ฉบับประจำ�ปี 2563
บท บรรณาธิการ
CONTENTS
โครงการช่วยเหลือเงินเยียวยาเกษตรกร ทีไ่ ด้รบ ั ผลกระทบ
จากโควิด-19 รับ เงินเยียวยา 5,000 บาท เป็นเวลา 3 เดือน กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ โดย ธนาคารเพื่ อการเกษตรและสหกรณ์
การเกษตร หรือ ธ.ก.ส. ได้ด�ำเนินการโอนเงินให้เกษตรกร ตั้งแต่วันที่ 15 พฤษภาคม 2563 มาอย่างต่อเนื่อง โดยผู้ได้รบ ั สิทธิต้องมีรายชื่อ
ในทะเบียนเกษตรกร และไม่ซ้�ำซ้อนกับมาตรการช่วยเหลืออื่นๆ ของ
รัฐบาล เช่น เราไม่ท้ิงกัน โดยเกษตรกรสามารถดูรายละเอียดต่างๆ
เกี่ยวกับเงินเยียวยาได้ที่ www.moac.go.th เพียงเราจะ... #สู้ไปด้วย กัน Magazine ๑ ใน... ขอร่วมเป็นหนึ่งในก�ำลังใจให้คนไทยผ่านวิกฤต ในครั้งนีไ้ ปได้
๑ ใน...เกษตรและสหกรณ์ จั ด ท� ำ ขึ้ น เพื่ อ เผยแพร่ข้ อ มู ล
ข่ า วสารที่ น่ า สนใจและทั น ต่ อ เหตุ ก ารณ์ ในแวดวงการเกษตรของ
ประเทศ ตลอดจนรวบรวมรายชื่ อ ข้ า ราชการ หน่ ว ยงานในสั ง กั ด กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รายชื่อ บริษัท ห้างร้าน หน่วยงานและ
องค์กรต่างๆ ทีป ่ ระกอบธุรกิจเกีย ่ วข้องทางด้านการเกษตรของประเทศ จัดท�ำเป็นท�ำเนียบหมายเลขโทรศัพท์ (DIRECTORY) และคอลัมภ์
“KASET THAI MARKET” ซึ่งได้รวบรวมสินค้าและบริการต่างๆ ด้าน การเกษตร โดยแยกประเภทหมวดหมู่ต่างๆ เพื่อความสะดวกในการ
ค้ น หา อาทิ ท� ำ เนี ย บสหกรณ์ - สหกรณ์ ก ารเกษตร, ธนาคารเพื่ อ การเกษตรและสหกรณ์, สวนเกษตร, อุปกรณ์การเกษตร, ปุย ๋ , ยา, พันธุ์
ไม้, พันธุ์พช ื , ผัก-ผลไม้, ปศุสต ั ว์-ประมง ฯลฯ หน่วยงาน องค์กร บริษัท
เกษตรรุน ่ ใหม่ ใส่ใจเทคโนโลยี Young Smart Farmer ........................ 32.
สุราษฎร์ธานีฟาร์มปูนา ......................... 44. โครงการพัฒนาตลาดเกษตรสีเขียว ............ 45.
อินทผาลัม DD dateplam ...................... 46. สวนอินทผาลัมประจวบฯ ....................... 47. อินทผาลัมน้�ำทิพย์@วนิดาฟาร์ม ............ 48.
ห้างร้าน ใดทีส ่ นใจจะลงข้อมูลสินค้าและบริการของท่าน สามารถติดต่อ ได้ที่ โทร. 0-2380-3709-10 ขอบคุณครับ... ประธานที่ปรึกษา ฝ่ายกฏหมาย ผู้อ�ำนวยการ บรรณาธิการบริหาร กองบรรณาธิการ ผู้จัดการโครงการ ผู้จัดการส่วนภูมภ ิ าค ฝ่ายประชาสัมพันธ์ ฝ่ายศิลปกรรม ฝ่ายบัญชี-ธุรการ
พ.ต.ท. สมชาย ศรลัมพ์ พ.ต. ฉลาด วงศ์ไพศาล นงคราญ นันชนะ วริยา แย้มเพียรวัฒนา กิตติ ฉันทกิจนุกูล สุเชาว์ ศรลัมพ์ สุชาดา พุกทรัพย์ ่ ส�ำอางค์ มาลี ชืน ประทุมมาศ สนทอง ้ บุญมี พัชรีพร เชือ จีรวรรณ ปลั่งเปล่ง นภาพร ดรุ ณพันธ์ ศิริพรรณ ชัยเกียรติ์สน ุ ทร สราลักษณ์ ชูประเสริฐ ยุวดี พะบ�ำรุ งษ์ รุ ่งรัศมี ชาลี นัฐธิวรรณ สุรีรัมย์ พลากร ค�ำโครตสูนย์ ศักดิ์ชย ั รันจัตุรัส ปิยพร ม่วงศรี อุรุพงษ์ รุ ่งเรือง อรรถพล นารู ลา
ฉบับพิเศษ ไทสมุทรเดลี่ บจ. กิตวรินทร์ อาร์ตแอนด์มเี ดีย 32/67 ถ.สุขุมวิท อ.เมือง สมุทรปราการ
Tel/Fax 0-2380-3709-10 E-mail : magazine1nai@gmail.com
ท�ำเนียบสถาบันการเกษตร
42. ท�ำเนียบสหกรณ์การเกษตร ............................ 49. ท�ำเนียบธนาคารเพื่อการเกษตร ...................... 56. คู่มอ ื ติดต่อราชการสังกัดกระทรวงฯ .................
New! Contents...
KASET THAI MARKET’ 2020
แนะน�ำสินค้าและบริการต่างๆ
ด้านการเกษตรและสหกรณ์ .............
59.
Young Smart Farmer เกษตรกรยุคใหม่ ใส่ใจเทคโนโลยี สร้างเครือข่าย เชื่อมโยงชุมชน
ยกระดับสินค้าเกษตรสู่ตลาดยุค 4.0 กรมส่ ง เสริ ม การเกษตรและกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ ได้ริเริ่มโครงการ Young Smart Farmer หรือ YSF โดย มีเป้าหมายที่จะพัฒนาคนรุ่นใหม่ที่มีใจรักการเกษตร ให้รู้จักบริหาร จัดการการเกษตรด้วยนวัตกรรมและเทคโนโลยีสมัยใหม่ มีความคิด สร้างสรรค์ สามารถต่อยอดไปสู่การเป็นผู้ประกอบการ พึ่งพาตนเอง และเป็นผู้น�ำทางการเกษตรในท้องถิ่นได้ ในช่วงเริ่มแรกเกษตรกรจะ เป็นศูนย์กลางและออกแบบการเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยมีเจ้าหน้าที่ ส่งเสริมการเกษตรเป็นผู้จัดการเรียนรู้ ปัจจุบันมีเกษตรกรที่เข้าร่วม โครงการ Young Smart Farmer เป็นจ�ำนวนมาก และก�ำลังต่อยอด ส่งเสริมและพัฒนาเกษตรรุ่นใหม่เหล่านี้ให้เป็นเจ้าของศูนย์บ่มเพาะ เกษตรกรรุ่นใหม่ด้วย
32
เกษตรและสหกรณ์
เกษตรกรรุ่นใหม่ YSF ที่จะเป็นเจ้าของศูนย์บ่มเพาะ เกษตรกรรุ่นใหม่ได้นั้น จะต้องผ่านคุณสมบัติต่างๆ เพื่อเป็นผู้น�ำ ด้านเกษตร 4.0 ท�ำหน้าที่เป็นจุดเชื่อมโยงเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียน รู้เกษตรกรรุ่นใหม่ Young Smart Farmer หรือ YSF ทั่วประเทศ เพื่อ พัฒนาพื้นที่ให้พร้อมเป็นจุดแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านการเกษตร และ ตอบโจทย์ความต้องการในระดับพื้นที่ได้อย่างแท้จริง รวมทั้งเด็กๆ ยุวเกษตรกร เกษตรกรรุ่นใหม่ และผู้ที่สนใจ จะมาศึกษาหาความ รู้ ฝึกปฏิบัติจริงในแปลงเรียนรู้ เป็นแหล่งเชื่อมโยง Young Smart Farmer ต้นแบบ เสมือนแหล่งถ่ายทอดความรู้เฉพาะด้านทุกสาขา การเกษตร สามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้เทคโนโลยีสมัยใหม่ นวัตกรรม หลักการธุรกิจเกษตร การผลิต การแปรรูป และการตลาด ตลอดจน ห่วงโซ่อปุ ทาน ทีก่ รมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ศุภชัย เณรมณี เกษตรแปลงใหญ่ กลายเป็นกลุม่ ปลูกผักสวนครัวทีม่ พี นื้ ทีร่ วมทัง้ กลุม่ ประมาณ 200 กว่าไร่เมื่อปลายปี 2559 ตอนนี้มีสมาชิกประมาณ 80 คน ซึ่งตัวเขาเองก็ท�ำหน้าที่ช่วยแนะน�ำและพัฒนาให้สมาชิกมีความ ปรับแนวคิ ด พั ฒนาสมาชิก สร้าง ช�ำนาญ และค่อยๆ ขยายเครือข่ายต่อไป เครือข่ายตามแนวคิด YSF กลายเป็นกลุ่ม “สินค้าของเราส่งตลาดตามห้างสรรพสินค้าชั้นน�ำ และ ปลูกผักสวนครัวที่มีพ้ ื นที่รวม 200 กว่าไร่ บริษัทฯ ที่ต้องการพืชผักที่ปลอดภัย รวมถึงส่งตลาดทั่วไปด้วย ใน ศุ ภ ชั ย เณรมณี YSF ซึ่งกลายมาเป็นผู้น�ำกลุ่มปลูก ส่วนของการพัฒนาสินค้า เนือ่ งจากผลผลิตของเราเป็นพืชผัก รูปแบบ ผักแปลงใหญ่ เริ่มต้นการเป็นเกษตรกรจากการปลูกผักกินเองใน