Mare 11

29 november 2012 36ste Jaargang • nr. 11

Guerrilla-dj slaat weer toe Pagina 11

Stapel fraudeerde al in zijn proefschrift. ‘De waarheid is beter af zonder mij’

Boek eert cinematografen, de stille schatbewaarders van het beeld

Ook snorfietsers moeten een helm dragen, vinden Leidse medici

Pagina 5

Pagina 6

Pagina 7

Foto Bert Cocu

En dan barst de hel echt los Groningse storm blaast roeiers ondersteboven De laatste roeiwedstrijd van het jaar, de Hel van het Noorden, is berucht vanwege de barre weersomstandigheden. Zondag werd de wedstrijd halverwege afgelast.

Want: te gevaarlijk. ‘Kom, laten we een Maccie gaan pakken.’

DOOR PETRA MEIJER ‘Het was weer ouderwets kut in Groningen’, zegt roeier Boudewijn Röell (23, geneeskunde). Hij komt net zijn boot uit na wat met recht ‘de Hel van het

Laatste week voor verhalenwedstrijd Doe mee en win 250 euro met de Mare-Kerstverhalenwedstrijd. Schrijf een verhaal en stuur het uiterlijk in op donderdag 6 december.

Pagina 8

Noorden’ mag worden genoemd.

‘Het oproeien ging chill, maar toen we bij de startlijn kwamen en iedereen moest keren, barstte de hel los.

Er was ineens een enorme bak wind.

De golven sloegen over de boot en ik maakte veel water.’

De Hel van het Noorden is de laatste grote roeiwedstrijd van het seizoen. Erbarmelijke weeromstandigheden zijn eigenlijk gegarandeerd.

‘Vorig jaar werd het afgelast’, vertelt Savanne Hintzen (22, rechten), bestuurslid van roeivereniging Asopos de Vliet. ‘Het jaar daarvoor vroor

het acht graden. Toen moesten de roeiers het ijs van hun boten vegen.’

Ook de afstand vormt een uitdaging.

De deelnemers moeten tien kilometer oproeien, zes kilometer racen en dan nog vier kilometer terugroeien.

‘Een normale wedstrijd is maar twee kilometer’, zegt Hintzen.

Röell: ‘Tijdens de race hadden we de wind vol tegen. De boot lag voor mijn gevoel stil en koude golven sloegen over mijn rug.’ De bestuursleden van Asopos, die de twintig kilometer op hun vouwfietsjes aflegden om de roeiers aan te moedigen, kwamen

nauwelijks vooruit. ‘Er zijn zeker vier boten omgeslagen’, vertelt coach Dion van Schie (28, bewegingswetenschappen). ‘Er gaat wel vaker een boot om, maar dat is meestal onkunde. Nu was het echt de wind.’

Naar een goede tijd kon Röell dus wel fluiten. ‘Ik had deze race op zich niet nodig, maar ik wilde voor mezelf een goede tijd neerzetten. Dat veranderde na de start. Af en toe voelde ik mijn boot bijna kantelen.

Dit ging niet meer om een goede tijd, dit was overleven.’

In totaal sloegen tien ploegen om tijdens het ochtendblok. De bootjes van de reddingsbrigade hadden het druk en sommige roeiers lagen minutenlang in het koude water. Terwijl verkleumde deelnemers in isolatiedekens naar de douches worden gedirigeerd, klinken de gevreesde woorden uit de luidsprekers. Het middagblok wordt afgelast. Het is te gevaarlijk.

‘Kak! Ik stond hier vorig jaar ook, toen ging het ook niet door’, zegt Pieter Oudshoorn (21, geschiedenis). Voor hem was de wedstrijd belangrijk. ‘Hier moesten we ons in de kijker roeien.’ ‘We hebben hier vanaf september voor getraind’, vult Ward van Zeijl (20, geschiedenis) hem teleurgesteld aan.

Ondertussen arriveren er steeds meer roeiers voor het middagblok.

Eén voor één krijgen ze te horen dat ze voor niets naar Groningen zijn gekomen. Vooral de roeivereniging uit Maastricht heeft nog een lange terugreis voor de boeg.

Oudshoorn en Van Zeijl waren de dag ervoor al naar het Noorden gekomen. ‘We sliepen bij de ouders van een ploeggenoot in Friesland.

Beetje uitslapen, inwegen.’ De jongens moeten gemiddeld maximaal 72,5 kilo zijn. ‘In de zomer zeventig, maar nu is een wintervachtje toegestaan. Gemiddeld zaten we net goed, dus we mochten een kopje koffie en een boterham. Als je te zwaar bent kan je niet ontbijten. Dan ga je rondjes rennen om nog wat gewicht uit te zweten, en extra vaak naar de wc.’

Oudshoorn zwaait met een versleten vodje. ‘Dit is mijn speciale roeipakje. Die is extra vaak gewassen en de broekspijpen zijn afgeknipt. Dat scheelt gewicht.’ Nu de wedstrijd is afgelast zijn nieuwe plannen snel gemaakt. ‘Kom, laten we een Maccie gaan pakken. We hoeven pas in februari weer op de zeventig kilo te zitten.’

‘Dramatisch voor Leiden’ Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) dreigt na meer dan 160 jaar uit Leiden te moeten vertrekken.

Het instituut van wetenschapskoepel Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is gespecialiseerd in Zuidoost Azië en de Caraïben. De wereldvermaarde bibliotheek en bijzondere collecties zouden dan naar Amsterdam verhuizen, net als de medewerkers, onder wie een groot aantal onderzoekers.

De decanen van Rechten, FSW, Geesteswetenschappen en Archeologie hebben afgelopen vrijdag een brief gestuurd naar het college van bestuur waarin ze de verhuizing ‘een dramatisch verlies’ voor de Leidse academische gemeenschap noemen.

De brief is ook ondertekend door een vijftal wetenschappelijk directeuren.

‘Het is zeer, zeer treurig’, zegt Gert Oostindie, directeur van het KITLV. Hij meent dat het college nog een kansje heeft het instituut voor Leiden te behouden. De wetenschapskoepel heeft volgens hem steeds gezegd dat als de universiteit werkelijk hecht aan behoud van het instituut, ze dan een goed deel van de huisvestingskosten moet betalen. Hoeveel dat is, wil Oostindie niet zeggen. ‘Maar het gaat niet over enorme bedragen.’ Hij weet dat er in de onderhandelingen tussen het college en de KNAW ook ‘bedragen zijn genoemd, maar die waren wat de Akademie betreft niet bevredigend.’

In hun brief stellen de decanen dat het instituut moet blijven en dat zij bereid zijn ‘concreet bij te dragen aan de middelen waarmee dit doel verwezenlijkt kan worden. Dit stelt de universiteit wellicht in staat de KNAW nog gunstigere voorwaarden te bieden.’

Oostindie: ‘Leiden is meer dan welke Nederlandse universiteit ook op Azië en area studies in den brede gericht. Daar passen onze collecties en onderzoeksafdeling heel goed bij. Het zou zonde zijn als die naar Amsterdam verplaatst worden. Een kleine ramp voor Leiden.’ > Verder lezen op pagina 4

USIS MOBILE IS LIVE! BEKIJK NU JE VOORTGANG, ROOSTER EN AL JE RESULTATEN OP JE SMARTPHONE OF TABLET. M.USIS.LEIDENUNIV.NL

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 29 november 2012 Geen commentaar

De Nieuwe Kuisheid In Brussel krijgen studentenontgroeningen politiebescherming als dat wordt aangevraagd. Dat bleek uit de berichtgeving over een afschuwelijke misdaad. Medio oktober werd in de Belgische hoofdstad een als vrouw verklede student op terugweg van zijn doop –zo heten ontgroeningen daar - beroofd en aangerand. Of misschien wel verkracht - de journalistieke bronnen spreken elkaar tegen. Twee verdachten, vijftien en zeventien jaar oud, zitten ondertussen vast in afwachting van hun proces.

Deze week ontstond er een communicatieramp omtrent deze gruweldaad. De hogeschool waar de student stond ingeschreven zou een travestieverbod hebben doen uitgaan omdat ‘bepaalde groepen’ dat provocerend zouden vinden. Dat ontkende de instelling dan weer en zei samen met de studenten te hebben besloten het verkleedthema te verlaten. Verbod of goed overleg, de reden DOOR THOMAS BLONDEAU

Colofon

om zich niet meer als vrouw te verkleden werd niet weerlegd. De rest van de ontgroeningen werd in tijd en plaats verschoven zodat studenten ’s nachts niet meer alleen over straat moesten.

Het debat over het al dan niet in drag feestvieren woekert ondertussen flink door, maar wat voor deze krant van belang is, is het feit dat in België blijkbaar politie kan worden ingezet om je ontgroening te begeleiden. Een mogelijkheid die al bestond voor de verklede student werd overvallen.

Vergeleken met De Nieuwe Kuisheid die sinds kort aan deze universiteit heerst, is dat opmerkelijk te noemen. U weet het nog wel, een aantal te ontgroenen Quinten liepen naakt door een winkelstraat, de universiteit pleegde een belletje met het bestuur, het dispuut kreeg een boete opgelegd en werd voor een flinke tijd geschorst.

De leuterfeuten hadden eigenlijk vooral last van een slechte timing. Afgelopen jaar haalde een besmeurfilmpje de landelijke media, een paar Minervanen trokken hun broek naar beneden in Hotel des Indes, wat Augustijnen enterden de Batavia en als klap op de vuurpijl (hatsikidee!) vlogen de gordijnen in de fik bij Minerva waarop de burgemeester de tent dichtgooide. Dat de universiteit dan even aan wat oren gaat trekken, ach, je kunt je er iets bij voorstellen. Wel onrechtvaardig dat de naaktlopers de rekening moesten betalen.

De politie en hogescholen van de Belgische hoofdstad zien wat vieze en verklede studenten echter niet als een te verwerpen gebeurtenis maar als een soort carnavalsoptochtje. Nu zijn er meer verheffende activiteiten te bedenken dan je lam zuipen of je voor lul laten zetten, maar ja, als iemand zich daar uit vrije wil toe wil zetten, dan is een verkrampt verbod op lolbroekerij misschien niet de meest aangewezen reactie.

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Ilkiz Erdogan (stagiaire) ilkiz_erdogan@hotmail.com Medewerkers

Maaike Lommerse • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Key Tengeler • Geerten Waling • Anne van de Wijdeven Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R.van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare. leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Bij de ballen Eigenlijk was ik van plan om deze week een bieren-tieten-column te schrijven, want ik weet dat De Leidsche Student na zijn tentamens niet veel anders aan het hoofd heeft. Maar dat was voordat ik de krant een paar dagen geleden opensloeg en daar een nieuwsberichtje tegenkwam over een gebeurtenis die op lange termijn een serieuze bedreiging zou kunnen vormen voor onze schier oneindige biertoevoer en daaropvolgende tieten.

Thermphos, de Zeeuwse producent van fosfor, is door de rechter failliet verklaard.

