Magazyn Biomasa 11(51)/2018 by Magazyn Biomasa

NR 11 (51) GRUDZIEŃ 2018 ISSN 2353-9321

Rynek eneRgii a Rozwój oze

zdj. Shutterstock

/ Rośnie wolumen biomasy w energetyce / Pellet z RDF – rozwiązanie problemu odpadów?

W środku relacja z III kongresu BIogazu

Zdrowych i rodzinnych świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku naszym Czytelnikom, Partnerom i Sympatykom życzy zarząd Biomass Media Group oraz redakcja Magazynu Biomasa" "

od redakcji

Jedna strategia N

a kilka godzin przed oddaniem do druku tego numeru „Magazynu Biomasa” przedstawiciele krajów członkowskich UE i Par-

lamentu Europejskiego podpisali porozumienie w sprawie dyrektywy i rozporządzenia dotyczących energii elektrycznej. Te ustanawiają zasady na jakich członkowie UE mogą regulować rynek mocy czyli mechanizm wsparcia dla krajowych elektrowni i firm energetycznych. Co to oznacza dla Polski? M.in. to, że wsparcie finansowe dla istniejących bloków węglowych, które emitują więcej niż 550 gr CO2 na kWh będzie obowiązywało nie dłużej niż do 1 lipca 2025 r. To ważny krok UE w stronę dekarbonizacji gospodarek krajów członkowskich. Kolejnym jest tzw. „Pakiet katowicki” przyjęty na zakończenie szczytu klimatycznego w Katowicach (COP24), który poświęcony był zmianom klimatu. Co udało się osiągnąć? Przede wszystkim reguły prezentowania przez poszczególne kraje planów walki z globalnym ociepleniem – takie same dla wszystkich, publiczne i podlegające weryfikacji. Czy rzeczywiście jest czym się przejmować? Można ignorować raporty naukowców i wyniki badań dot. katastrofalnych skutków ocieplenia. Kto ma otwarte oczy widzi jednak coraz gwałtowniejsze i niszczycielskie zjawiska pogodowe, za którymi idą tragedie ludzi. Sukces, którym zakończyła się konferencja COP24 jest dla części publicystów oczywisty, dla niektórych połowiczny, dla innych żadny. Zwykli ludzie natomiast zastanawiają się co porozumienie oznacza dla nich, klimatu i Polski. Na pewno konieczność stopniowego odchodzenia od energetyki węglowej na rzecz OZE oraz prawdopodobnie zweryfikowanie założeń PEP2040, w której rola „zielonej energii” nie jest do końca należycie uwzględniona. Potrzebna nam jedna strategia w sprawie OZE. O tym m.in. rozmawialiśmy z Państwem na grudniowym III Kongresie Biogazu. Zgodziliśmy się podczas konferencji, że kluczowe dla branży są regulacje w obszarze legislacji, ale dostrzegamy też pozytywy: taryfy FIT i FIP oraz wyraźny komunikat Ministerstwa Rolnictwa, że biogaz wpisuje się w długoterminowy rozwój rolnictwa. Przed nami sporo wyzwań. Życzę sobie i Państwu żebyśmy im sprostali w 2019 roku.

Jolanta Kamińska REDAKTOR naczelna

spis treści

magazyn dla profesjonalistów

AKTUALNOŚCI 6

Aktualności Polska

Aktualności świat

FORUM BIOMASY 10

Komentarze przedstawicieli branży o potencjale realizacji celów OZE na 2030 rok

BIOMASA NA ŚWIECIE 12

OZE przyśpiesza w Holandii

BIOGAZ 16

Giże i Zajdy – biogazownie, które się sprawdziły

AUKCJE OZE 20

Czy biogazownicy nie przespali szansy?

III KONGRES BIOGAZU 22

Biogaz musi znaleźć miejsce w polityce energetycznej Polski

RYNEK ENERGII 40

Zmiany na rynku energii a rozwój OZE

Kogeneracja? Tak, ale poprzedzona rzetelną analizą

BIOMASA W ENERGETYCE ZAWODOWEJ 44

Wolumen wykorzystania biomasy będzie rósł

ODPADY 48

Pellet z RDF: trudna, ale mająca przyszłość technologia

Generator termoelektryczny TEG do konwersji energii cieplnej

PREZENTACJA FIRMY 56

Bioten – polski innowator zagospodarowania i przerobu odpadów

BIOWĘGIEL 58

Biowęgiel jako potencjalny komponent nawozów organicznych

WYDARZENIA 60 64

Jak produkować dobry pellet? – relacja z warsztatów Kierunek Włochy – Italia Legno Energia

Harmonogram branży

spis treści

Wolumen wykorzystania biomasy będzie rósł OZE przyśpiesza w Holandii /

/ 44

Biogaz musi znaleźć miejsce w polityce energetycznej Polski / Członek UPEBI

Prezes Zarządu: Maciej Roik m.roik@biomassmediagroup.pl Członek Zarządu: Maciej Kosiński m.kosinski@biomassmediagroup.pl Biuro Zarządu: Monika Michalska biuro@biomassmediagroup.pl tel: +48 791 44 33 22 Wydawca: Biomass Media Group Sp. z o. o. ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica NIP: 777 326 38 86 REGON: 3644 9792 6, KRS: 0000626900 tel: +48 791 44 33 22 biuro@biomassmediagroup.pl www.biomassmediagroup.pl

Redaktor naczelna: Jolanta Kamińska j.kaminska@magazynbiomasa.pl Redaktor prowadząca: Beata Klimczak beata.klimczak@magazynbiomasa.pl Redakcja: Rafał Wąsowicz rafal.wasowicz@magazynbiomasa.pl Dział sprzedaży reklam: Agnieszka Kęczkowska agnieszka.keczkowska@biomassmediagroup.pl +48 730 291 100 Dział prenumeraty: prenumerata@magazynbiomasa.pl +48 791 44 33 22 Korekta: Elżbieta Ignacionek Skład: Wojtek Szybisty

Członek założyciel PRP

Adres redakcji: Magazyn Biomasa ul. Polna 7, 62-006 Kobylnica k/Poznania redakcja@magazynbiomasa.pl www.magazynbiomasa.pl fb.com/magbiomasa Nakład: 1600 egzemplarzy Druk: Betmor

Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treści reklam i nie zwraca tekstów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów, zmiany ich tytułów i doboru zdjęć.

zdj. materiały organizatora

Aktualności Polska

NR 11 (51) grudzień 2018

COP24 zakończony Pakietem katowickim

uratował Porozumienie paryskie, ale nie jest w stanie uratować klimatu. Podjęte rozwiązania klimatyczne pozwolą na ograniczenie ocieplenia jedynie do ok. 3 stopni Celsjusza.. Złożone deklaracje poszcze-

Globalny szczyt klimatyczny, odbywający się

gólnych krajów nie powstrzymają też emisji CO2

w dniach 2-15 grudnia w Katowicach, zakończono

– szacuje się, że i w nadchodzącym roku będzie ona

tzw. Pakietem katowickim – dokumentem konkrety-

wyższa o ok. 2 proc. Co ważne, znaczącą rolę w roz-

zującym realizację Porozumienia paryskiego. Doku-

mowach odegrały Chiny, których gospodarkę ocenia

ment zawiera zarówno szereg zasadniczych, jak też

się za drugą na świecie, a jednocześnie za najbar-

i technicznych zapisów odnoszących się do finan-

dziej trucicielską. USA już jakiś czas temu wycofały

sów, transparencji czy adaptacji.

się z pozycji jednego z liderów walczących o lepszy

- Przyjęty w sobotę podczas szczytu klimatycznego

klimat. Przedstawiciele UE nie do końca poradzili

COP24 Pakiet katowicki tworzy reguły światowej

sobie z problemami wysuwanymi przez Brazylię,

polityki klimatycznej na najbliższe lata. To bezdysku-

Turcję i in. Konsensus zawarto, ale problemy, m.in.

syjny i spektakularny sukces. Świat na tym skorzysta

z raportowaniem poszczególnych krajów czy prawa

– twierdzi minister Kowalczyk i dodaje, że dokument

do handlu emisjami CO2, pozostały.

przybliża świat do skutecznych działań w dziedzinie ochrony klimatu, dając przy tym możliwość wyboru własnej drogi dla poszczególnych krajów, jak należy podejść do redukcji emisji CO2. Z kolei Michał Kurtyka, sprawujący stanowisko

Na stacji ORLEN naładujesz samochód elektryczny

Prezydenta na COP24 ocenił, że „to milowy krok

Pierwsza ładowarka na stacji ORLEN została zloka-

nie tylko na mapie porozumień klimatycznych, ale

lizowana w Siewierzu, przy trasie Katowice – War-

w ogóle dla budowania solidarności i współpracy

szawa. Tym samym koncern rozpoczął etap montażu

międzynarodowej”. Mówi się, że osiągnięty w Kato-

stacji ładowania w ramach projektu inwestycyjnego,

wicach kompromis między rządami krajów na-

który do końca 2019 r. przewiduje powstanie 50

juboższych i rozwijających się a krajami bogatymi,

punktów. Docelowo ORLEN uruchomi 150 stacji

Aktualności Polska ładowania zlokalizowanych w miastach i przy trasach tranzytowych. Do końca pierwszego kwartału 2019 r. elektryczne auta będzie można ładować także na czterech stacjach koncernu we Wrocławiu, dwóch w Częstochowie, w MOP Sędzinko i Zalesie (oba na A2), po jednej w Lgocie, Krakowie, Suchej, Rybniku, Katowicach, Dąbrowie Górniczej i Bytomiu oraz na terenie MOP w Aleksandrowicach, Morawicy, Górze św. Anny i Wysokiej (na A4).

Rekordowe zainteresowanie wsparciem dla OZE Aż 48 projektów na rekordową moc 768,5 MW zgłosili inwestorzy w IV naborze wniosków na unijne dofinansowanie z POIŚ, w dedykowanym energetyce odnawialnej poddziałaniu 1.1.1. Nie wszyscy otrzymają pieniądze. Z informacji, jakie przedstawił Artur Michalski, wiceprezes NFOŚiGW, wynika, że inwestorzy zł. Wnioskują o dofinansowanie na kwotę 1,73 mld zł. Budżet konkursu wynosi tylko 200 mln złotych, więc pieniędzy nie wystarczy dla wszystkich. Najbardziej

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o pro-

zainteresowani tego typu wsparciem są inwestorzy

mowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej

planujący budowę elektrowni fotowoltaicznych. Ich

kogeneracji. Przewiduje on rozwiązania, które

wartość to w sumie 1 736,68 mln zł. Inwestorzy wia-

poprawią jakość powietrza oraz zapewnią bez-

trowi zgłosili dziewięć projektów. Wartość całkowita

pieczeństwo dostaw ciepła i energii elektrycznej

tych inwestycji to 1 344,43 mln zł brutto. Wśród zgło-

poprzez rozwój wysokosprawnej kogeneracji.

szeń są też inwestorzy mający w planie budowę elek-

Jest ona optymalnym sposobem wykorzystania

trowni biomasowych. Zgłosili trzy projekty łącznie na

paliw, ponieważ efektywność tego procesu może

92,2 MW, o wartości 628,37 mln zł. Nie zabrakło też

być nawet o 50 proc. większa niż w przypadku,

biogazowników. Dwa projekty biogazowe na łączną

gdy ciepło i energia elektryczna są produkowane

moc 2,03 MW mają wartość 31,08 mln zł.

osobno. Promowanie energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji odbywać się będzie w kategoriach: • istniejących i zmodernizowanych jednostek kogeneracji (o mocy zainstalowanej elektrycznej 1-50 MW) oraz małych jednostek kogeneracji (o mocy zainstalowanej elektrycznej do 1 MW)

Powstaje pierwsza biogazownia rolnicza w systemie FIT

– w ramach wniosku o wypłatę premii gwaranto-

W powiecie kościerskim powstaje biogazownia rol-

wanej;

nicza o mocy 330 kW, która jako pierwsza korzy-

• nowych i znacznie zmodernizowanych jednostek

stać będzie z nowego systemu taryf odnawialnych

kogeneracji (o mocy zainstalowanej elektrycznej

– FIT. Instalacja, którą realizuje spółka agriKomp,

1-50 MW) – w ramach aukcji;

zlokalizowana jest w sąsiedztwie gospodarstwa

• nowych i znacznie zmodernizowanych jednostek

produkcyjnego – hodowli trzody chlewnej. Zasi-

kogeneracji (o mocy zainstalowanej elektrycznej

lana będzie gnojowicą oraz odpadami z innych

powyżej 50 MW) – w ramach naboru;

gospodarstw, m.in. kurników. Biogazownia składać

• istniejących i zmodernizowanych jednostek koge-

się będzie z czterech zbiorników, w tym dwóch do

neracji (o mocy zainstalowanej elektrycznej powy-

pofermentu. Jej moc to wstępnie 330 kW. Zapro-

żej 50 MW) – w ramach wniosku o wypłatę premii

jektowana jest jednak tak, by można ją rozbudo-

gwarantowanej indywidualnej.

wać do 500 kW, czyli górnego progu mocy umoż-

Obecny mechanizm wsparcia (oparty na tzw. sys-

liwiającego korzystanie z rozliczeń sprzedawanej

temie świadectw pochodzenia) wygaśnie z końcem

energii elektrycznej w systemie taryf gwarantowa-

2018 r. Nowe rozwiązania zawarte w projekcie usta-

nych.

wy mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r.

NR 11 (51) grudzień 2018

Rząd przyjął projekt ustawy o kogeneracji

zgłosili inwestycje o łącznej wartości ponad 3,74 mld

Oprac. Beata Klimczak 7

Zdj. Vattenfall

Aktualności Świat innowacyjnych bioproduktów, zwiększenie nakładów na infrastrukturę badawczą i wyznaczenie realnych i mierzalnych korzyści, które brytyjska gospodarka osiągnie dzięki wdrożeniu powyższych założeń.

Biowęgiel z odpadów drzewnych Obiecującym wynikiem zakończyły się 4-letnie badania naukowców z Uniwersytetu Humboldta dotyczące zagospodarowania odpadów drzewnych

Vattenfall przechodzi na biomasę?

pochodzących z wyrębów lasów i innej działalności związanej z gospodarką leśną. Wyniki projektu pokazują, że spośród wszystkich biomasowych produktów największe perspektywy wprowadzenia

NR 11 (51) grudzień 2018

Szwedzki koncern energetyczny rozważa przejście

na rynek ma biowęgiel jako dodatek poprawiają-

z węgla na gaz lub biomasę w swoich zakładach

cy właściwości gleby i retencję wody. Pozostałe

ulokowanych w Niemczech. Chodzi o bloki o łącz-

produkty wytworzone z odpadów – brykiet i tory-

nej mocy 2,9 GW, w tym 1,7 GW elektrociepłownię

fikat – mają mniejsze szanse na komercjalizację

Moorburg uruchomioną w 2015 roku, dostarczającą

ze względu na stosunkowo drogą produkcję oraz,

ponad 80 proc. energii do Hamburga. Jak przyzna-

w przypadku toryfikatu, konieczność wsparcia

ją jednak władze przedsiębiorstwa, projekt jest na

finansowego ze strony rządu.

razie na bardzo wczesnym etapie i nie wiadomo, czy zostanie zrealizowany. Vattenfall myśli także o inwestowaniu w inne OZE, aby przygotować się do wyznaczonego przez szwedzki rząd terminu, po którym wszystkie elektrownie zasilane węglem zostaną w kraju wygaszone.

Azjatyckie rynki biomasy rosną Biomasowe rynki Japonii i Korei Południowej rozwijają się pomimo niekorzystnych ostatnio uwarunkowań politycznych w tych krajach. Głównie za sprawą

Brytyjska strategia dla bioekonomii

pelletu drzewnego, który jest eksportowany z Azji do Unii Europejskiej. Przyjęta przez południowokoreański rząd w 2012 r. strategia dla OZE zakładała duże wsparcie bioenergii. Obligowała ona zakłady energe-

Rząd brytyjski opublikował na początku grudnia

tyczne powyżej 500 MW do produkcji „zielonej ener-

narodową strategię dla rozwoju biogospodarki do

gii” w określonym wymiarze. Jednak zmiany prawne

2030 roku. W dokumencie założono m.in. wsparcie

w maju ograniczają inwestycje w OZE i stawiają pod

wykorzystania bioproduktów jako jednego z kluczo-

znakiem zapytania realizację zaplanowanych już

wych czynników osiągnięcia przez rząd narodowego

projektów biomasowych. Południowa Korea chce

celu dekarbonizacyjnego i ekonomicznego wzrostu.

zmniejszenia roli biomasy na rzecz innych OZE

Według ministerialnych szacunków wartość biogospo-

w krajowym miksie energetycznym. Taki sam cel ma

darki w U.K. to obecnie ok. 200 bln funtów i blisko

rząd japoński, który przerosła liczba projektów bio-

5,2 mln miejsc pracy. Nowa strategia ma cztery głów-

masowych zainteresowanych systemem FIT (w mar-

ne założenia: zwiększenie produktywności i wykorzy-

cu 2017 r. moc zakwalifikowanych do wsparcia

stanie zasobów biogospodarki, stworzenie optymal-

projektów z udziałem biomasy drzewnej oszacowano

nych warunków społecznych i rynkowych do rozwoju

na 12 GW).

