.
CO JUZ WIESZ O NAR KOTY KACH? .
tyją narmogą też reagować na na łują zia odd te bo , kotyki ny najbardziej niepowtarzal u zaj rod oim sw w yny i jed zg. narząd – nasz mó
J O K E R
J O zie różnią się między K Lud sują sobą. Są tacy, którzy sto nie tko zys ws o mim a tę, et E die są w stanie zrzucić naw i inn sem cza Tym . ma kilogra nie i ia tan mię R jedzą. Nabezszeopa organizmy różnie
kogoś do wzięcia narkot coś nie jest w porządku. Jeśli ł czu sz zie będ , tak nie pójdzie się winny do końca życia.
J O K E R
J O t jeśli bierzesz narkoK Nawe dla tyki i nie kończy się to nie ale wc – ią ged E cieoznbieacztra a to, że inni będą gli robić to równie bez e R mo karnie. Pamiętaj, zachęcani yku
J karty O edukacyjne , et jeśli jesteś przekonany narkoK Naw że nigdy nie spróbujesz nał tyków, warto ażebyś poz tego, h cyc yczą dot ów fakt a E kilk i jakie jak działają one na ludzi ryzyko niesie ich używanie. R Współpraca: KRZYSZTOF GRABOWSKI SKA MAŁGORZATA PAWŁOW : ków środ Sfinansowano ze KRAJOWEGO BIURA DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII będącego agendą IA MINISTERSTWA ZDROW
J O K E R
3 STOWARZYSZENIE JUMP’9 Opracowanie: GRZEGORZ WODOWSKI
2
q
prohibicja
2
q
kimś nieJeśli policja znajdzie przy on pozie będ – e legalne substancj Zostaa. ępc est prz jak ny wa trakto anie szk mie o jeg a nie zatrzymany, ne. uka esz prz będzie w grozi Za posiadanie narkotykó , w najnia zie wię lat 3 Ci kara do 1 roku do lepszym przypadku tanie zos jak o, teg od i – w zależnośc zoiec ezp zab zinterpretowana ilość eokr nie wo Pra w. ykó nych narkot cią iloś ą czn śla z góry, co jest niezna kary może narkotyków. Na wymiar gdzie zato, mieć również wpływ mi: jeśli yka kot nar z trzymano Cię czy oły szk odbyło się to w pobliżu rapot być z żes dyskoteki mo ktowany surowiej.
q 2
q 2
3
qartykuł 62.a
3
q
u, o którym mowa „Jeżeli przedmiotem czyn ki odurzające lub środ są 3, lub 1 w art. 62 ust. ilości nieznaczw we opo hotr substancje psyc ek sprawcy, użyt sny wła na e nej, przeznaczon nież przed rów rzyć umo postępowanie można o wszczęciu śledzwydaniem postanowienia li orzeczenie wobec twa lub dochodzenia, jeże e ze względu na elow niec by było kary wcy spra a także stopień u, czyn enia ełni pop ości okoliczn . 62a Ustawy (art .” ości dliw szko nej jego społecz nii). o przeciwdziałaniu narkoma
lką ilością Jeśli zatrzymano Cię z niewie możesz tek uży sny wła na w ykó narkot powyższego starać się o zastosowanie odpowiedni złóż iej jlep Na łu. artyku szanse na Są ry. atu kur wniosek do pro ie tan zos e ani ow tęp pos to, że umorzone.
q 3
q 3
4
4
qdpk
q
q
q
się karze Dobrowolne poddanie wniosku iu żen zło (DPK) polega na kary bez nej eślo okr nie rze mie o wy go. W wiepostępowania dowodowe oznaczać to że mo ch dka ypa lu prz a” lepani ow ocj neg możliwość „wy K doDP ia. zan ska ków run wa szych karą ch ony roż zag tyczy tylko czynów wolności. ia ien baw poz lat 3 iżej pon ujesz się Zastanów się zanim zdecyd wczejuż li Jeś ie. zan wią na takie roz przee obn śniej miałeś wyrok za pod ona. iesz odw zie będ a stępstwo, kar czną zna nie z Jeśli zatrzymano Cię użysny wła na w ykó kot ilością nar enie orz um asz tek, być może otrzym . 62a . art na podstawie
4
4
5 nie tylko
5
qposiadanie
q
q
q
posiadanie Karalne jest nie tylko iduje także ew narkotyków. Prawo prz za upraści lno wo ia ien karę pozbaw et jeśli naw , wę np. konopi indyjskich . lina roś na jed o będzie to tylk kotyków, Jeżeli udzielasz komuś nar łoletniej, ma szczególnie osobie ępstwo. est prz z ias ełn pop również z tego esz rpi cze Nawet jeżeli nie . ych ialn ter ma ci zyś kor żadnych ewoprz , Wytwarzając narkotyki ając sył wy czy ę nic żąc je przez gra zcze pojes na się sz aża nar listem zagrożoważniejsze zarzuty i jesteś . iem rok wy m tni 5-le et ny naw
5
5
6 jazda pod
6
qwpływem
q
q
q
pod Prowadzenie samochodu yków kot nar lub lu oho wpływem alk motoryczzaburza zdolności psycho go. ne kierujące że pod Nawet, jeśli wydaje Ci się, kotyku nar ego inn czy o wpływem teg em – nikt bezpiecznie kierujesz pojazd domości. wia do ie yjm prz tego nie zostanie ie zm ani Jeżeli w Twoim org stancja, sub a lon wo doz nie wykryta odbioże mo być i y zostaniesz ukaran ści od żno zale W y. jazd wo pra rą Ci n taki czy i, krw we i ncj stężenia substa nie cze kro wy o będzie traktowany jak eprz o jak lub ) ciu uży po e (kierowani em ływ wp pod e stępstwo (kierowani środka odurzającego).
