351

AYΓΟΥΣΤΟΣ

μια ειδικη εκδοση για ολοκληρο τον καυτο μηνα αυγουστο

2013

22

Ελληνικές εσπαντρίγιες!

Η LIFO ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ Η Μηδεια στα Χαμπτονς Η Ευαγγελία Ράντου παρουσιάζει το φινάλε της παράστασης του Δημήτρη Παπαϊωάννου στο Summer Camp του Ρόμπερτ Γουίλσον. Σελ. 8

Χουλι & Ντέρτι Η Εύη Λαμπροπούλου γράφει ένα καλοκαιρινό διήγημα για τη LifO. Σελ. 12

Τρια καλοκαιρια στο Περθ Ο Λουκάς Μέξης καταγράφει αναμνήσεις και εντυπώσεις από τη μίνι μετανάστευσή του στην Αυστραλία. Σελ. 14

Ο Αυγουστος στο σινεμα

Ελληνικες εσπαντριγιες!

Το κατωγι στην ιο

Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος για 10 ταινίες που διαδραματίζονται τον μήνα Αύγουστο. Σελ. 18

Στο εργαστήριο όπου φτιάχνονται τα ελληνικά (και υπέροχα) απόλυτα καλοκαιρινά παπούτσια. Σελ. 22

Στο ωραίο και DIY εστιατόριο του Γιώργου και της Θεοδώρας. Σελ. 26

LIFO 3 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Τériade Η ζωή ενός ιδιοφυούς Έλληνα εκδότη. Σελ. 30

Θοδωρης Μπαφαλουκος Ο σκηνοθέτης που γύρισε τη σημαντικότερη ταινία για την Τζαμάικα και μία από τις πιο σπουδαίες cult ταινίες ever μιλάει στον M. Hulot. Σελ. 38

Νεο Βλεμμα 7 νέοι φωτογράφοι απαθανατίζουν τον δικό τους Αύγουστο. Σελ. 48

Δημητρης Ταξης Ένα φωτογραφικό portfolio με τα ωραιότερα έργα που βλέπουμε στους δρόμους της πόλης. Σελ. 50

Dripping Color Ο Freddie F. κατεβαίνει στο κέντρο της Αθήνας με ζωηρά και ζόρικα παιδιά. Σελ. 56

Εν τω μεταξυ στην Αθηνα Σελ. 67

30 Τériade

Henri Laurence, Θεοκρίτου, Ειδύλλια, Παρίσι 1945

LIFO 4 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

τοN σεπτεμβρη ξανα μαζι, καλο καλοκαιρι σε ολουσ

αυγουστοσ 2013 Εκδότης: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος Διευθυντής: Μιχάλης Μιχαήλ Εμπορική Διεύθυνση: Δήμητρα Πασομένου Συμβουλος Δημιουργικού: Γιάννης Καρλόπουλος Art Director: Στάθης Μητρόπουλος Υπεύθυνος Lifo.Gr: Άρης Δημοκίδης Υπεύθυνος Ψηφιακής Ανάπτυξης: Νίκος Ζαφείρης Συντονισμός Ύλης: Μαρκέλλα Ανδρικάκη

Τι παράξενη εποχή! Καθώς τελειώνει κι αυτή η σεζόν της ιλιγγιώδους ρευστότητας (ο άνθρωπος που παραλίγο να αγοράσει τον ΔΟΛ στον Κορυδαλλό, η «Ελευθεροτυπία» οριστικά πια στα πατώματα, τα κανάλια λίγο πριν από τη λούμπεν φάση τους, η ΕΡΤ κλειστή, όλα τα media αποδεκατισμένα), το ελληνικό καλοκαίρι καλπάζει και τίποτα δεν μπορεί να αναχαιτίσει τον διάχυτο ηδονισμό του. Από τη μία κάθε βεβαιότητα κλονίζεται – από την άλλη, με ένα τίποτα είσαι ευτυχισμένος: λίγο καρπούζι με τυρί, μια σκιά, οι φίλοι, λίγες μονάδες στο κινητό για τις αγάπες του καλοκαιριού. Όλο και κάτι θα κεράσει ο μπάρμαν. Μεταξύ της σκυθρωπής οικονομίας και της έκρηξης του κλίματος, καθόμαστε σαν σφαλιαρισμένα καρτούν: να ανέβουμε ή να κατέβουμε; Ή μήπως «οδός άνω οδός κάτω μία και ωυτή» (όπως λέει και το τρελό αγόρι Ηράκλειτος); Δεν ξέρω και πολλούς που δεν εξανθρωπίζονται τον Αύγουστο. Που δεν διαλέγουν την ευτυχία για λόγους προληπτικής ιατρικής. Ο γέρος στο μπαλκόνι με μια βεντάλια αερίζεται και σιγομουρμουρίζει (τραγουδάει ή στενάζει;), η έφηβη στο από κάτω φωτεινό παράθυρο, ξαπλωμένη στο κρεβάτι, μιλάει στο κινητό, ψιλοχαϊδεύεται και νιαουρίζει (αυτή, αντιθέτως, από άνθρωπος έγινε θηρίο, τιγρέσσα, λέαινα του πόθου, μπα σε καλό της!). Η μέρα στο δόξα πατρί του ήλιου πάει βογκώντας τον ανήφορο της Φιλελλήνων, αλλά το βράδυ η πόλη γίνεται υπερωκεάνιο, φωτοσυνθέτει εκ νέου τη φυλαχθείσα ηδονική συγκίνηση. Και πέρα από τον Πειραιά τα νησιά, θαλάσσια ξύλα, βαρκάκια του Κάλβου, μουσικά, πλέοντα. Ποτέ δεν είσαι απόλυτα φτωχός με τέτοιο ζέφυρο, με τέτοια άστρα. Η θάλασσα δεν χρεοκοπεί κι είναι δική σου με κάθε απλωτή – το τραμ με ιδρωμένους εφαψίες, αφετηρία Σύνταγμα. Δεν είναι εύκολο να κάνεις την αφαίρεση μετά από τόσα ζόρια, τον Αύγουστο όμως όλοι το ψιλοκαταφέρνουν. Εφόσον ζούμε κι έχουμε ζωντανές τις πέντε αυτοκρατορικές μας αισθήσεις, όλα βολεύονται. Διαρκώς μαζί, κάθε λεπτό, στο LIFO.gr και οι νέες μας εκδόσεις τον Σεπτέμβριο (με δύο νέες εκπλήξεις!) Στάθης

συντακτικη ομαδα Columnists: Νίκος Δήμου, Δημήτρης Ρηγόπουλος, Στέλιος Κούλογλου, Γιάνης Βαρουφάκης, Θεόφιλος Δουμάνης Βιβλίο: Κωστής Παπαγιώργης, Γιώργος- Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Εικαστικά: Γιώργος Καρουζάκης Θέατρο: Ματίνα Καλτάκη Γεύση: Νίκη Μηταρέα Night Life: Φώτης Βαλλάτος Starfax: Μαριβίκυ Καλλέργη σύνταξη Βασίλης Καψάσκης, Αλέξανδρος Διακοσάββας, Γιώργος Γέρου, Δημήτρης Κυριαζής συνεργατες Χρήστος Παρίδης, Σταύρος Διοσκουρίδης, Δέσποινα Τριβόλη, M. Hulot, Θοδωρής Αντωνόπουλος, Bασιλική Πλιάτσικα, Ευθύμης Φιλίππου, Λένα Φουτσιτζή, Λάμπρος Αραπάκος, Μαρία Παπαπαναγιώτου, Θεώνη Σκαλέρη, Ηλίας Μαγκλίνης, Πωλίνα Σαρρή, Τίνα Μανδηλαρά, Εύη Λαμπροπούλου Intern: Στέργιος Πουλερές φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Αναστασία Βουτυροπούλου, Freddie F., Παντελής Ζερβός, Στάθης Μαμαλάκης, Γεράσιμος Δομένικος, Charlie Makkos, Νίκος Κατσαρός, Ινώ Μέη, Photoharrie παραγωγη Creative Media: Kώστας Στανέλλος Aτελιέ: Βανέσσα Φερλέ Διόρθωση Κειμένων: Μαρία Δρουκοπούλου Γραμματεία Σύνταξης: Ελένη Τσατσαλμά διαφημιστικο Senior Advertising Manager: Ισμήνη Βoυρδαχά Senior Direct Market Manager: Κώστας Μαντάς Direct Market Managers: Φωτεινή Δαλαμάγκα, Βούλα Καραβαγγέλη, Γιώργος Λυκουργιώτης Υποδοχή Διαφήμισης: Ξένια Στασινοπούλου οικονομικο Οικονομική Διεύθυνση: Δημήτρης Τασιόπουλος Λογιστήριο: Βασίλης Κοτρωνάκης, Μαριαλένα Παππού

κωδικος εντυπου 7639

Φωτογραφία εξωφύλλου: Άγγελος Σαφτούλης

LIFO 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

PERFORMANCE

LIFO 8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Από την Αργυρώ Μποζώνη

h mhδεια στα Χαμπτονσ

2

Η χορεύτρια Ευαγγελία Ράντου συμμετέχει στο θερινό «camp» του Ρόμπερτ Γουίλσον και παρουσιάζει το φινάλε της «Μήδειας» του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε ένα εκλεκτό κοινό.

LIFO LIFO 99 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Tο σόλο της Μήδειας 2 διαρκεί δέκα λεπτά. Η Ευαγγελία το επανέλαβε σε λούπα 20 φορές.

LIFO 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ryder και Lady Gaga λάτρεψαν αυτό το αριστούργημα που δημιούργησε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου! Κι εγώ θα ήθελα να το πω άλλη μια φορά…

“Papaioannou Dimitris, Ι adore you!

You are a genius!”» έγραψε στην προσωπική της ιστοσελίδα στο facebook η Ελευθερία Ράντου. «Δεν μπορώ να περιγράψω τη χαρά μου που ο Μπομπ Γουίλσον επέλεξε το σόλο της Μήδειας για να παρουσιάσει στους καλεσμένους του» ήταν τα πρώτα λόγια της Ράντου όταν την αναζητήσαμε στο Watermill, λίγο πριν μπει στο καθημερινό της μάθημα. «Κοιτώντας το βιογραφικό μου, αναγνώρισε τον Δημήτρη και μου ζήτησε να ξεκινήσω αμέσως πρόβες. “Χρειαζόμαστε μια πισίνα” του είπα. “Αυτό είναι εύκολο” μου απάντησε. “Θέλω και δύο καρέκλες” πρόσθεσα. “Αυτό είναι ακόμα πιο εύκολο” μου είπε». Σε συνεχή επικοινωνία με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, η χορεύτρια δεχόταν συνεχώς κατευθύνσεις. Σημαντικότερη δυσκολία του εγχειρήματος ήταν η προσπάθειά της να φτάσει στην κορύφωση ενός έργου, χωρίς, όμως, να έχει προηγηθεί η όλη πλοκή της τραγωδίας. Το σόλο διαρκεί 10 λεπτά. Καλεσμένοι έμπαιναν κι έβγαιναν στο Watermill. Η Ευαγγελία Ράντου το παρουσίασε γύρω στις 20 φορές. Ξανά και ξανά. «Δεν μπόρεσα να σταματήσω ούτε λεπτό» μας λέει. Τυχεροί Νεοϋορκέζοι... ¶

2

h mhδεια στα Χαμπτονσ

Το Watermill βρίσκεται λίγο έξω από τη Νέα Υόρκη. Είναι ο τόπος όπου ο Μπομπ Γουίλσον ξετυλίγει τα όνειρά του. Είναι το προσωπικό του εργαστήριο. Η έδρα του. Το Σάββατο το βράδυ το Watermill είχε φορέσει τα καλά του. Γιόρταζε τα 20 χρόνια της λειτουργίας του. Ο οικοδεσπότης του υποδεχόταν τη Lady Gaga και τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς – με τις οποίες, ως γνωστόν, συνεργάζονται για το νέο art-άλμπουμ της εκκεντρικής τραγουδίστριας. Λίγο πιο κει τα λέγανε η Λουσίντα Τσάιλντς με τη Γουινόνα Ράιντερ. Για τους καλεσμένους του, ο Μπομπ Γουίλσον είχε ετοιμάσει μια μεγάλη έκπληξη. Από εκείνες που αρμόζουν σε έναν καλλιτέχνη του ύψους του. Μήδεια θα έβλεπαν. Όχι μια οποιαδήποτε Μήδεια αλλά εκείνη που εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα: αυτήν του Δημήτρη Παπαϊωάννου, που η υπέροχη Ευαγγελία Ράντου ερμήνευσε στην παράσταση της Αθήνας πριν από τέσσερα χρόνια. Εξαιρετική χορεύτρια, η Ευαγγελία Ράντου είναι μεταξύ των 30 τυχερών νέων καλλιτεχνών απ’ όλον τον κόσμο που παρακολουθεί το θερινό «camp» του Μπομπ Γουίλσον. Αναζητώντας τρόπο να μαγέψει τους καλεσμένους του, ο σκηνοθέτης σκόνταψε πάνω στο βιογραφικό της. Την κάλεσε, λοιπόν, και της ζήτησε κάτι πολύ συγκεκριμένο: να παρουσιάσει το συγκλονιστικό σόλο της Μήδειας. Αυτό με τις καρέκλες. Αυτό που η ηρωίδα, τη στιγμή της κορύφωσης, διαλέγει την πιο σκληρή τιμωρία. Για την ίδια. Για τον Ιάσωνα. Για τα παιδιά της που σπάνε σαν γύψινες κούκλες. «Όταν ερχόμουν στο Watermill πριν από δύο εβδομάδες δεν φανταζόμουν ότι θα είχα την ευκαιρία να δουλέψω και να παρουσιάσω ξανά το σόλο με τις καρέκλες από τη Μήδεια 2... Ό,τι πιο αγαπημένο έχω κάνει μέχρι σήμερα! Bob Wilson, Marina Abramovic, Lucinda Childs, Winona

LIFO 11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

δihγhma Την πιο ζεστή μέρα του καλοκαιριού τρώω φασολάκια και βλέπω «True Blood» σ’ ένα χωριό έξω απ’ την Αθήνα. Με φέτα. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν τα Σεπόλια Αθήνα – εγώ πάλι, ό,τι είναι πέρα από την Τεχνόπολη, το Χίλτον, του Γκύζη, το βλέπω χωριό. Κι ας έχουν, τα Σεπόλια, μετρό – που χρησιμοποίησα μόλις. Ο Χούλι μού βγάζει φαγιά, ποτά, καρπούζι. Αλλάζει κανάλια να βρει αυτό που θα μ’ αρέσει. Όλες οι ίντσες της τηλεόρασης για πάρτη μου – όχι ότι αυτές είναι οι ίντσες που μ’ ενδιαφέρουν. Είναι ερωτευμένος. Δεν εξηγείται αλλιώς. Αν έπαιζε ο Ολυμπιακός όμως... Από κει βγαίνει το Χούλι. Από τον Χούλιγκαν του Ολυμπιακού. Επειδή πάει στο γήπεδο φανατικά – όχι ότι είναι Χούλιγκαν όντως. Είναι αυτός ο γλυκός μουσικομανής νταγλαράς δίχως ίχνος βίας, μόνο κάνα μπατσάκι αν χρειαστεί – αν το μπούτι το καλέσει. Χούλιγκαν κι επειδή όταν με γνώρισε, πριν από κάτι μήνες, με ακολούθησε και με άρπαξε στις τουαλέτες του μπαρ, σ’ ένα χολιγουντιανό χουλιγκάνικο φιλί με το ‘να χέρι στη μέση μου – το άλλο στο μαλλί μου. Αυτό ήταν. Με τον καιρό, το Χούλιγκαν γλύκανε κι έγινε Χούλι. Σήμερα φοράει ξενερωτικό πιτζαμάκι γαλάζιο με σαγιονάρα∙ αλλά πάλι μοιάζει ροκ σταρ, με το μαλλί να ξεχειλίζει από το λαστιχάκι στο σβέρκο και στο φαρδύ γυμνό στέρνο. Στην οθόνη οι βρικόλακες οξειδώνονται, φασώνονται, καρφώνονται, τσιμεντώνονται, ξεριζώνουν καρδιές. Κι εγώ θέλω: να χώσω το χέρι στο στήθος του, ν’ αγκαλιάσω την καρδιά του που επιταχύνεται κάτω από τ’ αυτί μου. Στα γόνατά του, πάνω στην κούνια, με ταΐζει πεπόνι. Απίστευτο: αθηναϊκό μπαλκόνι με κούνια. Κούνια έκτου ορόφου. Κούνια μπέλα, έπεσε η κοπέλα, μες στην αγκαλιά του, πήρε τα φα-

γιά του. Φάε ακόμα λίγο πεπόνι, λέει. Δροσερό αεράκι και μέσα: τα μητρικά ερκοντίσια δουλεύουν στο ρελαντί – σήμερα, έτσι για αλλαγή, τα γουστάρω. Τα ερκοντίσιον είναι της μαμάς του που λείπει στα νησιά, όπως κι ολόκληρο το σπίτι. Μητρικά ερκοντίσιον, φασολάκια μαμάς και νανουριστικές τηλεοπτικές ίντσες, αποβλακώστε με. Σπίτι μου δεν έχω καν τηλεόραση. Κανείς δεν είναι τόσο φτωχός: δεν θέλω να έχω. Θέλω να ζω, όχι να παρακολουθώ στην οθόνη τις ζωές των άλλων. Ωστόσο, καθώς ο Χούλι με χαϊδολογάει ολούθε χαλαρώνω και ξέρω ότι οι ενδορφίνες που παράγει το χάδι είναι αληθινή ζωή, όχι πιξελαρισμένη. Μία ώρα εδώ δεν έχουμε αλλάξει κουβέντα – μόνο μου φέρνει φαγιά, ποτά και χειρίζεται το τηλεκοντρόλ με τον νου στον πλησίον. Έτσι κρατάνε οι γάμοι: οι ίντσες της οθόνης σε κάνουν να ξεχνάς τις άλλες ίντσες. Τα χάδια. Την κουβέντα. Λιώνω στο φως της τηλεόρασης, με αγκαλιάζει μια υπέροχη ηρεμία – κι όταν ο Χούλι αυξάνει τις ίντσες του, μέσα στο πιτζαμάκι, από τη μια στιγμή στην άλλη, δεν είμαι έτοιμη γι’ αυτό – είμαι τεμπέλα. «Μα, δεν θα δούμε τη σειρά σου; Η Σούκι φαίνεται αναστατωμένη» λέω. «Κι εσύ θα είσαι σε λίγο» απλώνει χερούκλες σε κομβικά σημεία – χάνουμε όλο το επεισόδιο, μπλέκουμε σε ένα οικείο σύμπλεγμα όλο εξάρσεις, υφέσεις και περίπου τρεις σχηματισμούς γνωστούς εδώ και μήνες. Χέρια και δέρματα ανακατώνονται, μαλλιά σγουραίνουν. Τους γείτονες ενοχλούν ήχοι εκτός τηλεοράσεως. Βρίσκομαι δίχως γυαλιά οράσεως. Σωματικά υγρά ανταλλάσσονται που δεν είναι ιδρώτας, ενώπιον κορνιζαρισμένων φωτογραφιών της μάνας του που κοιτάει βλοσυρά ως πολύ νέα, πολύ ωραία, πολύ πολύτεκνη. Θυμάμαι τη χθεσινή μου κουβέντα με τον κβαντοφυσικό για την ανταλλαγή ηλεκτρονίων. Μόλις συντελέστηκε σε μεγάλη κλίμακα, σκέφτομαι.

Μόλις ανταλλάξαμε ηλεκτρόνια: είμαι λίγο Χούλι. Και είναι λίγο Ντέρτι. Έτσι με λέει. Ντέρτι. Από το Ντέρτι Ντάνσινγκ. Και το ντέρτι. Και την «Dirty Diana» του Michael Jackson – την άκουσα τελικά στο γιουτιούμπ, ήταν μοιραία. Έτσι με βλέπει ο Χούλι; Πάντως με αφήνει να διαλέγω τον σχηματισμό των πίξελ της οθόνης, το ηχητικό σάουντρακ της βραδιάς, υπό μορφή προεπιλεγμένου διαλόγου. Ίσως επειδή πρώτη φορά έρχομαι σπίτι του. Μου το ’χε ζητήσει ξανά, αλλά έλεγα «Δεν βγαίνω από την Αθήνα». «Μα, τα Σεπόλια έχουν μετρό». «Όχι για μένα» έλεγα, κι έτσι ερχόταν πάλι να με βρει στο κέντρο της πόλης. Σήμερα, όμως, ήθελα θαλπωρή προαστίων. Έτρεξα με το μετρό, με μια τσάντα που περιείχε κουτάκι φακών επαφής και γυαλιά μυωπίας. Όταν έφτασα σπίτι του έψαχνα το λάπτοπ – δεν είχε. Δεν είχε ούτε ντέσκτοπ. Όταν έφτασε σπίτι μου έψαχνε την τηλεόραση – δεν είχε. Μόνο μια πορτοκαλί σέβεντις που χρησιμεύει ως τραπεζάκι για το φωτιστικό. Είχε πάθει σοκ. Κι εγώ επίσης. Σε κάθε δωμάτιο, στο μητρικό του, έχει τηλεόραση. Στην κουζίνα. Στο σαλόνι. Στα υπνοδωμάτια. Τζίζους! Πόσες τηλεοράσεις χρειάζεται ένα σπίτι; Τι κάνουν δύο τέτοιοι άνθρωποι μαζί; Ανταλλάσσουν ηλεκτρόνια. Και κάρμα. Αυτό κάνουν. Μπροστά σε όλες τις τηλεοράσεις του σπιτιού. Και είναι μπόλικες. «Θες μια τηλεόραση;» λέει. «Θέλω μια βεράντα» λέω καθώς μου δείχνει την τρίτη βεράντα του σπιτιού που είναι γεμάτο μπαλκόνια. Ουρανός Σεπολίων. Χημικός αττικός ουρανός που πάντα φέγγει. «Από δω θα πέσουμε» δείχνει το υψοφοβικό μπαλκόνι του έκτου και γελάω. Έχω υψοφοβία. «Θα σου κρατάω το χέρι» λέει σοβαρά – μετά, χαμογελάει. Ο Χούλι δεν έχει κατάθλιψη, μόνο μουσικομανία. Το μόνο μέρος απ’ όπου μπορεί να πηδήξει είναι η σκηνή σε συναυλία των

SLAYER. Stage-diving, ναι. Μπαλκόνι-diving, όχι. Τσιρίζω καθώς με τραβάει σύρριζα στα δαντελένια κάγκελα που εκτείνονται πολλά μέτρα κάθετα πάνω από το σκοτεινό πάρκο. Πανικός έκτου ορόφου. «Δηλαδή, δεν θα πάμε για μπάντζι τζάμπινγκ» λέει. «Από δω το στερεοφωνικό. Δεξιά το περιοδικό, το φωτιστικό. Απέναντι οι Red Hot Chili. Έτσι είμαι όταν με παίρνεις τηλέφωνο. Εσύ μας έλειπες!» λέει. Και ο Άγιος που δεσπόζει πάνω από τους Red Hot Chili και τον Ολυμπιακό, στην άκρη της ντουλάπας; «Της μάνας μου, ξέμεινε. Ο Άγιος Νικόλαος, νομίζω». Το χέρι του αποκοιμιέται στη μέση μου. Ξημερώνει. Πέρασα το βράδυ γράφοντας στο φοβερό τραπέζι της κουζίνας, πάνω στο καρό τραπεζομάντιλο της μαμάς, δίπλα στο βάζο με τα λουλούδια που αργοπεθαίνουν. Ο Χούλι κοιμήθηκε λίγες ώρες: τώρα έχει δουλειά. «Μείνε δω πέρα, κοιμήσου. Άραξε. Θα γυρίσω. Στασό δεν έχει ο κώλος σου» λέει μια φράση που δεν έχω ξανακούσει. Η μάνα μου λέει κάτι παρόμοιο, «Στάσου και λίγο στον κώλο σου». Δεν νυστάζω. Δεν ξέρω τι να κάνω σ’ ένα σπίτι χωρίς πισί. « Έχει παγωτό στο ψυγείο. Και καρπούζι» λέει επειδή ξέρει ότι είμαι κοιλιόδουλη κι επειδή θέλει να με βρει εδώ όταν γυρίσει. Του σκάω ένα ζουμερό φιλί. Κολλάω πάνω του στο ασανσέρ για έξι ορόφους: Δώσ’ μου λίγη ακόμα αγάπη∙ λίγη ακόμα ανταλλαγή ηλεκτρονίων. Έτσι γίνεται με τους ανθρώπους: ανταλλάσσουν ανέμελα ατάκες, σωματικά υγρά, κάρματα και ηλεκτρόνια ώσπου μια μέρα ούτε που ξέρουν πώς βρέθηκαν παντρεμένοι στα Σεπόλια. Στο σπίτι τον νοσταλγώ πριν κοιμηθώ. Το βράδυ, ο ουρανός μοιάζει αρκετά με τον ουρανό των Σεπολίων.

