2
λόγος απέριττος
λόγος απέριττος Μανόλης Λυκάκης - Ποίηση Μανόλης Τσαντάκης - Φωτογραφία
3
λόγος απέριττος
Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (N.2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής αδείας του εκδότη και του συγγραφέως κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.
Πρώτη έκδοση: Σεπτέμβρης 2015 © Eκδόσεις Bεργίνα © Μανόλης Λυκάκης: ποίηση ©Μανόλης Τσαντάκης: φωτογραφία ISBN 978 - 960 - 9523 - 94 – 3 Σχεδίαση - Φωτογραφία: Μανόλης Τσαντάκης Επιμέλεια κειμένων: Αντώνης Αϊλαμάκης
Φειδίου 14 - 16, Aθήνα - 106 78, Tηλ.: 210 3833725 - 210 3830663, Fax: 210 3847090 www.verbooks.gr e-mail: info@verbooks.gr 5
6
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Βιογραφικά ................................................................................. 11 Πρόλογος ..................................................................................... 12 Ραγισμένος καθρέπτης ............................................................... 15 Θαλπωρή .................................................................................... 16 Προσδοκία .................................................................................. 17 Σαν κύματα ................................................................................. 18 Ειλικρινώς .................................................................................. 19 Άγνωστο ..................................................................................... 19 Η πρώτη φορά ............................................................................ 19 Απρόσμενος γάμος ..................................................................... 20 Ελλάδα ........................................................................................ 21 Ανώφελη σιωπή .......................................................................... 21 Αργοπορία .................................................................................. 21 Απορία ........................................................................................ 22 Απόλυτο μηδέν ........................................................................... 22 Ελπίδα ......................................................................................... 22 Ακίνητοι ...................................................................................... 23 Ματαιότης ................................................................................... 23 Μηδενική απήχηση ..................................................................... 23 Αρμονία ....................................................................................... 25 Ανάμνηση .................................................................................... 26 Βέβαιο τέλος ............................................................................... 27 Σα σφαίρα ................................................................................... 27 Προάγγελμα ............................................................................... 27 Παράκληση ................................................................................. 29 Παρήχηση ................................................................................... 30 Αναθάρρηση ............................................................................... 30 Ευτυχώς ...................................................................................... 30 Όλα καλά .................................................................................... 31 Ψίχουλα χαράς ........................................................................... 31 Μετάνοια .................................................................................... 31 Αυθόρμητη βούληση ................................................................... 33 Γνώθι...σαυτόν ............................................................................ 35 Ενθύμιο ....................................................................................... 37 Αδυσώπητος χρόνος ................................................................... 38 Επιθυμία ..................................................................................... 39 Δεν πειράζει ................................................................................ 39 Τύχη ............................................................................................ 39 Κόρη ............................................................................................ 40
Είν΄αργά ..................................................................................................................
41
Μηδέν στο πηλίκον ...................................................................................
41
Διαίσθηση ...................................................................................................
41
Μπορώ ......................................................................................................... 42 Εθισμός ........................................................................................................
42
Ανυπακοή ...................................................................................................
42
Κρίμα ...........................................................................................................
43
Υ.Γ ................................................................................................................
43
Στοχασμός ...................................................................................................
43
Κρυφά φιλιά ...............................................................................................
45
Πείσμα .........................................................................................................
46
Αμφιθυμία ...................................................................................................
46
Απόδοση τιμών ..........................................................................................
46
Επιτέλους ....................................................................................................
47
Μια μέρα .....................................................................................................
47
Αδύνατο ......................................................................................................
47
Αγνωμοσύνη ...............................................................................................
48
Οξύμωρο .....................................................................................................
48
Πρόβλημα ...................................................................................................
48
Δισταγμός ...................................................................................................
49
Ανεπίστροφο ..............................................................................................
49
Άρπυιες νύχτες ..........................................................................................
49
Χερουβίμ .....................................................................................................
51
Κανόνας ......................................................................................................
53
Μονομέρεια ................................................................................................
55
Ναυάγιο ....................................................................................................... 57 Ευλογημένο δάκρυ ....................................................................................
59
Διαβεβαίωση ............................................................................................... 60 Άσκοπες ριπές ............................................................................................. 60 Έτσι θέλω ..................................................................................................... 60 Στους ποιητές ............................................................................................
61
Πικρή εμπειρία ............................................................................................ 61 Πλάνη ..........................................................................................................
61
Μυστικό .....................................................................................................
63
Άλλη αίσθηση ............................................................................................. 64 Προαίσθημα ................................................................................................ 64 Ντροπές ....................................................................................................... 64 Δεν είν΄έτσι .................................................................................................
65
Μονολογώ ..................................................................................................