6
6
7 kontrola
7
qosobista
q
q
q
kontroli Policjant ma prawo do gdy dy, wte e zni łąc wy tej osobis nie rze dej po ne istnieje uzasadnio przez twa ęps est prz nia nie popeł li. osobę poddawaną kontro ukania. esz prz yny ycz Zapytaj o prz funkcjonako wis naz i ę imi isz Zap ez niego riusza oraz podawane prz trolę. kon e jąc nia sad uza ody pow ami. Nie daj zbyć się ogólnik la osobitro kon aby , się Domagaj przez ona adz sta została przeprow ieszpom w i, płc ej sam osobę tej kons cza na czeniu niedostępnym ch. nny tro pos b troli dla osó
7
7
8
8
qzatrzymanie
q
q
q
znalezione Osoba, przy której zostaną opodobwd pra naj ie tan narkotyki zos aresztoazu niej zatrzymana (bez nak W tym z.). god 48 na ks. wania – ma jej domu, czasie policja uda się do nia. aby dokonać jego przeszuka a teleani kon wy do wo Masz pra prawą, zin rod fonu, kontaktu z ściąpow ź bąd j, ięta Pam nikiem. bec wo my zej gliwy, ale też upr jąc się uru ant Aw zy. ius nar funkcjo sytuację. jedynie pogarszasz swoją nariusze kcjo fun i sam ci że Być mo Twojej w ać będą później zeznaw ich yta zap sąd a , zie sąd w sprawie . nia o przebieg zatrzyma
8
8
9
9
q 1+1=11
q
q
q
egzaminie Nie stosuj tej zasady na ona tylko z matematyki! Dotyczy w! narkotykó stancji poKombinacje różnych sub oznacza ry któ , izm erg wodują syn takiej nie ała o wiele silniejsze dzi konar z o deg każ niż , mieszanki yk kot nar en Jed tyków z osobna. go. gie dru nie ała dzi a cni wzma i działająUżycie dwóch substancj nerwowy ad ukł na ie yjn cych depres że domo y) oin (np. alkoholu i her echoodd i aśc zap do Cię ć dzi prowa może tów lan mu sty wej. Łączenie wiele hat Zby zę. cho psy łać wo wy egnasz się lucynogenów na raz i poż sze. z rzeczywistością raz na zaw
9
9
10
10
q brudny towar q two wieCzy zażyłbyś silne lekars owane duk pro wy tało zos dząc, że kogoś, kto w brudnej wannie przez ? iem mik che jest nie nawet ykami: wyA tak jest właśnie z narkot brudnych ocy pom y prz twarzane są sycznych tok ie przyrządów i na baz zczane zys iec zan o ow Cel . składników szybane ow duk i fałszowane. Pro y ktoś żeb to, po ie wn głó io, tan ko i mógł zarobić kupę forsy. to, że bęBiorąc narkotyki liczysz na Ci się nic nie sta dzie przyjemnie i nie żesz być mo nie dy nig j, ięta Pam złego. ywasz zaż dę raw nap pewien, co tak łanie. dzia ło mia to zie będ e siln i jak
q 10
q
10
J
J
qbezpieczeństwo q sz swoje Stosując narkotyki naraża rafisz pot nie li Jeś ie. zdrowie i życ się przyz nimi zerwać, postaraj yko ich ryz ć czy ani ogr najmniej przedawkowania: rancji. Po • Bądź świadom swojej tole się ona iża obn okresie abstynencji . nie wa wko eda prz o iej i łatw yków, także • Unikaj mieszania narkot kotykami. nar z lu oho alk a ani stosow ie – ryzyotn • Biorąc narkotyki sam ś sam aby e, żliw mo jest kujesz. Nie siebie reanimował. ny, jesli nar• Bądź szczególnie ostroż źródła lub ego kotyk pochodzi z now . kle zwy niż j cze ina da wyglą
q J
q J
Q przedawkowanieQ
qheroiny
q
q
q
ikuj, nikomu • Najważniejsze – nie pan wtedy nie pomożesz. er 112 lub • Wezwij pogotowie – num ). tne pła bez ia zen łąc (po 999 • Sprawdź oddech i tętno. oddycha – za• Jeśli poszkodowany nie e. Najłatwiej ani ych odd e czn sztu suj sto usta-usta: ą tod me to bić będzie zro ego do mn yto prz odchylając głowę nie do ust ze ietr pow mu j chu mu tyłu, wd . ych dow kun iose cioc w odstępach pię ż go ułó a, ych odd ie ieln odz • Jeśli sam cznej. w pozycji bocznej bezpie zdu pogotoyja prz do • Zostań z nim icja nie wia. Nie obawiaj się, pol ań. ow wk eda prz przyjeżdża do
Q
Q
K
K
pad qna ga dr wkowy
q
q
q
na z możPadaczka polekowa to jed ie nieien taw ods na i liwych reakcj j benście których środków (najczę lu. oho alk ż nie rów jak zodiazepin), tu, tak kon k bra ły nag to: y Jej objaw ła cia e rcz sku i, utrata przytomnośc ie. ien sin i h dec bez , isk i szczękośc wę poPostaraj się ochronić gło zami. ura ed prz szkodowanego minut, u kilk do ać trw że mo Napad t wezwaale i tak konieczne jes przyjazo jeg Do . wia oto nie pog anym: dow zko pos du opiekuj się li jest jeś a; ych odd czy j dza spraw go. uj zym ytr pobudzony – prz
K
K
A
A
q bad trip
q
q
q
wywołany Psychodeliczny kryzys może odenu zażyciem halucynog psychice, na tno pię e ażn cisnąć pow ch może dka ypa a w skrajnych prz ia. życ dla em eni roż być zag zewnętrzZredukuj ilość bodźców mu ludzi, tłu , asu hał nych (świateł, zapewnisz do ym sam tym – ) itp. ną przeposzkodowanemu spokoj pobuego siln dku ypa prz W eń. strz fizyczny. dzenia zastosuj przymus zwij pogowe , oże pom Jeśli to nie i halucylęk towie. Aby zmniejszyć dobniej opo wd pra naj ba nacje oso dawkę ą czn otrzyma terapeuty eprz ów lek lub n benzodiazepi ciwpsychotycznych.