Ze konden niet op tegen concurrentie uit Kazachstan. En zo rondkijkend op het internet is niemand daar rouwig om. De website van RTL bericht ademloos over ‘geheime documenten van de overheid’ waarin zou staan dat het opruimen van radioactieve afval op het Thermphos-terrein de belastingbetaler honderden miljoenen zal gaan kosten. Op omroepzeeland.nl staan berichtjes van omwonenden die blij zijn dat die verschrikkelijke vervuilende fabriek eindelijk dicht is.

Allemaal waar. Fosfor produceren is nu eenmaal een relatief vervuilend proces, dus mooi dat we dat kunnen outsourcen naar derdewereldlandjes. Daar zijn ze toch allang dood voordat ze kanker kunnen krijgen van zo’n fosforfabriek. Maar wat de kranten helemaal over het hoofd zien is dat Thermphos de enige overgebleven Europese fabrikant van fosfor was. Fosfor heb je nodig voor kunstmest. Zonder kunstmest geen bier en/of ander voedsel. Nu is heel Europa voor ons kunstmest, en dus voor ons eten, compleet afhankelijk van landen als Marokko, Kazachstan en, hoe kan het ook anders, China. Dat lijkt mij vrij gevaarlijk.

Dat landen ook echt machtspelletjes spelen met hun grondstoffenmonopolies is niet zo maar een leuk Tom Clancy-scenario. In mijn eigen onderzoeksgebiedje gebeurt het nu al. Neem nu neodymium. Een obscuur metaaltje dat vooral voor extreem sterke magneten wordt gebruikt.

In 1997 kochten twee Chinese bedrijven Magne-

quench, de laatste Amerikaanse fabriek die in staat was neodymiummagneten te maken. Zo’n beetje alle high-tech wapensystemen zijn afhankelijk van neodymiummagneten, dus werd er bedongen dat de fabriek in de VS moest blijven. Minimaal vijf jaar.

Een eeuwigheid voor onze kapitalistische economie.

In een document van het Amerikaanse ministerie van Defensie staat smakelijk beschreven hoe precies vijf jaar later - op de dag nauwkeurig - alle werknemers van Magnequench werden ontslagen.

De fabriek werd naar China verscheept. Dat was allemaal geen probleem, want de magneten werden er alleen maar goedkoper op. Totdat de Japanners in oktober 2010 de kapitein van een Chinese vissersboot hadden gearresteerd, omdat hij met zijn bootje rond een paar onbewoonde eilandjes aan het vissen was, waar China en Japan beiden aanspraak op maken. De eilandjes, bij elkaar niet meer dan zeven vierkante kilometer, zijn onbewoond, maar de zee er omheen bevat veel olie en gas. Vandaar.

De Chinezen probeerden twee weken lang via diplomatieke wegen hun kapitein terug te krijgen.

Toen zetten ze simpelweg de export van neodymium naar Japan stil. Officieel wegens problemen met de douane. Vervolgens liep zo’n beetje de hele elektronica- en autoindustrie van Japan het gevaar om haar deuren te moeten sluiten. Uiteindelijk moest Hillary Clinton er aan te pas komen om het conflict op te lossen. Japan liet de kapitein gaan.

Op zich zijn dit soort grondstoffenmonopolies wel weer op te lossen. In Duitsland zit bijvoorbeeld nog een klein bedrijfje dat zelf magneten maakt en in Finland hebben ze ook fosfaten. Maar die productie opschalen om in de behoefte van 504 miljoen Europeanen te kunnen voorzien duurt gewoon tien jaar.

En tien jaar is een lange tijd om aan bier en tieten te denken terwijl de Chinezen je bij de ballen hebben.

Benjamin Sprecher Promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

29 november 2012 · Mare Mensen

071 -527 …

Spraakverwarring in druk

Veto

Museum Boerhaave brengt 330 jaar typografie in beeld De wetenschappelijke uitgeverij Brill specialiseerde zich al vroeg in het drukken in exotisch schrift. Nu kan dat met een eigen lettertype.

Medewerkers van drukkerij Brill, toen nog over de letterbakken gebogen. Foto Museum Boerhaave

DOOR THOMAS BLONDEAU Laat ons wel wezen, u gebruikt het dagelijks maar u weet er waarschijnlijk niets bijzonders over te vermelden. Ja, in internetkringen is het bon ton om af te geven op dat jolige lettertype Comic Sans. Die gebruik je niet voor je cv; dat is duidelijk. Een Times New Roman haalt u er ook nog wel uit maar kon u de Minion benoemen waarin deze tekst is geschreven? Of de Glasgow uit de inleiding?

Zo ja, dan moet u zeker naar de nieuwe tentoonstelling in wetenschapsmuseum Boerhaave. En zo nee, dan ook want het is tijd dat u waardering begint te krijgen voor het vakmanschap en kunde dat achter een lettertype schuilgaat.

De expositie brengt de geschiedenis van de Koninklijke Uitgeverij Brill in beeld. De nog steeds actieve uitgeverij ontstond toen Jordaan Luchtmans zich in 1683 inschreef als lid van het Leidse boekengilde. Twee jaar later verschijnt de eerste geïllustreerde uitgave, de Historia insectorum generalis van de natuuronderzoeker Jan Swammerdam. Naast de tentoongestelde turf prijkt een klein microscoopje uit dezelfde periode, vervaardigd door aangetrouwde familie van Luchtmans.

Om te tonen dat de uitgeverij ook met Arabisch schrift aan de slag kon, gaven ze in 1732 een boekje uit over een sultan. Twee jaar eerder was een nazaat van Luchtmans aangesteld

als academiedrukker zodat hij een groot deel van de proefschriften en oraties mocht uitgeven.

Medio de negentiende eeuw – de uitgeverij was toen in handen van E.J. Brill – wordt het werkje Het Gebed des Heeren in veertien talen uitgegeven. Dit fungeerde als staalkaart voor de expertise op het gebied van exotische letters. Het Onze Vader verschijnt er in de talen Hebreeuws, Samaritaans, Aramees, Sanskriet, Koptisch, Syrisch, Arabisch, Perzisch, Tartaars, Turks, Javaans, Maleis en Grieks.

Tussen de vitrines met boeken zijn ook een paar tv-uitzendingen te zien, gewijd aan de uitgeverij toen ze zelf nog drukte. De snelheid waarmee zetters de loden letterblokjes verzamelden om een tekst te drukken die zelf niet begrepen, is verbazingwekkend. Teksten zijn nu natuurlijk sneller en makkelijker toegankelijk via cd-rom of website, maar de kaalheid van dit deel van de expositie illustreert passend de teloorgang van het charmante handwerk.

Aan het eind van de tentoonstelling wordt op een muur een nieuw ontworpen lettertype geprojecteerd: de Brill. Dit font stelt de uitgeverij in staat om met Latijnse lettertekens en verschillende accentjes en puntjes alle talen te kunnen weergeven. Kunt u zich inbeelden wat voor hoogstaand gepriegel dat geweest moet zijn al die eeuwen daarvoor.

Geletterd & geleerd.

Brill: 330 jaar typografie voor de wetenschap Museum Boerhaave di-za, 10-17u (tot 19 mei 2013), € 7,50, studenten gratis

Frutti di Mare

Shoppen bij de nanosuper DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘De maatschappelijke discussie over nanotechnologie gaat altijd over iets wat zowel enorm klein als enorm theoretisch en abstract is. Met een Nanosupermarkt vol producten uit de toekomst probeer ik het wat concreter te maken’, vertelt Koert van Mensvoort. Hij is behalve ontwikkelaar van de Nanosupermarkt ook technoloog, kunstenaar en filosoof. ‘Ook de ontwerpers hebben zo’n hybride achtergrond. Daardoor zijn de producten zowel technologisch onderbouwd als visionair en spannend.’ Sinds 2010 rijdt de super-

markt, in de vorm van een bus vol toekomstmuziek, door Nederland en soms ook de rest van Europa. Komend weekend komt hij naar Museum Boerhaave in Leiden, om een spiksplinternieuwe, nóg futuristischere collectie te presenteren.

Hij loopt alvast de meest spraakmakende ontwerpen langs, voorzien van een haalbaarheidsindicator.

Thorny Devil ‘Schoon water uit dauwdruppeltjes, mate! Oftewel: een waterflesje dat via nanofilters waterdruppels uit de omgeving kan opvangen. De techniek is gebaseerd op de thorny devil vil, een Australische hagedis die via zijn huid water verzamelt. Ik spreek regelmatig met wetenschappers om in te schatten wanneer dit zou kunnen worden gelanceerd.

Tot voor kort hoopten we op 2020. Maar inmiddels slaat de haalbaarheidsindicator

lichtgroen uit, want onlangs is een Amerikaans bedrijf dat heeft ingezet op 2014 met het idee aan de slag gegaan!’

Baarmoederparel en Nanolift ‘Twee producten waarvan de haalbaarheidsindicator voorlopig nog op donkerrood schiet. De Nanolift is een soort opvolger van botox. Daar zijn ook veel mensen tegen, maar er is toch een flinke markt voor. De baarmoederparel, die onder invloed van anticonceptiemiddelen in je baarmoeder groeit en aan het begin van de menopauze gebaard wordt als overgangsritueel, is een ander verhaal denk ik. We stellen ook dingen tentoon die iets poëtisch hebben.’

The Gender Choice Condom ‘Dit ontwerp roept behoorlijk wat discussie op.

Het is een condoom dat wel bedoeld is voor conceptie, maar waarbij je alvast kiest voor een jongen of een meisje. Misschien interessant voor China, maar ook

ouders die al een paar zonen óf dochters hebben, zeggen dat ze dit eigenlijk wel een leuk idee vinden. Maar wat is de volgende stap? Een meisje met blond haar?

En met een kleinere kans op Alzheimer?’

Twitter Implant ‘Tien jaar geleden konden we ons ook niet voorstellen dat we nu bijna alles wat we denken, vinden of beleven zo gemakkelijk zouden tweeten. Met het twitterimplantaat hoef je dat straks niet eens meer zelf te doen. Dit product wordt geïmplanteerd op de plek waar je verstandskiezen gezeten hebben en het slingert alles wat er in je lichaam gebeurt de wereld in. Wanneer je gaat hardlopen zijn straks al je vrienden én je zorgverzekering daarvan op de hoogte.

Maar wanneer je een sigaret opsteekt ook. Het is de ultieme en authentieke vorm van alle informatie delen die je hebt in het post-privacytijdperk, terwijl het momenteel op social media nog vooral een kwestie is van “keeping up appearances”. Maar ik denk niet dat we, afgezien van verzekeraars misschien, dit product op de markt willen zien. Het is iets te eerlijk.’

Van links naar rechts: de genderkeuzecondoom, de baarmoederparel en de dauwvanger.

Toekomstmuziek of dagdromerij?

3

In het regeerakkoord van Rutte-II staat een sociaal leenstelsel voor studenten. De Eerste Kamer-fractie van GroenLinks zal dat blokkeren, kondigde senator Ruard Ganzevoort vorige week aan.

Professor Ganzevoort, GroenLinks was in haar partijprogramma toch juist voorstander van een sociaal leenstelsel? Wat is er gebeurd?