65
Προσμονή .................................................................................................... 65 Αμοιβαία ανάγκη ........................................................................................ 67 Απόλυτη σιωπή ........................................................................................... 69 Αναπόφευκτο .............................................................................................. 70 Απολογισμός ............................................................................................... 70 Σύγχυση ....................................................................................................... 70 Παράδοξο .................................................................................................... 71 Σημεία των καιρών ..................................................................................... 71 Χρέος ........................................................................................................... 71 Απόγνωση ................................................................................................... 73 Αποκάλυψη ................................................................................................. 74 Ριμάδι ........................................................................................................... 75 θάλασσα ...................................................................................................... 76 Μεταπτώσεις ............................................................................................... 77 Εικόνες ......................................................................................................... 78 Παντού σε ψάχνω ....................................................................................... 79 Άκουσέ με ..................................................................................................... 81 Αναπόληση .................................................................................................. 82 Το εκκρεμές ................................................................................................. 83 Αρχή του τέλους μου ................................................................................. 85 Ατλαντικός .................................................................................................. 86 Αιώνιο ταξίδι ............................................................................................... 89
10
λόγος απέριττος
Αντί βιογραφικών
Μαν. Λυκάκης Είμαι και δεν είμαι: Πότε νέος, πότε γέρος. Πότε Λεύτερος, πότε Σκλάβος. Πότε Κραυγή, πότε Ψίθυρος. Πότε Έρωτας, πότε Κενό. Πότε Θάνατος, πότε Ανάσταση. Άλλα έργα: “Χαράδρες της ψυχής” (ποιήματα) “Στιχομυρώματα” (μαντινιάδες - ποιήματα)
Μαν. Τσαντάκης Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι, πλασμένοι κατ΄εικόνα και ομοίωση ενός άγνωστου δημιουργού. Διαφέρουμε όμως σε κάτι. Στην ιδεολογία και στα αξημέρωτα πάθη μας. Η δική μου αίσθηση λέει ότι χωρίς τη φύση, τη μάνα γη, χωρίς τη ζωτική πνοή της που μας χαρίζει ζωή και τόση ομορφιά ενώ εμείς την ανταμείβουμε με μόλυνση και καταστροφή, δεν είμαστε τίποτα. Γι αυτό, με δέος και σεβασμό υποκλίνομαι στη μαγεία της! Η ζωή όπως την γνωρίζουμε, είναι μια πολύπλοκη σύνθεση από χημικές αντιδράσεις, σκέψεις και συναισθήματα, φως και σκιές. Αυτό το κοσμικό φως, το αιώνιο, το άφθαρτο, το μυστήριο, είναι που με τραβά σαν μαγνήτης να το κατανοήσω, να το ερμηνεύσω. Γι΄αυτό, με πάθος καταγράφω με φως ότι με εμπνέει και αγαπώ! Άλλα έργα: “Φως Γυναίκας” Φωτογαφικό λεύκωμα σε επανέκδοση 2014 “Σητεία γη του ονείρου” Φωτογραφικό λεύκωμα, πρώτη έκδοση 2008 “Αναδυόμενες Αφροδίτες” Φωτογραφικό λεύκωμα, έκδοση 2015
11
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Μετά τις «χαράδρες της ψυχής» (2006) και τα «Στιχομυρώματα» (2008) η τρίτη ποιητική συλλογή του Μανόλη Λυκάκη, με τον τίτλο «Λόγος απέριττος», είναι ήδη γεγονός. Τα χρόνια, που πέρασαν από την προηγούμενη ποιητική συλλογή του, χρειάστηκαν για να ωριμάσουν κάτω από συνθήκες διαφορετικές, κάποιες φορές πολύ δύσκολες και σκληρές, και να συνυφανθούν ποικίλα κι ετερόκλητα στοιχεία, που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των αισθημάτων και συναισθημάτων, των στοχασμών, των αναζητήσεων, των ιδεών και των βιωμάτων του ποιητή και να ενσαρκωθούν σε ποιητικό λόγο, με τρόπο λιτό και απέριττο. Ο ποιητής επιλέγει την ολιγόστιχη και μικρόστιχη, στη συντριπτική πλειοψηφία των εκατό περίπου ποιημάτων της συλλογής, μορφή, την οποία έχουμε ήδη γνωρίσει σε μεγάλους μοντέρνους ποιητές, όπως ο Γ. Ρίτσος, ο Μ. Γκανάς κ.ά. και καταφέρνει παρ’ όλα αυτά να εντυπωσιάσει με την λογοτεχνική αξία που τα διέπει. Είναι, σα να θυμίζουν μικρά μπουκάλια με ακριβό άρωμα. Ως προς το περιεχόμενο ο λόγος είναι νεωτερικός, μοντέρνος, απλός και διαυγής, με μετρημένο άλογο στοιχείο, χωρίς κραυγές και αιθεροβάμονες προεκτάσεις, με επιδέξιες αφαιρέσεις, με αμφισημίες κατανοητές, χωρίς πολύ τολμηρές παρομοιώσεις και μεταφορές, στον οποίο κυριαρχεί το ερωτικό στοιχείο και μια αγάπη αληθινή, τρυφερή, αγνή και απέραντη, πανταχού παρούσα. Φυσικά δε λείπουν τόσο ο ρομαντισμός όσο και ο ρεαλισμός, οι οποίοι αποτελούν, αξιόλογες νησίδες μέσα στο πέλαγος του λυρισμού που δεσπόζει καταλυτικά, σ’ όλο το ποιητικό έργο. Κάνει εντύπωση πως μόνο μια φορά σ’ ολόκληρη τη συλλογή συναντάμε τη φράση «σ’ αγαπώ» και αυτή όχι ως κατάφαση, αλλά απλά για να αναφέρει ο ποιητής, πως αντ’ αυτής ψάχνει την «ανείπωτη λέξη». Πρόκειται για μια ποίηση, που ξεπερνά τη λέξη και η οποία λες και είναι αφτέρουγη, θωπεύει τρυφερά και δημιουργεί το ίδιο τρυφερά αισθήματα. Ένα νέο στοιχείο συνιστούν οι θαυμάσιες φωτογραφίες του καταξιωμένου φωτογράφου Μανόλη Τσαντάκη.