A
A
2
enarkotyki
2
e
wpływają Narkotyki rozmaicie wodują po , na ludzki organizm zdrotki sku ne yw gat ne też różne ełnie zup ała wotne. Ecstasy dzi nie ała dzi a ol, oh alk inaczej niż na mi ypo prz LSD w niczym nie ny. roi efektów he już nieNawet jeśli próbowałeś ale nie wc , ów których narkotyk e doinn po jąc ga się że a, oznacz ń. na doz ch bny świadczysz podo iła zab nie Cię na To, że marihua bi tego zro nie że a, acz ozn – nie heroina.
e
e
2
2
3
3
enigdbiyernizeeszwiesz e co
zymywane Niektóre narkotyki otr kokaina), a, oin her . (np lin roś z są amfeta. (np y tez syn inne drogą h mają nic z mina, LSD). Niektóre e roinn u, szk pro o łeg postać bia dają glą wy ślinnego suszu. Czasem gą mo tak i ale ie, obn bardzo pod się niż j cze działać zupełnie ina spodziewasz. łoby się Wyglądające, zdawa gą zawiemo ki identycznie tablet różniące o rdz ba e ncj sta rać sub dy nie nig o teg się od siebie. Dla natak co , ien pew być możesz . prawdę zażywasz
e
3
e
3
4
4
ehierarchia ryzykae ne, paloNarkotyki bywają połyka kiwane. trzy ws ne, wdychane lub drogą nią red poś bez ej Im bardzi efekt tym u, zm dostają się do organi zy. iejs siln t jes nia ich działa yków. 1. Nie bierz nigdy narkot przestać. j 2. Jeśli to robisz – spróbu narkotyki asz 3. Jeśli nadal zażyw . ich kuj – nie wstrzy esz narko4. Jeśli jednak wstrzykuj o steryltylk o teg tyki – używaj do k. we yka strz i ł nych igie ania narZmieniając drogę zażyw się jak po zuć poc z kotyków, możes substancji. ej now ie ełn zup ciu yję prz sobów Nie ma bezpiecznych spo w. ykó kot nar a ani yw zaż
e
e
4
4
5
5
euzależnienie
e
e
e
kotyków Alkohol i większość nar nienia. leż uza yko ryz ą sob niesie ze h, nic sam Jeśli uzależnisz się od , na co Cię tym y będziesz zaskoczon zie wtedy Lud . być zdo je aby stać, łmi, roció yja prz nie przejmują się życiowe y aw spr e ażn pow a dziną, n. Wielu spychają na dalszy pla niektórzy , twa ęps est prz ia popełn . lądują w więzieniu uprawiaZdarza się, że dziewczyny c z faceiają syp dze nią pie za s sek ją okoliczych inn w i tami, z którym ienić zam nościach nie chciałyby ni nie leż uza zie Lud . nawet słowa ie. życ oje sw ą zcz nis ł ogó na
5
5
6
6
epsychoza
e
e
e
prowadzi Nadużywanie stymulantów neurotrani ark pod gos eń urz zab do otoniną), smiterami (dopaminą i ser . Te czynnisnu i acj ryw dep do że tak a zy, na które ki mogą wywołać psycho dzące do wa składają się urojenia i pro dowaeśla prz ia byc ie paniki poczuc aniom how nym. To z kolei sprzyja zac . nym yw res oag aut i agresywnym wyw zy cho psy yć dcz wia Możesz doś styji kac ksy into niku długotrwałej cia yję prz tek sku na ź bąd i mulantam ki. daw ich ej jednorazowo zbyt duż amfetamiPsychozę mogą wywołać ce „dolują mu sty cho psy a, ain na, kok hodne. poc o jeg i palacze”, mefedron
6
6
7
7
edepresja
e
e
e
aby w ten Jeśli sięgasz po narkotyki, imi problesposób uporać się ze swo obniżonym mami psychicznymi czy ć, że będzie nastrojem, to musisz wie stanSub a. ulg a ilow chw dzie to tylko do dzą wa pro cje psychoaktywne nie go e yni jed a , mu ble pro rozwiązania ję. res dep zaostrzają i pogłębiają stancji psyDepresja i stosowanie sub iązane. pow ą sob ze są h nyc choaktyw holu alko lub w Używanie narkotykó troju, nas ia han wa łe ciąg je powodu i prowadzą które z czasem nasilają się zaburzeń. h zyc iejs ażn pow cze do jesz narkonie bra we Mało tego, nałogo w żymó ble pro do c dzą wa pro tyków całą iera otw ch wy ciowych i finanso ji. res dep dla y” lacz zwa gamę „wy
7
7
8
8
eheroina
e
e
e
