Editorial. Beste Lezer,
We zitten alweer in april en dat betekent dat de derde Comment er weer is! Deze Comment is een stukje luchtiger dan de vorige twee: we gaan het hebben over de toekomst (en ook een beetje het verleden) van de communicatie. Communicatie staat namelijk nooit stil. Zo hebben de televisiezenders nu ook YouTube en online diensten als Netflix als concurrent. Waarom televisiekijken als je op elk moment van de dag kan kiezen wat je waar en wanneer wil zien? Ook andere aspecten van ons leven zijn veranderd. Ik kan me bijvoorbeeld echt niet voorstellen hoe mensen vroeger ‘even’ afspraken om ergens wat te gaan drinken. Stuurden ze een brief als het toch niet uitkwam? De oma van Julia en de moeder van Anne Ruth gaan ons van antwoorden voorzien. Verder hebben Esmée en Julia een sociaal experiment uitgevoerd op Tinder! Want ook het daten is volledig veranderd. Verder zet Malin haar opinie uiteen
over de ontwikkeling van taal. Want we kennen het allemaal wel: dat je je vrienden ff laat weten dat je wss wel op stap gaat. Een goede ontwikkeling of toch een verloedering van onze Nederlandse taal? Verder kan je in de dubbele Thuis bij… het verhaal van Floor en Jessica lezen, gingen we voor het interview langs bij Edo Overmars over het ‘nieuwe werken’ en laat het bestuur hun licht schijnen over Communicatie 3.0. Oh, en we hebben weer een heuse Commotie schrijfwedstrijd! Net als vorig jaar maak je kans op een volledig verzorgde (date) night out! Schrijf alleen of samen een te gek verhaal over de mooiste ervaring of gebeurtenis die je het afgelopen collegejaar hebt meegemaakt – dat kan dus echt van alles zijn – en maak kans op die felbegeerde prijs! Alle details vind je op de infopagina na de middenfoto’s. Namens de RedakCie ‘15/’16 wens ik jullie veel leesplezier toe!
Marc van Eck Voorzitter RedakCie
Inhoudsopgave EDO OVERMARS
de toekomst van
HET NIEUWE WERKEN
4
Thuis bij
8
Tunnelvisie
20
14
personal branding
12
Opinie: nieuwe media en taal
22
25
communicatie vroeger
BESTUURSCOLUMn
28
33
Het Nieuwe Werken - Tijd- en plaatsonafhankelijk Interview met Edo Overmars, Projectleider bouwproject “Het Nieuwe Werken” bij de Gemeente Zwolle Met de opkomst van het internet is er een nieuwe manier van werken ontstaan, met de meest originele naam die je je kunt bedenken: het nieuwe werken. Door de mogelijkheid om te kunnen werken in een digitale cloud is het niet meer noodzakelijk dat elke werknemer op kantoor komt. Thuiswerken wordt steeds populairder. Ook gemeente Zwolle ziet daar brood in, dus verbouwden ze hun stadskantoor. Edo Overmars, projectleider van het bouwproject“Het nieuwe werken” bij de gemeente Zwolle, legt ons uit wat het voor hun betekent. ‘Het nieuwe werken’ houdt in dat je anders met je werk omgaat wat betreft waar en wanneer je werkt, want je hebt geen vaste werkplek en geen vaste werktijden meer Je werkdagen zijn 24/7 zelf in te vullen. De techniek is zodanig aangepast dat je overal digitaal kunt werken Om dit te kunnen aanbieden, moest er wel het een en ander aangepast worden.
4
Overmars werkt al sinds 2008 bij de gemeente Zwolle, als Onderhoudskundige Vastgoed In 2014 is hij projectleider geworden van het bouwproject Het stadskantoor in Zwolle werd namelijk compleet verbouwd om het nieuwe werken mogelijk te maken. “In eerste instantie was de invulling van het projectteam volledig uitbesteed aan externe partijen. Dat stuitte op weerstand, omdat er geen betrokkenheid was vanuit de eigen organisatie. Daarom ben ik als medewerker van de gemeente Zwolle toegevoegd aan het project.” De nieuwe werkplekken zijn dus anders ingedeeld dan eerst. “We werken met standaardwerkplekken met elektrische bureaustoelen en bureaus die eenvoudig in te stellen zijn. Iedere werkplek is voorzien van twee grote schermen. We hebben allemaal dezelfde mobiele telefoon met abonnement, waarmee we overal ter wereld contact op kunnen nemen met collega’s en bedrijven.” Voor de 800 mensen die werkzaam zijn bij de gemeente Zwolle, is er maar 0.7 werkplek per persoon beschikbaar.Thuiswerken is dus een must. Maar, ook thuis kun je inloggen op het netwerk van de Gemeente
Werkplek met computer
Werkruimte
Zwolle. Met behulp van een token kun je overal ter wereld inloggen op dit netwerk.
veranderen is moeilijk. De sociale cohesie verandert ook. Collega’s verliezen elkaar uit het oog. Dat wordt als nadelig ervaren. Veel collega’s vinden het weer prettig om op deze manier te werken. Ik zie het als mijn dagelijkse plicht om ‘Het nieuwe werken’ positief op de kaart te zetten, omdat ik zelf zeer betrokken ben geweest bij dit project. Ik voel dit eigenlijk een beetje als morele verplichting. De verwachting is wel dat ‘Het nieuwe werken’ op lange termijn pas zijn vruchten gaat afwerpen.”