Με τρόπο αρμονικό συνδυάζονται με τους στίχους, τους μετατρέπουν σε απομνημειωμένη εμπειρία, λειτουργούν διαλεκτικά και παραπληρωματικά μαζί τους και τονίζουν τη φρεσκάδα και την τρυφερότητά τους. Η μεγάλη ποικιλία των στίχων εντυπωσιάζει, λες και πασχίζουν να στεγάσουν όλες τις σκέψεις, τις ιδέες, τις επιθυμίες, τις εμπειρίες τους στοχασμούς, τις ανησυχίες, τις αναζητήσεις, τα αισθήματα και τα συναισθήματά μας και όχι μόνο των δυο καλλιτεχνών. Πρόκειται για μια δημιουργία , πνευματική, συναισθηματική, καλλιτεχνική, που ικανοποιεί όχι μόνο όσους αγαπούν και χαίρονται την καλή ποίηση, αλλά αγγίζει και αυτούς ακόμη που για πρώτη φορά διαβάζουν ποίηση. Από τα ποιήματα της συλλογής, προσωπικά, θα μπορούσα να ξεχωρίσω πάρα πολλά. Θ’ αναφερθώ όμως στο ποίημα «Ατλαντικός», γιατί πρόκειται για μια λυρική αφήγηση, ένα παράτολμο μετεώρισμα από τον πιο ανελέητο ρεαλισμό ως το πιο σκυθρωπό αυτοβύθισμα στον εσώκοσμό μας. Τέλος δεν θα μπορούσα ν’ αφήσω ασχολίαστο το ποίημα με τον τίτλο «Αιώνιο ταξίδι ». Αν και δεν αναφέρεται ονομαστικά, σίγουρα ο δημιουργός, παραπέμπει στον αείμνηστο στιχομάστορα και συγγραφέα μας Μανόλη Ροδανάκη. Με αυτούς τους λιτούς και επίσης απέριττους στίχους, ο Μανόλης Λυκάκης, τιμά τον Μέντορά του και μ’ αυτούς επιλέγει να κλείσει το βιβλίο του. Καταθέτοντας τη συγκίνησή μου για ό,τι βίωσα μελετώντας αυτό το θαυμάσιο ποιητικό και φωτογραφικό έργο, συγχαίρω θερμά και ευχαριστώ επίσης θερμά τους πανάξιους συντελεστές του. Αλήθεια, ποιο σημείο στίξης μπορεί να βάλει κανείς στη συγκίνηση;
Αντώνης Ι. Αϊλαμάκης Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος
13
λόγος απέριττος
Ραγισμένος καθρέπτης
Ένας ραγισμένος καθρέπτης είναι τα μάτια μου. Μη τον κοιτάξεις και μου μείνει κομμένο στα δυο το πρόσωπό σου. Δε θα ξέρω, ποιο κομμάτι μου ανήκει.
15
Θαλπωρή
Μικρό πουλί, μουσκεμένο στη βροχή, ήρθε και κούρνιασε στις φούχτες μου η καρδιά σου.
16
λόγος απέριττος
Προσδοκία
Τα ματωμένα σου πέλματα προσδοκούσαν οι αδιάβατοι δρόμοι και κόντεψαν την απόστασή τους. Ένας γέρος άνεμος, τυλιγμένος στη χλαίνη του, φύσηξε με λυγμούς.
17
Σαν κύματα
Αδιάκοπος θαλασσινός κυματισμός είναι η θύμηση σου.
18
λόγος απέριττος
Ειλικρινώς
Θα μπορούσα να ζήσω και χωρίς εσένα. Απλώς δεν θα ήθελα να ζήσω τότε.
Άγνωστο
Καβάλα στο παράλογο, πού πάμε με τέτοιο καλπασμό;
Η πρώτη φορά
Θυμάσαι εκείνο το πρώτο ξάφνιασμα; Δεν τη χρειαστήκαμε τότε τη γλώσσα. Όλη την κουβέντα την ανέλαβαν τα μάτια.
19
Απρόσμενος γάμος
Με τις νιφάδες του χιονιού που έπεφταν, ένιωθα να παντρεύω ένα δάκρυ.
20
λόγος απέριττος
Ελλάδα
Σαν το μαχαίρι σε κάρφωσαν Ελλάδα στην καρδιά μας. Ποιος επιτέλους θα μας λυπηθεί να σε τραβήξει;
Ανώφελη σιωπή
Εκείνος ο βουβός πόνος, που δονεί τα σπλάχνα σου, άνοιξε ρωγμές στη σιωπή σου και σου δραπετεύουν φυλακισμένα μυστικά.
Αργοπορία
Σαν να ήμουν ένα λάθος σου γράμμα μέσα σε λέξη, που άργησες να δεις και τώρα το σβήνεις για να το διορθώσεις.
21
Απορία
Ένας εναντίον όλων! Όλοι εναντίον κανενός! Σε ποιες αρτηρίες εκτρέπεται το αίμα;
Απόλυτο μηδέν
Μ’ αυτή τη σκούρα κουρτίνα στα μάτια ούτε προς στο μέλλον, ούτε στο παρόν, να δούμε μπορούμε. Σαν το ψοφίμι τα σκυλιά σύρανε και το παρελθόν μας.
Ελπίδα
Μη σε τρομάζει η έρημος! κάποτε περνάνε καραβάνια.
22
λόγος απέριττος
Ακίνητοι
Δεν είμαστε νεκροί! Μένουμε ακίνητοι μην τρομάζουμε την κυρία Ευτυχία, καθώς περνά δίπλα μας ανύποπτη, βιαστική κι αφηρημένη.
Ματαιότης
Ως και οι παραισθήσεις παίζουν μαζί μου… Μ’ έπεισαν, πως σε δέκα μέρες, δεν θα υπάρχω. Ήμουν πολύ χαρούμενος. Πέρασαν έντεκα μέρες. Είμαι πολύ λυπημένος!