การพัฒนาจึงเน้นไปทีเ่ รือ่ งคุณภาพและความปลอดภัย ได้มาตรฐาน ครอบครัว แล้วค่อยๆ ต่อยอดพัฒนาเป็นสินค้าส�ำหรับจ�ำหน่าย ผล GAP กลุ่มฯ ของเราเกิดขึ้นได้ เพราะกรมส่งเสริมการเกษตร ท�ำให้ ประกอบการดีจนเริม่ ขยายพืน้ ที่ และได้มโี อกาสเข้าร่วมโครงการ YSF เราได้รับการพัฒนา และเพราะเราเป็น YSF ท�ำให้ได้เจอเพื่อน เจอ ท�ำให้ได้แนวคิด และความรู้ใหม่ๆ เพิ่มมากขึ้น จึงหันมาปลูกพืชผัก เครือข่าย มีมมุ มองทีก่ ว้างขึน้ ท�ำให้มองเห็นว่า การจะพัฒนาและพา ปลอดสารพิษ จนได้รับรองมาตรฐาน GAP และเริ่มรวมกลุ่ม พัฒนา เพือ่ นไปด้วยกันนัน้ เป็นอย่างไร กรมส่งเสริมการเกษตรให้เราทุกอย่าง จากกลุ่มเล็กๆ มีสมาชิกไม่ถึงสิบคน สร้างเครือข่ายเชื่อมโยงกับกลุ่ม สนับสนุนในเรื่องปัจจัยต่างๆ รวมถึงองค์ความรู้ด้วย” ศุภชัยกล่าว มุ่งมั่น ตั้งใจพัฒนา และส่งเสริม เพื่อให้ขยายผลไปสู่ชุมชนเชื่อมโยง สู่กลุ่มเกษตรแปลงใหญ่ในพื้นที่และการตลาดยุคใหม่ต่อไป
นวลลออ เทิดเกียรติกุล
ทดลอง เรียนรู้ ปรับใช้องค์ความรู้ YSF พร้อมส่งต่อความรูส ้ ู่เกษตรกร ขยาย เครือข่ายจนกลายเป็นศูนย์บ่มเพาะแปลง ตัวอย่าง
ทางด้าน นวลลออ เทิดเกียรติกุล เจ้าของศูนย์บ่มเพาะ เกษตรกรรุ่นใหม่ ผู้ก่อตั้ง ‘Aromatic Farm’ ผลิตมะพร้าวน�้ำหอม อินทรีย์ อ�ำเภอด�ำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี และยังเป็นประธาน Young Smart Farmer ของจังหวัดราชบุรี ก็เป็นอีกหนึง่ ผูน้ ำ� เกษตรกร รุน่ ใหม่ทนี่ ำ� องค์ความรูจ้ ากการเข้าร่วมเป็น YSF มาพัฒนาสินค้า และ ขับเคลื่อนเครือข่ายมะพร้าวน�้ำหอมพื้นที่กว่า 800 ไร่ เธอสนใจการ ท�ำเกษตรถึงขั้นผันตัวเองจากการท�ำงานประจ�ำในบริษัทเอกชน มา ท�ำการเกษตรอย่างเต็มตัว เกษตรและสหกรณ์
33
แช่อิ่ม มะม่วงกวน และอนาคตจะขยายไลน์การแปรรูปเป็นไอศกรีม มะม่วงอีกด้วย “แต่กอ่ นผมปลูกมันส�ำปะหลังและอ้อย ต่อมาได้ปรับเปลีย่ น มาปลูกไม้ผล ศูนย์ฯ ของผมท�ำสวนมะม่วงมา 6-7 ปีแล้ว ตอนหลังมา จัดตั้งเป็นแปลงใหญ่ และเป็นกลุ่มมะม่วงส่งออกได้ประมาณปีกว่า เราขายมะม่วงสดส่งออกให้กับประเทศเวียดนาม ผลผลิตหลักเป็น มะม่วงเขียวเสวย สวนของผมมีอยู่ 30 ไร่ แต่เมื่อรวมของเครือข่าย ทั้งหมดที่เป็นแปลงใหญ่ตอนนี้มีอยู่ประมาณ 300 ไร่” เขาเล่าด้วยความภูมิใจว่า ทุกวันนี้ที่คนในชุมชนมีรายได้ สวนมะม่วงเขียวเสวยได้ส่งออกไปยังประเทศเวียดนาม หรือองค์ ความรู้ในการเชื่อมโยงเครือข่ายจะส�ำเร็จไม่ได้ หากไม่ได้รับความ ช่วยเหลือจากกรมส่งเสริมการเกษตร โดยทางกรมฯ ได้ส่งเจ้าหน้าที่ เข้ามาแนะน�ำในเรือ่ งการท�ำมาตรฐาน GAP การจัดตัง้ กลุม่ การเขียน โปรแกรมโครงการท�ำกลุม่ แปลงใหญ่ และน�ำเขาไปอบรมคอร์สต่างๆ ท�ำให้มีความรู้เพิ่มขึ้น จนสามารถขับเคลื่อนและเชื่อมโยงเครือข่าย ต่างๆ ได้ง่ายขึ้น “เราเริ่มต้นจากที่เป็นเกษตรกรรายเดี่ยว พอท�ำไปได้สัก ระยะหนึ่งก็คิดว่ามาตรฐานที่เราท�ำอยู่ตอนนี้เป็นมาตรฐานที่ดีต่อ ผลิตภัณฑ์และดีต่อผู้บริโภค คือเราท�ำผลิตภัณฑ์ที่เป็นออร์แกนิก ไม่ ใช้เคมี พอเรารู้ว่ามาตรฐานที่เราสร้างขึ้นมาดี เราก็น�ำไปบอกต่อกับ เกษตรกรรายอื่นๆ จากนั้นก็ค่อยๆ สร้างเครือข่ายกัน เพื่อที่จะให้เขา ได้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ราคาของผลิตภัณฑ์ที่ดีข้ึน จึงเกิดการ รวมตัวกัน และพวกเราก็เชื่อมโยงเป็นสมาชิกของแปลงใหญ่ และได้ รับเลือกให้เป็นศูนย์บม่ เพาะฯ เป็นแปลงตัวอย่างของแปลงใหญ่ดว้ ย” ขณะนี้เครือข่ายมะพร้าวน�้ำหอมของเธอมีพื้นที่ทั้งหมด 800 ไร่ ส่วนด้านการตลาดจะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มแรก ส่ง ให้กับห้างสรรพสินค้า และกลุ่มที่สอง ส่งให้กับโฮสเทล ภัตตาคาร กลุ่มโรงแรมต่างๆ และร้านอาหาร เธอยังบอกอีกว่า กรมส่งเสริม การเกษตรได้เข้ามาช่วยเหลือและดูแลตัง้ แต่ตน้ น�ำ้ โดยส่งเสริมความ รู้ทั้งหมดในการผลิต และยังมีการจัดสรรงบประมาณบางส่วน เพื่อ มาพัฒนาต้นแบบ ซึ่งเมื่อพัฒนาเสร็จแล้ว ก็ท�ำให้เกิดกิจกรรมอย่าง ต่อเนื่อง เครือข่ายอื่นๆ ได้เข้ามาเรียนรู้ นับเป็นการพัฒนาต่อยอดที่ มีประสิทธิภาพมาก
ทั้ ง หมดนี้ เ ป็ น เพี ย งส่ ว นเล็ ก ๆ ส่ ว นหนึ่ ง ของผู ้ น� ำ เกษตรกรรุน่ ใหม่ และอย่างทีบ่ อกไปข้างต้น ดูเหมือนการหันมา ปลูกพืชผักท�ำสวนกินเองเป็นเรือ่ งใกล้ตวั เข้ามาทุกที โครงการ YSF ดูจะเป็นสัญญาณการเริม่ ต้นทีด่ ใี นการเริม่ ต้นปรับตัวของ ภาคการเกษตรไทย ทัง้ วิธกี ารผลิต แนวคิดในการท�ำการตลาด และเรียนรู้เทคโนโลยีต่างๆ แน่นอนว่า YSF เหล่านี้จะกลาย เป็นก�ำลังส�ำคัญในการพัฒนาภาคการเกษตรไทยให้กา้ วไปข้าง หน้า สามารถแข่งขันได้ในโลกยุคดิจิทัล และก้าวไปสู่การเป็น เกษตรกรไทย 4.0 อย่างเต็มประสิทธิภาพต่อไป
รวมพลังสมาชิก เชื่อมโยงเป็นเครือ ข่ายขนาดใหญ่ ส่งออกมะม่วงเขียวเสวยไป ยังประเทศเวียดนามด้วยมาตรฐาน GAP
ศูนย์บ่มเพาะเกษตรกรรุ่นใหม่ที่น�ำโดย กิติพล พระนา จังหวัดขอนแก่น คือ สวนมะม่วงเขียวเสวยส่งออกมาตรฐาน GAP เป็นอีกหนึ่งความส�ำเร็จที่น่าติดตาม ความน่าสนใจอยู่ที่การรวมตัว กันและเชื่อมโยงเครือข่ายจนเป็นแปลงใหญ่ในการปลูกมะม่วงเขียว เสวยส่งออกไปยังประเทศเวียดนาม สร้างรายได้ให้กบั สมาชิกได้เป็น อย่างดี โดยการสนับสนุนให้เกษตรกรในชุมชนซึ่งเป็นสมาชิกแปลง ใหญ่ทำ� มาตรฐาน GAP และในอนาคตจะส่งเสริมให้พฒ ั นาสินค้าให้ ได้มาตรฐานการส่งออก นอกจากนี้ยังมีการแปรรูปสินค้าเป็นมะม่วง
34
เกษตรและสหกรณ์
กิติพล พระนา
Smart Farming
เกษตรอัจฉริยะ ค�ำกล่ าวที่ ว่าไทยเป็นอู่ข้าวอู่น้�ำ หรือครัว ของโลกยังคงความจริงแท้จนถึงปัจจุบน ั นี้ เพราะ ไทยสามารถผลิตอาหารกินเองในประเทศได้ ไป จนถึงสามารถส่งออกของสดหรืออาหารแปรรูป สู่ต่างประเทศได้ โดยในปี 2018 ไทยมีพ้ ื นที่เพาะ ปลูกการเกษตรถึง 138 ล้านไร่ รายได้ทางการ เกษตรของประเทศไทยนับเป็น 10 เปอร์เซ็นต์ ของ GDP ประเทศ โดยเฉพาะรายได้จากการเพาะ ปลูกพื ชผลนับเป็น 68 เปอร์เซ็นต์ของการเกษตร ทั้งหมด ฉะนั้นเกษตรกรรมเป็นสิ่งส�ำคัญต่อทั้ง วิถีชว ี ต ิ และเศรษฐกิจของประเทศ
