Embarazo e parto PRIMEIRO TRIMESTRE Durante o primeiro mes de xestación apenas se producen cambios. É o período no que se produce a organoxesis do novo ser, que na súa primeira época chámase embrión e a partir do terceiro mes, feto. Neste primeiro mes é recomendable que a muller deixe de fumar, ou que polo menos reduza o seu número de cigarros a un máximo de dous ou tres ao día. Ademais, non debe de abusar das bebidas alcohólicas, nin tomar medicamentos, sen consultar previamente co seu médico. Evitarase, na medida do posible as vacinas e a exposición a calquera tipo de radiacións. Durante o segundo mes de xestación comezan a aparecer os primeiros cambios hormonais. Prodúcense síntomas propios deste período como os trastornos do aparello dixestivo. Pérdese a coordinación entre os dous sistemas nerviosos, o vago e o simpático, e preséntanse os primeiros vómitos e náuseas. Esta situación adoita ir acompañada de abundantes salivacións (ptialismo) e, ás veces, de lixeiros desvanecementos. Pode ocorrer que os vómitos sexan excesivos chegándose a crear un estado de desnutrición. Se os vómitos e as sensacións de náuseas son frecuentes, é recomendable que a inxestión de alimentos sexa máis frecuente e en pequenas cantidades. Os alimentos sólidos ou espesos reducen estes trastornos máis que os líquidos. Aconséllase tomalos fríos ou a unha temperatura ambiental, nunca quentes.A mucosa bucal e as encías sofren modificacións desde o inicio da xestación. As encías, debido á acción hormonal inflámanse. Isto pode favorecer a aparición de caries ou o empeoramiento das xa existentes. Para eliminar posibles
infeccións é imprescindible unha coidadosa hixene buco-dental e visitar, de cando en vez, ao odontólogo. As palpitacións, un lixeiro aumento da frecuencia respiratoria e mareos son frecuentes neste período. Neste mes, a glándula mamaria sofre precoces modificacións: os peitos aumentan de tamaño, e ao palpar nótanse pequenos nódulos, a areola do pezón faise máis escura e aumenta a sensibilidade mamaria. Tamén, por mor da acción hormonal, a glándula tiroides pode aumentar o seu tamaño e provocar un lixeiro ensanche da base do pescozo. Durante o terceiro mes de xestación as probabilidades de abortar son mayores, co que é importante tomar certas precaucións. A embarazada debe evitar levar cargas pesadas, fatigarse ou beber alcohol. Ademais, non emprenderá longas viaxes en coche. As viaxes en avión só serán perigosos nos casos en que se viaxe a grandes alturas, xa que unha disminución do osíxeno, pode provocar malformacións conxénicas. As relacións sexuais deben espaciarse durante todo o primeiro trimestre. No caso de que aparezan dores parecidas a unha menstruación ou hai hemorraxias, por leves que sexan, débense extremar as precaucións. Quedan entón prohibidas as relacións sexuais e as viaxes durante todo este período e aconséllase acudir ao tocólogo ante calquera síntoma, ademais de gardar repouso na cama. Con estas precaucións e os preparados hormonais que agora existen conséguese, na maioría dos casos, salvar o embarazo.
