VIII
dÀFMX e RYSXeQF¶FFQ
³FBÊ dQ»»Fe, 31Y¸FBÊY2015
www.jagran.com
E³FÀFeAFSX ¸FZa WXû OXe¹Fì IYF d½FÀ°FFSX: d½F´F„»F þe½F³FQVFʳF IYû ÀF¸FÓF³FZ IYF ´Fi¹FFÀF IYSXZa ¹F„½FF
n OXe¹Fì ¸FZa ´Fi½FZVF IZY d»FE JFÀF°FüSX ´FSX E³FÀFeAFSX IZY LXFÂFûa IYe ¶FPXÞ°Fe ÀFa£¹FF IYû SXûIY³FZ IZY d»FE ÀFSXIYFSXe À°FSX ´FSX dVFÃFF IZY ÃFZÂF ¸FZa ¢¹FF ÀF„²FFSX IYe AF½FV¹FIY°FF WX`? -QZdJE, Aa°FSXSXF¿MÑXe¹F À´F²FFÊ IZY ¸FïZ³FþSX WXSX IYûBÊ ½¹Fd¢°F A´F³F¨ ¶F¨¨Fûa IY¨ A¨LXe ¦F„¯F½F°°FF ´FSXJ dVFÃFF dQ»F½FF³FF ¨FFWX°FF WX`Ü d³F:ÀFaQZWX dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ¸FZa dVFÃFF ´FF³FZ IYF IiZYþ ÀF·Fe IYû SXWX°FF WX`Ü BÀFd»FE ½FWXFa I„Y»F ÀFeMXûa IYF IYBÊ ¦F„¯FF ª¹FFQF AF½FZQ³F AF°FF WX`Ü BÀFÀFZ IYFRYe ÀFa£¹FF ¸FZa LXFÂF °F¶F d³FSXFVF ·Fe WXû°FZ WX`a þ¶F CX³WXZa ´Fi½FZVF ³FWXeÔ d¸F»F°FFÜ BÀF¸FZa E³FÀFeAFSX IZY LXFÂFûa IYû ª¹FFQF d³FSXFVFF WXû°Fe WX`Ü WX¸F³FZ VFWXSX IZY dVFÃFFd½FQûa ÀFZ BÀF ¶FF¶F°F d½FÀ°FÈ°F ¨F¨FFÊ IYe WX`Ü BÀF¸FZa ¹FWX ÀF„ÓFF½F ÀFF¸F³FZ AF¹FF WX` dIY dþÀF °FSXWX AIZY»Fe dQ»»Fe AF¶FFQe IYF ¶FûÓF ³FWXeÔ ÓFZ»F ÀFIY°Fe, BÀFd»FE dQ»»Fe IZY ÀFF±F E³FÀFeAFSX IYF d½FIYFÀF dQ»»Fe IYe °FþÊ ´FSX dIY¹FF ¦F¹FF CXÀFe °FSXWX dVFÃFF IZY ÃFZÂF ¸FZa dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe IYF d½FÀ°FFSX E³FÀFeAFSX ¸FZa dIY¹FF þF³FF ¨FFdWXEÜ n AF´FIZY BÀF ÀF„ÓFF½F IYF ÀFWXe ´FiFøY´F ¢¹FF WX`? -ÀFe²FZ øY´F ¸FZa WX¸F RYSXeQF¶FFQ ¸FZa BÀFIYe ´FWX»F IYSX³FF ¨FFWX°FZ WX`aÜ WX¸F³FZ ´FiÀ°FF½F °F`¹FFSX dIY¹FF WX` dIY RYSXeQF¶FFQ ¸FZa EIY ³FE ´FSXa´FSXF¦F°F IYF»FZþ IYe þøYSX°F WX`Ü WXdSX¹FF¯FF ÀFSXIYFSX BÀF IYF»FZþ IYF d³F¸FFʯF IYSXZ¦Fe °F±FF dQ»»Fe d½FV½Fd½FôF»F¹F IZY IYûBÊ ·Fe ´Fi¸F„J IYF»FZþ IYF ´Fi¶Fa²F³F BÀF IYF»FZþ IYû ¨F»FFEÜ A´F³FZ dWXÀFF¶F ÀFZ ¹FWXFa QFdJ»FZ »FZ °F±FF LXFÂFûa IYû dVFÃFF QZÜ EZÀFe VF„÷YAF°F ¹FdQ dQ»»Fe d½FV½Fd½FôF»F¹F IZY ´Fi¸F„J IYF»FZþ E³FÀFeAFSX ¸FZa EIY-EIY IYF»FZþ IZY øY´F ¸FZa IYSX »FZa °Fû d³FdV¨F°F øY´F ÀFZ ¸FZSXF ¸FF³F³FF WX` dIY OXe¹Fì þF³FZ ½FF»FZ LXFÂFûa IYe ÀFa£¹FF ¸FZa IY¸Fe AFE¦FeÜ WX¸F³FZ RYSXeQF¶FFQ IZY ÀFZ¢MXSX-12 ¸FZa ´FiÀ°FFd½F°F ¶FÀF AOÐXOXZ IZY À±F»F IYû ¶FQ»F½FFIYSX ¹FWXFa IYF»FZþ Jû»F³FZ IYe ¸FFa¦F SXFª¹F ÀFSXIYFSX IYû ·FZþ Qe WX`Ü ¶FÀF AOÐXOXF IYWXeÔ SXFþ¸FF¦FÊ ÀFZ »F¦F°FF WX„AF ¶F³FF³FZ IYF ´FiÀ°FF½F dQ¹FF WX` ¢¹FûadIY ¹FWXFa ¶FÀF AOÐXOXF ¶F³FF³FZ ÀFZ ÀFZ¢MXSX½FFdÀF¹Fûa IYû IYFRYe ´FSXZVFF³Fe WXû¦FeÜ
n ¢¹FF WXdSX¹FF¯FF IYe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe OXe¹Fì IYF
¸F„IYF¶F»FF ³FWXeÔ IYSX ´FF SXWXe WX`a? -³FWXeÔ EZÀFF ³FWXeÔ WX`Ü OXe¹Fì IYF EIY A»F¦F IiZYþ WX`Ü A³¹F±FF ¸F`a AF´FIYû °F±¹FF°¸FIY AF²FFSX ´FSX ¶F°FF SXWXF WXìa dIY WXdSX¹FF¯FF ¸FZa dVFÃFF IYF À°FSX dIYÀFe ·Fe ÀFìSX°F ¸FZa OXe¹Fì ÀFZ IY¸F ³FWXeÔ WX`Ü RYSXeQF¶FFQ IZY d³Fþe Baþed³F¹FÎSX¦F
SXF¿MÑXe¹F SXFþ²FF³Fe dQ»»Fe ¸FZa B³F dQ³Fûa dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ¸FZa QFdJ»FF »FZ³FZ IZY d»FE ³F IZY½F»F dQ»»Fe ¶Fd»IY SXF¿MÑXe¹F SXFþ²FF³Fe ÃFZÂF AüSX ´FìSXZ QZVF IZY LXFÂF ´Fi¹FFÀF ¸FZa þ„MXZ WX`aÜ ¶FZVFIY dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ¸FZa ´Fid°F½F¿FÊ QZVF WXe ³FWXeÔ d½FQZVFûa ÀFZ ·Fe LXFÂF QFdJ»FF ÀFFÃFF°IYFS »FZ°FZ WX`a ¸F¦FSX ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe IZY IYF»FZþûa ¸FZa dQ»»Fe IZY ¶FFQ ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF LXFÂF SXF¿MÑXe¹F SXFþ²FF³Fe ÃFZÂF IZY ´Fi¸F„J VFWXSX ¦FFdþ¹FF¶FFQ, RYSXeQF¶FFQ, ¦F„OÞX¦FFa½F ½F ³FûEOXF ÀFZ WXû°FZ WX`aÜ WXþFSXûa IYe ÀFa£¹FF ¸FZa B³F VFWXSXûa ÀFZ LXFÂF dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ¸FZa ´FPXÞ³FZ IZY d»FE ´Fid°FdQ³F AF½FF¦F¸F³F IYSX°FZ WX`aÜ BÀFÀFZ dVFÃFF IZY ÃFZÂF ¸FZa °Fû dQ»»Fe IZY d½FÀ°FFSX IZY øY´F ¸FZa d½FIYdÀF°F WX„E SXF¿MÑXe¹F SXFþ²FF³Fe ÃFZÂF IYe ÀFû¨F IYF AF²FFSX IYWXeÔ ³F IYWXeÔ IY¸F WXû SXWXF WX`Ü E³FÀFeAFSX ¸FZa dVFÃFF IZY ÃFZÂF ¸FZa ¦F„¯F½F°°FF´FSXJ ¢¹FF ÀF„²FFSX dIYE þF ÀFIY°FZ WX`a, BÀF ¶FF¶F°F ÀFZ¢MXSX-12 IZY IaY½FZaVF³F WXF»F ¸FZa Q`d³FIY õFSXF AF¹Fûdþ°F Qû dQ½FÀFe¹F Eþìd½Fþ³F-E¢ÀF´Fû IZY QìÀFSXZ ÀFÂF IYF CXQЧFFMX³F IYSX³FZ ´FWX„a¨FZ ·FFþ´FF d½F²FF¹FIY d½F´F„»F ¦Fû¹F»F ÀFZ ¸F„£¹F ÀFa½FFQQF°FF d¶FþZaýi ¶FaÀF»F ³FZ d½FÀ°FÈ°F ¶FF°F¨Fe°F IYe, ´FiÀ°F„°F WX` CX³FÀFZ WX„BÊ ¶FF°F¨Fe°F IZY ´Fi¸F„J AaVF:
n Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ AF¹Fûdþ°F Eþ„d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IZY ¶FFSXZ ¸FZa ¢¹FF IYWX°FZ WX`a? -QZdJE, BÀF °FSXWX IZY IYF¹FÊIiY¸F SXFWX °Fû dQJF°FZ WXe WX`aÜ LXFÂF-LXFÂFFAûa ¸FZa ´Fid°F·FF IYe IY¸Fe ³FWXeÔ WX`, ¸FF¦FÊQVFʳF IYe ¶FOÞXe þøYSX°F WX`Ü Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa IYBÊ ÀFaÀ±FF³Fûa ³FZ d½FôFd±FʹFûa IYû ¸FWX°½F´Fì¯FÊ þF³FIYFSXe QeÜ d½FôF±FeÊ WXe ³FWXeÔ, Ad·F·FF½FIYûa IYF ·Fe ¸FF¦FÊQVFʳF dIY¹FF ¦F¹F¨ WX` dIY ½FZ ¶F¨¨Fûa IYe ÷Yd¨F IZY ¸F„°FFd¶FIY CX³WXZa ´Fiû°ÀFFdWX°F IYSXZaÜ þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ CXd¨F°F ÀF¸F¹F ´FSX dIY¹FF ¦F¹FF ´Fi¹FFÀF ´FiVFaÀF³Fe¹F WX`Ü
IYF»FZþ AüSX d³Fþe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXeþ IZY VF`ÃFd¯FIY WX¸FZa IYF¸F IYSX³FF WXû¦FFÜ ¸F`a AF´FIYe þF³FIYFSXe ¸FZa »FF Qìa ÀFaÀFF²F³Fûa IZY ÀFF¸F³FZ OXe¹Fì IYWXeÔ dMXIZY¦FFÜ WX¸F ³F½F ¨FZ³F°FF MÑXÀMX IZY °F°½FF½F²FF³F ¸FZa 28 ÀIìY»Fûa ¸FZa EZÀFF ´Fi¹Fû¦F IYSX³FZ þF SXWXZ WX`a dþÀFÀFZ ½FWXFa ³F dÀFRYÊ n AF´F Baþed³F¹FÎSX¦F AüSX ¸F`³FZþ¸FZaMX IYF»FZþûa IYe dÀIY»F OXZ½F»F´F¸FZaMX IZY °FWX°F dVFÃFF Qe þFE ¶Fd»IY ´FiQVFʳFe ¸FZa AFE WX`a, B³FIZY d»FE ·Fe °FûWXRYF QZ³FF ´Fd¶»FIY ´FiFB½FZMX ´FFMXʳFSXdVF´F IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ dVFÃFF IYe ¨FFWXZa¦FZ? ¦F„¯F½F°°FF ¸FZa ÀF„²FFSX WXûÜ -SXFª¹F ÀFSXIYFSX ³FZ dVFÃFF JFÀF°FüSX ´FSX SXûþ¦FFSXû³¸F„J dVFÃFF ´FiQF³F IYSX³FZ IYe dQVFF ¸FZa IYFRYe ÀFIYFSXF°¸FIY n Q`d³FIY þF¦FSX¯F IZY Eþ„-d½Fþ³F-E¢ÀF´Fû IYQ¸F CXNXFE WX`aÜ WX¸F ¨FFWX°FZ WX`a dIY Baþed³F¹FÎSX¦F AüSX IYF¹FÊIiY¸F dIYÀF øY´F ¸FZa QZJ SXWXZ WX`a? ¸F`³FZþ¸FZaMX IYF»FZþûa ¸FZa ÀF¸FFþ AüSX ÃFZÂF IYe ¸FFa¦F ½F -¸F`a ¶FOÞXF J„VF WXìa dIY RYSXeQF¶FFQ »FûIYÀF·FF ÃFZÂF ¸FZa þøYSX°F IZY A³F„øY´F LXFÂFûa IYû dVFÃFF Qe þFEÜ BÀFIZY Q`d³FIY þF¦FSX¯F ³FZ Eþ„-d½Fþ³F-E¢ÀF´Fû IYF AF¹Fûþ³F d»FE WX¸F dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³Fûa IZY ÀFa¨FF»FIYûa ÀFZ ·Fe ¹FWX dIY¹FF WX`Ü BÀFÀFZ EIY WXe LX°F IZY ³Fe¨FZ ÀF·Fe ´Fi¸F„J ¸FFa¦F IYSX SXWXZ WX`a dIY ³FBÊ CXôû¦F ³Fed°F ´FSX ½FZ ÀF·Fe »Fû¦F Baþed³F¹FÎSX¦F IYF»FZþûa IZY d½Fd·F³³F IYûÀFûÊa IYe ¶FF¶F°F A´F³FZ ÀF„ÓFF½F QZa °FFdIY CXôû¦Fûa IZY ÀF¸F³½F¹F IZY ÀFF±F LXFÂFûa AüSX CX³FIZY Ad·F·FF½FIYûa IYû d½FÀ°FÈ°F þF³FIYFSXe dÀIY»F OXZ½F´F»F¸FZaMX IZY IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa ·Fe dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F d¸F»F SXWXe WX`Ü ¹FWX EIY °FSXWX ÀFZ LXFÂFûa AüSX IYF»FZþûa A´F³Fe ·FF¦FeQFSXe IYSX ÀFIZÔYÜ Qû³Fûa