Het project wordt nu ongeveer een jaar toegepast. De verandering was niet voor iedereen even makkelijk, aldus Overmars. “Doordat de gemiddelde leeftijd binnen de Gemeente Zwolle relatief hoog ligt, wat onder andere veroorzaakt is door de recessie de afgelopen jaren, is het moeilijk om de organisatie te veranderen. Daarom wordt het nieuwe werken veelal als negatief ervaren. (Oudere werknemers zijn gewend om in vaste s tr amienen te werken,
“Voor de 800 mensen die werkzaam zijn bij de Gemeente Zwolle, is er maar 0.7 werkplek per persoon beschikbaar” Om goodwill te creëren bij de medewerkers, is het nieuwe werken flink gepromoot. “Er is heel veel energie gestopt in voorlichtingen, presentaties en cursussen voor de medewerkers. Het uiteindelijke doel van alle investeringen in de medewerkers: het creëren van DNA (De Nieuwe Ambtenaar)! Uiteindelijk willen we dat allemaal zijn…”
Omdat het nieuwe werken voornamelijk digitaal gebeurt, is het een enorme slag geweest. Kastruimte is er namelijk niet meer. Duizenden dossiers moesten digitaal gemaakt en opgeslagen worden.Dat heeft veel tijd, geld en energie gekost.Het voordeel is dat nu alles digitaal bereikbaar is voor medewerkers vanuit alle locaties. ‘Het nieuwe werken’ wordt ook wel ‘tijd- en plaatsonafhankelijk werken’ genoemd. Maar hoe controleer je dan of iedereen wel z’n werkzaamheden doet? “Door ‘Het nieuwe werken’ ben je vaak uit het zicht van je leidinggevenden doordat je zelf je werkzaamheden inplant. Dit vraagt om een andere managementstijl Aan het begin van het jaar worden er tijdens een RGA (resultaatgerichte afspraak de doelen besproken voor het komende jaar. Gedurende
het jaar volgt er een voortgangsgesprek en op het eind van het jaar worden de werkzaamheden geëvalueerd Tijdens het voortgangsgesprek kunnen de doelen eventueel nog bijgestuurd worden.” Er zijn dus nog maar 3 gespreksmomenten met je leidinggevenden per jaar. Je bent zelf verantwoordelijk voor de invulling en de resultaten van je werkzaamheden.
“Je werkdagen zijn 24/7 zelf in te vullen.” Bezuinigen is de hoofdreden geweest om aan het nieuwe werken te beginnen. Omdat er niet meer 1.0 maar 0.7 werkplek per medewerker beschikbaar is, heeft de Gemeente Zwolle nu twee verdiepingen van het stadskantoor extern kunnen verhuren met een flinke huuropbrengst als gevolg. Dit komt doordat je een veel efficiëntere bezetting krijgt van je kantooroppervlak Het voordeel is dat je contractuele verplichting met je werkgever zelf in kunt vullen. “Je kunt zelf bepalen hoe, waar en wanneer je werkt. Dat is een groot voordeel, maar het vraagt wel om discipline.” Overmars vermoedt dat de trend over de langere termijn wel gaat doorzetten, ondanks de verhalen over een aantal bedrijven die op het oude concept teruggevallen waren. “Dit was omdat de overgang voor veel medewerkers te groot was. Maar vanuit kostenaspect is het
Door Anne Ruth Alberts en Malin Overmars
natuurlijk slim om efficiënt om te gaan met je beschikbare ruimtes. Dat betekent ook lagere kosten per medewerker voor organisaties.” In de toekomst zal het dus makkelijker kunnen, omdat de student van vandaag zich niet bekommert om vaste werkplekken en vaste bureau’s, aldus Overmars. “Zij zullen waarschijnlijk prima tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken in een veranderende omgeving.” Wat hem het meest is opgevallen tijdens de overgang naar het nieuwe werken is dat je als werkgever veel kunt faciliteren om het concept te laten slagen. “Daarbij doel ik op: een goed en gezond gebouw, prettige werkplekken en up-to- date technische mogelijkheden. Maar de belangrijkste speler is toch de mens zelf. Het gedrag van de medewerkers bepaalt voor het grootste deel of ‘Het nieuwe werken’ een succes wordt of niet.”
door Marc van Eck en Noortje Smit
is er toekomst voor
Op een normale dag check ik het nieuws op de NOS-app. Mocht er iets gebeuren wat echt heel heftig of bijzonder is, dan ontvang ik een melding. Als ik thuis kom en zin heb in wat entertainment, dan stream ik via de app van Netflix een serie of film naar mijn televisie. De manier waarop wij media gebruiken is ontzettend veranderd. Waar vroeger meerdere huishoudens samenkwamen om naar ĂŠĂŠn van de drie zenders te kijken op de zwart-wittelevisie van de buren, hebben we nu een database aan films, series en documentaires in onze smartphone. Zonder al te veel moeite sturen we die vervolgens naar een televisie of we kijken op onze laptop. Is er nog toekomst voor televisiezenders die een vaste programmering hebben? Of kijken we straks alles via apps en sociale kanalen als YouTube?
8
De televisiemakers zitten niet stil 72% van de jongeren onder de 25 jaar maakt gebruik van on-demand televisiediensten als Netflix, YouTube en Uitzending Gemist. Als televisiemaker kun je dan niet stil blijven zitten. Het is zaak om de jongeren toch jouw programmering te laten kijken. Daarom komen zenders met innovatieve of unieke programma’s. Live de Champions League kijken bij SBS6 of The Voice bij RTL4. Deze programma’s blijven kijkers trekken. Bij de Champions League is de reden vrij simpel: je kan het gratis kijken in goede kwaliteit.