SEGUNDO TRIMESTRE. O segundo trimestre da xestación é o máis levadío e o menos perigoso. A rega de aborto diminúe considerablemente, os vómitos cesan, aínda que existen casos, moi raros, nos que persisten durante toda a xestación. No cuarto mes prodúcese un aumento do peso da nai, o cal hai que controlar. Durante este mes o aumento non debe superar os 300 gramos semanais. O peso débese controlar polo menos unha vez ao mes, procurando facelo sempre na mesma báscula. Neste mes, debido ao ensanche da cintura, comeza a necesidade de vestirse con roupa pre-mamá, folgada e cómoda. Poden aparecer trastornos na dixestión por
mor dunha hormona chamada proxesterona; esta faise máis perezosa e provoca con frecuencia estreñimiento. Para combatelo, é conveniente consultar ao tocólogo, quen indicará o laxante máis apropiado. En ocasións un vaso de auga morna en xaxún e unha dieta adecuada é suficiente. Se o estreñimiento vaia acompañado de hemorroides, dilataciones venosas ao redor do ano, terá que evitarse necesariamente. Para iso aplicarase unha pomada específica. Durante este período pódense practicar deportes que non supoñan demasiado esforzo. É recomendable practicar unha ximnasia que favoreza a circulación periférica. É moi recomendable a natación, en augas tépedas e sen demasiada ondada, para que o esforzo sexa menor. A partir do quinto mes, cando xa son evidentes os movementos fetales, o control do peso faise imprescindible, xa que o seu aumento comeza a ser considerable. Neste segundo trimestre adóitase aumentar uns 4 Kg. Para que a variación de peso mantéñase dentro de os límites normais, é fundamental coñecer algúns aspectos sobre a dieta e unha correcta alimentación. A embarazada debe comer para dúas e non por dúas. Hai que coidar tanto a cantidade como a calidade dos alimentos.Resulta conveniente que a dieta sexa abundante en froitas e verduras, porque xunto coa súa riqueza en vitaminas favorecen a dixestión e regulan o tránsito intestinal que axuda a evitar o frecuente estreñimiento. No sexto mes é frecuente atopar anemia na embarazada. Os tipos de anemia que poden aparecer durante a xestación son: a anemia ferropénica e a anemia megaloblástica. A anemia ferropénica é a máis frecuente, debida a unha deficiencia de ferro. Por iso, como se dixo antes, é necesario un aumento deste mineral sobre todo a partir do quinto ou sexto mes de xestación. A anemia megalobástica é menos frecuente, pero as súas consecuencias son máis perigosas para a nai e para o feto. Son causadas pola diminución do ácido fólico. Esta deficiencia pódese evitar cunha dieta rica en verduras frescas e proteínas animais, que son as principais fontes do ácido fólico. Seguirase controlando o peso, tendo en conta que o aumento ha de ser de 400 gr semanais aproximadamente. As glándulas mamarias continúan aumentando de tamaño, polo que deben coidarse e prepararse para a posterior lactación para evitar certo tipo de gretas. Neste mes é recomendable asistir aos cursos do denominado parto psico-profiláctico ou parto sen dor. A finalidade destes cursos é a de preparar á futura nai tanto física como psíquicamente para o parto, e facerlle ver que o parto é algo natural, e que pode evitarse a dor durante este. TERCEIRO TRIMESTRE No sétimo mes, as clases do denominado parto psico profiláctico non deben suspenderse nin un só día. O organismo, nesta etapa,
transformouse considerablemente. Empeza a notarse excesivamente o tamaño do útero, o que fai, en ocasións, difícil atopar unha postura cómoda e adecuada para o descanso. Neste sentido, é moi útil a práctica dalgúns exercicios de ximnasia que axudan a corrixir eficazmente as modificacións (ortostáticas). Durante este mes a pel da embarazada sofre cambios, debidos a cambios hormonais. Empezan a aparecer manchas de cor do café con leite na fronte e nas fazulas. Tamén hai un aumento da pigmentación dos xenitais externos. Ningún destes cambios é motivo de preocupación, xa que desaparecen por si sós despois do parto. Unicamente debe evitarse unha exposición prolongada ao sol. Dada a frecuencia de hiper pigmentaciones e cloasma, son recomendables as cremas protectoras. A estas alturas do embarazo o sistema urinario vese especialmente alterado. Neste caso, algúns médicos insisten na necesidade de administrar antibióticos para evitar na pel a onefritis aguda, aínda que outros din que estas anomalías desaparecen entre a cuarta e sexta semanas despois