Ανταλλαγή ηλεκτρονίων κάτω από τον ουρανό των Σεπολίων. Από την Εύη Λαμπροπούλου

LIFO 12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

GLOBETROTTER Δεν είχε μπει καλά καλά ο Ιούλιος του ’12 όταν πάτησα το πόδι μου στη Δυτική Αυστραλία για πρώτη φορά και οι 33 βαθμοί της Αθήνας έδωσαν τη θέση τους στους 18 του Περθ, ή αλλιώς της Πέρθης, όπως επιμένουν να λένε οι παλιότεροι.

Μόλις είχα αφήσει τη πατρίδα για να ζήσω το κλισαρισμένο πακέτο του μετανάστη στη χώρα των καγκουρό και των λευκών καρχαριών. Η χρονιά μέχρι τότε δεν μου είχε φερθεί σωστά επί ελληνικού εδάφους και ο συνδυασμός ενός τροχαίου ατυχήματος και της γενικότερης κρίσης με έπεισε να το

ρίξω στις αιτήσεις για υποτροφίες στο εξωτερικό. Αυτή που έκατσε έτυχε να είναι σε μέρος που είχα έναν απόδημο θείο, αυτόν που κάθε Έλληνας έχει κάπου ξεχασμένο, οπότε αποφάσισα να φύγω μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημά μου. Περιπέτεια, σκέφτηκα, και μπήκα στο αεροπλάνο. Άφησα το καλοκαίρι για να πάω σε χειμώνα, αλλά, πίστεψέ με, ο καιρός στην Αυστραλία σε κοροϊδεύει, γιατί ποτέ ουσιαστικά δεν έχει κρύο. Η πρώτη επαφή, λοιπόν, ένιωσε γλυκιά, σχεδόν γνώριμη. Μόλις φτάνεις σε έναν κόσμο 18.000 χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι σου τα πάντα έρχονται άνω-κάτω. Ξεχνάς ότι ξαφνικά πέφτεις πολλά ταξικά επίπεδα, μηδενίζεις το κοντέρ κι ελπίζεις να φτάσεις εκεί που

ήσουν πριν τα διαγράψεις όλα. Εγώ, ευτυχώς, από την πρώτη μέρα είχα μια οικογένεια να με προσέξει, και δεν μιλάω για θείους και διασπορές. Δεν μιλάω για τον αυστηρότατο θείο μου, που δεν είχα ζήσει ποτέ, ούτε για τις παράλογες απαιτήσεις του που ένας 30χρονος πλέον δεν σήκωνε. Μιλάω για τους Perth Café Racers. Κοίτα να δεις που το book trailer του Shoot Me (ένα τελευταίο κλικ) έπεσε τυχαία στις οθόνες τους κι ενθουσιάστηκαν. « Έρχεσαι Περθ; Ό,τι θες, εμείς» μου είπε ο Rex Havoc (ναι, όλοι έχουν τέτοια παρατσούκλια) και του έστειλα μια αγγελία για μια μοτοσικλέτα, ένα XJ του ’85. Τη μέρα που προσγειώθηκα ήρθε να μου αφήσει τα κλειδιά της στο σπίτι. «Μου τα δίνεις όταν έχεις» είπε. Μη φανταστείς, το αρχικό κε-

φάλαιο της κερδισμένης υποτροφίας ξοδεύτηκε πολύ γρήγορα σε μηχανή, ένα κατεστραμμένο (αλλά συνάμα πανέμορφο) Toyota Corona του ’79 και σε μια σανίδα σερφ. Την επομένη έτρεξα στην παραλία του Cottesloe και έκανα πρώτη φορά σερφ μετά το ατύχημά μου. Όσο και να θες να με κράξεις, είχε δελφίνια κι ερχόντουσαν σαν ήμερα αδέσποτα κοντά να τα χαϊδέψεις. Άλλο ένα τικ στη λίστα με τα πράγματα που πρέπει να κάνεις πριν τα τινάξεις, σκέφτηκα. Το φθινόπωρο, δηλαδή η άνοιξη, πέρασε γρήγορα στο Περθ. Η πρωτεύουσα της Δυτικής Αυστραλίας δεσπόζει στον Ινδικό Ωκεανό, με μια ατελείωτη παραλία στα δυτικά και έρημο στα ανατολικά, οπότε καταλαβαίνεις ότι τα

Με μια Toyota Corona του ’79. «Την επομένη έτρεξα στην παραλία του Cottesloe και έκανα πρώτη φορά σερφ μετά το ατύχημά μου».

3

καλοκαιρια σερι

(στηn πιο απομονωμενη πρωτευουσα του κοσμου) Από τον Λουκά Μέξη

LIFO 14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Το 35ο River Party επιστρEφει παρEα με την Amstel Για μία ακόμη χρονιά η αγαπημένη μας μπίρα μας προσκαλεί στο πιο δημοφιλές outdoor μουσικό πάρτι της Βόρειας Ελλάδας. Κάθε χρόνο, περίπου τέτοια εποχή, στις όχθες του Αλιάκμονα, σε ένα από τα πιο όμορφα φυσικά ελληνικά τοπία, χιλιάδες κατασκηνωτές συρρέουν για να πάρουν μέρος στο πιο δημοφιλές και καθιερωμένο κατασκηνωτικό μουσικό πάρτι της χώρας. Το River Party είναι συνυφασμένο με έννοιες όπως παρέα, διασκέδαση, φύση και μουσική, όπως ακριβώς είναι και με την Αmstel, αφού δεκαπέντε χρόνια τώρα πορεύονται μαζί, χαρίζοντας αμέτρητες εμπειρίες και αναμνήσεις γεμάτες μουσική, κέφι, ξεγνοιασιά και τη δροσιά της αγαπημένης μας μπίρας. Το φετινό ραντεβού του River Party και της Amstel έχει κανονιστεί από τις 31/7 ως τις 4/8 στο Νεστόριο Καστοριάς, στην πιο δυναμική και ανανεωμένη διοργάνωση που έχει γίνει ποτέ. Το πρόγραμμά της περιλαμβάνει τη συμμετοχή περισσότερων από 35 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που υπόσχονται βραδιές γεμάτες πολλή και καλή μουσική. Ενδεικτικά, μερικοί από τους συμμετέχοντες είναι οι: JAMES, Σωκράτης Μάλαμας, Γιάννης Αγγελάκας, Γιώργης Χριστοδούλου, Τζίμης Πανούσης, Υπόγεια Ρεύματα και Θάνος Ανεστόπουλος, Mikael Delta, Πάνος Μουζουράκης, Μάριος Φραγκούλης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη με τον Γιώργο Περρή, Γιάννης Χαρούλης, Marietta Fafouti, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Μπάμπης Στόκας, Δημήτρης Σταρόβας, Γιάννης Ζουγανέλης, Μίλτος Πασχαλίδης, Imam Baildi, Στέλιος Ρόκκος, Goin’ Through the band, Μίκρο, αλλά και πολλοί άλλοι. Πάρτε, λοιπόν, τους πιο αγαπημένους σας φίλους και ετοιμαστείτε ν’ απολαύσετε τις πιο μουσικές, τις πιο ξέγνοιαστες και παρεΐστικες διακοπές της ζωής σας στο πιο φευγάτο καλοκαιρινό πάρτι, πάντα παρέα με την Amstel. facebook.com/AmstelGreece www.amstel.gr, www.riverparty.org

www.apolafste.ypefthina.eneap.gr

Aπολαύστε υπεύθυνα

πάντα πνιγόντουσαν στην άμμο. Ο κόσμος χαλαρός, σαν Μεξικανοί τιμούσαν τη σιέστα και δεν πέθαιναν στη δουλειά. Με ρωτούσαν φίλοι, δηλαδή πώς είναι, σαν την Αθήνα; Όχι. Σαν τη Θεσσαλονίκη; Όχι. Ήταν σαν μια Πάτρα με ενάμισι εκατομμύριο πληθυσμό από ζάπλουτους εργάτες και fit ξανθιές. Μια πόλη που βασίζει το 100% της οικονομίας της στα ορυχεία που βρίσκονται διάσπαρτα στην πολιτεία και όπου η υπόλοιπη χώρα στηρίζεται για να παραμένει crisis-free από τις αρχές του 1990 (ας είναι καλά οι Κινέζοι που αγοράζουν αβέρτα πρώτη ύλη). Οπότε, σε αυτή την πόλη, αν γίνεις οδηγός φορτηγού ή καθαριστής, μπορείς και βγάζεις 120.000 τον χρόνο, άρα γιατί να σπουδάσεις και να γίνεις γιατρός; Ακριβώς. Καλύτερα κηπουρός παρά δικηγόρος, και γι’ αυτό τα λεφτά δεν σήμαιναν τίποτα σε αυτούς – όμως πολλά σ’ εμένα, που δεν είχα ούτε το κεφάλαιο, ούτε ίσες ευκαιρίες. Μια πόλη εκ διαμέτρου αντίθετη με τα ανατολικά και τη φουλ ελληνική Μελβούρνη δεν τα πήγαινε πολύ καλά με τους μετανάστες, ειδικά τους Έλληνες, που δεν είχε πολυσυνηθίσει να βλέπει. Μια ελληνική κοινότητα με πολλούς Καστελοριζιούς υπήρχε όλη κι όλη, που είχε μέσα στα κεντρικά τους γραφεία αυτόγραφο του Τζέραρντ Μπάτλερ από τους 300. Τέτοια φάση. Πήγα στον επιτάφιο και προσπάθησαν να με προξενέψουν σε μια 13χρονη, οπότε αποφάσισα να μείνω με τους μηχανόβιους. Καλύτερα! Τα καλοκαιρινά φεστιβάλ ξεκινάνε πρώτα εκεί, όταν στον υπόλοιπο κόσμο έχει παγωνιά και στα βουνά άσπρες νιφάδες. Τον Δεκέμβρη ο υδράργυρος χτυπούσε σαραντάρια και όλη η πόλη ήταν από το πρωί ως το βράδυ στο Cottesloe ή σε κάποιο summer festival, όπως το κλασικό Big Day Out ή το φανταστικότατοσιγά-το-πριμαβέρα Southbound, με σαγιονάρα και στάμπι, δηλαδή μπιρίτσα, στο χέρι. Στα ‘στραλέζικα όλα τελειώνουν σε -ι βλέπεις. Δεν πήγαινες για μπρέκφαστ στο Λίντερβιλ, αλλά για μπρέκι στο Λίντι. Εκεί είχε και μια γιγαντιαία δεξαμενή που έδειχνε τα αποθέματα νερού της πόλης και σου υπενθύμιζε ότι απαγορεύεται να ποτίζεις το γκαζόν σου και να κάνεις ντους πάνω από 2 λεπτά. Όταν ζεις στην έρημο, το νερό είναι χρυσός, και ο χρυσός ουσιαστικά άχρηστος. Και από τέτοιον είχε η Δυτική Αυστραλία μπόλικο. Την Πρωτοχρονιά φύγαμε σαράντα μηχανές για να πάμε για μπίρες στο Swan Valley. Μαύρα κράνη κάτω από

«Την Πρωτοχρονιά φύγαμε σαράντα μηχανές για να πάμε για μπίρες στο Swan Valley».

«Τα καλοκαιρινά φεστιβάλ ξεκινάνε πρώτα εκεί, όταν στον υπόλοιπο κόσμο έχει παγωνιά και στα βουνά άσπρες νιφάδες».

3 καλοκαιρια

σερι LIFO 16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ήλιο που άγγιξε τους 47 βαθμούς (και η ΕΜΥ της Αυστραλίας αναγκάστηκε να εισαγάγει νέο χρώμα στους χάρτες θερμοκρασίας) οδήγησαν σε μια αλλαγή του χρόνου με θερμοπληξία και τον Αϊ-Βασίλη να βράζει στον ιδρώτα του. Αλλά το συνηθίζεις, και μάλλον μετά τον Φεβρουάριο, που η θερμοκρασία πέφτει, σου λείπει και λίγο αυτή η αυστραλέζικη κόλαση. Εγώ εκμεταλλεύτηκα το καλοκαίρι και έκανα σερφ το πρωί κι έγραφα το βράδυ – και κάπως έτσι οι εμπειρίες μου στο Περθ συνδυάστηκαν με παλιότερες από την Αμερική και γεννήθηκε το Flat Track.

To δεύτερο καλοκαίρι μου έφυγε κάπου τότε, και άφησε όμως πίσω του συντρίμμια: επέστρεψα στο σπίτι μετά από ένα ταξίδι στη Μελβούρνη για το μελλοντικό μου PhD για να βρω τα πράγματά μου στον δρόμο και την πόρτα κλειδωμένη μετά από ώρες προσβολών από άνθρωπο που μοιραζόμουν το ίδιο αίμα – τελικά γίνεται νερό. Άφραγκος και χωρίς σπίτι, έπρεπε να πουλήσω ό,τι κάποτε λεγόταν υποτροφία. Κοιμήθηκα στο αμάξι, σε καναπέδες, στην παραλία, μέχρι που έβγαλα τα πάντα στο σφυρί και μπήκα σε νέα τροχιά επιβίωσης. Συνεχίζοντας το κλισέ, έπιασα δουλειά λάντζα Τετάρτη και Πέμπτη που δεν είχα πανεπιστήμιο, και κάθε Κυριακή ως pit crew mechanic στους αγώνες στο Barbagallo Racetrack. Το δεύτερο καλοκαίρι είχε τελειώσει και ανυπομονούσα να έρθει το τρίτο, γιατί για μένα θα σήμαινε τέλος σε αυτό το χάος. Όταν μπήκε ο Ιούνιος κατάλαβα ότι βγήκα μέσα από μια βιβλιοθήκη μετά από πέντε μήνες, πέντε χιλιάδες πλυμένα πιάτα και πενήντα χιλιάδες λέξεις ενός thesis. Ο βαθμός που κυνήγησα έκατσε, το Flat Track κυκλοφόρησε μετά από χίλια μύρια προβλήματα από μια τοπική εκδοτική στο Fremantle και ήμουν έτοιμος να την κάνω από το Περθ. Οι Perth Café Racers ήταν εκεί από την πρώτη μέρα. Όταν έμεινε η μηχανή, είχαν έρθει με μπουκάλι κρασί και κατσαβίδια στη μέση της South Street, όταν δεν είχα σπίτι να μείνω, πρόσφεραν καναπέ και όταν ήμουν έτοιμος να φύγω, αποφάσισαν να μου δώσουν ό,τι εφόδιο μπορούσαν για να προμοτάρω το βιβλίο ανατολικά αλλά και στην Ευρώπη – ήταν, κατά κάποιον τρόπο, και δικό τους. Και κάπως έτσι το τρίτο καλοκαίρι είναι εκεί που ξεκίνησαν όλα, στην Αθήνα, με τους Περθιανούς να φαντάζουν ανάμνηση παιδική. Αλλά δεν είναι το τέλος της Αυστραλία αυτό. Θα ξαναπάω, προφανώς, αν και ανατολικά αυτήν τη φορά. Αλλά όχι ακόμα. Το καλοκαίρι, το τέταρτο σερί καλοκαίρι δηλαδή. ¶

ΥΨΗΛEΣ ΕΠΙΔOΣΕΙΣ, ΦΘΗΝH ΣΥΝΤHΡΗΣΗ, ΟΙΚΟΝΟΜIΑ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡH ΚΑYΣΗ ΑΝΟIΓΟΥΝ ΤΙΣ ΠYΛΕΣ ΜΙΑΣ ΝEΑΣ ΑΓΟΡAΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚO ΑEΡΙΟ

Λ

ίγοι γνωρίζουν ότι οι κινητήρες φυσικού αερίου παράγουν το λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα –ένα από τα αέρια του θερμοκηπίου το οποίο συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή– και ότι, μαζί με το υδρογόνο, αποτελεί για πολλούς ειδικούς τo καύσιμo του μέλλοντος. Τώρα, το φυσικό αέριο ως καύσιμο για αυτοκίνητα Ι.Χ., αλλά και επαγγελματικά, είναι ολοένα και ευρύτερα διαθέσιμο και στην Ελλάδα. Πρόκειται για το FISIKON της ΔΕΠΑ που διατίθεται από πρατήρια σε συνεργασία με τα ΕΛΠΕ. Οι δυο εταιρείες αναπτύσσουν δίκτυο σε όλη την Ελλάδα, αρχής γενομένης από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι το φυσικό αέριο είναι πολύ φθηνό. Όχι όμως και πόσο. Ο παγκόσμιος μέσος όρος για το κόστος του φυσικού αερίου ως καυσίμου δείχνει ότι η οδήγηση ενός οχήματος φυσικού αερίου επιτυγχάνει ποσοστό εξοικονόμησης 66% έναντι της χρήσης ενός οχήματος βενζίνης. Όμως, το περιβαλλοντικό όφελος είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό.

Ήδη κυκλοφορούν στην Αθήνα λεωφορεία και απορριμματοφόρα καύσης φυσικού αερίου, καθώς και προσφάτως ταξί καύσης φυσικού αερίου.

τήρες φυσικού αερίου πετυχαίνουν σημαντικό περιορισμό της ηχορρύπανσης που προκαλείται από την κίνηση κυρίως των βαρέων οχημάτων, όπως απορριμματοφόρα ή λεωφορεία, καθώς έχουν πιο ομαλή και αθόρυβη λειτουργία έναντι της βενζίνης. Η χρήση του φυσικού αερίου αποτελεί μια ώριμη τεχνολογία με ιστορία 70 χρόνων, ευρέως και πολλαπλά δοκιμασμένη και αποδεδειγμένα αποτελεσματική.

ΑσφAλεια

Το φυσικό αέριο κίνησης FISIKON συμβάλλει στη διατήρηση της καθαρής ατμόσφαιρας στις πόλεις.

Οι κινητήρες φυσικού αερίου επιτυγχάνουν μειώσεις στις εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα κατά 95%, στις εκπομπές υδρογονανθράκων κατά 80% και στα οξείδια του αζώτου κατά 30%. Το φυσικό αέριο επιπροσθέτως δεν περιέχει σωματίδια θείου, μολύβδου ή βαριά ίχνη μετάλλων. Επιπλέον, το φυσικό αέριο ως καύσιμο δεν περιέχει τοξικά πρόσθετα μολύβδου ή βενζολίου, το οποίο και είναι ιδιαίτερα καρκινογόνο. Όμως υπάρχουν και άλλα «κοινωνικά σωτήρια» χαρακτηριστικά στην αεριοκίνηση. Οι κινη-

Είναι όμως, παρά την περί του αντιθέτου εντύπωση ορισμένων, και ασφαλής. Το φυσικό αέριο, όντας ελαφρύτερο από τον αέρα, διαστέλλεται και διαλύεται στην ατμόσφαιρα. Επιπλέον, οι δεξαμενές αποθήκευσης του φυσικού αερίου, τα ρεζερβουάρ, κατασκευάζονται κάτω από πολύ αυστηρές προδιαγραφές ασφαλείας και υπόκεινται σε σκληρές δοκιμές με ελέγχους πολύ υψηλότερους από αυτούς που λαμβάνουν χώρα πρακτικά κατά τον ανεφοδιασμό του οχήματος.

ΕπιδOσεις Εάν οικονομία, περιβάλλον και ασφάλεια ευνοούνται από τη χρήση του φυσικού αερίου, τι συμβαίνει με τις επιδόσεις; Και στο μέτωπο αυτό τα στοιχεία είναι θετικά! Το φυσικό αέριο για τα οχήματα έχει υψηλότατο αριθμό οκτανίων, και

συγκεκριμένα 125. Έτσι, οι ταχύτητες που μπορεί να φθάσουν τα οχήματα φυσικού αερίου είναι παρόμοιες με τις υψηλές ταχύτητες των συμβατικών αυτοκινήτων επιδόσεων. Ένα όχημα με καύσιμο φυσικού αερίου Audi A4 μπήκε στο Βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες, αναπτύσσοντας ταχύτητα 364,6 χλμ./ώρα τον Απρίλιο του 2009, και έγινε το γρηγορότερο αυτοκίνητο φυσικού αερίου που κινείται στον κόσμο. Η δοκιμή έγινε στη διάσημη πίστα Φόρμουλα του Nürburgring, στη Γερμανία.

ΣυντHρηση Όσο, δε, αφορά τη συντήρηση του κινητήρα, οι μηχανικοί σημειώνουν πως το λάδι που λιπαίνει τον κινητήρα είναι λιγότερο μολυσμένο σε περίπτωση χρήσης του φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα και τα διαστήματα μεταξύ των αλλαγών του λιπαντικών να είναι σχεδόν δύο φορές πιο αραιά. Τα αέρια καύσης δεν είναι διαβρωτικά και δεν βλάπτουν τα μεταλλικά μέρη του κινητήρα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται σημαντικά η ζωή του κινητήρα και των σωληνώσεων του συστήματος εξάτμισης. Καταληκτικά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι με την οικοδόμηση δικτύου ανεφοδιασμού, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και στην Ελλάδα από τη ΔΕΠΑ, η ευρύτατη διάδοση της αεριοκίνησης είναι θέμα χρόνου.