Μηδενική απήχηση
Τίποτα δεν κρύβουν οι στίχοι μας. Μη μας ζητάτε εξηγήσεις. 23
λόγος απέριττος
Αρμονία
Πώς συντονίζονται έτσι τα δέντρα σ’ ένα θρόισμα; Πώς ενδύονται όλα στο πράσινο χωρίς καμιά αντίρρηση;
25
Ανάμνηση
Θα ’θελα να σφιχτώ πάνω σου σαν το μαντήλι, που ’χες δεμένο στο λαιμό σου. Απόψε θα σκεπαστώ με την ανάμνηση της σημερινής μέρας.
26
λόγος απέριττος
Βέβαιο τέλος
Στο τέλος θα καούμε σαν πεταλούδες γύρω από το φως.
Σα σφαίρα
Πολλές φορές η χαρά στους ανθρώπους είναι τόσο δυνατή, αλλά βιαστική και σύντομη, σαν τη σφαίρα που διαπερνά το κορμί και χάνεται.
Προάγγελμα
Ένας πετεινός μες στη νύχτα, διαλαλούσε το φως της μέρας.
27
λόγος απέριττος
Παράκληση
Όποιες οπές άνοιξα πάνω σου, μη μου τις κλείσεις. Θέλω να βλέπω την ψυχή σου.
29
Παρήχηση
Και αμαρτίες έχουμε και Ιούδες και Βαραββάδες και Πιλάτους και άφθονον ύδωρ! …Χριστό δεν έχουμε!
Αναθάρρηση
Αναθαρρέψαμε σα δυο καράβια, που ανταμώνονται σε πέλαγος ωκεάνιο, μετά από μέρες μοναχικού ταξιδιού.
Ευτυχώς
Τόσο δάκρυ!!! Καλά που δεν είμαστε γυναίκες. Θα ’χαμε πρόβλημα με το μακιγιάζ.
30
λόγος απέριττος
Όλα καλά
Εύκολα που τη διπλώσαμε την αυτοκριτική σαν μαντηλάκι και τη φυλάξαμε στη τσέπη!!!
Ψίχουλα χαράς
Είσαι η χαρά που όταν περισσεύεις από άλλους, σαν το ζητιάνο σέρνομαι πίσω τους, να σε συνάζω.
Μετάνοια
Επιτέλους αυτή η αδιάφορη περασμένη μας ζωή τώρα επέστρεψε και μας ζητά συγγνώμη.
31
λόγος απέριττος
Αυθόρμητη βούληση
Tώρα θα ’θελα, να καθίσω στο βράχο, να αφομοιωθώ. Να αισθανθώ, πως δεν υπάρχω, πως δεν ακούω, μήδε βλέπω, πως δεν επηρεάζομαι, πως έγινα πέτρα σαν τη πέτρα. Τώρα θα ’θελα, ν’ αγνοήσω το κύμα, να μην αποκωδικοποιήσω κανένα παφλασμό του.
33
λόγος απέριττος
Γνώθι...σαυτόν
Πάλι αυτή η πεταλούδα, πέρα-δώθε στον αέρα, να τραμπαλίζει την ομορφιά της κι ούτε που σκέφτεται, πως τα φτερά της, περιφέρουν ένα σκουλήκι.
35
λόγος απέριττος
Ενθύμιο
Αν σβήσει αυτή η αγάπη μην κρατήσεις ημερομηνία. Ασ’ την, να μένει διαχρονική.
37
Αδυσώπητος χρόνος
Αυτοί οι δείχτες του ρολογιού, έτσι για λίγο, κάθε φορά που συνταυτίζονται, ένα κύτταρο καρδιάς αν είχαν, πόσες φορές θ’ αδιαφορούσαν στο καθήκον!
38
λόγος απέριττος
Επιθυμία
Είναι φορές που θα ’θελα να μην είχα χέρια, να τ’ αποδείξω πόσο μπορώ να σ’ αγκαλιάζω με την καρδιά.
Δεν πειράζει
Πολύ βιαστικό το φετινό καλοκαίρι. Ούτε πέρασε να μας δει, ούτε να ρωτήσει, ούτε ν’ αποχαιρετήσει φεύγοντας.
Τύχη
Ένα όμορφο τόπι, φτιαγμένο από έρωτα, ποίηση και φως, σκίρταγε μέσα σου χρόνια, ώσπου ξαφνικά πετάχτηκε και κύλησε μπροστά μου. 39
Κόρη
Ποια Άνοιξη στο μίσχο της σ’ ανάθρεφε κρυφά μου; Ποιον Αύγουστο στην αγκαλιά του φεγγαριού εκοιμήθεις;
40
λόγος απέριττος
Ειν΄αργά
Πώς να την μεταπείσουμε πλέον την ελπίδα να περιμένει λίγο ακόμη; Με ποιες προοπτικές;
Μηδέν στο πηλίκον
Την ξέραμε τη λύση: Προσθέσαμε, πολλαπλασιάσαμε, αναγάγαμε στη μονάδα, αλλά δεν τολμήσαμε τη διαίρεση. Μας φόβιζε η πράξη.
Διαίσθηση
Όταν γελάς, για τα μάτια του κόσμου, μόνο εγώ αφουκράζομαι, τους λυγμούς σου.
41
Μπορώ
Aν το θες κι ένα μικρό, απαλό σφουγγαράκι σου γίνομαι, αρκεί να μ’ αφήσεις, να σου σβήνω τον πόνο.
Εθισμός
Aν μας λείψουν αυτά τα στεφάνια του καπνού πάνω απ’ τα κεφάλια μας, μηδενικά που επιμένουν, τι άλλο να μας δοξάσει; Εθιστήκαμε στη ματαιοδοξία. Δύσκολο να τ’ απαρνηθούμε το τσιγάρο.