‘Er is niets gebeurd. We vinden dat er een goede studiefinanciering moet zijn, en dat kan in de vorm van een sociaal leenstelsel. Zo staat het ook in ons verkiezingsprogramma. Er zijn echter wel voorwaarden om zo’n stelsel echt sociaal te maken, en de toegankelijkheid voor iedereen te garanderen.’

Zoals?

‘Bijvoorbeeld: lager collegegeld, een hogere aanvullende beurs, het handhaven van de OV-jaarkaart, de garantie dat het bespaarde geld teruggaat naar het hoger onderwijs. Ik heb niets anders gedaan of gezegd dan wat er in ons programma staat; de aanname van de regeringspartijen dat ze wel een meerderheid in de Eerste Kamer krijgen, is te optimistisch.’

Op school leerde ik dat de Eerste Kamer alleen een controlerende functie heeft. Gaat u uw boekje niet te buiten?

‘Staatsrechtelijk gezien niet. Er staat Eerste Kamerleden niets in de weg om duidelijk te maken waar hun partij voor staat; wij zijn ook politici. Als het alleen om een wetstechnische controle ging, kon je ook een groepje juristen neerzetten in de Senaat.’

GroenLinks pleitte in het verleden voor opheffing van de Eerste Kamer.

Is het goed dat het nog niet zover is gekomen?

‘Als je ons politieke stelsel opnieuw zou uitdenken, zou het er anders uitzien. Het toetsen van nieuwe wetgeving aan de Grondwet kan ook door de rechter gedaan worden. De Eerste Kamer heeft ook een reflectieve taak; dat zou de Tweede Kamer ook wat meer kunnen doen. Zolang hij er is, moet je er ook in functioneren.’

Behalve senator bent u ook hoogleraar theologie aan de VU. Hoe reageren uw studenten op het aangekondigde veto?

‘Degenen die het gezien hebben, waarderen het wel. Een aantal heeft het alleen oppervlakkig gezien, en denkt nu dat wij terugwillen naar de studiebeurs.

Dat klopt niet: wij zijn wel voor een leenstelsel, maar dan een beter leenstelsel dan in het regeerakkoord staat.’

Wanneer stemt de Eerste Kamer eigenlijk over dat wetsvoorstel?

‘Pas als het door de Tweede Kamer is, en dat kan pas als het op papier staat. Ik heb begrepen dat het plan in de tweede helft van 2013 naar de Tweede Kamer gaat, dus dan ligt het pas in het voorjaar van 2014 bij ons. De Eerste Kamer mag wetten niet aanpassen, alleen aannemen of verwerpen, dus we wachten rustig de uitwerking af. Ik neem aan dat de regeringspartijen in hun uitwerking nog eens goed naar ons partijprogramma zullen kijken. Daar kunnen ze goede ideeën opdoen.’

Er staat wel meer in het regeerakkoord waar GroenLinks tegen is, en VVD en PvdA hebben geen Kamermeerderheid in de Senaat. Gaan jullie alles blokkeren?

‘Geen enkele fractie in de Eerste Kamer is gebonden aan het regeerakkoord. We zullen elk onderdeel apart lezen. Er zitten plannen bij die beter zijn dan het vorige akkoord, in elk geval. En er zitten dingen bij waar wij ons niet in kunnen vinden.’ BB

4 Mare · 29 november 2012 Nieuws

Fors bedrag ‘Een fors bedrag’, noemt minister voor Hoger Onderwijs Jet Bussemaker de vertrekregeling van rector Paul van der Heijden. In het licht van alle bezuinigingen die het kabinet in de komende jaren moet doorvoeren, kan zij zich voorstellen dat de regeling vragen oproept, antwoordde ze op Kamervragen van Jasper van Dijk (SP) over het sabbatical. Maar alvorens tot een oordeel te komen wil de minister meer informatie inwinnen.

Van Dijk vroeg om opheldering omdat van der Heijden een sabbatical van bijna 14 maanden, met doorbetaling van zijn salaris van 210.677 euro per jaar zou krijgen. Inmiddels heeft de rector al van de regeling afgezien ‘omdat de hierover binnen en buiten de universiteit ontstane discussie niet in het belang is van de universiteit’. Zijn sabbatical wordt ingekort tot negen maanden en zijn salaris zal dan maximaal 120.000 euro bedragen.

Chipkaart Als een burger zijn vervoerspas kwijt of stuk maakt, kan hij naar het loket om een tijdelijke vervanging aan te vragen.

Voor studenten en hun OV-studentenkaart werkt het niet zo: vervoerders beschikken niet over de data van studenten en kunnen dus niet controleren of degene voor hun loket wel student is. Resultaat is dat een student die zijn pas verliest, daar veel meer hinder van ondervindt. D66 en de ChristenUnie hadden daarover Kamervragen gesteld, en deze week kwam het antwoord van onderwijsminister Bussemaker. In het kort: er verandert voorlopig niks: de Wet Bescherming Persoonsgegevens verbiedt het uitwisselen van gegevens van studenten tussen DUO, chipverzorger TLS en de vervoerders. ‘Wel zoeken de vervoerders en TLS naar mogelijkheden om de vervanging van defecte ov-chipkaarten te versnellen’, aldus Bussemaker.

Bouw bètafaculteit Bouwbedrijf Heijmans zal de nieuwe faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen gaan bouwen. Met de klus gaat 38 miljoen euro gemoeid. De bouwwerkzaamheden starten in mei 2013 en het complex wordt naar verwachting in september 2015 opgeleverd. De nieuwe faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen vormt een eerste onderdeel van de nog te realiseren Bèta Campus op het Leiden Bio Science Park. Hier wil de faculteit verschillende instituten op het gebied van natuurkunde, wiskunde, biologie, chemie, biofarmacie, informatica, milieu en sterrenkunde in één gebouw verenigen. Dit moet de samenwerking tussen de verschillende onderzoeksrichtingen en de interactie tussen onderwijs en onderzoek bevorderen.

Syrische studenten Het merendeel van de Tweede Kamer wil Syrische studenten, wie het studeren moeilijk wordt gemaakt door de burgeroorlog in hun moederland, in Nederland opvangen. De Kamer heeft het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking gevraagd het Libertas Noodfonds weer op actief te stellen. Dit fonds, dat vorig jaar werd wegbezuinigd, biedt hulp aan studenten uit landen met een lastige politieke situatie. UAF, de stichting voor studentvluchtelingen, en de mensenrechtenorganisatie Hivos willen dit initiatief van de Kamer ondersteunen. Een aantal instellingen is bereid de Syrische studenten het ‘normale’ collegegeld te laten betalen, in plaats van de 10.000 euro die normaal van niet-Europese studenten wordt gevraagd.

Sumerisch Bram Jagersma heeft de De la Courtprijs 2013 gewonnen; een bedrag van 7500 euro voor alfa- of gammawetenschappen dat onbetaald en zelfstandig is verricht. Jagersma promoveerde in 2010 aan de Universiteit Leiden op een proefschrift dat de grammatica van het Sumerisch beschrijft; de oudste taal ter wereld die we nog kunnen lezen. De prijs wordt om het jaar uitgereikt.

‘Waarom komen ze niet?’

Opkomst rechtenstudenten valt tegen Het blijft moeilijk om rechtenstudenten naar colleges te krijgen.

Vooral de opkomst bij het vak verbintenissenrecht valt dit jaar tegen.

Het rechtenbestuur gaat uitzoeken hoe dit komt.

Door Vincent Bongers ‘In het werkgroepenonderwijs bij verbintenissenrecht is sprake van groot absenteïsme’, zei universitair docent Pieter De Tavernier , vorige week tijdens de faculteitsraadvergadering.

‘Een hele groep studenten komt niet naar de werkcolleges. Dat was vorig jaar nog niet zo. Hoe kan dat plots zo veranderen? Het evolueert blijkbaar. We moeten daar een onderzoek naar doen. Soms staan er drie, vier studenten bij een lokaal.

Dat is heel erg weinig. Docenten zetten zich heel erg hard in en dan is er zo’n kleine opkomst. Waarom komen ze niet?’

Volgens Pauline Schuyt van het rechtenbestuur getuigt het van ‘grote ironie’ dat rechten meer contacturen wil leveren. ‘Terwijl er nu niemand komt naar extra uren.’

Rechten wil het aantal contacturen opschroeven naar twaalf, het door de politiek gewenste minimum. Maar dan moeten studenten wel meewerken. ‘Ik zeg wel eens voor de grap tegen studenten: “Misschien moeten jullie demonstreren tegen teveel contacturen.” We moeten bij het uit-

breiden van contacturen kijken naar welke vormen van onderwijs studenten het meest effectief bindt.’

De faculteit heeft inmiddels een commissie contacturen ingesteld

Vertrek instituut zou niets met geld te maken hebben > Vervolg van de voorpagina ‘Er komen bijvoorbeeld ook steeds meer Indonesische studenten hier naar toe. Ook onze onderzoekers zijn van groot belang voor het Leidse profiel’, zegt Oostindie. ‘Maar mogelijk is het nu al te laat. Of het college moet snel met een nieuw voorstel komen.’

Aanvankelijk zou de KNAW maandag beslissen over de verhuizing, maar dat besluit blijkt te zijn uitgesteld. Een woordvoerder laat weten dat de KNAW al haar geesteswetenschappeninstituten het ‘liefst geconcentreerd in Amsterdam’ wil zien. Maar of het KITLV daarbij hoort hangt af van de ‘financiële consequenties van een verhuizing.

We verwachten een dezer weken de uitkomst van de verkenning, waarna een besluit wordt genomen.’

‘We wilden nog eens goed en helder op een rijtje zetten waarom het belangrijk is dat instituut hier moet blijven’, zegt de decaan van de faculteit Geesteswetenschappen Wim van den Doel over de brief. ‘De collectie en bibliotheek is zeer uitgebreid. De universiteitsbibliotheek heeft, omdat er hier dus al een grote Zuidoost-Azië-verzameling is, geen ‘schaduwbibliotheek’ opgebouwd over dit gebied. Als het instituut vertrekt uit Leiden valt er dus een gat. Het gaat tijd en geld kosten om dat te herstellen. Daarnaast zijn er allerlei samenwerkingsverbanden tussen het KITLV en de universiteit en komen veel studenten en wetenschappers naar Leiden omdat hier veel kennis over Azië is geconcentreerd. Het instituut speelt daar een

grote rol in.’

Hij stelt dat het geen kwestie van ‘een paar euro’s’ is. ‘De KNAW staat voor een majeure keuze. Het beheer van de bibliotheken en collecties van instituten moet goedkoper en beter. Er zijn dan twee opties. Of ze kiezen ervoor het instituut in Leiden te laten en het voor wat betreft het collectiebeheer nauw te laten samenwerken met bijvoorbeeld onze universiteitsbibliotheek.

