Τεύχος 494

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1973

ολα για την αθηνα! free press δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

03112016

494 O ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΆΦΟΣ ΤΗΣ «GUARDIAN», ΛΟΥΚ ΧΆΡΝΤΙΝΓΚ, ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ «ΦΆΚΕΛΟΣ ΣΝΌΟΥΝΤΕΝ» ΠΟΥ EKANE ΤΑΙΝΊΑ O ΌΛΙΒΕΡ ΣΤΌΟΥΝ, ΕΞΗΓΕΊ ΣΤΗ LIFO ΓΙΑΤΊ ΤΊΠΟΤΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΜΕΊΝΕΙ ΚΡΥΦΌ ΣΤΟ ΔΙΑΔΊΚΤΥΟ

«ΤΟ iΡHONE ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΥΤΙΚΉ ΜΗΧΑΝΉ ΠΟΥ ΥΠΆΡΧΕΙ»

ΤΟ EΜΣΤ ΑΝΟΙΞΕ ΤΙΣ ΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ: OI ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

στη σελ. 15

2 lifo – 3.11.16

POSTS ΓΡAΜΜΑΤΑ E-MAILS

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΤΣΙΜΕΝΙ;

feedback492

α π ό τ ον α ρη δ η μ οκ ιδ η

Oι αντιδράσεις που δημιούργησαν τα άρθρα και τα posts μας την περασμένη εβδομάδα.

*Στείλτε μας Feedback: feedback@lifo.gr

☛ Στο μεγάλο μας αφιέρωμα στο φαγητό η Αγλαΐα Κρεμέζη, μία από τις σημαντικότερες Ελληνίδες συγγραφείς για το φαγητό, αφηγήθηκε στον M. Hulot τη ζωή και την πορεία της. Η αναγνώστρια Ευγενία Αλεξία της έστειλε το εξής μήνυμα: «Αγαπητή κ. Κρεμέζη, αν τύχει να δείτε το σχόλιο, απαντήστε μου, παρακαλώ, σε τούτο το ερώτημα σχετικά με το τσιμένι. Πώς γίνεται να είναι όσπριο; Γιατί τότε δεν αξιοποιούμε τον καρπό; Φύεται παντού ως χαμηλός θάμνος, έτσι δεν είναι; Δεν ξέρω αν έχει καρπό, αλλά δεν σας έχει τύχει να περιδιαβαίνετε στην ελληνική εξοχή, πιο συγκεκριμένα την άνυδρη γη των κυκλαδίτικων νησιών, και να μυρίζει παστουρμά ο αέρας; Ε, κάπου εκεί γύρω υπάρχει το ταπεινό τσιμένι, σωστά; Και αν κόψει κανείς ένα κλωναράκι από το φυτό και το τρίψει στα δάχτυλά του, δεν μυρίζουν κι αυτά παστουρμά; Ως προς τα υπόλοιπα, συγχαρητήρια για όλα, για το έργο σας και τις επιλογές σας. Θαρρώ πως είστε ένας ευτυχισμένος άνθρωπος». ☛ Στο ίδιο αφιέρωμα ο Χρύσανθος Καραμολέγκος, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες σεφ, μίλησε για όλα στον Γιάννη Πανταζόπουλο. Η mariaaaaaaa μας έγραψε το εξής: «Θα ήθελα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κ. Καραμολέγκο γιατί πριν από πολλά-πολλά χρόνια περάσαμε στην Ντομάτα μία από τις πιο όμορφες βραδιές! Γυρίζαμε από την παραλία, κατά τις 8 το βράδυ, κυριολεκτικά με τα μαγιό, μια παρέα από 5 κοπέλες (όχι μοντέλα). Κάποιος μας είχε πει να πάμε στην Ντομάτα γιατί είχε ωραίο φαγητό. Δεν ξέραμε ακριβώς περί τίνος επρόκειτο. Εκείνη την ώρα το μαγαζί ήταν άδειο. Οι άνθρωποι ήταν ευγενέστατοι, καθίσαμε, φάγαμε υπέροχα (θυμάμαι ακόμα το μιλφέιγ με μασκαρπόνε) και, όσο περνούσε η ώρα, καλοντυμένοι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται, μέχρι που γέμισε το εστιατόριο. Συνειδητοποιήσαμε, τότε, ότι μάλλον ήμασταν underdressed... Νομίζω ότι η Ντομάτα λείπει από τη Σαντορίνη. Ή, πάντως, σ’ εμένα». ☛ Ένα εγκώμιο της κούρασης έγραψε ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος στο προηγούμενο φύλλο μας και η Μαίρη Καζαρές σχολίασε απλώς: «Σας ευγνωμονώ για κάθε σας κείμενο, κ. Τσαγκαρουσιάνε». Ο δε no-body έγραψε: «O καταναλωτισμός, το κατέχειν και το φαίνεσθαι έχουν από καιρό αγγίξει τα όριά τους ως αξίες ζωής. Όλο και πιο πολλοί αισθάνονται την έλλει-

ψη νοήματος σε αυτή την κούρσα για περισσότερο πλούτο, περισσότερη δύναμη, περισσότερη εξουσία. Είναι πλέον εμφανές πως υφίσταται κενό νοήματος. Υπάρχει κρίση νοήματος, λοιπόν. Η όποια απάντηση στην κρίση αυτή μπορεί να βασιστεί μόνο σε εναλλακτικές μορφές πνευματικότητας που θα εμπνεύσουν και διαφορετικούς τρόπους ζωής». ☛ «Ο Διονύσης Σαββόπουλος γέρασε μαζί μας. Κι εμείς μαζί του» έγραψε η Ναταλί Χατζηαντωνίου στη στήλη της για τον μεγάλο τραγουδοποιό και ο Έπαρχος σχολίασε: «Πάντα είχα την εντύπωση ότι ο Σαββόπουλος παρέμεινε πιστός στον εαυτό του, χωρίς να υποχωρεί υπό το βάρος των προσδοκιών του κοινού του, τη στιγμή που όλοι ξέρουμε πόσο πιεστικό μπορεί να γίνει το ελληνικό κοινό, ειδικά το πολιτικοποιημένο , που δεν διστάζει εύκολα να κολλήσει την ταμπέλα του πουλημένου. Σε κάθε περίπτωση, εγώ πάντα θα θαυμάζω τον καλλιτέχνη Σαββόπουλο για τη σύλληψη των νοημάτων και των ζητούμενων της ελληνικής κοινωνίας, όταν αυτά έπαψαν να είναι προφανή. Αναφέρομαι κυρίως στην ύστερη περίοδό του και σε τραγούδια όπως το “Κωλοέλληνες”. Επίσης, πάντα θα τον ευχαριστώ για τον “Μικρό μονομάχο” που κυκλοφόρησε όταν και εγώ ήμουν περίπου 15». Τέλος, η la-lo πρόσθεσε: « Έχετε δίκιο, όλα τα ’χε πει ο Σαββόπουλος, και για μας και για τον ίδιο του τον εαυτό. Διεισδυτικός, προφητικός και ποιητικός συγχρόνως. Απλώς μας κακοφαίνεται που μοιάζει σαν τον συντηρητικό, αυστηρό μας θείο».

free press Eβδομαδιαίος οδηγός της Αθήνας. Κυκλοφορεί κάθε Πέμπτη.

3.11.16 – lifo

3

Editorial

www.lifo.gr

aπ ο τ ον σ ταθη τ σ αγκ αρ ουσ ιανο

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδότης Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικοσ διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ διευθυντής εκδοσησ M. Hulot εμπορική διεύθυνση Δήμητρα Πασομένου υπεύθυνος ψηφιακής ανάπτυξης Νίκος Ζαφείρης

ALS DAS KIND KIND WAR... Μετάφραση: Π. Σαν ήταν το παιδί παιδί, περπάταγε και κούναγε τα χέρια, ήθελε να ’ταν το ρυάκι ποταμός, ο ποταμός να ’τανε χείμαρρος, και τα λασπόνερα αυτά να ’ταν η θάλασσα. Σαν ήταν το παιδί παιδί, δεν ήξερε πως είν’ παιδί, όλα γι’ αυτόν είχαν ψυχή, και οι ψυχές ήτανε όλες ένα. Σαν ήταν το παιδί παιδί, για τίποτε δεν είχε γνώμη, συνήθειες δεν είχε, συχνά καθόταν σταυροπόδι, κι άρχιζε ξαφνικά να τρέχει, είχε τσουλούφι στα μαλλιά κι όταν το φωτογράφιζαν δεν έκανε φατσούλες. Σαν ήταν το παιδί παιδί, γι’ αυτές τις ερωτήσεις ήταν η ώρα: Γιατί είμαι εγώ εγώ και όχι εσύ; Γιατί είμαι εγώ εδώ και όχι εκεί; O χρόνος πότε άρχισε κι ο χώρος πού τελειώνει; Mήπως δεν είναι παρά όνειρο η ζωή κάτω απ’ τον ήλιο; Mήπως αυτά που βλέπω, ακούω κι οσμίζομαι δεν είναι παρά το είδωλο ενός κόσμου πριν τον κόσμο; Στ’ αλήθεια υπάρχει το κακό, και άνθρωποι που είναι πραγματικά κακοί; Πώς γίνεται εγώ, αυτό που είμαι εγώ, να μην υπάρχω πριν να υπάρξω, και κάποτε εγώ, αυτό που είμαι εγώ, αυτό που ήμουν να μην είμαι πια; Σαν ήταν το παιδί παιδί σπανάκι κι αρακάς και το βραστό το κουνουπίδι του στέκαν στο λαιμό και τώρα όλα αυτά τα τρώει, κι όχι μονάχα στην ανάγκη. Σαν ήταν το παιδί παιδί, ξύπνησε μιά φορά σ’ ένα κρεβάτι ξένο και τώρα όλο έτσι γίνεται, πολλοί του φαίνονταν τότε όμορφοι και τώρα μόνο λίγοι, κατά τύχη, έβλεπε καθαρά έναν παράδεισο και τώρα το πολύ να τον φαντάζεται, το Tίποτα τίποτα δεν του έλεγε και τώρα αναρριγάει μπροστά του.

4 lifo – 3.11.16

συμβουλοσ σχεδιασμου Γιάννης Καρλόπουλος ––––––

κι ακόμα έτσι είναι. Σαν ήταν το παιδί παιδί, μόνο σαν μούρα του ’μοιαζαν στα χέρια του τα μούρα και τώρα ακόμα το ίδιο, τα φρέσκα τα καρύδια του ’γδερναν τη γλώσσα και τώρα ακόμα το ίδιο, σ’ όποιο βουνό και να βρισκότανε ποθούσε ακόμα πιο ψηλό βουνό, σε κάθε πάλι πόλη ποθούσε πόλη ακόμα πιο μεγάλη, κι ακόμα το ίδιο νιώθει, λαχτάραγε να βρει κεράσια στην κορφή του δέντρου όπως και σήμερα ακόμα, ντρεπότανε τον κάθε ξένο κι ακόμα έτσι νιώθει, περίμενε το πρώτο χιόνι, κι ακόμα έτσι περιμένει. Σαν ήταν το παιδί παιδί, ένα μπαστούνι έριξε στο δέντρο σαν ακόντιο, που τρέμει εκεί και σήμερα ακόμα. _________ Το αψεγάδιαστο ποίημα του Πέτερ Χάντκε που ακούγεται στα Φτερά του Έρωτα (που πολύ περισσότερο μου αρέσει ως «Ο ουρανός πάνω από το Βερολίνο»), την ταινία του Βέντερς που φαίνεται όλο και ωραιότερη καθώς περνούν τα χρόνια, σε αντίθεση με άλλες του, που τότε μας συνέπαιρναν – ένα κομμάτι καθαρής ποίησης, χωρίς ίχνος παζαριού ή συνθηκολόγησης με την πεζότητα ή το εμπόριο, ένα από τα τελευταία δείγματα της τέχνης του auteur, έτσι όπως λέγαμε τότε, εννοώντας τους ποιητές του σινεμά, οι οποίοι καταγόντουσαν από τα μεγάλα μυθιστορήματα, τη φιλοσοφία, τον στοχασμό και την πολιτική, μια πολιτική όμως γεματη ανθρωπίλα, ουτοπικό δαιμόνιο και σωματικότητα, κι όχι αυτές τις σκοτωμένες τρολιές που επικυριαρχούν σήμερα σε σόσιαλ μίντια και κομματικά γραφεία, χωρίς τίποτα να ονειρευτείς ή να ελπίσεις. Κι αυτοί οι μεγάλοι στίχοι, που έρχονται κατευθείαν από τα δάση του Τρακλ, του Χάινε και του Κλάιστ, το τραγούδι της φλαμουριάς και τη ματωμένη αγκαθιά, το χιόνι που σκεπάζει τα ισοπεδωμένα τοπία του Κίφερ, όλη η μελαγχολία της Μεσευρώπης, η σκληρότητα της καρδιάς δίπλα στο πιο ζεστό όνειρο, η Γερμανία χλωμή μητέρα, οι βομβαρδισμένες πόλεις μέσα κι έξω, και το επίμονο αίτημα της αγάπης, του φιλιού, ενός φίλου, λίγης προστασίας. Επιστρέφω σε αυτό το ποίημα και αυτή την ταινία, όπως επιστρέφω στο σπίτι της μάνας μου.

Σαν ήταν το παιδί παιδί, ενθουσιαζόταν όταν έπαιζε, έτσι ακριβώς και τώρα, όπως τότε, μα μονάχα όταν αυτά τα έτσι είναι η δουλειά του. Σαν ήταν το παιδί παιδί, για φαγητό του ’φτανε μήλο και ψωμί,

art director Χρήστος Τζοβάρας

αρχισυντακτeσ lifo.gr Άρης Δημοκίδης Θανάσης Χαραμής προγραμματισμός lifo.gr Αγγελική Βαξάλη Σπύρος Γκατζούνας Άγγελος Παπαστεργίου –––––– συντονισμός ύλης Μαρκέλλα Ανδρικάκη συντακτική ομάδα Columnists: Νικόλας Σεβαστάκης Θοδωρής Αντωνόπουλος Ναταλί Χατζηαντωνίου Δημήτρης Πολιτάκης Δημήτρης Κυριαζής Βιβλίο: Τίνα Μανδηλαρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κινηματογράφος: Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος Τάσος Μελεμενίδης Θέατρο: Ματίνα Καλτάκη Γεύση: Νίκη Μηταρέα StarFax: Μαριβίκυ Καλλέργη Σύνταξη: Αλέξανδρος Διακοσάββας Βασίλης Καψάσκης Νινέττα Γιακιντζή Φιλιώ Ράγκου Χριστίνα Γαλανοπούλου Πάνος Μιχαήλ Γιάννης Πανταζόπουλος Χρήστος Παρίδης Μαρία Παππά Λένα Φουτσιτζή Θεόφιλος Δουμάνης φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης Πάρις Ταβιτιάν Freddie F. assistant art director Rinétta Κοσκινίδου διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου γραμματεία σύνταξης Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– senior direct market manager Κώστας Μαντάς direct market managers Βούλα Καραβαγγέλη Γιώργος Λυκουργιώτης Σπύρος Αποστολόπουλος υποδοχή διαφήμισης Ξένια Στασινοπούλου συντονισμοσ διαφήμισης Μάγδα Τζακώστα οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης Άλκηστις Γκούμα εξωτερικες εργασιες Άκης Ιωάννου κωδικος εντυπου 7639

www.facebook.com/stathis.tsagar

3.11.16 – lifo

5

iLoveAthens

THE BREEDER

ιtem ιdem / method of loci

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Ο Γάλλος καλλιτέχνης Cyril Duval αναπτύσσει το σύμπαν του εξερευνώντας μια νέα διαλεκτική που έχει ως αφετηρία την Αθήνα. Επαναπροσεγγίζοντας την ιδέα του readymade, δημιουργεί ένα πολυλειτουργικό περιβάλλον που χαρτογραφεί την παρούσα ανθρώπινη κατάσταση. Ο Duval διαλέγει και ταξινομεί παράγωγα ενός άκρατου καταναλωτισμού. Μετατρέπει την τοξικότητα του σύγχρονου κόσμου σε καλλιτεχνικό στοιχείο, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα πόσο γρήγορα το βλέμμα προσπερνά τα χιλιάδες ερεθίσματα γύρω μας.

THE BREEDER Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, 210 3317527. Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-18:00 Έως τις 26/11

6 lifo – 3.11.16

3.11.16 – lifo

7

item idem, Method of Loci, όψη εγκατάστασης στη γκαλερί The Breeder. Παραχώρηση The Breeder, Φωτογραφία: Bill Georgoussis

8 lifo – 3.11.16

3.11.16 – lifo

9

εβδομαδιαία εφημερίδα πανελλαδικά! συμφωνα με τις αναγνωσιμοτητες bari smart (ιανουαριος -ιουνιος 2016) Με χαρά σάς ανακοινώνουμε την κατάκτηση της κορυφαίας θέσης στις πανελλαδικές αναγνωσιμότητες μεταξύ των εβδομαδιαίων ελληνικών εφημερίδων, δωρεάν και επί πληρωμή. Είναι η αναγνώριση μιας μακράς πορείας, σταθερής και ποιοτικής, 11 χρόνων, σε ένα επικοινωνιακό περιβάλλον δύσκολο και ταραγμένο. Σας ευχαριστούμε όλους και συνεχίζουμε, όπως πάντα, να δουλεύουμε για τη βελτιώσή μας. Αναλυτικά, οι αναγνωσιμότητες:

Η ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ (OΛΕΣ ΟΙ ΗΛΙΚΙΕΣ) LIFO

154.000

ATHENS VOICE

147.000

EΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

127.000

ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

123.000

ΑΓΟΡΑ

50.000

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

42.000

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

26.000

ΟΙ ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ (13 ΕΤΏΝ - 34 ΕΤΏΝ) LIFO

81.000

ATHENS VOICE

71.000

ΤΑ NEA ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

28.000

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

25.000

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

11.000

ΑΓΟΡΑ

7.000

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

4.000

ΥΓ.: Εν τω μεταξύ, στο Ίντερνετ, το συγγενές μέσο LIFO.gr εξακολουθεί τις θριαμβευτικές του επιδόσεις, με μέσο όρο 4.150.000 unique visitors τον μήνα!

10 lifo – 13.10.16

«Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πει ότι θα απελάσει 16 εκατ. ανθρώπους». Μισή αλήθεια (όχι ακριβές νούμερο) «Τετρακόσια σχέδια νόμου έχουν πάνω τους το όνομά μου, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αυτό δεν το καταφέρνεις αν δεν μπορείς να δουλέψεις με ανθρώπους και των δύο κομμάτων». Μισή αλήθεια (δεν είναι όλα σχέδια νόμου και δεν ήταν όλα στη Γερουσία) «Ό,τι έχω υποσχεθεί, δεν θα προσθέσει ούτε μια δεκάρα στο χρέος». Μισή αλήθεια (το χρέος θα αυξηθεί, παρ’ όλα αυτά) «Υπήρξε περίοδος που (σ.σ. ο Ντόναλντ Τραμπ) δεν κέρδισε Emmy για την τηλεοπτική του εκπομπή για τρία χρόνια στη σειρά και άρχισε να τουιτάρει ότι τα Emmy είναι στημένα». Μισή αλήθεια (παραπονέθηκε, ναι, αλλά δεν είπε ότι είναι στημένα) «Ο Ντόναλντ Τραμπ χρησιμοποίησε εργάτες χωρίς άδεια εργασίας στην κατασκευή του πύργου Trump». Αληθές «Έχουμε 33.000 νεκρούς από όπλα κάθε χρόνο». Αληθές (αν συμπεριλάβεις και τις αυτοκτονίες) «Μουσουλμάνοι στις ΗΠΑ υπάρχουν από τον καιρό του Τζορτζ Ουάσινγκτον». Αληθές «Το φορολογικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ δίνει στους πλούσιους και στις επιχειρήσεις περισσότερα από τις μειώσεις που έγιναν επί εποχής Μπους». Αληθές «Είμαστε για πρώτη φορά στην Ιστορία μας ενεργειακά αυτόνομοι». Ψευδές

«Έχουμε 17 υπηρεσίες πληροφοριών, κρατικές και στρατιωτικές, που όλες έχουν συμπεράνει ότι οι τελευταίες κυβερνοεπιθέσεις προέρχονται από τα ανώτατα επίπεδα του Κρεμλίνου με σκοπό να επηρεάσουν τις εκλογές μας». Αληθές «Αυτήν τη στιγμή καλύπτεται με ασφάλιση το 90% των πολιτών. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ιστορικά ποσοστό που έχουμε δει στις ΗΠΑ». Αληθές «Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει μηνυθεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης για φυλετικές διακρίσεις επειδή δεν νοίκιαζε διαμερίσματα σε ένα κτίριό του σε Αφροαμερικανούς». Αληθές «Ο Ντόναλντ Τραμπ είπε δημοσίως ότι ζήτησε από τον Πούτιν να χακάρει τα e-mail Αμερικανών πολιτών». Μισή αλήθεια (ο Τραμπ υποστήριξε αργότερα ότι το είπε ειρωνικά) «Το φορολογικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ θα αύξανε το δημόσιο χρέος κατά $5 τρισ. και σε μερικές περιπτώσεις θα ωφελούσε περισσότερο τους πλούσιους από τις οικογένειες της μεσαίας τάξης». Αληθές «Οι Λατινοαμερικάνοι αποτελούν το 17% του πληθυσμού των ΗΠΑ, όμως κατέχουν μόνο το 2% του εθνικού πλούτου». Αληθές «Το Ίδρυμα Κλίντον έλαβε μέτρα πολύ αυστηρότερα και πάνω από κάθε νομική αξίωση που ακολουθεί κάθε άλλη φιλανθρωπική οργάνωση». Μισή αλήθεια «Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει μιλήσει για την πιθανότητα να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο εναντίον συμμάχων μας στη Δυτική Ευρώπη». Ψευδές «Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν φτιάχνει τίποτα στις ΗΠΑ». Ψευδές «Περισσότερο από το 90% των κερδών της οικονομίας έχει πάει στο 1% τω πολιτών». Μισή αλήθεια

aπο τον δημητρη κυριαζη

«Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ερωτηθεί αν θα προστάτευε τους συμμάχους μας. Είπε ότι πρώτα θα έπρεπε να ξέρει αν μας έχουν πληρώσει για να τους υπερασπιστούμε». Αληθές

TheBuzz

«Οι μισοί παράτυποι μετανάστες πληρώνουν ομοσπονδιακούς φόρους, το οποίο σημαίνει ότι πληρώνουν περισσότερους φόρους απ’ ό,τι ο Ντόναλντ Τραμπ». Μισή αλήθεια

ΧΊΛΑΡΙ ΚΛΊΝΤΟΝ – ΝΤΌΝΑΛΝΤ ΤΡΑΜΠ

επιμελεια: the lifo team

TalkoftheTown

Συγκεντρώνουμε ψέματα, αλήθειες και μισές αλήθειες των δύο υποψηφίων στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.

«Όταν η Χίλαρι Κλίντον ήταν ΥΠ.ΕΞ. χάθηκαν $6 δισ. Πώς χάνεις $6 δισ.; Δεν ξέρουν αν κλάπηκαν». Ψευδές «Ο Μπαράκ Ομπάμα ίδρυσε το ISIS. Συνιδρυτής του υπήρξε η Χίλαρι Κλίντον». Ψευδές «Η Χίλαρι Κλίντον θέλει ανοιχτά σύνορα». Ψευδές (είναι υπέρ της ασφάλειας των συνόρων) «Η Χίλαρι Κλίντον κάνει λάθος όταν λέει ότι κορόιδεψα δημοσιογράφο με ειδικές ανάγκες». Ψευδές «Όπως συνήθως, η Χίλαρι και οι Δημοκρατικοί προσπαθούν να στήσουν τα ντιμπέιτ, ώστε δύο από αυτά να γίνουν την ίδια ώρα με σημαντικούς αγώνες του αμερικανικού ποδοσφαίρου». Ψευδές

«Η Χίλαρι Κλίντον ήθελε το τείχος (σ.σ. μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού που έχει προτείνει ο ίδιος)». Μισή αλήθεια (έχει μιλήσει για εκτεταμένη περίφραξη, όχι τείχος) «Η Χίλαρι Κλίντον σκοπεύει να αυξήσει, ακόμα και να διπλασιάσει, τους φόρους σας».

Mισή αλήθεια (μόνο για ένα πολύ μικρό ποσοστό Αμερικανών πολιτών) «Οι ΗΠΑ έχουν χάσει το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας στον πρωτογενή τομέα ως επακόλουθο των καταστροφικών πολιτικών του Μπιλ Κλίντον». Μισή αλήθεια «Η Χίλαρι Κλίντον επιτέθηκε σκληρά στις γυναίκες που κατηγόρησαν τον Μπιλ Κλίντον για κακοποίηση». Ψευδές (στις κατηγορίες περί κακοποίησης κυρίως σιώπησε) «Η Χίλαρι Κλίντον υποσχέθηκε, όταν έβαλε υποψηφιότητα για γερουσιαστής στη Νέα Υόρκη, 200.000 νέες θέσεις εργασίας για την πολιτεία. Όχι μόνο δεν έγινε αυτό, αλλά χάθηκαν και πολλές θέσεις». Αληθές «Η Χίλαρι Κλίντον έχει δεχτεί δωρεά για την προεκλογική της εκστρατεία 100 εκατ. δολάρια από επενδυτικούς ομίλους και τη Γουόλ Στριτ». Ψευδές «Η Χίλαρι Κλίντον σχεδιάζει να φέρει στις ΗΠΑ 620.000 πρόσφυγες μόνο στην πρώτη της θητεία, χωρίς κανέναν έλεγχο. Αυτό θα κοστίσει $400 δισ.». Ψευδές «Η Χίλαρι Κλίντον θέλει να αυξήσει τους φόρους στους Αφροαμερικανούς κατόχους επιχειρήσεων κατά 50%». Ψευδές «Οι σελέμπριτι που υποστηρίζουν τη Χίλαρι Κλίντον δεν είναι και πολύ διάσημοι πια». Ψευδές «Οι παράτυποι μετανάστες, καταδικασμένοι για εγκλήματα, θα μπορούν να παραμείνουν στη χώρα». Μισή αλήθεια

Λιγότερο από μία εβδομάδα έχει απομείνει για τις πιο «ιδιαίτερες» προεδρικές εκλογές της Ιστορίας των ΗΠΑ. Συνοψίζοντας αυτά που έχουν ειπωθεί από τους δύο υποψηφίους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, συμβουλευόμαστε το site politifact.com, το οποίο έχει κερδίσει Πούλιτζερ για τη δουλειά του, και στοιχειοθετούμε τα ψέματα, τις αλήθειες και τις μισές αλήθειες της Χίλαρι Κλίντον και του Ντόναλντ Τραμπ.

3.11.16 – lifo

11

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ

Talk of the Town

Εικονογράφηση: David Shrigley

ΑΓΓΕΛΙΚH ΖΟΡΜΠA Η φοιτήτρια που μέσω του προγράμματος ReGeneration έκανε την αντίστροφη διαδρομή του φαινομένου «brain drain» στην Ελλάδα (πτυχίο στην Αθήνα - πρακτική άσκηση στην Αυστραλία - δουλειά στην Αθήνα) μας εξηγεί πώς τα κατάφερε. α π ό τ ο ν δ η μ ή τ ρ η κ υρ ι α ζ ή

Ο ΔΑΊΜΟΝΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΎ

α π ό τ ο ν ν ι κ όλ α σεβαστάκ η

ΔεύτερεςΣκέψεις

Οι δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού, μια θλιβερή υπενθύμιση του πώς ο εθνικισμός γίνεται στις μέρες μας μοναδικός ιδεολογικός παίκτης.

12 lifo – 3.11.16

Η βασική μας ιδιότητα είναι ότι ξεχνάμε ή, μάλλον, ότι διαθέτουμε άκρως επιλεκτική μνήμη. Ξεχνάμε, για παράδειγμα, πόσο βαθιά έχουν τραυματίσει την περιοχή μας οι εθνικιστικοί πυρετοί. Πόσες αυταπάτες και εγκλήματα συνδέονται με τις στιγμές της αποθέωσης του εθνικισμού που, συνήθως, ακολουθήθηκαν από βαριές απογοητεύσεις. Σε όλες του τις εκδοχές, τις ορθολογικές και τις ρομαντικές, τις ψυχρές και τις μυστικιστικές. Πάει, εξάλλου, καιρός που τα εθνικά κινήματα έφερναν μαζί τους και θετικά μηνύματα. Πρέπει να γυρίσουμε πολύ πίσω, στον 19ο αιώνα ή σε κάποιες, λίγες στιγμές του 20ού για να βρούμε θετικές, φιλελεύθερες, απελευθερωτικές εκφράσεις της εθνικής ιδέας και των συναισθημάτων της. Στις ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848, στα κινήματα αντίστασης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε κάποιες (όχι σε πολλές εν τέλει) εξεγέρσεις κατά της αποικιοκρατίας και των ξένων επεμβάσεων στην Ασία κ.α. Τις έχουμε ξεχάσει τις ασχήμιες του εθνικισμού, ίσως γιατί τις θεωρούμε γραφικές επιβιώσεις μιας εποχής επιδειξιομανούς μεγαλοστομίας. Μέχρι που έρχονται τα λόγια ενός Ερντογάν και υπενθυμίζουν το απειλητικό πνεύμα αυτών των ημερών: το χάος που κυκλώνει μια ολόκληρη περιοχή και τον πειρασμό κάποιων να εμφανιστούν στον ρόλο του μεγάλου ηγέτη, του αναμορφωτή λαών και συνόρων. Τα σύνορα της καρδιάς είναι η έκφραση που επαναλαμβάνεται το τελευταίο διάστημα από τον Τούρκο Πρόεδρο. Θυμίζει κάπως τίτλο σίριαλ ή φράση από στίχους νεο-λαϊκού τραγουδιού. Δεν ξέρω όμως αν πρέπει να δούμε το μοτίβο (γιατί έχει γίνει ήδη μοτίβο σε όλες τις δημόσιες ομιλίες του Ερντογάν) ως μια ανώδυνη και ίσως κιτς προπαγανδιστική υπερβολή. Πριν από λίγες μέρες, ας πούμε, πρόσεξα μια άλλη φράση του Ερντογάν, που νομίζω πως είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, επικίνδυνη: Η Δύση είπε αυτό, η Δύση είπε το άλλο. Συγγνώμη, αλλά αυτό που μετράει δεν είναι αυτό που λέει η Δύση, είναι αυτό που λέει ο λαός μου. Ένας συναισθηματισμός που αμφισβητεί τα υπαρκτά σύνορα από τη μια. Ο αντιδυτικός λαϊκισμός, φορώντας αντιστασιακό ρούχο από την άλλη. Από την άθροιση αυτών των δύο βλέπουμε να αναδύεται ένας επιθετικός, «ρομαντικός» εθνικισμός. Συστατικά που δεν είναι άγνωστα και στα δικά μας μέρη αλλά που ο Ερντογάν φαίνεται να τα κάνει επίσημη, καθεστωτική γραμμή.

Ένας ρομαντικός και μεγαλοϊδεατικός εθνικισμός δεν δημιουργεί πρόβλημα όταν περιορίζεται σε μικρές ομάδες, σε σωματεία, σε διαδικτυακούς καημούς. Ούτε όταν τον έχουν στα χείλη τους κάποιοι καλλιτέχνες και διανοούμενοι. Μικρό κακό είναι και όταν παραμένει ρητορικός αναθεωρητισμός αυτοσχέδιων «ιδεολόγων» ή διεισδύει σε μικρές πολιτικές δυνάμεις. Όταν όμως γίνεται κρατικός λόγος, αυτός ο εθνικισμός που παίζει με τη φαντασία, τη νοσταλγία και τις καρδιές είναι ο χειρότερος. Γιατί; Μα γιατί αρνείται τις γραπτές συνθήκες και τους ορατούς νόμους και στρέφεται στην πολιτική των ψυχών. Πολιτεύεται μόνο με το θυμικό, με τις μνήμες και τις ματαιώσεις. Παίρνει κομμάτια από το εθνικό παρελθόν και τα σερβίρει, ξανά, στον λαό. Εξιδανικεύοντας πάντοτε μια (παλιά) αυτοκρατορία πειθαρχημένων λαών και ψυχών. Αυτό κάνει τώρα ο Ταγίπ Ερντογάν με τον νεο-οθωμανισμό. Σε κάτι παρόμοιο έχουν επιδοθεί, εδώ και χρόνια, οι ιδεολόγοι του «πουτινισμού», κατασκευάζοντας μια νέα ρωσική ιδέα με στοιχεία από τον τσαρισμό ως τη σταλινική εποχή. Στην ουσία, εκμεταλλευόμενος τα ρήγματα του τωρινού διεθνούς συστήματος, ο εθνικισμός γίνεται πάλι ο μοναδικός ιδεολογικός παίκτης. Κυρίως για δυνάμεις μεσαίας ισχύος που είτε υπήρξαν υπερδυνάμεις είτε διαπραγματεύονται την πληγωμένη τους ισχύ σε ένα σκηνικό ριζικής αστάθειας. Το πιο επίφοβο όμως είναι ότι απέναντι στην πολιτική των ψυχών, ο κλασικός πολιτικός ορθολογισμός μοιάζει αδύναμος. Μιλάει τη γλώσσα των κανόνων, του επιχειρήματος ή του φιλελεύθερου διεθνισμού, όταν ο άλλος απαριθμεί ξανά «χαμένες πατρίδες». Μιλάει τη γλώσσα των διεθνών οργανισμών ή των παγκόσμιων κινημάτων, όταν ο εθνικισμός το πρώτο που κάνει είναι να περιγελάει τέτοιες δεσμεύσεις. Αλλά υπάρχουν περιπτώσεις που άλλη λύση δεν υπάρχει. Αν όλοι αρχίσουμε να μιλάμε για σύνορα της καρδιάς και άλλα τέτοια, θα ξαναγίνουμε μια περιοχή φαντασμάτων. Όχι πως τώρα είμαστε ζωντανοί και ακμαίοι – οι κρίσεις διαδέχονται η μία την άλλη και το ηθικό του κόσμου είναι, όσο ποτέ, πεσμένο. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο εθνικισμός προσφέρει πάντα μια ψευδαίσθηση νοήματος και ζωής, μια αυταπάτη επανεκκίνησης και αναζωογόνησης. Κάτω από τις παλιές δόξες του κρύβει ήττες και αδιέξοδα σημερινά. Και από αυταπάτες πια, άλλο τίποτα.