Aktualności świat REKLAMA

OZE z odpadów spożywczych Amerykańskie firmy Grow Compost i Agri – Cycle nawiązały współpracę w zakresie zagospodarowania odpadów spożywczych na rzecz produkcji karmy dla zwierząt, polepszaczy gleb oraz wykorzystania pozostałych resztek jako substratów do biogazowni. Obecnie Grow Compost zarządza dwoma zakładami, które produkują odpady – fermą drobiu w Moretown oraz kompostownią w North Hartland. Biogazownia Agri – Cycle wykorzystuje resztki z produkcji spożywczo-rolnej i inne odpady organiczne do zasilana trzech fermenterów pracujących 24 godz. na dobę. Obie firmy będą pozyskiwać potrzebne surowce z obszaru Vermont, co ma umożliwić władzom stanu wdrożenie przepisów zakazujących od lipca 2020 NR 11 (51) grudzień 2018

r. składowania odpadów spożywczych na składowiskach.

Wykorzystanie biomasy może się potroić do 2050 r. Opublikowane przed ostatnim szczytem klimatycznym COP24 w Katowicach badania dowodzą, że wykorzystanie biomasy lokalnej w Europie może się potroić do 2050 – i to z zachowaniem

suszarnie taśmowe

niezbędnych limitów środowiskowych, wytycznych zrównoważonego rozwoju i racjonalnych kosztów. Według stowarzyszenia Bioenergy Europe biomasa jest najlepszym rozwiązaniem, aby osiągnąć emisyjne cele Europy w sektorze transportu, energii i ciepłownictwa. Autorzy raportu wskazują, że kluczową rolę w najbliższych latach będzie odgrywała agro biomasa, której, wg badaczy, zużycie musi się zwiększyć. – Mam nadzieję, że uczestnicy COP24 wezmą pod uwagę potencjał biomasy i jej możliwości w ograniczeniu zmian klimatycznych – skomentował raport Bioenergy Europe sekretarz generalny stowarzyszenia Jean -Marc Jossart. Oprac. Jolanta Kamińska

Życzymy Radosnych i Spokojnych Świąt Bożego Narodzenia AMS elektronik

66-225 Szczaniec, ul. Lipowa 31 tel. 604 461 595, e-mail: ams@e7.pl 9

forum biomasy

Czy osiągnięcie unijnego celu OZE na 2030 rok jest dla Polski realne? Arnold Rabiega prezes zarządu Krajowy Instytut Energetyki Rozproszonej Do roku 2030 zostało jeszcze ponad 11 lat, co daje dosyć szerokie możliwości modelowania rynku. W teorii. Praktyka wskazuje bowiem, że nie tylko cel udziału OZE w roku 2020 pozostaje poza naszymi możliwościami, ale także wyznaczony na rok 2030 cel 32 proc. udziału energii z OZE w ogólnej konsumpcji energii brutto wydaje się zagrożony. Instalacje powstałe po roku 2020 nie mogą liczyć bowiem na 15-letni okres wsparcia, ponieważ ten, zgodnie z postanowieniami ustawy o OZE, nie może trwać dłużej niż do 2035 roku. Już dzisiaj powinno się rozpocząć dyskusję na temat polityki rozwoju OZE po roku 2020. Tymczasem trwa gaszenie pożarów i desperackie próby załatania dziury w produkcji energii z OZE. NR 11 (51) grudzień 2018

Wydaje się, że nawet sam rząd nie wierzy i nie zamierza próbować osiągnąć wspólnotowych założeń, bowiem z projektu „Polityki energetycznej Polski” wynika, że udział energii z OZE w roku 2030 wynosić ma zaledwie 21 proc.

Włodzimierz Ehrenhalt wiceprezes zarządu Stowarzyszenia Energii Odnawialnej Nowoczesne elektrownie biomasowe stanowią znakomite uzupełnienie pracy mniej stabilnych źródeł OZE, takich jak elektrownie wiatrowe czy fotowoltaiczne. Wspólnie wytwarzać mogą prąd oraz ciepło w sposób całkowicie przewidywalny i, co najważniejsze, tani. Przy założeniu, że biomasa będzie wykorzystywana w elektrowniach hybrydowych, z całą pewnością bylibyśmy w stanie spełnić cel OZE na 2030 r., przy cenach energii niższych niż w energetyce konwencjonalnej. W naszym kraju marnuje się ogromne ilości biomasy leśnej, która wykorzystana w elektrowniach hybrydowych z nawiązką wystarczyłaby do spełnienia wspomnianego celu OZE. Powyższe uzależnione jest jednak od kluczowego czynnika, jakim jest właściwa legislacja, umożliwiająca powstawanie źródeł OZE w oparciu o elektrownie hybrydowe. Rozwój małych elektrowni biomasowych w oparciu o energetykę rozproszoną stanowi w warunkach polskich duży potencjał i mógłby być naszą specjalnością. Mając na uwadze ostatnią aukcję dla wiatru, która pokazała, że energetyka wiatrowa stała się rynkowa i może funkcjonować bez wsparcia, można przypuszczać, iż analogiczna sytuacja może mieć miejsce także w przypadku biomasy, gdy rozwiniemy w naszym kraju małe źródła oparte na tym nośniku energii.

forum biomasy

Krzysztof Kozendra koordynator projektów WestWind Biogaz Sp. z o.o. Po opublikowanym niedawno dokumencie „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.” (PEP2040), który określa strategię działania w tym zakresie na kolejne dwie dekady, widać, że szanse na osiągnięcie celu OZE w Polsce na 2030 r. są bardzo duże. Uważam, że wskaźnikami rozwoju OZE będzie relacja pomiędzy ceną produkcji i sprzedaży energii elektrycznej oraz cieplnej produkowanej w sposób tradycyjny. Ceny, jakie osiąga energetyka OZE w ostatnich aukcjach w Polsce, pokazują, że bardziej należy się dotacja do energetyki tradycyjnej niż do OZE. Taki stan rzeczy będzie powodował jeszcze większy rozwój opłacalnej energetyki odnawialnej. Duży wpływ na opłacalność produkcji energii tradycyjnej będzie miała również cena uprawnień do emisji CO2 (obecnie 19,5 €/t CO2). Wysoki koszt uprawnień spowoduje wzrost inwestycji w energetykę odnawialną, co

Mariusz Nonna-Bachoń ekspert ds. rynku kogeneracji i mikrobiogazowni WASKO S.A. Głęboka modernizacja polskiego sektora elektro-energetycznego, w tym ciepłowniczego, wymaga stabilnej, długookresowej i konsekwentnej strategii. Rozwój „czystych technologii” produkcji energii to już nie utopia ani moda, ale daleko idący pragmatyzm. Nie mam złudzeń, że każdy z nas chce żyć

NR 11 (51) grudzień 2018

przybliży Polskę do osiągnięcia celu OZE na 2030 rok.

w zdrowiu jak najdłużej, a polskie społeczeństwo zrobi wszystko, aby nasze powietrze było czyste i wolne od smogu. Dlatego tak ważne jest kierunkowe wsparcie krajowego sytemu ciepłowniczego. To właśnie czyste ciepło systemowe, zwłaszcza w miastach, jest największym sojusznikiem człowieka w walce o znaczną redukcję zanieczyszczeń. Wysokosprawna kogeneracja oparta o biogaz, biomasę, gaz ziemny i kopalniany, czy też odpowiednio przygotowane w procesie technologicznym gazy ze zgazowania paliw kopalnych bądź odpadów organicznych, powinny być ze szczególną uwagą wspierane, a technologie ich przetwarzania na energię elektryczną i cieplną – promowane przez krajowe instytucje. „Biomasa”, „biogaz”, „kogeneracja” to pojęcia dobrze znane i od lat okiełznane przez polskich energetyków i ciepłowników. Ostatnie lata to wręcz doskonalenie źródeł wytwórczych i zwiększanie sprawności wytwarzania. Instalacje do współspalania bądź dedykowanego spalania biomasy to obecnie nakłady inwestycyjne w przedziale od kilku do kilkunastu milionów złotych. Aby trwale pobudzić rozwój tego sektora, potrzebna jest stała, wieloletnia polityka energetyczna kraju. Muszą być jasno określone mechanizmy wsparcia oraz jego czasookres, który bez względu na otoczenie polityczne nie ulegnie zmianie. Bez tego decyzje biznesowe, ze względu na zmienność otoczenia, będą odwlekane w czasie bądź zaniechane. 11

Biomasa na świecie

OZE przyśpiesza w Holandii Obecnie Holandia jest krajem z bardzo małym udziałem energii odnawialnej w swoim miksie energetycznym. Ma się to jednak zmienić. Na zwiększenie udziału „zielonej energii” naciska zarówno rząd, jak i wielkie koncerny.

NR 11 (51) grudzień 2018 12

Biomasa na świecie

jednak wiatraki produkujące czystą energię.

Jednak od początku tego roku sytuacja zaczyna się

Także z innymi OZE jest w tym kraju nie najlepiej.

zmieniać. Holenderskie władze zamierzają mocno

Liczby mówią same za siebie – z danych Eurostatu

wesprzeć sektor OZE, „przykręcając” jednocześnie

wynika, że w 2016 r. Holendrzy osiągnęli w krajo-

kurki z gazem. Wiosną rząd przedłożył w Globalnej

wym miksie energetycznym udział OZE na poziomie

Sieci Informacji Rolnej Departamentu Rolnictwa

jedynie 6 proc. (5,8 proc. w 2015 r.). To bardzo mało

(USDA) raport, przedstawiający aktualne możliwości

wobec 14 proc. celu na 2020 i 16 proc. na 2023 rok.

rynkowe dla pelletu drzewnego.

Obecnie wydaje się wielce prawdopodobne, że kraj

Według dokumentu holenderski rząd subsydiuje

określonego unijnymi przepisami procentowego

produkcję biomasy. Finansowanie jest powiązane

wymogu nie osiągnie. Zaniechania w tym względzie

ze złożonymi kryteriami zrównoważonego rozwoju,

wynikają przede wszystkim z tego, że Holandia

które musi wykazać właściciel lasu, chociaż zapew-

to kraj bogaty w złoża gazu ziemnego, posiadają-

nia się pewną elastyczność małym właścicielom

cy wielkie porty z dostawą ropy naftowej i węgla.

gruntów. Obecnie, jak wynika z dokumentu, jednym

Właśnie na tych czynnikach oparta była do tej pory

z najlepszych rozwiązań jest dostawa pelletu drzew-

gospodarka energetyczna.

nego z trocin. NR 11 (51) grudzień 2018

Rząd chce mocniej wesprzeć biomasę

zdj. FrieslandCampina

olandia kojarzy się z wiatrakami. Nie są to

zdj. Shutterstock

Biomasa na świecie z założeniami mającymi pomóc w osiągnięciu celu OZE, biomasa podlega wymogom w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym certyfikacji na poziomie lasu, informacji na temat emisji gazów cieplarnianych (GHG), śladu węglowego i pośredniej zmiany sposobu użytkowania gruntów. Wielkie wsparcie dla biogazowni Rząd holenderski zaplanował także wielkie inwestycje w sektor biogazu. W 2017 r. minister gospodarki Henk Kamp przyznał 130 mln euro dofinansowania na program SDE. Wsparciem zachęcającym do otrzymywania energii ze źródeł odnawialnych ma być dotacja dla kooperatywy Jumpstart na instalację 103 systemów monofermentacji gnojowicy na fermach bydła mlecznego. Fundatorem zrzeszenia Jumpstart jest FrieslandCampina, producent produktów mlecznych i żywności pochodzenia mlecznego. Jak zapowiadają władze NR 11 (51) grudzień 2018

koncernu, tego typu aktywność ma przyczynić się do redukcji emisji dwutlenku węgla i rozwoju neutralPodobnie jak przy innych inwestycjach rząd Holan-

nego dla środowiska do 2020 r.

dii chciałby, aby w przypadku biomasy zastosować

Na początku projektu 68 farmerów spełniało wymogi

system offshore, który wsparłby krajową produkcję.

programu SDE i dotacji, która miała być wdrażana

Tu potrzeba jednak zmian prawnych.

w życie. Kolejne dotacje były przyznawane w takiej ko-

„Główną barierą dla eksportu pelletu drzewnego do

lejności, w jakiej zgłaszali się następni kwalifikujący się

Holandii ze Stanów Zjednoczonych jest brak zachęt

członkowie zrzeszenia. Warto zaznaczyć, że w progra-

dla drobnych właścicieli ziemskich na południowym

mie SDE korzysta się z różnego rodzaju fermentorów,

wschodzie do certyfikowania ich gruntów pod produk-

w zależności od wielkości gospodarstwa. Pomysłodaw-

cję pelletu drzewnego” – napisali autorzy w raporcie.

cy kooperatywy chcieli jednocześnie zagwarantować

Jeśli chodzi o krajową produkcję, to obecnie certy-

farmerom, że działanie całego systemu spełni ich

fikacja jest wymagana dla jednostek zarządzających

oczekiwania technologiczne i ekonomiczne. Dlatego na

lasami o powierzchni większej niż 500 ha

wybranych gospodarstwach zainstalowane zostały fer-

(1 235,53 akrów). Dzięki temu uzyskują one rządo-

mentatory, po to by stwierdzić, jak system się sprawdzi.

we dofinansowanie. Według raportu rządowego od

Po analizie kolejne gospodarstwa zostały podłączone

2022 r. certyfikacja będzie wymagana dla wszystkich

do systemu, aż do połowy 2018 r. Należy podkreślić,

jednostek zarządzających lasami.

że nie tylko członkowie zrzeszenia FrieslandCampina

Istnieją jednak pewne dodatkowe opcje, które mogą

mogli wziąć udział w tej niezależnej kooperatywie, ale

obecnie pozwolić właścicielom małych gruntów na

wszyscy holenderscy hodowcy krów mlecznych.

zakwalifikowanie się do dostarczania biomasy i zdo-

bycie dofinansowania. Te opcje obejmują certyfikację

Jak to działa?

grupową, która pozwala na programy certyfikacyjne,

Jeśli chodzi o wartości ekologiczne, to fermentacja

takie jak Program Zrównoważonego Rozwoju Bioma-

gnojowicy przyczynia się do zmniejszenia emisji gazów

sy i inne.

cieplarnianych na dwa sposoby: redukuje produkcję

Według zaprezentowanych danych udział biomasy

metanu i produkuje „zieloną” energię. W myśl systemu

w całym koszyku wytwarzanej „zielonej energii” ograni-

wyprodukowana energia zasili całe gospodarstwo, jej

cza się do 3,5 mln t pelletu drzewnego rocznie. Zgodnie

nadwyżki zostaną zaś odebrane i użyte do działania

Biomasa na świecie mleczarni i biur koncernu na terenie Holandii.

farm wiatrowych na rok 2030 do poziomu 20 GW, co

Przeprowadzono też analizę, z której wynika, że

oznaczałoby zwiększenie aktualnego celu aż czte-

spodziewany spadek emisji gazów cieplarnianych,

rokrotnie. Wcześniej holenderskie władze przyjęły

przy 103 działających biogazowniach, to 70 tys. t

cel budowy morskich wiatraków o łącznej mocy 4,5

dwutlenku węgla. Do 2020 r. koncern chce zapewnić

GW. Shell na inwestycje w obszarze czystej energii

energię odnawialną przez cały łańcuch produkcyjny, od gospodarstwa, aż do linii produkcyjnej. Dlatego oprócz systemów fermenta-

chce wydawać 1 mld dolarów. Jed-

W ramach kooperatywy Jumpstart w Holandii powstaną 103 instalacje biogazowe przy fermach bydła mlecznego

cyjnych Friesland-

nym z projektów będzie zwiększenie potencjału swoich farm wiatrowych, które działają u wybrzeży Holandii. W ostatnim czasie konsorcjum firm z jego udziałem wygrało aukcję dotyczącą budowy dużej farmy wiatrowej o mocy 700 MW.