IZY d»FE IYFRYe CX´F¹Fû¦Fe IYF¹FÊIiY¸F WX`Ü BÀFIZY d»FE ¸F`a WXdSX¹FF¯FF ÀFSXIYFSX IYe °FSXRY ÀFZ Q`d³FIY þF¦FSX¯F n BÀF ¶FFSX ÀFSXIYFSXe ÀIY»FFZa IZY ¶FûOXÊ ´FSXeÃFF ´Fi¶Fa²F³F IYû ¶F²FFBÊ QZ°FF WXìa °F±FF AF·FFSX ½¹F¢°F IYSX°FF ´FdSX¯FF¸F IYFRYe d³F¨F»FZ À°FSX ´FSX SXWXZ WX`a ¢¹Fûa? WXìaÜ BÀFIYF d½FÀ°FFSX WXû³FF ¨FFdWXE AüSX WX¸F³FZ Q`d³FIY -BÀF ¶FFSX IZY ´FdSX¯FF¸F IYFRYe ΨF°FFþ³FIY SXWXZ WX`aÜ þF¦FSX¯F IYû ÀF„ÓFF½F dQ¹FF WX` dIY A¦F»Fe ¶FFSX BÀF¸FZa ÀFSXIYFSXe ÀIìY»Fûa IYe QVFF ½F dQVFF ÀF„²FFSX³FZ IZY IiY¸F ¸FZa ÀFSXIYFSXe IYF»FZþûa IZY ´Fi¶Fa²F³F IYû ·Fe À±FF³F d¸F»FZÜ
n Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa ¸FF³F½F SX¨F³FF dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F IYe ·Fìd¸FIYF IZY ¶FFSXZ ¸FZa ¶F°FFEa? -AÀF»F ¸FZa WX¸FFSXF WX¸FZVFF WXe ´Fi¹FFÀF SXWX°FF WX` dIY d½FôF±FeÊ ½F`ÄFFd³FIY úd¿MXIYû¯F IZY ÀFF±F AF²¹FFd°¸FIY øY´F ÀFZ ·Fe ¸Fþ¶Fì°F WXûaÜ Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa ·Fe WX¸FFSXZ d½FVFZ¿FÄFûa ³FZ þWXFa EIY °FSXRY IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe þF³FIYFSXe Qe, ½FWXeÔ ¸F`a³FZ LXFÂFûa IYû ²F¸FÊÀFaÀIÈYd°F ÀFZ A½F¦F°F IYSXF¹FF AüSX ÀF¸FÓFF¹FF dIY dIYÀFe ·Fe ÃFZÂF ¸FZa AF¦FZ ¶FPXÞû, ¦F„¯Fûa ´FSX þøYSX ²¹FF³F QûÜ ¦F„¯F WXûa¦FZ °Fû ÀFRY»F°FF ·Fe d¸F»FZ¦FeÜ þWXFa d½F³F¸Fi°FF WX`, ½FWXFa ²F³F ·Fe WX` AüSX ÀF„J ·FeÜ n AFþ IYdSX¹FSX ÀFa½FFSX³FZ IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZa ¶FOÞXe ¨F„³Füd°F¹FFa WX`a, EZÀFZ ¸FZa ¶FZWX°FSX ÀFa·FF½F³FFEa I`YÀFe ¶F³F ÀFIY°Fe WX`a? -WXFa, ¨F„³Füd°F¹FFa WX`a, A³F„VFFÀF³FWXe³F°FF ·Fe ¶FPXÞ ¦FBÊ WX`Ü ¸FF³F½Fe¹F ¸F컹Fûa ¸FZa d¦FSXF½FMX AF ¦FBÊ WX`Ü ´FdSX½FFSX½FFQ AFþ ¶FFþFSX½FFQ ¸FZa ¶FQ»F ¦F¹FF WX`Ü dRYSX ·Fe ´Fid°F·FFAûa IYe IY¸Fe ³FWXeÔ WX`Ü dÀ±Fd°F ¸FZa ÀF„²FFSX IZY d»FE Ad·F·FF½FIYûa IYû AWX¸F ·Fìd¸FIYF d³F·FF³Fe¨WXû¦FeÜ WX¸F A´F³FZ ¶F¨¨Fûa IYû Q¹FF, ²F`¹FÊ, ¸FF³F½F°FF IYF ´FFNX ´FPXÞFEaÜ WX¸F³FZ ÀFaÀ±FF³F IYe AûSX ÀFZ AF¹Fûdþ°F IYF¹FÊIiY¸Fûa ¸FZa
dþd°F³F ¨FF½F»FF ³FZ ¨F„MXdIY¹Fûa ¸FZa QìSX IYSX QeÔ °F¸FF¸F CX»FÓF³FZa ÄFF³F WXû¦FF °Fû »FøFe J„Q ¨F»FIZY AFE¦Fe : ÀFaþ¹F ·F³FûMX
½¹FF£¹FF³F IZY QüSXF³F ¶F¨¨Fûa ¸FZa þûVF ·FSX°FZ IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSX dþd°F³F ¨FF½F»FFÜ þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, RYSXeQF¶FFQ : Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IZY QüSXF³F ÀF·FF¦FFSX ¸FZa AF¹Fûdþ°F IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa ¸FVFWXìSX IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSX dþd°F³F ¨FF½F»FF ³FZ d½FôFd±FʹFûa IYe IYdSX¹FSX ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F °F¸FF¸F CX»FÓF³FZa QìSX IYSX QeÔÜ ½¹FF£¹FF³F ¸FZa CX³WXûa³FZ IYdSX¹FSX IZY ³FE ÃFZÂFûa ´FSX ´FiIYFVF OXF»FF AüSX ¶F°FF¹FF dIY dIYÀF °FSXWX ¹Fûþ³FF, ¸FZWX³F°F ½F °FIY³FeIY IZY ´Fi¹Fû¦F ÀFZ ÀFRY»F°FF IYe DYa¨FFB¹FFa LX„BÊ þF ÀFIY°Fe WX`aÜ CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY A¶F ½FWX ÀF¸F¹F ¦F¹FF þ¶F Baþed³F¹FSX, OXF¢MXSX, ´FiVFFÀFd³FIY Ad²FIYFSXe ½F A²¹FF´FIY IYû WXe ÀF¶FÀFZ ÀFWXe ¸FF³FF þF°FF ±FF AüSX WXSX ¸FFa ¶FF´F ¨¨¨FZ IYû B³WXeÔ ¸FZa ÀFZ dIYÀFe EIY IYû ¨F„³F³FZ IZY d»FE IYWX°FZ ±FZÜ A¶F IYdSX¹FSX IZY ³FE ÃFZÂF d½FIYdÀF°F WXû SXWXZ WX`aÜ IYBÊ ÃFZÂF EZÀFZ WX`a dþ³FIZY ¶FFSXZ ¸FZa ´FFa¨F ÀFF»F
þF¦FSX¯F
