Magazyn Biomasa nr 7(58)/2019 by Magazyn Biomasa

nR 7 (58) lipiec/sierpieŃ 2019 ISSn 2353-9321

zdj. M.Roik, BMG

BIAŁORUŚ OTWIERA SIĘ NA POLSKI SEKTOR BIOMASOWY

NAJWIĘKSZE SPOTKANIE BRANŻY W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ

IV Kongres Biogazu 16–17 września 2019 Hotel

Mercure, Poznań

Zarejestruj się! Kontakt: Biuro organizacyjne +48 507 786 173 e-mail: biogaz@biomassmediagroup.pl Formularz zgłoszeniowy: www.magazynbiomasa.pl/kongres-biogazu

od redakcji

Biogazownie rozwiązaniem na problemy środowiskowe, ekonomiczne i społeczne Mało mówi się w mediach o korzyściach, jakie mogą dać współczesnemu społeczeństwu dobrze funkcjonujące biogazownie. Najgłośniej zawsze jest wtedy, gdy lokalna społeczność protestuje wobec budowy biogazowni albo oprotestowuje już istniejącą, bo ta śmierdzi. Nie będę drążyć tego tematu i jątrzyć, bo nie tędy droga. W mojej ocenie konieczne jest silne promowanie biogazowni, przy wykorzystaniu licznych pozytywnych przykładów, bo są one niezbędnym elementem funkcjonowania przede wszystkim polskiej wsi. Argumenty są proste. Utylizacja odpadów, obornika, a przy tym produkcja energii elektrycznej, cieplnej i nawozów organicznych. Krótko mówiąc – od odpadu do produktu. Takie też hasło przyświeca IV Kongresowi Biogazu, który Biomass Media Group, wydawca „Magazynu Biomasa”, organizuje we wrześniu w Poznaniu. Zapraszam do zapoznania się ze szczegółami tego wydarzenia na stronach 32-35. Podczas Kongresu, przy wsparciu prelegentów i firm funkcjonujących w branży, będziemy starali się przekonać jego uczestników, że w biogazownię warto inwestować i że można osiągać z niej wymierne korzyści, także finansowe. Przy obecnym stanie prawnym i toczącej się ogólnonarodowej batalii o czyste powietrze, globalnie malejącym popycie na mięso, należałoby zmienić dotychczasowe postrzeganie instalacji tego typu. To są, owszem, „zakłady utylizacyjne”, ale przede wszystkim winny one stać się trzonem do tworzenia silnego rolnictwa energetycznego. Blackout energetyczny w Polsce jest coraz bardziej realnym zagrożeniem. Można kupować energię od sąsiadów, ale zmieniający się klimat i coraz wyższe temperatury pozwalają domniemywać, że zapotrzebowanie na prąd będzie bardzo szybko wzrastać na całym świecie. Tym samym cena energii może rosnąć. Czy stać nas na jej kupowanie? Czy rozsądne jest jej kupowanie, skoro eksperci rynku twierdzą, że w polskim rolnictwie drzemie ogromny potencjał energetyczny? Ktoś może powiedzieć, że jednak przyszłością są nie biogazownie, a panele fotowoltaiczne. Być może. Tylko ani fotowoltaika, ani wiatrówka nie wesprą nas w pokonywaniu ogromnego problemu, jakim jest utylizacja odpadów poprodukcyjnych i komunalnych. A biogazownie tak. Zresztą, w moim dość prostym myśleniu, wszelkie wsparcie powinno być skierowane do każdego rodzaju OZE. Dywersyfikacja źródeł energii to nie jest idea nowa, ale coraz bardziej nam potrzebna… Jeśli nie pomyślimy teraz o zabezpieczeniu energetycznym kraju na przyszłość, to wkrótce możemy zostać z niczym, w czarnej dziurze!

Beata Klimczak Redaktor naczelna

spis treści

magazyn dla profesjonalistów

AKTUALNOŚCI 6 8

Aktualności Polska Aktualności świat

FORUM BIOMASY 10 Eksperci oceniają czy wprowadzenie obowiązkowych norm jakości dla pelletu wsparłoby walkę o czyste powietrze w Polsce?

MISJA BIAŁORUŚ 12

Na polski rynek trafi więcej biomasy z Białorusi

BIOMASA NA ŚWIECIE 14

Litwa przykładem niezależności energetycznej i rozwoju OZE

CZYSTE POWIETRZE 22 Co dalej z programem? – komentuje Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego oraz Tomasz Nowak, ekspert firmy Kostrzewa i Michał Paprzycki, dyrektor handlowy Ekogreń

USTAWA O OZE 28

Klastry nie zdały egzaminu, stawiamy na spółdzielnie

IV KONGRES BIOGAZU 32

Zapowiedź ogólnopolskiej konferencji – od odpadu do produktu

BIOGAZ 34 Ceny referencyjne dla biogazowni – komentuje Bogusia Igielska, wiceprezes zarządu Polskiej Grupy Biogazowej 38 Biogazownie wpisują się w model zrównoważonego rolnictwa – twierdzi Grzegorz Brodziak, dyrektor zarządzający Goodvalley Polska

NOWOCZESNE OCZYSZCZALNIE 42 44

Cukrownia Strzelin inwestuje w produkcję biogazu Samowystarczalność energetyczna oczyszczalni ścieków w Iławie

OSADY ŚCIEKOWE 49 52

Wykorzystanie osadów ściekowych do produkcji nawozu Narastający problem osadów ściekowych w Polsce

CERTYFIKACJA BIOMASY 56 61

Certyfikacja biomasy gwarancją wiarygodności Katalog firm certyfikujących biomasę

BIOMASA AGRO 66

Energia z biomasy traw – nowe wyzwania dla rolników

WYDARZENIA 72 74

Warsztaty „Biogazownia od A do Z” Harmonogram branży

zdj. Studio Oleszek

zdj. M.Roik, BMG

spis treści

Biomasowa misja gospodarcza na Białoruś / 10

Co dalej z „Czystym Powietrzem”?

/ 22

Członek UPEBI

Prezes Zarządu: Maciej Roik m.roik@biomassmediagroup.pl Członek Zarządu: Maciej Kosiński m.kosinski@biomassmediagroup.pl Biuro Zarządu: Monika Michalska biuro@biomassmediagroup.pl tel: +48 791 44 33 22 Wydawca: Biomass Media Group Sp. z o. o. ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica NIP: 777 326 38 86 REGON: 3644 9792 6 KRS: 0000626900 tel: +48 791 44 33 22 biuro@biomassmediagroup.pl www.biomassmediagroup.pl

Redaktor naczelna: Beata Klimczak beata.klimczak@magazynbiomasa.pl Redakcja: Jolanta Kamińska j.kaminska@magazynbiomasa.pl Rafał Wąsowicz rafal.wasowicz@magazynbiomasa.pl Dział sprzedaży reklam: Agnieszka Kęczkowska agnieszka.keczkowska@biomassmediagroup.pl +48 730 291 100 Michał Plutowski michal.plutowski@biomassmediagroup.pl +48 536 100 122 Łukasz Kaźmierczak lukasz.kazmierczak@biomassmediagroup.pl +48 535 100 204 Dział prenumeraty: prenumerata@magazynbiomasa.pl +48 791 44 33 22

Członek założyciel PRP

Korekta: Elżbieta Ignacionek Skład: Studio DoDo Adres redakcji: Magazyn Biomasa ul. Polna 7 62-006 Kobylnica k/Poznania redakcja@magazynbiomasa.pl www.magazynbiomasa.pl fb.com/magbiomasa Nakład: 3000 egzemplarzy Druk: Betmor Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treści reklam i nie zwraca tekstów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów, zmiany ich tytułów i doboru zdjęć.

zdj. ZE PAK Konin

Aktualności Polska

Mateusza Morawieckiego wręczył minister energii NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Elektrownia w Koninie tylko na biomasę Elektrownia w Koninie z węglowej przeobraża się w biomasową. Koncepcja realizacji inwestycji polegać będzie na modernizacji istniejącego kotła węglowego K7 wraz z turbogeneratorami. W ten sposób powstanie druga jednostka wytwórcza opalana biomasą. Proces, który przechodzi elektrownia Konin, jest podobny do przeprowadzanych w elektrowniach

Krzysztof Tchórzewski. Podziękował także Maciejowi Bando, byłemu już prezesowi URE, za dotychczasową pracę. Rafał Gawin nie jest „człowiekiem znikąd”. Do tej pory był zastępcą dyrektora departamentu Rozwoju Rynków i Spraw Konsumenckich URE, gdzie pracuje od 2004 roku. Kadencja prezesa URE trwa 5 lat. To Rafał Gawin będzie teraz zmagał się z kwestią aukcji OZE, które powinny odbyć się jeszcze w tym roku.

węglowych w Europie (np. Drax w Wielkiej Brytanii), które z uwagi na zmiany, jakie dotykają sektor wytwórców energii, musiały zmienić rodzaj używanego paliwa. Jest to jednocześnie pierwszy taki przypadek w Polsce! Elektrownia Konin działa od 1958 roku. Była pierwszą w kraju instalacją opalaną węglem brunatnym. W 2012 roku uruchomiona została tu pierwsza jednostka biomasowa o mocy 50 MWe. Był to pierwszy etap technologicznej transformacji elektrowni Konin ze źródła konwencjonalnego w kierunku odnawialnego źródła energii opartego o spalanie biomasy.

Ponad 5 mld zł dla firm na rozwój OZE 4 mld zł i 500 mln zł – tyle wynoszą budżety programów Energia Plus oraz Ciepłownictwo Powiatowe. Kolejnych 600 mln zł jest w kasie programu Polska Geotermia Plus. To pieniądze na rozwój OZE, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy. Resorty energii oraz środowiska przygotowały szereg programów, które uruchomią miliardy złotych przeznaczone na inwestycje energetyczne.

Rafał Gawin prezesem URE

– Robimy to w pełni ekologicznie i w pełni świado-

Nowemu prezesowi Urzędu Regulacji Energety-

stwa energetycznego niektórych obszarów. A przy

ki nominację w imieniu Prezesa Rady Ministrów

okazji przyczynić się do oszczędności w budżetach

mie. Chcemy ostatecznie zamknąć kwestię ubó-

Aktualności Polska gospodarstw domowych oraz samorządów terytorial-

w Elektrowni Szczecin istniał proceder korupcyjny

nych – mówi Henryk Kowalczyk, minister środowi-

związany z przyjmowaniem biomasy niespełniającej

ska. – Mam nadzieję, że te działania pomogą Polsce

podstawowych wymagań jakościowych w ramach

osiągnąć wymagany przez Unię Europejską poziom

dwóch, oddzielnie działających, zorganizowanych

15 proc. udziału energii z OZE – dodaje Krzysztof

grup przestępczych.

Tchórzewski, minister energii. – I znacząco wpłyną na poprawę czystości powietrza.

MEC Piła inwestuje w nowe źródło kogeneracyjne z OZE

Korupcja w dostawach biomasy dla ZE Dolna Odra – zarzuty dla 53 osób

Nowe kogeneracyjne źródło ciepła współpracujące z instalacją OZE planuje wybudować w Pile Grupa

Prokuratura Okręgowa w Szczecinie wystosowa-

ograniczyć emisje i przeciwdziałać smogowi. Wart 48

ła akty oskarżenia w stosunku do 53 osób, które

mln zł projekt przygotowywany przez MEC Piła stara

od 2015 r. miały brać udział w tzw. korupcji me-

się o dofinansowanie z NFOŚiGW. Instalacja stanie

nadżerskiej. Są wśród nich m.in. główny inżynier

przy kotłowni rejonowej KR-Zachód w Pile. Będzie się

ds. wytwarzania energii Elektrowni Szczecin oraz

składać z układu trzech gazowych agregatów kogenera-

pierwszy obchodowy dyspozytor nawęglania,

cyjnych o łącznej mocy cieplnej 8,32 MWt oraz łącznej

a także były burmistrz Drawska Pomorskiego. Grozi

mocy elektrycznej 8,72 MWe. Kogeneracyjne źródło

im nawet do 10 lat pozbawienia wolności. W toku

produkować ma rocznie 40 561,2 GJ ciepła.

śledztwa ustalono, że co najmniej od 2015 roku

Oprac. Beata Klimczak REKLAMA

Tartak „Olczyk” Sp. z o.o.

Świdno 1, 29-105 Krasocin +48 41 39 17 332, biuro@tartakolczyk.com.pl

Parametry techniczne: - surowiec: 100% trociny iglaste - średnica: 6 mm - wartość opałowa: powyżej 18,3 mJ/kg - wilgotność: ok. 5% - długość: 3,15 mm - zawartość popiołu: ok. 0,3% - gęstość nasypowa: 650 kg/m3

mOżLiwOść dOSTawY

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Enea. Instalacja oparta o trzy źródła gazowe pomoże

Tartak „OLCZYK” od szeregu lat należy do najszybciej rozwijających się zakładów w branży drzewnej w Polsce. Jest niekwestionowanym liderem w produkcji tarcicy, więźby dachowej oraz innych wyrobów z drewna sosnowego, takich jak pale winogronowe, palisada toczona i granulat drzewny (pellet). Blisko 35-letnie doświadczenie w przecieraniu drewna oraz przemyślane inwestycje pozwalają zrealizować praktycznie każde zlecenie według potrzeb i wymagań klienta. Szczególny nacisk kładziemy na indywidualne podejście do każdego klienta, co pozwala nam wyjść naprzeciw jego potrzebom i wymaganiom. Dla nas najważniejsze jest zadowolenie klienta wynikające z profesjonalnej obsługi oraz oferowanie usług na miarę potrzeb. Dziękujemy wszystkim obecnym i przyszłym klientom Tartaku „OLCZYK” za zaufanie jakim nas obdarzyliście!

PELLET „OLCZYK” sprzedawany jest także w BIG-BAG’ ach po 1000 oraz 1200 kg.

PL 004

zdj. ENGIE

Aktualności Świat

Francja będzie inwestować w biometan Francuski koncern energetyczny ENGIE intensyfikuje swoje prace nad zwiększeniem inwestycji biometanowych. Pod koniec 2018 r. spółka ogłosiła, że w ciągu 5 lat przeznaczy 800 mln, a do 2030 r. aż 2 mld euro na produkcję biometanu. W tym roku

Europejski Bank Inwestycyjny stawia na biogaz 5 mln euro przeznaczył w tym roku Europejski Bank Inwestycyjny na fundusz Infragreen III specjalizujący się w projektach w odnawialne źródła energii. Łączna wartość tego „zielonego” funduszu to ponad 300 mln euro. W ramach Infragreen EBI współpracuje m.in. z francuską firmą Methajoule,

tre-Val de Loire. Koszt inwestycji wyniósł ok. 10 mln euro. Projekt realizowany we współpracy z lokalnymi rolnikami ma skutkować produkcją biometanu w ilości 23 GWh rocznie. Jak podkreśla ENGIE, rozwój jej technologii biometanowych wpisuje się we francuską politykę energetyczną zakładającą, że do 2030 r. biometan ma stanowić przynajmniej 10 proc. gazu zasilającego krajowe gazociągi.

Pierwszy wspólny projekt ma powstać niedaleko Bordeaux, gdzie planowana jest biogazownia w technologii kogeneracyjnej o mocy 500 kWe i 400 kWt. Wyprodukowaną w instalacji energię ma odkupować koncern EDF, a ciepło będzie zasilało lokalną sieć gazową.

Dwa nowe kontrakty pelletowe dla Pinnacle Na początku lipca Pinnacle Renewable Energy (PRE) ogłosiło plan budowy nowej fabryki pelletu w kanadyjskiej Albercie. Firma podpisała umowę ograniczonego partnerstwa (limited partnership agreement) z Tolko Indu-

Ponad 3 mln zatrudnionych w branży bioenergii wialnej (IRENA) już po raz szósty opublikowało raport „Energia odnawialna a zatrudnienie”, zgodnie z którym branża OZE daje (bezpośrednio i pośrednio) pracę 11 mln osób na całym świecie. Najwięksi pracodawcy to zgodnie z dokumentem sektor fotowoltaiki, energetyki wiatrowej, hydroenergii i bioenergii. Ten ostatni, na który składa się branża płynnych biopaliw, biomasy i biogazu, zatrudnia 3,18 mln ludzi (dane za 2018 r.), co oznacza wzrost w porównaniu z 2017 r. o 120 tys. osób. IRENA szacuje, że branża biogazowa to globalnie ok. 334 tys. pracowników, z czego najwięcej w Chinach, Indiach, Unii Europejskiej oraz USA. Z kolei przemysł biomasowy ze wskazaniem na produkcję energii elektrycznej i ciepła to 787 tys. zatrudnionych.

stries, zgodnie z którą każda ze stron będzie posiadał 50 proc. udziałów nowo budowanego zakładu. Pinnacle zobowiązała się do zarządzania fabryką, relacjami z klientami, a także działem sprzedaży i marketingu oraz logistyki, Tolko będzie odpowiedzialna za dostawy surowca do produkcji biopaliwa oraz umowy na długoterminowe dostawy ciepła do pelleciarni. W tym samym miesiącu PRE podpisało dwie długoterminowe umowy na dostarczanie pelletu do klientów z Japonii (100-120 tys. t/rok) i Korei Południowej (100 tys. t/rok). zdj. Pinnacle

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zajmującą się budową biogazowni rolniczych.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Energii Odna-

koncern uruchomił pierwszą biometanownię w Cen-

Norweski przewoźnik kupuje biopaliwo z biomasy Norweskie linie lotnicze Avinor podpisały umowę na kupno biopaliwa lotniczego z biomasy drzewnej, które będzie produkowane w pilotażowej instalacji w ramach programu Enova. Technologię do produkcji biopaliwa opracowała firma Quantafuel – surowcem będzie pył drzewny, zrębki oraz innego rodzaju odpady spełniające definicję biomasy drzewnej. To kolejny krok Norwegii w stronę zmniejszenia emisyjności krajowego lotnictwa. Już w 2016 r. lotnisko w Oslo oferowało na zasadach komercyjnych sprzedaż odnawialnego paliwa lotniczego (SAF) wszystkim samolotom lądującym w Oslo i tankującym paliwo. Projekt sprawdził się, potwierdzając skuteczność i bezpieczeństwo SAF i w 2017 r. został rozszerzony na lotnisko Bergen. Szacunki ekspertów pokazują, że do 2030 r. flota Avinor będzie zużywała rocznie ok. 400 mln l paliwa. Z tego 30 proc. może stanowić biopaliwo na bazie biomasy.

Szkoci wykorzystują energetyczny potencjał bioodpadów Od 2013 do 2017 r. Szkocja zanotowała aż 40 proc. wzrost w selektywnej zbiórce bioodpadów. Jest to efekt wprowadzonych przez rząd w 2012 r. regulacji zobowiązujących biznes to odzysku odpadów typu bio. Od 2016 r. przedsiębiorstwa, które „wyprodukują” ponad 5 kg bioodpadów tygodniowo, są zobligowane do ich odpowiedniej selekcji i przechowywania – i są z tego rozliczane. Duży wpływ na sukces polityki odpadowej w Szkocji ma spora liczba instalacji przetwarzających biodegradowalną frakcję odpadów komunalnych, co sprawia, że aż 80 proc. Szkotów może brać udział w selektywnej zbiórce odpadów. Bioodpady są najczęściej wykorzystywane jako substrat w biogazowniach przy spółkach komunalnych, produkując prąd, ciepło i biometan. Oprac. Jolanta Kamińska

misja: Białoruś

Na polski rynek trafi więcej biomasy z Białorusi

zdj. M.Roik, BMG

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Spotkania z przedstawicielami agencji rządowych, prezentacja rynkowych analiz i dyskusja na temat możliwości wzajemnej współpracy. Taki przebieg miała misja gospodarcza, która w dniach 22-24 lipca odwiedziła białoruskie zakłady drzewne i Białoruską Uniwersalną Giełdę Towarową. Efekt? Wkrótce do Polski może trafić jeszcze więcej biomasy i drewna zza naszej wschodniej granicy.

// W misji gospodarczej do Republiki Białorusi udział wzięli m.in. (od lewej): Yevtukh Vladimir Vladimirovich - właściciel tartaku Plaun, Helena Hatka - wiceprezes Sklejka Orzechowo S.A., Michał Buczyński – prezes Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Suwałkach, przedstawiciel SOODS Export IOOO, Maciej Czerkas – dyrektor fabryki pelletu Lootor, Robert Rogosz – pełnomocnik zarządu Centrum Ogrzewania Pelletowego sp. z o.o., Grzegorz Bauman – właściciel firmy handlowousługowej Grzegorz Bauman, Grzegorz Szewczyk – prezes Labora Energy sp. z o.o.; Ruslan Karpeichyk – szef sprzedaży zagranicznej Pronar sp. z o.o., Jan Wrzesień – właściciel Eco-ABC sp. z o.o., Maciej Roik i Maciej Kosiński –Biomass Media Group sp. z o.o., Marcin Denkiewicz – prezes Eco-Logistyka sp. z o.o., Marcin Bartosz – specjalista ds. zakupów Fortum Power and Heat sp. z o.o., Aliaksei Dykusha – szef relacji zagranicznych na Białoruskiej Uniwersalnej Giełdzie Towarowej, Malyshev Yevgeny – szef sprzedaży drewna i produktów drzewnych na Białoruskiej Uniwersalnej Giełdzie Towarowej

zdj. M.Roik, BMG

misja: Białoruś

Białoruski sektor drzewny w liczbach: • 39,8 proc. – poziom zalesienia Republiki Białorusi • 1796 mln m3 – szacowana liczba drewna w Białoruskich lasach • 19,5 mln m3 – ilość drewna okrągłego pozyskana na Białorusi w 2018 r. • 141 mln dol. – taką wartość osiągnął eksport drewna z Białorusi w 2018 r. • 1,9 mln m3 – roczna produkcja zrębki na Białorusi • 200 tys. t – planowana produkcja pelletów drzewnych w 2020 r.

regularnym pozyskiwaniem, jesteśmy gotowi udzielić niezbędnej pomocy. Podczas wizyty na Białorusi

odczas wizyty białoruscy urzędnicy jasno mówi-

przedstawiciele polskich środowisk biznesowych

li, że są bardzo otwarci na współpracę. I dekla-

odwiedzili także SOODS Export IOOO i Borisov

rowali wprost: Polska to dla nas obiecujący rynek,

Experimental Forestry GOLKHU, gdzie mieli okazję

z którym chcemy zacieśniać współpracę.

zapoznać się z technologią produkcji zrębków, pelletu

– Obecnie Polska stanowi ok. 14 proc. całkowitego

i tarcicy oraz ocenić jakość tych produktów. Kolejna

eksportu produktów z drewna za pośrednictwem

misja na Białoruś dla polskich przedsiębiorców zosta-

giełdy. Ogólnie rzecz biorąc, jest to dobry wskaźnik,

nie zorganizowana w październiku.

ale biorąc pod uwagę bliskość geograficzną i bliskie

Kontakt w sprawie uczestnictwa: tel. 507 786 173,

powiązania handlowe i gospodarcze, jestem pewien,

e-mail: m.roik@magazynbiomasa.pl.

że ilość transakcji dokonywanych przez polskich

Oprac. Redakcja

uczestników handlu może być znacznie większa – podkreślał podczas spotkania Anatolij Zaretsky, prezes Białoruskiej Uniwersalnej Giełdy Towarowej. I dodał: – Wióry paliwowe, brykiety i pellet są towarami o dużej płynności, a jeśli strona polska jest zainteresowana ich

Helena Hatka wiceprezes zarządu Sklejka Orzechowo S.A.

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

// Podczas spotkania na terenie białoruskiej giełdy gospodarze zaprezentowali potencjał i pola potencjalnej współpracy

Dzięki uczestnictwu w misji gospodar-

W spotkaniach z uczestnikami misji wzięli udział przedstawiciele:

czej mieliśmy okazję zapoznać się z warunkami prowadzenia działalności gospodarczej na Białorusi i poznaliśmy możliwości współpracy ze stroną Białoruską. Mam nadzieję na kontynuowanie tej współpracy.

