taste
ΤΟ ΕΤΗΣΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ LIFO ΣΤΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη
27102016
2 lifo – 27.10.16
☛ «Μεγάλα ταλέντα» λεγόταν το εντιτόριαλ του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου στο περασμένο φύλλο μας και μιλούσε για τον κρυφό θαυμασμό που τρέφουν οι Έλληνες για τους μαφιόζους, τα γατόνια, τους αγαπούλες και τους τραμπούκους εν γένει. «Με τον εξαίρετο, σαφή γραπτό λόγο σας, που διέπεται από παιδεία, καλλιέργεια και ευγένεια, καυτηριάζετε αυτό που ζούμε καθημερινά» σχολίασε η φίλη. «Να είστε καλά και να συνεχίσετε γιατί με την πένα σας προσπαθείτε να πολεμήσετε το θηρίο που, δυστυχώς, είναι αξεπέραστο... Γιατί για θηρίο πρόκειται, ανελέητο, που παίζει στην πλάτη μας». « Ένα μικρό λαθάκι της κατά τα άλλα αξιοπρεπούς δημοσίευσής σας» έγραψε ο/η Mooncild74. «Μόνο στα μυθιστορήματα οι νάρκισσοι και οι απατεώνες πεθαίνουν μόνοι, γερασμένοι και πικραμένοι. Στη θλιβερή πραγματικότητα της ελληνικής επικράτειας ζουν καλά και χαίρονται τη ζωή τους όσο δεν μπορείτε να φανταστείτε! Καμία πίκρα, όλα δουλεύουν γι’ αυτούς...» «Αυτό που με ενοχλεί στην περίπτωση των “ταλέντων” είναι ότι βρίσκουνε και τα κάνουνε» τόνισε ο/η delmar3. « Έχουν το θράσος να υποδυθούν κάποιους που δεν είναι λόγω ανάγκης για επιβίωση, σε συνδυασμό με ελλιπές σύστημα αξιών, αλλά όσοι “αθώοι” τους ακολουθήσουν είναι κάπως άξιοι της μοίρας τους. Θέλει συνεχή διερώτηση και κριτική ποιον να πιστέψεις και γιατί. Μοιάζει λίγο με τον χειρισμό της τηλεόρασης. Όσο αθώο είναι το πάτημα ενός κουμπιού και η αλλαγή του καναλιού, τόσο αθώα είναι και η συναναστροφή μαζί τους, αν υποθέσουμε ότι είμαστε οι επιλογές μας. Αλλά, αν δεν είμαστε τόσο αυστηροί, τότε δικαιολογείται το χαλαρό ζάπινγκ στο “Ε” –και όποιος αντέξει– ή η ανοχή αυτών των ανθρώπων στις ζωές μας. Αλλά ως φίλο θα τον ήθελε κανείς έναν δήθεν; Ή θα τον άκουγε χωρίς χλευασμό σε ένα κανάλι;»
α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η
Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.
feedback492
ΘΑΥΜΑΖΟΥΜΕ, ΤΕΛΙΚΑ, ΤΟΥΣ ΜΑΦΙΟΖΟΥΣ, ΤΑ ΓΑΤΟΝΙΑ, ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΡΑΜΠΟΥΚΟΥΣ;
POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS
*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr
☛ Ο πρωταγωνιστής του Στέλλα κοιμήσου Στάθης Σταμουλακάτος ήταν ο Αθηναίος της εβδομάδας και αφηγήθηκε τη ζωή του στον M. Hulot. Ο αρθρογράφος Φώντας Τρούσας σχολίασε: «Για μένα είναι ο καλύτερος, σύγχρονος Έλληνας ηθοποιός. Φοβερός! Κάποτε σφίξαμε τα χέρια, στον Μικρόκοσμο. Μπορεί να μην το θυμάται, αλλά δεν το λέω γι’ αυτό (για να δείξω ότι τον “ξέρω”). Δεν θα του έδινα το χέρι μου, αν δεν τον είχα δει να διαπρέπει. Με σεβασμό του το έδωσα. Καθηλωτικός!» ☛ «Στην έντυπη LifO, στο άρθρο του Δημήτρη Κυριαζή με τίτλο “Ξεκινούν, επιτέλους, οι εργασίες της ανέγερσης του τζαμιού στον Βοτανικό” αναφέρεται πως ο αριθμός των μουσουλμάνων στην Ελλάδα είναι 2 εκατομμύρια, που σημαίνει το 20% του πληθυσμού» μας έγραψε ο Θεολόγος Ιγνατιάδης. «Και εμπειρικά και από τις πηγές της Στατιστικής Υπηρεσίας ο αριθμός αυτός δεν ξεπερνάει τους 600.000. Τα 2 εκατομμύρια είναι μεγάλο νούμερο και μάλλον είναι προπαγανδιστικό ισλαμόφοβων». Ο δε geo_1990 σχολίασε: «Για πολύ καιρό οι αριστεροί αμφισβητούσαν ότι οι μουσουλμάνοι στην Ελλάδα είναι 2 εκατομμύρια. Τώρα, προκειμένου να ενισχύσουν το αίτημα για το τζαμί και το ότι είναι λαϊκή ανάγκη αυτών των ανθρώπων να προσεύχονται, χρησιμοποιούν τον αριθμό των 2 εκατ. για να πιέσουν την κοινή γνώμη, ότι είναι αδιανόητο τόσο πολλοί άνθρωποι να μην έχουν τόπο λατρείας. ΥΓ.: Τώρα, ο Μπόμπολας, που η εταιρεία του συμμετέχει στην κατασκευή του τεμένους, είναι καλός;» «Ας χτίσουν ό,τι θέλουν» σχολίασε ο NikolasD, «γιατί όμως σε κρατική γη; Και γιατί με δημόσια χρήματα; Δεν κατάλαβα... Γιατί εγώ, ως άθεος π.χ., να πληρώσω για την εκκλησία του μουσουλμάνου;» «Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποκτήσει περισσότερους μουσουλμάνους ψηφοφόρους με αυτό τον τρόπο» απάντησε ο Stormbringer. «Νομίζω είναι προφανές». Ο ημίθεος, πάντως, απάντησε: «Δηλαδή, ως άθεος δεν πληρώνεις τους παπάδες της χριστιανικής εκκλησίας; Εγώ θα καλωσόριζα ένα συστηματάκι σύμφωνα με το οποίο στα 18 σου, μαζί με την εγγραφή στους καταλόγους ψηφοφόρων, να εγγράφεσαι και σε αρχείο θρησκείας και να πληρώνεις το ποσό που ορίζει κάθε θρησκεία ως απαραίτητο για τη λειτουργία της. Να δω τότε πόσοι είναι αλήθεια χριστιανοί...» Από την άλλη, ο alex90 έγραψε: «Νομίζω πως δεν σχολιάζει κανείς το σημαντικότερο κομμάτι: “Αόριστο, βέβαια, παραμένει το μέλλον των υπόλοιπων μικρών, άτυπων χώρων λατρείας που υπάρχουν στην Αθήνα”. Δεν υποτίθεται πως ένας από τους κύριους λόγους που γίνεται το έργο αυτό είναι για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ύπαρξης διάσπαρτων εστιών δυνάμει εξτρεμισμού; Αν είναι να μη διασφαλίζεται ούτε αυτό, ποιος ο λόγος να γίνει με κρατικά χρήματα το έργο;» Και σ’ αυτό απάντησε ο ημίθεος: «Μπορεί η αστυνομία να κάνει μια επιδρομή και να τους κλείσει. Εδώ και πολλά χρόνια θα μπορούσε να το έχει κάνει αυτό. Το γιατί δεν έχει γίνει ή γιατί δεν θα γίνει είναι ανοιχτό προς διερεύνηση. Το κράτος οφείλει να κάνει ό,τι καλύτερο γίνεται. Από κει και πέρα, η παράνομη συμπεριφορά αντιμετωπίζεται, αλλά δεν μπορεί να απαγορευθεί εκ των προτέρων...»
free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη. 27.10.16 – lifo
3
Editorial
www.lifo.gr
aπ ο τ ον σ ταθη τ σ αγκ αρ ουσ ιανο
ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr
εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ διευθυντής εκδοσησ M. Hulot
ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΚΟΥΡΑΣΗΣ
εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης art director Χρήστος Τζοβάρας
Όταν κουράζομαι πολύ και σαν να χάνω επαφή, αυτοματικά κάνω switch σε μια παλιά νωχέλεια. Συνήθως αράζω κάπου και στις λεπτομέρειες ανακαλύπτω καθεδρικούς ναούς. Καθετί μικρό και ασήμαντο μου φαίνεται μεγάλο, πλήρες και συναρπαστικό. Και κουρασμένος, γίνομαι λιγάκι πιο ελεύθερος. Ας καίγονται τα terabytes σαν πυρετός – είμαι στα φραουλένια λιβάδια του κάψιμου. Εδώ, οι πέρδικες βαδίζουν σιγανά και το ρυάκι του ζεν κατεβάζει καμέλιες από τον πύργο των εργατών. Η ζωή είναι απλή, όπως παλιά. Ή δεν έχω δίκιο; Ας το συζητήσουμε. Ναι, παλιά η ζωή μου ήταν ένα έκπαγλο τραγούδι, αλλά επίσης ζούσα με δανεικά. Εννοώ, ήμουν εκτός παραγωγικής διαδικασίας. Αν κάτι με ζόριζε, απλώς το αγνοούσα. Δεν χτύπαγα κάρτα, δεν με έτρωγε ο ανταγωνισμός και η ανασφάλεια, δεν έπρεπε να τρέχω λαχανιασμένος πίσω από τον άπονο ρυθμό του (συγγνώμη για τις χυδαιολογίες) καπιταλισμού. Ζούσα στον στυγνό, αδιάφορο κόσμο της νιότης. Όταν έγινα παιδί του κόσμου, έγινα και γιος του πατέρα μου. Φαινομενικά, δεν είχαμε τίποτα να μοιράσουμε, εκτός απ’ το DNA. Εκείνος, ένας αγράμματος εργάτης στα νταμάρια, εγώ στα περιοδικά. Κι όμως, όταν μπήκα στον χορό και στις ανάγκες, όταν έπρεπε να τρέξω να προλάβω, πράγματα, δουλειές ή ανθρώπους, όταν μου έφευγε η πνοή στο τρέξιμο και στριφογύριζα όλη νύχτα από κάποια έγνοια – τότε άρχισα να ερμηνεύω τη δική του Κούραση, σε μια εποχή υποτίθεται πιο απλή και ήρεμη. Καθόλου απλή, καθόλου ήρεμη. Η καταδίωξη που νιώθω από τα κινητά και η πλήρης παραβίαση του ιδιωτικού χρόνου από τα e-mails, το facebook και το skype είναι πολύ ίδια με την 24/7, σχεδόν δουλική διαθεσιμότητά του σε ένα πανταχού παρόν αφεντικό. Είμαι πια πεπεισμένος (αλλά, δυστυχώς, δεν έχω τα «επιστημονικά εργαλεία» να το αποδείξω) για δύο πράγματα: ότι δεν ισχύει το «κάθε πέρσι και καλύτερα» και ότι δεν ισχύει ότι είμαστε Η Κουρασμένη Γενιά. Για το δεύτερο νομίζω ότι είμαστε και λίγο θύματα της νεοφιλελεύθερης σκληρότητας, η οποία ευχαρίστως θα αντικαθιστούσε κάθε ανθρώπινο πλάσμα με μια σομόν μηχανή και η οποία θεωρεί τους ανθρώπους υπαίτιους όταν δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη διαρκή επιτάχυνση της παραγωγικής διαδικασίας: φταίει όποιος κουράστηκε και μένει πίσω διότι δεν φρόντισε να γυμναστεί σωστά, φταίει όποιος μελαγχολεί διότι δεν φρόντισε να γεμίσει με ενδιαφέροντα τη ζωή του, φταίει ο Έλληνας της κρίσης διότι «καλά ήταν όταν έτρεχε και ζήταγε ρουσφέτια;» ( Ή πώς η κηρυγματολογική θέρμη των αριθμών οδηγεί κατευθείαν στον νέο ευρωπαϊκό ευγονισμό…) Όχι, πιστεύω ότι πάντα οι άνθρωποι ήταν κουρασμένοι όταν αδυνατούσαν να ακολουθήσουν μια νέα επιτάχυνση, μια νέα ένταση του πολιτισμού ή, συνηθέστερα, της τεχνολογίας. Δεν είναι θέμα γενιάς, ούτε Ίντερνετ. Μπορώ να φανταστώ τον ίλιγγο που προκαλούσαν τα πρώτα εργοστάσια, η πρώτη καραμπόλα αυτοκινήτων, τα πρώτα τηλεφωνήματα αργά τη νύχτα απ’ τη δουλειά. Και τείνω να πιστέψω ότι η Κούραση γενικώς υπήρξε τόσο απεχθής ως κατάσταση του ανθρώπου, όχι διότι είναι ακριβώς δυσάρεστη αλλά διότι είναι αντιπαραγωγική και –επιτρέψτε μου ξανά– αντιεξουσιαστική. Πέρα από ακραίες
4 lifo – 27.10.16
περιπτώσεις, όπου η υπερκόπωση φτάνει στην αρρώστια, οι πιο ελαφρές μορφές κούρασης, έτσι όπως σπρώχνουν τον άνθρωπο έξω από τον κλοιό της εργασίας, έξω στα χωράφια, έχουν κάτι περίπου ποιητικό. Ανυπότακτο και ποιητικό. Δεν είναι καινούργια πράγματα αυτά. Από τη μέλαινα χολή του Ιπποκράτη που προκαλούσε δυσθυμία, φόβο και εν τέλει μελαγχολία, μέχρι τον Αριστοτέλη που στο Μελαγχολία και ιδιοφυΐα (εκδ. Άγρα) αναρωτιέται «Για ποιον λόγο όλοι όσοι έχουν αναδειχθεί εξαίρετοι στη φιλοσοφία ή στην πολιτική ή στην ποίηση ή στις τέχνες είναι εµφανώς µελαγχολικοί;», οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η Κούραση της καρδιάς, τα πεσμένα κέφια της ύπαρξης, είναι μεν γνώρισμα των ποιητών, αλλά δεν πρέπει να δαιμονοποιείται, διότι είναι απλώς έκκριση ενός χυμού. Είναι σαν να σπάει, ας πούμε, μια ηρωίδα του Τενεσί Ουίλιαμς. Αυτή η σακατεμένη μουσική που βγαίνει από τη νευρασθένειά της, έτσι όπως είναι ανίκανη να κάνει την παραμικρή πρακτική κίνηση. Πόσο μάλλον δουλειά. Δεν είναι τυχαίο ότι συνήθως κουρασμένοι και μελαγχολικοί είναι οι άεργοι αστοί στις ελληνικές ταινίες. (L’ ennui: η ακηδία των αστών, η έλλειψη ενθουσιασμού, κάτι από English Malady, η πολυτελής θλίψη, το να ανιάς χωρίς διακριτό αίτιο, οι άλλοι να σε λένε κακομαθημένο παλιοκόριτσο, αλλά εσύ να πνίγεσαι, να θες να φωνάξεις πάνω από τη φυλακή της Εκάλης, να είσαι αεροσυνοδός και να πλήττεις πάνω απ’ τις πόλεις, μια αίσθηση κούρασης στα μέλη, ατονίας στα νεύρα, ένας έρωτας που σ’ αρέσει το σεξ του αλλά βαριέσαι την κλινοπάλη του, τραγούδια του Χατζηνάσιου, του Πιτσιλαδή, το να είσαι ιδεώδης εν τη λύπη σου, classy εν τη μελαγχολία σου, καπνός και σκοτς εκεί που τραγουδά η Κανελλίδου, μια μυστική αρρώστια, ένα λεπτοφυές μαράζι – και άλλα πολλά). Έτσι κι αλλιώς, η Κούραση, αυτός ο ξαφνικός λήθαργος της ψυχής, είναι ένα αίσθημα ειλικρινές και ανώτερο, ειδικά όταν αναγνωρίζεται πάνω σε αυτούς που φαινομενικά τα έχουν όλα. Διότι κανείς δεν έχει τίποτα! Κι έρχεται, πού και πού, μια αναλαμπή που το καταλαβαίνεις. Και δεν έχεις όρεξη να προσπαθείς. Τι στενάζει ο Τάκης, που δεν έχει ανάγκη; Μας δουλεύει; Όχι, ο Τάκης δεν σε δουλεύει. Απλώς δεν μπορεί να καταλάβει γιατί τόση υπερπροσπάθεια! Δεν μπορεί να καταλάβει γιατί χάνει τα καλύτερά του χρόνια για να αγοράσει ένα αυτοκίνητο. Γιατί τόσο γρήγορα ασπρίζουν τα μαλλιά του. Γιατί πεθαίνουν τόσο βιαστικά οι αγαπημένοι του. Γιατί έχει παχύνει τόσο. Ο Τάκης είναι κουρασμένος όχι επειδή τα social media είναι ένα αγχωτικό ή επιθετικό πανηγυράκι αλλά γιατί ακούει ήδη από μακριά τον ήχο της γιορτής να απομακρύνεται. Ολοένα.
συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος –––––– αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου –––––– συντονισμός ύλης Μαρκέλλα Ανδρικάκη συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης Θέατρο: Ματίνα Καλτάκη Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης
φωτογραφία εξωφύλλου
Πάρις Ταβιτιάν
φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639
www.facebook.com/stathis.tsagar
27.10.16 – lifo
5
εβδομαδιαία εφημερίδα πανελλαδικά! ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΟΤΗΤΕΣ BARI SMART (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ -ΙΟΥΝΙΟΣ 2016) Με χαρά σάς ανακοινώνουμε την κατάκτηση της κορυφαίας θέσης στις πανελλαδικές αναγνωσιμότητες μεταξύ των εβδομαδιαίων ελληνικών εφημερίδων, δωρεάν και επί πληρωμή. Είναι η αναγνώριση μιας μακράς πορείας, σταθερής και ποιοτικής, 11 χρόνων, σε ένα επικοινωνιακό περιβάλλον δύσκολο και ταραγμένο. Σας ευχαριστούμε όλους και συνεχίζουμε, όπως πάντα, να δουλεύουμε για τη βελτιώσή μας. Αναλυτικά, οι αναγνωσιμότητες:
Η ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ (όλες οι ηλικίες) LIFO
154.000
ATHENS VOICE
146.000
EΦΗΜ. ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
127.000
ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒ/ΚΟΥ
122.000
ΑΓΟΡΑ
49.000
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
41.000
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
25.000
ΟΙ ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ (13 ετών - 34 ετών) LIFO
81.000
ATHENS VOICE
70.000
ΤΑ NEA Σ/Κ
38.000
ΕΦΗΜ. ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
4.000
ΑΓΟΡΑ
17.000
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
11.000
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
8.000
ΥΓ.: Εν τω μεταξύ, στο Ίντερνετ, το συγγενές μέσο LIFO.gr εξακολουθεί τις θριαμβευτικές του επιδόσεις, με μέσο όρο 4.150.000 unique visitors τον μήνα!
6 lifo – 27.10.16
{❖}
{❖}
{❖}
{❖}
{❖}
Η ομάδα του Παναθηναϊκού στο μπάσκετ αποτελεί έναν από τους πιο επιτυχημένους αθλητικούς συλλόγους της χώρας. Τα χρόνια της σύγχρονης παντοδυναμίας του στο ευρωπαϊκό στερέωμα έχουν συνδυαστεί κυρίως με έναν άνθρωπο, τον προπονητή Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Μετά τη φυγή του το 2012 η θέση του προπονητή του Παναθηναϊκού έχει αποδειχθεί «ηλεκτρική» για τους επίδοξους αντικαταστάτες του. Σε τέσσερα μόλις χρόνια ο Παναθηναϊκός έχει αλλάξει 6 προπονητές. Τα πειράματα ξεκίνησαν με τον Αργύρη Πεδουλάκη (Ιούλιος 2012 - Μάρτιος 2014), συνεχίστηκαν με τους Φραγκίσκο Αλβέρτη (Μάρτιος 2014 - Ιούνιος 2014), Ντούσκο Ιβάνοβιτς (Ιούνιος 2014 - Μάιος 2015), Σωτήρη Μανωλόπουλο (Μάιος 2015 - Ιούλιος 2015), Σάσα Τζόρτζεβιτς (Ιούνιος 2015 - Απρίλιος 2016), για να καταλήξουν ξανά στον Αργύρη Πεδουλάκη (Απρίλιος 2016 - Οκτώβριος 2016).
Τώρα ήρθε η ώρα του Ισπανού Τσάβι Πασκουάλ. Γέννημαθρέμμα Καταλανός, ο γεννημένος το 1972 μηχανικός αυτοκινήτων Πασκουάλ λέγεται ότι ταξίδεψε οδικώς μόνος του ως τη Ρώμη το 1997 για να παρακολουθήσει τον τελικό της Ευρωλίγκας μεταξύ της Μπαρτσελόνα και του Ολυμπιακού, που βρήκε νικητή τον δεύτερο. Είναι ο προπονητής που συνδέθηκε με τη νέα εποχή της Μπαρτσελόνα, με την οποία έχει πάει ως το Final 4 της διοργάνωσης 5 φορές – στην κορυφή έχει βρεθεί μία φορά, το 2010. Εκείνη τη χρονιά έγινε ο νεαρότερος προπονητής που έχει κατακτήσει τη διοργάνωση στη σύγχρονη εποχή της ομάδας. Ανέλαβε την Μπαρτσελόνα ως υπηρεσιακός στα μέσα της σεζόν 2007-08 και έμεινε σε αυτήν μέχρι φέτος τον Μάιο. Μιλάμε, δηλαδή, για τον δεύτερο μακροβιότερο προπονητή στην ιστορία της Ευρωλίγκας. Βρισκόταν στην ομάδα ήδη τέσσερα χρόνια, το 2004 ήταν προπονητής της δεύτερης ομάδας και από το 2005 βοηθός του Ντούσκο Ιβάνοβιτς..
Κατά διαβολική σύμπτωση, ο μοναδικός προπονητής που έχει διαρκέσει περισσότερο στην ίδια ομάδα είναι ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς, με 13 χρόνια στον Παναθηναϊκό. Ο Πασκουάλ βρίσκεται επίσης στη δεύτερη θέση σε ποσοστό νικών στη διοργάνωση. Ο Πασκουάλ με την Μπαρτσελόνα έχει κερδίσει το 76,8%. Ο Δημήτρης Ιτούδης της ΤΣΣΚΑ είναι πρώτος με 84%, ο Πάμπλο Λάσο της Ρεάλ τρίτος με 71% και ο Ομπράντοβιτς τέταρτος με 70%. Στα χρόνια του Πασκουάλ η Μπαρτσελόνα προκρινόταν συνεχώς ως τους 8 της διοργάνωσης, ενώ έχει κατακτήσει συνολικά 12 τίτλους και δεν έλειψε ποτέ από τους τελικούς του ισπανικού πρωταθλήματος. Καθόλου μικρό επίτευγμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι τρία από τα οκτώ χρόνια αντιμετώπισε στους τελικούς τις Λαμποράλ, Βαλένθια και Μπιλμπάο αντί για τη Ρεάλ, όπως θα περίμενε κανείς.
Η Μπαρτσελόνα του 2010 που κατέκτησε την Ευρωλίγκα απέναντι στον Ολυμπιακό στο Παρίσι τελείωσε τη σεζόν με το καλύτερο ρεκόρ στα χρονικά: 20 νίκες και μόλις 2 ήττες. Επίσης, είναι η ομάδα που έχει κατακτήσει τον τίτλο με τη μεγαλύτερη διαφορά πόντων εδώ και 11 χρόνια (18).
Θέμα συζήτησης αποτελεί και το «μυθικό» του playbook. Δηλαδή τα ήδη υπάρχοντα συστήματα που έχει στη φαρέτρα του αλλά και τα νέα που αναπτύσσει κάθε χρονιά. Ο ίδιος έχει ισχυριστεί ότι κάθε σεζόν οι παίκτες του μαθαίνουν στην εντέλεια τουλάχιστον 120 επιθετικά συστήματα, δηλαδή πολύπλοκες κινήσεις με την μπάλα και χωρίς, οι οποίες έχουν στόχο την επίτευξη του καλαθιού. Ένα από τα πλέον γνωστά ήταν η επίθεση εναντίον hedgeout, για την περίπτωση που οι αντίπαλες άμυνες προσπαθούσαν με αυτή την αντιμετώπιση να αναχαιτίσουν σουτ του μεγάλου Ναβάρο. Ο Τόμιτς σε αυτό το play δεν βυθιζόταν στο καλάθι μετά το σκριν αλλά έκανε ένα μικρό κόψιμο στο ύψος των βολών και από εκεί γινόταν ο ίδιος δημιουργός, πασάροντας σε αμαρκάριστο συμπαίκτη του ή σε κάποιον άλλο που έκοβε στην καρδιά της ρακέτας.
Η συνεργασία του συγκεκριμένου προπονητή με τον Παναθηναϊκό και γενικότερα με το ελληνικό μπάσκετ αποτελεί ήδη ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πειράματα της νέας σεζόν στην Ευρώπη. Φαίνεται ότι οι παράγοντες του Παναθηναϊκού θέλουν να επενδύσουν σοβαρά στην περίπτωση Πασκουάλ, κάτι που σηματοδοτεί και το «ηγεμονικό» συμβόλαιο διάρκειας τριών ετών, κάτι ασυνήθιστο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
{❖} Έχει την αμυντική φιλοσοφία που ταιριάζει με τις ελληνικές ομάδες, αν και όχι σε τόσο σκληρό επίπεδο. Μισεί τα αχρείαστα φάουλ, για παράδειγμα, και επιδιώκει οι παίκτες του να προβλέπουν την αντίστοιχη κίνηση του επιτιθέμενου, ώστε να μη χρειαστεί να βάλουν κάτω τα χέρια και να χρεωθούν με φάουλ.
aπο τον δημητρη κυριαζη
TheBuzz
επιμελεια: the lifo team
TalkoftheTown 27 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016
{❖}
ΤΣΑΒΙ ΠΑΣΚΟΥΑΛ
ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΜΠΑΣΚΕΤ ΣΤΟΝ «ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ» ΠΑΓΚΟ ΤΟΥ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ. Θα είναι αυτός ο αναμορφωτής που ψάχνει η ομάδα τέσσερα χρόνια στη μετά Ομπράντοβιτς εποχή; 27.10.16 – lifo
7
ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ
Talk of the Town
Φωτογραφία από την ταινία Τα 201 καναρίνια (1964)
ΒAΣΙΑ ΜΠΑΚΟΓΙAΝΝΗ
ΜΙΚΡΗ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΗ ΡΑΨΩΔΙΑ α π ό το ν δη μ ή τ ρη π ολ ιτάκ η
ShortCut
Παλιές ελληνικές ταινίες, γειτονιά, AirΒnΒ και gentrification.
8 lifo – 27.10.16
Οι μόνες φορές που η τηλεόρασή μου δεν λειτουργεί ως μόνιτορ άλλης συσκευής είναι όταν κάθομαι να φάω κάτι πρόχειρο και αναζητάω στα κανάλια καμιά πολυφορεμένη μέχρι αηδίας ελληνική ταινία να συνοδεύσει ανώδυνα και καθησυχαστικά το γεύμα. Άμα δεν παίζει πουθενά, βάζω από το YouTube, χαμογελάω μόνος μου με τις γνωστές ατάκες πριν ακουστούν ακόμη και σκέφτομαι πού και πού διάφορους γνωστούς και φίλους που δεν έχουν ιδέα από όλο αυτό το σύμπαν κινηματογραφικής ηθογραφίας –το τόσο οικείο στους περισσότερους–, επειδή μικρούς δεν τους άφηναν οι κατά κανόνα αριστεροί αστοί γονείς τους να βλέπουν «ελληνικές» ταινίες στην τηλεόραση για να μη μολυνθούν από τη μικροαστική πλέμπα και τη βαθιά συντήρηση που αυτές εκπροσωπούν. Καμιά φορά οι ίδιοι αυτοί φίλοι με ρωτάνε τι βρίσκω στο «είδος» και κολλάω ακόμα με τόσο παρωχημένο, μετεμφυλιακό και διαβρωτικά νοσταλγικό υλικό. Δεν τους λέω πόσο με σοκάρει η απαγόρευση που δέχτηκαν σε τρυφερή ηλικία, απλώς λέω ότι δεν ήταν όλες ίδιες, ότι λειτουργούν ως αφηγήματα που σε συνδέουν με τους συμπατριώτες σου και επίσης ότι η στεγνή ιδεολογική ανάγνωση δεν σε πάει και πολύ μακριά συνήθως, όπως κατάλαβα μεγάλος, και απορώ που δεν το έπιαναν αυτό μεγάλοι επίσης άνθρωποι, όπως οι γονείς τους τότε – γνωρίζω, άλλωστε, αρκετούς ανθρώπους με πολύ αυστηρά και ζόρικα ιδεολογικά αλλά και αισθητικά κριτήρια που χαζεύουν τακτικά τις παλιές ταινίες του εμπορικού σινεμά, χρησιμοποιώντας τες κυρίως ως κουβέρτα ασφαλείας απέναντι σε ένα όλο και πιο ακατανόητο και εχθρικό τοπίο. Οι ταινίες αυτές λειτουργούν ως μια αιώνια, αμετακίνητη, φαντασιακή γειτονιά, χωρίς τα δυσάρεστα στοιχεία της πραγματικής μικροαστικής γειτονιάς όπου μεγάλωσες και δεν έβλεπες την ώρα να εγκαταλείψεις. Και μοιάζει πάντα περίεργο να ακούς να δοξολογούν την ιδέα της «γειτονιάς» άνθρωποι που προέρχονται από προνομιακά, αραιοκατοικημένα περιβάλλοντα – άνθρωποι που δεν τους επετράπη η εξοικείωση με τη μαζική κουλτούρα του ελληνικού εμπορικού σινεμά και δεν έχουν ιδέα από τους συ-
νειρμούς εγκλωβισμού και ασφυξίας που μπορεί να προκαλεί σε πολλούς αυτή η λέξη. Δύσκολο να εξηγήσεις αυτό το φετίχ «εξευγενισμού» (gentrification) με τη γειτονιά σε παιδί μικροαστικής ή/και εργατικής τάξης που λαχταρούσε να ξεφύγει από τη μοίρα του. Όχι να (αν)ελιχθεί ως killer επαρχιώτης ή απλώς να εκπληρώσει μέσω της εισαγωγής του στο σύστημα ανώτερης εκπαίδευσης το αιώνιο μικροαστικό όνειρο αλλά να ξεφύγει από τη γειτονιά και τους γείτονες. Οι νεότερες γενιές δεν φαίνεται να έχουν τέτοια κολλήματα. Και από «εμπορικές» ελληνικές ταινίες προτιμούν μάλλον την cult ντέκα εκδοχή της δεκαετίας του ’80, ασχέτως του αν αυτά τα έργα κάνουν ακόμα και τις πιο ρουτινιάρικες ταινίες του συστήματος μαζικής παραγωγής του ’60 να μοιάζουν νουβέλ βαγκ. Κάποιοι πιο ψαγμένοι παρακολουθούν και τις παλιές, αναζητώντας τις απαρχές μιας βαθιά κατοχυρωμένης νεοελληνικής συμπεριφοράς και αισθητικής. Ή χαζεύουν τα σπίτια της Αθήνας όπως φαίνονται στις ταινίες πριν και μετά την ανοικοδόμηση, σαν τους σύγχρονους αναθεωρητές του αστικού τοπίου που μέσα στην μπίχλα του κέντρου της πρωτεύουσας –που μοιάζει όλο και πιο παρατημένο– ανακαλύπτουν σε κάθε δεύτερη πολυκατοικία εξέχοντα δείγματα αθηναϊκού μοντερνισμού. Είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι την προηγούμενη πίστα πριν από το δέος με τον «αθηναϊκό μοντερνισμό», όταν τόσο θαυμασμό προκαλούσαν τα νεοκλασικά και όσοι έμεναν σ’ αυτά, ακόμα κι αν τα σπίτια μέσα ήταν πιο κρύα κι από τον θάνατο. Εντάξει, κι εγώ με τα χρόνια έμαθα να εκτιμώ αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και στοιχεία που δεν πρόσεχα μικρός (προέρχομαι από τα προάστια άλλωστε), και τέλος πάντων κι εγώ αγαπάω αυτήν τη γ****ένη πόλη που μ’ έχει προσδιορίσει τόσο βαθιά, αλλά, εντάξει, λίγο κράτει με την ιδέα του «εξευγενισμού» γενικά, και όχι μόνο ως απόδοση του gentrification. Με κάτι τέτοια και με το άλλο το μεγάλο κόλπο, που ο καθένας νοικιάζει στο AirBnB ακόμα και την τουαλέτα του, έχουν απογειωθεί ξανά τα ενοίκια και δεν μπορούμε να βρούμε ένα σπίτι της προκοπής πια.
Η νεαρή καλλιτέχνις μας εισάγει στην τέχνη του visual poetry. α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή
Εξήγησέ μας αρχικά με δυο λόγια τι είναι visual poetry. Visual poetry είναι ο συνδυασμός ποίησης με digital backgrounds, δηλαδή είτε με ψηφιακά artworks είτε με ψηφιακά επεξεργασμένες φωτογραφίες που λειτουργούν ως καμβάς για τα ποιήματα. Το ιδιαίτερο στοιχείο που έχει το visual poetry είναι ότι μοιάζει πολύ με το songwriting, δηλαδή, όπως στην τραγουδοποιία δίνεται έμφαση στο ενιαίο σώμα που αποτελεί η μουσική σύνθεση με τους στίχους, έτσι και στο visual poetry το ποίημα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την εικόνα και το αντίθετο. Δεν μπορούν να ιδωθούν ξεχωριστά το ένα από το άλλο. Το visual poetry εκμεταλλεύεται το οπτικό κομμάτι (που είναι σαφώς επηρεασμένο από το internet culture και τα web aesthetics) για να αποτυπωθεί πιο εύκολα στον αναγνώστη, αλλά ουσιαστικά γίνεται μέρος του έργου. Πώς έφτασες να ασχοληθείς με αυτό; Το background μου είναι μουσικό κυρίως, οι σπουδές μου, απ’ την άλλη, παντελώς άσχετες και με τη μουσική και με το γράψιμο ή τα εικαστικά. Για αρκετά χρόνια ασχολιόμουν αποκλειστικά με τη μουσική. Κάποια στιγμή άρχισα να γράφω και το 2012 εξέδωσα την πρώτη μου ποιητική συλλογή στα ελληνικά, με τίτλο Παρανυχίδες. Ύστερα από έναν χρόνο περίπου ξεκίνησα εντελώς τυχαία να πειραματίζομαι με το ψηφιακό κομμάτι, σε πολύ αρχικό επίπεδο. Είχα γράψει κάποια ποιήματα στα αγγλικά που στη συνέχεια έγιναν περισσότερα και επειδή ήδη ανακατευόμουν με τον σχεδιασμό artworks, αποφάσισα να τα ντύσω όλα με ένα ταιριαστό background, είτε αυτό ήταν sketch/artwork είτε «πειραγμένη» φωτογραφία απ’ το προσωπικό μου αρχείο. Ένιωθα πως ο γραπτός λόγος μπορούσε να πάρει άλλη διάσταση, χωρίς να χάνει τη δύναμή του. Η κωδικοποίηση που προσφέρουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα και όλη η διαδικτυακή κουλτούρα με διευκολύνουν, γιατί εστιάζω στο λιτό και στο συγκεκριμένο. Κάπως έτσι προέκυψε το A pill is a moon, μια συλλογή visual poetry που κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες και ως φιλοσοφία απομακρυνόταν εντελώς από την προηγούμενη εκδοτική απόπειρα. Σε αυτήν τη συλλογή υπήρχαν ποιήματα και statements που μπορούσαν πλέον να σταθούν ως εικαστικά έργα, λόγω της σύνδεσής τους με την εικόνα. Ποια είναι τα θέματα που σε απασχολούν κυρίως; Η ατομική ταυτότητα στο κοινωνικό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται στην ψηφιακή εποχή. Με απασχολεί, επομένως, και το πώς αντιλαμβάνεται πλέον ο άνθρωπος το σώμα, τη νόηση, τις σχέσεις, υπό την παρουσία αφαιρετικών διαδικασιών. Βλέπω αυτή την ανεξέλεγκτη τάση για ρεμιξάρισμα ιδεών που ήδη τείνουν να συρρικνωθούν και μου φαίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επικέντρωση σε μια ολοένα πιο ασαφή και θολή νοηματοδότηση. Η θεματική μου περιστρέφεται γύρω από τη συμφιλίωση με την προσωπική και κοινωνική σύγχυση σε συνδυασμό με την παρουσία των social media, την προσπάθεια για ενηλικίωση, τη ζωή στο αστικό και μη περιβάλλον. Έχει να κάνει με έναν σκεπτικισμό που απεχθάνεται την καθήλωση.
ΜΙΑ ΚΡΑΥΓΗ ΣΤΟ ΑΥΤΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ…
Talk of the Town
ΠλαγιοΜετωπικά
απ ό τ h ναταλ ι χατζη α ν τω ν ι ου
Ο Διονύσης Σαββόπουλος γέρασε μαζί μας. Κι εμείς μαζί του. «Γιατί δεν τραγουδάτε ποτέ ζωντανά το “Είδα τη Σούλα και τον Δεσποτίδη”;» τον είχα ρωτήσει το 2000, επί πρωθυπουργίας Σημίτη, στη… χαρούμενη τότε “κατηφόρα” της χώρας προς τους Ολυμπιακούς. Αλλά ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν απάντησε. Μα, δεν ήταν και υποχρεωμένος να απαντήσει σε μια ερώτηση που δεν ήταν δημοσιογραφική. Το θυμήθηκα το περασμένο σαββατόβραδο, καθώς τον παρατηρούσα στη σκηνή του Gazarte. Ίδιος, όπως τον ξέρω 30 χρόνια τώρα που τον παρακολουθώ, σχεδόν ανελλιπώς, στα «ζωντανά» του. Με την ίδια αστραφτερή σκηνική μαεστρία που, χιλιοδοκιμασμένη, ξέρει ακριβώς πώς να κάνει να φαίνεται αυτοσχέδιο ό,τι (παρλάτα ή τραγούδι) έχει τοποθετηθεί στο πρόγραμμα με την ακρίβεια κατασκευαστή μικροτσίπ. Με ρεπερτόριο βασισμένο στα best of μιας παραπλανητικά ευδιάθετης προτροπής να κρατήσουν οι χοροί… Το θέμα, βέβαια, δεν ήταν αυτά τα τραγούδια που βαριούνται οι φανατικοί του. Ήταν τα άλλα, τα εμβόλιμα. Και πρώτα εκείνο που απουσίαζε μια 20ετία από τα live του: «Είδα τη Σούλα και τον Δεσποτίδη, στο όνειρό μου τους είδα ζωντανούς (…) Πού ήταν το θάρρος κι η πίστη μου αίφνης; Μαζί τους ήμουνα στην άλλη Αριστερά/ που είδε τον κόσμο σαν έργο τέχνης/ με τελειωμένα κι αθάνατα φτερά. (…) στο μαξιλάρι μου έκλαψα βαθιά,/ τα πρόσωπά μας, τα ονόματά μας,/ πόση προσπάθεια, πόση μοναξιά». Αλλά γιατί μου φάνηκε πως σε τούτο το live η σχέση του με τον χρόνο είχε πια μια άλλη «ποιότητα»; Είναι παραίτηση; Να ’χει κουραστεί με τις πολιτικές του διδαχές και τις αιχμές που τα τελευταία χρόνια ξεσήκωναν χαιρέκακη ικανοποίηση από δω και θύελλες από κει; («Σαν ρεμπέτικο παλιό σβήνει η φωνή μου και σκορπάει. Πουθενά στον τόπο αυτό η μπογιά μου τώρα πια δεν περνάει».). Όχι. Είναι κάτι που αφορά λιγότερο την επικαιρότητα και την πρόθεση του ίδιου του Σαββόπουλου να παρέμβει. Κάτι πιο μεταφυσικό, πιο στραμμένο στα έσω του, στην αγωνία της ηλικίας («σχεδόν 75 ετών/ με μπλοκ επιταγών...»), στον προσωπικό απολογισμό («χωρίς κανένα αντίκρισμα εξόν») και στην πορεία του («τους τίτλους τ’ ουρανού»). Κάτι που τελικά μας αφορά πολύ περισσότερο από τους πολιτικούς υπαινιγμούς και το ενίοτε δασκαλίστικο ύφος. Τον σκοτώσαμε μέσα μας πολλές φορές μέχρι εδώ τον Σαββόπουλο («Τρύπια είν’ η αγάπη μας και δεν μας προστατεύει»). Μας είχε, άλλωστε, προειδοποιήσει σχεδόν εξαρχής πως θα μας απογοητεύσει κατά καιρούς («εφύγαν απ’ τα χέρια μου οι πίσω μου σελίδες/ κι ας μου κοστίσαν ακριβά σε κόπους και θυσίες./ Χέι, με περιφρονούνε τώρα και τραβάνε, σαν τρελές μέσα στην μπόρα»). Κι έτσι είναι. Το κόστος του ήταν να τα πει όλα πρόωρα, με την ανατριχιαστική διορατικότητα των ποιητών («Τιμωρός καιρός/ πέντε αιώνες δύσης / εθνικής θα ζήσεις / από δω και μπρος / με αγγλικές αλφαβήτες/ μαλλιαροί μου Ελλαδίτες/ θλιβερές μου πορδές...»). Το κόστος ήταν επίσης να γίνει «συγγενής» μας, με τον στενό δεσμό που ευνοεί το τραγούδι. Φορτώθηκε προσδοκίες, καθενός χωριστά. Κι όταν δεν ανταποκρίθηκε σε όλες… Κυρίως όταν παρέμεινε ο εαυτός του, με τα ελαττώματα και τις ανασφάλειες («εμείς με τις αιώνιες τις δυσθυμίες μας/ με το κενό και με το αμφισβητώ/ σαν πετρωμένοι μέσα στο καθιστικό/ να ζεις τον θάνατό σου...») και με τις εμμονές και τα λάθη… Όταν απέτυχε να γίνει ο αρχετυπικός «εντάξει» ήρωας που απαιτούσαμε («Ποιος, στ’ αλήθεια, είμαι εγώ και πού πάω...»)… Τότε τον ξεσκίσαμε με τον τρόπο που ξεσκίζεις έναν δικό σου άνθρωπο. Δεν αρκούσε ότι ο Σαββόπουλος μας φανέρωσε το μέλλον; («Πού να ’ναι τώρα οι συντηρητικοί, που να ’ναι τώρα οι μετρημένοι;/ Μείναμε μόνο αναρχικοί κι αριστεροί απελπισμένοι/ Ήμασταν πάντοτε της ήττας που νικάει την εξουσία/ και ξαφνικά μας παρεδόθη αληθινά, τι τραγωδία»). Ότι προέβλεψε και τη δική του τραγωδία («Κι εγώ που είμαι ο πιο φριχτός πώς να βγω και να ξαναρχίσω/ αν δε θερίσω ό,τι έσπειρα κι αν δε μετανοήσω;»); Τη δική του μοιραία αποστολή («Όταν ο κόσμος μας θα καίγεται/ όταν τα γεφύρια πίσω μας θα κόβονται/ εγώ θα είμαι εκεί να σας θυμίζω/ τις μέρες τις παλιές»); Ότι έκανε την πιο ανελέητη αυτοκριτική («Πίσω απ’ τ’ αυτάρεσκα τραγούδια μας η σήψη προχωρούσε»); Γέρασε μαζί μας. Κι εμείς μαζί του. Σαν ζευγάρι χρόνων που ο ένας μισεί και υπονομεύει τον άλλο για τις χρόνιες παραξενιές και μικρότητές του. Όμως όσο κι αν σκοτωθήκαμε μέχρι εδώ, είναι ο δικός μας μεγάλος «Ντίλαν» που κατέγραψε με ακρίβεια, τρυφερότητα, διεισδυτικότητα, τόλμη και οργή τη διαδρομή 60 χρόνων νεοελληνικής Ιστορίας και εθνικής μοναξιάς («Τόσος κόσμος πλάι του πέρασε και τον προσπέρασε»). Αλήθεια, δεν αξίζει το «Νόμπελ», έστω το δικό μας; Ούτε καν γι’ αυτή την κραυγή της υπαρξιακής μας αγωνίας στο αυτί της Ιστορίας: «Σήκω, ψυχή μου, δώσε ρεύμα (…) να τιναχτεί σαν μαύρο πνεύμα/ η τρομερή μας η λαλιά»; 27.10.16 – lifo
9
Talk of the Town
UrbanLife
ΑΝΝΑ ΜΠΟΥΡΜΑ
α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η
Τραγουδοποιός Η Άννα ανεβάζει για τρίτη σεζόν τη μουσικο-θεματική παράσταση Τα 5 Στοιχεία κάθε Τετάρτη στο θέατρο Αλκμήνη.
Μπορεί να αναβαθμιστεί το πλέον προβληματικό σημείο της πόλης με δράσεις όπως η Ανθοκομική Έκθεση;
Πλατεία Ομονοίας (2) Η πλατεία αρχικά ονομάστηκε πλατεία Ανακτόρων, καθώς εκεί επρόκειτο να χτιστούν τα βασιλικά ανάκτορα, όταν όμως τα σχέδια άλλαξαν, η περιοχή καθιερώθηκε ως το τέρμα του εξοχικού περιπάτου των Αθηναίων.