Πώς βρέθηκες στην Αυστραλία, Αγγελική; Τελείωσα το Πανεπιστήμιο Πειραιά, το τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, και ήμουν στη διαδικασία εύρεσης εργασίας. Τυχαία έμαθα για ένα πρόγραμμα το οποίο προσφέρει 6μηνη πρακτική εργασία στον τομέα μου, το ReGeneration. Υπήρχε μια ευκαιρία να κάνω την πρακτική αυτή στη Μελβούρνη, σε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Αυστραλίας, την ANZ. Ήθελα πάρα πολύ να ταξιδέψω σε μια ξένη χώρα τόσο διαφορετική από την Ελλάδα και να διευρύνω τις γνώσεις μου, όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και για να αποκτήσω μια εμπειρία ζωής. Ποιο ήταν το αντικείμενο της δουλειάς σου; Ο ρόλος μου στην τράπεζα είχε τίτλο Relationship Credit Assistant Manager και ξέφευγε από τα όρια της απλής πρακτικής. Πέρα από το ότι εκπαιδεύτηκα σε συστήματα της τράπεζας, επεξεργαζόμουν και έκανα ανάλυση των ισολογισμών και χρηματοοικονομικών καταστάσεων μεγάλων επιχειρήσεων, επισκεπτόμουν τους πελάτες και μάθαινα τις ανάγκες τους όσον αφορά τις νέες επενδύσεις. Παράλληλα, ενημερώθηκα και σχετικά με άλλους τομείς, όπως οι χρηματοοικονομικές αγορές. Τι ξεχώρισες από τη ζωή εκεί; Η ζωή στη Μελβούρνη ποιοτικά είναι από τις καλύτερες στον κόσμο, δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι ψηφίστηκε για 6η συνεχή χρονιά η καλύτερη πόλη για να ζεις. Πολλές πολιτισμικές υποδομές, μεγάλα πάρκα, δραστηριότητες για τέχνη και αθλητισμό παντού και προσβάσιμες για όλους, και, το πιο σημαντικό για μένα, άνθρωποι και κουλτούρες από κάθε γωνιά της γης να συνυπάρχουν αρμονικά. Η δουλειά ήταν σε ένα άκρως επαγγελματικό περιβάλλον, όπου ταυτόχρονα, και κατά περίπτωση, υπήρχε και ένα πιο χαλαρό κλίμα. Τι εφόδια απέκτησες; Πέραν όσων προανέφερα, έμαθα να συνεργάζομαι με ανθρώπους από διαφορετικές χώρες, να εργάζομαι ομαδικά αλλά και να τηρώ ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Αυτό που κρατάω είναι η πολυπολιτισμικότητα στο εργασιακό περιβάλλον, το να μαθαίνεις να σέβεσαι τα ήθη και τα έθιμα διαφορετικών λαών. Πώς αξιοποίησες την εμπειρία που κέρδισες; Η εμπειρία αυτή ήταν μοναδική και δεν περιγράφεται εύκολα με λόγια. Η Αυστραλία είναι μια ήπειρος τόσο ποικιλόμορφη, όπου μπορεί κανείς να βρει από τροπικά δάση μέχρι έρημο και απέραντες παραλίες. Έκανα πράγματα που θεωρούσα δύσκολα ή ακατόρθωτα και γνώρισα εκπληκτικούς ανθρώπους. Η επαγγελματική εμπειρία που απέκτησα σε συνδυασμό με την αγάπη μου για τα ταξίδια με βοήθησε να βρω δουλειά στην Ελλάδα σε μόλις δύο βδομάδες από την επιστροφή μου στον τομέα του τουρισμού. www.regeneration.gr

Ο ΛΆΚΗΣ, Ο ΘΈΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΌ ΣΥΝΑΠΆΝΤΗΜΑ

α π ό τ ον δ ημήτ ρ η π ολιτά κη

ShortCut

Μπορεί εσύ να μην ενδιαφέρεσαι γι’ αυτούς, αυτοί όμως δεν θα σταματήσουν να ενδιαφέρονται για σένα. Υπήρξαν κάποιες φορές στην καριέρα μου ως αρχισυντάκτη που κόπηκε για λόγους (πολιτικής) «ευπρέπειας» ο τίτλος που είχα επιλέξει για ένα θέμα. Όπως κάποτε που είχα βάλει τίτλο «Αδελφομάνα, κουράγιο» για ένα στόρι με τη Μαντόνα. Ή εκείνη τη φορά, που ήταν πιο δραματική, αφού είχε φτάσει ήδη στο τυπογραφείο το έντυπο, όταν είχα επιλέξει τον τίτλο «Η Θέμις έχει νεύρα» (ή «κέφια», δεν είμαι σίγουρος, έναν από τους δύο τίτλους των βιβλίων του Ψαθά πάντως, που είχαν γίνει και δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές) σε μια συνέντευξη του Θέμου Αναστασιάδη. Δεν είχα καμία διάθεση να κανιβαλίσω ή να τραμπουκίσω –άλλο η προσωπική άποψη κι άλλο το επαγγελματικό έργο– ή να επιχειρήσω κάποιου τύπου άγαρμπο outing. Να «καρναβαλίσω» σίγουρα ναι, προτείνοντας έναν ελαφρά διεστραμμένο (αλλά όχι κακόβουλο πραγματικά) τίτλο, συμβατό με όλα αυτά τα κομπλεξικά φαλλοκρατικά δολώματα που τότε πέταγε συνέχεια στις στήλες του και ήδη αποτελούσαν σήμα κατατεθέν της δημόσιας περσόνας του. Το θυμήθηκα ξανά αυτές τις μέρες, βλέποντας αυτό το διαφημιστικό τρέιλερ για την πρεμιέρα του νέου κύκλου εκπομπών του, στο οποίο έμοιαζε λίγο με δολοπλόκο μεσόκοπη dyke κι έτρωγε σκαμπίλια από τη Δούκισσα Νομικού. Επίτιμος καλεσμένος της προχθεσινής πρεμιέρας

ήταν ο Λάκης Λαζόπουλος, γεγονός που σε προκαλούσε να ανοίξεις μαζοχιστικά το κουτί και να δεις με τα ίδια σου τα μάτια να απελευθερώνεται στην οθόνη η εντροπική φύση αυτών των δύο δυνάμεων του σκότους. Ο Λαζόπουλος μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται ως καλλιτέχνης και ο Αναστασιάδης ως δημοσιογράφος, και οι δυο μαζί ως τηλεοπτικοί διασκεδαστές, στην ουσία όμως αποτελούν κεντρικούς παράγοντες αποσύνθεσης του έτσι κι αλλιώς προβληματικού μιντιακού τοπίου, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί πριν από την κρίση, στη διάρκεια της οποίας κατόρθωσαν αμφότεροι να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους, διατηρώντας παράλληλα και τον ρόλο τους στην τυπολογία της δημόσιας σφαίρας: ο ψυχοπονιάρης λαϊκιστής ριζοσπάστης και ο λιπαρός κυνικός αντιδραστικός. Διαλέγετε και παίρνετε. Ανάμεσα στα κλιπ από τα σπαράγματα άλλων εκπομπών –να ’χαμε (τηλεόραση) να λέγαμε–, ο Λάκης Λαζόπουλος δήλωσε ότι τα social media στενάζουν από το ακροδεξιό bullying (εις βάρος του κυρίως), ότι το Ίντερνετ είναι γεμάτο επαγγελματίες υβριστές και παχυλά αμειβόμενα τρολ σε διατεταγμένη υπηρεσία και ότι τελικά, εκτός από τον ίδιο, είμαστε όλοι δεξιοί και σκύλες του Σόιμπλε. Περίεργη άποψη, αν σκεφτεί κανείς ότι ελάχιστοι συμπατριώτες μας αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί (σκέτο), ενώ κατά καιρούς έχουν αηδιάσει με

το όργιο λαϊκισμού και στεγνής χειραγώγησης των εκπομπών του και άπειροι αριστεροί, είτε έχουν αποσύρει την ψήφο εμπιστοσύνης τους στην παρούσα κυβέρνηση είτε όχι. Τι να του πεις κι αυτουνού πια… δύναμή του η «λαϊκή βούληση», από την εποχή ακόμα της συμπαράταξης με τον αδελφό Μιλόσεβιτς. Ακολούθως, επέλεξε χωρίς κανέναν δισταγμό τον δρόμο της άγριας εκμετάλλευσης της κρίσης και του ξεσαλωμένου κοινού θυμικού, και έγινε ο δικός μας Μπέπε Γκρίλο, κάνοντάς μας να διαγράψουμε εντελώς την εποχή των «Δέκα Μικρών Μήτσων», όταν η σάτιρά του ήταν ακόμα ευφυής, καλοπροαίρετη και μη διχαστική. Ουδέν κακόν αμιγές καλού πάντως. Ήταν κι αυτή η τηλεοπτική συνάντηση μια ακόμα χρήσιμη υπενθύμιση ότι το σαράκι, η τοξικότητα, το δηλητήριο, βρίσκεται κυρίως στο mainstream, όχι στα πάσης φύσεως άκρα. Τα «βοθροκάναλα» δεν θα κλείσουν ούτε θ’ αλλάξουν ποτέ, η εθνικοφροσύνη της πλάκας θα θριαμβεύει για πάντα και ο Λάκης με τον Θέμο θα βαδίσουν αγκαλιά προς το ηλιοβασίλεμα, χαριτολογώντας χυδαία και αναζητώντας νέους τρόπους να σου αρμέξουν την προσοχή. Παραφράζοντας το γνωστό αξίωμα για την πολιτική, μπορεί εσύ να μην ενδιαφέρεσαι γι’ αυτούς, αυτοί όμως δεν θα σταματήσουν να ενδιαφέρονται για σένα.

3.11.16 – lifo

13

Talk of the Town

UrbanLife

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΟΥΛΙΜΗΣ

α π ό τ ον δ ημήτ ρ η κυρ ια ζ η

Ταχυδακτυλουργός Αυτή την εποχή o Amazing Dio βρίσκεται στο Passport-Κεραμεικός, όπου κάθε Πέμπτη βράδυ παρουσιάζει τα Mind Games, μια πρωτότυπη παράσταση που συνδυάζει μυστήριο, μαγεία και χιούμορ.

Ένα ταξίδι σε στιγμές αντίστασης στο κέντρο της κατοχικής Αθήνας

Ένας ναός στον βράχο της Ακρόπολης Η περιοχή όπου βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος του Ραγκαβά στα βυζαντινά χρόνια αποτελούσε την αριστοκρατική συνοικία της Αθήνας. Ο ναός στηρίζεται κυριολεκτικά στους πρόποδες του βράχου της Ακρόπολης.

Στον δρόμο της επιστροφής για το μουσείο περπατήσαμε στην ιστορική οδό Τριπόδων, όπου και μιλήσαμε για τα σπίτια όπου έχουν γυριστεί φιλμ όπως το Οι Γερμανοί ξανάρχονται. Επιστρέφοντας στο μουσείο, ξεναγηθήκαμε στη θεματική έκθεση που είναι αφιερωμένη στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου με σπάνια ντοκουμέντα της εποχής και αποσπάσματα από τις ταινίες Ξυπόλυτο Τάγμα και Οι Γερμανοί ξανάρχονται, που έδωσαν αφορμή για μια γενικότερη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο που αποτυπώθηκε η Κατοχή στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο επόμενος περίπατος είναι προγραμματισμένος για το απόγευμα του Σαββάτου 19 Νοεμβρίου με θέμα τον τρόπο που αποτυπώθηκε η Πλάκα στην ποίηση, στην πεζογραφία και στον κινηματογράφο.

14 lifo – 3.11.16

ΜΑΡΟΎΣΙ

από τον δημήτρη κυριαζή

Το σπίτι του Κωστή Παλαμά, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο από την Εφορεία Νεώτερων Μνημείων, κινδύνεψε το 2011 να βγει στο σφυρί λόγω χρεών της ιδιοκτήτριας, αλλά την τελευταία στιγμή έκανε ρύθμιση με την τράπεζα και ο πλειστηριασμός ματαιώθηκε.

Hγειτονιάμου

✍

Το σπίτι του Παλαμά

q Επέλεξα το Μαρούσι αρχικά γιατί εκεί θα άνοιγα την επιχείρησή μου – εκείνη την εποχή το Μαρούσι ήταν ένα πολύ καλό εμπορικό κέντρο. Στην πορεία ανακάλυψα ότι πρόκειται για μια πολύ δυναμική και ζωντανή γειτονιά, με πολλές ζεστές γωνιές που περιμένουν να τις ανακαλύψεις. Στο Μαρούσι μπορείς να βρεις και να κάνεις τα πάντα.

q Η γειτονιά μου έχει ως κέντρο της τον ηλεκτρικό σταθμό, άρα καταλαβαίνετε ότι πρόκειται για μια πολυπολιτισμική γειτονιά, με πολυκοσμία, θόρυβο αλλά και πολλές παραλλαγές σε χρώματα. Μου αρέσουν οι γειτονιές που είναι γεμάτες ζωντάνια. Το Μαρούσι ανήκει στα λεγόμενα βόρεια προάστια, αλλά ο κόσμος του είναι άνετος, χωρίς τον κοινωνικό σνομπισμό που συναντάς σε άλλες περιοχές στα βόρεια. q Μια όμορφη βόλτα με τα πόδια είναι από τον ηλεκτρικό σταθμό μέχρι το Ολυμπιακό Στάδιο, περπατώντας παράλληλα με τις γραμμές. Μια διαδρομή urban που χαρακτηρίζεται από μικρές ομορφιές, κρυμμένους κήπους, ξεχασμένες αλάνες που δεν έχουν γίνει ακόμη τσιμέντο.

Ιστορίες ελευθερίας που σημάδεψαν την Πλάκα. Λίγες εβδομάδες μετά την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας (επισήμως στις 12 Οκτωβρίου του 1944) είχαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε σημεία της Πλάκας στα οποία διαδραματίστηκαν κάποιες αντιστασιακές ιστορίες στην Κατοχή. Υπεύθυνοι γι’ αυτό το ταξίδι το Greek Cultural Institute και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης που διοργάνωσαν τον περίπατο την προηγούμενη Κυριακή με οδηγό τον συγγραφέα-δημοσιογράφο Κώστα Στοφόρο.

To ταξίδι ξεκίνησε από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Ραγκαβά, στην οδό Πρυτανείου 1, όπου βρίσκεται η καμπάνα που λέγεται πως πρώτη σήμανε την απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944. Στη συνέχεια ανηφορίσαμε στα Αναφιώτικα, όπου μιλήσαμε εκτενώς για την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην Ελλάδα, το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από τον Απόστολο Σάντα και τον Μανώλη Γλέζο στις 31 Μαΐου του 1941. Στα Αναφιώτικα έγινε και εκτενής αναφορά στην ιστορία της Μαρίζας Κωχ που έζησε στη γειτονιά και είναι κόρη Γερμανού αξιωματικού, ο οποίος σκοτώθηκε από τους ίδιους τους κατακτητές. Η ίδια έχει παλαιότερα μιλήσει στη LifΟ γι’ αυτή την ιστορία: «...Τελευταίο μήνυμα που πήρε η μάνα μου από τον πατέρα μου ήταν από τα κρατητήρια του Πειραματικού Γυμνασίου στο Κολωνάκι, όπου οι Ες-Ες φυλάκιζαν όσους Γερμανούς στρατιώτες είχαν κάνει οικογένεια με Ελληνίδες. Κατά την οπισθοχώρηση, όταν οι Γερμανοί άδειαζαν το κτίριο και εγκατέλειπαν την Αθήνα, νέοι επονίτες είχαν ανέβει στο καμπαναριό του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και πυροβολούσαν. Μεταξύ τους και ο Νίκος Κούνδουρος, ο οποίος, πολλά χρόνια μετά, στη συναυλία της Μεταπολίτευσης, μου αφηγήθηκε πως στα κρατητήρια βρήκαν τα πτώματα πολλών Γερμανών αξιωματικών που οι δικοί τους άφησαν πίσω, αποχωρώντας ηττημένοι…». Κατηφορίζοντας την οδό Στράτωνος, σταθήκαμε στο μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Κουκίδη, τον εύζωνο που υποτίθεται ότι, αρνούμενος να παραδώσει την ελληνική σημαία στους Γερμανούς, τυλίχτηκε με αυτήν κι έπεσε από την Ακρόπολη. Επόμενη στάση, το σπίτι του Κωστή Παλαμά στην οδό Περιάνδρου. Εκεί έζησε ο ποιητής από το 1935 μέχρι τον θάνατό του στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Η κηδεία του, όπως είναι γνωστό, υπήρξε ένα σημαντικό αντιστασιακό γεγονός, με τον Άγγελο Σικελιανό να απαγγέλλει το περίφημο ποίημα που έγραψε το ίδιο εκείνο βράδυ: «Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!». Ως υποσημείωση να προσθέσουμε ότι η εικόνα που παρουσιάζουν ο δρόμος και το σπίτι του μεγάλου ποιητή είναι επιεικώς απαράδεκτη. Το σπίτι Σεφεριάδη-Τσάτσου, στο νούμερο 9 της οδού Κυδαθηναίων, όπου έζησε για ένα διάστημα ο Γιώργος Σεφέρης, υπήρξε η επόμενη στάση. Στο ισόγειο του τριώροφου αυτού μεγάρου που χτίστηκε τη δεκαετία του 1920 έμενε ο νομπελίστας ποιητής όταν βρισκόταν στην Αθήνα. Στον μεσαίο όροφο έμενε ο πατέρας του και στον δεύτερο η αδερφή του, επίσης ποιήτρια, Ιωάννα Τσάτσου-Σεφεριάδη μαζί με τον σύζυγό της Κωνσταντίνο Τσάτσο, καθηγητή Φιλοσοφίας και Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Συζητήσαμε για τη στάση του μεγάλου ποιητή απέναντι στα γεγονότα της εποχής, αλλά και αργότερα, κατά τη δικτατορία, με τις δηλώσεις του εναντίον της χούντας.

q Τα τελευταία χρόνια μένω στο Μαρούσι και έχω ένα κατάστημα ταχυδακτυλουργίας απέναντι από τον ηλεκτρικό σταθμό, το Streetmagic Store Athens. Η γειτονιά μου είναι κυρίως πολυκατοικίες και μονοκατοικίες, με καφέ, μπακάλικα, ζαχαροπλαστεία, ανθοπωλεία και λοιπά εμπορικά μαγαζιά, αλλά και μια πλατεία με παιδική χαρά δίπλα στον σταθμό.

q Συνήθως προτιμώ να ψωνίζω από τα μικρά μαγαζιά και όχι από τις μεγάλες αλυσίδες. Νιώθεις πια την αγωνία των μικρών καταστημάτων να επιβιώσουν και πιστεύω ότι είναι στο χέρι μας να μην κλείσουν. Μην ξεχάσετε να πάρετε ζαμπονοκασερόπιτα από την «Κόνιτσα»! Στο Μαρούσι μπορείς να βρεις ό,τι θέλει η ψυχή σου. Προσωπικό μου αγαπημένο είναι ένα μαγαζί αποκλειστικά για κόσμο που συλλέγει κόμικς, το Dojo Comics. q Αγαπώ την πλατεία Κασταλίας, με τα πλατάνια, τα καφενεία της και τα πάσης φύσεως μαγαζιά, και μου αρέσει πολύ και μια πλατεΐτσα κοντά στο μαγαζί μου, όπου κάνουν skateboard οι πιτσιρικάδες. Το καλοκαίρι, το highlight της περιοχής είναι το θερινό μας σινεμά. q Τα παλιά αρχοντικά, οι μεγάλοι, δίχως κίνηση δρόμοι, οι ανθισμένες πορτοκαλιές και τα γιασεμιά είναι πλέον μια ανάμνηση των λίγων που νοσταλγούν μια βόλτα στο παλιό καλό «Αμαρούσιον». Ανάμεσα στην πολύβουη σύγχρονη πόλη με τις πολυεθνικές, τα χαώδη πολυκαταστήματα και τα ψηλά κτίρια να αφήνουν λίγο κομμάτι ουρανό και λίγο ήλιο για να θυμόμαστε ότι είμαστε στην Ελλάδα, ξεπροβάλλουν κάποια διατηρητέα κτίρια. q Ένα όμορφο διατηρητέο είναι αυτό που βρίσκεται στην οδό Θεμιστοκλέους και χρησιμοποιείται σήμερα ως Γραφείο Εθελοντισμού του διαδημοτικού δικτύου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αμαρουσίου. Για πολλά χρόνια ήταν εγκαταλελειμμένο. q Σίγουρα θα πρόσθετα αρκετό πράσινο και θα προσπαθούσα να φτιάξω περισσότερους χώρους στάθμευσης. Επίσης, θα βελτίωνα τις συγκοινωνίες και τη χωροθέτησή τους γύρω από τον σταθμό, ώστε να μην προκαλείται αυτός ο πανικός κάθε πρωί.

Με κάθε μπαταρία που ανακυκλώνεις, προστατεύεις 3 100 m νερού. Κι αν σκεφτείς ότι σε κάθε σπίτι υπάρχουν κατά μέσο όρο 78 μπαταρίες, φαντάσου το καλό που κάνεις ανακυκλώνοντας.

Κ

ινητά τηλέφωνα, τηλεκοντρόλ για την τηλεόραση, το ηχοσύστημα, το κλιματιστικό και τόσες άλλες συσκευές στο σπίτι μας λειτουργούν με μπαταρίες που, πολλοί από εμάς, όταν αδειάσουν, τις πετάμε στο καλάθι των αχρήστων μαζί με τα υπόλοιπα απορρίμματα. Έχεις σκεφτεί ποτέ πόσο πολύ θα βοηθούσες το περιβάλλον αλλά και την οικονομία αν, αντί να τις ρίξεις στα σκουπίδια, τις πήγαινες για ανακύκλωση; Όπως και τα πλαστικά, τα γυάλινα, τα μεταλλικά ή χάρτινα αντικείμενα, έτσι και οι μπαταρίες, όταν καταλήξουν στη χωματερή, επιβαρύνουν το περιβάλλον και τον υδροφόρο ορίζοντα και επομένως την υγεία μας. Αρκεί να σκεφτείς μόνο ότι ανακυκλώνοντας 1 μπαταρία προστατεύεις 100 κυβικά λίτρα καθαρού νερού! Το νούμερο είναι εντυπωσιακό, αν αναλογιστείς πόσο μικρές είναι οι περισσότερες μπαταρίες. Εκτός αυτού, όταν δεν ανακυκλώνονται οι μπαταρίες, χάνεται πολύτιμη ενέργεια και πρώτες ύλες που θα μπορούσαν να ανακτηθούν μέσω της ανακύκλωσης. Αντιθέτως, αν ρίξεις την άδεια μπαταρία σε έναν κάδο ΑΦΗΣ, ο κύκλος ζωής της συνεχίζεται και τα βασικά στοιχεία της ανακυκλώνονται για να καταλήξουν στην παραγωγή νέων μπαταριών ή άλλων προϊόντων. Γι’ αυτό και η ανακύκλωση μπαταριών είναι στάση ζωής: αγαπάμε και σεβόμαστε το περιβάλλον και τον άνθρωπο κι έτσι φροντίζουμε να τα επιβαρύνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο. Η ΑΦΗΣ είναι ο εγκεκριμένος φορέας από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την ανακύκλωση των φορητών μπαταριών στη χώρα μας. Σε τακτά χρονικά διαστήματα συλλέγουν τις μπαταρίες που συγκεντρώνονται στους κάδους ΑΦΗΣ και τις στέλνουν σε ειδικά εργοστάσια του εξωτερικού, όπου γίνεται η ανακύκλωση με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο και ανακτώνται τα βασικά μέταλλα. Το μόνο που έχεις να κάνεις, λοιπόν, είναι να ρίξεις τις μπαταρίες σου σε έναν κάδο ΑΦΗΣ. Με 65.000 κάδους ΑΦΗΣ σε σχολεία, σούπερ-μάρκετ, δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, εμπορικά καταστήματα και άλλα σημεία σε όλη την Ελλάδα, που αποτελεί το πιο εκτεταμένο δίκτυο στην Ε.Ε., δεν έχεις δικαιολογία. Η Ελλάδα έχει την πρωτιά και σε τοποθετήσεις κάδων κατά κεφαλή, αφού αντιστοιχούν 5,8 κάδοι ανά χίλιους κατοίκους, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 1,8. Δεν είναι κρίμα να έχουμε την πρωτιά σε κάδους αλλά όχι και στην ανακύκλωση; Γι’ αυτό, πήγαινε στον πιο κοντινό κάδο ΑΦΗΣ και ξεκίνα τώρα την ανακύκλωση. Γίνε κι εσύ μέρος της λύσης. Είναι τόσο απλό!

3.11.16 – lifo

15

EM VINIETA

ΠΡΏΤΕΣ ΕΝΤΥΠΏΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΗ ΜΕΓΆΛΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΉ ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ ΕΓΚΑΙΝΙΆΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΈΔΡΑ ΤΟΥ. ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ

16 lifo – 3.11.16

Σ Τ 3.11.16 – lifo

17

CITY VIBES

Στην κουλτούρα μας, στον πολιτισμό μας, υπάρχει αυτή η ισχυρή έννοια των ανταλλαγών, που μεταξύ τους συγκαταλέγονται και οι ανταλλαγές αξιών. Και πρέπει να προσφέρεις πάντα, να χαρίζεις, ει δυνατόν, το καλύτερο που έχεις, αυτό που αγαπάς. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία

18 lifo – 3.11.16

Σ

τη δημοσιογραφική πρόσκληση αναγραφόταν κάτω-κάτω μεν, αλλά ρητά, σχεδόν επιτακτικά, «η πρόσβαση στον χώρο θα γίνεται από την κεντρική είσοδο του Μουσείου, επί της λεωφόρου Καλλιρρόης». Και πράγματι, άξιζε τον κόπο να συμμορφωθεί κανείς με την υπόδειξη, γιατί θα ανακάλυπτε ότι λειτουργούσε ο διακοσμητικός επιτοίχιος «καταρράκτης» καθ’ όλο το μήκος της πρόσοψης του κτιρίου. Κάτι που τελικά ήταν ένα κλου μόνο για τους εκπροσώπους του Τύπου που ξεναγήθηκαν το μεσημέρι στην έκθεση «Κρίσιμοι Διάλογοι: Αθήνα - Αμβέρσα» στο ΕΜΣΤ, καθότι το βράδυ, στα επίσημα εγκαίνιά της, δεν επαναλήφθηκε η περήφανη ροή νερού, ώστε να την απολαύσει και το πλήθος του κόσμου που, αγνός και αθώος, έσπευσε σε αυτό το μείζον εικαστικό γεγονός του τέλους του Οκτωβρίου. Αλλά και πώς να μη χαρεί ο δημοσιογράφος βλέποντας το νερό να ρέει στο τσιμέντο, ακριβώς όπως το είχε φανταστεί όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στα σχέδια του κτιρίου; Αφού αυτό θα ήταν η ειδοποιός λεπτομέρεια, το λαμπερό εφέ ενός γκραν φινάλε για την ολοκλήρωση του κτιρίου του ΕΜΣΤ (το οποίο κτίριο συχνά προσδιορίζεται ως «πολύπαθο» –μια λέξη που υπάρχει κίνδυνος να του κολλήσει ως παρατσούκλι– ή ως «γεφύρι της Άρτας», στις πιο ρουστίκ αναφορές στην κατάστασή του).

Κι όμως, όχι, το κτίριο ούτε τώρα ανοίγει οριστικά. Μόνο ξεκινά ξανά εκεί το πρόγραμμα των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου. «Εάν το ΕΜΣΤ καταφέρει ποτέ να ανοίξει κανονικά και ολόκληρο, τότε εμείς θα ζηλεύουμε. Γιατί τις υποδομές που έχει εμείς δεν τις διαθέτουμε» λέει ο Bart De Baere, που είναι ο γενικός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Μ HKA, του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Φλάνδρας με έδρα την Αμβέρσα. Είναι κολακευτικό αυτό το σχόλιό του για το ΕΜΣΤ. Αναπτερώνει κάπως το ηθικό. Όμως αυτή η ανακούφιση προοδευτικά ξεφουσκώνει, καθώς αφήνει κάποιος το βλέμμα του να περιπλανηθεί μέσα στο κτίριο, για να αντιληφθεί ότι τελικά συλλαμβάνει μεν μια χλιαρή θετική «αύρα», αλλά κανένα μορφολογικό ή άλλο στοιχείο που θα προσδιόριζε έναν ζωηρό και συναρπαστικό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα. Ως προς αυτό το ζήτημα, οι πιο ενδιαφέρουσες στιγμές είναι όταν το βλέμμα του επισκέπτη βγαίνει τελικά έξω από τις τζαμαρίες του ισογείου, προς Φραντζή, και πέφτει πάνω στο υπερ-υποστυλωμένο μπούστο της Σαμπρίνας, στη μαρκίζα του απέναντι μπουζουξίδικου, ενώ, προς Συγγρού, γλιστρά σε ζουμερή διαφημιστική γιγαντοαφίσα σπαλομπριζόλας 300 γραμμαρίων που προτείνεται ως σωστική για την τσέπη και την πείνα. Αυτό το «οικείο-ανοίκειο-έξωθεν» εξωθεί

σε έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα και αναγκαίο πολιτιστικό διάλογο, στο πλαίσιο της πολυπρόσωπης Αθήνας! Αλλά, και πάλι, όλα αυτά παραμένουν δευτερεύουσας σημασίας, δεδομένου ότι ένα μουσείο δεν αναγνωρίζεται ως σπουδαίο χάρη στο κτιριακό κύρος του, αλλά χάρη στο περιεχόμενό του, δηλαδή την καλλιτεχνική αξία της συλλογής του. Για τον λόγο αυτό, λοιπόν, το ΕΜΣΤ θα έπρεπε να περιορίσει το μελό για τις κτιριακές του εγκαταστάσεις. Όχι τόσο για να μη γίνει βαρετός αυτός ο δίκαιος, διαρκής, σιγανός θρήνος. Ούτε και γιατί δεν θα έπρεπε να διεκδικεί το αυτονόητο, που είναι να εγκατασταθεί πλήρως, επιτέλους, σε αυτό το κτίριο και να τελειώνουν τα βάσανά του. Αλλά γιατί πρέπει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο και ενέργεια στη συλλογή του, με στόχο να την επανεκτιμήσει και να τη συνεφέρει. Είναι επείγον. Γιατί ενώ έχει έργα από αξιολογότατους Έλληνες καλλιτέχνες, δεν φαίνεται να έχει καταφέρει να αποκτήσει (ακόμα) τις κάπως πιο ένδοξες στιγμές της καλλιτεχνικής τους παραγωγής. Κι αυτό είναι εμφανές και στην πρώτη αυτή περιοδική έκθεση στον χώρο του (με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως είναι, για παράδειγμα, το εκτιθέμενο έργο με το κλομπ-φαλλό του γλύπτη Θόδωρου). Η έκθεση βασίζεται πολύ στην έννοια της συμμετρίας: ένα έργο Έλληνα καλλιτέχνη προερχόμενο από τη μόνιμη

Όλες οι φωτογραφίες είναι SOOC και ΑΠΕ συλλογή του ΕΜΣΤ «συνομιλεί» με ένα έργο Βέλγου καλλιτέχνη από τη μόνιμη συλλογή του Μ ΗΚΑ της Αμβέρσας. Σε αυτήν τη συνομιλία συμμετέχει και ένα τρίτο έργο (σε μερικές περιπτώσεις και τέταρτο) κάποιου άλλου καλλιτέχνη (ασχέτως εθνικότητας) από τη μία ή την άλλη μουσειακή συλλογή. Οι επιμελητές της έκθεσης, που είναι η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά και ο Bart De Baere του Μ ΗΚΑ, περιγράφουν αυτήν τη «συνομιλία» ως «στοχαστικό διάλογο» που αναζητά μια έννοια η οποία προκύπτει από τη συνήχηση των έργων. Έτσι, η έκθεση διαρθρώνεται γύρω από 22 διαφορετικές έννοιες, εμπλέκοντας 66 καλλιτέχνες και περισσότερα από 70 έργα (διαφόρων εποχών, από το 1950 και μετά). Ίσως να μην είναι ξεκάθαρο από την πρώτη στιγμή, αλλά όλα αυτά είναι πάρα πολλά μαζί. Και στην περίπτωση που κάποιος θέλει να παρακολουθήσει προσεκτικά την έκθεση, στη λεπτομέρειά της, ακολουθώντας τους συσχετισμούς των έργων κ.λπ., γρήγορα θα αρχίσει να του φαντάζει αχανής. Ή, αν δεν γίνει αρκετά επιμελής θεατής, η έκθεση μπορεί να του φανεί απροσπέλαστη. Κι αν, πάλι, ακολουθήσει μια κάπως πιο μέση οδό (μια οδό «για όλη την οικογένεια»), είναι πολύ πιθανό να νιώσει ότι προσέρχεται σε ένα συνέδριο Φιλοσοφίας ή Θεωρίας της Τέχνης ή Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας,

όπου οι σύνεδροι δεν είναι μελετητές αλλά έργα τέχνης! Και ότι τα πετυχαίνει σε κάποιο διάλειμμά τους, όπου ανά τρία σχηματίζουν πηγαδάκια και, όπως συχνά συμβαίνει στα διαλείμματα των επιστημονικών συνεδρίων, πίνουν καφεδάκι με βουτήματα στο όρθιο και πάντα σε μια στάση ευγενικής συστολής λόγω περιορισμένης μεταξύ τους γνωριμίας συζητούν με ηπιότητα απόψεις και ζητήματα του συνεδριακού αντικειμένου τους (τα οποία ζητήματα πιθανόν να αναπτύσσονταν κάπως πιο αναλυτικά ξαναπιάνοντας το επίσημο συνεδριακό πρόγραμμά τους – ποιος ξέρει;). Ωστόσο, ένα χρήσιμο βοήθημα για τους επισκέπτες είναι ότι κάθε ενότητα διαθέτει ένα δικό της πανό στο οποίο είναι τυπωμένα ο τίτλος της, τα ονόματα των καλλιτεχνών και μια γενική περιγραφή των έργων και του συσχετισμού τους. Επιπλέον, υπάρχει τυπωμένος και ένας κώδικας QR, τον οποίο σαρώνοντας με ένα έξυπνο κινητό, οδηγείται κάποιος στην ιστοσελίδα, όπου βρίσκει πληρέστερη περιγραφή του τι βλέπει. Γιατί, άραγε, στην Αμβέρσα επενδύουν τόσο πολλά στις ανταλλαγές με την Αθήνα; Ίσως επειδή πιστεύουν ακόμα ότι η Αθήνα θα είναι το μέρος στο οποίο θα δοθούν κάποιες απαντήσεις σε ερωτηματικά που σήμερα ταλανίζουν ολόκληρη την ανθρωπότητα και τη νέα (υπό διαμόρφωση ακόμα) πραγματικότητα. Ωστό-

σο, δεν πρόκειται για μια έκθεση με την οποία οι επιμελητές διατείνονται ότι γνωρίζουν την απάντηση για τα ζητήματα τα οποία τίθενται. Εξάλλου, η τέχνη δεν οφείλει να δίνει απαντήσεις. Έχει όμως τη δύναμη να κινητοποιεί τους συλλογισμούς που θα οδηγήσουν σε αυτές. Ο Bart De Baere δώρισε στο ΕΜΣΤ ένα μικρού μεγέθους, πολύ ωραίο έργο του Νίκου Μπάικα, το οποίο ανήκε στην προσωπική του συλλογή. Ο ίδιος το αγαπούσε πολύ, αλλά αποφάσισε να το προσφέρει στο Μουσείο όταν συνειδητοποίησε ότι δεν διέθετε έργο του καλλιτέχνη στη συλλογή του. Όπως ο ίδιος λέει: « Ήταν μια μικρή πράξη αγάπης. Όταν επισκέπτεσαι κάποιον, κρατάς και ένα δώρο στο χέρι. Στην κουλτούρα μας, στον πολιτισμό μας, υπάρχει αυτή η ισχυρή έννοια των ανταλλαγών, που μεταξύ τους συγκαταλέγονται και οι ανταλλαγές αξιών. Και πρέπει να προσφέρεις πάντα, να χαρίζεις, ει δυνατόν, το καλύτερο που έχεις, αυτό που αγαπάς. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία». Πέρα από αυτό το δώρο που θα μείνει εδώ, παρέχονται και τα «δώρα» που θα εκτίθενται μόνο μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, και είναι συγκλονιστικά. Όπως, για παράδειγμα, η ταπισερί της Goshka Macuga, οι φωτογραφίες του Vlad Monroe, τα slides του Douglas Gordon, τα γλυπτά των Thierry de Cordier και Ivan Kozaric και η ζωγραφική του Luc Tuymans.