Ανυπακοή
Όλα πως είναι μια ψευδαίσθηση, για να έχουν, δήθεν, ελπίδες τα όνειρα, άδικα μας το επιβεβαιώνεις ζωή. Δεν θα μας απελπίσεις. Δεν δεχόμαστε άλλο σου μάθημα. 42
λόγος απέριττος
Κρίμα
Έτσι ανάλαφρη, ξυπόλητη στις μύτες, π’ ερχόταν η χαρά και προς τα δω, ένα κουβάρι την έκανε ο άνεμος και την αφάνισε.
Υ.Γ
Σ’ ό,τι σου ’γραψα απόψε, ανορθογράφησα εσκεμμένα. Δεν ήξερα άλλο τρόπο να ’ναι οι λέξεις αποκλειστικές. Δεν έβαλα ούτε κόμματα, ούτε τελείες, τίποτα να μη διακόπτει αυτό το πάθος.
Στοχασμός
Πίσω απ’ τα θολά σου μάτια πόσα όνειρα να συνωστίζονται!! 43
λόγος απέριττος
Κρυφά φιλιά
Ο βαθυστέναχτος γιαλός με το θλιμμένο κύμα, βουβός στην άμμο σέρνεται και σου φιλά τ’ αχνάρια.
45
Πείσμα
Έπλασα ένα παραμύθι. Του ’βαλα φτερά, του ’βαλα πόδια! Αυτό επέμενε να σέρνεται με την κοιλιά.
Αμφιθυμία
Eίναι στιγμές που θα ’θελα να δώσω γροθιά στο πρόσωπό μου, να μη μείνει ούτε δόντι. Κι άλλες πάλι, να του δώσω ένα χάδι τέτοιο, που να μη το ’χει δώσει μήδε μάνα.
Απόδοση τιμών
Όλες μου οι παρελάσεις των αναμνήσεων, σε συναντούν εκεί ολομόναχη, δίχως άλλο, τιμώμενο πρόσωπο! 46
λόγος απέριττος
Επιτέλους
Αν και αυθαίρετα το υψώσατε γύρω μας, εμείς δεν το γκρεμίζουμε το φράγμα της ηθικής σας. Αφήστε μας όμως ήσυχους.
Μια μέρα
Σαν σύνθημα παλιό σε τοίχο, που δεν λέει να ξεθωριάσει, μια μέρα ο πόνος, ίδιος θα μείνει στις καρδιές, να μας θυμίζει!
Αδύνατο
Αυτά τα σκόρπια μέσα σου παλιά ρινίσματα δεν κατάφερα ποτέ να μαγνητίσω. 47
Αγνωμοσύνη
Πόσες φορές που έχουμε την εύνοιά σου, Κύριε, εμείς, με τόση αγνωμοσύνη, δοξάζουμε την τύχη.
Οξύμωρο
Συχνά πόρνες ψυχές των ανθρώπων κατοικούν «αμάλαγα» κορμιά κι αγαθές, σπλαχνικές κι ευαίσθητες, αντιστρόφως.
Πρόβλημα
Τώρα που η τεχνολογία κατήργησε τα γράμματα, εμείς τι ενθύμια θα παραδώσουμε στις αναμνήσεις;
48
λόγος απέριττος
Δισταγμός
Αυτό το κορμί πώς να το ενώσω με το δικό σου; Εσένα μυρίζει άρωμα και φως. Το δικό μου… ρακή, τσιγάρο και σκοτάδι.
Ανεπίστροφο
Ποτέ το δάκρυ δεν ανέβηκε κανένα μάγουλο να ξαναμπεί στα μάτια. Μην του μετανιώνεις έπειτα. Μην του μετανιώνεις άδικα.
Άρπυιες νύχτες
Και λίγες μέρες άσπρες να φανούν, Άρπυιες οι νύχτες γίνονται να τις σπαράξουν.
49
λόγος απέριττος
Χερουβίμ
Μόνο στο πρόσωπό σου αναπαύεται το χαμόγελο. Πάνω στα μαλλιά σου η βροχή γίνεται άρωμα. Ως κι ο ήλιος έμαθε να κλέβει φως από τα μάτια σου.
51
λόγος απέριττος
Κανόνας
Έρωτες που δεν δοκιμάστηκαν σε Συμπληγάδες, δεν αξίζει να ιστορούνται.
53
λόγος απέριττος
Μονομέρεια
Κι επειδή με γυμνό το κορμί μ’ εντοπίσατε σ’ απόμερη θάλασσα, σας ξάφνιασε; Καιρό τώρα, που η ψυχή μου ολόγυμνη κυκλοφορεί ανάμεσά σας, δεν την είδατε; Δεν έχετε να πείτε λέξη;
55
λόγος απέριττος
Ναυάγιο
Σ’ αρνήθηκε ο χρόνος! Στα έγκατά σου οξειδώθηκαν οι μνήμες. Ετσι γερμένο, νεκρό, έμεινες να θυμίζεις την ομοιότητά μας.
57
λόγος απέριττος
Ευλογημένο δάκρυ
Να βρίσκεσαι δίπλα στη θάλασσα, παρέα μ’ ένα πικρό φεγγάρι, να ’ρχονται σαν κύματα οι θύμησες και να δακρύζεις, είναι ευλογία το δάκρυ!
59
Διαβεβαίωση
Πρόσεχέ μου την αυτή την ψυχή. Πρώτη φορά την παρέδωσα ολόκληρη.
Άσκοπες ριπές
Άδικα μας πυροβολείτε! Και απορείτε, διάτρητοι, πως ακόμη μένουμε όρθιοι; Μέσα από παλιές μας οπές διέρχονται οι ριπές σας.
Έτσι θέλω
Τις ώρες τις μοναχικές μου, που σε αναπολώ, θέλω να φεύγω, να τρέχω, θέλω να χάνομαι, να προκαλώ το θάνατο, να παλεύω μαζί του. 60
Να επιστρέφω νικητής.