Waarom zou je dan gebruik maken van een matige online stream… The Voice moet meer moeite doen. Het afgelopen seizoen maakten ze gebruik van een app waarmee de kijker kan stemmen en achter de schermen kan kijken. Dit wordt ook wel een ‘second screen’ genoemd. Daarnaast maakt het programma gebruik van de sociale media om contact te hebben met de kijker. Toch zijn programma’s met zulke extra’s uitzonderingen. De meesten kan je zonder problemen later terugkijken.
9
“Je buurmeisje is je nieuwe held”
“
Toch verschilt de content op de zenders en on-demand diensten niet zozeer. House of Cards is niet anders dan een serie die wel op een televisiezender wordt uitgezonden. Waar content wel verschilt is YouTube. Met name vloggers en prank-kanalen die video’s van rond de vijf minuten maken. Ze ontvangen in sommige gevallen miljoenen views. NRC Next beschrijft de kracht van dit soort video’s als een gevolg van de verbintenis die de kijker met de maker heeft. Het is hun held, “die hun buurmeisje of -jongen zou kunnen zijn”.
200 miljoen views voor Rebecca Black Maar de vloggers op Youtube zijn niet de enigen die veel views krijgen. Van de 48 uur content die per minuut naar Youtube geüpload
Televisieprogramma’s haken in op de Viral Video-trend
wordt, wordt een klein deel massaal gedeeld via social media en krijgt binnen een mum van tijd miljoenen views: de viral video. Als een video viral gaat kan dit voor extreme aantallen views zorgen. Denk aan Rebecca Black’s ‘Friday’: dat filmpje heeft bijvoorbeeld meer dan 200 miljoen views. De laatste tijd haken televisieprogramma’s steeds vaker in op deze trend. Bekende voorbeelden zijn de fragmenten van vijf minuten uit de populaire shows van Jimmy Kimmel en Jimmy Fallon. Regelmatig komen op de Facebook tijdlijn filmpjes uit hun
”
programma’s voorbij als Celebrities Read Mean Tweets, Carpool Karaoke of Celebrity Lip Sync Battle. De viral video heeft een enorme impact gehad op de inhoud van de programma’s van de beide Jimmy’s. Hun strijd om kijkers speelt zich tegenwoordig niet meer ’s avonds af, wanneer de show wordt uitgezonden, maar ’s ochtends. Als mensen wakker worden en op hun telefoon Facebook checken, zien ze fragmenten van de show van die avond ervoor. Het programma met de grappigste vijf-minuten-video kan viral gaan. Sommige video’s van Jimmy Fallon zijn meer dan tien miljoen keer bekeken. Dit zorgt natuurlijk voor extra publiciteit. Dit is de reden dat de twee kijkcijferkanonnen tegenwoordig veel korte, vaste rubrieken in hun programma’s hebben.
Toekomst voor televisie? Een antwoord op de vraag of er een toekomst is voor televisie, ondanks alle concurrentie van nieuwe media, blijft een kwestie van koffiedikkijken. We weten nou eenmaal niet wat de toekomst zal brengen. Wat we in ieder geval wel zeker weten is dat de impact van de nieuwe media op de traditionele televisiekanalen steeds groter wordt.
meer weten? NRC Next heeft dit en dit artikel geschreven over de toekomst van de televisie. The Wall Street Journal heeft hier geschreven over de ‘battle of the morning after’. Verder kan je hieronder een TED talk bekijken over viral video’s!
door Noortje Smit
Personal Branding
Staat die ene foto waarin je was getagd nog op Facebook? Van die avond dat je nèt iets te veel had gedronken? Als jij bij een groot bedrijf solliciteert, is de kans groot dat ze jouw mooie (en minder mooie) online kiekjes bekijken voordat ze je uitnodigen voor een gesprek. Door jezelf goed te presenteren op sociale media, kan je jezelf als een ‘merk’ verkopen aan dit soort bedrijven: personal branding. Het idee achter personal branding is dat je jezelf promoot als een supermerk. Dit is niet per sé nodig als je alleen een bijbaantje nodig hebt, maar wel als je op zoek bent naar een serieuze baan. Bedrijven moeten jouw merk met man en macht willen ‘kopen’. Als je echt wil werken aan je personal brand zijn er een heleboel dingen waar je rekening mee moet houden. We hebben een paar tips voor je op een rij gezet!
#1 Zet je tag-optie uit Misschien vinden je vrienden het leuk om een foto van jou op Facebook te zetten waarop je een sigaret vasthoudt en een sombrero op je hoofd hebt. Wel zo fijn als ze eerst toestemming moeten
12 12
vragen voor ze jou hierin kunnen taggen! Dit kan je heel gemakkelijk aangeven bij je instellingen. Je toekomstige baas hoeft dit soort sfeerbeelden natuurlijk niet te zien.
#2 Kies een professionele profielfoto Het is misschien een open deur, maar veel werkzoekenden gaan hier de mist in. Dit betekent natuurlijk niet dat je foto niet leuk kan zijn! Het is zelfs bewezen dat mensen die oprecht lachen op foto’s (of het heel goed kunnen faken) vaker op gesprek mogen komen dan fronsers. Bij het woord ‘professioneel’ moet je hier dus niet zozeer denken aan je houding, maar aan je kleding en je omgeving. En zet je drankje vooral even weg als je op de foto gaat.