จากเกษตร 2.0 สู่ เกษตร 4.0 เกษตรกรรมของประเทศไทยถูกเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่มา แล้ว จากการเกษตรสมัยก่อนที่ใช้วิธีดั้งเดิม ขึ้นอยู่กับสภาพดินฟ้า อากาศ แต่เมื่อเข้าสู่ช่วงเกษตรกร 2.0 รัฐบาลได้สนับสนุนการใช้ เครือ่ งจักรเบา (Light Machine) แทนแรงงานคนและใช้ควบคุมระบบ น�้ำเพื่อให้เพาะปลูกได้ตลอดทั้งปี ไปจนถึงเครื่องจักรหนัก (Heavy Machine) ที่ท�ำให้สามารถสร้างผลิตภัณฑ์การเกษตรส่งออกได้เต็ม รูปแบบ แล้วเกษตร 4.0 คืออะไร? ในเมื่อได้มีเครื่องจักรใหญ่ ๆ ช่วยในการผลิตและขนส่งไปเรียบร้อยแล้ว แต่ส่วนที่เกษตร 4.0 จะ เข้ามามีส่วนช่วยเกษตรกรอย่างมากในที่นี้คือความแม่นย�ำ และการ ควบคุมคุณภาพสินค้า อาจเป็นตั้งแต่ขั้นตอนการเตรียมเมล็ดพันธุ์
ความหวังใหม่ของ เกษตรกรไทย
หรือขั้นตอนการเตรียมดินเลยก็ได้ เรียกกันง่ายๆ ว่าการสร้างฟาร์ม อัจฉริยะ หรือที่ในแวดวงเกษตรกรรมเรียกกันว่าเกษตรแม่นย�ำสูง เกษตรแม่นย�ำสูง (Precision Agriculture) เพราะการเกษตรต้องพึง่ พิงปัจจัยทีค่ วบคุมไม่ได้หลายอย่าง ตั้งแต่ฟ้า ฝน อากาศ ท�ำให้การควบคุมคุณภาพผลิตภัณฑ์เป็นเรื่อง ยาก โดยเกษตรแม่นย�ำสูงใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ มาตรวจสอบสภาพ แวดล้อมทีค่ วบคุมไม่ได้เหล่านี้ เพือ่ มาปรับในการเพาะปลูกพืชพรรณ ในไร่อย่างมีประสิทธิภาพ และช่วยแบ่งเบาภาระของเกษตรกรไป พร้อมๆ กัน ท�ำให้สามารถตัง้ รับทุกปัญหา และได้ผลผลิตทีม่ คี ณ ุ ภาพ รวมถึงปริมาณทีต่ รงกับเป้าหมายทีต่ งั้ ไว้กอ่ นเพาะปลูกอย่างแม่นย�ำ Smart Farming เกษตรอัจฉริยะ ความหวังใหม่ของเกษตรกรไทย ใช้โดรนช่วยตรวจสอบสภาพพื้ นที่ หลายคนจะคิดว่าโดรนเป็นสิ่งไกลตัว แต่ใครจะไปคิดว่า สามารถใช้ในเชิงเกษตรกรด้วย! ซึ่งประเทศไทยเราได้มีการสร้าง สตาร์ทอัพ ชื่อว่า บริษัทสกายวีไอวี ใช้โดรนตรวจสภาพไร่ในเชิงลึก โดยจะมีการใช้โดรนอยู่ 2 ประเภท ได้แก่ โดรน 4 ใบพัด ซึ่งเหมาะกับ การใช้กับไร่ขนาดเล็กไปถึงกลาง ส่วนโดรนปีกนก เหมาะแก่การใช้ กับไร่ที่มีพื้นที่ใหญ่ ขนาดประมาณ 100 ไร่ขึ้นไป สามารถบินได้สูง นาน และไกลกว่า ซึ่งสิ่งที่ท�ำให้โดรนเหล่านี้แตกต่างจากโดรนทั่วไป เกษตรและสหกรณ์
35
ผลจากการทดลองใช้จริงคือนอกจากจะช่วยแบ่งเบาภาระ ของเกษตรกรได้พอสมควร ยังช่วยประหยัดน�ำ้ ได้มาก เพราะสามารถ กระจายน�้ำได้ดีกว่าใช้สายยางทั่วไป โดยโครงการเน้นพัฒนาไร่หรือ พื้นที่สวนพื้นบ้านในพื้นที่ห่างไกลที่ยังท�ำเกษตรแบบดั้งเดิมอยู่ เพื่อ การกระจายน�้ำที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นและช่วยแบ่งเบาภาระของ เกษตรกรได้
คือสามารถตั้งโปรแกรมล่วงหน้าโดยใช้แผนที่ ดาวเทียมจากกูเกิ้ลได้ เลย ไม่ต้องบังคับ จึงได้ข้อมูลที่มีเสถียรภาพมากกว่าเดิม การบินจะเกิดขึ้น 2 รอบ รอบแรกจะใช้กล้องถ่ายภาพ ธรรมชาติความละเอียดสูง เพือ่ สร้างแผนที่ 3 มิตแิ ละวิเคราะห์สภาพ พืน้ ทีโ่ ดยละเอียด จากนัน้ ก็ใช้โดรนบินอีกรอบหนึง่ แต่คราวนีใ้ ช้กล้อง Multispectral เป็นกล้องทีม่ ี 5 เลนส์ โดยแต่ละเลนส์จะสามารถกรอง เฉพาะสีได้ ซึ่งหากถ่ายใบไม้ที่สุขภาพดี สีเขียวก็จะสะท้อนออกมา เยอะเป็นพิเศษ ท�ำให้สามารถรู้ถึงสภาพความอุดมสมบูรณ์ของสวน และทราบว่าควรจะดูแลสวนส่วนไหนเป็นพิเศษ เพือ่ ทีจ่ ะได้ผลผลิตที่ มีคุณภาพที่สุด พั ฒนาฟาร์มระบบออโต้ แนวคิดฟาร์มอัตโนมัติไม่ได้เป็นสิ่งใหม่เพราะมีคอนเซ็ปต์ เกิดขึน้ มาอย่างยาวนาน แต่ปญ ั หาคือค่าใช้จา่ ยสูง ไม่คมุ้ ค่าต่อการน�ำ มาใช้จริง ซึ่งนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์สาขาเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนายั่งยืน และเทคโนโลยีการเกษตร ร่วมกันพัฒนาระบบ รดน�้ำอัตโนมัติผ่านแอปพลิเคชั่นบนสมาร์ทโฟนที่มีชื่อว่า ‘Smart Farm Kit’ ซึ่งนอกจากจะสามารถใช้ได้จริงยังสามารถติดตั้งได้ใน ราคาแสนประหยัด ประมาณ 1,000 บาทก็สามารถติดตั้งระบบได้ 1 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 625 ไร่เลยทีเดียว! ด้วยอุปกรณ์ 3 อย่างได้แก่ - ระบบควบคุมการเปิด-ปิดน�้ำ ที่สามารถตั้งเวลาเปิด - ปิด น�้ำได้ตามต้องการ - ระบบเซ็นเซอร์ติดตามสภาพอากาศ - ระบบสั่งการผ่านสมาร์ทโฟน
ก้าวต่อไปของเกษตรกรไทย เช่นเดียวกับทุกอุตสาหกรรมที่เส้นแบ่งระหว่างอุตสาหกร รมค่อยๆ เลือนลาง ก้าวต่อไปของเทคโนโลยีการเกษตรจะเติบโตคู่ กับเทคสตาร์ทอัพ (Tech-Startup) มากขึ้น ถือก�ำเนิดเป็นวิทยาการ ที่เรียกว่า Agri-Tech (Agricultural Technology) เต็มรูปแบบ เช่น หากน�ำระบบให้นำ�้ อัตโนมัติ (Smart Farm Kit) มาพัฒนาต่อ ควบคุม ทั้งน�้ำ อุณหภูมิ และความชื้นในพื้นที่เพาะปลูกผ่านแอปพลิเคชั่นได้ ก็จะท�ำให้ได้ผลผลิตที่มีมาตรฐานสูงขึ้น สามารถควบคุมคุณภาพ ให้ดีขึ้น
นอกจากนั้นเกษตรกรไทยยังต้องมุ่งเน้นพัฒนาการ ผลิ ต พื ช เศรษฐกิ จ หลั ก ของประเทศอย่ า ง ข้ า ว โดยได้มีนัก วิทยาศาสตร์ภาคเกษตรกรรมของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ผศ.ดร. ดุสิต อธินุวัฒน์ ก�ำลังพัฒนาระบบที่สามารถพยากรณ์การเกิดโรค ในนาข้าว โดยใช้ระบบเซ็นเซอร์เก็บข้อมูลสภาพแวดล้อมและสภาพ อากาศ ทั้งเรื่องของอุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณน�ำ้ ฝน ที่ท�ำงานโดย อาศัยแบตเตอรี่พลังงานโซลาร์เซลล์ ซึ่งเครื่องสามารถส่งข้อมูลไป ในสมาร์ทโฟนเจ้าของนาข้าวได้แบบปัจจุบันทันด่วน (Real Time) ท�ำให้สามารถใช้ปุ๋ยและยาฆ่าแมลงกันไว้ก่อนที่จะเกิดโรคระบาด ได้ ซึ่งระบบยังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาอยู่ แต่ลองคิดกันสนุก ๆ หาก ใช้ระบบดังกล่าวร่วมกับใช้สมองกล (AI) พัฒนาการพยากรณ์ให้ แม่นย�ำที่สุด และขยายระบบให้ใช้ได้กับพืชผักผลไม้หลากหลายขึ้น การเกษตรประเทศไทยจะสามารถเติบโตอย่างก้าวกระโดดแน่นอน ขณะนี้เรายังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาในหลายๆ ส่วน ซึ่งต้องอาศัยการจับมือกัน ระหว่างเกษตรกรที่ต้องเปิดรับ เทคโนโลยีทที่ นั สมัยและท�ำให้ผลิตภัณฑ์ของตนมีประสิทธิภาพ สูงขึน้ นักวิทยาศาสตร์เองก็ตอ้ งรับฟังความต้องการและปัญหา ของเกษตรกร สร้างวิทยาการที่ทั้งล�้ำสมัยและใช้ได้จริง ท�ำให้ อู่ข้าวอู่น�้ำแห่งนี้ไม่เป็นสองรองใครอีกครั้งอย่างแน่นอน.