λόγος απέριττος
Στους ποιητές
Ναι ειπώθηκε: «Οι ποιητές είναι λαπάδες» Δεν ειπώθηκε: Πόσοι απ’ αυτούς, μ’ ένα ηθελημένο τέλος της ζωής τους, ως η τελευταία τελεία στο στίχο τους, άφοβοι μπρος στο θάνατο, αναζήτησαν σ’ άλλη ζωή τον κόσμο των ονείρων τους.
Πικρή εμπειρία
Έρμοι στίχοι! Αύριο τίποτα δε θα σημαίνεται. Σε τίποτα δε θα ανταποκρίνεστε. Να είχατε ειπωθεί στον αέρα και μόνο... Να φεύγατε, να μη μένατε... Να μην σας θυμάμαι ούτε κι εγώ.
Πλάνη
Μην εφησυχάζετε! Μην ακούτε. Δεν την φέρνουν την Άνοιξη τα χελιδόνια! 61
λόγος απέριττος
Μυστικό
Όταν τελειώσω αυτούς τους στίχους, όταν κρατήσεις στα χέρια σου αυτό το βιβλίο, μόνο εσύ θα ξέρεις πως δεν άρχισα ακόμη. Πουθενά δεν θα γράψω «σ’ αγαπώ». Μην απορήσεις. Ψάχνω την ανείπωτη λέξη.
63
Άλλη αίσθηση
Τόσο λιοπύρι Αυγουστιάτικο κι εμάς σαν χιόνι μας αγγίζει. Μάλλον μας γυροφέρνει πρώιμος χειμώνας. Προαίσθημα
Δεν θ’ αργήσει η μέρα, που τα μάτια σου άνυδρα, θα μπορούν να με προσπερνούν σαν το δρομάκι με το χορτάρι που τώρα πάνω του πατάς, που το διανύεις χωρίς συναίσθηση, απλώς για να φθάσεις κάπου αλλού. Ντροπές
Κάτι σου συμβαίνει… Πες μου το καθαρά, βρε καρδιά. Μη ντρέπεσαι. Όλο συνθηματικά χτυπάς, τελευταία. 64
λόγος απέριττος
Δεν είν’ έτσι
Μην τον πάρετε για τρελό τον άνθρωπο. Απλώς δεν έχει λόγους να γελά. Μια στις τόσες, αν του συμβεί, ξεκαρδίζεται, να βγάλει τ’ άχτι του. Αυτό είναι όλο. Αυτό είναι σας λέω.
Μονολογώ
Μόνος, σου μιλώ κι ακούγονται οι ψίθυροι σπασμένοι και σωριάζονται τα λόγια κομμάτια στα πόδια μου. Χωρίς απόκριση.
Προσμονή
Στις παρυφές των ονείρων σου, πίσω απ’ τα μάτια σου κρυμμένος, κάθε νύχτα σε προσμένω. 65
λόγος απέριττος
Αμοιβαία ανάγκη
Αυτό τον ήλιο τον είχαν ανάγκη οι καρδιές μας. Αυτόν το χειμώνα στα βλέφαρα δεν τον αντέχαμε άλλο. Κρατώ δυο άστρα στις χούφτες μου πάνω τους να εξοστρακίζεται το σκοτάδι. Όλη αυτή τη χαρά, που τρομάζει, σαν το λαγό, ας την πούμε πεπρωμένο. Καλημέρα, λησμονημένε ποιητή. Τι άλλο να γράψω;
67
λόγος απέριττος
Απόλυτη σιωπή
Η ορχηστρική αρμονία της φύσης, τ’ ουρανού το στερέωμα, ο αέρας, το νερό, το χώμα, το χάος της γης, που ντύνει η θάλασσα, η ρόγα της πέτρας, στην σπηλιά που σταλάζει, το πουλί, στον ίσκιο της φοινικιάς, τ’ αγιόκλημα, που άνθισε στον κήπο, ο δρόμος, που ερχόμουν να σε βρω, τίποτα δεν έχουν να μου πουν. Στην απουσία σου σώπασαν όλα.
69
Αναπόφευκτο
Πάνω που θάρρευες πως είσαι λεύτερη να σκοτώσεις μέσα σου τον άνθρωπο, να μετουσιώσεις την ψυχή σου, το ιδιο πάλι δόκανο, εκεί στην άκρη της καρδιάς σου, σε παγίδευσε.
Απολογισμός
Όσα έπρεπε να ’χουμε πράξει κι έμειναν άπραχτα, μας κόστισαν περισσότερο από ’κείνα, που πράξαμε.
Σύγχυση
Για ποια Ιστορία μας μιλάνε; Γι αυτή που όλο κοιμάται και κανείς δεν την ξυπνά; Για την άλλη την ξάγρυπνη που περιμένει και δεν βρίσκει μήδε λέξη να γράψει; Ας μας διευκρινίσουν. 70
λόγος απέριττος
Παράδοξο
Δεν μελαγχολούν, δεν απελπίζονται. Ποτίζονται πίκρα. Αναδύουν χρώμα και άρωμα! Μακάριοι ανθοί της πικροδάφνης!
Σημεία των καιρών
Δεν συνεννοούμαστε πια ούτε οι πολλοί, ούτε οι δυο μεταξύ μας, Ποια νέα Βαβέλ εγκυμονούμε;
Χρέος
Βάλτε ένα χεράκι, βρε παιδιά, να βαστήξουμε λίγο ουρανό. Θα μας πέσει ο ήλιος. 71
λόγος απέριττος
Απόγνωση
Σαν το καλύτερό μου ποίημα, σ’ άσπρο χαρτί γραμμένο, που μόλις το τέλειωνα, μου το πήρε ο άνεμος, ψηλά στα κλαδιά και στους βράχους, και το ’σερνε και το ’σκιζε κι ούτε που θα μπορούσα να το ξαναγράψω, έτσι ένιωσα σήμερα, πως σε χάνω.