Αν και πολλοί εργαζόμενοι στην περιοχή με τους οποίους μίλησε στη συνέχεια δεν συμμερίστηκαν την αισιοδοξία της, το συμπέρασμα που βγήκε από το ρεπορτάζ είναι ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Για παράδειγμα, το πρώην 2 Fashion House Hotel ετοιμάζεται να ξανανοίξει ως Αthens Tiffany Hotel, ενώ λέγεται ότι θα ανοίξει ξανά και το Acropol που βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Το Μπάγκειον και ο Μέγας Αλέξανδρος –έργα του Τσίλερ– αναμένουν επίσης τη σειρά τους, με το πρώτο προς το παρόν να αποτελεί τον βασικό εκθεσιακό χώρο της Μπιενάλε της Αθήνας. Η επιχειρηματικότητα και η ιδιωτική πρωτοβουλία συνιστούν τον έναν από τους δύο πόλους που μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση στην πλατεία Ομονοίας. Ο άλλος συνδέεται με τον δημόσιο αστικό σχεδιασμό. Όμως, μετά από τόσες αποτυχημένες προσπάθειες αναβάθμισης της πλατείας, το φιάσκο του Rethink Athens και τη δεδομένη οικονομική δυσπραγία του δημόσιου ταμείου, τι μπορούμε να περιμένουμε; Ο Δήμος Αθηναίων, επιλέγοντας να διοργανώσει ξανά την έκθεση στην Ομόνοια και όχι στην Κοτζιά, όπως τα τελευταία χρόνια, έδωσε στον πολίτη μια καλή αφορμή για να επιστρέψει. Η επανοικειοποίηση των δημόσιων χώρων μέσω δράσεων που αφορούν το ευρύ κοινό είναι μια διαδικασία που παίρνει χρόνο, όμως έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτυχημένη σε πολλές περιπτώσεις. Η Αθήνα διανύει μια περίοδο άνθησης όσον αφορά τις πρωτοβουλίες πολιτών, δηλαδή ομάδων ανθρώπων που συσπειρώνονται γύρω από ένα κοινό ενδιαφέρον και διοργανώνουν από αστικούς περιπάτους μέχρι αγώνες skate και προχωρημένα μουσικά φεστιβάλ. Με μια μικρή, περιορισμένου κόστους διαρρύθμιση και μια χαλάρωση των πολιτικών αδειοδότησης για ανάλογες δράσεις, η πλατεία Ομονοίας μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλο αριθμό τέτοιων διοργανώσεων. Διαθέτει τα βασικά: βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης, εξυπηρετείται από τρένο, μετρό και λεωφορεία και γειτνιάζει με γνωστές πιάτσες που συγκεντρώνουν αρκετό κόσμο. Όπως έδειξε και η Ανθοκομική Έκθεση, αυτό που λείπει είναι μια καλή αφορμή.
10 lifo – 27.10.16
ΝΗΣΑΚΙ ή ΚΟΨΑΧΕΙΛΑ
q Το ωραιότερο σημείο της γειτονιάς είναι η θάλασσα, αλλά και το Ρέμα της Πικροδάφνης και, βέβαια, μια μικρή περιοχή ακριβώς δίπλα, που το λέγαμε –και ακόμα το λέμε– «χωριό». Ο δρόμος εκεί χωράει ίσα-ίσα ένα αυτοκίνητο – αν συναντηθούν δύο, κάποιος πρέπει να οπισθοχωρήσει. q Έχουν διασωθεί, δυστυχώς, λίγα παλιά αρχοντικά! Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι είναι σαν να βγαίνουν από παραμύθι: πύργοι, πέτρινες προεξοχές και κήποι με φοίνικες και μπουγαρίνια.
από τον δημήτρη κυριαζή
Η πλατεία Ομονοίας προέκυψε από το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας, που έγινε κατόπιν παραγγελίας του Όθωνα το 1834. Τα σχέδια έγιναν από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Έντουαρτ Σάουμπερτ.
q Εδώ έχεις την ευκαιρία να δεις το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας, χωρίς να «φρενάρεις» σε κάποιο ντουβάρι ή ακάλυπτο πολυκατοικίας. Έχει πράσινο, έχει υπέροχες περιοχές για τρέξιμο και περπάτημα, η συγκοινωνία είναι εξυπηρετική και μπορείς μέσα σε 15 λεπτά να βρίσκεσαι στο κέντρο. Έχει τα πάντα και κάτι παραπάνω!
q Συνηθίζω να περπατώ στην παραλιακή. Ξεκινάω από το Εδέμ και φτάνω μέχρι το Τροκαντερό. Όλη αυτή η διαδρομή συνδυάζει τα δύο άκρα: αριστερά η θάλασσα και δεξιά η βουή των αυτοκίνητων. Κάνοντάς την, είτε είσαι κουρασμένος είτε στενοχωρημένος, θεωρώ ότι ανακουφίζεσαι από όλα τα αρνητικά ή τα βαριά συναισθήματα της ημέρας.
Hγειτονιάμου
✍
Πλατεία Ομονοίας (1)
q Μένω εδώ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου! Από τότε που η γειτονιά είχε ακόμα χωματόδρομο, που δεν ενωνόταν η Κοψαχείλα με την Αγία Βαρβάρα, δεν υπήρχε καν γέφυρα.
q Το χαρακτηριστικό του Παλαιού Φαλήρου γενικότερα είναι ότι παραμένει γειτονιά! Και να σου τελειώσει η ζάχαρη ή ο καφές, σίγουρα θα έχει ο γείτονας! Τα καλοκαίρια βγαίνουν όλοι στις αυλές ή κάθονται στα μπαλκόνια και δεν νιώθεις ποτέ μόνος, όπου και να σταθείς θα έχεις παρέα. Τέλος, η γειτονιά μου έχει τρομερή ησυχία, δεν έχει κίνηση, αυτοκίνητα, ούτε και πρόβλημα πάρκινγκ.
Η καταπράσινη Ομόνοια μας έκανε να φιλοδοξούμε για το μέλλον της
Μια διαφορετική εικόνα αντικρίζουν οι Αθηναίοι που περνούν από την Ομόνοια τις τελευταίες ημέρες. Εκατοντάδες είδη φυτών και δέντρων σπάνε τη γνωστή μουντή καθημερινότητα της πλατείας και δημιουργούν ένα καταπράσινο σημείο που μοιάζει να ξαναζεί. Όλα αυτά, βέβαια, έχουν ημερομηνία λήξης, την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου, όταν και θα ρίξει αυλαία η Φθινοπωρινή Ανθοκομική Έκθεση. Παρ’ όλα αυτά, δείχνουν προς την κατεύθυνση της αναζωογόνησης του πιο προβληματικού σημείου της πόλης. Η πολύπαθη πλατεία Ομονοίας μέσα σε μία μόλις γενιά έχει εξελιχθεί, από το αδιαμφισβήτητο κέντρο της πόλης, σε «υπόδειγμα» ασχήμιας και παρακμής. Τις δύο εβδομάδες της έκθεσης, όμως, που διοργανώθηκε από τον Δήμο Αθηναίων σε συνεργασία με τον Συνεταιρισμό Φυτωριούχων Αττικής για δεύτερη χρονιά σε αυτό το σημείο, η κατάσταση που έχουμε συνηθίσει άλλαξε – έστω και προσωρινά. Από τις 14 έως και τις 26 Οκτωβρίου και από τις 9 το πρωί έως τις 8 το βράδυ πλήθος κόσμου επισκεπτόταν την έκθεση με δωρεάν είσοδο για να προμηθευτεί σε προσιτές τιμές άνθη, φυτά και δέντρα από Έλληνες παραγωγούς, αλλά και να ενημερωθεί από γεωπόνους για τους τρόπους φύτευσης και συντήρησης οικιακών φυτών. Στο πρόσφατο επιτόπιο ρεπορτάζ της για την ιστοσελίδα της LifΟ η Κορίνα Φαρμακόρη εκφράζει αισιοδοξία για την πλατεία: «[...] βρέθηκα να πίνω τον καφέ μου στα τραπεζάκια του ιστορικού κτιρίου του ΝΕΟΝ, χαζεύοντας την κίνηση γύρω μου. Ήταν μια παρόρμηση της στιγμής – η περιοχή, για πρώτη φορά έπειτα από αιώνες, μου φάνηκε ελκυστική, αλλά και ασφαλής. Οι ελιές πάνω στην πλατεία, δείχνοντας αξιοθαύμαστη αντοχή, κατάφεραν να μεγαλώσουν, αμβλύνοντας την αίσθηση της ξεραΐλας που για καιρό τη χαρακτήριζε. Εκτός από τα δύο μεγάλα café που ήταν γεμάτα κόσμο, για πρώτη φορά πρόσεξα πως κι άλλα μαγαζάκια, ακόμα και “αρχαία” τυροπιτάδικα, έχουν τολμήσει να βγάλουν έξω τραπεζοκαθίσματα και όχι ματαίως. Τρίτη πρωί και η Ομόνοια έσφυζε από ζωή, μοιάζοντας απολύτως φυσιολογική, σε βαθμό που άρχισα να αναρωτιέμαι αν όντως τα πράγματα έχουν αλλάξει».
q Μένω ίσως στο ωραιότερο προάστιο της Αθήνας, στο Παλαιό Φάληρο. Η γειτονιά μου βρίσκεται στην περιοχή Νησάκι ή, αλλιώς, Κοψαχείλα ! Ένας δρόμος γεμάτος μυρωδιές, γεμάτος ήχους, γεμάτος ανθρώπους, μερικούς κλειστούς, μερικούς καλούς και αρκετούς αδιάφορους. Μια γειτονιά που παραμένει με χαμηλά σπίτια και δεν πνίγεται από τις πολυκατοικίες. Μια γειτονιά που έχει κοντά της το Ρέμα της Πικροδάφνης και μου δίνει την ευκαιρία να ακούω τα πουλιά αλλά και τα βατράχια.
q Πριν από αρκετά χρόνια, μετά από μια συγκέντρωση που κάναμε τα παιδιά της γειτονιάς, αποφασίσαμε να ανεβάζουμε θεατρικές παραστάσεις σε όλες τις οικοδομές. Με ιδιαίτερη επιτυχία ανεβάσαμε τη Μαντάμ Σου Σου. Μεγάλη επιτυχία είχε και η αυλαία μας που ήταν ένα καρό σεντόνι υπέρδιπλο της μητέρας μου κι ακόμα μεγαλύτερη το γεγονός ότι για να έρθουν να δουν τις παραστάσεις μας, μοιράζαμε και γαριδάκια. Τέτοιο πάθος για την τέχνη! Όποιος δεν ήθελε να ακολουθήσει το καλλιτεχνικό μονοπάτι έμπαινε στη μικρή φιλοζωική μας οργάνωση. q Από τις χειρότερες στιγμές μου στη γειτονιά ήταν ένα ατύχημα που είχα. Με χτύπησε αυτοκίνητο μπροστά στο σπίτι μου σχεδόν. Καθώς ήμουν αφηρημένη, στη μια άκρη του δρόμου είδα κάτι (δεν θυμάμαι τι) που με ενθουσίασε. Έτσι, πετάχτηκα στη μέση του δρόμου και βρέθηκα στο καπό ενός αυτοκινήτου. q Το μυστικό της γειτονιάς βρίσκεται μέσα στο Ρέμα της Πικροδάφνης. Αν βάλεις αρβύλες και το κατέβεις, θα δεις εκατοντάδες πουλιά και υπέροχα φυτά! Επίσημα έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα πάνω από 300 είδη πουλιών και 700 είδη φυτών.
taste ΤΟ ΕΤΗΣΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ LIFO ΣΤΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
από τη lifo team
H μπουγάτσα του εστιατορίου Cookoovaya. Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν
27.10.16 – lifo
11
13 πρωταγωνιστές της αθηναϊκής εστίασης προβλέπουν όσα θα φάμε φέτος. απο τη νίκη μηταρεα
ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΦΕΤΟΣ ΗΛΙΑΣ ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟΣ Ο Ηλίας Μαμαλάκης συγκαταλέγεται στην ολιγομελή ομάδα των ανθρώπων που έχουν επηρεάσει καθοριστικά τη σύγχρονη ελληνική γαστρονομία. «Ακούω για νέα ανοίγματα εστιατορίων και μεγάλες επενδύσεις από επιχειρηματίες που αισθάνονται σίγουροι ή που πιστεύουν ότι είναι εύκολη δουλειά, χωρίς να έχουν γνώση του πράγματος. Όμως ο χειμώνας θα είναι δύσκολος. Ο κόσμος, λόγω συνεχούς μείωσης του εισοδήματός του και λόγω καταιγίδας φόρων, θα είναι κλειδωμένος» λέει και συμπληρώνει: «Θεωρώ ότι έχουμε φτάσει σε δύο διαμετρικά αντίθετες κατηγορίες εστιατορίων. Έχουν μείνει στην Αθήνα μερικά εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας με τιμές προ κρίσης, που παρέχουν ωστόσο και άριστη σχέση τιμής-ποιότητας. Ταυτόχρονα, έχει ανατείλει και ένα είδος εστιατορίων που κατατάσσονται μεταξύ του κλασικού εστιατορίου και του fast food, ειδικεύονται στο ψάρι ή στο κρέας, όπου δίνοντας γύρω στα 15 ευρώ μπορείς να φας με αξιοπρεπή ποιότητα. Η ποιότητα των πρώτων υλών βελτιώνεται λόγω ανταγωνισμού. Αυτό βοηθάει το μέσο εστιατόριο να σερβίρει ένα αξιοπρεπές φαγητό». Σχολιάζοντας τις τάσεις ως προς τις έθνικ κουζίνες, ο Ηλίας Μαμαλάκης τονίζει: «Από το τέλος του περσινού χειμώνα έχουμε την άνθηση των περουβιανών και ασιατικών μαγαζιών που και φέτος θα δείξουν τη δύναμή τους. Οι γεύσεις τους είναι δουλεμένες και αποκαθιστούν στη συνείδηση του καταναλωτή το γεωγραφικό χάσμα ανάμεσα στη Μεσόγειο και στη Νότια Αμερική. Ωστόσο, οι τιμές τους είναι τσουχτερές».
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΛΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΚΑΙ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ Ο πολυπράγμων και πληθωρικός σεφ και ιδιοκτήτης του εστιατορίου Βαρούλκο, Λευτέρης Λαζάρου, καταφέρνει να παραμένει για δεκαετίες στην πρώτη γραμμή της μαγειρικής επικαιρότητας. «Πιστεύω ότι η καλή κουζίνα και η γαστρονομία πρέπει να απευθύνεται σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Με νέες ιδέες και προτάσεις πρέπει να δίνουμε την ευκαιρία στους ανθρώπους να χαίρονται την έξοδό τους, καθώς αντιμετωπίζουν πλέον πολλές δυσκολί-
12 lifo – 27.10.16
ες» σχολιάζει ο Λευτέρης και προσθέτει, αναφερόμενος στις νέες επιλογές του: «Τη νέα σεζόν, στην ομάδα του πολυχώρου που δημιούργησα δίπλα στο Βαρούλκο θα συμμετέχει ο σεφ Γιάννης Παροίκος, ένα παιδί του Βαρούλκου που ανδρώθηκε στο Sani Resort. Σχεδιάζουμε να εκπλήξουμε ευχάριστα τους φίλους μας, προσφέροντας μια προσιτή πρόταση με μικρά πιάτα (tapas) που θα συνδυάζονται με ποτό, κρασί και ελληνικούς αφρώδεις οίνους σε πολύ καλές τιμές».
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΘΑΝΟΣ ΠΟΣΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ «ΧΩΡΑΝΕ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ; Σε νεαρή ηλικία, ο Νίκος Καραθάνος μας εντυπωσίασε με την κουζίνα του. Η επιβεβαίωση ήρθε έξωθεν, όταν η Hytra, το εστιατόριο στου οποίου την κουζίνα ηγούνταν, διακρίθηκε με ένα αστέρι Michelin. Πριν από δύο χρόνια έκανε μια ακόμη έκπληξη, όταν εγκατέλειψε την αστεράτη κουζίνα για να συμπράξει με τους αδελφούς Λιάκου, τον Περικλή Κοσκινά και τον Μάνο Ζουρνατζή στη δημιουργία του Cookoovaya, του πιο πολυσυζητημένου αθηναϊκού εστιατορίου των τελευταίων ετών. Το σχόλιό του για το παρόν και το μέλλον της αθηναϊκής εστίασης είναι λιτό, αλλά περιεκτικό: «Αναρωτιέμαι πόσα εστιατόρια μπορούν να επιβιώσουν σε μια πόλη τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων, όπου οι μισοί είναι άνεργοι. Βλέπω να έρχεται μια ακόμη δύσκολη χρονιά. Θα ήθελα να δω στον χώρο μας περισσότερες συνεργασίες, περιορίζοντας έτσι τον κατακερματισμό του σημαντικού έμψυχου δυναμικού της ελληνικής κουζίνας. Θα επιθυμούσα, επίσης, να συμπλεύσουμε για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα που ταλαιπωρούν όλους. Δεν υπάρχει λόγος να μην έρθουμε πιο κοντά».
ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΣΙΛΑΙΝΑΣ ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΜΕ ΔΙΠΛΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ Έπειτα από έναν αιώνα σχεδόν (το 1920), το εστιατόριο Βασίλαινας αλλάζει στέκι και μετακομίζει από τον Πειραιά στην Αθήνα, εκεί όπου στεγαζόταν κάποτε το Αλάτσι. Ο παλιός χώρος, βέβαια, δεν θα «κατεβάσει ρολά». Αντιθέτως, συνεχίζει με νέους στόχους, αφού με την ονομασία «1920» θα προσφέρει το κλασικό μενού που έκανε τον Βασίλαινα γνωστό εντός και εκτός Ελλάδας. Αυτή η σύνθετη επιλογή του Θανάση Βασίλαι-
να, εγγονού του ιδρυτή της θρυλικής ταβέρνας και τρίτου συνεχιστή της οικογενειακής παράδοσης, φαίνεται να «ταιριάζει απόλυτα τόσο με την κλασική φιλοσοφία της οικογένειας όσο και με τις σημερινές ανάγκες της αγοράς εστίασης», όπως ο ίδιος λέει. «Θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την κληρονομιά, αναλλοίωτη τη φιλοσοφία τόσων δεκαετιών, αλλά και να διατηρήσουμε μια θέση στην πρώτη γραμμή της ελληνικής δημιουργικής κουζίνας. Γι’ αυτό ο διαχωρισμός των χώρων ήταν απαραίτητος. Μπορούμε με το “1920” να επιτύχουμε τον πρώτο από τους στόχους μας και με τον νέο Βασίλαινα να κυνηγήσουμε τον δεύτερο. Αυτή η διπλή παρουσία ταιριάζει και με τη διπλή υπόσταση που έχει πλέον η αγορά της αθηναϊκής εστίασης».
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΣΥΓΧΥΣΗΣ Ο σεφ Κώστας Τσίγκας, που επί σειρά ετών μας έχει δώσει πληθώρα δειγμάτων πολυσχιδούς και πολυεπίπεδης δημιουργικότητας, ετοιμάζει πυρετωδώς την κουζίνα του εστιατορίου Steak Frites στην οδό Φιλελλήνων, που, όπως ο ίδιος λέει, «είναι σε μια business περιοχή και η φιλοσοφία του μενού ακολουθεί τη λογική του καθαρού φαγητού, με έμφαση στο ποιοτικό κρέας». Όταν τον ρωτάς πώς θα είναι η εικόνα της αθηναϊκής εστίασης τον ερχόμενο χειμώνα, δεν μασάει τα λόγια του: «Φέτος θα είναι η χρονιά της απόλυτης σύγχυσης. Η αγορά δεν είναι ώριμη οικονομικά. Υπάρχουν έντονες αντιθέσεις. Βλέπεις εστιατόρια extreme με φιλοσοφία κουζίνας δανεισμένη από αστεράτα μαγαζιά της Ευρώπης και από την άλλη προσπάθειες για οικονομική ελληνική κουζίνα. Ο αριθμός των εστιατορίων είναι ούτως ή άλλως πολύ μεγαλύτερος απ’ αυτόν που αντέχει η αγορά. Το δυναμικό κατακερματίζεται και παραδοσιακά μαγαζιά με χρόνια παρουσίας δεν αντέχουν και κλείνουν. Θεωρείται εύκολη επιχειρηματική επιλογή το εστιατόριο και επικρατεί η αντίληψη ότι το φαγητό έχει λεφτά – ένας μύθος που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Αναγκαστικά οι τάσεις που διαμορφώνονται προσπαθούν να συνδυάσουν το πολύ προοδευτικό με το παραδοσιακό, όπως συμβαίνει και με την πολιτική σε κοινωνίες που δεν έχουν ανάπτυξη. Όταν το 90% του κόσμου ικανοποιείται με σουβλάκια μέτριας έως κακής ποιότητας, πώς να αντιληφθεί την αβανγκάρντ κουζίνα;» Στο Steak Frites θα γίνεται «παιχνίδι» όχι μόνο με το φαγητό αλλά και με τον διάκοσμο, αφού θα υπάρ-
χει μια πραγματική διαχρονική έκθεση παιχνιδιών που θα ξυπνά μνήμες. «Οι νέοι σεφ είναι τεχνικά καλοί, πάσχουν όμως σε επίπεδο concept, δεν έχουν ουσιαστική ιδεολογία όσον αφορά το φαγητό. Ακολουθούν αυτά που σερβίρει η μόδα».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΝΙΤΣΑΣ ΦΑΓΗΤΟ ΠΟΥ ΝΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ Ο Γιάννης Στανίτσας είναι πολύπειρος σεφ, έχοντας στο ενεργητικό του την οργάνωση, τη λειτουργία και την επιμέλεια της κουζίνας πολλών εστιατορίων. Οι δύο πιο πρόσφατες δουλειές του είναι το all day Pepe Aperitivo, που πήρε τη θέση του Soirée στο Κολωνάκι, και το Eπτά στο Μοναστηράκι. «Εντοπίζω δύο τάσεις που κυριαρχούν φέτος στην αθηναϊκή γαστρονομική σκηνή» λέει ο Γιάννης. «Υπάρχει η ομάδα των νέων μαγείρων γύρω στα 30, οι οποίοι δουλεύουν με μοντέρνες τεχνικές πιάτα που πατάνε σε επιτυχημένες συνταγές από το εξωτερικό, και η ομάδα των μαγείρων που στηρίζονται στην παραδοσιακή μαγειρική, με την πρώτη ύλη να φαίνεται στο πιάτο. Η γαστρονομία υπακούει στη μόδα που κάνει κύκλους, έτσι φέτος έχουμε επαναφορά προτάσεων από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, με εκμοντερνισμένες τεχνικές. Όμως η πλέον διαχρονική τάση στη μαγειρική είναι απλή: να έχουμε στο πιάτο την ουσία, που παράλληλα θα ενεργοποιεί τις βασικές μας αισθήσεις». Το καινούργιο εστιατόριο Επτά, του οποίου την κουζίνα ανέλαβε ο Γιάννης, σερβίρει γεύσεις ελληνικές και χρησιμοποιεί φρέσκα βότανα, μυρωδικά, αναζητεί το ποιοτικό κρέας και ψάρι.
ΓΚΙΚΑΣ ΞΕΝΑΚΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΤΑΙ Ο ΕΥΚΟΛΟΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΟΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΣΜΟΣ Ο Γκίκας Ξενάκης μας έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα μαγειρικής γραφής στην κουζίνα του Aleria, ενός εστιατορίου που έχει επιλέξει εδώ και πολλά χρόνια να λειτουργεί στον Κεραμεικό, σε μια γειτονιά που συνδυάζει την υποβάθμιση με την αναβάθμιση, την παράδοση με τον νεωτερισμό. «Το σημερινό κοινό διαφέρει ουσιαστικά από αυτό του 2003, της εποχής της φούσκας. Παλιότερα οι πελάτες επέλεγαν εστιατόρια προβεβλημένα, αλλά δεν καταλάβαιναν τις τεχνικές στο πιάτο
ΑΠΟ ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ και απογοητεύονταν. Τώρα αναζητούν φαγητό κατανοητό, αλλά ταυτόχρονα δέχονται πιο εύκολα τις νέες τάσεις, γιατί εμπιστεύονται τους σεφ, το επίπεδο των οποίων συνεχώς βελτιώνεται. Η νέα γενιά των σεφ επιμορφώνεται, ενημερώνεται, δουλεύει μεθοδικά, αναζητεί γευστικές εμπειρίες σε εστιατόρια, σέβεται τις πρώτες ύλες και τη φύση» λέει ο Γκίκας, ο οποίος χρησιμοποιεί στην κουζίνα του τεχνικές όπως η ζύμωση λουλουδιών. Ο ίδιος σχολιάζει με έμφαση: «Το τοπίο της αθηναϊκής εστίασης δεν είναι στατικό. Οι σεφ δίνουν έμφαση στα τοπικά προϊόντα, στην πιο ουσιαστική γαστρονομία, και εγκαταλείπεται ο εύκολος και γρήγορος εντυπωσιασμός. Φέτος θα φάμε καλύτερα και η διαδικασία βελτίωσης θα είναι διαρκής».
ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΟΥΡΛΟΓΛΟΥ ΦΑΓΗΤΟ ΑΝΕΠΙΤΗΔΕΥΤΟ ΚΑΙ ΟΙΚΕΙΟ «Θα φάμε καλύτερα φέτος τον χειμώνα. Υπάρχει εξέλιξη. Η τάση επιβάλλει πιο ανεπιτήδευτο περιβάλλον και σέρβις, καθώς και φαγητό που να διέπεται από οικειότητα. Το τι είναι οικείο συνεχώς αλλάζει. Για παράδειγμα, σήμερα θεωρούμε οικείο το γουασάμπι» σχολιάζει ο σεφ Μιχάλης Νουρλόγλου, ο οποίος δημιουργούσε στην κουζίνα του Abovo στο Κολωνάκι, που φέτος έκλεισε. Ο Μιχάλης πιστεύει ότι η εποχή των άσκοπων νεωτερισμών στην κουζίνα έχει τελειώσει: «Χρησιμοποιούμε πλέον αφρούς και ζελέδες στα πιάτα μόνο αν πράγματι τα χρειαζόμαστε και όχι απλώς για να επιδείξουμε ότι κατέχουμε την τεχνική. Επίσης, είναι ξεκάθαρο πλέον ότι ένα πιάτο δεν θα πρέπει να έχει πάνω από 2 έως 3 πρωταγωνιστές, δηλαδή μοσχάρι με μανιτάρι και φουντούκι. Έτσι βγάζει νόημα, γιατί όλα ταιριάζουν μεταξύ τους». Ο Μιχάλης πιστεύει ότι «η Αθήνα έχει δύσκολη αγορά στην εστίαση και όσο μεγαλώνει ο αριθμός των εστιατορίων, γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Θα επιβιώσουν όσοι πιάσουν τον ρυθμό. Δηλαδή κάτι απλό, καθημερινό. Πρέπει να δημιουργούμε παράδοση για το μέλλον». Φέτος έχει αναλάβει την επιμέλεια δύο εστιατορίων, όπου λειτουργεί επιλεκτικά. «Για το εστιατόριο που ετοιμάζει ο Γιάννης Κοροβέσης, το all day café-bar Borsalino, έφτιαξα ένα μενού μικρό, βάσει της φιλοσοφίας μου, που ασπάζεται και ο ιδιοκτήτης. Στο καινούργιο μαγαζί που στήνει η φάρμα του Μπράλου στον πολυχώρο φαγητού Yolenis, στο Κολωνάκι, θα υπάρχει το κρεοπωλείο και ένα steak bar με κατάλογο ορεκτικών και επιλογή από τη σούβλα με δημιουργική
διάθεση. Το πλεονέκτημα είναι ότι μπορείς να διαλέγεις το κρέας από το κρεοπωλείο, να το πληρώνεις επιτόπου και στη συνέχεια να σ’ το ψήνουν και να το τρως.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΣΙΟΤΙΝΗΣ ΑΝ ΦΑΣ ΚΑΠΟΥ ΠΟΛΥ ΦΘΗΝΑ, ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ Ν’ ΑΝΗΣΥΧΕΙΣ Ο Αλέξανδρος Τσιοτίνης μας έχει εντυπωσιάσει πολλές φορές με την ευρηματικότητα και την τεχνική του ως σεφ και συνιδιοκτήτης του εστιατορίου CTC. «Δεν αναμένω κάποια γαστρονομική έκπληξη τους επόμενους μήνες. Και η γαστρονομία κινείται όπως η υπόλοιπη αγορά, χωρίς εξάρσεις» σχολιάζει. «Νομίζω ότι η στασιμότητα θα κυριαρχήσει, αλλά αυτό σημαίνει ότι θα φάμε ποιοτικά, όπως και πέρσι. Αν θα φάμε φθηνά; Δεν το νομίζω. Όσο ανεβαίνουν οι εισφορές, οι τιμές θα παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Θα πρέπει να ανησυχείς, αν φας κάπου πολύ φθηνά». Εντοπίζοντας τις επικρατούσες τάσεις, ο Αλέξανδρος σημειώνει: «Πιστεύω ότι η ελληνική κουζίνα θα μπει πιο γερά στο παιχνίδι της αθηναϊκής γαστρονομικής σκηνής. Οι νέοι σεφ θέλουν να βάλουν το λιθαράκι τους στην ελληνική οικονομία, στηρίζοντας την ντόπια αγορά. Πάντα θέλαμε να αναβιώσουμε την ελληνική κουζίνα και αυτό είναι πλέον διαχρονικό. Ακολουθώντας την ελληνική παράδοση, δεν αποβάλλουμε τη δημιουργικότητα, το αντίθετο. Ταυτόχρονα, όμως, δεν καταργούμε την παράδοση. Σαν τους καλλιτέχνες, έτσι κι εμείς τη βλέπουμε μέσα από τα δικά μας μάτια». Ο Αλέξανδρος ανέλαβε φέτος την επιμέλεια της κουζίνας του εστιατορίου Κοοl Life στο ξενοδοχείο Life Gallery: «Θέλω να εκφράσω την κόμφορτ πλευρά μου. Επιλέγω ελληνικά υλικά από μικρούς παραγωγούς. Στην κουζίνα θα μαγειρεύει ο Χρυσόστομος Κοντοκώστας, που είναι πολύ καιρό δίπλα μου. Η δυσκολία στην επιμέλεια είναι ότι χρειάζεται να υπάρχει μέτρο και στις δύο πλευρές».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΟΚΟΛΗΣ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΕΤΡΑΕΙ Ο επιχειρηματίας της εστίασης Χρήστος Σοκόλης, που έχει συνδέσει το όνομά του με πολλές επιτυχίες, από το Fresh έως το Pizza Margerita και το The Clap restaurant, αναμένει μεγάλες ανακατατάξεις στην αγορά: «Θα υπάρξει στροφή στην ποιότητα και όσοι την υπηρετούν με συνέπεια θα επικρατήσουν. Οι σταθερές αξίες θα διατηρηθούν, με μαγαζιά που εμπιστεύονται οι πελάτες
και κυμαίνονται σε ευρεία κλίμακα τιμών, που συναντά κανείς είτε σε ταβέρνες και μεσαία εστιατόρια είτε στα ακριβά. Ο ενημερωμένος καταναλωτής αναζητά την καλή σχέση ποιότητας-τιμής και όχι το φθηνότερο» λέει ο Χρήστος. «Η τάση που αναδύεται, για πρώτη φορά με τέτοια ένταση στην ελληνική αγορά, είναι η γαστρονομία του δρόμου. Δεν εννοώ την ελληνική εκδοχή του street food, όπως έχει εκφραστεί με αμφιβόλου ποιότητας καντίνες και σουβλατζίδικα, “το βρόμικο”. Κάνω λόγο για μαγαζιά όπου θα τρως ένα ωραίο σάντουιτς, μια καλή πίτσα και θα πίνεις και ένα ποτήρι κρασί. Οι Έλληνες αγαπούν το καλό σέρβις, όμως έχουν αντιληφθεί ότι μπορεί κανείς να νιώσει απόλαυση τρώγοντας σε έναν πάγκο γρήγορο ποιοτικό φαγητό, συνοδεία κρασιού. Τα μικρά μαγαζιά έχουν χαμηλότερο λειτουργικό κόστος και μπορούν να δώσουν ένα πολύ καλό προϊόν σε προσιτή τιμή». To Clap στο Ίδρυμα Κακογιάννη, με σεφ τον Κίμωνα Λίγδα, δίνει έμφαση σε ελληνικές πρώτες ύλες που θα αποτελούν τη βάση για πιάτα τύπου bistro.
ΝΙΚΟΣ ΠΙΠΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΗΣ ΤΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Μετά τη δημιουργία του ιδιαίτερα επιτυχημένου e-shop ελ ληνικής διατροφής Yoleni’s, η εταιρεία κάνει ένα ακόμη μεγάλο βήμα, δημιουργώντας κάτι καινούργιο για τα ελληνικά δεδομένα, το πρώτο concept store ελληνικών γεύσεων. Ο Νίκος Πίπας, συνιδιοκτήτης της εταιρείας Yoleni’s, μιλώντας για τις προσδοκίες αλλά και το κοινό στο οποίο απευθύνεται το κατάστημα, σημειώνει: «Απευθυνόμαστε σε όλο τον κόσμο, κάθε ηλικίας, και κυρίως στους εργαζόμενους της περιοχής που θα μπορούν να γευματίζουν σε ιδιαίτερα προσιτές τιμές, ενώ θα επεκταθούμε με ντελίβερι σε όλη την Αθήνα. Θα εκπλήξουμε με τις τιμές μας για προσιτά γεύματα. Επίσης, μιλάμε με τουριστικά γραφεία, ξενοδοχεία, κρουαζιέρες, και έχουμε την αιγίδα του ΕΟΤ για να επισκέπτονται τον χώρο μας και τουρίστες. Στόχος μας είναι να μπορούν να γνωρίσουν την ελληνική διατροφή και οι ξένοι επισκέπτες». Στο ισόγειο του καταστήματος θα βρίσκεις εδωδιμοπωλείο, μανάβικο και φούρνο. Στον πρώτο θα υπάρχει το κρεοπωλείο-ψητοπωλείο της Φάρμας Μπράλου, ενώ στον τρίτο όροφο, εκτός από τα μαθήματα μαγειρικής που θα κάνει η σεφ Ντίνα Νικολάου, θα υπάρχει ένα olive oil bar με γευσιγνωσίες ελαιολάδου με την υποστήριξη της Gaea.
ΣΠΥΡΟΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΣ ΚΑΛΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ Ένας άνθρωπος που γνωρίζει πολύ καλά το κρέας πήρε το παλιό Oro Toro στη Βάρη και το μετέτρεψε σε Flames Food & Wine. Πρόκειται για τον Σπύρο Κεφαλληνό, εισαγωγέα κρεάτων πρώτης κατηγορίας και ιδιοκτήτη του κρεοπωλείου Elite στη Βούλα, με ιστορία πολλών δεκαετιών. Ο ίδιος εξηγεί: «Η εμπειρία μου στην εισαγωγή κρέατος black angus με οδήγησε να πάρω το πρώην εστιατόριο Oro Toro στη Βούλα και να φτιάξω το Flames Food & Wine, το οποίο φιλοδοξώ να κάνω ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης. Θα πουλάμε κρέας ως κρεοπωλείο και συγχρόνως ως εστιατόριο. Εστιάζουμε στις καλύτερες ποιότητες και σε κομμάτια κρέατος σε διαφορετικές κοπές. Κορυφαίος θα είναι και ο εξοπλισμός μας για το ψήσιμο, ενώ στήνουμε και ένα μπαρ 12 μέτρων για φαγητό. Θα υπάρχει μενού, κρύα πιάτα και αλλαντικά που θα μπορεί κανείς να συνοδεύει με επιλεγμένα κρασιά. Πιστεύω ότι υπάρχει αγορά γι’ αυτό το γνήσιο είδος κρέατος, αρκεί να είσαι ανταγωνιστικός στις τιμές και την ποιότητα. Αυτό ξέρουμε και μπορούμε να το προσφέρουμε».
ΧΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΥΖΟΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΠΛΕΣ, ΚΑΘΑΡΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ Στην κουζίνα του εστιατορίου 2Μαζί ο σεφ Χάρης Νικολούζος, που ανέλαβε φέτος την κουζίνα του, μαγειρεύει «ελληνικά, δημιουργικά πιάτα, με στόχο», όπως ο ίδιος λέει, θέλοντας να αναδείξει τοπικά προϊόντα και συνταγές με πινελιές από την Κέρκυρα, που είναι και ο τόπος καταγωγής του. «Αυτό που πρέπει να κυριαρχήσει ως απόλυτη τάση είναι η επιστροφή στις απλές, καθαρές γεύσεις στα πιο αστικά πιάτα». «Όχι μόνο για να αναδείξουμε την ελληνική κουζίνα αλλά και για να έρθει το κοινό πιο εύκολα στα εστιατόρια και να νιώσει άνετα. Ο κριτής είναι ο πελάτης. Ο Αθηναίος θέλει να εξερευνήσει την Ελλάδα μέσα από το μενού ενός εστιατορίου. Πρέπει να στραφούμε στη δική μας κουζίνα, να στηρίξουμε τον τόπο μας. Ο σεφ είναι ο πολεμιστής στην πρώτη γραμμή της μάχης που δίνει η ελληνική γαστρονομία ώστε να αποκτήσει τη θέση που της αξίζει στο παγκόσμιο σκηνικό».
27.10.16 – lifo
13
14 lifo – 27.10.16
ΤΟ
Estrella KAI TO bugatsan ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΓΑΖΙΟΥ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΡΟΜΒΗΣ, ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΠΙΟ INTERNATIONAL ΜΑΓΑΖΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΑΝΕΛΠΙΣΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ M. HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ
από τις συνθήκες αυτές, είναι το πιο δημοκρατικό πιάτο που έχουμε φτιάξει. Αυτό που ακολούθησε δεν μπορούσε να το φανταστεί κανείς. Φτάσαμε να πουλάμε 100 κομμάτια την ημέρα από ένα προϊόν που μέχρι χθες δεν υπήρχε. Έγινε θέμα σε όλα τα μεγάλα μέσα του εσωτερικού, κυριακάτικο πρωτοσέλιδο, έφθασε στην Αυστραλία και στον “Guardian” τον Δεκέμβρη του 2014. Τον Σεπτέμβρη του 2015 ήρθε μια δημοσιογράφος που δεν μας αποκάλυψε την ταυτότητά της και λίγους μήνες μετά ήμασταν στη λίστα με τους κορυφαίους προορισμούς στους “NY Times”. To “Saveur”, ένα από τα κορυφαία γαστρονομικά περιοδικά, ήρθε την άνοιξη του 2016, ενώ πριν από μερικές εβδομάδες ετοιμάσαμε μαζί τους μια σειρά από video με συνταγές. Μέσα σε δύο χρόνια έγιναν πολλές αλλαγές. Τα wine bars της πόλης έκλεισαν και το breakfast είναι πλέον συνήθεια αλλά και ανάγκη. Σκεφτείτε πως αυτός που τρώει brunch την Κυριακή δεν θα φάει μεσημέρι σε ένα μεζεδοπωλείο. Και αυτό δείχνει πώς μια γαστρονομική συνήθεια επιδρά στην οικονομία. Οι άνθρωποι σήμερα δεν μπορούν να περιμένουν. Η κατανάλωση είναι απόλαυση και θέλουν να αποκτήσουν αυτό που βλέπουν στο Instragram. Το Estrella Athens θέλουμε να είναι η εξέλιξη του Estrella Thessaloniki. Είναι η πρώτη φορά, εδώ και αρκετά χρόνια, που μια τόσο sui generis γαστρονομική πρόταση κατεβαίνει στην Αθήνα». «Τα 4 χρόνια που ήμαστε όλοι κάθε μέρα εκεί θυμάμαι τον Γιάννη Φλωρινιώτη να τρώει και να συζητάει χαλαρά με πελάτες από τα διπλανά τραπέζια για το μέρος από το οποίο προμηθεύεται τα φανταχτερά ρούχα της γκαρνταρόμπας του» λέει η Μαρία Σμπιλή. «Ο προσηνής κ. Γιάννης αποκάλυψε ότι κάποια από αυτά του τα στέλνει ένα sex shop από τον Καναδά. Θυμάμαι ένα δαχτυλίδι αρραβώνων που έδωσε ένα αγόρι στην κοπέλα του μετά τον δείπνο κι έναν χωρισμό, που το αγόρι, αφού κυνήγησε την κοπέλα για να τη μεταπείσει, επέστρεψε μόνος του να φάει το επιδόρπιο που δεν είχε προλάβει να τελειώσει. Πρωτοχρονιάτικα πάρτι με μουσικές από τον Απόστολο Βαρνά και τον Ιndicto με τον κόσμο να κλείνει την Παύλου Μελά και κάποιον πελάτη να αφήνει φιλοδώρημα 100 ευρώ γιατί είχε περάσει την πιο όμορφη βραδιά της ζωής του. Τον “θεό” Νίκο Γκάλη να βοηθάει τα παιδιά στο κουβάλημα των τραπεζιών στο κλείσιμο, γιατί είχαμε κεράσει ένα γλυκό την κόρη του. Ένα ταξί να σταματάει, να πετάγεται κάποιος τρέχοντας για να βρει τραπέζι και να εξηγεί, παραγγέλνοντας, ότι ήρθε από την Αθήνα για λίγες ώρες απλώς για να φάει εδώ, γιατί το είχε υποσχεθεί στους foodie φοιτητές του από το Πανεπιστήμιο Columbia όπου ήταν καθηγητής. Κάποιον Βρετανό που έτρωγε με την οικογένειά του να αφήνει το φαΐ του, να πετάγεται, να τρέχει και να αγκαλιάζει τον DJ όταν έπαιξε το “Ghost Town” των Specials και να λέει ότι ήταν εκεί στις μεγάλες ταραχές του 1981 και ότι η ατμόσφαιρα κάνει αυτό το μαγαζί εντελώς διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο…».
τα σουπλα του estrella είναι φτιαγμένα από τους kalos & klio
Τ
ο εστιατόριο στην Π. Μελά, πίσω από την Αγία Σοφία, άνοιξε την Πέμπτη, 7 Μαρτίου 2012. Μία μέρα πριν η Britannica κλείσει για πάντα» λέει ο Κώστας Καπετανάκης, συνιδιοκτήτης του μαγαζιού και ο άνθρωπος που πήρε το μεγάλο ρίσκο να το ανοίξει σε μια περίοδο που δεν ήταν και η καλύτερη για τα μαγαζιά. «Ξεκινήσαμε σε μια εποχή δύσκολη, που τα μεγάλα εστιατόρια της πόλης έκλειναν και τα μικρά προσπαθούσαν να σταθούν σε μια αγορά που άλλαζε. Ήταν η εποχή που οι foodies και οι hipsters κυριαρχούσαν στο εξωτερικό, που τα βαζάκια μαρμελάδας είχαν αντικαταστήσει τα ποτήρια, τα αγόρια φορούσαν καρό πουκάμισα και τα κορίτσια γυαλιά με χοντρό σκελετό. Ήμασταν μια παράξενη ομάδα που ακροβατούσε ανάμεσα στο cult, στο camp, στο lifestyle, στο κέντρο της πόλης και στα προάστια. Θέλαμε να κάνουμε φαγητό που να είναι κατανοητό και προσιτό, αλλά ταυτόχρονα να αποτελεί στοιχείο κοινωνικής ταυτότητας. Κινηθήκαμε πέρα από κάθε στερεότυπο, παραβλέποντας κάθε στοιχείο της σημειολογίας του αστικού εστιατορίου. Μια στοιχειώδης κουζίνα, ένας βασικός εξοπλισμός, απλά τραπέζια και σκεύη σερβιρίσματος, κανένα διακοσμητικό στοιχείο. Για τους καταναλωτές της εστίασης, αυτό το τόσο γυμνό περιβάλλον μπορεί να ήταν πρόβλημα. Τα εστιατόρια, τα ζαχαροπλαστεία, τα ουζερί, ακολουθούν συγκεκριμένα πρότυπα εικόνας που εμείς δεν είχαμε. Γαστρονομικά, όμως, έδωσε την απόλυτη ελευθερία. Ονομάσαμε το φαγητό που σερβίραμε “world street food” γιατί είχαμε, και έχουμε, το γρήγορο φαγητό ως πηγή έμπνευσης. Βέβαια, το 2012 κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι είναι το street food ως αναφορά και όχι ως αναπαραγωγή. Σουβλάκια, γύρος και φαλάφελ; Εμείς σερβίραμε πίτσα με ζύμη από κουλούρι Θεσσαλονίκης και ψητή πανσέτα με τυροσαλάτα, προφιτερόλ από τσουρέκι και κρέμα ταχίνι, γύρο από κοτόπουλο με σπασμένα τυρογαριδάκια και χοιρινό με ποπ κορν. Αυτό μπορεί να μπέρδεψε τα πράγματα για όσους δεν γνώριζαν, αλλά από την άλλη ήταν αρκετό για να θέσει τα όρια μιας ξεκάθαρης γαστρονομικής ταυτότητας, ακόμη και αν αυτή δεν ήταν κατανοητή. Δώσαμε επίσης μια σαφή breakfast & brunch κατεύθυνση στο μενού, πράγμα που τα χρόνια εκείνα δεν ήταν καθόλου μόδα». «Το Σάββατο 8 Μαρτίου 2014 είχα την ιδέα να δοκιμάσω ένα κρουασάν με μπουγατσόκρεμα» λέει ο Δημήτρης Κοπαράνης, ο σεφ που έκανε πράξη την πιο πετυχημένη ιδέα των τελευταίων χρόνων στο ελληνικό φαγητό. «Την επόμενη μέρα, Κυριακή, όταν ξύπνησα, χιόνιζε. Πήγα στην κουζίνα και φτιάξαμε τέσσερα κρουασάν και ένα κιλό μπουγατσόκρεμα. Το ονομάσαμε “μπουγατσάν” γιατί ήταν μισό Παρίσι-μισό Θεσσαλονίκη και το ανεβάσαμε στο Instagram. Αυτό είναι κάτι που έκανα και συνεχίζω να κάνω με πολλά νέα προϊόντα. Ο κόσμος άρχισε να το ζητάει. Εμείς δεν προλαβαίναμε να φτιάχνουμε και αρχίσαμε να έχουμε και λίστα αναμονής. Ήταν ένα νέο προϊόν που δεν χρειάστηκε να βγούμε για να το πουλήσουμε. Ο κόσμος μάς το ζήτησε. Κάτω
Το πιο λαχταριστό τυρί... από τη ΔΩΔΩΝΗ!
ήρθε
Ο Γαβριήλ Νικολαΐδης μας προτείνει την πιο νόστιμη συνταγή για club sandwich με απάκι, καραμελωμένο κρεμμύδι και το νέο, ημίσκληρο τυρί ΔΩΔΩΝΗ ΤουΤοστ!