do parto. Ante a toxemia gravídica é fundamental vixiar a tensión arterial e observar con detalle a aparición de edemas, aínda que a única forma de loitar contra ela radica no esmerado control das gestantes, é dicir, na profilaxis. Tamén deben terse en conta os aumentos rápidos de peso e as análises que indiquen a presenza de albúmina nos ouriños. Deberase acudir inmediatamente ao médico se se observa: Hemorraxia polos xenitais. Perda de líquidos polos xenitais. Dor abdominal intenso ou contraccións uterinas dolorosas. Febre elevada. PARTO NORMAL: condicións normais, cando o embarazo vai chegando ao seu termo, a nai e o fillo entran na fase de preparación para o traballo de parto. O bebé creceu e madurou o suficiente para sobrevivir e adaptarse á vida no medio externo. O organismo da nai, pola súa banda, experimentou numerosos cambios durante a xestación que a prepararon para o parto e a maternidade.O labor do equipo de atención médica (médicos, enfermeiras, preparadores de psicoprofilaxis obstétrica, etc.) comprende o control xuicioso e prudente do curso do embarazo para detectar e dar solución aos factores denominados de alto risco que poden pór en perigo a vida da nai ou do feto durante a xestación, o parto ou o postparto, a preparación física e emocional da muller durante o embarazo para que comprenda e enfronte con naturalidade e sen medo os cambios implicados no proceso do parto e a crianza, e a vixilancia estreita do proceso do parto para estar atentos á aparición de situacións anormais que entorpezan o curso normal e que obriguen á intervención sobre algún dos factores ou a terminación anticipada do proceso mediante a cesárea.O traballo de parto desencadéase por múltiples factores, que interveñen na aparición das contraccións uterinas do traballo de parto e poden ser tanto de orixe materna como fetal. Fálase dos efectos de certas sustancias da placenta, da nai ou do feto, e de factores mecánicos como o tamaño do bebé e o seu efecto sobre o músculo uterino. Ao parecer, os efectos coordinados de todos estes factores son a causa da aparición
das contraccións.De maneira xeral pódese dicir que o parto é o proceso mediante o cal o feto, a placenta e as membranas deixan o útero, cruzan pola canle do parto e saen ao exterior. Hai varios mecanismos implicados no proceso e este divídese en varias etapas que se explican a continuación: As contraccións teñen tres características: frecuencia, ou sexa o número de contraccións por unidade de tempo; duración, ou sexa o tempo que toma unha contracción individual de comezo a fin; e intensidade, ou sexa a forza de cada contracción, que en xeral é unha medida subxectiva do endurecemento da parede uterina á palpación. Fálase de traballo de parto verdadeiro cando a frecuencia é de tres contraccións nun período de dez minutos, a duración é de 45 segundos a un minuto e a intensidade é boa (a parede abdominal pálpase ríxida). A partir deste momento comeza a contabilizarse o tempo do parto. O traballo de parto na súa totalidade pode tomar entre 8 e 12 horas nunha primeriza, ou entre 6 e 8 nunha multípara e pode dividirse en tres etapas: o primeiro período, que vai desde o momento en que se regularizan as contraccións até cando se completan a dilatación e o borramiento; este período pode dividirse á súa vez en dúas fases, unha inicial ou de latencia, que vai desde a regularización das contraccións até os 5 ou 6 cm de dilatación do cérvix, que é a máis prolongada, principalmente nas primerizas, e outra final, denominada fase activa, que vai desde os 6 até os 10 cm de dilatación; a súa duración é máis curta e caracterízase polo encajamiento e o descenso progresivos do bebé na canle do parto; o segundo período, ou expulsivo, comeza cando a dilatación e o borramiento están completos e termina coa saída do neno. A súa duración é variable e depende da actividade das contraccións, da reserva de enerxía da nai, do tamaño do bebé e do uso de anestesia ou analgesia obstétrica. Pode estar entre 45 minutos e dúas horas. O terceiro período do parto denomínase alumeamento e vai desde a expulsión do feto até a saída completa da placenta e as membranas. En condicións normais ten unha duración de poucos minutos, ate un máximo de 45. Na actualidade fálase dun cuarto período que sería o de recuperación inmediata, é dicir as primeiras 2 horas do nacemento do bebé, durante o cal debe haber unha observación estreita da nai e o fillo.