36
เกษตรและสหกรณ์
๑
ต�ำบล
กลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่ บุตร สามีกับภรรยาที่ถูกต้องตามกฎหมาย) และผู้สมัครต้องมีที่พัก อาศัยในพืน้ ทีท่ ใี่ ช้สมัครเข้าร่วมโครงการ เจ้าของเอกสารสิทธิตามข้อ (3) ต้องยินยอมให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ใช้ประโยชน์จากทีด่ นิ เพือ่ ด�ำเนินโครงการฯ เป็นเวลาไม่นอ้ ยกว่า 7 ปี โดยมีการลงลายมือชือ่ หรือประทับลายนิ้วมือในหนังสือยินยอม ผู้สมัครและพื้นที่ที่ใช้สมัคร เข้าร่วมโครงการฯ ต้องไม่อยูใ่ นโครงการส่งเสริมเกษตรทฤษฎีใหม่ (5 ประสาน) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
คุณสมบัติของผู้รบ ั จ้างงาน เป็นเกษตรกรทัว่ ไป หรือทายาทเกษตรกร หรือแรงงานคืนถิน่ หรืออาสาสมัครเกษตรกรในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อายุ ระหว่าง 18 - 60 ปีบริบูรณ์ และมีสัญชาติไทย วุฒิการศึกษา ไม่ต�่ำ โครงการ 1 ต�ำบล 1 กลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่ เป็น กว่าระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3 หรือเทียบเท่า มีที่พักอาศัยอยู่ในต�ำบล โครงการทีก ่ ระทรวงเกษตรและสหกรณ์สง่ เสริมการน�ำหลัก ที่สมัครเข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีอุปกรณ์เทคโนโลยีสารสนเทศ เช่น ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาพัฒนาพื้นที่การเกษตรตาม โทรศัพท์เคลื่อนที่ (smartphone) ฯลฯ ไม่เป็นข้าราชการประจ�ำ หรือ ความเหมาะสมของพื้นที่ เพิ่มพื้นที่กักเก็ บน้�ำ ฟื้นฟูภาค ข้าราชการบ�ำนาญ รวมทั้งข้าราชการการเมือง ลูกจ้างของกระทรวง การเกษตร หลังการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 กรมที่มีฐานะเทียบเท่าพนักงานส่วนท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้อง โครงการนี้ แ บ่ ง การรั บ สมั ค รเป็ น 2 ส่ ว น ส่ ว นแรกคื อ ถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น และไม่เป็นลูกจ้างเอกชน ไม่เป็นผู้ด�ำรง เกษตรกรที่พร้อมจะพัฒนาที่ดิน ส่วนที่ 2 คือ การจ้างแรงงานเกษตร ต�ำแหน่งใดในพรรคการเมือง หรือเจ้าหน้าที่ของพรรคการเมือง ต้อง ซึ่งแรงงานเกษตรจะมีหน้าที่ช่วยเหลือเกษตรกรในส่วนแรก พัฒนา ไม่เป็นเกษตรกรที่ได้รับการคัดเลือกเข้าร่วมกิจกรรมปรับปรุงแปลง พื้นที่ร่วมกับภาครัฐ เกษตรกรที่ผ่านการคัดเลือกจะได้รับการอบรม ตามโครงการ 1 ต�ำบล 1 กลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่ ไม่เป็นคนไร้ความ สามารถ คนเสมือนไร้ความสามารถ คนวิกลจริตหรือจิตฟั่นเฟือน ไม่ และจัดท�ำแผนพัฒนาที่ดิน โครงการ 1 ต� ำ บล 1 กลุ ่ ม เกษตรทฤษฎี ใ หม่ มี สมประกอบ หรือเป็นโรคติดต่อร้ายแรง วัตถุประสงค์เพือ่ ส่งเสริมการเรียนรูแ้ ละน้อมน�ำหลักปรัชญาเศรษฐกิจ ทั้งนี้ จากการขับเคลื่อนโครงการดังกล่าว คาดว่าจะ พอเพียงด้วยการพัฒนาพื้นที่จุดเรียนรู้ในรูปแบบหลักเกษตรทฤษฎี เพิ่มพื้นที่เกษตรกรรมยั่งยืนในรูปแบบเกษตรทฤษฎีใหม่ รวม ใหม่ 1 ต�ำบล 1 กลุม่ เกษตรทฤษฎีใหม่ และเพิม่ พืน้ ทีเ่ ก็บกักน�ำ้ ส�ำหรับ 192,432 ไร่ ส่งผลให้เกษตรกรทีเ่ ข้าร่วมโครงการ มีพนื้ ทีก่ กั เก็บ ท�ำการเกษตร ตลอดจนพัฒนาระบบบริหารจัดการน�ำ้ ด้วยระบบและ น�ำ้ เพิม่ ขึน้ ไม่นอ้ ยกว่า 2,100 ลูกบาศก์เมตร/ราย เกษตรกรได้รบั วิธีการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รวมทั้งเป็นการฟื้นฟูภาคการเกษตร การพัฒนาให้มคี วามมัน่ คงในอาชีพท�ำเกษตรกรรมยัง่ ยืน และ ภายหลังการแพร่ระบาดของโรคติดต่อเชือ้ ไวรัสโคโรนา 2019 โดยมุง่ มีแปลงต้นแบบเพื่อการเรียนรู้ด้านเกษตรทฤษฎีใหม่ 64,144 เน้นเกษตรกรทีม่ คี วามตัง้ ใจเอาใจใส่อย่างจริงจัง ต่อยอด เพิม่ รายได้ คน รวมทัง้ เกิดการสร้างงาน สร้างรายได้ในพืน้ ทีจ่ ำ� นวน 32,072 ก�ำหนดเป้าหมายเกษตรกร 64,144 ราย (16 ราย/ต�ำบล) เป้าหมาย รายอีกด้วย มุง่ เน้นเกษตรกรทีต่ งั้ ใจ เอาใจใส่อย่างจริงจัง ต่อย การจ้างงานเกษตรกร 32,072 ราย (8 ราย/ต�ำบล) ครอบคลุมพื้นที่ อด เพิ่มรายได้สร้างความมั่นคงให้กับอาชีพเกษตรกรรม 4,009 ต�ำบล 75 จังหวัด ก�ำหนดคุณสมบัติเกษตรกร ต้องเป็นเกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนกับกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ หรือเกษตรกรทั่วไป หรือทายาทเกษตรกร หรือแรงงานคืน ถิ่น หรืออาสาสมัครเกษตรกรในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีอายุระหว่าง 18 – 60 ปี และมีสัญชาติไทย พื้นที่ที่ใช้สมัครเข้าร่วม โครงการฯ ต้องเป็นพื้นที่ที่เป็นผืนเดียวกันไม่น้อยกว่า 3 ไร่ และเป็น พื้นที่ที่มีเอกสารสิทธิถูกต้องตามกฎหมาย โดยเอกสารสิทธิต้องเป็น ของผู้สมัครหรือเป็นของทายาทของผู้สมัคร (บิดากับบุตร มารดากับ
เกษตรและสหกรณ์
37
ข่าวเกษตรฯ
News Agriculture
สศช. เผย ผลการศึกษา กรณีตัวอย่างการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะ สูก ่ ารพัฒนาพื้นทีเ่ ศรษฐกิจฐานชีวภาพ
ส�ำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่ง ชาติ (สศช.) ได้ ศึก ษารวบรวมข้ อ มู ล การขั บ เคลื่ อนการ พัฒนาเกษตรอัจฉริยะ (Smart Farming) ซึ่งเป็นประเด็น การพัฒนาส�ำคั ญในแผนพัฒนาเศรษฐกิ จและสังคมแห่ง ชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560– 2565) ให้บรรลุเป้าหมายได้ อย่างมีประสิทธิภาพ และได้วิเคราะห์เกีย ่ วกับปัญหาส�ำคัญ ในการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะ ประกอบด้วย นิยามของ เกษตรอัจฉริยะไม่ชัดเจนท�ำให้ผู้ที่เกี่ยวข้องมีความเข้าใจ ไม่ตรงกัน ขาดการบูรณาการระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะ รวมถึงไม่มห ี น่วยงานเจ้า ภาพในการดูแลนโยบายเกษตรอัจฉริยะอย่างเป็นองค์รวม และครบวงจร
ทัง้ นี้ เพือ่ ตรวจสอบยืนยันข้อค้นพบจากการศึกษาวิเคราะห์ ข้างต้น ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ทศพร ศิริสัมพันธ์ เลขาธิการ สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เปิดเผยว่า สศช. ได้คดั เลือก เรือ่ ง “การขับเคลือ่ นเกษตรอัจฉริยะในมันส�ำปะหลัง ในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” มาเป็นกรณีศึกษา เนื่องจากพิจารณาควบคู่กับเป้าหมายการพัฒนาเชิงพื้นที่ภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติ ฉบับที่ 12 ทีม่ งุ่ ส่งเสริมและพัฒนาพืน้ ทีส่ กู่ ารเป็นศูนย์กลาง เศรษฐกิจฐานชีวภาพหลักของประเทศ (Bio-Based Hub) เพื่อให้ เป็นฐานรายได้ใหม่ที่ส�ำคัญของประเทศซึ่งเกษตรอัจฉริยะจะเป็น เครื่องมือส�ำคัญในการผลักดันทั้ง 2 ภาคไปสู่เป้าหมายได้อย่างมี ประสิทธิภาพ นอกจากนี้เหตุผลที่เลือกเจาะลึกในเกษตรอัจฉริยะ ของพืชมันส�ำปะหลัง เนื่องจากทั้ง 2 ภาคมีพื้นที่การเพาะปลูกมัน
38
เกษตรและสหกรณ์
ดร.ทศพร ศิรส ิ ัมพันธ์
ส�ำปะหลังมากที่สุด เป็นพืชหลักในการผลิตผลิตภัณฑ์ชีวภาพต่างๆ ของประเทศ และยังไม่มีหน่วยงานเจ้าภาพดูแลการพัฒนาทั้งระบบ ซึ่ง สศช. ได้ลงพื้นที่จัดประชุมเฉพาะกลุ่ม (FocusGroup) ในภาค เหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อระดมความเห็นเชิงลึกเกี่ยว กับปัญหาดังกล่าวร่วมกับหน่วยงานและภาคีที่เกี่ยวข้อง รวมถึงร่วม กันก�ำหนดแนวทางการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะให้บรรลุเป้าหมาย ที่วางไว้ได้ “ทิ ศทางการพั ฒ นาภาคเหนื อและภาคตะวั น ออกเฉียง เหนือของรัฐบาลจะมุ่งไปสู่การเป็น Bio-hub ซึ่งวัตถุดิบส�ำคัญของ การผลิตผลิตภัณฑ์ชีวภาพต่างๆ คือ อ้อยและมันส�ำปะหลัง แต่เมื่อ พิจารณาเปรียบเทียบกัน การผลิตอ้อยมีระบบการบริหารจัดการที่ดี เป็นไปตาม พ.ร.บ. อ้อยและน�้ำตาลทรายพ.ศ. 2527 และมีเจ้าภาพ การพัฒนาที่ชัดเจนแล้ว ในขณะที่การผลิตมันส�ำปะหลังยังไม่มีการ
ข่าวเกษตรฯ
News Agriculture