#3 Netwerk Zorg dat je netwerk niet alleen uit sociale, maar ook uit professionele contacten bestaat. Voeg mensen toe die je kent van je eerdere baan, je studie of volg die leuke sprekers die je op een congres hebt gesproken.
#4 Deel je evenementen. Door op sociale media te laten weten naar welke relevante evenementen je wel niet allemaal bent geweest, laat je aan je netwerk zien dat je betrokken en actief bent. Als je zelf iets organiseert (bijvoorbeeld bij – ik zeg maar wat – een studievereniging als Commotie), is het heel goed voor je brand om dit te delen op je profiel.
cv tips
Naast je personal brand is je CV natuurlijk hartstikke belangrijk. Op de website Magnet.me worden werknemers gekoppeld aan bedrijven op basis van hun selectiecriteria. In een artikel van Nadia Ezzeroli (Volkskrant, oktober 2014) werd een onderzoek besproken naar waar deze bedrijven nou eigenlijk naar zoeken. Naar aanleiding van dit onderzoek hebben we een aantal tips voor je.
“
Voeg die leuke spreker toe die je op een congres hebt gesproken #1 Nevenactiviteiten Doe veel naast je studie, bijvoorbeeld een commissie bij je studievereniging (voorzitterschap is dan natuurlijk een extra pluspuntje op je CV). Bedrijven zoeken twee keer zo vaak naar dit soort activiteiten (18%) dan bijvoorbeeld naar de cijfers van je Bachelor (8%). #2 Cijfers Probeer deze nevenactiviteiten vooral tijdens je bachelor te plannen. Uit hetzelfde onderzoek blijkt namelijk dat werkgevers vaak wel goed kijken naar de cijferlijst van je master. #3 Irrelevant Er zijn er ook een aantal dingen die vrijwel nutteloos zijn om op je CV te zetten. Minder dan 1 procent van de Magnet.me bedrijven kijkt naar sport op topniveau en slechts 2.3 procent kijkt naar je cijferlijsten van de middelbare school. Ook taalvaardigheden en buitenlandervaring scoren laag.
”
door Anne Ruth Alberts
tunnelvisie: hoe informatie-overload ons beeld vervaagt Web 2.0, User Generated Content en crowdsourcing: allemaal termen die ons als CIW’ers bekend in de oren klinken, en dan vooral voor degenen die de minor Media en Journalistieke Cultuur volgen. Het internet heeft veel nieuwe mogelijkheden met zich meegebracht, maar voornamelijk nieuwe manieren om te communiceren. We zijn van eenzijdige communicatie via je beeldbuis naar burgers die zelf het nieuws maken gegaan binnen enkele jaren. Maar wat houdt dit nu precies in? Sociale media: we kunnen er niet meer omheen. Hoewel het internet eerst voor uitwisseling van gegevens voor universiteiten was, is het in 1992 vrijgegeven voor de commercie. In eerste instantie ging het
14
toen echt nog om bedrijven, maar met de komst van ‘web 2.0’ in 1999 kwamen de sociale media om de hoek kijken. Internetgebruikers konden vanaf dat moment hun eigen content uploaden. Eén van de
allereerste sociale netwerken was Friendster.com uit 2002. Het idee van deze site was om via je vriendennetwerk kennis te maken met een potentiële nieuwe partner. Na Friendster volgden vele nieuwe netwerken. Tot nu zijn de sociale media niet meer uit ons dagelijks leven weg te denken. Rond 2007 verschenen de eerste smartphones zoals we die vandaag de dag kennen. Apple lanceert de eerste iPhone en een jaar later komt het eerste Androidtoestel op de markt. Dit geeft het startsein voor wat we nu kennen als sharing is caring. Men deelt alles wat los en vast zit, omdat het zo makkelijk is. En dat houdt dus ook nieuws in. Bij grote rampen, zoals zeer recent de aanslagen in Parijs en Brussel, komen inmiddels de eerste beelden
binnen via burgers, en niet via de gevestigde media. Maar dat heeft ook een keerzijde. Beelden worden makkelijk gemanipuleerd, teksten bij foto’s zijn grote leugens en wat is nu wel en wat is nu niet waar? Zo had je tijdens de grote demonstratie tegen en voor Zwarte Piet twee foto’s van dezelfde man, Patrick Mathurin. Hij staat bekend als de Zwarte Sinterklaas. Op de ene foto staat hij te roepen, en op de andere foto is hij breed aan het lachen. Beide foto’s werden gebruikt als propaganda voor het vooren tegenkamp, terwijl in feite Mathurin een hele andere kant op wil met de discussie: hij wil de eerste zwarte Sint worden. Zo zie je maar weer: niets is wat het lijkt, en met web 2.0 wordt het beeld misschien nog wel waziger.
15
18
ThuisJessica bij...Paas en Floor Visser
Twee CIW’ers onder één dak kan niets anders betekenen dan gezelligheid. Floor en Jessica hebben hiermee met hun stulpje aan het Damsterdiep een ‘Thuis bij…’ primeur. Na een brakke hospiteeravond, blame it on de Commotie borrel, zijn de dames het toch geworden Zodoende wonen ze sinds januari samen op kamers Dit ging en gaat echter niet zonder slag of stoot. De spanningen lopen door het gebrek aan een schoonmaakrooster en een enigszins agressief huisgenootje soms hoog op. Desondanks hebben ze het zeker naar hun zin en is geen feestje zo gek als die in de GK van onze eerstejaars.