Campina włączył się w inicjatywę instalowania paneli

Jak widać, w ostatnim czasie Holandia coraz wy-

słonecznych, energii geotermalnej i oszczędzania

raźniej stawia na źródła odnawialne. Zwłaszcza że

energii.

wszystko wskazuje na to, iż w najbliższych latach

Koncerny apelują

największy udział w holenderskim miksie ener-

Inny gigant, paliwowy potentat Shell, wezwał rząd

getycznym energetyka gazowa. To ze względu na

Holandii do wprowadzenia ambitniejszych celów

spodziewany wzrost kosztów emisji CO2. Co więcej,

w zakresie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej.

tamtejszy rząd ogłosił plan wycofania się z produkcji

Wywodzący się z Holandii koncern chce, aby rzą-

energii z węgla do roku 2030. Rafał Wąsowicz

dzący zwiększyli cel przyłączenia do sieci morskich

REKLAMA

P. P W. .W“. B“uBdumd emt e” t ”

Dariusz Nocoń, Adam Nocoń Dariusz Nocoń, Adam Nocoń ul.PStaszica ul. Staszica .W . 171 “ B171u d m e t ” 41-250 Czeladź 41-250 CzeladźAdam Nocoń Dariusz Nocoń, ul. Staszica 171 tel.: +48+48 32 265 17 02 tel.: 32 265 17 02 41-250 Czeladź fax.:fax.: +48+48 32 265 87 12 32 265 87 12 tel.: +48 32 265 17 02 e-mail: budmet@budmetnocon.pl e-mail: budmet@budmetnocon.pl fax.: +48 32 265 87 12

Członek i założyciel Członek i założyciel Polskiej Rady Pelletu Polskiej Rady Pelletu

NR 11 (51) grudzień 2018

mało opłacalna może stać się mająca obecnie

Członek i założyciel Polskiej Rady Pelletu

e-mail: budmet@budmetnocon.pl

www.budmetnocon.pl www.budmetnocon.pl www.budmetnocon.pl FOREST FOREST sprawność >96% FOREST sprawność >96%

sprawność >96%

Ekologiczne Ekologiczneurządzenia urządzeniagrzewcze grzewcze Ekologiczne urządzenia grzewcze 15

BIOGAZ

Giże i Zajdy – biogazownie, które się sprawdziły

zdj. B.Klimczak

NR 11 (51) grudzień 2018

Wkrótce minie pięć lat od uruchomienia biogazowni w Giżach na Mazurach. Zaledwie kilka kilometrów dalej, w Zajdach, funkcjonuje nieco młodszy, siostrzany obiekt. Obie o mocy po 1,063 MWh. Do produkcji energii stosują odpady z pobliskich gospodarstw rolnych, a ciepło wykorzystywane jest do suszenia drewna dla zakładu meblarskiego. Mieliśmy okazję zobaczyć ich pracę.

// Biogazownia Zajdy

twarcie biogazowni w Giżach koło Olecka

spółka Eco – Progres. Jej udziałowcami są Iwona

w kwietniu 2014 roku było szeroko komen-

i Marcin Marchewka, właściciele m.in. Gospodar-

towane. Instalacja była bowiem pierwszą w subre-

stwa Rolnego Ekoinwesty Mazury oraz udziałowcy

gionie EGO (Ełk, Gołdap, Olecko), a ósmą w wo-

Z.P.U. Prawda Sp. z o.o. w Olecku. Budowę bioga-

jewództwie warmińsko-mazurskim biogazownią,

zowni zrealizowano przy wsparciu środków z Unii

w której do produkcji energii wykorzystywane są

Europejskiej. Kosztowała ona ponad

substraty w postaci kiszonki z kukurydzy z wła-

22 mln zł. Prawie 8 mln zł pochodziło z UE. Gene-

snego gospodarstwa, gnojowica z fermy trzody

ralnym wykonawcą biogazowni była firma Instal

oraz gnojowica bydlęca z pobliskich gospodarstw,

Białystok, a dostawcą technologii niemiecka firma

a także odpady produkcji rolnej. Inwestorem była

BD AGRO System.

BIOGAZ zdj. B.Klimczak.

Pół roku później podobny obiekt uruchomiono w pobliskich Zajdach. Obsługuje go pięć osób, z czego trzy to pracownicy etatowi. Kilka tygodni temu mieliśmy okazję osobiście zobaczyć, jak pracują instalacje, w jaki sposób rozwiązywane są w nich problemy, do czego wykorzystuje się ich produkcję. Na pewno wartym podkreślenia jest fakt, że oba te obiekty są utrzymywane z ogromną troską o estetykę otoczenia. Tereny wokół budynków i podjazdy wyłożono kostką, ścieżki płytkami, dokoła

// Praca biogazowni jest stale monitorowana

rośnie trawa. A trzeba mieć na uwadze, że żadna

10 t innych odpadów pochodzących z przetwórstwa

biogazownia, także i te, nie są w stanie pracować

rolno spożywczego w postaci odpadowej serwatki,

bezawaryjnie przez 5 lat. Walczono tu i ze zmorą

mierzwy – treści pokarmowej żołądków zwierząt, od-

biogazowników, jaką jest kożuch, z zapadającymi się

padów owocowo-warzywnych oraz pomiotu kurzego.

dachami podczas gwałtownych nawałnic, z tworzącą

– Średnio na dobę zużywamy ok. 80 t substratów

się pianą czy zbytnim zasiarczeniem biogazu oraz

płynnych i stałych. Wsad jest zróżnicowany, ale

częstymi wyłączeniami sieci.

sprawdzony w praktyce – podkreśla Ryszard Ceckowski, dyrektor biogazowni. Wykorzystanie energii

Biogazownia w Giżach przetwarza w ciągu doby kiszonkę kukurydzy (ok. 30 t), gnojowicę (ok. 40 m )

Biogazownie mają moc po 1,063 MW każda. Wy-

– pochodzącą z fermy trzody chlewnej z gospo-

twarzane w nich ciepło wykorzystywane jest m.in.

darstw, w których hodowane są krowy mleczne, i ok.

do podgrzewania fermentorów (ok. 20 proc.),

REKLAMA

NR 11 (51) grudzień 2018

Karmienie biogazowni

BIOGAZ ogrzewania budynków, ale przede wszystkim jest

nawijaniem się różnych niepożądanych elementów

zużywane w suszarniach do suszenia drewna, które

na łopatach mieszadeł oraz ich przegrzewaniem.

następnie trafia do zakładów produkujących meble na eksport. – Wyprodukowane ciepło wykorzystywa-

Problemy i sposoby na nie

ne jest w całości przez nasze obiekty – mówi

– W każdym biznesie, także w biogazowni, ważne

R. Ceckowski.

jest zaufanie między kontrahentami. Niestety, zdarza

Wytwarzana energia elektryczna odsprzedawana jest

się, że trafi do nas surowiec zanieczyszczony, czy to

do sieci Polskiej Grupy Energetycznej, w części zu-

piaskiem, czy elementami folii, sznurków z siano-

żywana na potrzeby własne biogazowni. Poferment,

kiszonki, którą zjada bydło itp. Osadzają się one na

czyli końcowy produkt procesu fermentacji, jako na-

dnie komór, skutecznie umniejszając ich objętość.

wóz jest rozlewany na polach własnych gospodarstw.

Zwiększa się obciążenie mieszadeł i zagrożenie awarią – a wszystko przez tak zwany czynnik ludzki

NR 11 (51) grudzień 2018

Zarządzanie obiektem

– dodaje dyrektor.

– Nasze biogazownie są w pełni automatyczne, za-

Ryszard Ceckowski podkreśla też, że nie wszystkie

rządzanie procesem znajduje się pod stałym nadzo-

niemieckie wzorce muszą się sprawdzić u nas, nie

rem pracowników – dodaje Ryszard Ceckowski. Na

tylko z powodu stosowania innego wsadu niż kiszon-

ekranach monitorów dokładnie widać pracę całego

ka kukurydziana. Przyczyną problemów może być

systemu, jak i poszczególnych jego składowych. Ob-

także to, że w Polsce, a zwłaszcza na Mazurach, kli-

sługa ich wymaga niemałej wiedzy.

mat jest ostrzejszy niż w Niemczech, a przez to zimą

– Przeszliśmy odpowiednie szkolenia, ale nic nie

są tu dużo niższe temperatury. To z kolei doprowa-

daje więcej niż praktyka. Nie wszystkie sytuacje da

dza np. do zamarzania przewodów pneumatycznych,

się symulować podczas zajęć teoretycznych. My

a niestabilność pracy sieci to problemy z agregatami

po prostu musimy uczyć się razem z biogazownią

kogeneracyjnymi.

– mówi jeden z pracowników, pokazując nam cały

– Staramy się monitorować proces pracy biogazowni

obieg informacji z pracy instalacji i jego obraz na

i przewidywać ewentualne zagrożenia. Jeśli chodzi

monitorach.

o części zamienne, to muszą spełniać najwyższe standardy i niektóre z nich muszą być w ciągłym

Sytuacje kryzysowe

zapasie. W przypadku substratów, a zdarzają się takie

Do najbardziej stresowych sytuacji dochodzi wtedy,

z dużą ilością siarki, pobieramy próbki i wysyłamy do

gdy sprzęgną się z sobą czynniki wewnętrzne, jak

laboratorium, by poznać przyczyny zaburzeń w pracy

i zewnętrzne. Najgorsze wspomnienie pracowników

instalacji – tłumaczy R. Ceckowski. Jako receptę na

biogazowni w Zajdach wiąże się m.in. z potężną wi-

tego typu dolegliwości podaje głodzenie, stosowanie

churą, której towarzyszyła ulewa. Siła wiatru była tak

mikroelementów dobranych na podstawie wyników

duża, że zaczęła zagrażać dachom. Deszczówka nato-

badań laboratoryjnych i użycie wodorotlenku żelaza

miast gromadziła się w ugięciach membran. Żywioł

w celu wytrącenia siarki. A na tworzącą się pianę?

szalał przez kilka godzin, ale na szczęście wszystko

Podobno najlepszy jest olej słonecznikowy.

dobrze się skończyło, choć pracownicy biogazowni teraz jeszcze więcej uwagi poświęcają monitorowa-

Dobry przykład

niu prognoz pogody.

Obie biogazownie, w Giżach i Zajdach, to doskona-

W przypadku wytworzenia się kożucha konieczna

ły przykład wykorzystania potencjału gospodarstw

była konsultacja ekspertów z Niemiec.

rolniczych i powstających w nich odpadów jako

– Z problemem uporaliśmy się sami, ale, niestety,

substratów do instalacji, w której produkowane są

zakłócił on pracę biogazowni, zanim kożuch został

energia elektryczna i cieplna. Wykorzystywane zresz-

rozbity – przyznaje dyrektor Ceckowski. Do najczę-

tą do dalszej produkcji – mebli. W ciągu tych ponad

ściej występujących problemów zalicza się te doty-

czterech lat funkcjonowania sprawdziły się na tyle,

czące pracy mieszadeł, a to związane jest z urywa-

że prawdopodobne jest zwiększenie ich mocy.

niem się linek, na których zawieszone są mieszadła, 18

Beata Klimczak

AUKCJE OZE

Czy biogazownicy nie przespali szansy?

zdj. Shutterstock

NR 11 (51) grudzień 2018

Wyniki listopadowych aukcji na sprzedaż energii elektrycznej z OZE wskazują, że energia odnawialna jest coraz bardziej konkurencyjna wobec energii konwencjonalnej. Czy biogazownie mają szanse na zajęcie na tym rynku znaczącej pozycji, skoro jednak zabrakło ich w aukcjach?

listopadzie URE przeprowadził aukcje na

na wyniki aukcji skierowanych do inwestorów bio-

sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych

gazowych. Biogazownie przecież mają być tą najbar-

źródeł energii.

dziej stabilną składową energetyki rozproszonej.

Jednak wcześniej, bo jeszcze w październiku, powin-

ny być ogłoszone szczegółowe warunki aukcji na

Oczekiwania a efekty

2019 rok. Spekulowano, że parametry te poznamy

Pod znakiem zapytania stanęła organizacja m.in. du-

dopiero po wynikach tegorocznych aukcji. Z ogrom-

żej aukcji wiatrowo-fotowoltaicznej – dla projektów

nym zainteresowaniem czekano przede wszystkim

o mocy do 1 MW.

AUKCJE OZE Będzie rozpatrywana ze względu na znikome

Kiedy aukcje 2019?

zainteresowanie aukcjami przedstawicieli innych

Wyniki tegorocznych aukcji dla OZE jednak nie na-

źródeł OZE, w tym biogazu, w którym pokładano

pawają optymizmem. Wskazują na problemy z wyko-

duże nadzieje. W aukcji skierowanej do wytwór-

naniem wspólnotowych zobowiązań Polski w zakre-

ców energii elektrycznej w instalacjach OZE

sie osiągnięcia łącznego udziału energii ze źródeł

o mocy zainstalowanej elektrycznej powyżej 1 MW,

odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto na

a wykorzystujących biomasę albo biogaz inny niż

poziomie co najmniej 15 proc. w roku 2020 – twier-

rolniczy, w których dotychczas energii elektrycznej, wygrała jedna firma. W wyniku rozstrzygnięcia

Producenci energii z biogazu rolniczego „zakontraktowali” tylko ok. 28 proc. budżetu aukcji

sprzedano powyżej

kwestie szczegółowych warunków aukcji w 2019 roku. W momencie oddawania „Magazynu Biomasa” do druku nie były jeszcze znane ich terminy. Krzysztof Tchórzewski, minister energii, poinformował jedynie, że w przyszłorocznych aukcjach dla odnawialnych źródeł energii zostanie udostępniony

972,000 GWh energii elektrycznej. Cena wygranej

budżet mający pozwolić na uruchomienie instalacji

oferty wyniosła poniżej 400 zł/MWh. Zabrakło

o mocy ok. 2,5 GW.

zainteresowanych aukcją, w której mogli wziąć

Czy wystartują w nich inwestorzy biogazowi? Zależy

udział nowi wytwórcy energii elektrycznej o mocy

od możliwości finansowych i otwartości banków –

nie większej niż 1 MW wykorzystujących biomasę

podkreślają branżowcy.

albo biogaz nierolniczy.

Beata Klimczak

Wielkim wygranym okazały się elektrownie wiatrowe na lądzie, które wykorzystały 52 proc. budżetu aukcji – na realizację projektów o łącznych mocach ok. 900 MW. Fotowoltaika wykorzystała 46 proc., co pozwoli na wybudowanie projektów o mocach ok. 1000 MW. Natomiast producenci

Maciej Bando prezes Urzędu Regulacji Eenergetyki

energii z biogazu rolniczego „zakontraktowali”

Wyniki aukcji potwierdzają ogól-

tylko 28 proc., co skutkować może pozyskaniem

noeuropejski trend, pokazujący, że cena energii

30 MW mocy. W wyniku rozstrzygnięcia tej aukcji

wytwarzanej w OZE zrównuje się z ceną energii

sprzedano ponad 3,489 TWh energii elektrycz-

konwencjonalnej. Dowodem tego jest średnia cena,

nej o wartości ponad 1,972 mld zł, zaoferowanej

jaką zaoferowały duże lądowe instalacje wiatrowe.

w ramach 29 ofert złożonych przez 23 wytwórców.

Niewielki udział dodatkowych instrumentów wspar-

Średnia cena wszystkich wygranych ofert wyniosła

cia potwierdza, że energia odnawialna staje się coraz

565,18 zł/MWh.

bardziej konkurencyjna.

NR 11 (51) grudzień 2018

nie wytworzono

dzi URE. Wciąż bez odpowiedzi pozostają

REKLAMA

Kompleksowe rozwiązania dla biogazu • Projektowanie •• Dostawa technologii •• Budowa i serwis biogazowni Biowatt S.A. 61-006 Poznań, ul. Blacharska 2 tel./fax 48 61 885 35 90

www.biowatt.pl

III Kongres Biogazu

Biogaz musi znaleźć miejsce w polityce energetycznej

NR 11 (51) grudzień 2018 22

23 listopada br. Ministerstwo Energii przedstawiło projekt Polityki energetycznej Polski do 2040 roku. Choć prezentacji dokumentu towarzyszyły deklaracje o konieczności produkcji energii elektrycznej z różnych źródeł jako kluczowego elementu bezpieczeństwa energetycznego, miejsce OZE w nim nadal nie jest jasne. W projekcie w niewielkim stopniu uwzględniono rolę biogazowni jako stabilnego źródła energii z jednej strony, z drugiej zaś gotowego rozwiązania problemu odpadów przetwórstwa rolno-spożywczego.