– Krajowej Agencji Inwestycji i Prywatyzacji (Ministerstwo Gospodarki); – Ministerstwa Leśnictwa Republiki Białorusi; – Ministerstwa Przemysłu; – Bellesexportu (firmy zrzeszającej wszystkie białoruskie tartaki, największego eksportera produktów z drewna); – JSC (Belarusian Forestry Company); – Białoruskiego Koncernu Produkcyjnego i Handlowego

Marcin Denkiewicz prezes zarządu ECO Logistyka Sp. z o.o. Dzięki wizycie zrozumiałem zasady białoruskiej gospodarki i reguły handlu na Białoruskiej

Przemysłu Drzewnego i Celulozowo-Papierniczego

Giełdzie Towarowej. Dla naszej firmy ta wizyta prze-

(Bellesbumprom);

łoży się na możliwość pozyskania w przyszłości paliw

– Białoruskiej Uniwersalnej Giełdy Towarowej;

alternatywnych (biomasa), które będziemy spalać we

– Białoruskiej Izby Przemysłowo-Handlowej;

własnych instalacjach ciepłowniczych. Kolejnym atutem

– Chińsko-Białoruskiego Parku Przemysłoweego „Wielki kamień”.

było poznanie wielu ciekawych osób, uczestników misji oraz przedstawicieli rynku białoruskiego. 11

forum biomasy

Czy wprowadzenie obowiązkowych norm jakości dla pelletu wsparłoby walkę o czyste powietrze w Polsce? Aleksander Rybaczuk dyrektor finansowy NORDFLAM Ograniczenia prawne są jednym z twardych elementów regulujących nasze zachowania w życiu codziennym. W kontekście walki o czyste powietrze – czytaj: o zdrowie nasze i przyszłych pokoleń – wprowadzenie norm jakościowych dla stosowanych paliw takich jak pellet, drewno i ich pochodne wydaje się być jak najbardziej uzasadnione i jest kwestią czasu. Niemniej jednak stanowione prawo bez jego egzekwowania nie ma najmniejszego sensu, oprócz tego w grę wchodzi zdrowy rozsądek i świadomość klienta, który opał stosuje w swoim domostwie. Wreszcie sprawa ekonomii, bo „znormowany opał = wyższy koszt”, a w związku z tym klienci szukają alternatywnych, niekoniecznie „eko”, rozwiązań. Mając NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

powyższe na uwadze, obwarowanie paliw typu pellet, drewno stosownymi normami jakościowymi jest zasadne, wymagać natomiast będzie kontroli, edukacji, a przede wszystkim wzięcia odpowiedzialności za swoje wyroby przez ich producentów.

Ryszard Chmielina prezes Stowarzyszenia Wielkopolski Klub Ekologiczny W ostatnim czasie docierają do nas informacje o produktach, które pelletem są tylko z nazwy. Liderzy wśród nich to wysuszony osad pościekowy, odpady przemysłu meblarskiego, odpady komunalne. Jak przeciętny mieszkaniec tego kraju ma rozpoznać, z jakim produktem i jakiej jakości ma do czynienia, skoro nigdy nie wie, co kupuje? Wszystkie paliwa w Polsce mają normy i podlegają kontroli, co pozwala monitorować jakość produktów oraz utrzymać zdrową konkurencję. Jak uczciwy producent pelletu, który dochowuje najwyższych standardów produkcji, ma konkurować z kimś, kto posuwa się do nieuczciwych praktyk? Jak my mamy zapewnić obywatelom czyste powietrze, skoro pellet można zrobić ze wszystkiego i nikt tego nie kontroluje… Staraniami organizacji społecznych udało nam się wywalczyć normy jakości węgla, normy na instalacje grzewcze i tym samym wejść na drogę do poprawy jakości powietrza. Niestety, naganne praktyki, możliwe wskutek nieobligatoryjnych norm jakości dla pelletu, powodują, że cała nasza walka o czyste powietrze to walka z wiatrakami. Bez wprowadzenia konieczności certyfikacji jakości pelletu będziemy nadal truci, a klient będzie kupował „kota w worku”.

KIM JESTEŚMY Firma KRIGER została założona w 1999 roku przez Leonida Krigera i od tego czasu jest liderem ukraińskiego rynku kotłów biomasowych. Dzięki naszemu doświadczeniu i skupieniu się na indywidualnych potrzebach klienta usługi firmy KRIGER cieszą się zaufaniem użytkowników ze wszystkich regionów Ukrainy a także w wielu krajach europejskich. Przez ostatnie 20 lat projektowaliśmy i wdrażaliśmy technologie do spalania większości rodzajów paliw stałych. KRIGER jest firmą zorientowaną na potrzeby klienta: zapewniamy jakość usług oraz sprzęt na okres co najmniej 20 lat użytkowania, podczas którego zapewniamy niezbędne wsparcie techniczne oraz serwis dla sprawnego działania zakładów.

Ponad 2000

Ponad 200

5 własnych kotłów

Pełen cykl

wyprodukowanych

wykwalifikowanych

biomasowych

prac

kotłów

pracowników

CO PRODUKUJEMY Kotły:

Magazynowanie paliwa:

• Kotły na ciepłą wodę 0,3–10 MW,

• Ruchoma podłoga,

• Super ogrzewane kotły wodne 2–10 MW,

• Magazynowanie paliwa typu silosowego,

• Kotły parowe 1,6–12 ton pary na godzinę,

• Magazyn paliwa typu sprężynowego.

• Kotły na olej termalny 1–8 MW.

Sprzęt pomocniczy: • Podgrzewacz, • Filtr wielocyklonowy.

kriger.com.ua

Biomasa na świecie

Litwa przykładem niezależności energetycznej i rozwoju OZE

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Co Litwa osiągnęła w bioenergii przez 15 lat? Stała się przykładem niezależności energetycznej i rozwoju energii odnawialnej dla wielu krajów. Historia udanego rozwoju sektora bioenergii może zainspirować inne kraje do sięgania po potencjał OZE i wyznaczania ambitnych celów w zakresie ochrony środowiska.

zależnienie Litwy od importowanych paliw

Przejście z gazu na biomasę: ceny ogrzewania

kopalnych z Rosji było wyzwaniem gospodar-

spadły o 50 proc.

czym i politycznym. Od 2000 do 2018 r. zużycie

Praktycznie wszystkie miasta, miasteczka i większe

biomasy w sektorze ciepłowniczym wzrosło z 2 proc.

wioski mają obecnie ogrzewanie miejskie na biomasę.

do ~70 proc., a w 2020 r. ma osiągnąć 80-85 proc.

Funkcjonujące w nich zakłady zdolne są do pokrycia

Litwa osiągnęła już cele dyrektywy UE w sprawie za-

podstawowego obciążenia oraz dostarczania cie-

chęt do konsumpcji odnawialnych źródeł energii dla

pła i ciepłej wody. Bardzo często energia z biomasy

tego kraju w celu zwiększenia ich wykorzystania do

pokrywa 100 proc. niezbędnego ciepła (w mniejszych

23 proc. do 2020 r.

miastach). Na przykład

W 2017 r. udział

w Kownie (drugie co do wiel-

OZE w całkowitym zużyciu energii wyniósł 25,8 proc. Niemniej jednak Litwa nie wyhamowu-

Zwiększenie udziału biomasy w produkcji ciepła w przemyśle znacząco zwiększyło kompatybilność litewskich przedsiębiorstw

kości miasto na Litwie) ~90 proc. energii cieplnej pochodzi właśnie z biomasy i to już od 2012 r. Gdy prawie całe zapotrzebowanie na ciepło

je. Kraj ma ambitne

pochodzące dotychczas z wy-

cele. W litewskiej

korzystania gazu ziemnego

strategii niezależności energetycznej zakłada się, że

zostało zastąpione ciepłem z biomasy, ceny ogrzewa-

do 2030 r. 45 proc. zużywanej energii elektrycznej

nia spadły o 50 proc., ponieważ biomasa na Litwie jest

i aż 90 proc. energii cieplnej zostanie wyprodukowa-

trzy razy tańsza niż gaz ziemny.

ne z odnawialnych źródeł energii. Na tym nie koniec,

Energia z biomasy znalazła również swoje miejsce

bo Litwa chce doprowadzić do tego, że w 2050 r.

w przemyśle. Branża przetwórstwa drewna tradycyj-

cała energia elektryczna i ciepło będą produkowane

nie była „lodołamaczem” tego procesu (co jest oczy-

tylko z odnawialnych i innych czystych źródeł!

wiste, mając na uwadze główny surowiec, z którym

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. M.Roik, BMG

Biomasa na świecie

// Udział biomasy w litewskim ciepłownictwie sięga dziś ponad 70 proc. i ma rosnąć w kolejnych latach REKLAMA

PELLAR

Zakład Ślusarsko-Kotlarski, Krzysztof Adamkiewicz ul. Prokopowska 35, 63-300 Pleszew tel. 880 999 479 / biuro 62 74 24 818 +48 605 030 483 e-mail: biuro@kotly-adamkiewicz.pl

www.kotly-adamkiewicz.pl 15

Biomasa na świecie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019 16

zdj. M.Roik, BMG

Pierwszym przystankiem była firma z branży papierniczej i drzewnej „Grigeo Grigiskes”, która posiada kocioł na biomasę o mocy 10 MW do produkcji ciepła i ciepłej wody oraz kocioł na biomasę o mocy 18 MW do produkcji pary na potrzeby technologii. Firma była szczególnie aktywna w umacnianiu infrastruktury ciepłowniczej i bazy technicznej. Przyczyniła się także do ustalenia międzynarodowych zobowiązań Litwy w sprawie zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii w produkcji energii i optymalizacji kosztów produkcji.

Drugim przystankiem była fabryka biomasy „Foksita”. Jej całkowita zainstalowana moc to 4,99 MW i 34,5 MW ciepła. Moc generowana w tej elektrociepłowni jest wykorzystywana zarówno na własny użytek, jak i zatłaczana do miejskiej sieci energetycznej w Kownie. Całkowita produkcja zakładu wynosi ok. 209 tys. MWh (w tym 169 tys. MWh ciepła i 40 tys. MWh energii elektrycznej). Zakład ma trzy kotły 10 MW z wbudowanymi ekonomizerami typu suchego. Każdy kocioł posiada filtr elektrostatyczny, którego skuteczność oczyszczania dymu wynosi 99,8 proc. Istnieje również oddzielny ekonomizer kondensacyjny o mocy 6 MW z pełnym systemem czyszczenia kondensatu. Biomasą wykorzystywaną w tej elektrociepłowni są wióry drzewne (30-55 proc. wilgotności), pozostałości leśne, a także słoma (do 10 proc.).

zdj. M.Roik, BMG

Zakłady wizytowane podczas litewsko-polskiej misji na rzecz bioenergii

86,11 mLn EUR

- OBRóT BALTPOOL w 2018 R. BALTPOOL Energy Exchange to litewska giełda biomasowa, która dynaczmicznie rozwija się na arenie międzynarodowej. Całkowity obrót giełdy BALTPOOL w 2018 r. wzrósł o 37 proc. (i wyniósł 86,11 mln EUR). W 2018 r. na giełdzie zawarto 5 784 transakcji (14 proc. wzrost w porównaniu z 2017 r.); • ilość zakupionej biomasy wzrosła o 4 proc. (5 mln MWh), • średnia cena wyniosła 17,17 EUR/MWh. Cena biomasy wzrosła o 31,5 proc. w porównaniu z 2017 r.

Giełda energii stale się rozwija W ciągu pierwszych 6 miesięcy 2019 r. do giełdy przystąpiło dziewięciu nowych partnerów z zagranicy: 6 z Łotwy i 3 z Estonii. Ponadto BALTPOOL pracuje obecnie w Danii, jesienią rozpocznie współpracę z Finlandią, a do końca roku również z Polską oraz Szwecją.

tel.: +370 5 239 3158 e-mail: biokuras@baltpool.eu

www.baltpool.eu

Andrius Smaliukas

dyrektor operacyjny Baltpool Energy Exchange: Sprzedaż litewskiej biomasy wykracza poza granice Litwy. W ubiegłym roku Łotwa importowała 3,3 proc. całej sprzedaży na giełdzie, podczas gdy w sezonie grzewczym od października do grudnia – 5 proc. To dobra wiadomość, ponieważ sprzedaż międzynarodowa jest jednym z celów Baltpool.

zdj. M.Roik, BMG

Biomasa na świecie surowca zatrudnionych jest ponad 7500 osób. Eksport sprzętu technologicznego osiągnął wartość 100 mln EUR w 2017 r., ale oczekuje się, że wzrośnie do 300 mln EUR w 2020 r. Warto zaznaczyć, że także średnia pensja jest o 50 proc. wyższa w tej sferze litewskiej gospodarki, w porównaniu ze średnią krajową. W rezultacie to przejście z importowanych paliw kopalnych na lokalną biomasę zagwarantowało Litwie niższe ceny ciepła dla konsumentów i niższe emisje CO2 (od 1997 r. do dziś w sektorze ciepłowniczym emisje spadły o 60 proc.). Znacznie wzrosła liczba miejsc pracy, nastąpił rozwój technologii na dużą skalę, badań i rozwoju, rozwinęła się także współpraca nauki i biznesu. Czego Polska może się nauczyć od Litwy? // Magazyn biomasy w zakładzie „Foksita”

Nadszedł czas, aby podzielić się wiedzą i know-how z Polską. 4 czerwca 2019 r. litewskie oraz polskie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

przemysł ma do czynienia). Tanie i czyste ciepło oraz

firmy i politycy zebrali się, aby wymienić doświad-

para z biomasy są wykorzystywane przez inne gałęzie

czenia podczas „Litewsko-polskiej misji na rzecz

gospodarki, jak przemysł mleczarski i rybny, papier-

bioenergii i efektywności energetycznej”. Wydarze-

nictwo i zakłady tytoniowe, a nawet firmy chemiczne.

nie zostało zainicjowane przez Ministerstwo Ener-

W 2018 r. w przedsiębiorstwach przemysłowych ok. 32

gii Republiki Litewskiej, Światowe Stowarzyszenie

proc. ciepła zostało wyprodukowane z taniej, lokalnej

Bioenergii WBA i Litewskie Stowarzyszenie Energii

biomasy. Prognozuje się, że wskaźnik ten wzrośnie do

Biomasy LITBIOMA. Podczas misji rozmawiano

50 proc. w 2020 r. To zjawisko znacząco zwiększyło

o udanych realizacjach i nowoczesnych technolo-

kompatybilność litewskich przedsiębiorstw, przede

giach, a w czasie prezentacji podkreślano rozwój

wszystkim dzięki ekonomicznym i ekologicznym za-

rynku i związki z instrumentami polityki. Spotkanie

stosowaniom energii z biomasy w licznych fabrykach

było doskonałą okazją do podzielenia się dobry-

i zakładach.

mi doświadczeniami w zakresie rozwoju energii

Przemysł energetyczny biomasy na Litwie rozrósł

odnawialnej i efektywności energetycznej oraz do

się właściwie w ciągu ostatniej dekady. W firmach

przeprowadzenia konstruktywnej dyskusji na temat

technologicznych oraz przy produkcji i dostawach

wspólnych projektów i planów na przyszłość. Dzięki

Wykorzystanie biomasy do produkcji energii w sektorze DH (district heating) (proc.) 90 80 70

60 50 40 30 20 10 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2020

Gaz Olej Biomasa i odpady Inne paliwa 18

zdj. M.Roik, BMG

Biomasa na świecie

sponsorowi – grupie kapitałowej Enerstena – zorga-

wdraża projekty od początku „pod klucz”, zapew-

nizowano dwie ciekawe wizyty: w zakładach bioko-

nia również usługi automatyzacji i konserwacji.

generacji „Foksita” i „Grigeo Grigiskes” należących do grupy firm z branży papierniczej i drzewnej (zob.

Litewskie doświadczenie w Polsce

str. 16). Enerstena projektuje i produkuje kotły na

Firma niedawno wygrała kolejny międzynarodowy

biomasę, skraplacze spalin, piece i inne urządzenia

konkurs i 8 lipca podpisała umowę na budowę kotłow-

technologiczne do kotłowni na biomasę. Firma

ni biopaliw o mocy 7 MW w Nowym Sączu. Zakres REKLAMA

Produkcję rębaków marki Bruks rozpoczęto w latach 80. dwudziestego wieku. Od tego czasu Firma pozostaje liderem na rynku dostawców urządzeń do produkcji zrębki do celów przemysłowych i energetycznych. Wiele unikatowych rozwiązań technicznych oraz niespotykana trwałość i niezawodność są od samego początku wizytówką tego szwedzkiego producenta.

Arcon Polska Sp. z o.o. ul. Baletowa 14, 02-867 Warszawa tel. 22 648 08 10, fax 22 644 16 16

Rębaki mobilne bRuks

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

// Proces spalania biomasy w zakładzie „Grigeo Grigiskes”

Dane kontaktowe: sprzedaż – Radosław Seliga tel. 664 925 425, e-mail: seliga@arcon.com.pl części zamienne i serwis – Michał Kaczyński tel. 664 737 800, e-mail: kaczynski@arcon.com.pl

Arcon Polska Sp. z o.o. jest wyłącznym autoryzowanym dystrybutorem rębaków mobilnych Bruks. Oferujemy urządzenia nowe oraz używane. Dysponujemy bogatym zapleczem serwisowem oraz doskonale zorganizowanymi dostawami części zamiennych.

projektu przewiduje zaprojektowanie i instalację nowego kotła grzewczego na biopaliwo z ruchomymi rusztami, magazynem paliwa i systemami jego podawa-

Biomasa i co dalej? Projekt Realizacje.

nia i usuwania popiołu. Planowany kocioł na biomasę ma wysoki współczynnik użyteczności (nie mniej niż 91 proc.), co umożliwia efektywne wykorzystanie biopaliw. System oczyszczania dymu jest zgodny z najnowszymi wymaganiami Unii Europejskiej. Energia biomasy na Litwie pomogła poprawić sytuację społeczną i gospodarczą na obszarach wiejskich, oferując rozwiązania na rzecz lepszego użytkowania gruntów. Poprawił się również bilans handlu zagranicznego państwa, wreszcie – zwiększyła niezależność energetyczna i sytuacja środowiskowa. Być może należy wziąć z Litwy przykład? Egle Tauraite Koordynator projektu Litewskiego Stowarzyszenia Energii Biomasy LITBIOMA

kotły i nagRzewnice na paliwa typu: słoma / drewno kawałkowe / / zrębka / pellet i in. / Realizujemy zlecenia w Polsce i zagranicą, m.in. na Litwie, gdzie dostarczyliśmy nagrzewnicę gorącego powietrza 2 MW na zrębkę (zdj.).

Andrius Smaliukas dyrektor generalny ds. wymiany energii Baltpool Na Litwie biomasa jest towarem. Podobnie jak w Polsce, sezon grzewczy trwa tu sześć miesięcy – nie powinno więc dziwić, że ogrzewanie stanowi największe zużycie energii w kraju. Scentralizowany system ciepłowniczy zapewnia tutaj ciepło

Jej zadaniem jest współpraca z istniejącą na obiekcie suszarnią, jako generator ciepła.

dla ok. 50 proc. wszystkich klientów, generując ponad

Urządzenia firmy PHPU Gizex posiadają sterowanie pozwalające osiągnąć odpowiednie parametry.

proc. ciepła w scentralizowanej sieci jest wytwarzane

Każdy projekt przygotowujemy w oparciu o oczekiwania naszych klientów.

zależna od jednego dostawcy paliw kopalnych, jak

9 TWh energii cieplnej. Według danych z 2017 r. 69 z wykorzystaniem biomasy. Celem politycznym kraju jest osiągnięcie 80 proc. do 2020 r. Litwa nie jest już to było kiedyś. W rezultacie od 1997 r. emisje CO2 w litewskim systemie ciepłowniczym zmniejszyły się o 60 proc., a ceny ciepła obniżyły się o 25 proc. Handel produktami zrębkowymi i granulowanymi

P.H.P.U Gizex Sp. z o. o. 63-300 Pleszew, Korzkwy 30B tel. (62) 742 22 71, kom. +48 603 598 386 e-mail: biuro@gizex.com.pl

gizex.com.pl

odbywa się za pośrednictwem giełdy energii, która jest unikalnym systemem w Europie obsługiwanym przez Baltpool. Handel jest zorganizowany zgodnie z jasno określonymi i przejrzystymi zasadami wymiany, co jest bardzo korzystne zarówno dla kupujących, jak i sprzedających. To lekcja sukcesu, której wiele

w zgodzie z ekologią… nieprzerwanie od 1990r.

krajów europejskich chce się nauczyć. Aby ustanowić najlepsze praktyki w sektorze bioenergii, Baltpool

Biomasa na świecie Emisje gazów cieplarnianych (CO2) w ciepłownictwie na Litwie 100

1 600 000

1 440 000

1 280 000

1 120 000

960 000

800 000

540 000

480 000

320 000

160 000

0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Paliwa kopalne w proc.

CO2 t/rok

dzieli się wyjątkowym know-how i doświadczeniem

w Baltpool obejmuje Litwę, Łotwę i Estonię. W Danii

w budowaniu i prowadzeniu wymiany energii

działa lokalny operator prowadzący wymianę energii,

w całej Europie. Taki zaawansowany i skutecznie

a utworzony przez Baltpool. W Finlandii ten sam

działający model wymiany energii jest atrakcyjny

model, co w Danii, zostanie uruchomiony w grudniu.

dla zagranicznych krajów, dążących do obniżenia

Plan rozszerzenia działalności na Polskę i Szwecję też

emisji w ciepłownictwie. Jak dotąd wymiana energii

planowany jest jeszcze na ten rok. REKLAMA

DANKROS

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Biomasa w proc.

producent pelletu

w południowo-wschodniej polsce

• 100% własnej trociny • 100% sosna • 100% Fsc

www.dankros.com

martadankros@gmail.com

Czyste Powietrze

Czyste Powietrze – co dalej z programem?

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019 22

11 miesięcy działania i zaledwie ok. 25 tys. rozpatrzonych wniosków, skomplikowana procedura i utrudniony dostęp do informacji. Czy program „Czyste Powietrze” – rządowa wizytówka w walce ze smogiem - to w rzeczywistości fiasko? Na pytania Jolanty Kamińskiej odpowiada Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego. Krakowski Alarm Smogowy to pierwsza w Polsce

biomasę nie spełniające żadnych standardów emi-

oddolna inicjatywa społeczna, której celem jest

syjnych. I takich produktów wprowadzano rocznie

walka ze smogiem. Ruch powstał kilka lat temu.

na rynek ponad 200 tys. sztuk.

Czy wcześniej w Polsce nie mieliśmy problemu z niską emisją?

Dzięki KAS i powstającym w ślad za nim

Oczywiście, problem złej jakości powietrza istniał

stowarzyszeniom antysmogowym w całej

dużo wcześniej, niż powstał Krakowski Alarm Smo-

Polsce, temat zanieczyszczonego powietrza

gowy, ale to KAS jako jeden z pierwszych rozpoczął

i jego wpływu na zdrowie i życie Polaków stał

w 2012 r. ogólnopolską kampanię antysmogową.

się medialny. Czy bez waszej pionierskiej pracy

Wystartowaliśmy jesienią, kiedy problem niskiej

powstałby kilka lat później program „Czyste

emisji jest szczególnie odczuwalny. U mnie osobi-

Powietrze”?