układu nerHeroina obniża aktywność e działafazi ej wowego. W początkow , potem orii euf stan w a adz nia wprow y której prz i, ośc uspokojenia i obojętn ia. nan doz e ykr prz sić zno łatwiej jest ała dzi nie Każdy lubi stan relaksu, ale niu bierma trzy pod heroiny sprzyja ryzykuę oin her po ąc gaj Się ności. ządkupor pod ie życ jesz to, że swoje aniesz est prz i u ani ow yjm prz jesz jej bicje. am e sow cza realizować dotych m.in. a acz ozn cja ran tole a Rosnąc yk. kot nar na wzrost wydatków norazowo Pamiętaj, przyjmując jed y możesz oin her kę daw ą duż t zby dy się nie nig już że ić, się tak uspoko sz. dzi obu
8
8
9
9
emdma
e
e
e
mulujący Ecstasy to środek psychosty Uboczm. nny o działaniu empatoge stancji sub nia ała dzi m tkie nym sku atury per tem t jest gwałtowny wzros MA, MD yły zaż re któ by, ciała. Oso zbyt nie w ale powinny pić wodę, ch. cia iloś w dużych dyskotece, W dusznej, zatłoczonej peratutem MA MD kiedy na skutek ta – nie ras wz u zm ani org go oje ra Tw Jedia. ien odn odw dopuść do jego że być mo nów pły ć iloś a duż t nak zby az bardziej groźna. Krew staje się cor ów sodu jon ie żen stę , ona ńcz rozcie hłaniają wc i krw i spada, a komórk że być mo m tkie Sku . ają pęk i wodę . śpiączka i śmierć
9
9
10
emetkatynon
10
e
otrzymyZażywanie metkatynonu ębienie ezi prz na ów lek z wanego drynę efe udo zawierających pse ikłań pow ych ażn pow do prowadzi jako ch any eśl neurologicznych okr wa. ano ang pom a�a encefalop syn ie ces pro Wykorzystywany w jest asu pot n nia nga ma tezy nad wysoce neurotoksyczny. o narZrezygnuj z używania teg bić, zro z żes mo le wie Nie ! kotyku iązane zw ody szk ć aby ograniczy ciężkich i tal me em ani ływ zia z odd na Twój organizm.
e
10
e
10
J
J
emefedronpochodne
e
e
e
to Mefedron i jego e stymuncj sta sub e now e dni glę wz sowania lujące, których skutki sto co poznaają rcz sta wy e zcz jes są nie nadal lene. Niektóre pochodne są tym, że są o czy iad św nie ale ne, gal bezpieczniejsze. e musisz Sięgając po te substancj bkiego szy yko wziąć pod uwagę ryz Powo. ego czn chi psy ia uzależnien tracją cen kon z dują one kłopoty my ble pro we eso okr ią, i pamięc aych odd w ści z widzeniem, trudno czy j nie ześ Wc u. tyt ape niu i utratę u i urojeń. później doświadczysz lęk ne są niehod poc o jeg i Mefedron ych jąc ma bezpieczne dla osób ia. żen krą m ade ukł z problemy
J
J
Q
emarihuana
Q
e
sklasyfikoMarihuana jest trudnym do wprowadza j cza wy Zaz . em dki śro nia wa prowadzić w stan relaksu, ale może też a. W zależięci nap ego mn yje prz nie do łania i waności od dawki, etapu dzia yjmowana prz runków, w których jest a nawet ać, udz pob jać, – może uspoka ie. enn nog działać nieznacznie halucy any rihu ma h kac Przy wyższych daw lno rea nie ny sta ać zuw możesz odc Bęcji. liza ona ści, czy wręcz depers ony, bezdziesz czuł się wtedy zagubi blemy Pro ny. wa radny i zdenerwo nów mogą z opanowaniem tych sta prowadzić do paniki. stancje psyZawarte w marihuanie sub do dzić wa pro gą mo ne yw choakt go. zne uzaleznienia psychic
e
Q
e
Q
K
ebadanie moczu
K
e
ania absJedną z metod potwierdz czu w kiemo e ani bad jest ji enc tyn ów narrunku obecności metabolit y sposób stsz pro naj to t Jes . yku kot kilka ograkontroli, mający jednak żna łatwo mo czu mo bkę Pró . zeń nic re leki czy któ nie ei kol z zafałszować; wywołać gą mo ia ien yw poż ki dni skła tu. tes nik pozytywny wy acza, że Pozytywny wynik testu ozn aniem bad ed na dzień lub dwa prz jątek Wy . yki kot nar ś ałe przyjmow zyutr ra któ stanowi marihuana, do o neg jed od czu mo w muje się , żej dłu et naw trzech tygodni, a e rni ula reg ją ś ałe ow jeśli przyjm i przez dłuższy czas.