III Kongres Biogazu

PEP2040 dyskutowali uczestnicy III Kongresu

wystarczającym impulsem do inwestycji w projekty

Biogazu, który 10 i 11 grudnia odbył się w Hotelu

biogazowe. A te są istotne m.in. z punktu widzenia

Ossa. Hasłem przewodnim tegorocznego spotkania były

długoterminowego rozwoju sektora rolnego, o czym

„Wyzwania dla biogazu w 2019 roku”. Ponad 160 osób

mówiła Marzena Skąpska z Krajowego Ośrodka

podczas dwóch dni konferencji rozmawiało o aktual-

Wsparcia Rolnictwa oraz Jarosław Wiśniewski z Mi-

nych problemach oraz szansach dla branży biogazowej,

nisterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przedstawiciel

trendach rozwojowych sektora w Polsce i innych kra-

resortu rolnictwa omówił nowelizację ustawy Prawo

jach UE, najnowszych rozwiązaniach technologicznych,

wodne oraz tzw. dyrektywę azotanową i dyrektywę

optymalizacji pracy biogazowni, systemie wsparcia dla

metanową, które obowiązują od drugiej połowy br.

biogazu oraz szykujących się zmianach prawnych.

na terenie całego kraju i dotykają wszystkich rolni-

Problemy i wyzwania

śniewski podkreślił, że nowe prawo ma stymulować

Punktem wyjścia do dyskusji było wystąpienie

sektor biogazu poprzez obowiązek zagospodarowa-

dra Krzysztofa Księżopolskiego z Instytutu Badań

nia produktów ubocznych rolnictwa. Zadeklarował

nad Bezpieczeństwem, Energią i Klimatem, który

także, że do końca grudnia rozpocznie się proces

przedstawił szanse dla rozwoju biogazowni w Polsce

legislacyjny ustawy o nawozach i nawożeniu, co dla

w kontekście zmieniających się cen energii i gazu

biogazowników jest istotne z punktu widzenia wpro-

na rynku światowym. Podkreślił on, że bez regulacji

wadzenia do obrotu masy pofermentacyjnej.

prawnych i wpisania biogazu do polityki energetycz-

– Czy inwestycje biogazowe są drogie? Zależy, jak na

nej i bezpieczeństwa energetycznego państwa, nawet

to patrzymy. Z punktu widzenia gospodarki krajo-

rosnące ceny uprawnień do emisji CO2 nie będą

wej i kieszeni konsumenta odpowiedź brzmi „nie”

NR 11 (51) grudzień 2018

ków, w tym właścicieli biogazowni. Jarosław Wi-

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018

// Uczestnicy panelu dyskusyjnego debatowali nad aktualnymi problemami i wyzwaniami dla branży biogazowej w 2019 roku

– mówił Jarosław Wiśniewski, porównując całościowe koszty różnych OZE w Polsce i jednocześnie dementując często pojawiąjące się w debacie publicznej stwierdzenia o „drogich biogazowniach”. Zadania dla biogazu Za największe hamulce dla branży uznano niepewność co do przyszłorocznego systemu wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji, kolejną planowaną przez Ministerstwo Energii zmianę ustawy o OZE oraz trudności z finansowaniem projektów biogazowych. – W kontekście obecnych uwarunkowań legislacyjnych uważam, że // Od lewej: Jarosław Wiśniewski – Ministerstwo Rolnictwa, Marek Pituła, Polskie Stowarzyszenie Biometanu, Roman Żabka - Bioelektrownia

tegoroczne aukcje dla biogazowni były sukcesem – komentowała Sylwia Koch-Kopyszko z Unii Pracodawców i Pracowników Przemysłu Biogazowego, odnosząc się do tematu małej frekwencji w październikowych i listopadowych aukcjach dla biogazowni. – Pamiętajmy także o dobrych rozwiązaniach, które mamy, czyli systemach taryfowych FIT i FIP – podkreślała. – Biogaz obecnie traktowany jest trochę jak „niechciane dziecko”. Resorty energii, środowiska i finansów muszą zacząć patrzeć szerzej na biogazownie w kontekście budowy energetyki rozproszonej na terenach wiejskich i zagospodarowania odpadów rolnych i spożywczych. Zdecydowanie brakuje nam jednej strategii w stosunku do OZE – mówiła z kolei redaktor naczel-

// Paweł Kwarciany i Ewa Reńska – Alltech Polska

na „Magazynu Biomasa” Jolanta Kamińska.

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018

// 160 osób, 17 prelekcji, 4 sesje tematyczne – III Kongres Biogazu to największe wydarzenie branży biogazowej w Polsce

Do aspektu środowiskowego nawiązał Jacek Dach z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. – Kto ma najwięcej biogazowni w Europie? Polska! Mówię tu o naturalnych biogazowniach, czyli rolniczych odpadach biodegradowalnych, które leżą na polach i emitują setki ton metanu do atmosfery – mówił. Ciekawy scenariusz dla tego problemu przedstawił Mieczysław Derczyński, główny ekolog BOŚ Banku, zastanawiając się, czy dopłaty rządowe dla biogazowników za zagospodarowanie odpadów w biogazowniach nie byłyby dobrym rozwiązaniem. – Nie wyobrażam sobie nałożenia na rolników obowiązku posiadania biogazowni – komentował z kolei Jarosław Wiśniewski z Ministerstwa Rolnictwa.

// Od lewej: Jacek Chrząstek – Strabag Umwelttechnik, Henryk Kamiński – Agmimix Poland REKLAMA

BEZPIECZEŃSTWO

ŚRODOWISKO

kontrola procesu produkcji biogazu

STACJONARNE I PRZENOŚNE ANALIZATORY BIOGAZU

PRODUKCJA

kontrola parametrów biogazu

niższe koszty eksploatacji silników

kontrola procesu odsiarczania

obliczanie wartości energetycznej

NANOSENS Sp. z o.o. ul. Sowia 15, 62-080 Tarnowo Podg.

tel. +48 618146411 e-mail: biogaz@nanosens.pl

www.nanosens.pl 25

III Kongres Biogazu Do kwestii bankowalności projektów biogazowych odniósł się Mieczysław Derczyński: – Bank oczekuje, że inwestycja przyniesie mu dochód. Udzielenie finansowania biogazowni nie jest nie do wykonania – podsumował. Podobny ton wypowiedzi dominował u Michała Tarki z kancelarii prawnej BTK Legal, który wytknął, że na rynku brakuje dobrych projektów biogazowych. – Najczęściej polskie projekty są źle przygotowane pod kątem finansów. Jest szereg instytucji, które mogą sfinansować biogazownie, ale oczekują profesjonalnego modelu finansowania – podkreślał. – Szanse dla biogazu widzę olbrzymie. Jednak bez zmian legislacyjnych trudno będzie ruszyć z miejsca. A biogaz i biometan mogą być kołem zamachowym gospodarki – puentował swoją prelekcję Marcin Nocoń z Polskiej Spółki Gazownictwa podczas prezentacji „Biometan – techniczne aspekty wtłaczania gazu do sieci”. NR 11 (51) grudzień 2018

Być i nie bać się Zwarcie szeregów i wspólną pracę wszystkich przedstawicieli na rzecz rozwoju branży podkreślała

// Od lewej: prof. Jacek Dach – Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, dr Krzysztof Księżopolski, Instytut Badań nad Klimatem, Bezpieczeństwem i Energią

Sylwia Koch-Kopyszko. – Jeśli chodzi o nowelizację ustawy o odpadach, udało nam się wywalczyć to, że biogazownie nie będą płaciły po 300 zł/t odpadów jak branża komunalna czy RIPOK-i. To jest duży sukces – mówiła prezes UPEBI. – Do zrobienia jest jednak jeszcze sporo. Chodzi m.in. o korzystne rozwiązania dla biogazowni w nowym systemie wsparcia dla kogeneracji, czyli żółty certyfikat. Biogaz

// Od lewej: Daniel Niewiński – Saatbau, Hubert Exterkate – Flexxolutions

// Marcin Nocoń – Polska Spółka Gazownictwa

III Kongres Biogazu

// Michał Tarka – BTK Legal

// Od lewej: Artur Wstawski i Marek Wojciechowski – Wiefferink B.V.

zaczyna dostrzegać branża mleczna, mięsna i dronie bali się inwestowania w biogazownie. Nasze zadanie to być i nie bać się – dodała Sylwia Koch-Kopyszko. Temat innych niż rolnicza branż, które interesują się biogazem, przewijał się w rozmowach

// Od lewej: Maciej Roik – Biomass Media Group, Piotr Zając – A-Consult

podczas całego III Kongresu Biogazu. Temu zagadnieniu organizatorzy poświęcili całą sesję tematyczną „W kierunku odpadów”, w ramach której najnowsze zalecenia zaprezentował Maciej Jarosz z Vinci Environment, Piotr Szewczyk z ZUOK „Orli Staw” oraz Jacek

NR 11 (51) grudzień 2018

biarska. Musimy pokazać jej przedstawicielom, żeby

Chrząstek ze Strabag Umwelttechnik. – Wykorzystajmy dobre rozwiązania i doświadczenia innych krajów europejskich. Spójrzmy na biogaz jak na szansę dla branży komunalnej, szczególnie że rosną nam wymagane poziomy recyklingu – mówił Jacek Chrząstek. – Przyszłość to gospodarka obiegu zamkniętego oraz trend waste – to – energy – puentował Piotr Szewczyk.

// Od lewej: Lidia Zaczek – Biogasoptimiere, Jolanta Kamińska – „Magazyn Biomasa” REKLAMA

III Kongres Biogazu Z kolei szczegółowo temat małych i średnich biogazowni utylizacyjnych przy m.in. hodowlach trzody chlewnej zaprezentował Michał Ćwil, dyrektor ds. biogazowni w Gobarto S.A., który omówił kwestie związane z obowiązującymi przepisami, niezbędnymi pozwoleniami, dostępnymi technologiami i wstępnymi kosztami inwestycyjnymi. Optymistycznie o możliwościach branży wypowiadali się m.in. Wojciech Nawrocki z Metropolis Doradztwo Gospodarcze, który przedstawił nowy instrument finansowania dla biogazowni „Źródła wysokosprawnej kogeneracji”, oraz Piotr Zając z A-Consult, który swoje wystąpienie podsumował: – Nie ma co się oglądać na polityków, tylko robić swoje // dr Magdalena Rogulska – Przemysłowy Instytut Motoryzacji

i inwestować. Ten pogląd towarzyszył większości uczestników spotkania zorganizowanego przez Biomass Media Group. – Zgadzamy się z tym, że uwarunkowania legislacyjne nie są doskonałe. Obawy budzi także nowy

NR 11 (51) grudzień 2018

system wsparcia dla kogeneracji i pominięcie w nim biogazowni. Miejmy nadzieję, że głos biogazu w tym przypadku będzie wysłuchany. Hamulec został zwolniony, teraz tylko musimy wcisnąć gaz do dechy. I pracować na to, żeby biogazownie zaczęto postrzegać w ramach szerszej perspektywy, która uwzględni ich rolę w budowie bezpieczeństwa energetycznego, nowoczesnego rolnictwa i czystszego środowiska – podsumował konferencję Maciej Kosiński z Biomass Media Group. Kolejny Kongres Biogazu odbędzie się 9 i 10 grudnia 2019 roku. Już dziś serdecznie Państwa zapraszamy na konferencję. Oprac. Redakcja Jeśli chcielibyście Państwo podzielić się opinią // Od lewej: Sylwia Koch-Kopyszko – UPEBI, Jolanta Kamińska – „Magazyn Biomasa” REKLAMA

o III Kongresie Biogazu, zapraszamy do kontaktu: redakcja@magazynbiomasa.pl

III Kongres Biogazu REKLAMA

NR 11 (51) grudzień 2018

// Od lewej: Przemysław Łepkowski i Sławomir Olszewski – Mlekpol, Mirosław Kreczman – Verso Brokerzy Ubezpieczeniowi

// Od lewej: Hubert Exterkate – Flexxolutions, Janusz Nikiel – Toren

// Michał Ćwil – Gobarto

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018

// Aktualne dane dotyczące produkcji energii z biogazu rolniczego zaprezentowała Marzena Skąpska z KOWR REKLAMA

OLEJE DO STACJONARNYCH SILNIKÓW GAZOWYCH Shell Mysella S5 N 40

Niskopopiołowy, mineralny olej do silników stacjonarnych zasilanych gazem naturalnym.

Shell Mysella S5 S 40

Niskopopiołowy, mineralny olej do silników stacjonarnych zasilanych wszystkimi typami gazów. Skontaktuj się z nami mailowo: zapytaniaolejesmary-pl@shell.com Odwiedź naszą stronę www.shell.pl

III Kongres Biogazu

// Piotr Szewczyk – ZUOK „Orli Staw” // Leszek Komarowski – Biotronic

NR 11 (51) grudzień 2018

// Od lewej: dr Krzysztof Księżopolski – Instytut Badań nad Bezpieczeństwem, Klimatem i Energią, Piotr Kaczmarek – Fiorentini Polska, Leonardo Senatori – Pietro Fiorentini

// Ilona Szymańska i Sebastian Kawczyński – IMAO/ Blushift

// Od lewej: Maciej Kosiński – Biomass Media Group, Wojciech Rylski i Marzena Skąpska – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Jarosław Wiśniewski, Ministerstwo Rolnictwa

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018 34

// Maciej Roik, Jolanta Kamińska i Maciej Kosiński – Biomass Media Group REKLAMA

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018

// A po konferencji „Bieg z energią”! Od lewej: Arleta Rybak – „OZEON” Ilona Szymańska i Sebastian Kawczyński – IMAO/Blushift, Wojciech Nawrocki – Metropolis Doradztwo Gospodarcze, Maciej Roik – Biomass Media Group

// Artur Olesienkiewicz – Polbiotech Laboratorium

// Zbigniew Rożnowski – Spółka Wodna „Łeba”, Ryszard Maj – Gospodarstwo Rolne Kargowa – Klępsk REKLAMA

Rozwiązania dla sektoRa biogazu

www.flexxolutions.nl Kontakt w Polsce: hubert_exterkate@o2.pl, + 48 601 947 548

III Kongres Biogazu

NR 11 (51) grudzień 2018

// Od lewej: Wojciech Nawrocki – Metropolis Doradztwo Gospodarcze, Maciej Roik – Biomass Media Group

// Od lewej: Rafał Sojka – KWE AB Energy Poland, Marcin Bończyk i Radosław Gwardecki – Shell Polska

// Piotr Tarkowski – Vogelsang

// Marek Krzyżowski – Ferox Energy Systems

// Jacek Stołowski – Tarpol

// Tomasz Kajdan – Biowatt REKLAMA

NR 11 (51) grudzień 2018

III Kongres Biogazu

instalacje biogazu:

zbiorniki powłokowe, odsiarczalnie, filtry siloksanów, biofiltry, pochodnie, osuszacze, dmuchawy, studnie kondensatu, wyposażenie komór fermentacyjnych, ponadto przeglądy instalacji, remonty i naprawy dmuchaw biogazu Ekowave Edward Kania Produkty do odsiarczania biogazu: Pisarzowice, ul. Słoneczna 2 • proszek Sulfur Fix2 na bazie wodorotlenków żelaza dozowany bezpośrednio 55-330 Miękinia do fermentorów • proszek Sulfur Fix na bazie tlenków żelaza dozowany bezpośrednio do tel. 662-455-716; 662-455-671 fermentorów e-mail: edward.kania@poczta.onet.pl • granulat Sulfur E do odsiarczalników zewnętrznych • ruda darniowa do odsiarczalników zewnętrznych • masa odsiarczająca do odsiarczalników zewnętrznych

www.ekowave.pl 37

III Kongres Biogazu

// Łukasz Wilczyński – KWE AB Energy Polska

NR 11 (51) grudzień 2018

// Maurycy Nazdrowicz – Nanosens

// Leonardo Senatori, Pietro Fiorentini

REKLAMA

28 lat

doświadczenia

Budowa zBiorników żelBetowych realizacje w całej europie

zbiorniki dla biogazowni, zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę, zbiorniki przeciwpożarowe, zbiorniki dla oczyszczalni ścieków, zbiorniki na wodę, silosy wieżowe Anbud A.A. Swulińscy s.c. Kiekrz, ul.Czysta21b, 62-090 Rokietnica tel:+48 605 550 440, biuro@anbud.pl

www.anbud.pl

III Kongres Biogazu

// Od lewej: Jan Pajek – Polska Grupa Biogazowa, Łukasz Dudziak – PGB Serwis

// Swietłana Wilczkiewicz – Eneria

REKLAMA

Distributor & Service Provider

Jenbacher and Waukesha gas engines

NR 11 (51) grudzień 2018

// Christian Folleher – Thye Lokenberg Polska

DOSTAWA – MONTAŻ – URUCHOMIENIE – SERWIS

Silniki gazowe Jenbacher

stosowane w oczyszczalniach ścieków, wysypiskach oraz w biogazowniach PL – 40-599 Katowice, ul. Żeliwna 38

tel./fax.: +48 32 254-61-69 / e-mail: ferox@ferox.pl / www.ferox.pl

Materiał promocyjny

Enzymy w akcji – wydajność wsadu

NR 11 (51) grudzień 2018 40

Prawidłowy przebieg procesu fermentacji jest kluczowym elementem warunkującym efektywność pracy biogazowni. Poprzez właściwe podejście w trzech zasadniczych obszarach: wsad, mieszanie i monitorowanie, jesteśmy w stanie stworzyć właściwe warunki dla rozwoju bakterii metanowych, które ten proces prowadzą.

ubstancje organiczne ulegają rozkładowi

tego celu są enzymy hydrolityczne, które uła-

w różnym tempie. Najdłuższy czas retencji

twiają i przyspieszają rozkład dużych cząstek

wymagany jest dla substratów o podwyższonej

wchodzących w skład substratów do substancji

zawartości celulozy, hemicelulozy, krótszy dla

o strukturach prostszych, które bakteriom meta-

białek i tłuszczy, a najkrótszy dla cukrów. Na czas

nowym będzie łatwiej przyswoić i zmienić w me-

rozkładu wpływa też jakość substratu i stopień

tan. Bakterie obecne w fermentatorach także

jego rozdrobnienia. Również słabe, niewłaści-

produkują enzymy, nie zawsze jednak ta produk-

we mieszanie pofermentu może mieć wpływ

cja przebiega z odpowiednią wydajnością i nie

na wydajność wsadu. Nieprzefermentowane do

zawsze produkowane enzymy potrafią przyłączyć

końca substraty są problemem wielu biogazow-

się do wszystkich substratów i efektywnie je roz-

ni. Pierwszą oznaką problemu jest pływająca

łożyć. Podawanie enzymów hydrolitycznych, któ-

lub tonąca warstwa, z której nie mamy pełnego

re pochodzą od organizmów innych niż te, które

uzysku biogazu, a poza tym staje się ona przy-

żyją w masie fermentatora, zwiększa spektrum

czyną tworzenia się kożucha. Kożuch i warstwy

substratów i związków organicznych, z których

pływające znacznie zwiększają lepkość zawartości

da się pozyskać składniki łatwo przekształcane

fermentatora. Może to doprowadzić do całko-

przez bakterie w biogaz. W rezultacie uzyskujemy

witego utwardzenia zawartości, uniemożliwiając

lepszy stopień odfermentowania substratu. Jedna

prawidłowe funkcjonowanie biogazowni oraz

i ta sama cząsteczka enzymu działa wielokrotnie,

spowodować kosztowne przestoje, zwłaszcza jeśli

tzn. przyłącza się do łańcucha celulozy, przecina

konieczne jest wyczyszczenie komory fermenta-

go, a następnie przyłącza się i przecina kolejny

cyjnej i ponowne jej uruchomienie.