ście od jakiegoś czasu rosło wtedy poczucie frustra-

Nie. Gdyby nie zaangażowanie społeczników, ten

cji związane z fatalnym stanem powietrza w Kra-

program by nie powstał. Zmiana, która nastąpiła

kowie i całej Polsce, za którym szło przekonanie, że

na przestrzeni tych 7 lat, wynika z tego, że naj-

jedynie ludzie mogą zmienić rzeczywistość. Ludzie,

pierw w Małopolsce, a potem w innych regionach

a nie politycy, którzy bez mocnego nacisku strony

kraju zaczęły działać alarmy smogowe, do których

społecznej nie są skłonni podejmować niepopu-

przyłączały się różne inicjatywy i ruchy. Gdyby

larnych reform, takich jak np. wdrażanie uchwał

nie ta potężna siła ludzi, zmiana by nie nastąpiła,

antysmogowych czy standardów emisyjnych dla

a program „Czyste Powietrze” by się nie narodził.

kotłów. W 2012 r. to wydawało się nieprawdopo-

Chcę wyraźnie podkreślić, że KAS nie tylko bił na

dobne, a dziś te regulacje istnieją. Sądzę, że to KAS

alarm, ale od początku swojej działalności miał

był katalizatorem zmiany. Przez wiele lat żyliśmy

bardzo konkretne postulaty. Nasza recepta na

w rzeczywistości, w której firmy produkujące kotły

problem niskiej emisji obejmuje trzy obszary: regu-

sprzedawały urządzenia na węgiel, drewno czy

lacje – pierwszy obszar, mądre programy wsparcia

Czyste Powietrze finansowego – drugi obszar, i edukacyjne kampanie

z ciszą wiatrową. Osobiście uważam, że potencjał

społeczne – trzeci obszar. Z tym, że te trzy obsza-

biomasy w Polsce jest gigantyczny i lokalnie to

ry powinny być realizowane jednocześnie. Sama

paliwo powinno być wykorzystywane jako źródło

edukacja, bez polityki regulacyjnej, nic nie da, bo

energii cieplnej. Z tym, że w sposób cywilizowany.

w tych krajach, które miały problem ze złej jakości

I tu znowu wracamy do regulacji – o ile standardy

powietrzem, to regulacje były kołem zamachowym

emisyjne dla kotłów na paliwa stałe zostały okre-

zmian. Kuriozum jest przecież sytuacja, w której

ślone, o tyle niepokojący jest brak obligatoryjnych

do obrotu dopuszcza się kopciuchy, a jednocześnie

standardów jakościowych dla pelletu. Obserwuje-

wprowadza się programy dofinansowujące wymia-

my, że na rynku pelletu jest dużo nieprawidłowości,

nę kotłów. Policzyliśmy kilka lat temu w Małopol-

ze sprzedażą paliwa z domieszką odpadów, zmielo-

sce, że z dotacji na wymianę skorzystało ok. 3 tys.

nych płyt, klejów czy plastiku na czele. Nie kto inny

zainstalowano urządzenia niespełniające żadnych norm emisyjnych! Jaki jest więc bilans emisyjny tych działań? Mamy przyrost zanieczyszczeń, bo nie odcinamy z rynku tych urządzeń, które już

zdj. Studio Oleszek

gospodarstw domowych, a w 14 tys. nowych domów

dawno powinny być wyeliminowane. Cieszę się, że w końcu w 2017, 2018 i 2019 regulacje powstały i że

W krajach, które miały problem ze smogiem to regulacje były kołem zamachowym zmian Działania Stowarzyszenia doprowadziły do precedensu: wprowadzenia zakazu palenia paliwami stałymi w Krakowie, które wchodzi w życie we wrześniu tego roku. Nie uważa pan, że to wylanie dziecka z kąpielą? Bo prawo wyklucza możliwość spalania także drewna o niskiej wilgotności czy niskoemisyjnych paliw jak pellet, który w Europie Zachodniej jest promowany jako ekologiczny zamiennik węgla. KAS nigdy nie postulował ogólnopolskiego zakazu spalania biomasy. W przypadku uchwał antysmogowych dla poszczególnych województw podkreślamy, że konkretne rozwiązania powinny być wdrażane z uwzględnieniem lokalnej specyfiki. W przypadku Krakowa z ekspertyz jednoznacznie wynikało, że wyłącznie całkowity zakaz spalania paliw stałych jest warunkiem koniecznym dla rozwiązania fatalnego stanu powietrza w mieście. Ale tu pod uwagę wzięto także naszą specyfikę: położenie Krakowa w niecce, problem z wentylacją, dużą liczbę dni

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

rynek zaczyna się zmieniać.

Czyste Powietrze jak branża pelletowa powinna aktywnie zabiegać

jest skierowany do masowego odbiorcy, a zgodnie

o te regulacje. My zabiegamy, bo jest to w żywot-

z założeniami NFOŚiGW „Czyste Powietrze” ma ob-

nym interesie ochrony powietrza i wydaje mi się, że

służyć 4 mln gospodarstw domowych w ciągu 10 lat,

to jedno z największych wyzwań branży. Podobnie

nie zapewniono sprawnego systemu dystrybucji. 16

jak wdrożenie standardów dla tzw. ogrzewaczy

WFOŚiGW nie jest w stanie obsłużyć dziesiątek czy

powietrza, czyli np. piecyków pelletowych, niepod-

setek tysięcy wniosków! Druga rzecz dotyczy poziomu

łączonych do systemu c.o.

skomplikowania programu i sposobu rozpatrywania wniosków – obecnie ludzie

Wróćmy do „Czystego Powietrza”. Uruchomiony we wrześniu 2018 roku

Jestem przekonany, że program „Czyste Powietrze” będzie się zmieniał, bo pewien punkt krytyczny już osiągnęliśmy

miesiącami czekają na decyzję i po tym czasie okazuje się, że z powodu źle wypełnionego dokumentu jest on w całości odrzucany i proces trzeba zaczynać od nowa. Program jest

program miał

najeżony biurokracją i nie-

być radykalną

przyjazny dla użytkownika.

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

odpowiedzią rządu na smog. Zarówno budżet

Uważamy, że „Czyste Powietrze” powinno iść w kie-

programu, jak i okres jego obowiązywania dawały

runku podobnym do dystrybucji 500 plus. A dziś

poczucie, że problem zanieczyszczonego powietrza

mamy ok. 25 tys. rozpatrzonych wniosków! A prawie

potraktowano poważnie. Jednak po ponad 10

rok to jest naprawdę dużo czasu na naukę.

miesiącach działania programu, trudno nie odnieść wrażenia, że nie funkcjonuje on tak jak

O przyszłość programu niepokoi się także

powinien. „Czyste Powietrze” to fiasko?

Komisja Europejska. Pojawiają się nieoficjalne

W swoich założeniach jest to bardzo słuszny pro-

informacje, że unijne finansowanie „Czystego

gram. To KAS podjął starania, żeby w Polsce powstał

Powietrza” może zostać wstrzymane. Sporną

jednolity system finansowania wymiany kotłów

kwestią ma być także to, że w kontekście polityki

i termomodernizacji domów, co „Czyste Powietrze”

klimatycznej UE stawiającej na gospodarkę

oferuje. Jednak w obecnym wydaniu jest fatalnie

zeroemisyjną oraz zaostrzających się co rok norm

skonstruowany i moim zdaniem w tej formule się nie

środowiskowych dopuszczono do programu także

utrzyma. Z kilku powodów: tworząc program, który

kotły na węgiel.

Ministerstwo Środowiska o „Czystym Powietrzu” Zgodnie z najnowszymi danymi z Narodowego Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w programie „Czyste Powietrze” złożono już prawie 66 tys. wniosków na łączną kwotę blisko 1,5 mln zł. Podpisano prawie 20 tys. umów z beneficjentami. Resortowi środowiska zależy na zwiększeniu efektywności programu, dlatego jest on obecnie modyfikowany. Od lipca do programu „Czyste Powietrze” na zasadzie pilotażu zostają włączone gminy. Do udziału w projekcie zgłosiło się ponad 600 samorządów. Urzędnicy gminni będą pomagali w wypełnianiu wniosków. Przejmą również bieżący kontakt z beneficjentami, którzy mogliby składać korekty i uzupełnienia. Pozwoli to na rozszerzenie kanałów dystrybucji. Prognozowane zmiany zwiększą tempo podpisywania umów z beneficjentami. Od 1.07.2019 r. na stronach WFOŚiGW, w zakładce Portal Beneficjenta ukazała się nowa wersja Programu priorytetowego „Czyste Powietrze”, która zakłada ponoszenie wydatków kwalifikowanych w Programie dopiero od daty złożenia wniosku o dofinansowanie oraz znosi wymóg dla kotłów na biomasę analizy możliwości podłączenia lub brak uzasadnienia ekonomicznego podłączenia do sieci dystrybucji gazu. Tego typu wymóg został zachowany jedynie dla kotłów na węgiel, co świadczy o tym, iż kotły na biomasę zostały potraktowane jako źródła ciepła bardziej ekologiczne i przyjazne dla środowiska. 24

AST BANDIT MINI BE 25 MODEL 14

Czyste Powietrze

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Problem niewydolności „Czystego Powietrza” do-

zastanawiał się, które urządzenie ma kupić i czy

strzegli już niektórzy polscy politycy – wspominał

na pewno spełnia ono wymagane prawem stan-

o tym m.in. minister Jarosław Gowin (podczas spo-

dardy. Następnie edukacja: przeprowadzone przez

tkania z mieszkańcami w Inkubatorze Przedsiębior-

KAS badania w ostatnich miesiącach pokazują, że

czości w Kartuzach w czerwcu br. – przyp. red.), ale

ludzie nie wiedzą o „Czystym Powietrzu”. Pierwsza

do tej pory najwyraźniej nie dostrzegało go Minister-

kampania Ministerstwa Środowiska to zdecydo-

stwo Środowiska, odpowiedzialne kompetencyjnie

wanie za mało, zresztą była ona prawie niewidocz-

za projekt. Grzechem resortu jest to, że przy tak

na. Niezwykle istotną sprawą jest budowa rynku

masowym beneficjencie zastosowano procedury ade-

w znaczeniu wyszkolonych, wykwalifikowanych

kwatne przy rozpatrywaniu dużo bardziej złożonych

instalatorów, których w tym momencie brakuje.

wniosków.

Jest to ogromny potencjał i duża szansa rozwojo-

Mało tego: w obecnej formule „Czyste Powietrze”

wa dla małych polskich firm, tworzenie nowych

jest niezgodne w wymaganiami prawa krajowego

miejsc pracy. W ciągu 10 najbliższych lat czeka

i unijnego. Kilka miesięcy temu złożyliśmy w tej

nas transformacja energetyczna budynków, do

sprawie na ręce premiera wniosek w interesie

której trzeba się przygotować. Co jeszcze powinno

publicznym. Dlaczego? Rozporządzenia, które

się zmienić? Integracja instrumentów finanso-

obowiązują w Polsce, wydane do unijnej dyrektywy

wych – ulgi podatkowej, dotacji „Czystego Powie-

w sprawie efektywności energetycznej mówią wy-

trza” i innych. Potrzebujemy jednego mechanizmu

raźnie, że wszelkiego rodzaju wsparcie publiczne fi-

zamiast dziesiątek konkurujących ze sobą, kaniba-

nansowane czy ze środków krajowych, czy unijnych

lizujących się wzajemnie programów oferujących

jest adresowane wyłącznie do dwóch najwyższych,

różne poziomy dotacji. Jestem przekonany, że

najliczniej reprezentowanych klas efektywności

program „Czyste Powietrze” będzie się zmieniał,

energetycznej. I o ile w „Czystym Powietrzu” taki

bo pewien punkt krytyczny już osiągnęliśmy.

wymóg dla pomp ciepła czy kotłów gazowych jest, to już w przypadku urządzeń grzewczych na paliwa

Załóżmy, że w ciągu najbliższych lat uda się

stałe nie. Obecnie mamy więc całą rzeszę kotłów

wymienić w Polsce zdecydowaną większość

węglowych o klasie efektywności energetycznej C,

starych, emisyjnych instalacji grzewczych na

które są finansowane z publicznych pieniędzy. Dla

nowoczesne, o 5. klasie emisji i z certyfikatem

mnie kuriozalne jest, że program dopuszcza sfinan-

Ecodesign. Jak jednak powstrzymać ludzi od

sowanie kotła węglowego montowanego w nowym

spalania w tych ekologicznych kotłach paliw

domu. W ogóle w moim przekonaniu w przypadku

niskiej jakości, a nawet śmieci?

nowych budynków nie powinno być mowy o do-

Wracamy do kwestii regulacji – norm jakości dla

tacjach. Ulgi podatkowe, preferencyjne pożycz-

pelletu, ambitnych norm dla węgla. Mało tego –

ki – tak. Co do tej sprzeczności: unijna polityka

nie określono norm dla węgla spalanego w urzą-

środowiskowa vs. pieniądze na urządzenia węglowe

dzeniach z certyfikatem Ecodesign. A przecież

w Polsce, sądzę, że ta sprawa może się nam odbić

żeby kocioł spełnił normy emisyjne, musi spalać

czkawką. Uważam, że tej sprawie powinna się

odpowiednie paliwo. Kontrolować jakość węgla

przyjrzeć Najwyższa Izba Kontroli.

na składach może Inspekcja Handlowa, ale nasz czerwcowy raport pokazuje, że IH nie pobrała

Jakie zmiany w „Czystym Powietrzu” rekomenduje

ani jednej próbki węgla, by zweryfikować rze-

Krakowski Alarm Smogowy?

telność wystawianych świadectw jakości, mimo

Przede wszystkim włączenie w dystrybucję

iż na kontrole węgla przyznano jej 2,5 mln zł

programu gmin, banków i agregatorów. Druga

w 2019 r. Ludzie powinni mieć gwarancję, że

rzecz – uproszczenie procedur przyznawania

kupują paliwo dobrej jakości, przeznaczone do

pomocy. Następnie powstanie listy produktów,

ich kotła czy pieca. Czyli regulacje po stronie

które obejmuje dofinansowanie, na wzór niemiec-

państwa i edukacja przede wszystkim po stronie

kiej BAFA. Po to, żeby przeciętny Kowalski nie

branży.

Tomasz Nowak ekspert firmy P.P.H. Kostrzewa Sp. j. Program Czyste Powietrze w obecnym kształcie ma jeden zasadniczy mankament, czyli termin rozpatrywania wniosków. Jest to zniechęcające dla osób, które stoją przed koniecznością wymiany kotła c.o. przed najbliższym sezonem grzewczym. W związku ze zmianą w regulaminie, zakup i montaż kotła jest możliwy po otrzymaniu pozytywnej decyzji z WFOŚiGW. Wcześniej można było uzyskać zwrot poniesionych już uprzednio nakładów inwestycyjnych. Firma P.P.H. Kostrzewa odnotowuje od lat wzrost sprzedaży kotłów na pellet. Jest tak również w tym roku. Zawdzięczamy to skupianiu się na projektowaniu urządzeń, która spełniają restrykcyjne wymagania emisyjne i bezpieczeństwa dla użytkownika, a każdy nasz produkt badany jest i certyfikowany przez zagraniczną, niezależną akredytowaną jednostką badawczą. Klienci to doceniają.

Michał Paprzycki dyrektor handlowy Ekogreń Program „Czyste Powietrze” w dużej mierze przyczynił się do braku oczekiwanych wzrostów sprzedaży kotłów pelletowych w całym kraju w roku ubiegłym, a także w IQ 2019 roku. Wszechobecna dezinformacja wokół programu, skomplikowana procedura złożenia wniosku, zmiany w samym programie i w zasadach przyznawania dofinansowania spowodowały, że wielu potencjalnych klientów odłożyło swoje decyzje co do zakupu urządzeń grzewczych i modernizacji kotłowni na później. W praktyce, ta zwłoka to czas ok. 12-18 miesięcy. Wielu wnioskodawców całkiem niedawno otrzymało decyzje pozytywne o przyznaniu środków i podpisało umowy. Urządzenia grzewcze będą montowane więc dopiero w najbliższych miesiącach, a z uwagi na ogrom prac instalacyjnych całej branży, być może nawet dopiero pod koniec bieżącego roku. Zdarzają się sytuacje, że klienci rezygnują całkowicie ze

wyprodukowany z najwyższej jakości trocin opakowanie: worki foliowe 15 kg jakość peletu – wartość opałowa: 18 319 kJ/kg – ciepło spalania: 19 872 kJ/kg – zawartość popiołu: 0,4% – zawartość wilgoci: 5,7%

złożenia wniosku, czego powodem najczęściej są zbyt „wysokie” dochody na członka rodziny i perspektywa uzyskania dofinansowania znacznie mniejszego, niż jest możliwe dzięki uzyskaniu dotacji chociażby przez programy takie jak PONE lub podobne.

KERS Sp. z o.o. Zakład produkcyjny: Romany 39B, 12-100 Szczytno kers.handlowy@poczta.onet.pl

690 961 149, 690 961 061

USTAWA O OZE

Klastry nie zdały egzaminu, stawiamy na spółdzielnie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Przez ostatnie trzy lata Ministerstwo Energii zapewniało, że rozwój klastrów energetycznych to jeden z priorytetowych tematów. Tym większe było zdziwienie, kiedy wiceminister Grzegorz Tobiszewski zapowiedział, że resort zacznie wdrażać mechanizmy wsparcia, ale dla spółdzielni energetycznych.

2016 roku w nowelizację ustawy o OZE

było spore. Wygląda jednak na to, że zanim na

wpisano definicję klastrów energii. Znalazła

dobre tworzenie klastrów się rozpoczęło, pomysł

się tam również definicja spółdzielni energetycz-

został zarzucony.

nych. Promowane były jednak tylko te pierwsze.

– Klastry to porozumienia cywilnoprawne, a spół-

Ministerstwo zapewniało od tamtego czasu, że

dzielnie są osobami prawnymi. Łączy je jedno – wiek

pomysł klastrów będzie rozwijany, więc zaintereso-

embrionalny z szansami na przejście do wieku schył-

wanie zarówno inwestorów, jak i samorządowców

kowego z pominięciem etapu wzrostu i dojrzałości

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. Shutterstock

USTAWA O OZE

– obrazowo tłumaczy Marek Pituła z Polskiego Stowa-

przychodów właścicieli sieci dystrybucyjnych. – Jest

rzyszenie Biometanu.

tylko jeden zasadniczy problem – ten ostatni nie

Według Pituły pomysł klastrów nie był zły – po-

miał i nie bardzo ma zamiar rezygnować ze swoich

dzielenie się marżą dystrybucyjną energii pomiędzy

przychodów, a tzw. taryfa „k” stanowiła potencjalne

wytwórcami a odbiorcami w strategii win-win, czyli

zagrożenie dla całego systemu dystrybucji przez

producent dostaje więcej za energię niż dzisiaj,

z pozoru niewinne określenie „rzeczywiste koszty”

a odbiorca mniej – wszystko kosztem zmniejszenia

dystrybucji – wyjaśnia Marek Pituła. 29

USTAWA O OZE Wydaje się, że po trzech latach do podobnego wnio-

członkostwa wyłącznie do konsumentów i producen-

sku doszedł resort energii. Podczas sejmowej Komisji

tów – wylicza Marek Pituła.

ds. Energii i Skarbu Państwa (rozpoczęto na niej

Liczba członków spółdzielni ma być nie mniejsza

procedowanie zgłoszonego przez Ministerstwo Ener-

niż 1000. Łączna moc zainstalowana elektryczna

gii projektu nowelizacji ustawy o OZE – przyp. red.),

wszystkich instalacji odnawialnego źródła należących

wiceminister Grzegorz Tobiszowski zapowiedział

do członków spółdzielni ma umożliwiać pokrycie

bowiem wdrożenie nowego mechanizmu wsparcia

nie mniej niż 70 proc. rocznego zapotrzebowania na

dla zdefiniowanych

energię elektryczną wszystkich

w tym projekcie

jej członków. W zakresie energii

spółdzielni energetycznych. Pytana o sprawę szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz potwierdziła, że

W mechanizm wsparcia, który ma dotyczyć spółdzielni energetycznych wpisuje się m.in. program Energia Plus

elektrycznej maksymalna moc instalacji będzie mogła wynosić 10 MW. W zakresie produkcji biogazu przewiduje się maksymalną wydajność rzędu 40 mln m3, a w przypadku produk-

właśnie spółdziel-

cji ciepła w instalacjach OZE

nie energetyczne

w skojarzeniu ich maksymalna

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

mają być teraz promowane. – W styczniu ogłosiliśmy

moc nie powinna przekraczać 30 MW.

program Energia Plus. Jego celem jest m.in. to, by

Cały pakiet systemu wsparcia dla spółdzielni już jest,

mali i średni przedsiębiorcy mogli być prosumentami.

ale w kolejnej nowelizacji ustawy o OZE planowana

Wpisuje się w mechanizm wsparcia, który ma dotyczyć

jest jego dalsza część. Wszyscy zainteresowani sekto-

spółdzielni energetycznych, które będą mogły powsta-

rem OZE powtarzają też jedno słowo – stabilizacja.

wać na wsiach i w gminach miejsko-wiejskich. Projekt

Jej brak w temacie ustaw i rozporządzeń powoduje

to jedna z dróg do zmniejszenia emisyjności naszej

bowiem chaos w sektorze i brak możliwości stworze-

energetyki bez szkody dla polskiej gospodarki – przy-

nia długofalowego i bezpiecznego planu inwestycji

znała Emilewicz.

w zieloną energię, dla przedsiębiorców. Rafał Wąsowicz

– Jako Polskie Stowarzyszenie Biometanu widzimy rolę spółdzielni w zarządzaniu lokalnymi sieciami dystrybucyjnymi biometanu – szczególnie na obszarach wiejskich. Zbudowana przez spółdzielnię (a przynajmniej zarządzana) sieć lokalna może połączyć wytwórcę biometanu z odbiorcą przy pomocy spółdzielni, której członkami byliby konsumenci

Marek Pituła Polskie Stowarzyszenie Biometanu

tegoż biometanu. Spółdzielnia socjalna (bo o takiej

Dobrze by było, aby regulatorzy

mowa) jest organizacją non-profit, a w tym przypadku

wypełnili swoje obowiązki wynikające chociażby

interes spółdzielców jest priorytetowy – jak najniższe

z istniejących ustaw (np. z art. 62 ustawy o OZE),

koszty dystrybucji. Do najważniejszych warunków

tworzenie modeli biznesowych typu klaster vs

powodzenia należy jednak inicjatywa oddolna (stymu-

spółdzielnia pozostawiając praktyce dnia codzien-

lowana przez wytwórców biometanu), ograniczenie

nego.

W myśl proponowanej nowelizacji jako spółdzielnię energetyczną należy rozumieć: „spółdzielnię w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2017 r. poz. 1560 i 1596), której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej”.

Zielona Gmina Odnawialne

gii źródła ener

Nowość na rynku!

lipi ec/s ierp ień 2019

w TwOjej gm

inie

Które gminy stawiają na fotowoltaikę? Kisielice – 100 proc. energii z OZE W Margoninie zarabiają na wiatrakach

Już we wrześniu pierwszy numer magazynu dla gmin zainteresowanych „zielonymi” inwestycjami!

/ energia wiatrowa / energia słoneczna / hydroenergia / / energia z biomasy / energia z biogazu / ,,Troska o środowisko, czyste powietrze, bezpieczeństwo energetyczne oraz zagospodarowanie odpadów - to konkretne wyzwania, przed którymi stoją dzisiaj samorządy”. Przemysław Dębski Burmistrz Miasta i Gminy Pyzdry

Jesteś zainteresowany otrzymaniem magazynu? Zadzwoń: +48 790 439 216 e-mail: redakcja@magazynbiomasa.pl

Kongres Biogazu - zapowiedź konferencji

IV Kongres Biogazu – od odpadu do produktu

NR 7 (58) lipiec 2019

Czwarta edycja największego w Polsce spotkania branży biogazowej organizowana przez spółkę Biomass Media Group odbędzie się 16 i 17 września w Poznaniu. Po raz kolejny konferencja zgromadzi przedstawicieli krajowego i europejskiego sektora biogazowego, przetwórców rolno-spożywczych, przedstawicieli administracji samorządowej oraz analityków rynku energii. Tegoroczny Kongres odbywa się pod hasłem „od odpadu do produktu”.

ongres Biogazu odbędzie się 16 września

Zachodniej. Czas, żebyśmy te dobre praktyki

2019 r. w Hotelu Mercure w Poznaniu.

przenieśli na polski grunt. To się już zresztą dzieje

17 września uczestnicy wydarzenia będą mieli wy-

– w podpoznańskim Suchym Lesie pracuje bioga-

jątkową okazję zwiedzenia biogazowni rolniczej

zownia przetwarzająca bioodpady z terenu gminy.

III generacji. Dwudniowa konferencja zgromadzi

A potencjał jest ogromny, szczególnie w dużych

jak co roku ponad 160 profesjonalistów sektora

aglomeracjach, gdzie ilość śmieci do przetworze-

biogazowego: właścicieli działających instalacji,

nia rośnie z roku na rok – podkreśla Maciej Roik

inwestorów planujących budowę biogazowni,

z Biomass Media Group. – Możliwościom energe-

technologów i kierowników biogazowni oczysz-

tycznego wykorzystania bioodpadów, jak również

czalnianych i składowiskowych, ale także przed-

osadów ściekowych, poświęciliśmy cały blok

stawicieli branży rolnej, spożywczej i mięsnej oraz

tematyczny. Pokażemy uczestnikom sprawdzone

samorządowców i reprezentantów ministerstw

rozwiązania technologiczne i przykłady instalacji,

rozwijających sektor biogazowy.

które już w Polsce pracują, wpisując się w model gospodarki cyrkularnej – dodaje Jolanta Kamińska

Od odpadu do produktu

z „Magazynu Biomasa”.