3.11.16 – lifo

19

Από αριστερά: Ο Καραγκιόζης παρά λίγο Βεζύρης στο Θέατρο Τέχνης του Κουν, το νέο σινεμά, κολασμένο και διεστραμμένο, τα «Λιανοτράγουδα», «Ξανθιά αγαπημένη Παναγιά», Ημέρες του ’36 του Αγγελόπουλου, ο Θεοδωράκης επιτρέπεται (ή σχεδόν).

Οι φοιτητικές εκδηλώσεις παίρνουν εκρηκτικές διαστάσεις, «Ταχυδρόμος», ο Μπάρκουλης συλλαμβάνεται για ένα τσιγάρο χασίς και τελειώνει η καριέρα του, η Μοσχολιού σε «ποιοτική στροφή» με τον Μούτση, η Δανάη τραγουδάει Νερούδα στο Κύτταρο και το Μεγάλο μας Τσίρκο των ΚαρέζηΚαζάκου.

20 lifo – 3.11.16

ΜΕΡΕΣΤΟΥ EΒΔΟΜΗΝΤΑΤΡΙΑ

ΛΊΓΟ ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΞΈΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟΥ ΤΟΝ ΝΟΈΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1973 ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΤΏΣΗ ΤΗΣ ΧΟΎΝΤΑΣ, ΚΙ ΕΝΏ Η ΑΤΜΌΣΦΑΙΡΑ ΜΎΡΙΖΕ ΜΠΑΡΟΎΤΙ, Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉ ΖΩΉ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΉΤΑΝ ΣΕ ΑΝΑΒΡΑΣΜΌ.

Υ

πήρξε μια εποχή που το να σφυρίζεις έναν απαγορευμένο σκοπό του Μίκη Θεοδωράκη ή ένα περιφρονημένο ρεμπέτικο τραγούδι λειτουργούσε ως σύνθημα γνωριμίας, δηλώνοντας υπόκωφη αντίδραση, ελπίδα, συνενοχή. Ήταν η εποχή που η Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών ασφυκτιούσε μέσα στον γύψο, εφημερίδες σαν την «Καθημερινή», τη «Μεσημβρινή», τη «Δημοκρατική Αλλαγή» και την «Αυγή» δεν εκδίδονταν πλέον και τα βιβλία περνούσαν από προληπτική λογοκρισία, ώστε να μη μολύνεται κανείς από κείμενα «αντεθνικά» ή «ανήθικα». Ωστόσο, ο Νοέμβριος του ’73 δεν ήταν ίδιος μ’ εκείνον του ’67. Η διπλωματική απομόνωση της χούντας ανήκε στο παρελθόν, οι εκτοπίσεις είχαν σταματήσει, τα βιβλιοπωλεία διέθεταν μαρξιστικά βιβλία και το πολιτικό τραγούδι κυριαρχούσε όπως τα τζάκετ, τα γένια και τα μπλουτζίν. Οι φοιτητικές εκδηλώσεις, διστακτικές το ’71, μαζικότερες την επόμενη χρονιά, έπαιρναν τώρα εκρηκτικές διαστάσεις. Η χώρα βίωνε το πείραμα της «φιλελευθεροποίησης». Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είχε καταργήσει αιφνιδιαστικά τη μοναρχία, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του Πρόεδρο της Δημοκρατίας, και στον πρωθυπουργικό θώκο βρισκόταν ο Σπύρος Μαρκεζίνης. Λίγο πριν κλειστούν οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, καλώντας τον λαό να εξεγερθεί («Απόψε είναι η νύχτα μας, απόψε η χούντα καταρρέει»), ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Σπύρος Ζουρνατζής δήλωνε επισήμως πως ο Θεοδωράκης επιτρέπεται – για την ακρίβεια, σαράντα τραγούδια της προ-απριλιανής περιόδου, καθώς και τα πιο πρόσφατα «18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου. «Είπε –λέει– ο κ. υφυπουργός: να υποβληθούν αιτήσεις και για τα άλλα, κι εδώ είμαστε...», όπως θα γράψουν οι «Ωτοβλεψίες» των «Νέων». Η υπόθεση σερνόταν για καιρό, καθώς ήδη από τον Οκτώβριο του ’72 μια πλειάδα μουσικών και στιχουργών, ανάμεσά τους οι Μ. Χατζιδάκις, Ν. Γκάτσος, Μ. Λοΐζος, Απ. Καλδάρας, Στ. Ξαρχάκος, Χρ. Λεοντής, Λ. Κηλαηδόνης, Πυθαγόρας και Γ. Κατσαρός, είχαν απευθύνει δημόσια έκκληση στο καθεστώς να ελευθερώσει τη μουσική του διάσημου συναδέλφου τους. Τώρα πια η «Λύρα» μπορούσε να δημοσιεύει καταχωρίσεις όχι μόνο για τα «Λιανοτράγουδα» αλλά και για το « Ένας όμηρος» και τις «Μικρές Κυκλάδες», ενώ και οι εκδόσεις Πλειάς διαφήμιζαν στον Τύπο το Καφενείο «Εμιγκρέκ», τον «πρώτο Βασιλικό από το 1967». Ποια ήταν η καλλιτεχνική κίνηση της Αθήνας εκείνες τις μέρες που η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι; Τι παιζόταν στα θέατρα; Ποιες ταινίες έκοβαν εισιτήρια και ποιες είχαν χειροκροτηθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου; Τι είδους ειδήσεις προβάλλονταν και ποιοι σταρ απασχολούσαν τα πρωτοσέλιδα; Τι μερίδιο αντιστοιχούσε στην «κουλτούρα» και τι στα «κουτσομπολιά»; Τι εικόνες θ’ αντικρίζαμε, αν επιχειρούσαμε ένα ταξίδι προς τα πίσω; Θα βλέπαμε τη Δανάη, στον απόηχο της δολοφονίας του Αλιέντε, να προσφέρει τρεις απανωτές βραδιές μυσταγωγίας στο Κύτταρο, ερμηνεύοντας Νερούδα, όπως και τους Πέτρο Φυσσούν και Κάρολο Κουν να διεκδικούν ταυ-

ΑΠΌ ΤΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ τόχρονα τα δικαιώματα του μοναδικού θεατρικού έργου του σπουδαίου Χιλιανού (Δόξα και θάνατος του Χοακίν Μουριέτα). Θα βλέπαμε τον Γιώργο Λαζάνη να δίνει μία από τις καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς στη σάτιρα του Γιώργου Σκούρτη Ο Καραγκιόζης παραλίγο Βεζύρης σε ένα Θέατρο Τέχνης φίσκα στους μπάτσους και τους μυστικούς. Κι ακόμα, θα βλέπαμε τον Δήμο Μούτση να εγκαινιάζει σειρά συναυλιών στον Ζυγό σε μελοποιημένη ποίηση Καβάφη, Σεφέρη, Ρίτσου και Μάνου Ελευθερίου και χίλιους θεατές ν’ αποθεώνουν την «ποιοτική στροφή» της Βίκυς Μοσχολιού. Τα τελευταία χρόνια της χούντας, τα τραγούδια, μ’ ένα σύγχρονο λαϊκό ιδίωμα πάνω σε στίχους καταξιωμένων ποιητών, γνώριζαν δόξες. «Οι ποιητές μας και οι συνθέτες μας: ποιος κερδίζει από τους “γάμους”;» αναρωτιόταν ο «Ταχυδρόμος» λίγο πριν εκπνεύσει το ’73. Αντίστοιχη απήχηση, όμως, είχαν κι εκείνα που συνδύαζαν την ποπ κουλτούρα με παραδοσιακούς ήχους (βλ. Μαρκόπουλος, Χάλαρης, Σαββόπουλος, Ξαρχάκος). Όσο μικρές κι αν ήταν οι πλακιώτικες μπουάτ, το αίσθημα που ξεχείλιζε από αυτές σε συνέπαιρνε. Στις 5 Νοεμβρίου η «Λήδα» του Γιάννη Μαρκόπουλου, πασίγνωστο στέκι αριστερών διανοουμένων, σφραγίζεται. Λόγω «σοβαρών αταξιών» οφείλει να παραμείνει κλειστή για ένα δεκαήμερο. Η αστυνομία θεωρεί πως η δημόσια τάξη και ασφάλεια απειλείται από την Ιωάννα Καρυστιάνη. Από τις πιο φωτεινές κι ατρόμητες μορφές του φοιτητικού κινήματος, η νεαρή πρόεδρος της Φοιτητικής Ενώσεως Κρητών είχε εκφωνήσει «εμπρηστικό λόγο» στην πρόβα τζενεράλε του συγκροτήματος ενώπιον διακοσίων νεαρών, παρακινώντας τους να διαδηλώσουν... Εκείνες τις μέρες, έπειτα από εξάχρονη απαγόρευση, μπορούσε να δει κανείς στην Αλκυονίδα το πολιτικό ντοκιμαντέρ της Λίλας Κουρκουλάκου Ελευθέριος Βενιζέλος καθώς και δύο ταινίες από το τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: τον Μεγάλο Ερωτικό, όπου ο Παντελής Βούλγαρης εικονογραφούσε ποιητικά την ομώνυμη σύνθεση του Μάνου Χατζιδάκι, και τον Ιωάννη τον βίαιο, το ψυχογράφημα ενός μοναχικού και σε πλήρη σύγχυση ατόμου που καταλήγει φονιάς, την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Τώνιας Μαρκετάκη. Το Άσπρο-Μαύρο, αντίθετα, των Θανάση Ρεντζή-Νίκου Ζερβού, έργο που αποδείχτηκε προφητικό ως προς την εξέλιξη των φοιτητικών γεγονότων και είχε επίσης διαγωνιστεί στη Θεσσαλονίκη, σκόνταφτε στη λογοκρισία. Στο 14ο στη σειρά Φεστιβάλ, ο εθνικοπατριωτικός κινηματογράφος του Τζέιμς Πάρις ήταν επιτέλους απών. Απόντες και παραγωγοί σαν τον Κώστα Καραγιάννη ή τον Κλέαρχο Κονιτσιώτη. Μοναδικό απομεινάρι του πάλαι ποτέ ένδοξου εμπορικού σινεμά ο Βάλτος, μια παραγωγή της Φίνος Φιλμ σκηνοθετημένη από τον Ντίνο Δημόπουλο, η προβολή της οποίας είχε εξοργίσει τον εξώστη. Κυρίαρχος του παιχνιδιού ήταν πια ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (με έργα των Αριστόπουλου, Τάσσιου και Μαραγκού) και το νεανικό κοινό έδινε ρέστα για οτιδήποτε άμεσα πολιτικό και κραυγαλέο. «Είναι αδύνατον ν’ απαριθμήσουμε τη βροχή από φωτογραφίες πεινασμένων παιδιών της

Μπιάφρα και θυμάτων του Βιετνάμ που είδαμε στις ταινίες όχι μόνο μικρού μήκους αλλά και μεγάλου, όπως π.χ. ακόμα και στην κατά τα υπόλοιπα έντονου σεξουαλικού ενδιαφέροντος ταινία του κ. Φαίδωνα Γεωργίτση» γράφει η Νατάσα Μπακογιαννοπούλου στη «Γυναίκα», εξοργισμένη τόσο από τη «φτηνή δημαγωγία» ορισμένων σκηνοθετών όσο και από τα «παραληρήματα» του εξώστη. Όλα τότε, όμως, είχαν ή έπαιρναν πολιτική χροιά. Η έκθεση με την οποία τερματιζόταν η επτάχρονη απουσία του Μίνωα Αργυράκη από την καλλιτεχνική ζωή της Αθήνας ήταν εμπνευσμένη από τα «Λιανοτράγουδα» και από τον Μάη του ’68. Στο δε Ακροπόλ, το πανηγύρι που είχε ξεκινήσει το καλοκαίρι στο Αθήναιον θεωρούνταν η πιο must παράσταση της σεζόν. Ο λόγος για το Μεγάλο μας τσίρκο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, μια αλυσίδα από ευτράπελα επεισόδια της ελληνικής Ιστορίας που ζωντάνευαν από τον θίασο της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου, με συμμάχους τους Σταύρο Ξαρχάκο, Νίκο Ξυλούρη και Ευγένιο Σπαθάρη.

Η

ζωή, όμως, συνεχιζόταν και εκτός πλατείας και σκηνής. Το ίδιο και τα προβλήματα του θεατρικού κλάδου. Όσα απ’ αυτά χρήζουν «μακρόπνοου αντιμετωπίσεως θα συμπεριληφθούν στο προεκλογικό πρόγραμμα του κόμματός μου» υπόσχεται ο Σπύρος Μαρκεζίνης σε συνάντησή του με εκπροσώπους του χώρου (Κρίτας, Κούρκουλος, Μουσούρης, Μυράτ κ.ά.), λίγο πριν ποζάρει χαμογελαστός ανάμεσα στις «ωραίες του θεάτρου» Αλίκη Βουγιουκλάκη και Τζένη Καρέζη. Ήδη από το 1973 γινόταν λόγος για αθηναϊκό θεατρικό πληθωρισμό, καθώς ο αριθμός των παραστάσεων (126 έργα) είχε θεωρηθεί εκπληκτικά μεγάλος. Ο αριθμός, ωστόσο, που φαντάζει σήμερα εντυπωσιακός είναι εκείνος των νεοελληνικών έργων: 58! Τη χρονιά που πέθαινε η Κατίνα Παξινού και ξεχώριζε η ενζενί Κάτια Δανδουλάκη, τότε που οι Καλογεροπούλου-Φέρτης παρουσιάζαν Πάβελ Κόχουτ (Φτωχιέ φονιά), οι Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ, Σόμερσετ Μομ (Η Θεατρίνα) και οι Ληναίος-Φωτίου, Μίλαν Κούντερα (Οι Κλειδοκράτορες), το είδος που ανθούσε δεν ήταν άλλο από την επιθεώρηση. Στις σελίδες θεαμάτων των εφημερίδων της 16ης Νοεμβρίου δεν θα συναντήσουμε το Κι εσύ χτενίζεσαι που παρουσίαζαν λίγους μήνες νωρίτερα στο Άλσος Παγκρατίου τα παιδιά του Ελεύθερου Θεάτρου, αλλά θα διακρίνουμε την «επίκαιρη, φαντασμαγορική» επιθεώρηση Όλα τα μασάει ο Κουταλιανός του Κ. Πρετεντέρη (με τους Φόνσου, Σταυρίδη και Μουστάκα) καθώς και τον Άνθρωπο που γύρισε από τον γύψο των Καραγιάννη-Καμπάνη (με τους Λάσκαρη και Κωνσταντάρα). Πλάι τους, την τραγική σάτιρα της Μαριέττας Ριάλδη, Ουστ, τις Εκλογές του Μποστ που είχε ανεβάσει η Σμαρούλα Γιούλη και το καυστικό Ω, τι κόσμος μπαμπά του Κώστα Μουρσελά, με το αχτύπητο δίδυμο (βλ. και το τηλεοπτικό «Εκείνος κι εκείνος») Μιχαλακόπουλου-Διαμαντόπουλου. Εκείνη τη συγκεκριμένη βραδιά, εντούτοις, και επί μία εβδομάδα, εξαιτίας των γεγονότων του Πολυτεχνείου, όλα τα θέατρα θα μείνουν κλειστά. Τον Νοέμβριο του ’73 οι αναγνώστες των

«Νέων» μπορούσαν να πληροφορηθούν πολλά για την πολιτιστική κίνηση στο Παρίσι, στο Λος Άντζελες, στη Μόσχα ή στο Λονδίνο, για τις τελευταίες ταινίες του Πολάνσκι και του Κιούμπρικ ή για το underground αμερικανικό σινεμά, όπως είχαν πρόσβαση και στις απόψεις διανοουμένων όπως ο Κώστας Αξελός, ο Χάινριχ Μπελ και ο Γκίντερ Γκρας. Οι αναγνώστες της «Απογευματινής», από την άλλη μεριά, από την πρώτη κιόλας σελίδα μάθαιναν την είδηση της σύλληψης του Ανδρέα Μπάρκουλη για κατοχή χασίς χάρη σε δυο «πληροφοριοδότριες» της Γενικής Ασφάλειας Πειραιά, έχοντας παράλληλα το προνόμιο της συνεχούς και αποκλειστικής ενημέρωσης γύρω από τον γάμο της χρονιάς, του Τόλη Βοσκόπουλου με τη Μαρινέλλα. “Μια βόμβα μεγάλης... συναισθηματικής – και καλλιτεχνικής– ισχύος έσκασε στην Αθήνα και μέσα από τις φλόγες της εντυπωσιακής εκρήξεως πρόβαλε το ρομάντζο δύο διασημοτήτων του πενταγράμμου, που με διαστημική ταχύτητα καταλήγει σε λίγες μέρες στον χορό του Ησαΐα» γράφει ο Σπύρος Καρατζαφέρης, προλογίζοντας τις συνεντεύξεις του όχι μόνο με το ζεύγος αλλά και με τον «τρίτο άνθρωπο», την ξανθιά και πρώην «αγαπημένη Παναγιά», Ζωή Λάσκαρη. Θα ’ναι ο γάμος κλειστός ή ανοιχτός; Είναι έγκυρος αν γίνει στο σπίτι και όχι σε εκκλησία; Όσο ενδιαφέρεται η «Απογευματινή» κι αφιερώνει στο θέμα σεντόνια, άλλο τόσο σνομπάρουν τα «Νέα»: «Εμάς τι μας κόφτει;... Να ζήσουν οι άνθρωποι κι ευχόμεθα καλούς διαδόχους! Από κει και πέρα, όμως, όλα αυτά τα γλυκανάλατα και ρομαντικά... Το γαλλικό μάς μάρανε, το κου ντε φουντρ, πανάθεμά μας!». Εύκολα υποθέτει κανείς τι κάλυψη θα είχε το ειδύλλιο, αν υπήρχε τότε ιδιωτική τηλεόραση. Εκείνο τον Νοέμβριο, πάντως, τη μαυρόασπρη εποχή του ΕΙΡΤ και του καναλιού των Ενόπλων Δυνάμεων, οι Έλληνες μαγεύονταν από τον «Άγνωστο Πόλεμο», τον «Παράξενο Ταξιδιώτη» και τ’ «Αγρίμια», υποδέχονταν τα «Παιδιά του Ζεβεδαίου», έχοντας αποχωριστεί τον «Άνθρωπο δίχως πρόσωπο» με θεαματικότητα 60%, και τα σαββατόβραδα εξακολουθούσαν να διασκεδάζουν με το μαστορακικό «Σούπερ Μπίνγκο». Η κινηματογραφική παραγωγή ήδη στέναζε από τον ανταγωνισμό της τηλεόρασης. Στην τελευταία, πριν από την πτώση της χούντας, περίοδο του ελληνικού σινεμά, τόσο τα εισιτήρια όσο και ο αριθμός των ταινιών γνωρίζουν ύφεση. Επιτυχία της χρονιάς, με 432.000 εισιτήρια, το ιστορικό δράμα του Φίλιππου Φυλακτού Παύλος Μελάς, με πρωταγωνιστή τον Λάκη Κομνηνό. Το κοσμοπολίτικο Εσύ κι εγώ του Ερρίκου Ανδρέου με την Κορίνα Τσοπέη θα σταματήσει στα 88.000. Ασήμαντη εμπορική απήχηση είχαν και οι ταινίες του τύπου Διεστραμμένοι από τη γέννα τους, Γεννήθηκαν κολασμένες ή Στα δίχτυα της ανωμαλίας, κι ας γυρίζονταν, με ψίχουλα, αρκετές ακόμα. Αν μη τι άλλο, τον Νοέμβριο του ’73 το καθεστώς έδινε το πράσινο φως ώστε να εκπροσωπηθεί η Ελλάδα στο Φεστιβάλ του Λονδίνου με τις Μέρες του ’36 του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Μια ταινία γυρισμένη μεσούσης της δικτατορίας, γύρω από τις δομές και τα πλέγματα που είχαν οδηγήσει σε μια άλλη δικτατορία, αυτήν του Μεταξά. ¶ 3.11.16 – lifo

21

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΤΟ iΡHON Η ΚΑΛΎΤΕ ΚΑΤΑΣΚΟΠ ΜΗΧΑΝΉ ΠΟΥ ΥΠΆΡ 22 lifo – 3.11.16

NE ΕΙΝΑΙ ΕΡΗ ΠΕΥΤΙΚΉ Ή ΡΧΕΙ O βραβευμένος ερευνητής και δημοσιογράφος της «Guardian», Λουκ Χάρντινγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Φάκελος Σνόουντεν» που έγινε ταινία από τον Όλιβερ Στόουν, εξηγεί στη LiFO γιατί τίποτα δεν μπορεί να μείνει κρυφό στο Διαδίκτυο. ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΌΠΟΥΛΟ 3.11.16 – lifo

23

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Χ

αρακτηρίστηκε ως ένα από τα εντυπωσιακότερα «βαθιά λαρύγγια» της Iστορίας. Απόρρητα αρχεία, χιλιάδες αποκαλύψεις, μυστικές υπηρεσίες, παράνομες ηλεκτρονικές παρακολουθήσεις και πολιτικές αντιδράσεις συνθέτουν το θρίλερ που εξελίσσεται γύρω από τον Nο 1 καταζητούμενο άνθρωπο στον κόσμο, τον Έντουαρντ Σνόουντεν. Όλα ξεκίνησαν όταν μια μέρα ο Σνόουντεν αποφάσισε να εγκαταλείψει την όμορφη φίλη του στη Χαβάη και να φύγει, παίρνοντας μαζί του τέσσερις φορητούς υπολογιστές γεμάτους με απόρρητα αρχεία και πληροφορίες που είχε συλλέξει ως διαχειριστής πληροφοριακών συστημάτων της αμερικανικής μυστικής υπηρεσίας NSA (Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας - ΗΠΑ). Διοχέτευσε τα χιλιάδες απόρρητα έγγραφα σε δημοσιογράφους δύο μεγάλων εφημερίδων, της «Guardian» και της «Washington Post». Ανάμεσα στους δημοσιογράφους που ασχολήθηκαν και έγραψαν για τον Σνόουντεν είναι και ο βραβευμένος ερευνητής της βρετανικής «Guardian» Λουκ Χάρντινγκ, με τον οποίο συνομίλησε η LiFO. Το βιβλίο του Φάκελος Σνόουντεν διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο από τον γνωστό σκηνοθέτη Όλιβερ Στόουν. Ο Λουκ Χάρντινγκ είναι ένας μαχόμενος ρεπόρτερ, έχει διατελέσει πολεμικός ανταποκριτής σε χώρες όπως η Λιβύη, το Ιράκ και η Συρία, αλλά και έμπειρος δημοσιογράφος σε πόλεις όπως το Βερολίνο, το Δελχί και το Κρεμλίνο. Υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου, προσπαθεί μέσα από το βιβλίο του να προβληματίσει κάθε πολίτη της διαδικτυακής εποχής και να επισημάνει ότι η ιστορία των αποκαλύψεων του Σνόουντεν είναι τρανή απόδειξη ότι όλα τα ηλεκτρονικά μας δεδομένα παρακολουθούνται, καταγράφονται και συλλέγονται.

— Η ιστορία του Σνόουντεν αντανακλά την πραγματικότητα της μοντέρνας ψηφιακής εποχής; Φυσικά. Ο Σνόουντεν είναι ο άνθρωπος του 21ου αιώνα. Πρόκειται για ένα πρόσωπο που αποκάλυψε μια τεράστια αλήθεια, την οποία σαφώς και δεν γνωρίζαμε. Το 2013 είχαμε απλώς κάποια ιδέα, μια μικρή υποψία για το τι συνέβαινε, αλλά σε καμία περίπτωση δεν γνωρίζαμε τον εξωπραγματικό βαθμό στον οποίο παρακολουθούμασταν. Με τις αποκαλύψεις του κατάφερε να δείξει την αληθινή διάσταση των πραγμάτων, καθώς και κάτι πολύ σημαντικό, πως είτε μένεις στη Βρετανία, στην Αμερική ή στην Ελλάδα, τα ηλεκτρονικά σου δεδομένα παρακολουθούνται και συλλέγονται. Δεν ξέρω τι πιστεύετε εσείς, αλλά δεν νομίζω να υπάρχει κάποια δημοκρατική χώρα στον κόσμο που να συναινεί στην παρακολούθηση των πολιτών της.

— Στις μέρες μας η ιδιωτικότητα απειλείται; Ναι, νομίζω πως ναι. Η ιδιωτικότητα, όπως την

24 lifo – 3.11.16

ξέραμε στην προδιαδικτυακή εποχή, έχει αρχίσει να αλλοιώνεται με πολύ γρήγορο ρυθμό. Πρώτα απ’ όλα, πιστεύω πως το υλικό και οι πληροφορίες που κρατάει καθένας στον ηλεκτρονικό του υπολογιστή πρέπει να είναι απόρρητα. Αναμφισβήτητα, πρέπει να υπάρχει ένα πεδίο της ζωής μας που θα παραμένει ιδιωτικό, δεν θα παραβιάζεται. Όμως τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Ως έναν βαθμό επιτηρούνται δικηγόροι που μιλούν με τους πελάτες τους, δημοσιογράφοι που μιλούν με τις πηγές τους και πολιτικοί που μιλούν με ιερείς. Και αυτό που είδαμε, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, είναι ότι όλες αυτές οι «πληροφορίες» έχουν διογκωθεί σε τέτοιο σημείο, που αν πριν από λίγα χρόνια το ποσοστό των παρακολουθήσεων ήταν 1 στα 100 και κάποιες πληροφορίες έμεναν εκτός, σήμερα συλλέγονται, καταγράφονται και παρακολουθούνται τα πάντα. Παλιότερα στόχο αποτελούσαν οι κακοί, οι τρομοκράτες, η μαφία, σήμερα είμαστε όλοι στόχοι. Και το ζήτημα είναι ότι αυτά τα δεδομένα δεν έχουν κάποια επίδραση ή χρησιμότητα, αλλά συλλέγονται επειδή κάποιοι μπορούν να τα συλλέξουν.

— Τι πιστεύετε ότι ώθησε τον Σνοόυντεν να θυσιάσει την προοπτική μιας «κανονικής» ζωής; Ένας ανώτερος σκοπός; Ο Σνόουντεν εισήλθε σε μια φάση «διανοητικού ταξιδιού». Αν δείτε και την ταινία του Όλιβερ Στόουν, ακριβώς αυτό το ταξίδι περιγράφεται, καθώς και πόσο σεβόταν το Αμερικανικό Σύνταγμα. Πίστευε στις αρχές του και όταν κατάλαβε ότι η CIA έκρυβε πολλά από τον αμερικανικό λαό, έκρινε σκόπιμο να θυσιαστεί. Για εκείνον, όλο αυτό που συνέβαινε ήταν ξεκάθαρα αντισυνταγματικό, ανήθικο και παράνομο. Μπορεί να είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αλλά θεωρώ ότι η Ιστορία θα είναι επιεικής μαζί του.

— Πολλοί τον κατηγορούν ως προδότη, όμως για εσάς είναι ήρωας. Γιατί; Νομίζω ότι είναι πατριώτης. Το αστείο είναι ότι σε δήλωσή του στον πρώην διευθυντή της «Guardian», Άλαν Ράσμπριτζερ, από τη Μόσχα όπου βρίσκεται, σχολίασε, αναφερόμενος στην NSA: «Τους περιμένω ακόμη, απλώς δεν το ξέρουν». Ο Σνόουντεν δεν είχε σκοπό να καταστρέψει έτη εργασιών, παρά μόνο να βελτιώσει και να αναδιαμορφώσει το σύστημα ασφάλειας. Μέρα με την ημέρα, δίνοντας αρχεία στους δημοσιογράφους, πίστευε ότι θα πυροδοτούσε μια δημόσια συζήτηση. Σε καμία περίπτωση δεν περίμενε όλες αυτές τις αντιδράσεις ή τις πολιτικές διαστάσεις που έλαβε το θέμα. Η κατάσταση ξέφυγε και, όπως βλέπουμε, δικαιολογημένα, αφού δύο χρόνια μετά όλοι μιλούν ακόμη γι’ αυτό.

— Γιατί όμως άλλαξαν τόσο λίγα πράγματα και ο αντίκτυπος ήταν τόσο μικρός; Δεν είναι αυτό μια ήττα για τη δημοκρατία; Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις σε αυτό το ζήτημα. Πρώτον, σε εθνικό

Γνωρίζουμε όλοι τι ακριβώς συμβαίνει και ότι σήμερα μια συσκευή iΡhone αποτελεί την καλύτερη κατασκοπευτική μηχανή, όπως επίσης και το ότι υπάρχει δυνατότητα οποιοσδήποτε να ανοίξει μια κάμερα από μακριά και να σε παρακολουθήσει.

επίπεδο μπορεί να άλλαξαν λίγα πράγματα, αλλά το σημαντικό είναι ότι μεγάλες προσωπικότητες αντέδρασαν, ενώ ακόμη και ο Μπαράκ Ομπάμα αποκήρυξε τις παρακολουθήσεις της NSA. Σε ατομικό επίπεδο, ο κόσμος πλέον είναι υποψιασμένος. Γνωρίζουμε όλοι τι ακριβώς συμβαίνει και ότι σήμερα μια συσκευή iΡhone αποτελεί την καλύτερη κατασκοπευτική μηχανή, όπως επίσης και το ότι υπάρχει δυνατότητα οποιοσδήποτε να ανοίξει μια κάμερα από μακριά και να σε παρακολουθήσει. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να οδηγηθούμε στην παράνοια αλλά να λάβουμε κάποια μέτρα. Πρέπει να προσέχουμε τι ανεβάζουμε στα social media ή να βάζουμε κάποιο κάλυμμα στην κάμερα του υπολογιστή και του κινητού, και όταν χρειαστεί να μιλήσουμε με κάποιον, π.χ. ένας δημοσιογράφος με μια «πηγή», να κάνουμε το τηλεφώνημα σε κάποιο απομακρυσμένο σημείο. Όσο μπορούμε, ας προσπαθήσουμε να προστατευτούμε. Με αυτό τον τρόπο δεν θα σταματήσουμε την παρακολούθηση βεβαίως, αλλά θα τη δυσκολέψουμε. Επομένως, όπως αντιλαμβάνεστε, έστω και σε μικρό βαθμό, κάτι έχει αλλάξει τελικά.

— Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι ο Όλιβερ Στόουν αποφάσισε να μετατρέψει το βιβλίο σας σε ταινία; Είχατε κάποιον συμβουλευτικό ρόλο στην ταινία; Είδα την ταινία μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, στην πρεμιέρα της στο Λονδίνο. Οφείλω να πω ότι ήταν διασκεδαστική η εμπειρία με το κόκκινο χαλί, τα αυτόγραφα, τους ανθρώπους που επευφημούσαν και τα χειροκροτήματα. Όταν ο Όλιβερ Στόουν ήρθε στα γραφεία της «Guardian», εγώ έλειπα στην Ουκρανία. Πέρασε αρκετό χρόνο με τους δημοσιογράφους και τον Άλαν Ράσμπριντζερ, αλλά το τελικό αποτέλεσμα οφείλεται στον Στόουν, σεναριακά και σκηνοθετικά. Όπως θα καταλάβετε βλέποντας την ταινία, έχουν γίνει οι απαραίτητες αλλαγές ώστε το θέαμα να είναι πιο ελκυστικό για τον θεατή.

— Έχετε δηλώσει ότι οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες συνεργάζονται με τις βρετανικές και τις αμερικανικές και ότι κατά κάποιον τρόπο είναι συνένοχες. Πού το βασίζετε αυτό; Γνωρίζουμε ότι οι μυστικές υπηρεσίες όλων των ευρωπαϊκών χωρών συνεργάζονται με την NSA και πως αυτές οι υπηρεσίες γνωρίζουν ότι η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ είναι ο πιο δυνατός οργανισμός στον κόσμο. Επίσης, όλοι ξέρουν ότι κάνουν υποκλοπές και έχουν συνεργαστεί μεταξύ τους στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Για παράδειγμα, στη Γερμανία δημιουργήθηκε μεγάλη αναστάτωση όταν αποκαλύφθηκε ότι η NSA παρακολουθούσε την Άνγκελα Μέρκελ. Όμως την ίδια στιγμή η γερμανική υπηρεσία είχε στενές σχέσεις με την αμερικανική, προκειμένου να συλλεχθούν δεδομένα. Οπότε,

ολιβερ στοουν

όπως καταλαβαίνετε, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Το σίγουρο είναι ότι οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν απέδειξαν ότι η Αμερική κατασκοπεύει τους ευρωπαϊκούς της φίλους εξίσου με τους εχθρούς της.