´FWX»FZ °FIY IYûBÊ þF³F°FF ·Fe ³FWXeÔ ±FF, ÎIY°F„ A¶F CX³WXeÔ ¸FZa WXe ¹F„½FF ´F`ÀFF AüSX VFûWXSX°F WXFdÀF»F IYSX SXWXZ WX`aÜ BaMXSX³FZMX ³FZ IYdSX¹FSX IZY ³FE SXFÀ°FZ Jû»FZ WX`aÜ AFþ AFG³F»FFB³F ¶FFþFSX °FZþe ÀFZ ¶FPXÞ SXWXF WX`, EZÀFZ ¸FZa ¹FWXFa IYdSX¹FSX IYe °F¸FF¸F ÀFa·FF½F³FFEa ¸FüþìQ WX`aÜ CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY ·FFSX°F ¸FZa WXûMX»F BaOXÀMÑXe °FZþe ÀFZ d½FIYdÀF°F WXû SXWXe WX` AüSX BÀFIYF ·Fd½F¿¹F IYFRYe CXªª½F»F WX`Ü EZÀFZ ¸FZa BÀF ÃFZÂF ¸FZa ·Fe IYdSX¹FSX IYe ¶FWX„°F ÀFa·FF½F³FFEa WX`aÜ ´FÂFIYFdSX°FF E½Fa þ³FÀFa¨FFSX ·Fe °FZþe ÀFZ d½FIYdÀF°F WXû°Fe BaOXÀMÑXe WX` AüSX BÀF¸FZa IYdSX¹FSX IZY ¨¨LXZ d½FIY»´F CX´F»F¶²F WX`aÜ CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY MÑX`½F»F EaOX MXìdSXª¸F, RìYOX MXZ¢³Fû»FFþe, OXZ¹FSXe MXZ¢³Fû»FFþe þ`ÀFZ IYBÊ ÃFZÂF WX`a þWXFa ¹F„½FF ¶FZWX°FSX IYdSX¹FSX ¶F³FF ÀFIY°FZ WX`aÜ
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, RYSXeQF¶FFQ : ASXF½F»Fe IYF»FZþ AFRY Baþed³F¹FÎSX¦F EaOX ¸F`³FZþ¸FZaMX IZY OXe³F ÀFaþ¹F ·F³FûMX IYF ¸FF³F³FF WX` dIY þWXFa ÄFF³F WX`, ½FWXFa »FøFe À½F¹Fa ¨F»FIYSX AF°Fe WX`Ü dÀFRYÊ dOX¦Fie WXFdÀF»F IYSX³FZ ÀFZ IYF¸F ³FWXeÔ ¨F»FZ¦FFÜ IYF¸F¹FF¶Fe IZY d»FE úd¿MXIYû¯F ·Fe ÀFIYFSXF°¸FIY WXû³FF ¨FFdWXEÜ ÀFIYSXF°¸FIY ÀFû¨F IZY ÀFF±F A´F³FF ÄFF³F ¶FPXÞFEa, ½¹Fd¢°F°½F d½FIYFÀF ´FSX ²¹FF³F QZa °Fû d³FdV¨F°F WXe ¸Fadþ»F IYQ¸F ¨Fì¸FZ¦FeÜ ÀFaþ¹F ·F³FûMX VFd³F½FFSX Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ ÀFZ¢MXSX-12 ´FiQVFʳFe ÀF·FF¦FFSX ¸FZa AF¹Fûdþ°F Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IZY ÀF¸FF´F³F ÀF¸FFSXûWX ¸FZa d½FôFd±FʹFûa ÀFZ ¸F„JFd°F¶F ±FZÜ IYBÊ LXFÂFûa ³FZ IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe ÀF½FF»F ·Fe dIYE °Fû ÀFaþ¹F ·F³FûMX ³FZ ¸FF¦FÊQVFʳF IYSX°FZ WX„E þ½FF¶F ·Fe dQEÜ ÀFaþ¹F ·F³FûMX ³FZ ¶F°FF¹FF dIY IaY´Fd³F¹Fûa ¸FZa ³FüIYdSX¹Fûa IYe IY¸Fe ³FWXeÔ WX`Ü ¨¨LXZ ¨¨¨Fûa IYe IY¸Fe WX`Ü IYBÊ ¨¨¨FZ dOX¦Fie °Fû WXFdÀF»F IYSX »FZ°FZ WX`a, »FZdIY³F À½F¹Fa IYû d³FJFSX ³FWXeÔ ´FF°FZÜ A´F³FZ AF´F IYû À±FFd´F°F IYSX³FZ IZY d»FE Ad²FIY ÀFZ Ad²FIY ÄFF³F AdþÊ°F IYSXZaÜ
A¶F ½Fû ÄFF³F ·FF¿FF IYF WXû, ¶FF°F¨Fe°F IYSX³FZ IYF WXûÜ ½F`ÀFZ ·Fe ´FiûRZYVF³F»F »FFBRY ¸FZa B³F ÀF¶F ¶FF°Fûa IYe ¶FOÞXe AWXd¸F¹F°F WX`Ü AFþ EIY ¨¨¨FFBÊ ¹FWX ·Fe WX` dIY AF´F À½F¹Fa IYû d³FJFSX³FZ ´FSX dþ°F³FZ Ad²FIY °F½Fªþû QZa¦FZ, CX°F³FF Ad²FIY AF´F ³FF¸F °F±FF ²F³F IY¸FF ´FFE¦FZÜ ÄFF³F WX` °Fû ÀF¶F I„YLX WX`, ´F`ÀFF AüSX ¶FOÞXZ AFRYSX ·Fe AF´FIZY ´FFÀF AFEa¦FZ, ¶FÀF A´F³FZ AF´F IYû ÀFa½FFSX°FZ SXWXûÜ
CX³WXûa³FZ ¹F„½FFAûa IYû ¶F°FF¹FF dIY IYdSX¹FSX ¶F³FF³FZ IZY d»FE ÀF¶FÀFZ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ ½F ´FWX»Fe ÀFePXÞe WX` J„Q IYû þF³FûÜ A´F³Fe ÃF¸F°FFAûa IYû ´FWX¨FF³Fû, ¹FWX þF³Fû dIY WX¸FFSXe ¸Fþ¶Fì°Fe AüSX IYd¸F¹FFa ¢¹FF WX`aÜ BÀFIZY ¶FFQ WXe IYdSX¹FSX ¨F„³FZaÜ QìÀFSXe ¸FWX°½Fì´F¯FÊ ÀFePXe WX` ¹Fûþ³FF ¶F³FF³FFÜ IYdSX¹FSX IYe NXeIY °FSXWX ¹Fûþ³FF ¶F³FFEaÜ °FeÀFSXe
¸FWX°½F´Fì¯FÊ ÀFePXe WX` »FùF ´FSX °F³¸F¹F°FF ÀFZ IYF¸F IYSX³FFÜ BÀF QüSXF³F d½FôFd±FʹFûa ³FZ IYdSX¹FSX ÀFZ þ„OÞXZ IYBÊ ÀF½FF»F ´FìLXZÜ dþd°F³F ¨FF½F»FF ³FZ CX³FIYe VFaIYFAûa IYF ÀF¸FF²FF³F dIY¹FFÜ ¸FüþìQ d½FôFd±FʹFûa IYû ÀFWXe ÀF¸FÓFF³FZ IZY d»FE CX³WXûa³FZ AFaIYOÞXûa, IYdSX¹FSX ÀFZ þ„OÞXZ SXû¨FIY ½FedOX¹Fû IYF ÀFWXFSXF d»F¹FFÜ