łańcuch itd. Bardzo mała dawka i niewielkie

Jednym ze sposobów zapobiegania tworzeniu się

stężenie enzymów hydrolitycznych wystarczą do

kożucha jest rozwiązanie biologiczne, czyli jak

wielokrotnego przyspieszenia reakcji chemicznej.

największe odfermentowanie i biotransformacja

Ewa Reńska

związków organicznych. Pomocne w osiągnięciu

Alltech Nutrition Specialist Alltech Poland Sp. z o.o.

• • • • • • •

Rynek energii

Zmiany na rynku energii a rozwój OZE

NR 11 (51) grudzień 2018

zdj. Shutterstock

Od kilku miesięcy obserwujemy zmiany na światowym i polskim rynku energii. Czy wzrastające ceny prądu i uprawnień do emisji CO2 stanowią szansę dla rozwoju biogazowni w Polsce?

ależność importowa jest jednym z elementów

magazynowa i przesyłowa ropy naftowej oraz zmie-

bezpieczeństwa energetycznego. W przypadku

niane są kierunki jej pozyskiwania zmniejszające

Polski od lat zależność importowa od ropy nafto-

import z Rosji. Zmniejszenie uzależnienia od impor-

wej jest prawie 100 proc., od gazu ponad 70 proc.

tu surowców energetycznych z Rosji jest kluczowe

W ostatnich latach wzrasta poziom importu węgla,

z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego

co jest powodem do obaw. Jednym ze sposobów

Polski oraz holistycznego pojmowania bezpieczeń-

wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego jest

stwa narodowego1. Jednak działania dywersyfikacyjne

dywersyfikacja kierunków dostaw surowców energe-

to jedno z narzędzi polityki bezpieczeństwa energe-

tycznych. Projekty tego typu są realizowane w po-

tycznego, które obejmują szersze działania: poszuki-

staci budowy Baltic Pipe (10 mld m ) i rozbudowę

wanie rozwiązań technologicznych2 ograniczających

terminala LNG (do 7,5 mld m3 ) w Świnoujściu.

stan zależności importowej, a także maksymalne

Inwestycje te umożliwią rezygnację z importu gazu

pozyskiwanie źródeł wewnętrznych zasobów energe-

z Rosji. Również rozbudowywana jest infrastruktura

tycznych, jakie dają technologie OZE3.

Jedną z takich technologii jest wytwarzanie bioga-

30 groszy do 1,7 złotego za m3 przy obecnym kursie

zu. Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej

dolara. Opłacalność produkcji w Polsce zależy

(IRENA) wskazuje, iż największy potencjał

od otoczenia regulacyjnego i wpisania biogazu

w biogazie ma Azja (40 tys. PJ/rok), następnie Unia

w politykę energetyczną i politykę bezpieczeństwa

Europejska (35 tys. PJ/rok) i obie Ameryki

energetycznego, określeniu sposobów jego

(28 tys. PJ/rok). W Niemczech moce biogazowe

wykorzystania i przezwyciężania barier

przekraczają 4000 MW. Porównanie Polski i Nie-

administracyjnych i prawnych w rozwoju4.

miec wypada w tym zestawieniu bardzo źle, mimo

Oczywiście, wzrastające ceny energii elektrycznej,

iż wielkość użytków rolnych jest porównywalna

mające swoje źródło w różnych czynnikach, nie tylko

w Polsce i w Niemczech – odpowiednio 18,9 mln ha

wzrostu cen ETS, powodują, iż biogaz uzyskuje teore-

do 17 mln ha.

tycznie większe możliwości rozwoju poprzez większą

Wykorzystanie możliwości tkwiących w polskim

cenową konkurencyjność z innymi źródłami energii.

biogazie pozwala na produkcję 7,8 mld m

Jednak mimo korzystnych uwarunkowań cenowych

biometanu lub energii elektrycznej na poziomie 3,5

i pozacenowych, jak możliwość wykorzystania tego

GW. Obecnie, według Krajowego Ośrodka Wspar-

źródła do realizacji polityki klimatyczno-energe-

cia Rolnictwa (KOWR), w rejestrze znajduje się

tycznej przez Polskę, ryzyko inwestycji w tej branży

96 podmiotów produkujących biogaz (dane na 31

oceniam jako wysokie. Tylko wpisanie biogazu do po-

grudnia 2017 r.). Przerabiają one głównie gnojowi-

lityki energetycznej i bezpieczeństwa energetycznego

cę, pozostałości z owoców i warzyw, wywary gorzel-

umożliwi harmonijny i opłacalny rozwój tej branży,

niane, kiszonkę z kukurydzy i wysłodki buraczane.

jednak wymaga to odpowiedzi na wiele cząstkowych

Podmioty te wytworzyły 291 mln m gazu oraz 608

pytań, które określą sposób wykorzystania tego po-

GWh energii elektrycznej. W Niemczech zbudowa-

tencjału, który Polska niewątpliwie ma.

no ponad 10 786 biogazowni, powyżej 500 bioga-

dr Krzysztof Księżopolski*

zowni w Europie mają Włochy, Francuzi, Szwajca-

Ekspert specjalizującym się w bezpieczeństwie ekonomicz-

rzy, Czesi i Wielka Brytania. Sumując, mamy duży

nym, bezpieczeństwie energetycznym oraz polityce klima-

potencjał w biogazie, który nie jest wykorzystany.

tyczno-energetycznej. Pełni funkcję adiunkta w Kolegium

W UE biogaz jest stosowany w większości do produkcji energii elektrycznej, w Chinach jest prze-

Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej oraz jest wykładowcą w Krajowej Szkole Administracji

znaczany na ogrzewanie, a w USA proporcjonalnie

Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha

w ogrzewaniu, jak również w produkcji energii elek-

Kaczyńskiego, twórcą oraz szefem programu „Bezpieczeń-

trycznej. Ciekawym przykładem jest Szwecja, gdzie

stwo Energetyczne i Polityka Klimatyczna” Ośrodka Analiz

stosuje się go w 97 proc. jako paliwo dla pojazdów.

Politologicznych Uniwersytetu Warszawskiego i prezesem

Ten kierunek jest bardzo interesujący, biorąc pod

Instytutu Badań nad Bezpieczeństwem, Energetyką i Kli-

uwagę ograniczenia w prowadzonej polityce klima-

NR 11 (51) grudzień 2018

Rynek energii

matem (ISECS).

tyczno-energetycznej w Niemczech, gdzie największym problemem jest ograniczenie emisji CO2 w transporcie. Podobne problemy są obserwowane w innych państwach. Wybór sposobu wykorzystania biogazu wymaga szczegółowych obliczeń uwzględniających potrzeby strategiczne Polski. Istotnym ograniczeniem są koszty produkcji biometanu, które zależą od kosztów budowy instalacji – czyli przeznaczenia biogazu do sieci czy produkcji energii elektrycznej oraz źródła paliwa. IRENA w raporcie z 2017 wskazuje, iż koszty produkcji biometanu kształtują się w widełkach między 0,11 dolara za m3 a 0,50 dolara za m3. Daje to cenę od

Bibliografia: [1] K. Księżopolski, Bezpieczestwo energetyczne w: R. Zięba, Bezpieczestwo międzynarodowe w XXI wieku, Warszawa 2018. ]2] K. Księżopolski, K. Pronińska, Revolution in Renewable Energy Technologies and International Relations, w: New Technologies as a Factor of International Relations, Cambrige 2016 r. s. 352-371. [3] K. Księżopolski, K. Pronińska, A. Sulowska, Odnawialne źródła energii w Polsce: wybrane problemy bezpieczeństwa, polityki i administracji, Warszawa 2011. [4] K. Księżopolski, K. Pronińska, Studium barier administracyjno-prawnych i proceduralnych w rozwoju OZE na obszarach wiejskich, Warszawa 2017.

Rynek energii

Kogeneracja? Tak, ale poprzedzona rzetelną analizą Z Wiesławem Olaskiem z firmy Operator Doradztwo Techniczno-Finansowe, zajmującej się m.in. doradztwem z zakresu wdrażania systemów kogeneracyjnych, rozmawia Rafał Wąsowicz. zdj. Archiwum firmy

NR 11 (51) grudzień 2018

Dlaczego kogeneracja się opłaca? Pytanie jest źle sformułowane – powinno brzmieć: czy kogeneracja się opłaca? Otóż kogeneracja może się opłacać, jeśli jest dobrana w prawidłowy sposób. Zbyt często celem nadrzędnym sprzedawców urządzeń jest „wciśnięcie” inwestorowi urządzenia o zbyt dużej mocy. Przewymiarowany agregat kogeneracyjny, pracujący wyłącznie na potrzeby własne przedsiębiorstwa, według chwilowego zapotrzebowania na prąd, będzie pracował zbyt krótko w ciągu roku i jego opłacalność może być znikoma. Na co więc zwrócić uwagę, decydując się na wprowadzenie systemu kogeneracyjnego? Bardzo często sprzedawcy operują określeniem „ciepła odpadowego”. Jeśli praca agregatu kogeneracyjnego polega na skojarzonym wytwarzaniu prądu i ciepła, to w żadnym wypadku nie można

mówić o cieple odpadowym. Tym bardziej że zwy-

Pan doradza firmom, które decydują się na taką

kle ciepła jest więcej niż prądu. Przy obecnych

inwestycję. Jakie podmioty najchętniej decydują

cenach gazu oraz prądu z sieci prąd z kogenera-

się na kogenerację?

cji jest znacznie tańszy niż ten sieciowy. Zwykle

Trudno wskazać jakąś branżę, która w sposób szcze-

jednak cena ciepła z kogeneracji jest wyższa

gólny jest zainteresowana kogeneracją. To jest kwe-

niż ciepła z kotła gazowego lub sieci miejskiej.

stia świadomości inwestorów, a nie branży. Z tym zaś

Problem polega jednak na prawidłowym doborze

bywa różnie. Jest duże zainteresowanie kogeneracją

agregatu kogeneracyjnego zgodnie z potrzebami

w szpitalach, chociaż tam często przeważa pogląd,

przedsiębiorstwa.

że przecież „nie jesteśmy zakładem energetycznym

Rynek energii od produkcji prądu”. Najważniejsza jest jednak

podlega tym samym zasadom, co całości prawa

świadomość energetyczna przedsiębiorców. Jeśli

w Polsce. Wydaje mi się, że w wielu sprawach mamy

przedsiębiorca lub jego pracownik odpowiedzialni

do czynienia z brakiem kompetencji i stabilności.

za energetykę nie mają pojęcia, jaki jest udział kosz-

Zapewne są tacy, którzy wiedzą, jak będzie wygląda-

tu zużywanej energii w kosztach produkcji, to jak

ło, bo przecież są organizowane różne szkolenia.

można przekonywać o konieczności oszczędzania na modernizacji systemu energetycznego?

Załóżmy jednak, że system wsparcia zachęci nowych przedsiębiorców do kogeneracji. Co

Załóżmy, że jestem świadomym pracownikiem

oznacza to dla rynku biomasy?

odpowiedzialnym za energetykę

Niewiele. Mając na uwadze biomasę i kogenerację,

w przedsiębiorstwie. Mam zgodę szefa na

możemy rozważać jedynie biogazownie. Biogazownia

inwestycje. Jak przeprowadzić ją najbezpieczniej?

bez kogeneracji może istnieć, jeśli znajdziemy inne

Na co uważać, decydując się na kogenerację?

zastosowanie dla biogazu, np. w kotle z palnikiem

Na przemyślany dobór doradcy energetycznego.

gazowym, ale są to przypadki jednostkowe. Biogaz

Dzisiaj doradcą

jest doskonałym paliwem do agre-

energetycznym

gatów kogeneracyjnych. Niestety, po

nawet kosmetyczka bez wykształcenia technicznego. To nie żart, to przykład z życia wzięty. Do-

Przy doborze kogeneracji sprawą kluczową jest także określenie podstawowych wskaźników efektywności finansowej

rozbudzeniu zainteresowania inwestorów budową biogazowni decyzjami politycznymi całą branżę utrącono – podobnie jak wiatraki. Polityka OZE działa od jednego lobby do drugiego. Widać to po liczbie kon-

bór urządzeń musi

kursów na dotacje oraz liczbie chęt-

być robiony na

nych na budowę biogazowni. Oczywi-

podstawie wiarygodnego całego roku bazowego. Jeśli

ście, można rozdać publiczne pieniądze na budowę

doradca idzie na skróty, to wynik będzie kompromitu-

biogazowni, ale później inwestor musi ją utrzymać.

jący. Dobór agregatu kogeneracyjnego to także okazja do optymalizacji elektrycznej mocy umownej. Prawi-

Czy i dlaczego przedsiębiorcy obecnie skupiają się

dłowo zrobiona rekompensuje zwykle wszystkie koszty

na kogeneracji?

związane z pracą doradcy energetycznego. Instalowa-

Dla wielu inwestorów kogeneracja jest trochę

nie agregatu kogeneracyjnego powinno być powiązane

wiedzą tajemną, więc trudno twierdzić, że „przed-

z innymi działaniami modernizacyjnymi, takimi jak np.

siębiorcy skupiają się na kogeneracji”. Chociaż nie

odzysk ciepła z procesów technologicznych, pneumaty-

miałbym nic przeciwko temu, żeby tak było. Oczy-

ka, wytwarzanie pary technologicznej i tak dalej.

wiście, kogeneracja nie jest panaceum na wszystkie

NR 11 (51) grudzień 2018

może być każdy –

problemy energetyczne przedsiębiorstwa. Niska Co należy ustalić?

świadomość techniczna przedsiębiorców rzutuje

Przy doborze kogeneracji sprawą kluczową jest także

na to, że agregat kogeneracyjny traktowany jest jak

określenie podstawowych wskaźników efektywności

kocioł, klimatyzator czy inne pojedyncze urządze-

finansowej. Nie wolno polegać na niezachwianej

nie. Przez fakt skojarzonego wytwarzania prądu

pewności sprzedającego, że inwestycja się opłaca –

i ciepła (a także możliwość wytwarzania pary) mu-

trzeba poznać szczegóły analizy, z której to wynika.

simy widzieć agregat kogeneracyjny jako element całego systemu energetycznego przedsiębiorstwa,

Wspomniał pan o opłacalności inwestycji. Czy

a nie tylko źródło prądu lub ciepła. Rola kogenera-

rozwojowi kogeneracji będzie sprzyjał system

cji w systemie jest zdecydowanie bardziej złożona.

wsparcia, który ma wejść w życie w 2019 r.?

Nawet projektanci mają problemy ze zrozumie-

Przyznam się, że nie wiem. To jest pytanie politycz-

niem wzajemnych zależności elementów systemu

ne. Ustanawianie prawa dotyczącego kogeneracji

energetycznego. 45

Biomasa w energetyce zawodowej

Wolumen wykorzystania biomasy będzie rósł Z Pawłem Kokocińskim, kierownikiem Wydziału Planowania i Ekonomiki Produkcji w firmie Veolia Energia Poznań, rozmawia Rafał Wąsowicz.

NR 11 (51) grudzień 2018 46

Biomasa w energetyce zawodowej Czym zajmuje się pan w Veolia Energia Poznań?

Ostateczną naprawę zakończyliśmy w połowie listo-

Zajmuję się m.in. planowaniem zakupu paliw, w tym

pada. Zużycie wyniosło więc 115 tys. t.

biomasy. W obszarze mojego wydziału są także zielone certyfikaty. W Veolii pracuję od 11 lat, od

Jak z pana perspektywy przez te kilkanaście lat

sześciu jestem kierownikiem wydziału. W 2006 r.

kształtowały się ceny biomasy?

zaczęliśmy spalać biomasę w technologii

W przypadku biomasy leśnej jest to raczej stała cena.

współspalania. Rocznie wykorzystywaliśmy

Elektrociepłownię Karolin zaopatruje w surowiec

od 30 do 50 tys. t surowca. W 2011 r. przebudowali-

Veolia Polska – od nich odbieramy 100 proc. paliwa.