Μ
ε πλούσια γεύση που θα ξυπνήσει τον ουρανίσκο σου και υφή που λιώνει στο στόμα το νέο ημίσκληρο τυρί ΔΩΔΩΝΗ ΤουΤοστ θα σε κάνει να αναθεωρήσεις ό,τι ήξερες για τα τυριά του τοστ… Το νέο τυρί της κορυφαίας γαλακτοβιομηχανίας στην Ελλάδα, με 53 χρόνια ιστορίας, ήρθε να απογειώσει τα σνακ και κάθε συνταγή που αποζητά γευστικό τυρί. Ιδανικό για κάθε ώρα της ημέρας και χωρίς περιορισμούς στους συνδυασμούς, κυκλοφορεί πλήρες αλλά και light, με 17% λιπαρά για όσους ακολουθούν μια πιο ισορροπημένη διατροφή. Μία μόνο δοκιμή αρκεί για να σε κερδίσει με την πλούσια γεύση του, η οποία οφείλεται στο 100% ελληνικό πρόβειο και αγελαδινό γάλα που συλλέγει καθημερινά η ΔΩΔΩΝΗ από 5.000 τουλάχιστον Έλληνες παραγωγούς, σε 514 χωριά, καθώς και στην ωρίμανση 4 μηνών. Ο γνωστός food blogger του Coolartisan. net, Γαβριήλ Νικολαΐδης, μεταμορφώνεται στον απόλυτο «Βασιλιά ΤουΤοστ» και ετοιμάζει στην καντίνα του τις πιο νόστιμες συνταγές για το πιο αγαπημένο σνακ, το τοστ! Επισκεφτείτε τη σελίδα της ΔΩΔΩΝΗ στο Facebook για να δείτε όλες τις πρωτότυπες συνταγές και λάβετε μέρος στον απόλυτο διαγωνισμό!
ΣΥΝΤΑΓΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Απλώνουμε το τυρί πάνω στο ψωμί και το βάζουμε στην γκριλιέρα για να λιώσει (3 φέτες τυρί ΔΩΔΩΝΗ ΤουΤοστ σε 2 φέτες ψωμί) ΕΚΤΕΛΕΣΗ Στη συνέχεια, απλώνουμε πάνω στο λιωμένο τυρί το καραμελωμένο κρεμμύδι και το απάκι. Προσθέτουμε την πρασινάδα, αλάτι, πιπέρι, ελαιόλαδο και το μπαλσάμικο και κλείνουμε με την τελευταία φέτα ψωμί. Κόβουμε χιαστί και γαρνίρουμε με τηγανητές πατάτες.
ΥΛΙΚA • 6 φέτες τυρί ΔΩΔΩΝΗ ΤουΤοστ • 3 φέτες ψωμί του τοστ • Aπάκι κομμένο σε λεπτές φέτες • 6 κουταλιές της σούπας καραμελωμένο κρεμμύδι • Κρέμα μπαλσάμικου • 1 χούφτα mix πρασινάδας (μαρούλι, ρόκα κ.λπ.) • Ελαιόλαδο • Αλάτι & πιπέρι
Αναζητήστε το νέο τυρί ΔΩΔΩΝΗ ΤουΤοστ στον πάγκο κοπής τυριών αλλά και στα ψυγεία, συσκευασμένο και κομμένο σε φέτες, στα σούπερ-μάρκετ σε όλη την Ελλάδα.
www.dodoni.eu • www.facebook.com/Dodoni.SA 27.10.16 – lifo
15
ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΦΑΓΗΤΟΥ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΣΤΗ LIFO ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΜΑΓΕΙΡΙΚΗΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ M. HULOT 16 lifo – 27.10.16
Η ΑΓΛΑΪΑ ΚΡΕΜΕΖΗ ΕΧΕΙ ΖΗΣΕΙ ΟΛΗ ΤΗΣ ΤΗ ΖΩΗ ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΛΟ ΦΑΓΗΤΟ
27.10.16 – lifo
17
H
αγάπη της Αγλαΐας Κρεμέζη για το φαγητό ξεκίνησε όταν ήταν πολύ μικρή. «Από δώδεκα χρονών μου άρεσε να βοηθάω τη μητέρα μου στην κουζίνα και να μαθαίνω διάφορα πράγματα» λέει. «Η μαγειρική ήταν κάτι που λάτρευα. Είναι πάρα πολύ ωραίο να μαγειρεύεις, να κάθονται οι άνθρωποι γύρω από το τραπέζι, να τρώνε μαζί και να ευχαριστιούνται αυτό που έχεις ετοιμάσει. Για μένα αυτό είναι σαν να συμμετέχω σε θεατρική παράσταση. Μεγάλωσα στα Πατήσια, σε ένα προάστιο που εκείνη την εποχή ήταν ανθούπολη. Το σπίτι μας ήταν μέσα σε ένα μεγάλο κτήμα που ήταν ένας απέραντος ανθόκηπος – το μισό το νοίκιαζαν ανθοπώλες και φύτευαν λουλούδια. Ήταν στο τέρμα Αχαρνών, μετά τον Άγιο Ελευθέριο, σε μια περιοχή που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ήταν τότε. Η Αχαρνών δεν ήταν στρωμένη με άσφαλτο και τον χειμώνα, με τις βροχές, οι διερχόμενοι έπεφταν συχνά στους λάκκους της και έσπαγαν τα πόδια τους. Η κουζίνα της μητέρας μου ήταν αστική. Δεν ήταν εξαιρετική μαγείρισσα ούτε της άρεσε πολύ να μαγειρεύει, το έκανε επειδή έπρεπε να φτιάξει φαγητό για την οικογένεια. Ήταν, όμως, πάρα πολύ οργανωτικός άνθρωπος, κάτι που της έχω πάρει και είναι πολύ σημαντικό όταν μαγειρεύεις ημιεπαγγελματικά, όπως μαγειρεύω εγώ. Να ξέρεις, δηλαδή, πώς να οργανώσεις την ώρα σου, τι να κάνεις πρώτα, πού θα σταματήσεις, τι θα ετοιμάσεις από την προηγούμενη. Είναι ένα από τα καλύτερα μαθήματα που έχω πάρει από άνθρωπο. Πάντα μαγείρευα. Ακόμα και τα χρόνια που δούλευα ως δημοσιογράφος σε εβδομαδιαίο έντυπο, που χρειάζεται να ασχολείσαι μαζί του ατελείωτες ώρες κάθε μέρα, ακόμα και όταν γύριζα στο σπίτι μετά από 16ωρο δουλειάς. Έκανα και επίσημα τραπέζια, γιατί ερχόταν και ο Λαμπράκης στο σπίτι μας κι έτρωγε, ένας από τους ανθρώπους που με ενθάρρυναν να ασχοληθώ ημιεπαγγελματικά με την κουζίνα. Ήταν γκουρμέ, πολύ εκλεκτικός με το φαγητό». Μετά τις σπουδές της στο Λονδίνο –φωτογραφία στο Polytechnic of Central London– άρχισε να διδάσκει φωτογραφία στη Σχολή Δοξιάδη στην Αθήνα και παράλληλα δούλευε ως φωτογράφος σε περιοδικά και εφημερίδες. « Ήταν μόλις είχε πέσει η χούντα» θυμάται. «Δούλευα στα “Νέα” και στον “Ταχυδρόμο” και κάποια στιγμή πρόσεξαν οι αρχισυντάκτες μου ότι οι λεζάντες που έγραφα στις φωτογραφίες ήταν πιο καλές από τα κείμενα των δημοσιογράφων. Έτσι, σιγά-σιγά, έγινα δημοσιογράφος. Δούλεψα ως δημοσιογράφος για 35 χρόνια». Τον «Ταχυδρόμο» μια περίοδο στα ’80s τον διάβαζε όλη η Ελλάδα. Είχε την επιμέλεια του lifestyle μέρους του περιοδικού, το οποίο συμπεριλάμβανε και αρκετό φαγητό. «Κατηγορώ τον εαυτό μου γι’ αυτό» λέει. «Μου το είπε και ο Κωστόπουλος, αλλά δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι έφερα αυτό το στυλ lifestyle στην Ελλάδα. Νομίζω, όμως, ότι ήταν πιο αθώος και λιγάκι πιο έξυπνος ο τρόπος μας. Έχει σημασία αυτό. Από τον “Ταχυδρόμο” έφυγα όταν άρχισε να γίνεται κάτι διαφορετικό από αυτό που ξέραμε, όταν ανακατεύτηκαν πολύ περισσότερο οι διαφημιστές, που σου έλεγαν τι έπρεπε να κάνεις. Δεν ήταν αυτό που ήθελα». Το καλοκαίρι του 1992 ξεκίνησε να γράφει την πρώτη γαστρονομική στήλη σε εφημερίδα στην Ελλάδα. «Είχα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα να πω για το φαγητό, και γενικά για τα φαγώσιμα» εξηγεί. «Η ιστορία του φαγητού δεν είχε απασχολήσει κανέναν έτσι. Πήγα στην
18 lifo – 27.10.16
“Ελευθεροτυπία” και ο Αντώνης ο Αντύπας, που ήταν διευθυντής σύνταξης –ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος–, δέχτηκε με ενθουσιασμό την πρότασή μου. Έτσι, μέσω αυτής της εβδομαδιαίας στήλης που λεγόταν “Κουβέντες του Τραπεζιού”, ξεκίνησε μια περιπέτεια που μου έδωσε την ώθηση να ψάχνω σε χιλιάδες πηγές και να γράφω για την ιστορία του φαγητού, του κάθε υλικού, και όσα έβλεπα στα ταξίδια μου. Όταν ξεκίνησα, νόμιζα ότι δεν θα χρειαζόταν να κάνω πρωτογενή έρευνα, γιατί δεν είμαι πανεπιστημιακός για να κάνω κάτι τέτοιο. Χρειάστηκε, όμως, να διαβάσω ένα σωρό ιστορικά κείμενα για να βρω τις πληροφορίες που χρειαζόμουν. Αυτοί που τα είχαν διαβάσει ήταν κάτι βιβλιοθηκάριοι που απλώς έκαναν μεταφράσεις, δεν είχαν ιδέα από μαγειρική και συχνά έγραφαν άρες-μάρες κουκουνάρες. Με την αναζήτηση στις ιστορικές πηγές άρχισα να βρίσκω αναφορές σε πολλά φαγητά που τρώμε ακόμα και αυτό ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον. Εξακολουθώ να κάνω τέτοιου είδους συσχετισμούς, ψαξίματα και έρευνα».
T
ο βιβλίο της Συνταγές και ιστορίες για μάγειρες με ανησυχίες που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1993 από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, με συγκεντρωμένες τις ιστορίες της στήλης, έγινε μπεστ-σέλερ και είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία για φαγητό που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ στην Ελλάδα. «Είχε συνταγές απ’ όλο τον κόσμο – και ελληνικές–, γιατί βασιζόταν σε υλικά ή σε συνήθειες» λέει. «Είναι ένα βιβλίο που προσωπικά μου αρέσει ακόμα πάρα πολύ και το βρίσκω ενδιαφέρον, γιατί είχα κάνει μεγάλη έρευνα για το κάθε κείμενό του και στέκει ακόμα. Δεν κάνω πια ελληνικά βιβλία γιατί υπάρχει ένα πρόβλημα: δεν υπάρχουν πλέον επιμελητές έκδοσης. Δεν υπάρχουν editors στην Ελλάδα». Λίγο πριν τελειώσει το 1994 βγήκε και το δεύτερο βιβλίο με τα κείμενα της στήλης στην «Ελευθεροτυπία», με τίτλο Σκόρδο, μέλι και μανδραγόρας. Στο μεταξύ, είχε ξεκινήσει η διεθνής καριέρα της ως συγγραφέως. Το πρώτο αγγλόφωνο βιβλίο της στην Αμερική κυκλοφόρησε το 1993, ένα βιβλίο για τα ελληνικά φαγητά, το οποίο κέρδισε το βραβείο Julia Child. «Το λένε The Foods of Greece και το έβγαλα για τελείως άλλους λόγους» εξηγεί. «Πρώτα-πρώτα, γιατί ήθελα να ξεκινήσω κάτι τελείως προσωπικό, δικό μου. Έπειτα, ενώ υπήρχαν όλα αυτά τα βιβλία της ιταλικής μαγειρικής με ωραίες φωτογραφίες, δεν υπήρχε ούτε ένα ελληνικό. Το φωτογράφισε ο Martin Brigdale, ένας πολύ σημαντικός Άγγλος φωτογράφος». Τα επόμενα βιβλία της στην Αμερική γνώρισαν ακόμα πιο μεγάλη επιτυχία: The foods of the Greek Islands, The Mediterranean Pantry: Creating and using condiments and seasonings, Mediterranean hot and spicy, Vegetarian Mediterranean Feasts. Το 2003, μάλιστα, η αγάπη της για την κουζίνα της Μεσογείου της έφερε και ένα βραβείο στο επιστημονικό συνέδριο που έκανε η εταιρεία Oldways στη Βοστώνη μαζί με το Harvard για τη συμβολή της στη διάδοση της μεσογειακής δίαιτας. «Τα μεσογειακά φαγητά έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί είναι όλα εξαιρετικά συγγενή» λέει. «Όλοι μαγειρεύουμε με τα ίδια υλικά, είναι φαγητά με ίδιες περίπου τεχνικές, αλλάζουν λίγο τα καρυκεύματα και κάποιοι συνδυασμοί υλικών. Με ενδιαφέρουν αυτές οι παραλλαγές και ανακάλυψα ότι σε μερικά μέρη της Μεσογείου βρίσκεις ακόμα πράγματα για τα οποία διαβάζεις περιγραφές σε αρχαία κείμενα». Είναι η πρώτη που έγραψε για τα ταπεινά
υλικά, για τα λαχανικά και τα φρούτα της λαϊκής και τα αρωματικά που δεν είχε σκεφτεί κανείς να πει την ιστορία τους. Και σε όλα τα κείμενά της επιμένει στα εποχικά, σε όσα παράγονται στα περιβόλια και στα χωράφια, χωρίς την ανάγκη εντατικής καλλιέργειας. «Σε όλα τα βιβλία μου επέμενα στα εποχικά υλικά γιατί αυτά είναι που έχουν τη γεύση, εξάλλου η μεσογειακή κουζίνα δεν σηκώνει σκάρτα υλικά. Και είναι σημαντικό να προσπαθείς να χρησιμοποιείς όλα τα μέρη του φυτού, ακόμα και το κοτσάνι. Ειδικά όπως είμαστε τώρα στην Τζια, που για μας είναι όλα πανάκριβα, το νερό, η κοπριά, με τις μικρές ποσότητες που παράγουμε, πρέπει να κάνουμε καλή χρήση όλων των καρπών του περιβολιού μας. Αυτό είναι και η τελευταία τάση στην Αμερική, να μην πετάς τίποτα. “Nose to tail vegetarian” είναι η έκφραση που χρησιμοποιούν τώρα για τα λαχανικά, κάτι που έλεγαν παλιότερα για τον χοίρο, ότι μπορείς να τον φας από τη μύτη μέχρι την ουρά. Είναι μια ολόκληρη σχολή που το κάνει σήμερα αυτό. Γύρισε από τις πλούσιες χώρες και μας βρήκε σαν μόδα, ενώ η δική μας, η μεσογειακή κουζίνα, το έκανε πάντα. Είναι και μια πρόκληση το να προσπαθείς με τα λίγα και τα απλά να κάνεις ένα ενδιαφέρον πιάτο. Πάντα το είχα αυτό ως σκοπό. Στην Αμερική, δυστυχώς, έχουν φτάσει στο σημείο να παραψάχνουν το φαγητό. Κι επειδή οι ίδιοι δεν έχουν παράδοση –οι γενιές που ασχολούνται τώρα με το φαΐ δεν είχαν ούτε μάνα ούτε γιαγιά που να μαγείρευε–, ξαφνικά πέφτουν πάνω του και κάνουν ένα σωρό υπερβολές. Ανακαλύπτουν το λάδι και τους πιάνει μανία να τα μαγειρεύουν όλα με το πιο ακριβό, αγνό παρθένο ελαιόλαδο της Τοσκάνης, το οποίο, έτσι κι αλλιώς, όταν ζεσταθεί χάνει τη γεύση του. Ήμουν η πρώτη που είπα στην Αμερική “δεν έχει νόημα να μαγειρεύετε με αγνό παρθένο ελαιόλαδο, γιατί είναι πανάκριβο και στην κατσαρόλα χάνει και τη γεύση του”. Θα με ξεφώνιζαν οι “ειδήμονες”, αλλά δεν μπορεί να μου πει κανείς τίποτα γιατί είμαι από μια χώρα όπου μεγαλώσαμε με ελαιόλαδο. Nομίζω ότι όσο ταξιδεύουν οι Έλληνες, μαθαίνουν περισσότερο. Δεν ξέρω αν έχουν μορφωθεί βαθιά, αν δηλαδή μπορούν να ξεχωρίζουν το καλό φαγητό ή ξιπάζονται από διάφορα που βλέπουν, όπως λουλουδάκια με τσιμπίδες. Αυτά τους τα έδειξε και η τηλεόραση πάρα πολύ, αλλά είναι μόνο μια κατηγορία αυτό το είδος φαγητού – οι περισσότεροι δεν το κάνουν καν καλά και δεν έχει και σχέση με τη γεύση. Όταν υπάρχει οικονομική κρίση και προσπαθείς να μαζέψεις τα έξοδα στα εστιατόρια, δεν χρειάζεται να κάνεις της Παναγιάς τα μάτια και να φτιάχνεις ελεεινά φαγητά με πακεταρισμένα υλικά, κατεψυγμένα, έτοιμες σάλτσες. Μάθε να φτιάχνεις ένα απλό φαγητό, π.χ. ρεβίθια, τα οποία είναι φθηνά, αλλά μάθε να τα κάνεις καλά. Πολύ λίγα εστιατόρια είναι αυτά που ξεκινάνε να κάνουν τον δικό τους ζωμό, τις δικές τους σάλτσες. Πρέπει να είσαι πολύ μερακλής, να λες “εγώ αυτό το πράγμα δεν θα το βάλω ποτέ στην κουζίνα”. Για να φτιάξεις μουσακά, πρέπει να κάνεις και μια απλή μπεσαμέλ, το απλούστερο πράγμα – ε, παίρνουν το κουτί! Όπως παίρνουν τις κρέπες στο κουτί, λες και η δυσκολία είναι να φτιάξεις το μείγμα και όχι να τις τηγανίσεις. Και φύλλο είναι εύκολο να ανοίξεις. Τα τελευταία χρόνια είμαι σύμβουλος σε ένα εστιατόριο στην Ουάσινγκτον που λέγεται Zaytinya και το έχει δημιουργήσει ένας εξαιρετικά ταλαντούχος Αμερικανός σεφ ισπανικής καταγωγής, ο Χοσέ Αντρές (Jose Andres), ο οποίος είχε δουλέψει και με τον Ferran Adrià και είναι εξαιρετικά μερακλής. Για μένα είναι ο σεφ που έχει το με-
T
α τελευταία χρόνια η Αγλαΐα Κρεμέζη ζει μόνιμα στην Τζια με τον άντρα της, Κώστα Μωραΐτη, και μαζί ασχολούνται με τον κήπο και το περιβόλι τους και παράλληλα διδάσκουν την ελληνική κουζίνα σε επισκέπτες, κυρίως Αμερικανούς, που έρχονται για να πάρουν μέρος στο Kea Artisanal, τις εξαήμερες «διακοπές μαγειρικής» που οργανώνουν. Επίσης, γράφει στο μπλογκ της και σε διάφορα ξένα έντυπα, κυρίως αμερικανικά, για το φαγητό. «Στην Τζια, με τον Κώστα, γράφουμε, σκάβουμε, κλαδεύουμε, μαγειρεύουμε κι έχουμε και τους ανθρώπους που έρχονται κατά καιρούς. Εντελώς full time δουλειά, πολύ περισσότερο από το να ζεις σε ένα διαμέρισμα» λέει. «Εδώ έχουμε χιλιάδες πράγματα να κάνουμε,
δουλειά που δεν σταματάει. Τελευταία, έχουν αρχίσει να έρχονται τουρίστες στην Τζια. Δεν ήταν καθόλου τουριστικό νησί. Έχει γεμίσει από σπίτια πλουσίων, πολιτικών και σταρ της τηλεόρασης που έχουν θέα στη θάλασσα και κατοικούνται συνήθως κάπου έναν μήνα τον χρόνο. Η μεγάλη ανοικοδόμηση που έγινε έφερε και πολλούς Αλβανούς ως τεχνίτες, οι οποίοι είναι άνθρωποι νοικοκύρηδες που δουλεύουν σκληρά, είναι εξαιρετικά έξυπνοι κι ενσωματώθηκαν αμέσως. Έφτιαξαν οικογένειες, έκαναν παιδιά και άνοιξαν τα σχολεία – έχουμε τρία σχολεία, εκεί που πήγαιναν να κλείσουν. Με ενοχλεί πολύ που ακόμα και σήμερα τα πράγματα είναι τόσο άσχημα, υπάρχουν τόσο πολλοί νέοι άνθρωποι, που τους ξέρω και τους βλέπω ότι έχουν ταλέντο, οι οποίοι κάθονται και κοιτούν τον ουρανό. Δεν τους καίει να κοιτάξουν να κάνουν κάτι μόνοι τους. Το κράτος δεν πρόκειται να σου δώσει τίποτα, τελείωσε. Έχουν περάσει οι εποχές που περίμενες να σε πάρουν σε μια θέση σε μια δημόσια υπηρεσία. Κάτσε να σκεφτείς. Αυτό που λέγεται τουρισμός, αλλά με πλατύτερη έννοια, δημιουργεί χιλιάδες θέσεις εργασίας. Λίγη φαντασία να έχεις, αυτό θα μπορούσε να δώσει σε όλους δουλειά, από το φαΐ μέχρι εκατοντάδες άλλα πράγματα. Όχι σαχλαμάρες όμως, να κάνει ο ένας κάτι και να πάνε οι άλλοι από πίσω να κάνουν το ίδιο». Μιλάει με ενθουσιασμό για τα ταξίδια της και τις γαστρονομικές εμπειρίες που έχει ζήσει όλα αυτά τα χρόνια, αναζητώντας υλικό για τα βιβλία της. « Έχω ταξιδέψει πολύ στη ζωή μου» λέει. «Από τα πιο σημαντικά ταξίδια μου ήταν στο Ισραήλ, απ’ όπου πήρα πάρα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα. Είναι μια χώρα όπου έχουν μαζευτεί άνθρωποι από πάρα πολλά σημεία της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής και υπάρχει μια παν-μεσογειακή κουζίνα που την ψάχνουν και οι σεφ. Εκεί, λοιπόν, είδα ανθρώπους από την Αιθιοπία να κάθονται και να μαγειρεύουν σχεδόν όπως τα αρχαία χρόνια και να φτιάχνουν συνταγές για τις οποίες είχα διαβάσει. Το τσιμένι (fenugreek), που κυρίως χρησιμοποιείται ως καρύκευμα στον παστουρμά, και στα ινδικά το κάρι, είναι η τήλις που βρήκα να αναφέρεται στα αρχαία κείμενα συχνά ως “πολτός τήλιδος”. Μου ήταν αδύνατο να καταλάβω τι ήταν αυτός ο πολτός, μέχρι που είδα στο Ισραήλ Αιθίοπες να τον βρέχουν για 3-4 μέρες, να τον πλένουν και μετά να τον χτυπάνε για να γίνει ένα πράγμα σαν ζελέ. Αυτό το ζελέ το χρησιμοποιούν ως βάση στην οποία προσθέτουν την καυτερή σάλτσα που λέγεται ζχουγκ και νοστιμίζει πολλά και διάφορα αιθιοπικά φαγητά. Το τσιμένι δεν είναι καρύκευμα, είναι όσπριο και έχει πρωτεΐνη, γι’ αυτό το τρώνε πολύ κυρίως οι χορτοφάγοι ή εκείνοι που δεν έχουν τη δυνατότητα να τραφούν με ακριβότερες πρωτεΐνες. Στο Ισραήλ βρίσκει κανείς ένα ενδιαφέρον ανακάτεμα κεντροευρωπαϊκής και μεσογειακής κουζίνας που συχνά το κάνουν πάρα πολύ πετυχημένα σεφ με μυαλό και ταλέντο».
οι φωτογραφιεσ των φαγητων αντληθηκαν αποτο προσωπικο αρχειο τησ αγλαϊασ κρεμεζη. πορτρετο: παρισ ταβιτιαν
Όταν υπάρχει οικονομική κρίση και προσπαθείς να μαζέψεις τα έξοδα στα εστιατόρια, δεν χρειάζεται να κάνεις της Παναγιάς τα μάτια και να φτιάχνεις ελεεινά φαγητά με πακεταρισμένα υλικά, κατεψυγμένα, έτοιμες σάλτσες. Μάθε να φτιάχνεις ένα απλό φαγητό, π.χ. ρεβίθια, τα οποία είναι φθηνά, αλλά μάθε να τα κάνεις καλά.
γαλύτερο ταλέντο αυτήν τη στιγμή. Σκέφτεται νέα φαγητά και concept, για εστιατόρια ακόμα και στον ύπνο του. Όταν ξεκίναγε το Zaytinya έμαθε για μένα από έναν κοινό γνωστό στην Ουάσινγκτον και μου τηλεφώνησε για να τον βοηθήσω στο ελληνικό μενού. Ήρθε στην Τζια, του έδειξα τα ελληνικά πιάτα, του είπα “μην τολμήσεις να κάνεις εστιατόριο με ελληνικά φαγητά χωρίς να φτιάχνετε το φύλλο μόνοι σας” και, πραγματικά, τα κάνει όλα από το μηδέν. Κάνουν τη ζύμη για τις πίτες, φτιάχνουν μαντί σε μέγεθος ρεβιθιού, τυλίγουν έναν-έναν τους ντολμάδες. Πηγαίνω τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο και δουλεύουμε καινούργια πράγματα. Είναι ένα εξαιρετικό εστιατόριο κι έχει τεράστια επιτυχία. Στην Ελλάδα δεν με φώναξε ποτέ κανένας να κάνω consulting σε εστιατόριο, δεν θα πήγαινα, όμως, ούτως ή άλλως, αν δεν ήμουν σίγουρη ότι θα κάνουν σοβαρά πράγματα. Το δυσκολότερο είναι να κάνεις αυθεντικά πιάτα χωρίς να τα πειράξεις πολύ. Στην Ελλάδα δεν είχαμε παράδοση στα μαγειρευτά φαγητά εστιατορίου, επειδή οι άνθρωποι πήγαιναν μόνο σε χασαποταβέρνα ή για ψάρι. Τα άλλα τα μαγείρευαν στα σπίτια τους. Μετά ήρθε ο Τσελεμεντές και τα κατέστρεψε όλα. Μάθαινε τον κόσμο δήθεν γαλλική μαγειρική και έκανε την κατάσταση ακόμα χειρότερη. Η κουζίνα των εστιατορίων έγινε τελείως άγευστη – ο Τσελεμεντές έκοψε ακόμα και το σκόρδο από όλα τα φαγητά σχεδόν, γιατί το θεωρούσε μπανάλ. Έχωσε το αγελαδινό βούτυρο και τις μαργαρίνες στα ελληνικά πιάτα, τα οποία τα κατέστρεψαν. Στη νότια Ελλάδα δεν είχαμε το αγελαδινό βούτυρο που έχουν στο εξωτερικό γιατί δεν είχαμε τόσες αγελάδες. Είχαμε το βούτυρο Κερκύρας, το πρόβειο βούτυρο με την έντονη γεύση που χρησιμοποιούσαν μόνο για γλυκά, ενώ στα νησιά δεν είχαν ελαιόλαδο, είχαν τη γλίνα, δηλαδή το χοιρινό λίπος, που είναι πολύ πιο ελαφριά από τη μαργαρίνη. Σήμερα στην Τζια, που έχουν χοίρους, το λίπος το πετάνε όταν σφάζουν το γουρούνι γιατί νομίζουν ότι το Βιτάμ είναι πιο ελαφρύ. Πέρασε πολύς καιρός για να αρχίσουν οι άνθρωποι να ψάχνουν τις αυθεντικές γεύσεις. Εμένα αυτό που με ενοχλεί είναι ότι σε πάρα πολλά εστιατόρια, αντί να δουν πώς μαγειρευόταν ένα φαγητό στην αυθεντική του εκδοχή και να ρωτήσουν τη μαμά τους και τη γιαγιά τους, κοιτάζουν πώς το μαγείρεψε ο τάδε σεφ στη Νέα Υόρκη στο ελληνικό εστιατόριο, και μάλιστα το “πειράζουν” ακόμα περισσότερο. Φτιάχνουν, δηλαδή, ένα πιάτο από την τέταρτη παραλλαγή. Και με ενοχλεί που έχουν ανοίξει χιλιάδες φούρνοι, σε κάθε γωνία, και απλώς ανακατεύουν μείγματα που παίρνουν έτοιμα, όπως κάναμε παλιά το κέικ από το κουτί. Ψωμί από την αρχή, αληθινό, πολύ λίγοι φούρνοι φτιάχνουν».
ΙNFO Τις απίθανες ιστορίες της για το φαγητό μπορείς να τις βρεις στα βιβλία της (τα πιο πρόσφατα στα ελληνικά είναι οι δύο τόμοι «Συνταγές και ιστορίες για μάγειρες με ανησυχίες», με ανοιξιάτικεςκαλοκαιρινές και φθινοπωρινές-χειμωνιάτικες συνταγές, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη) και στο site της www.aglaiakremezi.com. 27.10.16 – lifo
19
ΖΗΤΗΣΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΗ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΡΑΛΑΚΗ ΝΑ ΜΑΣ ΣΤΕΙΛΕΙ Ο,ΤΙ ΠΙΟ ΣΠΑΝΙΟ ΚΑΙ ΝΟΣΤΙΜΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙ ΣΤΟ ΜΠΟΣΤΑΝΙ ΤΟΥ. ΠΑΝΤΖΑΡΙΑ GOLDEN, WATERMELON ΚΑΙ CHIOGGIA Πολύ γλυκούς καρπούς δίνουν όλες αυτές οι ποικιλίες παντζαριών που ταιριάζουν σε σαλάτες, χυμούς, κρέμες, σάλτσες, dressings, τουρσί, ακόμα και σε γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες.
20 lifo – 27.10.16
ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΑΠΛΗ
POKA ΚΙΤΡΙΝΑ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΝΑ ΚΑΡΟΤΑ Ακόμα δύο ποικιλίες καρότων που προσθέτουν χρώμα και γεύση στο πιάτο.
DRAGON CARROT Έτσι λένε αυτήν τη ποικιλία μοβ καρότου που είναι γλυκιά στη γεύση και όμορφη στο μάτι.
Ι
σως η ιδιότητά του καθηγητή Φυσικής ήταν αυτό που ώθησε τον κ. Γιώργο Καραλάκη πριν από είκοσι δύο χρόνια να πειραματιστεί στην Ιεράπετρα της Κρήτης με καλλιέργειες άγνωστες ως τότε στα μέρη μας. Η ρόκα και οι πολύχρωμες πιπεριές δεν θα υπήρχαν ούτε στο ράφι του πιο ευτελούς σούπερ-μάρκετ της χώρας μας σήμερα, αν δεν βρισκόταν ένας άνθρωπος τολμηρός όπως εκείνος. «Είκοσι χρόνια πριν δεν μπορούσαμε να διαθέσουμε τη ρόκα που καλλιεργούσαμε διότι δεν αποτελούσε προϊόν ευρείας κατανάλωσης. Παρ’ όλα αυτά, πήραμε τα ρίσκα μας και συνεχίσαμε με τη λογική της καλλιέργειας προϊόντων που δεν καλλιεργούνταν εδώ και αναγκαστικά έρχονταν ως εισαγόμενα» εξηγεί ο Μάνος, ο γιος του κ. Καραλάκη, ο οποίος, αφού σπούδασε στο τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτελείου της Θεσσαλονίκης, ρίχτηκε κι αυτός
στο παιχνίδι του πειραματισμού με είδη ξενόφερτα, συχνά σπάνια αλλά και με τη συστηματική καλλιέργεια ελληνικών ειδών όπως τα λάπαθα, οι καυκαλήθρες, τα μυρώνια και το σταμναγκάθι. Από τα πιο ξεχωριστά προϊόντα που παράγουν είναι ο δροσουλίτης, ένα φυτό γαλλικής προέλευσης, που χρησιμοποιείται σε σαλάτες και που, όπως περιγράφουν οι βιοκαλλιεργητές, «οι σταγόνες νερού που φυλακίζονται στα φύλλα του δίνουν μια ξινή γεύση και μια έκρηξη δροσιάς στο στόμα, ειδικά αν τον έχεις παγώσει λίγο πιο πριν στο ψυγείο». Στις καλλιέργειές τους συγκαταλέγεται και η κόκκινη ρόκα που δεν θυμίζει σε τίποτα την απλή, μια και έχει κάτι από τη γεύση της μουστάρδας, το σπανάκι βουτύρου που δίνει την αίσθηση ότι λιώνει στο στόμα, εξού και η ονομασία του, ενώ τα βρώσιμα άνθη borage που καλλιεργούν έχουν γεύση αγγουριού και είναι πολύ δροσερά.
από τη μερόπη κοκκίνη. φωτό: πάρις ταβιτιάn 27.10.16 – lifo
21
ΔΡΟΣΟΥΛΙΤΕΣ Οι φυσαλίδες του νερού πάνω στα φύλλα και στα κλωνάρια που μοιάζουν σαν να κρατούν τη δροσιά του πρωινού είναι το χαρακτηριστικό αυτού του φυτού, που στο εξωτερικό το λένε «Salty Ice» λόγω και της αλμυρής του γεύσης. Οι σεφ προτιμούν να το συνδυάζουν με ψάρια αλλά και να το προσθέτουν στις σαλάτες τους.
ΦΥΤΡΕΣ ΑΠΟ ΡΟΒΙΤΣΑ Ουσιαστικά είναι σπόρος ενός είδους φακής. Είναι τροφήδυναμίτης, αφού είναι φουλ στην πρωτεΐνη. Η γήινη γεύση τους ανεβάζει τις σαλάτες.
ΛΟΥΙΖΑ Τα φρέσκα φύλλα της δίνουν άρωμα, λεμονάτη γεύση και δροσιά σε σάλτσες που συνοδεύουν λευκά κρέατα και ψάρια, ενώ ταιριάζει σε σούπες και σαλάτες.
ΦΥΛΛΑ ΚΑΠΟΥΤΣΙΝΟ
ΦΥΛΛΑ ΜΟΥΣΤΑΡΔΑΣ
Τα φύλλα του Τροπαίολου είναι βρώσιμα, πλούσια σε βιταμίνη C και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή σαλάτας. Στη γεύση είναι αρκετά πιπεράτα.
Αυτά τα σγουρά φύλλα έχουν πολύ δυνατή και καυτερή γεύση που μοιάζει πολύ με ντιζόν μουστάρδα. Προσοχή! Δεν το καταλαβαίνεις αμέσως, αλλά αφότου τα καταπιείς.
ΣΠΑΝΑΚΙ ΒΟΥΤΥΡΟΥ Προφανώς είναι βουτυράτο στη γεύση και σχεδόν λιώνει στο στόμα. Αυτό που κανείς δεν περιμένει είναι ότι έχει δύο φορές μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε σίδηρο σε σχέση με το κοινό σπανάκι.
22 lifo – 27.10.16
ΕΣΤΡΑΓΚΟΝ Το άρωμα του εστραγκόν είναι ζεστό και λεπτό, με ένα πικάντικο πικρό τσίμπημα, ενώ έχει και μια ιδιαίτερη γεύση που θυμίζει ελαφρά αυτήν του γλυκάνισου. Γενικότερα, χρησιμοποιείται σε σαλάτες, σάλτσες αλλά και σούπες. Ταιριάζει εξαιρετικά με ψάρια, πουλερικά, εντόσθια και αρωματίζει ωραία το ξίδι λευκού κρασιού.
ΒΡΩΣΙΜΑ ΑΝΘΗ Μοιάζουν με μίνι χρυσάνθεμα αυτά τα βρώσιμα άνθη που συμμετέχουν όμορφα στις σαλάτες, ενώ η διακριτική, στυπτική γεύση τους έχει ξεχωριστό ύφος που εναρμονίζεται με το κρεμμύδι και με το κρέας.
ΑΓΡΙΑ ΡΟΚΑ Αυτή η ποικιλία έχει πολύ στενότερο φύλλο από την κοινή ρόκα και πολύ πιο πιπεράτη γεύση, δίνοντας ένταση όπου προστεθεί.
ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΚΙΑ BABY Γίνονται ωραία στον ατμό αλλά και γεμιστά, και τουρσί. Και δείχνουν και τόσο ωραία στο πιάτο!
ΞΙΝΗΘΡΑ Είναι ευχάριστη η έκπληξη όταν καταλαβαίνεις πόσο ζουμερά φύλλα έχει. Αντικαθιστά το λεμόνι στις συνταγές και προσθέτει οξύτητα στις σαλάτες.
ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ Αν το τρίψεις στο χέρι, θα καταλάβεις αμέσως μια ελαφριά, λεμονάτη γεύση. Είναι ωραίο σε πίτες.
ΚΟΚΚΙΝΗ ΡΟ ΡΟΚΑ Το κάψιμό της μοιάζει σε γεύση με αυτό που έχουν τα φύλλα της μουστάρδας.
ΝΤΟΜΑΤΙΝΙΑ ΜΑΥΡΑ, ΚΟΚΚΙΝΑ, ΚΙΤΡΙΝΑ Τα μακρόστενα ντοματίνια τα λένε βελανίδια, αλλά υπάρχουν κίτρινα και πορτοκαλί και σκούρα κόκκινα με ρίγες που τα λένε μαύρα. Όλα στολίζουν κάθε πιάτο και είναι πολύ γλυκά στη γεύση!
ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Είναι λιγότερο μυρωδάτος από τον πράσινο και έχει πιο φίνα γεύση. Γίνεται πολύ ωραίο ντεκόρ αλλά και το πέστο του βγάζει ένα ωραίο κοκκινωπό χρώμα.
LEMONGRASS Το lemongrass είναι φυτό με άρωμα λεμονιού που έχει την όψη φρέσκου κρεμμυδιού. Δεν χρειάζεται να μαγειρέψεις ασιατικό πιάτο για να το χρησιμοποιήσεις.
27.10.16 – lifo
23
ΠΟΥ (ΚΑΙ ΠΩΣ) ΠΑΝΕ ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΟΤΑΝ ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΑΠ' ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΟΥΣ
No Mousaka today Αν ο Τζέιμι Όλιβερ βρέθηκε στο «ισπανικό απόσπασμα» επειδή «πείραξε» την παέγια, τι να πούμε κι εμείς για τις ανορθόδοξες συνταγές μουσακά και χωριάτικης... ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Π
όσο και πώς μπορεί να επιζήσει μια παραδοσιακή συνταγή έξω από τα σύνορά της; Είναι η γαστρονομική κουλτούρα κάθε χώρας κάτι σεπτό και ανέγγιχτο, όπως η σημαία, για παράδειγμα, ώστε κάθε σεφ να πρέπει πρώτα να παίρνει μερικά μαθήματα εθνολογίας και μετά να μπαίνει στην κουζίνα; Και η πολυπολιτισμικότητα; Η παγκοσμιοποίηση; Το μοίρασμα γεύσεων και εθίμων; Τι θέση θα είχαν όλα αυτά, αν οι σεφ λειτουργούσαν τόσο αποστειρωμένα κάθε φορά που καταπιάνονταν με μια παραδοσιακή συνταγή; Πριν από λίγες μέρες, μια συνταγή του Τζέιμι Όλιβερ εξόργισε τους Ισπανούς. Στην ιστοσελίδα του αναρτήθηκε μια εκδοχή της παραδοσιακής τους παέγια, στην οποία τόλμησε να προσθέσει τσορίθο. Αλλά το τσορίθο είναι για τους Ισπανούς «κόκκινο πανί». Κάποιοι προσβλήθηκαν λόγω της αιώνιας κόντρας τους με Καταλανούς και Μεξικανούς, κάποιοι απλώς θεώρησαν τουλάχιστον βλασφημία την τροποποίηση της εθνικής τους συνταγής. Και κάπως έτσι ο τηλεοπτικός σεφ βρέθηκε στο «ισπανικό απόσπασμα» και η ιστοσελίδα του γέμισε με ύβρεις. Είναι, όμως, λογικό αυτό; Και τι να πούμε κι εμείς, που δεν υπάρχει ελληνική συνταγή που να μην έχει κακοποιηθεί - τροποποιηθεί καταπώς βολεύει, ωστόσο έχει ταξιδέψει στα πέρατα του κόσμου… Ας πάρουμε για παράδειγμα τον μουσακά. Ο τουριστικός «Greek Mouzaka» –που σε νησιά και τουριστομάγαζα πωλείται και 9 ευρώ η μικρούλα μερίδα– έχει μαγειρευτεί με όλους τους πιθανούς τρόπους. Γιατί δεν εξεγειρόμαστε; Είναι, όμως, ελληνικός ο μουσακάς; Είναι η πιο κακοποιημένη συνταγή; Ας το δούμε λίγο.
ΕΥΑ ΜΟΝΟΧΑΡΗ
FOOD BLOGGER (WWW.FUNKYCOOK.GR) — Ποια είναι η αυθεντική (ελληνική) συνταγή του μουσακά; Εσύ πού προσέτρεξες την πρώτη φορά που ήθελες το «ακριβώς», όχι το «περίπου»; Όταν αποφάσισα να δώσω έναν πιο παραδοσιακό χαρακτήρα στο blog, άρχισα να ψάχνω, όπως κάνω πάντοτε, για την προέλευση και την καταγωγή, την ιστορία και την εξέλιξη ενός φαγητού-συνταγής, να μιλάω με ανθρώπους, να ξεσκονίζω βιβλία και μνήμες, να ανατρέχω σε επιλεκτικές πληροφορίες μέσω Διαδικτύου. Το ίδιο έκανα για τον μουσακά, αν και ήμουν ήδη σίγουρη για τις ανατολίτικες ρίζες του. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η εξέλιξή του μέσα στις ελληνικές κουζίνες τόσο των μαγείρων όσο και των νοικοκυρών, όπου διαρκώς ανακαλύπτουν αμέτρητες παραλλαγές. Είναι ξεκάθαρο ότι ο εξευρωπαϊσμένος μουσακάς του Ν. Τσελεμεντέ είναι σταθμός για το πιάτο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Όμως φαντάζομαι την αρχική συνταγή εντελώς διαφορετική από αυτήν που στην Ελλάδα, εδώ και έναν αιώνα περίπου, αποκαλούμε μουσακά. Δεν έχω καμία μνήμη από γιαγιάδες να φτιάχνουν μουσακά και η μάνα μου έμαθε τον μουσακά του Τσελεμεντέ όχι με επιτυχία, ειδικά τα τελευταία χρόνια που ψήνει τις μελιτζάνες «για πιο ελαφρύ» αποτέλεσμα. Η φίλη μου η Κατερίνα από τη Νέα Ιωνία έχει μνήμες από τη μακαρίτισσα, Πολίτισσα γιαγιά της, ο μουσακάς της οποίας μύριζε κανέλα και μπαχάρι. Όσο για την αυθεντική (ελληνική) συνταγή του μουσακά, το θέμα πάσχει. Από μόνη της η λέξη «ελληνική» με προβληματίζει: τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι μια συνταγή με ανατολίτικα
24 lifo – 27.10.16
στοιχεία και γαλλική κρέμα μπεσαμέλ είναι ελληνική και, κυρίως, γιατί αποτελεί το στερεοτυπικό πιάτο της ελληνικής κουζίνας. Μοιάζει, λοιπόν, μάταιο να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε την αυθεντικότητά της, ο μουσακάς, όπως τον ξέρουμε (μελιτζάνες, κιμάς, κρέμα), είναι πλέον ελληνική συνταγή. Ας συμβιβαστούμε με αυτό ή ας το αλλάξουμε. Πιστεύω ότι στο πέρασμα του χρόνου η συνταγή αυτή έγινε σύμβολο μιας επανένωσης και μείξης. Η πολίτικη κουζίνα έφερε δώρο τις επιρροές της και η ελληνική την καλοδέχτηκε, έγιναν ένα ξανά ως και σήμερα και η συνταγή αγαπήθηκε, επικράτησε, καθιερώθηκε και προβλήθηκε στον γαστρονομικό μας τουρισμό. Για τα τότε δεδομένα της τουριστικής μας γαστρονομίας, ίσως ο «Greekmussaka» ήταν ό,τι πιο ευρωπαϊκό και συνάμα παραδοσιακό, το πιο κοντινό στις γεύσεις των ξένων, βλέπε γκρατέν – τα υπόλοιπα ήταν μονόδρομος. Πάντως, αν ο μουσακάς ήταν αμιγώς ελληνικός με ρίζες πριν από τον τελευταίο αιώνα, θα μαγειρευόταν στην κατσαρόλα σαν λαδερό, π.χ. μελιτζάνες με κρέας, τα φαγητά σε στρώσεις δεν αποτελούν βασική τεχνική της ελληνικής κουζίνας, εκτός αν αναφερόμαστε σε πίτες. Επίσης, θα αρωματιζόταν μόνο με δάφνη και θρούμπι. Ο μουσακάς μοσχοβολάει κανέλα και μπαχάρι, ενώ η ελληνική κουζίνα χρησιμοποιεί βότανα του αγρού. Ωστόσο, η ερώτηση είναι «θα μπορούσε να γίνει εθνικό πιάτο;». — Μέχρι ποιου βαθμού επιτρέπεται σε έναν επαγγελματία της κουζίνας να πειράζει/βελτιώνει/επικαιροποιεί μια παραδοσιακή συνταγή; Είναι κακοποίηση ή εξέλιξη; Η βελτίωση είναι πάντα καλοδεχούμενη, εφόσον τηρείται η ορθή σύσταση: μελιτζάνες τηγανισμένες –επιμένω–, κιμάς αρωματισμένος με μπαχαρικά και μια στρώση λευκής κρέμας. Τι άλλη βελτίωση θα μπορούσε να καταφέρει κάποιος στην παραδοσιακή-κλασική συνταγή, εκτός από τη χρήση άριστων πρώτων υλών; Λογικά, θα μπορούσε να βρει την τέλεια ισορροπία στη συνταγή, αλλά γιατί να μη δουλέψει τη συνταγή στα επιμέρους στοιχεία της, π.χ. να χρησιμοποιήσει τσακώνικες μελιτζάνες, να πειραματιστεί με το είδος του κιμά, να φτιάξει μια ελληνική εκδοχή της μπεσαμέλ. Επίσης, δεν είναι κακοποίηση αν κατά τόπους επιχειρήσει κάποιος μάγειρας να προσδώσει έναν ακόμη πιο «ελληνικό» χαρακτήρα με τοπικά προϊόντα. Για παράδειγμα, στη Σαντορίνη ο μουσακάς να φτιαχτεί με λευκές μελιτζάνες, στην Κρήτη και στη Νάξο να εμπλουτιστεί η μπεσαμέλ με στακοβούτυρο ή γραβιέρα, ή στη Μύκονο με λίγη κοπανιστή. Ο μουσακάς μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για πιάτα τύπου μουσακά και αν συνοδευτεί με τη λέξη «εκδοχή», όλα είναι εφικτά, ακόμη και η αποδόμησή του. — Κατάλαβες γιατί έγινε τόσος ντόρος στην Ισπανία με την παέγια του Τζέιμι Όλιβερ; Εμείς γιατί δεν παθαίνουμε τέτοιο αμόκ όταν σε αμερικανικά/βρετανικά (και όπου αλλού) εστιατόρια «πειράζουν» τις συνταγές μας; Είμαστε άσχετοι, πιο χαλαροί ή απλώς δεν μας νοιάζει; Θεωρώ το περιστατικό υπερβολή σε όλο της το μεγαλείο. Από τη μια, ο Τζέιμι κάνει συνεχώς το δικό του, χωρίς να υπολογίζει τη βαρύτητα της παράδοσης και την ιστορία των συνταγών, λόγω της δημοτικότητάς του, κάτι που του γύρισε μπούμερανγκ στην περίπτωση των Ισπανών. Από την άλλη, έχει έναν ιστότοπο που καθημερινά πρέπει να γεμίζει με περιεχόμενο-νέες συνταγές, και εδώ έρχεται η μαγική λέξη «εκδοχή». Μπορείτε να κάνετε ένα γρήγορο ψάξιμο στο Διαδίκτυο σχετικά με τη συνταγή για παέγια. Η απάντηση είναι απλή: ναι, υπάρχει και αυτή η εκδοχή με τσορίθο, στο ΒΒC Food, στο ισπανικό e-shop La Tienda, στο «Saveur», και μάλιστα η Νigella προτείνει, εκτός από τσορίθο, και ρύζι μπασμάτι. Αυτό δικαιώνει τον Τζέιμι και την ομάδα του, ο οποίος είπε ότι κάνει μια εκδοχή της παέγια. Επίσης, τι έπαθαν ξαφνικά οι Ισπανοί; Υπάρχουν 6 διαφορετικές συνταγές για παέγια στον ιστότοπό του, συγκεκριμένα υπάρχει μία που
περιέχει τσορίθο και δημοσιεύτηκε πριν από 2 χρόνια περίπου. Αν, όμως, αξίζει να αναλύσουμε το περιστατικό, θα πω το εξής: δείξε μου μια εθνική συνταγή που να μην έχει υποστεί αμέτρητες παραλλαγές ακόμη και στον τόπο προέλευσής της. Συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η γαστρονομική παράδοση είναι σαν την Ιστορία ενός έθνους που οφείλει οποιοσδήποτε να σέβεται – ίσως φταίει και η εποχή και η μετακίνηση των πληθυσμών, οι επιρροές και οι τάσεις που επιβάλλουν τις αλλαγές. Από την άλλη, κάθε χώρα που φιλοξενεί κουζίνες άλλου τόπου προσαρμόζει ένα παραδοσιακό πιάτο στα μέτρα της και εναπόκειται στις γνώσεις κάθε μάγειρα το πώς θα αποδώσει αυθεντικά το πιάτο. Στην περίπτωση του μουσακά είναι πανεύκολο, αφού τα υλικά που περιέχει υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο περισσότερος κόσμος δεν έχει ως χόμπι τον γαστρονομικό τουρισμό ούτε το ψάχνει τόσο πολύ με την παραδοσιακή γαστρονομία. Θέλει απλώς να μαγειρέψει και πληκτρολογεί «παέγια» π.χ. Δεν μπορεί να γνωρίζει, και μάλλον δεν τον νοιάζει, αν και πώς έγινε η σύλληψη της ιδέας στη Βαλένθια, τα υλικά που περιέχει. Γνωρίζει την παέγια ως μια νόστιμη ισπανική συνταγή, την προσαρμόζει στα δικά του δεδομένα και στον δικό του τρόπο – άσε που προφανώς στον τόπο του έχει φάει την εκδοχή της που σερβίρεται ως παέγια. Όσο για το «αμόκ», δεν ξέρω αν αυτή είναι η λύση ή αν είμαστε χαλαροί, βλέπω όμως με μεγάλη χαρά να βρίσκουμε τα πατήματά μας τα τελευταία χρόνια, όπως και την προσπάθεια για την ανάδειξη του γαστρονομικού μας τουρισμού, που παύει να μένει «κλεισμένος» σε ένα κομμάτι μουσακά – ας τον διαδώσουμε.