20
IKEAHAAT
Dol op de IKEA is Jessica, ze vindt het hier zo vermakelijk dat ze er maarliefst drie keer is terugkomen. Nee, een bed kopen is inderdaad zo makkelijk nog niet. Na enkele pogingen was het formaat dan eindelijk juist, toen bleek het matras te hard. En te veerkrachtig. Wat is hier op tegen, Jessica? De klantenservice van IKEA is inmiddels in ieder geval bekend met mevrouw Paas.
GELE VRIENDEN
Waar Jessica veel waarde hecht aan een goed bed, is Floor vooral bezig met haar grootste passie: de
Kamer Jessica
Kamer Floor
Minions-poster was het eerste wat aan de muur hing op haar zolderkamertje en ook haar gele vrienden George en Karl verhuisden mee. Ondanks dat de Minions-verzameling zich nu in Groningen bevindt, gaat Floor nog wel wekelijks terug naar haar ouderlijke huis in Annen. Om te voetballen én om de kasten leeg te eten.
Na enige tijd is er een stofzuiger die het doet, maar Jessica’s Brintabakjes slingeren nog altijd rond. Hun huisgenoten schijnen dit alles niet zo belangrijk te vinden en hierdoor is het lopen op blote voeten helaas geen optie. Floor en Jessica durven hun mening over deze bende alleen niet te uiten, aangezien een van hun lieftallige roomies tamelijk agressief kan worden en dan met ondergoed en dergelijke gooit. Moeten we niet hebben natuurlijk.
PLACE TO BE
De dames zijn voornamelijk te vinden in de gemeenschappelijke kamer, toch wel een groot pluspunt aan hun huisje. Het is nu wellicht nog aan de vervallen kant met twee tv’s en drie stofzuigers die geen van allen functioneren, maar er zijn wilde plannen met deze ruimte. Zo wordt er een wall of shame geïntroduceerd voor hen die zich niet aan de huistaken houden en worden binnenkort ook de meubels vervangen.
BRINTABAK
Ja, dat schoonmaakrooster is wel een dingetje. Die is er namelijk niet.
Plannen met het huis zijn er, maar de studie mag natuurlijk niet achterblijven. Samen studeren en samen wonen heeft zo zijn voordelen. Floor wil de journalistiek in en Jessica haar interesses liggen bij marketing. Maar eerst maar eens de puntjes voor de propedeuse binnen slepen!
Door Esmée Oudman 21
Opinie De invloed van nieuwe media op de Nederlandse taal
Door: Malin Overmars Niemand zou het twintig jaar geleden hebben durven voorspellen, maar er wordt tegenwoordig meer geschreven dan ooit tevoren. In de trein, de bus of tijdens college zit al snel de helft van de mensen op hun smartphone te kijken en berichtjes te tikken. Veel mensen denken dat dit grootschalige gebruik van moderne media de taal wel móét veranderen - al is men het er nog niet over eens of dat een gunstige ontwikkeling is of juist niet. Betekent dit een uitbarsting van taalcreativiteit of het begin van een complete taalchaos?
“Kom je zo ff na me huis?”
“Ik ga wss vanavond na me vrienden”. Erger kan het wat mij betreft niet. Ik en velen met mij - erger me groen en geel als ik zulk soort zinnen voorbij zie komen. Ten eerste, waarschijnlijk schrijf je met één ‘s’, waar komt die tweede ‘s’ vandaan?! Ook die andere
22
fouten kan ik amper handlen. Begrijp me niet verkeerd, ook ik maak (helaas) lelijke spelfouten. Toch vraag ik me af hoe het komt dat we zulke fouten maken. We hebben immers op de basisschool altijd geleerd om ‘mijn’ te gebruiken, iets met ‘bezittelijk voornaamwoord’ Waarschijnlijk komt het omdat we vaak snel even een berichtje willen typen en ons teveel laten beïnvloeden door de spreektaal. Zo wordt het onbewust een gewoonte en weten we niet meer beter. Maar of dit echt zo is, blijft ook voor wetenschappers een raadsel. Welke invloed heeft nieuwe media en het gebruik van een smartphone eigenlijk op de Nederlandse taal?
Nieuwe woorden
Dankzij het bestaan van de smartphone zijn er al vele nieuwe woorden in de Dikke van Dale
bij gekomen. Het begon allemaal met de Blackberry: ‘Pingen’, wie kent het niet. Dit was het eerste woord gerelateerd aan smartphones die het schopte tot de verkiezing tot Woord van het Jaar. In 2010 eiste deze term plek één op in de categorie Lifestyle. Niet alleen gebruikten we dit woord regelmatig in het dagelijks leven, het werd zelfs verwerkt in een liedje: “Schat, wat is je Ping?”. Fouradi, we zijn je tot op de dag van vandaag dankbaar voor jouw bijdrage aan de maatschappij.