śmy jeden z kotłów węglowych na biomasowy

Nie poruszamy się już bezpośrednio na rynku. Wcze-

w 100 proc. opalany biomasą i od tego czasu, z więk-

śniej cała logistyka była po naszej stronie, działali-

szymi czy mniejszymi sukcesami, spalamy

śmy z lokalnymi dostawcami. Warto zaznaczyć, że

od 150 do 200 tys. t biomasy rocznie.

w latach 2006 – 2008 rynek dopiero ruszał. Wszystko się rozkręcało, szczególnie jeśli chodzi o biomasę

Jak te liczby wyglądają w bieżącym roku?

rolną, której udział w spalaniu w tamtym czasie był

W 2018 r. spalanie biomasy było trochę mniejsze ze

bardzo niski.

względu na wcześniejszą awarię turbiny na bloku Kiedy wprowadzono limity, zaprzestaliście

biomasowym i pracę z obniżoną mocą do września.

współspalania. Zadecydował czynnik ekonomiczny? śmy współspalać na poziomie 60 proc. wymogu procentowego. Teraz ten próg jest na poziomie 85 proc. Tymczasem dla takiego kotła działający obecnie na terenie Elektrociepłowni Karolin, czyli 100 proc. OZE, obowiązuje wymóg 10 proc. biomasy rolnej i 90 proc. zrębek. To nam bardzo odpowiada. Wspomniany wymóg zmniejszono dopiero w tym roku. Wcześniej energetyka była zobowiązana do

NR 11 (51) grudzień 2018

Tak, współspalanie stało się nierentowne. Przestali-

spalania 20 proc. biomasy agro. Wiązało się to z problemami technicznymi? Przy 20 proc. bardzo się męczyliśmy, więc ta zmiana bardzo nam pomogła. Nasz kocioł oczywiście był przystosowany do spalania 20 proc. biomasy, ale zdarzały się różne zmienne, które powodowały problemy. Latem biomasa leśna była zbyt sucha, zbyt dużo energii było skumulowanej w komorze paleniskowej kotła. Musieliśmy nawet okresowo zraszać biomasę, żeby kocioł był w stanie pracować. Teraz jesteśmy bardzo zadowoleni z tych 10 proc. Jakie pana zdaniem są perspektywy wykorzystania zdj. Veolia Energia Poznań

biomasy w zakładach energetycznych i cieplnych? Wydaje się, że perspektywy są bardzo dobre. Veolia ma jasną politykę w tej sprawie. Dekarbonizacja jest jednym z naszych założeń. Z jednej strony jest to coraz bardziej opłacalne, z drugiej natomiast wpisuje się w cel strategiczny firmy. Świadczy o tym 47

zdj. Rafał Wąsowicz

Biomasa w energetyce zawodowej

NR 11 (51) grudzień 2018

// Paweł Kokociński odpowiedzialny w Veolia Energia Poznań za zakup biomasy do Elektrociepłowni Karolin w Poznaniu

choćby ostania inwestycja w kocioł biomasowy

Jej dostępność, zwłaszcza w regionie. Nasze tereny

w Świebodzinie.

nie są jakoś bardzo zurbanizowane, mamy dużo lasów i pól, czyli jest dobry dostęp do surowca.

Jakie są pana zdaniem, główne czynniki świadczące

Oczywiście, nie jest idealnie. Problemem są na

o tym, że rynek biomasy będzie się rozwijał?

przykład Niemcy, a właściwie ich bliskie położe-

Głównym czynnikiem jest cena uprawnień do

nie. Ceny, jakie oferują niemieckie firmy, są na

emisji CO2, która wzrosła od początku roku z 5 do

tyle atrakcyjne, że polskim producentom opłaca

20 euro. Spodziewaliśmy się corocznych wzrostów,

się jeździć nawet do centralnych Niemiec i tam

ale stabilnych, tymczasem nastąpiło bardzo strome

sprzedawać biomasę.

narastanie. W wyniku tego za jedną tonę uprawnień do emisji płacimy 20 euro. Jedna tona węgla to dwie

Jak obecnie wygląda wsparcie jednostek

tony CO2. Spalając jedną tonę węgla, musieliśmy do-

spalających biomasę takich jak Elektrociepłownia

płacać 40 euro. A rocznie spalamy 600 tys. t węgla.

Karolin?

Rachunek jest prosty…

Za każdą 1 MWh energii wyprodukowanej z biomasy dostajemy jeden zielony certyfikat, który możemy

Wykorzystanie kotła na biomasę jest coraz

sprzedać na giełdzie. Nie startowaliśmy w aukcjach

bardziej opłacalne?

OZE. Uznaliśmy, że byłoby to dla nas zbyt ryzykow-

Oczywiście. Spalając biomasę, nie ponosimy w ogóle

ne. Z tego, co wiem, pierwsza aukcja po prostu się

kosztów uprawnienia do emisji. Przy takich cenach

nie odbyła, bo nie było oferentów. Zresztą związanie

zadziałała ekonomia.

się umową na 15 lat, a w naszym przypadku na 8 lat, byłoby ryzykowne przy sztywnej cenie. Szczególnie

Czy to jedyny czynnik coraz większej popularności

że nie ma indeksacji cen biomasy, a jej cena na prze-

„zielonej energii”? Co jeszcze powoduje, że

strzeni lat mogłaby wzrosnąć 20, 30 czy 100 proc.

biomasa staje się ponownie atrakcyjna dla

To powodowałoby straty. Dlatego zostaliśmy przy

energetyki?

zielonych certyfikatach.

Biomasa w energetyce zawodowej Przy aktualnych cenach za emisję CO2 spalanie

Podobno kiedyś staraliście się nawet sami

biomasy stanie się opłacalne nawet bez zielonych

produkować biomasę?

certyfikatów?

Rzeczywiście, przed kilkoma laty mieliśmy swoje

To już rzeczywistość. Dlatego wydaje nam się, że

uprawy miskanta olbrzymiego – trawy słoniowej,

to dobry ruch, a inwestycje w tym kierunku będą

ale w naszym przypadku okazało się to nieopła-

się zwiększać. Oczywiście, nie deklaruję tutaj, że

calne. Taka trawa dorasta w ciągu roku do 3

nagle 100 proc. energii przez nas produkowanej to

metrów. Jednak materiał, jaki uzyskiwaliśmy, miał

będzie „zielona energia”. Ale w tym kierunku zmie-

kilka wad. Przede wszystkim był zbyt twardy.

rzamy. Istotnym czynnikiem jest także walka ze

Narzędzia rolnicze nie dawały sobie z nim rady.

smogiem. Wprawdzie biomasa to paliwo stałe, po

Ciężko nam było ten surowiec rozdrobnić, tak

którym pozostaje popiół, a w dużych kotłach emisja

by można było go spalać. Do tego nie uzyskiwa-

pyłów jest podobna jak w przypadku węgla. Ale już

liśmy satysfakcjonujących plonów. Występowały

w mniejszych jednostkach, porównywalnych do tej

też znaczne problemy z odpowiednim spalaniem

w Świebodzinie, emisja CO2 z węgla jest dużo więk-

sieczki miskanta w kotle. Zrębki i pellety, paliwo

sza.

o odpowiednio dużej gęstości, wpadały do złoża

Spalając biomasę przy okazji wspieracie też sektor

i tam się spalały. Sieczka z miskanta była na tyle

rolniczy.

lekka, że unosiła się z powietrzem i spalała wzdłuż

Oczywiście, zwracamy na to uwagę. Ważnym elemen-

całej komory paleniskowej, a nawet w elektrofil-

tem polityki naszej firmy jest wspieranie rodzimych

trze. Była to sytuacja bardzo niebezpieczna. Stąd

producentów. Warto w tym miejscu podkreślić, że

decyzja o zaprzestaniu własnych upraw i spalaniu

dziś 100 proc. wykorzystywanej przez nas biomasy

tego paliwa.

to produkt krajowy. Wcześniej było inaczej – na przestrzeni kilkunastu lat jeździła czy płynęła do nas

Jaki rodzaj biomasy preferujecie?

biomasa z całego świata. Kiedy brakowało biomasy

Jeśli chodzi o zrębki, to staramy się rezygnować z ty-

rolnej, to paliliśmy drzewa kauczukowe z Ameryki

powo leśnych. Zawierają dużo igliwia, a więc i chloru

czy biomasę z odpadów po produkcji masła shea.

powodującego korozję części ciśnieniowych kotła.

Spalaliśmy wszystko, kwestie emisyjności nie były

Ponadto biomasa leśna jest zanieczyszczona dużymi

brane pod uwagę, a przecież statek przewożący su-

ilościami piasku i ziemi.

NR 11 (51) grudzień 2018

fluidalnego, składającego się z podgrzanego piasku,

rowiec z drugiego końca świata powodował olbrzymią emisję. Veolia ponadto sprowadzała dodatkowo

Macie teraz jednego głównego dostawcę, który

jeszcze łuski słonecznika z Ukrainy, ale z tego paliwa

zaspokaja wasze potrzeby, jeśli chodzi o biomasę.

także zrezygnowaliśmy.

Czym różni się od dostawców, którzy zaopatrywali was wcześniej?

Skąd w takim razie obecnie sprowadzacie

Rzeczywiście, kiedyś mieliśmy system, gdzie

biomasę?

zaopatrywało nas wielu dostawców, ale zrezygno-

Współpracujemy z dwoma dużymi dostawcami

waliśmy z tego. Ludzie kombinowali. Nasz nadzór

zrębków. Kłopot jest natomiast z biomasą rolną. To

zajmujący się odbiorem biomasy wyłapywał

przez wspomniany wcześniej remont turbiny. W jego

takich „sprytnych” czy „kreatywnych” dostawców.

trakcie przestaliśmy kupować tego typu surowiec.

Robili „przekładanki” na samochodzie. Z przodu

Trudno się więc dziwić, że kilku naszych dostawców

była piękna biomasa, a na dole dużo piachu i za-

musiało poszukać innych odbiorców. Teraz spalamy

nieczyszczonej zrębki. Od razu rozwiązywaliśmy

stabilnie i odbudowujemy siatkę dostawców biomasy

z takim partnerem umowę. Teraz mamy pewnych

rolnej. Co do zrębek, nasz główny dostawca znajduje

i wyedukowanych dostawców. Jednego głównego

się w odległości tylko 50 km od Elektrociepłowni

i jednego mniejszego. Rozumieją, że jeśli będą

Karolin, więc jest to układ idealny. Od niego mamy

przywozić dobrą, czystą biomasę, będzie to opła-

większość potrzebnej biomasy.

cać się zarówno im, jak i nam. 49

ODPADY

Pellet z RDF: trudna, ale mająca przyszłość technologia

NR 11 (51) grudzień 2018 50

Do niedawna jedynym pomysłem na zagospodarowanie pelletu z RDF było spalanie go w cementowniach. Obecnie wydaje się, że paliwo z odpadów nienadających się do recyclingu może być interesujące dla sektora komunalnego. Problemem jest jednak skomplikowany proces produkcyjny oraz trudny w „obróbce” surowiec, jakim są odpady.

Szczecin i Gdańsk też z RDF-em

się jednak rosnący. Zwłaszcza że to „surowiec”,

Obecnie wśród polskich spalarni tylko ta w Szczecinie

którego nie brakuje. Ponadto zamiana odpadów

zaplanowana jest pod RDF (w 50 proc.). Z kolei spa-

w energię pozytywnie wpływa na środowisko natu-

larnia planowana w Gdańsku będzie w całości spalała

ralne. Przekonane o tym, że warto inwestować w pel-

pellet z RDF. Tego typu inwestycje muszą jednak być

let z RDF, są między innymi władze Zabrza, gdzie

dobrze zaplanowane i dopasowane do potrzeb wynika-

właśnie otwarto elektrociepłownię zasilaną Refuse

jących m.in. z lokalizacji obiektu, tak jak to miało miej-

Derived Fuel.

sce choćby w Zabrzu. Chodzi o to, by zakład miał po

Prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik komentu-

prostu co spalać. Zabrzańska elektrociepłownia pellet

jąc inwestycje, mówiła: – Nowoczesna elektrociepłow-

z RDF odbiera od lokalnych producentów.

nia w naszym mieście to idealny przykład współpracy

– Odpady nie powinny trafiać już na wysypiska.

samorządu lokalnego z wiodącym w skali globalnej

Zamiast tego mogą służyć jako surowiec do produk-

koncernem energetycznym. Dla nas priorytetem było

cji paliwa. Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej

bezpieczeństwo energetyczne Zabrza. Warto także

powinniśmy zmierzać w kierunku gospodarki o obie-

zaznaczyć, że wdrożone rozwiązania technologiczne

gu zamkniętym, tzw. circular economy. To oznacza

zapewnią wysoką jakość produkcji ciepła, pozytywnie

z jednej strony ograniczanie ilości wytwarzanych

wpływając na środowisko naturalne. Do tej pory nie

śmieci, a z drugiej – odpady powstające w cyklu go-

było w naszym kraju ani jednej tego typu elektrowni

spodarczym należy możliwie najpełniej wykorzysty-

ani ciepłowni. Przede wszystkim dlatego, że RDF wy-

wać, nadawać im nowe życie. Jeśli to możliwe, przed-

maga zaprojektowania specjalnej instalacji (podobnie

mioty powinniśmy wykorzystywać wielokrotnie. Gdy

jak to ma miejsce w przypadku spalarni).

to niemożliwe – poddać je recyklingowi – komentuje

NR 11 (51) grudzień 2018

rend wykorzystywania paliwa z RDF wydaje

zdj. Fortum

ODPADY

zdj. Atzwanger

ODPADY

// Fabryka RDF w Paronie we Włoszech zrealizowana dla Foster Wheeler przez firmę Atzwanger

NR 11 (51) grudzień 2018 52

Jacek Ławrecki, dyrektor ds. komunikacji w firmie

Trudna do wdrożenia produkcja

Fortum. Dlatego zdaniem ekspertów nienadające się

Sama produkcja takiego pelletu nie jest prosta. Mate-

do recyklingu odpady nie tylko można, ale trzeba

riał nie jest jednorodny. Potrzebny jest m.in. separator

wykorzystać na pellet z RDF. W Polsce powoli przed-

metalu i separator mineralny. Do tego następują spo-

siębiorcy zaczynają „przymierzać się” do wdrażania

re wahania wilgotności. Co ciekawe, w lecie materiał

tego typu rozwiązań.

bywa wilgotniejszy niż w sezonie. Wszystko dlatego, że ludzie wrzucają popiół do pojemników. Produkt

Polskie firmy też myślą o pellecie z RDF

jest bardzo trudny w granulacji (tu z kolei potrzebne

Jedną z nich jest Bio-Carbo-Energy. – Rzeczywiście,

są odpowiednie młynki), ma małą lepkość, więc ma-

myślimy o uruchomieniu tego typu produkcji. To

szyny produkcyjne szybko się degradują. Granulatory

na pewno przyszłość. Jest to materiał, do którego są

są bardzo mocno obciążone surowcem, zatykają się.

dopłaty. W przypadku „komunalki” to 300 zł. Prze-

– To wszystko powoduje, że surowiec trzeba wciąż

tworzenie kosztuje niemało. Ale jeśli dopłaty pokryją

umiejętnie komponować. Na przykład poprzez

koszty przetworzenia, to paliwo mamy za darmo.

dodawanie gumy z przetwarzania opon. – wyjaśnia

Minusem jest na pewno fakt, że trzeba mieć dedyko-

Izydor Pierchała z Bio-Carbo-Energy. – Z tego, co

wane piece i filtry do tego rodzaju paliwa – wyjaśnia

wiem, RDF z odpadów komunalnych produkuje

Izydor Pierchała z firmy Bio-Carbo-Energy.

firma w Kleczewie. Boryka się jednak z problemami

Dedykowane specjalne piece oznaczają, że pellet

technicznymi. Przerobiono tam linię dedykowaną do

z RDF to paliwo, z którego na pewno nie będzie

słomy (a potem do trociny) na RDF.

korzystał indywidualny odbiorca. Ponadto trzeba

– Pellet z RDF to bardzo trudny produkt, jest wysoce

pamiętać, że tego typu paliwo to w dalszym ciągu

zasiarczony, posiada dużo chloru i inne pierwiastki,

odpad, więc musi być spalane przy zachowaniu

które w znacznym stopniu degradują instalację do

wszystkich wymagań dla odpadów. Nie nadaje się

produkcji. Jednak wszędzie w Europie coraz poważ-

także do współspalania, bo ma inne właściwości niż

niej podchodzi się do tego tematu. Takiego surowca

węgiel. Dlatego z drugiej strony producenci zawcza-

jest po prostu najwięcej i nie ma co z nim robić – tłu-

su muszą zbadać polski rynek pod kątem odbiorcy,

maczy z kolei Tomasz Bernacki z firmy RP2 Indu-

np. takiego, jak elektrociepłownia w Zabrzu, jeśli

strial & Home Pellet. – Na pewno jest to przyszłość

chcą RDF sprzedawać w kraju.

w Europie i Polsce, ale są to bardzo ciężkie instalacje.