— Επομένως, πιθανολογείτε ότι κατασκοπεύουν και τον Έλληνα πρωθυπουργό; Πιστεύω ότι είναι σίγουρα ένας από τους στόχους της NSA. Έχουμε μια λίστα ηγετών του κόσμου των οποίων οι συνομιλίες έχουν υποκλαπεί, μεταξύ αυτών η Άνγκελα Μέρκελ, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Ποροσένκο, και άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες. Οπότε και ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει πολλές πιθανότητες, λόγω των καλών σχέσεων που έχει η ελληνική κυβέρνηση με τη Μόσχα. Είναι ένας ελκυστικός στόχος για την NSA. — Πώς ένας χρήστης του Διαδικτύου και των social media μπορεί να προστατευτεί; Και τι πρέπει να φοβάται κανείς; Πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και την ίδια στιγμή μπορούν να ακολουθήσουν κάποια βασικά βήματα, αν θέλουν να προστατέψουν την ιδιωτική τους ζωή. Ένα από αυτά είναι η κρυπτογράφηση. Πριν από πέντε χρόνια δεν είχα μπει καν στη διαδικασία τού να στέλνω κωδικοποιημένα mails. Τώρα το 20% είναι σίγουρα κωδικοποιημένο, ειδικά προς φίλους και συναδέλφους με τους οποίους συνεργάζομαι για έρευνες και ρεπορτάζ. Επίσης, όταν θέλω να πάω σε κάποιες σημαντικές συναντήσεις, φροντίζω είτε να απενεργοποιήσω το κινητό είτε, πολλές φορές, να το αφήσω στο σπίτι, περισσότερο για να αποφύγω το σύστημα εντοπισμού του iΡhone. Δεν θα τρελαθούμε κιόλας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεχνάμε να λαμβάνουμε κάποια σημαντικά μέτρα ασφαλείας. Π.χ. σε θέματα προσωπικής ζωής και επαγγελματικού απορρήτου πρέπει να ξεχνάμε το κινητό.

— Είστε ο πρώτος δημοσιογράφος που απελάθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου από τη Ρωσία. Μπορείτε να μας περιγράψετε πώς είναι να ζει κανείς στη Ρωσία του Πούτιν; Έχω γράψει και δύο βιβλία σχετικά με τη Ρωσία. Το πρώτο είχε τον τίτλο Mafia State: How one reporter became an enemy of the brutal New Russia και το δεύτερο που κυκλοφόρησε φέτος, A very expensive poison: The definitive story of the murder of Litvinenko. Αναμφισβήτητα, η Ρωσία έχει εξελιχθεί σε ένα κράτος όπου διαφεντεύει η μαφία, δεν τηρείται το διεθνές δίκαιο και οι φίλοι του Προέδρου Πούτιν έχουν γίνει πάμπλουτοι, ενώ ταυτόχρονα κυριαρχούν η λογοκρισία, η διαφθορά, και κόσμος δολοφονείται.

— Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια κάμψη στην κουλτούρα της ανάγνωσης των εφημερίδων εξαιτίας της αυξημένης χρήσης του Διαδικτύου. Ποιο είναι το μέλλον της δημοσιογραφίας; Πιστεύετε ότι η ερευνητική δημοσιογραφία σταδιακά θα

περιοριστεί; Για το τελευταίο μου πρότζεκτ δούλευα έξι μήνες με μια ομάδα απ’ όλο τον κόσμο σχετικά με την ιστορία των Panama Papers. Συγκεκριμένα, ερευνούσα διεφθαρμένες ρωσικές χρηματικές συναλλαγές, δισεκατομμύρια δολάρια που κινούνται γύρω από φίλους του Πούτιν και τις offshore του μαύρου χρήματος. Ζούμε στη χρυσή εποχή της πληροφόρησης, συνέχεια συμβαίνουν διαρροές, όπως τα WikiLeaks από τον Τζούλιαν Ασάνζ το 2010, οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν το 2013 και τα Panama Papers πέρσι, μια τεράστια διαρροή αρχείων. Άρα η αποκάλυψη πληροφοριών, στοιχείων και μυστικών είναι συνεχής. Το πρόβλημα είναι ότι δυσκολευόμαστε, λόγω των περιορισμένων οικονομικών μέσων, να εξετάσουμε και να αναλύσουμε περαιτέρω τις διαρροές. Πάντως, ανήκω στους αισιόδοξους που θεωρούν ότι αυτή την περίοδο η δημοσιογραφία βρίσκεται στο σωστό σημείο και με κάποιον τρόπο στο τέλος θα επιβιώσει. Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, αν ξέρει κάποιος την πραγματική απάντηση, ας επικοινωνήσει, παρακαλώ, μαζί μου.

— Ποια είναι η πιο δύσκολη στιγμή που έχετε βιώσει ως δημοσιογράφος και ποιο το μεγαλύτερο κέρδος σας; Σίγουρα η πιο δύσκολη στιγμή ήταν στη Μόσχα το 2011, όταν με έβαλαν φυλακή, ενώ το προηγούμενο διάστημα βρισκόμουν υπό συνεχή παρακολούθηση από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, με κοριούς τοποθετημένους στο σπίτι μου – τελικά με απέλασαν. Όπως καταλαβαίνετε, όλο αυτό το σκηνικό ήταν μια πραγματικά δύσκολη στιγμή για τη γυναίκα μου και τα παιδιά μας, που ολοένα και επιδεινωνόταν. Βιώσαμε μια έντονη κακοποίηση. Το μεγαλύτερο κέρδος είναι η δυνατότητα που έχουμε αποκτήσει, μέσω της «Guardian», να φτάνουμε στο σημείο να έχουμε παγκόσμιο κοινό. Όταν μπήκα στην εφημερίδα, πριν από είκοσι χρόνια περίπου, πουλούσαμε μόλις 400.000 έντυπα την ημέρα. Τώρα, στην εποχή του Διαδικτύου, έχουμε 130.000.000 μοναδικούς αναγνώστες. Και είναι εντυπωσιακό ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες οι αναγνώστες είναι περισσότεροι απ’ ό,τι στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ έχουμε πολλούς αναγνώστες και στην Αυστραλία. Όλη αυτή η διεθνής επιρροή, που διαρκώς αυξάνεται, ξεφεύγοντας από το εθνικό επίπεδο, δημιουργεί ένα αίσθημα τρομερά απελευθερωτικό. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι αυξάνονται και τα trolls, τα οποία μπορούν να σου στείλουν μηνύματα μίσους απ’ όλο τον κόσμο. Αλλά αυτά συμβαίνουν σε όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Η «Guardian» είναι ένα υπέροχο μέσο για να ασκείς το επάγγελμα του δημοσιογράφου.

— Brexit! Πώς είναι η ζωή στη Μεγάλη Βρετανία τρεις μήνες μετά; Πολύ άσχημη! Θέλω να πω σε όλους τους Έλληνες φίλους μου ότι δεν είναι

ΙNFO Η ταινία «Σνόουντεν» του Όλιβερ Στόουν προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 3 Νοεμβρίου, ενώ το βιβλίο του Λουκ Χάρντινγκ, «Φάκελος Σνόουντεν: Η ιστορία του Νο 1 καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

όλη η χώρα υπέρ του Brexit και δεν είμαστε όλοι τρελοί εθνικιστές. Πραγματικά, ήταν η πιο ανέντιμη εκστρατεία που έχω παρακολουθήσει ποτέ. Φυσικά, οι συνέπειες θα φανούν προσεχώς, αλλά, ευτυχώς, υπάρχουν ακόμη πολλοί κοσμοπολίτες, προοδευτικοί, φιλελεύθεροι και διεθνιστές που σας ζητούν να τους συγχωρήσετε.

— Η ζωή σήμερα είναι πολύ ρευστή. Υπάρχει κάτι στο οποίο μπορεί να πιστέψει κανείς σήμερα και τι σημαίνει για εσάς «ελεύθερος άνθρωπος»; Εξαιρετική ερώτηση. Είμαι υπέρ της παγκοσμιοποίησης, αλλά με έναν παλιομοδίτικο τρόπο. Πιστεύω στις παγκόσμιες αξίες και στο ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να εφαρμόζονται παντού και για όλους. Ανεξάρτητα από τις αρχές του κάθε έθνους, πρέπει όλοι οι άνθρωποι να έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε θεμελιώδη και βασικά αγαθά, όπως η εκπαίδευση, η υγεία, η περίθαλψη και η σταθερότητα. Τέσσερα-πέντε πράγματα είναι κοινά για όλους, είτε ζεις στο Αφγανιστάν είτε στη Μεγάλη Βρετανία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δέχονται επίθεση. Η αξία τους είναι πιο σημαντική από ποτέ και πρέπει όλοι να παραμείνουμε αισιόδοξοι.

— Τι θα θέλατε να πείτε στους Έλληνες αναγνώστες; Συγχωρέστε μας για το Brexit. Ακόμη σας αγαπάμε, ακόμη μας αγαπάτε.

3.11.16 – lifo

25

q Με τη μουσική ασχολούμαι από έξι χρονών. Κανείς από τους γονείς μου δεν είχε σχέση με τη μουσική, όπως κανείς από το σόι γενικότερα, είτε από την πλευρά της μητέρας είτε του πατέρα, ξένοι εντελώς. Αλλά είχα έναν θείο ο οποίος είχε κάνει πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη και, επιστρέφοντας από τη Σοβιετική Ένωση, έφερε στον εξαιρετικά άμουσο πατέρα μου καμιά εικοσαριά βινύλια ρωσικών παραγωγών. Ήταν Τσαϊκόφσκι, Μότσαρτ, Μπετόβεν, κλασικά πράγματα. Στο σπίτι κυκλοφορούσε και μια 45άρα έκδοση της «Συννεφιασμένης Κυριακής», το «Νιάου Νιάου, βρε γατούλα» με τη Βουγιουκλάκη – αυτά ήταν όλα. Απ’ ό,τι μου έλεγαν οι γονείς μου πολλά χρόνια μετά, είχαν το προνόμιο να φεύγουν από το σπίτι χωρίς ιδιαίτερη αγωνία για το τι κάνει ο μονάκριβος κανακάρης τους, διότι με άφηναν μπροστά στο πικάπ και εκεί με έβρισκαν όταν επέστρεφαν. Έβαζα και άκουγα τους δίσκους συνέχεια, φύρδην μίγδην. Το πρώτο 45άρι δισκάκι που μου αγόρασε ο πατέρας μου όταν ήμουν 12 χρονών ήταν Beatles και από κει και πέρα, ό,τι λεφτά έπιανα στα χέρια μου ως χαρτζιλίκι, πήγαιναν για δίσκους, όπως μέχρι πολύ πρόσφατα.

απο τον m. hulot. φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Όταν ξεκίνησα αυτήν τη δουλειά δεν υπήρχε αυτό που λέμε «μουσική κριτική» στην Ελλάδα, ήμουν ο πρώτος που το έκανε. Πρότυπα δεν είχα, διάβαζα πάρα πολλές ξένες κριτικές και κατάλαβα εγκαίρως ότι είναι ανώφελο και βλακώδες να αντιγράψεις το ύφος ενός Εγγλέζου ή ενός Αμερικανού κριτικού, διότι εδώ, όταν γράφει κανείς μια κριτική, είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι, στο μυαλό του έρχονται φάτσες ντόπιες και γούστα ντόπια. Πρέπει, λοιπόν, αυτό να έχει ως δείκτη, το τι συμβαίνει στη χώρα του, γιατί άλλη αξία μπορεί να έχει για τον Έλληνα ο Peter Gabriel και άλλη για τον Εγγλέζο. Είναι μια άλλη κοινωνία και ξεκινάς λαμβάνοντας υπόψη σου ότι την κοινωνία αυτή πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να την αντιλαμβάνεσαι στοιχειωδώς για να μπορείς να της απευθύνεσαι στη γλώσσα της. Πολλοί με έχουν κατηγορήσει ότι έγραφα δύσκολα. Ομολογώ ότι πήρα στα σοβαρά τη δουλειά και θεώρησα ότι, μαζί με τις προτάσεις που κάνει ο γραφιάς με βάση τη μουσική –στην ουσία με βάση τη δισκογραφία–, πρέπει να πείσει ότι δεν κάνει την πλάκα του, ότι υπερασπίζεται όχι μόνο ένα γούστο αλλά και μια γλώσσα, ένα επίπεδο. Η διεθνής μουσική στην Ελλάδα ήταν παρεξηγημένη ως νεανική, ως κάτι ελαφρύ. Αισθάνθηκα ότι αυτό δεν ισχύει, αντιθέτως πρέπει να ξεκινάς από τη γλώσσα, ούτως ώστε να πείσεις, ή να υποδείξεις, ότι δεν είναι απλώς κάτι ελαφρύ. Βέβαια, κάποιες φορές δημιούργησα και τέρατα, ωστόσο συμβαίνουν κι αυτά. Εδώ φτάνουμε να παντρευτούμε, υπάρχει μεγαλύτερη τερατωδία από αυτό;

q Από τότε που ξεκίνησα αυτό το «επάγγελμα», αισθανόμουν την ανάγκη να υπάρχει ένας πυρήνας ανθρώπων που να επικοινωνούμε, που θα τους ενώνει καταρχάς η αγάπη για τη μουσική και εν συνεχεία κάποια κοινά ενδιαφέροντα σε επίπεδο πιο προσωπικό, όσο πάει. Γι’ αυτόν το λόγο επεδίωξα την προσωπική επικοινωνία, επειδή είναι και η μόνη βάσει της οποίας μπορώ να λειτουργήσω πιο ανοιχτά, πιο εγκάρδια. Στη μουσική, αυτό που χάνεις σε ορθολογισμό το κερδίζεις σε συναίσθημα. Κι αυτό που λείπει από τη χώρα στην οποία ζούμε δεν είναι τόσο η δυνατότητα οποιουδήποτε να διατυπώσει αντιρρήσεις για οτιδήποτε όσο η δυνατότητα να πείσει κάποιον άλλο ότι τους συνδέουν κοινά συναισθηματικά ζητούμενα και δεδομένα, ότι κάτι τους συνδέει ως άτομα με αισθήσεις και αισθήματα. Απόψεις; Όσες και οι κωλοτρυπίδες.

q Το ζητούμενο για μένα είναι να μπορούν να βρίσκονται κάποια άτομα και να συζητάνε, όχι για να κλαίνε τη μοίρα τους αλλά με άξονα μια υγιή συνθήκη που λέγεται μουσική. Γιατί η πολιτική μπορεί να είναι μια συνθήκη δεδομένη που μας αφορά, θέλουμε δεν θέλουμε, από την άλλη όμως, ως βάση συζήτησης, έχει πάρα πολλούς κινδύνους, προσωπικούς διαξιφισμούς που στηρίζονται σε ιδεοληψίες και παρερμηνείες. Είναι επικίνδυνο πεδίο και αν δεν ασχολείσαι με την πολιτική κατά κάποιον τρόπο επαγγελματικά ή εκ συστήματος, κινδυνεύουν να χαλάσουν σχέσεις άνευ λόγου και αιτίας. Με τη μουσική κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί, είναι ένας ασφαλής χώρος. Δεν είναι ακίνδυνος, αλλά όταν κάποιοι άνθρωποι βρεθούν να συνδιαλέγονται με βάση τη μουσική, θεωρώ πιθανό έως βέβαιο ότι το κάνουν με ανιδιοτέλεια και από ανάγκη για μια επικοινωνία σοβαρή και αμοιβαία, όχι για να πουλήσει ο ένας μούρη στον άλλον. Ούτε σώνει και καλά για να πείσει τον άλλον «εγώ έχω δίκιο κι εσύ δεν έχεις». Βέβαια, αυτό είναι πολύ δύσκολο να συμβεί σε οποιονδήποτε κοινωνικό χώρο, πέραν του γενικά εννοούμενου καλλιτεχνικού.

q Από τον «Ήχο» έφυγα όταν η σύζυγος του Καββαθά σκέφτηκε ότι ως συνεκδότρια όφειλε να βάλει το όνομά της και στη διεύθυνση. Εστάθη αδύνατο να συνεννοηθούμε, μου ανήγγειλε με πάσα επισημότητα ότι το περιοδικό θέλει να γίνει πιο mainstream, για περισσότερο κόσμο. Δεν μπόρεσα να καταλάβω τι εννοούσε, επί δύο μήνες αρνιόμουνα να συνεργαστώ σε οποιοδήποτε επίπεδο. Επειδή δεν ήθελα να ταλαιπωρώ τον Καββαθά άλλο και επειδή κατάλαβα ότι της είχε πει «αυτό τον άνθρωπο εγώ αποκλείεται να τον απολύσω», πήγα και του είπα: «Κώστα, δώσε μου την αποζημίωσή μου να σε αφήσω στην ησυχία σου». Τον είδα ανακουφισμένο και μου είπε «σε ευχαριστώ». Του είπα «παρακαλώ» κι έτσι τέλειωσε ο « Ήχος».

q Στο «Αθηνόραμα» έγινε κάτι παρόμοιο, μία από τις βλακωδέστερες ιστορίες που μπορώ να σκεφτώ. Έφυγα στα τέλη του 2011, μια εποχή που έκαναν μειώσεις στους μισθούς. Για κάποιον ηλίθιο λόγο η διευθύντρια έκδοσης μου δήλωσε εκ των υστέρων ότι ντράπηκε να μου μιλήσει για μείωση. Κι έτσι, ένα ωραίο απόγευμα, με πήρε τηλέφωνο ενώ ήταν καθ’ οδόν και μου ανακοίνωσε την απόλυση. Την επομένη μου τηλεφώνησε και μου είπε: «Ο μισθός σου ήταν πολύ μικρός, ντρεπόμουν να σου μιλήσω για μείωση». Της απάντησα: «Δεν με ρώτησες καν, δεν μου μίλησες καν για το οικονομικό πρόβλημα, θα μπορούσα να σου πω ότι δεν θέλω λεφτά. Μου ανακοίνωσες την απόλυση». Μου είπε «εντάξει, εντάξει, πες ότι αυτή η συζήτηση δεν έγινε ποτέ, πάμε απ’ την αρχή» και της δήλωσα «η συζήτηση έγινε, καληνύχτα».

q Αν μου έλεγες να δώσω έναν ακριβέστερο όρο γι’ αυτό που λέγεται «μουσική κριτική», θα χρησιμοποιούσα μια εξαιρετικά πεζή φράση: «οδηγός αγοράς». Διαπιστώνω ότι ακόμη και σήμερα αυτοί που το κάνουν δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι στην ουσία δεν στηλιτεύουν ή δεν αποθεώνουν πρόσωπα, αλλά υποδεικνύουν αγορές. Με είχε εκπλήξει πόσο λίγοι το είχαν αντιληφθεί αυτό, όχι μόνο από την πλευρά των δημοσιογράφων ή όπως αλλιώς μπορούμε να τους αποκαλέσουμε αλλά και από την πλευρά των καλλιτεχνών, γιατί εξελάμβαναν, και συνεχίζουν να εκλαμβάνουν, την αρνητική κριτική ως

26 lifo – 3.11.16

ΜΟΥΣΙΚΟΚΡΙΤΙΚΌΣ. ΓΕΝΝΉΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ, ΖΕΙ ΣΤΗΝ ΆΝΩ ΓΛΥΦΆΔΑ.

Καββαθάς, στο εξωτερικό δελτίο στην «Καθημερινή», δούλευε και κάποιος δημοσιογράφος ονόματι Πιτ Κωνσταντέας. Ο Πιτ με γνώρισε, εκτίμησε πρωτίστως τη δισκοθήκη μου, και όταν ο Καββαθάς αποφάσισε, μετά τους «4 Τροχούς», να βγάλει και ένα περιοδικό για hi-fi, τον « Ήχο», με πήγε κατευθείαν να τον γνωρίσω. Ήταν το 1973. Έτσι ξεκίνησε η ιστορία, μέσα από μια προσωπική γνωριμία. Έμεινα στον « Ήχο» είκοσι χρόνια περίπου, μέχρι το 1992. Δεν υπήρξε άλλος μουσικοκριτικός που να έχει τόσο ευρεία αναγνωσιμότητα, όχι επειδή ήμουν σπουδαίος αλλά λόγω της απήχησης που είχε το μέσο – κυρίως το «Αθηνόραμα» βέβαια.

ΑΡΓΥΡΗΣ ΖΗΛΟΣ

q Πρώτη φορά έγραψα στον «Ήχο». Στο ίδιο γραφείο όπου δούλευε ο μετέπειτα εκδότης των «4 Τροχών», Κώστας

3.11.16 – lifo

27

προσωπική επίθεση. Είναι μέγα λάθος που συμβαίνει λόγω ανασφάλειας. Ίσως επειδή όλο και λιγότερος κόσμος αγοράζει πλέον μουσική, έχει αντιληφθεί ότι η κριτική είναι στην ουσία ένας χώρος επικοινωνίας.

q Ο γραφιάς πρέπει να στέκεται στο ύψος του, ούτως ώστε να πείσει, πρώτα απ’ όλα, ότι ξέρει τι του γίνεται. Αυτό είναι το σημαντικότερο. Και ξεκινώντας από τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, η οποία πρέπει να είναι κάπου ανάμεσα στην άμεσα επικοινωνιακή και σε μια κάπως πιο λόγια, προκειμένου να πείσει ο ίδιος ότι δεν κάνει την πλάκα του, πρέπει να πείσει πρώτα απ’ όλα ότι είναι ενήμερος, γιατί άλλο πράγμα να καταθέτεις μια γνώμη έχοντας ακούσει 50 CDs και άλλο έχοντας ακούσει 5.000. Και άλλο πράγμα να γνωρίζεις εξαιρετικά καλά τα ’60s και τα ’70s ή τα ’80s και άλλο να έχεις την επιθυμία να γνωρίζεις τι συμβαίνει το 2016 και το 2017 και να μπορείς κυρίως να κάνεις και τους συσχετισμούς ανάμεσα στις εποχές, ώστε να αντιληφθείς αν ο σημερινός καλλιτέχνης πράγματι ζει στην εποχή του ή αναπαράγει κάποια γκανιάν στερεότυπα. Στη συνέχεια είναι θέμα καλού γούστου, και αυτό δεν κατακτιέται, ή υπάρχει ή δεν υπάρχει. Εάν μπορέσεις να πείσεις γι’ αυτές τις τρεις παραμέτρους της δουλειάς, γλώσσα, εύρος ενημέρωσης και προσωπικό γούστο, τότε λειτουργείς. Αν δεν πείσεις, τότε παίρνεις στον λαιμό σου όλο το «επάγγελμα».

q Αν υπάρχει κρίση και παρακμή σήμερα, οφείλεται στο ότι όλοι γράφουν. Όλοι έχουν τη δυνατότητα να πετάξουν το μακρύ τους και το κοντό τους. Είναι πολύ δύσκολο πλέον να πείσει ο μουσικοκριτικός, όμως, από την άλλη μεριά, πιστεύω ότι σήμερα χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη εποχή αυτό το λειτούργημα, ακριβώς επειδή η παραγωγή είναι πια τόσο αχανής. Καλείσαι πλέον να επιλέξεις όχι ανάμεσα σε 100 αλλά σε 100.000. Ο ρόλος σου ως κριτικού είναι πολύ πολύ πιο δύσκολος, γιατί η ενημέρωση έχει γίνει πλέον χτικιό, αν θες να έχεις μια στοιχειώδη εικόνα. Από την άλλη, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να παρακολουθήσεις τα συνδυασμένα στυλ, τα οποία δεν είναι πλέον μονόπαντα, είναι εξαιρετικά σύνθετη η σημερινή μουσική.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

ΑΡΓΥΡΗΣ ΖΗΛΟΣ

q Η σημασία του ροκ σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τη σημασία που είχε πριν από 40 χρόνια. Και το λέω με αμφίθυμη διάθεση αυτό, δηλαδή δεν θεωρώ ότι είναι φόρμα και μόνο, χωρίς να σημαίνει ότι η φόρμα αυτή δεν έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αν κάποιος τη χειριστεί πραγματικά εμπνευσμένα, με τον τρόπο του, και δεν αναπαράγει απλώς τον Chuck Berry. Έχει τεράστιο ενδιαφέρον να το καταφέρει κάποιος αυτό, όμως η λειτουργία του δεν είναι αυτή που ήταν πριν από 30 χρόνια. Τότε, ιδίως στην Ελλάδα, όπου οι ροκάδες ήταν μια μειονότητα αμελητέα, πολλοί μπορεί να ακούγανε Pink Floyd, ωστόσο δεν ήταν ακριβώς αυτό που λέμε ροκάδες, ήταν μια άλλη ιστορία. Οι ροκάδες ήταν πολύ λίγοι, σχεδόν γνωριζόντουσαν μεταξύ τους, και οι συναυλίες έπαιζαν αυτόν το ρόλο, «να ’μαστε πάλι εδώ, λοιπόν. Τριακόσιοι, 400 ή 500, υπάρχουμε». Πλέον αυτή η αίσθηση της κοινότητας δεν υπάρχει, είναι χαμένοι μέσα σε ένα χάος κοινωνικών λειτουργιών της σύγχρονης, μοντέρνας μουσικής, ανάμεσα στις οποίες δεσπόζει πλέον η έννοια του dance, του χορού. Είναι αδιανόητο να πας κάπου χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα αυτής της μορφής της διάχυσης ή διασκέδασης. Αυτό δεν είχε να κάνει με το ροκ, το οποίο κατέληγε να σε δονεί επειδή είχε αυτό τον παλμό, αυτήν τη δύναμη. Ξεκίναγε για να δημιουργήσει ένα mood, όχι με την προοπτική να αρχίσουν να χοροπηδάνε όλοι. Τώρα αυτό είναι το ζητούμενο. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ροκ δεν έχει πολύ μεγάλη αξία από μουσικής πλευράς, η οποία γίνεται ακόμα πιο σημαντική από τη στιγμή ακριβώς που μπορεί να πείθει ότι είναι σύγχρονο, ότι παρακολουθεί και γνωρίζει τον παλμό μιας πάρα πολύ σύνθετης νέας εποχής, και δεν αναπαράγει τις γνωστές, ασφαλείς και πλέον φθαρμένες φόρμες του μέχρι και 15ετίας παρελθόντος.

q Από πολύ νωρίς αισθάνθηκα ότι είναι πολύ πιο εύκολο και πιασάρικο να καταδικάσεις κάτι παρά να το προτείνεις. Το να προτείνεις κάτι, ακριβώς επειδή μιλάμε για ένα προϊόν, σημαίνει ότι λες στον άλλον «πάρ’ το, αγόρασέ το, σ’ το προτείνω εγώ». Είναι πολύ εύκολο να πέσεις στην αρνητικότητα του άλλου και να βγεις και μαλάκας στο τέλος, ότι «κοίτα τι μου πρότεινε αυτός». Αντιθέτως, λέγοντας σε κάποιον «άσ’ το αυτό, είναι σκουπίδι» δεν διακινδυνεύεις σχεδόν τίποτε. Ίσα-ίσα, τον βγάζεις και από τον κόπο να σκάσει είκοσι ευρώ. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το πολιτικό σχόλιο. Είναι πολύ πιο εύκολο να απορρίψεις κόμματα και ιδεολογίες από το να προτείνεις, διότι προτείνοντας κάτι, πρέπει να έχεις και τον τρόπο να το υποστηρίξεις. Απορρίπτοντας κάτι, πρώτα-πρώτα βγαίνεις εξυπνότερος όλων, στο στυλ «εγώ έχω δει πράγματα που εσείς δεν έχετε δει και γι’ αυτό σας λέω “μακριά”». Αισθάνεσαι έξυπνος, δηλαδή ότι πουλάς μούρη με το να απορρίπτεις, ό,τι και να ’ναι αυτό. Όταν προτείνεις, όμως, είναι σαν να προσυπογράφεις το έργο, είτε μουσικό είτε πολιτικό, και εκεί μοιραία εγείρεται η υποχρέωσή σου να εξηγήσεις γιατί καλείς τον άλλο να ακολουθήσει την επιλογή σου. Στρεβλό πράγμα, που δεν προχωράει ούτε τις κοινωνικές θέσεις ούτε το επίπεδο της ζωής μας σε καμία περιοχή, ούτε τόσο δα.

q Αντιπαθώ εξαιρετικά το να ανάγω την οποιαδήποτε πολιτισμική παρακμή ή παράλυση της ελληνικής κοινωνίας σε αυτό που λέγεται παιδεία, διότι αυτό το λένε όλοι πλέον για τα πάντα. Όμως, από την άλλη μεριά, στα χρόνια της βασικής μου εκπαίδευσης σε δημοτικό-γυμνάσιο-λύκειο δεν διδάχτηκα μουσική ούτε για δείγμα. Αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι η πολιτεία έχει εξοβελίσει τη μουσική ως διδακτική και πολιτισμική ύλη. Άρα, είναι κάτι το οποίο μπορεί και να μην είναι απαραίτητο στη ζωή μας. Τι να την κάνουμε τη μουσική, αφού δεν μας τη ζητάνε;

q Δύο είναι αυτά που μου άρεσαν στη μουσική, και θα μου αρέσουν πάντα. Το πρώτο είναι το άλμπουμ των Pink Floyd που έχει εξ ολοκλήρου συνθέσεις τους ιδιοφυούς, ψυχασθενούς Syd Barrett, οι οποίες δεν πρόκειται να ξεπεραστούν στον αιώνα τον άπαντα. To «Piper at the gates of dawn» έχει 11 τραγούδια και δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στο εκατομμύριο να ξαναγραφτούν τέτοια, έστω και παρεμφερή. Γι’ αυτό και ο Barrett πέθανε νέος. Το δεύτερο είναι το τραγούδι που ίσως και να με έβαλε στην ποπ μουσική, το «Please, please me» των Beatles. Χρειάστηκε να περάσουν 50 χρόνια για να συνειδητοποιήσω τι ιδιοφυές κομμάτι είναι. Μέσα σε δυόμισι λεπτά έχει 4 εναλλασσόμενα θέματα που δεν παίρνεις χαμπάρι ότι εναλλάσσονται, γιατί είναι σαν να είναι φτιαγμένο από την ίδια τη φύση.

q Δεν διαβάζω παλιά κείμενά μου, όχι επειδή είμαι υπεράνω. Φυσικά και αλλάζω γνώμη γι’ αυτά που έχω γράψει – έχω γράψει μαλακίες, έχω γράψει άστοχα πράγματα. Μπορεί αυτό να έχει να κάνει με το ότι έχεις εκθειάσει κάτι που δεν άξιζε, και δεν εννοώ μόνο μια μουσική σύνθεση αλλά ένα όνομα, μια προοπτική, μια καριέρα. Έχω ποντάρει σε κάποιον που αποδείχτηκε σφάλμα, αλλά δεν ψήφισα ούτε Καμμένο ούτε Χρυσή Αυγή!

q Τι αποκόμισα; Η ζωή με έμαθε ότι όταν έχεις μια οποιαδήποτε δημόσια θέση, έχεις και πάρα πολλούς φίλους. Με το που τη χάσεις, εξαφανίζονται όλοι. Και όταν λέω «όλοι», το εννοώ. Μια πορεία συνεργατών και «φίλων» η οποία έκλεισε 45 χρόνια σχεδόν, μέχρι που βγήκα εκτός επαγγέλματος και άνοιξε η γη και τους κατάπιε έναν-έναν. Αυτό είναι το σημαντικότερο που έμαθα, όσο έχεις κάποια θέση εξουσίας, από την οποία εξαρτώνται και κάποιοι άλλοι, έχεις όσους θέλεις παρέα. Όταν τελειώσει αυτός ο «κύκλος», όλοι εξαφανίζονται από τη ζωή σου.

28 lifo – 3.11.16

Αν υπάρχει κρίση και παρακμή σήμερα, οφείλεται στο ότι όλοι γράφουν. Όλοι έχουν τη δυνατότητα να πετάξουν το μακρύ τους και το κοντό τους. Είναι πολύ δύσκολο πλέον να πείσει ο μουσικοκριτικός, όμως, από την άλλη μεριά, πιστεύω ότι σήμερα χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη εποχή αυτό το λειτούργημα, επειδή ακριβώς η παραγωγή είναι πια τόσο αχανής.

494

ΓΕΥΣΗ

Τώρα που πέρασε το Halloween, ας μιλήσουμε για κολοκύθες Η Twominutes Angie γράφει τα πάντα για ένα από τα πιο νόστιμα λαχανικά του φθινοπώρου και δίνει στους αναγνώστες της LifΟ δύο πανεύκολες συνταγές.

ΤheGOODLIFO

Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν

3.11.16 – lifo

29

Κολοκύθες: Το πορτοκαλί θαύμα των φθινοπωρινών λαχανόκηπων

kειμενο/φωτογραφια: τwominutes αngie

Γ ΤheGOODLIFO

ια μια ακόμα φορά πήγαν να με ξεγελάσουν οι κολοκύθες στον μικρό λαχανόκηπό μου, αλλά δεν τα κατάφεραν. Φέτος, εκεί γύρω στα μέσα Σεπτεμβρίου, πριν από τις βροχές, τότε που αρχίζουν να ξεραίνονται οι άκρες από τα φύλλα τους, η φλούδα τους φέρνει ακόμα αντίσταση στο νύχι και αρχίζουν να κιτρινίζουν, έστησα καθημερινό καρτέρι και πρόλαβα να τις κόψω τη σωστή

30 lifo – 3.11.16

ΤΟ ΦΘΙΝΌΠΩΡΟ ΚΑΙ Ο ΧΕΙΜΏΝΑΣ ΕΊΝΑΙ Η ΕΠΟΧΉ ΤΗΣ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΟΎΝ ΔΎΟ ΝΌΣΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΕΎΚΟΛΕΣ ΣΥΝΤΑΓΈΣ !