Hasłem tegorocznego Kongresu Biogazu jest „od

odpadu do produktu”. – Wykorzystanie odpa-

Czy biogazownia się opłaca?

dów biodegradowalnych do produkcji energii to

Praktyczny i przydatny charakter Kongre-

trend, który obserwujemy od wielu lat w Europie

su potwierdza co rok duże zainteresowanie

Kongres Biogazu - zapowiedź konferencji uczestników tematami systemów wsparcia dla

pokażemy rozwiązania technologiczne, urządze-

producentów biogazu, nowych przepisów praw-

nia i komponenty kluczowe dla instalacji bioga-

nych warunkujących działanie biogazowni czy

zowej. Zaplanowaliśmy także stoisko „Finansowa-

optymalizacji pracy instalacji. W tym roku za-

nie biogazowni” oraz nowość – bezpłatny dyżur

gadnienia cen referencyjnych, aukcji oraz premii

prawny i technologiczny dla biogazowników,

kogeneracyjnej poprowadzą eksperci z BTK Legal.

którzy w trakcie konferencji będą mogli skonsul-

– Będziemy rozmawiać także o tym, w jaki sposób

tować swoje wątpliwości z ekspertami – podkreśla

poprawić ekonomikę biogazowni poprzez m.in.

Maciej Kosiński.

optymalizację pracy instalacji. Tu kluczowy jest

Drugi dzień Kongresu to wizyta studyjna w bio-

m.in. dobór substratów, ale też właściwe zago-

gazowni rolniczej III generacji w Przybrodzie.

spodarowanie ciepła – mówi Jolanta Kamińska.

Zastosowana tam technologia pozwala na większy

Dla dużych przedsiębiorstw przetwórczych czy

uzysk biogazu, co przekłada się na lepszą wydaj-

mięsnych biogaz jest nie tyle możliwością, co

ność instalacji i tym samym oczekiwane zwroty

wręcz koniecznością. Szczególnie w kontekście

inwestycji. Podczas wizyty pojawi się temat bardzo

zagospodarowania odpadów, ale też polityki zrów-

ciekawej i zasadnej ekonomicznie „biogazowni

noważonego rozwoju – podkreślają organizatorzy

szczytowej”, instalacja w Przybrodzie bowiem jako

Kongresu.

pierwsza w Polsce jest gotowa na takie rozwiąza-

Biogaz w Wielkopolsce

– Kongres Biogazu to spotkanie inwestorów,

Nieprzypadkowo tegoroczna konferencja odbę-

praktyków, analityków rynku OZE w Polsce, przed-

dzie się w Poznaniu. Tu działa jeden z najważ-

siębiorców i managerów. Wyjątkowa okazja do

niejszych naukowych ośrodków biogazowych

rozmów na temat aktualnych problemów, szans

w Polsce pod kierownictwem prof. Jacka Dacha, tu

i wyzwań sektora biogazowego, dyskusji eksperc-

realizowany będzie w najbliższych latach program

kich, wymiany wiedzy i doświadczeń. W Pozna-

produkcji wodoru z biogazu. W położonej pod

niu nie może zabraknąć nikogo, komu zależy na

Poznaniem Przybrodzie swoje oficjalne otwarcie

rozwoju branży OZE w Polsce – podkreśla Maciej

będzie miała wkrótce ukończona już biogazownia

Kosiński.

rolnicza III generacji. – Mamy nadzieję, że w ciągu kilku najbliższych lat Wielkopolska stanie się

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

nie.

liderem, jeśli chodzi o produkcję biogazu i biometanu. Zainteresowanie władz samorządowych tym obszarem oraz planowane inwestycje potwierdzają, że biogazowe serce będzie biło tu, w rolniczej Wielkopolsce. Mamy doskonałe, polskie i zagraniczne technologie, prężne ośrodki naukowe, media oddane tej tematyce, świadomych rolników i przede wszystkim wolę lokalnych polityków – podkreśla Maciej Kosiński, wiceprezes zarządu Biomass Media Group.

Nowości IV Kongresu Biogazu Uczestnicy Kongresu Biogazu z Polski i zagranicy doceniają, poza solidną dawką wiedzy, także biznesowy wymiar konferencji. Zorganizowane w ramach wydarzenia minitargi pozwalają gościom zapoznać się z ofertą dostawców technologii i usług dla biogazowni. – W jednym miejscu 33

BIOGAZ

Ceny referencyjne dla biogazowni – opinie branży

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Co eksperci sektora biogazowego sądzą o cenach referencyjnych dla biogazowni na 2019 rok? Czy gwarantują one rentowność instalacji i będą impulsem inwestycyjnym? Komentuje Bogusia Igielska, wiceprezes zarządu Polskiej Grupy Biogazowej Czy ceny referencyjne dla poszczególnych mocy są dla pani satysfakcjonujące i gwarantują rentowność biogazowni? Z treści rozporządzenia Ministerstwa Energii z dnia 15 maja 2019 wynika, że instalacje, które wygrały aukcje przed rokiem 2019 (36 instalacji), będą mogły się ubiegać o premię kogeneracyjną, zgodnie z cenami referencyjnymi mającymi obowiązywać w 2019 r. Jednak ceny referencyjne przyjęte w aukcjach w latach 2016 i 2018 nie uwzględniały premii kogeneracyjnej i były znacznie niższe (odpowiednio 550 zł/MWh oraz 570 zł/MWh dla biogazowni o mocy 0,5-1 MW). Przyjęcie nowych cen powoduje, że już istniejące instalacje wytwarzające energię elektryczną w wysokosprawnej kogeneracji będą otrzymywać łączne wsparcie niższe niż instalacje zgłoszone do aukcji w 2019 r., które wysokosprawPrzyjęcie rozporządzenia w takim kształcie powoduje, że podmioty pionierskie, które pierwsze podjęły ryzyko inwestycyjne i są w stanie zbudować kolejnych kilkadziesiąt instalacji biogazowych, znalazły się w znacznie gorszej sytuacji w stosunku do konkurentów, którzy zwlekali z podjęciem decyzji

zdj. PGB

nej kogeneracji nie będą stosować.

XXI Międzynarodowa Wystawa Rolnicza

AGRO SHOW

19-22 WRZEŚNIA BEDNARY 2019 WSTĘP WOLNY

WYSTAWA CZYNNA czwartek - niedziela | 900 - 1700 Największa plenerowa

wystawa rolnicza w Europie

prawie 150 000 zwiedzających

800 wystawców

z Polski i z zagranicy

www.agroshow.pl organizator PIGMiUR ul. Poznańska 118, 87-100 Toruń tel. 56 651 47 40, biuro@pigmiur.pl

patronat medialny

patronat honorowy

partner technologiczny

BIOGAZ o realizacji projektów. To bardzo demotywujący

Czy uważa pani, że zakładane przez ME

sygnał dla inwestorów.

powstanie w najbliższych latach 200 instalacji jest możliwe?

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Co pani sądzi o włączeniu do systemu FIP

Bardzo zależy nam, aby powstawało jak najwięcej

biogazowni o mocy do 2,5 MW?

instalacji biogazowych w Polsce. Są możliwości

Generalnie popieram poszerzenie katalogu instala-

surowcowe, są już pozytywne doświadczenia i moż-

cji, które mogą korzystać z systemu FiP, który jest

liwości technologiczne. Polska Grupa Biogazowa

bardziej przyjazny szczególnie dla małych podmio-

buduje obecnie 26 instalacji, planujemy w kolej-

tów i nie zawiera całego szeregu obostrzeń i kar jak

nych kilku latach zwiększyć nasz potencjał do 50

system aukcyjny. Dodatkowo jest to także dobre

jednostek, a przecież nie jesteśmy jedyną firmą

rozwiązanie dla istniejących większych biogazowni,

w tej branży. Zauważamy coraz większe zaintere-

objętych wsparciem w systemie błękitnych certyfi-

sowanie ze strony przemysłu i samorządów i coraz

katów, który w najbliższym czasie powinien zostać

większą akceptację dla takich inwestycji wśród

zlikwidowany. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę,

społeczności lokalnych.

że zgodnie z wymaganiami wytycznych Komisji

Największym problemem jest niestabilność prawa

Europejskiej w sprawie pomocy publicznej dla

– częste zmiany warunków funkcjonowania bioga-

jednostek energii odnawialnej, systemem FiP mogą

zowni i innych instalacji OZE nie sprzyjają inwesto-

być objęte tylko instalacje poniżej 1 MW. Wszelkie

waniu w tym obszarze. Trzeba sobie zdawać sprawę,

systemy wsparcia dla większych instalacji wymaga-

że inwestycje w obszarze energetyki to działania

ją notyfikacji w Komisji Europejskiej. Taka proce-

długoterminowe, samo przygotowanie inwestycji

dura trwa dobrych kilka miesięcy, zatem obawiam

trwa kilka lat. W tej dziedzinie przewidywalność

się, że zapis pozostanie niewykorzystany w ciągu

i stabilność prawa to podstawa do podejmowania

najbliższego roku.

decyzji inwestycyjnych.

REKLAMA

Efektywne podawanie komponentów

ENGINEERED TO WORK

Dozownik PreMix® • uniwersalny dozownik w zabudowie z maceratorem RotaCut • skuteczna separacja ciał stałych i ochrona sekcji pompującej • przygotowanie rozdrobnionej i homogennej zawiesiny • wzrost efektywnołci fermentacji i produkcji biogazu • wykonanie szybkoserwisowe • niskie koszty eksploatacji Dozownik CC-Mix® • uniwersalny dozownik do substratów nie wymagających rozdrabniania • strefa separacji ciał stałych • sprawne mieszanie i podanie biomasy do fermentacji • wykonanie szybkoserwisowe • niskie koszty eksploatacji Zapytaj nas również o pompy, More Power from your biogas plant maceratory i rozdrabniacze!

Increase gas yield and operation reliability

Engineered to work

Kontakt: VOGELSANG Sp. z o.o. • Al. San Francisco 9 • 55-020 Rzeplin • www.vogelsang.pl • info@vogelsang.pl • tel 71 798 95 80 If economic and efficient operation of your biogasplant is needed, you need the rights components.

Vogelsang EnergyJet® solid matter feeder The efficient solution for trouble-free digester feeding • resistant to foreign matter and durable like a solid matter screw

IV Kongres Biogazu 16–17 września 2019

Hotel Mercure, Poznań PROGRAM KONFERENCJI* 16 września 2019 (PONIEDZIAŁEK) 8:30 – 9:30 Rejestracja uczestników, networking przy kawie 10:00

TNY BEZPŁA DYŻUR prawny logiczny i techno

Otwarcie IV Kongresu Biogazu

10:15 – 12:00

Sesja I – Rynek biogazu w Polsce – krajowe i unijne regulacje prawne warunkujące rozwój polskiego sektora biogazowego 1. Nowelizacja ustawy o OZE a rozwój biogazowni w Polsce 2. System aukcyjny czy FIT/FIP ? Systemy wsparcia dla producentów biogazu 3. Biogazownia liniowa vs. biogazownia szczytowa – możliwości i bariery 4. Zagospodarowanie pofermentu – przepisy unijne i krajowe 5. Operat przeciwpożarowy w biogazowni

12:00 – 12:20

Networking przy kawie

12:20 – 14:00

Sesja II – Instalacja biogazowa – wykorzystanie ciepła, optymalizacja produkcji biogazu, nowe szanse rozwoju 1. Zagospodarowanie ciepła w biogazowni 2. Optymalny dobór jednostki kogeneracyjnej/agregatu gazowego na podstawie rodzaju instalacji biogazowej oraz dostępnych substratów 3. Ustawa o elektromobilności a rozwój sektora biometanu 4. Zatłaczanie biogazu do sieci gazowej – uwarunkowania prawne 5. Wodór z biogazu – wielkopolska platforma wodorowa

14:00 – 15:00 Lunch 15:00 – 17:00 Sesja III – Biogazownie komunalne i biogazownie oczyszczalniane w polityce gospodarki odpadami 1. Ustawa o odpadach i ustawa o czystości i porządku w gminie – impuls inwestycyjny dla biogazowni odpadowych? 2. Aspekty technologiczne fermentacji odpadów komunalnych 3. Dobór systemu uzdatniania biogazu z uwzględnieniem rodzaju substratów oraz typu/modelu agregatu kogeneracyjnego 3. Biogazownia przy Zakładzie Zagospodarowania Odpadów – case study 4. Jak zwiększyć efektywność ekonomiczną i ekologiczną funkcjonowania oczyszczalni ścieków? 17:00 – 18:00

Panel dyskusyjny z udziałem ekspertów i władz samorządowych podsumowujący IV Kongres Biogazu

18:00 – 19:00 Sesja networkingowa 20:00 Kolacja branżowa 17 września 2019 (WTOREK) Wyjazd studyjny – zwiedzanie biogazowni rolniczej III generacji w Przybrodzie

*Program wydarzenia może ulec zmianie.

organizator:

patronat medialny:

BIOGAZ

Biogazownie wpisują się w model zrównoważonego rolnictwa

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019 38

Producenci mięsa coraz śmielej wchodzą na rynek biogazu. W dobie rosnących cen energii i obowiązku zagospodarowania odpadów hodowlanych, biogazownia staje się wręcz konieczną inwestycją. Szczególnie dla tych przedsiębiorstw, które budują markę odpowiedzialnego i przyjaznego środowisku pracodawcy. Pionierem tego typu działań jest w Polsce Goodvalley – o planach spółki opowiada dyrektor zarządzający Grzegorz Brodziak. Goodvalley to jedno z większych w Polsce

biogazowni wydawała się w tamtym okresie bardzo

przedsiębiorstw mięsnych. Firma podkreśla, że

dobra. W 2009 r. powstał dokument przygotowany

we wszystkich obszarach działalności – od zbioru

przez Ministerstwo Rolnictwa „Kierunki rozwoju

plonów po hodowlę zwierząt i produkcję mięsa

biogazowni” przewidujący dynamiczny rozwój tych

– kieruje się troską o środowisko. Wyrazem tego

źródeł energii. Niestety, ta perspektywa drastycz-

są m.in. biogazownie, w które przedsiębiorstwo

nie zmieniła się w roku 2012, a system zielonych

konsekwentnie inwestuje od roku 2005. Jak

certyfikatów przestał z różnych powodów prawi-

z perspektywy lat ocenia pan zmiany legislacyjne

dłowo funkcjonować. W efekcie, aż do połowy 2015

w sektorze biogazu?

r. wszyscy producenci biogazu przeżywali bardzo

Jako pionierzy w polskim sektorze biogazu rolnicze-

trudne chwile, wręcz walcząc o przetrwanie. Wiele

go działający od roku 2005 (pierwsza biogazownia

rozpoczętych i planowanych inwestycji w instalacje

w Pawłówku k. Przechlewa) doświadczaliśmy pracy

biogazowe nie doszło do skutku.

w bardzo różnych warunkach prawnych. Charakte-

Dopiero w 2015 i 2016 r. wprowadzono preferencje

rystyczne dla prawie całego okresu było deklarowa-

dla biogazowni rolniczych, w tym system świadectw

ne przez ustawodawcę wsparcie dla odnawialnych

pochodzenia dla energii pochodzącej z biogazowni

źródeł energii, w tym w szczególności dla biogazow-

rolniczych, tzw. błękitne certyfikaty, oraz minimalną

ni. W praktyce wyglądało to jednak często inaczej.

cenę energii z biogazu, która może zostać sprzedana na

O ile w 2005 r. w zasadzie brak było uregulowań

aukcji. Wynosiła ona 550 zł/MWh i była jednocześnie

prawnych dla sektora, to od 2006 r. mogliśmy już

najwyższą ceną referencyjną w porównaniu do innych

produkować w dość stabilnych warunkach prawnych

technologii. Jednak aukcje zorganizowane dla bioga-

i w oparciu o wprowadzony system wsparcia w po-

zowni rolniczych i hydroenergetyki, działających na

staci zielonych certyfikatów. Perspektywa rozwoju

małą skalę, wykazały, że zasady obliczania dopuszczalnej

BIOGAZ wartości pomocy publicznej dla tych instalacji, jaką

Regulacji Energetyki składa się wniosek i na jego pod-

może otrzymać wytwórca energii elektrycznej z od-

stawie jest się odpowiednio zakwalifikowanym – albo

nawialnego źródła energii, wymagają od wytwórców

do systemu aukcyjnego, albo do systemu FIT/FIP.

skomplikowanych obliczeń. Konsekwencją stwierdze-

Pomijając tę zależność, system FIT/FIP jest bardziej

nia niezgodności ze stanem faktycznym przekazanych

interesującym systemem. Stała cena zakupu ener-

informacji i złożonych oświadczeń, m.in. dotyczących

gii w systemach FIT/FIP ma wynosić 90 proc. ceny

pomocy publicznej, jest zagrożenie obowiązkowego

referencyjnej dla danego typu instalacji.

zwrotu pomocy uzyskanej w drodze aukcji. Nowy system wsparcia przewiduje przejście biogazowni z systemu błękitnych certyfikatów do systemu aukcyjnego lub FIT/FIP, co jest gorszą opcją dla biogazowni rolniczych, gdyż już straciły (od roku 2019) wsparcie w postaci tzw. żółtych certyfikatów. Rezygnacja z błękitnych certyfikatów będzie kolejnym ciosem dla sektora, gdyż sam system aukcyjny czy też FIT/FIP nie zapewnią wystarczającego wsparcia. Gdzie widzi pan największe bariery inwestycyjne, jeśli chodzi o sektor biogazu? W dziedzinie biogazu rolniczego największymi barierami inwestycyjnymi są ciągle niestabilne i nieprecyzyjne przepisy związane z budową oraz funkcjonowaniem biogazowni rolniczych. Główną przeszkodą jest chaotyczny system wsparcia, który czyni niemożliwym planowanie i kalkulację zarówno przychodów, jak i kosztów związanych z działalnością biogazowni. Kolejną komplikacją, która pojawiła się w tym roku, jest wygaśnięcie systemu wsparcia w postaci żółtych certyfikatów oraz ogólne przejście z systemu wsparcia kolorowych certyfikatów na systemy aukcyjne albo FIT/ FIP, które oznaczają słabsze wsparcie niż system certyfikatów. Nowy system wsparcia zakłada migrację biogazowni z systemu błękitnych aukcyjnego lub FIT/FIP. Który pana zdaniem jest lepszy dla Goodvalley i dlaczego? Zgodnie z nowymi regulacjami wytwórca nie może dowolnie wybrać systemu wsparcia, do którego chce przystąpić. Do Urzędu

zdj. Goodvalley

certyfikatów do systemu

BIOGAZ Natomiast zgodnie z założeniami systemu aukcyj-

naszych projektów biogazowych. Biogazownie rol-

nego producenci energii elektrycznej z odnawial-

nicze mogą wykorzystywać w procesie fermentacji

nych źródeł przygotowują ofertę zawierającą cenę

metanowej różnego rodzaju odpady z przemysłu

za jednostkę wyprodukowanej energii (1 MWh)

rolno-spożywczego. Obecnie na całym świecie

oraz ilość energii, którą zobowiązują się dostar-

obserwuje się wzrost wykorzystania tego rodzaju

czyć w okresie kolejnych 15 lat. Zaoferowana cena

odpadów na cele energetyczne, a jednym ze świa-

nie może być wyższa niż cena referencyjna okre-

towych liderów tego trendu jest Polska. Niezwykle

ślona dla danego źródła energii w rozporządzeniu

niski poziom wsparcia dla sektora OZE w latach

ministra gospodarki. Wybrane do dofinansowania

2013-15 przyczynił się do rozwoju polskich tech-

zostaną oferty gwarantujące najniższą cenę za

nologii, które zdolne są do fermentacji bardzo sze-

jednostkę oferowanej energii.

rokiej gamy substratów – różnej biomasy rolniczej

W systemie aukcyjnym instalacja OZE ma obo-

oraz odpadów organicznych.

wiązek wytworzyć i sprzedać co najmniej 85 proc. energii elektrycznej zadeklarowanej podczas au-

Czy tzw. premia kogeneracyjna ułatwi

kcji. Ilość wytworzonej i sprzedanej energii elek-

podmiotom zachowanie rentowności

trycznej jest weryfikowana w okresach trzyletnich,

biogazowni?

a pierwsza

Premia kogeneracyjna uła-

weryfikacja

twi podmiotom zachowanie

następuje NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

po upływie trzech pełnych lat korzystania ze wsparcia. Na właściciela instalacji

Pomimo dość niejasnej perspektywy dla biogazowni, planujemy budowę kolejnych instalacji, bo uważamy, że są one doskonale pasującym ogniwem w zintegrowanej i komplementarnej produkcji rolno-spożywczej

OZE, który

rentowności biogazowni, lecz tylko wtedy, gdy będzie można ją połączyć z innym systemem wsparcia. Aktualnie biogazownie straciły wsparcie w postaci świadectw pochodzenia z kogeneracji, tzw. żółte certyfikaty. Pozostały do uzyskania tylko błękitne certyfikaty. Obecnie

nie osiągnie tego progu, nakładana jest kara pie-

premię kogeneracyjną można uzyskać tylko i wy-

niężna. To na pewno będzie oddziaływać w sposób

łącznie odchodząc w całości od systemu wsparcia,

zniechęcający na producentów.

jakimi są certyfikaty, co wpływa bardzo negatywnie

Dodatkowo, w systemie aukcyjnym oraz FIP/FIT

na rentowność instalacji. Dodatkowo może dojść do

wsparcie otrzyma tylko i wyłącznie energia wprowa-

takiej samej sytuacji, która miała miejsce w latach

dzona do sieci, co dla nas i dla wielu innych produ-

2012/2013. Wówczas biogazownie ogłaszały swą

centów oznacza albo brak wsparcia dla

upadłość, gdyż wycofane zostały żółte certyfikaty,

ok. 50 proc. wyprodukowanej energii, którą zużywa-

a ceny zielonych spadły do bardzo niskiego poziomu,

my na własne potrzeby, albo sprzedaż całej energii

co przekładało się na bardzo niską lub wręcz brak

do sieci, a następnie jej zakup, co oznacza duże

rentowności biogazowni.

ryzyko związane ze wzrostem kosztów w przypadku

Dodatkowo trzeba pamiętać, że aby uzyskać premię

wzrostu cen energii.

kogeneracyjną, należy spełniać poniższe warunki: Ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu

To ryzyko można by minimalizować, pozwalając

energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji

na inwestowanie w biogaz grupom rolnym

art. 16., ust. 4, pkt. 1 i 2:

złożonym z kilku lub kilkunastu gospodarstw

W przypadku, gdy w okresie rozliczeniowym, o któ-

rolnych. To według pana interesujące

rym mowa w art. 24 ust. 4

rozwiązanie?

lub 5:

Jak najbardziej. Tak dzieje się np. w Danii, skąd

1) nie mniej niż 70 proc. ciepła użytkowego wytworzo-

też czerpaliśmy wiele inspiracji i know-how dla 40

nego w jednostce kogeneracji zostanie wprowadzone

BIOGAZ do publicznej sieci ciepłowniczej – premia kogene-

stanie prawnym i rynkowym wszelkie kalkulacje

racyjna dotyczy całej wytworzonej, wprowadzonej

będą obarczone dużą dozą niepewności. Naszym

do sieci i sprzedanej energii elektrycznej z wy-

zadaniem będzie więc jak najlepsze przygotowanie

sokosprawnej kogeneracji przez wytwórcę, który

nowych projektów pod kątem wydatków inwestycyj-

wygrał aukcję, lecz nieprzewyższającą ilości energii

nych, sprawności technologicznej i wydajności – tak

elektrycznej, jaka mogłaby zostać wytworzona w tej

aby mogły one w perspektywie kilkunastu lat, nawet

jednostce przy założeniu, że jednostka ta pracowała

w zmiennych warunkach prawnych, zagwarantować

w tym czasie z mocą przewyższającą maksymalną

zwrot z inwestycji.

moc zainstalowaną czynną przy współczynniku 2) mniej niż 70 proc. ciepła użytkowego wytworzonego

Czy wg pana kierunek, jaki obrała firma Goodvalley, jest interesujący także dla innych

w jednostce kogeneracji zostanie wprowadzone do

dużych koncernów mięsnych i w ogóle

publicznej sieci ciepłowniczej – premia kogenera-

przetwórców rolnych?

cyjna dotyczy wytworzonej, wprowadzonej do sieci

Jak wiadomo, hodowla zwierząt powoduje znaczą-

i sprzedanej energii elektrycznej z wysokosprawnej

ce emisje gazów cieplarnianych do środowiska, co

kogeneracji przez wytwórcę, który wygrał aukcję,

negatywnie wpływa na klimat. Nasza firma, dzięki

w ilości odpowiadającej procentowemu udziałowi cie-

zrównoważonemu modelowi produkcji i funkcjono-

pła użytkowego wytworzonego w jednostce kogenera-

waniu swoich własnych biogazowni, od 5 lat uzysku-

cji wprowadzonego do publicznej sieci ciepłowniczej.

je co roku Certyfikat Zerowego Śladu Węglowego. W latach 2013-2017 uzyskiwaliśmy taki Certyfikat

Mimo barier inwestycyjnych, o których pan

dla spółek Goodvalley Agro S.A. (dawny Poldanor

wspomina, czy Grupa planuje budowę kolejnych

S.A.) i Goodvalley Sp. z o.o. (dawny Prime Food Sp.

biogazowni w najbliższym czasie?

z o.o.), natomiast w 2018 r. zdecydowaliśmy się na

Pomimo dość niejasnej perspektywy dla biogazowni,

przeprowadzenie takiego audytu dla wszystkich

planujemy budowę kolejnych instalacji, bo uważamy,

spółek w Grupie (Dania, Polska, Ukraina, Rosja).