ODPADY Z drugiej strony trzeba mieć świadomość, że nad

ułatwi spełnienie wymagań EPP dotyczących konwersji

takim odpadem nie ma pełnej kontroli. W trakcie pro-

Uskmouth i budowy sąsiedniej fabryki pelletów – bę-

cesu produkcji paliwa nikt nie ma 100 proc. pewności

dzie ona jednym z czterech zakładów w ramach realizo-

co do jego jakości. Nie wiadomo po prostu z czego

wanej inwestycji. Po uruchomieniu instalacji oczekuje

dany producent go skomponował – dodaje Bernacki.

się przetworzenia rocznie 600 tys. t odpadów na pellet. Co ciekawe, firma Atlantis oraz jej partner projek-

W Europie już stawiają na RDF

tu SSF zrobili znaczny postęp w opracowywaniu

Tymczasem w Europie w paliwo z RDF inwestują duże

technologii przygotowywania pelletu z RDF, który

przedsiębiorstwa. Na przykład firma SIMEC Atlantis

został zaprojektowany do pracy w wielu systemach

Energy Ltd. Jej władze ogłosiły, że przebudowanie elek-

spalania przy minimalnych kosztach konwersji. Pel-

trowni Uskmouth Brytanii zakończy się w 2020 r. Po uruchomieniu obiekt wygeneruje 220 MW mocy, wykorzy-

Produkcja pelletu z RDF nie jest prosta. Odpady są trudne w granulacji, mają niewielką lepkość, następują wahania w ich wilgotności

stując pellety ener-

padów nienadających się do recyklingu, w tym z papieru, kartonu, odpadów biogennych i plastiku. Udane próby mielenia pelletu zostały przeprowadzone przez SSF w Holandii. Podczas testów

getyczne z odpadów nienadających się do recyklingu.

firma potwierdziła, że specjalny utwardzony pellet

Atlantis opublikował także założenia nowego pro-

został zmiażdżony przez przystosowane odpowied-

jektu. Kontrakt na planowanie i udzielanie pozwoleń

nio młoty marki Andritz i CPM. Najważniejsze jed-

środowiskowych (EPP) na projekt został przyznany

nak, że końcowy zmielony produkt ma zmniejszoną

międzynarodowej firmie doradczej RPS Group Plc. RPS

wielkość cząstek przed spaleniem w piecu z paliwem REKLAMA

NR 11 (51) grudzień 2018

z siedzibą w Wielkiej

let składać się będzie z od-

Wszystkim Klientom, Współpracownikom i Przyjaciołom życzymy pełnych miłości i spokoju Świąt Bożego Narodzenia. Niech Nowy Rok przyniesie Państwu tę odrobinę szczęścia, która sprawi, że wszystkie podjęte działania zakończą się sukcesem. Tartak „Olczyk” Sp. z o.o.

PL 004

Świdno 1, 29-105 Krasocin +48 41 39 17 331-333; biuro@tartakolczyk.com.pl

ODPADY proszkowym, co pomaga w bardziej wydajnym i całkowitym spalaniu. Polska? Potencjał na kilkanaście zakładów A jak to powinno wyglądać u nas? W publikacji

Jacek Ławrecki dyrektor ds. komunikacji Fortum

NR 11 (51) grudzień 2018

„Czym różni się spalarnia zmieszanych odpadów

Na świecie odpady, które nie nadają się

komunalnych od spalarni RDF?” (Nowa Energia),

do recyklingu, coraz częściej są wykorzystywa-

dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński z Politechniki

ne jako paliwo, z którego otrzymuje się energię

Łódzkiej pisze: „Naturalnym kierunkiem działań

elektryczną i cieplną. RDF można wykorzystać

w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi

w cementowniach lub w elektrociepłowniach.

w najbliższych latach powinna być budowa co

Przykładem jest nowa elektrociepłownia

najmniej kilkunastu instalacji spalania RDF-u o wy-

Fortum w Zabrzu. Zbudowana od podstaw jest

dajności około 2 mln Mg. Działania w tym kierunku

kluczową inwestycją realizowanego przez firmę

są prowadzone, wiele instalacji zostało wpisanych

projektu budowy nowych źródeł ciepła dla

do wojewódzkich planów gospodarki odpadami, lecz

Zabrza i Bytomia. Zastąpi wysłużone jednostki

ciągle każdy projekt budowy takiej instalacji napoty-

węglowe. Jest niskoemisyjnym źródłem ener-

ka na często irracjonalny sprzeciw społeczny. Okazu-

gii dla obu śląskich miast, zasilanym nie tylko

je się jednak, że pomimo oporu części społeczeństwa

węglem, ale również wspomnianym wyżej RDF

(rzadko kiedy jest to więcej niż 20 proc.) udaje się re-

-em, z możliwością wykorzystania także bio-

alizować tego typu przedsięwzięcia, czego dowodem

masy. Zgodnie ze strategią Fortum, stawiamy

są funkcjonujące już nowe polskie spalarnie oraz

przede wszystkim na paliwa lokalne. Będziemy

realizacja najnowszego projektu w Rzeszowie”.

mogli zmieniać proporcje paliw, w zależności

Rafał Wąsowicz

od ich cen oraz dostępności.

REKLAMA

KOMPLETNE FABRYKI PELLETÓW RDF/SRF/MSW/ASR osady pościekowe tworzywa sztuczne biomasa leśna i rolnicza ściółka dla koni & kotów poferment z biogazowni kompost & pomiot kurzy

ROLKI I MATRYCE Dla wszystkich granulatorów z matrycą pierścieniową i płaską.

OD 1996

www.granulatory.com T: 509 930 307

ODPADY

Generator termoelektryczny TEG do konwersji energii cieplnej

NR 11 (51) grudzień 2018

Zużycie energii zwiększa się nieustannie, podczas gdy zasoby podstawowych surowców energetycznych (np. ropy, węgla czy gazu) maleją. Część energii wykorzystywana jest nieefektywnie. Możliwe jest jednak wychwycenie cieplnej energii odpadowej i zamiana na energię elektryczną.

osnące zapotrzebowanie na energię oraz wizja

efektywnie. Lawrence Livermore National Laboratory

wyczerpania zasobów naturalnych stanowią

co roku opracowuje schemat dotyczący szacowanej

niewątpliwie jeden z najistotniejszych problemów

wartości energii zużytej w Stanach Zjednoczonych

cywilizacji. Koncern BP prognozuje, że wzrost ten

(z podziałem na źródła pochodzenia oraz sposób jej

będzie kontynuowany i do roku 2040 światowe za-

wykorzystania). W 2017 roku bilans energetyczny

potrzebowanie na energię zwiększy się nawet

USA wynosił 97,7 quada (1 quad = 1,055·106 TJ) [2].

o 42 proc. BP [1].

Dla porównania w tym samym roku w Polsce, zuży-

W wyniku nieprzerwanego wzrostu zużycia surowców

cie energii pierwotnej ogółem wynosiło 4,2 quada [3].

energetycznych rośnie również emisja gazów cieplarnianych, a także koszty produkcji energii. Zrówno-

Sektory energii a ciepło utracone

ważony rozwój Polski i innych krajów europejskich,

Przytoczony bilans energetyczny USA pokazuje, że

a także troska

tylko 31,7 proc. (37,2 quada)

o środowisko na-

energii zawartej w źródłach

turalne wymagają zatem ograniczenia wykorzystywania zasobów paliw kopalnych przy jednoczesnych inwestycjach w zrównoważoną

W sektorze transportowym nawet 70-80 proc. energii zostało utracone głównie w postaci energii zawartej w gorących gazach wylotowych oraz odprowadzonej przez chłodnice w pojazdach samochodowych

gospodarkę energią,

pierwotnych (np. ropie naftowej, gazie ziemnym i węglu) było w praktyczny sposób wykorzystane w zastosowaniach mieszkalnych, komercyjnych, przemysłowych lub do celów transportowych. Jednak aż 68,3 proc. (66,7 quada) tej energii zostało utracone, głów-

wysoką efektywność energetyczną i rozwój technolo-

nie w postaci rozpraszanego w atmosferze ciepła.

gii opartych o źródła energii odnawialnej.

Należy podkreślić, że straty w poszczególnych sek-

Zauważyć można, że znaczna część wytwarzanej

torach konsumpcji energii są zróżnicowane. Raport

współcześnie energii nie jest wykorzystywana

Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL)

ODPADY Annual Energy Review 2017 podaje, że w sektorze

cechami: niską masą, prostotą konstrukcji, bezgłośną

transportowym tylko 20-30 proc. zużywanej energii

pracą, wyjątkową trwałością i niezawodnością, a tak-

było bezpośrednio zamienione na pracę mecha-

że stosunkowo niskimi kosztami produkcji. Tego

niczną, podczas gdy pozostałe 70-80 proc. zostało

typu urządzenia stosowane są dziś do zasilania np.

utracone głównie w postaci energii zawartej w gorą-

sond kosmicznych, stacji meteorologicznych czy też

cych gazach wylotowych oraz odprowadzonej przez

specjalistycznego sprzętu wojskowego.

odzyskanie przynajmniej części tego ciepła odpa-

Konieczność nowych rozwiązań konstrukcyjnych

dowego poprzez przekształcenie go w użyteczną

Pomimo wielu zalet powszechne zastosowanie gene-

dla społeczeństwa energię elektryczną jest działa-

ratorów termoelektrycznych wymaga dalszych badań

niem korzystnym z ekonomicznego i ekologicznego

skoncentrowanych na zwiększeniu sprawności za-

punktu widzenia. Jedną z możliwości wykorzysta-

równo wymienników, jak i materiałów półprzewod-

nia odpadowej energii cieplnej jest jej zamiana na

nikowych (termoelektrycznych). Stosowane obecnie

energię elektryczną przy zastosowaniu generatorów

materiały do komercyjnego wytwarzania modułów

termoelektrycznych TEG.

termoelektrycznych są oparte na domieszkowanym

Działanie generatorów termoelektrycznych TEG po-

tellurku bizmutu (Bi2Te3) oraz tellurku antymonu

lega na odebraniu energii cieplnej ze źródła (poprzez

(Sb2Te3) i pozwalają na uzyskanie niewielkiej spraw-

odpowiednio skonstruowany wymiennik) i przepro-

ności – rzędu 5 proc., głównie z powodu ograniczeń

wadzeniu strumienia ciepła przez strukturę elemen-

związanych z niską temperaturą trwałości tych ma-

tów półprzewodnikowych, które zamieniają jej część

teriałów (do 200°C). Podniesienie sprawności bądź

bezpośrednio na energię elektryczną. Generatory

opłacalności ekonomicznej generatorów TEG jest

termoelektryczne wykazują się wieloma pożądany-

jednak możliwe – aby to osiągnąć, należy zastosować

mi, z punktu widzenia współczesnych technologii,

nowe rozwiązania konstrukcyjne przy jednoczesnym REKLAMA

NR 11 (51) grudzień 2018

chłodnice w pojazdach samochodowych. Dlatego też

Ciepłych i rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku życzy Zarząd i Członkowie Polskiej Rady Pelletu www.polskaradapelletu.org • e-mail: info@polskaradapelletu.org • tel. 58 526 75 49

zdj. NOVAGO

ODPADY

NR 11 (51) grudzień 2018

// Zakład energetyczny firmy NOVAGO znajdujący się w Kosinach. Na zdjęciu widoczny fragment bioreaktora z elektrociepłownią kogeneracyjną (CHP). W zakładzie tym został zainstalowany prototypowy generator termoelektryczny TEG, w którym prowadzone były badania naukowe

wykorzystaniu tańszych materiałów termoelektrycz-

zostały komercyjne oraz wytworzone w projekcie

nych o wyższym zakresie temperatur pracy.

innowacyjne moduły termoelektryczne. Generator

Udaną próbę połączenia nowej technologii (genera-

TEG stał się niezbędnym ogniwem projektu, gdyż

tora TEG) z istniejącymi nowoczesnymi instalacjami

umożliwił przetestowanie modułów termoelektrycz-

energetycznymi przeprowadzono w trakcie realizacji

nych nie tylko w warunkach laboratoryjnych, ale

projektu badawczego „Innowacyjne moduły termo-

także w rzeczywistych warunkach przemysłowych.

elektryczne do konwersji energii (2015-2018)”. Zaprojektowany i wykonany w projekcie TERMOMOD

Technologia TEG w praktyce

(finansowanym przez Narodowe Centrum Badań

W zakładach NOVAGO wykorzystywane są unika-

i Rozwoju w ramach programu PBS3 i firmę NO-

towe w skali Polski technologie produkcji energii

VAGO Sp. z o.o.) generator termoelektryczny TEG,

z odpadów komunalnych. Jedna technologia dotyczy

wykorzystujący ciepło ze spalanego biogazu, bezpośrednio konwertuje energię cieplną

wytwarzania paliwa alternatywnego

Zapotrzebowanie na energię do 2040 roku zwiększyć się ma nawet o 42 proc.

RDF, natomiast druga, w której uczestniczył zespół projektowy, związana jest z otrzymywaniem biogazu, z odpadów organicznych. NOVAGO jest liderem

na energię elek-

przetwarzania odpadów komunalnych

tryczną w wyniku

i największym producentem paliwa

zjawisk fizycznych występujących w elementach

alternatywnego w Polsce, jednocześnie specjalizu-

aktywnych generatora, zwanych modułami termo-

jąc się w nowoczesnym gospodarowaniu odpadami

elektrycznymi. Generator ma charakter prototypu

komunalnymi i wdrażaniu nowych technologii

(stanowiska testowego), w którym zainstalowane

energetycznych.

ODPADY Innowacyjne podejście do tematu odzysku energii

Reasumując, nawet jeżeli zastosujemy technologię

odpadowej z wykorzystaniem efektów termoelek-

pozwalającą na odzysk choćby niewielkiej ilości

trycznych pozwoliło nam na wykonanie milowego

energii (jak w przypadku TEG od kilku do kilkunastu

kroku na drodze od badań podstawowych i prac roz-

procent) i podniesiemy sprawność istniejących bądź

wojowych prowadzonych w jednostkach badawczych

wdrażanych systemów energetycznych, to mówimy

(w tym przypadku w Instytucie Technologii Materia-

tu o gigantycznych zyskach energetycznych i finanso-

łów Elektronicznych i Uczelnianym Centrum Badań

wych zarówno w skali Polski, czy też świata.

„Materiały Funkcjonalne” Politechniki Warszawskiej)

Więcej na temat partnerów konsorcjum i stosowa-

do badań przemysłowych prowadzonych w warun-

nych technologii znaleźć można na stronach:

kach rzeczywistych. Współpraca wiodących jedno-

www.itme.pl; www.ucb.pw.edu.pl; www.novago.pl

stek naukowych z liderem w zakresie przetwarzania

dr inż. Rafał Zybała

odpadów, wiedza, profesjonalizm oraz zaangażowanie pracowników NOVAGO pozwalają nam realnie my-

[1] Statistical Review of World Energy economics

rzystaniem generatorów termoelektrycznych TEG.

2017 www.bp.com/en/global/corporate/energy-

Należy dodać, że wykorzystanie technologii TEG nie

economics/statistical-review-of-world-energy/

dotyczy tylko biogazu czy też ogromnych obiektów,

renewable-energy/solar-energy.html

takich jak np. elektrociepłownie – stosując technolo-

[2] J. Lucchese et.al. „Energy and Environment”, 2017.

gię wykorzystującą efekty termoelektryczne, możemy

https://annual.llnl.gov/fy2017/energy].

usprawnić istniejące procesy technologiczne wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z niezagospodarowanym ciepłem odpadowym (czyli ok. 60 proc. energii na świecie [4].

[3] D. Bochenek i inni „Ochrona środowiska” GUS 2017. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowiskoenergia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2017,1,18.html. [4] http://flowcharts.llnl.gov). REKLAMA

Kotły biomasowe

NR 11 (51) grudzień 2018

śleć o wdrożeniu technologii odzysku energii z wyko-

Źródła:

wodne • wysokoparametrowe • parowe

o mocy od 150 kW do 6000 kW

Schmid Polska Sp. z o.o. ul. Niska 6, 82 – 300 Elbląg info@schmid-energy.pl tel. +48 537 007 721

www.schmid-energy.pl

Prezentacja firmy

Polski innowator zagospodarowania i przerobu odpadów

NR 11 (51) grudzień 2018

Misją firmy Bioten stała się ochrona środowiska naturalnego, które w ostatnich dekadach zostało mocno wyniszczone przez rozwijający się przemysł i brak świadomości o katastrofalnych skutkach, jakie niesie za sobą eksploatacja i dalsze zanieczyszczanie planety dla przyszłych pokoleń.

półka, jako laureat wielu nagród i wyróżnień,

odpadowej fazy glicerynowej na biopaliwo II

swoją działalność badawczo-rozwojową pro-

generacji oraz uniwersalną instalacją pilotażową

wadzi zaledwie

POSTERUS 2020 do produk-

od kilku lat, ale

cji „zielonych” paliw. Opaten-

może pochwalić się niejednym osiągnięciem dzięki zapleczu doświadczonych

Bioten pracuje obecnie m.in. nad projektem HaloSYS, którego zadaniem jest produkcja biopaliwa II generacji ze skażonych halofitów

towana technologia przerobu biomasy glicerynowej jest ekologicznie bezpieczna, bezodpadowa, a powstające produkty biodegradowalne.