TWO MINUTES ANGIE
FOOD BLOGGER (TWOMINUTESANGIE.COM) — Ποια θεωρείς ότι είναι η πιο ταλαιπωρημένη ελληνική συνταγή; Η περισσότερο κακοποιημένη συνταγή είναι η χωριάτικη σαλάτα! Κι αυτό όχι γιατί τα περισσότερα ταβερνάκια ή εστιατόρια δεν την «κάνουν σωστά», αλλά γιατί η απλή αυτή σαλάτα πρέπει να ετοιμαστεί τη στιγμή της παραγγελίας. Όπως επίσης και αρκετό αξιόλογο ελαιόλαδο και όχι ένα πυρηνέλαιο ή ένα καλαμποκέλαιο της συμφοράς. Η κακοποίηση, θέλω να πω, δεν έχει να κάνει μόνο με την εκτέλεση της όποιας συνταγής. Κατά τη γνώμη μου, έχει να κάνει με την κακοποίηση της γης, του χώματος όπου καλλιεργούμε πλέον τα λαχανικά μας και που δεν είναι πια το πλούσιο, θρεπτικό χώμα που προσδίδει όχι μόνο γεύση αλλά και θρέψη στα προϊόντα της γης. Το πιάτο δεν χαλάει στην εκτέλεση, χαλάει αρχικά και βασικά από την ποιότητα των πρώτων υλών και αυτό ισχύει τόσο για τα λαχανικά όσο και για τα κρεατικά, τα πουλερικά, τα ψωμιά και τα φρούτα μας, που στην πλειονότητά τους δεν είναι πλέον νόστιμα. Ποιο παραδοσιακό φαγητό, ποια παλιά αυθεντική συνταγή μπορεί να βγει από άνοστα υλικά; Απλές αυτές οι συνταγές, βασίζονταν κυρίως στη νοστιμιά της πρώτης ύλης που με λίγο αλάτι και ρίγανη γινόταν ένα εξαίσιο φαγητό. — Τι πρέπει να δεσμεύει τον σεφ στην εκτέλεση μιας συνταγής; Δεν γνωρίζω αν, για παράδειγμα, ο μουσακάς έχει μόνο μία συνταγή, αλλά ούτε αν είναι καθαρά ελληνικό παραδοσιακό φαγητό. Ειλικρινά, δεν νομίζω ότι υπάρχει ένα βιβλίο-Βίβλος της ελληνικής γαστρονομίας, όπως π.χ. της ιταλικής ή της γαλλικής. Θα ανέτρεχα από περιέργεια στον Τσελεμεντέ και σε άλλα, πιο σύγχρονα βιβλία μαγειρικής, αλλά θα συνέχιζα να τον φτιάχνω με τη συνταγή που πέρασε από στόμα σε στόμα στο σπιτικό μας, προσπαθώντας να μην αναλωθώ στην έρευνα (που εκτιμώ πολύ όταν γίνεται από ειδικούς) αλλά στην ανακάλυψη ενός καλού βιοκαλλιεργητή με καλές μελιτζάνες, αγνές πατάτες, και ενός κτηνοτρόφου που σέβεται τα ζώα και τη γη όπου βόσκουν. Η γαστρονομία αλλάζει και οι αξίες της αλλάζουν κι αυτές. Καμία συνταγή, παλιά, αυθεντική ή καινούργια, δεν με αφορά προσωπικά όταν ο σεφ αλλά και ο παραγωγός δεν σέβονται πρωτίστως το περιβάλλον και δεν ακολουθούν νόμιμες και ηθικές πρακτικές παραγωγής. Ο σεφ δεν δεσμεύεται παρά μόνο από την ηθική του, την προσωπική ηθική του για το πώς θα μαγειρέψει στην κουζίνα του. Μπορεί να θελήσει να δεσμευτεί και από την παράδοση, οπότε και πρέπει να τη σεβαστεί, να αναπαραγάγει, δηλαδή, μια γεύση γνωστή, μια γεύση που στο μυαλό μας θα συμφωνήσει με ό,τι εμείς έχουμε καταγράψει σχετικά με το συγκεκριμένο φαγητό. Όσο μας ικανοποιεί η γεύση, όσο μας θυμίζει τη γνωστή γεύση, τότε ο σεφ είναι στον σωστό δρόμο, ακόμα κι αν αλλάξει την εμφάνιση για να μας διασκεδάσει οπτικά, όπως έκανε ο σεφ Καραθάνος με τον μουσακά ή τα γεμιστά του κάποτε ή ο σεφ Ξενάκης με το ρυζόγαλο ή το παστίτσιο του. Ο σύγχρονος σεφ όμως μπορεί –και εύχομαι– να δεσμευτεί και από άλλα πράγματα, π.χ. να μη χρησιμοποιεί λαχανικά ψεκασμένα με φυτοφάρμακα ή ψάρια που αναπαράγονται τη συγκεκριμένη εποχή. Γόνο καλαμαριού, αχινούς, μεταλλαγμένα ή ζώα που μεγαλώνουν σε άθλιες συνθήκες… Αλλά να επιλέξει παραγωγούς και συνεργάτες που δεσμεύονται να δώσουν στο φαγητό ξανά τη χαμένη του αίγλη, γεύση και ποιότητα. Η παράδοση και η αυθεντικότητα μπορούν να περιμένουν...
Η γαστρονομία αλλάζει και οι αξίες της αλλάζουν κι αυτές. Καμία συνταγή, παλιά, αυθεντική ή καινούργια, δεν με αφορά προσωπικά, όταν ο σεφ αλλά και ο παραγωγός δεν σέβονται πρωτίστως το περιβάλλον και δεν ακολουθούν νόμιμες και ηθικές πρακτικές παραγωγής.
27.10.16 – lifo
25
TAQUERIA ΜAYA Μπουρίτο με ψητές γλυκοπατάτες, λουκάνικο τσορίθο, πίκλες κρεμμυδιού και Pico de Gallo, πίκλες Jalapenos, guacamole και σάλτσα από ψητές πιπεριές Chipotle. Πετράκη 10, Σύνταγμα, 211 2167081
GUARANTEE Σάντουιτς σε μαύρο ψωμί καμπαγιού, κατσικίσιο κοσμό, ομελέτα, σαλάμι τσορίθο, ρόκα, μαρούλι και ντιζονέζ. Βεΐκου 41, Κουκάκι, 210 9226924
LOS LOROS Empanadas, δηλαδή τυλιχτή καλαμποκένια τηγανητή πίτα με κεφτέ μαύρου φασολιού, plantain, καλαμπόκι, κινόα, γουασακάκα και salsa picada. Νίκης & Ξενοφώντος, Σύνταγμα, 210 3243232
Hot dog με πέστο βασιλικού, μοτσαρέλα, ρόκα και τριμμένο κουκουνάρι. Λουκιανού 9, Κολωνάκι, 210 7248889
ΣΤΟ
XEPI!
ΠΕΝΤΕ ΑΛΛΙΩΤΙΚΑ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΑΜΕ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ. από τη μερόπη κοκκίνη φωτό: πάρις ταβιτιάν
26 lifo – 27.10.16
CHEF AND THE DOG
BIG MOUTH Ζεστό σάντουιτς με λευκό χωριάτικο ψωμί με προζύμι και καπνιστό μπούτι χοιρινό, μπέικον, μανιτάρια και κρεμμύδια σοτέ, σος από blue cheese, σπανάκι και μουστάρδα. Πραξιτέλους 20, Σύνταγμα, 210 3250449
ΤΑΣΕΙΣ, ΤΑΣΕΙΣ ΚΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΣΕΙΣ… Πόσα πρόσωπα έχει η αθηναϊκή εστίαση τελικά; από την twominutes angie
Μ
πορείς να φας πλέον κυριολεκτικά ό,τι ζητήσει η ψυχή σου! Όχι μόνο όποιο φαγητό προτιμάς ή όποια ώρα της ημέρας ή της νύχτας (σχεδόν!), αλλά και όπου και όπως το φαντάζεσαι. Σε όλο τον κόσμο η εστίαση αλλάζει και η Αθήνα ακολουθεί κατά πόδας. Αυτό που παλιά λέγαμε «πάμε να φάμε» έχει πλέον δεκάδες διαφορετικές δημιουργικές μορφές, από καλά κρυμμένα θεματικά pop-up restaurants μέχρι έθνικ ή συνεργατικά εστιατόρια με κοινωνικό πρόσωπο.
ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΜΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΜΟΥ Γι’ αυτό πήγαινέ με σε ένα εστιατόριο που σέβεται τον πλανήτη, που προμηθεύεται μόνο βιολογικά προϊόντα που η καλλιέργειά τους δεν επιβαρύνει τη γη. Ή έλα να πιούμε καφέ σε ένα ωραίο μαγαζί όπου ο κάθε κόκκος συλλέγεται πληρώνοντας δίκαια τον Κολομβιανό ή Βραζιλιάνο εργάτη. Μήπως να τσιμπήσουμε κάπου νόστιμα όπου τα κρεατικά τους είναι από ζώα που μεγαλώνουν σε καλές συνθήκες και τα ψάρια ή τα όστρακά τους είναι μόνο ό,τι επιτρέπεται ανάλογα με την εποχή; Καλώς ήρθες στη μεγάλη παγκόσμια παρέα που θέλει να γνωρίζει ολοένα και περισσότερες λεπτομέρειες για την τροφή της. Δεν είναι να απορείς − με όλες αυτές τις φρικιαστικές πληροφορίες σχετικά με το φαγητό στο Διαδίκτυο (βλέπε μοσχαράκια σε καταναγκαστική πάχυνση, υπερμεγέθη κοτόπουλα σε απαίσια ορνιθοτροφεία), ο καθένας θα ήθελε πλέον να γνωρίζει τι τρώει και οι περιβαλλοντικές ομάδες λαμβάνουν θέση πρώτες! Η WWF Ελλάδας, για παράδειγμα, αποφάσισε να ενημερώσει και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις όχι μόνο των καταναλωτών αλλά και των σεφ (www.wwf. gr/news/1868-2016-10-14-09-06-28) σχετικά με την κατανάλωση ψαριών (fishguide. wwf.gr). Σεβασμός στον πληθυσμό των αχινών (που έγιναν… status symbol μετά την αστακομακαρονάδα!), ποτέ γόνο καλαμαριού, κολιό μόνο τον Αύγουστο −που έλεγαν και οι παλιοί και πόσο δίκιο είχαν−, σκουμπρί αντί για σολομό εκτροφείου, μαθαίνουμε να τρώμε και να μαγειρεύουμε καλά, απλά και φθηνότερα, πεντανόστιμα ψαράκια… Τώρα τον Οκτώβριο, πάντως, τα ψιλά ψάρια είναι της εποχής, όπως και τα χταπόδια, οι κουτσομούρες, τα καλαμάρια, οι γαρίδες κ.ά. Αν δώσεις ένα χεράκι κι εσύ, πρώτα μαθαίνοντας και μετά παραγγέλνοντας κάθε ψάρι στην εποχή του, βάζεις ένα μικρό λιθαράκι στη διατήρηση του θαλάσσιου πλούτου της χώρας μας. Και θυμήσου: προτιμότερο είναι να παραγγέλνουμε και να ψωνίζουμε ολόκληρα τα ψάρια μας αντί για φιλέτα, μαθαίνοντας πώς να απολαμβάνουμε όλα τα νόστιμα μέρη τους! Το κοτόπουλο και το ψάρι θέλουν χέρι, θυμάστε; www.wwf.gr
ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΜΑΙ ΧΟΡΤΟΦΑΓΟΣ (ΕΣΥ ΑΚΟΜΑ ΤΡΩΣ ΚΡΕΑΣ;) Από τον πρωτοπόρο και χαρισματικό Γάλλο σεφ Alain Passard του τριάστερου Arpège στο Παρίσι (που δεκαπέντε χρόνια πριν έκα-
νε cool την υψηλή χορτοφαγία, σερβίροντας στο βραβευμένο εστιατόριό του περισσότερα χορτοφαγικά πιάτα και λιγότερο κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι) μέχρι το «δικό μας» πρώτο, καθαρά vegetarian εστιατόριο Avocado στο Σύνταγμα, το φαγητό που λατρεύουν οι νέοι σήμερα είναι το χορτοφαγικό, που γνωρίζει τεράστια εξάπλωση παγκοσμίως. Αφού, λοιπόν, πειστήκαμε ότι τα λαχανικά μπορεί να είναι εξίσου νόστιμα και θρεπτικά με τα κρεατικά και αφού ως λαός εμείς οι Έλληνες είμαστε έτσι κι αλλιώς εξοικειωμένοι με πολλά πεντανόστιμα χορτοφαγικά πιάτα, όπως τα λαδερά, οι σούπες, τα χόρτα και οι πίτες μας, πολλοί στραφήκαμε προς την πλήρη χορτοφαγική διατροφή. Ακόμα και οι αθηναϊκοί «ναοί» της κρεατοφαγίας περιλαμβάνουν αναγκαστικά πλέον στο μενού τους πιάτα με ψάρι (για τους επονομαζόμενους και pescatarians ή ιχθυοφάγους, που τρώνε, εκτός από λαχανικά, και ψαρικά) ή καθαρά χορτοφαγικά. Το σώμα μου είναι ο ναός μου, πρώτος εγώ δίνω το παράδειγμα για ειρήνη κ.λπ. κ.λπ., η χορτοφαγία έχει μια ωραία φιλοσοφία με κοινωνικά ιδανικά που, ελλείψει άλλων, αυτή την εποχή έχει μεγάλη απήχηση στους οικολογικά ευαίσθητους νέους. Φαλάφελ, τόφου ή φασολάκια λαδερά απόψε; www.avocadoathens.com
ΠΙΟ ΕΘΝΙΚ ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ! Ινδικό, πακιστανικό, πολωνέζικο, βενεζουελάνικο, περουβιανό, ουκρανικό, συριακό, τούρκικο, ρουμάνικο ή κινέζικο; Απίστευτα νόστιμα και πολύχρωμα φαγητά, ασυνήθιστα υλικά και καυτερές γεύσεις στολίζουν πλέον σχεδόν κάθε γειτονιά της πόλης μας. Το έθνικ φαγητό, όπως συνήθως αποκαλείται οποιαδήποτε κουζίνα διαφέρει από την εγχώρια, κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος τόσο σε εστιατόρια αξιώσεων όσο και στο street food. Πάρε για παράδειγμα την οδό Αιόλου και τα μικρά δρομάκια παραδίπλα. Στον πρώτο αθηναϊκό έθνικ δρόμο που χάραξε το αγαπημένο Mama Roux (που φέτος γιόρτασε τα πέντε χρόνια λειτουργίας του) άνοιξαν λίγο πιο κάτω οι Falafellas και απέναντι, στο στενό, το Feyrouz με τα λαχματζούνια του. Το Food Τruck, η μετακινούμενη καντίνα των Αθηνών, σερβίρει γκιουζλεμέδες όπως τους δοκίμασε στο road trip με τη μοτοσικλέτα του ο Γιώργος Γληνός στην Τουρκία. Αλλά και έθνικ γκουρμέ με τον σεφ Δημήτρη Κατριβέση στην open kitchen του στο La Pantera Negra (lapanteranegra.gr), που παίζει την περουβιανή κουζίνα στα δάχτυλα. Το Izakaya του Χρόνη Δαμαλά στο Κολωνάκι, η γιαπωνέζικη gastropub με το πιο ωραίο σούσι και τα περισσότερα sake της πόλης μας, είναι επίσης ένα δείγμα της λατρείας μας για ό,τι εξωτικό τώρα τελευταία, με την Ιαπωνία να πρωτοστατεί εδώ και χρόνια. Τελευταία άφιξη στον έθνικ αθηναϊκό χάρτη το Loros - Arepas y Empanadas με λατινοαμερικάνικες γεύσεις στο Σύνταγμα, τον έτερο πολύχρωμο διεθνή γαστριμαργικό πόλο της Αθήνας, με τα κινέζικα να ανταγωνίζονται τα γιαπωνέζικα, τα ινδικά και τα λατινοαμερικάνικα στέκια. Στο Loros δοκιμάζουμε τις εμπανάδες τους (ή μία με… ψαχνό από καρχαριάκι!) και αμέσως μετά τις arepas τους (πιτούλες γεμισμένες με ό,τι
διαλέξετε, αλλά με το τραγανό χοιρινό πρωταγωνιστή!), χωρίς γλουτένη, μια και είναι καλαμποκένιες. Δεν ξεχνάμε και το εξαιρετικό τούρκικο εστιατόριο «Ασία» στα Πατήσια, με το κεμπάπ και τις μελιτζάνες κύριους πρωταγωνιστές στο μενού του! Έθνικ φαγητό, ο πιο ειρηνικός τρόπος για μια εισαγωγή στην κουλτούρα του… άλλου μέσα στην ίδια σου την πόλη. (Και μέσα στην κουζίνα του σπιτιού σου επίσης, μια και ολοένα περισσότεροι τολμάμε εξωτικές συνταγές.) Ασία, Μοσχονησίων 20 & Θήρας, πλατεία Αμερικής, 210 8644698, Los Loros, Νίκης & Ξενοφώντος, Σύνταγμα, www.losloros.gr, Izakaya, Λεβέντη 5, Κολωνάκι, 210 7244406, La Pantera Negra, Καλογριώνη 6, 213 0364214, www.falafellas.gr
ΘΕΛΩ ΝΑ ΦΑΩ ΣΠΙΤΙΚΟ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ΦΑΓΗΤΟ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΕΝΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ! Ή μήπως στην Κίνα, στις Φιλιππίνες, στην Ταϊλάνδη ή στο Τόκιο; Πώς μαγειρεύει μια Κινέζα στο σπίτι της; Όπως το κινέζικο της γειτονιάς μου ή εντελώς διαφορετικά; Δεν είναι λίγες οι φορές που, ταξιδιώτες στο εξωτερικό, περνάμε από ένα σοκάκι που μοσχοβολάει κρεμμύδι, κάρι, ψάρι ή ψωμί και ευχόμαστε να μας καλούσαν για φαγητό. Ε, λοιπόν, αυτό πλέον είναι δυνατό, και μάλιστα άριστα οργανωμένο από αρκετές διεθνείς ιντερνετικές πλατφόρμες, όπως η Traveling Spoon. Τα αυστηρά κριτήρια επιλογής και οι ετήσιες επισκέψεις από τους ίδιους τους ιδρυτές της εταιρείας σού εξασφαλίζουν μια ευχάριστη εμπειρία εκτός έδρας, όταν, πεινασμένος, το μόνο που θέλεις είναι ένα πιάτο σπιτικό φαγητό, ωραία παρέα και μια ήσυχη βραδιά «σαν στο σπίτι σου», με αυθεντικό, καλομαγειρεμένο φαγητό και, προαιρετικά, ποτό. Παράλληλα, η Traveling Spoon προσφέρει μαθήματα μαγειρικής με τους μάγειρες κάθε χώρας και έτσι, στην Αθήνα για παράδειγμα, θα ψωνίσεις από μια όμορφη λαϊκή και θα δείξεις στον επισκέπτη σου πώς να κάνει σπανακόρυζο, στην Κίνα μπορείς να επιλέξεις να μάθεις να φτιάχνεις τέλεια dumplings ή στην Ουαχάκα στο Μεξικό νόστιμο κοτόπουλο Μole με σοκολάτα που θα έχεις ψωνίσει μαζί με την οικοδέσποινά σου από κάποια υπαίθρια αγορά κοντά στο σπίτι της. Ετοιμάζεις το επόμενο ταξίδι σου; Σκέψου το! www.travelingspoon.com
ΦΑΓΗΤΟ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ Το Μύρτιλλο (www.myrtillocafe.gr) δεν είναι απλώς ένα καφέ, είναι μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση. Βρίσκεται στους Αμπελόκηπους της Αθήνας και ουσιαστικά είναι ένα μαγαζί όπου απασχολούνται άτομα με διάφορα μαθησιακά, κοινωνικά ή κινητικά προβλήματα (αλλά και εθελοντές που χαίρονται να βοηθούν τον συνάνθρωπό τους) και οραματίζονται ένα μέλλον στο οποίο η κοινωνία δεν θα περιθωριοποιεί, δεν θα αποκλείει κανέναν, αντίθετα θα αγκαλιάζει και θα στηρίζει. Το Μύρτιλλο, για την προσφορά του στην εξοικείωση των Αθηναίων με τους συνανθρώπους τους που έχουν κάποιο κινητικό
ή άλλο πρόβλημα, υποστηρίζεται από τον Δήμο Αθηναίων. Στου Γκύζη, όμως, λειτουργεί το Λέιλιμ Λέι, ένα τούρκικο εστιατόριο που αυτοαποκαλείται κολεκτίβα εργασίας και όχι μόνο σερβίρει πολύ καλό τούρκικο φαγητό αλλά οργανώνει μαθήματα τουρκικής γλώσσας για αρχάριους ή προχωρημένους και ντοκιμαντέρ αξιόλογων σκηνοθετών που απεικονίζουν την καθημερινότητα στη γείτονα χώρα. www.leilimlei.gr
ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ ΘΕΑΜΑΤΑ Από το ιπτάμενο εστιατόριο στο Γκάζι μέχρι τα Κιούρκα, όλοι μας φαίνεται τελευταία να προτιμούμε καλό φαγητό εκτός σπιτιού, αλλά συνδυασμένο με μια πρωτόγνωρη ή ευχάριστη εμπειρία. Πάρτε για παράδειγμα το πείραμα που έκανε ο βιοκαλλιεργητής Θοδωρής Αρβανίτης στο κτήμα του στα Κιούρκα το φθινόπωρο: οργάνωσε μια θεατρική παράσταση αρχαίας τραγωδίας δίπλα στα περιβόλια του (εκεί όπου γίνονται τα μαθήματα βιοκαλλιέργειας), οι θεατές περιηγήθηκαν και γνώρισαν τις εποχικές καλλιέργειες και στο τέλος απόλαυσαν ένα γεύμα με όλα τα λαχανικά φρεσκοκομμένα και φρεσκομαγειρεμένα. Τρώω, μαθαίνω περισσότερες πληροφορίες για την τροφή μου και ψυχαγωγούμαι − τι άλλο να ζητήσει κανείς! Αν, από την άλλη, δεν θες να τρως στην εύφορη γη αλλά στον... ουρανό, η εταιρεία Dinner in the sky (dinnerinthesky.gr) σε ανεβάζει 50 μέτρα ψηλά για να απολαύσεις τη νυχτερινή Αθήνα με θέα 360 μοιρών, μαζί με τον προσωπικό σου σεφ, για μια πραγματικά ξεχωριστή εμπειρία. Τέλος, πολλά ταβερνάκια πλέον καλωσορίζουν πειραματικές θεατρικές ομάδες, μουσικά σύνολα ερασιτεχνών και τραγουδιστές που μόνος τους σκοπός είναι να τέρψουν την ψυχή σου. Ή μήπως και το αστυνομικό σου δαιμόνιο; Στο El convento del arte η εταιρεία «Βρες τον δολοφόνο», σε συνεργασία με την ομάδα του Abovo, οργανώνει ένα δείπνο με διαφορετικό μυστήριο κάθε φορά και αναζητεί τον επίδοξο Σέρλοκ Χολμς ανάμεσα στους συνδαιτυμόνες για να λυθεί το μυστήριο. Είτε το παρακολουθήσετε απλώς απολαμβάνοντας το δείπνο σας (που επιμελείται ο σεφ Μιχάλης Ντουνέτας) είτε αποφασίσετε να συμμετάσχετε ενεργά στην επίλυση του μυστηρίου, σίγουρα θα περάσετε μια ξεχωριστή βραδιά. info@vrestondolofono.gr
ΑΠΛΩΣ… ΦΕΡ’ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ! Delivery − η τάση του αιώνα συνεχίζει ακάθεκτη. Ξεκίνησε στην Αθήνα, όπως σε όλες τις μεγαλουπόλεις, με σουβλάκια και πίτσες, αλλά συνεχίζει με φαγητά υπογεγραμμένα από διάσημους σεφ και γκουρμέ επιλογές. Πάρε για παράδειγμα το forky (forky.gr): τo μενού υπογράφει ο σεφ Χριστόφορος Πέσκιας και παραλαμβάνεις στο σπίτι ή στο γραφείο σου, σούπερ γρήγορα, οικονομικές μερίδες μαγειρευτών ή φαγητών της ώρας, αλλά και… μπάρες δημητριακών ή υγιεινά σνακ. Θες κάτι πιο γκουρμέ; Υπάρχει και το gourmetdelivery. gr που φέρνει σπίτι σου φαγητό από επιλεγμένα εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία, όπως το Nolan ή η Κυβέλη, με τα cupcakes και τα cheesecakes της.
27.10.16 – lifo
27
Α
πό τα αρχαία θερμοπώλια, «όπου συνέρχονταν οι πολίτες συνομιλούντες» πίνοντας ζεστά ποτά μέχρι τα σύγχρονα καφενεία, η ανάγκη για επικοινωνία παραμένει ζωτική, έστω και αν πλέον πραγματοποιείται εν πολλοίς μέσω των κοινωνικών δικτύων. Η ιστορία του ίδιου του καφέ ξεκινά από έναν βοσκό που τον ανακάλυψε στην Αβησσυνία (σημερινή Αιθιοπία) και το πρώτο καταγεγραμμένο ιστορικά καφενείο ανοίγει στη Μέκκα του 13ου αιώνα. Τον 17ο αιώνα τα καφενεία εξαπλώνονται σε όλες τις μητροπόλεις της δυτικής Ευρώπης και μέχρι σήμερα δεν έχουν σταματήσει να εξελίσσονται και να αλλάζουν μαζί μας. Στη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη Θεσσαλονίκη μόνο μετρούσαν κάποιες εκατοντάδες, ενώ το πρώτο ελληνικό καφενείο άνοιξε στο Ναύπλιο μετά την ανακήρυξή του ως πρωτεύουσας του νεοσύστατου ελεύθερου κράτους. Ήδη το 1860, στη μικρή και επαρχιώτικη ακόμη Αθήνα, καταγράφονται πάνω από εκατό, με πρώτο χρονικά το Πράσινο Δεντρί στην Ιερά Οδό, με ιδιοκτήτη Βαυαρό. Τόπος συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων, πολιτικών ζυμώσεων και γέννησης επαναστατικών ρευμάτων, τα καφενεία από πολύ νωρίς χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τα λαϊκά, όπου συχνάζουν καθημερινοί, απλοί πολίτες, και τα δυτικού τύπου, στα οποία θαμώνες είναι οι επιστήμονες, οι λογοτέχνες, οι πλούσιοι επιχειρηματίες και οι αστοί. Θαμώνες πάντοτε και αποκλειστικά άνδρες, με μοναδική εξαίρεση το Πράσινο Δεντρί που δέχεται και κυρίες,
ΚΑΦΕΝΕΙΟ
ΣΗΜΕΙΟ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ, ΧΩΡΟΣ ΓΙΑ ΠΑΡΕΑ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ, ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΟΠΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΩΡΙΣ ΚΑΝΕΝΑ ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΩΡΕΣ ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ. ΑΥΤΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ – ΤΙ ΑΠ’ ΟΛΑ ΙΣΧΥΕΙ, ΟΜΩΣ, ΣΗΜΕΡΑ;
28 lifo – 27.10.16
στο καφενείο θα διαβάσουν εφημερίδα, θα διαπληκτιστούν, θα διαμορφώσουν ρεύματα. Στα λαϊκά, μάλιστα, την εφημερίδα αναλαμβάνει να διαβάσει κάθε φορά κάποιος γραμματιζούμενος πελάτης. Στα πρώτα, ο καφές είναι πάντοτε και αποκλειστικά ο τούρκικος – ελληνικός πια, όπως επιβλήθηκε να λέγεται τη δεκαετία του ’80, αν και ο Ηλίας Πετρόπουλος στο βιβλίο του Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι επιμένει στην αρχική του ονομασία. Στα δεύτερα, ήδη από τον 19ο αιώνα, ο καφές είναι γαλλικού τύπου και σερβίρεται με γάλα. Τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του ελληνικού κράτους διάσημα καφενεία ορίζουν την πολιτική ζωή, όπως αυτό του Ιταλού ιδιοκτήτη Σάντο, Bella Grecia, που λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε Ωραία Ελλάδα και έκλεισε το 1879, για να ξανανοίξει, στη Μητροπόλεως πια, το 1960. Ακόμη, το Πανελλήνιον της Πανεπιστημίου, του 1885, το καφενείο του Ζαχαράτου, του 1888, το Σολώνειο, το Βυζάντιο, η Ομόνοια και το Καφφενείον με δύο «φ» του Χάφτα (εξού και Χαυτεία ή Χαφτεία, η περιοχή στην αρχή της Αιόλου). Η εξέλιξη των καφενείων ακολουθεί την ιστορία της χώρας. Από τις αρχές του 1900 και μέχρι τη δεκαετία του ’70, σταδιακά αλλά με έντονα φθίνουσα πορεία όσο περνά ο χρόνος, οι χώροι συνάντησης γίνονται συντεχνιακοί ή αποκτούν έντονα τοπικό χαρακτήρα. Από το Νέον της Ομόνοιας που συγκεντρώνει κτίστες, τη Στοά του Πιγκουίνου απέναντι, τους γύρω δρόμους, μέχρι την πλατεία Κοτζιά αλλά και
την πλατεία Καραϊσκάκη, όλες οι ειδικότητες της οικοδομής έχουν το δικό τους στέκι, σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα αφήνουν εκεί για φύλαξη τις τσάντες με τα εργαλεία τους για να μην τις πηγαινοφέρνουν, βαριές καθώς είναι, στα σπίτια τους. Αντίστοιχη άνθηση γνωρίζουν και τα καφενεία με ονομασία προέλευσης. Η Ζίτσα, η Ρούμελη, η Ήπειρος, η Κρήτη, η Νάξος, η Τήνος, απλώνονται ακτινωτά γύρω από την Ομόνοια και φιλοξενούν είτε τους νέους πολίτες της πρωτεύουσας που άφησαν τους τόπους τους είτε επισκέπτες λίγων ημερών που θέλουν να βρεθούν σε οικείο περιβάλλον. Παράλληλα, αρχίζουν να αναπτύσσονται νέες μορφές καφενείων που συνήθως έχουν ένα δεύτερο συνοδευτικό, το οποίο τα χαρακτηρίζει. Καφέ σαντάν –με δυτικές μουσικές– και καφέ αμάν –με ανατολίτικες–, καφενείο-ουζερί ή γαλακτοπωλείο, καφέ-ζαχαροπλαστείο, σνακ μπαρ ή μεζεδοπωλείο με την πιο σύγχρονη μετεξέλιξή τους, τις καφετέριες, που στην ουσία τα αντικατέστησαν σχεδόν ολοκληρωτικά. Στην ουσία, πάντως, τα καφενεία, όποια μορφή και αν παίρνουν, δεν χάνουν τον αρχικό τους χαρακτήρα, εκείνον του τόπου συνεύρεσης, της παρέας και της ανταλλαγής απόψεων. Εδώ, πρωταγωνιστής παραμένει το ποτό, ο καφές ή το αλκοολούχο, ενώ το φαγητό παίζει δεύτερο ρόλο, παραμένει μεζές που συνοδεύει την κουβέντα για να περνά η ώρα και να καταναλώνεται το κρασί, το ούζο, το τσίπουρο και η μπίρα με μέτρο. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, στο κέ-
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ To καφενείο της Δεξαμενής έγινε γνωστό από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ο οποίος προτιμούσε τα ήσυχα μέρη, όπως τα λαϊκά καφενεία του Ψυρρή. Στις αρχές του 1900, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια της διαμονής του στην Αθήνα, δείχνει να προτιμά το μαγαζί του Μπάρμπα Γιάννη, δημάρχου του Αγκιστρίου. Είχε επιλέξει μάλιστα μια απομονωμένη θέση στην πίσω πλευρά του μαγαζιού, όπου έγραφε, μετέφραζε ή απλώς περνούσε την ώρα του. Αργότερα το έκαναν στέκι τους οι Κώστας Βάρναλης, Νίκος Καζαντζάκης, Μάρκος Αυγέρης, αλλά και ποιητές της γενιάς του ’30, όπως ο
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ
Tο Πράσινο Δενδρί (Grüner Baum), στην Ιερά Οδό, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, εκτός από την κυρίως αίθουσα, διέθετε αναγνωστήριο, εστιατόριο και μαγειρείο. Πελάτες του οι Δημήτρης Παπαρρηγόπουλος, Άγγελος Βλάχος, Αχιλλέας Παράσχος. Οι αγωνιστές της Επανάστασης συγκεντρώνονταν στο Καφενείο των Αγωνιστών επί της πλατείας Δημοπρατηρίου, στη συμβολή των οδών Αιόλου και Μητροπόλεως (έτσι μετονο-
και δεν ήθελε να καταντήσει ζητιάνα. Στο κτίριο ιδιοκτησίας της οικογένειας Γιαννοπούλου, όπου σύχναζαν οι Παράσχος, Ροΐδης, Παλαμάς, Δροσίνης, Σουρής, Άννινος, Ξενόπουλος κ.ά., στεγάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα το καφενείο του Ζαχαράτου (1888), κατόπιν το Βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη και στη συνέχεια το ζαχαροπλαστείο του Καπερώνη. Από την οικία Γαννοπούλου, το Kαφενείο του Ζαχαράτου μεταφέρθηκε στο απέναντι ισόγειο της οικίας Βούρου, στη θέση του σημερινού Athens Plaza. O Σουρής, ο Κονδυλάκης, ο Ουράνης, ο Φώτος Γιοφύλλης και άλλοι έχουν γράψει για το καφενείο που λειτουργούσε ως άλλο παρλαμέντο. Με αφορμή την οριστική του κατεδάφιση το 1963, πάντως, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Παύλος Παλαιολόγος, σε χρονογράφημά του, ανακοινώνει τον θάνατο του καφενείου – ως ιδέα.
ΑΠO ΤΗ ΝΑΝΑ ΔΑΡΕΙΩΤΗ
ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
μάστηκε η πλατεία Αγίου Παντελεήμονος όταν εκεί άρχισαν να πραγματοποιούνται δημοπρασίες παλιών αντικειμένων, περίπου το 1907). Στη διασταύρωση της Ερμού και της Αιόλου, στο ισόγειο της οικίας Βρυζάκη, συστάθηκε το ιστορικό καφενείο Ωραία Ελλάς. Υπήρξε για σαράντα χρόνια το κέντρο της πρωτεύουσας. Διέθετε ευρωπαϊκές εφημερίδες, οι αντιπρόσωποι των κομμάτων παρακολουθούσαν τις τάσεις του εκλογικού σώματος, αλλά εκεί εξυφαίνονταν και οι συνωμοσίες κατά της πρώτης δυναστείας, αφού η «Χρυσή Νεολαία» εξέφραζε κυρίως τα αντιμοναρχικά της φρονήματα, καθιστώντας το μια διαρκή επαναστατική εστία. Έκλεισε το 1879. Οι θαμώνες της Ωραίας Ελλάδος βρήκαν στέγη στα καφενεία του Γιαννόπουλου, Σταδίου και Μουσών (Καραγιώργη Σερβίας), και του Κεραμά, που οι ποιητές της ρομαντικής σχολής είχαν μετονομάσει σε Κεραμικό, στο Σύνταγμα. Στα Χαφτεία για πολλά χρόνια λειτουργούσε το Τίβολι, στέκι δικηγόρων, που αργότερα με το ίδιο όνομα, αλλά στην Μπενάκη πια, συνέχισε να στεγάζει σταθερά όλους τους νομικούς της περιοχής. Ακόμη, το Καφφενείον του Χάφτα που στη συνέχεια έγινε Των Γερόντων και έπειτα Των Ευ Φρονούντων, το οποίο ο Σουρής μνημονεύει σε στίχο του: «καφενείον ευφρονούντων / νύχτα μέρα συζητούντων». Εκεί ακούστηκε πρώτη φορά το παρατσούκλι Ψωροκώσταινα, όταν ένας θαμώνας παρομοίασε τη χώρα με μια φτωχή Ναυπλιώτισσα χήρα αγωνιστή του ’21 που ζούσε από θελήματα, περήφανη καθώς ήταν
Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΜΑΣ
ντρο της Αθήνας και του Πειραιά, τα καφενεία αποσύρονται από τις κεντρικές αρτηρίες και μετακομίζουν σε εσωτερικούς δρόμους, όπου μέχρι σήμερα κάποια επιβιώνουν. Πολλά μετρούν τις τελευταίες μέρες τους, όπως το Καφενείο των Μουσικών της Σατωβριάνδου, το οποίο την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές ετοιμάζεται για λουκέτο, άλλα μπαίνουν στην καθημερινότητά μας φρεσκαρισμένα, διατηρώντας ωστόσο τον χαρακτήρα τους, άλλα αποκτούν νέο πρόσωπο και απευθύνονται σε διαφορετική πελατεία, όπως το Ελλάς στην πλατεία Πλαστήρα, στο Παγκράτι. Στις περιφερειακές γειτονιές, στους δήμους της Αττικής, και πολύ περισσότερο στην περιφέρεια, τα καφενεία παραμένουν πιο ενεργά, διατηρώντας αλώβητο ένα κομμάτι της πελατείας τους. Στην έρευνά μας ανακαλύψαμε κάποια καφενεία σε κεντρικά σημεία τόσο της Αθήνας όσο και του Πειραιά που συνεχίζουν τον δρόμο τους σε πείσμα των καιρών.
Βιολέττα, Πλατεία Κυψέλης
27.10.16 – lifo
29
Οδυσσέας Ελύτης, ο ανδριάντας του οποίου βρίσκεται στην πλατεία της Δεξαμενής. Το καφενείο Μαύρος Γάτος, στη συμβολή Ακαδημίας και Ασκληπιού, βρισκόταν ακριβώς δίπλα στο σπίτι του Κωστή Παλαμά, σε έναν ημιυπόγειο χώρο. Το άνοιξε το 1917 ο Κερκυραίος Ιωάννης Σπαταλάς, αδελφός του ποιητή Γεράσιμου Σπαταλά, δίνοντάς του το εξελληνισμένο όνομα του γαλλικού φιλολογικού καφενείου, Chat Noir. Ταυτίστηκε με τους μποέμ του 1918-19, που το χρησιμοποιούσαν ως στέκι για να σχεδιάζουν εκδόσεις και να παρουσιάζουν βιβλία. Έκλεισε για πολιτικούς λόγους. Σταθεροί πελάτες ήταν οι Τέλλος Άγρας, Δημοσθένης Βουτυράς, Φώτος Γιοφύλλης, Κλέων Παράσχος, Λάμπρος Πορφύρας, Σωτήρης Σκίπης, Ρώμος Φιλύρας, Κώστας Βάρναλης, Ναπολέων Λαπαθιώτης. To Πατάρι του Λουμίδη άνοιξε από τους Αδελφούς Λουμίδη το 1938 ως «συνέχεια» του καφεκοπτείου στο ισόγειο του κτιρίου, Σταδίου 38, πλάι στη στοά Νικολούδη. Έγινε πολύ σύντομα στέκι για τον καλλιτεχνικό, τον λογοτεχνικό και τον δημοσιογραφικό κόσμο, αφού βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από εκδοτικούς οίκους, εφημερίδες και θέατρα. Η διάταξη των τραπεζιών ήταν συγκεκριμένη, σε σχήμα «πι» και οι θέσεις ήταν επίσης συγκεκριμένες: στα αριστερά συναντιόντουσαν οι ηθοποιοί, οι δημοσιογράφοι και οι επιθεωρησιογράφοι, ενώ οι συγγραφείς συγκεντρώνονταν στο βάθος. Ανάμεσα στους τακτικούς ήταν οι Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, Μίλτος Σαχτούρης, Μιχάλης Κατσαρός, Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Τσαρούχης, Γιάννης Μόραλης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Ελένη Βακαλό, Τάκης Σινόπουλος κ.ά. Το Μπραζίλιαν της οδού Βουκουρεστίου ήταν διάσημο για τον εξαιρετικής ποιότητας καφέ και τα γλυκά του. Το άνοιξε ο Ευάγγελος Σαραβάνος, που έμαθε τα μυστικά του καφέ στη Βραζιλία και στην Αλεξάνδρεια. Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 παίρνει τη θέση άλλων λογοτεχνικών στεκιών, όπως το Πατάρι του Λουμίδη. Το ποιητικό έργο «Η συμφωνία του Μπραζίλιαν» του Κώστα Ταχτσή, εικονογραφημένο από τον Γιάννη Τσαρούχη, κρεμόταν στον τοίχο του Μπραζίλιαν στη Βαλαωρίτου 10, όπου μεταφέρθηκε από το 2007, για να κλείσει οριστικά το 2015. Σε κείμενό του, ο Ταχτσής περιγράφει: «Το ’48-’49, μια σταλιά μαγαζάκι ήταν, μα ανάμεσα στους θαμώνες που συνωθούντο στα λίγα τετραγωνικά του μέτρα ήταν και καμιά δεκαριά άνθρωποι που, ακόμα κι αν δεν υπήρχε κανένας άλλος, θα μπορούσαν να εκπροσωπήσουν άνετα την πνευματική Ελλάδα, με όλα της τα ελαττώματα αλλά και με όλες της τις αρετές: ο Μόραλης, ο Ελύτης, ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, ο Σαχτούρης, ο Βαλαωρίτης, ο Χατζιδάκις και άλλοι, που περιττεύει να αναφέρω». Πάμπολλα ήταν και τα λογοτεχνικά καφέ-ζαχαροπλαστεία, όπως το Zonar’s και το Φλώκα στη στοά του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, αργότερα το Dolce –σημερινό Φίλιον– στη Σκουφά, ακόμη και το καφέ Κοραής, στην Ιπποκράτους.