że są one doskonale pasującym ogniwem w zintegro-

Udało nam się łącznie zredukować emisję CO2

wanej i komplementarnej produkcji rolno-spożywczej.

o 196 tys. t i ponownie uzyskać Certyfikat Zerowe-

Wpisują się idealnie w model rolnictwa i przetwórstwa

go Śladu Węglowego – tym razem dla całej Grupy

zrównoważonego i ograniczają wpływ na środowisko

Goodvalley. Uważam, że każde przedsiębiorstwo

naturalne, w tym na zmiany klimatu. Mogą też stano-

i każdy z nas powinien dążyć do redukcji swojego

wić stabilne źródło energii elektrycznej i cieplnej na

śladu węglowego, a docelowo być neutralnym dla

własne potrzeby. Dlatego w okresie najbliższych 3-4

środowiska. Myślę, że ten kierunek będzie nabierał

lat chcielibyśmy zbudować trzy biogazownie rolnicze.

coraz większego znaczenia, również z powodu ro-

Wyzwaniem dla tych inwestycji będzie zapewne

snącej świadomości klientów i konsumentów.

rachunek ekonomiczny, ponieważ w obecnym

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

mocy cos φ = 0,9;

Rozmawiała Jolanta Kamińska REKLAMA

Rozwiązania dla sektoRa biogazu

www.flexxolutions.nl Kontakt w Polsce: hubert_exterkate@o2.pl, + 48 601 947 548

Nowoczesne oczyszczalnie

Cukrownia Strzelin inwestuje w produkcję biogazu

Südzucker Polska S.A. rozpoczął rozbudowę oczyszczalni ścieków funkcjonującej w zakładzie produkcyjnym w Strzelinie. Nowoczesna i ekologiczna infrastruktura ma za zadanie znacznie zwiększyć tempo oczyszczania ścieków. Możliwości nowego bloku będą przekraczać potrzeby cukrowni, zakładając jej rozwój w przyszłości. 42

Nowoczesne oczyszczalnie

a terenie Cukrowni Strzelin rozpoczęto budowę nowego, w pełni proekologicznego bloku beztlenowego przy istniejącej oczyszczal-

ni ścieków. Jego głównym zadaniem będzie redukcja nieprzyjemnego zapachu, wynikającego ze specyfiki technologii przerobu buraków cukrowych. Wykonawcą inwestycji wartej ponad 12 mln zł jest BHU Umwelttechnik. Uruchomienie nowej oczyszczalni ścieków przy cukrowni w Strzelinie zaplanowano na ostatni kwartał 2019 roku. – Głównym celem tej wyjątkowo ważnej dla nas inwestycji jest redukcja zapachu, który przeszkadza lokalnej społeczności. Zdajemy sobie sprawę z dyskomfortu, jaki może on powodować. Staramy się jednak robić wszystko, co w naszej mocy, aby zminimalizować tę niedogodność. W ostatnich latach zmodernizowaliśmy m.in.: obieg wód spławiakowych, wybudowaliśmy nowy osadnik radialny, zasadziliśmy też nowe pasy zieleni – mówi Wojciech Wąs, dyrektor naczelny Cukrowni Strzelin. – Ogromna inwestycja w nowoczesną i w pełni przyjazną dla środowiska oczyszczalnię jest milowym krokiem w rozwoju cukrowni oraz w realizacji naszej strategii społecznej odpowiedzialności. Mamy nadzieję, że po zakończeniu prac lepszym sąsiadem lokalnej społeczności – dodaje Wojciech Wąs. Odpady buraczane źródłem energii Beztlenowa oczyszczalnia ścieków będzie przetwarzać materiał organiczny, powstający w procesie mycia buraka cukrowego, w wysokokaloryczny biogaz. Zostanie on przetworzony w cukrowni na energię, niezbędną do prowadzenia codziennych procesów technologicznych i ogrzewania. Powstała energia elektryczna będzie wykorzystana na potrzeby własne cukrowni, a jej nadmiar przekazywany do sieci lokalnego operatora. Energia cieplna zostanie wykorzystana w procesie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

funkcjonujący od blisko 150 lat zakład produkcyjny będzie jeszcze

produkcji cukru, będzie również zagospodarowana w okresie grzewczym. – Szacujemy, że w ciągu doby będziemy mogli przerobić ok. 3

zdj. Cukrownia Strzelin

tys. m3 ścieków. Oczyszczalnia będzie w stanie wchłonąć 25 t ładunku węglowego na dobę. Parametry te znacznie przekraczają aktualne potrzeby naszego zakładu, jest to bowiem projekt przyszłościowy, gotowy na rozbudowę i rozwój naszej cukrowni – mówi dyrektor Wąs. Prace instalacyjne rozpoczęły się w kwietniu, zostaną ukończone do końca 2019 r. Oprac. Redakcja

Biogazownia przy cukrowni Strzelin funkcjonuje od 2012 roku, w oparciu o wysłodki buraczane. Obecna inwestycja, oparta jest o podobny mikrobiologicznie proces, przetwarzający organiczne zanieczyszczenia z mycia i przerobu buraków na biogaz. Reaktor beztlenowy będzie miał pojemność 3600 m3, jego wydajność to 120 m3 na godzinę.

Nowoczesne oczyszczalnie

Samowystarczalność energetyczna oczyszczalni ścieków w Iławie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Od wielu lat trwają dyskusje, czy oczyszczalnie ścieków mogą być energetycznie samowystarczalne oraz jakie warunki muszą spełnić, by osiągnąć ten cel. Zakład w Dziarnach koło Iławy udowadnia, że jest to możliwe.

rojekt oczyszczalni ścieków powstał pod koniec

duże ładunki w ściekach surowych (BZT5 za rok

lat siedemdziesiątych XX wieku. Zgodnie z opra-

2018 waha się w przedziale 600-950 mg/dm3, CHZT

cowanymi w roku 1977 założeniami do projektu,

1100-2000 mg/dm3). Duża buforowość ciągu techno-

oczyszczalnia została zlokalizowana w odległości ok.

logicznego (przewymiarowane obiekty) oraz długie

2,5 km od granic miasta, na gruntach wsi Dziarny.

czasy przetrzymania ścieków pozwalają uzyskiwać

Odbiornikiem ścieków oczyszczonych została rzeka

parametry ścieków oczyszczonych zgodnie z pozwo-

Iławka, dopływ rzeki Drwęcy. Budowa oczyszczalni

leniem wodnoprawnym.

trwała z przerwami dziesięć lat (1980-1990). Pierw-

Na podstawie przyjętych założeń, dotyczących ilości

sze ścieki wpłynęły na ciąg technologiczny w kwiet-

i jakości ścieków surowych, wybudowano oczysz-

niu 1991 roku. Oczyszczalnię zaprojektowano na

czalnię typu mechaniczno-biologicznego z trzecim

przepływ średniodobowy ścieków 26 940 m /d, mak-

stopniem oczyszczania w postaci napowietrzanego

symalny dobowy 31 115 m /d . Nigdy tyle ścieków nie

stawu biologicznego o pow. 6,2 ha. Powstały trzy

dopływało do oczyszczalni. Średnia dobowa w 2018 r.

pełne ciągi technologiczne, a także dwie zamknięte

wyniosła 6040 m , a liczba mieszkańców Iławy ok. 32

komory fermentacyjne w celu biologicznej, beztleno-

500. W założeniach w roku 2000 miasto miało liczyć

wej stabilizacji osadów. W praktyce zawsze praco-

100 tys. mieszkańców. Oczyszczalnia obecnie przyj-

wał tylko jeden ciąg technologiczny, który podczas

muje ścieki bytowe oraz ścieki przemysłowe (ok. 25

przeprowadzonego w roku 2002 I etapu moderniza-

proc. udziału w ogólnej ilości ścieków dopływających

cji uległ przebudowie w obrębie części biologicznej

do oczyszczalni), m.in. z zakładu uboju i przetwór-

(wyodrębniono komory nitryfikacji, denitryfikacji,

stwa mięsa drobiowego (ok. 870 m /d*), z zakładu

predenitryfikacji i defosfatacji). Jednocześnie wyłą-

przetwórstwa ziemniaków (ścieki dopływają okreso-

czono z eksploatacji staw doczyszczający kierując

wo od września do listopada ok. 470 m /d*), z zakładu

ścieki oczyszczone bezpośrednio do odbiornika.

poligraficznego (ok. 250 m /d*). Stąd stosunkowo

Proces mezofilowej fermentacji mieszaniny osadów

// Zbiornik biogazu w oczyszczalni ścieków w Iławie

(surowego, nadmiernego oraz kofermentów) zacho-

wyposażono w dwie zagęszczarki – osadu surowego

dzi w dwóch zamkniętych komorach fermentacyj-

i nadmiernego oraz stację przygotowania polielek-

nych, każda o poj. czynnej 1885 m , pracujących

trolitu. W 2016 r. zostały one zastąpione przez jedną

równolegle. Duże ładunki w ściekach surowych

wirówkę dekantacyjną. Przeprowadzona moderni-

oraz przygotowany ciąg technologiczny procesu

zacja pozwoliła na utrzymanie stałej temperatury

fermentacji pozwoliły rozpocząć produkcję biogazu.

wewnątrz komór fermentacyjnych (37-39°C),

Początkowo, ze względu na złą pracę komór fer-

prawidłowe wymieszanie oraz zagęszczenie osadów

mentacyjnych (mało wydajne mieszanie osadu, mała

(osady po zagęszczeniu utrzymują poziom

sprawność wymienników ciepła, a co za tym idzie

ok. 6-7 proc. s.m.). Koszt modernizacji wyniósł

– niska temperatura w ZKF-ach), produkcja bioga-

2 952 391 zł netto. Inwestycję współfinansowano

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. B. Klimczak, BMG

Nowoczesne oczyszczalnie

zu była stosunkowo niska. Wyprodukowany biogaz spalany był w piecu wyposażonym w palnik biogazo-

Tabela nr 1. Produkcja biogazu w latach 2006-2018 [m3]

wy, a pojawiająca się nadwyżka na pochodni. W roku 2005 podjęto decyzję o zakupie pierwszej jednostki kogeneracyjnej o mocy 145/190 kW. Do końca roku 2018 przepracowała 73 091 RBH i w tym czasie

1400000

wyprodukowała 8,363 GWh energii elektrycznej.

1200000

W roku 2008 przeprowadzono modernizację komór

1000000

przed wprowadzeniem do ZKF, która objęła między innymi: ocieplenie ścian i wymianę poszycia kopuł komór fermentacyjnych, zamianę wymienników rurowych na spiralne, montaż mieszadeł dwuwirnikowych o wale pionowym oraz pomp cyrkulacji osadu. Stację zagęszczania osadów przed fermentacją

800000 600000 400000 200000 0 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16 20 17 20 18

fermentacyjnych oraz węzła zagęszczania osadów

zdj. B. Klimczak, BMG zdj. B. Klimczak, BMG

zdj. B. Klimczak, BMG

Nowoczesne oczyszczalnie

// Oczyszczalnia w Dziarnach miała przyjmować ok 30 000 m3 ścieków/d i obsługiwać 100 tysięczną aglomerację.

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

w ramach programu ZPORR, a wysokość dofinanso-

produkcji biogazu o ok. 25 proc. (tabela nr 1).

wania była na poziomie 49,7 proc.

Obecnie dobowy wsad do każdej z komór to: osad

Wzrost produkcji biogazu wymusił zakup kolejnej

wstępny po zagęszczeniu do poziomu ok. 6 proc.-

jednostki kogeneracyjnej o mocy 253/318 kW,

20-25 m3, osad nadmierny zagęszczony do

która została zamontowana w 2009 r. Do końca

ok. 6 proc.-20 m3, koferment – emulsja tłuszczowa

ubiegłego roku przepracowała 65 454 RBH i wypro-

bez mechanicznego zagęszczania (s.m. ok. 7 proc.)

dukowała 9,034 GWh.

– 10 m3. Średni czas retencji osadów w komorze

W roku 2012, chcąc zwiększyć produkcję biogazu,

fermentacyjnej wynosi ok. 37 dni.

rozpoczęto aplikowanie do komór fermentacyjnych

Rozruch trzeciej jednostki kogeneracyjnej o mocy

dodatkowych substancji, rozpoczynając proces

253/318 kW odbył się w styczniu 2016 r. Do końca

kofermentacji. Kosubstratem jest, pozyskiwana

2018 r. przepracowała ona 21 249 RBH i wyprodu-

z zakładowej podczyszczalni ścieków ubojni dro-

kowała 3,587 GWh. Wraz ze wzrostem produkcji

biu, emulsja tłuszczowa. Emulsja jest wprowadzana

biogazu oraz związanej z nim produkcji energii

bezpośrednio do każdej z komór fermentacyjnych

elektrycznej i cieplnej, zanotowano także wzrost

bez zagęszczania (sucha masa emulsji ok. 6-7 proc.).

samowystarczalności oczyszczalni w stosunku do

Aplikuje się po ok. 5-10 m kofermentu na dobę.

potrzeb energetycznych (tabela nr 2).

W roku 2013 zaobserwowaliśmy skokowy wzrost

Od roku 2006 jesteśmy w 100 proc. samowystar-

czalni pod kątem zapotrzebowania na energię cieplną. Ciepło wykorzystujemy do ogrzewania bu-

Tabela nr 2. Produkcja energii elektrycznej w latach 2006-2018 (MWh)

dynków technologicznych, komór fermentacyjnych i pomieszczeń socjalnych. Nadwyżkę kierujemy do ogrzewania posadzki w słonecznej suszarni osadów

2800

pościekowych, w skład której wchodzą obecnie dwie

2400

hale o łącznej powierzchni 2800 m2. Do suszenia osadu wykorzystujemy promieniowanie słoneczne

2000

(hale pokryte są poliwęglanem), odpadowe cie-

1600

pło z kogeneracji oraz ciepło pozyskane z pompy

1200

cieplnej, dla której dolnym źródłem ciepła są ścieki

800

oczyszczone w osadniku wtórnym. Uzyskany po wy-

400

suszeniu osadu granulat (sucha masa latem na po-

ziomie ok. 90 proc., zimą ok. 40 proc.) wykorzystywany jest rolniczo. Chcąc maksymalnie wykorzystać

zdj. B. Klimczak, BMG

Nowoczesne oczyszczalnie

// Duże ładunki w ściekach surowych oraz przygotowany ciąg technologiczny procesu fermentacji pozwoliły rozpocząć produkcję biogazu.

66,986

Tabela nr 3. Bilans energii 2018 (MWh)

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. B. Klimczak, BMG

// Średni czas retencji osadów w komorze fermentacyjnej wynosi około 37 dni.

wyprodukowaną energię elektryczną na potrzeby własne, zamontowano analizatory zapotrzebowania w rozdzielni głównej po stronie poboru energii. Informują one, ile w danym momencie oczyszczalnia potrzebuje energii elektrycznej. Na podstawie tej

139

informacji ustawiana jest praca jednostek kogeneracyjnych w celu uzyskania 100 proc. pokrycia zapotrzebowania z własnego źródła. Powstającą nadwyżkę wyprodukowanej energii elektrycznej oczyszczalnia oddaje odpłatnie do sieci OSE. Koszt zakupu 1 kWh energii elektrycznej wynosi ok. 0,57 zł netto. Natomiast ze sprzedaży nadwyżki

2398,048

wyprodukowanej przez agregaty energii otrzymuje się 0,17 zł netto za 1 kWh. Analizując wykres bilansu energii za rok 2018 (tabela nr 3), widzimy, że ilość energii oddana do sieci OSE jest dużo większa

Produkcja

Zakup

Do sieci ZE

niż ilość energii pobrana z sieci OSE. Przy pracy ciągłej jednostek kogeneracyjnych bez przestojów 47

zdj. B. Klimczak, BMG

Nowoczesne oczyszczalnie

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

// Piotr Kowalski, kierownik oczyszczalni w pomieszczeniu, w którym monitorowana jest praca obiektu.

serwisowych i awarii możemy w 100 proc. pokryć

możliwe tylko w przypadku wprowadzenia procesu

nasze zapotrzebowanie na energię elektryczną.

kofermentacji osadów i przyjmowanie kosubstratów o stosunkowo dużym potencjale energetycznym.

Kofermentacja: plusy i minusy

Należy jednak pamiętać, że uruchomienie tego

Plusem kofermentacji osadów jest niewątpliwie

procesu wiąże się z wieloma dodatkowymi kosztami

wzrost produkcji biogazu, a co za tym idzie – wzrost

dotyczącymi z dostosowania obiektu do jego prowa-

produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Po zasto-

dzenia oraz możliwymi utrudnieniami związanymi

sowaniu kosubstratów odnotowaliśmy wzrost na

z gospodarką osadową. Decydując się na pozyskiwa-

poziomie 25-30 proc.

nie dodatkowych substratów do procesu fermenta-

Minusy to przede wszystkim większa ilość osadów

cji, należy przede wszystkim sprawdzić dostępność

pofermentacyjnych, które trzeba kierować do stacji

kofermentów w najbliższym otoczeniu oczyszczal-

odwadniania osadów. Większa ilość osadów to

ni i ich parametry. Dopiero tak przeprowadzona

dłuższy czas pracy wirówek oraz zwiększone zużycie

symulacja ekonomiczna pozwoli ocenić opłacalność

polimeru. Zużycie polimeru przez stację odwadnia-

inwestycji.

nia osadów w poszczególnych latach przedstawiało

Należy jednak pamiętać, że podstawowym zadaniem

się następująco: 2013-6625 kg, 2014-6700 kg, 2015-

każdej oczyszczalni jest oczyszczanie ścieków do-

8200 kg, 2017-12 575 kg, 2018-14 169 kg.

starczanych systemem kanalizacyjnym. Dopiero, gdy

Po zastosowaniu kofermentów, pomimo stosunkowo

mamy obiekt, który spełnia wymogi jakości ścieków

długiego czasu przetrzymania osadów w komorze

oczyszczonych zawartych w pozwoleniu wodnopraw-

fermentacyjnej, wzrósł poziom zawartości substancji

nym, można myśleć o realizacji kolejnych wyzwań.

organicznej w osadach przefermentowanych z ok. 64

* dane z roku 2018

proc. do 69-70 proc.

mgr Piotr Kowalski

Podsumowując, uzyskanie 100 proc. samowystar-

kierownik oczyszczalni

czalności energetycznej oczyszczalni ścieków jest

Iławskie Wodociągi Sp. z o.o.

Osady ściekowe

Wykorzystanie osadów ściekowych do produkcji nawozu

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. Robert Judycki, GWDA sp. z o.o.

Sukcesywne zagospodarowanie osadów ściekowych jest wyzwaniem, przed którym stoi wiele oczyszczalni w Polsce. Przykład wielkopolskiej spółki GWDA pokazuje, że można to zrobić skutecznie i z zyskiem.

// Kompostownia ma status Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK).

agadnienie to chcielibyśmy przedstawić na przy-

zrównoważonego rozwoju, kładąc nacisk na kształ-

kładzie jednej z największych instalacji w kraju

towanie relacji pomiędzy wzrostem gospodarczym

– pilskiej kompostowni, mającej status Regionalnej

a dbałością o środowisko i zdrowie człowieka.

Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych i funkcjonującej przy oczyszczalni ścieków GWDA

Kierunek GOZ

Sp. z o.o. Zacznijmy jednak nie od skali, ale wizji

Niezwykle rozległy obszar, liczący ponad 36 tys. m2 sa-

przyświecającej korzystaniu z tego typu rozwiązania.

mych placów kompostowych, jest najważniejszą, ale nie

Wywodzi się ona ze strategii spółki, wyrażonej

jedyną prośrodowiskową inwestycją wśród chociażby

w świadczeniu swoich usług w myśl zasady

takich realizacji, jak: innowacyjna termomodernizacja 49

zdj. Robert Judycki, GWDA sp. z o.o.

Osady ściekowe

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

// W zakładzie przetwarzane są selektywnie zebrane odpady zielone, bioodpady i inne, ulegające biodegradacji.

budynków, instalacja pomp ciepła czy posiadanie zasi-

Substraty kompostowni

lania z własnej farmy fotowoltaicznej.

Proces kompostowania w pilskiej instalacji

– Działania podejmowane przez naszą spółkę w dużej

polega na przetwarzaniu osadów ściekowych

mierze oparte są na dążeniu do modelu gospodarki

z własnej oraz pobliskich oczyszczalni ścieków,

o obiegu zamkniętym, w którym de facto nie występuje

jak również sortowanych u źródła odpadów

pojęcie odpadu. Na bazie odpadowej materii organicz-

biodegradowalnych z przemysłu spożywczego,

nej produkujemy szereg wysokiej jakości, certyfiko-

papierniczego oraz drzewnego. Pożądanym

wanych produktów o właściwościach nawozowych,

składnikiem są również odpady z produkcji rol-

wychodząc z założenia, iż osad ściekowy nie jest tylko

niczej, odpady zielone oraz inne, których skład

odpadem, ale materiałem, na bazie którego można

pozwala na wykorzystanie w procesie kompo-

wytwarzać niezwykle cenne dla środowiska produkty –

stowania.

mówi prezes zarządu GWDA Sp. z o.o., dr inż. Tomasz

Aby osiągnąć najlepszą jakość produkowa-

Wojciechowski.

nego surowca, do osadów dostarczane są

REKLAMA

NajNowocześNiejsza suszarNia do rdF w Polsce

Suszarnia SS 4.0 suwakowa do suszenia RDF wyd.4 tony/h.

Suszy również nawóz: • kurzy • bydlęcy • koński • podłoże pieczarkowe itp. Produkujemy 3 typy suszarni-suszarnie RG do biomasy, suszarnie KJG do mas gęstych, suszarnie SS do RDF i nawozów organicznych.

O SUSZENIU WIEMY PRAWIE WSZYSTKO!!! 50

REMIX–OIL

93-230 Przecław ul. Wenecka 1 lok 11 tel./fax: 17 774 70 57, kom.: 666 744 744, 665 922 666 e-mail: biuro.remixoil@op.pl, skype: remixoil

www.remixoil.eu

Osady ściekowe na Międzynarodową Konferencję Stabilności

Wydajność kompostowni GWDA Sp. z o.o. na

Fosforowej. Podczas trwającego w maju 2018 r.

przestrzeni ostatnich pięciu lat kształtowała

wydarzenia, spółka przedstawiła efekty swoich

się następująco (wartości sprzedaży w tonach):

działań w kontekście zawracania fosforu do

80000

środowiska.