σινεμα

Όσλο, 31 Αυγούστου

Αυγουστιάτικο Φεγγάρι

ΤΑΙΝΙΕΣ με τον ΑΥΓΟΥΣΤΟ στον τιτλο

Από τον Θανάση Βέγγο μέχρι τον Μάρλον Μπράντο και από τον Κώστα Φέρρη ως τον Ακίρα Κουροσάβα, το σινεμά θα γιορτάσει τον Αύγουστο με μοναξιά, ελεγειακή διάθεση, μπόλικο παραλογισμό, δηλωμένη φεγγαρολαγνεία, προσευχές και φόνους. Ιδού μια ενδεικτική κινηματογραφική δεκάδα με τον Αύγουστο στον τίτλο. Από τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο

August: Osage County

LIFO 18 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 19 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

1. Δεκαπενταύγουστος 2. Κολασμένα Κορμιά 3. Αυγουστιάτικο γεύμα στη Ρώμη 4. Ραψωδία τον Αύγουστο

2

3 1

ΗΣΥΧΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, η νύχτα γίνεται γαλάζια στον φακό του Παντελή Βούλγαρη, ο οποίος ακούει προσεκτικά τις μύχιες σκέψεις αυτών που απέμειναν στην έρημη Αθήνα και τους αγαπάει σαν δικούς του ανθρώπους. Βέγγος, Ιγγλέση, Διαβάτη, Ουδινότης και, κυρίως, Παΐζη και Μπαζάκα συνθέτουν τρεις ιστορίες μελαγχολικές, σχεδόν ψιθυριστές.

ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ Οι κάτοικοι λείπουν για διακοπές και η αυγουστιάτικη Αθήνα γεμίζει τρελούς κι αλλοπαρμένους. Έχοντας επιμεληθεί και τα ρομαντικά της ρούχα, η Μυρτώ Παράσχη, ένα αερικό στους Αέρηδες της Πλάκας, περιμένει μάταια έναν αγαπημένο και ο φανταχτερός ημι-μακρυμάλλης Σπύρος Σακκάς υποκύπτει στο διαπεραστικά γαλανό βλέμμα της. Του Κώστα Φέρρη. Διασκευή στις Λευκές Νύχτες του Ντοστογιέφσκι. Ανάμεσα στο παράλογο και το πολύ παράλογο σινεμά των culto-curio νεοελληνικών ταινιών. «Σημαίνον, σημαινόμενο, σημαντικό, σκατά» είναι μία από τις ατάκες που ακούγονται.

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Τάματα και θάματα, πίστη και αυταπάτη, επιθυμίες και τιμωρίες, αποδράσεις και αδιέξοδα, η αγάπη και η απουσία της στη θερμότατη, αυγουστιάτικη Ελλάδα του Γιάνναρη. Ένα πολυπρόσωπο, φιλόδοξο, κινηματογραφικότατο έργο, οξυδερκές και αισθαντικό.

ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΟ ΓΕΥΜΑ ΣΤΗ ΡΩΜΗ Από τους δημιουργούς του Γόμορρα, κάτι τελείως διαφορετικό: το κωμικό δράμα ενός 60χρονου εργένη που έχει πνιγεί στα χρέη και δεν έχει άλλη επιλογή από το να φροντίσει την 90χρονη μάνα του και να διασκεδάσει τις υπερήλικες φιλενάδες της στη Ρώμη, όπου δεν κυκλοφορεί ψυχή ζώσα. Χαριτωμένο, σαρδόνιο κι ευαίσθητο μαζί, σαν το κλασικό Ladykillers, χωρίς τους φόνους.

ΡΑΨΩΔΙΑ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ Γηραιά κυρία που επέζησε του πυρηνικού ολέθρου στο Ναγκασάκι φροντίζει τα εγγόνια της ένα καλοκαίρι στην Ιαπωνία. Η συνάντηση της με τον ανιψιό της είναι καταλυτική, όπως παράξενη και τρυφερή είναι η συνάντησή του Ρίτσαρντ Γκιρ, στον ρόλο του Αμερικανο-ιάπωνα, με τον μέγιστο Ακίρα Κουροσάβα στην προτελευταία του, ελεγειακή ταινία.

ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΟ ΦΕΓΓΑΡΙ Γκέισες, Αμερικανοί αξιωματικοί που καταλήγουν να φοράνε κιμονό και ο Μάρλον Μπράντο ως Ιάπωνας μεταφραστής σε μια εντελώς ξεχασμένη ταινία του 1956, που στην εποχή της έτυχε ενός ψυχρού σεβασμού, κάτι σαν δαγκωμένο χειροκρότημα ενός λεπτού. Η εμμονή του Μπράντο με την υποκριτική yellowface (η πρακτική της εθνοτικής μεταμφίεσης) δεν κάθισε καλά σε κανέναν και το έργο με θέμα τον εξαμερικανισμό ενός χωριού στην Οκινάουα μετά τον πόλεμο θεωρείται το δεύτερο πιο άστοχο της καριέρας του, μετά την αβάσταχτα βαρετή Κόμισσα από το Χονγκ Κονγκ του Τσάρλι Τσάπλιν.

10

ΤΑΙΝΙΕΣ με τον ΑΥΓΟΥΣΤΟ στον τιτλο

4

ΟΣΛΟ, 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Ναι μεν αυγουστιάτικη, αλλά με σκανδιναβικό τρόπο. Η ταινία του Γιοακίμ Τρίερ μιλάει για το προσωπικό χάος ενός όμορφου, έξυπνου και καλομεγαλωμένου πρώην τοξικομανούς, για τη μοναξιά και τα σταυροδρόμια του, τις τρομερές ευκαιρίες που κλότσησε και τα ξέφωτα που αχνοφαίνονται μέσα από τις μνήμες του παρελθόντος στην εσωτερική καταχνιά ενός χλωμού, για τα δικά μας δεδομένα, καλοκαιριού. Καλή ταινία.

AUGUST, OSAGE COUNTY

5 BAMBOLE PER LA LUNA D’ AGOSTO (ΚΟΛΑΣΜΕΝΑ ΚΟΡΜΙΑ) Πολύ giallo, του Μάριο Μπάβα από το 1970, σε ένα νησί, με μια παρέα που ξεπαστρεύεται με μοναδικά άγαρμπο τρόπο. Το γεμάτο φεγγάρι παίζει τον ρόλο του, καθώς οι ηθοποιοί δεν έχουν ρόλο να παίξουν, άσε που κάποιους από αυτούς δεν τους λες και ηθοποιούς, όπως η κοσμική και πριγκίπισσα Ίρα φον Φίρστενμπεργκ. Τόσο ασυνάρτητο που προκαλεί απανωτά μειδιάματα.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Ο Άντονι Χόπκινς σκηνοθετεί, συνθέτει τη μουσική και παίζει τον κεντρικό ρόλο σε αυτήν τη μεταφορά του τσεχοφικού Θείου Βάνια στην Ουαλία της καρδιάς και της καταγωγής του. Το καλοκαίρι στην εξοχή δεν είναι θερμό αλλά φωτεινό και γεμάτο ψυχική ίντριγκα και ανατροπές. Κομψότης παραγωγής, ακρίβεια διαλόγων.

LIFO 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Βραβευμένο με Πούλιτζερ και Τόνι, το θεατρικό του Τρέισι Λετς θα είναι ένα από τα αξιοπρεπή φαβορί των επόμενων Όσκαρ, καθώς πρωταγωνιστούν η Μέριλ Στριπ, η Τζούλια Ρόμπερτς και ο Τζορτζ Κλούνι. Το έχω δει στη Νέα Υόρκη και, για να πω την αλήθεια, απορώ πώς αυτή η ιστορία που διαδραματίζεται, κατά τη διάρκεια τριών εβδομάδων, στην Ποχάσκα της Οκλαχόμα και βασικά είναι μια ειρωνική κομεντί προβληματικών σχέσεων μπορεί να ξεφύγει από το στενό πλαίσιο του Μπρόντγουεϊ και να αφορά ένα, έστω, σινεφίλ κοινό.

LIFO 21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Μια οικογενειακh επιχεiρηση αναγεννιeται, κατασκευaζοντας το

the wor LIFO 22 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Η βιοτεχνία της οικογένειας Χατζηαναστασίου στη Νέα Ιωνία βρίσκεται σε ένα υπόγειο, στον ίδιο χώρο, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, χωρίς καμιά αλλαγή.

απoλυτο καλoγουστο καλοκαιρινo παποyτσι: thn εσπαντρiγια!

rkshop

Από τον M.Hulot Φωτό: Θοδωρής Μανωλόπουλος

LIFO 23 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Μόλις κατέβεις τα σκαλιά, η ποικιλία των εικόνων και των υλικών σε ζαλίζει – χρειάζεται αρκετή ώρα για να συνηθίσει το μάτι σου και να καταλάβεις τι συμβαίνει εκεί μέσα, ποιος κάνει τι και ποια είναι η διαδικασία παραγωγής.

LIFO 24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

the workshop Η θετική πλευρά της κρίσης; Όσο κι αν είναι οξύμωρο, μπορεί να πει κανείς ότι είναι η γενιά των νεαρών επαγγελματιών που δημιουργεί μια καινούργια πραγματικότητα σε τομείς που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν και οι πιο ελκυστικοί για νέους ανθρώπους (το ρούχο και το παπούτσι, για παράδειγμα).

Μια πραγματικότητα που έχει και καλό γούστο και υψηλή αισθητική και τόλμη και μια σιγουριά για το προϊόν που παράγεται και που μπορεί να ανταγωνιστεί άνετα και επί ίσοις όροις τα αντίστοιχα ξένα, σε διεθνές επίπεδο. Και δεν μιλάμε για υψηλή ραπτική και ρούχα που μπορούν να αγοράσουν λίγοι, αλλά για εξαιρετικής ποιότητας T-shirts και παπούτσια –προσιτά στην τιμή και εξαιρετικής ποιότητας– που μπορούν να φορεθούν όλες τις ώρες και από τον καθένα. Η οικογένεια Χατζηαναστασίου είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο πατέρας, ο Γιώργος, κληρονόμησε τη βιοτεχνία από τον δικό του πατέρα και πρόσφατα την παρέδωσε στα τρία παιδιά του, την Kim, τον Jason και τον Alex, που την πάνε ένα βήμα παραπέρα (τα ονόματα είναι αγγλικά, επειδή είναι μισοί Σκωτσέζοι). «Η βιοτεχνία μας άνοιξε το 1938», λέει ο πατέρας, «και ήμασταν τυχεροί που επιβιώσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Δεν γίναμε ποτέ βιομηχανία, δεν κάναμε ποτέ μεγάλα ανοίγματα, μπορείς να πεις ότι μείναμε στάσιμοι, αλλά εξακολουθούμε να υπάρχουμε, παρόλη την κρίση, τη στιγμή που πολύ γνωστά ονόματα στον χώρο, μεγάλες εταιρείες, έβαλαν λουκέτο. Πριν από μερικούς μήνες την ανέλαβαν τα παιδιά μου και αρχίζει να ξανανθίζει». Η βιοτεχνία της οικογένειας Χατζηαναστασίου στη Νέα Ιωνία βρίσκεται σε ένα υπόγειο, στον ίδιο χώρο, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, χωρίς καμιά αλλαγή. Μόλις κατέβεις τα σκαλιά, η ποικιλία των εικόνων και των υλικών σε ζαλίζει – χρειάζεται αρκετή ώρα για να συνηθίσει το μάτι σου και να καταλάβεις τι συμβαίνει εκεί μέσα, ποιος κάνει τι και ποια είναι η διαδικασία παραγωγής. Οι διάδρομοι είναι πολύ στενοί, τα μηχανήματα παλιά, ο χώρος ελάχιστος, παντού κομμάτια από διαφορετικά υλικά, πολύχρωμα, καλαπόδια και μηχανές, περισσότερο θυμίζει το εργαστήριο του Αϊ-Βασίλη, παρά βιοτεχνία παπουτσιών. Στον αέρα διάχυτη μια εθιστική μυρωδιά κόλλας

που κάνει την ατμόσφαιρα περιέργως πολύ οικεία (πάντα με τρέλαινε η μυρωδιά της κόλλας και του βερνικιού) και τα δύο αγόρια (που είναι δίδυμα) μοιάζουν περισσότερο με μοντέλα. Πριν από κάνα δυο μήνες, μαζί με την αδερφή τους, δημιούργησαν το The Workshop, τη δική τους επωνυμία για τα παπούτσια που σκέφτηκαν να κατασκευάσουν, ξεκινώντας με εσπαντρίγιες. «Πειραγμένες», μοντέρνες, άνετες, με πάτο από πλαστικό και όχι από τριχιά, όπως αυτές που βρίσκεις παντού, σε ποικιλία χρωμάτων. Το πιο σημαντικό απ’ όλα: είναι εξαιρετικής ποιότητας και χειροποίητες. «Η τεχνοτροπία έχει παραμείνει η παλιά, ακολουθείται η ίδια μέθοδος, δεν έχει ανανεωθεί τίποτε από το ’38 που την ξεκίνησε ο παππούς, τη συνέχισε ο πατέρας μας και τώρα αναλαμβάνουμε εμείς» λέει ο Jason. Και πώς σας ήρθε να το συνεχίσετε; Θα μπορούσατε να κάνετε διαφορετικά πράγματα στη ζωή σας, είστε τρεις διαφορετικοί νέοι άνθρωποι. Ίσως είναι το τι σου περνάνε όταν είσαι μικρός. Σκεφτόσουν να κάνεις αυτό το πράγμα όταν ήσουν μικρός, να ασχοληθείς με παπούτσια; Ή προέκυψε μετά; Το σκεφτόμουνα πάντα. Σπούδασα παραγωγή ενδυμάτων με το σκεπτικό ότι έχει το ίδιο κομμάτι διοίκησης, οπότε θα μπορούσα να ασχοληθώ μετά με το παπούτσι, επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο σε αυτό τον τομέα με αυτό που υπάρχει π.χ. στην Ιταλία. Επομένως, σκέφτηκα να σπουδάσω αυτό και μετά να ασχοληθώ με τη βιοτεχνία μας. Και οι τρεις μας σκεφτήκαμε να προσφέρουμε στην οικογενειακή επιχείρηση. Και τι κάνει ο καθένας σας; Διαφορετικά πράγματα, και ίδια. Η αδερφή μου ασχολείται περισσότερο με την επιλογή των δειγμάτων των μοντέλων που θα χρησιμοποιήσουμε –τη βοηθάω κι εγώ σ’ αυτό όσον αφορά τα αντρικά κομμάτια και την επικοινωνία–, ο αδερφός μου ασχολείται περισσότερο με το Ίντερνετ, τα social media και την παραγωγή και λίγο ο ένας καλύπτει τον άλλο. Οικογενειακή επιχείρηση (γέλια). Από μικροί είμαστε μέσα στο εργο-

Δεν είναι παραδοσιακή εσπαντρίγια, είναι περισσότερο παπούτσι. Η εσπαντρίγια είναι φτηνή και ο πάτος είναι ραμμένο σχοινί. Και λέγεται alpargatas κανονικά.

στάσιο. Τα καλοκαίρια, όταν δεν είχαμε σχολείο, μας έπαιρνε ο μπαμπάς να βοηθήσουμε, αλλά δυναμικά έχουμε αναλάβει τους τελευταίους μήνες που αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε το The Workshop ως κάτι δικό μας (προσθέτει ο Alex). Ξεκίνησε από την αδερφή μου, που είχε την ιδέα. Πίστευε ότι αυτό που λείπει από την ελληνική αγορά, και ειδικά την αγορά παπουτσιού, είναι ένα παπούτσι απλό και όμορφο, το έβλεπε από τον εαυτό της και τις φίλες της. Δεν το έβρισκε πουθενά, έτσι ξεκίνησε μία σειρά με αυτό. Plain and simple, ας πούμε. Και με αυτή την αρχή έγινε το The Workshop. Συνδυάσαμε το χειροποίητο και το «παλιακό», που ούτως ή άλλως τώρα αρέσει και το εκτιμάνε και περισσότερο, συν ότι έχει γίνει μία στροφή στην ελληνική παραγωγή και στο ελληνικό προϊόν, οπότε, λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, είπαμε να ξεκινήσουμε. Είναι χειροποίητα τα παπούτσια σας. Αυτό δεν σημαίνει και πιο ακριβά σε σχέση με το βιομηχανικό παπούτσι και τη μαζική παραγωγή; Κανονικά, ναι, θα έπρεπε να είναι πιο ακριβά, αλλά έχουμε επίγνωση της κατάστασης και της οικονομικής κρίσης που υπάρχει στη χώρα, οπότε η τιμή είναι αρκετά χαμηλή. Υπάρχουν πράγματα που το κάνουν πιο ακριβό. Υπάρχουν μηχανήματα που βγάζουν έτοιμα τα παπούτσια, εδώ τα μηχανήματα είναι παλιά και ο τρόπος παραγωγής τους χειροποίητος – έτσι κι αλλιώς, τα μηχανήματα μαζικής παραγωγής είναι πολύ ακριβά και δεν υπάρχουν τα χρήματα να τα αγοράσει κάποιος στην Ελλάδα. Το μηχάνημα που κόβουμε τα δέρματα π.χ. έχει μαχαίρια, τώρα υπάρχει με λέιζερ, δεν χρειάζεσαι καν άτομο για να χειριστεί τη μηχανή, γίνονται όλα αυτοματοποιημένα. Βάζεις τα δέρματα σε ένα συρτάρι και κόβονται μόνα τους. Σε μας κόβονται όλα ένα-ένα με το χέρι. Έχεις 300 ζευγάρια; Κόβεις 600 φορές, επειδή όλα κόβονται επί δύο, δεξί και αριστερό. Handmade. Τα βασικά τα μάθαμε απ’ τον πατέρα μας, δεν υπάρχουν πολλοί τεχνίτες πια στην Ελλάδα. Ο κόσμος το εκτιμάει αυτό; Δεν νομίζω. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι ξέρουν πώς φτιάχνεται ένα παπούτσι, αλλά στην ουσία δεν ξέρουν καθόλου τη διαδικασία. Νομίζουν ότι επειδή ένα παπούτσι είναι φτηνό, είναι και τσάμπα, αλλά αυτό το παπούτσι έχει φτιαχτεί σε μια άλλη χώρα αυτοματοποιημένα. Κι όταν κοστίζει πέντε ευρώ, ο μισθός του ανθρώπου που το έφτιαξε μπορεί να είναι ένα ευρώ. Δεν ξέρει ο άλλος τι εί-

LIFO 25 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ναι handmade ή πού μπήκε χέρι, πού μπήκε μηχάνημα. Το πολύ-πολύ να ρωτήσει τι διαφορά έχει η εσπαντρίγια η δικιά σου από την άλλη των πέντε ευρώ. Δύσκολα θα την καταλάβει. Πού βρίσκεται η διαφορά; Στην ποιότητα. Δεν είναι παραδοσιακή εσπαντρίγια, είναι περισσότερο παπούτσι. Η εσπαντρίγια είναι φτηνή και ο πάτος είναι ραμμένο σχοινί. Και λέγεται alpargatas κανονικά. Σίγουρα είναι η προέλευση που πιάνει την τιμή. Υπάρχουν από την Κίνα και το Πακιστάν πολύ φτηνές. Επίσης, υπάρχουν εργαστήρια μέσα σε καράβια σε διεθνή χωρικά ύδατα, για να αποφεύγονται οι φόροι. Αυτό το κάνει μεγάλη εταιρεία φτηνών ρούχων: φτιάχνει ρούχα και παπούτσια σε πειρατικές πλατφόρμες. Η άλλη κομπίνα είναι να φέρνουν κινέζικα παπούτσια, να κολλάνε μια ταμπέλα και να τα βαφτίζουν ελληνικά. Ο πατέρας μάς ξεναγεί στον ασφυκτικά γεμάτο χώρο, μας δείχνει τον τρόπο που φτιάχνεται ένα παπούτσι (στο χέρι) και μας λέει ότι κάποτε, σε εποχές δόξας, στο εργαστήριο δούλευαν είκοσι άτομα. Ποια θα ήταν η ιδανική συνέχεια για σας; Αρχικά, να είναι ικανοποιημένος ο πελάτης (λέει Jason). Το να λέει ο πελάτης ότι το παπούτσι είναι καλό και να το εμπιστεύεται είναι ό,τι καλύτερο. Από κει και πέρα, φυσικά να μεγαλώσουμε και να επεκταθούμε και εκτός Ελλάδας, αν είναι δυνατό. Δεν είναι το μεροκάματο ο στόχος μας. Γενικά, οι Έλληνες βιοτέχνες πήγαιναν στην Ιταλία για να δουν τα νέα μοντέλα, έρχονταν και τα έφτιαχναν. Με τα χρόνια όμως αυτό άλλαξε, επειδή η Ελληνίδα έχει μια δική της αίσθηση της μόδας. Ήξερε το περσινό κι έψαχνε κάτι τέτοιο, το μυτερό είναι η αδυναμία της, έτσι τα καινούργια μοντέλα έμεναν απούλητα. Ήθελε μια παραλλαγή του περσινού. Ποιος είναι ο ιδανικός πελάτης σας; Για ποιον φτιάχνετε τα παπούτσια; Για όλους. Για ανθρώπους 15-35 ετών κυρίως. Γυναίκες και άντρες. Πιο πολύ γυναίκες. Εξαρτάται και από τον άνθρωπο. Δεν μας ενδιαφέρει να φτιάξουμε τα πάντα, θέλουμε να έχει μία φιλοσοφία όλο αυτό. Και ποια είναι η φιλοσοφία σας; «Παν μέτρον άριστον». ¶

www.facebook.com/theworkshopshoes για on-line παραγγελίες στο: www.theshopping.gr

Στο ωραίο και εντελώς diy εστιατόριο του Γιώργου και της Θεοδώρας.