30 lifo – 27.10.16
10
ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΛΑΣ (ΑΠΟ ΤΟ 1960)
ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ (ΤΟΥ ΓΙΛΜΑΖ)
Ένα εξαίσιο βεραντάκι κρυμμένο από τα δέντρα βλέπει στην πλατεία Μητροπόλεως, η ταράτσα μετατρέπεται σε αστική αυλή με θέα ολόκληρη την Πλάκα μέχρι την Ακρόπολη. Από τις 7 το πρωί για καφέ χόβολης με λουκούμι και εφημερίδα, μέχρι αργά το βράδυ, για κρασί, μπίρα, τσίπουρο και ελαφριά πιάτα. Μέσα, η αρχιτεκτονική του Πικιώνη και τα εκθέματα του Κέντρου Ελληνικής Παράδοσης σε μεταφέρουν σε μια ζωντανή καρτ-ποστάλ του ’30. Μητροπόλεως 9 & Πανδρόσου 36, Αθήνα, 210 3216850
Ανοίγει στις 8 το πρωί για να σερβίρει τους πρώτους καφέδες σε βιαστικούς δικηγόρους των πέριξ γραφείων, πριν ξεκινήσουν για την Ευελπίδων. Από νωρίς το μεσημέρι ξεκινά τις μπίρες με μεζέ ξηρό καρπό και πατατάκια και συνεχίζει μέχρι αργά το βράδυ, με ροκοφέρνουσες μουσικές. Απέναντι ακριβώς βρίσκεται το αυτοδιαχειριζόμενο παρκάκι της Ναυαρίνου. Ναυαρίνου & Ζωοδόχου Πηγής, Εξάρχεια, 210 3840107
ΦΟΥΡΝΟΙ ΙΚΑΡΙΑΣ (ΑΠΟ ΤΟ 1980) Ο Στέφανος ξεκινάει στις 8 το πρωί με καφέδες και συνεχίζει ως τα μεσάνυχτα με μπίρα, κρασί, ούζο και τσίπουρο, συνοδεία μεζέδων, κυρίως στο τηγάνι. Λιανόψαρα ημέρας και κρεατομεζέδες για τις συντροφιές – ναυτικοί οι περισσότεροι, που, γνωστοί μεταξύ τους, νεαρά παλικάρια και συνταξιούχοι, ανταλλάσσουν πειράγματα και συζητούν επί παντός επιστητού. Ποικιλία παλαιού τύπου με αντσούγια, χταπόδι, αυγό, λουκάνικο, σουτζούκι, τυρί, ντομάτα, ελιά, σκέτη λατρεία. Ακτή Ποσειδώνος 24, στη στοά, Πειραιάς, 210 4130090
Ο ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ (ΑΠΟ ΤΟ 1969) Γνωστός με το προσωνύμιο «ο Γαϊδούρας», έκανε καριέρα το καφενείο, και τα τελευταία χρόνια το ανέλαβε ο μπατζανάκης του, «ο Κερκυραίος». Πεντακάθαρο, με καταπράσινο λόγω ζαρντινιέρας πεζοδρόμιο, σου σερβίρει τον –μαστόρικο– καφέ και σε γυάλινο κρασοπότηρο, αν του το ζητήσεις. Από τις 7.30 το πρωί ανοιχτός, για το μεσημέρι και το απόγευμα ετοιμάζει γαύρο φούρνου, γαρίδα τηγανητή, μύδια αχνιστά και άλλα νόστιμα. Στην ψησταριά του πεζοδρομίου «κάποτε κάναμε γλέντια ολοήμερα, τώρα έχει φυτρώσει γιασεμί, δεν βλέπεις;». Χατζηκυριακού 56, Πειραιάς, 6932 202951
ΒΙΟΛΕΤΤΑ (ΑΠΟ ΤΟ 1920) Το 1938 πιτσιρικάδες γυρνούσαν την Κυψέλη με χαρτόνια που έγραφαν «Την Κυριακήν εις την Βιολέττα θα ακουστεί ραδιόφωνον», σήμερα στα τραπεζάκια του έχει ακόμη πελάτη τον κύριο Χαρίλαο, σταθερά από το 1954, από την πρώτη μέρα που έπιασε δουλειά σε παρακείμενη τράπεζα. Ανακαινισμένο με σεβασμό από τον Χρήστο Παυλίδη, που έπειτα από οκτώ χρόνια σπουδές στο Μάντσεστερ και δουλειά γραφείου, γύρισε στους καφέδες, τη δουλειά του πατέρα του. Από τις 7 το πρωί, για το μεσημέρι ετοιμάζει συκωτάκια τηγανητά, κεφαλοτύρι σαγανάκι και άλλα νόστιμα. Πλατεία Κυψέλης & Κρίσσης, Αθήνα, 210 8670931
Η ΜΟΥΡΙΑ (ΑΠΟ ΤΟ 1915) Ο Χρήστος Βάνας είναι η ψυχή του μαγαζιού που συγκεντρώνει όλες τις ηλικίες στις πολύχρωμες καρέκλες του. Μαζί νέοι και μεσήλικες, άνθρωποι της γειτονιάς κυρίως, σταθεροί πελάτες, έρχονται για καφέ και ποτό με κρύο μεζέ, ακούγοντας ελληνικά έντεχνα. Οι πελάτες της λαϊκής αγοράς του Σαββάτου ανέκαθεν έρχονταν και έρχονται εδώ για ξεκούραση και αναψυκτικό. Η όμορφη 28χρονη κόρη του Αρετή έφυγε για σπουδές και επέστρεψε: «Εδώ περπάτησα για πρώτη φορά, δεν μπορώ να σκεφτώ τη ζωή μου μακριά του, το μόνο μου άγχος είναι να διατηρήσω τον χαρακτήρα του». Χαρ. Τρικούπη 87, Εξάρχεια, 210 3812607
(ΜΕΣΑ ΤΟΥ ’70)
ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΜΟΚΑ (ΑΠΟ ΤΟ ’50) Στην Αλεξάνδρας αρχικά, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, εκτός από τους πρωινούς πελάτες με καταγωγή από τα Τρίκαλα, το επισκέπτονταν ηθοποιοί και θιασάρχες από τα γειτονικά θέατρα. Αργότερα, με την έκρηξη της οικοδομής, στη νέα του θέση, από τις 5:30 σέρβιρε καφέδες σε οικοδόμους και υπαλλήλους μεταφορικών. Σήμερα είναι ένα πολυσυλλεκτικό καφενείο της γειτονιάς, μια μικρή «βουλή», με συζητήσεις για πολιτική, ποδόσφαιρο, μουσική. Κόσμος ανάκατος, νέοι, σαραντάρηδες και συνταξιούχοι, γυναίκες μόνες, παρέες. Από τις 8 το πρωί καφέδες και έπειτα ποτό και μεζέδες. Τα Σαββατοκύριακα μουσική από παρέες, χωρίς μικροφωνικές, ρεμπέτικα και άλλα. Στους τοίχους φωτογραφίες ασπρόμαυρες του Μπαλάφα, με τη ζωή στην ηπειρώτικη ύπαιθρο. Καλλιδρομίου & Σπυρίδωνος Τρικούπη, Αθήνα, 210 8238421
ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΤΖΙΑ (ΑΠΟ ΤΟ 1920) Πάνω στην πλατεία, στεγάζεται σε ένα παλιό ψηλοτάβανο κτίριο με τραπεζάκια που βλέπουν στα αρχαιολογικά ευρήματα, στην κίνηση του πεζόδρομου της Αιόλου και στο δημαρχείο στην Αθηνάς. Σταθεροί πελάτες για πρωινό καφέ και εφημερίδα, περαστικοί για ψώνια ή δουλειές, κυρίες με σακούλες και κινητά, δικηγόροι με τους πελάτες τους. Ευπόλιδος 4, πλ. Κοτζιά, Αθήνα, 210 3241698
ΖΙΤΣΑ (ΑΠΟ ΤΟ 1936) Το παλιό στέκι των εν Αθήναις Ηπειρωτών ανέλαβε νέος ιδιοκτήτης, πρώην υπάλληλος πολυεθνικής. Στα τραπεζάκια, οι ηλικιωμένοι ξεκινούν από τις 6.30 το πρωί με καφέ, για να συνεχίσουν με ποτό και μεζέ, συχνά μέχρι το απόγευμα. Χιούμορ και ατάκες του θανάτου, απέξω η κίνηση του κέντρου, κορίτσια και αγόρια νοικιάζουν τις υπηρεσίες τους σε υπερήλικες πελάτες, ενώ εσύ πίνεις το ούζο σου. Βερανζέρου 23, Ομόνοια, 210 5222684
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ (ΑΠΟ ΤΟ 1885) Μεγάλωσα, όπως και αμέτρητοι νομικάριοι πολλών γενεών, στα τραπέζια του Πανελλήνιου, στην Κιάφας, όμως η ιστορία του ξεκίνησε το 1885 στην Πανεπιστημίου «με χιλίας θέσεις». Σκάκι, δηλωτή και τάβλι τα αθλήματα στα οποία επιδιδόμασταν. Σήμερα, στη Μαυρομιχάλη πια, ο κύριος Γιάννης, Αρκάς την καταγωγή, υπερήλιξ και αγαπησιάρης, φιλοξενεί κυρίως τους σκακιστές της ευρύτερης περιοχής. «Κορίτσι μου, έχει κλείσει σπίτια το σκάκι, κάθονταν και ξεχνούσαν να σηκωθούν, τέτοιο πάθος» θυμάται καθώς με κερνάει ούζο με μεζέ. Απίστευτο φωτογραφικό υλικό στους τοίχους, το πατάρι μια κούκλα, πίνεις τον καφέ σου βλέποντας κάθε μέρα ένα άλλο έργο να παίζεται μπροστά σου, στις σκακιέρες. Μαυρομιχάλη 16, Εξάρχεια, 210 3634492
27.10.16 – lifo
31
ΑΡΤΟΠΟΙHΤΗΣ Ο ΤΑΚΗΣ
VINIETA
32 lifo – 27.10.16
Le boulanger ΑΡΤΟΠΟΙHΤΗΣ Ο ΤΑΚΗΣ
ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΥΡΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΨΩΜΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ ΤΟ Ο ΦΟΥΡΝΟΣ ΤΟΥΦΟΥΡΝΟ? ΤΑΚΗ
ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΨΗΝΕΙ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΨΩΜΙ ΕΔΩ ΚΑΙ 46 ΧΡΟΝΙΑ. Ο κ. ΤΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΤΟΝ ΔΙΑΔΕΧΤΗΚΑΝ, ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ ΜΕ ΤΑ ΖΥΜΑΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΝΟΥΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΟ ΨΩΜΙ. ΑΠΟ ΤΟΝ M. HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ
Ο
Αρτέμης Παπαδόπουλος και ο αδερφός του ο Θόδωρος είναι τρίτη γενιά αρτοποιών, οι γιοι του θρυλικού Τάκη, οι οποίοι έχουν αναλάβει έναν από τους ελάχιστους φούρνους στην Αθήνα που φτιάχνουν αληθινό ψωμί. Στον φούρνο τους, ένα μικρό, καλαίσθητο μαγαζί στο Κουκάκι απέναντι από την Ακρόπολη, μπορείς να βρεις καθημερινά πάνω από 50 είδη ψωμιού, αυθεντικά κουλούρια Θεσσαλονίκης, κέικ, βουτήματα και οτιδήποτε δημιουργεί ένας παραδοσιακός φούρνος με κόπο και μεράκι. Μπαίνοντας στο μαγαζί το πρωί οι λαχταριστές μυρωδιές και τα ασφυκτικά
γεμάτα ράφια, οι πάγκοι και τα καλάθια ξυπνούν μνήμες από εποχές που ήταν όλα πιο αυθεντικά και η μαζική παραγωγή δεν είχε σαρώσει τα πάντα, αλλοιώνοντας τα γούστα των ανθρώπων. «Απολύθηκα από φαντάρος τον Οκτώβριο του 1970 και τον Δεκέμβριο άνοιξε ο φούρνος για να προλάβουμε τα Χριστούγεννα» λέει ο κ. Τάκης. « Έναρξη έκανα τον Μάρτιο του 1971, βγάζοντας κυρίως κουλούρια. Τα κριτσανιστά κουλούρια Θεσσαλονίκης, τα σιμίτια, τα έφερε ο πατέρας μου στην Αθήνα το 1961, στην οδό Αδριανού στην Πλάκα. Στη δουλειά είμαι από το 1958, αλλά ήξερα από μικρό παιδάκι ότι ήθελα να κάνω τη δουλειά του μπαμπά μου. Και ξέρεις 27.10.16 – lifo
33
Le boulanger
VINIETA
γιατί την ήθελα; Επειδή θα δούλευα νύχτα και την ημέρα θα ήμουν ελεύθερος να παίξω μπάλα! Το όνειρό μου ήταν να γίνω ποδοσφαιριστής. Έπαιζα ερασιτεχνικά και κάποια στιγμή υπέγραψα στον Ηρακλή Θεσσαλονίκης και ξεκίνησα προπονήσεις. Στο σπίτι γύριζα πάντα στις 7, γιατί μετά πιάναμε δουλειά στον φούρνο. Μια μέρα άργησα, γύρισα στις 10. Όταν είπα στον πατέρα μου –που ήταν από παοκτζίδικη οικογένεια– ότι άνοιξα δελτίο στον Ηρακλή, μου έδωσε μια ξυλιά που μου ’μεινε. Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που με χτύπησε ο πατέρας μου. Δεν ξαναπήγα στον Ηρακλή. Μετά ήρθαμε στην Αθήνα κι επειδή εγώ ήμουν πάντα καψούρης με την μπάλα, πήγα στη Νίκη Πλάκας, με είδαν, τους άρεσα, αλλά το δελτίο βγήκε άκυρο, γιατί είχα ήδη δελτίο στον Ηρακλή – δεν γινόταν να είσαι σε δύο ομάδες. Έτσι τελείωσε η καριέρα μου στην μπάλα. Ήταν και τα ξενύχτια, πηγαίναμε στις 9 το βράδυ στη δουλειά και τελειώναμε στις 3 το μεσημέρι. Ο φούρνος δούλευε όλο το 24ωρο για να βγάλουμε τα πρωινά κουλούρια, τα απογευματινά… Στο μαγαζί της Αδριανού το 1961 βγάζαμε 72.000 κουλούρια την ημέρα, ήμασταν μονοπώλιο. Φαντάσου ότι οι εδώ φουρναραίοι που έβγαζαν τα “φουσκωτά” πήγαν στον υπουργό Εργασίας –τότε ήταν υπουργός ο Μπακατσέλος– και του είπαν “να τους διώξετε, γιατί μας έκλεισαν τα σπίτια”. “Πώς να τους διώξω;”, τους είπε αυτός, “από τη Θεσσαλονίκη έχουν έρθει”. Στην Αδριανού έμπαινα στον φούρνο στις 9 το βράδυ και έβγαινα στις 7 το επόμενο απόγευμα. Δύο ώρες ύπνο και ξανά στη δουλειά. Κοιμόμουν στο πατάρι. Οι κουλουράδες της εποχής δεν ήταν και πολύ σόι. Υπήρχαν άνθρωποι φερέγγυοι, αλλά υπήρχαν και οι αλητάμπουρες που μας έβαζαν φέσια. Δουλεύαμε μόνο τον χειμώνα, γιατί το καλοκαίρι το γύριζαν στο παγωτό. Ήταν χάλια όμως η κατάσταση, γιατί έπαιρναν τα κουλούρια βερεσέ και μετά έλεγαν “με έπιασε η αστυνομία, πήγαινε να πάρεις τις λαμαρίνες από το Tμήμα”. Τι να κάνεις; Από τον μη έχοντα παίρνεις τίποτα; Όταν ανέλαβα το μαγαζί, είπα στον πατέρα μου “τέλειωσαν τα κουλούρια”. Έβγαζα μόνο για το μαγαζί μου και δεν ξαναπούλησα σε κουλουρά. Είχα ήδη ασχοληθεί με το ψωμί και άρχισα να ψάχνομαι. Τότε βγάζαμε δύο ψωμιά, ένα μαύρο κι ένα λευκό, αλλά κάτι με έτρωγε να μάθω να φτιάχνω κι άλλα. Είχα έναν θείο στη Γερμανία, πάω και του λέω “θέλω να με πας σε έναν φούρνο, να δουλέψω τσάμπα, για να δω πώς φτιάχνουν τα ψωμιά τους”. Mπήκα στην πρίζα και μόλις γύρισα αρχίζω να φτιάχνω ψωμί με σπανάκι, ψωμί με κρεμμύδι, διάφορα. Πήγα και στη Γαλλία, για να μάθω να φτιάχνω μπαγκέτες. Καλό ψωμί σημαίνει να μπαίνεις μέσα σε έναν φούρνο και να βλέπεις ατσούμπαλα πράγματα. Όταν πλάθω με τα χέρια ένα ψωμί, ποτέ δεν θα είναι ίδιο το ένα με το άλλο. Όταν βλέπεις “λαμπάδες” σε μια βιτρίνα, ή τυποποιημένα είναι ή κατεψυγμένα ή βιομηχανοποιημένα. Δεν είναι χειροποίητο ψωμί. Δεν είναι το ψωμί που κάνω εγώ με 14 άτομα προσωπικό, και δεν έχω μηχάνημα ούτε να το ζυγίσει. Πήρα δύο φορές μηχάνημα να φτιάξω ψωμί και κολλούσε στα μαχαίρια. Τηλεφώνησα στον αντιπρόσωπο και μου λέει “μη βάζεις τόσο νερό”. “Tι να κάνω, δηλαδή, να αλλάξω τη συνταγή”; Το πήρε πίσω
34 lifo – 27.10.16
στον φουρνο απο τα γεννητουρια τους
Καλό ψωμί σημαίνει να μπαίνεις μέσα σε έναν φούρνο και να βλέπεις ατσούμπαλα πράγματα. Όταν πλάθω με τα χέρια ένα ψωμί, ποτέ δεν θα είναι ίδιο το ένα με το άλλο. Όταν βλέπεις «λαμπάδες» σε μια βιτρίνα, ή τυποποιημένα είναι ή κατεψυγμένα ή βιομηχανοποιημένα. Δεν είναι χειροποίητο ψωμί.
Ο Θόδωρος (αριστερά) και ο Αρτέμης (δεξιά) ανέλαβαν τον φούρνο το 2010 και εξέλιξαν την τέχνη του «αρτοποιητή» συνδυάζοντας την οικογενειακή εμπειρία με τις σπουδές τους και τις νέες, διεθνείς γαστρονομικές τάσεις.
60 χρονια γκουρμε φουρναρησ Ο κ. Τάκης Παπαδόπουλος έμαθε τον κόσμο να τρώει καλό ψωμί ακολουθώντας μια ζωή τον δύσκολο δρόμο.
γιατί δεν μου έβγαζε την ποιότητα του ψωμιού που ήθελα. Υπάρχουν ψωμιά που θέλουν 70% νερό και άλλα 80%, 90%, αναλόγως τι βγάζεις. Έβαλα κι ένα μηχάνημα που φτιάχνει κουλουράκια και την πρώτη φορά που το χρησιμοποίησα έβγαζε το βούτυρο έξω, πέταγε το λάδι. Ρώτησα τον ειδικό γιατί συνέβαινε αυτό και μου απάντησε “κόψε λίγο βούτυρο από τη συνταγή”! Θα χαλάσω εγώ τη συνταγή για ένα παλιομηχάνημα; Πολλές από τις συνταγές μου τις έχω πάρει από τις γυναίκες της γειτονιάς που μου έφερναν παλιά να ψήσω τα γλυκά τους. Όσα μου άρεσαν τα έφτιαχνα κι εγώ, έτσι έβγαλα τα πιο πολλά πράγματα που έχω. Κάτι που μου άρεσε το έβγαζα και το κοστολογούσα κιόλας. Δεν με ένοιαζε αν ήταν ακριβό ή φτηνό, κοίταγα να βγάλω κάτι καλό. Και πάντα μου άρεσε οι συνεργάτες μου να με συμβουλεύουν και να με διορθώνουν, μου άρεσε να μου λες το λάθος. Δίνουμε ψωμί επιλεκτικά σε κάποια μαγαζιά της Αθήνας. Στο Da Capo δίνω ψωμιά από το 1984, είμαστε καλοί συνεργάτες και με έχουν συμβουλέψει αρκετές φορές. Ευτυχώς, αυτό το πήραν και τα παιδιά μου και χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί θα φύγω ξεκούραστος και χορτάτος. Είναι πολύ δύσκολη η δουλειά του φούρναρη. Είναι η μόνη δουλειά που σε κυνηγάει, δεν την κυνηγάς, γιατί το ψωμί έχει ζωή. Από τη στιγμή που θα μπεις στον χώρο και θα ξεκινήσεις να ζυμώνεις και να φουσκώνει το ζυμάρι, όλα πρέπει να γίνουν στον σωστό χρόνο, και να φουρνίσεις όταν πρέπει. Σε άλλες δουλειές μπορείς να καθίσεις και να κάνεις κι ένα τσιγάρο, το ζυμάρι δεν σε περιμένει, ξινίζει, δεν μπορείς να χασομερήσεις και να παραγίνει. Δεν κάθεσαι ούτε λεπτό, γιατί όλα γίνονται αλυσίδα.
Η
άδειά μου είναι για τυποποιημένα τυριά, γάλατα, εκτός από φούρνο. Δεν πούλησα ποτέ στη ζωή μου τέτοια πράγματα, ούτε γάλα ούτε γιαούρτι. Όποιος ζητούσε, του έλεγα “πηγαίνετε απέναντι στην ΕΒΓΑ”, είχα πάντα ό,τι ψήναμε εδώ. Δεν έχω ψυγείο μέσα στο μαγαζί, τα γλυκά μας είναι γλυκά φούρνου, όχι ζαχαροπλαστείου, είναι όλα της ημέρας που δεν θέλουν ψυγείο. Βγάζω και τόσο λίγα, που τα παίρνουν και δεν μένουν μέχρι το τέλος της ημέρας. Και στα παιδιά μου αυτό είπα, ότι “είστε φουρνάρηδες, δεν είστε ζαχαροπλάστες”. Τα γλυκά που βγάζουν είναι της αρτοποιίας, δεν έχουμε πατισερί και τέτοια. Είχα το δικαίωμα να κάνω και πάστες και τούρτες, που θα μείνουν και δύο μέρες, αλλά δεν το έκανα ποτέ. Είχαμε φτάσει στα 24 είδη ψωμιού κάποια στιγμή, τώρα τα παιδιά μου τα έχουν αυξήσει – πάντα με προζύμι. Έχω κάνει και ψωμιά με προζύμι από τυρόγαλο, εφτάζυμο, με ρεβίθι. Ό,τι έκανα, όμως, είχε ανταπόκριση. Ερχόταν ο Βέγγος και μου έλεγε “καλέ μου άνθρωπε, έλα και στην Αγία Παρασκευή ν’ ανοίξεις μαγαζί”, και του απαντούσα “και πώς θα έρχεσαι εσύ εδώ να σε βλέπει ο κόσμος, Θανάση μου; Στην Αγία Παρασκευή σε έχουν χορτάσει”. Μου έδιναν κουράγιο η ανταπόκριση που έβλεπα από τον κόσμο και η αγάπη που έπαιρνα, γιατί αισθάνονταν ότι κι εγώ τους αγαπούσα. Πάντα έδινα να δοκιμάσουν και μετά να αγοράσουν. Τους χάιδευα τους πελάτες μου στην πλάτη και τους κέρναγα. Ερχόταν η Μαρινέλλα μόλις έβγαζα τα ψωμάκια και μου έλεγε “κόψε μου ένα ψωμάκι
και βάλε μου λίγο βούτυρο και ζάχαρη να θυμηθώ τα νιάτα μου”. Και το τσάκιζε».
Ο
Αρτέμης και ο αδερφός του ανέλαβαν τον φούρνο το 2010. «Είμαι στον φούρνο από τα γεννητούρια μου» λέει. «Οι εικόνες της ζωής μου είναι μόνο από τον φούρνο και τη δουλειά. Κι έχω ασχοληθεί για ιδία καλλιέργεια αρκετά με το αντικείμενο. Οι σπουδές μου ήταν γενικού περιεχομένου, Μanagement, Ιnternational Βusiness, μεταπτυχιακό στο Μάρκετινγκ και Επικοινωνία. Ήμουν εφτά χρόνια στο Λονδίνο, όταν ο πατέρας μου μού είπε “κουράστηκα, θα ’ρθεις να αναλάβεις τον φούρνο ή να κάνω τα κουμάντα μου;”. Κάπως έτσι επέστρεψα. Το τι σημαίνει η δουλειά του φούρναρη το γνώριζα καλά, οπότε την κούραση τη χειρίζεσαι. Πες μου έναν όμως που δεν έχει μετανιώσει που γύρισε στην Ελλάδα τώρα τελευταία! Και αυτό δεν αφορά τη φύση της δουλειάς αλλά της κοινωνίας, πλέον. Είναι δύσκολη η δουλειά του φούρναρη, με την έννοια ότι δεν έχει ωράρια, το μαγαζί στην ουσία δεν κλείνει ποτέ. Στις 9 το βράδυ κλείνει ως φούρνος, αλλά μέχρι να κλείσω, έχω παραδώσει στη γραμμή παραγωγής. Και ό,τι καινούργιο βγάζουμε, περνάει από μένα. Βγάζουμε πάνω από 50 είδη ψωμιού κάθε μέρα, οι διαφορετικές συνταγές ζύμης είναι πάνω από 32, και αρκετές από αυτές είναι συνταγές με παραδοσιακές μεθόδους που χρειάζονται χρόνο. Για να μπορεί να είναι ένα μαγαζί γεμάτο και να σερβίρει από τις 7 το πρωί ψωμιά που τα ζυμάρια τους θέλουν διαδικασία 6 και 7 ώρες για να γίνουν, κάποιος πρέπει να ξενυχτήσει. Θυμάμαι τον πατέρα μου τη Μεγάλη Εβδομάδα να φεύγει από το σπίτι τη Μεγάλη Δευτέρα και να γυρνάει από τον φούρνο το Μεγάλο Σάββατο. Έλειπε πραγματικά μία εβδομάδα και κοιμόταν στα τσουβάλια, όποτε έβρισκε χρόνο. Ή σε ένα ντιβάνι που είχαν πίσω σε ένα γραφειάκι. Είναι βίωμά μου αυτά τα πράγματα, είναι ριζωμένα μέσα μου. Παγκοσμίως έχουν βγει νέες μέθοδοι αρτοποίησης για να εξαλείψουν τα βάρβαρα νυχτερινά ωράρια. Υπάρχουν ψυγεία όπου μπορείς να ρυθμίσεις τις θερμοκρασίες για να μην έρθεις στις 9, να φτιάξεις ένα ζυμάρι και να περιμένεις να γίνει, να το ξαναπιάσεις και να το κάνεις αυτό ένα σωρό φορές μέχρι να το βάλεις στον φούρνο στις 4-5 το πρωί. Τώρα μπορείς να κάνεις το ίδιο πράγμα το μεσημέρι στις 2 και όλη αυτήν τη διαδικασία να σου την ολοκληρώσει ένα μηχάνημα. Και να έρθεις στις 5 το πρωί την επόμενη μέρα και να είναι έτοιμα τα ψωμιά για ψήσιμο. Δεν είναι κακός τρόπος, ακολουθεί την παραδοσιακή μέθοδο με τεχνητό τρόπο. Την τελευταία φορά που πήγα στο Παρίσι πολλοί καλοί φούρνοι ακολουθούσαν αυτήν τη διαδικασία για να κάνουν τη ζωή τους λίγο πιο εύκολη. Υπάρχει ο εύκολος τρόπος για να κάνεις κάτι και υπάρχει και ο δύσκολος. Εμείς ακολουθούμε τον δύσκολο. Και είναι πολύ δύσκολο να ακολουθήσεις τη δουλειά με την παραδοσιακή της μορφή. Τη φετινή σεζόν υπάρχει μια τάση στα ψωμιά που βγάζουν αγάπη, στα παλιά ψωμιά, είτε είναι ελληνικά, είτε γερμανικά, είτε γαλλικά. Κι ο κόσμος αρχίζει να ξέρει πολύ καλά τι θέλει. Το ψωμί είναι είδος πρώτης ανάγκης, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν κάτι ιδιαίτερο κι αυτό έχει ένα τίμημα. Καλό το βιολογικό αλεύρι από δίκοκκο στάρι από έναν μικρό παραγωγό, φανταστικό, αλλά έχει τετραπλάσια τιμή από το κανονικό αλεύρι και ο πελάτης δεν μπορεί εύκολα να δώσει τόσα λεφτά. Παρ’ όλα αυτά, έχω παρατηρήσει ότι ο πελάτης μπορεί να παίρνει λιγότερο ψωμί, αλλά δίνει περισσότερο βάση στο τι αγοράζει. Τα αλεύρια μας είναι από μεγάλους Έλληνες αλευράδες αλλά και από μικρούς που φέρνουν αλεύρια ιδιαίτερα – ωστόσο φέρνω και από Γαλλία και Γερμανία. Θεωρώ ότι ένας από τους λόγους που δεν μπορεί να πειρα-
ματιστεί εύκολα ένας αρτοποιός είναι γιατί δεν θέλει να βγάλει ένα προϊόν που θα του μείνει στο ράφι. Ο Έλληνας δεν είναι Γερμανός, που θα δώσει δέκα ευρώ για ένα κιλό ψωμί. Θα του αρέσει το ψωμί, όχι όμως και η τιμή. Το κατανοώ, δεν λέω ότι έχει άδικο. Αν “ακούσεις” το ψωμί, θα καταλάβεις πολλά. Δεν μπορούν όλοι να το εκτιμήσουν, παρόλο που όλοι το τρώνε. Και το κρασί πολλοί το πίνουν, αλλά λίγοι μπορούν να καταλάβουν τους τόνους στην επίγευση. Τι σημαίνει καλό ψωμί; Εξαρτάται για ποιον σκοπό το θέλεις και με τι θα το συνοδέψεις. Άλλο ψωμί θα πάρεις για το πρωινό σου, άλλο για τα γεμιστά, άλλο για να βάλεις πάνω του ντομάτα και φέτα. Γενικολογώντας, καλό ψωμί είναι αυτό που σου αφήνει ωραία γεύση, το ψωμί που δεν σε ενοχλεί στο στομάχι, που είναι καλά ζυμωμένο και καλά ψημένο. Που μυρίζει ψωμί. Κάποια στιγμή είχαμε πάει τρία άτομα στη Γερμανία να μάθουμε τεχνικές για κάποια ειδικά ψωμιά και ήταν μαζί μας κι ένας Κρητικός μεγάλος σε ηλικία, πολύ ευφάνταστος. Μου λέει “παιδί μου, στα παλιά τα χρόνια, στο χωριό μου κοντά στο Ηράκλειο, ήμασταν τέσσερις φούρνοι. Η μαγιά ήταν μία, δεν υπήρχε δεύτερο είδος στο χωριό, νερό παίρναμε από το ίδιο πηγάδι και τα άλευρα ήταν όλα ίδια, της περιοχής. Kαι οι τέσσερις, όμως, βγάζαμε διαφορετικό παξιμάδι”. Το ψωμί έχει τόσo πολλά στάδια μέχρι να φτάσει στο τραπέζι σου, τόσο πολλές παραμέτρους, που ποτέ δεν είναι κάτι στάνταρ. Μπορεί να αγοράσουμε από τον ίδιο φούρνο ίδιο ψωμί και στο τραπέζι του καθενός μας να είναι διαφορετικό. Γιατί εγώ είχα τη γνώση και το ψωμί δεν το άφησα σε νάιλον σακούλα, όπου ως ζωντανός οργανισμός θα βγάλει την υγρασία που θα το μετατρέψει σε λάσπη. Μπορεί το τέλειο, καλοψημένο, κριτσανιστό, μυρωδάτο ψωμί να το πας στο σπίτι και να είναι λάστιχο. Και δεν πρέπει να μουχλιάσει το ψωμί, μπορεί να γίνει παξιμάδι, αλλά δεν επιτρέπεται να μουχλιάσει. Αν μουχλιάσει, σημαίνει ότι είναι άψητο. Δεν ξέρω πού πάει το επάγγελμα του αρτοποιού και ποιο θα είναι το μέλλον του. Δεν θα σταματήσουν να τρώνε ψωμί οι άνθρωποι, αλλά, καλώς ή κακώς, σήμερα ένας φούρνος μόνο με ψωμί δεν ξέρω πόσο μπορεί να ζήσει. Γι’ αυτό, εκτός από την ποικιλία του ψωμιού, που κοίταξα να αυξήσω, αλλά και τη βελτίωσή του, φτιάξαμε και μια μεγάλη γκάμα από κέικ και αυτά που λέμε γλυκά φούρνου, και νομίζω ότι ο κόσμος εκτιμάει το καλό και το τίμιο – και από πλευράς κατασκευής και τελικού προϊόντος. Με λυπεί να βλέπω κέικ που έχουν γίνει με τεχνητούς τρόπους, περισσότερο επειδή ξέρω ότι δεν είναι τόσο δύσκολο να τα φτιάξεις. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν τέτοια κέικ στην αγορά. Είναι πολύ θλιβερό το γεγονός ότι η πολύ νέα γενιά και τα μικρά τα παιδιά δεν τρώνε ευχάριστα το τσουρέκι του Τάκη και του κάθε αρτοποιού που φτιάχνει αγνό παραδοσιακό τσουρέκι, επειδή έχουν μάθει σε αυτά που έχουν υφή σαν marshmallow. Το τσουρέκι που μετά από τέσσερις μέρες είναι ακόμα ίδιο είναι σίγουρα πειραγμένο – κανονικά τη δεύτερη μέρα πρέπει να κάτσει από μόνο του. Δεν μπορεί να περιμένεις ένα γλυκό ψωμί, όπως το τσουρέκι ή το μπριός, την τρίτη-τέταρτη μέρα να είναι αφρός. Τι να το κάνεις, όμως, όταν το στάνταρ πλέον είναι αυτό που ορίζω εγώ ως λάθος; Ένας μικρός φούρνος που δεν θα μπορέσει να αντέξει στα έξοδα θα επιλέξει να φτιάξει τσουρέκι που θα αρέσει και στον μικρό, οπότε θα αλλάξει τη συνταγή του… Παλιά έλεγαν σε έναν φούρναρη “πω πω, πόσα λεφτά βγάζει ένας φούρνος!”. Δεν είναι ότι δεν έχει λεφτά, αλλά, όπως έλεγε και ένα παλιό ανέκδοτο, “δεν έχεις χρόνο να τα φας, πασά μου”».
ΙNFO Αρτοποιητής ο Τάκης Μισαραλιώτου 14, Ακρόπολη, 210 9230052 27.10.16 – lifo
35
q Σήμερα απουσιάζει η μαγειρική στην οποία θα χρησιμοποιήσεις ελάχιστα υλικά και θα δημιουργήσεις ένα νόστιμο πιάτο. Λείπουν η αγάπη, η συγκίνηση, η επικοινωνία και το συναίσθημα για το φαγητό. Στην εποχή μας η μαγειρική έχει γίνει μόδα. Για μένα, το πιο μεγάλο ελάττωμα στις μέρες μας είναι ότι προσπαθούμε να τα κάνουμε όλα πολύπλοκα, να παρουσιάσουμε σύνθετα πιάτα με σκοπό να εντυπωσιάσουμε, επιδιώκοντας να αποδομήσουμε τα ελληνικά προϊόντα. Αυτό που ονομάζουμε «μεσογειακή κουζίνα» έχει χαθεί. Έχουμε το άγχος πόσα κουβέρ θα κάνουμε, τι θα πληρώσουμε στην εφορία, αν θα έχουμε ή όχι δουλειά, ενώ ο κόσμος έχει ανάγκη το απλό και νόστιμο φαγητό. Όλα έχουν επαγγελματικοποιηθεί στον μέγιστο βαθμό.
ΟΙAΘΗΝΑΙΟΙ
απο τον γιαννη πανταζοπουλο. φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν.
q Η κρίση επηρέασε κατά πολύ την κατάσταση στον χώρο της γαστρονομίας. Επέδρασε καταλυτικά και ανασχεδίασε τη σχέση ποιότητας-τιμής. Είχε επικρατήσει η άποψη ότι για να φας καλά, πρέπει να πληρώσεις αρκετά. Κι εγώ είχα κάνει παλαιότερα το ίδιο λάθος. Για αρκετά χρόνια στην Αθήνα έβρισκες να φας μόνο φιλέτο και μπριζόλα. Όλα τα άλλα δεν υπήρχαν. Επίσης, η οικονομική κρίση δεν βοήθησε τον εργαζόμενο, επειδή δήθεν λόγω των οικονομικών δυσκολιών κάποιος θα πιεστεί για να γίνει καλύτερος, αποδοτικότερος, καθώς και να συνεισφέρει ώστε η επιχείρηση να πάει μπροστά. Αντιθέτως, εξακολουθούν να υπάρχουν άτομα που για ένα ευρώ παραπάνω επιλέγουν να εργαστούν στο διπλανό εστιατόριο, μόνο και μόνο για να σου πουν «κοίτα ποιος είμαι εγώ». Αλλά δεν άλλαξε ούτε εμάς τους μάγειρες ή τους εμπόρους. Μάγειρες, ξενοδόχοι και έμποροι πρέπει να καθίσουμε σε ένα τραπέζι όλοι μαζί και να συζητήσουμε πώς θα βοηθήσουμε τα δικά μας προϊόντα και να στραφούμε στην ελληνική παράδοση. Πρέπει να παρθούν αποφάσεις για να αναπτυχθεί και πάλι η ελληνική οικονομία. Δεν είναι δυνατόν τον περασμένο Αύγουστο, στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας, οι τουριστικές επιχειρήσεις να δουλεύουν με ντομάτες Πολωνίας.
q Για όλους το φαγητό αποτελεί μια μικρή γιορτή. Και αυτήν τη γιορτή πρέπει να τη σεβαστείς, δεν πρέπει να τη χαλάσεις ούτε λόγω κουζίνας ούτε λόγω σέρβις. Ένα καλό φαγητό θα κάνει την ψυχή σου να χαμογελάσει. Σε γαληνεύει, όπως όταν υποδεχόμαστε φίλους στο σπίτι μας και θέλουμε να τους κάνουμε να περάσουν όμορφα. Αντίστοιχα, ένα καλό εστιατόριο, για να είναι πετυχημένο, πρέπει να αφουγκράζεται τις ανάγκες των πελατών του. Θέλει αναζήτηση καλών υλικών, συνεχή ενημέρωση και ατελείωτες ώρες μέσα στην κουζίνα. Πρέπει, είτε μέσα είτε έξω από την κουζίνα, να αναλαμβάνεις ρόλο ψυχιάτρου και ψυχολόγου. Να υπάρχει σεβασμός και να αναπτύσσονται σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες, ώστε να φτάνεις στο σημείο να καταφέρνεις τον άλλον να τρώει σωστά.
q Η Αθήνα έχει κάνει αρκετά βήματα στον γαστρονομικό τομέα. Υπάρχει μια τάση δημιουργίας νέων εστιατορίων στο κέντρο της πόλης. Αν και θεωρώ ότι ένα εστιατόριο στην πόλη είναι ευνουχισμός. Για παράδειγμα, όταν περπατάς στους κήπους στο Costa Navarino και μυρίζεις θυμάρι, ρίγανη και γιασεμιά, σου έρχονται διαρκώς ιδέες στο μυαλό. Είναι ένα συνεχόμενο ηλεκτροσόκ. Στην πόλη, τι σκέψεις να κάνεις; Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουν ξεκινήσει και πολλές πρωτοβουλίες επιστροφής στο ελληνικό προϊόν. Βέβαια, η ξενομανία μας ακόμη κυριαρχεί. Εξακολουθούμε να γοητευόμαστε από τη μοντέρνα κουζίνα ξένων χωρών. Σκοπός είναι να εξελίξουμε την ελληνική κουζίνα και όχι να μιμούμαστε τις ξένες. Στο Sani της Χαλκιδικής μιλώ πολλές φορές με τουρίστες, οι οποίοι μου εκφράζουν το παράπονό τους ότι έρχονται στην Ελλάδα και δεν μπορούν να βρουν ελληνική κουζίνα για να φάνε. Μια άλλη φορά είχα συναντηθεί με κάτι Αμερικανούς από μεγάλες εταιρείες επικοινωνίας οι οποίοι λάτρεψαν το γεγονός ότι έκατσαν να φάνε κάτω από μια ελιά. Τους φαινόταν αδιανόητο το ότι έτρωγαν φάβα κάτω από ένα δέντρο. Για εκείνους, αυτό ήταν πολυτέλεια.
q Δυστυχώς, πολλοί από τους νέους σεφ δεν έχουν εικόνες παραδοσιακές, όπως το να πηγαίνεις το φαγητό με το ταψί στον φούρνο της γειτονιάς. Είναι το τίμημα της τεχνολογίας, που άλλοτε σε οδηγεί μπροστά και άλλοτε σε πηγαίνει πίσω. Όπως και τα social media, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει πολύ θετικά στο φαγητό, αλλά έχουν επιδράσει αρνητικά. Απ’ όλους βλέπεις φωτογραφίσεις πιάτων και κριτικές εστιατορίων. Εμένα με ενοχλεί όταν κάποιος γνωστός γευσιγνώστης γράφει μια κακή κριτική. Μη γράψεις τίποτα ή δώσε μια επιπλέον ευκαιρία. Κάποιοι άνθρωποι έχουν επενδύσει τα χρήματά τους, υπάρχουν εργαζόμενοι που ζουν από ένα εστιατόριο. Είμαι της άποψης ότι είναι καλύτερο να μη γράψεις τίποτα από το να το σχολιάσεις αρνητικά. Από μια κριτική κανένα εστιατόριο δεν θα γίνει καλύτερο. Και κάποια στιγμή ας δούμε τι ακριβώς είναι αυτοί που γράφουν κριτικές. Όταν είχα βγάλει ένα πιάτο γνωστό, πορτογαλέζικο, με θαλασσινά, άφησα την ίδια ονομασία και τότε είχε γράψει κάποιος «μα, τι ονόματα είναι αυτά που εφευρίσκει ο Καραμολέγκος;». Μου είχε κάνει εντύπωση που ως κριτικός γεύσεων δεν γνώριζε την πορτογαλική κουζίνα. Παλιά τα διάβαζα κάτι τέτοια και εκνευριζόμουν, τώρα δεν ασχολούμαι πολύ.
q Τα τελευταία χρόνια σταμάτησα να ταξιδεύω ή να κυνηγώ υλικά, όπως έκανα άλλοτε. Η υγεία της μητέρας μου, την οποία έχασα πέρσι, είχε επιδεινωθεί τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια, με αποτέλεσμα να κάθομαι αρκετές ώρες μαζί της για να τη βοηθάω όσο μπορούσα. Ήταν και η χειρότερη ανάμνηση που έχω στη ζωή μου. Τα όργανά της δεν ανταποκρίνονταν και μαζί με τους γιατρούς έπρεπε να ενισχύουμε το πεπτικό της σύστημα. Εκεί συνειδητοποίησα πως είμαστε ό,τι τρώμε. Πιστεύω ότι την ευτυχία άλλες φορές τη βρίσκουμε και άλλες φορές τη χάνουμε, γιατί κρύβεται στις μικρές στιγμές. Και αν κάτι με έχει διδάξει η ζωή, είναι πως τα πιο σημαντικά βρίσκονται σε αυτό που ονομάζουμε απλότητα, είτε στο φαγητό είτε στις ανθρώπινες σχέσεις, παντού. Και, τελικά, είναι αυτό που μας λείπει περισσότερο.
36 lifo – 27.10.16
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ
περισσότερα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας τα πέρασα εκεί. Στο χωριό του πατέρα μου, την Έξω Γωνιά, κάτω από το πατρικό μας σπίτι υπήρχε μια ταβερνούλα όπου σήμερα βρίσκεται το γνωστό εστιατόριο «Μεταξύ μας». Αυτή την ταβέρνα τη λειτουργούσε μια ηλικιωμένη κυρία που δημιουργούσε καταπληκτικά φαγητά, ήταν απίστευτη μαγείρισσα. Την έβλεπα να περνάει όλη την ημέρα μέσα στην ταβέρνα. Θυμάμαι ότι, όταν τη ρώτησα μια φορά πώς και δεν βαριόταν τόσες ώρες μέσα σε μια κουζίνα, μου απάντησε πως προτιμούσε να βρίσκεται εκεί παρά να γυρίσει στο σπίτι και να τη χτυπάει ο άντρας της, επειδή είχε μεθύσει. Στον χώρο όπου είχαμε το εργοστάσιο αργότερα δημιούργησα το δικό μου εστιατόριο, την Ντομάτα. Φτιάχτηκε εκεί όπου υπήρχε το ζυγιστήριο του εργοστασίου. Βέβαια, τότε δεν υπήρχε ούτε δρόμος για να κατέβεις, αλλά το ξεκινήσαμε για την πλάκα μας, περισσότερο για να μαζευόμαστε μεταξύ μας οι φίλοι και να τρώμε. Από εκείνο το εστιατόριο δεν θα ξεχάσω τις στιγμές που το φεγγάρι έβγαινε πίσω από την Ανάφη και απλωνόταν πάνω στο μαγαζί. Όλοι σταματούσαν να τρώνε και απολάμβαναν τις μαγευτικές εικόνες. Δύσκολες εποχές, αλλά ωραίες και ανέμελες. Και δεν αναφέρομαι μόνο σ’ εμάς, τους επαγγελματίες, αλλά και στον κόσμο που μας επισκεπτόταν, ο οποίος ήταν άνετος και ξένοιαστος. Ήταν η εποχή που τα έβρισκαν όλα μαγειρεμένα τέλεια και δεν τους ένοιαζε τίποτα. Αρκούσε ο έρωτας, η θάλασσα, το φεγγάρι και το φαγητό. Ήταν τα καλοκαίρια που δεν σβήνουν ποτέ από τη μνήμη σου. Υπήρχαν πολλά βράδια που ξενυχτούσαμε και το εστιατόριο έπρεπε να ανοίξει το μεσημέρι.
ΣΕΦ. ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΚΗΦΙΣΙΑ, ΜΕΝΕΙ ΠΑΝΤΟΥ. ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΤΗ ΧΑΛΑΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ.
q Οι γονείς μου είχαν καταγωγή από τη Σαντορίνη. Ο πατέρας μου είχε εργοστάσιο ντοματοπελτέ στο νησί και τα
27.10.16 – lifo
37
38 lifo – 27.10.16
ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΝ ΑΠΟ ΚΑΛΟ ΦΑΓΗΤΟ
ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΕΥΣΗ
20
ΜΑΓΑΖΙΑ
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Salon de Bricolage
ΜΙΑ ΛΕΣΧΗ ΓΙΑ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
Μ
Αν θες κι εσύ να γίνεις μέλος της πιο exclusive λέσχης στην πόλη και να α ποκτήσεις πρόσβαση στα κορυφαία events της Αθήνας και του εξωτερικού, μπορείς να επικοινωνήσεις με το γραφείο της λέσχης στο 210 8925115-7.