70000

– Równowaga pomiędzy wprowadzeniem fosforu do środowiska, w celu utrzymania optymalnej produkcji

60000

rolnej, jak również jej strat w wyniku nadmiernego wzbogacenia gleby, powinna być jednym z głównych

50000

celów strategicznych w rolnictwie. Mając na uwadze

40000

wieloletnią, bo liczącą już ponad 20 lat działalność naszej instalacji, posiadając bogatą w doświadcze-

30000

nia i wysoce wykwalifikowaną kadrę pracowniczą,

20000

wiemy, jak mierzyć się z tym wyzwaniem. Cieszymy

10000 2015

2016

2017

się, mogąc dzielić się naszą wiedzą, zarówno w kraju,

2018

jak i na arenie międzynarodowej – podsumowuje. Tomasz Wojciechowski.

odpowiednie ilości dodatkowej masy organicz-

Oprac. Redakcja

nej, zawierającej węgiel organiczny. Dodatki

Materiał powstał przy współpracy z GWDA Sp. z o.o.

takie jak słoma, trociny, wióry, kora czy drobne zrębki doskonale wpływają na poprawienie stosunków wodno-powietrznych w pryzmie,

dr inż. Tomasz Wojciechowski prezes zarządu GWDA Sp. z o.o.

skutecznie regulując stosunek węgla do azotu. Pilska instalacja działa na zasadzie technologii pryzm przerzucanych, osłoniętych czasowo lub na stałe specjalistycznymi tkaninami tworzącymi zamknięty reaktor. Odpady przed kompostowaniem

Jakkolwiek o wartości organicznej naszych produk-

w razie potrzeby są rozdrabniane, a następnie pod-

tów kompostowych mogą zaświadczyć odbiorcy, no-

dawane frakcjonowaniu na sicie bębnowym.

tabene od lat w całości zagospodarowujący potencjał

Działania pilskiej spółki zwróciły uwagę poza

produkcyjny GWDA Sp. z o.o., niepodważalny wynik

granicami naszego kraju, a najlepszym tego po-

finansowy traktujemy na równi z aspektem środowi-

twierdzeniem było zaproszenie GWDA Sp. z o.o.

skowym.

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

2014

REKLAMA

• REALIZACJA od 20 do 3000 m3/h • PROJEKT, WYKONANIE, MONTAŻ, URUCHOMIENIE, SERWIS • ROZWIĄZANIA DEDYKOWANE (od 1989r.)

ODSIARCZANIE: - biogazu

BIOSULFEX®

- powietrza Unikalna bezodpadowa technologia odsiarczania biogazu BIOSULFEX®. Siarkowodór H2S jest konwertowany do czystej siarki, która stanowi cenny surowiec. • BIOSULFEX® – urządzenie kompaktowe i mobilne

Nowość!!!

• AgroBIOSULFEX® – konwertuje odory rolnicze w wieloskładnikowy nawóz

www.zipromis.pl

SPRAWNOŚĆ

99,9% Eksploatacja

grosz/m3 BRAK ODPADU

EKO

Biuro Technologiczne: ul. Z. Krasińskiego 16/126 01-581 Warszawa Tel./Fax + 48 839 84 14 Adres siedziby: ul. T. Hołówki 3/43, 00-749 Warszawa e-mail: zipromis@zipromis.pl

Osady ściekowe

Narastający problem osadów ściekowych w Polsce Zakaz składowania osadów ściekowych przyczynił się do rozważenia problemu związanego z ich przetwarzaniem w komunalnych oczyszczalniach ściekowych oraz zastanowienia nad aspektem racjonalnego zagospodarowania. zdj. Shutterstock

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

godnie z definicją zaproponowaną przez Europej-

Zgodnie z ustawą odpady, w tym osady ściekowe,

ski Komitet Normalizacyjny (CEN), osad ściekowy

należy przetworzyć na terenie zakładu, w którym

to mieszanina wody i ciał stałych oddzielonych od

powstają, dlatego już na terenie oczyszczalni prze-

różnych typów wody w rezultacie procesów natural-

chodzą one proces fermentacji w obecności bakterii

nych bądź sztucznych. Ograniczenie ich negatywnego

metanowych i saprofitycznych. Procesowi towa-

wpływu na środowisko jest dziś koniecznością, którą

rzyszy wydzielanie biogazu, który w późniejszych

reguluje Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012

etapach wykorzystywany jest na cele energetyczne.

roku, w której znajdziemy dopuszczalne metody

Następnie osad trafia do basenów fermentacyjnych

utylizacji i zagospodarowania osadów ściekowych.

(OBF), gdzie już w warunkach tlenowych postępuje

Osady ściekowe proces fermentacji. Te dwa etapy stabilizują oraz

zrębki, trociny, mikrofazy i innych drobnych odpa-

zmniejszają objętość i masę osadu. Stabilizacja osa-

dów, których wilgotność wyjściowa nie przekracza

du może być prowadzona nie tylko poprzez procesy

50 proc. Suszarnia typu KJG – do mas gęstych –

biologiczne, ale również chemiczne – wapnowanie,

służy do suszenia wszelkich osadów, których wil-

czy termiczne – piroliza, spalanie. Mechaniczne

gotność początkowa określana jest na poziomie 80

odwodnienie jest kolejnym etapem prowadzącym

proc. Suszarnia typu SS, suwakowa, suszy odpady

do unieszkodliwiania odpadów. Na wstępie procesu

RDF, plastik, podłoże pieczarkowe, odchody zwierząt

osad poddaje się koagulacji, prasowaniu, zmniejsza-

gospodarskich, których wilgotność początkowa waha

jąc poziom wilgotności do przedziału 80-95 proc.

się w granicach 40 proc. Firma produkuje różne

Następnie suszenie doprowadza do uzyskania 90

wielkości suszarni, zaczynając od 200 kg/h, a koń-

proc. sm. Można wyróżnić następujące rodzaje su-

cząc na 4 t/h. Technologie suszenia są dobierane

szarni: solarne, bębnowe, taśmowe, fluidalne.

indywidualnie w zależności od suszonego towaru.

Proces doboru suszarni zależy od rodzaju osadu, jego

Bardzo ważnym elementem jest to, że po wysusze-

ilości oraz dostępnych środków, dlatego wiele firm

niu większości odpadów i osadów firma Remix-Oil

kompaktowo podchodzi do obsługi oczyszczalni

potrafi je zagospodarować i przerobić w taki sposób,

w tej kwestii, pomagając nie tylko w doborze odpo-

aby otrzymać z nich nawóz organiczny lub paliwo

wiedniej technologii, ale również w zaprojektowaniu

do elektrowni lub elektrociepłowni, którego efektem

całej instalacji, tak aby była jak najbardziej eko-

końcowym jest prąd lub energia cieplna.

wszystkich etapów unieszkodliwiania można wykorzystać jako nawóz, spalić w spalarni bądź zagospodarować na cele budowlane. Z prawnego punktu widzenia komunalne osady ściekowe nie są nawozami, a ich wykorzystanie uwarun-

Michał Łupiński właściciel Zespołu Innowacyjnego PROMIS Sp. z o.o.

kowane jest ich wcześniejszym przetworzeniem. Nim

Oferujemy kompaktowe urządzenia do oczyszczania

jednak zostaną one dopuszczone do użytku, muszą

biogazu. Pozwalają oczyścić gazy takie jak biogaz,

spełniać szereg norm związanych z poziomem meta-

powietrze, paliwa gazowe, wyziewy i upusty

li ciężkich, a także wskaźników sanitarnych. Powinny

technologiczne z zanieczyszczeń (siarkowodoru,

też posiadać określone ilości substancji organicz-

organicznych związków krzemu – siloksanów,

nych oraz związków nawożących, w tym azot, fosfor

niektórych związków organicznych). W przypadku

i potas. Po spełnieniu wszystkich tych warunków

biogazu, nasza oferta jest skierowana do klientów,

przetworzony osad ściekowy może być traktowany

którzy wymagają usuwania szerokiego zakresu

jako nawóz organiczny zgodnie z ustawą o nawozach

stężeń siarkowodoru z biogazu.

i nawożeniu.

Warto podkreślić, że technologia BIOSULFEX jest Oprac. Agnieszka Kęczkowska

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

nomiczna. Wysuszony osad ściekowy po przejściu

bezodpadowa. Jedynym produktem powstającym w tym procesie jest siarka elementarna, która może

inż. Jacek Remiszewski właściciel P.P.U.H. Remix-Oil

stanowić surowiec do dalszego zagospodarowania

P.P.U.H. Remix-Oil jest jedną z wiodących firm

odpad. Ponadto nasza metoda w znacznym

w Polsce zajmujących się racjonalnym wykorzysta-

stopniu redukuje zawartość pyłów i siloksanów

niem różnego typu odpadów. Ma na swym koncie

w biogazie. BIOSULFEX to technologia stworzona

opracowanie trzech typów suszarni do osadów

i opatentowana w Polsce. Od lat cieszy się uznaniem

komunalnych i in. Wraz z budową suszarni opraco-

i jest stosowana przez przedsiębiorstwa państwowe

wano również technologię suszenia poszczególnych

i prywatne. Poza zastosowaniami do biogazu, może

rodzajów osadów i odpadów komunalnych i or-

być efektywnie wykorzystana do neutralizacji

ganicznych. Suszarnia typu RG-służy do suszenia

odorów w powietrzu i wyziewach.

w agrobiznesie (dodatek do nawozów lub środków ochrony roślin), a nie wielkotonażowy

materiał promocyjny

Najdłuższe czasy pracy i maksymalne bezpieczeństwo dzięki olejom ADDINOL

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Od ponad 80 lat firma ADDINOL Lube Oil GmbH specjalizuje się w opracowywaniu i produkcji wysokowydajnych środków smarowych. Smarowanie stacjonarnych silników gazowych, zwłaszcza silników zasilanych gazami specjalnymi, jest jedną z naszych podstawowych kompetencji.

ilnik gazowy zasilany biogazem stawia najwyż-

zanieczyszczonym biogazem o zmiennych właściwo-

sze wymagania wobec oleju silnikowego – jakość

ściach i wysokiej zawartości siarkowodoru (zatwier-

gazu jest różna dla każdej instalacji i rzadko stała.

dzenia takich producentów silników gazowych, jak:

Wydajność silnika gazowego o zmiennych para-

MWM, GE Jenbacher, MAN, MTU Onsite Energy,

metrach gazu i indywidualnych warunkach pracy

Perkins, Tedom, Caterpillar).

zależy przede wszystkim od oleju silnikowego. Tylko

Olej Addinol Gas Engine Oil MG 40-Extra LA

ci operatorzy biogazowni, którzy używają

o niskiej zawartości popiołu jest

wyłącznie olejów najwyższej jakości, specjal-

stosowany głównie do smarowania

nie opracowanych dla tych silników, mogą

silników napędzanych gazem ziem-

w długiej perspektywie korzystać z prawidło-

nym i silników zasilanych biogazami

wo funkcjonujących instalacji biogazowych.

o niskim stopniu zanieczyszczenia lub

ADDINOL oferuje wiele olejów do silników

silników wyposażonych w kataliza-

gazowych pracujących w najtrudniejszych

tory utleniania (zatwierdzenia takich

warunkach – są one z powodzeniem

producentów silników, jak: MWM, GE

stosowane w silnikach zasilanych

Jenbacher, MAN, MTU Onsite Energy,

biogazem, gazem wysypiskowym,

Caterpillar).

gazem ściekowym, gazem kopal-

Olej ADDINOL Gas Engine Oil NG 40

nianym, a także konwencjonalnym

jest udoskonaloną wersją sprawdzonego

gazem ziemnym.

produktu Addinol Gas Engine Oil MG 40-Extra

Olej Addinol Gas Engine Oil MG 40-Extra Plus

LA i jest doskonale dopasowany do smarowania

na bazie oleju mineralnego o wysokiej zdolności

silników zasilanych gazem ziemnym we wszystkich

neutralizacji kwaśnych produktów spalania jest

zakresach mocy oraz silników z katalizatorami

idealny do smarowania silników zasilanych bardzo

zasilanych gazami oczyszczonymi (zatwierdzenia

zdj. Addinol

materiał promocyjny

E-Mail:

basis (oh): basis (date):

zowych dowiodły swojej wysokiej

a także dokonano licznych przeglądów silników potwierdzających takie walory użytkowe, jak: - neutralizacja kwaśnych pro-

Number of current

Machine type: Machine manufa

Martin Skramovsky

2603

3236538

TCG 2020 MWM

as follows:

95 ADD MG 40 Extra

650

PLUS

prolongation oil change reduction

Current sample

Analysis results

Lab number

oh/m

Operating hours complete Oil changed

TAN

7,97

mgKOH/g

i-pH

Oxidation

Lead (Pb)

mg/kg

Potassium (K) Sodium (Na) Water

<25

mg/kg

Glycol

<0.1 negative

Previous ADDINO L recommendatio

+450 oh

Precondition for the determined next * and oil changes are form the basis for constan

1 1 2 <0.1 negative +450 oh

<25 1 1 2 <0.1 negative +450 oh

4 <25 1 1 1 <0.1 negative +400 oh

3 <25

PQ index

Silicon (Si)

0 4

-3

mg/kg mg/kg

13,91

-1

6,48

14,09

-1

2,24

6,06

14,1

8,92

2,32

6,77

14,23

A/cm mg/kg

Aluminium (Al) Tin (Sn)

14,35

A/cm

Nitration

Wear elements

8,8

2,32

6,45

35596

9,29

2,7

5,97

14,41

816

35818

8,73

2,84

6,08 mm²/s

Iron (Fe)

Copper (Cu)

8,17

2,93

Oil condition

Viscosity at 100°C Rise of viscosity

21.05.2016

1038

37064

11.07.2016 08.07.2016

18.07.2016 21.05.2016

1157

37608

3030852

21.07.2016

12.09.2016 21.07.2016

1701

38233

3047437

15.09.2016

05.10.2016 21.07.2016

2326

38500

mgKOH/g

3162192

10.10.2016

16.11.2016 21.07.2016

2603

oh/m

Alkaline stability

TBN

3162193

21.11.2016

28.11.2016 24.08.2016

3216161

05.12.2016

Sampling date

Impurities

Previous analyse

3236538

Last oil change Top up since oil change Op. h since oil change

Molybdenum (Mo) Chrome (Cr)

eksploatacji poprzez prowadze-

+450 oh *

3060

0 10 <25 1 1 2 <0.1 negative +300 oh

0 18 <25 1 1 2 <0.1

okresach wymiany oleju, - doskonała czystość elementów silnika, - wysoka stabilność termiczna i oksydacyjna dzięki specjalnie dobranym połączeniom składników aktywnych i wysokiej jakości olejów bazowych, - bardzo dobra ochrona przed zużyciem mechanicznym i korozyjnym, - niskie zużycie oleju dzięki małym stratom przez odparowanie,

nie regularnych badań laboratoryjnych. Na podstawie wyników badań i przy pomocy opracowanej przez ADDINOL matrycy opartej na wynikach testów terenowych, ustalane są okresy wymiany oleju dla indywidualnych instalacji w celu uzyskania maksymalnej żywotności oleju.

negative Oil change

t operating conditio and cannot be applied this recommendation. The recomm ns. Laboratory endation is only to other aggrega valid for the particula results were determined by indepen data. Irrespective of this result, possible tes, nor aggregates of the same dent laboratories type. Validity of test r aggregate given under the stated recommendations operating conditio results of the manufacturer ns on the use of lubrican depends on the exactness of the supplied sample ts must be followed .

duktów spalania w długich

zaawansowany technicznie monitoring olejów w czasie ich

Biogas

H2S-concentration in ppm: Oil name:

Recommendation

new oiltest

28.11.2016

Page 1 of 2

EMART SRO TRAKO VICE

sample:

cturer:

Fuel:

Oil volume:

your oil change period

Date of analysis

wydajności w testach polowych

15 tys. parametrów użytkowych,

Engine identification:

00420 725 575 271 info@addinol.cz

Diagnosis: You can optimize

Oleje ADDINOL do silników ga-

przeprowadzono badania ponad

D-06237 Leuna

CZ-39002 Tabor Responsible person :

Mobil:

cher).

tys. godzin, podczas których

* Am Haupttor *

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

ADDINOL Lube Oil GmbH

ADDINOL Centra l Europe s.r.o. Bydlinskeho 2964

MWM, Caterpillar, GE Jenba-

trwających łącznie ponad 130

ADDINOL oferuje ponadto

ADDINOL lab rep ort

takich producentów silników, jak:

ADDINOL Central Europe s.r.o. (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce, ul. Grabarska 1, 50-079 Wrocław Area Sales Manager Poland Donat Żarnoch tel. kom.: +48 517 736 466 donat.zarnoch@addinol-ce.pl Technical Sales Representative Piotr Siwek tel. kom.: +48 517 576 993 piotr.siwek@addinol-ce.pl

- wydłużone przebiegi między wymianami oleju, - długa żywotność eksploatacyjna silnika – zmniejszone koszty eksploatacji, - wysoka niezawodność działania instalacji. 55

Certyfikacja biomasy

Certyfikacja biomasy gwarancją wiarygodności

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Energetyka zawodowa i ciepłownictwo od lat dyktują swoim kontrahentom – dostawcom biomasy – warunki współpracy. Wydarzenia z kilku ostatnich lat pokazały, że na rynku nie będzie miejsca dla nieuczciwych graczy. Jakość paliwa to gwarancja właściwej pracy zakładów energetycznych i ciepłowniczych, a dla jej dostawców – stałego kontraktu.

eszcze kilka lat temu sytuacja na rynku wygląda-

weryfikacji. W 2009 roku pojawiła się unijna Dyrek-

ła tak, że cenę biomasy dyktowali duzi odbiorcy,

tywa RED, która jako pierwsza wskazała konieczność

kształtując ją w oparciu o własne możliwości – bez

kontroli biopaliw oraz promowania energii ze źródeł

realnego skorelowania tych cen z poziomem opłacal-

odnawialnych.

ności produkcji i dostępnością surowca. To był też

Niezbędne okazało się wprowadzenie systemu

czas, w którym powstawały miejskie ciepłownie na

należytej staranności (SNS), który obejmuje zarów-

biomasę. Rosła siła nabywcza rynku, który przepro-

no producentów biomasy, jej dystrybutorów, jak

wadził naturalną selekcję dostawców biomasy. Nie

i producenta końcowego – jednostkę wytwórczą.

bez znaczenia dla funkcjonowania branży były róż-

Podstawą jego funkcjonowania jest KSUB – Krajowy

nego formatu afery, które dotyczyły dostaw i jakości

System Uwierzytelniania Biomasy, który powstał

surowca do zakładów. Wystarczy wspomnieć wyda-

przy konsultacji z Urzędem Regulacji Energetyki.

rzenia sprzed dwóch lat i sprzed roku, gdy Centralne

System ten wymaga, by firmy – ogniwa łańcucha

Biuro Antykorupcyjne weszło do 10 firm w całej

dostaw biomasy na cele energetyczne – prowadzi-

Polsce, podejrzewając je o nieprawidłowości przy ob-

ły działalność zgodnie z obowiązującym prawem,

rocie biomasą na szkodę ENEA S.A. Ta sprawa miała

krajowym i unijnym. Nabywcy biomasy mają tym

swój początek w 2012 roku. Natomiast zaledwie

samym pewność, że paliwo nie pochodzi z pełnowar-

kilka tygodni temu Prokuratura Okręgowa w Szcze-

tościowego drewna, nie jest zanieczyszczone, a jego

cinie wystosował akt oskarżenia wobec 53 osób

pozyskanie i produkcja są pod stałą kontrolą.

podejrzanych o udział w tzw. korupcji menadżerskiej

Certyfikat SNS oparty na KSUB wskazuje, że dana

przy dostawach biomasy do ZE Dolna Odra.

firma jest rzetelna i gwarantuje transparentność produkcji i dostaw, co podlega systematycznej

Dlaczego certyfikacja jest niezbędna?

weryfikacji na podstawie dokumentacji i audytów.

W wyniku rozwoju rynku biomasy i jej wykorzysta-

Jego posiadanie poświadcza wiarygodność przedsię-

nia na cele energetyczne zrodziła się konieczność jej

biorstwa. Celem stworzenia SNS było usprawnienie

zdj. Shutterstock

Certyfikacja biomasy

procedury wydawania świadectw pochodzenia dla

i pozostałości pierwotnego producenta drewna,

energii elektrycznej wytworzonej przy użyciu bioma-

uprawę roślin energetycznych, importera biomasy,

sy na cele energetyczne.

pierwszego skupującego producenta paliwa bioma-

Systemy certyfikacji

biogazu rolniczego, pośrednika z magazynowaniem

System V-Bioss INiG to notyfikowany przez Komisję

biomasy, pośrednika bez magazynowania biomasy,

Europejską System weryfikacji pochodzenia biomasy

importera biomasy, wytwórcę energii elektrycznej,

wykorzystywanej na cele energetyczne. Certyfika-

cieplnej lub chłodu.

cji podlega cały łańcuch dostaw biomasy. Zakres

Warto zaznaczyć, że pierwotny producent drew-

certyfikacji obejmuje: miejsce powstawania odpadów

na nie podlega certyfikacji. Przekazuje jednak REKLAMA

ROZDRABNIACZE CAŁYCH DRZEW

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

sowego, producenta biopłynów, producenta biogazu/

ŁADOWARKI TELESKOPOWE

62-052 Komorniki ul. Poznańska 152 tel. +48 61 810 75 13 www.ewpa.pl Oddziały OddziałyEWPA: EWPA: Gdańsk, Szczecin, Gdańsk, Szczecin,Wrocław Wrocław, Białystok

ŁADOWARKI TELESKOPOWE

POLSKA

ROZDRABNIACZE

facebook.com/ewpamaszynybudowlane

Certyfikacja biomasy pierwszemu skupującemu dokumenty poświadcza-

UE w perspektywie 2030 r., w tym RED II – o wykorzy-

jące jakość i pochodzenie drewna, np. opinie brakar-

staniu OZE. W pewnym stopniu jej uzupełnieniem jest

skie, umowy na wykonanie wycinki, faktury. Pozosta-

nowa dyrektywa dotycząca efektywności energetycznej,

li uczestnicy łańcucha dostaw prowadzą m.in. bilans

której wdrożenie ma prowadzić do zredukowania kon-

masy, nadzór nad dokumentacją, zapewniają identy-

sumpcji energii w UE o 32,5 proc. do roku 2030.

fikowalność poszczególnych partii, wydają poświad-

Zgodnie z obowiązującymi w UE przepisami każde

czenia wraz z partią towaru.

paliwo musi posiadać certyfikat potwierdzający, że po-

Certyfikacja Systemu KZR INiG ma na celu zapew-

wstało zgodnie z poszanowaniem natury, a więc speł-

nienie racjonalnego gospodarowania gruntami,

niać kryterium zrównoważonego rozwoju. Certyfikacja

zasobami naturalnymi oraz redukcję emisji gazów

biomasy jest obligatoryjna przy wprowadzeniu danego

cieplarnianych. Obejmuje podmioty uczestniczące

produktu i handel nim na rynkach europejskich.

w łańcuchu produkcji biopaliw wykorzystywanych do realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego. Są

Certyfikacja pelletu

to, w zależności od charakteru działalności, wytwór-

Podobnie jak wcześniej na rynku biomasy, także na

cy biokomponentów, firmy zajmujące się przetwarza-

rynku pelletu niezbędne okazało się wprowadzenie

niem biomasy, zakupem, importem lub nabywaniem

systemów certyfikacyjnych uwierzytelniających jego

surowca w ramach wspólnoty UE. Certyfikaty krajo-

pochodzenie i jakość. Wzorowaliśmy się tu na rynku

wego systemu KZR INiG są równorzędne z certyfi-

niemieckim, przejmując DINplus (A1) – system dedy-

katami REDCert i ISCC. Są uznawane na terenie UE.

kowany pelletowi przeznaczonemu do kotłów central-

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

nego ogrzewania (DIN Certco Gmbh). Z kolei ENplus Nowa dyrektywa RED II

(klasy A1, A2 i B), a przeznaczony dla pelletu drzew-

Pod koniec 2018 roku opublikowano szereg regulacji

nego na cele grzewcze, wprowadzony został w 2010

dotyczących nowej polityki energetycznej i klimatycznej

roku przez Europejska Radę Pelletu. Nadzór jednostki

REKLAMA

KoTły pelletowe

Kocioł Biovert

Kocioł Biopell

Kocioł ekopell

Walendowscy s.c. Tursko 47 63-322 Gołuchów woj. wielkopolskie tel. 62 761 52 30 mobile: +48 608 390 682 e-mail: biuro@walsc.pl

Certyfikacja biomasy

• PN-EN ISO 16559:2014-09 – biopaliwa stałe – dotyczy tylko surowych i przetworzonych materiałów pochodzących z leśnictwa i sadownictwa, rolnictwa i ogrodnictwa oraz akwakultury; • PN-EN ISO 17225-1:2014-07 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 1: wymagania ogólne; określa klasy jakościowe paliwa i wymagania dla biopaliw stałych z surowców naturalnych i przetworzonych. Norma zawiera wymagania dla biomasy pochodzącej z: leśnictwa i uprawy drzew i krzewów ozdobnych, rolnictwa i ogrodnictwa oraz upraw roślin wodnych; • PN-EN ISO 17225-2:2014-07 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 2: klasy pelletów drzewnych; określająca klasy jakościowe paliwa i wymagania dla klas pelletów drzewnych stosowanych do celów nieprzemysłowych i przemysłowych. Norma ta obejmuje pellety wytwarzane z: drewna z lasów, plantacji i z innych naturalnych źródeł, produkty uboczne i pozostałości z przemysłu drzewnego; drewno używane nieprzetworzone chemicznie;

• PN-EN ISO 17225-3:2014-07 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 3: klasy brykietów drzewnych; • PN-EN ISO 17225-4:2014-07 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 4: klasy zrębków drzewnych; • PN-EN ISO 17225-5:2014-08 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 5: klasy drewna kominkowego; • PN-EN ISO 17225-6:2014-08 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 6: klasy pelletów niedrzewnych; pellety niedrzewne produkowane z: biomasy zielnej pochodzącej z roślin o niezdrewniałych łodygach, które usychają pod koniec okresu wegetacji. Zawiera ziarna lub nasiona roślin z produkcji żywności lub jej przetwórstwa i ich produkty uboczne, takie jak zboża, biomasa owocowa, biomasa wodna, biomasa w postaci mieszanek i mieszanin; • PN-EN ISO 17225-7:2014-08 − biopaliwa stałe − specyfikacje paliw i klasy − część 7: klasy brykietów niedrzewnych.