‘Of ze kiezen ervoor al haar instituten onder te brengen in een nieuw instituut. Een dergelijke keuze zou echter lijnrecht ingaan tegen het beleid dat past in de strategische agenda die is opgesteld door Halbe Zijlstra, de voormalig staatssecretaris voor het hoger onderwijs en wetenschap. Deze strategische agenda wordt door het huidige kabinet gevolgd en een van de punten is dat KNAW- en NWO-instituten moeten bijdragen aan de profilering van het Nederlandse onderzoekslandschap.

Het KITLV zou zich daarbij dus moeten aansluiten bij de Leidse keuze voor “Azië” – dat is goed voor Leiden en voor het KITLV. In de wens een eigen groot instituut te hebben lijkt de KNAW echter dit nationale beleid te willen negeren en daarbij dus nauwelijks oog te hebben voor het belang van de wetenschap’.

Universiteitswoordvoerster Caroline van Overbeeke ontkent dat de kwestie te maken heeft met geld.

‘Het is geen financiële discussie.’

Volgens haar heeft het college ‘intensief gelobbyd’ om het instituut voor Leiden te behouden. ‘We wachten nu net als ieder ander op wat de KNAW besluit.’ VB

om hier plannen voor uit te broeden.

Wat betreft de wegblijvers bij verbintenissenrecht, zegt Schuyt: ‘Ik denk dat het goed is om uit te zoeken wat de achterliggende reden is voor

het wegblijven van de studenten. En waarom het bij dit vak zo extreem lijkt te zijn. We gaan ook vergelijken met andere vakken die tegelijkertijd lopen.’

Afschaffen OV-kaart Wat gaat het afschaffen van de OVjaarkaart voor studenten betekenen voor het openbaar vervoer in Nederland? Niemand lijkt het te weten.

Het kabinet Rutte-II wil volgens haar regeerakkoord in 2014 de OVjaarkaart voor studenten vervangen door een kortingskaart. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de studenten met zo’n kaart. Maar wat betekent het voor de rest van Nederland?

Eerst even de cijfers: er zijn meer dan zeshonderdduizend OVstudentenkaarten in Nederland.

Daarmee wordt een derde van alle treinkilometers gereden, en maar liefst de helft van alle kilometers in tram, bus en metro. In ruil daarvoor krijgen de vervoersbedrijven nu 700 miljoen euro van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW); 400 miljoen daarvan gaat naar de NS. De afschaffing van de OV-studentenkaart moet 425 miljoen euro besparen op die 700 miljoen. In context: de totale omzet aan reizigersvervoer voor de NS was bijna 2,8 miljard.

Bij de NS leveren de studenten dus maar een zevende van het geld op, terwijl ze een derde van de kilometers maken. Dat suggereert dat als alle studenten net zoveel blijven reizen maar voortaan kortingskaartjes kopen, het openbaar vervoer in Nederland er honderden miljoenen per jaar bij krijgt. Er is echter geen enkele reden om aan te nemen dat studenten dat gaan doen. In een enquête van televisieprogramma Een Vandaag gaf zestig procent van de studenten aan om minder naar college te gaan als de reis niet meer gratis is. Als ze voor

hun colleges al thuisblijven, dan zal het bezoekje aan de borrel van de Groningse zustervereniging al helemaal sneuvelen.

Wat gaat er wel gebeuren? Dat weet nog niemand. De NS heeft een zogeheten stuurgroep OV-studentenkaart, en die heeft ooit een inschatting gemaakt van wat ‘versobering’ van de kaart zou betekenen.

De conclusies zijn verleden jaar verschenen in vervoersvakblad OV Magazine: ‘Als er minder studenten reizen, gaat dat ten koste van de kwaliteit van het openbaar vervoer.

Frequenties gaan omlaag, en sommige verbindingen zijn niet meer levensvatbaar. Daar ondervinden ook andere reizigers last van’, zei stuurgroep-voorzitter Jan Breugem toen. In hetzelfde artikel verklaarde VVD’er Charlie Aptroot overigens nog: ‘Discussie over versobering van de OV-studentenkaart is onzinnig.’

Omdat de regeringsplannen nog weinig concreet zijn is onduidelijk of de versobering van de stuurgroep ook die van Rutte en co is. ‘We weten niet wat de gevolgen zullen zijn’, aldus NS-woordvoerder Eric Trinthamer: ‘Er staan maar twee regels in het regeerakkoord over de studentenkaart.’ De NS zijn bij zijn weten niet van plan om lijnen op te heffen.

Trinthamer: ‘Als studenten minder reizen, is dat ook de langere termijn vervelend voor ons. Vijftig procent van de studenten blijft ook na hun afstuderen trouwe treinreiziger. Dat is een groot goed voor ons. Wij zullen er alles aan doen om de trein aantrekkelijk te houden zodat studenten kunnen reizen, maar wat er gaat gebeuren wordt pas concreet bij de begrotingsbespreking van OCW van volgend jaar.’ BB

29 november 2012 · Mare 5 Nieuws Stapel las afgelopen woensdag een verklaring voor op tv

Studenten Joods zijn boos Studenten Hebreeuwse en Joodse Studies zijn boos over het verdwijnen van hun studie. Ze willen een nieuwe onderzoekscommissie.

Vanaf 1 september 2014 zou hun studie, net als godgeleerdheid, opgaan in een brede bacheloropleiding.

‘Het faculteitsbestuur framet het nu heel mooi alsof alle onderdelen van de huidige opleiding op een of andere manier behouden zullen blijven in andere studies, maar er is eigenlijk nog helemaal geen concreet plan gepresenteerd. De faculteitsraadsleden vonden het ook een inhoudsloos voorstel’, vertelt Anne Drijvers (22), voorzitter van Sababa, de studievereniging van Hebreeuws.

Desondanks stemden zij er tijdens de laatste vergadering unaniem mee in, onder de voorwaarde dat de informatievoorziening, ook voor studenten, tijdens de ontwikkeling op peil moet zijn.

Volgens Drijvers is dat nu al mislukt.

‘Onze docenten moesten in Mare lezen dat hun baan gaat veranderen. Dat is belachelijk.’

Hebreeuwse en Joodse Studies kwam in 2010 voort uit de studie Hebreeuwse en Aramese talen en culturen, maar die herziening heeft volgens de commissie Peters, die de mogelijkheden onderzocht, niet geleid tot een toename van het aantal studenten. Bij de brede opleiding oude culturen van de mediterrane wereld was dat wel het geval, toen Assyriologie en Egyptologie werden ingebed. Iets soortgelijks is men daarom nu met Hebreeuwse en Joodse Studies ook van plan.

‘Beide conclusies zijn al na anderhalf jaar getrokken en bovendien ging het bij oude culturen van de mediterrane wereld om een enkele extra student’, nuanceert Drijvers. ‘Gegronde inhoudelijke redenen voor de verdwijning van Hebreeuws zijn er dus niet. De enige verklaring is dat het een politiek bestuurlijk voordeel oplevert: de overheid wil immers dat het aantal opleidingen binnen de faculteit Geesteswetenschappen gereduceerd wordt.’

De huidige studenten, die overigens zelf nog tot 2018 hebben om af te studeren, hopen dat hun opleiding behouden blijft. ‘Het liefst zien we dat er een nieuwe commissie komt, die een inhoudelijk rapport gaat opstellen.

Mét een probleemstelling dus.’

Ook voor de opleiding Godgeleerdheid staat een dergelijke verandering in de planning, maar daar klinken geen protestschreeuwen. MvW

Stapel: ‘Ik heb gefaald’ Commissie laakt cultuur van ‘sloppy science’ De commissie die onderzoek deed naar de wetenschapsfraude van psycholoog Diederik Stapel publiceerde gisteren haar eindrapport. Stapel zelf las op televisie een verklaring voor: ‘De waarheid was beter af zonder mij.’

Na 137 publicaties te hebben onderzocht concludeerde de commissie Levelt dat er in 55 gevallen fraude is gepleegd. In tien gevallen gaat het om promoties.

Een van de gedupeerden werkt nu in Leiden. Ook Stapels eigen promotieonderzoek deugt niet: in twee hoofdstukken werden sterke aanwijzingen voor fraude gevonden.

De hoogleraar heeft zijn doctorsbul

Door Vincent Bongers

overigens al vrijwillig ingeleverd bij de Universiteit van Amsterdam.

Verder stelt hoogleraar psycholinguïstiek en oud-KNAW-president Pim Levelt, de voorzitter van de commissie, dat er in de sociale psychologie een ‘onderzoekscultuur’ heerst waar ‘sloppy science, het niet voldoen aan normale methodologische standaards, maar ook regelrechte fraude, lang ongedetecteerd kon blijven’.

In een interview met NRC Handelsblad zegt Levelt zelfs dat ‘het hele systeem, van laag naar hoog, heeft gefaald. Dat is onze schokkende conclusie.’ Het rapport heeft dan ook als titel Falende Wetenschap.

Toch is Stapel volgens Levelt niet exemplarisch voor de stand van de wetenschap in Nederland. Wel is de

commissie heel kritisch op de rol van co-auteurs en peer reviewers.

Zij concludeert dat een meer kritische houding verwacht had mogen worden. Bijvoorbeeld waar kopieergedrag in datasets terug te zien was in de resultaten in de tabellen van publicaties. Ook is vastgesteld dat in een aantal publicaties sprake is van wetenschappelijke onzorgvuldigheid door co-auteurs.

Ook stelt de commissie vast dat Stapel in Tilburg zeer veel steun van het college van bestuur kreeg.

Zo blijkt dat Stapel als hoogleraar al een bijzondere positie had in de faculteit. Er werden hem rond zijn aanstelling een aantal toeslagen en vergoedingen toegekend door het college van bestuur die uitzonderlijk waren. Verder werden zijn declara-

ties niet op de gebruikelijke wijze gecontroleerd, terwijl daar wel degelijk aanleiding toe was. ‘De heer Stapel werd uitermate ruim gefaciliteerd en als onaantastbaar behandeld’, aldus de commissie. Signalen dat er iets mis was, werden dan ook lange tijd genegeerd.

Bij de NOS las Stapel gisteren een verklaring voor. ‘Ik heb gefaald als wetenschapper. Ik heb collega’s die in het volste vertrouwen met mij samenwerkten een rad voor de ogen gedraaid. Dat is verschrikkelijk. Ik voel veel verdriet, schaamte en zelfverwijt. De waarheid was beter af zonder mij.’

Deze week publiceert hij een boek over zijn ervaringen. De titel: Ontsporing.

Minder studiefinanciering ‘Koppel inschrijven voor vak en tentamen’ meenemen naar buitenland Er komt een maximum aan het aantal studenten dat studiefinanciering mag ‘meenemen’ naar het buitenland.

In 2007 werd de regel ingevoerd dat studenten die een opleiding in het buitenland willen volgen, alleen recht hebben op de studiefinanciering als ze minstens drie van de zes jaar voor deze opleiding in Nederland hebben gewoond.