73
Αποκάλυψη
Ποτέ δεν μπόρεσες καρδιά μου να κρυφτείς. Πάντα με προδίδεις. Πάντα φανερώνεσαι στα μάτια μου!
74
λόγος απέριττος
Ριμάδι
Δεν με λυπεί η άνοιξη που δεν θα την προφθάσω, μιαν άλλη άνοιξη θρηνώ, μέσα μου που θα χάσω.
75
Θάλασσα
Χαρές που κρύβει αυτή η θάλασσα! Μα και κάτι πίκρες! Εκείνες είναι, που δεν τις χωράει. Κι όλο τις ξεβράζει.
76
λόγος απέριττος
Μεταπτώσεις
Αδήριτη ανάγκη κι αυτή με τους στίχους: Όλο με ανατρέπουνε. Όλο τους ανατρέπω. Όλο τους αναπροσαρμόζω κάθε φορά, που τους διαβάζω.
77
Εικόνες
Ακριβώς μεσάνυχτα… Με σειρήνες καραβιών, με πολύχρωμα φώτα στα μπαλκόνια να φωτίζουν το σκοτάδι και με το χνώτο των φιλιών στα τζάμια να παγώνει, έμπαινε ο καινούργιος χρόνος. Δυο-τρεις, ένας εδώ κι άλλος εκεί, τριγύριζαν στο δρόμο, μα τους στοίχειωναν τα βήματά τους, σα να μην είχαν που να πάνε… ….Εικόνες που έμοιαζαν πεταμένες, στα σκουπίδια.
78
λόγος απέριττος
Παντού σε ψάχνω
Στης γης τις πύλες φύλαξα σκοπιές: Στο Γιβραλτάρ, στον Παναμά, στο Μαγγελάνο, στης Αίγυπτος το πέρασμα των καραβιών, μα συ, κυκλώνας στροβιλίζεις και σαρώνεις, πότε γοργόνα, ξεγλιστράς και με γελάς, γίνεσαι κι άστρο, τρεμοπαίζεις γελαστό, στην άκρη των ματιών μου και σε χάνω. Σου ’φερα στίχους απ’ το Λόρκα, κρίνο λευκό απ’ τη Γρανάδα, ανθούς της λεμονιάς από το Κάντιζ, να σου τα κρύψω μες στο χιόνι που μοιάζει φορεμένο νυφικό σου. Τώρα μιαν άλλη πύλη με προσμένει, εκεί ’χω ακόμη μιαν ελπίδα: Αχερουσία γράφει στην αψίδα.
79
λόγος απέριττος
Άκουσέ με
Ξημερώνει!!! Ο ήχος του ήλιου ανάμεσα σε γυμνά βουνά, …οι αντίλαλοι. Της νύχτας το δάκρυ στη λίμνη, …οι κύκλοι του. Στίγματα του χρόνου, που δεν ξέρεις, αν πρέπει να ξεχνάς ή να θυμάσαι. Θες να γελάσεις, μα ξέχασες πως. Θες να κλάψεις και φοβάσαι. Η βάρκα σου δίχως κουπιά, δίχως βαρκάρη, ικετεύει. Εσύ σιωπάς. Σου φωνάζω, δεν αποκρίνεσαι. Γέλασε, κλάψε, ό,τι ζητάς και δεν το έχεις, σε αγιάζει. Εσένα ’ρωτεύεται ο ήλιος, εσένα ’νειρεύεται η νύχτα. Άκουσέ με.
81
Αναπόληση
Ανοίγω τα σκονισμένα μου συρτάρια και ταξινομώ ρήματα παλιά, με ανεπιθύμητους χρόνους. Δακρύζω για τους χαμένους ενεστώτες, μισώ τους θλιβερούς αόριστους και τους μακάβριους μέλλοντες, καθώς ακούω τα βήματά σου να ξεμακραίνουν, σε ανεπίστροφους δρόμους. Φαντάζομαι τις όμορφες κνήμες σου, μέσα σε μακρύ φόρεμα, παλιό κρινολίνο, ίδια καμπάνες ερημικής εκκλησιάς, που ο αέρας κινεί τα σήμαντρα και ξεχύνονται ήχοι και ντύνεται ο έρωτας άμφια ιερά, στου δειλινού το μυστήριο, πριν το κυπαρίσσι ψηλώσει, τον ήλιο να κρύψει. Θα γίνουν οι μέρες πιο σκοτεινές από τις νύχτες, κι αυτές οι νυχτερίδες, ησυχασμό δεν θα ΄χουν. Στοιχείο εντός μου είσαι ομοούσιο, κι όλο φοβάμαι κι εσένα μη σκοτώσει, το φονικό της μοναξιάς μου αύριο. 82
λόγος απέριττος
Το εκκρεμές
Η άμπωτις των μύρων και των ρόδινων πέπλων, αποκαλύπτει το κενό, που επιμένει στα στήθη μου κι αναθαρρεύει η άβυσσος. Η πλημμυρίδα της λάβας σου έρπει τώρα θριαμβικά επάνω της, κόσμε ασήμαντε. Αποκρίσου, αν κάτι έχεις να πεις! Αγέλες σου, ανθρωπόμορφες, βημάτισαν μέσα μου, σε πορείες ούτε καν πένθιμες, κηδεύοντας ιδανικά. Αδάκρυτες πόρνες, με χνώτα βρωμερά, διάβηκαν νωχελικά τις ατραπούς μου και χάθηκαν στα υγρά μου μάτια. Η εικόνα τους λαξεύει τον οίκτο μου και μόνο το κλάμα των παιδιών να αντηχεί στους ορίζοντες και μόνο το δάκρυ τους, στα λερωμένα μάγουλα, θωπεύουν ακόμη τη θύμηση. Αύριο μόλις, το ίδιο κλάμα τους θα γίνει γέλιο και το γέλιο ζωή κι η ζωή θάνατος ανάξιος. Θα ξαναδώ το εκκρεμές Συνεχίζεται...