REKLAMA

Producent eKologicznych KotłóW

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Najważniejsze normy dla biomasy

Kotły na pellet – dostępne moce: 12-150 kW 2020 2020

5 Klasa ECODESIGN

ECODESIGN ECODESIGN

Możliwość uzyskania dotacji

Kotły na ekogroszek – dostępne moce: 9–200 kW

tel. 601 560 114 tel. 509 737 732 kotlostal@kotlostal.com.pl

kotlostal.com.pl 59

Certyfikacja biomasy kontrolującej – ceryfikującej obejmuje cały łańcuch produkcyjny od kontroli surowca po stosowanie zatwierdzonych opakowań. Z danych przedstawionych przez firmę Biocontrol podczas czerwcowego IV Fo-

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

rum Pelletu w Krakowie wynika, że aktualnie w Polsce

SGS Polska od 2013 roku świadczy

wydano 41 certyfikatów ENplus (A1) dla producentów,

usługi certyfikacji systemów należytej

13 dla handlowców, 27 certyfikatów DINplus (pro-

staranności (SNS) na zgodność z Krajowym Stan-

dukcja/handel). Co ważne, zaobserwowano wyraźny,

dardem Uwierzytelniania Biomasy, a wykaz aktu-

bo aż o 25 proc. wzrost zainteresowania certyfikacją

alnych certyfikatów dostępny jest na stronie www.

pelletu. W okresie od września 2018 do czerwca 2019

ksub.info. Zgodnie z zaleceniem Prezesa Urzędu

r. w rejestrze przybyło 12 podmiotów. Certyfikacja

Regulacji Energetyki (Informacja Prezesa URE nr

pelletu, w naszej ocenie, powinna być obligatoryjna,

13/2013 z dn. 20.05.2013 w sprawie kwalifikacji

choć prawdopodobnie należałoby poszerzyć jej skalę.

drewna oraz materiału drzewnego, w kontekście

W Polsce funkcjonuje wielu pomniejszych producen-

regulacji dotyczących systemu wsparcia OZE) wiele

tów, którzy doskonale radzą sobie ze zdobywaniem

firm oraz elektrowni wdrożyło systemy należytej

rynku odbiorców, zwłaszcza lokalnego, ale nie są

staranności w obszarze dostaw biomasy. Prezes URE

w stanie w żaden sposób udokumentować, że ich pro-

określił w tym dokumencie także wymagania dla

dukt powstał z poszanowaniem natury i jej zasobów

podmiotów oceniających te systemy. Wytyczne te, to

ani że nie zawiera jakichkolwiek zanieczyszczeń.

uprawnienia brakarskie oraz wiedza i doświadczenie

Certyfikacja biopaliw i bezwzględne przestrzeganie jej

w klasyfikacji drewna. SGS Polska spełnia te wyma-

zasad jest jednym z kluczowych sposobów na ogranicze-

gania, a nasi auditorzy posiadają minimum III klasę

nie zanieczyszczenia, przede wszystkim powietrza. Dla-

brakarską.

tego tak ważna jest zwłaszcza dla odbiorców biomasy,

W chwili obecnej wiele elektrowni w Polsce wy-

którzy przetwarzają ją na energię elektryczną i cieplną.

maga od swoich dostawców wdrożenia systemu

Oprac. Redakcja

należytej staranności, a potwierdzeniem tego jest certyfikat. Popularność certyfikacji coraz

Źródła:

bardziej rośnie, a jej koszt nie jest wysoki. Cer-

V-bios.ing.pl, sgs.pl, Agnieszka Kędziora-Urbanowicz „Magazyn Biomasa”, Vassilev S., Baxter d., Andersen l. i Vassileva c. G., 2010 − An overview of the chemical composition of biomass. Fuel No. 89, s. 913−933, http://www.noblecert.pl

tyfikat daje prestiż i potwierdza renomę firmy,

REKLAMA

Ilona Olsztyńska SGS Polska Sp. z o.o.

a także spełnienie wymagań prawnych, dlatego dostawcy z certyfikatem są poszukiwani na rynku biomasy.

Certyfikacja biomasy Tab. 1 Wykaz podmiotów realizujących uwierzytelnianie (badanie laboratoryjne) biomasy stałej na cele Strona internetowa

Typ uwierzytelniania

Zakres usług

Akredytacja PCA

Jastrzębie Zdrój

www.clpb.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Pobieranie próbek, przygotowanie próbek do badań, analiza jakościowa biomasy

Jednostka inspekcyjna – akredytacja PCA nr AK017 Laboratorium badawcze - akredytacja PCA nr AB 300

Elpolab Sp. z o.o.

Połaniec

www.elpolab.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Pobieranie próbek, przygotowanie próbek do badań, analiza jakościowa biomasy

Laboratorium badawcze-akredytacja PCA nr AB 687

Główny Instytut Górnictwa

Katowice

www.gig.eu

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Analiza jakościowa biomasy

Laboratorium badawcze – akredytacja PCA nr AB 145

Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla

Zabrze

www.ichpw.zabrze.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Analiza jakościowa biomasy

Laboratorium badawcze – akredytacja PCA nr AB 081

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Technologii Drewna

Poznań

www.itd.poznanpl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Analiza jakościowa biomasy

Laboratorium badawcze – akredytacja PCA nr AB 088

Laboratorium Technologii Produkcji i Oceny Jakości Biopaliw

Kraków

www.labiom.urk. edu.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Analiza jakościowa biomasy

Laboratorium badawcze – akredytacja PCA (ISO/IEC 17025:2005)

Polcargo International

Szczecin

www.polcargo.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Analiza jakościowa biomasy

Jednostka inspekcyjna –akredytacja PCA nr AK 003, laboratorium badawcze – akredytacja PCA nr AB 103

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

Uwierzytelnianie biomasy stałej

Pobieranie próbek, przygotowanie do badania, analiza jakościowa biomasy

Jednostka inspekcyjna –akredytacja PCA nr AK 003, laboratorium badawcze – akredytacja PCA nr AB 103

Audity miejsc wytwarzania biomasy na cele energetyczne; sadów/plantacji i innych upraw rolnych; audity dostawców biomasy

Akredytacji Jednostki Certyfikującej Systemy - wg ISO 17021 Akredytacja PCA nr: AC 162

Lp.

Nazwa organizacji

Siedziba

Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z .o.o.

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

Badanie laboratoryjne biomasy

Badanie jakości próbek w zakresie: paliwa stałe: biomasa stała – biopaliwa stałe

Akredytacja Jednostka Inspekcyjnej – wg ISO 17025 Akredytacja PCA nr AB 313

www.qrpolska.pl

Certyfikacja SNS, audyty uwierzytelniające

Certyfikacja Systemów Należytej Staranności SNS dla wytwórców i dostawców biomasy oraz jednostek wytwórczych OZE

AC 136 – Jednostka Certyfikująca Systemy Zarzadzania

Certyfikacja Systemów Należytej Staranności SNS dla wytwórców i dostawców biomasy oraz jednostek wytwórczych OZE

AC 160 – Jednostka Certyfikująca Systemy Zarządzania

Inspekcyjny pobór próbek biomasy

Q&R Polska Sp. z o.o.

Lublin

BPiC Sp. z o.o. Brytyjsko-Polski Instytut Certyfikacji i Szkoleń

Toruń

www.bpic.pl

Certyfikacja SNS,audyty uwierzytelniające

TÜV SÜD Polska Sp. z o.o.

Chorzów

www.tuv-sud.pl

Uwierzytelnienie źródeł pochodzenia biomasy

Audyt i wizja lokalna w miejscu pochodzenia, produkcji i przetwarzania biomasy leśnej i rolnej

Obszar nie podlegający pod PCA

NEPCon Sp. z o.o.

Kraków

www.nepcon.net/pl

Weryfikacja pochodzenia (uwierzytelnianie biomasy) nieakredytowane

Świadectwo pochodzenia. Uwierzytelnianie biomasy zgodnie z wymogami prawa polskiego

Brak

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

energetyczne

REKLAMA

Firma ADI-TRANS oferuje: • zrębki defibracyjne iglaste, liściaste z certyfikatem • trocina sosnowa z certyfikatem • biomasa leśna z certyfikatem • transport drewna • transport naczepami z ruchomymi podłogami

PPHU ADI-TRANS Breń 109A, 73-240 Bierzwnik tel: 604 785 589, 666 358 065, 795 654 100 e-mail: biuro@adi-trans.com

www.adi-trans.com 61

Certyfikacja biomasy Tab. 2. Wykaz jednostek certyfikujących biomasę Lp.

Nazwa organizacji

Biocontrol Sp. z o.o.

Siedziba

Gdynia

Strona internetowa

www.bio-control.pl

Rodzaj certyfikacji

Certyfikacja dobrowolna w obszarze nieakredytowanym – administracja programem certyfikacji SNS w ramach Krajowego Spisu Uwierzytelnionej Biomasy – KSUB.PL

Rodzaj certyfikatu

Kryterium

Inne usługi związane z biomasa stałą

SNS ENplus DINplus

SWP-SNS 2015

Audyty uwierzytelniające źródła pochodzenia biomasy, dokumentowanie biomasy zgodnie z wytycznymi URE, badania laboratoryjne biomasy. Wdrożenia systemów należytej staranności SNS, audyty dostawców biomasy do jednostek wytwórczych OZE. Doradztwo i wdrożenia przy uzyskiwaniu certyfikatów jakości dla pelletu drzewnego, wdrożenia i nadzór Zakładowej Kontroli Produkcji w zakładach pelletu drzewnego, nadzór i wyposażanie laboratoriów zakładowych. Dokumentowanie biomasy i doradztwo w zakresie uzyskiwania decyzji na produkt uboczny zgodnie z Ustawą o odpadach. Badania laboratoryjne pelletu drzewnego pod kątem spełniania standardów ENplus i DINplus w autoryzowanym laboratorium

Standard prywatny SWP-SNS-2015. System weryfikacji pochodzenia biomasy leśnej i agro

ENplus, DINplus, EUTR, FSC, PEFC, SBP

Krajowy Punkt Kontaktowy dla Certyfikacji pelletu wg. standardów prywatnych

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Control Union

Zielona Góra

www.controlunion.pl

Certyfikacja dobrowolna w obszarze nieakredytowanym

Certyfikat systemu opartego na zasadach należytej staranności (SNS)

Q&R Polska Sp. z o.o.

Lublin

www.qrpolska.pl

Certyfikacja dobrowolna w obszarze nieakredytowanym – certyfikacja SNS

SNS

SWP-SNS-2015

Audyty dostawców biomasy do jednostek wytwórczych OZE

BPiC Sp. z o.o. Brytyjsko-Polski Instytut Certyfikacji i Szkoleń

Toruń

www.bpic.pl

Certyfikacja dobrowolna w obszarze nieakredytowanym – certyfikacja SNS

SNS

SWP-SNS-2015

Audyty dostawców biomasy do jednostek wytwórczych OZE

REKLAMA

TÜV SÜD Polska Sp. z o.o.

NEPCon Sp. z o.o.

Chorzów

Kraków

www.tuv-sud.pl

www.nepcon.net/pl

Certyfikowanie Systemu Należytej Staranności

Certyfikacja dobrowolna akredytowana

Certyfikat SNS: - dla wytwórców energii z biomasy; - dla pośrednika w obrocie biomasą; - dla producenta biomasy na cele energetyczne

SWP - SNS: 2015

Opinie dokumentacji uwierzytelniającej, weryfikacja CHP, audyty gospodarki magazynowej biomasy

Certyfikacja biomasy zgodnie z wymaganiami SBP

Standardy SBP

FSC, PEFC, EUTR

Certyfikat na zgodność z Krajowym Standardem Uwierzytelniania Biomasy www.ksub.info

Krajowy Standard Uwierzytelniania Biomasy PL-KSUB-SNS:2014 PL-KSUB-SNS:2017 www.ksub.info

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

Certyfikacja Systemu Zasad Należytej Staranności w obszarze biomasy na cele energetyczne

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

System certyfikacji V-Bioss INiG

Certyfikat V-Bioss INiG www.V-Bioss. inig.pl

Standard V-Bioss IINiG www.V-Bioss. inig.pl

SGS Polska

Warszawa

www.sgs.pl

System certyfikacji KZR INiG

Certyfikat KZR INiG www.kzr. inig.eu

Standard KZR INiG - www.kzr. inig.eu

Weryfikacja poprawności dokumentacji potwierdzającej pochodzenie biomasy na cele energetyczne i jej oceny pod względem zgodności z wymaganiami prawnymi i wytycznymi Prezesa URE; • audity miejsc wytwarzania biomasy na cele energetyczne; • audity sadów/plantacji i innych upraw rolnych; • audity dostawców biomasy na cele energetyczne; • badania laboratoryjne biomasy; • inspekcyjny pobór biomasy; • szkolenia

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Certyfikacja biomasy

REKLAMA

UR 2 04.indd 11

2018-03-23 10:51:58

Park maszynowy w zakładzie drzewnym – rębaki

1006ST Bruks Max. Średnica rozdrabnianych gałęzi: 600mm Wymiary podajnika: 1200/750 mm Regulacja wyrzutu: 180–270 stopni Wyłącznik bezpieczeństwa: Tak Koła: W zależności od podwozia Wymiary całkowite: 600/455 cm Waga: od 14 000 kg Model silnika: Volvo TAD 1643VE Moc silnika: 768 KM Zbiornik paliwa: 1000L

806 ST Bruks

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Max. Średnica rozdrabnianych gałęzi: 500 mm Wymiary podajnika: 720/850 mm Regulacja wyrzutu: 180–270 stopni Wyłącznik bezpieczeństwa: Tak Koła: W zależności od podwozia Wymiary całkowite: brak danych cm Waga: Od 11 000 kg Model silnika: Scania DC13 385A Moc silnika: 500 KM Zbiornik paliwa: 350 L

SKORPION 280 SDBG Max. średnica rozdrabnianych gałęzi: 180 mm Wymiary podajnika (szer. x wys.): 265×190 mm Regulacja wyrzutu: obrotnica ślimakowa - 360 stopni Wyłącznik bezpieczeństwa: TAK Koła - opona: 185 R14C Wymiary całkowite: 375 (446)*×181×240(310)* cm Waga: 1620 kg Model silnika: LOMBARDINI 1603 Pojemność silnika: 1649 cm3 Moc silnika: 40,1 KM

Bandit „Mini” Beast Model 1425 Max. średnica rozdrabnianych gałęzi: 355,6 mm Wymiary podajnika: 2133,6 × 609,6 mm Regulacja wyrzutu: brak danych stopni Wyłącznik bezpieczeństwa: tak Koła: 400,05 Wymiary całkowite: 749,3 x 292,1 x 246,4 cm Waga: 5.651 kg Model silnika: Cat 120 Moc silnika: 120 KM Zbiornik paliwa: 151,41 l

Smog?

Kocioł CO – zmieniać czy nie zmieniać?

Co zrobić, jeśli mamy kocioł CO starszej generacji na drewno, węgiel, miał lub groszek? Wymiana kotła wiąże się ze sporym wydatkiem. To nie tylko koszt samego pieca, ale też modernizacja instalacji CO. Jeśli nas stać na nowy kocioł spełniający wymogi emisyjne lub możemy sfinansować go z dotacji – to dobrze. Co jednak zrobić, jeśli kocioł jest jeszcze w dobrym stanie a z funduszami krucho? Przeprowadzić modernizację! Firma Z.P.D. Skiepko z Włoszczowy, znana pod marką ECO-PALNIK, od lat zajmuje się produkcją palników na pellet zarówno do użytku domowego, jak też zastosowań przemysłowych. Wszystkie palniki wyposażono w system mechanicznego autoczyszczenia rusztu. Palniki na pellet do kotłów CO są przystosowane do montażu w drzwiczki kotła.

Dlaczego warto zamontować palnik pelletowy w istniejącym kotle? • Niskie koszty modernizacji: koszt montażu palnika do kotła CO w domu jednorodzinnym to wydatek od ok. 4500 do 6000 zł, zależnie od modelu palnika, mocy urządzenia, doboru sterownika i regulatora pokojowego. • Urządzenia ECO-PALNIK przeznaczone są do modernizacji istniejących instalacji centralnego ogrzewania bez konieczności wprowadzania kosztownych zmian w niej. Pomagamy klientom, wykonując dla nich modernizacje kotłowni, począwszy od fachowego doradztwa, poprzez projekt w kotłowni wraz z doborem odpowiednich urządzeń i analizą możliwości zabudowy zbiorników na pellet, a kończąc na montażu naszych urządzeń. • Bezobsługowość: do tygodnia i dłużej zależnie od modelu palnika, konstrukcji kotła, wielkości zasobnika, .jakości pelletu oraz zapotrzebowania na ciepło. 200 kg zasobnik pelletu wystarcza średnio na 5–7 dni ogrzewania w sezonie grzewczym. • Prosta konstrukcja: łatwy serwis, niezawodność i wysoka jakość urządzeń, dwuletnia gwarancja.

Z.P.D. SKIEPKO Wiesław Skiepko ul. Kolejowa 33 29-100 Włoszczowa

www.eco-palnik.pl

• Fachowe doradztwo i profesjonalny montaż: optymalny dobór urządzeń do istniejącego kotła, instalacji. • Komfortowa temperatura w mieszkaniu i niższe koszty ogrzewania po zainstalowaniu termostatu pokojowego (koszt z montażem ok. 300 zł). • Czystość, wygoda i ekologia: montaż palnika na pellet w połączeniu z regulatorem pokojowym pozwala na pełną automatyzację i wygodę użytkowania, chroniąc jednocześnie środowisko naturalne. Palniki ECO-PALNIK spełniają wymagania normy ECO-DESIGN i 5 klasy czystości spalin. Doradca techniczny ECO-PALNIK: tel. 533 101 691 e-mail: techniczne@eco-palnik.pl

BIOMASA AGRO

Energia z biomasy traw – nowe wyzwania dla rolników Energetyczne wykorzystanie biomasy pochodzenia roślinnego jest obecnie jedną z najbardziej realnych możliwości produkcji energii przez rolnika. NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019 66

ednakże obecnie, wraz z utrzymującym się

Dobór gatunków - trawy strefy gorącej

wzrostem liczebnym populacji ludzkiej, dąży

Gatunkiem najprawdopodobniej najlepiej przebada-

się do przeznaczania gruntów uprawnych tylko

nym z punktu widzenia przydatności dla bioenerge-

na produkcję żywności. Do zagospodarowania

tyki, choć nieznanym powszechnie w naszym kraju,

na cele energetyczne pozostają zatem tereny, na

jest proso rózgowate (Panicum virgatum L.). Jest to

których z różnych przyczyn nie można produko-

gatunek wieloletni, dorastający do 1,5–2,5 m. W Pol-

wać żywności. Są to obszary gleb o słabej jakości,

sce dobrze zimuje, produkuje biomasę w ilości

zdewastowanych, wymagających rekultywacji bądź

9–15 ton s.m. z hektara oraz wytwarza żywotne

skrajnie ubogich. Według danych GUS (2012)

nasiona. Możliwe do uzyskania w Polsce plony tego

łączna powierzchnia gruntów, które spełniają te

gatunku szacowane są na ok. 10–12 ton suchej masy

kryteria to ok. 3664 tys. ha. Charakteryzują się one

z 1 ha, przez ok. 10–15 lat już od 2 lat po wysiewie

niską zawartością materii organicznej, zaburzony-

nasion. Z kolei roczna produkcja biomasy podziem-

mi stosunkami wodnymi, bądź też podwyższoną

nej tego gatunku określona została na ok. 6,7 t/ha

zawartością substancji niedopuszczalnych w paszy,

(Liebig i wsp. 2005). Z silnie rozbudowaną częścią

czy żywności (metale ciężkie) itp.

podziemną związana jest zdolność do znacznej se-

Szacuje się, iż przy uwzględnieniu licznych uwa-

kwestracji węgla w glebie (ok. 1 tony C na 1 ha rocz-

runkowań ekonomicznych i produkcyjnych (po-

nie), co ma kolosalne znaczenie w redukcji ogólnego

trzeby wodne roślin, rozkład pól, logistyka produk-

bilansu dwutlenku węgla.

tu końcowego itp.) na potrzeby tzw. bioenergetyki

Według badań amerykańskich każda tona bioma-

można w naszym kraju przeznaczyć ok. 0,5 mln

sy prosa rózgowego wyprodukowana na potrzeby

ha. Planowanie produkcji biomasy na cele energe-

energetyczne podwyższa poziom węgla w glebie

tyczne musi być poprzedzone określeniem podsta-

o 83 kg, zwłaszcza na gruntach początkowo ubogich

wowych parametrów stanowiska, determinujących

w materię organiczną. Silnie rozbudowany system

dalszy wzrost roślin. Na tego typu cele najbardziej

korzeniowy tego gatunku przyczynia się również do

przydatne są trawy wieloletnie, których niektóre

ograniczenia erozji gleby, zmniejszenia skali wymy-

gatunki naturalnie porastają obszary suche i zde-

wania składników pokarmowych oraz podwyższenia

gradowane, wypierając inne, gorzej przystosowane

aktywności mikrobiologicznej podłoża. Gatunek ten

rośliny.

nie ma zbyt wysokich wymagań nawozowych.