Deze ‘3 uit 6-eis’ is ingevoerd om te voorkomen dat studenten uit andere EU-landen die geen band met Nederland hebben, wel hier hun studiefinanciering zouden aanvragen om vervolgens in hun eigen of een ander EU-land land te studeren. Dit zou de Nederlandse overheid een ‘onredelijke financiële last’ bezorgen.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie zag deze regeling echter als discriminerend voor migrerende gezinnen en deed afgelopen zomer uitspraak over de zaak. De conclusie: kinderen van in Nederland werkende Europese

arbeidsmigranten hebben recht op studiefinanciering, ongeacht hoelang ze al in Nederland wonen. Daar tegenover verliezen Nederlandse gezinnen die geruime tijd in het buitenland verblijven hun ‘directe’ recht. Voor hen geldt de 3 uit 6-eis nog steeds, net als voor migranten van buiten de EU. Het ministerie heeft een wetsvoorstel ingediend om een maximum van 9000 studenten per jaar in te stellen, omdat anders de kosten met 40 miljoen euro zouden stijgen. De regel is: wie het eerst komt, het eerst maalt.

De VVD-fractie is bang dat met deze regeling de Nederlandse studenten, voor wie deze studiefinanciering oorspronkelijk is bedoeld, benadeeld worden. Ook wordt volgens hen het oorspronkelijk doel van de meeneembare studiefinanciering uit ogen wordt verloren, namelijk het stimuleren van ‘talentvolle’ studenten. De VVD wil dat een zogeheten profileringsfonds van onderwijstellingen bepaalt welke studenten de studiefinanciering werkelijk verdienen. IE

Rechtenstudenten willen zich tegelijkertijd voor een vak en het tentamen kunnen inschrijven. Dat is nu in het studentenadministratiesysteem Usis niet mogelijk.

Merel Schuppert van de SGL-fractie in de faculteitsraad wilde van het rechtenbestuur weten of het in Usis mogelijk kan worden gemaakt om de inschrijving voor een vak en tentamen te koppelen.

‘Studenten vergeten zich nu nog soms in te schrijven voor tentamens.

Als ze dat automatisch kunnen doen, is dat probleem opgelost.’ Bovendien kost te laat inschrijven geld: dertig euro bij een aanmelding minder dan tien dagen voor het tentamen en 75 euro bij minder dan drie dagen van tevoren. Kan de inschrijvingsprocedure in Usis worden aangepast? ‘Het kan op dit moment niet’, zei Kees Pafort van het rechtenbestuur. ‘Nog even los van het feit of het wenselijk is. Je weet met Usis ook nooit helemaal welke momenten welke veranderingen gaan komen. Het zou best kunnen zijn dat als deze vraag

leeft bij andere faculteiten en er uiteindelijk een voorziening wordt ingebouwd.’

‘Er is een groot verschil tussen de groep mensen die zich aanmelden voor een vak en diegenen die uiteindelijk tentamen in doen’, aldus mede-bestuurslid Pauline Schuyt.

‘Dat komt niet door vergeten. Dat percentage is heel klein. Studenten schrijven zich in voor meer vakken dan ze kunnen behappen. Als ze ook allemaal ingeschreven staan voor tentamens, is dat voor ons organisatorisch heel onhandig.’

‘We zitten niet dik in de zalen’, zei bestuurslid Alex Geert Castermans.

‘Dus we moeten heel goed en al in een vroeg stadium weten, hoeveel mensen er komen.’

Verder vindt het bestuur dat studenten maar gewoon moeten leren omgaan met het programma.

Schuyt: ‘Het systeem is niet perfect, dat weten we. Maar we vinden het ook goed dat studenten leren termijnen te stellen. In de praktijk krijg je bijvoorbeeld van de rechtbank ook geen seintje wanneer je precies wat

moet doen.’

Volgens de studentenpartijen heeft psychologie een andere methode.

Studenten staan ingeschreven voor alle tentamens van de vakken die ze volgen. Als het uitschrijven voor een tentamen vergeten wordt, volgt een boete. Kan dat dan niet? Volgens het bestuur kleven daar weer andere problemen aan.

Usis heeft de Leidse universiteit twee keer zoveel gekost als begroot: vijf miljoen euro werd meer dan tien miljoen. Het programma werd onder andere samen met de Hogeschool en Universiteit van Amsterdam aangeschaft, waar het Sis heet.

Uit een reconstructie van Folia, blijkt dat de HvA en de UvA veel dieper in de buidel moesten tasten dan verwacht. De projectkosten zijn ‘tussen 2004 en 2012 met ruim negen miljoen euro opgelopen, van de geraamde 5,5 miljoen euro tot 14,6 miljoen euro,’ schrijft Folia. ‘Voor de UvA zijn de projectkosten opgelopen tot 25 miljoen euro, cijfers over de oorspronkelijke ramingen wil de universiteit niet verstrekken.’ VB

6 Mare · 29 november 2012 Achtergrond

Eén van de foto’s uit Shooting Time Foto ©NyklyN

Stille schatbewaarders Filmwetenschapper eert cinematografen U merkt het niet eens op, maar met een tikje meer of minder licht maakt een cinematograaf het verschil tussen een prima film en prachtprent. Peter Verstraten bundelde portretten van deze visuele ambachtslui in tijden van digitale revolutie.

Door Thomas Blondeau Wie zich graag bezondigt aan name-dropping, zal groen uitslaan van jaloezie bij het lezen het boek Shooting Time. De hoofdpersonen werken namelijk samen met Leonardo DiCaprio, Mickey Rourke, Martin Scorsese en Jamiroquai. Hun bijdrage leidt tot een Harry Potter-verfilming of andere

Nathalie Portman, hoofdrolspeler van Black Swan, een verhaal over een ballerina, werd afwisselend analoog en digitaal geschoten.

Foto Twentieth Century Fox Film Corporation

kaskrakers als Le fabuleux destin d’Amélie Poulain, Minoes en X-Men. Ook leverden ze hand- en spandiensten aan klassiekers van regisseurs als David Lynch, Jim Jarmusch en Michelangelo Antonioni.

Maar wanneer Frederick Elmes of Walther van den Ende u bekend voorkomen, moet u wel een cinefiel zijn. Het zijn namelijk cinematografen. Ook wel directors of photography (DP) genoemd; de mensen die in beeld brengen wat de regisseur bedacht heeft.

Shooting Time bundelt negentien interviews met prominente DP’ers en enkele essays over het vak. Het werd mede samengesteld door de Leidse filmwetenschapper Peter Verstraten, tevens voorzitter van de master Media Studies. Hij schreef ook het voorwoord en een artikel over stijlprocedés in artistieke cinema.

Zijn cinematografen the unsung heroes van de filmwereld?

‘De Nederlandse regisseur Frans Weisz vertelde me dat hij tijdens het filmen altijd in de wij-vorm praat.

“Wij zijn nu met z’n allen bezig.” Als de film af is en hij geeft een interview, dan schakelt hij over naar de ik-vorm.

In die zin zijn cinematografen unsung maar ze zijn er niet door getraumatiseerd. Ze willen de stille kracht op de achtergrond zijn.

‘Neem bijvoorbeeld Christian Berger, de DP van Das weiße Band (film van de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke, won in 2009 de Gouden Palm, red.). Daarin gebruikt hij een nieuwe manier van belichten die als voordeel heeft dat er met heel compacte apparatuur wordt gewerkt. Dat geeft natuurlijk minder rompslomp op de set. Maar voor die film was

het ook nog eens handig omdat er kindacteurs in speelden. Die kunnen nogal geïntimideerd zijn door al die toestanden.

‘De Nederlandse vereniging van cinematografen, onder wiens auspiciën dit boek is verschenen, was zo onder de indruk van die film dat ze Berger uitgenodigden voor een workshop.

Daar legde hij uit dat hij deze techniek voor het eerst uitgeprobeerd had bij La Pianiste, een andere film van Haneke. Maar Haneke is een enorme control freak, die houdt totaal niet van experimenten op de set. Berger moest het dus stiekem doen. Toen Haneke er geen hinder van had, kon hij er mee doorgaan. Een Nederlandse DP wou na de workshop gelijk met die apparatuur aan de slag.

‘Bij de vroege Haneke-films kreeg Berger weinig meer te doen dan een camera neerzetten. Met Das Weisse Band mocht hij meer met beweging en licht aan de slag. Vroeger won hij zelden een prijs, maar plots kon hij op zijn 65ste bijna elke week naar een uitreiking.’

De interviews in het boek gaan vaak over dat soort technische veranderingen.

‘Ja, maar cinematografen zelf beschouwen de techniek ondergeschikt aan het beeld of het verhaal. Zij hebben een bijzondere flexibele houding.

Een oudere DP zegt ook niet zo onder de indruk te zijn van weer een innovatie. Iedereen heeft het over de digitalisering en de radicale omwenteling die dat met zich mee zal brengen. Maar dat werd van eerdere veranderingen ook gezegd. In de jaren zestig kreeg je de zoomlens. Iedereen ging te pas en te onpas zoomen. Leuk, dachten ze, alles wordt anders nu. Pas na de

hype gingen ze nadenken over hoe ze het goed konden inzetten.’

Zij spreken dus niet van een digitale revolutie?

‘Zij zien het meer als een voortzetting van een bestaand proces met andere middelen, een uitbreiding van het palet. In de film van Black Swan zie je bijvoorbeeld hoe gepolijst digitaal beeld en korrelige Super 16 mm-film verschillende effecten bereiken.

‘Het enige wat ze zouden betreuren is als de analoge manier van filmen definitief zou verdwijnen. Want dan verliezen ze een optie. Alsof je nu ook geen zwartwitfilm meer zou kunnen maken. Zij willen hun expertise inzetten om te kijken welk middel het beste is. Waarmee krijgen ze het beste licht? Dat valt mij als relatieve buitenstaander op: ze zijn voortdurend het licht aan het checken. Voor de kijker is het misschien een detailverschil maar zij gaan op zoek naar het beste beeld.’

Als voorbeeld noemt Verstraten de DP Luciano Tovoli. Hij werkte samen de canonieke regisseur Michelangelo Antonioni aan de film The Passenger.

Tijdens een shot moet hoofdrolspeler Jack Nicholson een deur openen, binnenkomen en uit beeld wandelen.

Meer niet.

Maar een raam achter Nicholson biedt een mooi uitzicht op een bomenrij. Die moet te zien zijn in het shot maar daarvoor is de straat te donker. Tien vrachtwagens met belichting rukken aan. Maar als Nicholson te horen krijgt dat hij de deur verder moet openen, weigert hij.

Nergens voor nodig, moppert hij. Hij weet heus wel hoe je een deur opent.

De mooi verlichte bomen haalden

de film niet. De woedende producer dreigde Tovoli te ontslaan.

In het boek worden cinematografen ‘schatbewaarders van het beeld’ genoemd. Maar in de omarming van de techniek zijn ze dus allesbehalve conservatief.

‘Nee, zij vrezen alleen dat ze hun rol wordt beperkt. Door vakbondregels, met name in Amerika, over wanneer ze wel of niet kunnen filmen bij-voorbeeld. Of dat ze niet aanwezig mogen zijn bij de postproductie. Zij doen er alles aan om tijdens het filmen het beste shot te krijgen en vervolgens gaat er iemand in een studio ongeïnspireerd aan wat knopjes draaien - dat schrikbeeld.

Of ze mogen er bij zitten maar dan krijgen ze niet vergoed.