ΓΕΥΣΗ

το Κατωγι στην ιο Από την Μπιάνκα Μπογδάνου

LIFO 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Το να έχεις επισκεφθεί την Ίο τα τελευταία οκτώ χρόνια και να μην έχεις φάει στο Κατώγι είναι μεγάλο κρίμα. Στο μικροσκοπικό, σχεδόν υπόσκαφο μεζεδοπωλείο έφαγα πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2007, την πρώτη μου φορά στο νησί. Με πήγαν την τελευταία μέρα των διακοπών μου και πολύ στενoχωρήθηκα γι’ αυτό. Θυμάμαι ακόμα την έκπληξή μου όταν ήρθε η Θεοδώρα να μας πάρει παραγγελία, μια γυναίκα ψηλή, όλο πόδια, με υπέροχα λαδί μάτια, που με μια σχεδόν χορευτική ικανότητα κινούνταν ανάμεσα στα τραπέζια και στη μαγκιά όλων όσoι ήμασταν καθισμένοι μπροστά της εκείνη τη στιγμή. Όταν έβγαλε, δε, το στυλό από τον κότσο της για να γράψει τα φαγητά μας, πρέπει να την κοιτούσα με το στόμα ανοιχτό. Η μια ευχάριστη έκπληξη ακολουθούσε την άλλη: η διακόσμηση που ήταν (και παραμένει) ένα πάρτι απενοχοποιημένου μαξιμαλισμού και προσωπικών ιστοριών, οι ρακές που έρρεαν άφθονες και, τέλος, το φαγητό. Από την τότε στενόχωρη κουζίνα του ο Γιώργος έβγαζε τους πιο νόστιμους μεζέδες από διαλεχτά υλικά, χωρίς ίχνος επιτήδευσης και προσπάθειας εντυπωσιασμού. Ερωτεύτηκα παράφορα το κους κους σαλάτα, ένα πιάτο που υπάρχει μέχρι σήμερα στο μενού και το οποίο παραγγέλνω κάθε φορά που θέλω να κάνω την έξυπνη σε ανυποψίαστους φίλους. Από το 2007 πάω κάθε χρόνο στην Ίο και ποτέ δεν ξεχνάω να φάω τουλάχιστον μία φορά στο Κατώγι. Ο Γιώργος Κατσέας και η Θεοδώρα Τζιαμαλή γνωρίστηκαν προ δεκαετίας, ενώ δούλευαν και οι δύο σε μπαρ του νησιού. Ερωτεύτηκαν κι έζησαν μαζί σχεδόν αυτομάτως. Πώς, όμως, προέκυψε η μαγειρική για τον Γιώργο; «Από πιτσιρίκι μαγείρευα στους φίλους μου, αλλά ήθελα να γίνω tattoo artist. Ευτυχώς, κατάλαβα νωρίς ότι δεν είχα το ταλέντο και σκέφτηκα να πάω στο Λονδίνο να μάθω κομμωτική. Φτάνοντας εκεί, βρήκα τις οικονομικές απαιτήσεις εξωπραγματικές κι έτσι επέστρεψα στην Αθήνα, όπου και πήγα σε σχολή μαγειρικής». Το μαγαζί προέκυψε από σπόντα. Όντας ζευγάρι και εκτός σεζόν, επέστρεψαν στο νησί να πάρουν το δίπλωμα μηχανής του Γιώργου και να βοηθήσουν έναν φίλο να βρει έναν χώρο για να ανοίξει κατάστημα ρούχων. Περνώντας μπροστά από τη θολωτή αυλή, κοντοστάθηκαν. Το αποφάσισαν επιτόπου και το έκλεισαν με σκοπό να ανοίξουν μεζεδοπωλείο.

LIFO 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Αν πας στο Κατώγι, μην ξεχάσεις να δοκιμάσεις κους κους σαλάτα, κοτόπουλο πάπρικα και την παγκόσμια πατέντα «μουσακαδοκροκέτα». Επίσης, καλό είναι να κάνεις ένα τηλέφωνο μετά τις έξι για κράτηση, αν είσαι με παρέα. Εξαιρετική και η μπάρα με κοκτέιλ ημέρας. Για τους γνώστες και φίλους, πλάκα έχει και το κυνήγι των φωτογραφιών του Γκαλίνοβιτς, πρώην τερματοφύλακα του Παναθηναϊκού, έξυπνα κρυμμένων σε αστεία κολάζ με φωτογραφίες της Θεοδώρας σε όλες τις πιθανές γωνιές του μαγαζιού. Κατώγι, Xώρα Ίου, 6983 440900

το Κατωγι στην ιο

Είχαν αρχικό κεφάλαιο πεντακόσια ευρώ. « Ήρθαμε για τρεις μέρες βόλτα και φύγαμε με μαγαζί. Το κλείσαμε Οκτώβρη, πήραμε δάνειο και ξεκινήσαμε εργασίες τον Δεκέμβρη. Ανοίξαμε το Πάσχα». Το Κατώγι σήμερα είναι τρεις φορές το μέγεθος του αρχικού μαγαζιού, με δύο προσθήκες, μια παλιά αποθήκη κι ένα κουρείο. Τα δυο, όμως, πρώτα χρόνια είχε οκτώ τραπέζια και ήταν όλο φτιαγμένο από τα χέρια τους. Η Θεοδώρα θυμάται τον πρώτο χρόνο: «Μάθαμε να κάνουμε τα πάντα. Έπαιρνα τον θείο μου και τον ρωτούσα αν βάζω ασβέστη στο σοβάτισμα. Πλέον μπορώ να σου φτιάξω χτιστό κρεβάτι με μπαουλάκι από κάτω για τα σεντόνια. Για λίγο καιρό, στην αρχή, κοιμόμασταν μέσα, στον χώρο μπροστά από την κουζίνα. Μετά το κλείσιμο στρωματσάδα και ταινία στο laptop, το πρωί με το νεσεσέρ και την οδοντόβουρτσα στο μπάνιο». «Ρίξαμε πάρα πολλή δουλειά» συνεχίζει ο Γιώργος. «Θυμάμαι να τελειώνω την

πρώτη μέρα και να το έχω μετανιώσει πικρά. Είπα στη Θεοδώρα ότι κάποια στιγμή μέσα στη βραδιά σκέφτηκα να τα παρατήσω όλα και να φύγω». Παρ' όλα αυτά, ο Γιώργος και η Θεοδώρα έμειναν και συνέχισαν να δουλεύουν, τον πρώτο χρόνο μόνοι τους, εκείνος στην κουζίνα κι εκείνη στο σέρβις και το μπαρ. Από πελατεία στην αρχή θυμούνται μόνο τους γνωστούς τους. «Ερχόταν ο λογιστής μας, ο προμηθευτής μας και, φυσικά, το καλοκαίρι κάποιοι φίλοι». Μετά από δύο χρόνια λειτουργίας ο διπλανός αποφασίζει να τους δώσει την αποθήκη που δεν χρησιμοποιούσε. Η πρώτη αυτή επέκταση αποδείχτηκε σωτήρια για το Κατώγι. «Είχαμε συνειδητοποιήσει ότι τα έξοδα έβγαιναν, αλλά δεν είχαμε σχεδόν καθόλου κέρδος. Ή θα το μεγαλώ-

ναμε ή θα το κλείναμε. Ευτυχώς, με την επέκταση άνοιξε η δουλειά. Μετά μας έκατσε να αδειάσει και το κουρείο δίπλα και φτάσαμε στο σημερινό μαγαζί». Η Θεοδώρα πλέον δεν είναι μόνη της. Η αδερφή της και άλλα δύο κορίτσια στο σέρβις εξυπηρετούν με χαμόγελο, καθώς και ο Γιώργος έχει πλέον μια οργανωμένη κουζίνα. Σε καθημερινή βάση ο μάγειρας πάει γυμναστήριο. «Πρέπει να πηγαίνω, να ξεφεύγω λίγο, και να γυμνάζομαι. Προσέχω και τι τρώω, γιατί, αντίθετα από τη Θεοδώρα, εγώ παχαίνω». «Είναι αλήθεια, εγώ δεν παίρνω κιλά, ό,τι και να φάω. Μπορώ να φάω ένα ταψί γεμιστά με τραχανά μόνη μου και να μη βαρυστομαχιάσω καν» λέει η Θεοδώρα, χαμογελώντας. Είναι δύσκολο να την πιστέψεις. Η φιγούρα της θυμίζει μοντέλο. Όση ώρα μιλάμε μπαίνει κόσμος να κλείσει τραπέζι για το βράδυ. Πολλοί Έλληνες αλλά και πολλοί ξένοι, φίλοι των παιδιών που έρχονται στο νησί επί χρόνια. Υπάρχει μια διάχυτη

LIFO 28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

αίσθηση χαλαρότητας κι ευθυμίας. Ο κόσμος χαιρετάει και τους δύο, πολλοί τους ασπάζονται, όπως έχουν δει να κάνουν εδώ στην Ελλάδα. Τα παιδιά χαμογελούν πλατιά. Κοιτώντας τους καταλαβαίνω τι κάνει αυτό το μαγαζί μοναδικό. Είναι αυτοί οι δύο νέοι άνθρωποι που ξεκίνησαν με ένα όνειρο και κατάφεραν να κάνουν ένα μαγαζί στο οποίο κανείς δεν νιώθει πελάτης, παρά φίλος, καλεσμένος για μερικούς μεζέδες, ρακί και καλαμπούρι. Ό,τι πρέπει! ¶

LIFO 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο ΔΑΙΜΟΝΙΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΙΟΣ ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΟΥ ΚΑΤΕΚΤΗΣΕ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ Από τον Χρήστο Παρίδη

LIFO 30 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

O Tériade φωτογραφημένος από τον Henri-Cartier Bresson.

LIFO 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΤÉRIADE Ο ΔΑΙΜΟΝΙΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΙΟΣ ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΟΥ ΚΑΤΕΚΤΗΣΕ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ

κι έτσι, το 1915, ο δεκαοκτάχρονος Ελευθεριάδης, με ενδιάμεσο σταθμό τη Μασσαλία, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου απέρριψε την ιδέα των Οικονομικών και γράφτηκε στη Νομική Σχολή. Ο Ελευθεριάδης πατήρ συμφώνησε και του έγραψε ότι ένα πτυχίο Νομικής θα μπορούσε να του ανοίξει πολλές πόρτες.

σε σε θέματα τέχνης και λογοτεχνίας - οι σπόροι αυτών των συναντήσεων σε μερικά χρόνια θα έδιναν καρπούς μεγάλης αξίας. Παράλληλα, παρακολουθούσε ανελλιπώς το πανεπιστήμιο, καθώς είχε υποσχεθεί στον πατέρα του ότι πτυχίο, τουλάχιστον, θα έπαιρνε. Αλλά ο ίδιος ήξερε ότι θα ζούσε στο Παρίσι, γιατί μόνο εκεί μπορούσε να

Έπιασε δωμάτιο σε ένα μικρό ξενοδοχείο του Μονπαρνάς πολύ κοντά στη Saint-Germaine-des-Prés και ξημεροβραδιαζόταν στα διάσημα καφέ Le Dome, La Coupole, La Rotonde, Brasserie Lipp, Les Deux Magots, Café de Flore, όπου σύχναζε η πνευματική ελίτ της εποχής. Εκεί πρωτοσυναντήθηκε και συνδέθηκε με ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφους, διανοητές, με τους οποίους εντρύφη-

αφιερωθεί στην τέχνη, η οποία τον έχει αλώσει ολοκληρωτικά. Στο Παρίσι της ελευθερίας του πνεύματος, της μεγάλης άνθησης της τέχνης και του μοντερνισμού. Ο επίσης Έλληνας Κριστιάν Ζερβός, που το 1925 ίδρυσε τα περίφημα «Cahiers d’ Art»» («Τετράδια της Τέχνης»), του ανέθεσε το τμήμα σχετικά με τη σύγχρονη τέχνη. Ο E. Tériade, όπως θα υπέγραφε στο εξής -γαλλοποιημένη παραφθορά του ονόματός του- έγραψε σαράντα δύο άρθρα τέχνης, αποκτώντας ευρεία κριτική ματιά αλλά και εκδοτική πείρα. Καθώς έγραφε παράλληλα και σε άλλα σημαντικά καλλιτεχνικά περιοδικά, η γνώμη του άρχιζε να αποκτάει ειδικό βάρος. Το 1928, μαζί με τον φίλο του Μωρίς Ραϊνάλ, ανέλαβε την καλλιτεχνική σελίδα που κάποτε υπέ-

Η έκθεση με τα Grand Livres στο Βυζαντινό Μουσείο είναι η αφορμή για να θυμηθούμε τη ζωή του Tériade. Του Έλληνα που κατάφερε να μετατρέψει τις εκδόσεις σε τέχνη και να συνεργαστεί με τους σπουδαιότερους διανοούμενους και καλλιτέχνες της εποχής του. Στα τέλη του 19ου αιώνα η Λέσβος ήταν ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Συγχρόνως, βέβαια, και ένα νησί εκπληκτικής ομορφιάς με μακρόχρονη ιστορία. Ένας τόπος κυριολεκτικά ευλογημένος, ο οποίος χαρακτηριζόταν και από οικονομική ευρωστία, καθώς συνδιαλεγόταν με το υπόλοιπο Αιγαίο, την Ιωνία, την Κωνσταντινούπολη και την τσαρική Ρωσία. Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη των Ελλήνων μεγαλεμπόρων, το «Παρίσι του Αιγαίου», βρισκόταν μια ανάσα από τη Μυτιλήνη και, το δίχως άλλο, επηρέαζε τη ζωή και τους τρόπους της ευκατάστατης τάξης της. Εκεί, στις 2 Μαΐου του 1897, στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά, γεννήθηκε ο Ευστράτιος Ελευθεριάδης. Ο πατέρας του Θρασύβουλος, έμπορος ελαιόλαδου και ιδιοκτήτης εργοστασίου σαπωνοποιίας, του πρόσφερε εφόδια στα οποία ελάχιστοι είχαν πρόσβαση εκείνη την εποχή. Παίρνοντας ως βάση, πέρα από την κλασική ελληνική παιδεία, οτιδήποτε θα του ενίσχυε μια μελλοντική σωστή διαχείριση των οικογενειακών επιχειρήσεων, εντρύφησε από μικρό παιδί στη γαλλική κουλτούρα. Ως έφηβος ήταν συνδρομητής των περιοδικών «L’ Illustration», «L’ echo de la mode», «La revue des deux mondes», ενώ παράλληλα, και ίσως μυστικά, ζωγράφιζε και έγραφε ποίηση. Ποιήματά του στη δημοτική δημοσιεύτηκαν στο λογοτεχνικό περιοδικό «Γράμματα» της Αλεξάνδρειας. Καθώς μεγάλωνε, το Παρίσι αποκτούσε στη φαντασία του μια διάσταση ιδανική. Το φανταζόταν, όχι άδικα, ως μια σύγχρονη Αθήνα, το επίκεντρο της σκέψης, του ελεύθερου πνεύματος και της δημιουργίας, τον τόπο όπου ήθελε να ζήσει. Ο πατέρας πείστηκε να τον στείλει να σπουδάσει Οικονομικά, ώστε να μπορέσει μια μέρα να διευθύνει το εργοστάσιό του,

Ο Τériade ήξερε ότι θα ζούσε στο Παρίσι, γιατί μόνο εκεί μπορούσε να αφιερωθεί στην τέχνη, η οποία τον έχει αλώσει ολοκληρωτικά.

LIFO 32 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

γραφε ο Απολινέρ στην εφημερίδα «L’ Intransigeant» («Ο Αδιάλλακτος») και για τέσσερα χρόνια συνυπέγραφαν οι δυο τους ως «Οι δύο τυφλοί» κείμενα μεγάλης ευφυΐας, χιούμορ και σουρεαλιστικής διάθεσης. Όταν έπαιρναν συνεντεύξεις από καλλιτέχνες, τους άφηναν πλήρη ελευθερία να εκφράσουν ό,τι ήθελαν, με όποιον τρόπο τους ερχόταν. Από τη στήλη αποχώρησαν μόνο όταν άλλαξε η διεύθυνση, το 1932. Έναν χρόνο πριν, έχοντας διαφωνήσει με τον Ζερβός, είχε αφήσει τα «Cahiers d’ Art», αλλά η συνάντηση με τον σπουδαίο Ελβετό εκδότη Αλμπέρ Σκιρά του άνοιξε νέες προοπτικές. Ο Σκιρά, αναγνωρίζοντας το μεγάλο ένστικτο του Έλληνα και την ολοκληρωτική του παράδοση στην τέχνη και στην πρωτοπορία, του ζήτησε να συνεργαστούν σε μια έκδοση ποιημάτων του Μαλαρμέ με εικονογράφηση του Ανρί Ματίς. Κι όταν η έκδοση ολοκληρώθηκε, τον έκανε καλλιτεχνικό διευθυντή μιας νέας τότε καλλιτεχνικής επιθεώρησης, που εκείνη την εποχή δεν ήταν παρά μια απόπειρα μεγάλης πνοής και αισθητικής του θρυλικού σήμερα «Minotaure». Τον τίτλο εμπνεύστηκαν οι Μπατάιγ και Μασσόν, ενώ το πρώτο ιστορικό τεύχος του 1933 φιλοτέχνησε ο Πάμπλο Πικάσο, ο οποίος έτρεφε μεγάλη εκτίμηση για τον Tériade. Το «Minotaure» ξεχώριζε για την πολυτέλεια, την οποία χαρακτήριζε «οργανική ανάγκη», αλλά κυρίως για τις εξαιρετικές αναπαραγωγές των έργων τέχνης που παρουσίαζε στις σελίδες του. Πολλά χρόνια αργότερα, σε έναν απολογισμό ζωής, θα εξηγούσε ποιος ήταν ο κύριος στόχος του: « Έφυγα από τα “Cahier d’ Art” για να ιδρύσω μια νέα επιθεώρηση, έχοντας την πρόθεση να συμπεριλάβω σε αυτήν τους υπερρεαλιστές, να αντιδράσω στον καθαρολογικό κυβισμό, να συμβάλω στην πάλη των ιδεών και να ενσωματώσω τις εικαστικές τέχνες στην ποίηση, τη φιλοσοφία, την ψυχανάλυση, τη λογοτεχνία, την εθνολογία, μέχρι και τη μουσική». Οι υπερρεαλιστές, όμως, και η κυριαρχική παρουσία του Μπρετόν έγιναν η αιτία να εγκαταλείψει τον Οκτώβριο του 1936 οριστικά το δημιούργημά του. Ενδιάμεσα ίδρυσε, μαζί με τον Ραϊνάλ, το εικονοκλαστικό «La bête noire» («Το μαύρο κτήνος»), μια χιουμοριστική εκδοτική χειρονομία που διένειμαν οι ίδιοι στα περίπτερα. Μια άλλη συνεισφορά του εκείνη την εποχή υπήρξε η αρθρογραφία του στο «Voyage en Gréce» («Το ταξίδι στην Ελλάδα»), που εξέδιδε ο Ηρακλής Ιωαννίδης, διευθυντής του

Le Corbusier, To ποιήμα της ορθής γωνίας, Παρίσι 1955

LIFO 33 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 34 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Fernand Léger, Τσίρκο, Παρίσι 1950

LIFO 35 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Ο Tériade μετέφραζε το «verve» ως «κέφι», «οίστρο», ιδιότητες που χαρακτήριζαν και τον ίδιο.

Henri Laurens, Λουκιανού, Διάλογοι, Παρίσι 1951

Μαρκ Σαγκάλ, Τσίρκο, Παρίσι 1967 Henri Laurence, Θεοκρίτου, Ειδύλλια, Παρίσι 1945

Juan Gris, Pierre Reverdy, Στον ήλιο της οροφής, Παρίσι 1955

LIFO 36 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΤÉRIADE Ο ΔΑΙΜΟΝΙΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΙΟΣ ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΟΥ ΚΑΤΕΚΤΗΣΕ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ τουριστικού πρακτορείου Neptos, που ανήκε στην Ελληνική Εθνική Εταιρεία Ναυσιπλοΐας του εφοπλιστή Εμπειρίκου. Ο Ιωαννίδης κατάφερε και προσέλκυσε συγγραφείς και καλλιτέχνες κύρους προκειμένου να γράψουν για την Ελλάδα, κι έτσι το έντυπό του συμπεριλάμβανε κείμενα του Κενώ, του Κοκτώ, της Γιουρσενάρ, του Μπατάιγ. Η νοσταλγία και η αγάπη του Tériade για την Ελλάδα είναι εμφανής σε τρία του άρθρα, στα οποία υμνούσε το ελληνικό φως και τη φύση: «Η μοναξιά της Ελλάδας», «Το ελληνικό καλοκαίρι» και «Σημείωμα για τα δένδρα». Ο Αμερικανός Ντέιβιντ Σμαρτ, διευθυντής μεγάλου αμερικανικού εκδοτικού οίκου, του πρότεινε να συνεργαστούν σε μια δίγλωσση επιθεώρηση που θα ήταν η ωραιότερη του κόσμου. Έτσι γεννήθηκε το «Verve», που τόσο στα γαλλικά όσο και στα αγγλικά σημαίνει «οίστρος». Ο ίδιος ο Tériade επέμενε να το μεταφράζει στα ελληνικά «κέφι» – το κέφι ως έξαρση του πνεύματος και της ζωής. Τον Δεκέμβριο του 1937, μια εποχή που μαύρα σύννεφα άρχιζαν να καλύπτουν την Ευρώπη και πολλοί δημιουργικοί άνθρωποι ένιωθαν ότι δεν μπορούσαν να είναι παθητικοί και αδιάφοροι, εμφανίστηκε η πολυτελέστερη και τολμηρότερη επιθεώρηση τέχνης που είχε παραχθεί μέχρι τότε στη Γαλλία. Επρόκειτο για χώρο συνάντησης των σημαντικότερων ζωγράφων, ποιητών, συγγραφέων και τυπογράφων της χώρας, τους οποίους ο δαιμόνιος εκδότης –όπως ήθελε να τον αποκαλούν ο Tériade– ενέπνεε ώστε να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Ο Tériade, τελειομανής και σχολαστικός εξερευνητής της τυπογραφίας, έδωσε μεγάλη έμφαση στο άψογο αποτέλεσμα που, άλλωστε, ήθελε να χαρακτηρίζει το προσωπικό του εκδοτικό όραμα. Επιστράτευσε τη λιθογραφία, που ποτέ πριν δεν είχε χρησιμοποιηθεί σε μαζική παραγωγή, και με συμμάχους του σπουδαίους τυπογράφους Draeger και Mourlot παρουσίασε ένα περιοδικό αφάνταστης ομορφιάς. Τα εξώφυλλα-αναθέσεις σε κορυφαίους καλλιτέχνες, όπως ο Ματίς, ο Μπονάρ, ο Ρουώ, ο Μπρακ,

συμπλήρωναν και εναλλάσσονταν με τα κείμενα μέσα από μια αριστουργηματική «σκηνοθεσία» που μόνο εκείνος είχε την ικανότητα να κατευθύνει με τέτοιο οίστρο. Θεματικά, ενώ κάθε τεύχος ξεκινούσε από αφιερωματικές κεντρικές ιδέες, άφηνε ελευθερία στους συνεργάτες του να αναπτύξουν με τον δικό τους τρόπο αυτά για τα οποία ήθελαν να γράψουν. Έτσι, έπεισε ανθρώπους αρνητικούς προς την τέχνη, όπως ο Βαλερί, ο Κλοντέλ, ο Ζιντ αλλά και ο Σαρτρ, ο Χέμινγουεϊ, ο Βαλερί, ο Τζόυς, ο Ζιροντού και μεταπολεμικά ο Ταγκόρ και ο Ελύτης, μεταξύ πολλών άλλων, να γράψουν. Ο Μαλρώ βρήκε το ιδανικό έδαφος για να δημοσιεύσει σε συνέχειες μελετήματα όπως η «Ψυχολογία της τέχνης» και η «Ψυχολογία του κινηματογράφου». «Κάθε σελίδα μας παρουσιάζεται σαν τις διαδοχικές αναβαθμίδες ενός μεγάλου κήπου» έγραψε ο Πολ Κλοντέλ για το «Verve». Ο πόλεμος και η ναζιστική κατοχή στο Παρίσι ανάγκασαν τον Tériade να το εγκαταλείψει και να βρει καταφύγιο στη νότια Γαλλία. Έξω από τη Νίκαια, στο Saint-Jean-Cap-Ferrat, νοίκιασε τη βίλα «Νατάσα», ένα σχεδόν φτωχικό οίκημα μέσα σε έναν κατάφυτο κήπο, που από τα δύο του άκρα είχε εξαιρετική θέα στη θάλασσα. Εκεί, μέσα στη γαλήνη αυτού του μικρού παράδεισου, που του θύμιζε τη Μυτιλήνη των παιδικών του χρόνων, τη μαύρη διετία 1940-1942 εμπνεύστηκε και εξέδωσε δύο τεύχη αφιερωμένα στις μινιατούρες του Ζαν Φουκέ που φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στις «Εικόνες από τον βίο του Ιησού» και στο «Συναξάρι του δούκα» του Μπέρι. Ο θαυμασμός του για τις μινιατούρες του 15ου αιώνα είναι που τον οδηγεί αρχικά στην ιδέα τευχών καθ’ ολοκληρίαν αφιερωμένων σε έναν καλλιτέχνη και στην πορεία του στα περίφημα Grand Livres, που θα ανέθετε σε καλλιτέχνες και λογοτέχνες. Αφετηρία αποτέλεσε το 13ο τεύχος τον Νοέμβριο του 1945 με τίτλο «Ανρί Ματίς, Περί χρώματος». Ο Ματίς θα συνέγραφε και θα φιλοτεχνούσε το 1947 και το εξαιρετικό «Τζαζ», ενώ το 1948 ο Πικάσο εικο-

Το «Verve» ήταν χώρος συνάντησης των σημαντικότερων ζωγράφων, ποιητών, συγγραφέων και τυπογράφων της χώρας, τους οποίους ο δαιμόνιος εκδότης –όπως ήθελε να τον αποκαλούν ο Tériade– ενέπνεε ώστε να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό.