ÀFIYFSXF°¸FIY ÀFû¨F ÀFa¦F AF¦FZ ¶FPXÞ³FZ IYe ´FiZSX¯FF d¸F»Fe þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, RYSXeQF¶FFQ : þe½F³F ¸FZa IYF¸F¹FF¶Fe IZY d»FE AF°¸Fd½FV½FFÀF °F±FF ÀFIYFSXF°¸FIY ÀFû¨F ¸FWX°½F´Fì¯FÊ WX`Ü IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSXûa ³FZ ¹FWX ÀF¸FÓFF¹FF °Fû WX¸FZa ¸FF¦FÊQVFʳF IZY ÀFF±F ¶F»F ·Fe d¸F»FFÜ LXFÂF-LXFÂFFAûa °F±FF dVFÃFIYûa ³FZ EZÀFZ WXe Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ AF¹Fûdþ°F Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IZY ÀF¸FF´F³F ´FSX A´F³Fe ´Fid°FdIiY¹FFEa þFdWXSX IYeÔÜ
IYBÊ ¶FFSX ´F°FF WXe ³FWXeÔ ¨F»F°FF dIY IY¶F ¢¹FF IYSX³FF ¨FFdWXEÜ BÀF ¶FFSXZ ¸FZa IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSXûa¨³FZ A¨LXZ PXa¦F ÀFZ ÀF¸FÓFF¹FF WX`Ü -A³F„SXF¦F, AF¹FÊ d½FôF ¸FadQSX ´Fd¶»FIY ÀIìY»FÜ
IYBÊ ¶FFSX ¶FFSXWX½FeÔ IYSX³FZ IZY ¶FFQ ÀFWXe þF³FIYFSXe ³F WXû³FZ ÀFZ dQ¢IY°FZa AF°Fe WX`aÜ »FZdIY³F þF¦FSX¯F IZY BÀF IYF¹FÊIiY¸F ³FZ d½FôFd±FʹFûa IYe IYBÊ CX»FÓF³FZa QìSX IYSX Qe WX`aÜ -WXZ¸Fa°F, LXFÂF IYÃFF ¶FFSXWX½FeÔÜ
IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSXûa ³FZ A¨LXZ PXa¦F ÀFZ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ þF³FIYFSXe Qe WX`Ü AF°¸Fd½FV½FFÀF °F±FF ÀFIYFSXF°¸FIY ÀFû¨F IZY ÀFF±F AF¦FZ ¶FPXÞ³FZ IYe ´FiZSX¯FF d¸F»Fe WX`Ü -Aaþd»FÜ
Q`d³FIY þF¦FSX¯F IZY IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa AFIYSX ´F°FF ¨F»FF dIY WX¸F A´F³FZ IYdSX¹FSX IYû dIYÀF °FSXWX ÀFa½FFSX ÀFIY°FZ WX`aÜ dIY³F-dIY³F ÃFZÂFûa ¸FZa ¢¹FF ÀFa·FF½F³FFEa WX`aÜ ¶FWX„°F ÀFe ¸FWX°½F´Fì¯FÊ þF³FIYFdSX¹FFa d¸F»FeÔÜ-AF»FûIY, LXFÂF ¶FFSXWX½FeÔ, ¸FFOX³FÊ ¶Fe´Fe ´Fd¶»FIY ÀIìY»FÜ
¹FWXFa AFIYSX þF³FIYFSXe d¸F»Fe dIY dIY dIY³F IYF»FZþûa ¸FZa IYü³F-IYü³F ÀFZ IYûÀFÊ WX`Ü Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AFIYSX ÄFF³F ¶FPXÞF WX`Ü -¸FûWX¸¸FQ BdV°F¹FFIY, d½FôF ¸FadQSX ´Fd¶»FIY ÀIìY»FÜ
Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AF³FZ ÀFZ ÄFF³F ¶FPXÞF WX`Ü ¹FWX ÄFF³F AF¦FZ ·Fe IYF¸F AFE¦FFÜ IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYF¨Xûa ³FZ ¶FWX„°F A¨LXZ PXa¦F ÀFZ
IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSXûa ³FZ EIY °FSXRY WX¸FZa ÀF¸FÓFF¹FF dIY dIYÀF ÃFZÂF ¸FZa dIY°F³Fe ¸Fþ¶Fì°F ÀFa·FF½F³FFEa WX`a °Fû ½FWXeÔ ¹FWX ·Fe ÄFF³F dQ¹FF dIY ¦F„¯Fûa IZY d½FIYFÀF ·Fe ²¹FF³F QZ³FF ¸FWX°½F´Fì¯FÊ WX`Ü -¦FdSX¸FFÜ
IYdSX¹FSX IYFCXaÀFd»F¦F IZY d»FE IYBÊ ¶FFSX ÀF¸F¹F ½F ²F³F J¨FÊ IYSX³FF ´FOÞX°FF WX`, »FZdIY³F þF¦FSX¯F ³FZ d³FVF„»IY Ba°FþF¸F IYSXIZY ¸FF¦FÊQVFʳF dIY¹FF
´Fid°FÀ´F²FFÊ IZY QüSX ¸FZa ÄFF³F AdþÊ°F IYSX³FF þøYSXe WX`Ü Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AFIYSX ¶FWX„°F I„YLX WXFdÀF»F WX„AF WX`Ü ³FBÊ þF³FIYFdSX¹Fûa ³FZ AF°¸Fd½FV½FFÀF ¶FPXÞF WX`Ü -d´Fi¹FFÜ
EZÀFZ IYF¹FÊIiY¸Fûa ¸FZa þF³FZ ÀFZ þWXFa ÄFF³F ¶FPXÞ°FF WX`, ½FWXeÔ AF¦FZ ¶FPXÞ³FZ IYe ´FiZSX¯FF ·Fe d¸F»F°Fe WX`Ü ¸F„ÓFZ ·Fe ¹FWXFa AFIYSX IYBÊ IYûÀFÊ IYe þF³FIYFdSX¹FFa d¸F»Fe WX`aÜ -dSX°FFÃFe °FZ½Fd°F¹FFÜ
IYdSX¹FSX IYFCXÀFa»FSX IYF ¸FF¦FÊQVFʳF d³FdV¨F°F WXe ¶F¨¨Fûa IZY d»FE CX´F¹FFZ¦Fe ÀFFd¶F°F WXû¦FFÜ WX¸FZa ·Fe 11X½FeÔ °F±FF12X½FeÔ IYÃFF IZY ¶F¨¨Fûa IYû ÀF¸FÓFF³FZ IYF ¸FüIYF d¸F»FF WX`Ü-´Fiû.´FF÷Y»F J³³FF, BaÀMXeMX¹FìMX AFRY ¸F`³FZþ¸FZaMX EaOX MXZ¢³Fû»FûþeÜ
EZÀFZ IYF¹FÊIiY¸Fûa ¸FZa þF³FF ¨FFdWXE, dþ³FÀFZ IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe þF³FIYFSXe d¸F»FZÜ ¹FWXFa IYdSX¹FSX d½FVFZ¿FÄFûa ÀFZ ¸FF¦FÊQVFʳF d¸F»FF, þû AF¦FZ IYF¸F AFE¦FFÜ -¹FVF´FF»F, ¸FFOX³FÊ ¶Fe´Fe ´Fd¶»FIY ÀIìY»FÜ dVFÃFIY ½F IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSX þ¶F ÀF¸FÓFF°FZ WX`a dIY °Fû ¶FWX„°F I„YLX WXFdÀF»F WXû°FF WX`Ü E¢ÀF´Fû ¸FZa AFIYSX dþ»FZ IZY IYBÊ ÀFaÀ±FF³Fûa IZY ¶FFSXZ ¸FZa ·Fe ´F°FF ¨F»FFÜ-d¸F°FF»Fe, LXFÂFF ¶FFSXWX½FeÔ IYÃFFÜ