e
K
e K
A
ekontrola
A
e
trolę nad Odurzając się tracimy kon . A to em ani how zac im sobą i swo sekwencje. może rodzić poważne kon chodzić, sto pro Kiedy nie możesz wadził pro ie czn pie bez ś aby trudno ogląęty zaj teś samochód. Jeśli jes możesz – ji wiz ch wy oro kol daniem rony. nie być zdolny do samoob powinny iety kob de Szczególnie mło mogą pody kie i ie gdz ne, roż ost być troli. zwolić sobie na utratę kon się stać że mo co , tym Pomyśl o chcesz o teg e i zdecyduj, czy właśni odzić pog z żes mo nie li dla siebie. Jeś yki Ci kot nar się z rzeczywistością, to . ogą pom nie w tym i tak
e
A
e
A
2
2
r hiv
r
r
r
oru odHIV (ludzki wirus niedob znajS AID y jąc odu pow porności) h ustrojoduje się w wielu płynac ymi są wych. Najbardziej zakaźn hwy. poc a elin krew, sperma i wydzi najczęściej W związku z tym, HIV używamy gdy przenosi się wtedy, kcji lub inie do u zęt spr wspólnego y seks. zon iec uprawiamy niezabezp skuno ślo my wy Jak do tej pory nie chroej gąc mo ki ion zep szc j teczne nić przed HIV. HIV mówi Pamiętaj, o zakażonych ”. Jest to HIV z ce żyją oby „os też się stygnie ogo nik re określenie, któ . nia oce nie ani , uje tyz ma
2
2
3
3
r aids
r
r
r
HIV, a jedMożna być zakażonym na AIDS. rym cho nocześnie nie być ornoodp ad ukł y zcz nis HIV Wirus ka wie czło y) czn ogi ściowy (immunol ytego nab pół zes S, AID je i powodu Osłabiony deficytu odporności. infekcje na y atn pod t jes zm organi nistyczrtu opo by i schorzenia (choro zm na ani org y ow zdr i rym któ ne), z ogół sobie radzi. re zdecyJest wiele czynników, któ zakażonej by oso u dy kie i czy ą, duj bjawowy HIV rozwinie się pełnoo h, które zyc ejs żni wa naj Do S. AID należą: nt me mo ten ć mogą opóźni leczeie jęc wczesna diagnoza, pod ia. życ l nia i zdrowy sty
3
3
4
4
r testy na hiv
r
r
r
jest się Aby przekonać się, czy nie konać wy eży zakażonym HIV nal iewozes (pr ty tes we wo sta test. Pod IV, y-H ant iał wc we) poszukują przeci zmu ani org zią” ied pow „od które są HIV. na pojawienie się wirusa ać bezkon wy z żes Badanie to mo skiezie będ Ci bne rze Pot . płatnie jest ją opc ą Inn a. rowanie od lekarz konsulkcie pun w tu tes e ani wykon Badanie tacyjno-diagnostycznym. skierowaa e, ow nim ano tam jest nie nie jest wymagane. konanego Ujemny wynik testu wy atniego ost od h iac odn tyg 12 po acza, ozn a ani how zac ryzykownego . HIV ny ażo zak eś jest nie że
4
4
5
5
r ciąża i hiv
r
r
r
teś w ciąży Dowiedziałaś się, że jes zdarzyło li – wykonaj test na HIV. Jeś ję – pouac syt ą wn yko ryz ć Ci się mie nów badanie. medyczOdpowiednie procedury urodzena nse ne zwiększają sza ażoną HIV nie przez kobietę zak wowym sta Pod a. eck zdrowego dzi wiedziała warunkiem jest to, aby trakcie W . niu aże zak oim sw ona o i ARV, lek ać ow yjm ciąży będzie prz je jeszcze ać taw dos zie będ o eck dzi a . Cesarskie jakiś czas po urodzeniu jszy ryzynie zm cięcie dodatkowo to, że HIV na agi uw Z . nia aże ko zak – dziecko tki ma ka mle przenika do piersią. ne mio nie powinno być kar
5
5
6
6
awo r hikavrni pr e
r
r
r
ażony HIV, „Kto, wiedząc że jest zak ą osobę inn nio red poś naraża bez lega karze pod , nie aże zak ie tak na lat 3” (arpozbawienia wolności do o). neg Kar tykuł 161 §1 Kodeksu tylko t jes HIV Mimo, że zakażenie zek wią obo sz ma ą, aw Twoją spr niu aże zak oim poinformować o sw go. lne sua sek partnera zakażeniu, Wiedząc o swoim powinienie ku w żadnym wypad iniekcji do em zęt spr się elić neś dzi i. z innymi osobam
6
6
7
7
r leczenie arv
r
r
r
we (ARV) Leczenie antyretrowiruso owaniem yjm prz łym jest długotrwa ć ilość wijszy nie zm ją ma re któ , ów lek iu terapii zęc poc roz O i. rusa we krw których z , decyduje wiele czynników odpordek spa jest ym najważniejsz awów AIDS. obj się ie ien aw poj i ci noś ia leczenia Aby moment rozpoczęc alnie powiym opt ny bra wy mógł być takcie (cokon m nieneś być w ciągły u) z ośrodrok w y raz ery czt najmniej h HIV. nyc ażo kiem leczenia osób zak stoso, tna pła bez t Terapia ARV jes bardziej az cor – i lek j nie w wane az mniej skuteczne i powodują cor . ych czn ubo w skutkó
7