“Beïnvloeding door spreektaal blijkt ook voor wetenschappers een raadsel” In 2013 was het opvallende dat zowel nummer één als twee van de algemene verkiezing direct te maken had met smartphones. ‘Selfie’ stond dat jaar op nummer één en de nummer twee was voor ‘Socialbesitas’, het dwangmatig en daardoor overmatig gebruik van social media. Helaas zien we tegenwoordig nog steeds extreme vormen van ‘Socialbesitas’ Denk hierbij aan de kortpittige huisvrouwen die hun gehele
Facebookpagina volspammen met de meest oninteressante berichten, vol met taalfouten. Hierbij geldt: hoe meer glitterplaatjes, hoe beter! En als ze dan ook nog klaagberichten van 5.000 tekens op de Facebookpagina van de plaatselijke Albert Heijn plaatsen is voor mij de grens bereikt Hoe kunnen we deze mensen stoppen? Voor de caissières onder ons is ‘Phubben’ ongetwijfeld een bekend fenomeen. De betekenis luidt als volgt: ‘Het onbeschoft behandelen van anderen door in gezelschap, met name tijdens een gesprek, geregeld op de smartphone te kijken, berichten te versturen, te bellen e.d.’. Daar zit je dan met je meest vriendelijke gezicht. “Heeft u ook een bonuskaart?” Geen reactie, want ze is al zo’n tien minuten bezig om tegen de persoon aan de andere kant van de lijn te vertellen hoe leuk het gisteravond in de stad was. Terwijl mijn bloed begint te koken vergeet ik bewust mijn eigen bonuskaart te scannen, zodat ze geen korting ontvangt. Eigen schuld! Ze rekent haar boodschappen af (wel met één hand want in haar andere hand heeft ze nog steeds haar telefoon) en ik
23
wens haar nog een fijne dag. Uiteraard krijg ik ook daar geen reactie op. Het lijkt erop dat niet alleen de taal wordt beïnvloed door de nieuwe media, maar ook het sociale gedrag lijdt eronder.
Taal wordt korter
Ook op de werkvloer wordt duidelijk dat de communicatie verandert. In de loop der tijd zijn er behoorlijk wat basisregels veranderd. ‘Action First’, zo noemt Petra Broers de ontwikkelijk. Zij is trainer schriftelijke communicatie en geeft al achttien jaar taaltrainingen bij bedrijven en organisaties. In de eerste zin kom je al ter zake, het liefst al in de eerste woorden. In een klassieke brief begint de schrijver omslachtig met beleefdheden en een lange inleiding. Zo’n brief kan eigenlijk echt niet meer.
24
“Ook op de werkvloer is de verandering duidelijk zichtbaar” Wanneer er tweemaal formeel heen en weer is gemaild, sluipen de smiley’s erin, gaan de mailers elkaar bij de voornaam noemen en zijn ‘je’ en ‘jij’ de gewoonste zaak van de wereld. Als je het mij vraagt is de overgang van formeel naar informeel taalgebruik niet eens zo slecht. Zo lang we nog weten hoe we beide vormen toe moeten passen lijkt het geen probleem. Maar alles met mate, het geforceerd gebruik van smiley’s in zakelijke e-mails is wat mij betreft overbodig. Ik ben zeer benieuwd hoe het taalgebruik zich de komende jaren gaat ontwikkelen. In ieder geval hoop ik dat we over tien jaar nog steeds foutloze zinnen kunnen produceren.
Vandaag de dag hoef je jezelf niet meer uit te sloven in de kroeg, vanuit je luie stoel kun je opzoek naar dé man of vrouw van je dromen. Na een lamme duim van het naar rechts swipen op Tinder, kan deze vleeskeuring heel wat teweegbrengen. Dit kan variëren van een degelijk drankje tot een wild avontuur. De grote vraag is en blijft bij dating 2.0 of je de juiste persoon aantreft bij een eventuele ontmoeting. Dat iemand zich op meerdere manieren kan profileren op het internet, heeft ons experimentje voor deze Comment wel bewezen. Nice to meet you, Maaike.
door Esmée Oudman en Julia van der Zee
25
Ontmoet Maaike, een meid met twee gezichten. Geboren voor ons sociaal experimentje. Met behulp van Esmée haar fotobibliotheek hebben we twee verschillende Tinderaccounts voor Maaike verzonnen. De één betreft een feestbeest die van God los is. De ander is een degelijke voorstelling van Maaike met de nodige vakantiekiekjes. Beiden twintig jaar jong en voorzien van drie foto’s
26
die het verschil in imago neerzetten. Hiermee willen we nagaan of de verschillende types ook daadwerkelijk andere reacties uitlokken en uiteraard hoeveel matches ze opleveren. Beide accounts gingen tegelijk de lucht in. Zowel degelijke Maaike als onze wilde versie deelde honderd likes uit. De instellingen kwamen volledig overeen,
om zo het beoogde effect te kunnen meten. Het verwachte resultaat was dat ‘het feestbeest’ meer mannen zou binnenslepen, maar niets bleek minder waar. De einstand was 67 matches voor de feestende en 74 voor de brave Maaike. Geen enorm verschil, maar de mannen lijken de voorkeur toch te geven aan wat onschuld. ‘’Je zou eens moeten weten hoe vaak ik naar links heb moeten schuiven om zo’n schattig meisje als jij tegen te komen.’’ De reacties op de twee accounts liepen ook opmerkelijk uiteen. Waar de degelijke versie vooral complimenten mocht ontvangen over avontuurlijke foto’s en een mooie lach, werd onze partyanimal veelal aangesproken over haar dancemoves. ‘’Aan het dirigeren op de eerste foto?’’ Blijkbaar geven beide Maaikes een totaal andere indruk, zo kan één persoon zich dus gemakkelijk op verschillende manieren
presenteren. Het betreft uiteraard een klein experimentje waar geen grondige conclusies uit getrokken kunnen worden. Wel geeft het aan dat je niet per se beter op de markt ligt met je uitgaanfoto’s. Goed om te weten!