στιγμή. Άφησα λίγο από το κοτσάνι πάνω στο σώμα τους και τις ακούμπησα προσεκτικά σε στεγνή, ξύλινη επιφάνεια, έξω, στον αέρα και στον ήλιο, καμαρώνοντας τη σοδειά μου. Ο ήλιος θα τις έκανε πιο γλυκές και ακόμα πιο όμορφες και όλη η θρεπτική δύναμή του θα τρύπωνε στη χειμωνιάτικη κουζίνα μου με τον ένα τρόπο ή τον άλλον… Σε έναν μήνα περίπου, τέλη Οκτωβρίου πια, τις είχα βάλει ήδη μέσα στο σπίτι, σε σκοτεινότερο χώρο, και καθώς σταμάτησαν πια να ωριμάζουν, έγιναν ιδανικές για τα μαγειρέματά μου. Με λίγη τύχη θα είχα κολοκύθες μέχρι την άνοιξη, τότε που θα έβαζα τους σπόρους τους στη γη για την καινούργια σοδειά! Οι κολοκύθες, αυτοί οι πορτοκαλί γίγαντες, γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς στην αστική κουζίνα μας. Ποζάρουν ολόκληρες και επιβλητικές στις βιολογικές λαϊκές (στα 1-2 ευρώ το κιλό), κομμένες σε μικρότερα κομμάτια στα σούπερμάρκετ και το φθινόπωρο κάθε food blogger, σεφ και εκπομπή μαγειρικής ασχολούνται μαζί τους, αναδεικνύοντας τις χάρες τους: είναι οικονομικές, ταιριαστές για πίτες, σούπες και γλυκά (ακόμα και για γλυκά του κουταλιού) και συνοδεύουν ιδανικά τις χειμωνιάτικες ρίζες (πατάτες, κρεμμύδια, κρεμμυδάκια, γλυκοπατάτα, καρότα) με μυρωδικά στον φούρνο. Με χοιρινό και μοσχάρι μπαίνουν στην κατσαρόλα για αργομαγειρεμένα και μελωμένα φαγητά. Γίνονται οι ίδιες σκεύη για να μαγειρευτεί μέσα τους το φαγητό και σε μικρά κυβάκια διακοσμούν όμορφα το φθινοπωρινό ριζότο και τις τάρτες, προσδίδοντάς τους μια χαρακτηριστική βουτυρένια γλύκα που ισορροπεί όμορφα με το πικάντικο τυρί και το φασκόμηλο (κατά τη γνώμη μου, το πιο ταιριαστό μυρωδικό για την κολοκύθα, όπως και το κύμινο και το μοσχοκάρυδο από τα μπαχαρικά). Ναι, οι κολοκύθες κάθε φθινόπωρο γίνονται ξανά της μόδας, αν μπορεί να το πει αυτό κανείς,

μια και το όμορφο αυτό λαχανικό ήταν από παλιά παρόν στο τραπέζι της Αμερικής. Μάλιστα, οι Ινδιάνοι τις θεωρούσαν μία από τις «τρεις αδερφές» της βασικής και θρεπτικής καθημερινής τους διατροφής, μαζί με τα φασόλια και το καλαμπόκι που φυτευόντουσαν μαζί και κοντάκοντά, υποστηρίζοντας καλλιεργητικά το ένα το άλλο (η τεχνική αυτή ονομάζεται «συντεχνία» στην περμακουλτούρα και αναφέρεται στη θαυματουργή δυνατότητα ορισμένων φυτών να αλληλοϋποστηρίζονται για να ευδοκιμούν καλύτερα). Και οι αρχαίοι Έλληνες τις ήξεραν και τις ονόμαζαν κολοκύνθες και νεροκολοκύθες ή συκίες, αλλά τις χρησιμοποιούσαν μάλλον για σκεύη ή, επειδή επιπλέουν, ως βοήθημα στο κολύμπι! Ίσως η έκφραση «το μυαλό σου και μια λίρα» να αναφέρεται χλευαστικά στην τεράστια νεροκολοκύθα (με πιο πολύ κενό στη μέση της, 90% νερό και λιγότερη ψίχα, ουσία δηλαδή), κάτι που αναφέρεται και στο διήγημα του Παπαδιαμάντη Η Τύχη απ’ την Αμέρικα, όπου εξηγείται ότι λίρες «εκαλούντο εις τον τόπον (σ.σ. τη Σκιάθο) και τα όψιμα κολοκύνθια, τα λαμβάνοντα τεραστίαν ανάπτυξιν». Πλούσιες σε καροτένιο και βιταμίνες C, Α και Ε, μαγνήσιο, κάλιο και ψευδάργυρο, όπως και σε πολλές φυτικές πρωτεΐνες (που δίνουν στον οργανισμό τη βάση για να συνθέσει τις δικές του πρωτεΐνες – άρα είναι πολύτιμες και για τους χορτοφάγους), γίνονται γρήγορα ένα νόστιμο φαγητό που ταΐζει οικονομικά μια ολόκληρη οικογένεια ή μια καλή παρέα στα γιορτινά τραπέζια μας. Η μαλακή τους σάρκα, άλλοτε πιο γλυκιά και άλλοτε πιο ουδέτερη, άλλοτε πιο πορτοκαλί και άλλοτε πιο κιτρινωπή, μετά από μαγείρεμα το πολύ μισής ώρας λιώνει ευχάριστα στο στόμα, είτε σε σούπα είτε στον φούρνο. Γι’ αυτό θέλει προσοχή όταν τη χρησιμοποιούμε σε συνδυασμό με άλλα λαχανικά στο ίδιο ταψί: οι πατάτες και τα καρότα, για παράδειγμα, θέλουν σχεδόν τον διπλάσιο χρόνο

Χορτοφαγικό γιουβέτσι με κριθαράκι και κολοκύθα

αρχίστε να τα ανακατεύετε από τον πάτο προς τα πάνω, προσέχοντας, όσο μπορείτε, να μη λιώσετε την κολοκύθα. Σκοπός σας είναι να λαδώσετε καλά το κριθαράκι και να ανακατευτεί με τα υπόλοιπα υλικά. ● Σ’ εκείνο το σημείο το κριθαράκι αρχίζει να χρειάζεται νερό, το οποίο προσθέτετε λίγο-λίγο, αφού πρώτα χαμηλώσετε τη φωτιά. Ενδιάμεσα το αφήνετε να «πιει» το νερό και στη συνέχεια προσθέτετε κι άλλο, όσο χρειάζεται για να βράσει καλά. ● Δοκιμάστε και βάλτε αλάτι και αρκετό φρεσκοτριμμένο πιπέρι. ● Αφού το βγάλετε από τη φωτιά, ρίξτε μια χούφτα μαϊντανό και άλλη μια πικάντικο πεκορίνο ή κεφαλογραβιέρα, ανακατέψτε και ρίξτε λίγο ωμό ελαιόλαδο, το καλύτερο που έχετε στο ντουλάπι σας. ● Σερβίρετε αμέσως! Ταΐζει έναν λόχο!

Μαγειρεύεται στο γουόκ (ή στο τηγάνι!). Δεν χρησιμοποιώ κύβους στο ριζότο, στο γιουβέτσι ή στο κριθαρότο, παρά μόνο σπιτικό ζωμό κοτόπουλου ή νεράκι, αφήνοντας τα χορταρικά να δημιουργήσουν τον δικό τους, απαλό ζωμό όσο σιγοβράζουν. Κι αυτό γιατί θέλω το ριζότο μου να είναι απαλό και ελαφρύ, να μην έχει βάθος «δανεικό», να τα βγάζει πέρα μόνο με τα αρώματα από τα δικά του υλικά – δεν θέλω ο ζωμός να καταπιέσει την ομορφάδα του, την αγνή φυτική του γεύση. Μολονότι δεν το προτιμώ, αν εσείς θέλετε, προσθέστε κύβους ή ζωμό, αντί για νερό... ● Κόψτε την κολοκύθα σε καρεδάκια (δυο γεμάτες χούφτες τουλάχιστον). Πάρτε ένα μάτσο κρεμμυδάκια φρέσκα και ξεχωρίστε τα πράσινα μέρη τους – κόψτε τα λεπτά-λεπτά. Βάλτε τα κρεμμυδάκια και την κολοκύθα στο τηγάνι και με λίγο ελαιόλαδο τσιγαρίστε τα για 5 λεπτά. Προσθέστε ένα πακέτο κριθαράκι στο τηγάνι και με κουτάλα

Η εύκολη και γρήγορη σούπα κολοκύθας ● Ξεφλουδίστε προσεκτικά και κόψτε την κολοκύθα σε μεγάλα κομμάτια. ● Καθαρίστε λίγα

ΠΡΩΤΗ ΦΟΡA ΣΤΗΝ ΑΧΑΡΝΩΝ στην Αχαρνών. Είμαστε εδώ για να καταγράψουμε τα πολλά ΔΕΥΤΈΡΑ 24 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ Περπατάμε και διαφορετικά έθνικ εστιατόρια και μπακάλικα που λειτουργούν για

μαγειρέματος και έτσι πρέπει να τις προσθέτουμε αργότερα στο ταψί ή στην κατσαρόλα ή να τις κόβουμε σε πιο μεγάλα κομμάτια απ’ ό,τι τα συνοδευτικά, σκληρότερα λαχανικά. Όλη η Ελλάδα μαγειρεύει την κολοκύθα και 3-4 συνταγές κερδίζουν με την πρωτοτυπία τους, όπως το «κουφέτο» της Μήλου με μέλι και αμύγδαλα (που συναντάς και σε άλλα νησιά, αλλά εδώ και με ένα κομμάτι λευκής κολοκύθας), η γλυκιά κολοκυθόπιτα της Θεσσαλίας και η αλμυρή ηπειρώτικη ή το ρετσέλι της Θράκης (γλυκό με πετιμέζι από μούστο). Τα όμορφα κίτρινα λουλούδια της χρησιμοποιούνται επίσης στη μαγειρική, σε σούπες και για γέμισμα, όπως και οι πιο εύθραυστοι και μικρότεροι κολοκυθοανθοί. Ανοίγοντας την κολοκύθα, βλέπουμε και τα μεγάλα σπόρια της, τον πιο συνηθισμένο πασατέμπο, γεμάτα θρεπτικές ουσίες και φυτική πρωτεΐνη, που, αφού πλυθούν και στεγνώσουν, γίνονται η παρακαταθήκη μας για τις κολοκύθες της επόμενης χρονιάς στον μπαξέ ή στο μπαλκόνι μας. Πρασινωπές, λευκές ή υπόλευκες, πορτοκαλί, γαλάζιες, στρογγυλές, μακρουλές, μικρούτσικες σαν μπιζουδάκια ή τεράστιες, οι κολοκύθες έχουν δεκάδες ποικιλίες και καθεμιά διαφέρει από την άλλη όχι μόνο σε μέγεθος αλλά και σε γεύση. Η πιο συνηθισμένη είναι η μικρή κολοκύθα με το όμορφο μπεζ χρώμα (ποικιλία Butternut) και η μεγάλη πορτοκαλί που στέκεται όρθια στη μεγάλη επίπεδη βάση της (ποικιλία Cow). Μου έκανε εντύπωση η πληροφορία που βρήκα στο Ίντερνετ ότι η αγγλική ονομασία «pumpkin» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «πέπων» (μεγάλος/ώριμος) που έγινε πεπόνι, pompon στα γαλλικά, κατόπιν pumpion στα αγγλικά (ως pumpion αναφέρεται και η άμαξα στo παραμύθι της Σταχτοπούτας αλλά και σε κείμενα του Σαίξπηρ) και τελικά pumpkin. Το πεπόνι πάντως, τα καρπούζια, όλες οι κολοκύθες και τα κολοκυθάκια εμπίπτουν στην ομάδα των βρώσιμων κολοκυθοειδών.

ξερά κρεμμύδια, κόψτε σε ροδέλες λίγα καρότα καθώς και ένα μεγάλο κομμάτι ρίζας τζίντζερ. ● Βάλτε τα όλα σε μια βαθιά κατσαρόλα με λίγο ελαιόλαδο και ένα κομμάτι φρέσκο βούτυρο και αφήστε τα για δέκα λεπτά σε δυνατή φωτιά, μέχρι να μυρίσει ελαφρά καμένο, ανακατεύοντας κάθε τόσο με μια κουτάλα. ● Προσθέστε στην κατσαρόλα βραστό νερό (ή ζωμό λαχανικών) μέχρι να τα καλύψει, αλάτι, πιπέρι και λίγο κύμινο, και χαμηλώστε τη φωτιά. ● Σε σαράντα περίπου λεπτά έχετε μια τέλεια βελουτέ σούπα (θα χρειαστεί να την αλέσετε στο μπλέντερ ή να τη λιώσετε με μίξερ χειρός). ● Μην ξεχάσετε να προσθέσετε σε κάθε μπολάκι και λίγα κρουτόν, που τα φτιάχνετε βάζοντας μικρές μπουκιές ψωμιού σε αντικολλητικό τηγάνι, σε χαμηλή φωτιά, με ψιλοκομμένα φυλλαράκια φασκόμηλου και φρέσκο βούτυρο μέχρι να ροδίσουν. (Βάλτε όση σούπα σάς περισσέψει στην κατάψυξη για κείνη την κουραστική μέρα που γυρίζεις απ’ το γραφείο και θέλεις κάτι γρήγορο, νόστιμο και θρεπτικό).

του μιχαλη μιχαηλ

να εξυπηρετούν τους κατοίκους της περιοχής. Δεν έρχομαι συχνά εδώ. Είχα διαβάσει το μετρημένο κείμενο της Twominutes Angie για την περιοχή, αλλά δεν με έφερε ποτέ ο δρόμος. Δεν έχω μια συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό μου για την περιοχή και ούτε με ενδιαφέρει να αναπαραγάγω τις προκαταλήψεις αλλά και τις υπερβολές που έχουν γραφτεί κατά καιρούς για το κατά πόσο η περιοχή είναι ο παράδεισος του έθνικ φαγητού. Θέλω να καταγράψω ακριβώς αυτό που βλέπω σε μια βόλτα που δεν θα κρατήσει πάνω από ένα δίωρο. Η οδός Αχαρνών έχει μεγάλα, πλατιά πεζοδρόμια, από τα μεγαλύτερα που έχω δει στην Αθήνα. Είναι καθαρά και ήσυχα. Παρά το μήκος της, έχεις διαρκώς την αίσθηση πως περπατάς σε έναν συνοικιακό δρόμο. Όλες οι φυλές του κόσμου κατοικούν αρμονικά εδώ. Έτσι μου φάνηκε. Άνθρωποι της δουλειάς. Νοικοκυρεμένοι. Στα καφενεία καπνίζουν οι ναργιλέδες, κόσμος μπαινοβγαίνει να ψωνίσει τα απαραίτητα. Όλα τα μαγαζιά στον δρόμο αυτό λειτουργούν για να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους και πουλούν πράγματα που δεν βλέπεις συνήθως στο κέντρο της πόλης. Μια βιτρίνα όλο θερμάστρες γκαζιού. Μαγαζιά με είδη καθημερινής χρήσης. Μικρά μπακάλικα με λίγο απ’ όλα: πλαστικές γλάστρες, απορρυπαντικά, καλλυντικά, μαναβική και ψυγείο με γαλακτοκομικά. Άγνωστες μάρκες, άγνωστες συσκευασίες. Ένα μπακάλικο με ανατολίτικα προϊόντα με παραμυθιάζει, θέλω να μπω να τσεκάρω προσεκτικά και την τελευταία συσκευασία. Ο υπεύθυνος μου χαμογελάει. «Θες να του ζητήσουμε να βγει μια φωτογραφία;» ρωτάει ο Τάσος. Μου φαίνεται απίστευτο, αλλά τα παιδιά τού το ζητάνε και αυτός αποδέχεται την πρότασή μας με χαρά. Φοράει ένα όμορφο καφτάνι και χαμογελά. Στην είσοδο του μαγαζιού, λίγα ζαρζαβατικά. Θέλει να δει τη φωτογραφία, αν βγήκε όμορφος. «Κούκλος είσαι» – μας χαιρετά. Τα παιδιά, που έχουν ξανάρθει εδώ πρόσφατα, μου εξηγούν πως, αντίθετα από τις δικές μας ενδεχόμενες προκαταλήψεις, όλοι είναι φιλικοί εδώ. Πιο πάνω ένα φαλαφελατζίδικο. Μπορώ να μυρίσω τον δυόσμο στους ρεβιθοκεφτέδες απ’ έξω. «Όχι, μην αρχίσεις να τρως από δω, πάμε πρώτα στον γεωργιανό φούρνο». Περπατάμε σιωπηλοί, διασχίζουμε έναν μυθικό δρόμο της πόλης μας για τον οποίο ξέρουμε ελάχιστα. Η γοητεία του παραμένει αναλλοίωτη, τα πρόσωπα που βλέπω όλο γλύκα μου αρέσουν. Δυο δρόμους μακριά από το κέντρο, ένας άλλος κόσμος. Ζωές δύσκολες, δουλειές της ανάγκης. Μια μεγάλη «ταβέρνα» με λίγο απ’ όλα. Δεν ξέρω αν όλα αυτά είναι ινδικά ή κάτι άλλο που το έφτιαξε η ανάγκη, η εξέλιξη και η ένωση τόσων λαών, τόσων γούστων. Πάντως, είναι μεγάλες βιτρίνες με βουνά από μαγειρεμένο ρύζι, όσπρια, πιο δίπλα στην ίδια βιτρίνα διατηρούνται ζεστά ένα κάρι με κοτόπουλο, ένα ταψί με μπάμιες και κρέας και άλλο ένα με κεφτέδες και αυγά μαγειρεμένα σε μια σάλτσα, κάτω. Μπροστά-μπροστά ο ψήστης με τα κεμπάπ. Όσο ρωτάω για τα υλικά του κάθε φαγητού, σκέφτομαι πως όσα νομίζουμε ότι ξέρουμε για το έθνικ φαγητό (τι αστείος χαρακτηρισμός) απέχουν έτη φωτός από την πραγματικότητα. Ζούμε σε μια φούσκα όπου όλα περνούν από ένα φίλτρο που θα τα φέρει πιο κοντά στα γούστα μας και νομίζουμε πως αυτό είναι κατόρθωμα. Φτάνουμε στον γεωργιανό φούρνο. «Θα περιμένετε δέκα λεπτά» λέει ο φούρναρης. Όσο ψήνονται τα ψωμιά σε αυτόν το φούρνο που είναι σαν λάκκος πυρωμένος και που στα τοιχώματά του κολλάνε μια απλή ζύμη μαγιάς η οποία ψήνεται και φουσκώνει, παίρνοντας το σχήμα ενός γιγάντιου flatbread, τους παρασύρω στο Κοσμικόν για γαλακτομπούρεκο. Στη γωνία, ένα όμορφο μανάβικο. Στη βιτρίνα, κολοκύθες και σταφύλια. Κοιτάζω προς τον ουρανό. Όμορφα μπαλκόνια, περιποιημένες γλάστρες, φυτά που ξεχειλίζουν προς τα κάτω. Στην επιστροφή παίρνουμε την άλλη μεριά του δρόμου. Κι άλλα μπακάλικα, κι άλλα φαλαφελατζίδικα, μια ψησταριά, κατάστημα με βουλγάρικα φαγητά, μια βιτρίνα με πολλά τυριά και αλλαντικά να χαζεύεις μέχρι το πρωί. Ακόμα με εντυπωσιάζει πόσο ήσυχα είναι εδώ. Στον δρόμο πωλητές ζαρζαβατικών. Σακούλες γεμάτες πιπεριές, κρεμμύδια. Αυτά τα δύο βασικά. Ποιος ξέρει τι μαγειρεύεται με όλες αυτές τις πιπεριές αυτή την εποχή. Ίσως να γίνονται τουρσί από τους Βαλκάνιους και τους Ρώσους που ζουν εδώ. Κάποιοι άλλοι θα τις μαγειρεύουν αλλιώς. Πίσω στην Αθήνα ο σχεδιασμός του τεύχους που είναι αφιερωμένο στη γεύση και κρατάτε στα χέρια σας σήμερα, με έντονους ρυθμούς. «Περού, Μεξικό, Ιαπωνία», ποντάρει πολύ η πόλη μας φέτος στο έθνικ. Μου αρέσει. Θέλω να παραμείνει, να μην είναι άλλη μια μόδα που ακολουθήσαμε στα τυφλά. Και να έρθει η αύρα της Αχαρνών να ενωθεί με όσα τρώμε στα «καλά» έθνικ εστιατόρια. Για να δούμε.

ΛΟΓ Ι Α Ο Ρ Ε ΗΜ AΣ

N KOYZI

φτάσει ένα πακέτο από κρητικό μποστάνι γεμάτο ζαρζαβατικά της ΤΡΊΤΗ 25 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ Έχει εποχής. Ζητήσαμε από τον κ. Καραλάκη, που προμηθεύει τα καλύτερα εστιατόρια της πόλης με παράξενα λαχανικά, άγριες ρόκες και πολλά ακόμα, να μας στείλει ένα δείγμα από όσα καλλιεργεί. Σκοπός μας είναι να δούμε αν το μεγάλο κύμα από το εξωτερικό, που μας θέλει να στρεφόμαστε στη φύση και σε μια μεγαλύτερη γκάμα λαχανικών για τη διατροφή μας, ισχύει. Ανοίγουμε ένα-ένα τα ολόφρεσκα κουτιά και δοκιμάζουμε. Λεμονάτη γεύση σε κάτι πανέμορφα φύλλα, η άγρια ρόκα είναι τόσο πιπεράτη, που το μυαλό σου παίρνει στροφές για παράξενους συνδυασμούς. Λουλούδια, φύτρες, δίχρωμα παντζάρια, όλο το γραφείο μύρισε lemongrass. Ορθώς τα φωτογραφίζουμε ένα-ένα, σαν να πρόκειται να τα βάλουμε σε κατάλογο βοτανολογίας. Ο Τάσος απομαγνητοφωνεί τα λόγια του Τάκη, που έχει έναν από τους πιο καλούς φούρνους της πόλης μας. Πάλι για ψωμιά θα μιλάμε. Ναι, πάλι και για πάντα. Ειδικά όταν τα φτιάχνουν χέρια που πάνε τις ζύμες στον Θεό. Για τα καφενεία. Γιατί είναι ό,τι πιο όμορφο και ειδικό έχουμε. Και σε αυτά θα έπρεπε να γυρίζουμε πιο συχνά, για έναν μεζέ κι ένα τσίπουρο. Δεν θα το κρύψω πως αν έπρεπε να έχω μεγαλύτερη σχέση με το φαγητό, ένα καφενείο θα ήθελα να έχω. Δεν θα έκανα ούτε ένα βήμα να το εκσυγχρονίσω. Έτσι παλιό θα το άφηνα. Στα βήματά του θα πατούσα. Παράξενο πράγμα το φαΐ, τα εστιατόρια, η γαστρονομία, και όσο περνάει ο καιρός και προχωρούν τα χρόνια όλο και πιο προσεκτικοί πρέπει να γινόμαστε σε όσα γράφουμε. Το φαγητό στην Αθήνα θα ξεφύγει από τα όρια της κοσμικότητας. Όλο και πιο πολύ, όλοι μας αναζητούμε αυτό που μας ευχαριστεί, θέλουμε να δίνουμε σημασία σε αυτό που τρώμε, να το κατανοούμε, να ικανοποιεί στ’ αλήθεια τις αισθήσεις μας, να χτυπά ένα καμπανάκι στη μνήμη, στο γούστο μας. Γι’ αυτό και είναι υπέροχα όσα λέει η κ. Κρεμέζη σε αυτήν τη σπάνια συνέντευξή της. Κρατάω αυτό για το τέλος, ελπίζοντας πως δεν θα χαθούμε στη γαστρονομική μετάφραση για άλλη μια χρονιά: «Νομίζω ότι, όσο ταξιδεύουν, οι Έλληνες μαθαίνουν περισσότερο. Δεν ξέρω αν έχουν μορφωθεί βαθιά, αν δηλαδή μπορούν να ξεχωρίζουν το καλό φαγητό ή ξιπάζονται από διάφορα που βλέπουν, όπως λουλουδάκια με τσιμπίδες. Αυτά τους τα έδειξε και η τηλεόραση πάρα πολύ, αλλά είναι μόνο μια κατηγορία αυτό το είδος του φαγητού – οι περισσότεροι δεν το κάνουν καν καλά και δεν έχει και σχέση με τη γεύση. Όταν υπάρχει οικονομική κρίση και προσπαθείς να μαζέψεις τα έξοδα στα εστιατόρια, δεν χρειάζεται να κάνεις της Παναγιάς τα μάτια και να φτιάχνεις ελεεινά φαγητά με πακεταρισμένα υλικά, κατεψυγμένα, έτοιμες σάλτσες. Μάθε να φτιάχνεις ένα απλό φαγητό, π.χ. ρεβίθια, τα οποία είναι φθηνά, αλλά μάθε να τα κάνεις καλά. Πολύ λίγα εστιατόρια είναι αυτά που ξεκινάνε να κάνουν τον δικό τους ζωμό, τις δικές τους σάλτσες. Πρέπει να είσαι πολύ μερακλής, να λες “εγώ αυτό το πράγμα δεν θα το βάλω ποτέ στην κουζίνα”». Σας φιλώ.

3.11.16 – lifo

31

5 κόκκινα κρασιά

NAL O S R E P ER SHOPP

Li-LA-LO

Κολιέ από τη συλλογή Candy Collection από κίτρινο χρυσό 9Κ με σμάλτο. www.lilalo.com

ΑΤΜΑ Αμπελώνες Θυμιόπουλου / Ξινόμαυρο Μανδηλαριά / 2014 Ο Αποστόλης Θυμιόπουλος είναι δημοφιλής για το Γη & Ουρανός, το μοντέρνο ξινόμαυρο που κερδίζει ολοένα και περισσότερους φίλους της ποικιλίας. Το ΑΤΜΑ είναι η νέα του πρόταση, από τον ευφάνταστο συνδυασμό των στιβαρών ποικιλιών ξινόμαυρου και μανδηλαριάς. Αρώματα ώριμων κόκκινων φρούτων, με νύξεις δέρματος και πιπεριού. Στο στόμα, μαλακές τανίνες, θερμό αλκοόλ και γεμάτη, φρουτώδης γεύση. Πλεονέκτημα η καλή σχέση ποιότηταςτιμής.

ΛΑΓΚΥΡΟΣ Οινοποιία Τσαντίρη / Φωκιανό - Μανδηλαριά / 2014 Τυπικό χαρμάνι του νοτιοανατολικού Αιγαίου, ο Λάγκυρος είναι ένα ρουστίκ ερυθρό με ικαριώτικο χαρακτήρα. Διακριτικά αρώματα κερασιού και αποξηραμένου δαμάσκηνου. Ελαφρύ σώμα, ευχάριστες τανίνες, καλή οξύτητα και επίγευση με κερασένιο τελείωμα.

Franklin & Marshall

ΙΝΙΜΑ ΝΕΓΚΟΣΚΑ

Ανδρικό T-shirt με εντυπωσιακό print.

Franklin & Marshall. COLLECTIVE (multi brand): Αθήνα: Π. Ιωακείμ 14, Κολωνάκι / Λ. Κηφισίας 268, Ν. Ψυχικό / Λ. Βουλιαγμένης 96, Γλυφάδα / Λ. Τατοΐου 102, Ν. Ερυθραία / Πάτρα: Ερμού 49

Κατώγι Στροφυλιά / Νεγκόσκα / 2015 Νέα μονοποικιλιακή ετικέτα από το ιστορικό κτήμα του Μετσόβου. Η ποικιλία Νεγκόσκα (πήρε το όνομά της από τη λέξη Νεγκούς, όπως ονομάζεται στα σλάβικα η Νάουσα) χρησιμοποιείται σε χαρμάνια για να μαλακώνει την τραχύτητα του ξινόμαυρου. Η παραγωγή της είναι περιορισμένη και σπάνια τη συναντάμε μόνη της. Φρεσκάδα και φρουτώδης χαρακτήρας, με μαλακές τανίνες και ήπια οξύτητα.

ΛΗΜΝΕΟΝ Κτήμα Πόρτο Καρράς / Λημνιό / 2013

Sneaker Cage

Καφέ sneakers, Converse All Star Chuck Taylor II Hi. SneakerCage www.sneakercage.gr

Καλογήρου

ΤheGOODLIFO

Τσάντα ώμου με πολύχρωμες λεπτομέρειες. Salvatore Ferragamo. www.kalogirou.com

Αρχαία ελληνική ποικιλία, που το όνομά της μαρτυρά την προέλευσή της από το όμορφο νησί του Αιγαίου (στη Λήμνο, όπου ονομάζεται Καλαμπάκι). Εδώ και αιώνες καλλιεργείται επίσης στη Θράκη, στην ανατολική Μακεδονία και στη Χαλκιδική. Αξίζει, δε, να σημειώσουμε ότι σημαντικοί αμπελώνες με λημνιό υπάρχουν στο Άγιο Όρος. Τα αμπελοτόπια του Κτήματος Καρρά βρίσκονται στην περιοχή όπου σμίγει το όρος Μελίτωνας με το Αιγαίο. Στη μύτη, πικάντικα αρώματα πιπεριού και μπαχαρικών. Στόμα πλούσιο, με μαλακές τανίνες, ήπια οξύτητα κι ευχάριστο τελείωμα.

ΟΡΕΙΒΑΤΗΣ Οινοποιείο Ακριώτου / Pinot Noir / 2015

Vitra

Κίτρινη πολυθρόνα του σχεδιαστή Toshiyuki Kita.

Vitra, Κηφισίας 212 www.elgrecogallery.com

Οι προτάσεις της κοσμοπολίτης ποικιλίας από ελληνικά αμπελοτόπια είναι λιγοστές και πάντα έχουμε να κάνουμε με κρασιά που έχουν ωριμάσει σε βαρέλι. Η οινολόγος Βασιλική Ακριώτου, με σταφύλια από την ορεινή Αιγιαλεία, τόλμησε ένα Pinot Noir δεξαμενής και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά φίνο. απο τον δημητρη κουμανη

TOP 32 lifo – 3.11.16

5

kειμενο μεροπη κοκκινη

φωτογραφια παρισ ταβιτιαν

ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΨΩΜΆ

ΣΧΕΔΙΆΣΤΡΙΑ ΚΟΣΜΗΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΑΞΕΣΟΥΆΡ

EXEIΣ ΓΟΥΣΤΟ

Πόσο συχνά κοιτάς το είδωλό σου στον καθρέφτη; Είμαι ψώνιο κι έχω παντού καθρέφτες. Ονειρεύομαι, μάλιστα, να ζω μέσα σε μια ανάποδη ντισκομπάλα για να μπορώ να με κοιτάζω απ’ όλες τις οπτικές γωνίες. Πώς θα χαρακτήριζες το στυλ σου; Οι αυτοχαρακτηρισμοί γενικώς με δυσκολεύουν. Θα περιέγραφα το στυλ μου ως κομψά εκκεντρικό, όπως ακριβώς και τα κοσμήματα που δημιουργώ. Ποιο είναι το αγαπημένο σου λουλούδι; Εξαρτάται από την εποχή. Το καλοκαίρι προτιμώ το γιασεμί, η άνοιξη είναι για τις παιώνιες και το φθινόπωρο για τα κυκλάμινα. Ποια είναι η πέτρα που αγαπάς περισσότερο; Δεν έχω μια αγαπημένη πέτρα. Το πρώτο μου κόσμημα φτιάχτηκε με μια πέτρα ζαντ. Προτιμώ πέτρες που έχουν ένταση στο χρώμα τους, όπως ο αμέθυστος και ο χρυσοπράσιος. Τι περιλαμβάνει η τελευταία σου συλλογή; Η συλλογή για τον χειμώνα περιλαμβάνει τα αγαπημένα μου γεωμετρικά Μέμφις, πολύχρωμα βίντατζ κρύσταλλα δεμένα με βελούδο, τα κλασικά μου μεγάλα ζαντ σκουλαρίκια και μακριά ροζάρια. Από πού αντλείς έμπνευση; Από το επόμενο deadline. Τι ψώνισες τελευταία και από πού; Ένα κασμιρένιο πουλόβερ από το Ζara. Μακαρόν, μπλοκάκια και στιλό από το Παρίσι. Ανοίγεις την ντουλάπα σου, τι χρώμα βλέπεις; Το πράσινο. Λατρεύω το πράσινο. Έπειτα το μοβ και το μπλε. Απλές μαύρες γόβες απέκτησα σχετικά πρόσφατα. Πιστεύεις ότι οι Αθηναίες έχουν στυλ; Όλες οι γυναίκες οι οποίες είναι αυθεντικές έχουν στυλ. Το στυλ δεν είναι τίποτα παραπάνω από τον τρόπο που εκφραζόμαστε ή, καλύτερα, διηγούμαστε τον εαυτό μας. Οι Αθηναίες έχουν στυλ και είναι γενικώς καλόγουστες. Επίσης, δεν φτάνει το στυλ, δεν είναι το ζητούμενο. Πάντα θεωρώ την ευγένεια, την πνευματική καλλιέργεια και το χιούμορ ανώτερα του στυλ. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Κασμιρένια μαρινιέρα από το Zara, €119,99, φούστα Donna Karan 2nd hand, €20, παπούτσια vintage Manolo Blahnik, τσάντα Chanel, ακουστικά Beats by Dr. Dre, κολιέ από τη συλλογή μου.

Απόλλωνος 35, Αθήνα, 210 3314253, katerinapsoma.com

3.11.16 – lifo

33

KET H MARA RC RESE

nέες μάσκες προσώπου bioten για κάθε ανάγκη της επιδερμίδας σας!

Το νέο KODE της Κωτσόβολος δίνει δύναμη στους νέους να δημιουργήσουν στην ψηφιακή εποχή Η Κωτσόβολος ξεκινά το KODE project, μια πρωτοποριακή e-learning πλατφόρμα εκμάθησης κώδικα στα ελληνικά, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε όσους το επιθυμούν να μάθουν μια νέα γλώσσα, τη γλώσσα του ψηφιακού κόσμου. Σε συνεργασία με το BCA College, δίνει τη δυνατότητα στους νέους να αποκτήσουν ένα από τα πιο σημαντικά εφόδια για το μέλλον τους. Το πρόγραμμα KODE απευθύνεται σε νέους από 15 ετών και άνω και είναι χωρισμένο σε 3 μαθήματα που δίνουν βασικές γνώσεις πάνω στον σχεδιασμό μιας εφαρμογής, μιας ιστοσελίδας κι ενός παιχνιδιού. Η πλατφόρμα είναι εύκολη στη χρήση, άνετη στην πλοήγηση, η παρακολούθηση των μαθημάτων γίνεται μέσω βίντεο και ο πρώτος κύκλος μαθημάτων διαθέτει 51 διδακτικές ενότητες με 34 ώρες βίντεο.