naukowców

Zaawansowane paliwo ma

i twórcy nowator-

wpływ na redukcję CO2 – de-

skiej technologii. W 2015 roku po raz pierwszy

karbonizację transportu oraz rozwiązuje problem

Bioten wystąpił na MTP z technologią przerobu

odpadowej fazy glicerynowej powstającej podczas

Prezentacja firmy produkcji biopaliw I generacji. Spółka w tym

REKLAMA

roku rozpoczęła prace inwestycyjne na dużą skalę w związku z nowo budowanym zakładem produkcyjnym pod Poznaniem i zwiększeniem wydajności linii produkcyjnej, aby móc zaspokoić potrzeby swoich przyszłych odbiorców na biokomponenty paliwowe, jednocześnie spełniając założenia dyrektywy o odnawialnych źródłach energii (RED II). Wybudowany zakład będzie zwieńczeniem prac projektowych przeprowadzonych w ciągu ostatniego roku, a co najważniejsze – będzie spełniał najwyższe standardy bezpieczeństwa zarówno dla pracowników, jak i środowiska naturalnego. Naukowcy z Bioten prowadzą także badania

www.fumigium.pl

nad opracowaniem technologii wytwarzania bioemulgatorów z odpadów glicerynowych rozpoczęła również projekt międzynarodowy HaloSYS realizowany w kooperacji z takimi jednostkami, jak: INCDSB, IMT, S3d, IWNIRZ. Głównym zadaniem projektu jest opracowanie technologii przerobu oraz produkcja biopaliw II generacji ze skażonych gatunków halofitów. Otrzymanym biopaliwom przypisywany jest zerowy wskaźnik emisji gazów cieplarnianych, co obecnie jest bardzo pożądane przez firmy i instytucje zajmujące się odnawialnymi źródłami energii. Działalność Bioten można wpisać zatem w model gospodarki cyrkulacyjnej, polegającej na maksymalnym wykorzystaniu odpadów dostępnych na rynku, w tym przypadku glicerynowych, czy skażonych roślin, jednocześnie nie generując przy tym nowych odpadów, a redukując emisję gazów cieplarnianych. Materiał powstał we współpracy z firmą Bioten

BIOPREPARAT DO REKULTYWACJI GLEB I WÓD POWIERZCHNIOWYCH SKAŻONYCH ROPĄ NAFTOWĄ LUB JEJ ROPOPOCHODNYMI

• Skuteczność likwidacji skażeń • Unieruchamianie jonów metali ciężkich • Odporność na zmiany środowiskowe • Brak toksyczności preparatu • Trwałość preparatu • Niski koszt rekultywacji

NR 11 (51) grudzień 2018

roślinnych i zwierzęcych. W połowie br. firma

biowęgiel

Biowęgiel jako potencjalny komponent nawozów organicznych

zdj. UP Poznań

NR 11 (51) grudzień 2018

Aktualnie na świecie obserwuje się wzrost zapotrzebowania na żywność. Nie zawsze jest jednak możliwe zwiększenie powierzchni gruntów uprawnych. Z tego powodu poszukuje się rozwiązań pozwalających na uzyskanie wyższych plonów z danej jednostki powierzchni.

awożenie jest procesem

polegającym na dostarczeniu do gleby substancji, które pozwalają na poprawienie jej właściwości. Dotyczy to zwłaszcza za-

// Nawóz organiczny z dodatkiem biowęgla wyprodukowany w ramach projektu

w wielu dziedzinach, takich jak rolnictwo, ochrona środowiska czy energetyka. Wykorzy-

wartości i dostępności składników pokar-

stując biowęgiel jako dodatkowy składnik nawo-

mowych dla roślin oraz poprawienia odczynu

zu, zwiększa się liczbę składników pokarmowych

gleby. Przybierającymi na znaczeniu nawozami są

dostających się do gleby podczas procesu nawo-

te zawierające w swoim składzie biowęgiel.

żenia. Dotyczy to szczególnie węgla organicznego

Zainteresowanie biowęglem wzrasta z uwagi na

oraz szeregu makro- i mikroelementów. Ponadto

jego właściwości oraz możliwość wykorzystania

wykorzystując biowęgiel jako dodatek do nawozu,

jakim jest kompost, można zmniejszyć emisję

gospodarki odpadami. Wykorzystanie biowęgla,

gazów powstających w wyniku rozkładu tlenowego

jak i produktów powstałych na jego bazie w go-

materii organicznej.

spodarce odpadami, jest zagadnieniem szerokim.

W ramach realizacji projektu „Badania nad innowa-

Omawiany materiał wykorzystywany jest również

cyjną formułą nawozów organicznych” wyproduko-

w procesach biologicznego przetwarzania odpa-

wany został nawóz organiczny z dodatkiem biowę-

dów, czyli fermentacji metanowej oraz kompo-

gla, a formą, w której występował, był pellet.

stowania. W przypadku fermentacji metanowej

Celem projektu było wyprodukowanie nawozu, który

biowęgiel może być skutecznym filtrem do wy-

będzie poprawiał właściwości gleby, zwiększając tym

chwytywania substancji będących inhibitorami

samym plon oraz ulepszając jego jakość. W trakcie

procesu, jak np. amoniak. Ponadto zostały prze-

realizacji prac wytypowano skład mieszanki nawo-

prowadzone badania stwierdzające, że powierzch-

zowej z uwzględnieniem preparatów zawierających

nia aktywna biowęgla pozwoliła stworzyć lepsze

mikroorganizmy, algi lub ich ekstrakty oraz miko-

warunki do rozwoju mikroorganizmów, co w kon-

ryzy dla badanych gatunków roślin. Zasadniczym

sekwencji może spowodować szybszy rozkład

kierunkiem wykorzystania produktu jest realizacja

substratów, jak i zwiększyć wydajność metanową.

celów nawozowych, m.in. w uprawie warzyw, roślin

W przypadku kompostowania pozytywny wpływ

polowych oraz roślin ozdobnych. Aktualnie prowa-

biowęgla opiera się przede wszystkim na zmniej-

dzone są również badania nad możliwością wykorzy-

szeniu emisji gazów cieplarnianych. Ponadto

stania go w procesie kompostowania oraz fermenta-

badania wskazują na możliwość ograniczenia strat

cji metanowej.

azotu, co przekłada się na wyższą jego zawartość w nawozie. Biowęgiel poprawia również strukturę

Badania w Polsce i na świecie

kompostu, stwarzając m.in. lepsze warunki sprzy-

Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej co-

jające przepływowi powietrza, a także oddziałuje

raz większy nacisk kładziony jest na zrównoważoną

na wzrost retencji wody podczas procesu.

gospodarkę, w tym gospodarkę obiegu zamkniętego. Biowęgiel jest wykorzystywany w wielu dziedzinach,

Duży potencjał biowęgla

spośród których obok energetyki wyróżnia się ochro-

Nawożenie jest ważnym czynnikiem kształtującym

nę środowiska oraz rolnictwo.

wysokość i jakość plonów. Uzyskane dotychczas

Wiele badań prowadzonych nad biowęglem

wyniki dowodzą, że biowęgiel charakteryzuje się

skupia się na jego nawozowym wykorzystaniu.

zróżnicowanymi właściwościami spowodowanymi

Pozytywne działanie surowca opiera m.in. na

przede wszystkim użytą biomasą oraz parametrami

umożliwieniu poprawy struktury gleby, co wpływa

procesu pirolizy.

na jej właściwości powietrzno-wodne. Biowęgiel

Ze względu na pozytywne właściwości fizyczne i che-

często jest wprowadzany do gleby wraz z innymi

miczne biowęgiel staje się w ostatnich latach przed-

składnikami, np. w formie suszu bądź pelletu.

miotem licznych badań naukowych. W związku

W tym przypadku dostarcza się do gleby nie tylko

z powyższym konieczne jest poszukiwanie nowych

sam biowęgiel, ale również inne substraty, które

kierunków wykorzystania omawianego substratu.

będą źródłem materii organicznej i składników

Dr inż. Wojciech Czekała,

pokarmowych. Dodatkowo biowęgiel może być

inż. Aleksandra Jeżowska

sorbentem zmniejszającym emisję związków azotu z rolnictwa. Jednak najbardziej pożąda-

NR 11 (51) grudzień 2018

biowęgiel

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Instytut Inżynierii Biosystemów

nym efektem jego stosowania jest jego korzystny wpływ na wzrost plonu roślin uprawnych. W ochronie środowiska biowęgiel jest coraz częściej stosowanym substratem. Omawiany materiał z powodzeniem jest wykorzystywany m.in. do wychwytywania emisji gazowych z procesów

Praca została zrealizowana w ramach projektu „Badania nad innowacyjną formułą nawozów organicznych” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi Priorytetowej 1 Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, numer RPLB.01.01.00-08-0047/16-00.

wydarzenia

Jak produkować dobry pellet? Sucha trocina i odpowiedni granulator – to zdaniem wielu początkujących producentów recepta, by produkować dobry pellet. Jak się okazuje, to zaledwie początek skomplikowanego procesu. O jego szczegółach rozmawiali uczestnicy pierwszej edycji warsztatów „Fabryka pelletu od A do Z”. Zdj. Maciej Kosiński (3)

NR 11 (51) grudzień 2018

wydarzeniu, które odbyło się 19-20 listopada w Dworze Podstolice, wzięło udział ponad

dwudziestu przedstawicieli branży drzewnej. Dla części osób warsztaty stały się okazją, by krok po kroku przeanalizować wszystkie etapy produkcji. Dla innych najważniejsze było zdobycie wiedzy, w jaki sposób zoptymalizować pracę linii tak, by bezproblemowo produkowała powtarzalne biopaliwo. – Dobry pellet to dla konsumenta paliwo, które bezproblemowo się spala. Mało osób jednak wie, że droga do tego jest bardzo długa, a zmiennych mnóstwo – podkreślił Maciej Roik z Biomass Media Group. – Doskonale zdają sobie z tego sprawę producenci, którzy z chęcią podchwycili ideę warsztatów dotyczących produkcji pelletu. Fabryka pelletu od A do Z W trakcie spotkania o szczegółach pracy linii i kłopotach, które mogą się pojawić podczas procesu granulacji, opowiadali przedstawiciele wiodących dostawców technologii do pelletowania. Paweł Jarzębowski z firmy Cedrus opowiedział o przygotowaniu surowca do procesu granulacji, natomiast Paweł Nawrocki z Nawrocki Pelleting Technology skupił się na omówieniu głównych elementów fabryki: od granulatora zaczynając, przez systemy chłodzenia i przesiewania, aż po instalację pneumatyczną i wodną. Anna Klimow z La Meccanica wskazała

// Anna Klimow z La Meccanica mówiła jak przygotować się do budowy fabryki pelletu

wydarzenia

// W warsztatach uczestniczyło 20 przedstawicieli firm zainteresowanych budową fabryki pelletu w Polsce

punktów kontrolnych oraz kontroli jakości pelletu drzewnego produkowanego w klasie A1. Na koniec prezes Polskiej Rady Pelletu Maciej Kosiński wraz

// Paweł Nawrocki z Nawrocki Pelleting Technology na warsztatach omówił elementy składowe zakładu produkującego pellet drzewny

z Agnieszką Kedziorą-Urbanowicz zaprezentowali najnowsze dane na temat polskiej branży pelletowej

NR 11 (51) grudzień 2018

z kolei te elementy, na które należy zwrócić uwagę,

na tle Europy i Świata.

przymierzając się do budowy fabryki – zarówno

Kolejna edycja warsztatów odbędzie się wiosną 2019.

pod względem technologicznym, jak też finanso-

Zainteresowanych wydarzeniem prosimy o kontakt

wym i surowcowym. Reprezentująca Biocontrol

pod numerem +48 792 122 038 lub forum-pelletu@

Agnieszka Kędziora-Urbanowicz przedstawiła proces

magazynbiomasa.pl. Oprac. Redakcja

zakładowej kontroli produkcji przez monitorowanie REKLAMA

Radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślności w Nowym Roku wraz z podziękowaniami za dotychczasową współpracę Życzy Producent pelletu drzewnego 7A247

SYLVADREWNO SYLVA Sp. z o.o, ul. Kościerska 2, 83-441 Wiele k./Kościerzyna tel. 58 687 38 26, fax 58 687 34 86, kom. 601 637 048 e-mail: roman.gowin@sylvadrewno.com

wydarzenia

Kierunek Włochy – Italia Legno Energia

NR 11 (51) grudzień 2018

Choć sezon na pellet standardowo rozpoczyna się we wrześniu, przygotowania do okresu grzewczego zaczynają się dużo wcześniej. Przyszłoroczne marcowe targi Italia Legno Energia w Arezzo to drugie we Włoszech największe wydarzenie dla producentów i dystrybutorów pelletu drzewnego oraz piecyków i kominków na pellet. I dobra okazja do zakontraktowania pierwszych zamówień.

talia Legno Energia organizowane od

widzą polscy producenci pelletowi, którzy

22 do 24 marca wypracowało już wła-

od początku związani są z targami – jako

sną markę, choć czerpie z doświadczeń

wystawcy lub poprzez obecność na łamach

największych światowych targów pelle-

specjalnego włoskojęzycznego dodatku

towych – Progetto Fuoco. Wydarzenie

„Mercato del pellet in Polonia”, promują-

skupia się przede wszystkim na energe-

cego krajowych operatorów działających

tycznym potencjale biomasy leśnej dla

w sektorze biopaliw. Także w tym roku re-

ogrzewnictwa indywidualnego i przemy-

dakcja „Magazynu Biomasa” będzie pełnić

słowego. Ponad 180 wystawców podczas

rolę ambasadora branży pelletowej w Are-

trzech targowych dni zaprezentuje ofertę

zzo. – Na targach będziemy już trzeci raz.

Specjalny dodatek maszyn i urządzeń do pozyskiwania, branżowy produkcji i przetwarzania biopaliw oraz przygotowany na najnowszych, innowacyjnych i ekologicz- Italia Legno Energia nych urządzeń grzewczych dla gospow języku włoskim! darstw domowych i przemysłowych. Zamów reklamę: redakcja@ Jednak tym, co głównie przyciąga blisko 20 tys. zwiedzający do Arezzo, jest pellet. magazynbiomasa.pl Italia Legno Energia to miejsce, gdzie

potencjał polskiego rynku pelletu, pomagamy producentom zaprezentować ofertę i nawiązać nowe kontakty biznesowe z włoskimi kontrahentami. Coraz większa konkurencja na krajowym rynku pelletu jest impulsem dla firm, by dywersyfikować działalność i szukać klientów za granicą –

kontraktuje się pierwsze w roku dostawy granulatu do

mówi Maciej Roik z Biomass Media Group, wydawca

Włoch, rozmawia z dystrybutorami o współpracy oraz

„Mercato del pellet in Polonia”. Firmy zainteresowane

sprzedaje pellet dla odbiorców indywidulanych – wła-

współpracą w magazynie przygotowywanym z my-

ścicieli gospodarstw agroturystycznych, farm, szklarni,

ślą o Italia Legno Energia zapraszamy do kontaktu:

ciepłowni, rolników, przedsiębiorców oraz przedstawi-

redakcja@magazynbomasa.pl

cieli branży HoReCa. Potencjał Italia Legno Energia 68

Pokazujemy wystawcom i zwiedzającym

Oprac. Redakcja

ED 3 IT ^ IO N

from the Woods to Fireplace

Arezzo Exhibition Centre

22/24 March 2019

Technological solutions for heating and energy production with wood and agroforestry biomass

Technical Partner

www.italialegnoenergia.it

Promosso da Promoted by

harmonogram branży STYCZEŃ 2019 10-11

21st International Conference on Energy, Biomass and Waste Engineering

Singapur

https://waset.org/conference/2019/01/ singapore/ICEBWE

14-15

Ogólnopolski Kongres Energetyczno Ciepłowniczy PowerPol 2019

Polska (Warszawa)

http://powerpol.pl/

16-17

Biomass Trade Summit Europe 2019

Holandia (Rotterdam)

https://www.wplgroup.com/aci/event/ biomass-trade

21-22

16th International Conference on Renewable Mobility “Fuels of the Future 2019

Niemcy (Berlin)

https://www.fuels-of-the-future.com

VI Emission and Energy Trading Summit

Polska (Warszawa)

https://cbepolska.pl/pl/vi-emission-andenergy-trading-summit.html

Warsztaty biogazowe „Biogazownia od A do Z”

Polska (Poznań)

www.magazynbiomasa.pl

LUTY 2019

NR 11 (51) grudzień 2018

13-14

Lignofuels 2019

Norwegia (Oslo)

https://www.wplgroup.com/aci/event/ lignofuels-2019

12-15

Budma

Polska (Poznań)

https://www.budma.pl

15-17

Ferma

Polska (Łódź)

http://targiferma.com.pl/

20-21

4th Biomass Trade Summit Europe 2019

Holandia (Rotterdam)

https://www.wplgroup.com/aci/event/ biomass-trade

27-28

Targi Enex/ Enex Nowa Energia

Polska (Kielce)

http://www.targikielce.pl

Warsztaty biogazowe „Biogazownie od A do Z” Kontakt: Maciej Kosiński tel. +48 792 122 038 biogaz@biomassmediagroup.pl

REKLAMA

PARTNER TARGÓW

PATRONAT HONOROWY

XXII MIĘDZYNARODOWE TARGI ENERGETYKI I ELEKTROTECHNIKI

27-28.02.2019

Targi Kielce

XVII TARGI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII

www.enex.pl

Wszystkim Naszym Klientom, Partnerom oraz Sympatykom BRUKS, życzymy spokojnych i pełnych radości Świąt Bożego Narodzenia, a w nadchodzącym Nowym Roku dużo szczęcia i (BIO)masy sukcesów.

Arcon Polska Sp. z o.o. ul. Baletowa 14 02-867 Warszawa tel. 22 648 08 10, fax 22 644 16 16 Dane kontaktowe: sprzedaż – Radosław Seliga, tel. 664 925 425, e-mail: seliga@arcon.com.pl części zamienne i serwis – Łukasz Prus, tel. 664 737 800, e-mail: prus@arcon.com.pl