IYBÊ ÀFaÀ±FF³Fûa IZY ¶FFSXZ ¸FZa ´F°FF ¨F»FF dIY dþ»FZ ¸FZa IYWXFa, ¢¹FF IYûÀFÊ WX`aÜ ¹FWXFa ³FWXeÔ AF°FZ °Fû VFF¹FQ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ þF³FIYFSXe ³FWXeÔ d¸F»F°FeÜ -»Fd»F°F, EÀF´FeEÀF BaMXSX³FZVF³F»F ÀIìY»F, ´F»F½F»FÜ Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AFI¨SX ¶FWX„°F A¨LXF »F¦FFÜ IYdSX¹FSX IZY ¶FFSXZ ¸FZa ¸FF¦FÊQVFʳF d¸F»FFÜ Q`d³FIY þ¨¦FSX¯F ³FZ A¨LF IYF¹FÊIiY¸F dIY¹FF WX`Ü -A´FʯF, EÀF´FeEÀF BaMXSX³FZVF³F»F ÀIìY»F, ´F»F½F»FÜ
ÀF¸FÓFF¹FF WX`Ü -IÈY¿¯FÜ
WX`Ü -´FìþF VF¸FFÊÜ
¸FF³F½F SX¨F³FF dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F IYe dQ»»Fe, E³FÀFeAFSX ¸FZa A»F¦F ´FWX¨FF³F WX`Ü BÀF ÀFaÀ±FF³F IYe dVFÃFF IZY ÃFZÂF ¸FZa ¶FOÞXe CX´F»Fd¶²F¹FFa WX`aÜ ÀFaÀ±FF³F IYû AF¦FZ ¶FPXÞF³FZ ¸FZa ÀFaÀ±FF´FIY OXF. Aû´Fe ·F»»FF IYe ¶FOÞXe ·Fìd¸FIYF WX`Ü OXF. ·F»»FF AFþ ·F»FZ WXe ³FWXeÔ WX`a, »FZdIY³F CX³FIZY ¶F°FFE SXFÀ°FZ ´FSX ¨F»F°FZ WX„E ÀFaÀ±FF³F AF¦FZ ¶FPXÞ SXWXF WX`Ü OXF.·F»»FF ³FZ dþÀF VFd£ÀF¹F°F IY³FÊ»F ½FeIZY ¦FüOÞX IYû ÀFaÀ±FF³F ÀFZ ¶F°FüSX ´FiF¨FF¹FÊ d³FQZVFIY þûOÞXF ±FF, ½FWX AFþ ÀF»FFWXIYFSX WX`aÜ IY³FÊ»F ½FeIZY ¦FüOÞX ½F`ÄFFd³FIY °F±FF AF²¹FFd°¸FIY ´FWX»F„Aûa ´FSX J„»F IYSX ¨F¨FFÊ IYSX°FZ WX`aÜ Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ ÀFZ¢MXSX-12 WX„OXF ´FiQVFʳFe ÀF·FF¦FFSX ¸FZa AF¹Fûdþ°F dIYE ¦FE Qû dQ½FÀFe¹F Eþ„-d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa ¸FF³F½F SX¨F³FF dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F IZY d½FVFZ¿FÄFûa ³FZ d½FôFd±FʹFûa IYû IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe ¸FWX°½F¨F´Fì¯FÊ þF³FIYFSXe QeÜ IY³FÊ»F ¦FüOÞX ³FZ ·Fe þe½F³FQÊVF³F ÀF¸FÓFF°FZ WX„E d½FôFd±FʹFûa °F±FF Ad·F·FF½FIYûa IYF ¸FF¦FÊQVFʳF dIY¹FF AüSX ÀF¸FÓFF¹FF dIY dÀFRYÊ dIY°FF¶Fe ÄFF³F IYe þe½F³F ¸FZa IYF¸F¹FF¶Fe IZY d»FE IYFRYe ³FWXeÔ WX`Ü Q`d³FIY þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF Ad³F»F ¶FZ°FF¶F ³FZ IY³FÊ»F ½FeIZY ¦FüOÞX ÀFZ Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IZY ¸FWX°½F, IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe °F±FF þe½F³F CX´F¹Fû¦Fe IYBÊ ¸F„ïûa ´FSX d½FÀ°FÈ°F ¶FF°F¨Fe°F IYe, ´FiÀ°F„°F WX`a ´Fi¸F„J AaVF:-
´FdSX¨F¹F
þ³¸F- d¨FSXF¦F dQ»»Fe ¸FZa ¸F„SXFSXe »FF»F °F±FF SXF¸FF½F°Fe IZY §FSX 2¸FF¨FÊ, 1945 IYû þ³¸FÜ ´FiFSXad·FIY dVFÃFF-¸FF»F½Fe¹F ³F¦FSX, dQ»»Fe IZY SXFþIYe¹F WXFBÊ ÀIìY»F °F±FF SXF¸FþÀF ³Fa¶FSX Qû AF³FaQ ´F½FÊ°F ÀFZ WXFdÀF»F IYeÜ BÀFIZY ¶FFQ dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ÀFZ 1967 ¸FZa ¶FeEÀFÀFe IYeÜ l ¸FF¨FÊ, 1968 ¸FZa RYüþ ¸FZa ¨F»FZ ¦FEÜ AF¸FeÊ AFdRYÀFSX, d³FQZVFIY AF´FSXZVF³F A³F„ÀFa²FF³F EaOX d½FV»FZ¿F¯F SXWXIYSX 1997 °FIY ÀFZ½FFEa QeÔÜ BÀF QüSXF³F IYBÊ CX´F»Fd¶²F¹FFa WXFdÀF»F IYeÔÜ l1971 IZY ·FFSX°F, ´FFIY ¹F„ð ¸FZa CXOÞXe, ÀFZ¢MXSXIYV¸FeSX ¸FZa ¶F°FüSX I`Y´MX³F SXWXZÜ l ´FidVFÃF¯F d³FQZVFF»F¹F IYe AûSX ÀFZ 1983 ¸FZa ´FQû³³Fd°F
IYe ´FSXeÃFF ¸FZa ßFZ¿NX IYF¹FÊ IYSX³FZ ´FSX A½FFOXÊ d¸F»FFÜ
l1989 ¸FZa AF¸FeÊ IY¸FFaOXSX ´FiVFaÀFF ´FÂF d¸F»FFÜ l1990 ÀFZ 1993 °FIY ßFe³F¦FSX ¸FZa IY¸FFaÎOX¦F
AFdRYÀFSX IZY øY´F ¸FZa ÀFZ½FFEa QeÔÜ
l ½F¿FÊ 1996 ¸FZa °F°IYF»Fe³F SXF¿MÑX´Fd°F VFaIYSX Q¹FF»F
VF¸FFÊ IZY WXF±Fûa d½FdVF¿MX ÀFZ½FF ¸FZOX»F d¸F»FFÜ
l ÀFZ½FFd³F½FÈd°F IZY ¶FFQ 1998 ÀFZ 2001 °FIY OXeE½Fe