ผลิตเนือ่ งจากไม่มนั่ ใจในผลทีจ่ ะเกิดขึน้ และความ ต้องการของตลาดที่จะรองรับผลผลิต เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและ สังคมแห่งชาติ กล่าวต่อไปว่า เพือ่ ให้ขอ้ ค้นพบจาก เวทีระดมความเห็นมีน�้ำหนักและตรงกับข้อเท็จ จริงในพื้นที่ สศช. ยังได้น�ำความเห็นที่ได้จากการ จัดประชุม Focus group มาประมวลและจัดท�ำ เป็นแบบสอบถามความคิดเห็นจัดส่งไปยังภาคี การพัฒนาที่เกี่ยวข้องทั้งหน่วยงานรัฐ ผู้ประกอบ การเอกชน สถาบันการศึกษาที่ท�ำการศึกษา วิจัย และพัฒนาเกษตรอัจฉริยะ รวมทั้งเกษตรกร ใน ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือรวม 800 ราย ได้รับกลับคืนมา 400 กว่าราย ซึ่งผลการ ประมวลแบบสอบถามก็ยืนยันความเห็นของที่ ประชุม Focus Groupข้างต้น บริหารจัดการทั้งระบบและไม่มีหน่วยงานเจ้าภาพชัดเจน นอกจากนี้ ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นแหล่งผลิตมันส�ำปะหลังที่ ส�ำคัญของประเทศ มีพนื้ ทีก่ ารปลูกมากกว่าร้อยละ 80 ของพืน้ ทีป่ ลูก ทั้งประเทศ ดังนั้น หากสามารถส่งเสริมการใช้เกษตรอัจฉริยะในการ ผลิตมันส�ำปะหลังได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก็จะสามารถผลักดันให้ ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็น Bio-hub ของประเทศได้ ตามนโยบายทีว่ างไว้”เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติกล่าว การจัดประชุมระดมความเห็นเฉพาะกลุ่ม (Focus Group) ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน เกษตรกรและ สถาบันการศึกษา จัดขึน้ รวม 2 ครัง้ ณ จังหวัดนครสวรรค์และจังหวัด นครราชสีมาในช่วงเดือนมีนาคมทีผ่ า่ นมา ซึง่ จากการรับฟังความคิด เห็นของทีป่ ระชุม หน่วยงานและภาคีทเี่ ข้าร่วมเห็นไปในทิศทางเดียว กับผลการวิเคราะห์เบื้องต้นของ สศช. ว่า ความไม่ชัดเจนของนิยาม การขับเคลือ่ นทีข่ าดการบูรณาการและการขาดหน่วยงานเจ้าภาพใน การดูแลนโยบายเกษตรอัจฉริยะคือปัญหาส�ำคัญและเป็นประเด็น ท้าทายที่ต้องเร่งหาทางแก้ไข นอกจากนี้ ทีป่ ระชุมยังสะท้อนปัญหาการขับเคลือ่ นเกษตร อัจฉริยะในระดับพื้นที่เพิ่มเติม อาทิ ด้านโครงสร้างพื้นฐานส�ำหรับ การเกษตร เช่น ดิน แหล่งน�้ำ ไฟฟ้า ยังไม่ดีพอ ทั้งในด้านคุณภาพ และความทั่ ว ถึ ง อี ก ทั้งระบบการจัด เก็บข้อ มูล การผลิตและการ ตลาดยังกระจัดกระจาย ท�ำให้การคาดการณ์แนวโน้มการผลิตและ ความต้องการของตลาดยังไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะสนับสนุน การตัดสินใจด้านการผลิตของเกษตรกรนอกจากนี้ แหล่งเงินทุนที่ สนับสนุนการใช้เกษตรอัจฉริยะก็ยงั มีขอ้ จ�ำกัดและเกษตรกรยังเข้าถึง ได้ยาก รวมถึงเกษตรกรส่วนใหญ่ยงั ขาดความรูเ้ รือ่ งการใช้เทคโนโลยี และการแปรรูปผลผลิต บางรายยังไม่ต้องการเปลี่ยนแปลงวิธีการ
“ในขั้นตอนต่อไป สศช. จะพยายามศึกษาเจาะลึกในราย ละเอียดและท�ำงานกับผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายเพื่อออกแบบแนวทางและ วิธกี ารในการขับเคลือ่ นบางประเด็นทีส่ ำ� คัญส�ำหรับการพัฒนาเกษตร อัจฉริยะให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่ประเด็นทีห่ นึง่ การก�ำหนด ขอบเขตและนิยามของเกษตรอัจฉริยะทีช่ ดั เจน และสร้างความเข้าใจ ทีต่ รงกันให้กบั หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องรวมทัง้ เกษตรกรด้วย และประเด็น ที่สองคือ หารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อก�ำหนดหน่วยงานหรือ กลไกหลักที่เป็นเจ้าภาพในการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะอย่างครบ วงจร และผลักดันให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรมเพื่อให้มีการวางระบบ การพัฒนา การเชือ่ มโยงการท�ำงานของหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องทัง้ หมด ทั้งในด้านการส่งเสริมความรู้และทักษะของเกษตรกร การพัฒนา เทคโนโลยีและการวิจัยและพัฒนา การสนับสนุนแหล่งเงินทุน การ ประสานการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่เหมาะสม การพัฒนาฐาน ข้อมูลด้านการผลิตและการตลาดอย่างเป็นระบบและเป็นประโยชน์ ต่ อการวางแผนการผลิ ตของเกษตรกร รวมทั้ ง การประสานการ ปรับปรุงกฎหมาย กฎระเบียบทีย่ งั เป็นอุปสรรคต่อการส่งเสริมเกษตร อัจฉริยะ” เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กล่าวสรุป เกษตรและสหกรณ์
39
ข่าวเกษตรฯ
News Agriculture
นายกรัฐมนตรี เปิดงาน “เกษตรสร้างชาติ
ครั้งที่ 2″
ย้�ำเกษตรคือทางรอดของประเทศไทย
นายเฉลิมชัย ศรีอ่อน รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวถึงวัตถุประสงค์ ของการจัดงาน ว่า เพื่อให้งานมีส่วนส�ำคัญในการ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก เชื่อมโยงกับเศรษฐกิจ มหภาครวมทั้งการสร้างโอกาสให้กับพี่น้องเกษตรกร โดยการส่งเสริมให้เกษตรกรพัฒนายกระดับสินค้า เกษตร และแสดงศั ก ยภาพในการผลิ ต สิ น ค้ า เกษตร เพื่อเข้าสู่การแข่งขันในตลาดโลกได้อย่างมี ประสิทธิภาพ จากตลาดท้องถิ่น ตลาดภูมิภาค สู่ ตลาดต่างประเทศ และตลาดออนไลน์ ให้คนเมือง ได้เห็นอย่างเป็นรูปธรรม และเปิดโอกาสในการแลก ณ ศูน ย์แสดงสิ นค้ า และการประชุ ม อิ ม แพค เมื อ งทองธานี พล.อ. ประยุ ท ธ์ จั น ทร์โ อชา นายก รัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม เป็น ประธานกล่ าวปาฐกถาพิเศษภายใต้ หัวข้อ “เกษตร ทางรอดของประเทศไทย” ในพิธเี ปิดงานเกษตรสร้าง ชาติ ครั้งที่ 2 และการสัมมนารวมพลคนสร้างชาติ ซึ่ ง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดย กรมส่ ง เสริ ม การเกษตร
นายกรัฐมนตรี กล่าวว่า ภาคการเกษตรมีความส�ำคัญกับ ประเทศมายาวนาน และเป็นอาชีพหลักของคนไทย แต่เกษตรกรกว่า 25 ล้านราย ยังมีรายได้ไม่เพียงพอ รัฐบาลยังพยายามแก้ไขปัญหา ทั้งระบบ รวมถึงปรับรูปแบบการเกษตร ให้มีการปลูกพืชที่เหมาะสม กับสภาพพื้นที่ รวมถึงส่งเสริมให้มีการน�ำเทคโนโลยีและเครื่องมือ ที่ทันสมัย มาเพิ่มผลผลิตและมูลค่าให้กับสินค้าเกษตร ให้สามารถ แข่งขันในตลาดโลกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยสถานการณ์โลก เปลี่ยนแปลงไป มีความท้าทาย และการแข่งขันมากขึ้น ซึ่งไทยต้อง พยายามปรับตัวเอง แต่ต้องไม่ละทิ้งความเป็นไทย และต้องอย่าให้ ใครมาท�ำลายความเป็นไทย
40
เกษตรและสหกรณ์
เปลีย่ นเรียนรูร้ ะหว่างกัน ทัง้ เกษตรกรผูผ้ ลิตและผูบ้ ริโภค ซึง่ ย่อมจะส่ง ผลดีตอ่ เศรษฐกิจฐานราก มีการกระจายตัวของรายได้มากขึน้ ตลอด จนสามารถเชือ่ มโยงระหว่างผูผ้ ลิตและผูบ้ ริโภคได้โดยตรง เชิญชวนพี่ น้องประชาชน ผูป้ ระกอบการ นักธุรกิจ และผูท้ สี่ นใจเข้าเยีย่ มชมงาน ร่วมเป็นส่วนหนึง่ ในการขับเคลือ่ นภาคการเกษตร และท�ำความเข้าใจ ว่าเกษตรสร้างชาติได้อย่างไร และสินค้าเกษตรไทย พร้อมไปตลาด โลกแล้ว ส� ำ หรั บ กิ จ กรรมส� ำ คั ญ ภายในงานประกอบด้ ว ยการ พบปะ แลกเปลี่ยน พูดคุยกับเกษตรกรตัวจริง ที่เป็นต้นแบบใน การประกอบอาชีพ จากการขยายผลโครงการอันเนื่องมาจากพระ ราชด�ำริ จาก 6 แห่งทั่วประเทศ, เกษตรแปลงใหญ่ ทีร่ วมกลุ่มการ ผลิต เปลี่ยนสินค้าจากขายในประเทศ ยกระดับสินค้า Premium to fly, เครือข่ายเกษตรกรรุ ่นใหม่ Young Smart Farmer ที่ ประสบความส�ำเร็จในการประกอบอาชีพการเกษตร มีความรู ้ และมีความภาคภูมใิ จในอาชีพ สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับ ทุกคนหันกลับมาท�ำการเกษตร เป็นอนาคตของการปฏิรูปภาค การเกษตรต่อไป ฯลฯ
ข่าวเกษตรฯ
News Agriculture
‘เฉลิมชัย’ มุง่ ผลักดันให้เกษตรกรผลิตสินค้า ให้ได้คุณภาพมาตรฐานอาหารปลอดภัย (Food Safety)
ตอกย้�ำความพร้อมในการเป็นครัวโลก
นายเฉลิมชัย ศรีอ่อน รัฐมนตรีว่าการกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ บรรยายพิ เ ศษ “เกษตรไทย มาตรฐานโลก” ภายในงาน “อาหารไทย อาหารโลก” เกษตรผลิต พาณิชย์ตลาด ณ โรงแรมแกรนด์ ไฮแอท เอราวั ณ ว่ า การจั ด งาน “อาหารไทย อาหารโลก” เกษตรผลิต พาณิชย์ตลาด ในวันนี้ มีเป้าหมายในการ ถ่ า ยทอดและสร้ า งการรั บ รู ้ ถึ ง ความร่ ว มมื อ ระหว่ า ง กระทรวงพาณิชย์และกระทรวงเกษตรฯ ในการสร้าง ความแข็งแกร่งให้กับประเทศในฐานะผู้ผลิตอาหารชั้น น�ำของโลก สร้างการรับรู ้ถึงการเชื่อมโยงระหว่างภาค การผลิตทางการเกษตรและอาหารสูช ่ อ ่ งทางการตลาด ใหม่ ๆ ทีม ่ ศ ี ก ั ยภาพ สร้างความเชื่อมัน ่ ในมาตรฐานสินค้า เกษตรและอาหารของไทยให้ เ ป็ น ที่ ย อมรั บ ในตลาด โลก สนับสนุนการพัฒนาศักยภาพช่องทางการกระจาย สินค้าเกษตร สร้างโอกาสการขายสินค้าให้กลุม ่ เกษตรกร ในทุกกลุ่มสินค้า และเพื่อตอกย้�ำให้เห็นว่าประเทศไทย พร้อมเป็นครัวโลกด้วย “อาหารปลอดภัย”