7
8
8
r prezerwatywa r zmniejsza Używanie prezerwatyw nia HIV aże zak do minimum ryzyko enoszoprz i am rob cho i oraz innym nymi drogą płciową. nie jesteś Jeśli jesteś zakażony HIV lub ologiczser u tus sta o jeg swo pewien watyw zer pre j wa nego – zawsze uży nież Rów h. lnyc sua sek h tac w kontak czy ci, noś pew sz wtedy, gdy nie ma ni HIV. aże zak są nie r/ka tne Twój par narkotyki Jeśli Twój partner/ka stosują wzrasta ie ażn pow yko ryz – ch w iniekcja tywę. wa zer pre suj i wtedy zawsze sto ualny akt ć mie a inn Prezerwatywa pow owiednio odp być ści, żno wa termin o użyta. przechowywana i prawidłow
r 8
r 8
9
9
r hcv
r
r
r
zapalenie HCV powoduje wirusowe choroba to t Jes C. u typ wątroby (dlawa wo bja przewlekła, skąpoo jest nie h nyc ażo zak ość tego większ sto czę i nu) sta świadoma swojego iem rak lub ią ośc rsk ma się kończąca opracowątroby. Jak do tej pory nie HCV. o wk eci prz ki ion zep wano szc bar t dziej Musisz wiedzieć, że HCV jes rzne niż nęt zew ki odporny na czynni więcej go t jes i zy iejs mn t HIV, jes nim się j wie łat d w kropli krwi – stą m.in. ny szo eno prz t jes V HC ć. zakazi o sprzętu przez używanie wspólneg tatuażu, do w ądó yrz prz , kcji do inie ch. zny tyc przyborów kosme
9
9
10
r testy na hcv
10
r
eś zakażony Aby stwierdzić czy nie jest ać test. kon wirusem HCV musisz wy , obecHIV dku ypa Podobnie jak w prz zają ierd stw ie zm ani org w V ność HC Diaa. ciał eciw prz testy wykrywające na wa nso fina jest ń aże zak gnostyka tnie pła bez c mó y przez NFZ, ale żeb jest skierowykonać test potrzebne owadzenie epr Prz wanie od lekarza. ania to row skie bez a ani bad takiego h. tyc zło koszt kilkudziesięciu zakażenia, W przypadku stwierdzenia p wiruoty gen cze jesz ć eśli okr można dziej bar nak jed jest e sa. Takie badani uje się je kon wy i ne wa liko mp sko ualprzed rozpoczęciem ewent a. eni lecz o neg
r
10
r
10
J
J
r seks i hcv
r
r
r
zaliczane Zakażenie HCV nie jest h drogą nyc szo do chorób przeno a poelin dzi wy i a rm Spe ą. płciow ż głęnie Rów e. chwy nie są zakaźn ią pronow sta nie nki ału poc bokie ąd wirusa blemu – nie wykryto dot ie. w ślin kontakty Ryzyko zakażenia przez przypadw o tylk ieje seksualne istn lub błony ka kór nas ia zen kod usz ku krwi. Ma śluzowej i pojawienia się wtedy, nie cze zna e óln zeg szc to sunki sto ją wa mie gdy partnerzy s podczas sek iają aw upr , lne ana gadżetów menstruacji lub używają ch. zny tyc ero
J
J
Q
Q
r ciąża i hcv
r
r
r
eciwskaZakażenie HCV nie jest prz Moż. eci dzi a ani iad pos do zaniem ecko dzi na tki ma z liwość transmisji . lna ima jest min aś wykoJeśli jesteś w ciąży, powinn okaże nik wy li Jeś V. nać test na HC na odposię pozytywny, pozwoli to podczas ą Tob się e wiednie zajęci odu. por s ciąży i dzieckiem podcza arskie ces czy Nie jest jednoznaczne na ływ wp zy wc ega obi zap cięcie ma nia aże zak i ośc ograniczenie możliw noworodka. zwiększa Karmienie piersią nie i jest na a eck dzi ryzyka zakażenia ne. eca ogół zal
Q
Q
K
r alkohol i hcv
K
r
y zakażeniu Spożywanie alkoholu prz pieczne. bez nie ie óln zeg HCV jest szc sz alpije Vi Jeśli jesteś zakażony HC sób spo ten w z zas kohol – przyspies a w konby, tro wą a eni kni włó proces adzasz do sekwencji szybciej doprow ypadku, prz im tak W i. ośc rsk jej ma V i alHC ki, nni czy dwa najsilniejsze równobę tro wą ą zaj kad usz kohol, cześnie. t nieodwraUszkodzenie wątroby jes spowolnić je e yni jed z żes Mo ne. cal leczenie) nie ied ow odp (podejmując alkohol). np. ąc (pij zyć ies ysp prz lub
r K
r K
A
r sterydy i hcv
A
r
anaboliczStosowanie sterydów groźnych ych inn lu nych, oprócz wie ncji, prowe sek kon ia ow zdr dla troby (powadzi do uszkodzeń wą występują ie jak h, tyc do h nyc dob zególnie Szc V). HC przy zakażeniu sterydów e ani ow yjm prz e stn dou ei zażywaobciąża wątrobę. Z kol kcji wiąże inie gą dro ów ryd ste nie V. HC nia aże zak się z ryzykiem ji to uac syt ych żliw mo z Najgorsza V HC nia aże taka, gdy pomimo zak a acj bin kom Ta . ów ryd używasz ste bo na, wa yko jest niezwykle ryz uszkodzeoznacza bardzo szybkie nie wątroby.