‘Bruno Delbonnel, die zowel arthouse als een Harry Potter-verfilming op zijn cv heeft staan, neemt een klus alleen maar aan als hij ook bij de laatste fase mag zijn.’

U schrijft over de toenemende rol van filmfestivals. Filmmakers kunnen een bestaan opbouwen door zich in dat internationale circuit te begeven.

‘Een van de initiatiefnemers van dit boek hoopt dat Nederlandse regisseurs en cinematografen zich daarop gaan richten zodat ze de ambitie krijgen om het niveau op te krikken.

Na zijn jurywerk voor Het Gouden Kalf vond hij dat er wel redelijk veel goede Nederlandse films waren maar dat er altijd wel iets aan ontbreekt. Het is te vaak: net niet. Te lelijk of te snel uitgewerkt, die rol kon beter, het scenario was niet je dat…

‘Een Deense film als Jagten die nu in bioscoop draait, zo’n film had in Nederland gemaakt kunnen zijn.

Dat is de stille wens van dit boek: dat het een aanzet is om binnen vijf jaar een film op het festival van Cannes te krijgen. Dat moet mogelijk zijn.’

Shooting Time Onder redactie van Richard van Oosterhout, Maarten van Rossem en Peter Verstraten, Post Editions, 224 pgs, €25

29 november 2012 · Mare 7 Wetenschap

Snorren met een helm Medici pleiten voor verplichte bescherming Motorrijden is het dodelijkst, blijkt uit onderzoek naar ongelukken van gemotoriseerde tweewielers. Maar opgevoerde snorfietsen zorgen vaak voor ernstig hoofdletsel.

Door Bart Braun Als je niet wist wat een motorfiets was, zou je hem uitvinden na aanblik van een file. Niet zo gek dus dat het aantal motorrijders in Nederland de afgelopen vijftien jaar flink is gestegen, en dat ook het aantal brommer- en snorfietseigenaren groter werd. Wat je wint aan flexibiliteit, verlies je aan veiligheid: de gemotoriseerde tweewielers hebben nu eenmaal geen kooiconstructie, airbags en veiligheidsgordels.

Toch daalt het aantal verkeersdoden in Nederland al jaren; in topjaar 1972 was het maar liefst vijf keer zo hoog als in 2011. Ook onder de tweewielers daalt het aantal dodelijke slachtoffers.

Goed nieuws, maar daar heb je niets aan als je betrokken raakt bij een verkeersongeval. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde zette een grotendeels Leidse groep onderzoekers de cijfers voor motoren, brommers en snorfietsers op een rij. Tussen 1993 en 2008 werden zo’n 37.779 motorongevallen, 115.054 bromfiets- en 20.429 snorfietsongevallen geregistreerd in Nederland. Van de motorrijders moest 28 procent door naar het ziekenhuis,

van de andere categorieën ongeveer een zesde. Bij het motorrijden vielen er het meeste doden: 1342.

Mannen zijn zwaar oververtegenwoordigd: meer dan tachtig procent van de slachtoffers is man. De lichamelijke schade en kans om te overlijden zijn relatief hoger bij jongere verkeersdeelnemers – vermoedelijk omdat ze minder ervaren en roekelozer zijn – en bij mensen van boven de 55. ‘Ouderen hebben minder capaciteit om te herstellen van bijvoorbeeld bloedverlies, en hebben ook vaker bijkomende ziektes als diabetes’, zegt Inger Schipper, traumachirurg bij het Leids Universitair Medisch Centrum, en hoofdauteur van het NTvG-artikel. ‘Het is echt Nederlands onderzoek. Veel van wat je leest over verkeersongevallen komt uit Amerika, en daar is de verkeerssituatie heel anders. Ze hebben er bijvoorbeeld veel minder brommers en fietsers.’

Op haar werk bij de spoedeisende eerste hulp veranderen de kale cijfers ineens in mensen, en een vakterm als ‘ernstige morbiditeit’ in een concreet slachtoffer dat hevig in de kreukels ligt. ‘Motorongelukken herken je wel. In het artikel zie je dat die vaak verwondingen aan de extremiteiten hebben, en dat is wel heel erg waar.

Bij motorrijders is vaak ook echt alles kapot: de bovenarm, de onderarm en de pols.’

Een ander opvallend gegeven:

snorfietsers hebben veel vaker ernstig hoofdletsel, en ze hebben de grootste kans om te overlijden in het ziekenhuis. Nu is de elektrische fiets allang niet meer de suffe Spartamet voor mensen die slecht ter been zijn: ook jongeren rijden erop. Schipper: ‘Ze voeren hun snorfiets ook vaker op. Van de wet mogen ze niet harder dan 25 kilometer per uur, maar ik kom er tegen die mijn auto inhalen terwijl ik harder rijd dan dat.’ Van alle snorfietsers die na een verkeersongeval in het ziekenhuis belanden, is bijna de helft jonger dan vijfentwintig. Waarom zou een zichzelf respecterende zestienjarige jongen een snorfiets kopen als hij ook een brommer mag? Nou, bijvoorbeeld omdat hij op een snorfiets geen helm op hoeft. Dat brengt ons terug naar het hoofdletsel.

Hoe harder je rijdt, hoe harder de klap die je krijgt als je plotseling tot stilstand komt. ‘Boven de twintig kilometer per uur spreken wij van een hoog-energetisch trauma. Dan zie je vaak meer letsel, en ook dingen als een gescheurde milt of een gebroken bekken.’ Een snorfiets mag harder dan dat, zelfs als je de snelheid van tegenliggers buiten beschouwing laat. De NTvG-auteurs pleiten dan ook voor verplicht helmgebruik voor snorfietsers, of, zoals Schipper het uitdrukt: ‘Bij zoveel morbiditeit en mortaliteit kan je een helm adviseren.’

Niet in het stuk: de ongemotoriseerde fietsers. Schipper en co nemen ze mee in een vervolgonderzoek. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) meldt op haar website dat het aantal dodelijke fietsongevallen wellicht daalt, maar het aantal fietsers dat in het ziekenhuis belandt, stijgt juist een beetje. Bijna de helft van hen heeft hoofd- of hersenletsel. Een helm halveert de kans op dat soort letsel, maar in landen waar helmgebruik verplicht werd voor fietsers, nam het fietsgebruik vervolgens af.

Daarnaast zijn er aanwijzingen uit de psychologie dat automobilisten een fietser minder voorzichtig inhalen als ze zien dat die een helm opheeft. Tenminste; dat blijkt uit experimenten. Als het op grotere schaal gebeurt, zou je verwachten dat het aantal aanrijdingen tussen auto’s en fietsers ietsje stijgt in landen waar net een helmplicht is ingevoerd, en dat lijkt dan weer niet zo te zijn.

Zelfs als je voorstander zou zijn, lijkt een helmplicht voor fietsers in Nederland voorlopig onhaalbaar.

De SWOV oppert daarom dat een voorruit-airbag in auto’s een optie zou zijn om fietsers en voetgangers te beschermen. Schipper is niet onverdeeld enthousiast: ‘Dan ga je de boze buitenwereld beschermen tegen botsingen, in plaats van iedereen te leren zichzelf te beschermen.’

Parasiet Malaria is een van de ernstige ziektes die de mensheid op dit moment teistert, met honderden miljoenen patiënten en een miljoen doden per jaar. Met muskietennetten, insecticiden en medicijnen vechten de mensen terug, maar het ideaal blijft natuurlijk een vaccin. Dat is er tot nu toe niet, omdat de Plasmodiumparasieten die de ziekte veroorzaken veel ingewikkelder in elkaar zitten dan virussen en bacteriën die wel met vaccins zijn te bestrijden. Wetenschappers proberen daarom genetisch gemodificeerde Plasmodiums te maken, die geschikt zijn om een vaccin van te bakken.

In het tijdschrift Current Opinion in Biotechnology zetten Amerikaanse onderzoekers en Leidse parasitologen de stand van zaken met die gentech-malariaparasieten op een rijtje. Proeven met ratten zien er veelbelovend uit, maar die gebruiken rattenmalaria waar mensen niet zo’n last van hebben. De experimenten in menselijke levercellijnen verlopen minder hoopvol, vermoedelijk omdat die niet uit volledig volgroeide levercellen bestaan, maar uit voorlopers daarvan. Desalniettemin wordt zo’n gentech-vaccin al op menselijke vrijwilligers gesets. Als de resultaten positief zijn, komt de volgende uitdaging: het pielen aan de dosis en het bepalen van de manier van toedienen.

Paling In Gene beschrijft een internationaal team van biologen, onder wie Leidenaars Daniëlle de Wijze, Herman Spaink en Guido van den Thillart, een eerste versie van het genoom van de Japanse paling, Anguilla japonica. Net zoals bij het Europese neefje van die vis (A. anguilla) gaat het niet zo goed met de Japanse paling. Ze zijn kwetsbaar voor milieuvervuiling en mensen vinden ze lekker, dus worden ze overbevist. ‘Palingkwekerij’ betekent nog altijd ‘palingopkwekerij’; waar in het wild gevangen baby’s worden gevoerd en beschermd tot ze groot zijn. Beter zou het zijn als de dieren zich ook in een viskwekerij zouden voortplanten en kinderen krijgen die dat ook doen. Dat lukt met Europese palingen nog niet, maar heel voorzichtig begint het bij de Japanners ergens op te lijken. Bij het opzetten van echte palingkweek komt kennis van het genoom goed van pas. De vergelijking met het al bekende genoom van de Europese paling kan nu beginnen, en dat is leuk voor biologen: in hoeverre zie je de verschillen tussen de vissen terug in hun DNA?

Straling

Een nozem scheurt op een brommer door Amsterdam, in 1968.

Foto Hollandse Hoogte

Al vrij snel nadat natuurkundigen hadden uitgevogeld dat er radioactieve materialen bestaan, werd duidelijk dat radioactiviteit kankercellen dood. Zoiets fantastisch moest wel supergezond zijn, en er kwamen gezondheidsdrankjes die adverteerden dat er radium inzat, en kuuroorden waar je kon baden in radioactief water. Dat optimisme heeft niet heel lang geduurd: er wordt nog steeds straling gebruikt om kankercellen te doden, maar het is dan wel de bedoeling dat de radiotherapie de rest van de patiënt zo heel mogelijk laat. Het is bijvoorbeeld bekend dat die therapie huidklachten veroorzaakt, en het is ook bekend dat allerlei drogisterijzalfjes die stralingsdermatitis niet verhelpen.

In het International Journal of Radiation Oncology staat een verslag van een onderzoek naar 42 patiënten met ‘lagere gastrointestinale kanker’, wat een eufemisme is voor kanker aan de anus of in het rectum. De Leidse hoogleraar Corrie Marijnen schreef mee. De patiënten kregen of een zalfje, of een speciaal nylon wondverband met zilver erin dat ooit is ontwikkeld voor brandwondenslachtoffers. Gezien de plaats van de bestraling waren dat dus speciale zilveronderbroeken. Die helpen om de huidklachten te verminderen, en leveren zelf geen verdere vergiftigingen op.

