RASPBERRY PI ZERO
DE COMPUTER DIE IN EEN ETUI PAST
SCRATCH!
w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l
JE VERBEELDING IS JE ENIGE GRENS
REIS VANUIT JE KLAS DE WERELD ROND! STAP VOOR STAP MET GOOGLE MAPS • OP DIGITALE KUNSTTOUR NAAR HET BRITISH MUSEUM OF GUGGENHEIM • MET DE FLIGHTSIMULATOR VAN GOOGLE EARTH!
Jaargang 33 | Nummer 6 | Februari 2016
Raspberry Pi Zero: de computer die in een etui past!
‘Misschien krijgen we straks Raspberry Pi-scholen! Voor de prijs hoeven we het niet te laten’ Dertig leerlingen ritsen op verzoek van de docent hun etui open en halen de Raspberry Pi Zero tevoorschijn. Ze sluiten hem aan op de hub en koppelen hem aan de monitor. Voilà, iedereen heeft zijn eigen computer van zes bij drie centimeter (dikte 5 mm). Verre toekomst? Helemaal niet, het kan binnen een paar maanden werkelijkheid zijn. Het enige probleem is dat de minicomputer van 5 dollar, die november vorig jaar werd gepresenteerd, wereldwijd is uitverkocht. Het wachten is nu op een nieuwe lichting. Door Malini Witlox De Raspberry Pi Zero is het zusje van de duurdere Raspberry Pi (25 dollar), die vijf miljoen keer over de toonbank ging. Daarnaast is er de Raspberry Pi 2, die sinds begin dit jaar te koop is voor 35 dollar en waarvan er al drie miljoen zijn verkocht. De Zero-versie is de helft zo klein. Deze supermini computer is door de Raspberry Pi Foundation ontwikkeld met de gedachte dat iedereen moet kunnen leren hoe computers werken, zonder daarbij te struikelen over een financiële barrière. Het gaat om een moederbord met een 1GHz-processor en 512MB werkgeheugen. Die hardware is vergelijkbaar met de iPhone 4S. Het is een volledig werkende computer, maar de gebruiker moet er wel zelf (afhankelijk van het doel) andere hardware, zoals kabels, WiFi chip, beeldscherm, toetsenbord en muis, aan hangen. Wel zit er een SD-kaartlezer op, die dienst doet als harde schijf. Het apparaatje draait standaard op Raspbian, een variant op de open source software Linux. De software wordt geleverd met enkele programma’s, zoals een browser en een videospeler. Gebruikers kunnen daarnaast een eigen besturingssysteem op de Raspberry Pi installeren.
KNUTSELEN Waar de producent van de oude huis-, tuin- en keukencomputers liever niet ziet dat je zelf gaat knutselen, wil Eben Upton, CEO van de Raspberry Pi Foundation, vooral creativiteit stimuleren. De Raspberry Pi is een doe-het-zelf-computer. Zo kun je onder meer een gameconsole of mediabox met de kleine computer in
8
COS JAARGANG 33 NUMMER 06 – 2016
elkaar knutselen, maar ook stembesturing op een magnetron. YouTube staat vol met filmpjes die kunnen helpen bij het installeren van simpele programma’s. Ook biedt de Foundation in Groot-Brittannië de Picademy aan, een opleiding voor docenten om te leren omgaan met de minicomputer. Aan COS laat Upton weten dat er al 330 Engelse docenten het trainings programma hebben gevolgd. Exacte cijfers hoeveel scholen de Raspberry Pi ook gebruiken in de les, heeft hij niet. ‘In Engeland doet wel meer dan tien procent van de scholen mee aan Code Club, een naschoolse computerclub voor kinderen. Zeer regelmatig gebruiken die scholen onze computer bij hun programma.’
VANZELF LEREN Raspberry Pi-fan van het eerste uur is Per-Ivar Kloen, docent biologie aan het Christelijk College De Populier in Den Haag,
systeem. Bij biologie kun je bijvoorbeeld allerlei processen,
overigens ook initiatiefnemer van de FABklas waarbij nieuws
zoals een hartslag, met het apparaat nabootsen. Eigenlijk kan
gierige leerlingen met moderne
iedere docent het gebruiken, ongeacht het vak. Technisch kan
technieken werken. Volgens Kloen
alles. Creativiteit is het grootste probleem.’ Kloen schuift
wordt de Raspberry Pi op sommige
binnenkort aan bij de muziekdocent om hem te leren werken
Nederlandse scholen wel gebruikt,
met de Raspberry. ‘Boxen eraan en je kunt met Sonic Pi liedjes
maar is dat nog niet structureel.
programmeren. Doodsimpel, maar je moet het even weten. Bij
‘Bij de FABklas heeft een leerling
Frans kun je het bijvoorbeeld gebruiken als gedichtengenerator.
recentelijk een groothoeklens aan
Denk aan een systeem waarbij lichtjes bepaalde woorden
de Raspberry Pi vastgemaakt en
aanduiden. Voor sommige docenten is die stap te groot. Ze
met een aantal ballonnen de lucht
vinden het niet de moeite waard om zich in de Raspberry te
ingestuurd om zo foto’s te maken.’
verdiepen. Jammer, want het is relatief makkelijk.’
Gebrek aan programmeerkennis is volgens Kloen geen probleem. ‘Laatst had ik een brugklasser
SCRATCH
die nog nooit had geprogrammeerd, maar een Sense HAT (LED
Sommige minicomputers, zoals de Arduino, kun je alleen
matrix met sensoren) aan de computer koppelde en zo een
bedienen met C, een moeilijke programmeertaal. De Raspberry
bewegingssensor nabootste. Je kunt op internet kant-en-klare
heeft die beperking niet. Als je een beetje van Linux begrijpt,
programma’s vinden om te gebruiken. Voordeel is dat de leerlingen
dan kun je ermee werken. Je kunt het apparaat met het
dan vanzelf verder gaan met de apparatuur en spelenderwijs
blokjessysteem van Scratch (zie pagina 20-21) alles leren.
leren programmeren.’
‘Het voordeel is dat je kunt rommelen binnen Scratch. Je kunt kijken wat er gebeurt wanneer je een blokje op een
CREATIVITEIT
andere plek zet. Dat kan met C niet, daar moet alles goed
Koudwatervrees bij docenten die de Raspberry Pi niet durven
staan. Een puntkomma of een haakje vergeten en je
te gebruiken; Kloen herkent het niet. ‘Bij de betàsectie is
programma werkt niet.’
iedereen ontzettend enthousiast. Als leraar ga je zelf ook op ontdekkingsreis. Het is heel anders dan bij een kant-en-klaar
RASPBERRY PI-SCHOLEN Dat de Raspberry Pi Zero slechts 5 dollar kost, is volgens Kloen niet doorslaggevend bij het gebruik op scholen. ‘25 dollar is ook goed betaalbaar. De prijs was al geen probleem. Maar de Zero kun je wel uitstekend gebruiken voor projecten waarbij je met Python programmeert en de kaart inbouwt in je project. De rekenkracht is voor deze maakprojecten ruimschoots voldoende.’ Een computer die in een etui past en die iedereen kan betalen: misschien krijgen we binnenkort wel klaslokalen waar de hubs en monitoren al klaarstaan! Kloen: ‘We kennen in Nederland al de iPad-scholen, maar de iPad is eigenlijk een gesloten, conservatief systeem. Misschien krijgen we straks ook Raspberry Pi-scholen! Voor de prijs van 5 dollar hoeven we het in ieder geval niet te laten.’ www.raspberrypi.org
COS JAARGANG 33 NUMMER 06 – 2016
9