Slechte Openingszinnen Slechte openingszinnen die onze Maaikes hebben mogen ontvangen: - ‘’Hoi ik ben Tarzan en jij bent zeker Jane?’’ - ‘’Het regent veel de laatste dagen, maar jij bent de enige spetter waar ik blij van word!’’ - ‘’Maaike wat leuk dat we elkaar laaike en dat je me de goede kant op swaaipte.’’ - ‘’We hebben elkaar puur op uiterlijk gekozen. Laten we nu beide doen alsof we super geïnteresseerd zijn in elkaars innerlijk.’’ - ‘’Hou je van kwartetten?’’
Telefooncellen, zwart-wit-televisie en handgeschreven brieven Door Julia van der Zee en Anne Ruth Alberts Tegenwoordig is online communicatie niet meer weg te denken uit ons leven. Maar hoe deden we dat vroeger? Geeske van der Zee – Sijstma (95) en Anja Alberts – Smit (61) nemen ons mee naar het verleden. Ze vertellen ons hoe communicatie vroeger verliep en snel veranderde. Geeske vindt het heerlijk om op de praatstoel te zitten, ze geniet ervan om oude herinneringen op te halen. Een interview lijkt haar leuk. Fysiek is ze wat minder geworden, maar mentaal is ze ontzettend scherp voor haar leeftijd. Ze heeft vandaag de dag nog nooit gebruik gemaakt van een computer of smartphone. Dit is nooit nodig geweest, vertelt ze. De ontwikkelingen hebben ook geen interesse bij haar gewekt. “Ik kan thuis rustig bellen, onderweg hoeft dat
niet van mij.” Anja daarentegen had eerder een smartphone dan haar jongste dochter (toen 16), heeft nu een rose gold iPhone 6S, whatsappt er op los en is fervent iPad- en Pinterestgebruiker om knuffels en kleertjes voor haar kleindochters (2,5 en een half jaar oud) te maken.
“In de winter was het het makkelijkst om de telefoon op te nemen, want dan kon het kanaal gewoon lopend overgestoken worden!”
Postzegeltaal
Vroeger werden er brieven geschreven aan vrienden en familie. Dat deed je ’s avonds als de kinderen op bed lagen. Dan kon de brief de volgende morgen meteen op de post. De inhoud van zo’n brief kun je vergelijken met een telefoongesprek van nu. Er werd geschreven wat iedereen beleefde. Ook had je postzegeltaal, met de manier waarop je de postzegel op de brief plakte kon je communiceren. Een soort geheimtaal voor geliefden. Ook Anja schreef vroeger brieven, maar niet zoveel als Geeske. De brieven van Anja waren gericht aan haar penvriendin, of het
waren kettingbrieven. Jaren later, ging je als je wilde bellen met een paar dubbeltjes naar een telefooncel. Deze ontwikkeling ging snel. In het begin had maar één iemand in onze straat een telefoon, daar mocht je dan bellen als er nood was. Geeske vertelde dat ze zelf al vrij snel een eigen telefoon hadden. In die tijd ging je ervan uit dat iedereen op een verjaardag kwam. Tegenwoordig bellen we daar een aantal keer over omdat de helft niet kan. Anja belde vroeger met de telefoon van de overburen aan de andere kant van het kanaal. Toen haar oom ernstig ziek was
en in Amsterdam lag, riepen de buren dan vanaf de overkant dat er telefoon was. In de winter was het het makkelijkst om de telefoon op te nemen, want dan kon het kanaal gewoon lopend overgestoken worden. Later kregen de buren aan dezelfde kant van het kanaal een telefoon, waar je op de fiets naartoe kon. Die telefoon gebruikte Anja (volgens de buurvrouw vaak te lang) om met haar vriendinnen te bellen.
Televisie
Tot en met de eerste twee jaar van het voortgezet onderwijs hadden ze bij Anja thuis nog geen televisie. Dat was best vervelend, want als er dan op het schoolplein gepraat werd over series, kon er
niet over meegepraat worden. In die tijd kon er alleen op zaterdagmiddag bij de andere buren op de zwart-wit-televisie gekeken worden. Swiebertje en De Verrekijker waren om vijf uur vaste prik. Op de grond zittend met de schoentjes uit. De opa en oma van Anja, die bij hen in huis woonden, kregen later zelf een televisie, ook zwart-wit. Toen er in 1963 een grote mijnramp gebeurde, was de hele familie Smit bij de buren te vinden. Anja, toen negen jaar oud, keek toe hoe elf mijnwerkers via een capsule uit de ingestorte mijn gered konden worden.
Toverdoosjes Mensen
zijn
tegenwoordig
altijd druk. Of het door de de ontwikkelingen in de online communicatie komt weet Geeske niet, maar de samenleving is de afgelopen decennia erg veranderd. Geeske denkt dat mensen minder genieten omdat ze allemaal zo opgejaagd zijn. Op de vraag of mensen vroeger ook vaker op tijd kwamen lacht ze breed. “Zeker waren mensen vroeger vaker op tijd, omdat je het minder druk had. En je simpelweg ook niet zo eenvoudig kon laten weten dat je wat later kwam.”