8 Mare · 29 november 2012 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Nu zijn er vooral bijlesgevers Nederlands nodig. In Leiden-Noord hebben 23 basisschoolleerlingen bijles nodig, waarvan drie met vergoeding van €5,- per les. In Leiden-Zuid 15 basisschoolleerlingen, waarvan vijf met vergoeding van €5,-. Hulp is nodig bij rekenen, begrijpend lezen, woordenschat en spelling. Vier brugklassers uit Leiden-Noord zoeken hulp bij Nederlands, Engels, wiskunde, maatschappijleer en huiswerkbegeleiding. Eén brugklasser zoekt hulp bij Latijn en Nederlands. Ook hulp gezocht voor: Marokkaans meisje, Engels, 4vwo; Nederlands meisje, Nederlands, 4havo (€7,50 per uur); Irakees meisje, Nederlands, 3vmbo; Turks meisje, economie, 3havo. Bijles in Onderwijswinkel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling. Ook zoeken wij vrijwilligers voor bijles/huiswerkhulp

op twee basisscholen en op het woonwagencentrum Trekvaartplein, Leiden en in het Pluspunt in Voorschoten. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, woe en do, 15-17u. Tel: 071-5214256. Ons emailadres is hdekoomen@owwleiden.nl.

Gezocht student/docent (vrijwillig) - De afdeling ESB (educatieve therapie, schooltoeleiding en beroepstoeleiding) van academisch centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Curium-LUMC in Oegstgeest zoekt voor enkele havo-/vwo-leerlingen studenten of (oud-) docenten NASK, WIS, ECON die bereid zijn om af en toe, wanneer er behoefte is, uitleg over hun vak te komen geven. De jongeren zijn tijdelijk opgenomen en volgen zoveel mogelijk hun vakkenpakket van school van herkomst. De ESB-leerkrachten zijn zelf geen vakdocent op bovengenoemde gebieden. Heeft u tijd en vindt u het leuk om jongeren bij uw vak verder te helpen, dan kunt u onze jongeren blij maken. Voor informatie kunt u bellen naar mw. B. Dubelaar, tel. 071-5159600 of mailen naar b.m.w.dubelaar@curium.nl Ga deze zomer mee naar OostAfrika! Heb jij zin om vrijwilligerswerk te doen met straatkinderen in Kenia en Tanzania? Ben

je tussen de 18 en 25 jaar oud?

Bezoek dan www.samen.org en meld je aan voor onze groepsreis.

me t Mare-kerstverhalen-

advertentie

Nu ook in Leiden Rondom relaties, assertiviteit, agressie & hoogbegaafdheid.

023 5252241 - www.idee-tt.nl al jaren vertrouwd

mare-idee 120914.indd 1

GEEF VANDAAG NOG OP GIRO 999

04-10-2012 13:36:11

Ik sta op voor mijn moeder Els Kijk wat jij kunt doen op staoptegenkanker.nl/inactie

of doneer online op www.vluchteling.nl

Academische Agenda Prof.dr. P. Nieuwbeerta zal op vrijdag 30 november een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar bij de faculteit Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Criminologie.

Prof.dr. E.P. de Koning zal op vrijdag 7 december een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar bij de faculteit Geneeskunde met als leeropdracht Diabetologie, in het bijzonder Bètaceltransplantatie en –Regeneratie.

Dhr. Y.I. Yanson zal op dinsdag 4 december om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van jet proefschrift is ‘Study of Cu electrodeposition and the effects of additives’. De promoter is prof.dr. J.W.M. Frenken.

Mw. C. de Kruif zal op dinsdag 4 december om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Onderlinge overheidsaansprakelijkheid voor schending van Europees recht’. De promotoren zijn prof. dr. W. den Ouden en prof.dr. T. Barkhuysen.

Mw. A.T. Spijker zal op dinsdag 4 december om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Cortisol exposure, cognition and clinical course in bipolar disorder’. De promotoren zijn prof.dr. E. Hoencamp en prof.dr. F.G. Zitman.

Mw. L.E. Becking zal op dinsdag 4 december om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Marine Lakes of Indo-

nesia’. De promotor is prof.dr. E. Gittenberger.

Mw. A.M. Dragosits zal op dinsdag 4 december om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Giovanni Girolamo Kapsperger (ca.1581-1651): Betrachtungen zu seinem Leben und Umfeld, seiner Vokalmusik und seinem praktischen Material zum Basso continuo-Spiel’. De promotoren zijn prof.dr. A.G.M. Koopman en prof.dr. F.C. de Ruiter.

Hr. W. Heijstek zal op woensdag 5 december om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurkundewetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Software Architecture Design in Global and Model-Centric Software Development’. De promotoren zijn prof.dr. J.N. Kok en prof.dr. M.R.V. Chaudron.

Hr. M. Kumar zal op woensdag 5 december om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurkundewetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A study of electron scattering through noise spectroscopy’. De promotor is prof.dr. J.M van Ruitenbeek.

Hr. C.H. Göbel zal op woensdag 5 december om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Zur Logik des Christentums’. De promotor is prof.dr. W.B. Drees.

Hr. R.W.R. Simiyu zal op woensdag 5 december om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘ “I don’t tell my husband about vege-

opgelet!

Win €250

Workshop Oral Traditions met Zang, Dans en Poppenspel van Indonesia. Datum: 7 december 2012. Plaats: Lipsiusgebouw LAK studio K031. Tijd: 15 - 16.30 uur. Max. 30 deelnemers. Registratie: clara.brakel@gmail.com

RUIM 40 MILJOEN MENSEN OP DE VLUCHT IN LANDEN ALS CONGO, KENIA, DARFUR IN SOEDAN, SRI LANKA EN COLOMBIA ZIJN MILJOENEN MENSEN OP DE VLUCHT.

Literair talent

Vrijdag 7 december is er op Rapenburg 100 een Gebarentaal & Dovencultuur-avond: 18.00 inloop - 18.30 introductieworkshop - 19.30 filmvertoning 170Hz met ondertiteling - aansluitend gebarencafé voor iedereen: doof of (slecht)horend!

table sales”: Gender dynamics in urban agriculture in Eldoret, Kenya’. De promotoren zijn prof. dr. A.J. Dietz en prof.dr. P. Omondi (Univ. Nairobi, Kenya).

Mw. C.S. Leiria Verissimo zal op donderdag 6 december om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Doublecortinlike kinase: a potential therapeutic target for neuroblastoma’. De promotor is prof.dr. E.R. de Kloet.

Hr. R. Simarmata zal op donderdag 6 november om 11.45 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Indonesian Law and Reality in the Delta’. De promotor is prof.dr. J.M. Otto.

Mw. L. Manthey zal op donderdag 6 december om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Determinants and consequences of long-term benzodiazepine use’. De promotoren zijn prof.dr. F.G. Zitman en prof.dr. B.W.J.M. Penninx (VUMC Amsterdam).

Mw. L.E. Fredriksson zal op donderdag 6 december om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘TNFalpha signaling in drug-induced liver injury’. De promotor is prof.dr. B. van de Water.

Mw. O.J.P. Crapels zal op donderdag 6 december om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Morele democratisering van publieke debatten over nieuwe technologie’. De promotor is prof.dr. W.B. Drees.

wedstrijd Schrijf een ­verhaal van tussen de 1500 en 2500 ­woorden dat speelt binnen de universitaire ­gemeenschap en/of het studenten­leven en win

€250, €75 of €50.

Mail uiterlijk 6 december naar: redactieleiden@gmail.com

Deelname alleen voor Leidse studenten. advertentie

HOOR JIJ ALS TRAINEE THUIS IN EUROPA?

START JE TRAINEESHIP MET EEN MEET & GREET IN DEN HAAG

Een traineeship bij de EU is goed voor vijf maanden boeiende werkervaring bij een Europese instelling. Hoe boeiend? Kom op woensdagmiddag 9 januari 2013 naar de Meet & Greet bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag en vraag het (oud) EU-trainees zelf.

Zij delen graag hun ervaringen met je.

Ga voor het programma en je aanmelding naar www.traineebijdeEU.nl.

EU_adv_135x100V1 3.indd 1

16-11-12 16:37

29 november 2012 · Mare

9

Achtergrond

Protest van het KMAN (Komitee Marokkaanse Arbeiders in Nederland) in 1977 tegen Amicales en de onderdrukking van het Marokkaanse regime in Nederland. Foto Rob Bogaerts/Nationaal Archief

De vrouwen wilden blijven De eerste generatie Marokkaanse immigranten en hun vaderland Mede aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis beschrijft Nadia Bouras de invloed van de ‘lange arm van Rabat’ op de eerste generatie Marokkaanse gastarbeiders. ‘Vrouwen kregen hier status. Mannen verloren die juist.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Mannen kwamen eerst. Vrouwen waren volgers, maar niet per se passieve volgers’, vertelt Nadia Bouras (1981) over de eerste generatie Marokkanen, die als gastarbeider naar Nederland kwamen. Haar proefschrift, Land van Herkomst, gaat over hun band met hun vaderland. Voor een vergelijking met de tweede en derde generatie heeft ze bewust niet gekozen. ‘Die termen maken migranten van mensen die nooit gemigreerd zijn. Mijn ouders hebben er bijvoorbeeld bewust voor gekozen om naar Nederland te komen. Ik niet.

Bovendien had ik met nog twee generaties ook twee extra boeken kunnen schrijven.’ In het boek dat ze wel schreef, trekt ze andere vergelijkingen: tussen mannen en vrouwen, verschillende sociale klassen en etniciteiten.

Het belang van dergelijke individuele factoren illustreert Bouras met persoonlijke verhalen. Soms waren dat familieleden, zoals haar oom Houssein, die zich in de jaren vijftig aansloot bij het verzetsleger dat in de bergen van Tifrit tegen de Spanjaarden vocht. Zijn broertje Brahim woonde toen nog in het zuidwesten waar ze opgroeiden, in een plattelandsdorp zonder school. ‘In 1957 liet de tienjarige Brahim Bouras zijn ezel grazen op het land. Het was een taak die hij dagelijks vervulde. Toen de schemer viel, scheen plotseling vanuit zee een fel licht dat afkomstig was van een Spaans oorlogsschip.

Een paar seconden later volgde een enorme knal. Ternauwernood ontsnapte Brahim aan het Spaanse bombardement, maar zijn ezel overleefde de aanslag niet en lag in flarden verspreid over het land,’ schrijft zijn dochter 55 jaar later in haar proefschrift.

In 1965 besloot Houssein de nare herinneringen aan het leger en de armoede in Marokko achter zich te laten en via Parijs naar Amsterdam te trekken, waar hij meteen een baan vond. Al na twee weken werd hij echter geveld door tuberculose. Daarna volgden verschillende baantjes in fabrieken en cateringservices en bijna evenveel conflicten met werkgevers, tot hij in 1971 voor langere tijd aan de slag kon als productiemedewerker. Brahim volgde hem in 1969, aanvankelijk zonder verblijfsvergunning, maar desondanks kon hij een zolderkamer van een Amsterdamse politieagent huren. Pas in 1976 bracht hij voor het eerst weer een bezoek aan Marokko, na het overlijden van zijn vader.