ในส่วนของกระทรวงเกษตรฯ มีนโยบายในการพัฒนาที่ส�ำคัญ คือ การรักษาเสถียรภาพราคาสินค้าเกษตรและรายได้ให้กับเกษตรกรใน สินค้าเกษตรสําคัญ อาทิ ข้าว ยางพารา มันสําปะหลัง ปาล์ม อ้อย และ ข้าวโพด ซึง่ ได้มกี ารด�ำเนินการแล้วในส่วนของการประกันรายได้เกษตรกร ในสินค้าทัง้ 6 รายการ รวมถึงการลดต้นทุนและเพิม่ ประสิทธิภาพการผลิต ที่เหมาะสม และไม่ก่อให้เกิดภาระทางการเงินการคลังของภาครัฐ การ พัฒนาองค์กรเกษตรกรและเกษตรกรรุ่นใหม่ โดยเพิ่มทักษะการประกอบ การและพัฒนาความเชื่อมโยงของกลุ่มเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และ สหกรณ์ ในทุกระดับ โดยเฉพาะด้านการตลาด การค้าออนไลน์ ส่งเสริมการ สร้างมูลค่าเพิม่ ให้กบั สินค้าเกษตร เพือ่ ยกระดับรายได้และคุณภาพชีวติ ให้ กับเกษตรกร โดยใช้ประโยชน์จากฐานความหลากหลายทางชีวภาพ การ ลด ละ เลิกใช้ยาปราบศัตรูพชื โดยเร็ว เป็นต้น นอกจากนี้ ปัจจุบนั กระทรวง เกษตรฯ ยังได้มีการจัดตั้งศูนย์เทคโนโลยีเกษตรและนวัตกรรม (Agritech and Innovation Center) หรือ AIC เพือ่ ขับเคลือ่ นการเกษตรสมัยใหม่ตาม นโยบายไทยแลนด์ 4.0 ครบแล้วทั้ง 77 จังหวัดด้วย นายเฉลิมชัย กล่าวต่อไปว่า เกษตรสมัยใหม่ หรือ “เกษตร ทันสมัย” เป็นหนึง่ ในยุทธศาสตร์ส�ำคัญทีก่ ระทรวงเกษตรและสหกรณ์อยู่ ระหว่างการผลักดันให้บงั เกิดผลเป็นรูปธรรม เพือ่ เชือ่ มโยงกับช่องทางการ ตลาด “พาณิชย์ทนั สมัย” ของกระทรวงพาณิชย์ทกี่ ำ� ลังเร่งด�ำเนินการเช่น กัน โดยเกษตรทันสมัย นอกจากจะเป็นในรูปแบบเกษตรรวมกลุ่ม เกษตร นวัตกรรม เกษตรปลอดภัย เกษตรแปรรูป เกษตรเทคโนโลยี และเกษตร พอเพียงแล้ว ยังมุ่งเน้นการผลักดันให้เกษตรกรผลิตสินค้าให้ได้คุณภาพ มาตรฐานความปลอดภัยส�ำหรับผู้บริโภคทั่วไป สินค้ามาตรฐาน GAP GMP CODEX ฮาลาล และมาตรฐานระหว่างประเทศอื่น ๆ ทั้งมาตรฐาน ของรัฐและมาตรฐานเอกชนเพื่อการส่งออก และสินค้าพรีเมียม เช่น สินค้า GI ออร์แกนิค นวัตกรรม สตอรี่ แบรนด์ และอื่น ๆ ที่เน้นเป็นมิตร กับสิ่งแวดล้อม สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสินค้า และเพิ่มมูลค่าการส่งออก
ของประเทศ ซึ่งจะช่วยให้เกษตรกรต้นน�้ำและภาคส่วนที่เกี่ยวเนื่องมีราย ได้ที่สูงขึ้น ทัง้ นี้ จากข้อมูลในปี 2562 ประเทศไทยมีการส่งออกสินค้าเกษตร และเกษตรอุตสาหกรรมมูลค่ารวม 1.25 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน 16.4% ของการส่งออกสินค้าไทยในภาพรวม ซึง่ แม้ไทยจะเป็นประเทศเล็ก ๆ แต่ในปีที่ผ่านมาติดอันดับ 11 ของประเทศผู้ส่งออกอาหารของโลก และ เป็นอันดับ 2 ของเอเชีย ซึ่งในระดับเอเชียเราเป็นรองแค่จีนเท่านั้น ขณะที่ มูลค่าตลาดอาหารในประเทศในปี 2562 มีมูลค่ากว่า 2 ล้านล้านบาท ดัง นั้นภาพรวมตลาดอาหารของไทยทั้งในประเทศและส่งออกในปี 2562 มี มูลค่ารวมมากกว่า 3 ล้านล้านบาท ถือว่ามีศักยภาพสูง และยังมีช่องทาง โอกาสอีกมาก และส�ำหรับห่วงโซ่อปุ ทานสินค้าเกษตรและอาหารของไทย ณ ปัจจุบนั มีพนื้ ทีเ่ พาะปลูกภาคการเกษตรราว 138 ล้านไร่ คิดเป็นสัดส่วน ร้อยละ 43 ของพื้นที่ทั้งหมดของประเทศไทยที่มีประมาณ 321 ล้านไร่ มี อุตสาหกรรมพื้นฐานกว่า 44,000 แห่ง วิสาหกิจชุมชน 55,000 แห่ง และ มีอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มกว่า 54,000 แห่ง “จากผลกระทบโควิด-19 ที่ส่งผลกระทบท�ำให้เศรษฐกิจและก�ำลัง ซือ้ ทัว่ โลกหดตัวลง ยังผลให้การใช้กำ� ลังการผลิตของโรงงานแปรรูปอาหาร ณ ปัจจุบันเฉลี่ยยังอยู่ที่ 50 - 70% ของก�ำลังการผลิตทั้งหมด ขณะที่ สถานการณ์โควิดในหลายประเทศเริ่มคลี่คลายโดยเฉพาะทางฝั่งเอเชีย ซึง่ สินค้าเกษตรและอาหารของไทยถือมีความโดดเด่นในตลาดโลก หากมุง่ เน้นเรื่องคุณภาพมาตรฐานอาหารปลอดภัย (Food Safety) ที่เป็นวิถีใหม่ หรือ New Normal ทีผ่ บู้ ริโภคทัว่ โลกได้ให้ความส�ำคัญกับอาหารปลอดภัย มากขึ้น จะมีส่วนช่วยผลักดันยุทธศาสตร์ “ตลาดน�ำการผลิต” โดยมุ่งเน้น เรือ่ งคุณภาพมาตรฐานให้ประสบความส�ำเร็จ และจะช่วยเพิม่ มูลค่าการส่ง ออกสินค้าอาหารของไทยหลังจากนีไ้ ด้อกี มาก ซึง่ ทุกฝ่ายทีเ่ กีย่ วข้องตัง้ แต่ ต้นทาง กลางทาง และปลายทาง ตลอดซัพพลายเชนต้องผนึกก�ำลังร่วม มือกันผลักดันให้เกิดผลส�ำเร็จต่อไป” นายเฉลิมชัย กล่าว เกษตรและสหกรณ์
41
คู่มือติดต่อ ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจ
สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรฯ
Office of the Permanent Secretary Ministry of Agriculture and Cooperative เลขที่ ๓ ถนนราชด�ำเนินนอก กรุงเทพ ฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์กลาง ๐-๒๒๘๑-๕๙๕๕, ๐-๒๒๘๑-๕๘๘๔ http://www.opsmoac.go.th
กรมชลประทาน The Royal Irrigation Department
ถ.สามเสน แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๒๔๑-๐๐๒๐ ถึง ๒๙ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๓๐๒๕ http://www.rid.go.th
กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ Cooperative Auditing Department ๑๒ ถ.กรุงเกษม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐ ๒๖๒๘ ๕๒๔๐ - ๕๙ โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๕๘๘๑ http://www.cad.go.th/
กรมประมง Department of Fisheries
๕๐ ถ.พหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๒-๐๖๐๐-๑๕ โทรสาร ๐-๒๕๖๒-๐๕๖๔ http://www.fisheries.go.th/
กรมปศุสัตว์
Department of Livestock Development
เลขที่ ๖๙/๑ ถนนพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐ โทรศัพท์
๐-๒๒๕-๕๑๓๖-๘ โทรสาร ๐-๒๒๕๑-๐๙๘๖ http://www.dld.go.th
กรมส่งเสริมสหกรณ์ Cooperative Promotion Department ๑๒ ถนนกรุงเกษม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๖๒๘-๕๑๓๓-๔ โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๖๐๗๘ http://www.cpd.go.th
42
เกษตรและสหกรณ์
กรมพัฒนาที่ดิน Land Development Department
๒๐๐๓/๖๑ หมู่ ๕ ถ.พหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๙๔๑-๑๙๖๘-๘๕ โทรสาร ๐-๒๙๔๑-๒๒๒๗ http://www.ldd.go.th
กรมวิชาการเกษตร Department of Agriculture
เลขที่ ๕๐ ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทร. ๐-๒๕๗๙-๐๑๕๑-๘ http://www.doa.go.th
กรมส่งเสริมการเกษตร
Department of Agricultural Extension ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว จตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๗๙-๐๑๒๑-๘, ๐-๒๙๔๐-๖๐๘๐-๙๕ โทรสาร ๐-๒๕๗๙-๓๐๑๘ http://www.doae.go.th
ส�ำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม Agricultural Land Reform Office ถนนราชด�ำเนินนอก เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๒๘๒-๙๐๐๔, ๐-๒๒๘๒-๙๐๐๖, ๐-๒๒๘๒๙๐๓๕ โทรสาร ๐-๒๒๘๑-๐๘๑๕ http://www.alro.go.th
ส�ำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร Office of Agriculture Economics
ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๙๔๐-๗๒๒๔-๖ โทรสาร ๐-๒๙๔๐-๗๒๑๐ http://www.oae.go.th
กรมการข้าว Rice Department
๕๐ ถ.พหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๑-๓๒๓๖ , ๐-๒๕๖๑-๓๐๕๖ http://www.ricethailand.go.th
กรมหม่อนไหม The Queen Sirikit Department of Sericulture
ส�ำนักงานกองทุนสงเคราะห์การท�ำสวนยาง Office of The Rubber Replanting Aid Fund
โทรศัพท์ ๐-๒๕๕๘-๗๙๒๔-๒๖, ๐-๒๕๕๘-๗๙๒๗ http://www.qsds.go.th
โทรศัพท์ ๐-๒๔๓๓-๖๐๖๘ โทรสาร ๐-๒๔๓๕-๘๙๕๖ http://www.rubber.co.th
เลขที่ ๒๑๗๕ ถ.พหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร
Marketing Organization For Farmers ๑๐๑ ถ.ก�ำแพงเพชร แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๒๗๙-๑๑๘๖ โทรสาร ๐-๒๒๗๘-๐๑๓๙ http://www.mof.or.th
องค์การสวนยาง Rubber Estate Organization
๑๒๔/๑๑๓ ถนนบางกอกน้อย-ตลิ่งชัน เขตตลิ่งชัน กรุงเทพฯ
โทรศัพท์ ๐-๒๔๒๔-๔๒๕๙ โทรสาร ๐-๒๔๓๓-๖๕๙๕ http://www.reothai.co.th
องค์การสะพานปลา Fish Marketing Organization
๒๑๑ ถนนเจริญกรุง ๕๘ แขวงยานนาวา เขตสาธร กรุงเทพฯ
โทรศัพท์ ๐-๒๑๑-๐๓๐๐ โทรสาร ๐-๒๒๑๑-๖๑๔๗ http://www.fishmarket.co.th