BaÀMXeMX¹FìMX AFRY ¸F`³FZþ¸FZaMX ¸FZa ¶F°FüSX OXe³F SXWXZÜ
l 2002 ¸FZa ¸FF³F½F SX¨F³FF dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F ÀFZ þ„OÞXZÜ
VF„÷YAF°Fe QüSX ¸FZa ´FiF¨FF¹FÊ d³FQZVFIY SXWXZÜ ½F¿FÊ 2009 ¸FZa OXe³F IZY øY´F ¸FZa dþ¸¸FZQFSXe ÀFa·FF»Fe AüSX BÀFe ÀFaÀ±FF³F ÀFZ þ„OÞXZ SXWX IYSX 31 ¸FF¨FÊ, 2015 ÀFZ ¸FF³F½F SX¨F³FF BaMXSX³FZVF³F»F ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe IZY ÀF»FFWXIYFSX IZY øY´F ¸FZa ÀFZ½FF QZ SXWXZ WX`aÜ
ÀFa°F ¸F„SXFSXe ¶FF´Fì þe °F±FF À½FF¸Fe ÀF°¹Fd¸FÂFF³FaQ þe AWXd¸F¹F°F IYû ÀF¸FÓFZaÜ ¸FF°FF-d´F°FF IYF AFQSX IYSXZaÜ ¸FWXFSXFþ IYû AF¸FadÂF°F dIY¹FF ±FFÜ B³F ¸FWXF´F„÷Y¿Fûa ³FZ IYûBÊ ·Fe IY¸FÊ IYSX³FZ ÀFZ ´FWX»FZ ÀFû¨FZa dIY QìÀFSXF ·Fe d½FôFd±FʹFûa IYû þe½F³F IYF A¨Ê ÀF¸FÓFF¹FF ±FFÜ EIY BaÀFF³F WX`Ü VF`ÃFd¯FIY ÀFaÀ±FF³F ÀFZ þ„OÞXZ ÀF»FFWXIYFSXûa ÀFZ d¸F»F³FZ n ¶F¨¨Fûa °F±FF ¹F„½FF ½F¦FÊ IYû ¢¹FF ÀFaQZVF QZa¦FZ? ½FF»FZ A³F„·F½Fûa IYû ÀFWXe PXa¦F ÀFZ ÀF¸FÓFZa AüSX A¸F»F -ÀF¶FÀFZ ´FWX»Fe þøYSX°F °Fû ¹FWX WX` dIY WX¸F A´F³Fe IYSXZaÜ A¸F»F IYSX³FZ ÀFZ WXe ½FFÀ°F½F ¸FZa QìÀFSXZ IZY A³F„·F½F þOÞXûa ÀFZ A»F¦F ³F WXûaÜ ÀFa¹F„¢°F ´FdSX½FFSXûa IYe IYF »FF·F d¸F»F°FF WX`Ü
kA¶F ³FWXeÔ þF³FF ´FOÞXZ¦FF OXe¹Fì, WXû ¦F¹FF ÀF¸FF²FF³Fl
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, RYSXeQF¶FFQ : Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ AF¹Fûdþ°F Qû dQ½FÀFe¹F Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû IYF VFd³F½FFSX VFF¸F IYû ÀF¸FF´F³F dIY¹FF ¦F¹FFÜ d½FôFd±FʹFûa IZY ¸FF¦FÊQVFʳF IZY d»FE AF¹Fûdþ°F IYF¹FÊIiY¸F ¸FZa IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSXûa ³FZ þWXFa ¸FWX°½F´Fì¯FÊ þF³FIYFSXe Qe, ½FWXeÔ d½Fd·F³³F ÀFaÀ±FF³Fûa IZY d½FVFZ¿FÄFFZa ³FZ ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀF LXFÂFFAûa IYe CX»FÓF³FZa ·Fe QìSX IYeÔÜ Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AF³FZ ½FF»FZ IYBÊ LXFÂF-LXFÂFFAûa ³FZ IYWXF dIY A¶F CX³WXZa dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe, OXe¹Fì þF³FZ IYe þøYSX°F ³FWXeÔ WX`Ü ¹FWXeÔ d½F¿F¹F d½FVFZ¿FÄFûa ÀFZ ¶FWX„°F ÀFe þF³FIYFdSX¹FFa d¸F»F ¦FBÊ WX`aÜ LXFÂF-LXFÂFFAûa IZY A»FF½FF IYBÊ dVFÃFIYûa ³FZ ·Fe þF¦FSX¯F IZY ´Fi¹FFÀFûa IYe ÀFSXFWX³FF IYeÜ ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀF d½FôFd±FʹFûa IZY d»FE BÀF °FSXWX IYdSX¹FSX ÀF»FFWXIYFSX ÀFZ d¸F»F³FF °F±FF ¸FF¦FÊQVFʳF »FZ³FF ¶FWX„°F ¸FWX°½F´Fì¯FÊ WX` AüSX ·Fe AFÀFF³Fe ÀFZ d³FVF„»IYÜ ¹FWXFa AFIYSX ÄFF³F ¶FPXÞFÜ -¸FZ§FF, d½FôF ¸FadQSX ´Fd¶»FIY ÀIìY»FÜ Q`d³FIY þF¦FSX¯F IZY BÀF IYF¹FÊIiY¸F ³FZ ½FFÀ°F½F ¸FZa IYBÊ CX»FÓF³FZa QìSX IYe WX`aÜ ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀF d½FôF±FeÊ ¹FWXFa AF³FZ ÀFZ ´FWX»FZ ·F»FZ WXe ÀFû¨F-d½F¨FFSX ¸FZa »F¦FZ ±FZ dIY AF¦FZ ¢¹FF IYSX³FF ¶FZWX°FSX WX`, »FZdIY³F ¹FWXFa AF³FZ ÀFZ IYBÊ þF³FIYFdSX¹FFa d¸F»Fe WX`aÜ -´FìþF, ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀFÜ ¹FWXFa AFIYSX ´F°FF ¨F»FF dIY ¶Fe¶FeE °F±FF BaMXedSX¹FSX dOXþFBγF¦F ¸FZa ·Fe ¶FOÞXe ÀFa·FF½F³FFEa WX`aÜ Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa ³FWXeÔ AF°FZ °Fû IYdSX¹FSX ÀFa¶Fa²Fe ¶FWX„°F ÀFe ¶FF°F þF³F³FZ ÀFZ ½Fad¨F°F SXWX þF°FZÜ -´FF÷Y»F ¦F¦FÊ, ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀFÜ ¸F„ÓFZ IYFCXaÀFλF¦F IZY d»FE EIY þì³F IYû dQ»»Fe ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe þF³FF ±FFÜ A¶F ¹FWXFa AFIYSX CX»FÓF³FZa QìSX WXû ¦FBÊ WX`aÜ A¶F OXe¹Fì þF³FZ IYe þøYSX°F ³FWXeÔ WX`Ü ßFeSXF¸F IYF»FZþ AFRY Baþed³F¹FÎSX¦F IZY d½FVFZ¿FÄF ³FZ A¨LXe °FSXWX ÀFZ ¸FF¦FÊQVFʳF dIY¹FFÜ -d³FdJ»F, ¶FFSXWX½FeÔ ´FFÀF, d½FôF ¸FadQSX ´Fd¶»FIY ÀIìY»F, ÀFZ¢MXSX-15EÜ Q`d³FIY þF¦FSX¯F IYe AûSX ÀFZ AF¹Fûdþ°F Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa AFIYSX IYBÊ þF³FIYFdSX¹FFa d¸F»Fe WX`aÜ ¸F„ÓFZ »F¦F°FF WX` dIY A¶F IYFCXaÀFλF¦F IYe þøYSX°F ³FWXeÔ WX`Ü -¨FZ°F³FF, ¶FFSXWX½FeÔ SXFþIYe¹F AFQVFÊ ½FdSX¿NX ¸FF²¹Fd¸FIY d½FôF»F¹F, ÀFSXF¹F £½FFþFÜ
