รู้ทันวัณโรค "พบก่อน รักษาหาย ไม่แพร่กระจาย

วัณโรค คือ อะไร ?

วัณโรค มีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรีย ไมโคแบคที เ รี ย มทู เ บอร์ คู โ ลซิ ส (Mycobacterium tuberculosis) หรือที่เรียกย่อๆว่า TB มีรูปร่างเป็นแท่ง มี ข นาดเล็ ก มาก มองด้ ว ยตาเปล่ า ไม่ เ ห็ น ต้ อ งดู ด้ ว ย กล้องจุลทรรศ์ขยายจึงจะเห็นเชื้อวัณโรค วัณโรคสามารถเป็น ได้กับอวัยวะทุกส่ว นของ ร่ า งกาย เช่ น ปอด ล าไส้ ไต กระดู ก ผิ ว หนั ง ต่ อ ม น้าเหลือง เยื่อหุ้มสมอง เป็นต้น แต่ ที่พบบ่อยและเป็น ปัญหามากในปัจจุบันคือ วัณโรคปอด

การติดต่อ ติดต่อ โดยการ แพร่กระจายจากคนหนึ่งไปสู่อีกคนหนึ่งทาง ระบบหายใจ โดยผู้ป่วยที่มีเชื้อในเสมหะ ไอ จาม โดยไม่ปิดปาก เชื้อวัณโรคจะลอยไปกับ ละอองเสมหะ ผู้ที่สูดหายใจเอาเชื้อวัณโรคเข้า สู่ปอด จะมีโอกาสติดเชื้อและป่วยเป็นวัณโรค ได้

อาการ

การปฏิบัติตัวขณะป่วย และรักษาวัณโรค

1. อาการสาคัญ  ไอติดต่อกัน 2 สัปดาห์หรือนานกว่า

2. อาการร่วม  ไอแห้ง ๆ ไอมีเสมหะ หรือ ไอมีเสมหะปน เลือด  ไข้ต่าๆ ตอนบ่ายหรือค่า  อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้าหนักลด  เจ็บหน้าอก เหนื่อยหอบ

ปัจจัยสาคัญต่อการป่วยเป็น ...

วัณโรค

 อยู่ร่วมกับผู้ป่วยวัณโรค เช่น พักอาศัย บ้านเดียวกัน ทางานร่วมกัน  ผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี หรือป่วยเป็น โรคเอดส์  ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน โรคตับ หรือโรคไต  ผู้ป่วยที่รับประทานยากดภูมิคุ้มกัน นานๆ เช่น ยากลุ่มสเตียรอยด์  การจัดลักษณะที่อยู่อาศัยหรือที่ ทางานที่ใช้เครื่องปรับอากาศ ตลอดเวลา หรือสภาพแวดล้อมที่ อากาศถ่ายเทไม่สะดวก

ผู้ป่วยควรปฏิบัติตัวดังนี้ 1. กินยาตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่องจนครบ และพบแพทย์ ตามนัดทุกครั้ง จนกว่าแพทย์สั่ง หยุดยา 2. งดสิ่ ง เสพติ ด เช่ น เหล้ า บุ ห รี่ พั ก ผ่ อ นให้ เพียงพอ ทานอาหารที่มีประโยชน์ (อาหารครบ 5 หมู่ ) เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ ธัญพืช ผัก และผลไม้ 3. ใช้ผ้าปิดปากและจมูกเวลาไอหรือจาม เพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อแพร่กระจายไปสู่ผู้อื่น 4. บ้วนเสมหะลงในภาชนะหรือกระป๋องที่มีฝาปิด แล้วฝังดิน หรือนาไปเผา หรือเทลงส้วมแล้วราด น้าตามให้สะอาด 5. จั ด สถานที่ พั ก อาศั ย ให้ อ ากาศถ่ า ยเทสะดวก แสงแดดส่องถึงและหมั่นนาเครื่องนอนออกตาก แดด 6. ค ว ร น า ผู้ อ ยู่ ร่ ว ม บ้ า น ห รื อ ใ ก ล้ ชิ ด ผู้ ป่ ว ย โดยเฉพาะเด็ก ไปรับการตรวจร่างกายที่สถาน บริการสาธารณสุขหรือโรงพยาบาลใกล้บ้าน

HPMD DF01458 ควรปฏิบัติตัวอย่างไรไม่ไห้เป็น...

วัณโรค

1. ควรตรวจเช็คร่างกาย โดยการเอ็กซเรย์ ปอดอย่างน้อยปีละ 1 ครัง้ 2. นาเด็กแรกเกิดไปรับการฉีดวัคซีน บีซีจี ที่ โรงพยาบาลทุกแห่งหรือสถานบริการ สาธารณสุขใกล้บ้าน 3. หากมีอาการสงสัยป่วยเป็นวัณโรค ควรรีบ ไปตรวจร่างกายที่โรงพยาบาลของรัฐทุก แห่งหรือสถานบริการสาธารณสุขใกล้บ้าน 4. รักษาสุขภาพให้แข็งแรงโดยการออกกาลัง กายอย่างสม่าเสมอ และกินอาหารที่มี ประโยชน์ 5. หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อ เอดส์ ซึ่งจะทาให้ภูมิคุ้มกันของร่างกาย เสื่อมลง มีโอกาสป่วยเป็นวัณโรคได้ง่ายขึ้น

วัณโรค.....

รักษาหายได้

หากกิ น ยาต่ อ เนื่ อ ง และ สม่าเสมอใช้เวลาเพียง 6-8 เดือน เท่านั้น ผู้ป่วยวัณโรคหากได้รับการ รักษาไม่ถูกต้อง ขาดยา หรือกินยา ไม่ต่อเนื่องจะทาให้ เชื้อวัณโรคดื้ อ ยา ทาให้ยากต่อการรักษา และอาจ แพร่เชื้อวัณโรคดื้อยาสู่ผู้อื่น

วัณโรค (Tuberculosis)

จัดทาโดย

ที่มา : สานักวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข จัดทาโดย : นางสาวธัญญลักษณ์ ทอนราช นักวิชาการสาธารณสุข หน่วยสร้างเสริมสุขภาพ งานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลศรีนครินทร์ สนับสนุนการพิมพ์โดย : คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

หน่วยสร้างเสริมสุขภาพ งานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลศรีนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น โทร. 043-363077-9 facebook : หน่วยสร้างเสริมสุขภาพ โรงพยาบาลศรีนครินทร์//HPU

ที่ปรึกษา : รศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า