ΤheGOODLIFO

δώρο γάμου από τον λουμίδης παπαγάλος! Ο Λουμίδης Παπαγάλος σχεδίασε και υλοποίησε μια πρωτότυπη καμπάνια, κάνοντας μια μοναδική έκπληξη σε δέκα νεόνυμφα ζευγάρια. Ο αγαπημένος μας καφές επισκέφτηκε τυχαία επιλεγμένους γάμους και άφησε σε ανυποψίαστα ζευγάρια ένα δώρο-έκπληξη που περιέχει μια μηχανή ελληνικού καφέ Beko, συλλεκτικά φλιτζάνια και συσκευασίες ελληνικού καφέ Λουμίδης Παπαγάλος. Η καμπάνια βγήκε στα social media και συνέχισε να «μοιράζει» δώρα γάμου με αυτό τον απροσδόκητο τρόπο μέχρι και τα τέλη του Οκτώβρη.

Εξειδικευμένη σειρά Propoline κατά της τριχόπτωσης για άνδρες και γυναίκες! Μην αφήσεις τα μαλλιά σου να πέσουν! Το φαινόμενο της τριχόπτωσης δεν θεωρείται εποχικό. Ωστόσο, τους φθινοπωρινούς μήνες η απώλεια μαλλιών είναι συχνή σε άνδρες και γυναίκες. Η μετάβαση από το καλοκαίρι, οι έντονοι ρυθμοί ζωής, η ρύπανση του περιβάλλοντος και, φυσικά, το άγχος είναι παράγοντες που προκαλούν αδυναμία στα μαλλιά, με αποτέλεσμα να πέφτουν. H Apivita παρουσιάζει την ολοκληρωμένη αγωγή Propoline κατά της τριχόπτωσης για γυναίκες και άνδρες, που βοηθά με τον πιο φυσικό και αποτελεσματικό τρόπο, χωρίς σιλικόνες, τον περιορισμό της τριχόπτωσης και την ανάπτυξη νέων, υγιών μαλλιών.

Η επιδερμίδα μας χρειάζεται καθημερινή φροντίδα και προστασία, ώστε να παραμένει φρέσκια, σφριγηλή και ενυδατωμένη. Το bioten παρουσιάζει 3 νέες μάσκες προσώπου σε συσκευασία σωληνάριου των 40 ml που απαντούν ακόμη και στις πιο απαιτητικές ανάγκες κάθε επιδερμίδας, στον καθαρισμό, στη θρέψη και στη σύσφιξη. Επιπλέον, ικανοποιώντας την τάση της σύγχρονης γυναίκας, το bioten εισάγει έναν νέο όρο στην καθημερινότητά μας, το multi-masking! Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα μπορούμε να εφαρμόζουμε τη σωστή μάσκα στο κάθε σημείο, αντιμετωπίζοντας κάθε ανάγκη ξεχωριστά. Έτσι, με τη μάσκα αργίλου στη ζώνη Τ αντιμετωπίζουμε τη λιπαρότητα, με μια θρεπτική μάσκα κάτω από τα μάτια προσφέρουμε extra ενυδάτωση και με μια συσφιγκτική μάσκα στις παρειές και το περίγραμμα του προσώπου μας αποκτάμε σφριγηλότητα.

Toy Story και Vans Η Vans εμπνέεται από την ταινία Toy Story και προτείνει τα πιο fun παπούτσια της χρονιάς. Τα αγαπημένα παιχνίδια του Άντι μπαίνουν σε μια μεγάλη συλλογή για ενήλικες και παιδιά με ξεχωριστά σχέδια σε ρούχα και παπούτσια αποκλειστικά από τη Vans για τις φετινές γιορτές. Το Toy Story εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1995, γοητεύοντας ενήλικες και παιδιά παντού, με την ιστορία των παιχνιδιών που ζωντάνευαν πίσω από την πλάτη των ανθρώπων. Η Vans επιστρέφει σ’ εκείνη τη νοσταλγική δυναμική μεταξύ των πρωταγωνιστών της ταινίας, του σερίφη Woody, του Buzz Lightyear και των φίλων τους, με μια exclusive συλλογή με παπούτσια, ρούχα και αξεσουάρ. Ο Woody είναι η έμπνευση για τρεις διαφορετικές επιλογές στη σειρά των παπουτσιών. Το Sk8-Hi Reissue PT μεταμορφώνει τις χαρακτηριστικές καουμπόικες μπότες του Woody σε δερμάτινα hi-top, με κεντημένη τη λεπτομέρεια του κάκτου. Το Old Skool ανανεώνεται με denim και σχέδια αγελάδας στα πλαϊνά και τελείωμα με καφέ δερμάτινη πλαϊνή γραμμή. Τέλος, ο «θορυβώδης» Woody εμφανίζεται... παντού στα denim Authentic με τις καφέ λεπτομέρειες και τα waxed κορδόνια.

ΣΙΝΕΜΑ Αφερίμ

Η έννοια «βαλκανικό γουέστερν» θα μπορούσε να περιγράψει μερικώς το έργο του Ρουμάνου Ράντου Ζούντε που βραβεύτηκε για τη σκηνοθεσία του στο περσινό Φεστιβάλ του Βερολίνου. Κριτική από τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο

σελιδα

Τι καινούργιο ξεκινάει αυτή την εβδομάδα. σελιδα

36

Μια συλλογή για τις νέες φυλές της Αθήνας. σελιδα

40

ΒΙΒΛΙΟ

ΓΕΥΣΗ

Η Τίνα Μανδηλαρά γράφει για το βιβλίο του Τζορτζ Στάινερ.

Η Νίκη Μηταρέα για το Mr Dim και το Pepe Aperitivo.

σελιδα

42

σελιδα

44

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ερμιτάζ: Πύλη στην Ιστορία

Για πρώτη φορά εκτίθενται στους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου σημαντικοί αρχαιολογικοί θησαυροί και έργα τέχνης που προέρχονται από τις αυτοκρατορικές συλλογές του Μουσείου Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Αντικείμενα υψηλής αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας, τα οποία οι τσάροι Ρομανόφ, με πρώτο τον Μεγάλο Πέτρο (1672-1725), συνέλεγαν από τα τέλη του 17ου και επί δύο ακόμα αιώνες, με σκοπό να δημιουργήσουν τις πλουσιότατες συλλογές έργων τέχνης που από το 1805 μέχρι σήμερα αναδεικνύουν το Ερμιτάζ ως ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μουσεία του κόσμου. ä Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Βασ. Σοφίας 22, έως τις 26/2/17

38

3.11.16 – lifo

Louis Gallait (1810-1887), «Κροάτης φρουρός στο φυλάκιο του Άγκραμ», 1854, λάδι σε μουσαμά.

ΤheWeek

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΕΜΙΕΡΕΣ

35

EVENTS ΓΙ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Hybrids / Υβρίδια

ΜΟΥΣΙΚΉ Γιαν Βαν

Η ορχήστρα Γιαν Βαν συνδυάζει το κλαρίνο και το μπασοκίθαρο με τους πλουμιστούς ρυθμούς της Αφρικής, το νταούλι και τη Farfisa με την ψυχεδέλεια και το rock‘n’roll των ’70s. Ένα εξαιρετικό live που δεν πρέπει να χάσετε.

Η έκθεση διερευνά την έννοια του υβριδισμού, τη μείξη διαφορετικών μέσων και ιδιωμάτων που οδηγεί σε νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Καλλιτεχνικά έργα, εργαστήρια και περφόρμανς συγκεντρώνονται σε μια έκθεση νέων μέσων που αψηφά τα όρια μεταξύ τέχνης και επιστημονικής έρευνας. Η έκθεση περιλαμβάνει καλλιτέχνες και έργα τέχνης που χρησιμοποιούν ως υλικό τους την επιστημονική έρευνα, τα ψηφιακά δίκτυα αλλά και ενόργανες διαδικασίες, όπως ακριβώς άλλοι χρησιμοποιούν τα χρώματα, το χαρτί και τον καμβά. ä 7/11/1615/01/17, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, λεωφ. Συγγρού 107-109, www.sgt.gr

τος Ωνάση. Στη μοναδική τέχνη της συνδυάζει την ισχυρή αφροαμερικανική ταυτότητά της με επιρροές από το πιο πρωτοποριακό πνεύμα της Βόρειας Αμερικής. ä 4/11, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών - Μικρή Σκηνή, λεωφ. Συγγρού 107-109, 21:00, είσοδος: €5-20

3. ΘΕΑΤΡΟ Η Δίκη του Κ.

Top

1. ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

4

2. ΜΟΥΣΙΚΗ Matana Roberts, Coin Coin Chapter Three

4. ΜΟΥΣΙΚΗ

Gazarte, Βουτάδων 32, 6/11, 21:30, είσοδος: €4

Evolution presents Gary Beck

Μια πρωτοποριακή οπτικοακουστική παράσταση για φωνή, σαξόφωνο, λούπες και ψηφιακές εικόνες. Συνειδητοποιημένη αβανγκάρντ για μια νέα ανάγνωση της αφροαμερικανικής Ιστορίας. H συνθέτρια, περφόρμερ και αυτοσχεδιάστρια Matana Roberts έρχεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύμα-

36 lifo – 3.11.16

Ένα από τα πιο εμβληματικά μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα μεταφέρεται στο θέατρο υπό τη σκηνοθετική ματιά του Θωμά Μοσχόπουλου στο Θέατρο Πόρτα. Μια ομάδα νέων ηθοποιών πλαισιώνει τον σκηνοθέτη που δηλώνει: «Έχουν γραφτεί πολύ περισσότερες γραμμές για τον Κάφκα και το έργο του απ’ όσες έγραψε ο ίδιος ποτέ, δημιουργώντας την παρακαταθήκη του σκοτεινού του μύθου». ä Θέατρο Πόρτα, Μεσογείων 59, www.portatheatre.gr

03–09 ΝΟΕΜ.

Ένας από τους πλέον επιδραστικούς καλλιτέχνες της ηλεκτρονικής μουσικής έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για το ένα και μοναδικό Evolution Club Show! Ο γεννημένος στη Γλασκώβη Gary Beck έχει καθιερωθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής βιομηχανίας, ενώ το όνομά του είναι συνυφασμένο με κορυφαία labels, όπως τα M_nus, Soma Recordings, Drumcode, Cocoon και Saved. ä 5/11, Modu, Κολωνού 76 & Οδυσσέως 14, 23:30, είσοδος: €8-12

Μία εβδομάδα στην Ουγκάντα ως ανάδοχος παιδιού Η Εύη Γιαννίση έκανε το ταξίδι αλληλεγγύης της ActionAid τον περασμένο Ιούνιο και περιγράφει την εμπειρία της.

Τ

ον περασμένο Ιούνιο 47 ανάδοχοι παιδιού και άνθρωποι της ActionAid από την Ελλάδα και την Κύπρο επισκέφτηκαν μια καταπράσινη, πολύχρωμη, φιλόξενη, υπέροχη χώρα, την Ουγκάντα. Μια χώρα με πολύ δύσκολο παρελθόν και παρόν, καθώς ο μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος, που τελείωσε μόλις το 2006, εκτός από εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, άφησε πίσω του και 1,2 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους ανθρώπους, ανύπαρκτες δομές και παιδιά ταλαιπωρημένα, χωρίς πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Η Εύη Γιαννίση, εθελόντρια και ανάδοχος παιδιών μέσω του προγράμματος της ActionAid, μιλάει στη LifO για την εμπειρία της εκεί αλλά και για το πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή σε ένα ταξίδι αλληλεγγύης.

— Πώς ήταν η εμπειρία σου στην Ουγκάντα; Τι σου έμεινε τώρα που έχεις επιστρέψει; Το ταξίδι στην Ουγκάντα υπήρξε μια συγκλονιστική εμπειρία ζωής, γεμάτη ανάμεικτα συναισθήματα. Φτάνοντας εκεί, συνάντησα ανθρώπους χαμογελαστούς, φιλόξενους, έτοιμους να μας καλωσορίσουν στα σπίτια και στη ζωή τους. Τέσσερις μήνες μετά την επιστροφή μου, αυτό που μου έχει μείνει ως το πιο συγκλονιστικό πράγμα είναι το γεγονός ότι τα παιδιά δεν έχουν παιδική ηλικία. Από τη στιγμή που αρχίζουν να περπατούν, αναλαμβάνουν καθήκοντα, όπως το να μεταφέρουν νερό στο σπίτι τους ή να φροντίζουν τα μικρότερα αδερφάκια τους. Η μόνη διέξοδος των παιδιών προς μια καλύτερη ζωή είναι η εκπαίδευση, γι’ αυτό εξάλλου η ActionAid, μεταξύ άλλων, στηρίζει την εκπαίδευση κι εμείς, ως εθελοντές, πήγαμε στο δημοτικό σχολείο του χωριού Γκάλαγκαλα για να χτίσουμε περισσότερες αίθουσες, που είχε μόνο δύο.

— Μπορείς να περιγράψεις μια ημέρα σου εκεί; Κάθε πρωί πηγαίναμε στο χωριό Γκάλαγκαλα, όπου και ήταν το έργο στο οποίο συμμετείχαμε. Χωριζόμασταν σε ομάδες και η κάθε ομάδα αναλάμβανε ένα συγκεκριμένο μέρος του έργου, συνεισφέροντας στο χτίσιμο των δύο αιθουσών του σχολείου. Το μεσημέρι είχαμε την τύχη να τρώμε μαζί με οικογένειες της κοινότητας, πηγαίνοντας στα σπίτια τους, και κάθε απόγευμα επισκεπτόμασταν ένα από τα πολλά έργα που έχει κάνει η ΑctionΑid. Βλέποντας από κοντά τα έργα της, πραγματικά κατάλαβα ότι αυτό που έχει τεράστια και ζωτική σημασία δεν είναι μόνο να βοηθήσεις αυτούς τους ανθρώπους βραχυπρόθεσμα μέσω χρηματικής συνεισφοράς αλλά κυρίως να τους δείξεις πώς μπορούν οι ίδιοι, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, να κάνουν τη ζωή τους καλύτερη. Μετά από αυτό το ταξίδι πείστηκα ακόμα περισσότερο για την τεράστια σημασία του έργου της ΑctionΑid.

— Πόσα χρόνια συμμετέχεις στο έργο της και πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για κάποιον να κάνει ένα τέτοιο ταξίδι; Υποστηρίζω το πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού τα τελευταία 8 χρόνια, στηρίζοντας δύο παιδιά, αλλά κυρίως ολόκληρη την κοινότητα. Πιστεύω ότι όλοι οι ανάδοχοι πρέπει να κάνουν ένα ταξίδι αλληλεγγύης κάποια στιγμή, καθώς μέσα από αυτό έχουν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν πόσο πολύτιμη είναι η συνεισφορά τους για την κοινότητα που υποστηρίζουν, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να καταλάβουν τη μεγάλη συνεισφορά της ΑctionΑid στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στη βελτίωση του επιπέδου ζωής των «λιγότερο τυχερών» ανθρώπων του πλανήτη.

— Τα παιδάκια που έχεις αναλάβει να φροντίζεις τα έχεις γνωρίσει; Πώς είναι μια τέτοια σχέση; Τα παιδιά είναι «εκπρόσωποι» της κοινότητάς τους και η αλήθεια είναι ότι δένεσαι μαζί τους, γιατί σου στέλνουν φωτογραφίες και ζωγραφιές. Η ActionAid της χώρας στηρίζει ολόκληρη την κοινότητα και σου στέλνει πληροφορίες για το έργο που γίνεται. Εγώ είμαι ανάδοχος στην Αιθιοπία και πρόσφατα έγινα και στην Παλαιστίνη. Όμως, καθώς το ταξίδι μου στην Ουγκάντα ήταν το πρώτο μου με την ActionAid, δεν είχα μέχρι τώρα την ευκαιρία να γνωρίσω κανένα από τα δύο παιδάκια. Είναι όμως κάτι που θα ήθελα πολύ να γίνει στο μέλλον. Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την αναδοχή παιδιού και τα ταξίδια αλληλεγγύης στο www.actionaid. gr, στα οποία από το 2017 θα μπορούν να συμμετάσχουν και μη ανάδοχοι παιδιού.

3.11.16 – lifo

37

H ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Στη σκιά του φόβου

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο p

Κακό

Under the shadow

38 lifo – 3.11.16

Κινηματογράφος

απο τον θοδωρη κουτσογιαννοπουλο, συνοψεις ταινιών: τασοσ μελεμενιδησ

Για μια μητέρα και την κόρη της που απομένουν μόνες σε ένα άδειο διαμέρισμα στην Τεχεράνη του 1988 οι σειρήνες των βομβαρδισμών είναι το τελευταίο πράγμα που πρέπει να τις τρομάζει. Κι αυτό γιατί μια ιδιαίτερα απόκοσμη οντότητα θέλει να τις παρασύρει στο αρχέγονο σκοτάδι απ’ το οποίο προήλθε.

ΑΑΒΟΡΑ - ΙΝΤΕΑΛ - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΝΑΝΑ 6 - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 2

Σκηνοθεσία: Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα Πρωταγωνιστούν: Σιγκούρνι Γουίβερ, Φελίσιτι Τζόουνς, Λούις ΜακΝτάγκαλ Ο Κόνορ είναι 12 ετών και θα πρέπει να διαχειριστεί την πολύ σοβαρή ασθένεια της μητέρας του, πράγμα που τον αναγκάζει να περνάει πολύ χρόνο με την καθόλου συμπαθή γιαγιά του. Επιπλέον, έχει να αντιμετωπίσει τον καθημερινό εκφοβισμό από τους συμμαθητές του, ενώ ο πατέρας του βρίσκεται μίλια μακριά με νέα σύζυγο και άλλο παιδί. Ξαφνικά, ένα βράδυ, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ένα τέρας εμφανίζεται στο παράθυρό του και απαιτεί από αυτόν να τον ακούσει.

Σκηνοθεσία: Μπαμπάκ Ανβαρί Πρωταγωνιστούν: Ναργκές Ρασιντί, Ανβές Μονσιντί

Θρίλερ τρόμου από το Ιράν; Γιατί όχι, και μάλιστα εξαιρετικό. Το Στη σκιά του φόβου έρχεται ως έκπληξη από μια κινηματογραφία που μας έχει συνηθίσει σε βαριά κοινωνικά δράματα και ήπιες καλλιτεχνικές παραβολές. Η ηρωίδα, ονόματι Σιντέ, προσπαθεί να ξανακάνει εγγραφή στην Ιατρική Σχολή, αλλά οι Αρχές του πανεπιστημίου τής αρνούνται κατηγορηματικά το δικαίωμα, λόγω του ταραγμένου αριστερού παρελθόντος της, όσο κι αν εκείνη δηλώνει μετανιωμένη. Βρισκόμαστε στο 1988, στα τελικά στάδια του σκληρού πολέμου ανάμεσα στο Ιράν και στο Ιράκ που στοίχισε χιλιάδες ζωές. Η Τεχεράνη παραμένει πολιορκημένη, μια πόλη-φάντασμα, και η Σιντέ ζει σχεδόν μόνη στο διαμέρισμά της, προσέχοντας τη μικρή της κόρη, κάνοντας, παράνομα, γυμναστική για να ξεδώσει, παρακολουθώντας τις αθάνατες βιντεοκασέτες αερόμπικ της Τζέιν Φόντα, καθώς ο γιατρός σύζυγός της αποσπάται στο μέτωπο και την παροτρύνει, μάταια, να φύγει από την πόλη και να πάει στο χωριό, στους γονείς του, για να προστατευτεί από τις καθημερινές αεροπορικές επιδρομές. Εκτός όλων των άλλων, ανοίκεια πνεύματα αρχίζουν να πυκνώνουν τις εμφανίσεις τους. Η μικρή Ντόρσα τα αντιλαμβάνεται, η μητέρα αποκρούει τον ισχυρισμό, που ωστόσο επιβεβαιώνουν και οι γείτονες, αποδίδοντάς τον σε δεισιδαιμονία, ώσπου γίνεται και η ίδια μάρτυρας της απειλητικής, απόλυτα εφιαλτικής παρουσίας ενός djinn – κάτι σαν το τζίνι της περσικής μυθολογίας, που αναφέρεται και στο Κοράνι. Ο αιθέριος διάβολος έχει τη μορφή γυναίκας που θέλει να πάρει τη θέση της Σιντέ στην καρδιά της κόρης της, εξαργυρώνοντας τις όποιες ενοχές μιας πρωταγωνίστριας που αισθάνεται αποδιωγμένη από την κοινωνία, παραμελημένη στην ουσία από τον σύζυγό της, ξένη σε μια τρομοκρατημένη χώρα που την επιπλήττει γιατί στη βιασύνη της βγήκε στους δρόμους χωρίς καλύψει το κεφάλι της με τη μαντίλα. Μαζί με το φανταστικό στοιχείο που λειτουργεί τρομακτικά σε αρκετές στιγμές, χωρίς τη συνδρομή εφετζίδικων κόλπων, ο Μπαμπάκ Ανβαρί αποδίδει το τραύμα του πολέμου σε μια ανδροκρατούμενη κοινότητα που τρέπεται σε φυγή για να αποφύγει τις βόμβες, αλλά δεν παύει να ασχολείται με τις θρησκευτικές απαγορεύσεις (μην ξεχνάμε πως το Ιράν μόλις που είχε προλάβει να περάσει στο στάδιο της επιθετικής θεοκρατίας πριν ξεκινήσουν οι εχθροπραξίες με τους γείτονες) και τον φόβο μιας εξοστρακισμένης γυναίκας που βλέπει τη λογική της να καταρρέει και δεν είναι σίγουρη αν σωματοποιεί τον φόβο της ή αν έχει περάσει σε μια υπερβατική κατάσταση.

7 ΛΕΠΤΆ ΜΕΤΆ ΤΑ ΜΕΣΆΝΥΧΤΑ A monster calls

Με την έννοια πως κάθε ιστορία έχει πολλά πράγματα να πει αλλά και πολλούς τρόπους να διαβαστεί, ένα δείγμα της ενισχυμένης φαντασίας ενός μικρού παιδιού εμφανίζεται τα βράδια μπροστά του, ως ένας παράδοξος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων του. Αυτά είναι κυρίως εσωτερικά, αφού μετά το διαζύγιο των γονιών του έχει να διαχειριστεί κάτι πολύ σοβαρότερο, τον επερχόμενο θάνατο της μητέρας του. Ο Μπαγιόνα καταφεύγει πάλι στα παιδικά τραύματα (μετά το Ορφανοτροφείο) με έναν τρόπο που δεν είναι καινούργιος, την παρουσία ενός τρομακτικού οπτικά τέρατος που βρίσκεται εκεί για καλό σκοπό και αποτυπώνει τους δαίμονες του μικρού ήρωα, αλλά διηγείται την ιστορία του με ευφάνταστους τρόπους, αποσπώντας δυνατές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές του και ενώνοντάς τες με animation και CGI. Το πάντρεμα αυτό λειτουργεί, παρά την άνευ λόγου φασαρία του στο ξεκίνημα, οδηγώντας με ήπιο τρόπο σε ένα λυτρωτικό και έντονα συναισθηματικό φινάλε, όπου το τεράστιο χέρι του τέρατος μπορεί να βγει και λίγο έξω από την οθόνη, αγκαλιάζοντας με αντίστοιχη δύναμη και τον θεατή. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη VILLAGE RENTI 17,19 - VILLAGE MALL 12 - VILLAGE PAGRATI 2 - VILLAGE FALIRO 2 - ODEON OPERA 1 - ODEON STARCITY 3 - STER ILION 2 - ΑΒΑΝΑ ΓΑΛΑΞΙΑΣ 1 - ΙΛΙΟΝ - ΝΑΝΑ 3 - ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ 2

ΑΦΕΡΊΜ!

Aferim! Σκηνοθεσία: Ράντου Zούντε Πρωταγωνιστούν: Τεντόρ Κορμπάν, Μιχάι Ρουμανέσκου, Τόμα Κουζίν Το 1835 ένας αστυνομικός και ο γιος του διασχίζουν τη ρουμανική ύπαιθρο αναζητώντας έναν Τσιγγάνο σκλάβο που κατηγορείται πως πλάνεψε τη γυναίκα του τοπικού άρχοντα. Αυτός ο δημόσιος υπάλληλος με τον υπερβολικό ζήλο, που θυμίζει σερίφη βγαλμένο από οπερέτα, οργώνει με το άλογό του τα άγρια Βαλκάνια και δεν χάνει ευκαιρία να μαθαίνει στο βλαστάρι του το νόημα της ζωής. Ακόμα και όταν βρίσκουν τον σκλάβο, η περιπέτειά τους απέχει πολύ από το τέλος της.

Η έννοια «βαλκανικό γουέστερν» θα μπορούσε να περιγράψει μερικώς το έργο του Ρουμάνου Ράντου Zούντε που βραβεύτηκε για τη σκηνοθεσία του στο περσινό Φεστιβάλ του Βερολίνου. Το τοπίο και η διαδρομή που θα κάνουν οι πρωταγωνιστές έχουν τη βάση τους στο κλασικό αμερικανικό κινηματογραφικό είδος, όμως οι ξεκάθαρες ιδέες και

στάσεις που έχει αυτό εδώ το φιλμ υπάρχουν για να τονίσουν κάτι εντελώς διαφορετικό, πως στα Βαλκάνια μάλλον τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο. Το χιούμορ της ταινίας ελαφραίνει κάπως τα σκληρά λόγια που ακούγονται και δείχνουν τον βασικό σκοπό του Zούντε, να συνδέσει αυτά που δείχνει με το σήμερα. Επιλέγοντας ως εποχή το 1835, μιλά για τις κοινωνικές αλλαγές που επίκεινται, οι οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί στη δυτική Ευρώπη – τα κατάλοιπα της οθωμανικής κυριαρχίας στα μέρη μας έχουν επιφέρει μια σημαντική καθυστέρηση όμως. Μικρά και μεγάλα έθνη των Βαλκανίων παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως θύμα, κατηγορούν τους υπόλοιπους και ονειρεύονται την επικράτησή τους στη νέα εποχή, απόψεις δηλαδή που ειδικότερα σε επαρχιακά μέρη υπάρχουν ακόμα και σήμερα, 180 χρόνια μετά. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη ΑΣΤΟΡ

INVISIBLE Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αθανίτης Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Στάνκογλου, Κόρα Καρβούνη Ο Άρης είναι ένας μοναχικός 35άρης, χωρισμένος, που δουλεύει σε ένα εργοστάσιο. Όταν απολύεται χωρίς καμιά προειδοποίηση, αποφασίζει να αποδώσει δικαιοσύνη ο ίδιος, καθώς νιώθει θύμα μιας ακραίας αδικίας. Όμως ο Άρης δεν είναι μόνος του. Έχει μαζί του και τον εξάχρονο γιο του.

Ξεχωριστή περίπτωση ο Δημήτρης Αθανίτης για το ελληνικό σινεμά: ξεκίνησε με προσωπική σφραγίδα, το Αντίο Βερολίνο και το Καμιά συμπάθεια για τον διάβολο, διυλίζοντας το μεταμοντέρνο και τη ροκ έκφραση σε μια «end of the century» μελαγχολία. Γιόρτασε την Ελλάδα της ανάτασης με τις 2000+1 Στιγμές και την Πόλη των Θαυμάτων, μεταδίδοντας μια θετική αφέλεια, όπως κάθε καλλιτέχνης που εμπιστεύεται την ελπίδα. Αλλά τώρα, μετά τις Τρεις μέρες ευτυχίας, προσγειώνεται στην άγρια κρίση με το Invisible, την ιστορία ενός ανώνυμου, αόρατου που λέει κι ο τίτλος, 35άρη, χωρισμένου, με έναν μικρό γιο, που μένει ξαφνικά και άγαρμπα άνεργος, αποτυγχάνει να επιστρέψει με το καλό στη δουλειά του και αντεπιτίθεται με εκδικητικές διαθέσεις. Γυρισμένο στον Ασπρόπυργο, μια γειτονική «ξένη χώρα», το Invisible μιλάει για την εξίσωση της κοινωνικής απομόνωσης με την ατομική μοναξιά, την εξωθημένη, σαν σε γουέστερν με ατμόσφαιρα γαλλόφωνης realité από τον Μπριζέ ή τους Νταρντέν, δικαιοσύνη και το απολωλός φιλότιμο, μια θαρραλέα ανάσα ζωής μέσα στο πνιγηρό αδιέξοδο, με ρεαλιστικούς κινηματογραφικούς όρους και σωστό χειρισμό χαρακτήρων, χρόνων και αφήγησης. ΑΛΚΥΟΝΙΣ

SNOWDEN Σκηνοθεσία: Όλιβερ Στόουν Πρωταγωνιστούν: Τζόζεφ Γκόρντον Λέβιτ, Σαϊλίν Γούντλι, Μελίσα Λίο Η ιστορία του Έντουαρντ Σνόουντεν, της αμφιλεγόμενης προσωπικότητας που έφερε στο φως τις σοκαριστικές, παράνομες δραστηριότητες παρακολούθησης της NSA, για να γίνει ένα από τα πλέον καταζητούμε-

να άτομα στον κόσμο.

Ο Έντουαρντ Σνόουντεν, προδότης των ΗΠΑ και ήρωας του κόσμου, κλέφτης απόρρητων μυστικών και μάρτυρας για να ξεσκεπαστεί μια πλεκτάνη ολκής, ένας δεξιός μιλιταριστής που πέρασε στην αντίπερα όχθη, μοιάζει να γεννήθηκε για τον Όλιβερ Στόουν, διότι αποτελεί το ακριβές υλικό των μαχητικών ταινιών του – όπως εδώ το Snowden, που κατά κύριο λόγο βασίζεται στο οσκαρικό ντοκιμαντέρ της Λόρα Πουατρά, Citizenfour, κάνοντας αναδρομές πριν και μετά την εξομολόγηση του πρωταγωνιστή μπροστά στην κάμερα. Ο ίδιος ο Σνόουντεν υπήρξε αποκαλυπτικός, έμεινε ιστορικός. Το Snowden, όμως, όχι. Ευθύνεται ο Αμερικανός σκηνοθέτης που αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο Σνόουντεν ως προϊόν αποκλειστικά και μόνο των εξωτερικών ερεθισμάτων, από τα βιβλία, όπως το libertarian μανιφέστο της Άιν Ραντ, Atlas Shrugged, που τον επηρέασαν, μέχρι το σοκ (μα, είναι δυνατόν, το ανακάλυψε λες και του μιλούσαν για εξωγήινους, ενώ δούλευε μέσα στα «σκατά»;) της βρόμικης κατασκοπείας και της παράνομης παρακολούθησης, και δεν ψάχνει στον ψυχισμό του – αν και, κρίνοντας από τον αλήστου μνήμης Αλέξανδρο, μάλλον καλά έκανε και απείχε από τις φροϊδικές αυθαιρεσίες. Με την τεχνική του κατάρτιση, τη βαθιά γνώση της αφήγησης και τις επιταχύνσεις στο ύφος, ο Στόουν στήνει έναν ταιριαστό κόσμο παράνοιας, ένα techno thriller που εξελίσσεται από τις αρχές του τρέχοντος αιώνα μέχρι τις μέρες μας, με τα πρόσφατα αμερικανικά γεγονότα ιδωμένα μέσα από τα συνωμοτικά γυαλιά του προεξάρχοντος αντικαθεστωτικού σκηνοθέτη του mainstream. Ο Στόουν έχει πλέον ειδικευτεί στις βιογραφίες και μετά τον Μπους τον νεότερο και το W δεν διστάζει να θίξει τους ζωντανούς και να πάρει (αναμενόμενη) θέση. Εδώ θέλει να προλάβει τις εκλογές με ένα πεντακάθαρο μήνυμα πολύ εναντίον του Τραμπ, αρκετά εναντίον της Κλίντον, πολύ υπέρ του Σάντερς και με αντικειμενική απόσταση από τον Ομπάμα. Και, φυσικά, προσέχετε όλοι, μας παρακολουθούν. Αντισυνταγματικά.

VILLAGE RENTI 3,5 - VILLAGE MALL 1,5,13 - VILLAGE FALIRO 1,8 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 4 - ODEON MAROUSI 2 - ODEON STARCITY 2,6 - STER ILION 5 - ΑΕΛΛΩ 2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 2 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 3 - ΑΝΟΙΞΗ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 2 - ΚΗΦΙΣΙΑ 1,2 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1 - ΝΑΝΑ 2,4 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΑ-ΟΝΑΡ - ΣΙΝΕΑΚ

ΜΟΝΟΣ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ Alone in Berlin Σκηνοθεσία: Βενσάν Περέζ Πρωταγωνιστούν: Έμα Τόμπσον, Μπρένταν Γκλίσον Γερμανία, 1940. Μετά τον θάνατο του μοναχογιού τους σε μια μάχη του πολέμου, ο Ότο και η Άνα Κουάνγκελ αποφασίζουν να αντισταθούν στον Χίτλερ και τους ναζί. Αρχίζουν να γράφουν ανώνυμα μηνύματα που καλούν τον λαό να ξεσηκωθεί ενάντια στον Χίτλερ και να διαδηλώσει κατά των ναζί και τα αφήνουν σε γραμματοκιβώτια σε όλη την πόλη. Σύντομα ένας επιθεωρητής της Γκεστάπο αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ποιος κρύβεται πίσω από τα μηνύματα.