// Proso rózgowate

Specyfiką nasion tego gatunku jest ich przydatność

potwierdziły jej duże zdolności plonotwórcze i po-

do wysiewu dopiero po ustąpieniu naturalnego spo-

zytywny wpływ na środowisko w warunkach klimatu

czynku, tzn. po roku przechowywania w magazynie

umiarkowanego. Za podjęciem uprawy tego gatunku

lub podobnym miejscu. Roślina reaguje pozytywnie

przemawia dynamiczny wzrost począwszy od posa-

na nawożenie mineralne i na jednym stanowisku

dzenia, niskie wymagania nawozowe, aktualny brak

można ją uprawiać przez co najmniej kilkanaście

szkodników i patogenów, długi okres plonowania na

lat. Produkcja energii netto tego gatunku wynosi

względnie stałym poziomie. Szczególnie istotne jest

163,8 GJ/ha przy plonie na poziomie 9 ton s.m z ha.

niskie zapotrzebowanie wodne (ok. 2–3 tys. m3

Taka sama kalkulacja wykonana dla kukurydzy daje

rocznie na 1 ha uprawy), co ma szczególne znaczenie

89,2 GJ/ ha (przy plonie ziarna 5,7 t/ha) dla żyta

w przy bardzo ograniczonych zasobach wodnych

34,7 GJ/ha (plon ziarna 2,3 t/ha). Jest to zatem jedna

naszego kraju. Zbiory miskanta przypadają na miesiące

z najbardziej efektywnych energetycznie upraw

zimowe (luty – marzec), w okresie swobodnej dostęp-

roślinnych! Najprawdopodobniej największym pro-

ności takich urządzeń jak np. kombajny do kukurydzy,

blemem dla rozszerzenia uprawy tego gatunku jest

prasy wysokiego zgniotu oraz środki transportowe. Ze-

brak materiału siewnego na naszym rynku. Należy

brany w tym okresie miskant ma ok. 20 proc. wilgotno-

mieć nadzieję, że w odpowiedzi na rosnące zapotrze-

ści i nie wymaga dodatkowych nakładów na dosusza-

bowanie na tego typu produkty, uda się zainicjować

nie. Praktycznie nie ma potrzeby stosowania zabiegów

import nasion a być może również ich produkcję.

ochrony roślin, a chemiczne zwalczanie chwastów ma

Drugim obiecującym gatunkiem z traw wieloletnich

sens jedynie bezpośrednio po posadzeniu. Negatywną

pod względem możliwości uprawy na cele energe-

stroną uprawy miskantusa jest wysoki koszt założenia

tyczne jest miskant olbrzymi (Miscanthus x giganteus

plantacji (na same sadzonki należy wydać od 15 do 20

Greff et Deu.). Pomimo iż nie jest to roślina z naszej

tys. PLN na 1 ha). Dostępne obecnie na rynku pocho-

strefy klimatycznej, to wieloletnie prace prowadzo-

dzą albo z podziału starszych roślin lub z mnożenia

ne zarówno w Europie Zachodniej, jak i w Polsce

metodą kultur in vitro. Te ostatnie mogą wykazywać

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

zdj. D. Martyniak

BIOMASA AGRO

zdj. D. Martyniak

BIOMASA AGRO

// Rośliny stokłosy i perzu wydłużonego w uprawie polowej Radzików.

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

wrażliwość na przemarzanie, dlatego w stosunku do

z przeznaczeniem dla pozyskiwania energii warto

nowych nasadzeń zaleca się ich okrywanie (np. słomą)

wymienić mozgę trzcinowatą (Phalaris arundina-

lub obredlanie przed zimą.

cea L.), kostrzewę trzcinową (Festuca arundinacea

Kolejnym gatunkiem z grupy traw tropikalnych szlaku

Schreb.), rajgras wyniosły [Arrhenatherum elatius

C4, przydatnych do uprawy na cele energetyczne jest

(L.)P.B. ex J.et C.Presl], stokłosę wyniosłą (Bromus

spartina preriowa (Spartina pectinata Bosc. ex Link.). Ga-

inermis Leyss) czy obiedkowatą (Bromus willdenowii

tunek ten pochodzi z Ameryki Północnej. W Polsce do-

Kunth) oraz perz wydłużony [Agropyron elongatum

brze zimuje i może rosnąć w zasadzie wszędzie – od gleb

(Host.) D.R.Devey]. Gatunki te mogą osiągać plony

okresowo podmakających, aż po piaszczyste nieużytki

rzędu 10–15 t suchej masy z 1 ha. Plonowanie na tym

nieprzydatne do zagospodarowania typowymi upra-

poziomie może trwać przez 3–5 lat (przy optymal-

wami rolniczymi. Plonowanie począwszy od 3 roku po

nych warunkach siedliskowych i nawożeniu). Za

założeniu plantacji utrzymuje się na poziomie 10–19 ton

podjęciem uprawy tych gatunków przemawia fakt

s.m. z hektara. Mimo iż gatunek ten wytwarza w naszych

ich dostosowania do naszego klimatu oraz długich

warunkach nasiona, to są one praktycznie nieprzydatne

tradycji w ich uprawie. Oprócz przeznaczenia na

z uwagi na szybki spadek żywotności. Nowe plantacje

cele energetycznego można je oczywiście wykorzy-

można zakładać w oparciu o sadzonki produkowane

stywać również tradycyjnie tzn. jako źródło paszy.

metodą kultur tkankowych, lub podział starych kęp. Sa-

Nowym, zarówno w kraju jak i w Europie, gatunkiem

dzenie należy prowadzić w rozstawie rzędów ok. 2–3 m

trawy przydatnym do uprawy na cele energetyczne

i 0,5–0,8 m w rzędzie. Gatunek ten pozytywnie reaguje

jest wymieniony wyżej perz wydłużony. Rośliny tego

na nawożenie (ok. 70–120 kg N/ha rocznie).

gatunku wytwarzają pokaźne, zbite kępy bez roz-

Dużą zaletą gatunków takich jak miskantus, spartina

łogów o silnym systemie korzeniowym sięgającym

preriowa czy proso rózgowate jest aktualny brak w na-

nawet do 3 m głębokości w poszukiwaniu wody. Jego

szym kraju niszczących je chorób czy szkodników. Ich

pędy są generatywne, dające dorodne duże nasio-

uprawa jest znacznie tańsza! Kolejną zaletą produkcji

na (masa tysiąca nasion ok. 9,2 g) o bardzo dobrej

energii z roślin szlaku C4 fotosyntezy jest niewielka

zdolności kiełkowania. Nie wylega w łanie, nie jest

zawartość popiołu (ok. 1–2,5 proc.), co jest niezmiernie

również jak na razie porażany przez choroby. Plony

istotne zwłaszcza przy spalaniu większych ilości słomy.

nasion mogą dochodzić do 260 kg z ha, a plony energii szacowane są na ok. 150 GJ z 1 ha uprawy. Gatu-

Dobór gatunków - trawy strefy umiarkowanej

nek ten może być uprawiany we wszystkich regionach

Z pozostałych gatunków traw wieloletnich, które

kraju, zwłaszcza na glebach piaszczystych, ubogich

w naszym kraju można z powodzeniem uprawiać

i skażonych. Uważany jest za jeden z najbardziej

BIOMASA AGRO odpornych na zasolenie podłoża. W oparciu o zasiewy

i Andropogon) można rozmnażać poprzez wysadzanie

jednogatunkowe można produkować zieloną masę

sadzonek otrzymanych metodą in vitro lub poprzez

na np. kiszonkę (możliwość uzyskania kilku pokosów

podział starszych roślin z już istniejących plantacji.

w roku) bądź biomasę suchą do produkcji np. pelletu

Metoda ta jest pracochłonna i wymaga dostępno-

bądź brykietu opałowego. Argumenty przemawiające

ści materiału. Z kolei produkty techniki in vitro są

za energetycznym wykorzystaniem tej trawy to: małe

już dostępne na naszym rynku i w zasadzie nie ma

potrzeby wodne, zwłaszcza na glebach piaszczy-

praktycznych ograniczeń w ich stosowaniu. Na zago-

stych, suchych i ubogich (kl. od IV do VI), odporność

spodarowanie 1 ha uprawy miskantusa bądź spartiny

na gleby skażone i zasolone, odporność na niskie

potrzeba od 10 do 20 tys. sadzonek. Wysadzanie po-

temperatury (nie wymarza nawet po ostrych mroź-

winno odbywać się, gdy ryzyko przymrozków jest już

nych zimach do -25°C). Koszty założenia plantacji

niewielkie, tzn. w drugiej połowie kwietnia. Gatunki

tego gatunku są stosunkowo niewielkie, szacowane

wysiewane z nasion (perz wydłużony, mozga trzcino-

na ok. 1500 zł za 1 ha, w porównaniu z wysadzeniem

wata, kostrzewa trzcinowa) wysiewa się tradycyjnym,

np. miskantusa 18 000 zł lub wierzby 12 000 zł za

odpowiednio uregulowanym siewnikiem zbożowym.

1 ha. Zbiór plantacji perzu jest łatwy, do zrealizowa-

Ilości nasion to, odpowiednio: w zależności od gatun-

nia za pomocą maszyn dostępnych w gospodarstwie,

ku od 5 do 10 kg nasion na 1 ha.

rydzy, w przeciwieństwie np. do zbioru wierzby, gdzie

Agrotechnika - nawożenie

niezbędne jest użycie bardzo kosztownych maszyn,

Zasobność gleby bezpośrednio warunkuje potrzeby

a wykorzystanie ich jest opłacalne na plantacjach po-

nawozowe roślin. W odniesieniu do specyficznych

wyżej 800 ha. Bezproblemowa jest również likwidacja

upraw, jakimi są trawy energetyczne zasadniczo

plantacji tego gatunku po okresie produkcyjnym,

należy unikać zbyt obfitego nawożenia. Większość

poprzez np. stalerzowanie i zaoranie tradycyjnym

podanych zewnętrznie składników pokarmowych

pługiem. Plantacja perzu nie wylega (o ile nie zostanie

(azot, potas, sód) przechodzi do biomasy i może, o ile

zbyt mocna nawieziona), co jest istotne przy natural-

nie przeprowadzi się zabiegów ograniczających ich

nym, słonecznym dosuszaniu na pniu biomasy.

zawartość (np. sezonowanie) wpływać negatywnie na

Plantacje produkcyjne wymienionych wyżej gatunków

jakość biomasy. Różnice w ilościach makroskładni-

traw są, w porównaniu do np. miskantusa olbrzymiego

ków zawartych w biomasie mogą sięgać np. ok. 97 kg

stosunkowo krótkowieczne. Optimum plonowania

potasu, 24 kg azotu oraz ok. 19 kg magnezu na 1 ha

osiągają już w 1 roku po siewie, jednakże ich opłacalna

nawożonej uprawy miskantusa olbrzymiego zebrane-

uprawa może trwać co najwyżej 4–5 lat.

go późną jesienią w porównaniu do zbioru wiosenne-

Produkcja biomasy na cele energetyczne może opie-

go (marzec-kwiecień). Wiadomo, iż spalanie biomasy

rać się również na typowych gatunkach pastewnych,

roślinnej, odznaczającej się znacznym udziałem

o ile głównym kierunkiem przerobu jest produkcja

siarki i chloru, a także metali alkalicznych (sodu,

biogazu. Popularne gatunki jak np. życica trwała

potasu czy magnezu), może prowadzić do wzmożonej

(Lolium perenne L)., życica wielokwiatowa (Lolium

wysokotemperaturowej korozji chlorowej i siarczano-

multiflorum Lam.), życica mieszańcowa (Lolium hy-

wo-siarkowej oraz żużlowania powierzchni ogrzewal-

brdidum Hauss.), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis

nych kotłów energetycznych. W kotłach fluidalnych

Huds.) czy kupkówka pospolita (Dactylis glomerata

istnieje zaś ryzyko aglomeracji złoża. Nadmiar azotu

L.) wysiewane najczęściej w mieszankach wielogatun-

powoduje z kolei nadmierną emisję tlenków azotu

kowych mogą dostarczyć znacznych ilości biomasy,

(NOx) do atmosfery.

zbieranej w kilku pokosach.

Nawożenie wspomaga wzrost i rozwój młodych

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

tradycyjnie stosowanych w uprawie zbóż czy kuku-

roślin po posadzeniu lub wysiewie. Z obserwacji Agrotechnika - normy wysiewu i wysadzania

własnych autora wynika, że nienawożona plantacja

Gatunki, które nie rozmnażają się z nasion (ga-

miskantusa osiąga swoje optimum plonowania już

tunki z rodzaju Miscanthus) lub wytwarzają nasio-

po 2 latach od posadzenia, podczas gdy nawożona –

na o niskiej zdolności kiełkowania (np. Spartina

po 4 latach i później. 69

BIOMASA AGRO W przypadku innych gatunków np. mozgi trzcinowej

w Niemczech. Podstawowym procesem, zaangażo-

nawożenie jest niezbędnym elementem warunkują-

wanym w produkcji biogazu, jest proces fermentacji

cym uzyskanie w miarę opłacalnego plonu, aczkol-

biomasy. Może on odbywać się np. w silosach do

wiek żywotność plantacji tego gatunku gwałtownie

kiszenia zielonki. W przeprowadzonych badaniach

spada już w trzecim roku od siewu.

porównawczych nad zdolnością wybranych gatunków traw do zakiszania uzyskano ciekawe, i nowatorskie

Agrotechnika - zbiór

na krajowym rynku badań naukowych, wyniki. Bada-

Zaletą uprawy traw wieloletnich na biomasę jest moż-

nia te wskazują na znaczny potencjał tych gatunków

liwość zbioru za pomocą konwencjonalnych narzędzi

do produkcji substratu do biogazowni. Na uwagę za-

rolniczych. Kosiarka boczna, prasa do słomy, przy-

sługują zwłaszcza miskant cukrowy i perz wydłużony,

czepa oraz ciągnik zaopatrzony w ładowacz powinny

charakteryzujące się względnie wysokimi wartościami:

wystarczyć do podjęcia plonu z pola i przetransporto-

zawartości węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie

wania go do miejsca składowania. Jedynie w wypadku

i współczynnika fermentacji.

największych gatunków jak np. miskantus olbrzymi,

Obecnie za najbardziej efektywną w produkcji bioga-

należy wyposażyć prasę w tzw. kondycjoner, który przed

zu uważa się uprawę kukurydzy. Jednakże uwzględ-

sprasowaniem miażdży długie i sztywne łodygi.

nienie całokształtu uwarunkowań decydujących o efektywnym plonowaniu tej rośliny (jakość gleby

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Technologia przerobu - spalanie bezpośrednie

i materiału siewnego, nawożenie, ochrona chemicz-

Podstawowe parametry użytkowe wybranych ga-

na) wraz z aspektami ekologicznymi jej uprawy (naj-

tunków traw wieloletnich przedstawiono w tabeli 3.

częściej wieloletnia monokultura, nagromadzenie

Biomasa zebrana z pola powinna być przystosowana

chorób i szkodników) pozwala z nadzieją przyjrzeć

do dalszych etapów przerobu. Można ją zatem spra-

się alternatywie w postaci traw wieloletnich. Według

sować prasą niskiego lub wysokiego zgniotu i w tej

analiz Martyniak i Żurka (2013-14, nie publikowane)

formie spalać. Może być również przetworzona na

oraz pracy Masta i wsp. (2014) trawy wieloletnie

pellet lub brykiet opałowy. W ten sposób uzyskujemy

mogą z powodzeniem konkurować z kukurydzą jako

znaczną koncentrację energii w jednostce objętości

potencjalne źródła biomasy dla produkcji biogazu.

surowca, który jest łatwy w transporcie, przechowywaniu oraz podawaniu do pieca (pełna automatyka).

Aspekty ekologiczne i ekonomiczne Decyzja związana z podjęciem jakiejkolwiek

Technologia przerobu - produkcja biogazu

działalności gospodarczej musi być poprzedzo-

Technologia produkcji biogazu z wykorzystaniem

na dogłębną analizą koniecznych do poniesienia

biomasy traw stopniowo zdobywa coraz więcej

nakładów, spodziewanych zysków oraz wpływu

zwolenników i z pewnością w najbliższej przyszłości

planowanych działań na otoczenie zewnętrzne.

stanie się w naszym kraju równie popularna jak np.

Między innymi w produkcji energii wykorzystuje

Tabela 3. Parametry użytkowe wybranych gatunków traw do produkcji bioenergii Szacunkowe plony

Wartość kaloryczna

Zawartość

[t s.m. / ha]

[MJ/kg]

popiołu [proc.]

nasiona

8 - 15

17,0

7,0

Mozga trzcinowata

nasiona

10 - 14

17,7

6,3

Perz wydłużony

nasiona

10 - 15

18,6

3,1

Spartina preriowa

kultury in vitro

5 - 20

16,8

1,6

15 - 25 (44)

18,2

2,0

Gatunek

Sposób mnożenia

Kostrzewa trzcinowa

Miskantus olbrzymi

podział kęp kultury in vitro

Proso rózgowate

nasiona

8 - 20

19,0

1,7

Palczatka Gerarda

nasiona

8 - 15

17,9

1,8

BIOMASA AGRO się prosty do interpretacji wskaźnik efektywności

Tabela 4. Zestawienie wybranych wyników

energetycznej (Ee), który odzwierciedla ilość jed-

dotyczących oceny przydatności gatunków traw

nostek energii uzyskanych w stosunku do energii

energetycznych do zakiszania (wg badań Piłat

włożonej w ich wytworzenie. Wraz ze wzrostem

i wsp. 2007) .

stopnia komplikacji procesu przerobu biomasy na energię maleje efektywność energetyczna produktu finalnego (tab. 5). Jedna jednostka energii włożona

Gatunek

w wytworzenie słomy z plantacji traw wieloletnich np. miscantusa daje w efekcie ponad 20 jednostek wyprodukowanej. Taka sama jednostka energii włożona w wyprodukowanie biodiesla z rzepaku daje

Węglowodany rozpuszczalne w H2O Współczynnik * fermentacji * [proc.]

Miskantus cukrowy

9,8

71,3

Perz wydłużony

7,2 - 10,4

69,8

Proso rózgowate

4,6 - 5,3

46,0

Palczatka Gerarda

4,7 - 6,45

44,5

w efekcie zaledwie 1,5 jednostek energii zawartej Z uprawą traw wieloletnich wiąże się cały szereg efektów bardzo korzystnych dla środowiska. Unikanie corocznych zabiegów polowych takich jak orka, bronowanie itp. oprócz oczywistych korzyści

*wartości dla roślin w fazie pełnej dojrzałości tzn. po fazie kwitnienia

ekonomicznych, redukcji emisji CO2, sprzyja również

naukowych miskant olbrzymi w warunkach uprawy

wykształcaniu się prawidłowej struktury gleby, ogra-

w Polsce zużywał 1 kg wody na produkcję 5,1 grama

niczeniu parowania wody, redukcji erozji powierzch-

suchej masy. Ta sama ilość wody w wypadku wierzby

niowej oraz zachwaszczenia itp. Trawy wieloletnie,

energetycznej wystarczała na wyprodukowanie zale-

a zwłaszcza te o szlaku fotosyntezy C4 bardzo efek-

dwie 1,8 – 2,8 gram suchej masy.

tywnie wykorzystują zasoby wodne. Według badań

Nie do pominięcia są również aspekty związane z bioróżnorodnością. W uprawach traw wieloletnich

Tabela 5. Porównanie wartości wskaźnika

znacznie chętniej gniazdują ptaki.

efektywności energetycznej (Ee) dla różnych

Należy zaznaczyć, iż powyższa szacunkowa kalkula-

rodzajów surowca i różnych technologii przerobu

cja oparta jest o minimalizację kosztów związanych

(na podstawie literatury)

ze sprzętem niezbędnym do zbioru i przekształcenia

Rodzaj surowca

współczynnik Ee

słoma z plantacji miskantusa

35,68

drewno wierzby energetycznej

29,99

jedynym realnym i najtańszym sposobem na zapew-

słoma z prosa rózgowego

28,97

nienie bezpieczeństwa energetycznego na pozio-

słoma z mozgi trzcinowej

20,43

pellet z prosa rózgowego

14,6

słoma z pszenicy

8,82

pomieszczeń umożliwi zrezygnowanie z corocznych

olej rzepakowy

3,76

zakupów węgla bądź miału w perspektywie kilku-

biodiesel z rzepaku + słoma do spalenia

2,74

biodiesel z rzepaku

1,47

brykiet z odpadów leśnych

1,24

dr hab. inż. Danuta Martyniak

brykiet /pellet ze słomy odpadowej

1,05

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB

bioetanol z pszenicy

0,68

Energia uzyskana z produktu Ee = Energia włożona w jego wytworzenie

biomasy oraz zakłada outsourcing usług dotyczących

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

w tym paliwie.

zbioru słomy i jej brykietowania/pelletowania. Uprawa roślin na cele energetyczne jest obecnie

mie indywidualnych gospodarstw rolnych. Nakład inwestycji na założenie plantacji, modernizację kotła grzewczego oraz termomodernizację ogrzewanych

dziesięciu lat. Dodatkowe zainwestowanie w brykieciarkę lub pelleciarkę, ułatwi składowanie biomasy a nawet umożliwi łatwą dystrybucję jej nadwyżek.

w Radzikowie mgr Marcin Martyniak Doktorant Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego 71

wydarzenia

zdj. M. Kosiński, BMG

Warsztaty „Biogazownia od A do Z”

a początku lipca w Przybrodzie odbyła się kolej-

Vogelsang, Metropolis i Verso. Uczestnicy warsztatów

na edycja warsztatów „Biogazownia od A do Z”,

mieli też niepowtarzalną okazję skorzystania z wie-

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

w której uczestniczyło kilkunastu przedsiębiorców:

dzy mecenasa Michała Tarki z Kancelarii BTK Legal,

biogazowników i osób, które chcą inwestować w tego

doradcy minister przedsiębiorczości i technologii ds.

typu instalacje. Radą i wsparciem merytorycznym

programu Energia Plus. Wyjaśnił on zebranym zakres

służył prof. Jacek Dach z Uniwersytetu Przyrodnicze-

nowelizacji ustawy o OZE, korzyści i zagrożenia wy-

go w Poznaniu. Wskazówki techniczne i rozwiązania

nikające ze zmian w prawie oraz rozwiewał wątpliwo-

sprawdzone w praktyce wraz ze swoimi ofertami

ści, jakie pojawiły się podczas dyskusji.

prezentowali przedstawiciele firm Dynamic Biogas,

Redakcja

REKLAMA

9-11.10.2019 POZNAŃ

Z A P RASZ A

NAJWAŻNIEJSZE TRENDY W BRANŻY

NOWOŚCI I PREMIERY RYNKOWE

BOGATY PROGRAM KONFERENCYJNY

NAJWAŻNIEJSI LUDZIE

KLUCZOWE TEMATY

STRATEGICZNE DECYZJE

CAŁA GAMA PRODUKTÓW I ROZWIĄZAŃ DLA OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI KOMUNALNEJ

PRZYJEDŹ I WEŹ UDZIAŁ W DYSKUSJI! Dowiedz się więcej na www.polecosystem.pl

Z A P RASZA

TARGI WSPIERANE PRZEZ

wydarzenia

Harmonogram branży SIERPIEŃ 12-14

International Conference & Exhibition on Clean Energy

Montreal (Kanada)

https://10times.com/iccemontreal

16-18

Asia-Pacific Biomass Energy Exhibition – APBE 2019

Guangzhou (Chiny)

http://www.apbechina.com

Mastering Renewable & Alternative Energies

Dubaj (ZEA)

http://www.infocusinternational. com/renewable

15. Łużycka Branżowa Konferencja na temat drewna energetycznego – Lausitzer Energieholztag

Felixsee k. Cottbus (Niemcy)

http://ihkobb.de/energieholztag

Konferencja „Czysta energia, czyste powietrze w mieście”

Warszawa

http://reenergyexpo.pl

10-13

Targi DREMA

Poznań

https://www.drema.pl

10-11

Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej Re-energy

Warszawa

http://reenergyexpo.pl

Bioenergy International Conference

Portalegre (Portugalia)

http://www.bioenergyconference.com

15-18

Forum Ciepłowników Polskich

Międzyzdroje

http://www.fcp.org.pl

16-17

IV Kongres Biogazu

Poznań

https://magazynbiomasa.pl/ kongres-biogazu/

17-19

Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB

Bielsko-Biała

http://energetab.pl

19-20

Agro Show

Bednary

https://www.agroshow.eu

European Biogas Conference 2019

Bruksela (Belgia)

https://www.biogasworld.com/ event-detailed-view

Targi POL - ECO SYSTEM

Poznań

https://polecosystem.pl

15-17

Progress in Biomethane Mobility

Neubausaal Schwäbisch Hall (Niemcy)

https://ibbk-biogas.com/ schedule/biomethane-2019

29-31

Argus Biomass Nordics and Baltics

Kopenhaga (Dania)

https://www.argusmedia.com/ conferences-events-listing/ biomass-nordics-baltics

Leeds (Wielka Brytania)

http://www.eubia.org

Poznań

https://magazynbiomasa.pl

WRZESIEŃ 10

NR 7 (58) LIPIEC/SIERPIEŃ 2019

Październik 9-11

listopad 13-14

European Biosolids & Organic Resources Conference & Exhibition

gRUDZIEŃ 9-10

II Narodowy Kongres Biometanu

na hasĹ&#x201A;o a Biomas rabat