IYdSX¹FSX IZY B¨LX„IY LXFÂFûa ³FZ AIYFCXaÎMX¦F ¸FZa »Fe þF³FIYFSXe
þFÀFa, RYSXeQF¶FFQ : Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa ´FWX„a¨FZ EIZY¶Fe BaÀMXeMÐйFìMX AFRY RYFB³FZaÀF EaOX ¸F`³FZþ¸FZaMX IZY ÀMXF»F ´FSX AIYFCXaÎMX¦F ¸FZa IYdSX¹FSX ¶F³FF³FZ IZY ¨¨LX„IY LXFÂFûa IYF þ¸FF½FOÞXF SXWXFÜ d½FôFd±FʹFûa ³FZ BaÀMXeMXì¹FMX IZY ¶FFSXZ ¸FZa þF³FIYFdSX¹FFa WXFdÀF»F IYeÔÜ BaÀMXeMÐйFìMX IZY ¨FZ¹FSX¸F`³F Ad³F»F I„Y¸FFSX ³FZ ¶F°FF¹FF dIY CX³FIZY EIZY¶Fe BaÀMXeMÐйFìMX IZY ÀMXF»F ´FSX þF³FIYFSXe »FZ°FZ ¸F„£¹F Ad°Fd±F þF¦FSX¯F ¹FWXFa ½F`MX, AIYFCXaÎMX¦F d½F²FF¹FIY d½F´F„»F ¦FFZ¹F»FÜ ¸FZa dOX´»Fû¸FF, B³FIY¸F MX`¢ÀF, E¢ÀFFBþ, MX`»Fe, BEÀFAFB-B´FeERY IYû ³FüIYSXe d¸F»F þF°Fe WX`Ü CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY þ`ÀFZ IYûÀFÊ IYSXFE þF°FZ WX`aÜ ¹FWX ÀF·Fe IYûÀFÊ ÀMXF»F ´FSX AFE d½FôFd±FʹFûa ³FZ B³F IYûÀFÊ ½F ½F°FʸFF³F ¸FZa ¸FFIZYÊMX IYe þøYSX°F IYû QZJ°FZ WX„E RYeÀF IZY ¶FFSXZ ¸FZa þF³FIYFSXe WXFdÀF»F IYeÜ ÀFF±F °F`¹FFSX dIYE ¦FE WX`aÜ WXe B³WXZa IYSX³FZ IZY ¶FFQ IYdSX¹FSX IYe ÀFa·FF½F³FFAûa B³WXZa IYSX³FZ IZY ¶FFQ »F¦F·F¦F ÀF·Fe d½FôFd±FʹFûa IZY ¶FFSXZ ¸FZa ´FìLXFÜ
ÀFZ»FIYû³F ¸Fû¶FFB»F IYe ÀMXF»F IYF ¸F„£¹F Ad°Fd±F ³FZ dIY¹FF QüSXF
þFÀFa, RYSXeQF¶FFQ : Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa ÀFZ»FIYû³F ¸Fû¶FFB»F IYe ÀMXF»F ´FSX ¹F„½FFAûa ³FZ ³FE ¸Fû¶FFB»F CX°´FFQûa IYe þF³FIYFSXe »FeÜ ´Fi¶Fa²FIY ´Fi½Fe³F A¦Fi½FF»F ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ¹FWX ÀFZ»FIYû³F WX`QSXF¶FFQ IYe ´F„SXF³Fe IaY´F³Fe WX`Ü dQ»»Fe E³FÀFeAFSX ¸FZa BÀF IaY´F³Fe ³FZ WXF»F WXe I„YLX ÀF¸F¹F ´FWX»FZ RYû³F »FFa¨F dIYE WX`aÜ BÀF ÃFZÂF ÀFZ»FIYû³F ¸Fû¶FFB»F IYe ÀMXF»F ´FSX IYd¸FʹFûa ÀFZ ¶FF°F¨Fe°F IYSX°FZ þF¦FSX¯F ¸FZa »Fû¦Fûa ³FZ A¨LXe ¸F„£¹F Ad°Fd±FÜ ´Fid°FdIiY¹FF Qe WX`Ü CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY IaY´F³Fe IZY RYû³F A³¹F IaY´Fd³F¹Fûa ÀFZ SXWXe WX`Ü CX³WXûa³FZ ¶F°FF¹FF dIY AF³F»FFB³F ¶FFþFSX ÀFÀ°FZ AüSX A¨LXZ WX`aÜ dRY»FWXF»F ÀF·Fe CX°´FFQûa ¸FZa CX³FIZY ¸Fû¶FFB»F IYFRYe ´FÀFaQ dIYE þF SXWXZ ´FSX IaY´F³Fe 5 ÀFZ 30 RYeÀFQ °FIY IYe LXìMX QZ WX`aÜ
¹F„½FFAûa ³FZ »Fe »FJF³Fe IZY ³FE CX°´FFQûa IYe þF³FIYFSXe
»FJF³Fe ASX¸FF³F ¦Fi„´F IYe ÀMXF»F ´FSX þF³FIYFSXe »FZ°FZ ¸F„£¹F Ad°Fd±FÜ þF¦FSX¯F þFÀFa, RYSXeQF¶FFQ : Eþ„ d½Fþ³F E¢ÀF´Fû ¸FZa ¸FWXF´Fi¶Fa²FIY ¸FFIZYÊÎMX¦F AFSXIZY ²F½F³F ³FZ ¶F°FF¹FF »FJF³Fe ASX¸FF³F ¦Fi„´F IYe AûSX ÀFZ »F¦FFBÊ ¦FBÊ dIY BÀF ÀF¸F¹F IaY´F³Fe IYe AûSX ÀFZ ÀF·Fe ÀMXF»F ·Fe ¹F„½FFAFZa IZY JFÀF AFIY¿FʯF IYF IZÔYýi CX°´FFQûa ´FSX 20 ÀFZ 30 RYeÀFQ IYe LXìMX Qe þF SXWXeÜ ¹F„½FFAûa ³FZ ¶FOÞXe ÀFa£¹FF ¸FZa ÀMXF»F IYF SXWXe WX`Ü ÀMXF»F IYF QüSXF IYSX³FZ ½FF»FZ ÀF·Fe QüSXF dIY¹FF AüSX þì°Fûa, ÀF`aOX»F ½F ¨F´´F»Fûa IYe ¹F„½FFAûa IYû 10 RYeÀFQ LXìMX IYF IìY´F³F dQ¹FF ³FBÊ SXZaþ IYe þF³FIYFSXe »FeÜ ¦F¹FFÜ ¹FWX ´FWX»FZ ÀFZ Qe þF SXWXe LXìMX ÀFZ A»F¦F »FJF³Fe R„YMX½Fe¹FSX ´FiF.d»F. IZY ÀFWXF¹FIY Qe þFE¦FeÜ