Το Μόνος στο Βερολίνο βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χανς Φάλαντα, πρωτοδημοσιεύτηκε στη Γερμανία το 1947 και θεωρείται το πρώτο που γράφτηκε από Γερμανό με θέμα την αντίσταση κατά των ναζί. Οι πρωταγωνιστές του δράματος, ο Ότο και η Άνα, χάνουν τον στρατιώτη γιο τους το 1940 και αποφασίζουν να τοποθετήσουν χειρόγραφες επιστολές σε διάφορα σημεία του Βερολίνου (σε κτίρια, σε σκάλες, κάτω από τις πόρτες σπιτιών), προειδοποιώντας έτσι τους συμπολίτες τους για την πραγματική φύση του απάνθρωπου πολέμου και το αιματηρό τίμημα που έχει, πρακτικά και ηθικά. Το κάνουν κρυφά και αναρωτιούνται αν η παρανομία τους

προκαλεί αντιδράσεις ή, έστω, αν κάποιος διαβάζει το περιεχόμενο ή πετάει αμέσως τα γράμματα από φόβο μήπως συλληφθεί. Στην αρχή ο Ότο θέλει να επιμεληθεί μόνος του τα γράμματα, αλλά η Άνα επιμένει να συμμετάσχει. Εκείνος της λέει πως κινδυνεύει να εκτελεστεί, αλλά αυτή η αθόρυβη πράξη αντίστασης δίνει νόημα στην άδεια ζωή της και ζωή στον γάμο τους. Ένας αξιωματικός, που δεν είναι μέλος του κόμματος, εκβιάζεται από την Γκεστάπο να βρει τους δράστες, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσει τη διαδρομή από τον αποστολέα ως τα σημεία παράδοσης. Η ιστορία βασίζεται στην πραγματική, και μοναδική στα χρονικά, χειρονομία των Ότο και Ελίζε Χάμπελ. Η διαφορά με την ταινία είναι πως το αληθινό ζευγάρι δεν πρόλαβε να αποκτήσει παιδιά και η αφορμή για την πράξη τους δόθηκε όταν ο αδελφός της Ελίζε σκοτώθηκε στον πόλεμο και, ψάχνοντας, οι Χάμπελ ανακάλυψαν τις θηριωδίες των ναζί, κι έτσι αποφάσισαν να αναλάβουν ευθύνη, σε πείσμα της γενικευμένης ανοχής της φοβισμένης, παραπλανημένης γερμανικής κοινωνίας. Ο Περέζ βασίστηκε στην ισχύ της αλήθειας και δεν παρέβλεψε την ερωτική ιστορία μέσα στα συντρίμμια, μια σχέση που αναπτύσσεται δραματικά κυρίως χάρη στην απελπισμένη μοναχικότητα που μεταφέρουν σβηστά και εύγλωττα οι Τόμπσον και Γκλίσον.

VILLAGE MALL 1,6 - ODEON GLYFADA 1 - ODEON MAROUSI 3 - ODEON ATLANTIS 1 - ODEON OPERA 2 - ODEON STARCITY 5 - STER ILION 7 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 CINERAMA - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 2

ΟΙ ΕΥΧΟΥΛΗΔΕΣ (3D) Trolls Σκηνοθεσία: Μάικ Μίτσελ, Ουόλτ Ντορν Ακούγονται οι Τζάστιν Τίμπερλεϊκ, Άνα Κέντρικ, Ζόι Ντεσανέλ Η Πόπι, η αισιόδοξη αρχηγός των Ευχούληδων, και ο διαμετρικά αντίθετός της χαρακτήρας, ο Μπραντς, θα πρέπει να μπλεχτούν σε μια περιπέτεια που θα τους ταξιδέψει μακριά από τον μοναδικό κόσμο που

πάνω απ’ όλα, είναι αποφασισμένος να προστατέψει την κόρη του.

Ο Μελ Γκίμπσον γιορτάζει την επανένταξή του στη μεγάλη χολιγουντιανή παρέα από την οποία εξοστρακίστηκε βίαια, με μια στρατιά δημοσιογράφων και ηθοποιών να σχολιάζουν ποικιλοτρόπως την προσωπική του ζωή και τις κατά καιρούς οργισμένες δηλώσεις του. Όπως συμβαίνει συχνά όμως, όλα ανήκουν στο παρελθόν και το Blood Father μοιάζει με γέφυρα ανάμεσα στους extravagant ρόλους που έπαιξε τα τελευταία χρόνια και την επιστροφή σε μεγαλύτερα πράγματα – σε αυτά περιλαμβάνουμε τη σκηνοθεσία που Hacksaw Ridge που έρχεται σύντομα. Διαβάζοντας κάποιος την πλοκή του παρόντος έργου, είναι λογικό να σκεφτεί συνειρμικά το Taken, όμως η διαφορά τους είναι μεγάλη. Αντί του στιβαρού και σίγουρου για τις επιλογές του Λίαμ Νίσον, εδώ βλέπουμε έναν χαρακτήρα που καταρχάς παλεύει με το προβληματικό του παρελθόν, μέρος του οποίου είναι και η σχέση με την κόρη του – η υπερπροσπάθεια που κάνει για να τη σώσει ουσιαστικά διορθώνει όσα δεν έκανε παλιότερα. Όλα αυτά, δοσμένα σε φρενήρη ρυθμό, δείχνουν τη διάθεση του Γκίμπσον για αυτοκριτική, μια παραδοχή πως έσφαλε και μια ξεκάθαρη δήλωση πως είναι πάλι εδώ, ανάμεσά μας, και τα καλύτερα έρχονται. * Κριτική από τον Τάσο Μελεμενίδη VILLAGE RENTI 12 - VILLAGE MALL 3 - VILLAGE PAGRATI 1 - VILLAGE FALIRO 5 - ODEON STARCITY 9 - STER ILION 6 - ΑΕΛΛΩ 4 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΝΑΝΑ 5 - ΣΟΦΙΑ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2 - ΖΕΑ

ΕΓΩ, Ο ΝΤΑΝΙΕΛ ΜΠΛΕΪΚ I, Daniel Blake Σκηνοθεσία: Κεν Λόουτς Πρωταγωνιστούν: Ντέιβ Τζονς, Μπριάνα Σον Ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι ένας 59χρονος ξυλουργός που ανακαλύπτει ότι έχει καρδιακά προβλήματα και ζητά, για πρώτη φορά στη ζωή του, βοήθεια από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Ο γιατρός τού απαγορεύει να δουλέψει, αλλά οι Αρχές έχουν αντίθετη άποψη. Στην προσπάθειά του να βρει δουλειά, θα γνωρίσει μια ανύπαντρη μητέρα που βρίσκεται σε χειρότερη θέση από τον ίδιο.

Ο Κεν Λόουτς, κατά την προσφιλή του συνήθεια, κραδαίνει το κλισέ της μιζέριας για να ανακυκλώσει τη θεματολογία της καταπιεσμένης εργατικής τάξης, αυτήν τη φορά στο πρόσωπο ενός 59χρονου εργάτη που υποφέρει από την καρδιά του και ζητά, για πρώτη φορά, τη βοήθεια των κοινωνικών υπηρεσιών, για να προσκρούσει στο τέρας της γραφειοκρατίας και να γίνει μπαλάκι ανάμεσα σε τεχνοκράτες με αυτοματοποιημένες λύσεις που ελάχιστα βοηθούν τον άνθρωπο ή λύνουν το πρόβλημα. Με νεορεαλιστική καθαρότητα, την εναλλαγή οργής και τρυφερότητας, το γνωστό του χιούμορ και καμία νέα πρόταση, ο Λόουτς μπορεί ακόμη να κερδίζει Χρυσό Φοίνικα, με ένα έργο που άλλοτε θα στόχευε ευθέως στο γκρέμισμα του κατεστημένου, ενώ τώρα χρησιμεύει ως μελαγχολική υπενθύμιση της απουσίας του ουσιαστικού κράτους πρόνοιας σε βολεμένους που θέλουν να ζεστάνουν την κουρασμένη καρδιά και τη λερωμένη τους συνείδηση. ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS 2,4 - ΑΙΓΛΗ 1 - ΔΑΝΑΟΣ 1 - ΕΛΛΗ - ΚΗΦΙΣΙΑ CLASS

γνώριζαν μέχρι σήμερα…

Τα χαρούμενα κουκλάκια από τη Δανία έγιναν ταινία, ακολουθώντας πιστά τη συνταγή της επιτυχίας που προηγήθηκε με τον Σρεκ και τα Στρουμφάκια, κινούμενα σχέδια που συγγενεύουν σχεδόν αιμομικτικά με το μιούζικαλ της Dreamworks. Με άπειρα τραγούδια, γνωστά από παλιά ή από το καλοκαίρι που μας πέρασε, όπως το «Can’t stop the feeling» του Τζάστιν Τίμπερλεϊκ, σε ωραία απόδοση στην ελληνική μεταγλώττιση, η ταινία απευθύνεται σε παιδάκια προσχολικής ηλικίας και δημοτικού, αλλά και στους νοσταλγούς της μουσικής disco και της διδακτικής μπαλάντας αλά Frozen.

VILLAGE MALL 2,4,7,8,11 - VILLAGE PAGRATI 4 VILLAGE FALIRO 1,4,5,6 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,5 - VILLAGE RENTI 4,7,8,9,15 - ODEON GLYFADA 1 - ODEON MAROUSI 3 - ODEON OPERA 1 - ODEON STARCITY 1,6,7,10 - STER ILION 2,3,4,6 - ΑΕΛΛΩ 4 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - CINERAMA - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 2 - ΕΜΠΑΣΥ - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2 - ΖΕΑ

BLOOD FATHER: ΒΊΑΙΗ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗ Blood Father Σκηνοθεσία: Ζαν Φρανσουά Ρισέ Πρωταγωνιστούν: Μελ Γκίμπσον, Έριν Μοριάρτι, Ντιέγκο Λούνα, Γουίλιαμ Μέισι Μια 17χρονη έχει μπλεχτεί σε μια πλεκτάνη εξαιτίας της οποίας ένα καρτέλ ναρκωτικών την αναζητά παντού γιατί θεωρεί ότι έχει κλέψει χρήματα. Ο μοναδικός της σύμμαχος είναι ο πατέρας της, ο οποίος έχει μπλεξίματα με τον νόμο, έχει υπάρξει κατάδικος, μα,

3.11.16 – lifo

39

TRIBES OF ATHENS

Ο νέος ήχος της Αθήνας σε μια πολυπολιτισμική συλλογή Οι μουσικές φυλές της πόλης μπορεί να μην είναι τόσο ευδιάκριτες όσο άλλοτε, ο ήχος της Αθήνας όμως, με τα νέα στοιχεία που έφεραν οι διαφορετικές κουλτούρες, είναι πιο πλούσιος από ποτέ.

40 lifo – 3.11.16

απο ton m. hulot

Μουσική

Υ

πάρχει κάποιος ήχος που να χαρακτηρίζει την Αθήνα αυτήν τη στιγμή; Υπάρχουν μουσικές φυλές; Τι σημαίνει «νέος ήχος» και πού μπορείς να τον ακούσεις; Η συλλογή «Tribes of Athens» που κυκλοφόρησε πριν από μερικές μέρες –η πρώτη συλλογή που επιμελούνται οι Black Athena– προσπαθεί να χαρτογραφήσει όλο το φάσμα της ηλεκτρονικής μουσικής που παράγεται από Έλληνες δημιουργούς και να δώσει ένα χαρακτηριστικό δείγμα της σε ολόκληρο τον κόσμο. «“Ζούμε σε μια εποχή μουσικού μαξιμαλισμού”, έγραφε πριν από μερικά χρόνια ο κριτικός και συγγραφέας Simon Reynolds. Μια εποχή με άπειρα ερεθίσματα και πληθώρα εργαλείων ως προς την καλλιτεχνική έκφραση που προκύπτει από όλες αυτές τις επιρροές» λέει ο Κωστής Νικηφοράκης των Black Athena. «Η έννοια των μουσικών διαχωρισμών συρρικνώνεται ολοένα και περισσότερο, καθώς τα όρια που κάποτε καθόριζαν τις μουσικές φυλές ή τις υποκουλτούρες θολώνουν. Κάποιος που μεγαλώνει με τα νέα αυτά μουσικά εργαλεία παραγωγής και κατανάλωσης της μουσικής μπορεί να έχει στο ίδιο playlist από trap και trance, μέχρι Adele, EDM και metal, μουσική που βγήκε μόλις τώρα, στα ’90s και στα ’30s – ακόμη και η έννοια του χρόνου αλλάζει. Νομίζω πως σημαντικό ρόλο παίζει η ενέργεια της μουσικής και όχι το στυλ, όπως και το αν καταναλώνεται ιδιωτικά ή δημόσια». «Δεν υπάρχει ένας ήχος που να μπορεί να χαρακτηρίσει την Αθήνα» προσθέτει ο Thomey Bors, ένας από τους μουσικούς που συμμετέχουν με κομμάτι τους στη συλλογή.

«Η πόλη είναι ένα συνονθύλευμα ανθρώπων, πολιτισμών, αρχιτεκτονικής και, κατά συνέπεια, μουσικής. Σε μια γειτονιά, ένα ισόγειο βουίζει από Fela και Μachas With Attitude, σε ένα αμάξι παίζει Τσιτσάνη και Πετρολούκα Χαλκιά, και από ένα παράθυρο “σκάει” Aphex Twin και Murcof. Αυτή η πολυπλοκότητα είναι, ίσως, που τη χαρακτηρίζει μουσικά». «Νομίζω ότι οι καλλιτέχνες της συλλογής μας χαρακτηρίζουν απόλυτα τον ήχο της Αθήνας ή, για μένα, τον ήχο της Ελλάδας, καθώς δεν μπορώ να ξεχωρίσω αυτά τα δύο» λέει ο Joe, το άλλο μισό των Black Athena. «Από τις ποιητικές συνθέσεις του Nέγρου του Μοριά, μέχρι τα ασύνδετα και ενστικτώδη καλλιγραφήματα του FlokosH, τις λεπτεπίλεπτα λεπτομερείς ενορχηστρώσεις της Giganta, τις ολικές εκλείψεις που είναι ο Error 404… Επιλέξαμε αυτούς τους ήχους και αυτά τα άτομα επειδή μιλούν σε όποιον ενδιαφέρεται να ακούσει τι σημαίνει να ζεις αυτήν τη στιγμή εδώ». Οι 11 συνθέσεις που αποτελούν τη συλλογή περιέχουν πραγματικά μερικές από τις πολύ ενδιαφέρουσες φωνές της σύγχρονης ελληνικής ηλεκτρονικής σκηνής, με δείγματα από hip hop, grime, electronica, deep house, beats, ακόμη και new wave, και την πολυπολιτισμικότητα που χαρακτηρίζει τις μουσικές εκπομπές, με το label των Black Athena να δίνει το στίγμα του νέου ήχου. Το ελληνικό στοιχείο συνδυάζεται με επιρροέ από την Γκάνα, την Αγγλία, την Αλβανία και έναν πλούτο ήχων που φέρνουν οι διαφορετικές κουλτούρες που συνυπάρχουν και αλληλοεπιδρούν τα τελευταία χρόνια. «Η λέξη tribe μπορεί να μην είναι τόσο συ-

γκεκριμένη όσο πριν από είκοσι και τριάντα χρόνια, που μπορούσες ξεκάθαρα να διακρίνεις γκοθάδες και πανκιά, ροκάδες και μέταλλα, καρεκλάδες και new wave, αλλά νομίζω ότι οι φυλές εξακολουθούν να υπάρχουν» λέει ο Κωστής. «Απλώς ο τρόπος που δημιουργούνται αλλάζει, πλέον είναι διάσπαρτες και αποκεντρωμένες. Επίσης, ο χώρος στον οποίο γίνεται αυτή η ζύμωση δεν είναι πλέον απαραίτητα πραγματικός, με την κυριολεκτική έννοια του όρου, άλλα εικονικός. Παρά τις άπειρες επιλογές και την υπερπληροφόρηση την οποία υφιστάμεθα σε καθημερινή βάση από τις διάφορες συσκευές, έχω την αίσθηση ότι έχει επανέλθει μια μαζικότητα διαφορετική από αυτήν του παρελθόντος. Στις μέρες που ζούμε μπορώ να φοράω τα ίδια ρούχα με κάποιον που μένει στο Λος Άντζελες, στο Tόκιo ή στο Λονδίνο, να ψωνίζω από τις ίδιες αλυσίδες καταστημάτων και να ακούω την ίδια μουσική, από τις ίδιες ηλεκτρονικές υπηρεσίες που χρησιμοποιούν. Μου έρχεται στο μυαλό το ντοκιμαντέρ του Julian Temple, The filth and the fury, το σημείο που αναφέρεται στις υποκουλτούρες και στο πώς αυτές καταβροχθίζονται από τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες, αφού τις χωνέψουν, τις φτύνουν πάλι επάνω μας. Δεν είναι, όμως, οι ίδιες πια άλλα μια σκιά αυτού που εκπροσωπούσαν. Εκεί νομίζω ότι χάνουν λίγο το παιχνίδι η τέχνη και η μουσική». Υπάρχει ένα κομμάτι που να σου θυμίζει την Αθήνα; «Το “Μαρόκο” του Βαμβακάρη» λέει ο NTM57 FOR T.O.A. «Συνδέεται άμεσα με τους στίχους του τραγουδιού και την ήπειρο από την οποία προήλθε ο πρώτος πολιτισμός της σημερινής Ελλάδας».

Από αριστερά: NTM57 FOR T.O.A., Breakin Moves, Giganta, FlokosH.

i Τη συλλογή «Tribes of Athens» μπορείς να ακούσεις ή να κατεβάσεις από το www.lifo.gr

3.11.16 – lifo

41

ΔΟΚΙΜΙΟ

Τζορτζ Στάινερ: Ο κατάσκοπος της ψυχής του συγγραφέα

Τα κείμενα που έγραψε ο κορυφαίος στοχαστής στο «New Yorker», και εκδόθηκαν σε βιβλίο από τον Πατάκη, προσπαθούν να ρίξουν φως στις αντιφατικές πλευρές του συγγραφέα και να ενώσουν τον Μπέκετ με τον Όργουελ, τον Ραμπελαί με τον Σελίν.

από την τίνα μανδηλαρά

Βιβλίο

Α

42 lifo – 3.11.16

ν κάθε βιβλίο», όπως είχε πει κάποτε ο Τόμας Μαν, «που γράφεται εναντίον της ζωής συνιστά έναν πειρασμό για να ζήσουμε», τότε κάθε λογοτεχνική κριτική του Τζορτζ Στάινερ μάς γεννά την ανάγκη να διαβάσουμε. Οι κριτικές του –αλαβάστρινες, παράφορες, ανατρεπτικές, αλλά ποτέ αδιάφορες–, όπως είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό «New Yorker» και περιλαμβάνονται στο άρτι εκδοθέν από τις εκδόσεις Πατάκη Περί λόγου, τέχνης και ζωής: Κείμενα στο New Yorker (σε μετάφραση Γιώργου Λαμπράκου, στη νέα σειρά «Οζυμανδίας» την οποία επιμελείται ο Χάρης Βλαβιανός), δεν είναι παρά μια ερωτική εξομολόγηση προς τα σπουδαία αντιφατικά πνεύματα που τόλμησαν να θέσουν εαυτόν υπό αμφισβήτηση, διαχέοντας στο χαρτί ολόκληρο το είναι τους. Σελίν, Μπέκετ, Σιμόν Βέιλ, είναι μερικά μόνο από τα πολυπρόσωπα συγγραφικά φαινόμενα που απασχολούν τον Στάινερ στην αντιφατικότητά τους. Κακώς, λοιπόν, τον έχουν αποκαλέσει ελιτιστή – αν κάτι τον ενοχλούσε στους μέτριους συγγραφείς είναι ότι ανέκαθεν κρατούσαν ένα μερίδιο της δύναμής τους για άλλες εκδοχές του βίου, θεωρώντας πως η ανάγνωση ή η γραφή είναι κάτι ξέχωρο από τη ζωή, ότι δεν είναι ικανές να κάψουν την ψυχή ή το δέρμα. Στον Κληρικό της προδοσίας, που είναι και το πιο διάσημο από τη συλλογή με τα κείμενα στο «New Yorker», είναι σα-

φής η σκιαγράφηση του προφίλ του απόλυτα ταγμένου συγγραφέα ή μελετητή που αναπολούσε ο Στάινερ μέσα από την αναπαράσταση του βίου του κορυφαίου ιστορικού τέχνης και κατασκόπου Άντονι Μπλαντ. Είναι αυτός που, μην μπορώντας να εκχωρήσει τις υψηλές γνώσεις του στους αδαείς, έφτασε να λατρεύει ακόμα και τους απολυταρχικούς ηγεμόνες της ιταλικής Αναγέννησης με την υψηλή παιδεία, για να συμπαραταχθεί στο τέλος με τους Σοβιετικούς, ενώ ένιωσε να συνομιλεί ιδανικά με τους πλατωνικούς φύλακες που αγνοούσαν οποιονδήποτε δεν διακινδύνευε τα πάντα για χάρη της σοφίας. Καμία φευγαλέα οίηση της μαζικής κουλτούρας δεν ήταν ικανή να αποσπάσει τη σκέψη του από αυτό στο οποίο ήταν ταγμένος – θαρρεί κανείς πως περιγράφοντας την «υπόσταση του μελετητή», ο Στάινερ δεν αναφέρεται τόσο στον Μπλαντ όσο στον εαυτό του: «Ο απόλυτος μελετητής είναι στην πραγματικότητα ένα μάλλον αλλόκοτο ον. Γι’ αυτόν ισχύει η διαπίστωση του Νίτσε ότι το να ενδιαφέρεται κανείς για κάτι, να ενδιαφέρεται απόλυτα γι’ αυτό, είναι μια λιμπιντινική ώθηση πιο ισχυρή από την αγάπη ή το μίσος, πιο αυθεντική από την πίστη ή τη φιλία – ενίοτε πιο επιτακτική από την ίδια την προσωπική ζωή. Ο Αρχιμήδης δεν τρέχει να ξεφύγει από τους δολοφόνους του, ούτε καν στρέφει το κεφάλι του για να δει ότι ορμούν στον κήπο του, καθώς έχει βυθιστεί στην άλγεβρα των

κωνικών τομών. Το περίεργο είναι το εξής: η συμβατική φήμη, η υλική ή οικονομική αξία, η αισθητηριακή έλξη, η ωφελιμότητα του αντικειμένου ενός τέτοιου ενδιαφέροντος δεν παίζουν κανένα ρόλο». Ο κόσμος εκεί έξω δεν είναι «γι’ αυτόν παρά ένα εμπόδιο που τον κρατάει μακριά από τη λυδία λίθο», που είναι το να μπορεί να γευτεί, με την αβυσσαλέα βεβαιότητα του παθιασμένου ρέκτη που τα δίνει όλα και με την ακόρεστη όρεξη του ανθρώπου που δεν χορταίνει ποτέ, τους καρπούς του μόχθου του. Όσο για την κατασκοπευτική ή μεταμορφωτική δεινότητα, αυτή επιβεβαιώνεται σε κάθε ικανό μελετητή που ξέρει ότι θα μπορούσε να φέρει άψογα σε πέρας οποιαδήποτε αποστολή λόγω της υψηλής ικανότητάς του να προσαρμόζεται σε διαφορετικές συνθήκες. Ακόμα, λοιπόν, και αν κάποιοι από τους πολυπρόσωπους συγγραφείς που μελετά κατά κανόνα ο Στάινερ είχαν κατηγορηθεί ως Σοβιετικοί κατάσκοποι, όπως ο Μπλαντ, ως αμετανόητοι τροτσκιστές, όπως ο Όργουελ, ή ταυτόχρονα ως αντιδραστικοί και αναρχικοί, όπως η Σιμόν Βέιλ, στην πραγματικότητα παρασύρονταν από τις ιαχές των φωνών που αντηχούσαν από ψηλά, εκεί όπου είχαν τοποθετήσει τις ιδέες τους. Κάθε λεπτομέρεια του βίου ήταν μόνο αφορμή για να πλέξει ανενόχλητα ο καθένας από αυτούς το ατελείωτο δίχτυ της γνώσης: ο Φιλίπ Αριές, επιμένει ο Στάινερ, μπορούσε να εκμεταλλευτεί από τα βιβλία μαγειρικής έως τα αρχεία του φοροεισπράκτορα στις βαρυσήμαντες μελέτες του για το πένθος ή ο Όργουελ να βασίσει το μελλοντολογικό του σχέδιο σε pulp fiction αναγνώσματα. Καταστρέφοντας ολονυχτίς ό,τι με κόπο έφτιαχναν κάθε μέρα οι αγαπημένοι συγγραφείς του Στάινερ δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να τροφοδοτούν μια ακόμα καλύτερη αναλογία, μια πιο καλή μεταφορά, μια ακόμα ιδανικότερη συνθήκη. Ο «μεγάλος συγγραφέας είναι και αναρχικός και αρχιτέκτονας: τα όνειρά του υποσκάπτουν και ξαναχτίζουν το κακότεχνο, προσωρινό τοπίο της πραγματικότητας» γράφει εμφατικά ο ίδιος στο κείμενο του για τον Μπόρχες. Γεμάτα αντινομίες δεν είναι όμως μόνο τα πρόσωπα αλλά και οι πόλεις, όπως η Βιέννη, που είναι η «πρωτεύουσα της εποχής της αγωνίας, το κομβικό σημείο της εβραϊκής ιδιοφυΐας, καθώς και η μητρόπολη απ’ όπου θα διέρρεε το Ολοκαύτωμα». Γενικότερα, η Αυστρία είναι το κέντρο του κοσμοπολιτισμού που καθορίζει τον «χειραφετημένο ιουδαϊσμό» του Μπένγιαμιν και του Κάφκα, ενώ ταυτόχρονα υποδαυλίζει τους εμπνευσμένους φιλιππικούς του Μπέρνχαρντ.

Κ george steiner Περί λόγου, τέχνης και ζωής: Κείμενα στο New Yorker Μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος Εκδόσεις Πατάκη Σελίδες: 512

άθε μέρος αποκτά έτσι τη δική του συμβολική μετατόπιση στον ευμετάβλητο κόσμο των γραμμάτων και αν κάτι ενδιέφερε τον Στάινερ σε κάθε του προσέγγιση, ήταν να αποκτήσει η ατομική στάση χροιά καθολικότητας, να απλωθούν οι λέξεις στα πέρατα της γης, να θεμελιωθεί ένας αδιάρρηκτος κόσμος, ακόμα και αν μοιάζει να εκκινεί από τις πιο παράδοξες συμβάσεις: «Όπως ο Λιούις Κάρολ, ο Μπόρχες έφτιαξε από τα αυτιστικά όνειρα –από μια ιδιωτική κατάσταση που είναι ως έναν βαθμό εξωτική και ιδιοσυγκρασιακή– εικόνες, διακριτικά, μα σαφή μηνύματα, τα οποία αναγνώστες από όλο τον κόσμο ανακαλύπτουν, αναγνωρίζοντάς τα απόλυτα. Οι δρόμοι και οι κήποι μας, μια σαύρα στο ζεστό φως, οι βιβλιοθήκες και οι στριφογυριστές σκάλες μας αρχίζουν να μοιάζουν ακριβώς όπως τις

RADIO BOOKSPOTTING από τον γιώργο-ίκαρο μπαμπασάκη φαντάστηκε ο Μπόρχες, παρ’ ότι οι πηγές του οράματός του παραμένουν μη αναγώγιμα μοναδικές, ερμητικές ενίοτε, ακόμα και σεληνιασμένες». Δεν έχει σημασία με ποια όπλα θα καταφέρει ο δημιουργός ή ο αναγνώστης να ανοίξει δρόμους ή να οραματιστεί το άπειρο, αρκεί να το κάνει: μπορεί να χρησιμοποιήσει το χιούμορ ή το δράμα, το γκροτέσκο ή το γελοίο. Ο Στάινερ είναι ίσως ο μόνος που κατάφερε να διακρίνει το χιούμορ εκεί όπου δεν το είχε κανείς υποπτευθεί: εννοείται όχι μόνο στις παραβολές του Κάφκα ή του Μπέκετ (ο πρώτος που είδε την κοινή τους σύνδεση) αλλά ακόμα και στις μεσογειακού τύπου μπουφόνικες παρεκτροπές του Σαλβατόρε Σάττα ή στις μισανθρωπικές λεκτικές ριπές του Σελίν!: «Ο ιδιωτικός βίος και το λογοτεχνικό έργο του Σελίν είναι εμβαπτισμένα σε ένα μαύρο γέλιο με ραμπελαιικές αντιστοιχίες. Σε τούτη την κυκλώπεια θυμηδία ενυπάρχει η διαβόητη ευθυμία ενός φοιτητή Ιατρικής στο πρώτο του πτώμα». Επομένως, ποιος μπορεί να κατηγορήσει τον Στάινερ για συντηρητισμό; Είναι αυτός που ένωσε παιχνιδιάρικα, σε ένα βλέμμα, όλα τα είδη (συγγραφή, μουσική, εικαστικά), ανακαλώντας από το ατελείωτο οπλοστάσιο των γνώσεών του ιδανικές αναλογίες και λεπτές υφές. Για παράδειγμα, στο βήμα του καθηγητή Αγγλικής Φιλολογίας και αμετανόητου αρχαιολάτρη Γκάι Ντάβενπορτ διέκρινε τον απέριττο, παράξενο λυρισμό της μουσικής του Ερίκ Σατί και πίσω από το Ζεν και την τέχνη της συντήρησης της μοτοσικλέ-

τας του Ρόμπερτ Πίρσινγκ τον σκανδαλιάρη περιπλανώμενο Χάμπερτ Χάμπερτ του Ναμπόκοφ (ποιος, αλήθεια, κριτικός λογοτεχνίας, εκτός από τον ίδιο, είδε, σχεδόν ενορασιακά, να καταφθάνουν ντυμένοι με δερμάτινα οι μοτοσικλετιστές του Κοκτό;). Απλώς δεν άντεχε τους συγγραφείς που μένουν εγκλωβισμένοι στο ασφυκτικά καθαρό πλαίσιο της κυριολεξίας, νιώθοντας πως οι άνθρωποί του είναι οι αντιφατικοί και οι αποσυνάγωγοι. Εξού και το ότι αποποιήθηκε με ευκολία την κυριολεκτική, κάπως γκρινιάρικη και «μουδιασμένη αποδοχή ή ενδοτική του Σιοράν», ενώ αντίθετα απέδωσε φόρο τιμής σε ένα ανοίκειο σε εκείνον πνεύμα, όπως ο Μπέρναρντ Ράσσελ, βλέποντας τη διαβρωτική του αμφιβολία να «σαρώνει την επιστήμη στην οποία είχε μεγαλουργήσει, καθώς και τον κόσμο στον οποίο ένιωθε πιο οικεία». Για τον Στάινερ ύψιστο χρέος του αναγνώστη και του συγγραφέα είναι να στέκονται με τα μάτια και τα παράθυρα της καρδιάς ανοιχτά, ακόμα και στις πιο αποτρόπαιες περιπτώσεις του απονενοημένου σταλινιστή ή του υποστηρικτή των ναζί. Συμπερασματικά μιλώντας, παρ’ ότι η ελληνική απόδοση των κειμένων στο «New Yorker» έδειξε να φοβάται την καταιγιστική ροή της αφήγησης, ωστόσο αναμόχλευσε τις βασικές αρχές που κάνουν τον Στάινερ τόσο πολύτιμο, ξεχωριστό και ανυπότακτο μέχρι σήμερα και αυτά τα κείμενα να μοιάζουν κυριολεκτικά βγαλμένα από το μέλλον.