องค์การส่งเสริมกิจการโคนม แห่งประเทศไทย Dairy Farming Promotion Organization of Thailand
๘๙/๒ อาคาร ๙ ชั้น ๑๔ ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง เขต หลักสี่ กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๘-๒๕๗๓ http://www.thaidanskmilk.com
๖๗/๒๕ ถ.บางขุนนนท์ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐
ส�ำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตร และอาหารแห่งชาติ National Bureau of Agriculture Commedity and Food Standards เลขที่ ๕๐ ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๑-๒๒๗๗ โทรสาร ๐-๒๕๖๑-๒๐๙๖ http://www.acfs.go.th
สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน)
Highland Research and Development Institute (Public Organization) ๖๕ ม.๑ ถ.สุเทพ ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ๕๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐๕๓-๓๒๘๔๙๖-๘ โทรสาร ๐๕๓-๓๒๘๔๙๔ http://www.hrdi.or.th
ส�ำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)
Agricultural Research Development Agency (Public Organization)
๒๐๐๓/๖๑ ถ.พหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๗๙-๗๔๓๕ โทรสาร ๐-๒๕๗๙-๗๒๓๕ http://www.arda.or.th
ส�ำนักงานพิพิธภัณฑ์การเกษตรเฉลิม พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ถนนพหลโยธิน หลักกิโลเมตรที่ ๔๖-๔๘ ต.คลองหนึ่ง อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี ๑๒๑๒๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๒๙-๒๒๑๒-๑๓ โทรสาร ๐-๒๕๒๙-๒๒๑๔ http://www.wisdomking.or.th เกษตรและสหกรณ์
43
ศุภชัย เณรมณี เกษตรแปลงใหญ่ กลายเป็นกลุม่ ปลูกผักสวนครัวทีม่ พี นื้ ทีร่ วมทัง้ กลุม่ ประมาณ 200 กว่าไร่เมื่อปลายปี 2559 ตอนนี้มีสมาชิกประมาณ 80 คน ซึ่งตัวเขาเองก็ท�ำหน้าที่ช่วยแนะน�ำและพัฒนาให้สมาชิกมีความ ปรับแนวคิ ด พั ฒนาสมาชิก สร้าง ช�ำนาญ และค่อยๆ ขยายเครือข่ายต่อไป เครือข่ายตามแนวคิด YSF กลายเป็นกลุ่ม “สินค้าของเราส่งตลาดตามห้างสรรพสินค้าชั้นน�ำ และ ปลูกผักสวนครัวที่มีพ้ ื นที่รวม 200 กว่าไร่ บริษัทฯ ที่ต้องการพืชผักที่ปลอดภัย รวมถึงส่งตลาดทั่วไปด้วย ใน ศุ ภ ชั ย เณรมณี YSF ซึ่งกลายมาเป็นผู้น�ำกลุ่มปลูก ส่วนของการพัฒนาสินค้า เนือ่ งจากผลผลิตของเราเป็นพืชผัก รูปแบบ ผักแปลงใหญ่ เริ่มต้นการเป็นเกษตรกรจากการปลูกผักกินเองใน การพัฒนาจึงเน้นไปทีเ่ รือ่ งคุณภาพและความปลอดภัย ได้มาตรฐาน ครอบครัว แล้วค่อยๆ ต่อยอดพัฒนาเป็นสินค้าส�ำหรับจ�ำหน่าย ผล GAP กลุ่มฯ ของเราเกิดขึ้นได้ เพราะกรมส่งเสริมการเกษตร ท�ำให้ ประกอบการดีจนเริม่ ขยายพืน้ ที่ และได้มโี อกาสเข้าร่วมโครงการ YSF เราได้รับการพัฒนา และเพราะเราเป็น YSF ท�ำให้ได้เจอเพื่อน เจอ ท�ำให้ได้แนวคิด และความรู้ใหม่ๆ เพิ่มมากขึ้น จึงหันมาปลูกพืชผัก เครือข่าย มีมมุ มองทีก่ ว้างขึน้ ท�ำให้มองเห็นว่า การจะพัฒนาและพา ปลอดสารพิษ จนได้รับรองมาตรฐาน GAP และเริ่มรวมกลุ่ม พัฒนา เพือ่ นไปด้วยกันนัน้ เป็นอย่างไร กรมส่งเสริมการเกษตรให้เราทุกอย่าง จากกลุ่มเล็กๆ มีสมาชิกไม่ถึงสิบคน สร้างเครือข่ายเชื่อมโยงกับกลุ่ม สนับสนุนในเรื่องปัจจัยต่างๆ รวมถึงองค์ความรู้ด้วย” ศุภชัยกล่าว มุ่งมั่น ตั้งใจพัฒนา และส่งเสริม เพื่อให้ขยายผลไปสู่ชุมชนเชื่อมโยง สู่กลุ่มเกษตรแปลงใหญ่ในพื้นที่และการตลาดยุคใหม่ต่อไป
นวลลออ เทิดเกียรติกุล
ทดลอง เรียนรู้ ปรับใช้องค์ความรู้ YSF พร้อมส่งต่อความรูส ้ ู่เกษตรกร ขยาย เครือข่ายจนกลายเป็นศูนย์บ่มเพาะแปลง ตัวอย่าง
ทางด้าน นวลลออ เทิดเกียรติกุล เจ้าของศูนย์บ่มเพาะ เกษตรกรรุ่นใหม่ ผู้ก่อตั้ง ‘Aromatic Farm’ ผลิตมะพร้าวน�้ำหอม อินทรีย์ อ�ำเภอด�ำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี และยังเป็นประธาน Young Smart Farmer ของจังหวัดราชบุรี ก็เป็นอีกหนึง่ ผูน้ ำ� เกษตรกร รุน่ ใหม่ทนี่ ำ� องค์ความรูจ้ ากการเข้าร่วมเป็น YSF มาพัฒนาสินค้า และ ขับเคลื่อนเครือข่ายมะพร้าวน�้ำหอมพื้นที่กว่า 800 ไร่ เธอสนใจการ ท�ำเกษตรถึงขั้นผันตัวเองจากการท�ำงานประจ�ำในบริษัทเอกชน มา ท�ำการเกษตรอย่างเต็มตัว เกษตรและสหกรณ์
33
ผลจากการทดลองใช้จริงคือนอกจากจะช่วยแบ่งเบาภาระ ของเกษตรกรได้พอสมควร ยังช่วยประหยัดน�ำ้ ได้มาก เพราะสามารถ กระจายน�้ำได้ดีกว่าใช้สายยางทั่วไป โดยโครงการเน้นพัฒนาไร่หรือ พื้นที่สวนพื้นบ้านในพื้นที่ห่างไกลที่ยังท�ำเกษตรแบบดั้งเดิมอยู่ เพื่อ การกระจายน�้ำที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นและช่วยแบ่งเบาภาระของ เกษตรกรได้
คือสามารถตั้งโปรแกรมล่วงหน้าโดยใช้แผนที่ ดาวเทียมจากกูเกิ้ลได้ เลย ไม่ต้องบังคับ จึงได้ข้อมูลที่มีเสถียรภาพมากกว่าเดิม การบินจะเกิดขึ้น 2 รอบ รอบแรกจะใช้กล้องถ่ายภาพ ธรรมชาติความละเอียดสูง เพือ่ สร้างแผนที่ 3 มิตแิ ละวิเคราะห์สภาพ พืน้ ทีโ่ ดยละเอียด จากนัน้ ก็ใช้โดรนบินอีกรอบหนึง่ แต่คราวนีใ้ ช้กล้อง Multispectral เป็นกล้องทีม่ ี 5 เลนส์ โดยแต่ละเลนส์จะสามารถกรอง เฉพาะสีได้ ซึ่งหากถ่ายใบไม้ที่สุขภาพดี สีเขียวก็จะสะท้อนออกมา เยอะเป็นพิเศษ ท�ำให้สามารถรู้ถึงสภาพความอุดมสมบูรณ์ของสวน และทราบว่าควรจะดูแลสวนส่วนไหนเป็นพิเศษ เพือ่ ทีจ่ ะได้ผลผลิตที่ มีคุณภาพที่สุด พั ฒนาฟาร์มระบบออโต้ แนวคิดฟาร์มอัตโนมัติไม่ได้เป็นสิ่งใหม่เพราะมีคอนเซ็ปต์ เกิดขึน้ มาอย่างยาวนาน แต่ปญ ั หาคือค่าใช้จา่ ยสูง ไม่คมุ้ ค่าต่อการน�ำ มาใช้จริง ซึ่งนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์สาขาเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนายั่งยืน และเทคโนโลยีการเกษตร ร่วมกันพัฒนาระบบ รดน�้ำอัตโนมัติผ่านแอปพลิเคชั่นบนสมาร์ทโฟนที่มีชื่อว่า ‘Smart Farm Kit’ ซึ่งนอกจากจะสามารถใช้ได้จริงยังสามารถติดตั้งได้ใน ราคาแสนประหยัด ประมาณ 1,000 บาทก็สามารถติดตั้งระบบได้ 1 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 625 ไร่เลยทีเดียว! ด้วยอุปกรณ์ 3 อย่างได้แก่ - ระบบควบคุมการเปิด-ปิดน�้ำ ที่สามารถตั้งเวลาเปิด - ปิด น�้ำได้ตามต้องการ - ระบบเซ็นเซอร์ติดตามสภาพอากาศ - ระบบสั่งการผ่านสมาร์ทโฟน
ก้าวต่อไปของเกษตรกรไทย เช่นเดียวกับทุกอุตสาหกรรมที่เส้นแบ่งระหว่างอุตสาหกร รมค่อยๆ เลือนลาง ก้าวต่อไปของเทคโนโลยีการเกษตรจะเติบโตคู่ กับเทคสตาร์ทอัพ (Tech-Startup) มากขึ้น ถือก�ำเนิดเป็นวิทยาการ ที่เรียกว่า Agri-Tech (Agricultural Technology) เต็มรูปแบบ เช่น หากน�ำระบบให้นำ�้ อัตโนมัติ (Smart Farm Kit) มาพัฒนาต่อ ควบคุม ทั้งน�้ำ อุณหภูมิ และความชื้นในพื้นที่เพาะปลูกผ่านแอปพลิเคชั่นได้ ก็จะท�ำให้ได้ผลผลิตที่มีมาตรฐานสูงขึ้น สามารถควบคุมคุณภาพ ให้ดีขึ้น
นอกจากนั้นเกษตรกรไทยยังต้องมุ่งเน้นพัฒนาการ ผลิ ต พื ช เศรษฐกิ จ หลั ก ของประเทศอย่ า ง ข้ า ว โดยได้มีนัก วิทยาศาสตร์ภาคเกษตรกรรมของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ผศ.ดร. ดุสิต อธินุวัฒน์ ก�ำลังพัฒนาระบบที่สามารถพยากรณ์การเกิดโรค ในนาข้าว โดยใช้ระบบเซ็นเซอร์เก็บข้อมูลสภาพแวดล้อมและสภาพ อากาศ ทั้งเรื่องของอุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณน�ำ้ ฝน ที่ท�ำงานโดย อาศัยแบตเตอรี่พลังงานโซลาร์เซลล์ ซึ่งเครื่องสามารถส่งข้อมูลไป ในสมาร์ทโฟนเจ้าของนาข้าวได้แบบปัจจุบันทันด่วน (Real Time) ท�ำให้สามารถใช้ปุ๋ยและยาฆ่าแมลงกันไว้ก่อนที่จะเกิดโรคระบาด ได้ ซึ่งระบบยังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาอยู่ แต่ลองคิดกันสนุก ๆ หาก ใช้ระบบดังกล่าวร่วมกับใช้สมองกล (AI) พัฒนาการพยากรณ์ให้ แม่นย�ำที่สุด และขยายระบบให้ใช้ได้กับพืชผักผลไม้หลากหลายขึ้น การเกษตรประเทศไทยจะสามารถเติบโตอย่างก้าวกระโดดแน่นอน ขณะนี้เรายังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาในหลายๆ ส่วน ซึ่งต้องอาศัยการจับมือกัน ระหว่างเกษตรกรที่ต้องเปิดรับ เทคโนโลยีทที่ นั สมัยและท�ำให้ผลิตภัณฑ์ของตนมีประสิทธิภาพ สูงขึน้ นักวิทยาศาสตร์เองก็ตอ้ งรับฟังความต้องการและปัญหา ของเกษตรกร สร้างวิทยาการที่ทั้งล�้ำสมัยและใช้ได้จริง ท�ำให้ อู่ข้าวอู่น�้ำแห่งนี้ไม่เป็นสองรองใครอีกครั้งอย่างแน่นอน.