νογράφησε με κόκκινες γραμμές που περιβάλλουν ή αναμειγνύονται με τις λέξεις το «Τραγούδι των νεκρών» του ποιητή Πιερ Ρεβερντί. Το 1950 ο Φερνάρντ Λεζέ έδωσε τη δική του εκδοχή για το «Τσίρκο», όπως έκαναν και οι Ρουώ, Ματίς, Σαγκάλ. Ο Λεζέ είχε ξεκινήσει, επίσης, μια σύλληψη με τίτλο «Η πόλη», που όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει. Και μέσα σε όλα αυτά, ο Tériade δεν ξεχνάει την Ελλάδα. Στέλνει εκεί τον Σαγκάλ για να εμπνευστεί και να ζωγραφίσει το Δάφνις και Χλόη του Λόγγου. Ο Μιρό τα επόμενα χρόνια θα εμπνευστεί από τον αγαπημένο του Βασιλιά Υμπύ του Αλφρέντ Ζαρί, παραδίδοντας τρεις παραλλαγές: Ο Βασιλιάς Υμπύ, Ο Υμπύ στις Βαλεαρίδες, Η παιδική ηλικία του Υμπύ. Τα βιβλία, που στο σύνολό τους έφτασαν τα 27, κυκλοφορούν σε αντίτυπα των 120 ή 250 αντιτύπων, ενώ οι διαστάσεις τους είναι συνήθως 42x32. Το 1949 συνάντησε τη γυναίκα της ζωής του Αλίς, η οποία θα του συμπαραστεκόταν στους εκδοτικούς του δονκιχωτισμούς. Το 1952 αγόρασε τη βίλα «Νατάσα», όπου ένα πανέμορφο βιτρό κι ένα επιτοίχιο κεραμικό του Λεζέ, τα φωτιστικά του αδελφού Τζιακομέτι και άλλα κεραμικά αντικείμενα του Πικάσο δίνουν μοναδικότητα και ανεπιτήδευτη κρυφή πολυτέλεια. Το «Verve» συνέχισε να εκδίδεται μόνο στα γαλλικά πια και παράλληλα με τα βιβλία των καλλιτεχνών. Το 1953 κυκλοφόρησε τις «Εικόνες στα κλεφτά» του Ανρί Καρτιέ-Μπρεσσόν και την επόμενη χρονιά ο Πικάσο φιλοτέχνησε στο 29ο-30ό τεύχος του «Verve» με σειρά 180 σχεδίων. Παράλληλα, είχε την τόλμη και την ευφυΐα να αναθέσει στον Λε Κορμπιζιέ το «Ποίημα της ορθής γωνίας» και στον Τζιακομέτι το «Παρίσι δίχως τέλος». Καθώς ο καλλιτέχνης πεθαίνει, ο Tériade αφήνει τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου λευκές, σαν μια πνευματική παρακαταθήκη. Ο Σαγκάλ, αντιθέτως, θα ολοκλήρωνε το εικοσιπενταετές σχέδιό του για την εικονογράφηση της Βίβλου. Από το 1928 είχε προσέξει στο ατελιέ του Γουναρόπουλου μια φωτογραφία ενός έργου που του είχε κάνει εντύπωση, αλλά χρειάστηκε να περάσουν 3-4 χρόνια για να μάθει ποιος ήταν ο καλλιτέχνης. Τον βρήκε στο νησί του εντελώς τυχαία και εκείνη τη φορά στους τοίχους ενός καφενείου. Η αποκάλυψη του αυτοδίδακτου ναΐφ Θεόφιλου Χατζημιχάηλ ήταν γι’ αυτόν η επιβεβαίωση ότι η ζωγραφική του κάλυπτε το ελληνικό καλλιτεχνικό κενό από τη βυζαντινή τοιχογραφία ως τη σύγχρονη εποχή. Μη μπορώντας να κάνει κάτι για τις ζωγραφιές που ο ιδιότροπος φουστανελοφόρος

LIFO 37 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

είχε εκτελέσει με αντάλλαγμα κρασί και φαγητό σε διάφορες ταβέρνες και φούρνους της Λέσβου, του ζήτησε να ζωγραφίσει σε μουσαμά, ενώ ο πατέρας του ανέλαβε τη διαβίωσή του. Περί τα 132 έργα πρόλαβε και έκανε ο Θεόφιλος για τον Tériade δύο χρόνια πριν πεθάνει, κι εκείνος έκανε μια μεγαλειώδη έκθεση στο Λούβρο. Μετά ο Γιάννης Τσαρούχης τα έφερε στη Μυτιλήνη, όπου τοποθετήθηκαν στο «Σπίτι του Θεόφιλου», το οποίο ο Tériade έκτισε με τον αρχιτέκτονα Γιώργο Γιαννουλέλη στο οικογενειακό κτήμα στη Βαρειά και εγκαινίασε το 1965. Δίπλα έκτισε και το δικό του «Μουσείο-Βιβλιοθήκη Ε. Ελευθεριάδη-Τεριάντ», συνεισφορά τεράστιας σημασίας στον τόπο του. Εκεί κατέληξε το 1979 η περίφημη έκθεση «Hommage a Tériade» που του είχε κάνει η Γαλλία για να τον τιμήσει στο Grand Palais, το 1973, αφού πρώτα ταξίδεψε σε πόλεις-καλλιτεχνικά κέντρα της Ευρώπης, στη Νέα Υόρκη και στο Τόκιο. Πέθανε στις 23 Νοεμβρίου 1983 και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο του Μονπαρνάς, κοντά στον τάφο του Ζαν Πολ Σαρτρ. Στη Μυτιλήνη τα έργα δεν είχαν την τύχη που τους άξιζε. Το «ανοιχτό βιβλίο», όπως το αποκάλεσαν, εκτέθηκε στο δυνατό φως του Αιγαίου και στην υγρασία του νησιού. Οι θαυμάσιες σελίδες των αριστουργηματικών Grand Livres δεν προστατεύτηκαν σωστά, με αποτέλεσμα να αλλοιωθούν τα χρώματα, ενώ τρεις κλοπές λάβωσαν ανεπανόρθωτα τη συλλογή. Μία το 1982, που αφαιρέθηκαν χαλκογραφίες και λιθογραφίες των Σαγκάλ, Ματίς και Πικάσο, μία το 1994 από έκθεση στο αφύλαχτο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν στην Πλάκα και άλλη μία το 2003. Να προσθέσουμε και την αφαίρεση από τον ναΐσκο Αγίας Παρασκευής, στο κτήμα της Βαρειάς, αγιογραφίας του Θεόφιλου. Και μόνο τώρα ξύπνησε το ΥΠ.ΠΟ. και μέσω ΕΣΠΑ ανακαινίζεται και επανασχεδιάζεται το κτιριακό συγκρότημα, ώστε να φιλοξενήσει την πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά του ευπατρίδη Ελευθεριάδη-Tériade. Στο μεταξύ, τα Βιβλία Καλλιτεχνών (Grand Livres) εκτίθενται αποκατεστημένα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα. ¶ Bιβλιογραφία: «ΤΕΡΙΑΝΤ Εκατονταετηρίδα 1897-1997, Δεκέμβριος 1998», Μουσείο-Βιβλιοθήκη Τεριάντ Επτά Ημέρες, Αφιέρωμα στον Τεριάντ, εφημ. «Καθημερινή», Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 1997 Η έκθεση της Συλλογής Στρατή Ελευθεριάδη (Tériade) στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο διαρκεί έως τις 25 Αυγούστου.

CULT CLASSICS

τεd bafaloukos Ο Έλληνας που έφτιαξε την καλύτερη ταινία που έχει γίνει ποτέ για την Τζαμάικα.

LIFO 38 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LOVE AND ROCKERS Συνέντευξη: M.Hulot, Πορτρέτο: Freddie F. Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Θοδωρή Μπαφαλούκου.

LIFO 39 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Το διήμερο ταξίδι για να συναντήσουμε τον Ted Bafaloukos στο χωριό της Άνδρου όπου ζει μόνιμα πια, δίπλα στη Χώρα, ήταν μια σουρεαλιστική περιπέτεια που περιλαμβάνει ταλαιπωρία, μπόλικο περπάτημα, ακόμα περισσότερο αέρα απ’ τα μελτέμια του Αιγαίου και κακό φαγητό. Επίσης περιλαμβάνει μια αλλοδαπή εισπράκτορα λεωφορείου που εκτελούσε και χρέη οδηγού, η οποία έτρεχε με το μίνι βαν σαν παλαβή, μιλούσε στο κινητό και κάπνιζε ακούγοντας σκυλάδικα στη διαπασών, τον ρεσεψιονίστ ενός άθλιου ξενοδοχείου στο λιμάνι που προσπάθησε να μας διπλοχρεώσει τα δωμάτια, την παντελή έλλειψη οχημάτων για να μετακινηθούμε - είχε φτάσει το ΣΔΟΕ στο νησί και μέχρι να φύγει δεν μας νοίκιαζε κανείς. Ο ταξιτζής που μας μετέφερε στο πατρικό του Θοδωρή Μπαφαλούκου τον ήξερε σαν τον «αδερφό του γιατρού», αγνοώντας ότι είναι ο άνθρωπος που έχει φτιάξει την πιο σπουδαία ταινία για την Τζαμάικα που έχει γίνει ποτέ. Όταν του το είπαμε, δεν φάνηκε να του καίγεται καρφί. «Είναι πολύ καλοί άνθρωποι», μας είπε, «κι αυτός και η γυναίκα του, μόνο που τους έχουν συμβεί όλες οι ατυχίες του κόσμου». Ο Ted Bafaloukos, εκτός από δημιουργός της «πιο σημαντικής ταινίας για τη ρέγκε», είναι ο άνθρωπος που σχεδίασε την καρέκλα και το χώρο του Steven Hawking για το ντοκιμαντέρ Το Χρονικό του Χρόνου, έχει συνεργαστεί ως production designer με τρεις βραβευμένους με Όσκαρ σκηνοθέτες (Barry Levinson, Errol Morris, Jonathan Demme), έχει δουλέψει σε ένα σωρό βιντεοκλίπ και διαφημιστικά -το βίντεο γι’ αυτό το τραγούδι των Aerosmith με την Alicia Silverstone-, έχει φτιάξει τις κατασκευές στο βίντεο των Talking Heads που τους επιτρέπει να αιωρούνται ανεβοκατεβαίνοντας, συνεργάστηκε στο The Fog of War και το S.O.P., έχει συνεργαστεί σε βίντεο των Nine Inch Nails και των Bon Jovi. Λίγο πριν ξεκινήσει να μας μιλάει με ενθουσιασμό για το Rockers, βγάζει μια στοίβα άλμπουμ με φωτογραφίες και την ιστορία μιας ζωής συναρπαστικής. Μας τις δείχνει για ώρες και δεν ξέρουμε τι να πρωτοθαυμάσουμε. Μας μιλάει για το νέο του

τεd bafaloukos LOVE AND ROCKERS

Ό,τι έκανα το έκανα με χαρά και το απόλαυσα. Θα επέστρεφα στην Τζαμάικα οποιαδήποτε στιγμή και με οποιοδήποτε τίμημα. πάθος (τη μαγειρική) και μας ξεναγεί στο σπίτι του - γεμάτο οικογενειακά κειμήλια, σχέδια του πατέρα του και πίνακες που έχει ζωγραφίσει ο ίδιος. Ένας τοίχος είναι γεμάτος με λεπτομέρειες φιδιών σε μεγάλο μέγεθος, σε κάποιον άλλο υπάρχει μια μαύρη τρύπα που έχει σχεδιάσει για το Χρονικό του Χρόνου. Μας λέει ανατριχιαστικές ιστορίες με περιστατικά κρυογονικής -για έναν τύπο που κατάψυξε το κεφάλι της μάνας του για να γίνουν στο μέλλον εραστές- και δηλώνει πως «ό,τι έκανα το έκανα με χαρά και το απόλαυσα. Θα επέστρεφα στην Τζαμάικα οποιαδήποτε στιγμή και με οποιοδήποτε τίμημα». Πώς βρέθηκες για πρώτη φορά στην Τζαμάικα; Πήγα το 1975 μαζί με κάποιον φίλο μου, έναν νεαρό που είχε σχέσεις με τη ρέγκε σκηνή, ως freelance φωτογράφος για την Island Records. Φωτογραφίζαμε πρόσωπα στο νησί. Ήταν ενδιαφέρον, συναρπαστικό. Κι αστείο, γιατί με συνέλαβαν σαν πράκτορα της CIA. Τι έκανες και σε συνέλαβαν; Είχα πάει σε κάποιον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό για να μιλήσω με έναν νεαρό της κοινότητας. Ήθελα να του ζητήσω εξοπλισμό και βοήθεια για να φτιάξω ένα ντοκιμαντέρ. Αρχικά αυτό σκόπευα. Ήμουν μέσα στο αυτοκίνητο με τον φίλο μου που οδηγούσε και ξαφνικά, απ’ το πουθενά, ένας τύπος βάζει το χέρι του μέσα από το παράθυρο, αρπάζει απ’ την τσέπη του πουκάμισού μου ένα μικρό σημειωματάριο και τρέχει μέσα στο κτίριο, φωνάζοντας: «CIA, CIA»! Κατέβηκα και προσπάθησα να τρέξω πίσω του, αλλά πριν προλάβω να γυρίσω, ο φίλος μου και το αυτοκίνητο είχαν εξαφανιστεί! Είχε τρομάξει. Έτσι, έμεινα εντελώς μόνος, περιτριγυρισμένος από αγνώστους. Οι δικοί μου είχαν τρομοκρατηθεί. Μιλάμε για μια εποχή με πολύ φόβο, όλοι ήταν τρομαγμένοι. Τι έγινε μετά; Αστραπιαία εμφανίστηκαν δυο τζιπ με μια ολόκληρη ομάδα από μπάτσους άλλοι με στολές, άλλοι φουσκωτοί. Οι πιο σκληροπυρηνικοί με τα ούζι πήδησαν απ’ το όχημα και με συνέλαβαν. Με έβαλαν πάνω στο πρώτο ανοιχτό τζιπ και με παρέλασαν

LIFO 40 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 41 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 42 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

στους δρόμους οδηγώντας αργά, για να δουν όλοι ότι συνέλαβαν τη CIA! Με πήγαν στο αστυνομικό τμήμα και ήταν προφανές ότι δεν είχαν ιδέα τι να με κάνουν. Έτσι, με πήγαν στον πρώτο τύπο που μου πήρε συνέντευξη. Συνέντευξη; Ανάκριση. Όταν μπήκα στο δωμάτιο, ο «ανακριτής» καθόταν πίσω απ’ το γραφείο του με το μικρό μου σημειωματάριο ακουμπισμένο δίπλα του. Πλησίασα, το πήρα πάνω απ’ το γραφείο και το έβαλα στην τσέπη μου. Τι περιείχε το σημειωματάριο; Διευθύνσεις όλων των ανθρώπων που είχα γνωρίσει στο νησί. Κυρίως μουσικών. Είχα υποσχεθεί να τους στείλω τις φωτογραφίες μόλις γύριζα στην Αμερική και πραγματικά το έκανα. Έτσι γνώρισα όλους αυτούς τους ανθρώπους. Ξέρεις, όλοι ήθελαν να γίνουν σταρ. Κάποιος έρχεται και σε φωτογραφίζει και σε θεωρεί πραγματικά ξεχωριστό, είναι ένα σπουδαίο δώρο. Βάζω λοιπόν το μπλοκάκι στην τσέπη μου και δεν αντέδρασε καθόλου, δεν είπε τίποτα για αποδεικτικά στοιχεία και τέτοια. Απαντούσα στις ερωτήσεις του, αλλά δεν ήξερε ούτε τι να με ρωτήσει. Μάλλον είχε κάνει κάποια τηλέφωνα και είχε καταλάβει ότι είχε γίνει λάθος. Περισσότερο έμοιαζες με Ζαπατίστα πορνοστάρ παρά με πράκτορα της CIA. Γιατί, πώς μοιάζει ένας πράκτορας της CIA (γέλια); Είχα ελληνικό διαβατήριο, το οποίο με έκανε ακόμα πιο ύποπτο. Μου το πήραν και με κράτησαν εκεί αμέτρητες ώρες. Ήρθε κι άλλος να με ανακρίνει, αλλά πάλι δεν βγήκε τίποτα. Ήταν 10 ή 11 το βράδυ όταν ξαφνικά εμφανίζεται ένας λευκός, μου λέει «έλα μαζί μου», με βγάζει απ’ την πόρτα, με βάζει σε ένα ταξί και μου λέει «φύγε. Απλά φύγε»… Δεν ήξερα τι να πω, τον ρώτησα «το διαβατήριό μου;» και μου λέει «σήκω φύγε, άνθρωπέ μου». Κι έφυγα. Πήγα στο σπίτι όπου έμενα με τον φίλο μου, ένα άδειο, πανέμορφο σπίτι της θείας του στη Larissa Rue, και τους βρήκα όλους εκεί μαζεμένους. Τον φίλο μου, τον Augusto Pablo, όλη την παρέα. Ήταν όλοι νεότεροι από μένα, τρομαγμένοι και με κοίταζαν λες και ήμουν νεκρός. Πριν καταλάβω τι γίνεται, σηκώθηκαν ένας ένας κι έφυγαν. Βασικά μου είπαν «Sorry, αλλά θα έρθουν να σε σκοτώσουν απόψε και δεν θέλουμε να είμαστε τριγύρω». Σου έκαναν πλάκα; Όχι, δεν μου έκαναν πλάκα. Τέτοια συνέβαιναν συνέχεια. Αυτή είναι μια εντελώς διαφορετική εικόνα της Τζαμάικα από αυτή που δείχνεις στην ταινία…

Υπήρχε μια αντίληψη ότι όλα πήγαιναν καλά, λόγω της επιτυχίας του Bob Marley. Ακόμα και για τη ρέγκε δεν ήταν έτσι όπως φαίνονταν τα πράγματα. Ήταν πολύ πιο δύσκολα. Κι ακόμα πιο δύσκολο για έναν λευκό να βρεθεί στο κέντρο της εκείνη την εποχή. Έζησα δυο χρόνια εκεί πριν αρχίσουμε τα γυρίσματα. Οι Τζαμαϊκανοί που ζούσαν στα γκέτο του Kingston, αθόρυβα και μακριά από τις ανέσεις, ήταν αθώοι στην προσωπική τους ζωή, και αυτό ακριβώς ήθελα να υπάρχει στην ταινία, μια πιο ρεαλιστική απεικόνιση αυτού που πραγματικά ήταν, ή που ήθελαν στ’ αλήθεια να είναι. Κάτι σαν Ρομπέν των Δασών. Ήθελα να δείξω αυτή την πλευρά τους. Η Τζαμάικα ήταν ένας ονειρικός κόσμος, όπου η πραγματικότητα όπως την ξέρουμε δεν μπορούσε να ισχύει. Ζούσαν μια κατάσταση που τους απομόνωνε απ’ τον πραγματικό κόσμο. Δεν είχες πουθενά να πας, σπάνια υπήρχε κάποιος που μπορούσες να αποκαλέσεις «μπαμπά», υπήρχαν απλά άντρες που είχαν σχέσεις με γυναίκες. Δεν υπήρχε κανονική δομή στην οικογένεια. Στις πιο πολλές περιπτώσεις δεν υπήρχε αναγνώριση των παιδιών και ενώ μεγάλωνες με μητέρα, δεν υπήρχε υποδομή να σε στηρίξει με οποιονδήποτε τρόπο, επειδή ήταν πολύ δύσκολο. Ήταν πρακτικά αδύνατο εκείνες τις μέρες να προκύψει οτιδήποτε άλλο πέρα από την ανοχή στη βία και τη νοοτροπία της συμμορίας μεταξύ των πιτσιρικάδων, ενώ οι υπόλοιποι προσπαθούσαν να τα βγάλουν πέρα στοιχειωδώς. Το σπουδαίο είναι ότι πάρα πολλοί άνθρωποι κατάφερναν να ζουν κάτω από αυτές τις φρικτές συνθήκες ειρηνικά και με παραγωγικό τρόπο. Αυτό ήταν κάτι. Πώς φαινόταν η Τζαμάικα σε κάποιον που ερχόταν από την Άνδρο και τη Νέα Υόρκη; Πραγματικά εξωτική. Ήταν μια ασυνήθιστη εμπειρία. Πιο ασυνήθιστη και από τη Νέα Υόρκη; Είχες φύγει από ένα μικρό χωριό της Ελλάδας. Κοίταξε, απ’ την Άνδρο έφυγα 17 χρονών, για την Αθήνα, από αυτό ακριβώς το σπίτι, από το ίδιο τραπέζι όπου καθόμαστε τώρα. Είχα την κωλοφαρδία να έχω έναν πατέρα πολύ ανοιχτόμυαλο, ναυτικό, που με έστειλε στην Αμε-