r
A
r
A
2
2
wośrodki
w
w
w
nym trwa Pobyt w ośrodku stacjonar roku. do cy się zazwyczaj od 6 mie etapy na jest one ziel Leczenie pod z większą się że wią y ejn kol dy – każ ą odpowieswobodą, ale też większ łeczności spo ie ow onk Czł . ścią lno dzia pełnien. m.i się ą ucz j terapeutyczne terapii cie nia ról społecznych. W trak lub ole szk w kę nau można podjąć odowe. zaw je kac alifi kw nić peł uzu nie włosów Wiedz o tym, że obcina na szyi to ek licz tab ie czy noszen ć. Relacje łoś już zamierzchła przesz deczne ser są i tam jen między pac zuć się poc by , i masz wielkie szanse u. dom tam jak w
2
2
3
3
wporadnie
w
w
w
zechstronPoradnie prowadzą ws leczenia ie res zak ną działalność w uzabom oso ocy pom i ń uzależnie ywiind ę api ter ą leżnionym, oferuj ą. pow gru i dualną rzebne ci Uzyskasz tam wszelkie pot ościach żliw mo h nyc informacje o róż sultację kon na yć licz z żes Mo ia. leczen ą, a czasem psychiatry, pomoc socjaln chciał podz zies będ li Jeś ą. wn pra też ie stacjozen lec lub jąć detoksykację i pomogą adn por y nic cow pra – ne nar ci to zorganizować. dzą rówNiektóre poradnie prowa redukcji u res nież działania z zak szkód.
3
3
4
4
wdetoksy
w
w
w
wywołująOdstawienie substancji się z poże cych uzależnieniem wią fortu kom dys o tylk nie jawieniem yażn pow z psychicznego, ale także y Ab i. ym czn fizy mi ścia mi dolegliwo nado ić uśc je przetrwać i nie dop eka lekarwrotu, potrzebna jest opi koterapia ma far nia ied ow odp , ska e. Pobyt iczn log cho psy i wsparcie trwa nym cyj w oddziale detoksyka . dni 14 do 10 od przeważnie ykację doDecydując się na detoks zrobisz po co ał brze, abyś wiedzi k planu Bra łu. zia odd iu opuszczen dowiska śro o i powrót do dawneg rotem pow też j cza wy zaz skutkuje w. ykó do używania narkot
4
4
5
5
wpostrehabilitacja w postrehaHostele i mieszkania których w , jsca mie bilitacyjne to terapii ej zon ońc zak po by oso ć. zka ies zam o mogą czasow szkać, to Jeśli nie masz gdzie mie z swoich jes dku dopóki nie uporzą es ok. okr ez prz e ykl zw , spraw wać eby prz gł mó roku, będziesz . jscu mie im w tak habilitaW placówkach postre encja tyn abs e zuj wią obo cyjnych ż od alkonarkotykowa, jak równie yjmują prz teli hos z re któ holu. Nie ie. yjn tuc sty osoby leczone sub
w 5
w 5
6 anonimowi
6
wnarkomani
w
w
w
re wychoAN to wspólnota osób, któ się, aby ają tyk Spo ia. ien leżn dzą z uza utrzyw m zaje pomagać sobie naw jest wą sta Pod ji. enc tyn abs mywaniu ra wia i ków Kro program Dwunastu mięocy pom nej jem wza ść w warto nota AN dzy uzależnionymi. Wspól ju duwo roz do agę uw je przywiązu w. nkó chowego swoich czło mi�ng nie Przychodząc na pierwszy Wspólnodo bo y”, yst „cz być sisz mu leżniony, uza dy każ że ty dołączyć mo z nałogu. a jści wy ć chę i raz wy ry któ malże każGrupy AN działają w nie . ście mie ym dym większ
6
6
7
7
wcandis
w
w
w
czny dla Jest to program terapeuty powodu z my ble pro ych jąc osób ma terapii em Cel y. używania marihuan ja, jak enc tyn abs no ów zar może być gram Pro . nia i ograniczenie używa ych aln idu yw ind 10 ok. obejmuje . spotkań z terapeutą m z maJeśli czujesz, że masz proble ć lub czy ani ogr yś iałb chc i rihuaną używania, nawet zrezygnować z jej w prograł zia Ud . kać cze co nie ma wadzi go pro i tny mie jest bezpła ju. kra ym cał w ek ców pla wiele są rówane Do programu przyjmow y prown głó jąc ma re nież osoby, któ także ją wa blem z marihuaną, uży yakt cho psy i ncj innych substa wnych.