Geeske kan dus prima leven zonder, zoals ze het zelf noemt, een ‘toverdoosje’. Dat er op zo’n klein, plat ding honderden foto’s,
video’s en zelfs e-mails staan, zal ze naar eigen zeggen nooit begrijpen. Anja maakt wel veel gebruik van haar telefoon: dat is handig om contact te houden met alle kinderen. In eerste instantie schafte ze hem aan enerzijds omdat ze het leuk vond, anderzijds omdat ze vier kinderen had die op vier verschillende locaties naar school gingen. Qua techniek was ze er sowieso al vroeg bij, want al bij de opkomst van de computer was Anja direct op een computercursus te vinden. Daar stak ze echter niet heel veel van op, want het was veel te ingewikkeld: het ging over bits en bytes en programmeren. Toen het internet opkwam, was ze er ook als de kippen bij. Niet alleen uit eigen interesse, maar ook omdat de kinderen er voor werkstukken veel gebruik van maakten. Ook vond men dat internet ‘de duivel in huis halen’ was, en wilde Anja graag weten wat haar kinderen konden tegenkomen. Dat het ontdekken van nieuwe technologie met vallen en opstaan ging, bleek wel toen de tweede dochter ooit een werkstuk over de Slag bij Waterloo moest maken en Anja haar daarbij hielp. De voorganger van Google gaf hen allemaal sites van lichte zeden als resultaat…
Activiteitenagenda Praktijkdag noorderzon
18 april
Gotcha: strijd der titanen
19 & 20 april
commotie congres: crisiscommunicatie
21 april
Lezing traffic4u
28 april
Mei ccv en borrel
3 mei
buitenlandse reis: Warschau
4 tot 10 mei
Nationale dag van de communicatie
11 mei
deadline sollicitaties bestuur
12 mei
promillage gala
12 mei
after reis borrel
17 mei
Stucie-activiteit met Max L. snijders
18 mei
Ouderdag van commotie
20 mei
Praktijkdag rtv noord
24 mei
almanakuitreiking in het pakhuis
26 mei
Student-docent sportactiviteit
27 mei
Bestuurscolumn
communicatie 2.0 Communicatie 2.0 - een begrip dat je misschien nog niet erg bekend in de oren klonk voordat deze editie van de Comment uitkwam. Vragen die dit begrip bij ons oproept zijn: als er nu al Communicatie 2.0 bestaat, wat was dan versie 1.0 precies? En wat zal Communicatie 3.0 dan zijn in de toekomst? Om dit allemaal wat duidelijker voor ogen te krijgen, gaan we een kleine tijdreis maken. Deze tijdreis beginnen we bij Communicatie 1.0. Aangezien het ‘1.0’ heet zal dit waarschijnlijk de meest simpele vorm van communicatie zijn: het zenden van
een boodschap. “Goedemorgen” zeggen tegen je studiegenootjes als je de Geertsemazaal binnenloopt bijvoorbeeld. Dan zend je dus een boodschap naar je studiegenoten. Maar Communicatie 1.0 hoeft niet per se in gesproken taal te zijn. Zo hebben we bij Pragmatiek bijvoorbeeld geleerd dat wanneer je verbaasd kijkt, je ook een boodschap stuurt. Deze boodschap is niet gesproken en misschien niet eens intentioneel naar iemand gestuurd, maar het is wél een boodschap. Nog een stapje verder zijn symbolen. Ook deze vorm van communicatie kennen we vast allemaal nog wel
van Pragmatiek. Wanneer we tijdens het WK-voetbal een shirt dragen in de kleuren rood-wit-blauw, zenden we eigenlijk de boodschap dat we de Nederlandse vlag dragen. Als we al deze varianten beschouwen als Communicatie 1.0 kunnen we wel stellen dat deze communicatievorm al zo oud is als de weg naar Rome. Dat we nu, anno 2016, zijn aanbeland bij Communicatie 2.0 heeft dus een hele tijd geduurd. Het kan zeker ook nog een hele tijd duren voor we bij Communicatie 3.0 zullen zijn. Wat de precieze vorm wordt kunnen we dan ook helaas niet voorspellen. Wel is duidelijk dat ‘de techniek’ steeds meer mogelijk maakt. Wie dertig jaar geleden hardop had beweerd dat men in 2016 allemaal een ‘mobiele’ telefoon op zak zou hebben waarmee ze op elk gewenst moment toegang zouden hebben tot ‘internet’, werd waarschijnlijk voor gek verklaard. Wat de techniek over dertig jaar mogelijk maakt, daar is alleen maar
over te speculeren. Misschien bestaat er dan een implantaat waarmee we via telepathie met elkaar kunnen communiceren. Misschien kunnen we dan zelfs gedachtengangen van elkaar volgen en projecteren. Het blijft natuurlijk allemaal een gokje. Wat wel een zekerheid is, is dat onze studie daardoor een andere invulling zal krijgen. Dertig jaar geleden wist niemand wat ‘Digital Communication’ inhield. Over dertig jaar hebben we misschien wel een vak als ‘Telepathic Communication’. Maar of dat zo is, daar zullen we geduldig op moeten wachten terwijl we ons vermaken met Communicatie 2.0.
Colofon De Comment is een uitgave van Commotie, dé studievereniging voor alle communicatiestudenten in Groningen. Over dit nummer
Jaargang 16, nummer 3, oplage 380
Redactie
Aan dit nummer werkten mee
Edo Overmars Floor Visser Jessica Paas Geeske van der Zee-Sijstma Anja Alberts-Smit Het Commotie-bestuur
Tips, commentaar, klachten of complimenten?
Marc van Eck Noortje Smit Anne Ruth Alberts Malin Overmars Esmée Oudman Julia van der Zee
redakcie@svcommotie.nl
Eindredactie
www.svcommotie.nl facebook.com/svcommotie twitter.com/commotieRuG
Anne Ruth Alberts Lotte Kreuwel Marc van Eck
Commotie Oude Kijk in ’t Jatstraat 26 9712 EK Groningen bestuur@svcommotie.nl
Vormgeving
Malin Overmars Marc van Eck
Commotie