τεd bafaloukos LOVE AND ROCKERS

Υπήρχε μια αντίληψη ότι στην Τζαμάικα όλα πήγαιναν καλά, λόγω της επιτυχίας του Bob Marley. Ακόμα και για τη ρέγκε δεν ήταν έτσι όπως φαίνονταν τα πράγματα. Ήταν πολύ πιο δύσκολα. ρική στα 18 για σπουδές. Όλη μου η οικογένεια ήταν ναυτικοί, και οι δύο παππούδες μου, έτσι στο γυμνάσιο ετοίμασα το ναυτικό φυλλάδιο και το διαβατήριο για να μπαρκάρω. Όλα τα αγόρια στο νησί αυτό έκαναν. Στην Άνδρο δεν υπήρχε τίποτα. Ο πατέρας μου με συμβούλεψε -χωρίς να με προστάξει- να πάω στο Rhode Island School of Design, μία από τις καλύτερες σχολές design στον κόσμο, που δεχόταν 250 άτομα από 4.000 υποψήφιους. Δεν ξέρω πώς έγινε και μπήκα, γιατί αγγλικά δεν ήξερα και πολύ καλά, αλλά μου ζήτησαν κάτι σχέδια και αυτό ήταν νομίζω που τους έπεισε. Η επιλογή τους είναι πολύ εκλεκτική. Ακαδημαϊκά ήμουν πάτος, στο γυμνάσιο της Άνδρου έβγαζα με το ζόρι 14, αλλά αυτό δεν τους ενδιέφερε. Εδώ ήμουν αληταράς, εκεί όμως θριάμβευσα. Τελείωσα ζωγράφος χωρίς να ξέρει κανείς τι κάνω, γιατί στην αρχή έλεγα ότι σπουδάζω αρχιτεκτονική. Ήταν απ’ το ’64 ως το ’68, εποχή sex, drugs and rock ‘n’ roll, με μποέμικη ζωή στο Rhode Island και πολλή δουλειά. Μετά το σχολείο γύρισα εδώ λόγω χούντας, για να πάω φαντάρος. Ήταν και το Βιετνάμ, αν έμενα εκεί και παντρευόμουν ήμουν από τους πρώτους που θα έφευγαν. Έπαιρναν πρώτα όσους ήθελαν να γίνουν Αμερικάνοι. Είχα και την οικογένειά μου εδώ, οπότε τι να κάνω, ήρθα και πήγα φαντάρος δύο χρόνια. Στο μεταξύ παντρεύτηκα την Eugenie - φέτος κλείνουμε μαζί 39 χρόνια. Στο γάμο ήμασταν μόνο οι δυο μας και ο αδερφός μου, κανένας άλλος συγγενής ή φίλος, δεν θέλαμε να βάλουμε την οικογένεια στη μέση. Μόλις απολύθηκα πήγαμε στη Μινεσότα και έπιασα δουλειά σε διαφημιστικό γραφείο για ενάμιση χρόνο. Ήταν η πρώτη κι η τελευταία φορά που δούλεψα σε γραφείο. Μετά μαζέψαμε τα πράγματά μας από κει και πήγαμε στη Νέα Υόρκη. Γίναμε μποέμηδες. Ζούσαμε σε ένα εγκαταλειμμένο κτίριο στην Τραϊμπέκα. Το βράδυ έβγαινες έξω και δεν έβλεπες φως πουθενά τριγύρω, όλα μαύρα κι άραχλα. Άφησες τη δουλειά γραφείου και πήγατε στη Νέα Υόρκη. Πώς ζούσατε; Έκανα freelance δουλειές. Η Eugenie δούλευε στην υφαντουργική βιομη-

LIFO 43 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

χανία, σχεδίαζε υφάσματα. Βασικά έχτιζα και επισκεύαζα το κτίριο όπου μέναμε κι έβρισκα δουλειές εδώ κι εκεί. Δούλευα σαν φωτογράφος, μέχρι που μου ζήτησαν απ’ το «New York Magazine» να φωτογραφίσω έναν νεαρό Τζαμαϊκανό στο κλαμπ Tropical, ένα άθλιο κλαμπ στο Μπρούκλιν. Πήγα εκεί και αυτός που εμφανίστηκε ήταν ο Augusto Pablo, παίζοντας μελόντικα. Έμεινα άναυδος. Αυτός ήταν κι ο πρώτος που γνώρισα. Με τη ρέγκε είχες ασχοληθεί; Πρωτάκουσα Bob Marley μέσω των Wailers γύρω στο ’74, εντελώς τυχαία. Πηγαίναμε με την Eugenie στη Μινεσότα και σταματήσαμε για λίγες μέρες να δούμε μια φίλη μας στο Σικάγο. Κάποια νύχτα είπε «πάμε σε ένα κλαμπ που έχει ενδιαφέρουσα μουσική», κι έπαιζε ο Bob Marley. Ήταν μια εκπληκτική εμφάνιση. Βεβαίως τη ρέγκε την ήξερα, υπήρχε έξαρση της μουσικής της Καραϊβικής πολύ νωρίτερα. Τι μουσική άκουγες μέχρι τότε; Πολλά πράγματα. Κυρίως ροκ και R&B∙ η γυναίκα μου είχε δυο αδέρφια που έπαιζαν κιθάρα. Και πολύ blues φυσικά. Αν υπήρχε χώρος στην καρδιά μου μόνο για ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής, θα ήταν τα blues. Όλα άρχισαν κατά κάποιον ανεξήγητο τρόπο απ’ την αγάπη μου για τα ρεμπέτικα. Ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία, παρόλο που κανείς δεν την καλλιέργησε από την οικογένειά μου. Ούτε ο πατέρας μου ούτε κανείς άλλος στην Άνδρο ενδιαφερόταν γι’ αυτά. Στην Άνδρο έπαιζαν και άκουγαν τη δική τους μουσική, δημοτικά, νησιώτικα. Είναι ένα πολύ συντηρητικό μέρος. Τέλος πάντων, το ίδιο που μου συνέβαινε με τα ρεμπέτικα και τα blues μου συνέβη και με τον Bob Marley. Υπήρχε ήδη το rock-steady και η ska, αλλά όταν άκουσα τον Augusto Pablo κατάλαβα ότι ήταν κάτι πολύ βαθύ, δεν ήταν απλά αυτό που άκουγες. Η ρέγκε ήταν μουσική με εύρος και μεγάλη ποικιλία σε ήχους, και αν ψάξεις τι έγινε σ’ αυτήν από το τέλος των ’60s μέχρι τις αρχές των ’70s, είναι αδύνατο να πιστέψεις ότι όλα τα έκαναν οι ίδιοι είκοσι-είκοσι πέντε άνθρωποι στα στούντιο του Kingston. Κυριολεκτικά. Όλα τα είδη ξεκίνησαν ταυτόχρονα και από τους ίδιους μουσικούς (ska, rocksteady, reggae, rocker, the dubs). Οι ίδιοι που ξεκίνησαν τη ska ξεκίνησαν και τη ρέγκε: δυο τρεις ντράμερ, δυο τρεις κιθαρίστες, δυο τρεις μπασίστες, κι αυτό ήταν όλο. Η ποιότητα των τραγουδιστών έπαιξε σημαντικό ρόλο, η έμπνευση που προκαλούσαν στους μουσικούς. Ο ήχος υπήρχε, το μόνο που χρειαζόταν ήταν να μπορεί να βγει ένα 45άρι δισκάκι

LIFO 44 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Οι Τζαμαϊκανοί που ζούσαν στα γκέτο του Kingston, αθόρυβα και μακριά από τις ανέσεις, ήταν αθώοι στην προσωπική τους ζωή, και αυτό ακριβώς ήθελα να υπάρχει στην ταινία.

LIFO 45 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα: Σε δύο ώρες, ακόμα και σε μισή, για να στοιχίσει όσο φτηνότερα γίνεται. Ήταν μουσική για άμεση κατανάλωση. Οι ηχογραφήσεις γίνονταν σε υποτυπώδη στούντιο και τα νέα κομμάτια παίζονταν τα Σαββατοκύριακα σε μεγάλες υπαίθριες χορευτικές συγκεντρώσεις. Υπήρχαν φορτηγάκια με ενισχυτές και τεράστια ηχεία που έφταναν παντού. Αργότερα άρχισαν να ηχογραφούν δισκάκια επιτόπου και να τα πουλάνε σε δυο τρεις καλύβες ή μαγαζιά. Έτσι συνέβαινε. Και τα πουλούσαν περισσότερο στην Αγγλία και λιγότερο στην Αμερική. Πόσο τοπικό ήταν όλο αυτό που συνέβαινε στην Τζαμάικα; Ήταν κάποιου είδους γκέτο; Πάρα πολύ τοπικό. Μπορείς να το αποκαλέσεις γκέτο, αλλά δεν ήταν πραγματικά. Τα γκέτο στην Τζαμάικα ήταν γειτονιές που αποτελούνταν από κατοικίες γύρω από αυλές, όπως στην Αθήνα του ’20 και του ’30, ή όπως τα αφρικάνικα χωριά. Μέσα σ’ αυτές υπήρχαν κοινωνικοί μηχανισμοί που λειτουργούσαν αυτόνομα και ξεχωριστά από το γενικό σχήμα, που ήταν η κυβέρνηση, η αστυνομία, ο στρατός και η δικαιοσύνη. Και το τοπικό ραδιόφωνο δεν έπαιζε σχεδόν ποτέ ρέγκε. Έπαιζε σόουλ και ντίσκο, όπως και τα κλαμπ. Δεν στήριζαν τη δική τους σκηνή; Δεν ήταν η δική τους σκηνή, επειδή κανείς δεν έβγαζε λεφτά από αυτήν. Τα λεφτά τα έβγαζαν μόνο δυο τρία άτομα που είχαν τα sound systems. Στην πραγματικότητα μόνο δύο άνθρωποι ήταν υπεύθυνοι για το πιο μεγάλο μέρος των πρώτων κυκλοφοριών, ο Coxton και ο Duke Reid. Όταν άρχισε να γίνεται γνωστό το είδος στον κόσμο, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν και μέχρι τα μέσα των ’70s αυτό που ξέρουμε ως ρέγκε είχε χαθεί. Δεν γινόταν τα ίδια άτομα να συμμετέχουν σε τόσα σχήματα, δεν υπήρχαν αρκετοί μουσικοί για να φτιάξουν περισσότερες από 5-6 μπάντες. Ο Bob Marley πήρε μερικούς απ’ τους καλύτερους και οι υπόλοιποι άρχισαν να μετακομίζουν στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, μέχρι που στο τέλος των ’70s δεν υπήρχε τίποτα. Ας πούμε ότι όλα τέλειωσαν με τη συναυλία για την ειρήνη το 1978. Να γυρίσουμε πίσω στην ταινία; Γιατί λείπουν βασικά στοιχεία της Τζαμάικα; Οι φοίνικες, οι παραλίες; Αποφεύγεις να τα δείξεις. Το έκανα σκόπιμα. Ο στόχος μου στην ταινία ήταν πολύ απλός. Απ’ την αρχή τη σκέφτηκα σαν ένα τραγούδι, και το ζήτημα δεν ήταν τι θα έβαζα σε αυτήν, αλλά τι θα άφηνα απ’ έξω. Έπρεπε να κάνω επιλογή. Δεν γίνεται

Ο Ted Bafaloukos σήμερα, φωτογραφημένος από τον Freddie F.

LIFO 46 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

να χωρέσεις τα πάντα σε μια ταινία. Η γιαγιά μου, που δεν είχε πάει ποτέ σχολείο και ήταν μια θαυμάσια γυναίκα, με κοίταζε να ζωγραφίζω όταν ήμουν μικρός και μου έλεγε «αυτό είναι πολύ φορτωμένο», αν του έβαζα πάρα πολλά στοιχεία. Στη δική μου περίπτωση προσπάθησα να κρατηθώ σε ένα πλαίσιο και δεν είδα τον εαυτό μου σαν κινηματογραφιστή, αλλά γενικά σαν καλλιτέχνη. Γνώριζες όμως ότι έκανες μια ξεχωριστή ταινία; Σκεφτόμουν ότι η ταινία επρόκειτο να είναι ξεχωριστή, αλλά ταυτόχρονα δεν με απασχολούσε τίποτα πέρα από το να την ολοκληρώσω. Μπορούσε να γίνει οτιδήποτε στη διάρκεια των γυρισμάτων και να τα τινάξει όλα στον αέρα. Κάποια μέρα ένα παιδί θα μπορούσε να τραβήξει τη σκανδάλη και να σκοτώσει κάποιον -μιλάμε για το Kingston, ένα μέρος όπου σκοτώθηκαν 600 παιδιά εκείνη τη χρονιά- κι αυτό θα ήταν πλήρης καταστροφή. Θα ήταν το τέλος. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού σκοτωνόταν, και μάλιστα τις περισσότερες φορές χωρίς λόγο. Ήταν πόλεμος μεταξύ των συμμοριών, αλλά, είτε το πιστεύεις είτε όχι, η νομοθεσία δεν τους απέτρεπε, γιατί τα όπλα κυκλοφορούσαν παντού. Υπήρχε λαγνεία για τα όπλα, ήταν πολύ cool να έχεις ένα πάνω σου και υπήρχαν και οι πολιτικοί που κυκλοφορούσαν με ολόκληρες στρατιές οπλισμένων τύπων. Ο πιο μεγάλος μου φόβος ήταν αυτά τα παιδιά, 11, 12 χρονών, που δεν μπορούσες ποτέ να προβλέψεις τις αντιδράσεις τους και μπορούσαν να σκοτώσουν για το τίποτα. Νομίζω ότι ήμουν πολύ τυχερός που κατάφερα να ολοκληρώσω την ταινία. Κάθε μέρα έτρεμα μήπως σκοτωθεί κάποιος από το συνεργείο ή τους ηθοποιούς. Θυμίζει λίγο την πιο σύγχρονη κατάσταση στο hip hop. Όχι τόσο, γιατί οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί και έφτιαχναν μουσική τα έτρεμαν τα όπλα. Δεν τα χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι. Δεν ήταν ανόητοι, ξέρεις. Δεινοπαθούσαν απ’ αυτά. Αυτό που με κάνει να βλέπω τον Bob Marley σαν ήρωα ήταν που επέστρεψε και προσπάθησε να βάλει μερικά πράγματα σε τάξη. Φυσικά δεν τα κατάφερε σε όλα, και υπήρξαν πολλές αντιδράσεις από τους ανθρώπους στους δρόμους, αλλά αυτή η προσπάθεια ανακωχής και ειρήνης σταμάτησε τη βία για ένα χρόνο. Ξανάρχισε όμως, και πριν κλείσει χρόνος και οι δύο αρχηγοί των εχθροπραξιών ήταν νεκροί. Και μετά ήρθε η κοκαΐνη. Στη θέση του ganja; Το χόρτο ήταν ακόμα εκεί, αλλά η κοκαΐνη ήταν αυτή που σκότωνε και

κατέστρεφε. Εμπλέκονταν πάρα πολλά χρήματα, οι άνθρωποι έγιναν πιο επιθετικοί και άρχισαν να σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Ταυτόχρονα μπορούσες να συναντήσεις τους πιο γλυκούς ανθρώπους και τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, ένα εργοστάσιο εκφράσεων σε ένα μέρος τόσο μικρό. Δεν μιλάω για το Kingston, οι μικρές ομαδικές φτωχικές κατοικίες ήταν περισσότερο σαν φαβέλες και λιγότερο σαν γκέτο. Σε αυτά τα 2-3 μέρη εδώ κι εκεί έμεναν όλοι οι ράστα μουσικοί. Τι ακριβώς είναι οι ράστα; Η ρέγκε και οι ράστα πάνε μαζί, έγιναν ένα πράγμα. Έγιναν ο λόγος που ο κάθε νέος στο Kingston μπορεί να πει «ναι, τώρα έχω σημαία, έχω έθνος, έχω θεό και τώρα άντε γαμήσου, λευκέ, κι εσύ, επίσης, “καραφλέ”». Ποια η διαφορά μεταξύ rasta και jah; Είναι το ίδιο πράγμα. Jah Ras Tafari, τίτλος του Haile Selassie, βασιλιά των βασιλέων, άρχοντα των αρχόντων, αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, κυρίαρχο λιοντάρι της φυλής των Judah. Οι Rastafarians ήταν ακόλουθοι του Marcus Garvey, που ήταν το πρόσωπο-κλειδί σε όλα αυτά. Προσπάθησε να οργανώσει τους μαύρους και να τους πείσει να επιστρέψουν στην Αφρική. Αυτό που έλεγε ήταν: «Ο μαύρος δεν είναι λευκός, ο μαύρος ανήκει στην Αφρική». Ρατσιστικό ακούγεται. Εντελώς. Μου έλεγαν «από σένα, Έλληνα, δεν θέλουμε τίποτα, επειδή οτιδήποτε μας δίνεις δεν είναι δικό σου για να μπορείς να το δώσεις. Είναι η δική μου ζωή, και η δική μου ζωή είναι μαύρη και δεν θα μπορέσει ποτέ να βελτιωθεί με τη δική σου φροντίδα. Θέλω να φροντίζω για τη ζωή μου, να την ελέγχω, έτσι θα πάω στην Αφρική που είναι γεμάτη μαύρους και θα γίνω μέρος αυτού του άλλου κόσμου, της μαύρης ζωής». Υπήρχε ρατσισμός και ανάμεσά τους, ανάμεσα στους ανοιχτόχρωμους και στους πιο σκούρους μαύρους, ανάμεσα στους πιο μορφωμένους και στους αμόρφωτους. Πώς έπεισες τους μουσικούς να παίξουν ρόλους στην ταινία σου; Δεν έκανες ντοκιμαντέρ τελικά. Έζησα πάνω από δύο χρόνια μαζί τους και μου πήρε αρκετό καιρό για να τους πείσω. Δεν ήταν κάτι που μπορούσες να επιβάλεις. Το ενδιαφέρον με την ταινία ήταν ότι όλα έγιναν αντεστραμμένα: πρώτα έκανα το κάστινγκ, έπειτα επέλεξα τους χώρους και τελευταίο έγραψα το σενάριο. Κι όλοι παίζουν τον εαυτό τους, αυτό ακριβώς που είναι. Αυτά που λένε είναι πολύ απλά, ακόμα και η πλοκή είναι πολύ «φτωχή». Αφού έζησα για

καιρό στο νησί, δεν ήθελα να γυρίσω ντοκιμαντέρ, όλοι μπορούσαν να πάνε να το κάνουν αυτό. Ήθελα να φτιάξω μια ταινία για τη μουσική της Τζαμάικα και να συμπεριλάβω όλους τους ανθρώπους που ήταν εκεί, με εξαίρεση τον Bob Marley. Γιατί δεν τον ήθελες στην ταινία; Επειδή ήταν πολύ μεγάλος σταρ και θα γινόταν μια ταινία για τον Marley. Μπορούσες να τον έχεις όμως; Σίγουρα. Εκείνη την εποχή μόλις τον είχαν πυροβολήσει και δεν ήταν στην Τζαμάικα. Θα επισκίαζε σίγουρα τους άλλους μουσικούς, που ήταν το ίδιο ή ακόμα καλύτεροι, και δεν ήθελα. Δεν έχω τίποτα εναντίον του Marley, αλλά πιστεύω πραγματικά ότι ο Burning Spear είναι σπουδαίος, το ίδιο και οι περισσότεροι μουσικοί που συμμετέχουν. Για διάφορους λόγους. Κατάφερα να συμμετάσχουν όλοι οι καλοί μουσικοί και νομίζω ότι κατέγραψα τη μουσική της εποχής στο καλύτερο σημείο της. Πώς ήταν η υποδοχή της ταινίας; Τρομερή. Στο film festival στο Λος Άντζελες πρωτοπαίχτηκε σε ένα μεγάλο θέατρο 800 ατόμων, γεμάτο, και την ξανάπαιξαν μετά το τέλος του φεστιβάλ, γιατί ήθελαν πάρα πολλοί να τη δουν. Προβλήθηκε πρώτη φορά Κυριακή, ξαναπαίχτηκε Δευτέρα και τα εισιτήρια πουλήθηκαν μέσα σε μισή ώρα. Το βράδυ ήταν τίγκα και απ’ έξω άνθρωποι να περιμένουν. Στις Κάννες προβλήθηκε το ίδιο βράδυ που παιζόταν το «Αποκάλυψη τώρα» του Κόπολα και δημιουργήθηκε ένα επεισόδιο με χιλιάδες ανθρώπους, έφιππους μπάτσους και ΜΑΤ. Έγινε παρεξήγηση. Ήταν πολλοί αυτοί που ήθελαν να μπουν, είχαν πουληθεί τα εισιτήρια κι έγινε ένας χαμός. Την άλλη μέρα ήταν πρωτοσέλιδο παντού. Μου έκαναν εντύπωση οι κριτικές στη Γαλλία, ακόμα κι από συντηρητικές εφημερίδες. Η πρώτη φράση που έγραψε η «Monde» ήταν «το Rockers δεν είναι ταινία, είναι έργο τέχνης. Τόσο καλό, που είναι δύσκολο να το πιστέψεις, κι όμως είναι αλήθεια». Οι «Financial Times» είχαν γράψει «πρέπει να είσαι τρελός αν χάσεις το Rockers». Η ρέγκε είχε γίνει διεθνής μουσική, όπως η σάμπα, η ρούμπα, η κουβανέζικη μουσική. Είχε προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και είχε

τεd bafaloukos LOVE AND ROCKERS

Μπορούσε να γίνει οτιδήποτε στη διάρκεια των γυρισμάτων και να τα τινάξει όλα στον αέρα. Κάποια μέρα ένα παιδί θα μπορούσε να τραβήξει τη σκανδάλη και να σκοτώσει κάποιον – μιλάμε για το Kingston, ένα μέρος όπου σκοτώθηκαν 600 παιδιά εκείνη τη χρονιά. περάσει σε όλο τον κόσμο για πρώτη φορά. Αμέσως μετά την προβολή της ταινίας, με αντιμετώπισαν σαν κάτι αξιοπερίεργο, είχα προτάσεις απ’ το Χόλιγουντ, αλλά ήθελα να κάνω άλλα πράγματα. Λεφτά έβγαλες από την ταινία; Το απίθανο είναι πως όχι. Τίποτα. Κάποιοι έβγαλαν τρομερά λεφτά. Απ’ τη μουσική και μόνο. Στη Γαλλία η ταινία παιζόταν για έξι μήνες σε τρεις αίθουσες, στην Αγγλία τα ίδια, ένας φίλος μου με είχε πάρει τηλέφωνο από την Ισπανία επειδή έκαναν ουρές για να τη δουν. Κι εγώ ούτε καν ανακατεύτηκα καθόλου. Υπήρξαν μεγάλα προβλήματα μετά, όταν τελείωσε το φιλμ. Δηλαδή; Μπλέξαμε. Δεν είχε κανένας την εμπειρία, από εμένα μέχρι τον παραγωγό και τους ανθρώπους του, δεν είχαν κάνει ποτέ τους τέτοιο πράγμα και δεν ήξεραν τι έπρεπε να γίνει. Αυτοί είχανε μια ιδέα ότι θα βγει ένα φιλμάκι και δεν μπορούσε κανείς να μπει σε αυτήν τη διαδικασία… Να την προωθήσει; Την προώθησαν, αλλά τους τα πήραν όλα. Δεν ήξεραν πώς να το εκμεταλλευτούν. Από την άλλη, και να ήξεραν, νομίζω ότι πάλι τα ίδια θα έκαναν. Πίστεψέ το, τώρα, μετά από σχεδόν 30 χρόνια, άρχισα να βγάζω λεφτά από αυτό. Με το DVD. Μετά από τόσα χρόνια, μόλις μου ήρθε ένα τσεκ με μικρό νούμερο… Πολύ μικρό. Είναι γελοίο. Είχε σπάσει ρεκόρ, παιζόταν σε τέσσερα σινεμά στην Αμερική για μήνες, και από μια μικρή ταινία σαν κι αυτή θα έπρεπε να είχαμε βγάλει κάτι. Ούτε από τη μουσική έβγαλα τίποτα. Έμπαινα στο Tower Records στη Νέα Υόρκη και έβλεπα στοίβες τα CD, και σκεφτόμουν ότι άλλοι έπαιρναν τα λεφτά που μου ανήκαν. Είμαι ο παραγωγός του soundtrack. Πόσο είχε στοιχίσει η ταινία; Περίπου 500.000 δολάρια. Γνώρισα τον παραγωγό, που ήταν νεαρός και είχε το μικρόβιο να φτιάξει ταινίες, πίστεψε σ’ εμένα και συνεργαστήκαμε. Έκανα μερικά πρόχειρα γυρίσματα, του έδειξα το υλικό και μου είπε «κάνε ό,τι θέλεις». Μου έδωσε το πράσινο