Κατάσκοπος. Μυθιστοριογράφος. Λόγιος. Τριπλό παιχνίδι. Έγιναν διαβόητοι ως «οι κατάσκοποι του Κέιμπριτζ» και το διπλό, ακόμα και τριπλό παιχνίδι τους (όπως μάλλον συμβαίνει στην περίπτωση του Κιμ Φίλμπυ) ενέπνευσε πλήθος συγγραφέων, σεναριογράφων και σκηνοθετών. Τα κόλπα της κατασκοπείας είναι πάντα γοητευτικά, ιδίως αν τα παρακολουθείς από την ασφάλεια του γραφείου όπου διαβάζεις μυθιστορήματα γι’ αυτά ή όταν τα βλέπεις στην οθόνη. Όταν τα ζεις, ενίοτε διαπιστώνεις ότι μικρό είναι το ποσοστό της σαγήνης και της περιπέτειας, ενώ δυσανάλογα μεγάλο είναι αυτό της τυπολατρικής τήρησης των ιδιαίτερων κανόνων της κατασκοπείας, καθώς και εκείνο της καθημερινής ρουτίνας. Ο Χάρολντ Έιντριαν Ράσσελ Φίλμπυ (1912-1988), γνωστός τοις πάσι ως Κιμ Φίλμπυ, υπήρξε ένας από τους διψασμένους για περιπέτεια (αλλά και για κοινωνική δικαιοσύνη, ανώτερα ιδεώδη, υπέρβαση της υποκρισίας) νεαρούς του Κέιμπριτζ που στρατολογήθηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες της Σοβιετικής Ένωσης και έδρασαν επί δεκαετίες ως κατάσκοποι. Οι άλλοι τρεις ήσαν ο Ντόναλντ Μακλίν (1913-1983), το αδιανόητο πλάσμα που άκουγε στο όνομα Γκάι Μπέρτζες (1911-1963) και ο σερ (!) Άντονι Μπλαντ (1907-1983). Ο ευρυμαθής συγγραφέας Ρόμπερτ Λίτελ (Νέα Υόρκη, 1935), βαθύς γνώστης των λαβυρίνθων της κατασκοπείας, και πατέρας του πασίγνωστου ήδη από το πρώτο του μυθιστόρημα, τις Ευμενίδες, Τζόναθαν Λίτελ (1967), επιχειρεί να μας μυήσει στην ψυχονοητική ιδιοσυστασία του Κιμ Φίλμπυ, να χαρτογραφήσει το φαινομενικό χάος της δράσης του, να διερευνήσει το πώς και το γιατί επιλέγει κανείς να γίνει ένας αφανής παίκτης στη σκοτεινή σκακιέρα των συγκρούσεων που ταλανίζουν εκατομμύρια ανθρώπους. Με το μυθιστόρημά του Φίλμπυ - Πορτραίτο του κατασκόπου σε νεαρά ηλικία (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα), που ήδη ο τίτλος του παίζει με τον τίτλο του Τζέιμς Τζόις, Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρά ηλικία, καταφέρνει να τέρψει και να πληροφορήσει, να διασκεδάσει και να διδάξει.

robert littell Φίλμπυ Πορτραίτο του κατασκόπου σε νεαρά ηλικία Μτφρ.: Ανδρέας Αποστολίδης Εκδόσεις Άγρα Σελίδες: 342

τζoν μπanβιλ Ο αδιάφθορος

Μτφρ.: Κατερίνα Τζωρίδου Εκδόσεις Καστανιώτης Σελίδες: 488

Αλληλουχία αφηγήσεων. Το μυθιστόρημα συντίθεται σαν μια αλληλουχία αφηγήσεων, σε πρώτο ενικό, των προσωπικοτήτων που ενέχονταν στην ιστορία του Φίλμπυ, από τη Γιελένα Μοντίνσκαγια, αναλύτρια των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, και τον Γκάι Μπέρτζες, τον ιδιοφυή αλκοολικό, ομοφυλόφιλο και απρόβλεπτο ταραξία σύντροφο του Φίλμπυ, έως τον Τέοντορ Στεπάνοβιτς Μάλυ, γνωστό ως Όττο, και τον Ανατόλυ Γκόρσκι, που υπήρξαν οι καθοδηγητές και σύνδεσμοι του Φίλμπυ. Στο τέλος, ο Λίτελ κάνει μια υπόθεση εργασίας, σύμφωνα με την οποία ενδέχεται ο Φίλμπυ να ήταν όχι διπλός, αλλά τριπλός κατάσκοπος, και να ξεγέλασε τους Σοβιετικούς, παραπληροφορώντας από την αρχή τη Μόσχα. Το πράγμα περιπλέκεται από στοιχεία που έρχονται στο φως με τα χρόνια, ιδίως μετά την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ. Τα στοιχεία οδηγούν σε μυθιστορήματα, αυτά με τη σειρά τους σε κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, εν συνεχεία νέα στοιχεία προκαλούν αμφιβολίες και επανεξέταση των παλαιών, ακολουθούν νέα μυθιστορήματα, κι άλλες ταινίες, και πάει λέγοντας, ώσπου ο λαβύρινθος γίνεται έρημος, όπως στο γνωστό αφήγημα του Μπόρχες, για να έρθουν και πάλι οι μυθιστοριογράφοι να αρδεύσουν την έρημο. Ο πολύς Τζον Μπάνβιλ, φέρ’ ειπείν, έρχεται να μας προσφέρει τη δική του εκδοχή των «κατασκόπων του Κέιμπριτζ» με το μυθιστόρημα Ο αδιάφθορος (μτφρ. Κατερίνα Τζωρίδου, εκδ. Καστανιώτης), με τη διαφορά ότι εδώ δεν πρωταγωνιστεί ο Κιμ Φίλμπυ αλλά ο σερ Άντονι Μπλαντ, υπό το όνομα Βίκτορ Μάσκελ. Και ο Μπάνβιλ, όπως και ο Λίτελ, πασχίζει να συλλάβει πώς οδηγείται ένας λαμπρός νέος στον ζόφο της κατασκοπείας, στο απόλυτο βδέλυγμα: την προδοσία. Ο κληρικός της προδοσίας. Εκεί όπου σταματούν οι μυθιστοριογράφοι, αρχίζουν οι δοκιμιογράφοι. Και αντιστρόφως. Τόσο τα γεγονότα όσο και οι λογοτεχνικές εκδοχές τους ώθησαν τον Τζορτζ Στάινερ (Παρίσι, 1929) να καταπιαστεί ακριβώς με το αίνιγμα της κατασκοπείας, με τις περιπλοκές της προσωπικότητας που προχωρεί στην προδοσία, με τους ιδιότυπους κανόνες που ορίζουν αυτό το παιχνίδι της σκιάς και του καθρέφτη, της φωτογραφικής μηχανής και του ρεβόλβερ, της λεπταίσθητης ευφυΐας και της κτηνώδους βίας. Αυτός ο σημαντικότατος στοχαστής, ίσως ο σπουδαιότερος εν ζωή, συνέθεσε ένα πολυσέλιδο δοκίμιο με αφορμή τις αποκαλύψεις σχετικά με τον σερ Άντονι Μπλαντ που αναστάτωσαν τη Μεγάλη Βρετανία και υποχρέωσαν την τότε πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ να μιλήσει ανοιχτά για όλα όσα πολλοί αποκάλυπταν και διέδιδαν, αλλά χωρίς ακλόνητα χαρτιά. Στον πολύτιμο τόμο Περί λόγου, τέχνης, και ζωής (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Πατάκης), ο Στάινερ παραδίδει έξοχα μαθήματα συγγραφής δοκιμίων, καθώς συνδυάζει μια αχανή ευρυμάθεια με μια μοναδική οξύνοια, διαποτισμένη από σπάνια ηθική. Στον τόμο αυτό δεσπόζει το κείμενο Ο κληρικός της προδοσίας, μια εκτενής προσπάθεια συγκροτημένων απαντήσεων στα σκληρά ερωτήματα που έθεσε το σκάνδαλο Μπλαντ. radiobookspotting.blogspot.gr/ 3.11.16 – lifo

43

TASTE OF THE WEEK

Στο Mr Dim και στο Pepe Aperitivo

λάδα. Η σαλάτα με μάνγκο, αγγούρι και σος από γλυκοπικάντικη mayo (€4,30) ήταν καλά ισορροπημένη. Πολύ τρυφερά και αρωματικά ήρθαν τα μαριναρισμένα καλαμάκια satay από χοιρινό ή κοτόπουλο με σος από φιστικοβούτυρο και γάλα καρύδας (€4,60 τα τρία). Το Asian Curry Beef με κίτρινο κάρι, σιγομαγειρεμένο σε γάλα καρύδας, λέμονγκρας, ξερό κρεμμύδι και συνοδευόμενο από σπυρωτό ρύζι γιασεμιού με ψιλοκομμένο φρέσκο κρεμμυδάκι και μαυρόσουσαμο (€7,30) αποκάλυψε πολύ καλή πρώτη ύλη και συνταγή που ξέρει από νοστιμιά. Τα MR DIM Μendake Noodles σιταριού, μαγειρεμένα με χοιρινό, λάχανο, κόκκινη πιπεριά, καρότο, μανιτάρι shitake, κουρκουμά και Mr. Dim sauce (€6,30), τρώγονται βουλιμικά. Τα bao bun ψωμάκια του ατμού, αφράτα και νόστιμα φτιαγμένα με συνταγή του Mr Dim, είναι ικανά να κλέψουν την παράσταση με ό,τι και να τα γεμίσεις. Εξαιρετικά αυτά με κοτόπουλο, BBQ sauce, πίκλες, κόκκινο και λευκό λάχανο. Ιδιαίτερη προσωπικότητα και εθιστική διάθεση αποκαλύπτει το Βao Βurger με χειροποίητο μπιφτέκι από 100% μοσχαρίσιο κιμά, wasabi, teriyaki sauce, πίκλες, ντομάτα, κινέζικο λάχανο και spicy mayo (€5,20). Το Mr Dim μπορεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση σου με την ασιατική κουζίνα, τόσο στη γεύση όσο και στο αντίτιμο που ζητά. ☛ Mr Dim, Κράτητος 9 & Ευρυδάμαντος 59, Νέα Σμύρνη, 210 9356041

Ασιατική κουζίνα στα καλύτερά της και ένα ιταλικό όπου πρέπει να πάμε!

ποπ up nights @ zampano

Βγες

aπο τη νικη μηταρεα

επιτέλους

Το εστιατόριο Zampano μπαίνει δυναμικά στη νέα σεζόν, εγκαινιάζοντας τις ΠΟΠ Up Nights @ Zampano, έναν κύκλο γευσιγνωσίας ΠΟΠ ελληνικών οίνων, ο οποίος ξεκίνησε τον Νοέμβριο και θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Μάιο. Θα γίνεται την πρώτη Τετάρτη κάθε μήνα και θα αποτελείται από 7 θεματικές ενότητες, αφιερωμένες η καθεμία σε επτά γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Είναι ένας ακόμα καλός οινικός λόγος για μια έξοδο μεσοβδόμαδα. Η επιμέλεια των ΠΟΠ Up Nights, καθώς και η γευσιγνωσία, είναι υπό την ευθύνη του οινοχόου του Zampano, Στέργιου Τεκερίδη.

Zampano, Σαρρή 18, Αθήνα, 213 0233244

44 lifo – 3.11.16

london greek wine festival

r Ένα μικρό εστιατόριο με μεγάλη κουζίνα ή ένα μεγάλο εστιατόριο σε μίνι συσκευασία; Αυτό αναρωτιέσαι μετά την επίσκεψη σου στο Mr Dim. Στην πράξη, όμως, το καινούργιο αυτό εστιατόριο της Νέα Σμύρνης έχει τη δική ταυτότητα και προσωπικότητα. Tο σημαντικότερο, ικανοποιεί τόσο στους πελάτες του, αφού τους προσφέρει καλό ασιατικό φαγητό με εξαιρετική τιμολόγηση και άψογο σέρβις, όσο και τους ιδιοκτήτες του, καθώς καλύπτει τις ποιοτικές και εμπορικές προσδοκίες τους. Ένας χώρος μόλις 50 τετραγωνικών στεγάζει το Mr Dim, μάλιστα τα μισά από αυτά τα καταλαμβάνει η ανοιχτή κουζίνα. Στον υπόλοιπο χωρούν γύρω στα 14 καθίσματα, μοιρασμένα στα τραπέζια και την μπάρα που περιβάλει την κουζίνα. Άλλα τόσα μπορεί να φιλοξενήσει ο εξωτερικός χώρος, στο πεζοδρόμιο, όταν ο καιρός το επιτρέπει. Έτσι ορίζεται ο λιλιπούτειος Mr Dim, που θα μπορούσε να κάνει μόνο delivery. Αλλά ο Γιώργος Φωτόπουλος και η γυναίκα του Νάταλι, που το έφτιαξαν, είχαν διαφορετικές αισθητικές προδιαγραφές και προσδοκίες. Το εστιατόριο έχει προσεγμένη βιομηχανική αισθητική στους τόνους του μαύρου και του μπεζ. Κυρίαρχο στοιχείο είναι, στον έναν τοίχο, μια φιλοτεχνημένη στο χέρι, πανέμορφη και ολοζώντανη ζωγραφιά που απεικονίζει μια μοντέρνα γκέισα και σε προδιαθέτει ευθύς εξαρχής για το είδος του φαγητού που θα δοκιμάσεις. Όμως το ισχυρό MR DIM πλεονέκτημα του Mr Dim βρίσκεται στην κουζίνα του, που δείχνει γνώση και αγάπη για το ασιατικό φαγητό, το οποίο τιμά χωρίς γεωγραφικά όρια και τυποποιημένες συνταγές. Η προσέγγιση αυτή οφείλεται στον Γιώργο και στη μεγάλη εμπειρία του από σημαντικά ασιατικά εστιατόρια όπου έχει δουλέψει και από τα οποία προέκυψε και η σχεδόν φανατική προτίμηση για τις ασιατικές γεύσεις. Τα πιάτα του Mr Dim έχουν στοιχεία από Κίνα, Ταϊλάνδη, Ιαπωνία, Ινδονησία και όχι μόνο, ενώ για την παρασκευή τους επιλέγονται φρέσκα υλικά και αποφεύγονται οι προκατασκευασμένες ή εύκολες λύσεις. «Στην εστίαση δίνεις καθημερινά εξετάσεις. Το φαγητό είναι και συναίσθημα» λέει ο Γιώργος. Η παρέλαση των πιάτων στο τραπέζι σου είναι απολαυστική και πραγματικά δεν σου αφήνει περιθώρια κριτικής, αφού δεν βρίσκεις εύκολα ψεγάδια. Απολαυστικά αποδείχθηκαν τα dim sum, είτε ήταν στον ατμό είτε στο τηγάνι. Δοκιμάσαμε από τα χέρια του σεφ Γιάννη Κατσόπουλου τα αέρινα shumai με καβούρι, γαρίδα, μανιτάρι shitake, λαχανικά και αυγά χελιδονόψαρου(4 κομμάτια, MR DIM €5,20) και τα άψογα τηγανισμένα vegetarian spring rolls με κινέζικο λάχανο, κρεμμύδι, καρότo, μανιτάρια shitake και φιστίκι (4 κομμάτια, €5) – ίσως από τα καλύτερα που μπορείς να βρεις στην Ελ-

Το οινοποιείο Rouvalis Winery και το κρασί Ασπρολίθι συμμετείχαν για πρώτη φορά στο δεύτερο London Greek Wine Festival που πραγματοποιήθηκε στην καρδιά του Λονδίνου, με στόχο την ανάδειξη των ελληνικών κρασιών στη Μεγάλη Βρετανία. Το Ασπρολίθι, από την ποικιλία ροδίτη με την τραγανή οξύτητα και τη μεστή γεύση, έκλεψε την παράσταση. Ένας ορεινός ροδίτης που ταιριάζει με τα πιάτα της μεσογειακής κουζίνας.

r Από τους γείτονες Ιταλούς έχουμε δανειστεί μερικές καλές, νόστιμες συνήθειες στο φαγητό. Μία από αυτές, που φλερτάρει έντονα με το ελληνικό κοινό, είναι το aperitivo. Στην Ιταλία υπάρχει μια ολόκληρη φιλοσοφία για τα ποτά που πίνονται πριν από το φαγητό, τα οποία συνοδεύονται με καλό μεζέ, αλλά δεν υποκαθιστούν το γεύμα. Τη φιλοσοφία του aperitivo έρχεται να υποστηρίξει το Pepe Aperitivo, που πήρε τη θέση του Soirée στο Κολωνάκι. Για να προσφέρεις πετυχημένο aperitivo χρειάζεσαι καλό finger food και εξαιρετικά κοκτέιλ και το Pepe Aperitivo έχει από μια καλή ομάδα και για τα δύο. Στο μενού «παίζει» δημιουργικά ο σεφ Γιάννης Στανίτσας και στο μπαρ τα κοκτέιλ υπογράφει ο Σπύρος Κερκύρας. Τα συνοδευτικά πιατάκια για το ποτό που έρχονται στο τραπέζι είναι νόστιμες μπουκιές με ωραία παρουσίαση. Ξεκινάς με τα τηγανητά αραντσίνι, μικρές μπαλίτσες μοτσαρέλας με γαλέτα περασμένες από τηγάνι και μετά σε σκόνη άνθρακα για να αποκτήσουν το μαύρο χρώμα, που συνοδεύονται με καππαρόμηλα σε τεμπούρα, περασμένα διακριτικά από το τηγάνι. Ωραία γεύση αποκαλύπτει η χειροποίητη φοκάτσια φτιαγμένη με πουρέ πατάτας και αλεύρι, που συνδυάζεται με τυρί κρέμα, πέστο και μπαλσάμικο (€4). Εξαιρετικό το κροστίνι με προσούτο που συνδυάζεται με κομματάκια αποξηραμένου σύκου PEPE APERITIVO και γκοργκοντζόλα (€5) και είναι ό,τι πρέπει για να συνοδεύσεις το Νegroni σου. Τα πιάτα του μενού ακολουθούν και αυτά τους ιταλικούς ρυθμούς. Το Battuto Piedmont είναι μοσχαρίσιο κρέας καλής ποιότητας, ψιλοκομμένο και μαριναρισμένο με ελαιόλαδο και flakes τρούφας (€16). Δοκιμάστε οπωσδήποτε το ρολό ψητών λαχανικών που στην καρδιά του φυλακίζει μοτσαρέλα, κατσικίσιο τυρί και ευωδιαστή σάλτσα βασιλικού (€9). Τα ψητά λαχανικά –μελιτζάνα, σελινόριζα, κόκκινη και πράσινη πιπεριά–, λεπτοκομμένα, κρατούν τη ζωντάνια τους και δένουν απολαυστικά με τη γέμιση των τυριών, ενώ στην επίγευση επικρατεί η σάλτσα βασιλικού. Από τα secondi piatti του καταλόγου, ιδιαιτερότητα παρουσιάζουν τα ζυμαρικά paccheri που έρχονται σερβιρισμένα σε μπρούντζινο σαγανάκι, κομμένα σε ροδέλες και γεμισμένα με ραγού λουκάνικο σαλσίτσια και σάλτσα πεκορίνο (€12) – γεύση πληθωρική και ισορροπημένη. Θα σας ικανοποιήσει απόλυτα το ριζότο με μάγουλα μοσχαρίσια και ραντίτσιο, μαγειρεμένο με κρασί Barolo (€16). Σωστά χυλωμένο al dente, που αφήνει στην επίγευση τη γεύση του λαχανικού. Κορυφαία στιγμή είναι όταν έρχεται στο τραπέζι η κοτολέτα αλά Μιλανέζε. Εντυπωσιακή, τόσο σε μέγεθος όσο και σε παρουσίαση. Ελάχιστα περασμένη από το τηγάνι, με τη γαλέτα, ενισχυμένη με παρμεζάνα, να βγάζει πλούσια γεύση που δένει με το μοσχαρίσιο κρέας, αρωματισμένη με δεντρολίβανο και συνοδεία PEPE APERITIVO λαχανικών ψιλοκομμένων και σοταρισμένες πατάτες (€20). Είναι για δύο άτομα ή ένα, πολύ πεινασμένο όμως. Dolce επιβάλλεται να πάρετε. Γευστικότατο τιραμισού (€6) και εξαιρετική τάρτα σοκολάτα με καραμέλα και δίπλα παγωτό βανίλια (€7). Η κάρτα κρασιών προσφέρει καλές προτάσεις από τον ελληνικό και ιταλικό αμπελώνα. Η ποιότητα των πιάτων του Pepe Aperitivo θα σας τραβήξει το ενδιαφέρον, ακόμη και αν έχετε δοκιμάσει άπειρα ιταλικά μενού, εντός και εκτός Ελλάδας. ☛ Pepe Aperitivo, Τσακάλωφ 2, Κολωνάκι, 210 3608591

ΚΡΙΟΣ Ο Νοέμβριος ξεκινά αισιόδοξα για τους

ΛΕΩΝ Διανύετε μια φάση αρκετά ευνοϊκή για

Κριούς. Έπειτα από ένα μεγάλο διάστημα προβληματισμού, οι συνθήκες αρχίζουν να σας διευκολύνουν και, καθώς πατάτε πλέον γερά στα πόδια σας, ενδεχομένως να ξεπεράσετε κάποια μικροεμπόδια δίχως τη στήριξη τρίτων. Αν, παρ’ όλα αυτά, δείτε ότι κάπου δυσκολεύεστε και επειδή ο χρόνος είναι στην κυριολεξία χρήμα, θα καταφέρετε να βρείτε έναν θερμό υποστηριχτή της ιδέας σας. Αφροδίτη και Ουρανός εντείνουν την ανάγκη σας για συντροφικότητα, οπότε η προσοχή σας στρέφεται στην αναζήτηση ερωτικού συντρόφου και δεν αποκλείεται να προκύψει ένα καινούργιο αίσθημα απ’ το εργασιακό σας περιβάλλον, κάτι που θα δώσει περισσότερο νόημα στην καθημερινότητα, τονώνοντας την αυτοπεποίθησή σας. Όσοι είστε σε μια μακροχρόνια σχέση, βλέπετε πιο θετικά τη δημιουργία οικογένειας.

τους περισσότερους τομείς της ζωής σας και αν αναλογιστείτε τη μέχρι τώρα πορεία σας, θα διαπιστώσετε πόσο μεγάλη είναι η εξέλιξή σας. Τα καλύτερα έπονται και τα αποτελέσματα των κόπων σας θα είναι πέραν των προσδοκιών σας. Γραφειοκρατικά ζητήματα που θα σας απασχολήσουν μην τα αμελείτε και βάλτε σε προτεραιότητα οφειλές που μπορούν να μπλοκάρουν τις επαγγελματικές σας κινήσεις. Κατάλληλη εποχή για να ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση. Τα περιθώρια αρχίζουν να στενεύουν για εσάς που είστε σε μια μακροχρόνια σχέση και θα πρέπει να δώσετε μια απάντηση στο ταίρι σας σχετικά με το θέμα του γάμου. Όσο κι αν θα θέλατε να έχετε αυτή την ψευδαίσθηση ανεξαρτησίας, θα πρέπει να το πάρετε πιο ζεστά το συγκεκριμένο ζήτημα. Μην αμελείτε την εμφάνισή σας.

ΤΑΥΡΟΣ Οι Ταύροι είστε πρόθυμοι να βελτιώ-

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

Βάλτε νέους στόχους, εφόσον παρατηρείτε κάποια στασιμότητα στα επαγγελματικά σας, και μη διστάσετε να μοιραστείτε τις ιδέες σας με άτομα που μπορούν να σας στηρίξουν οικονομικά. Ο Νοέμβριος σάς βρίσκει με ανανεωμένη διάθεση και καθώς ατενίζετε με περισσότερη σιγουριά το μέλλον, γίνεστε δέκτες θετικών γεγονότων. Περιορίστε τα έξοδά σας όσοι σκοπεύετε να βάλετε σε εφαρμογή τα σχέδιά σας και φανείτε υπομονετικοί σχετικά με τις προσωπικές σας επιθυμίες. Ιδιαίτερη προσοχή στους υπολογισμούς σας. Μην αφήνετε τον εγωισμό σας να δηλητηριάζει τη σχέση σας και θα δείτε πόσο θα βελτιωθεί η ερωτική σας ζωή. Προσπαθήστε να περνάτε περισσότερο χρόνο με το ταίρι σας μέσω κοινών δραστηριοτήτων και μην αμελείτε την ψυχαγωγία σας, μια και είναι σημαντικός παράγοντας για την τόνωση της ψυχολογίας σας. Οι προσφάτως χωρισμένοι πάρτε το απόφαση και συνεχίστε τη ζωή σας.

σετε τις μεθόδους σας για να αυξήσετε τα κέρδη σας, μην αμελείτε όμως γραφειοκρατικά ζητήματα που μπορούν να φρενάρουν τις κινήσεις σας. Κατάλληλη εποχή για να κλείσετε εκκρεμότητες και να ασχοληθείτε με καθαρό μυαλό με τα επαγγελματικά σας. Οι ευκαιρίες που σας δίνονται, άπαξ και αξιοποιηθούν σωστά, θα συμβάλουν στη βελτίωση της ζωής σας, οπότε μην τεμπελιάζετε και φροντίστε να έχετε από κοντά άτομα που μπορούν να προωθήσουν τις ιδέες σας. Αφροδίτη και Κρόνος ενώνουν τις δυνάμεις τους, προκαλώντας ένα θετικό κλίμα για τα ερωτικά σας, και η επανασύνδεση με έναν πρώην έρωτα είναι πολύ πιθανή. Το θέμα είναι όμως με ποιον τρόπο θα το διαχειριστείτε όλο αυτό, μια και η έκπληξή σας θα είναι μεγάλη. Ενδεχομένως να θέσετε κι εσείς τους δικούς σας όρους, κάτι που δεν είναι μεμπτό, εφόσον σας προστατεύει από μελλοντικά δράματα.

ΔΙΔΥΜΟΣ Θετικά ξεκινά ο μήνας για εσάς τους

ΖΥΓΟΣ Την Τετάρτη, μια συζήτηση εφ’ όλης

Διδύμους, καθώς καταφέρνετε να ξεπεράσετε ένα μεγάλο εμπόδιο που σας είχε μπλοκάρει. Το γεγονός ότι δεν σταματάτε ποτέ να εργάζεστε μπορεί μεν να αυξάνει τις πιθανότητες βελτίωσης των οικονομικών σας, εντείνει όμως και το άγχος σας, κάτι που θα πρέπει με κάθε τρόπο να μάθετε να διαχειρίζεστε. Επαφές με το εξωτερικό ευνοούνται πολύ μέσα στις επόμενες μέρες και γι’ αρκετούς από εσάς ανοίγει ένας νέος και πολύ παραγωγικός επαγγελματικός κύκλος. Στον οικογενειακό τομέα επικρατεί αρμονία μεταξύ των αγαπημένων σας προσώπων και μπορεί να περάσει έστω και αμυδρά από το μυαλό σας η απόκτηση ενός παιδιού. Καινούργιες γνωριμίες βάζουν σε σκέψεις εσάς τους ελεύθερους, ίσως επειδή δεν είναι ακριβώς αυτό που ψάχνετε, στην πορεία όμως θα διαπιστώσετε πως η εμφάνιση δεν είναι η μόνη βασική προϋπόθεση για να σας γοητεύσει κάποιος.

της ύλης με εργοδότες θα ξεκαθαρίσει αρκετά το τοπίο και θα ξέρετε πώς να κινηθείτε από δω και στο εξής. Ενδεχομένως να μη συμφωνήσετε με τους όρους που θα σας προτείνουν και να αποφασίσετε να αλλάξετε κατεύθυνση. Όπως και να έχει, μη σας τρομάζουν οι αλλαγές και πάρτε τα ρίσκα σας ώστε να μην είστε εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις που δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντά σας. Η εβδομάδα δίνει ευκαιρίες, υπάρχουν όμως και κάποια σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ένα καινούργιο πρόσωπο μπήκε στη ζωή σας και η ανάγκη σας να βελτιώσετε την εμφάνισή σας είναι μεγάλη. Αγορές ρούχων και αξεσουάρ θα εξαντλήσουν τον προϋπολογισμό σας, εκτός κι αν καταφέρετε να κινηθείτε σε λογικά πλαίσια. Σχέση/γάμος μπορούν να βελτιωθούν, αν ξεπεράσετε τις ανασφάλειες και σταματήσετε τις σκηνές ζηλοτυπίας.

Starfax

χρήματα και αφοσιωθείτε περισσότερο στα επαγγελματικά σας, καθώς ξεκινά ένα ευνοϊκό διάστημα γεμάτο θετικές εξελίξεις και είναι πολύ εύκολο να κάνετε υπερβολές. Οι έγνοιες σας παραμένουν πολλές και οι περιστάσεις απαιτούν ωριμότητα. Τακτοποιήστε εγκαίρως οφειλές που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τα περιουσιακά σας και ξεκαθαρίστε τους στόχους σας. Μετακινήσεις και επαγγελματικά ταξίδια θα αυξήσουν τα κέρδη σας. Η συνεχής ενασχόλησή σας με την επαγγελματική σας αποκατάσταση έχει ως αποτέλεσμα να μένει πίσω η προσωπική σας ζωή και κινδυνεύει πλέον η σχέση σας. Μη θεωρείτε τίποτε δεδομένο και αφοσιωθείτε περισσότερο στις ανάγκες του συντρόφου σας. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να κρατάτε τα προσωπικά σας για τον εαυτό σας αν δεν θέλετε να δέχεστε παρεμβολές από τρίτους. Θετικοί οι οιωνοί για μια καινούργια σχέση.

από τη μαριβίκυ καλλέργη (starfax@lifo.gr)

ΚΑΡΚΙΝΟΣ Αφήστε τις επιπολαιότητες με τα

ΣΚΟΡΠΙΟΣ Οι Σκορπιοί αντιμετωπίζετε με περισσότερη αισιοδοξία τις καταστάσεις και είστε πιο πρόθυμοι να δεχτείτε ορισμένες αλλαγές σε επαγγελματικό και σε προσωπικό επίπεδο. Ο Νοέμβριος ξεκινά θετικά για τα επαγγελματικά σας, η αύξηση του εισοδήματός σας όμως είναι κάτι που θέλει χρόνο, δίχως αυτό να σημαίνει πως δεν θα δείτε σχετική βελτίωση. Σημαντικές αγορές και επενδύσεις ας μη γίνουν η Νο 1 προτεραιότητά σας. Κρατήστε άμυνες για τις ανάγκες που βρίσκονται καθ’ οδόν. Ενδεχομένως ορισμένοι να απογοητευτείτε, αν αγαπημένα πρόσωπα ξεχάσουν τα γενέθλιά σας, όμως δεν είναι λόγος αυτός για να χαλάσετε τις καρδιές σας. Υπαρξιακά ζητήματα που βγαίνουν στην επιφάνεια ρίχνουν την ψυχολογία σας και δεν είναι ώρα για να χαλάσετε τις καρδιές σας με τους φίλους σας. Μια καινούργια γνωριμία μέσα στο Σαββατοκύριακο θα σας ενθουσιάσει αρκετά, αναπτερώνοντας το ηθικό σας.

ΤΟΞΟΤΗΣ

Αισθητά ανανεωμένους σας βρίσκει ο Νοέμβριος και είστε αποφασισμένοι να μην αφήσετε καμιά ευκαιρία ανεκμετάλλευτη, τώρα ειδικά που βλέπετε πως δεν πήγαν χαμένοι οι κόποι σας. Η ποιότητα των υπηρεσιών σας σε συνδυασμό με τις επικοινωνιακές σας ικανότητες αποτελούν άριστο συνδυασμό για τη διεύρυνση του κύκλου των πελατών σας. Μέσα από στοχευμένες κινήσεις μπορείτε να αυξήσετε τα κέρδη σας και να βάλετε σε μια τάξη λογαριασμούς και χρέη. Μια αναπάντεχη συνάντηση με έναν πρώην έρωτα σάς βάζει σε διαδικασία συγκρίσεων και διαπιστώνετε πως κάθε εμπόδιο είναι για καλό. Η ερωτική σας ζωή βελτιώνεται αισθητά και επαναπροσδιορίζετε τη σχέση σας. Οι ελεύθεροι έχετε την τάση να ενθουσιάζεστε εύκολα και στην πορεία να απογοητεύεστε. Απολαύστε τις στιγμές δίχως να έχετε απαιτήσεις για δεσμεύσεις, καθώς μπορεί να αγχώσουν το ταίρι σας.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Αν μέσα στις επόμενες μέρες καταφέρετε να βάλετε μια τάξη σε οφειλές και να τακτοποιήσετε θέματα Δημοσίου, θα ανοίξουν οι δρόμοι για να βάλετε σε εφαρμογή ένα νέο εγχείρημα. Κληρονομικά θέματα μπορούν να αυξήσουν την περιουσία σας, δεν είναι όμως κατάλληλη στιγμή για αγοραπωλησίες ακινήτων. Μια πρόταση συνεργασίας με το εξωτερικό σάς προκαλεί προβληματισμό επειδή δεν θέλετε να αποχωριστείτε αγαπημένα πρόσωπα, αλλά εκείνο που προέχει είναι η επαγγελματική σας ανέλιξη. Περιορίστε την ανάγκη σας για πολυτέλειες και επενδύστε στους στόχους σας. Στον οικογενειακό τομέα δεν λείπουν οι εντάσεις εξαιτίας της αστείρευτης ενέργειας των παιδιών και προκειμένου να χάνετε την ψυχραιμία σας, πρέπει να βρείτε δραστηριότητες με τις οποίες θα εκτονώνονται οι μικροί μας φίλοι. Ένα άθλημα ή κάποια δημιουργική απασχόληση θα επαναφέρει τις ισορροπίες.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ Είστε λίγο ανασφαλείς σχετικά με τις δεξιότητές σας και αυτομάτως μπλοκάρετε οι ίδιοι τις ενέργειές σας, με αποτέλεσμα να μην εξελίσσονται τα επαγγελματικά σας όπως θα θέλατε. Για να πετύχετε τους στόχους σας, πρέπει να αποκτήσετε περισσότερα εφόδια. Ιδανική εποχή για να ξεκινήσετε κάποιο σεμινάριο ή μια ξένη γλώσσα, ακατάλληλη για επενδύσεις και ρίσκα, εφόσον δεν γνωρίζετε το αντικείμενο. Φανείτε προνοητικοί με τα χρήματά σας, ώστε να αποφύγετε τα άγχη. Στον τομέα της φιλίας παρουσιάζονται ορισμένα σύννεφα και είναι θέμα χρόνου να ξεσπάσει κάποια θύελλα, καθώς μαζεύετε εδώ και αρκετό διάστημα μέσα σας πράγματα που σας ενοχλούν, αλλά δεν τα εκφράζετε. Αν θέλετε να διαφυλάξετε τις σχέσεις σας, εκφράστε τη δυσαρέσκειά σας ήρεμα και πολιτισμένα. Έτσι θα γίνετε πιο κατανοητοί και θα εκτιμηθεί περισσότερο η στάση σας από το περιβάλλον σας. ΙΧΘΥΣ Μέσα στις επόμενες μέρες θα σας κερδίσει η ειλικρίνεια ενός ατόμου που θα σας προτείνει συνεργασία και αν ακούσετε τη διαίσθησή σας, δεν θα βγείτε χαμένοι. Επειδή το τελευταίο διάστημα έχετε ακούσει πολλά, αλλά είδατε ελάχιστα να γίνονται πράξεις, έχετε αναθεωρήσει τα κριτήριά σας και τα αποτελέσματα των επιλογών σας δεν θα σας απογοητεύσουν. Τακτοποιήστε εκκρεμότητες που σας αποσυντονίζουν και οργανώστε το πρόγραμμά σας έτσι ώστε να μένει κάποιος χρόνος και για την προσωπική σας ζωή. Είστε γεμάτοι ενθουσιασμό επειδή ανταποκρίνεται στο ερωτικό σας κάλεσμα το πρόσωπο που σας έχει γοητεύσει, προσέξτε όμως να μην κάνετε υπερβολές που μπορούν να σας εκθέσουν ανεπανόρθωτα. Αφήστε μερικές πτυχές του εαυτού σας κρυφές, ώστε να μη χαθεί το μυστήριο που είναι και το πιο γοητευτικό κομμάτι μιας καινούργιας σχέσης.

SUDOKU No 488 3

6 8

2 9

9 7 6 8 3 1 4 2 9 5 8

8 1 6 7 3 2 8 4 5

Η λύση του προηγούμενου 4 5 7 6 2 3

3 9 8 1 5 7

6 2 1 9 8 4

7 3 9 4 1 5

5 6 2 7 9 8

8 1 4 2 3 6

1 8 6 5 4 9

2 7 3 8 6 1

9 4 5 3 7 2

8 4 7 6 3 9 2 5 1 1 2 5 8 4 7 3 9 6 9 6 3 2 1 5 7 4 8

3.11.16 – lifo

45

ΟΕρρίκοςΣοφράςδιαλέγειέναποίημα

AΓΡΑΦΟΝ […]

Α!... δώσε,

δος και σ’ εμένα, Κύριε, ενώ βαδίζω ολοένα ως έξω απ’ της Σιών την πόλη, κι από τη μια της γης στην άλλην άκρη όλα είναι ρείπια κι όλα είναι σκουπίδια, κι όλα είναι πτώματα άθαφτα που πνίγουν τη θεία πηγή τ’ ανασασμού, ή στη χώρα είτ’ έξω από τη χώρα· Κύριε, δος μου, μες στη φριχτήν οσμήν όπου διαβαίνω, για μια στιγμή την άγια Σου γαλήνη, να σταματήσω ατάραχος στη μέση απ’ τα ψοφίμια, και ν’ αδράξω κάπου και στη δική μου τη ματιάν έν’ άσπρο σημάδι, ως το χαλάζι, ωσάν το κρίνο· κάτι να λάμψει ξάφνου και βαθιά μου, έξω απ’ τη σάψη, πέρα από τη σάψη του κόσμου, ωσάν τα δόντια αυτού του σκύλου.

«Οι στίχοι αυτοί είναι η προσευχή μου».

— ερρίκος σοφράς, μεταφραστής

Άγγελος Σικελιανός, «Άγραφον» (στ. 40-56), Λυρικός Βίος, τ. Ε’, Ίκαρος, 1968

46 lifo – 3.11.16

επιμελεια: μαρκελλα ανδρικακη

3.11.16 – lifo

47