36
เกษตรและสหกรณ์
ข่าวเกษตรฯ
News Agriculture
ผลิตเนือ่ งจากไม่มนั่ ใจในผลทีจ่ ะเกิดขึน้ และความ ต้องการของตลาดที่จะรองรับผลผลิต เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและ สังคมแห่งชาติ กล่าวต่อไปว่า เพือ่ ให้ขอ้ ค้นพบจาก เวทีระดมความเห็นมีน�้ำหนักและตรงกับข้อเท็จ จริงในพื้นที่ สศช. ยังได้น�ำความเห็นที่ได้จากการ จัดประชุม Focus group มาประมวลและจัดท�ำ เป็นแบบสอบถามความคิดเห็นจัดส่งไปยังภาคี การพัฒนาที่เกี่ยวข้องทั้งหน่วยงานรัฐ ผู้ประกอบ การเอกชน สถาบันการศึกษาที่ท�ำการศึกษา วิจัย และพัฒนาเกษตรอัจฉริยะ รวมทั้งเกษตรกร ใน ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือรวม 800 ราย ได้รับกลับคืนมา 400 กว่าราย ซึ่งผลการ ประมวลแบบสอบถามก็ยืนยันความเห็นของที่ ประชุม Focus Groupข้างต้น บริหารจัดการทั้งระบบและไม่มีหน่วยงานเจ้าภาพชัดเจน นอกจากนี้ ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นแหล่งผลิตมันส�ำปะหลังที่ ส�ำคัญของประเทศ มีพนื้ ทีก่ ารปลูกมากกว่าร้อยละ 80 ของพืน้ ทีป่ ลูก ทั้งประเทศ ดังนั้น หากสามารถส่งเสริมการใช้เกษตรอัจฉริยะในการ ผลิตมันส�ำปะหลังได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก็จะสามารถผลักดันให้ ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็น Bio-hub ของประเทศได้ ตามนโยบายทีว่ างไว้”เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติกล่าว การจัดประชุมระดมความเห็นเฉพาะกลุ่ม (Focus Group) ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน เกษตรกรและ สถาบันการศึกษา จัดขึน้ รวม 2 ครัง้ ณ จังหวัดนครสวรรค์และจังหวัด นครราชสีมาในช่วงเดือนมีนาคมทีผ่ า่ นมา ซึง่ จากการรับฟังความคิด เห็นของทีป่ ระชุม หน่วยงานและภาคีทเี่ ข้าร่วมเห็นไปในทิศทางเดียว กับผลการวิเคราะห์เบื้องต้นของ สศช. ว่า ความไม่ชัดเจนของนิยาม การขับเคลือ่ นทีข่ าดการบูรณาการและการขาดหน่วยงานเจ้าภาพใน การดูแลนโยบายเกษตรอัจฉริยะคือปัญหาส�ำคัญและเป็นประเด็น ท้าทายที่ต้องเร่งหาทางแก้ไข นอกจากนี้ ทีป่ ระชุมยังสะท้อนปัญหาการขับเคลือ่ นเกษตร อัจฉริยะในระดับพื้นที่เพิ่มเติม อาทิ ด้านโครงสร้างพื้นฐานส�ำหรับ การเกษตร เช่น ดิน แหล่งน�้ำ ไฟฟ้า ยังไม่ดีพอ ทั้งในด้านคุณภาพ และความทั่ ว ถึ ง อี ก ทั้งระบบการจัด เก็บข้อ มูล การผลิตและการ ตลาดยังกระจัดกระจาย ท�ำให้การคาดการณ์แนวโน้มการผลิตและ ความต้องการของตลาดยังไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะสนับสนุน การตัดสินใจด้านการผลิตของเกษตรกรนอกจากนี้ แหล่งเงินทุนที่ สนับสนุนการใช้เกษตรอัจฉริยะก็ยงั มีขอ้ จ�ำกัดและเกษตรกรยังเข้าถึง ได้ยาก รวมถึงเกษตรกรส่วนใหญ่ยงั ขาดความรูเ้ รือ่ งการใช้เทคโนโลยี และการแปรรูปผลผลิต บางรายยังไม่ต้องการเปลี่ยนแปลงวิธีการ
“ในขั้นตอนต่อไป สศช. จะพยายามศึกษาเจาะลึกในราย ละเอียดและท�ำงานกับผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายเพื่อออกแบบแนวทางและ วิธกี ารในการขับเคลือ่ นบางประเด็นทีส่ ำ� คัญส�ำหรับการพัฒนาเกษตร อัจฉริยะให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่ประเด็นทีห่ นึง่ การก�ำหนด ขอบเขตและนิยามของเกษตรอัจฉริยะทีช่ ดั เจน และสร้างความเข้าใจ ทีต่ รงกันให้กบั หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องรวมทัง้ เกษตรกรด้วย และประเด็น ที่สองคือ หารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อก�ำหนดหน่วยงานหรือ กลไกหลักที่เป็นเจ้าภาพในการขับเคลื่อนเกษตรอัจฉริยะอย่างครบ วงจร และผลักดันให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรมเพื่อให้มีการวางระบบ การพัฒนา การเชือ่ มโยงการท�ำงานของหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องทัง้ หมด ทั้งในด้านการส่งเสริมความรู้และทักษะของเกษตรกร การพัฒนา เทคโนโลยีและการวิจัยและพัฒนา การสนับสนุนแหล่งเงินทุน การ ประสานการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่เหมาะสม การพัฒนาฐาน ข้อมูลด้านการผลิตและการตลาดอย่างเป็นระบบและเป็นประโยชน์ ต่ อการวางแผนการผลิ ตของเกษตรกร รวมทั้ ง การประสานการ ปรับปรุงกฎหมาย กฎระเบียบทีย่ งั เป็นอุปสรรคต่อการส่งเสริมเกษตร อัจฉริยะ” เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กล่าวสรุป เกษตรและสหกรณ์
39
คู่มือติดต่อ ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจ
สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ส�ำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรฯ
Office of the Permanent Secretary Ministry of Agriculture and Cooperative เลขที่ ๓ ถนนราชด�ำเนินนอก กรุงเทพ ฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์กลาง ๐-๒๒๘๑-๕๙๕๕, ๐-๒๒๘๑-๕๘๘๔ http://www.opsmoac.go.th
กรมชลประทาน The Royal Irrigation Department
ถ.สามเสน แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๒๔๑-๐๐๒๐ ถึง ๒๙ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๓๐๒๕ http://www.rid.go.th
กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ Cooperative Auditing Department ๑๒ ถ.กรุงเกษม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐ ๒๖๒๘ ๕๒๔๐ - ๕๙ โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๕๘๘๑ http://www.cad.go.th/
กรมประมง Department of Fisheries
๕๐ ถ.พหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๒-๐๖๐๐-๑๕ โทรสาร ๐-๒๕๖๒-๐๕๖๔ http://www.fisheries.go.th/
กรมปศุสัตว์
Department of Livestock Development
เลขที่ ๖๙/๑ ถนนพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐ โทรศัพท์
๐-๒๒๕-๕๑๓๖-๘ โทรสาร ๐-๒๒๕๑-๐๙๘๖ http://www.dld.go.th
กรมส่งเสริมสหกรณ์ Cooperative Promotion Department ๑๒ ถนนกรุงเกษม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๖๒๘-๕๑๓๓-๔ โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๖๐๗๘ http://www.cpd.go.th
42
เกษตรและสหกรณ์
กรมพัฒนาที่ดิน Land Development Department
๒๐๐๓/๖๑ หมู่ ๕ ถ.พหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๙๔๑-๑๙๖๘-๘๕ โทรสาร ๐-๒๙๔๑-๒๒๒๗ http://www.ldd.go.th
กรมวิชาการเกษตร Department of Agriculture
เลขที่ ๕๐ ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทร. ๐-๒๕๗๙-๐๑๕๑-๘ http://www.doa.go.th
กรมส่งเสริมการเกษตร
Department of Agricultural Extension ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว จตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๗๙-๐๑๒๑-๘, ๐-๒๙๔๐-๖๐๘๐-๙๕ โทรสาร ๐-๒๕๗๙-๓๐๑๘ http://www.doae.go.th
ส�ำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม Agricultural Land Reform Office ถนนราชด�ำเนินนอก เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๒๘๒-๙๐๐๔, ๐-๒๒๘๒-๙๐๐๖, ๐-๒๒๘๒๙๐๓๕ โทรสาร ๐-๒๒๘๑-๐๘๑๕ http://www.alro.go.th
ส�ำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร Office of Agriculture Economics
ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท์ ๐-๒๙๔๐-๗๒๒๔-๖ โทรสาร ๐-๒๙๔๐-๗๒๑๐ http://www.oae.go.th
กรมการข้าว Rice Department
๕๐ ถ.พหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ ๑๐๙๐๐
โทรศัพท์ ๐-๒๕๖๑-๓๒๓๖ , ๐-๒๕๖๑-๓๐๕๖ http://www.ricethailand.go.th