LIFO 47 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

φως. Δυστυχώς δεν ζει σήμερα. Διατήρησες επαφή με τους ανθρώπους που παίζουν στην ταινία; Οι περισσότεροι σήμερα έχουν πεθάνει. Οι μισοί έχουν δολοφονηθεί. Τον Dirty Harry, π.χ., τον σκότωσαν στη Νέα Υόρκη. Μπήκε φυλακή δυο χρόνια, μάλλον για ναρκωτικά ή για μια παρεξήγηση - κάποιον είχε χτυπήσει, δεν είμαι σίγουρος, ούτε ρώτησα, και 6 μήνες αφότου βγήκε, τον σκότωσαν. Τον Natty Garfield το ίδιο. Αντίθετα, ένας φίλος μου που τον είχα ξεγραμμένο ζει, τηλεφωνηθήκαμε τελευταία. Ρωτάω συνέχεια ποιος ζει, ποιος πεθαίνει. Οι περισσότεροι πια δεν είναι στην Τζαμάικα. Φιλίες έκανες; Ήμουν τόσα χρόνια εκεί και με ήξεραν, ήταν κάτι απαραίτητο για μένα το να κάνω φιλίες. Να ανοίξω όλα τα χαρτιά μου. Δεν είχα πολλά, αλλά ήθελα να ξέρει ο καθένας ποιος είμαι. Σεβάστηκαν αυτό που έκανες; Νομίζουν όλοι ότι έχω βγάλει τα πολλά λεφτά∙ όχι όλοι, αλλά είναι δύσκολο να πείσεις κάποιον ότι δεν έβγαλα μία. Αν ακούσει κάποιος τον τίτλο σήμερα, θα νομίσει ότι είναι μια ταινία για ρόκερς, όχι για Τζαμαϊκανούς. Η λέξη ρόκερς ήταν δημοφιλής την περίοδο αιχμής της ρέγκε, υπήρξε ένας νέος ήχος που ήταν πολύ εκλεπτυσμένος, με καινούργια drumming συστήματα∙ ο Sly Dunbar έβγαλε τον δικό του ρυθμό κατά κάποιον τρόπο. Πιο σκληρό. Είναι μια λέξη που έπαιζε τότε: ροκ στέντι, ρόκερς. Ο παραγωγός διάλεξε τον τίτλο. Το γραφικό είναι δικό μου και η αφίσα το ίδιο, τα είχα κάνει όλα μόνος μου, γιατί δεν είχαμε κανέναν άλλο. Το σενάριο ποιος το έχει γράψει; Εγώ. Πόσο σε είχε επηρεάσει ο «Κλέφτης Ποδηλάτων» του Ντε Σίκα; Η αλήθεια είναι πως όταν κατέληξα σ τον π ρ ωταγων ισ τ ή, τον Horsemouth, και επέλεξα τα τραγούδια, τους χώρους και τις τοποθεσίες όπου θα το γύριζα, ήθελα κάτι στο σενάριο που θα μας επέτρεπε να περιπλανηθούμε παντού στο νησί. Μια νύχτα συζητάγαμε για ταινίες με κάποιον φίλο μου, ανέφερα το μηχανάκι, και αυτό ήταν! Ενθουσιάστηκε. Κάπνιζες χόρτο εκείνη την εποχή; Βεβαίως. Δεν υπήρχε κανείς που να μην κάπνιζε χόρτο τότε, ακόμα και ο Πρόεδρος Κλίντον και ο Ομπάμα κάπνιζαν. Δεν το κατάπιναν, όμως, λένε. Ο Ομπάμα δεν είπε τέτοιο πράγμα. Και πώς ήταν το χόρτο της Τζαμάικα; Άθλιο. Χειρότερο κι απ’ της Νέας Υόρκης. ¶

φωτογραφΙΑ

αντωνησ σταμοπουλοσ

ΝΕΟ

ΒΛΕΜΜΑ

7 νέοι φωτογράφοι στέλνουν στα γραφεία της LifO φωτογραφίες με θέμα «Αύγουστος».

νικοσ κατσαροσ

photoharrie manteau stam

LIFO 48 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

χαρησ καταρελοσ

αγγελοσ σαφτουλησ

ευτυχια βλαχου

θοδωρησ μανωλοπουλοσ

LIFO 49 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Υπeροχος Taxis

Ο νέος καλλιτέχνης Δημήτρης Tαξής μεγαλουργεί με τα νέα του έργα στους δρόμους της πόλης. Από τον M. Hulot

LIFO 50 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Απ’ όλους τους street artists που στολίζουν τα τελευταία χρόνια με έργα τους τούς τοίχους της Αθήνας, ο Δημήτρης Ταξής είναι ο αγαπημένος μου με διαφορά. Μεγάλου μεγέθους χάρτινα ανθρώπινα κεφάλια, άνθρωποι παγιδευμένοι σε δέντρα που μοιάζουν με ξυλογραφίες, κορίτσια με γαλάζιες γάτες, αγόρια με πρόσωπα που διαλύονται ή κρεμασμένα ανάποδα –που αιωρούνται πάνω στον τοίχο–, αγόρια με μπλε σώβρακα, σέρφερ με μπλε μαλλιά, όλα χαρακτηριστικά και αναγνωρίσιμα στους δρόμους της Αθήνας, του Βερολίνου, της Βαρκελώνης. Η τελευταία του δουλειά στον δρόμο είναι καλύτερη από ποτέ, σπουδαία έργα που θυμίζουν αναγεννησιακά φρέσκο με θρησκευτικά και μυθολογικά μοτίβα (άγγελοι, γαλάζια άλογα με αναβάτες-ξιφασκητές με ξύλινα σπαθιά, ο Πάνας με ένα τσαμπί σταφύλι), κατσικόμορφες γαλάζιες

φιγούρες που παίζουν φλάουτο, κορίτσια πάνω σε φυλακισμένα φλαμίνγκο, όλα με μία λεπτομέρεια σε απόχρωση του μπλε, που φαίνεται να είναι το αγαπημένο του χρώμα. Στην άδεια αυγουστιάτικη πόλη τα έργα του ζωντανεύουν στους τοίχους και αποκτούν άλλες διαστάσεις, φαίνονται πιο επιβλητικά και ακόμα πιο όμορφα και τις νύχτες ζωντανεύουν για να συντροφέψουν όσους επιλέγουν να περάσουν τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού μοναχικά στην άδεια Αθήνα… ¶

www.dimitristaxis.com/

Dripping Color

Photography: Freddie F.

Featuring: Isis (ace models) Bar (D models) Haris Markou Mike Vasilakis Panos Loupis Thodoris Stoyanov Thanks to: Color Skates, Forever Athens Bianca Bogdanou M. Hulot Theodoris Manolopoulos Harris Katarelos

LIFO 56 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 57 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 58 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 59 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 60 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 61 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 62 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 63 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 64 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 65 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Kώστας Μασσέρας, Αλάτι

Γιώργης Γερόλυμπος, Οίτυλο, λυκαυγές, 2013

Aegean Experienced Η πλατφόρμα τέχνης και πολιτισμού Aegeanale εγκαινιάζει την έναρξη του προγράμματός της για το 2013 με μια νέα έκθεση φωτογραφίας και video art. Η έκθεση φιλοξενεί 15 εικόνες από 5 φωτογράφους καθώς και μία βιντεο-τριλογία από τη σειρά «Living Postcards» του Εμμανουήλ Παπαδόπουλου, σε επιμέλεια της Στέλλας Πεκιαρίδη. Κοινός τόπος για τους καλλιτέχνες το Αιγαίο, που πρωταγωνιστεί ως προορισμός, τόπος διαμονής, ιδέα και αίσθηση. Χώρος «Τέχνη και Πολιτισμός» του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος» (Επίπεδο Αφίξεων, είσοδος 1), 210 6430683 & 210 3537227, έως 30/10, www.aegeanale.org

ΕΝ ΤΩ ΜΕΤΑΞΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Όσο εσείς θα κάνετε διακοπές, οι κινηματογράφοι της Αθήνας θα προβάλλουν εξαιρετικές ταινίες, το Φεστιβάλ Αθηνών θα ανεβάζει σημαντικές παραστάσεις και τα μαγαζιά της πόλης θα παραμένουν ανοιχτά για όσους επιλέγουν να μένουν στην Αθήνα τον Αύγουστο.

Kινηματογραφος Blue Jasmine Σκηνοθεσία: Γούντι Άλεν Πρωταγωνιστούν: Κέιτ Μπλάνσετ, Άλεκ Μπόλντγουιν, Άντριου Ντάις Κλέι, Σάλι Χόκινς, Πίτερ Σάρσγκααρντ, Μπόμπι Καναβάλε, Μαξ Κασέλα, Λούις Σι Κέι

Η νέα ταινία του Γούντι Άλεν, πλαισιωμένη από πλειάδα σημαντικών ηθοποιών. Αυτήν τη φορά εντελώς μακριά από τις ρομαντικές κομεντί με επίκεντρο τις ευρωπαϊκές πόλεις, ο σκηνοθέτης βάζει στο κέντρο του φακού του την Κέιτ Μπλάνσετ ως μια μοντέρνα νοικοκυρά στα πρόθυρα μιας μεγάλης κρίσης. * Hμερομηνία εξόδου 29/8

δεκα λογοι να βρεθειτε σε θερινο σινεμα αυτο τον αυγουστο Από τον Στέργιο Πουλερέ

Ασανσερ για δολοφονους

Ascenseur pour l' échafaud / Elevator to the gallows (επανέκδοση 1958) Σκηνοθεσία: Λουί Μαλ Πρωταγωνιστούν: Ζαν Μορό, Μορίς Ρονέ, Ζορζ Ποζουλί, Φελίξ Μαρτέν, Λίνο Βεντούρα, Ζαν-Κλοντ Μπριαλί

Ο Ζιλιέν δουλεύει για έναν έμπορο όπλων, διατηρώντας παράλληλα ερωτική σχέση με τη γυναίκα του Φλοράνς. Οι δυο τους αποφασίζουν να σκοτώσουν τον σύζυγό της. Ο Ζιλιέν, αφού διαπράττει τον φόνο και φεύγει, συνειδητοποιεί ότι έχει ξεχάσει ένα ενοχοποιητικό στοιχείο. Από εκεί και πέρα μια σειρά συγκυριών φέρνει τα πάνω κάτω.

ερωτας ειναι…

The Eye of the Storm

Love is all you need / Den skaldede frisor Σκηνοθεσία: Σουζάνε Μπίερ Πρωταγωνιστούν: Πιρς Μπρόσναν, Κιμ Μπόντνια, Πάπρικα Στιν, Τριν Ντίρχολμ

O Φίλιπ είναι ένας μοναχικός Βρετανός μεσήλικας που ζει στη Δανία, μακριά από τη διαλυμένη οικογένειά του, ενώ η Ίντα μια Δανή κομμώτρια που πιάνει τον άντρα της να την απατά με μία γυναίκα που έχει τα μισά της χρόνια. Οι μοίρες τους θα συναντηθούν στον δρόμο για την Ιταλία, όταν ο γιος του Φίλιπ, Πάτρικ, θα παντρευτεί την κόρη της Ίντα, Άστριντ.

Σκηνοθεσία: Φρεντ Σέπισι Πρωταγωνιστούν: Τζέφρι Ρας, Τζούντι Ντέιβις, Σαρλότ Ράμπλινγκ

Μια γλυκόπικρη κωμωδία για μια όχι και τόσο συνηθισμένη οικογένεια. Η Ελίζαμπεθ Χάντερ είναι μια μητριαρχική φιγούρα που ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής της, από τη γέννηση ως τον θάνατο. Τα δυο της παιδιά, που βρίσκονται στο Λονδίνο, αγανακτούν από τη στάση ζωής της ακόμα και μπροστά στον θάνατο και προσπαθούν να αποκτήσουν την τεράστια κληρονομιά της. * Hμερομηνία εξόδου 15/8

* Hμερομηνία εξόδου 29/8

* Hμερομηνία εξόδου 01/8

Η διπλη ζωη της Βερονικα

La double vie de Véronique (επανέκδοση 1991) Σκηνοθεσία: Κριστόφ Κισλόφσκι Πρωταγωνιστούν: Ιρέν Ζακόμπ, Φιλίπ Βολτέρ, Σαντρίν Ντιμάς

Η Ιρέν Ζακόμπ στον διπλό ρόλο δύο γυναικών που, ενώ δεν γνωρίζονται, νιώθουν και δρουν ως προέκταση η μία της άλλης. Η ταινία διερευνά ιδέες όπως η ταυτότητα, το προαίσθημα, οι ανθρώπινες σχέσεις και, κυρίως, η ψυχή. Δυο γυναίκες που μοιράζονται το ίδιο σώμα, η μια στην Πολωνία, η άλλη στο Παρίσι, μπλέκονται, αλληλοεξαρτώνται και αλληλοκαθορίζονται, χωρίς να συναντιούνται ποτέ. * Hμερομηνία εξόδου 08/8

LIFO 68 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Kινηματογραφος

Mobius Σκηνοθεσία: Έρικ Ρότσαντ Πρωταγωνιστούν: Ζαν Ντιζαρντέν, Τιμ Ροθ, Σεσίλ ντε Φρανς, Μπράνκα Κάτιτς

Μια αγαπη ολοτελα δικη μας All that heaven allows (επανέκδοση 1955) Σκηνοθεσία: Ντάγκλας Σερκ Πρωταγωνιστούν: Ροκ Χάτσον, Τζέιν Γουάιμαν, Αγκνες Μούρχεντ

Η Κάρι Σκοτ είναι μια καθωσπρέπει χήρα των συντηρητικών αμερικανικών προαστίων. Ο παράφορος έρωτάς της για τον κατά πολύ νεότερο κηπουρό της θα ταράξει τον κοινωνικό της περίγυρο. Τα κουτσομπολιά της πόλης περιστρέφονται γύρω από αυτήν και τα παιδιά της, οργισμένα, την πιέζουν να παντρευτεί τον Χάρβεϊ, έναν πλούσιο και σοβαρό κύριο που όλοι εκτιμούν.

Ένα στέλεχος του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ερωτεύεται την αντιπρόσωπό του, μια Αμερικανίδα που δουλεύει για λογαριασμό μιας ρώσικης τράπεζας. Ευρωπαϊκό θρίλερ όπου κυριαρχούν τα υπόγεια σκοτεινά παιχνίδια της παγκόσμιας οικονομίας, το ξέπλυμα βρόμικου χρημάτος από τη ρωσική ελίτ και μια γερή δόση αδρεναλίνης. * Hμερομηνία εξόδου 22/8

* Hμερομηνία εξόδου 22/8

Οι ευνοουμενοι του φεγγαριου Les favoris de la lune (επανέκδοση 1985) Σκηνοθεσία: Οτάρ Ιοσελιάνι Πρωταγωνιστούν: Κάτια Ρουπέ, Αλί ντε Μοντεγκού, Φρανσουά Μισέλ, Ματιέ Αμαλρίκ

Η ανατρεπτική σάτιρα του Οτάρ Ιοσελιάνι, 25 χρόνια μετά την πρώτη προβολή της, επανεκδίδεται. Σε μια γειτονιά του Παρισιού οι κάτοικοι θα μπλέξουν σε ένα γαϊτανάκι ερωτικών σχέσεων. Διάφορες κατηγορίες ανθρώπων, θύτες και θύματα, θα συναντηθούν σε έναν κόσμο αναρχίας. * Hμερομηνία εξόδου 22/8

Οικογενεια Μιλερ

Elysium

Σκηνοθεσία: Ρόσον Μάρσαλ Θέρμπερ Πρωταγωνιστούν: Τζένιφερ Άνιστον, Τζέισον Σουντέικις, Εντ Χελμς, Έμα Ρότζερς

Σκηνοθεσία: Νιλ Μπλόμκαμπ Πρωταγωνιστούν: Ματ Ντέιμον, Τζόντι Φόστερ, Γουίλιαμ Φίχτνερ, Σάρλτο Κόπλεϊ, Άλις Μπράγκα, Ντιέγκο Λούνα, Βάγκνερ Μούρα, Χοσέ Πάμπλο Καντίγιο

WE 'RE THE MILLERs

Ο Ντέιβιντ είναι ένας μικροέμπορος μαριχουάνας. Όταν δέχεται επίθεση και του παίρνουν ό,τι χρήμα και πραμάτεια έχει πάνω του, μένει καταχρεωμένος στον προμηθευτή του, Μπραντ. Για να ρεφάρει πρέπει να φέρει λαθραία από το Μεξικό ένα φορτίο για λογαριασμό του. Μαζί με την κυνική στρίπερ Ρόουζ, τον επίδοξο πελάτη του Κένι και τη γεμάτη τατουάζ Κέισι δημιουργεί μια ψεύτικη οικογένεια, τους «Μίλερ», που κατευθύνεται στα σύνορα για ένα εορταστικό σαββατοκύριακο.

Το έτος 2159 η ανθρωπότητα έχει χωριστεί στους πολύ πλούσιους, που ζουν στον υπερσύγχρονο διαστημικό σταθμό Elysium, και σε αυτούς που ζουν στον κατεστραμμένο πλανήτη Γη. Η υπουργός Rhodes προσπαθεί να διασφαλίσει τον πολυτελή τρόπο ζωής των πολιτών του Elysium, ενώ οι άνθρωποι στη Γη θα θελήσουν να αλλάξουν την κατάσταση. Όταν ένας εργάτης, ο Mαξ, εκτίθεται στη ραδιενέργεια, αναλαμβάνει να εξισορροπήσει τους δύο κόσμους.

* Hμερομηνία εξόδου 22/8

* Hμερομηνία εξόδου 22/8

LIFO 70 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Αυτο το καλοκαιρι τo Fox φερνει κοντα σας δυο απο τις καλυτερες αμερικανικές τηλεοπτικες σειρες.

Homeland Η καλύτερη σειρά των τελευταίων ετών επιστρέφει με τα επεισόδια του 2ου κύκλου. Η καθηλωτική πλοκή και οι δυνατές ερμηνείες του Damien Lewis και της Claire Danes που έχουν αποσπάσει πλήθος βραβείων καθιστούν το «Homeland» μία από τις αρτιότερες και πιο δημοφιλείς σειρές στην ιστορία της τηλεόρασης. Στον νέο κύκλο της σειράς που προβάλλεται αποκλειστικά από το FOX η Carrie Matheson παίρνει την υπόθεση ανακάλυψης του τρομοκράτη Abu Nazir στα χέρια της, ενώ ο Brody αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της νέας θέσης του στο Κογκρέσο. Καθώς νέα στοιχεία έρχονται στο φως, οι υποψίες για το ποιος βρίσκεται πίσω από την επικείμενη τρομοκρατική επίθεση στρέφονται προς τον υποψήφιο γερουσιαστή Brody.

The Bridge H νέα τηλεοπτική επιτυχία της χρονιάς έρχεται στο FOX αμέσως μετά την επίσημη πρεμιέρα στην Αμερική. Βασισμένο στη σκανδιναβική σειρά Bron (δανέζικη/σουηδική παραγωγή), το «The Bridge» φέρει την υπογραφή της σεναριογράφου του «Homeland» Meredith Stiehm και είναι μια ιστορία μυστηρίου και δράσης που εκτυλίσσεται στα σύνορα Μεξικού και ΗΠΑ. Ο ντετέκτιβ Marco Ruiz (Demian Bichir) και η Αμερικανίδα συνάδελφος του Sonya Cross (Diane Kruger) καλούνται να συνεργαστούν στενά και να συλλάβουν έναν κατά συρροή δολοφόνο, ο οποίος διαπράττει εγκλήματα και στις δύο πλευρές των συνόρων.

www.fox-greece.gr

LIFO 71 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

The Book Lovers

καλοκαιρινα αναγνωσματα Από τη Μαρία Δρουκοπούλου και τη Μαρκέλλα Ανδρικάκη

ΧΡιΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΔοΠΟΥΛΟΣ

Το παραμυθι της τετραγωνης λογικης Σελ.: 208, τιμή: €10,50 Εκδόσεις Μικρή Άρκτος

Το Παραμύθι της τετράγωνης λογικής ιστορεί τις περιπέτειες ενός έξυπνου πρίγκιπα που κατάφερε να γίνει βασιλιάς λόγω της τρομερής του ικανότητας να τετραγωνίζει τον κύκλο, που τον έφερε όμως αντιμέτωπο με τη μοίρα του.

rΟbΕrΤΟ bΟlΑnΟ

Το τριτο Ραϊχ

Μτφρ.: Κρίτων Ηλιόπουλος Σελ.: 398, τιμή: €19,50 Εκδόσεις Άγρα Ο Ούντο Μπέργκερ και η αρραβωνιαστικιά του περνούν τις πρώτες τους διακοπές. Ο Όυντο ψάχνει να βρει νέες στρατηγικές για το Τρίτο Ράιχ, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στο οποίο έχει γίνει δεξιοτέχνης. Ένας φίλος θα αποδειχτεί τρομερός αντίπαλος σε αυτό. Ποιο θα είναι, όμως, το πραγματικό διακύβευμα της παρτίδας;

dΟΝΑld westlake

Πως να κλεψετε μια τραπεζα

ΣΑΪΡΑ ΣΑ

Η συνταγη της αγαπης

Μτφρ.: Ανδρέας Αποστολίδης Σελ.: 296, τιμή: €12,50 Εκδόσεις Άγρα

Μτφρ.: Ευτυχία Φρυδά Σελ.: 464, τιμή: €14,94 Εκδόσεις Ψυχογιός

Μια συμμορία ξανασμίγει με σχέδιο τη ληστεία μιας συνοικιακής τράπεζας που έχει μεταφέρει προσωρινά τα κεντρικά της σε τροχόσπιτο. Ο ευκολότερος τρόπος, λοιπόν, να πάρουν τα λεφτά είναι να πάνε ως εκεί με ένα φορτηγό, να το συνδέσουν με το τροχόσπιτο και να κλέψουν την τράπεζα.