ετρώντας πια οκτώ χρόνια παρουσίας στο κέντρο της Αθήνας, το Salon de Bricolage, η πλέον εδραιωμένη συνδρομητική λέσχη διασκέδασης της πόλης και σημείο αναφοράς μιας ισχυρής κοινότητας, υποδέχεται τη νέα σεζόν με νέες δράσεις και, φυσικά, exclusive events για τους μυημένους. Έχοντας ήδη στο ενεργητικό του affiliations με εμβληματικά members clubs του εξωτερικού, όπως το ιστορικό και πλέον επίκαιρο «Annabel’s» του Λονδίνου, από φέτος το Salon de Bricolage, το μοναδικό σημείο άμεσης σύνδεσης με τις πολιτισμένες χώρες του εξωτερικού, αδελφοποιείται με το Kitzbühel Country Club, το αυθεντικό country club του πιο σημαντικού ski resort της Αυστρίας, με το Spoke Club στο Τορόντο και το Heart House στο Μόναχο, σχηματίζοντας ένα ισχυρό δίκτυο, το οποίο συνεχώς εμπλουτίζεται και παρέχει στα μέλη του αποκλειστικές ευκαιρίες.Έτσι, φέτος τα μέλη του μπορούν να παρευρεθούν και πάλι σε σημαντικά art events, όπως το VIP πρόγραμμα των Frieze London και Frieze Masters, αλλά και να συμμετάσχουν σε secret dinners με κορυφαίους σεφ. Η νέα άφιξη στη λέσχη είναι ο γνωστός σεφ Βασίλης Καλλίδης, ο οποίος προστέθηκε στη διοικούσα επιτροπή, ενώ μια Τρίτη κάθε μήνα θα παραδίδει μαθήματα μαγειρικής στα μέλη, μέσα σε ατμόσφαιρα πάρτι. Όσο για τους φίλους του κρέατος, κάθε Τετάρτη θα έχουν την ευκαιρία να απολαμβάνουν νέες γευστικές δημιουργίες με βάση το κρέας από τον σεφ του Drakoulis Meat Open Project, Μιχάλη Μερζένη. Στους τέσσερις εκλεπτυσμένους ορόφους της λέσχης τα μέλη της μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να δοκιμάσουν comfort food που ετοιμάζεται μπροστά τους αλλά και να μαγειρέψουν οι ίδιοι με τη βοήθεια του σεφ, να κάνουν private καλέσματα και πάρτι και να θαυμάσουν διάφορες εκθέσεις. Ο πρώτος όροφος με το τζάκι και τη lounge μουσική είναι ιδανικός για δείπνο με επιλογές από το κλασικό Asian Fusion Μenu της λέσχης, ενώ, όσο περνάει η ώρα, η φάση θυμίζει πάρτι, αφού τα βράδια στο Premier Etage έχουν πλέον αποκλειστικό DJ. Στο Ground Floor φιλοξενούνται σημαντικές εικαστικές εκθέσεις υπό την επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Άννα Χατζηνάσιου, παρουσιάσεις βιβλίων και τα πιο hot πάρτι της Αθήνας, ενώ στον τελευταίο όροφο τα μέλη θα συναντήσουν τα Art Apartments, στα οποία έχουν αποκλειστική πρόσβαση ώστε να διαμείνουν και να απολαύσουν τις παροχές της λέσχης.
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΛΙΔΗΣ ΜΑΓΕΙΡΕΥΕΙ ΜΕ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ EXCLUSIVE ΛΕΣΧΗΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
27.10.16 – lifo
39
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
A EXTR TIτPείτε στη
Zambri
και ονισ Συντ το fb του σ ια όλα α ίδ γ λ σε είτε ερωθ ενημ ents. τα ev
ALL DAY BAR-RESTAURANT ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ Η νέα glam επιλογή και στέκι πολλών επωνύμων στην Κηφισιά ακούει στο όνομα Zambri. All day χώρος που σε ταξιδεύει σε εξωτικά μέρη χάρη στην ξεχωριστή διακόσμησή του με τα έντονα στοιχεία του πράσινου αλλά και τις ξύλινες λεπτομέρειες, ενώ να σημειωθεί ότι έχει και τη μεγαλύτερη ταράτσα στην περιοχή. Στο παλιό αυτό αρχοντικό μπορείς να περάσεις όμορφα κάθε ώρα της ημέρας, είτε το επιλέξεις πρωί για καφέ και brunch με ελληνική κατεύθυνση είτε για φαγητό ή ποτό και ελαφρύ τσιμπολόγημα με ξεχωριστά πιάτα μέχρι αργά το βράδυ. Στην κουζίνα, ο σεφ Κωνσταντίνος Xρυσοφάκης δημιουργεί εμπνευσμένα πιάτα και πειραματίζεται με ποιοτικά υλικά από διάφορες περιοχές της χώρας. Από ηπειρώτικη κοτόπιτα, χειροποίητο καβουρμά, κοτόπουλο γεμιστό με λαδοτύρι Μυτιλήνης, χορταστικές σαλάτες, όπως αυτή με τη ρόκα, φιλετάκια από μοσχαράκι γάλακτος, καρπάτσιο σπαράγγια, ψητά ντοματίνια και τυρί Σαν Μιχάλη μέχρι γιουβέτσι μπολονέζ που μαγειρεύεται υπομονετικά στον ξυλόφουρνο, τα πιάτα του Zambri είναι ένα κι ένα! Και αφού απολαύσετε το γεύμα σας, ανεβείτε στον 1ο όροφο για ποτό με πιο club διάθεση.
40 lifo – 27.10.16
Αγίου Δημητρίου 9, Κηφισιά, 210 6230063 www.facebook. com/Zambri.Kifisia
Beluga
ΑΠΟ ΤΑ «ΚΟΚΚΙΝΑ ΦΑΝΑΡΙΑ» Ο ΠΙΟ CHIC ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΟΥΜΠΑ Μας συστήθηκε πριν από μερικούς μήνες στην πάλαι ποτέ πιο κακόφημη συνοικία του Πειραιά και γρήγορα έγινε από μόνο του ένας λόγος για να κατέβεις προς το λιμάνι. Το Beluga, το δημιούργημα των Σπύρου Μητρόπουλου και Σάββα Παντελίδη, έδωσε μια άλλη πνοή στη συνοικία της Τρούμπας με σεβασμό στο παρελθόν της και διακόσμηση που θα σας εντυπωσιάσει. Εδώ έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε μουσείο, καθώς απολαμβάνεις το γεύμα σου έχοντας κάτω από τα πόδια σου μέρος των Τειχών του Πειραιά και τριγύρω δεκάδες άλλα έργα τέχνης που κάνουν ξεχωριστή κάθε γωνιά του. Το Beluga είναι ένας artistic πολυχώρος που τα συνδυάζει όλα: ωραίο φαγητό, εμπνευσμένα κοκτέιλ και τακτικά events. Στην εντυπωσιακή σάλα του εστιατορίου με το γυάλινο δάπεδο θα γευτείτε προσεγμένα πιάτα με έμφαση στις ελληνικές πρώτες ύλες αλλά και γεύσεις από τη διεθνή κουζίνα που θα συνδυάσετε άψογα με κάποιο κρασί από την πλούσια λίστα της κάβας του.
2ας Μεραρχίας 8-10, Πειραιάς 210 4116505 www.facebook. com/Beluga
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Warehouse
ΜΙΑ «ΑΠΟΘΗΚΗ» SPECIALITY ΓΕΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΩΝ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ
Κ
άποιοι λένε πως οι μικρές απολαύσεις της ζωής, όπως ένας καλός καφές, ένα κρασί που θα θυμάσαι για καιρό το άρωμά του ή ένα γευστικό πιάτο, είναι μερικές φορές και οι μεγαλύτερες. Στο Warehouse, αυτή την «αποθήκη» speciality γεύσεων στην καρδιά των Εξαρχείων (ο χώρος παλιά ήταν βιβλιοδετείο), θα βρείτε όλα αυτά και κάθε φορά θα ανακαλύπτετε και κάτι καινούργιο. Εδώ τα πάντα έχουν να κάνουν με τη γεύση, γι’ αυτό και οι άνθρωποί του, ο καθένας expert στο είδος του, δίνουν μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια και πάντα έχουν νέες προτάσεις. Από νέες ετικέτες κρασιών και κοκτέιλ μέχρι πιάτα που δεν υπάρχουν στο μενού και νέα χαρμάνια καφέ από τα καλύτερα blends της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, στο Warehouse κάθε επίσκεψη είναι μια νέα εμπειρία γεύσεων. All day industrial χώρος που σε κερδίζει εύκολα και χαμογελαστοί άνθρωποι, έτοιμοι να σε μυήσουν στα μυστικά του καλού κρασιού και του καφέ. Έτσι εξηγείται που είναι πάντα γεμάτο και, μολονότι μετρά περίπου δύο χρόνια παρουσίας, έχει αποκτήσει πολύ πιστό κοινό. Συχνά θα πετύχετε γευσιγνωσίες και guest εκπαιδεύσεις στο κρασί και αν ανήκετε στους ακόμη πιο απαιτητικούς, το Warehouse σας καλεί να ετοιμάσετε το δικό σας wine menu με τη συνοδεία των κατάλληλων πιάτων. Στην κάβα, που κάθε εβδομάδα φέρνει και κάτι διαφορετικό, θα βρείτε πάνω από 400 επιλογές κρασιών για αγορά, ενώ στο μενού του φιγουράρουν περισσότερες από 70 ετικέτες σε ποτήρι και 200 σε μπουκάλι από τον ελληνικό και ξένο αμπελώνα. Είτε είστε λάτρεις του κρασιού είτε προτιμάτε να πειραματίζεστε με γεύσεις κοκτέιλ, στο Warehouse κάθε εβδομάδα σας περιμένουν νέες προτάσεις αλλά και guest premium spirits. Εάν, πάλι, ετοιμάζετε τον δικό σας χώρο στην εστίαση, η έμπειρη ομάδα του Warehouse μπορεί να σας καθοδηγήσει και να σας μυήσει στα μυστικά της. Μιλάμε με τον Γιώργο Κανόπουλο, έναν από τους ανθρώπους του Warehouse, για το concept του αλλά και για την εμπειρία της γευσιγνωσίας. — Τι είναι αυτό που κάνει το Warehouse να ξεχωρίζει; Η οπτική με την οποία προσεγγίζει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχει. Απλοποιημένη εξειδίκευση, οικειότητα, διάθεση για εκπαίδευση του καταναλωτή στη γεύση και στους συνδυασμούς, εμβάθυνση σε όποιο προϊόν προσφέρει, ευελιξία και προσπάθεια για συνεχείς πειραματισμούς και ανανεώσεις. Θέλουμε καθένας να αισθάνεται ότι είναι
η κουζίνα του που μαγειρεύει κάτι καινούργιο και το κελάρι του απ’ όπου θα διαλέξει το κατάλληλο κρασί για την εκάστοτε στιγμή. Επίσης, θέλουμε να ξέρει ότι εδώ θα δοκιμάσει αναπάντεχους καφέδες δικής μας εισαγωγής, κοκτέιλ και ασυνήθιστα spirits. — Τι σημαίνει γευσιγνωσία για τον επισκέπτη του Warehouse; Πείτε μας λίγα πράγματα για τα ειδικά events που διοργανώνετε. Το κρασί και το φαγητό είναι για να τα απολαμβάνει κανείς ταυτόχρονα. Η γεύση είναι κάτι που ενυπάρχει σε όλους μας και είναι ο απόλυτος οδηγός για τον καφέ, το κρασί και το φαγητό. Δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να πεις αν σου αρέσει κάτι, ούτε εμμονή σε ακρότητες. Ο καφές και το κρασί σε ταξιδεύουν σε μέρη, ανθρώπους και ιστορίες που μαγεύουν το μυαλό και σε βάζουν σε ατραπούς γεύσεων. Η γεύση είναι μια συνολική, ατομική εμπειρία που πρέπει να οδηγείται σε κλιμάκωση, χωρίς να εξαντλεί. Αυτά είναι ένα μέρος της φιλοσοφίας του Warehouse και των διαφόρων events που διοργανώνουμε σε μορφή workshop, όπως private menus με pairing, pairing καφέ με σοκολάτα και spirits, flight tastings κρασιών, bubble wine lists κ.ά. — Πόσο σημαντική είναι η κατάρτιση για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την εστίαση; Τι ακριβώς προσφέρει το Warehouse σε αυτό το κομμάτι; Σίγουρα, πρώτα έρχεται η αγάπη για τη δουλειά τους και η διάθεση να πάρουν από όποιον χώρο και άτομο βρίσκουν αυτό που έχει να τους δώσει. Η ανάγκη να ευχαριστήσεις τον άνθρωπο που σερβίρεις από οποιονδήποτε τομέα (καφέ, κρασί, ποτό, φαγητό) είναι αυτή που σε ωθεί να εξειδικευτείς σε ό,τι σε τραβάει, να το προσφέρεις με καλύτερο τρόπο, να μάθεις τρόπους παρασκευής, ιστορία, να δώσεις λύσεις σε προβλήματα, να γίνεσαι μεταδοτικός, χωρίς να είσαι απρόσιτος, και να κάνεις τον πελάτη δικό σου σε όλα τα επίπεδα. Η συνεχής γευσιγνωσία, η διαρκής κατάρτιση και η επαφή με ανθρώπους της παραγωγής αλλά και της εστίασης είναι καθημερινότητα για όλη την ομάδα του Warehouse. Αυτό είναι μια καθημερινή πρόκληση στον συγκεκριμένο χώρο αλλά και στα consulting projects που επιλεγμένα αναλαμβάνουμε, όπως είναι το πρώτο TOMS Flagship Store που άνοιξε στην Ελλάδα στη Θεσσαλονίκη, το οποίο και έχουμε επιμεληθεί και αποτελεί ένα μεγάλο εγχείρημα για εμάς.
ΔΕΚΑΔΕΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΚΡΑΣΙΟΥ, ΨΑΓΜΕΝΑ COFFEE BLENDS ΚΑΙ SIGNATURE COCKTAILS ΣΕ ΕΝΑΝ ΧΩΡΟ ΓΕΥΣΙΓΝΩΣΙΑΣ
Μαυρομιχάλη & Βαλτετσίου 21, Αθήνα 215 5408002 27.10.16 – lifo
41
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
ΑΜΠΑΚΟΣ Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ BBQ! Με όνομα που σε προδιαθέτει ότι θα φας μέχρι… τελικής πτώσεως, ένα είναι σίγουρο, ότι στον Άμπακο θα φάτε καλά. Ένα μοντέρνο εστιατόριο με out of the wood decor και urban πινελιές που θα σας κάνει να νιώσετε οικεία με το που θα περάσετε το κατώφλι του ήρθε να προστεθεί στην ανερχόμενη πιάτσα της θρυλικής Τρούμπας. Κλασικό steakhouse, με extra large μερίδες και γεύσεις που αποθεώνουν τη λέξη BBQ. Πιάστε θέση στους μεγάλους δερμάτινους καναπέδες και ξεφυλλίστε το μενού που θα σας βάλει σε δίλημμα για το τι να διαλέξετε. Εδώ θα βρείτε τα καλύτερα φιλέτα και steaks, όπως αρμόζει σε ένα καλό steakhouse, και θα τα συνοδεύσετε με τέλειες σος, φρέσκες τηγανητές πατάτες και πολλά άλλα. Το μυστικό τους για τα άψογα steaks είναι, πέρα από τα εξαιρετικής ποιότητας κρέατα που προμηθεύονται, οι σύγχρονες τεχνικές οργανικού ψησίματος στον high-end ισπανικό παραδοσιακό φούρνο με ξυλοκάρβουνα Mibrasa, που τους προσδίδει μια ξεχωριστή μυρωδιά καπνιστού, ενώ παράλληλα θωρακίζει τα αρώματα και τη γεύση τους.
42 lifo – 27.10.16
Μεραρχίας 14, & Φίλωνος 66, Πειραιάς www.facebook. com/AbakosNo1
Vinarte
ΣΤΟ VINARTE ΘΑ ΔΟΚΙΜAΣΕΤΕ ΟΡΙΣΜEΝΑ ΑΠO ΤΑ ΠΙΟ PREMIUM ΚΡΑΣΙA ΤΟΥ ΚOΣΜΟΥ Στο Vinarte θα γνωρίσετε τις πιο απίθανες γηγενείς ποικιλίες από κάθε γωνιά της Ελλάδας, μέχρι και ορισμένα από τα πιο premium κρασιά του κόσμου. Δοκιμάστε το Chateau Neuf du Pape, τα κρασιά του Λίγηρα, τη μοναδικότητα της Νότιας Αφρικής, τα εκπληκτικά Malbec της Αργεντινής, αυστραλιανά Shiraz αλλά και τους θησαυρούς της Νάουσας, της Νεμέας, της Σαντορίνης κ.λπ.! Μαγικές ποικιλίες, Πρεκνιάρικο, Κυδωνίτσα, Αθήρι, Ρομπόλα, Αυγουστιάτης, Βιδιανό, Μαυροτράγανο, θα πρωταγωνιστήσουν αγέρωχα στο ποτήρι σας. Αποκλειστικά στο Vinarte θα βρείτε τα εξαιρετικά Amarone και Soave της Tenuta Sant Antonio (Verona, Ιταλία) όπως και το Telos, το κρασί χωρίς θειώδη (το συντηρητικό του κρασιού), στο ποτήρι σας. Κάθε μέρα ο sommelier του Vinarte είναι κοντά σας για να σας βοηθήσει στις οινικές περιπλανήσεις, προτείνοντάς σας μοναδικά flights ελληνικού, ιταλικού ή και premium αμπελώνα (4x75ml), συνδυάζοντάς τα με απίθανες ποικιλίες τυριών και αλλαντικών. Η γεύση στο Vinarte φέτος απογειώνεται. Η bistecca Fiorentina των 800 γρ. (!) έρχεται να συνοδεύσει εξαιρετικά ένα πλούσιο σε τανίνες ερυθρό κρασί και να απογειώσει την απόλαυσή σας. Νέα προσθήκη στις απίθανες πίτσες με γνήσια ναπολιτάνικη συνταγή είναι η πίτσα με Βrezaola και Gorgonzola αλλά και το φανταστικό cheesecake με κοπανιστή Μυκόνου και μαριναρισμένα σε λευκό μπαλσάμικο ντοματίνια Κρήτης. Wine Wednesdays σταθερά στο Vinarte κάθε Τετάρτη, με θεματικές βραδιές γύρω από το κρασί, παρουσιάσεις παραγωγών διαφόρων ποικιλιών και με δυνατότητα να γευθείτε το αγαπημένο σας κρασί με 30% στη 2η φιάλη. Wine lovers, προσέλθετε!
Μαραγκού 18, Γλυφάδα, 210 8941511 www.facebook. com/vinarte.gr www.vinarte.gr
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Zonars
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΝΑΒΙΩΝΕΙ ΣΤΗ ΓΩΝΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ
Ο
Βουκουρεστίου 9 & Πανεπιστημίου, 210 3251430 www.facebook. com/zonarsathens
Δημήτρης Ψαθάς το είχε χαρακτηρίσει το πιο πολυτελές ζαχαροπλαστείο της Αθήνας, της ίδιας κλάσης με τα μεγαλύτερα και ωραιότερα της Βιέννης. Το ιστορικό καφέ-ζαχαροπλαστείο όπου κάποτε σύχναζαν μεγάλες προσωπικότητες των τεχνών, των γραμμάτων και της πολιτικής, από τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Γκάτσο, τη Μελίνα Μερκούρη και τον Μάνο Χατζιδάκι μέχρι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Λεωνίδα Κύρκο, αφού άλλαξε χέρια, από τον Δεκέμβρη του 2015 πήρε ξανά νέα πνοή και θυμίζει αρκετά τις παλιές, δοξασμένες εποχές του. Με ιστορία που μετρά πάνω από 75 χρόνια το Zonars, χωρίς απόστροφο πια, αφότου πέρασε στην οικογένεια Πανά είναι ένας χώρος που έχει να υπερηφανεύεται για το αρμονικό «πάντρεμα» του χθες και του σήμερα. Η ιστορικότητα του χώρου αναδύεται όχι μόνο μέσα από τα μωσαϊκά, τις μπουαζερί και τις βελούδινες καρέκλες αλλά και μέσα από τις αυθεντικές συνταγές του τότε και τις συνήθειες. Μπορείς να πιάσεις θέση στα τραπεζάκια επί της Πανεπιστήμιου, χαζεύοντας την περατζάδα σε έναν από τους ωραιότερους δρόμους του κέντρου, ή να απολαύσεις τον καφέ σου στην πανέμορφη σάλα, ενώ το φως του ήλιου λούζει τα τραπέζια μέσα από τις επιβλητικές του κουρτίνες. Σήμερα, όμως, το Zonars δεν λειτουργεί μόνο ως καφέ αλλά και ως bar-restaurant όπου μπορείς να απολαύσεις το γεύμα σου και το ποτό σου υπό τους ήχους κλασικής μουσικής και όχι μόνο, σε ένα περιβάλλον που αποπνέει προσιτή πολυτέλεια. Ο χώρος είναι νοερά χωρισμένος σε τρία κομμάτια, στο lounge που προορίζεται για τσάι, καφέ, γλυκά και σνακ, και στο μπαρ και στο εστιατόριο, που έχει φωτίσει μοναδικά ο διεθνούς φήμης industrial designer Michael Anastassiades. Η κουζίνα του Zonars αποτελείται επίσης από 3 sections, τη δημιουργική μεσογειακή κουζίνα με signature dishes του Νίκου Σκλήρα (executive chef του ομίλου Πανά), το sushi section υπό τη sushi chef Anna Santasetto, και την ελληνική παραδοσιακή κουζίνα, που εντάχθηκε πρόσφατα στο μενού. Εδώ μπορείτε να απολαύσετε κλασικά ελληνικά πιάτα (όλα σε προσιτές τιμές), όπως τα κολοκυθάκια γεμιστά με κιμά, ρύζι και σάλτσα αυγολέμονο, ο μουσακάς, οι λαχανοντολμάδες με αυγολέμονο, τα γεμιστά και άλλες γευστικές προτάσεις της παράδοσης. Στον κατάλογο φιγουράρουν επίσης επιλογές από τα theatre menus και τα prix fixe menus.
ΕΝΑΣ ΘΕΣΜΟΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΕ ΝΕΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ.
27.10.16 – lifo
43
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ ΚΆΠΠΆΡΗ - ΘΗΣΕΊΟ
ΓΕΥΣΕΙΣ & ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ… ΚΕΛΑΗΔΟΥΝ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΙΣΚΟ!
ΚΑΠΠΑΡΗ [ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ - ΘΗΣΕΙΟ] ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ … ΟΛΟ ΑΡΩΜΑ ΚΑΙ ΓΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ!
ΚΟΝΙΟΡΔΟΣ [ΝΕΟΜΑΓΕΙΡΕΙΟ]
H Καρδερίνα, ένα new entry τσιπουράδικο στην περιοχή των Πετραλώνων, προσφέρει επιλεγμένες ποικιλίες αποσταγμάτων τσίπουρου, μεζεδάκια –δημιουργίες του executive chef Μανώλη Θλιβερού– με γεύσεις ελληνικά ταξιδεμένες από ολόφρεσκα ντόπια προϊόντα σε πολύ καλές τιμές. Στην Καρδερίνα, όποια διάθεση και αν έχετε, φάνκι, classic ή μποέμ, θα βρείτε γωνιές και μεζέδες για όλα τα γούστα, γιατί το τσίπουρο δεν το απολαμβάνεις μόνο του... ούτε μόνος σου, το τσίπουρο θέλει μεζεδάκια, φιλαράκια και τιτιβίσματα… Απολαύστε τους «κελαηδιστούς» μεζέδες της Καρδερίνας και επιλεγμένες ποικιλίες αποσταγμάτων τσίπουρου, μαστιχόμελα, χύμα κρασί, ψημένη ρακή με μέλι και κανέλα (ρακόμελο) ή κρασόμελο, καθημερινά από τις 16:00 μέχρι τις 2:00 και τα Σαββατοκύριακα από τις 12:00 μέχρι τις 4:00 π.μ. Καλλισθένους 67, Πετράλωνα, 210 34 54000. www.karderina-tsipouradiko.gr • www.facebook.com/ KarderinaTsipouradiko
ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ
Μία από τις κορυφαίες επιλογές, η Νεοταβέρνα Κάππαρη (Πετράλωνα και Θησείο) έχει γίνει αγαπημένος προορισμός για όσους αναζητούν γεύσεις που θυμίζουν έντονα Ελλάδα. Στα Πετράλωνα, σε ένα παρεΐστικο περιβάλλον που φέρνει στον νου εικόνες από την παλιά Αθήνα, και στο Θησείο, σ’ έναν χώρο που συνδυάζει το μοντέρνο με το παραδοσιακό, επιλέξτε από το μενού γεύσεις και πιάτα γεμάτα με το μοναδικό άρωμα φρέσκων μυρωδικών της πατρίδας μας. Οι δημιουργίες του executive chef Μανώλη Θλιβερού θα συναρπάσουν τον ουρανίσκο σας. «Αναμειγνύοντας» αυθεντικά ελληνικά προϊόντα ονομασίας προέλευσης με εποχικά λαχανικά, κρέατα, πουλερικά, ζυμαρικά αλλά και με θαλασσινά, η Κάππαρη σερβίρει νόστιμα, δημιουργικά και αρωματικά ελληνικά πιάτα με μεσογειακές επιρροές. Ξεκινήστε ένα μοναδικό γαστριμαργικό ταξίδι… όλο άρωμα και γεύση στις διαφορετικές περιοχές της πατρίδας μας, με αφετηρία τα Πετράλωνα ή το Θησείο.
[ΤΣΙΠΟΥΡΑΔΙΚΟ]
ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΣΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ CHEF! ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΜΑΓΕΙΡΕΥΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΑΣ Μ’ ΕΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΗΜΑ! Ο Κονιόρδος είναι άλλη μια νέα άφιξη στον γαστρονομικό χάρτη των Πετραλώνων. Ένα σύγχρονο Νεομαγειρείο με παραδοσιακά μαγειρευτά που φτάνουν στον εργασιακό χώρο ή το σπίτι σας, αρκεί να είστε σε κοντινή «ακτίνα». Στον Κονιόρδο θα απολαύσετε εγγυημένα μοναδικές γεύσεις, αφού μαγειρεύει καθημερινά για εσάς ο Μανώλης Θλιβερός, executive chef του ομίλου εστιατορίων K resto group [Κάππαρη (Πετράλωνα-Θησείο) και τσιπουράδικο Καρδερίνα]. Αποκτήστε τον δικό σας προσωπικό σεφ και γευθείτε παραδοσιακά ελληνικά μαγειρευτά που φτάνουν στην πόρτα σας με ένα τηλεφώνημα καθημερινά από 10:30 μέχρι και τις 19:30. Εξυπηρετεί το κέντρο, τα Πετράλωνα, τον Βοτανικό, το Γκάζι, τον Ταύρο, το Θησείο, το Κουκάκι, την Καλλιθέα και φτάνει μέχρι τη Νέα Σμύρνη!
Δωριέων 36, Πετράλωνα, 210 3450288, Ακάμαντος 28, Θησείο, 210 3464285. www.kappari.gr • www.facebook.com/ KappariPetralona • www.facebook.com/KappariThisio
Θεσσαλονίκης & Ξενάρχου 13, Πετράλωνα, 210 347 1000. www.facebook.com/KoniordosNeomageireio
ευή, ρασκ Η Πα τις ς ε λ ια με ό ίναι μ ία. ιες, ε ο ν ν έ οσοφ ι ιλ φ ληρη s είνα ολόκ GI Friday ι πιο αT Και τ φίβολα ο ης! αναμ δοί τ α π ο οί θερμ
ITALIAN JOB
LIVING WELL ΣΤΑ
TGI Fridays Τα αγαπήσαμε για τα πληθωρικά τους μπέργκερ από 100% φρέσκο μοσχαρίσιο κιμά, τα λαχταριστά steaks και για το γιορτινό κλίμα τους που κάθε μέρα θυμίζει Παρασκευή. Η έμφαση στη λεπτομέρεια και η αδιαπραγμάτευτη ποιότητα στις πρώτες ύλες είναι που κάνουν τη διαφορά στην εμπειρία του φαγητού στα TGI Fridays. Πιστοί στη φιλοσοφία του καλού φαγητού, οι σεφ ετοιμάζουν καθημερινά μέσα στο εστιατόριο τον διάσημο πουρέ από φρέσκες πατάτες, όλα τα dressings, το homemade guacamole και όλα τα λαχταριστά πιάτα των TGI Fridays, ενώ μας συστήνουν τις Living Well προτάσεις τους, βασισμένες σε πρώτες ύλες, απαραίτητες στη διατροφή μας.
44 lifo – 27.10.16
Πραξιτέλους 37, Αθήνα, 210 3230380 Fb:KEY BAR A
@key bar
ΚAΘΕ ΜEΡΑ ΙΤΑΛΙΚA ΕΔEΣΜΑΤΑ ΑΠO ΤΟΝ ANTONIO! Κάθε μεσημέρι το Key bar συνεργάζεται με τον Antonio και ταξιδεύει στην Ιταλία. Μπρουσκέτες, καρπάτσιο μόσχου σε κρούστα πιπεριού και κρέμα αβοκάντο, βιτέλο τονάτο, σαλάτες, ζυμαρικά και πιάτα ημέρας, καθώς και πανακότα και άλλα γλυκά θα πλαισιώνουν το μενού από τις 13:00 μέχρι τις 21:00.
27.10.16 – lifo
45
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Gazi College
ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΣΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ!
Σ
Περσεφόνης 53, Αθήνα Γρ. Λαμπράκη 117, Πειραιάς Γρ. Λαμπράκη 5, Γλυφάδα www.gazicollege.gr www.facebook.com/ GaziCollegeGr instagram.com/ gazicollege www.youtube.com/ user/GaziCollegeGr
46 lifo – 27.10.16
ε μια πόλη γεμάτη χώρους που αλλάζουν όνομα και διάθεση μέσα σε μια νύχτα, το Gazi College έχει καταφέρει να θέσει τους δικούς του όρους στην απόλαυση και στη διασκέδαση. Κερδίζοντας το πιο φανατικό κοινό σε Γκάζι, Πειραιά και Γλυφάδα, τρεις παραδοσιακά απαιτητικές πιάτσες, μας υποδέχεται κι αυτό το φθινόπωρο, πιστό στην ολόχρυση συνταγή του! Όταν το πρώτο Gazi College άνοιξε τις πόρτες του στο Γκάζι, το 2010, έφερε κάτι πραγματικά καινούργιο για τα δεδομένα της πόλης, ένα all-day eatery, ιδανικό για κάθε στιγμή της ημέρας, βασισμένο σε μια ατμόσφαιρα οικειότητας, χαλάρωσης και γλυκιάς νοσταλγίας. Έναν χώρο τόσο cozy και φιλόξενο για όλους –μεγάλες παρέες, ζευγάρια, οικογένειες με παιδιά– που μας κέρδισε με τα ζεστά του χαμόγελα κι έγινε αμέσως το δεύτερο σπίτι μας. Αυτή ακριβώς είναι η αίσθηση που κυριαρχεί σε κάθε Gazi College και κρύβεται στις λεπτομέρειες. Εξάλλου, σήμα κατατεθέν των Gazi College είναι η τεράστια βιβλιοθήκη, γεμάτη αληθινά βιβλία που καθένας μπορεί να διαβάσει σαν να βρίσκεται στο σαλόνι του. Στους δερμάτινους καναπέδες, στη μεγάλη τραπεζαρία όπου νέες συντροφιές δημιουργούνται καθημερινά, στις σχολικές καρέκλες ή πλάι στην ανοιχτή κουζίνα που θυμίζει παλιό μπακάλικο, καθένας βρίσκει τη δική του αγαπημένη γωνιά! Καθώς ο κόσμος ανανεώνεται συνεχώς, από νωρίς το πρωί μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα, οι άνθρωποι των Gazi College ετοιμάζουν μπροστά μας συνταγές από το ευφάνταστο μενού των executive chefs Μιχάλη Φανερωμένου και Γιώργου Πρίντεζη. Τα πάντα φτιάχνονται κυριολεκτικά από το μηδέν: ψωμί για μπέργκερ που φουρνίζεται επί τόπου, αλλαντικά που κόβονται μπροστά μας, αληθινά χειροποίητες πατάτες. Όλα μυρίζουν παράδοση και φροντίδα! Έτσι, κάθε στιγμή της μέρας είναι ιδανική για μια επίσκεψη στα Gazi College. Για καφέ στο χέρι ή πρωινό, για σαλάτα και σνακ, μεσημεριανό ή επαγγελματικά γεύματα, για πίτσα και μπέργκερ με την παρέα, για τα ανεπανάληπτα γλυκά του Δημήτρη Μακρυνιώτη ή τα κοκτέιλ του Διονύση Πολάτου κάτω από έναν ουρανό κρεμαστών μπουκαλιών. Οι DJs φροντίζουν να κάνουν τις βραδιές μας «ταξιδιάρικες», ενώ το θρυλικό πλέον brunch των Gazi College κάθε Σαββατοκύριακο επέστρεψε δυναμικά με νέα, ακόμα πιο λαχταριστά πιάτα! Όπως κάθε φθινόπωρο, το μενού ανανεώνεται με υπέροχες νέες γεύσεις: Feta Burger με διπλό, ζουμερό μπιφτέκι black angus και σάλτσα αγιολί φέτας ή Mexican Pizza με κοτόπουλο και hot sauce για τους τολμηρούς, σαλάτα Beluga με φακές, γκρέιπφρουτ και αβοκάντο ή Chicken Kinoa Burger με τσάτνεϊ ντομάτας για όσους προσέχουν και, βέβαια, κολασμένο Hot Soft American Cookie με παγωτό και διπλή σος σοκολάτας για όλους ή το νέο Gazi College Devil’s Cake… του Weekend Brunch! Τα Gazi College αποτελούν και φέτος την καλύτερη, value for money επιλογή για τις εξόδους και τις συναντήσεις μας. Με δωρεάν πάρκινγκ στη Γλυφάδα, ανοιχτά όλο το 24ωρο (το Σαββατοκύριακο στο Γκάζι) και με delivery ή take away για όσους θέλουμε τις γεύσεις του Gazi College και στο σπίτι ή στο γραφείο, απολαμβάνουμε μαζί τη ζωή στις λεπτομέρειες!
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Chemin
ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ BISTROT ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
A EXTR ό TIP αι απ ύ είν
ο αμισ ταγή Το τιρ τική συν ς. ν αυθε ιας Ιταλία ότ της ν
Μικρό, κουκλίστικο café-bistrot, που, αν ακόμα δεν έχετε προσέξει καθώς τριγυρίζετε στα στενά γύρω από την Ερμού, χάνετε! Περνώντας το κατώφλι του Chemin στο στενό που ενώνει την Ερμού με τη Μητροπόλεως, σε κατακλύζουν οι γλυκές μυρωδιές από τα ολόφρεσκα γλυκά του που κάθε μέρα φτιάχνουν με πολύ μεράκι οι οικοδεσπότες του, Δημήτρης, Αργύρης και Όλγα. Ο ζεστός του χώρος, που θυμίζει καφέ σε πόλη του εξωτερικού, είναι ιδανικός για λίγη χαλάρωση και μια στάση στον πιο πολύβουο εμπορικό δρόμο της πόλης, κάθε ώρα της ημέρας. Δυνατό του χαρτί τα γλυκά αλλά και οι χειροποίητες πίτες που φτιάχνονται με προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες και κλασικές συνταγές. Το τιραμισού του Chemin έρχεται ελαφρύ, αφράτο, κρεμώδες, η τάρτα λεμόνι δροσερή και μεστή, ενώ το banoffee του είναι απλώς εθισμός! Ακόμα καλύτερα, μπορείτε να τα συνδυάσετε τέλεια με τα ζεστά και κρύα ροφήματα. Τώρα που χειμωνιάζει, ο κατάλογος του τσαγιού ανανεώνεται με ιδιαίτερες ποικιλίες και πετυχημένους αρωματικούς συνδυασμούς με βότανα και μπαχαρικά.
Φωκίωνος 4 & Πετράκη 30, Αθήνα, 211 18 28720 www.facebook. com/chemin.gr
27.10.16 – lifo
47
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
ΣΥΝΤΑΓΜΑ: Μητροπόλεως 12-14, 210 3247607, syntagma@ tzitzikasmermigas. gr ΚΗΦΙΣΙΑ: Δροσίνη 12, 210 6230080, kifisia@ tzitzikasmermigas. gr ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Αγ. Γεωργίου & Αισχύλου 26, 210 6810529, halandri@ tzitzikasmermigas. gr ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ Ο ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ ΚΙ Ο ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ ΣΤΑ ΚΑΡΒΟΥΝΑ Πλατεία Παπαδιαμάντη 4, 210 2232376, anopatisia@ tzitzikasmermigas. gr
ΤΟ ΤΣΙΠΟΥΡΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΕΝΑ ΜΑΓΑΖΙ-ΣΗΜΑ ΚΑΤΑΤΕΘΕΝ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ Κλασικό στέκι για όσους συχνάζουν στα Πετράλωνα από παλιά, το Τσιπουράδικο του Αποστόλη, με ιστορία που μετρά πλέον 20 χρόνια, έχει αφήσει το στίγμα του στην περιοχή. Από την εποχή που ακόμα ήταν καφενείο-ουζερί μέχρι σήμερα, που ανακαινισμένο και πιο μοντέρνο πέρασε στη δεύτερη γενιά και μαζεύει άτομα κάθε ηλικίας, έχει την ίδια παρεΐστικη ατμόσφαιρα που εξαρχής το έκανε να αποκτήσει τακτικούς θαμώνες. Γνωστό για τους εκλεκτούς μεζέδες του που θα συνοδεύσετε ιδανικά με τσίπουρο, ούζο ρακόμελο ή οινόμελο και με τιμές πολύ προσιτές για κάθε παρέα. Από φρεσκα ψάρια εποχής και θαλασσινά μέχρι κρεατικά της ώρας, καθημερινά διαφορετικές επιλογές μαγειρευτών. Extra tip: Η δημοφιλής σαλάτα του Αποστόλη.
Τρώων 43 Άνω Πετράλωνα 210 3479327 www.facebook. com/Το-Τσιπουραδικο-του-Αποστολη
ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ & ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ ΤΕΣΣΕΡΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ, ΟΙ ΙΔΙΕΣ «ΑΠΑΙΧΤΕΣ» ΓΕΥΣΕΙΣ Μεζεδοπωλείο απ’ αυτά που ανοίγεις το μενού και δεν ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις. Γνωστό εδώ και χρόνια για τους φοβερούς μεζέδες του και την ευχάριστη ατμόσφαιρα, σε όποιο από τα τέσσερα καταστήματα του Τζίτζικα & Μέρμηγκα και αν πάτε θα βρείτε τις ίδιες απαράμιλλες γεύσεις και την ποιότητα που το έκαναν να αποκτήσει πιστό κοινό. Η επιτυχία του βασίζεται στο τρίπτυχο «αγνές πρώτες ύλες - δοκιμασμένος συνδυασμός υλικών - δημιουργικότητα», αφού σε κάθε εστιατόριο ο σεφ προτείνει και τις δικές του, ξεχωριστές δημιουργίες. Πεντανόστιμα πιάτα ημέρας, εμπνευσμένα κυρίως από την ελληνική διατροφική παράδοση, με την ποιότητα να «ξεπερνά» κατά πολύ την τιμή...
ΡΑΔΙΟΥΡΓΙΕΣ ΑΛΜΥΡΕΣ «ΡΑΔΙΟΥΡΓΙΕΣ» ΣΤΑ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ
Κοίλης 33, Άνω Πετράλωνα, facebook.com/ radiourgies www.radiourgies. gr
48 lifo – 27.10.16
Ακριβώς κάτω από το άλσος της Δεξαμενής σας περιμένει ένα μαγαζί φτιαγμένο από νέους ανθρώπους, με πολλή φροντίδα, αγάπη και μεράκι. Η φιλοσοφία στην οποία στηρίζονται οι Ραδιουργίες είναι απλή: απλά, ολόφρεσκα υλικά και έμπνευση δίχως περιορισμούς. Το αποτέλεσμα; Καλομαγειρεμένο φαγητό και εξαιρετικά μεζεδάκια, από το Chili con Carne και τα φοβερά χοιρινά μπριζολάκια μέχρι τα περίφημα «Συκωτάκια Ραδιουργιών» (με ξίδι μπαλσάμικο και πετιμέζι), το απάκι (καπνιστό χοιρινό με φρέσκο κρεμμύδι και φρέσκο πιπέρι) και το σουφλέ σοκολάτας για την πιο γλυκιά επίγευση. Extra tip: Ρωτήστε για πιάτα ημέρας.
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Citrus ΑΡΩΜΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ 8 ΧΡΟΝΩΝ!
30Something
Μετά από μια σταθερά ανοδική πορεία 8 ετών, η Citrus απέκτησε και πάλι τον δικό της χώρο στην Αθήνα. Στην ήσυχη γωνιά που δημιουργήσαμε στην οδό Κωνσταντινουπόλεως 62 στο Γκάζι ο επισκέπτης θα βρει όλη την ποικιλία προϊόντων Citrus, μαρμελάδες, γλυκά κουταλιού, υποβρύχια, αμυγδαλωτά, πίτες φρούτου, λουκούμια και χυμούς. Ταυτόχρονα, όμως, θα έχει τη δυνατότητα να γευτεί και επιλεγμένα προϊόντα εκλεκτών παραγωγών. Αν έχετε τον χρόνο, μπορείτε να απολαύσετε τα προϊόντα και στον κήπο με τις χιώτικες μανταρινιές της Citrus, με συνοδεία κρασιού, τσίπουρου, λικέρ μαστίχας ή μπίρας, ή να δοκιμάσετε έναν ευωδιαστό καφέ στη χόβολη. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε και το πρωινό μας, το οποίο δίνουμε και take away, ενώ στη λίστα με τα απαραίτητα προς δοκιμή είναι όλα τα προϊόντα μας με το ξακουστό χιώτικο μανταρίνι (ποικιλία Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης), τα οποία στο σύνολό τους έχουν πλέον βραβευτεί με Great Taste Award.
Κωνσταντινουπόλεως 62, Γκάζι, Αθήνα, 210 3390790 www.citrus-chios. gr, info@citrus-chios. gr, FB: Citrus Άρωμα Μνήμης
Η ΝΟ 1 ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟΥ ΓΙΑ ΠΙΤΣΑ ΚΑΙ ΚΟΚΤΕΪΛ ΣΤΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙ
Όταν μιλάμε για ποιοτική ιταλική κουζίνα στο Χαλάνδρι, μία είναι η επιλογή, το 30Something. Με ντεκόρ που σε ταξιδεύει κάπου στο Σαν Φρανσίσκο τη δεκαετία του ’30 και μενού που φέρνει αυθεντικές ιταλικές συνταγές στο πιάτο σου, το 30Something είναι ένα all day long cafe-cocktail bar-restaurant που σίγουρα αξίζει μια θέση στην ατζέντα σας. 30Something τόσο στο ηλικιακό γκρουπ των θαμώνων του όσο και στις διαστάσεις της τρομερής πίτσας του, που θα βρείτε σε διάφορες εκδοχές και ποικιλία υλικών που θα ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς λάτρεις του είδους. Στο μενού θα βρείτε επίσης λαχταριστά ζυμαρικά και ριζότο, χορταστικές σαλάτες και ποικιλίες με ιταλικά τυριά και αλλαντικά. Ό,τι και αν επιλέξετε, θα το συνδυάσετε υπέροχα με ένα ποτήρι κρασί ή με ένα από τα ωραία κοκτέιλ της λίστας του, χαλαρώνοντας με chill out και έθνικ μουσικές. Ιδανικός προορισμός για χαλάρωση μετά τη δουλειά αλλά και για να ξεκινήσεις την ημέρα σου με καφέ και πρωινό, επιλέγοντας pancakes και βάφλες. Καθημερινά 9:00-3:00.
Πλατεία Ελευθερωτών 8, Χαλάνδρι, 210 6899227 www.facebook. com/30Something Chalandri/
27.10.16 – lifo
49
AΦΙΕΡΩΜΑΓΕΥΣΗ
Belle Amie
Στον πεζόδρομο της Αγγέλου Μεταξά στο Πασαλιμάνι, ατενίζοντας τα κατάρτια της μαρίνας Ζέας, δεσπόζει το Belle Amie, ένα φουαγέ απόλαυσης με vintage άρωμα ιστορίας 150 χρόνων, που δίνει σάρκα και οστά στην ηδονιστική προσέγγιση της ζωής. Ανοιχτό από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ στην πασαρέλα του Πασαλιμανιού, σε προδιαθέτει να το επισκεφθείς με το που αντικρίζεις το πανέμορφο νεοκλασικό του οποίου το εσωτερικό σε ταξιδεύει σε εποχές που θυμίζουν από Μεσοπόλεμο μέχρι και τα ’60s. Γευστικές δημιουργικές προτάσεις από την παραδοσιακή ελληνική σπιτική κουζίνα με έναν έντιμο μοντερνισμό υπό την επιμέλεια του σεφ Χρήστου Τζιέρα φέρνουν αναμνήσεις και συναισθήματα από το παρελθόν, ξυπνώντας τις αισθήσεις. Στο ανανεωμένο μενού του Belle Amie απολαμβάνεις αγαπημένες και ξεχωριστές γεύσεις που απογειώνουν την απόλαυση, όπως χταπόδι με πόρτο και μαύρη φάβα, κεφτεδάκια με τριλογία κιμά, φρέσκο δυόσμο, σαφράν και ντομάτα, λουκάνια τσoρίθo με κρέμα μουστάρδας και τηγανητά κρεμμύδια, κριθαρώτο κακκαβιάς με πεσκανδρίτσα, συνοδευόμενες με εκλεκτές ετικέτες ελληνικών κρασιών και παραδοσιακό αυθεντικό τσίπουρο.Οι γαστρονομικές εκπλήξεις ανανεώνονται καθημερινά με τις προτάσεις ημέρας και μια μεγάλη γκάμα από «μαμαδίστικους» εκλεκτούς μεζέδες. Ρολάκια μελιτζάνας με φέτα και δυόσμο, παραδοσιακή χορτόπιτα, μοσχαράκι γιουβετσάδα, χοιρινό κότσι με πορτοκάλι και μπίρα, μοσχαρίσια μάγουλα σιγομαγειρεμένα σε κόκκινο κρασί με πουρέ μελιτζάνας, σαρδέλα παντρεμένη με μυρωδικά και καλαμαράκια γεμιστά συνδυάζουν την υψηλή ποιότητα με value for money, ταξιδεύοντας τις γεύσεις και τις αισθήσεις.