7
7
8 leczenie
8
wsubstytucyjne w ony jest dla Ten rodzaj terapii przeznacz atów. Poleopi od ych ion leżn uza b osó podobnym o w lekó u ani ga na zażyw których są od w, działaniu do narkotykó ują leki yjm prz ci jen Pac i. ien oni uzależn a ich lat, le wie ez substytucyjnie prz ywidualnie. ind jest na iera dob ka daw mo. Celem Leki wydawane są za dar życiowa i poja zac bili sta jest a eni lecz ja nie ma prawa zdrowia. Abstynenc nia. Subcze zna o tu pierwszorzędneg leczeniu w ane tyw zys kor wy stancje głównie to sce Pol w substytucyjnym na. orfi ren bup i on tad me ym zajmują Leczeniem substytucyjn odki. Inforośr ne wa lizo cja się wyspe każdej w asz macje o nich otrzym . ień lezn uza ia zen lec i poradn
w 8
w 8
9
9
wmetadon
w
w
w 9
y lek Metadon to opioidow (24 niu ała dzi nym o przedłużo w legodziny) wykorzystywany . ym yjn tuc sty czeniu sub m nie Długość terapii metadone czaj wy Zaz . ona jest z góry określ ale lat, u kilk es okr ez trwa prz na dzo wa pro czasami może być ia. życ ca do koń z zgłaNa początku terapii będzies nie po zien cod i adn szać się do por Po pew. onu tad me kę daw ją swo u miesiąnym czasie (zwykle po kilk ywać how zac z zies będ i jeśl h), cac w dkó śro ych inn abstynencję od domu do ać yw zym otr z żes mo – jądawkę metadonu wystarcza dni. ście ana kilk lub a kilk na cą
9
10
wbuprenorfina
10
w
ściowym Buprenorfina jest czę analom wy ścio czę i antagonistą owych. giem receptorów opioid działanie Wywołuje minimalne niż meeuforyczne. Działa dłużej bezpiefil pro y ższ wy tadon, ma skutiej mn czeństwa i powoduje . ych ków uboczn leczenie Zanim zdecydujesz się na awdzić spr t jes metadonem warto starwy t jes nie na orfi ren czy bup em, dki śro m czająco skuteczny się gł mó sz zie będ u rem dzięki któ a ani ow yjm prz powstrzymać od ych aln lag nie ych inn lub heroiny opiatów.
w 10
w
10
J
J
wciąża i narkotyki w ć negatywWszelkie używki mogą mie y i zdrowie ciąż eg ny wpływ na przebi ry modob dzo bar to ża Cią . dziecka ceniu rzu o yzję dec jąć ment, aby pod azić sobie obr wy dno Tru w. ykó kot nar ie i przylepszą motywację niż zdrow . cka szłość własnego dzie używaJeżeli znasz jakiś przypadek kotynar ży cią w ietę kob ez prz nia ia na świat ków i mimo tego przyjśc zapomnij zdrowego dziecka – lepiej lkie, aby wie t zby jest yko o tym. Ryz a rzucety, fak iste ignorować oczyw si być mu nie ale wc w ykó kot nie nar nie wa zer niż e liw bardziej kłopot przypadlu wie W i. sam iero pap z anie kach może być zdecydow łatwiejsze.
w J
w J
Q
Q
wciąża i alkohol
w
w
w
h proJednym z poważniejszyc któ, eci dzi blemów zdrowotnych wały uży ży cią s cza pod rych matki pół zes y low alkoholu jest alkoho nim ięte tkn Do S). (FA płodowy blemów dzieci doświadczają pro woju roz ie ien óźn (op ych psychiczn a uwagi, umysłowego, zaburzeni formacje itp.) oraz fizycznych (de i innych ca ser rysów twarzy, wady organów). to uwiePewnie jest Ci trudno w odzonar nie ju wo rzyć, ale dla roz jedną t jes l oho alk a eck dzi nego stansub ch iwy odl z najbardziej szk . ych jąc rza cji odu
Q
Q
K ciąża i leczenie K
wsubstytucyjne w iem jest Najlepszym rozwiązan ed zajprz y oin her ie ien odstaw żliwe mo to t jes ściem w ciążę. Nie j ciąży. ane now pla nie dku ypa w prz koniecznie Jeśli jesteś już w ciąży – i poradem arz lek z skontaktuj się Nagłe odń. nie leż uza ia zen lec nią rwszych stawienie opiatów w pie być zbyt że mo ży cią h cac sią mie zymaniu. niebezpieczne w jej utr zym poejs tni zys kor naj że mo Być leczeie jęc pod zie sunięciem będ . ego yjn tuc sty sub nia iety leBadania pokazują, że kob zdrozą rod ie yjn tuc sty czone sub we dzieci.
w K
w K
A
stęp do w do leczenia
A
w
zależy Leczenie uzależnień nie i jest nia zka ies zam a jsc od mie oyjm prz ia zen bezpłatne. Do lec ubezby oso no ów zar są wane wa NFZ), pieczone (koszty pokry Należy e. zon iec ezp ub nie jak i ent kum do ić jednak przedstaw . ość sam toż y jąc dza potwier i leczeZgłaszając się do poradn bujesz rze pot nie ń nia uzależnie Jednak, go. kie ars lek nia wa ero ski detoksie aby podjąć leczenie na ono poCi zie będ u odk ośr w lub trzebne.
w A
w A