Η Άννα ξέρει ότι, αν θέλεις πραγματικά κάτι, πρέπει να το σχεδιάσεις. Στο κάτω κάτω είναι σεφ. Για να φτιάξεις μια πετυχημένη μπεσαμέλ, χρειάζεσαι τα σωστά υλικά, τις σωστές δοσολογίες, τον σωστό χρόνο. Έτσι, όταν μένει έγκυος, σχεδιάζει την τέλεια ζωή για το τέλειο μωρό της.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΗΣ

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ

Σελ.: 290, τιμή: €12,00 Εκδόσεις Άγρα

Σελ.: 264, τιμή: €18,11 Εκδόσεις Γαβριηλίδης

Ίσως το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που ασχολείται στον πυρήνα του με την τραγωδία των Ελλήνων Εβραίων στην Κατοχή. Μια γοητευτική γυναίκα έρχεται στη Θεσσαλονίκη από την Αθήνα για να βρει τον αδελφό της. Έτσι ξεκινά μια περιπέτεια στην Ελλάδα του '60 σε αναζήτηση ενός χαμένου θησαυρού.

Ο Οβίδιος, εξόριστος, γράφει στην κόρη του, αναπολώντας τη ζωή του στη γενέτειρά του και στη Ρώμη, μιλώντας για τους έρωτές του, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, για την τέχνη. Ένα γοητευτικό βιβλίο, όπου ο Θοδωρής Καλλιφατίδης, για μια ακόμα φορά, ανιχνεύει τις πιο λεπτές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής.

Τα χερια της Αφροδιτης

ΓρΑμματα στην κορη μου

LIFO 72 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΚΟΡΑ ΜΑΚΟΡΜΑΚ

Η πρωτη φορα

Μτφρ.: Νικ. Ελένη Δασκαλάκη Σελ.: 312, τιμή: €12,96 Εκδόσεις Ψυχογιός Η Μπλις ετοιμάζεται να αποφοιτήσει από το κολέγιο και είναι η μόνη στην παρέα της που παραμένει παρθένα. Πρέπει, λοιπόν, να βρει έναν τρόπο να ξεμπερδεύει μ’ αυτό το θέμα και τι πιο απλό κι εύκολο από το σεξ της μιας βραδιάς. Η κατάσταση, όμως, αποδεικνύεται πολύ πιο περίπλοκη απ' ό,τι αναμενόταν!

ΣΙΛΒΕΝ ΡΕΪΝΑΡ

Σκοτεινος αγγελος 1: Η κολαση του Γκαμπριελ Μτφρ.: Έφη Τσιρώνη Σελ.: 16,92, τιμή: €728 Εκδόσεις Ψυχογιός

Μια σαγηνευτική, όλο ένταση περιπλάνηση στους μηχανισμούς της αποπλάνησης, στον απαγορευμένο έρωτα, στην αμαρτία αλλά και στη δυνατότητα της σωτηρίας.

LIFO 73 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Φeστιβαλ αθηνων Aπό τον Βασίλη Καψάσκη

Ευριπιδη, Τρωαδες

Γκολφω Με τά τ ην ανοιξιάτι κ η επιτυχία της στη σκηνή Κοτοπούλη στο Rex, η ελαφρώς «πειραγμένη» και ανανεωμένη εκδοχή του Νίκου Καραθάνου πάνω στο κλασικό βουκολικό ειδύλλιο του Τάσου και της Γκόλφως που έγραψε ο Σπυρίδων Περεσιάδης το 1893 ανεβαίνει στη σκηνή του Αρχαίου

Θεάτρου της Επιδαύρου για μία και μοναδική νύχτα, στις 16/8.

Τραχινιες

Ευριπιδη, Κυκλωψ

Πρόκειται για μία από τις σπουδαιότερες τραγωδίες του Σοφοκλή, που μέσα από την εξιστόρηση του απόλυτου και καταστροφικού πάθους της Δηιάνειρας για τον Ηρακλή πραγματεύεται το θέμα της αστάθειας και της αδυναμίας του ανθρώπου να προβλέψει τα μελλούμενα. Τη σκηνοθεσία της παράστασης έχει αναλάβει ο Θωμάς Μοσχόπουλος, ενώ τη Δηιάνειρα υποδύεται η Άννα Μάσχα.

Το μοναδικό σατυρικό δράμα που σώθηκε ολόκληρο και έφτασε ακέραιο ως τις μέρες μας αποφάσισε να ανεβάσει το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Με τον Δημήτρη Πιατά στον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο του ήρωα-τέρατος, το έργο αφηγείται τις περιπέτειες του Οδυσσέα και των συντρόφων του στο νησί του Κύκλωπα.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 9-10/8. Ώρα έναρξης: 21.00, εισ.: €13-50 www.greekfestival.gr

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 16/8. Ώρα έναρξης: 21.00, εισ.: €5- 45 www.greekfestival.gr

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 2-3/8. Ώρα έναρξης: 21.00, εισ.: €13-50, www.greekfestival.gr

Ο σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας Θοδωρής Αμπαζής επιλέγει για το Φεστιβάλ Αθηνών μία από τις πιο διαχρονικές αρχαίες τραγωδίες. Αφηγούμενο την ιστορία της άλωσης της Τροίας και όλα όσα υπέστησαν οι Τρώες από τους Αχαιούς, το σπουδαίο έργο του Ευριπίδη αποτελεί μια

έμμεση διαμαρτυρία για την εξόντωση του πληθυσμού της ανυπότακτης Μήλου από τους Αθηναίους το 416 π.Χ. Στην παράσταση συμμετέχουν δεκατέσσερις ηθοποιοί και τριάντα δύο μουσικοί.

ασκηση ΕπιδαυροςΣυσσημον

Γκαλα οπερας

Ο Σίμος Κακάλας και η ομάδα Χώρος, σε μία προσπάθεια να προσεγγίσουν το αρχαίο θέατρο, ανεβάζουν στην Επίδαυρο μια παράσταση βασισμένη σε αποσπάσματα από το ομώνυμο λογοτεχνικό πόνημα του ποιητή Νίκου Παναγιωτόπουλου και κομμάτια από τρεις αρχαίες τραγωδίες. Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 31/8. Ώρα έναρξης: 21.00, εισ.: €5-45, www.greekfestival.gr

LIFO 74 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 23 & 24/8. Ώρα έναρξης: 21.00, www.greekfestival.gr

Έπειτα από 2.300 χρόνια σιωπής, το Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης ετοιμάζεται να γιορτάσει τα θυρανοίξιά του με ένα λαμπρό γκαλά όπερας. Στις 3 Αυγούστου δύο καλλιτέχνες διεθνούς φήμης, η Τσέλια Κοστέα και ο Δημήτρης Πλατανιάς, με τη συνοδεία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και υπό τη μουσική διεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου, θα ερμηνεύσουν άριες του Βέρντι και του Πουτσίνι. Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης, 3/8, εισ.: €5-30, www.greekfestival.gr

Sofa Company

Μία από τις πιο ταλαντούχες ομάδες κατασκευής επίπλων ανανεώνεται και πάει παντού.

Rooms-2-Let.com Ένας πλήρης ηλεκτρονικός κατάλογος με 10.000 τουριστικά καταλύματα σε όλους τους ανεξερεύνητους προορισμούς της χώρας, διάφορες τουριστικές επιχειρήσεις, ταξιδιωτικές συμβουλές και πολλές καλοκαιρινές προτάσεις. Στόχος της πλατφόρμας είναι η προώθηση του ελληνικού τουρισμού και η ενίσχυση όλων των τουριστικών επιχειρήσεων με ΔΩΡΕΑΝ εγγραφή στον κατάλογο αλλά και extra επιλογές υποβολής σε χαμηλές τιμές. Επίσης, προσφέρει την ευκαιρία στους ταξιδιώτες να επιλέξουν μέσα από μία πολύ μεγάλη ποικιλία επιλογών διαμονής στις πιο χαμηλές τιμές της αγοράς. Το Rooms-2-Let.com είναι η απάντηση για τις διακοπές σας. www.Rooms-2-Let.com

Στη Sofa Company τα πάντα είναι μελετημένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια: η άνεση, η δυνατότητα να συνθέσετε τον καναπέ με διαφορετικούς τρόπους μέσα στον χώρο, η πολυτέλεια να τον ντύσετε και να τον χρωματίσετε με το ύφασμα της επιλογής σας. Το ίδιο ακριβώς γίνεται και με τις minimal κρεβατοκάμαρες αλλά και με όλα εκείνα από τα οποία πλαισιώνονται, όπως το τραπέζι καθιστικού, τα άνετα πουφ, τα φωτιστικά κ.ά. Για να μυήσει όλο και περισσότερους Έλληνες στην αισθητική και τη φιλοσοφίας της αλλά και για να τους βοηθήσει να αποκτήσουν αυτό που πραγματικά θέλουν, η εταιρεία ανοίγει Sofa Corners σε όλη την Ελλάδα. Ενημερωθείτε, λοιπόν, για τη νέα της συλλογή, επωφεληθείτε από τις πολύ ελκυστικές τιμές της και δώστε στο σπίτι σας το ύφος που σας αρέσει. www.sofacompany.gr www.facebook.com/sofacompany

LIFO 75 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

EIKAΣΤΙΚΑ

Aπό τον Στέργιο Πουλερέ

Kawaii Εμπνευσμένοι από τη γιαπωνέζικη αισθητική, 13 Έλληνες και 13 Ιάπωνες καλλιτέχνες παρουσιάζουν την καινούργια τους δουλειά στον χώρο του CAMP. Το Kawaii έπαιξε ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη της γιαπωνέζικης υποκουλτούρας, όπως αυτή εκφράστηκε μέσω της βιομηχανίας παιχνιδιών, video games, manga και anime, ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες ’70 και ’80. Στα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και βίντεο που περιλαμβάνονται στην έκθεση αποτυπώνονται καθαρά, ζωντανά χρώματα, η παιδικότητα, ο αυτοσαρκασμός, που την ίδια στιγμή συνδιαλέγονται με την ευρηματικότητα της εικαστικής γλώσσας.

Camp, Ευπόλιδος 4 & Απελλού 2, πλ. Κοτζιά, Αθήνα, 210 3247679, 31/-10/9. Ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Κυρ. 14.00-21.00, www.campoint.gr

LIFO 76 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

LIFO 77 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Daily Starfax Καθημερινές αστρολογικές προβλέψεις στο www.lifo.gr από τη Μαριβίκυ Καλλέργη.

StarFax Από τη Μαριβίκυ Καλλέργη

Κριoς

Το παρελθόν είναι πιο παρόν από ποτέ και σας ζητάει να κλείσετε επιτέλους τους ανοιχτούς σας λογαριασμούς μαζί του, προκειμένου να προχωρήσετε παρακάτω. Οι τελείες δεν μπαίνουν έτσι απλά, Κριοί. Όσον αφορά τα ερωτικά σας, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να ξεκαθαρίσετε τα συναισθήματά σας απέναντι σε κάθε ενδιαφερόμενο, αντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο της σύγκρουσης χωρίς υπεκφυγές. Στο σκέλος των επαγγελματικών βγαίνετε ξεκάθαρα κερδισμένοι αυτόν το μήνα, αφού το θάρρος (και σε κάποιες περιπτώσεις θράσος) σας επέδρασε καταλυτικά στην προώθηση του συμφέροντός σας. Αποφύγετε τις διενέξεις με άτομα εξουσίας, τουλάχιστον μέχρι να παγιώσετε τη θέση σας στο σημείο που θέλετε. Ηρεμία στις οικογενειακές και διαπροσωπικές σας σχέσεις.

Ταyρος Συγκρατήστε τον θυμό και την παρορμητικότητά σας, Ταύροι, γιατί δεν πρόκειται να σας οδηγήσουν σε κάποιο χρήσιμο σημείο. Αντιμετωπίστε με χιούμορ τον παραλογισμό των άλλων (κυρίως σε επαγγελματικό επίπεδο) και μην τον αφήσετε να σας επηρεάσει περισσότερο απ’ όσο πρέπει (ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνετε τα στραβά μάτια σε ορισμένες περιπτώσεις). Τα ερωτικά σας ξεκαθαρίζουν σε μεγάλο βαθμό τώρα, καθώς οι ανάγκες κάθε πλευράς διαγράφονται ευκρινώς και κανείς δεν φοβάται να δείξει τα χαρτιά του. Σεβαστείτε τις επιθυμίες αυτού που σας ενδιαφέρει, αλλά μη χάσετε την ευκαιρία να τον διεκδικήσετε δυναμικά. Όταν έχει έρθει η ώρα να σταματήσετε, θα το καταλάβετε πρώτοι εσείς.

Δiδυμος Αυτόν το μήνα οι πλανήτες σας σάς προσφέρουν τη δυνατότητα να κάνετε έναν απολογισμό των πεπραγμένων σας, επενδύοντας, παράλληλα, σε άτομα που έχουν να σας προσφέρουν κάτι ήπιο αλλά ουσιαστικό (ακόμα κι αν αυτό προβλέπεται σύντομης διάρκειας). Όπως και να ‘χει, πάντως, μην κάνετε κάτι απλώς για να το κάνετε – οι εμπειρίες σας επαρκούν για να ’χετε να συζητάτε με τους φίλους σας. Ένα πρακτικό ζήτημα ανακύπτει απροειδοποίητα τώρα και ενδέχεται να σας αποπροσανατολίσει αρκετά. Υπολογίστε στη βοήθεια των στενών σας φίλων (ειδικά των Αιγόκερων) και αποφύγετε τις υστερίες. Η λύση στα προβλήματά σας βρίσκεται πολύ πιο κοντά σας απ’ ό,τι νομίζετε.

Καρκiνος

Έχετε υπάρξει πολύ σκληροί με τον εαυτό σας το τελευταίο διάστημα και, μάλιστα, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος τις περισσότερες φορές. Η Αφροδίτη σας ωθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση αυτό το καλοκαίρι, φέρνοντας στην επιφάνεια τη διαχυτική κι εκφραστική πλευρά της προσωπικότητάς σας. Τόσο στο ερωτικό όσο και στο φιλικό επίπεδο, κυρίαρχο ρόλο παίζουν η επιθυμία και η τόλμη, ενώ οι παράπλευρες καταστάσεις που μόνο σκοπό έχουν να προκαλέσουν σύγχυση δεν σας αφορούν καθόλου. Έστω για μια φορά, ο εαυτός σας γίνεται η απόλυτη προτεραιότητά σας. Προσοχή, πάντως, στις δουλειές που έχετε αναθέσει σε άλλους (είτε επαγγελματικές είτε άλλου τύπου). Μην ξεχνάτε να δίνετε το προσωπικό σας στίγμα σε ό,τι σας αφορά άμεσα.

Λeων

Αυτόν το μήνα αποφασίζετε τι παίρνετε μαζί σας για την επόμενη σεζόν και τι αφήνετε οριστικά πίσω. Δεν θα είναι εύκολο αλλά, από την άλλη, ξέρετε καλύτερα από τον καθένα πως ό,τι σας κρατάει μακριά από την προσωπική σας εξέλιξη πρέπει να εξαλείφεται προτού καταφέρει να σας επηρεάσει. Τα ερωτικά σας περνούν μια περίοδο απρόβλεπτης ανανέωσης, καθώς οι νέες γνωριμίες που κάνετε τώρα θα σας βοηθήσουν να δείτε τον έρωτα και τις συναισθηματικές καταστάσεις που αυτός περικλείει με εντελώς διαφορετική ματιά. Όχι, η δέσμευση δεν είναι ανάμεσα στις προτεραιότητές σας τώρα. Έχετε από κοντά τους Τοξότες και τους Κριούς – θα σας φανούν χρήσιμοι τόσο σε πρακτικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.

Παρθeνος

Δεν είναι ανάγκη να διεκδικείτε μονίμως τον έλεγχο των όσων διαδραματίζονται στη ζωή σας, Παρθένοι. Έχει φτάσει επιτέλους η στιγμή να χαλαρώσετε και να αφεθείτε λιγάκι στην τύχη, χωρίς να προσπαθείτε μανιωδώς να αλλάξετε την τροπή των πραγμάτων. Η Αφροδίτη φέρνει στη ζωή σας την ξεγνοιασιά που της έλειπε και σας προτρέπει να ενσαρκώσετε, γι’ αυτόν το μήνα τουλάχιστον, έναν ρόλο πιο παθητικό από το συνηθισμένο σε ό,τι έχει να κάνει με τις διαπροσωπικές σας σχέσεις. Τα επαγγελματικά σας ζητήματα δεν πρόκειται να πέσουν σε νάρκη, γι’ αυτό μην κάνετε το λάθος να τα παραμελήσετε ή να τα αναθέσετε σε κάποιον άλλο. Ηρεμία στα οικονομικά και τα οικογενειακά σας μετά από μια περίοδο αναταραχών.

Ζυγoς Οι επιλογές που κάνατε σε Αιγoκερως Δεν είναι αυτή η καπροσωπικό επίπεδο επιβραβεύονται αυτόν το μήνα και η διάθεσή σας ανεβαίνει κατακόρυφα. Μετά από ένα αρκετά επώδυνο ξεσκαρτάρισμα στο οποίο επιδοθήκατε το τελευταίο διάστημα, οι άνθρωποι που πλέον σας περιστοιχίζουν είναι προσεκτικά επιλεγμένοι και πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να βρίσκονται στη ζωή σας. Προσοχή, όμως, Ζυγοί, δεν πρέπει να πέσετε στην παγίδα του αποκλεισμού. Είναι μάταιο να ψάχνετε κάποιον που να σας μοιάζει απόλυτα, αφενός επειδή δεν πρόκειται να τον βρείτε και, αφετέρου, επειδή δεν είναι αυτή η πραγματική ερωτική σας επιθυμία. Η Αφροδίτη σας φέρνει κοντά σε έναν απαγορευμένο πειρασμό, αλλά είναι εντελώς δική σας απόφαση το αν τελικά θα ενδώσετε σε αυτόν.

Σκορπιoς

Τα επαγγελματικά άγχη περνούν σε δεύτερη μοίρα αυτή την περίοδο. Η επαγγελματική σας καταξίωση μπορεί να περιμένει λίγο ακόμα. Αυτό που επείγει τώρα είναι να ασχοληθείτε σοβαρά με μια ερωτική σχέση που βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Οι γνωριμίες σας με νέο κόσμο θα σας αποπροσανατολίσουν αρκετά από το βασικό σας μέλημα, αλλά πρέπει να θυμάστε πως τα καλοκαιρινά ειδύλλια κρατάνε συνήθως λίγο, ενώ οι σχέσεις ζωής μάς αφορούν πολύ περισσότερο. Εμπιστευτείτε τους Τοξότες και τους Ιχθύς σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων. Ξέρουν τι σας λένε αλλά και γιατί σας το λένε.

Τοξoτης

Ο έρωτας έρχεται στο προσκήνιο πολύ δυναμικά αυτόν το μήνα, αλλά με εντελώς διαφορετική μορφή από αυτήν που έχετε συνηθίσει. Tα άτομα που σας απασχολούν ερωτικά δεν μπορούν να μένουν μια ζωή τα ίδια. Το target group σας αλλάζει, όπως ακριβώς αλλάζουν οι ανάγκες και οι προσδοκίες σας. Η Αφροδίτη σάς εισάγει σε μια νέα εποχή ωριμότητας και κατανόησης, δίνοντάς σας την ευκαιρία να ζήσετε ένα ολοκληρωμένο ειδύλλιο. Οι Αιγόκεροι και οι Υδροχόοι διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στις εξελίξεις των πραγμάτων της ζωής σας και καλά θα κάνετε να τους έχετε από κοντά. Εμπιστευτείτε όσους κόπιασαν για να σας αποδείξουν την αξιοπιστία τους και μείνετε μακριά από τους ανεπίδεκτους. Ηρεμία στα επαγγελματικά σας – δεν υπάρχει κανένας λόγος να αγχώνεστε.

LIFO 78 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

τάλληλη περίοδος να καταπιαστείτε με τα προβλήματα των διαπροσωπικών σας σχέσεων, Αιγόκεροι. Αυτό το καλοκαίρι πρέπει να ρίξετε όλο το βάρος στον εαυτό σας, χαρίζοντάς του ό,τι στερήθηκε, κυρίως σε υλικό επίπεδο. Κακομάθετέ τον λιγάκι, γιατί μόνο εσείς μπορείτε να του προσφέρετε την ικανοποίηση που έχει ανάγκη σε αυτήν τη φάση. Ο Άρης ανεβάζει τους τόνους στα ερωτικά σας και η σχέση σας με τον σύντροφο γίνεται αρκετά ανταγωνιστική. Οι μέρες που έρχονται είναι κρίσιμες για το μέλλον της σχέσης σας, γι’ αυτό θα πρέπει να εξετάσετε προσεκτικά κατά πόσο σας συμφέρει να παραμείνετε σε αυτήν με τους όρους υπό τους οποίους έχει διαμορφωθεί. Τα επαγγελματικά σας προχωρούν αργά, αλλά σταθερά.

Υδροχοος

Αυτός ο μήνας ενδείκνυται για μια βαθιά ενδοσκόπηση, προκειμένου να διαπιστώσετε τι ήταν αυτό που σας ώθησε σε συγκεκριμένες ενέργειες και κατά πόσο οι ενέργειες αυτές σας αντιπροσωπεύουν ως προσωπικότητα. Ειδικά στον τομέα των ερωτικών σας, η Αφροδίτη σας βοηθάει να ρίξετε άπλετο φως στις επιλογές που κάνατε (αλλά και σε εκείνες που δεν κάνατε), αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Οι επαφές σας με Διδύμους και Κριούς θα σας βάλουν σε ενδιαφέροντα μονοπάτια και σίγουρα θα σας βγάλουν απ’ το πνευματικό τέλμα για το οποίο συνέχεια παραπονιέστε. Μη δίνετε τόση σημασία σε μελλοντικά γεγονότα στα οποία δεν μπορείτε να ασκήσετε καμία επίδραση.

Ιχθυς

Αυτή την περίοδο έρχεστε αντιμέτωποι με άτομα από τα παλιά αλλά και με τη συγχώρεση, τόσο ως ιδέα όσο και ως πρακτική ανάγκη. Διευθετήστε όσο πιο γρήγορα μπορείτε τις εκκρεμότητές σας, Ιχθύες, γιατί τα άτομα που θα σας συνοδεύσουν στο μέλλον δεν πρόκειται να σας περιμένουν αιωνίως. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα ερωτικά σας, αυτός ο μήνας είναι μήνας αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν υπεύθυνα και όχι βιαστικά. Εμπιστευτείτε την κρίση των εμπειρότερων (Καρκίνων και Ταύρων), αλλά ακούστε προσεκτικά και τη φωνή του ενστίκτου σας, που μάλλον είναι η πιο ακριβής απ’ όλες. Πρόοδος στα επαγγελματικά σας, που συνδέεται με την αλλαγή της στάσης σας απέναντι σε ένα σοβαρό ζήτημα.