversie TKB (WG)

36

10

250

Grote Molen (KMO-buffer)

37

11,2

280

Woonuitbreidingsgebied

38

10,3

257

BPA Reihaag (niet gelegen in maar aansluitend aan afbakeningsgrens KSG Maasmechelen) – deels woongebied

39

24,00

600

Zone voor openbaar nut

TOTAAL

167,80

3 744

113

Tabel 1: 7 Aanbod aan potentiële inbreidings- en uitbreidingsgebieden in het buitengebied VOLGNR.

OPP. (HA)

POT. AANTAL W.E. (15 W.E. / HA)

BESTEMMING GEWESTPLAN/BP

ATLAS VAN DE WUG VLAANDEREN

LIGGING BINNEN RISICOZONE VOOR OVERSTROMINGEN

40

-

85

BPA Kerkveld

Gebied dat vanuit Vlaams beleidskader principeel wel kan ontwikkeld worden.

Nee

41

2,7

40

WUG

Momenteel geen uitspraak in atlas (“verder te onderzoeken”).

Nee

42a

2,9

43

WUG

Vanuit Vlaams beleidskader kan het gebied principeel niet ontwikkeld worden (niet inbreidingsgericht).

Nee

42b

-

min. 13*

WG

n.v.t.

Nee

43

2,0

30

WG

n.v.t.

Nee

44

8,7

130

WUG

Vanuit Vlaams beleidskader kan het gebied principeel niet ontwikkeld worden (waterrijk gebied).

Gedeeltelijk

45

0,8

12

WG

n.v.t.

Ja

46

1,4

21

WG

n.v.t.

Ja

47

13

195**

BPA Uikhoven

Het gebied kan vanuit Vlaams Nee beleidskader principieel deels wel ontwikkeld worden, deels niet en deels valt het verder te onderzoeken.

48

2,3

35

WUG

Vanuit Vlaams beleidskader kan het gebied principeel niet ontwikkeld worden (niet inbreidingsgericht).

Nee

49

6,6

99

BPA Opgrimbie II

Gebied dat vanuit Vlaams beleidskader principeel wel kan ontwikkeld worden.

Nee

50

4,5

68

BPA Opgrimbie III

Gebied dat vanuit Vlaams beleidskader principeel wel kan ontwikkeld worden.

Nee

51

1,6

24

WUG

Momenteel geen uitspraak in atlas (verder te onderzoeken)

Nee

52

1,6

24

WUG

Momenteel geen uitspraak in atlas (verder te onderzoeken)

Nee

53

2,7

41

WUG

Momenteel geen uitspraak in atlas (verder te onderzoeken).

Nee

54

2,0

30

WUG

Momenteel geen uitspraak in atlas (verder te onderzoeken).

Nee

55

2,9

43

WUG

Vanuit Vlaams beleidskader kan het gebied principeel niet ontwikkeld worden (niet inbreidingsgericht).

Nee

TOTAAL

933

* Gebaseerd op ontwerpvoorstel volgens het ontwikkelingsplan Vucht opgemaakt door Groep Delta Stedenbouw ** Het BPA Uikhoven werd bij ministrieel besluit slechts gedeeltelijk goedgekeurd waardoor in plaats van de oorspronkelijke 80 wooneenheden slechts 20 wooneenheden kunnen gerealiseerd worden. .

114