83
στην ίδια επικίνδυνη τροχιά, στην ίδια φονική ταλάντωση, προσμένοντας την αόρατη λάμψη, να κοινωνήσω παρθένο άρωμα γυναίκας.
84
λόγος απέριττος
Αρχή του τέλους μου
Άφησα ηθελημένα τις αισθήσεις μου να μαστιγώνει ο άνεμος και σύναξα αρώματα ακριβά από θλιμμένους νάρδους και λιβάνια. Βαθιά τα βύθισα στης λάβας σου το διάπυρο ποτάμι, που κάλπαζε προς τη θάλασσα κι άφηνε στα νερά της στεναγμούς σου ηδονικούς, να σβήνουν στο πέλαγος. Άδοξα, που ψήλωσε κι ο ήλιος, ίσα να λαμπρύνει την απουσία σου! Δίπλα, η μοναξιά του ξεχασμένου γλάρου κι απάνω μου τα φύκια και το αλάτι στα μάτια. Πίσω μου, αρματώνεται ο καιρός. Μπροστά, ο Ποσειδώνας με σημαδεύει. Το μαύρο χάος στα βάθη, προσπαθώ να προσδιορίσω με το γυαλί, πάνω που θ’ άρχιζε, να φαίνεται Ιθάκη.
85
Ατλαντικός
Τρεις μέρες κράτησε ο χαλασμός κι η μανιασμένη πάλη του νερού με το σίδερο. Τρεις μέρες ο Θεός μας απαρνήθηκε, καθώς μας κατάπιναν οι σπηλιές και τα φαράγγια και δε βλέπαμε από ’κει παρά μόνο ένα θολό μάτι ουρανού, που μας κατέβαζε, θαρρείς, λεπτό σκοινί, να κρεμάσουμε τις ελπίδες μας. Κι οι νύχτες που μεσολάβησαν δυο, ίδιες κι αυτές, μα αναθαρρεύαμε πιότερο, μια και δε διακρίναμε το θεριό, που αναδιπλώνονταν κι ορμούσε κατά πάνω μας. Μήτε τα φριχτά πρόσωπά μας, μέσα στη Γέφυρα, βλέπαμε και μόνο το τσιγάρο στο στόμα, φώτιζε αμυδρά την όψη μας, ίσα να ξέρουμε πως παραμέναμε όρθιοι κι αντέχαμε, γαντζωμένοι στις χειρολαβές, πίσω απ’ τα φινιστρίνια, βουβές φιγούρες μελλοθανάτων. Καμιά φορά μας αφύπνιζε το σφύριγμα του φωναγωγού και η φωνή που ρωτούσε από τη βάρδια της μηχανής, βραχνή, ξεπνεμένη, για να λάβει την ίδια απάντηση, πως αντέχαμε ακόμη, γιατί ως φαίνεται δεν μας ήθελε ούτε Θεός, ούτε διάβολος. Πιο πολύ με τα πλευρικά παρά με την καρένα, κρατιόμασταν στο κύμα και μόλις ορθογυρίζαμε λίγο, κινούσαμε πάλι 86
λόγος απέριττος
με την πλώρη καρφωμένη στα τάρταρα, επόμενη βουτιά προς το θάνατο. Δεν ξέραμε κάθε φορά, αν έμελλε να ξαναβγούμε στην επιφάνεια. Κατά της τρίτης μέρας το χάραμα, πήραμε φαίνεται παράταση κι αρχίσαμε να βλέπουμε σιγά - σιγά τον πρώτο ήλιο, μα και τα πρόσωπά μας ...αν ήταν δικά μας. ΄Ωσπου ο Θεός της Χριστιανοσύνης να μας δει, την οργή του ο Ποσειδώνας δεν απόσωνε. Όσα ακόμη περάσαμε, ως το βράδυ δεινά, στο τέλος ένα τίποτα ήταν, μπροστά σ’ Εκείνους, που στη θέση μας βρέθηκαν και δεν τα κατάφεραν. Εμείς μόνο σίδερα, κορμιά και ψυχές επισκευάσαμε και συνεχίσαμε πάλι με τον Εξάντα στους ήλιους, με τον Αστρολάβο στους πολικούς, γι’ άλλες θάλασσες, άλλα ταξίδια.
87
λόγος απέριττος
Αιώνιο ταξίδι
Σε ποια γαλήνια πορεύεσαι, αιώνια ρότα; Ποιον συναντάς εκεί Σταυρό του Νότου; Σ΄Αυτούς που βιάστηκες να πας, για ποια ταξίδια τους μιλάς; Εδώ, στην ύστερη, εμείς, Παράλλαξή σου, πάνω στο στίγμα σου, ποντίσαμε την άγκυρα. Ένα δικό σου φως μας φαροφέγγγει. Γύρω μας και παντού, όποια σταγόνα θάλασσας και θύμησή σου.
89
Ευχαριστούμε τον Αντώνη Ι. Αϊλαμάκη για τον πρόλογο και την επιμέλεια των κειμένων.
90
λόγος απέριττος
Δέξου, την ευγνωμοσύνη μας, Κώστα Μόντη.
91