50 lifo – 27.10.16
La vie . mie.. elle a ζωή est b ραία ω η ί γιατ εύση έχει γ ! Amie Belle
Αγγ. Μεταξά 11, Πασαλιμάνι, Πειραιάς, 210 4175740 www.belleamie.gr www.facebook. com/belleamiegr www. instagram.com/ belleamiepiraeus
Più Verde O ΠΙΟ ΓΕΥΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Το Più Verde είναι ο αγαπημένος μας all day παράδεισος μέσα σε πεύκα, λίμνες, πανίδα και χλωρίδα, στην καρδιά του Άλσους Παπάγου. Ένα καταπράσινο τοπίο, σημείο αναφοράς για τους Αθηναίους εδώ και χρόνια, που σε ταξιδεύει και σε αγκαλιάζει από παντού, με ζεν ατμόσφαιρα. Στο πιο πράσινο καταφύγιο της πόλης μπορείτε να χαλαρώσετε και να απολαύσετε από το πρωί ως αργά το βράδυ breakfast, brunch, καφέ και finger food, ενώ για υψηλής ποιότητας γαστρονομικές προτάσεις θα δοκιμάσετε μεσογειακή κουζίνα με έθνικ επιρροές, την οποία επιμελείται ο γνωστός σεφ Χρήστος Τζιέρας. Η αίσθηση στο εστιατόριο είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε κάποιο tree house με πουλάκια να τιτιβίζουν, ενώ εσύ αμφιταλαντεύεσαι ανάμεσα σε ξεχωριστές γεύσεις από την ελληνική δημιουργική κουζίνα, όπως η σκοπελίτικη τυρόπιτα με σιρόπι φράουλας και η λαδένια Kιμώλου με πικάντικα κεφτεδάκια, ή το Black Angus σε βραζιλιάνικη μαρινάδα και οι γαρίδες σε ταϊλανδέζικο κίτρινο κάρι με λαχανικά και ρύζι γιασεμιού, συνδυασμένες όλες με μια εκτενή και πλήρως ενημερωμένη λίστα κρασιών. Προσθέτοντας και τα ακαταμάχητα γλυκά, όπως η crème brûlée με ποσέ αχλάδια και η lemon pie με σορμπέ βατόμουρο, οι γευστικές προτάσεις του Più Verde συνωμοτούν για να δημιουργήσουν αξέχαστες αναμνήσεις στον ουρανίσκο σας. Ένα καλειδοσκόπιο γεύσεων που πρέπει να δοκιμάσετε!
Στρ. Παπάγου & Πεντέλης - Άλσος Παπάγου, Μετρό Εθνική Άμυνα, 210 6546185. facebook.com/ PiuVerdePapagou instagram.com/ PiuVerdePapagou www.piu-verde.gr
27.10.16 – lifo
51
ALL ABOUT WINE
ΚΤHΜΑ ΛΑΝΤIΔΗ EΝΑ ΑΠO ΤΑ TOP ΟΙΝΟΠΟΙΕIΑ-ΒΑΡΕΛAΔΙΚΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Η κατασκευή ενός βαρελιού όπου θα ωριμάσει ένα κρασί μέχρι να φτάσει στο ποτήρι μας και να ξυπνήσει αρώματα και γεύσεις στον ουρανίσκο μας είναι ολόκληρη τέχνη. Στο Κτήμα Λαντίδη, που βρίσκεται στους ονομαστούς αμπελώνες της Νεμέας, την έχουν πάει ένα βήμα παρακάτω, γι’ αυτό και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τρία οινοποιεία στην Ευρώπη που συστεγάζουν και βαρελάδικο, όπου κατασκευάζονται δρύινα βαρέλια για την παλαίωση των κρασιών τους. Τα κρασιά Λαντίδη μπορείτε να τα απολαύσετε σε εστιατόρια, να τα ανακαλύψετε σε κάβες ή να τα δοκιμάσετε στην πηγή τους, κάνοντας μια βόλτα στο ομώνυμο κτήμα. Κτήμα Λαντίδη, Ξερόκαμπος Νεμέας, Πελοπόννησος, 27460 24056. Γραφεία Αθήνας: Αρκαδίου 44, Χολαργός, 210 6544 905. www.facebook.com/lantideswines/ • www.lantides.gr
SEMELI THEA 2015
ΟΙΝΟ-ΑΠΟΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ
H ΝEΑ EΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛIΑΣ ΜΟΣΧΟΦIΛΕΡΟ ΑΠO ΤΗ SEMELI Χρώμα ξανθό σε αποχρώσεις άμμου, πλούσια γεύση και πολύπλοκα αρώματα που δένουν αρμονικά σε ένα ποτήρι κρασί. Είναι το ΤΗΕΑ Fine Lees, μια νέα προσέγγιση του μοσχοφίλερου από τον αμπελώνα SEMELI που ήρθε να γοητεύσει τους λάτρεις του κρασιού. Κάθε γουλιά του σε γεμίζει ζωηρή φρεσκάδα και σου ξυπνά αρώματα περγαμόντου, κίτρου και λεμονιού yuzu αλλά και βοτάνων, όπως και γεύσεις αποξηε το ραμένων εξωτικών φρούτων. αύστ υς Απολ ό στο ρ ε σ Αν και μοσχοφίλερο, το ΤΗΕΑ Fine Lees είναι καθαρά λευκό κρασί φαγητού υμ δρο άξιμο μ , 10°C που αναζητά πλούσιες γεύσεις στο πιάτο με μεγάλο εύρος, από ψάρια έως κρέ. 12°C ας, αλλαντικά και πλούσια κρεμώδη τυριά.
A EXTR TIP
52 lifo – 20.10.16
ΚΤHΜΑ ΣΚΟYΡΑ Αν αγαπάτε το κρασί αλλά και τις μικρές αποδράσεις στη φύση, τότε το Κτήμα Σκούρα στη ζώνη της Νεμέα είναι ένας απο τους κορυφαίους προορισμούς οινογνωσίας. Ο φημισμένος αμπελώνας του βγάζει μερικά απο τα καλύτερα κρασιά της Νεμέας και της Πελοποννήσου και είναι επισκέψιμος καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του μπορείτε να μάθετε τα μυστικά της εμφιάλωσης, της ωρίμανσης και της παλαίωσης, ενώ μια βόλτα στον όμορφο αμπελώνα αρκεί για να γνωρίσετε τις μοναδικές ποικιλίες του. Στο οινοποιείο του Κτήματος Σκούρα, ένα μοντέρνο οινοποιείο, με δυνατότητα οινοποίησης 800 τόνων σταφυλιού και ένα πολύ φινετσάτο wine bar, μπορείτε να χαλαρώσετε, δοκιμάζοντας τις ετικέτες του σε λευκό, ροζέ ή κόκκινο και να πάρετε μέρος σε μοναδικές ξεναγήσεις γευσιγνωσίας. 10ο χλμ. Άργους - Στέρνας, Μαλανδρένι, 27510 23688, www.skouras.gr
ΤheWeek
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα. σελιδα
ΘΕΑΤΡΟ
STARFAX
POETRY
Η Ματίνα Καλτάκη γράφει για το Λεωφορείον ο Πόθος.
Τι λένε τα άστρα γι’ αυτή την εβδομάδα.
Ο Σπύρος Γιανναράς επιλέγει Γιώργη Παυλόπουλο.
54
σελιδα
60
σελιδα
61
σελιδα
62
ΧΟΡΟΣ Sweet Mambo Στο Sweet Mambo, έξι γυναίκες και τρεις άντρες εμφανίζονται κι εξαφανίζονται μέσα σε ένα υποβλητικό τοπίο ατελείωτων μέτρων αέρινου υφάσματος. Επικοινωνούν μέσα από την επιθυμία και τον φόβο, το γέλιο και την οδύνη, τη μοναξιά και την τρυφερότητα. Στο σύμπαν που δημιουργεί η Πίνα Μπάους (στο προτελευταίο έργο της, του 2008) η γραμμική αφήγηση είναι περιττή και οι ερωτήσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις απαντήσεις. Όλα είναι πιθανά και όλα συνυπάρχουν σε αυτό το κολάζ της ανθρώπινης εμπειρίας. Η χορεύτρια και ενδυματολόγος Marion Cito, συνεργάτις της Πίνα Μπάους από το 1980, ντύνει τις γυναίκες με μεταξωτές τουαλέτες και τους άντρες με βραδινά κοστούμια, αναδεικνύοντας συμβολικά τις φαντασιώσεις καθημερινών ανδρών και γυναικών, ενώ ο μουσικός και συνθέτης Matthias Burkett και ο ηχολήπτης Andreas Eisenschneider συνεργάζονταν στενά για να εξασφαλίσουν τη μουσική επένδυση των έργων της Μπάους, η οποία κάποιες φορές αποφάσιζε για τη μουσική αφού χορογραφούσε το έργο, ενώ συχνά άλλαζε τη σειρά των επιλεγμένων κομματιών την τελευταία στιγμή. ä 3-6/11, Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση - Kεντρική Σκηνή, λεωφόρος Συγγρού 107-109, Πέμ.-Κυρ. 20:30, είσοδος: €26-50
ΒΙΒΛΙΟ Ο Εαυτός Προδημοσίευση από το βιβλίο που έγραψε ο Κωστής Παπαγιώργης πριν από τον θάνατό του.
σελιδα σελιδα
48
58
20.10.16 – lifo
53
EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Chinese Basement/ΤΣοΠ
ΘΕΑΤΡΟ Ο γείτονάς μου Ναπολέων Λαπαθιώτης Μια παράσταση της bijoux de kant βασισμένη σε κείμενα των Γιώργου Ιωάννου και Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, με τον Αντώνη Γκρίτση σε μια εξαιρετική περφόρμανς.
Η Θεσσαλονίκη συναντάει την Αθήνα και το «ηλεκτρικό/θεατρικό punk κουαρτέτο» των Chinese Basement συναντάει το «post-heavy punk κουιντέτο» των ΤΣοΠ σε μια εκρηκτική ροκ βραδιά. ä 28/10, BIOS Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Ομόνοια, 21:00, είσοδος: €5
2. ΠΑΡΤΙ Halloween στην Αθήνα
στεί ’80s πoπ, italo disco, trash και new romantics, με spooky μεταμφιέσεις και διακόσμηση και χορό μέχρι τελικής πτώσης. Στο Ρομάντσο, στις 29/10, το Helloween συναντάει τον διχασμένο κόσμο του Stranger Things σε μια βραδιά με θεματική ’80s και μουσική από τους P. Bennet, C. Kontos, Lucas the Third και G.Dimitrakopoulos. Στις 31/10 το 5o Helloween party του six d.o.g.s γίνεται Spectacular με κολοκύθες, μακάβριες εκπλήξεις και μουσική από τους You Say Party! We Say Yeah! ä Death Disco, Ωγύγου 16, Ψυρρή / BIOS, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, Ομόνοια / six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι. Όλα με ελεύθερη είσοδο.
Top
1. ΜΟΥΣΙΚΗ
8
3. ΕΚΘΕΣΗ
«Ένα σουρεάλ ρεαλιστικό τραγουδοποιητικό, μουσικο-θεατρικό σκηνικό και τοπίο ιδιαίτερων αισθήσεων» από ένα σχήμα που εκφράζει με καθαρά αβανγκάρντ τρόπο τη λαϊκή ποιητική μας φύση. Τέσσερις βραδιές με υλικό 50 χρόνων από τους οκτώ δίσκους των Χειμερινών Κολυμβητών, ανέκδοτα τραγούδια, μελοποιήσεις ποιημάτων, καθώς και παλιά ρεμπέτικα και ελαφρά τραγούδια. ä 28-31/10, Half Note Jazz Club, Τριβωνιανού 17, Μετς, Παρ.-Σάβ. 22:30, Κυρ. 21:30, είσοδος: €15
6. ΘΕΑΤΡΟ
Dίa de los muertos
Διάφορες Επιλογές Πέτρος
Με αφορμή τη μεξικάνικη γιορτή Dίa de los muertos και αφετηρία το Hearbeatink Tattoo Magazine ζήτησε από 66 tattoo artists από όλη την Ελλάδα να δημιουργήσουν ένα εικαστικό έργο εμπνευσμένο από το «ξύπνημα των νεκρών». Η πρώτη εικαστική έκθεση στην Ελλάδα στην οποία συμμετέχουν αποκλειστικά tattoo artists. ä 29-19/11, Heartbeatink Headquarters, Δεληγιάννη 11 & Φραγκούδη, Καλλιθέα
Ως τις 19/11, bijoux de kant, Hood, Αθηνάς 10, 3ος όροφος, Παρ.-Σάβ. 21:00, είσοδος ελεύθερη με συνεισφορά. Απαραίτητη κράτηση στο 6944 094787 (13:00-21:00).
5. ΜΟΥΣΙΚΗ Χειμερινοί Κολυμβητές
4. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γιώργος Λάππας, Happy birthday Ξεκινώντας από την Πέμπτη (27/10) στο Death Disco, το Grey Area Ρarty ανοίγει τους εορτασμούς του τριημέρου, με τους Panos Panagiotakos και Leo Skiadas να παίζουν industrial, darkwave, ebm, post punk και gothic. Στον ίδιο χώρο, την Παρασκευή (28/10) θα γίνει A Gothic Halloween πάρτι με darkwave, gothic rock, death rock μουσικές και ανάλογες μεταμφιέσεις και διακόσμηση. Το Σάββατο 29/10, στο Most Embarrassing ’80s Halloween Party Ever! Θα ακου-
54 lifo – 20.10.16
Μια έκθεση-φόρος τιμής στο έργο του Έλληνα καλλιτέχνη Γιώργου Λάππα (1950-2016). Πρόκειται για επιλογή από πρόσφατα και άγνωστα έργα του καλλιτέχνη, με αφηγηματικό οδηγό την αναδιάταξη ενός πλούσιου υλικού, ταξιθετημένου από τη σύζυγο του καλλιτέχνη, τη γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη. ä Μέχρι τις 20/11, Μουσείο Μπενάκη, κεντρικό κτίριο, Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Κολωνάκι
27
OKT.–
2
NOEM.
Μια αφήγηση, μια ομολογία, μια περιγραφή των γεγονότων που συνέβησαν ένα καλοκαίρι ανάμεσα σε δύο αδέρφια σε μια παραθαλάσσια μικρή πόλη ή σε ένα παραθαλάσσιο μεγάλο χωριό. Μια παραβολή για την αγάπη, τη διαστρέβλωση των ορίων, την εξουσία και τη συναισθηματική εξάρτηση. Ένα διήγημα του Ευθύμη Φιλίππου γίνεται μια παράσταση αυστηρά ακατάλληλη για ανηλίκους, με πρωταγωνιστή τον Χρήστο
Στέργιογλου. ä 2/11/16-12/1/17, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Φρυνίχου 14, Πλάκα, Τετ.-Πέμ. & Κυρ. 21:15, είσοδος: €15 (κανονικό), €10 (μειωμένο), €5 (ανέργων)
STOP THE S PRES ΜΟΥΣΙΚΗ Annihilator Ένα από τα πιο σπουδαία metal γκρουπ του Καναδά σε ένα μοναδικό σόου που θα αποδείξει επί σκηνής πως η heavy metal μουσική παραμένει ζωντανή όσο ο Jeff Waters και η αρμάδα του περιοδεύουν ανά τον κόσμο. Ανοίγουν οι Foray Between Ocean.
7. ΠΑΡΤΙ Alexis Taylor O Alexis Taylor, ο χαρισματικός frontman των Hot Chip, επιστρέφει στην Αθήνα για ένα DJ set στο ανανεωμένο gig space του six d.o.g.s. Μαζί του οι Blue Lagoon, Mr.Z και Chevy. ä 27/10, six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, 00:00, είσοδος: €6
8. ΘΕΑΤΡΟ Μίχαελ Κόλχαας - Η ιστορία ενός δίκαιου ανθρώπου
ΕΚΘΕΣΗ QS World Grad School Tour
28/10, Annihilator live, Pireaus 117 Academy, Πειραιώς 117, 21:00-23:55, είσοδος: €25 (στο ταμείο: €27)
Ο νομοταγής Μίχαελ Κόλχαας αδικείται. Το κράτος δεν τον προστατεύει και τότε ο εκείνος παίρνει τον νόμο στα χέρια του. Γίνεται ληστής και φονιάς, προσπαθώντας με την αυτοδικία να βρει εκείνο που του στέρησε το ίδιο το κράτος. Το έργο του Χάινριχ φον Κλάιστ σκηνοθετεί και παρουσιάζει η ομάδα θεάτρου τ ρ ι ς (Χρηστίνα Γαρμπή, Κώστας Κουνέλλας, Βασίλης Σαφός). Για δεύτερη χρονιά. ä 3-20/11, BIOS Tesla, Πειραιώς 84, Πέμ.-Κυρ. 21:00, είσοδος: €10
Η πιο δημοφιλής έκθεση διεθνών πανεπιστημίων για μεταπτυχιακά και διδακτορικά που αφορά όσους φιλοδοξούν να συνεχίσουν τις σπουδές του εντός Ελλάδας ή στο εξωτερικό θα γίνει στο Divani Caravel Hotel της Αθήνας. Περισσότερες πληροφορίες στο Greece@qs.com 3/11, Divani Caravel Hotel, λεωφόρος Βασ. Αλεξάνδρου 2, 16:0021:00
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΡΑΜΜΟΣ: Ένα νέο, αυτόφωτο αστέρι στη μουσική σκηνή
Κ
αι μόνο μια κουβέντα μαζί του αρκεί για να «εισπράξεις» θετικά vibes. Ο Αναστάσιος Ράμμος είναι ένα νέο, ταλαντούχο παιδί, γεμάτο σπιρτάδα και αγάπη για τη μουσική. Γράφει μόνος του στίχους και μουσική, τα ανακατεύει στο δικό του «μουσικό blender» και το αποτέλεσμα στη σκηνή είναι good feeling ήχος και μια εκρηκτική παρουσία. Μας συστήθηκε δειλά-δειλά μέσα από το YouTube, τραγουδώντας με την κιθάρα του το «Να Αγαπάς», και αφού μεσολάβησαν άλλα δύο singles, ο «Ταξιδιώτης» και το «Όλα Στιγμές (Φάλαινες)», έκανε το μεγάλο ντεμπούτο του με το νέο, ακυκλοφόρητο ακόμα single «Όλα τα μυστικά» που τον ανέδειξε νικητή στον διαγωνισμό Jumping Fish της COSMOTE. Πρόσφατα μπήκε στην οικογένεια της Panik Records και αναμένουμε το επίσημο βιντεοκλίπ. Μιλήσαμε μαζί του για την εμπειρία του στον μουσικό διαγωνισμό της COSMOTE που έχει αναδείξει πολλούς νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες.
Ο νέος νικητής του Jumping Fish της COSMOTE με το τραγούδι «Όλα τα μυστικά».
Ποια ήταν η εμπειρία σου από τον διαγωνισμό και την ανάδειξή σου από το Jumping Fish της COSMOTE; Αγωνία και πολλές ώρες στον υπολογιστή για την πραγματοποίηση του στόχου. Πώς πήρες την απόφαση να συμμετάσχεις στον διαγωνισμό Jumping Fish της COSMOTE; Γνώριζα το Jumping Fish από τη σελίδα, την τηλεόραση αλλά και από την εκπομπή. Μια μέρα με πήραν τηλέφωνο από την εταιρεία και μου είπαν πως οι PLAYMEN με πρότειναν για έναν διαγωνισμό! Χάρηκα πολύ γιατί 20 λεπτά πριν είχα μπει στο site του Jumping Fish και άκουγα τον Ορέστη. Δεν είναι τρελό; Τώρα που αναδείχτηκες νικητής, το Jumping Fish της COSMOTE με ποιον τρόπο θα συνεχίσει να στηρίζει τα επόμενα βήματά σου; Σίγουρα, από τη στιγμή που κερδίζεις έναν τέτοιο διαγωνισμό, ανεβαίνει το ηθικό σου. Τώρα, πέρα από το ηθικό κομμάτι, η COSMOTE μού χρηματοδοτεί ένα βιντεοκλίπ για το τραγούδι αλλά και ένα άλμπουμ. Και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό! Τι σκεφτόσουν όταν έγραφες το τραγούδι που διακρίθηκε και πώς ήταν η συνεργασία σου με τον Γιώργο Μαυρίδη; Όταν έγραφα το «Όλα τα μυστικά» ήμουν λίγο πεσμένος ψυχολογικά. Ένιωθα την ανάγκη να επιστρέψω στις αναμνήσεις μου, στον τόπο όπου μεγάλωσα, στις παρέες μου. Είδα πως ό,τι και αν γίνεται στη ζωή μας, πάντα μέσα μας υπάρχει αυτό το παιδί που δεν αγχώνεται, που δεν στενοχωριέται. Είναι πάντα εκεί και κάνει καλό να του μιλάμε λιγάκι. Με τον Γιώργο η συνεργασία ήταν τέλεια και το αποτέλεσμα φοβερό! Ποιες είναι οι μουσικές σου επιρροές; Αν έπρεπε να αναφέρεις έναν αγαπημένο καλλιτέχνη, ποιος θα ήταν αυτός; Κυρίως το ροκ, αλλά ακούω πολλά είδη. Επίσης, το pendulum – τουλάχιστον αυτό ακούω τώρα. Πώς βλέπεις τα καλλιτεχνικά πράγματα στην Ελλάδα σήμερα; Δίνονται ευκαιρίες σε νέους καλλιτέχνες; Όταν κάποιος αγαπάει αυτό που κάνει και του δίνει την ψυχή του, κάποια στιγμή το σύμπαν θα του το επιστρέψει. Η ευκαιρία θα έρθει, αρκεί να την αρπάξεις χωρίς δεύτερη σκέψη.
20.10.16 – lifo
55
H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Τόνι Έρντμαν
p
Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό
Toni Erdmann
Σκηνοθεσία: Μάρεν Άντε Πρωταγωνιστούν: Σάντρα Χίλερ, Πέτερ Σιμόνιτσεκ
ODEON ΑΤΛΑΝΤΙΣ 2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 4 - ΑΙΓΛΗ 1 - ΑΝΟΙΞΗ 2 - ΑΤΤΑΛΟΣ - ΔΙΑΝΑ - ΙΝΤΕΑΛ - ΚΗΦΙΣΙΑ CLASS - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΝΙΡΒΑΝΑ - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 1 - ΤΡΙΑΝΟΝ - ΣΙΝΕΑΚ
56 lifo – 27.10.16
Κινηματογράφος
Το Τόνι Έρντμαν, η ταινία που άρεσε περισσότερο στους κριτικούς κατά τη διάρκεια του πρόσφατου Φεστιβάλ Καννών, αλλά περιέργως και αδίκως έφυγε με άδεια χέρια, είναι ένα σπάνιας καθαρότητας γλυκόπικρο σχόλιο για τη διαμετρικά αντίθετη στάση ζωής ενός πλακατζή πατέρα και της μονίμως στρεσαρισμένης κόρης του που μετατρέπεται σε ένα αληθινό διαμάντι κοινωνικής ιλαρότητας και ανιδιοτελούς αγάπης. Τόνι Έρντμαν είναι το ψευδώνυμο του πατέρα σε μία από τις αιφνιδιαστικές παρεμβάσεις του στην πορεία προς την επαγγελματική καταξίωση της κόρης: η Ινές είναι σύμβουλος σε μια εταιρεία με πετρελαϊκά συμφέροντα στο Βουκουρέστι και ο Γουίνφριντ, συνταξιούχος οριακά καταθλιπτικός και ολοφάνερα αψυχολόγητος, που δεν έχει πλέον τι άλλο να κάνει, από τη στιγμή που πέθανε το κατοικίδιό του και τον εγκατέλειψε και ο τελευταίος μαθητής του στο πιάνο, εμφανίζεται αδιακρίτως με λευκό μακιγιάζ, ψεύτικο μασελάκι και εξωφρενική περούκα, εκνευρίζοντας αφόρητα τη μονίμως αγχωμένη κόρη του, λίγο πριν από μια κρίσιμη συνέλευση ή ακόμη και μπροστά στον προϊστάμενο και τους συναδέλφους της. Ο Γουίνφριντ/Τόνι, ένας baby boomer με την καρδιά ενός αιώνιου εφήβου, κοντράρει την εκπρόσωπο της νεότερης γενιάς, μια νέα γυναίκα που προβιβάστηκε απότομα στο άχαρο σύμπαν της επιτυχίας και της σοβαροφάνειας, με αποτέλεσμα οι ρόλοι να αντιστραφούν και ο πατέρας, που είναι ούτως ή άλλως επιρρεπής στην offbeat ελαφράδα, να εξαπολύει τα καλοπροαίρετα καραγκιοζιλίκια του στις πιο ακατάλληλες στιγμές, επιδιώκοντας να θυμίσει στο παιδί του, που παλιά γελούσε με τα καμώματά του και τώρα ντρέπεται βαθιά, το νόημα μιας αυθεντικής, ελεύθερης στιγμής. Η Μάρεν Άντε θέλει να φέρει κοντά μια γυναίκα που ελίσσεται σε μια που θέλει να ξορκίσει τη λύπη με φάρσα, και τα καταφέρνει. Με μια σειρά από απροσδόκητες σεκάνς, παρατηρητική σαν τους αδελφούς Νταρντέν και γεμάτη αυτοπεποίθηση, παραδίδει ένα πλήρες, απολαυστικό έργο, που βγάζει πολύ γέλιο (δεν έχουμε συνηθίσει τη γερμανική γλώσσα να μη συνδέεται άμεσα με τη γερμανική αυστηρότητα στην εκφορά και στη συμπεριφορά), προκαλώντας συγκίνηση με την τρυφερότητα που κρύβεται πίσω από κάθε παραδοξότητα, αμήχανη εκδήλωση πατρικής αγάπης και ανθρώπινης συμπαράστασης, και γελοιοποίηση της σπουδαιοφάνειας των αγέλαστων executives. Επιτέλους, μια ταινία που μιλάει για την οικογένεια και φιλτράρει την αξία της μέσα από τη σύγχρονη κοινωνία, αποφεύγοντας τα κινηματογραφικά κλισέ με τα φροϊδικά τσιτάτα και τις ανούσιες επαναλήψεις. Επιπλέον, ο Σιμόνιτσεκ είναι χάρμα ιδέσθαι και η Χίλερ «ματώνει» σε μία από τις ερμηνείες της χρονιάς, με τις άβολες σκηνές του παράφωνου, ολόψυχου καραόκε στο «Greatest love of all» της Γουίτνι Χιούστον και του αυτοσχέδιου γυμνού πάρτι.
απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ
Ο αιώνια πλακατζής Γουίνφριντ λατρεύει να ενοχλεί την κόρη του. Τρυπώνει στη ζωή της, στις συναντήσεις της, στις εξόδους της, προσπαθώντας να την πλησιάσει. Ενοχλημένη, του ζητά να σταματήσει. Τότε συστήνεται το alter ego του Γουίνφριντ, ο Τόνι Έρντμαν. Ο Τόνι είναι ένας περίεργος τύπος με κακό κοστούμι, τραγική περούκα κι ακόμη χειρότερη οδοντοστοιχία. Όσο πιο εκκεντρικός γίνεται, τόσο η κόρη του φαίνεται να ανταποκρίνεται.
DOCTOR STRANGE Σκηνοθεσία: Σκοτ Ντέρικσον Πρωταγωνιστούν: Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Ρέιτσελ Μακάνταμς, Τσιουετέλ Ετζιοφόρ Η ιστορία του νευροχειρουργού Στρέιντζ, ο οποίος, αναρρώνοντας μετά από ένα τρομερό αυτοκινητικό ατύχημα, θα ανακαλύψει μαγικές ιδιότητες σε ένα μέρος γνωστό ως Kamar-Taj και θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή μάχης ανάμεσα στις σκοτεινές δυνάμεις που απειλούν να καταστρέψουν την πραγματικότητα όπως την ξέρουμε.
Καλώς να ορίσει ο φρέσκος στα κινηματογραφικά, αν και όχι τόσο νέος στο σύμπαν της Marvel, Doctor Strange, ο γιατρός που εμφανίστηκε το 1963 στα κόμικς και μετά από μια εμφάνιση σε ταινία για τηλεόραση εξαφανίστηκε, μέχρι την πανηγυρική του είσοδο φέτος, σε μια αλλιώτικη, εν μέρει, περιπέτεια φαντασίας που γεφυρώνει τη λογική του προστάτη του κόσμου με μια σημαντική διαφοροποίηση: ο χαρακτήρας που υποδύεται με γούστο ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς είναι ταλαντούχος νευροχειρουργός που τραυματίζεται ανεπανόρθωτα στα χέρια και γκρεμίζεται ο κόσμος που περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από το φουσκωμένο του εγώ. Ανήμπορος να βρει αποτελεσματική θεραπεία με τα υπάρχοντα ιατρικά μέσα, καταφεύγει κάπου στο Νεπάλ, σε ένα μοναστήρι στη μέση του πουθενά, μιλημένος, αλλά όχι πεπεισμένος πως θα εντοπίσει επιτέλους την πολυπόθητη ίαση που απελπισμένα ερευνά. Η Αρχαία είναι κατά κάποιον τρόπο η ηγουμένη της ομάδας, μια μυστηριώδης γυναίκα μεγάλης ηλικίας και άχρονης εμφάνισης, και οι μαθητές της μελετούν και εκπαιδεύονται σε γραφές και τέχνες δυνητικά επικίνδυνες αν πέσουν στα λάθος χέρια – όπως συμβαίνει με έναν πρώην «Απόστολο», ο οποίος αποσχίστηκε και εναντιώθηκε στους πρώην συνοδοιπόρους του, κλέβοντας πολύτιμες σελίδες από ένα ιερό κείμενο, παίρνοντας το μέρος του παντοδύναμου κακού. Το θέμα της ταινίας είναι η αναμόρφωση του Στρέιντζ από αλαζονικό καθίκι σε αλτρουιστή, μια διαδικασία που κινηματογραφικά παρουσιάζει την πρόκληση του γεφυρώματος της ανατολικής φιλοσοφίας, για αρχάριους φυσικά, αλλά έξυπνα και σχετικά γοργά, με τον ρυθμό και τις απαιτήσεις μιας μεγάλης Marvel παραγωγής. Η πρώτη «φρεσκάδα», μετά την κούραση που έχει επιφέρει στους θεατές και στους ίδιους η επανάληψη του τσακωθείτε-εξολοθρεύστε-τελειώσατε μοτίβου των Εκδικητών, μαζί και χώρια, έρχεται λοιπόν με το μπόλιασμα του μυστικισμού, στο τέμπο και τις έννοιες, από έναν σκηνοθέτη, τον Σκοτ Ντέρικσον, στο ντεμπούτο του στη μεγάλη παρέα των υπερ-ηρώων. Η αποκατάσταση του πρωταγωνιστή μοιραία τρώει χρόνο, αλλά αξίζει τον κόπο, γιατί γίνεται σε αναλογία προς το ας πούμε βουδιστικό πνεύμα και την απαραίτητη κατανόηση του χρόνου. Στα (πληγωμένα) χέρια και κυρίως στο αστείρευτο ταλέντο του Κάμπερμπατς η μεταμόρφωση αποκτά διάσταση και χιούμορ που μόνο από τον Ρόμπερτ Ντάουνι συναντούσαμε άπλετα και δημιουργικά μέχρι τώρα. Το ότι ο Κάμπερμπατς, όπως ο Ετζιοφόρ και η Τίλντα Σουίντον σε υποστηρικτικούς ρόλους, είναι Βρετανοί δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ο αξέχαστος Άλαν Τούρινγκ του Παιχνιδιού της Μίμησης και τηλεοπτικός Σέρλοκ δοκιμάστηκε στο Star Trek και έδειξε να αντέχει το σινεμά της
ψυχαγωγίας και της δράσης – και μάλιστα του πάει περίφημα. Προσλαμβάνοντας έναν σαιξπηρικό ηθοποιό ή, καλύτερα, έναν ηθοποιό που έχει παίξει Σαίξπηρ στη σκηνή, αυτόματα φέρνεις την αόρατη, γόνιμη πληροφορία στον ρόλο, όταν ο χαρακτήρας υπαινίσσεται το τραγικό, και η κρίσιμη σκηνή εναγκαλίζεται με την τραγωδία. Ο Κάμπερμπατς σπάει το βάρος της υπαρξιακής κατάρρευσης και κάμπτει τη φόρα της αρχικής του αυθάδειας με πλάκα (εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο επίσης κυνικός και μεγαλοπιασμένος Deadpool) και, όποτε χρειάζεται, σκάβει στα έγκατα της ψυχής για μια φευγαλέα ματιά στα ζόρικα. Ελάχιστοι Αμερικανοί είναι ικανοί για τα δύσκολα, γι’ αυτό και πολύ συχνά το ρίχνουν στα ατακαδόρικα αστειάκια ή παίρνουν την αστεία υπόθεση πολύ σοβαρά, σφάλλοντας επί της ουσίας. Η σκηνή όπου ο Στρέιντζ με την Αρχαία μιλάνε για τη θνητότητα και τις τελευταίες στιγμές, με την ύλη να δίνει τη θέση της στο άπειρο, είναι μια λαμπρή εξαίρεση στον κανόνα των κομικίστικων ξύλινων διαλόγων και ενδεχομένως σηματοδοτεί μια ενδιαφέρουσα συνέχεια για τη συγκεκριμένη σειρά και το είδος γενικότερα. Στο μεταξύ, η δράση υφίσταται, με καλειδοσκοπικές ψηφιακές εικόνες που παραπέμπουν στο Inception του Νόλαν, αλλά στη νιοστή, και τις συγκρούσεις να πολλαπλασιάζονται προς το σχετικά ισχνό φινάλε. VILLAGE RENTI 1,4,8,9,20 - VILLAGE MALL 4,6,7,11,13 - VILLAGE PAGRATI 2,5 - VILLAGE FALIRO 4,7,9 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,2 ODEON MAROUSI 3 - ODEON STARCITY 1,6,7 STER ILION 1,2 - ΑΕΛΛΩ 1,2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 1,4 - ΑΙΓΛΗ 1 - ΑΝΟΙΞΗ 1,2 - ΑΤΤΑΛΟΣ - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - ΚΗΦΙΣΙΑ 1 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1 - ΝΑΝΑ 1,2,5 - ΣΟΦΙΑ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ-ΟΝΑΡ – ΖΕΑ - ΦΟΙΒΟΣ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΜΟΝΗ L’ attesa Σκηνοθεσία: Πιέρο Μεσίνα Πρωταγωνιστούν: Ζιλιέτ Μπινός, Λου ντε Λαγκ Η Άνα, λόγω ενός απρόοπτου συμβάντος, περνά μοναχικά τις ημέρες της στα μεγάλα δωμάτια μιας παλιάς βίλας. Μια μέρα εμφανίζεται η Ζαν, η γυναίκα του γιου της, Τζουζέπε, υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος την κάλεσε στη Σικελία με σκοπό να περάσουν τις διακοπές τους μαζί. Οι δύο γυναίκες περνούν τις ημέρες τους γνωρίζοντας καλύτερα η μία την άλλη, περιμένοντας το Πάσχα, οπότε ο Τζουζέπε πρόκειται να επιστρέψει επιτέλους σπίτι.
Βασισμένο σε ένα θεατρικό του Λουίτζι Πιραντέλο από το 1923, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Πιέρο Μεσίνα είναι ένα ήπιων τόνων ψυχολογικό δράμα με θέμα την περιστασιακή συμβίωση της Άνα, μιας Γαλλίδας που μόλις κήδεψε τον γιο της, με τη φιλενάδα του, τη Ζαν, που έφτασε στο εξοχικό του στη Σικελία για να τον συναντήσει, χωρίς να γνωρίζει πως ο Τζουζέπε δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή. Η καθυστέρηση της πληροφορίας κάνει όλη τη διαφορά: η μάνα αποκρύπτει όσο μπορεί την τραγική απώλεια, υποτίθεται μέχρι να βρει την κατάλληλη χρονική στιγμή, για να παρατείνει τεχνητά την παρουσία του παιδιού της και να αναστείλει το πένθος, ενώ η Ζαν, που είχε μαλώσει με τον αγαπημένο της και συγκρατεί τα αισθήματά της πίσω από τον θυμό και τις τύψεις, μένει στο σκοτάδι. Το τρικ της ταινίας είναι η πρόκληση και η παγίδα ταυτόχρονα, η άρνηση της
αλήθειας και η πρόφαση του ψέματος: η έντεχνη αποσιώπηση, παιγμένη στην εντέλεια από την Μπινός που στοιχειώνεται από το βάρος του φαντάσματος, δεν διαρκεί όσο δραματικά θέλει ο Μεσίνα, με τους όρους του κομψού θρίλερ, κι ενώ κάποια στιγμή έρχεται αναγκαστικά η στιγμή της κάθαρσης, γιατί πρέπει, η κεντρική ιδέα έχει χάσει την αξιοπιστία της. ΔΑΝΑΟΣ 1,2 - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 2
ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ Complete Unknown Σκηνοθεσία: Τζόσουα Μάρστον Πρωταγωνιστούν: Ρέιτσελ Βάις, Μάικλ Σάνον Όταν ένας άντρας σκέφτεται να μετακομίσει σε μια νέα πολιτεία με τη σύζυγό του για τις μεταπτυχιακές σπουδές της, ένα παλιό του αίσθημα, μια γυναίκα που αλλάζει συχνά ταυτότητες, ξαναμπαίνει στη ζωή του σε ένα πάρτι γενεθλίων.
Οι Άγνωστοι του Τζόσουα Μάρστον ξεκινούν με τη Ρέιτσελ Βάις να αλλάζει προσωπικότητες όπως τα φίδια το δέρμα τους, αλλά σε γρήγορη κίνηση, ειδοποιώντας μας για ένα μυστηριώδες θηλυκό με πολλά πρόσωπα και άγνωστες προθέσεις. Το γιατί το μαθαίνουμε βαθιά μέσα στη δραματική αυτή ταινία που αλλάζει ρυθμό όσο γρήγορα μας βομβάρδισε με την εισαγωγική σεκάνς της Άλις (;) και προχωρά αργά, συνδέοντάς την με έναν μπερδεμένο άνδρα, τον Τομ, ο οποίος διστάζει να ακολουθήσει τη φιλόδοξη, νεότερη σύζυγό του στην Καλιφόρνια, γιατί δεν θέλει να εγκαταλείψει το σπίτι και τη δουλειά του. Όταν συναντά την Άλις, την οποία
φέρνει ένας συνάδελφός του σε πάρτι γενεθλίων, αισθάνεται πως τη γνωρίζει καλά, από παλιά, αλλά εκείνη προσποιείται την ανήξερη και αποκρούει, σαν να μη συμβαίνει τίποτε, τους ισχυρισμούς του. Ξεκάθαρα, οι Άγνωστοι είναι μια ταινία για την ταυτότητα και παρά το γεγονός πως αναλύεται σε μια περπατητή, στο στυλ του Before Sunrise, εξομολόγηση μέσα στη νύχτα, με απρόοπτες συναντήσεις και σώψυχα λόγια, ξεμένει από δραματικό προσανατολισμό, όταν έρχεται η αποκάλυψη. Κρατώ το στοιχείο της διαφοράς ψυχοσύνθεσης, όπως υποδηλώνεται και όχι όπως ακριβώς παρουσιάζεται, στο μέτρο που μια γυναίκα εύκολα και πρόχειρα χαρακτηρίζεται μοιραία ή απατηλή, όταν αποφασίζει να έρθει σε πλήρη ρήξη με το παρελθόν της, ενώ στην περίπτωση του άνδρα μπορεί να αποκληθεί τόλμη και δημιουργική ανησυχία ή να περάσει ντούκου. ODEON OPERA 1 - ΑΒΑΝΑ - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 2 - ΙΛΙΟΝ - ΚΗΦΙΣΙΑ 2 - ΝΑΝΑ 6 – ΣΠΟΡΤΙΓΚ
BE ON THE LIST Διαφημιστείτε στη LifO 210 32 54 290
«Η κανείς ή κι οι δυο µαζί, µ’ ακούς;» Ρωμαίος και Ιουλιέτα: Η πιο σπαρακτική ιστορία αγάπης στη σκηνή του θεάτρου Πάνθεον
E
να τολμηρό εγχείρημα με πρωταγωνιστές –για πρώτη φορά στα ελληνικά θεατρικά δεδομένα– δύο εφήβους, όπως ακριβώς και οι ήρωες του έργου, παρουσιάζεται στη σκηνή του θεάτρου Πάνθεον από τον σκηνοθέτη Δημήτρη Λιγνάδη. Ρωμαίος είναι ο 16χρονος Γιάννης Τσουμαράκης και Ιουλιέτα η 15χρονη Δανάη Βασιλοπούλου. Το στοίχημα του Δημήτρη Λιγνάδη είναι διπλό: να μας μεταφέρει μέσα από τα μάτια των νέων ερασιτεχνών ηθοποιών την ωραιότερη ιστορία αγάπης που έχει γραφτεί ποτέ και να μας αποκαλύψει την αντιπαραβολή των δύο κόσμων: της αγνότητας, της δύναμης και της απολυτότητας του εφηβικού έρωτα από τη μία, του φαρισαϊκού καθωσπρεπισμού, του υποκριτικού ρεαλισμού και του φθόνου των ενηλίκων από την άλλη. Οι δύο νεαροί πρωταγωνιστές μίλησαν στη LifΟ για την παράσταση, τα συναισθήματα και τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα μηνύματα του έργου.
Πώς θα περιγράφατε τον έρωτα στη φάση που είστε; (προς τη Δανάη Βασιλοπούλου) Ο έρωτας νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο το ανακαλύπτει κανείς με το πέρασμα του χρόνου, όμως αυτό τον χρόνο εμείς οι νέοι ακόμα δεν τον έχουμε ζήσει. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι στη φάση που είμαι είναι δύσκολο να βρεθεί μια αληθινή αγάπη – είναι κάτι πιο βαθύ, πιο έντονο, δεν είναι τόσο εύκολο να ανακαλυφθεί. Με λίγα λόγια, είμαστε πιο ερωτευμένοι με την ιδέα του έρωτα παρά με τον ίδιο τον έρωτα. — Μέχρι πού μπορεί να φτάσετε για ένα αγαπημένο σας πρόσωπο; Η αγάπη που έχω για τα πιο αγαπημένα μου πρόσωπα είναι πραγματικά αμέτρητη και για χάρη τους θα ταξίδευα, θα έκανα καινούργια πράγματα, θα έκανα όσο περισσότερα μπορούσα για να τα κρατήσω κοντά μου. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να πεθάνω για εκείνα, όπως η Ιουλιέτα. Θα προσπαθούσα να τους προσφέρω όσο πιο πολλά μπορώ. — Έχει μηνύματα για τη γενιά σας το έργο και αν ναι, ποια είναι αυτά; (προς τον Γιάννη Τσουμαράκη) Το έργο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα έχει μηνύματα διαχρονικά, γι’ αυτό και είναι ένα έργο που παραμένει σύγχρονο. Δεν είναι μια απλή ιστορία αγάπης – μιλά βέβαια για την αγάπη και τον έρωτα, αλλά θίγει και θέματα κοινωνικά. Ένα μήνυμα που περνά είναι ότι στον κόσμο στον οποίο ζούμε είναι αδύνατον να ανθήσει και να ζήσει κάτι τόσο αγνό και απόλυτο όσο αυτός ο έρωτας. Δυστυχώς, ειδικά αυτό το μήνυμα παραμένει διαχρονικό. — Ποια η σχέση σας με το θέατρο; Πρωτόγνωρη, περιπετειώδης και εκπληκτική με την κυριολεκτική έννοια της έκπληξης. Η σχέση μου με το θέατρο βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, μόλις γνωριστήκαμε, αλλά είμαι πραγματικά γοητευμένος.
INFO: Παρασκευή & Σάββατο στις 21:00.,Κυριακή στις 19:00 Τιμές εισιτηρίων: €15-45 + προσφορές COSMOTE DEALS for YOU Θέατρο Πάνθεον, Πειραιώς 166, Ταύρος, 210 3471111. www.pantheontheater.gr
27.10.16 – lifo
57
Πορτρέτο του Κωστή Παπαγιώργη από τον Χρόνη Μπότσογλου
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Ό Εαυτός του Κωστή Παπαγιώργη Κυκλοφορεί την επόμενη εβδομάδα το βιβλίο που έγραψε ο Κωστής Παπαγιώργης πριν από τον θάνατό του. Η LifΟ προδημοσιεύει ένα απόσπασμα του «Εαυτού».
από την τίνα μανδηλαρά
Βιβλίο
Α
58 lifo – 27.10.16
ν υπάρχει κάτι σημαντικό στα σχεδιάσματα που συγκροτούν τον Εαυτό, είναι το ότι παρακολουθεί κανείς από κοντά τον τρόπο εργασίας του: σκέψεις διανθισμένες με διάφορα σημεία στίξης που μαρτυρούν τον κεντρικό ρόλο που θα διαδραμάτιζαν σε ένα ολοκληρωμένο ανάγνωσμα – όπως τρία θαυμαστικά ή αποσιωπητικά, αλλά και μια αξιοθαύμαστη φιλοσοφική επιχειρηματολογία. Για μια ακόμα φορά διαβλέπει κανείς τα κριτικά στοιχεία που διαμόρφωσαν το corpus του λόγου του, που δεν ήταν μόνο μπολιασμένος από το βιωματικό και το καθημερινό –την τρέλα, το ποτό, τον έρωτα– αλλά κυρίως στόχευε στην πανανθρώπινη συνθήκη, στην κατάδειξη των κεντρικών σημείων που συγκροτούν εγγενώς τον ίδιο τον άνθρωπο. Αυτήν τη φορά, ξεπερνώντας τα κεφάλαια της συμπάθειας, της μνησικακίας, της παραφοράς, του έρωτα ή του πένθους αλλά και ξέροντας ότι δεν αρκεί να επικαλεστεί τους κορυφαίους φιλοσόφους ή λογοτέχνες ως παράδειγμα, ο Κωστής Παπαγιώργης φάνηκε, πριν πεθάνει, πως ήθελε να βουτήξει κυριολεκτικά στα βαθιά: να μελετήσει τι ακριβώς συγκροτεί τον «εαυτό». Ξεκινάει από τα βασικά ερωτήματα περί σωματικότητας και φτάνει να στοχεύει στο κεντρικό ερώτημα του τι επιτέλους συνιστά την εσωτερική συνθήκη όταν το δέρμα δεν είναι αρκετό. Στο προλογικό σημείωμα της έκδοσης η σύντροφος του Κωστή Παπαγιώργη, Ράνια Σταθοπούλου, επισημαίνει πως πρόκειται για ατελή έκδοση, ενώ στην εισαγωγή του ο Θανάσης Χατζόπουλος, στην προσπάθειά του να εντάξει στο έργο του Παπαγιώργη τη συγγραφή του Εαυτού, αναζητά τους κεντρικούς αρμούς της σκέψης του, παραπέμποντας ταυτόχρονα στην εξ αποστάσεως φιλία τους. Πιο κάτω παραθέτουμε το πρώτο κείμενο από το βιβλίο: ***
ΕΊΝΑΊ ΔΊΚΌ ΜΌΥ; ΟΣΆΚΙΣ ΔΙΆΘΈΤΈΙ ΜΥΘΙΚΟ βάθος, η αφέλεια αναδεικνύεται καθοδηγητική. Ρωτάμε επί
παραδείγματι: Πόσο δικό μας είναι το σώμα «μας»; Ασφαλώς, κρατώντας στην παλάμη μας ένα μήλο, μπορούμε να δοκιμάσουμε την ίδια ερώτηση: Πόσο δικό μου είναι το μήλο που ετοιμάζομαι να φάω; Πόσο δικό μου να είναι το είδωλο που διακρίνω πάνω στην επιφάνεια του νερού; Πόσο δικό μου είναι το σάλιο που έχω μέσα στο στόμα μου; Το σακάκι, το δαχτυλίδι, το καπέλο που φοράω; Η απορία εν προκειμένω δεν αφορά μόνο το εκάστοτε πράγμα που μπορεί να αντικαθίσταται ελεύθερα από κάτι άλλο, όσο την έννοια της κατοχής και αυτόν που την ασκεί. Μπορούμε για παράδειγμα να ρωτήσουμε: Πόσο δικό «μου» είναι το δικό «σου»; Μπορεί κάτι τις να είναι δικό μου επειδή κατέβαλα το συμπεφωνημένο αντίτιμο στην αγορά, επειδή μου το κληροδότησε ο πατέρας μου, πιθανώς επειδή μου το χάρισε ένας φίλος για να τον θυμάμαι. Εφόσον όμως είναι αντικείμενο, όπερ σημαίνει υλικό πράγμα ξέχωρο από μένα, μπορώ να το θεωρώ εξ αποστάσεως, μικρής ή μεγάλης, όπως συμβαίνει με τα έργα ζωγραφικής ας πούμε ή με τα βιβλία. Είναι δηλαδή κάτι τις που δεν αποτελεί τμήμα του εαυτού μου, σωματικού ή ψυχικού, δεν το φέρω μαζί μου όπως τη φάτσα μου ή τα χέρια μου, άρα η κτήση κατανοείται εύκολα και με πλήρη σαφήνεια. Όπως ξέρουμε, ο κύριος καθηγητής ξεχνάει την ομπρέλα (του), ο παππούς ψάχνει συνεχώς το τηλεκοντρόλ (του) ή την πίπα (του), η ατθίδα μπερδεύει τα καλλυντικά (της) με εκείνα της μάνας της. Κανείς όμως δεν ξεχνάει ούτε βέβαια μπερδεύει το σώμα του. Άλλωστε το σώμα ουδεμία σχέση έχει με όλα αυτά. Λαός ασωμάτων δεν υπάρχει, μόνο πλατεία «Ασωμάτων». Δεν είναι κάτι που το ενδύεσαι ή το απεκδύεσαι, που το ξεχνάς ή το αναθυμάσαι, που το έχεις ή δεν το έχεις, που το προβάλλεις ή το κρύβεις, τέλος πάντων δεν είναι κάτι που απέχει από το εγώ μας, όσο κι αν κρυφοπιστεύουμε ότι ο εαυτός μας διαθέτει πρωτογενή βαθύτητα, πολύ διαφορετική
κωστήσ παπαγιώργησ Ό Εαυτός Εκδόσεις Καστανιώτη
από την κοινή εξωτερικότητα της σάρκινης παρουσίας. Κατά συνέπεια η απορία εγείρεται φυσιολογικότατα: τι είναι το σώμα μας; Αν αποπειραθεί κανείς να απαντήσει, η ίδια η συνήθεια εμφανίζεται πανέτοιμη να του κλείσει το στόμα με δέκα παλάμες. Πράγματι, διαρκώς μιλάμε για το σώμα μας. Ότι έχουμε παχύνει και θα πρέπει να κάνουμε κάτι· ότι ο πόνος στο δεξί μας πόδι δεν λέει να υποχωρήσει· ότι ο λαιμός μας είναι πολύ κοντός και απαιτεί ανάλογο ντύσιμο· ότι οι ζαλάδες και οι κεφαλόπονοι ευτυχώς αραίωσαν. Ειδικά οι γυναίκες –που καλλιεργούν ολόκληρη φιλολογία τόσο για το δικό τους σώμα όσο και για το σώμα των αντιζήλων τους– εκφράζονται ενίοτε σαν τους αναβάτες του ιπποδρόμου που δοξάζουν τα σωματικά χαρίσματα του αλόγου. Όσο πιο άσχημη η γυναίκα, τόσο πιο περίπλοκη και η δόξα. Ειδικά ντεσού για το στήθος· δίαιτες και στερήσεις για να γίνει το πολύ λίγο και το λίγο πολύ· επεμβάσεις στο πρόσωπο· λιποαναρροφήσεις κ.λπ. Εντούτοις, όσο κι αν αλλάζουμε κάποια σημεία του σώματος, η αρχέγονη συνθήκη δεν θίγεται ούτε κατ’ ελάχιστον. Μιλάμε για αρχέγονη συνθήκη επειδή, όσο νυσταλέος κι αν είναι ο καθένας μας, κάποτε θα διερωτηθεί ξυπνώντας από πολύχρονη νάρκη: ποιοι μου κληροδότησαν το σώμα μου; Τι μεταλλαγές υπέστη το αρχέγονο κορμί επί αλογάριαστους αιώνες και χιλιετίες μέχρι να φτάσει στη δική μου αναγνωρίσιμη μορφή; Οι ανθρωπολόγοι μιλούν για το σχήμα της λεκάνης που, όταν ήρθε η εποχή του ορθοβάμωνος ανθρώπου και της δίποδης βάδισης, αποτέλεσε στήριγμα των σπλάχνων και του κορμού εν γένει. Επιμένουν στον αντιτακτό αντίχειρα ο οποίος, όταν κατάφερε να αντιταχθεί στα υπόλοιπα δάχτυλα, έδωσε μέγιστη ώθηση στην κίνηση του χεριού και της παλάμης. Για να χρονολογήσουν την ομιλία πρέπει να εντοπίσουν και να εξηγήσουν πότε και γιατί ο κυκλικός μυς του στόματος άρχισε να συστέλλεται ώστε να καταφέρει να προφέρει φθόγγους και κατά συνέπεια κάποια ομιλία που πιθανότατα αντέγραφε τις φωνές των ζώων. Μέχρι να μας βρει και να μας ενσαρκώσει, το σώμα περιπλανήθηκε σκληρά μέσα στις δυσπαρακολούθητες χιλιετίες, από την εποχή της βραχιόνωσης (δηλαδή της αιώρησης των βραχιόνων) μέχρι τη στιγμή που τα χέρια ελευθερώθηκαν και ο εγκέφαλος γνώρισε άλλη κρανιακή χωρητικότητα. Εντούτοις, σε παρόντα χρόνο, ουδέποτε αντιμετωπίζουμε το σώμα σαν αρχαϊκό κατάλοιπο για τον απλούστατο λόγο ότι το ζούμε άμεσα· ταυτιζόμαστε μαζί του, ζούμε μαζί του, περπατάμε μαζί του, ζούμε μαζί του το σμίξιμο με τις γυναίκες, όπως άλλωστε αρρωσταίνουμε μαζί του, γερνάμε μαζί του και φυσικά πεθαίνουμε μαζί του. Άρα αυτή η προφανέστατη συμβίωση, αν γεννά κάποια απορία, αυτή δεν είναι άλλη από το δυσεξήγητο «μαζί του» που έχουμε πολλούς τρόπους να το κατονομάζουμε, αλλά ελάχιστους να εξηγούμε ή έστω να το περιγράφουμε. Ας μιλήσουμε αρχικά για τις σωματικές ανάγκες. Ο πεινασμένος πρέπει επειγόντως να φάει και ο διψασμένος να σβήσει τη δίψα του. Ποιος είναι όμως αυτός που γεύεται το φαγητό ή σβήνει τη δίψα του; Το σώμα ή εμείς; Αν η σωματικότητα (και η οργανικότητα την οποία συνεπάγεται) συχνά αυτονομείται και λειτουργεί ερήμην του εγώ, πώς να ταυτίσουμε το εγώ με το σώμα; Οι έφηβοι για παράδειγμα ψηλώνουν στον ύπνο τους και ούτε καν ακούνε τα κόκαλά τους που υφίστανται τη διαδικασία της οστεόλυσης και της ενζυμικής δραστηριότητας. Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να
διατάξει το σώμα του να μη μεγαλώνει, να μην ανασαίνει, να μην έχει σφυγμό, να μην είναι τέλος πάντων αυτό που είναι. Αν το σώμα ήταν διάφανο εκ φύσεως για το εγώ μας, θα μπορούσαμε να παρακολουθούμε τη ζοφερή επώαση των ασθενειών με εσωτερική παρατήρηση, με την άνεση –τρόπος του λέγειν– που ελέγχουμε τη μνήμη μας ή παρατηρούμε τον εαυτό μας. Εντούτοις, παρά τις τεχνικές της σύγχρονης ιατρικής που έχει καταστήσει τη σύγχρονη σωματικότητα οιονεί διάφανη, παρότι κατά κάποιον τρόπο ζούμε το δράμα του σώματος όπως και το σώμα ζει το δράμα του εγώ, ουδεμία ταύτιση μπορεί να υποστηριχτεί. Μάλιστα, ρωτάμε κάποιον φίλο που πάσχει από αιφνίδιο ή χρόνιο νόσημα για την κατάσταση της υγείας του σαν να πρόκειται για κάτι έτερο του εγώ και της βουλήσεώς του, περίπου σαν να τον πυροβολούν από κάποια διπλανή στέγη ή κάποιες αόρατες δυνάμεις να του έχουν στήσει παγανιά. Έχει λοιπόν ενδιαφέρον ο τρόπος που το εγώ αντιμετωπίζει την όποια ασθένεια και η σχέση του σώματος με αυτή τη γειτνίαση που εντέλει μπορεί να εξελιχθεί σε πλήρη ταύτιση (κάτω από το χώμα). Μήπως πάντα κρατά μιαν απόσταση από το σώμα –ακόμη και στις πιο θερμές στιγμές ψυχοσωματικής έξαρσης– η οποία μειούται όσο η ασθένεια θεριεύει για να καταλήξει τελικά σε πανωλεθρία του εγώ το οποίο παραδίδει το πνεύμα (του) όσο και το σώμα (του); Αν υποθέσουμε ότι το σώμα μάς ανήκει, ότι είναι δικό μας με μύχιο τρόπο, τότε γιατί αρνούμαστε ότι και η ασθένεια είναι δική μας, καταδική μας μάλιστα; Γιατί
την αντιμετωπίζουμε σαν ξένο μπελά που πρέπει να φύγει από πάνω μας; Όσο κι αν προσπαθούμε να εμβαθύνουμε στην ψυχοσωματική συνθήκη περιέργως πώς παραμένουμε δέσμιοι του προφανούς. Παρακολουθούμε τους ανθρώπους στον δρόμο, τα μεγάλα πλήθη που κατακλύζουν τις μεγαλουπόλεις, τον πρώτο τυχαίο διαβάτη που περνάει πλάι μας, τον εαυτό μας στη βιτρίνα της τραπέζης· όλοι έχουν σώματα, γι’ αυτό άλλωστε είναι ορατοί· μεριμνούν για τις ανάγκες τους με τον φυσικότερο τρόπο του κόσμου. Σπεύδουν στα εστιατόρια για να κορέσουν την πείνα τους· κάνουν ουρές στους κινηματογράφους για να μη χάσουν μιαν πολυδιαφημισμένη ταινία· σουλατσάρουν στα πολυκαταστήματα για να βρουν το αγαπημένο τους ένδυμα. Αν τους ρωτήσουμε για τη σχέση του εγώ (τους με το σώμα (τους), είναι βέβαιο ότι θα μας πάρουν για τρελούς. Και δεν θα έχουν άδικο. Εφόσον ουδέποτε διαπίστωσαν κάποιο σχίσμα ανάμεσα στο σώμα και τη συνείδηση, δεδομένου μάλιστα ότι η σωματικότητά τους ταυτίζεται με μιαν ασύνειδη αντίσταση έναντι της ζωής, των άλλων και ενίοτε του ίδιου τους του εγώ, θα έφταναν να πουν ότι είναι πρώτα το σώμα τους και κατόπιν οτιδήποτε άλλο. Μάλιστα, αν θυμηθούμε τις ζοφερές περιπτώσεις ανθρώπων που έμειναν ανάπηροι χάνοντας ένα ή περισσότερα μέλη του σώματος (τα δυο τους χέρια για παράδειγμα κομμένα στο ύψος των ώμων), η σχέση με το σώμα λαμβάνει τότε άλλη τροπή. Είναι ισοβίως αναγκασμένοι να ζήσουν με λειψό σώμα, σκέτο κούτσουρο, νιώθοντας παραταύτα την αίσθηση των αποκο-
πέντων μελών του καίτοι αυτά δεν υπάρχουν. Εντούτοις αν το σώμα και το εγώ μπορεί να θεωρηθούν επάλληλα, η μερική απώλεια του ενός πόλου δεν σημαίνει ότι αντιστοιχεί σε απώλειες του άλλου. Κομμένα πόδια; Κομμένα χέρια, μύτες και αυτιά; Αφαιρεθείσα χολή, κήλη, νεφρό, μάτι; Αυτό που απέμεινε στον άνθρωπο επιμένει να επιβιώνει κι ας νιώθει κωλοσούρτης, μονόφθαλμος, ανίκανος να εγερθεί, να φροντίσει τον εαυτό του, να νιώσει επιτέλους σαν τους άλλους ανθρώπους. Μάλιστα, επιμένει μανιακά, παράδειγμα ο Χώκινγκ όπου το λίγο που διασώθηκε από το κορμί του δεν τον εμπόδισε να γίνει αυτός που έγινε και να θέλει να ταξιδέψει στη θετή του πατρίδα, το Διάστημα. Το πρωταρχικό σε αυτό το ζήτημα αφορά τον διαχωρισμό της εσωτερικής οργανικής φύσης (που κατά κανόνα ανήκει στους γιατρούς) από την εξωτερικότητα του κορμιού την οποία θεωρούμε καταδική μας, οικεία εικόνα, παράφραση του εγώ μας και ισόβια μοίρα. Στις φωτογραφίες, όπου τουλάχιστον για ένα δέκατο του δευτερολέπτου βλέπουμε τον εαυτό μας μας τρίτο πρόσωπο, αναγνωρίζουμε κάτι οικείο. Εκεί είναι το σώμα που απαθανατίζεται· άνευ διαστάσεων, άνευ υλικής αντιστάσεως η στιβάδα των φωτοχημικών αντιδράσεων (ή η πάλαι ποτέ θρυλική άσφαλτος της Ιουδαίας του Νισεφόρ Νιέπς) δεν σχηματίζει είδωλο. Στις ομαδικές φωτογραφίες ο καθένας γυρεύει πρώτα πρώτα τον εαυτό του ρωτώντας χαρακτηριστικά: «Πού είμαι εγώ, ρε μαλάκα;» Η ταύτιση με τη θωριά δεν επιδέχεται εξαίρεση, καίτοι συμβαίνει συχνά να νιώθει κανείς κάτι σαν παγερό σοκ αναγνωρίζοντας την παρουσία
του. «Είμαι εγώ; Μα πώς είμαι έτσι;» Σε κάθε παρόμοια αμφιβολία μας μένει η εντύπωση ότι στιγμιαία τουλάχιστον νιώθουμε να «βγήκαμε» από το σώμα μας καθώς μάλιστα το τότε και το τώρα συνεπάγονται δύο σώματα ή αλλιώς δύο ηλικίες. Αντίθετα, εκείνο που δεν αλλάζει, δεν λέγεται, δεν εκφράζεται ούτε μεταδίδεται είναι η ενδοσωματική συνθήκη μας, το ανεξήγητο γεγονός ότι είμαστε όντα ενδόβια, ότι ζούμε μέσα στη σάρκα μας και συχνά υπεράνω της σάρκας μας. Ειδικά στην ανθρώπινη ψυχοσωματική συνθήκη η σχέση με το σώμα αποδεικνύεται δραματική τόσο στην προφάνειά της όσο και στην εσώτερη και ανεξιχνίαστη λειτουργία της. Μάλιστα, για να γίνουμε σαφέστεροι οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η λέξη «σχέση» παραείναι ρηχή για να την πάρουμε στα σοβαρά. Παραδόξως, αντικρίζοντας έναν άνθρωπο έχουμε την αρχαΐζουσα εντύπωση –πώς αλλιώς να το πούμε;– ότι ενδοβιεί στο σώμα του, ότι ζει μέσα στη σωματικότητά του, ενίοτε ότι κρύβεται μέσα στο κορμί του, τέλος ότι είναι το ίδιο το σώμα του αλλά και (κάτι) παραπάνω από το σώμα του. Πρόκειται για αληθινό θαύμα, για μια διφορούμενη πραγματικότητα όπου η εσωτερικότητα ενσαρκούται και η εξωτερικότητα εξαϋλώνεται πνευματικά. Άλλωστε το πλέον έκτακτο που συνιστά μάλιστα καθημερινό γρίφο είναι το γεγονός ότι πάσα σωματική παρουσία ουδέποτε εκλαμβάνεται ως νέτα σκέτα σαρκική· κάθε χειρονομία, κάθε μορφασμός, το απλό πετάρισμα των ματιών παραπέμπουν αινιγματικά σε κάτι εσώτερο που μετέρχεται τη σωματικότητα ως ανεξήγητο σκήνωμα.
27.10.16 – lifo
59
ΛΕΩΦΟΡΕΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ
Ζορισμένος ρεαλισμός Το «Λεωφορείον ο Πόθος» που σκηνοθετεί στο Σύγχρονο Θέατρο η Ελένη Σκότη αποδεικνύει ότι ο Τενεσί Ουίλιαμς είναι δύσκολη υπόθεση.
απο τη ματινα καλτακη
Θέατρο
Α
60 lifo – 27.10.16
ν εξαιρέσεις τον Γυάλινο Κόσμο που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Μαυρίκιος στο θέατρο Εμπρός το 1998, δεν είδα άλλη παράσταση έργου του Τενεσί Ουίλιαμς στην οποία η σκηνοθεσία να απαντούσε επαρκώς στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δραματουργίας του. Η παράσταση του Λεωφορείον ο Πόθος στο Σύγχρονο Θέατρο προστίθεται στις περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν ότι οι σημερινοί σκηνοθέτες σαν να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν τα σύνθετα και αντιθετικά στοιχεία των έργων του. Αρκεί να διαβάσεις τον πρόλογο της Σκηνής 1 του Λεωφορείον ο Πόθος για να αντιληφθείς ότι δεν φτάνει ο ρεαλισμός για να αντιμετωπίσεις αυτό το έργο – πρέπει να έχεις έτοιμη πρόταση για την ποιητικότητα που φέρει. Τα δύο στοιχεία είναι ισοδύναμα και η εξίσωση τόσο δύσκολη, ώστε συνήθως ή το ένα επικρατεί ή το άλλο – και τότε η ουσία του έργου ακυρώνεται. Δείτε την Μπλανς Ντιμπουά. Δεν είναι απλώς μια ξεπεσμένη αριστοκράτισσα (υπάρχουν πολλές τέτοιες στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία) – είναι προσωποποιημένη η εξαίρεση που, αδυνατώντας να προσαρμοστεί και να ενταχθεί, γίνεται ενοχλητική παραφωνία. Η Μπλανς δεν αντέχεται, κανείς δεν θα ήθελε να τη φιλοξενεί, πόσο μάλλον να μένει μαζί της. Είναι απροσάρμοστη, γι’ αυτό και περιθωριοποιείται και τελικά αποκλείεται από τον κόσμο των «κανονικών». Αν κρίναμε το φαινόμενο ψυχρά, θα λέγαμε ότι, ναι, έτσι συμβαίνει, ο Δαρβίνος έχει δείξει πως μόνο όποιος προσαρμόζεται επιβιώνει. Η «αριστερή» Mary McCarthy έγραψε αμέσως μετά την πρεμιέρα του έργου στη Νέα Υόρκη τον Μάρτιο του 1948 τα εξής για την ηρωίδα: «[…] νευρασθενική, λεπτεπίλεπτη, συλλέκτρια φτηνιάρικων στολιδιών και στίχων από παλιά δημοφιλή τραγούδια, γεμάτη φόβο και ανησυχία και αμηχανία, με μεγάλη αγάπη στον θαυμασμό και υπερβολική αγωνία να τον
αποκτήσει, ένα εκλεπτυσμένο κλοτσοσκούφι, η αιώνια, ψυχρή γεροντοκόρη […] η γυναίκα που αναπόφευκτα έρχεται και στρογγυλοκάθεται και γεννά τον οίκτο με την ίδια της την κενότητα, γιατί τίποτα δεν μπορεί να της συμβεί, αφού η ζωή της δεν είναι παρά μια φθηνή ιστορία από περιοδικό που την αφηγείται στον εαυτό της ονειροπολώντας». Η βιτριολική κριτική της McCarthy έχει να κάνει προφανώς με μια διάσταση της δραματουργίας του Ουίλιαμς που δεν μπορεί να αγνοηθεί: τα πρόσωπά του δεν έχουν ιστορική και πολιτική συνείδηση. Είναι άνθρωποι βαθιά πληγωμένοι κάποτε στο παρελθόν, καθηλωμένοι στο τραύμα τους, που δεν εξελίσσονται ούτε αλλάζουν, απορροφημένοι από το δράμα του ξεπεσμού τους, μιας κάποιας αναπόδραστης καταστροφής. Η συνείδηση της επιλογής που δίνει στο άτομο τραγικό μέγεθος (γιατί μπορεί να αποβεί μοιραία) δεν υπάρχει. Για να λειτουργήσει σήμερα μια παράσταση του Λεωφορείον ο Πόθος η ηθοποιός που ερμηνεύει την Μπλανς πρέπει να συνδυάζει το τέρας και το θύμα. Η Μπλανς είναι φαντασμένη και μυθομανής, πίνει, δεν έχει πρόβλημα να πάει με πολύ μικρότερους άνδρες, εκτός που, όπως η ίδια ομολογεί, είχε πολλές και διάφορες «συναισθηματικές περιπέτειες». Επιπλέον, αντιμετωπίζει την αδελφή της ως υπηρέτρια, περιφρονεί τον Κοβάλσκι (τον οποίο άλλη στιγμή φλερτάρει, στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού γοητείας που παίζει σχεδόν μηχανικά πια), απεχθάνεται το περιβάλλον στο οποίο ζουν και δεν σέβεται τον τρόπο ζωής τους, χειραγωγεί τον αφελή Μιτς. Το βαριά τραυματισμένο Εγώ της είναι τόσο διογκωμένο, που δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τους άλλους, δεν τους βλέπει, δεν τους κατανοεί. Στην πιο ενδιαφέρουσα κριτική προσέγγιση για το Λεωφορείον ο Πόθος που έχω διαβάσει τελευταία, ο Ντάνιελ Μέντελσον (Περιμένοντας
i Λεωφορείον ο Πόθος Σύγχρονο Θέατρο Ευμολπιδών 45, Γκάζι Πέμ.-Παρ.-Σάβ. 21:00 Κυρ. 19:00
τους βαρβάρους, εκδ. Πατάκη 2016) επισημαίνει ότι αν δούμε την Μπλανς απλουστευτικά, σαν ηρωίδα της ποιητικότητας, αγνοούμε τη σαρκική πλευρά της, το γεγονός ότι από πολλές απόψεις δεν είναι το αντίθετο του Κοβάλσκι αλλά το θηλυκό αντίστοιχό του. Ο πόθος μόνο ακυρώνει την ήττα και τον θάνατο (οι συμβολισμοί των ονομάτων και των τοπωνυμίων του έργου μόνο τυχαίοι δεν είναι) και ο ερωτισμός πρέπει να είναι διάχυτος στη σκηνική ατμόσφαιρα της παράστασής του. Γιατί ο πόθος, η ανεπίτρεπτη επιθυμία και η απαγορευμένη ικανοποίησή της υπήρξαν ο όλεθρος της Μπλανς. «Χωρίς τη μετουσιωτική δύναμη του σεξ – τη δύναμη που σε πολλά θεατρικά του Ουίλιαμς μπορεί να μεταμορφώσει το κοινότοπο σε υψηλό, μια δύναμη που, όπως και τόσα άλλα στο έργο του συγγραφέα, όπως και η ίδια η Μπλανς, είναι ταυτόχρονα κάτι ποταπό και αστραφτερό– το έργο κατάντησε όντως αυτό ακριβώς που έλεγε η McCarthy» γράφει ο Μέντελσον στο «New York Review of Books» για την παράσταση στο Μπρόντγουεϊ, με πρωταγωνίστρια την ακατάλληλη ως προς το ταμπεραμέντο και την εμφάνιση Νατάσα Ρίτσαρντσον (2005). Στην ταπεινή Αθήνα και στο Λεωφορείον ο Πόθος που σκηνοθέτησε η Ελένη Σκότη τα ζητήματα που θέτει ο Μέντελσον είναι όλα παρόντα. Πρώτα απ’ όλα, το ρεαλιστικό σκηνικό (το εσωτερικό ενός διαμερίσματος με δύο δωμάτια) ήταν πάνω σε εξέδρα που δεν επέτρεπε την κατά τα άλλα επιδιωκόμενη μεταφορά των θεατών στον κόσμο του έργου. Αυτό ήδη σημαίνει μια αμφίθυμη διάθεση ως προς τις επιδιώξεις της σκηνοθεσίας: θα δούμε μια «φέτα ζωής», επιτρέποντας στην ψευδαίσθηση να μας παρασύρει, ή ένα «θέαμα» ως προς το οποίο θα σταθούμε κριτικά; Αλλά έστω ότι το παιχνίδι κρίνεται από τις ερμηνείες των ηθοποιών. Οι πρωταγωνιστές, η Κόρα Καρβούνη ως Μπλανς, ο Γιάννης Τσορτέκης στον ρόλο του Κοβάλσκι, η Ηλιάνα Μαυρομάτη στον ρόλο της Στέλλας, είναι καλοί ηθοποιοί. Ωστόσο, μόνο η Μαυρομάτη είχε τη φυσικότητα και το λύσιμο που απαιτεί ο ρόλος. Η Καρβούνη, εκτός του ότι μετέφερε δύναμη και αυτοπεποίθηση ξένη προς την ανισόρροπη φιλαρέσκεια της Μπλανς, δεν ήταν συγκεντρωμένη και η προσοχή της ξέφευγε κάθε τόσο προς την πλατεία (τουλάχιστον στην παράσταση που εγώ παρακολούθησα). Ο Γιάννης Τσορτέκης σαν να έπαιζε μόνος του, κάπως παγιδευμένος στο όριο που υπήρξε για τον ρόλο του Πολωνού μετανάστατη η ερμηνεία και η εμφάνιση του Μάρλον Μπράντο – νομίζω ότι είναι εποχή πια να ελευθερωθούμε από την εικόνα του Μπράντο με το άσπρο φανελάκι και τα μυώδη μπράτσα. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Γιώργος Δάμπασης, Αθηνά Αλεξοπούλου, Μιχαήλ Γιαννικάκης, Γιώργος Γερωνυμάκης, Γιάννης Δαμάλας, Χριστίνα Δημητριάδη, Βαγγέλης Κουντουριώτης) συμπλήρωναν τον στημένο, ψεύτικο κόσμο της παράστασης. Σφραγίδα μιας απόπειρας που, παρά τις ευγενείς προσπάθειες της σκηνοθέτιδας, έμεινε στην επιφάνεια είναι η τελική σκηνή. Στο φινάλε του έργου η Στέλλα κλαίει και οδύρεται και ο Στάνλεϊ γονατίζει δίπλα της, της λέει γλυκόλογα και, όπως γράφει η σκηνική οδηγία, «τα δάκτυλά του βρίσκουνε το άνοιγμα της μπλούζας της» – η απώλεια, η οδύνη και ο πόθος την ίδια στιγμή. Στην παράσταση στο Σύγχρονο Θέατρο η Στέλλα χαμογελά κουνώντας το μωρό της και ο Κοβάλσκι συνεχίζει να παίζει χαρτιά με τους φίλους του. Άλλο πράγμα.
ΚΡΙΟΣ Ένα οικονομικό ζήτημα θα σας απα-
ΛΕΩΝ Θα είστε αρκετά ευδιάθετοι και γεμάτοι
ΤΟΞΟΤΗΣ Τα οικονομικά σας ενισχύονται
σχολήσει μέσα στις επόμενες μέρες και θα πρέπει να σκεφτείτε πρακτικά για να το επιλύσετε. Ορισμένες υποχρεώσεις αναγκαστικά μένουν πίσω καθώς και προσωπικές ανάγκες, με αποτέλεσμα να χάνετε τη διάθεση να ασχοληθείτε με νέα εγχειρήματα. Εσωτερικές συγκρούσεις εξαιτίας της ανάγκης σας για ανεξαρτησία προκαλούν αναταραχή στη ζωή σας και είναι θέμα χρόνου να βρεθείτε αντιμέτωποι με αδιέξοδες καταστάσεις. Η ερωτική σας ζωή είναι άστατη, οι επιλογές που υπάρχουν δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες σας και αποφασίζετε να στρέψετε για κάποιο διάστημα την προσοχή σας στους φίλους σας. Ξεκινήστε ένα χόμπι, κάποιο άθλημα και βρείτε εποικοδομητικούς τρόπους για να εκτονώνεστε, καθώς οι πιέσεις που δέχεστε είναι πολλές. Προστατέψτε τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας από περαιτέρω συγχύσεις.
ενεργητικότητα τις επόμενες μέρες και μπορείτε να αξιοποιήσετε τις ευκαιρίες που θα σας δοθούν δίχως να φοβάστε. Φροντίστε τα βήματα που θα κάνετε να γίνουν έπειτα από ώριμη σκέψη και όχι ως αποτέλεσμα του υπέρμετρου ενθουσιασμού σας. Καινούργιες ιδέες μπορούν να εφαρμοστούν με σχετική ευκολία, οπότε βάλτε τα δυνατά σας δίχως να αποσυντονίζεστε από τρίτους. Για να μπορέσετε να τις στηρίξετε, θα πρέπει να βγείτε πρώτα εσείς από το αδιέξοδο. Πιθανή σύγκρουση συμφερόντων θα θέσει σε δοκιμασία σχέσεις με συγγενικά σας πρόσωπα, όμως δεν είναι εποχές για να χαρίζεστε σε κανέναν. Αναθέστε τις υποθέσεις σας σε έμπειρα άτομα ώστε να έχετε σίγουρα αποτελέσματα. Στον ερωτικό τομέα είναι χλιαρή η κατάσταση και αρχίζετε να αμφισβητείτε τα συναισθήματα του συντρόφου σας. Τσεκάρετε λίγο και τη δική σας στάση, όντες αποστασιοποιημένοι.
μέσα από μια παράλληλη εργασία και είστε πιο άνετοι σχετικά με τη διαχείριση των εξόδων σας, παρ’ όλα αυτά δεν λείπουν και τα απρόοπτα που σας βγάζουν εκτός ρυθμού. Ταξίδια και μετακινήσεις για επαγγελματικούς λόγους ανοίγουν νέες πόρτες και καθώς υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, κυνηγάτε με περισσότερη αυτοπεποίθηση τους στόχους σας. Ένα άτομο που στηρίξατε στο παρελθόν κάνει την εμφάνισή του και σας επιστρέφει χρήματα που είχατε εντελώς ξεχασμένα. Αν είχατε το τελευταίο διάστημα προβλήματα στον γάμο σας, αρχίζουν να επιλύονται, καθώς έχετε αποφασίσει από κοινού για μια νέα αρχή με τον σύντροφό σας. Η δημιουργία οικογένειας είναι κάτι που σκέφτεστε πολύ έντονα το τελευταίο διάστημα και επειδή είστε σίγουροι για τα συναισθήματά σας, είναι ιδανική στιγμή για να τη βάλετε σε εφαρμογή.
ΤΑΥΡΟΣ
Η εβδομάδα ξεκινά με κάποιες δυσκολίες στον οικονομικό τομέα, όμως είστε αποφασισμένοι να ενισχύσετε με κάθε τρόπο το εισόδημά σας κι αυτό σας ωθεί να δοκιμάσετε την τύχη σας σε καινούργιες κατευθύνσεις. Η Νέα Σελήνη την Κυριακή ευνοεί την κατάστρωση σχεδίων και τα νέα εγχειρήματα και είναι πολύ πιθανό μέσα από μια συνεργασία να καλύψετε τις ανάγκες σας με άνεση, ικανοποιώντας παράλληλα και τις προσωπικές σας επιθυμίες. Σχέσεις που δεν έχουν γερά θεμέλια θα δοκιμαστούν μέσα στο επόμενο διάστημα. Θέματα που δεν είχατε το θάρρος να τα συζητήσετε με το ταίρι σας πλέον σας προκαλούν ασφυξία και είστε αποφασισμένοι να πάρετε την κατάσταση στα χέρια σας, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Μέσα στο Σαββατοκύριακο μια καινούργια γνωριμία παίζει καταλυτικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τον δεσμό σας.
ΠΑΡΘΕΝΟΣ Οι ελεύθεροι επαγγελματίες έρχεστε αντιμέτωποι με νέες συνθήκες που σας δένουν τα χέρια και αναζητάτε πλέον λύσεις που μπορεί να σας οδηγήσουν σε χειρότερο αδιέξοδο. Παραμείνετε σταθεροί σε συγκεκριμένους στόχους, βελτιώστε τις γνώσεις και τις μεθόδους σας και δοκιμάστε παράλληλες κατευθύνσεις που δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τους πόρους σας. Η Νέα Σελήνη την Κυριακή ευνοεί καινούργια εγχειρήματα, επαφές με το εξωτερικό καθώς και ταξίδια για την προώθηση των υπηρεσιών σας. Ιδιαίτερη προσοχή στις συναλλαγές σας την Παρασκευή. Θέματα καριέρας δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για δημιουργία οικογένειας και αυτό είναι κάτι που θα θέσει σε δοκιμασία τη σχέση σας. Οι ανάγκες σας στην παρούσα φάση δεν συμβαδίζουν με αυτές του συντρόφου σας και εκεί χρειάζεται λεπτός χειρισμός ώστε να μη διαλυθεί ο δεσμός σας. Οι ελεύθεροι απολαμβάνετε τη ζωή, αποφεύγοντας όμως τις δεσμεύσεις.
ΔΙΔΥΜΟΣ Έχει αρχίζει να στενεύει αισθητά ο κλοιός στον οικονομικό τομέα και έχετε την αίσθηση πως ό,τι κι αν κάνετε, δύσκολα θα βγείτε από το αδιέξοδο – αυτός δεν είναι λόγος για να παρατήσετε τις προσπάθειές σας. Η Νέα Σελήνη την Κυριακή στο ζώδιο του Σκορπιού εντείνει την ανάγκη σας για αλλαγές τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο και οι αποφάσεις που θα πάρετε θα είναι καθοριστικής σημασίας. Αποφύγετε σπασμωδικές ενέργειες. Ενώ η εμφάνισή σας έχει βελτιωθεί αισθητά, εσείς συνεχίζετε ακατάπαυστα τις ακραίες δίαιτες, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η υγεία σας. Μπορεί να το έχετε βάλει σκοπό να χωρέσετε σε μικρότερα νούμερα, θα πρέπει όμως να λάβετε σοβαρά υπόψη και τον παράγοντα της ηλικίας. Ακούστε μια φιλική συμβουλή προσεχτικά και μη βλέπετε παντού εχθρούς. Ακατάλληλη εποχή για γάμο.
από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)
που μπορεί να προκύψουν στον επαγγελματικό τομέα σάς δίνουν μια αίσθηση σιγουριάς και ασφάλειας, με αποτέλεσμα να υποτιμάτε τους συνεργάτες σας. Μην κλείνετε πόρτες βασιζόμενοι στο γεγονός ότι ανοίγουν άλλες και φροντίστε να διατηρήσετε καλές σχέσεις, τουλάχιστον με όσους σας φέρθηκαν σωστά. Τα οικονομικά σας βελτιώνονται μεν, θα μπορούσαν όμως να είναι καλύτερα αν δεν χάνατε κατά καιρούς το κουράγιο να κυνηγήσετε τους στόχους σας. Η προσωπική σας ζωή είναι ένα μπάχαλο κι αυτό οφείλεται κυρίως στην αδυναμία σας να ξεκαθαρίσετε τη θέση και τα συναισθήματά σας. Μια παράλληλη σχέση δίνει την ένταση και τον ερωτισμό που αναζητάτε, από την άλλη όμως φέρνει και προβλήματα. Η Νέα Σελήνη την Κυριακή ευνοεί την επίλυση προσωπικών θεμάτων και σας δίνει την ευκαιρία να βάλετε μια τάξη στη ζωή σας.
γελματικά σας μέσα στις επόμενες μέρες και μπορείτε να αυξήσετε το εισόδημά σας, αρκεί να εντείνετε τις προσπάθειές σας. Προτάσεις συνεργασίας θα πρέπει να τις εξετάσετε διεξοδικά προτού δεσμευτείτε, αποφεύγοντας όσους σας τάζουν λαγούς με πετραχήλια. Η Νέα Σελήνη την Κυριακή αυξάνει την ανάγκη σας να βελτιώσετε τη ζωή σας και είστε πιο πρόθυμοι να δοκιμάσετε καινούργια εγχειρήματα, αψηφώντας πιθανούς κινδύνους. Μην ακολουθείτε συμβουλές από άτομα που αμφίβολης φερεγγυότητας. Η ερωτική σας διάθεση είναι σε υψηλά επίπεδα, η ανάγκη σας να χαρείτε περισσότερο τη ζωή υπερισχύει της λογικής και όσοι δεν βρείτε ανταπόκριση από το ταίρι σας θα μπείτε στον πειρασμό μιας παράλληλης σχέσης. Μια αναπάντεχη συνάντηση με έναν πρώην έρωτα θολώνει ακόμα περισσότερο την κρίση σας.
Starfax
ΚΑΡΚΙΝΟΣ Εναλλακτικές κατευθύνσεις
ΖΥΓΟΣ Ευνοϊκές είναι οι συνθήκες για τα επαγ-
ΣΚΟΡΠΙΟΣ Η Νέα Σελήνη στο ζώδιό σας την Κυριακή σηματοδοτεί την έναρξη μιας εποχής που αρχίζουν να μπαίνουν σε τάξη σημαντικοί τομείς της ζωής σας και μπορείτε να προγραμματίσετε το μέλλον σας με σιγουριά. Οι ευνοϊκές συνθήκες στα επαγγελματικά σας πρέπει να αξιοποιηθούν κατάλληλα, οπότε αφήστε πίσω σας καθετί που σας προκαλεί στασιμότητα. Ιδανική εποχή για να ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση, καθώς και για να επιλύσετε ένα σημαντικό οικονομικό θέμα. Έντονο πάθος χαρακτηρίζει τις σχέσεις σας, προσέξτε όμως να μην επενδύετε συναισθηματικά στον καθένα που θα ικανοποιήσει τις ανάγκες σας, γιατί μπορεί να πληγωθείτε. Είστε ενθουσιώδεις και προεξοφλείτε καταστάσεις, όμως δεν είναι κατάλληλη στιγμή για να δεσμευτείτε με υποσχέσεις που είναι σχεδόν σίγουρο πως δεν θα τις τηρήσετε. Θέματα παιδιών μπορούν να αντιμετωπιστούν με υπομονή.
ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Επαφές και ταξίδια στο εξωτερικό ευνοούνται πολύ μέσα στις επόμενες μέρες και σας δίνεται η ευκαιρία να δοκιμάσετε νέες κατευθύνσεις που θα συμβάλουν στην ενίσχυση του εισοδήματός σας, αρκεί να μη σας πιάσουν οι ανασφάλειες και απορρίψετε μια συμφέρουσα συμφωνία. Κατάλληλη εποχή για να αρχίσετε να παίρνετε τα πάνω σας δίχως να αναλώνεστε πλέον σε ιστορίες από το παρελθόν. Επικεντρωθείτε στους στόχους σας και μην παραβλέπετε τη διεύρυνση του κοινωνικού σας κύκλου. Έντονη ερωτική ζωή και νέες γνωριμίες θα σας δώσουν την απόλαυση που αναζητάτε και είναι πολύ πιθανό, μέσα από μια φλογερή σχέση, να βρείτε τον σύντροφο της ζωής σας. Ο γάμος σας βελτιώνεται λόγω της αλλαγής της στάσης σας απέναντι σε ερωτικά ζητήματα, μια και είστε πιο πρόθυμοι να πάρετε πρωτοβουλίες. Ιδανική εποχή για να επισημοποιήσετε μια μακροχρόνια σχέση.
ΥΔΡΟΧΟΟΣ Βελτιώνονται τα οικονομικά σας μέσα στις επόμενες μέρες και είστε σε θέση να τακτοποιήσετε λογαριασμούς και οφειλές, όμως οι προσωπικές σας ανάγκες ίσα που καλύπτονται. Μη σας παίρνει από κάτω και χάνετε τη διάθεση για καινούργια εγχειρήματα. Ο Οκτώβριος τελειώνει με τη Νέα Σελήνη στον Σκορπιό, προκαλώντας πρόσφορο έδαφος για τα επαγγελματικά σας. Στον ερωτικό τομέα είναι αμφιλεγόμενη η κατάσταση, γιατί μπορεί εσείς να πιστεύετε πως έχετε το πάνω χέρι στη σχέση σας, αλλά θα βρεθείτε προ εκπλήξεως αν συνεχίσετε να δοκιμάζετε την υπομονή του συντρόφου σας. Ένα ζήτημα υγείας που μπορεί να προκύψει σε ένα μέλος της οικογένειας θα σας προκαλέσει άγχος και κούραση, αλλά θα είναι κάτι παροδικό. Ιδιαίτερη προσοχή σε μικροατυχήματα εξαιτίας της αφηρημάδας και της συσσωρευμένης κόπωσης.
ΙΧΘΥΣ Κάτι που τελειώνει δίνει τη θέση του σε κάτι νέο που θα συμβάλει στη βελτίωση της ζωής σας πολύ σύντομα. Ενδεχομένως να είναι μια συνεργασία που δεν σας αποφέρει τα κέρδη που θα θέλατε. Όπως και να ’χει, μην πανικοβάλεστε από τις αλλαγές που συμβαίνουν στην προκειμένη φάση και μη φοβάστε για το τι μέλλει γενέσθαι. Η εποχή ευνοεί καινούργια ξεκινήματα, βελτίωση γνώσεων και μεθόδων, είναι όμως ακατάλληλη για σημαντικές αγορές. Φανείτε προνοητικοί με τα χρήματά σας. Προσέξτε πώς θα διαχειριστείτε πιθανή ένταση με φιλικά σας πρόσωπα, εξαιτίας κάποιων διαφωνιών που μπορεί να προκύψουν. Εσείς άλλα θα λέτε, εκείνοι άλλα θα καταλαβαίνουν και θα επικρατεί ένα γενικότερο μπάχαλο. Μην προσπαθείτε να επιβάλετε τις απόψεις σας. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει και για τον σύντροφό σας. Κρατήστε ώριμη στάση στην επίλυση των διαφορών σας.
SUDOKU No 487 5
3 6 2 9 4 1
1 4 4
8 6 3 3 8 6 9
6 5
5 1 6 4
7
Η λύση του προηγούμενου 3 2 6 1 5 8
7 5 1 9 4 2
8 4 9 3 7 6
2 9 5 6 8 4
4 8 3 7 9 1
1 6 7 2 3 5
6 7 4 5 2 9
5 1 2 8 6 3
9 3 8 4 1 7
9 6 1 7 2 8 3 4 5 7 3 2 1 5 4 8 9 6 4 8 5 3 6 9 1 7 2
27.10.16 – lifo
61
OΣπύροςΓιανναράςδιαλέγειέναποίημα
ΓΙΏΡΓΗΣ ΠΑΥΛΌΠΟΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΤΡΙΑ ΧΑΪΚΟΥ
Κρυφό μου σώμα τα μυστικά σου μόνος εγώ τα ξέρω. Στις τρεις τη νύχτα το γκαρσόνι μάς πήρε τα δυο ποτήρια. Πίσω απ’ τα βουνά κάποιοι βγαίνουν τα βράδια και μας κοιτάζουν.
«Η ιαπωνική ποιητική φόρμα του χαϊκού είναι το ιδεόγραμμα της ποίησης, κι ως τέτοιο, δηλαδή ως μικρή εικόνα 5-7-5 συλλαβών, είναι ο εγγύτερος συγγενής του διηγήματος. Νομίζω ότι ο Παυλόπουλος ζωγράφισε μερικά από τα πιο λεπταίσθητα χαϊκού της ελληνικής ποίησης. Διάλεξα τρεις εικόνες και δυο μονοκοντυλιές».
Ουρά παγωνιού σε πισινό μαϊμούς αυτός ο τόπος. Όλοι χωράμε οι ζωντανοί κι οι νεκροί σ’ ένα ποίημα.
— σπύρος γιανναράς, συγγραφεασ
[Γιώργης Παυλόπουλος, Τριαντατρία Χαϊκού, εκδόσεις Στιγμή]
62 lifo – 27.10.16
επιμελεια: μαρκελλα ανδρικακη
27.10.16 – lifo
63
64 lifo – 27.10.16