‘Bij belangrijke gebeurtenissen, zoals een overlijden of een geboorte, worden de banden met het vaderland aangehaald,’ vertelt Nadia Bouras in haar woonkamer in Amsterdam, naast de wieg waarin haar eigen pasgeboren dochtertje ligt te slapen.

‘Veel migranten kwamen net als mijn vader en mijn oom van het platteland, maar vaak uit het Noorden van Marokko, een wat conservatiever gebied. Meestal hadden ze al vrouwen en kinderen, die ze achterlieten.

Zij kwamen pas later, toen ze al complete gezinnen vormden, met puberkinderen. Dat bracht behoorlijk wat aanpassings- en huisvestingsproblemen met zich mee. Eenmaal in Nederland was er niet veel contact meer met Marokko. Vrouwen hadden hun gezin namelijk híer. Vrouwen uit de stad, die meestal een opleiding had-

den gevolgd, kwamen juist vaak kinderloos naar Nederland, zoals mijn moeder vanuit Casablanca. Zij lazen meer Nederlandse kranten en boeken, ze waren immers geschoold, en daardoor konden ze gemakkelijker deelnemen aan de arbeidsmarkt en de maatschappij. Juist onder hen heerste meer heimwee, omdat ze bijna al hun familie in Marokko hadden zitten. Het is dus niet zo dat hoe minder verbonden je bent, hoe beter je integreert. Je ziet tegenwoordig bijvoorbeeld ook dat Amerikanen en Japanners in Nederland, behoorlijk geslaagde groepen in onze samenleving, een vrij sterke band met hun vaderland hebben. Zij hebben namelijk juist de financiële middelen om die banden te onderhouden.’

Ook tussen mannen en vrouwen onderling vond Bouras verschillen. Toen in de jaren tachtig veel fabrieken en mijnen sloten, verloren veel Marokkaanse mannen hun

baan en daarmee hun status. Ook Nadia’s oom Houssein belandde in de WW. ‘Werkeloze mannen wilden best terug naar Marokko. Hun vrouwen stonden echter niet te springen om de mogelijkheden die Nederland bood in te ruilen voor de achtergestelde positie die ze in Marokko hadden gehad. Vrouwen kregen hier namelijk status, mannen verloren die juist. En nog een contrast: vrouwen namen steeds

actiever deel aan de Nederlandse samenleving, gewoon door gesprekken op consultatiebureaus of aan de schoolpoort. Werkloze mannen, de gevallen helden, probeerden via hun eigen kringen weer op te krabbelen, door actief te worden voor de moskee of voor Marokkaanse organisaties. Door deze “Marokkaanse werelden” in Nederland, nemen de feitelijke banden met Marokko af.’

Overheden houden zich ook al sinds de komst van de eerste gastarbeiders bezig met de band met het land van herkomst. Vanuit Marokko gezien is dat logisch, zowel economisch als politiek. ‘Emigranten kunnen geld opleveren, maar Marokko wilde ook voorkomen dat zij elders politieke bewegingen zouden oprichten die gericht waren tegen het regime van de Marokkaanse koning.

Marokko riep daarom zelf Amicales in het leven, een organisatie die politieke activiteiten in Nederland probeerde te beperken, door Marokkanen hier te intimideren en in elkaar te slaan. Intussen presenteerde Amicales zich als hulpgroep, die zelfs zomerkampen organiseerde.

Aangezien de Marokkaanse koning een bevriend staatshoofd was, was het voor Nederland een tijd lang not done om commentaar te geven.

Amicales ontving hier zelfs subsidie. In de tweede helft van de jaren zeventig kwam daar wel een eind aan, na inmenging van Nederlandse politieke partijen en Marokkaanse tegenbewegingen. Tegenwoordig is Marokko nog altijd betrokken bij migranten in Nederland, maar “de lange arm van Rabat” waarmee Marokkanen hier gecontroleerd werden is veranderd in een uitgestoken hand.’

Ook vanuit Nederland werd de band met Marokko aanvankelijk aangemoedigd. In eerste instantie natuurlijk omdat gastarbeiders maar tijdelijk zouden blijven. Bouras: ‘Ook toen daar geen sprake meer van was, zag Nederland het koesteren van de eigen cultuur als een springplank voor maatschappelijk succes.

Marokkaans onderwijs en culturele activiteiten werden daarom sterk gesubsidieerd.’ Maar gezinshereniging en de grote werkeloosheid in de jaren tachtig bleken een giftige cocktail te vormen voor integratie.

Onder aanvoering van toenmalig VVD-leider Frits Bolkestein veranderde de publieke opinie in de jaren negentig dan ook radicaal.

‘Het opleidingsniveau en de maatschappelijke posities van Marokkanen bleven namelijk achter.

Immigranten moesten uit hun ivoren toren komen en Nederlands leren, Nederlands wórden. Plotseling werd alles wat er mis ging verklaard vanuit hun cultuur en religie. Juist die banden zouden hen achterlijk en onsuccesvol maken. Zelfkritiek klonk nergens, terwijl Nederland zélf dat cultuurgerichte beleid zo lang in stand hield. En niet de linkse kerk, zoals Geert Wilders graag roept, maar centrumrechts bepaalde dat beleid.’

De verharding in de Nederlandse visie op het immigrantenbeleid en op de banden met het land van herkomst zal er voorlopig blijven, vreest Bouras. ‘Achterstand wordt gezien als een keuze, die samenhangt met het onderhouden van een band met Marokko. Door die banden te problematiseren hoeft de overheid zich niet verantwoordelijk te houden.’

Houssein Abourasse, de oom van Nadia Bouras, herstelde in 1966, kort na zijn aankomst in Nederland in het sanatorium in Zeist van tuberculose.

Tot 1985 werkte hij als productiemedewerker bij Utermöhlen.

Beelden Historisch Beeldarchief Migranten, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Amsterdam

10 Mare · 29 november 2012 English page

Rajinikanth, the king of “Kollywood” cinema

S-U-P-E-R-S-T-A-R in control Indian actors exercise political influence via fans Idolisation of film stars occurs in many cultures, but in one of India’s states, a film star can use his status for political power. “Fans pour milk and beer on his pictures”.

In 2007, he was the second bestpaid Asian film star, only beaten by Jackie Chan; he has twenty thousand official fan clubs each with between ten and thirty members on average, besides countless unregistered admirers.

Women hardly feature at all in this public adoration; it is male territory.

“On the day of a premiere, they’ll be up early to queue for tickets. They dance and light tiny candles, holding them up to the screen as a tribute. They pour milk and beer on pictures of Rajinikanth. The first time you watch a film, it’s not about understanding the story, it’s about

the experience. Then you go another ten times to learn the songs.”

And there is much singing and dancing in Tamil films, although they differ from the Bollywood productions that we are more familiar with. “Those are set in an urban environment and are often about an elite world with rich people.”

Chennai films are usually set in the country. “The heroes are from a lower socio-economic class; Rajinikanth does not come from a wealthy family either.”

Gerritsen has a favourite Rajinikanth film too: “It’s Badshaa from 1995, in which he plays a man who

The forgotten calendar

The second interesting thing is that there are only thirteen of these Bak’tuns. When we reach the end of the thirteenth Bak’tun, the year count that-doesn’t-work-withyears is full.

“This calendar was completely lost in obscurity until Western scientists deciphered it,” explains anthropologist Ruud van Akkeren.

“Modern Mayans in Guatemala asked me what happens when it ends.

‘According to the rest of the world, you should tell us,’ I told them. Literally, nothing has been written about what is supposed to happen.

All we have is the Tortuguero stone, which presents that date, and says that the god Bolon Yokte K’uh will be present. We can relate that to all sorts of myths; he is the god of many things, including calendar transitions. Many of the ancient Mayan legends tell of heroes who die and come to life again. The god of maize dies and returns as a maize shoot; the sun god dies and returns as the sun. At the end of a cycle, something new is born.”

This theme can be observed in the Mayan year count; after all, you don’t expect your car to explode when odometer turns right round and in the same way, the Classic Mayans did not expect the world to end. At least, they have predicted events at times that are

“The best moment is when Rajinikanth first appears on the screen: the excitement and enthusiasm almost reach boiling point when the letters S-U-P-E-RS-T-A-R appear one by one on the silver screen. It’s his nickname and everyone calls him that. The audience is already shouting and cheering, but the noise reaches fever pitch as

BY VINCENT BONGERS

the fans get their first glimpse of the actor. Shreds of paper, called dollars, are thrown into the room.”

Anthropologist Roos Gerritsen was recently awarded her doctorate for her research into the mixture of idolisation and politics in Tamil film stars’ fan clubs.

Some sixty million people live in the state of Tamil Nadu in southern India. The state has its own language, Tamil, and a large film industry.

In the Kodambakkam district of its capital Chennai, approximately 100 films are shot every year and Rajinikanth (61) is the king of “Kollywood” cinema.

The Mayans didn’t predict the end of the world Museum Volkenkunde has opened an exhibition on the Mayans, their calendar and the end of the world.

Spoiler alert: you can visit the exhibition after 21 December too.

BY BART BRAUN Three events have been

scheduled for the 21st of December: one is bound to happen, one is uncertain and the third is extremely unlikely. Although you can’t completely rule out the possibility that the world will end that day, for now there is no reason to suppose it will. Even the Pope, the head of an international organisation that preaches about the end of the world, does not believe this prophecy. At least, nothing has been heard from the mythical planet of Nibiru and the sun shows no signs of exploding.

However, the sun will have a special position in the sky on the 21th – at least, special for astronomers. Lesser mortals who peruse the skies will not notice much out of the ordinary. But if the sun were to radiate very little

light, and the town of Leiden were to produce less light pollution, you would be able to see the Milky Way and see that the sun is positioned in the centre of the Milky Way. It is frequently at the centre of the Milky Way, but it very rarely happens precisely at the solstice. It should be noted that the apparent width of the Milky Way depends, of course, on how well you are looking. In fact, on the 18th of December, it is slightly more to the centre.

But we also have the Mayan Calendar, which is supposedly to end.

This theory is surrounded by a whole fog of misunderstandings and obscurity. At least, no one has ever discovered a note saying: “Dear world, our calendar will end on the 21st of December 2012 and the earth will implode”, even if it is simply because the Mayans never recorded time like that. There is one stone, the Tortuguero Monument 6, with a scarcely legible inscription that refers to the final date of the Mayan Calendars, the Long Count.

In Leiden, Museum Volkenkunde has a website with an example of calendar dating according to that system: 9.18.12.14.17. The last figure shows the number of days, the figure before that represents the number of winals (periods of 20 days); there are 12 Tuns to every eighteen winals; twenty Tuns form a K’atun of which eighteen have passed by this date, and then there are another twenty K’atuns in a Bak’tun. Those of you who are quick at arithmetic will notice that a Bak’tun has 144,000 days.

If you want to know more about this, you can attend the workshop on Mayan calendar calculation at the museum on Sunday. For now, we need to know two things: If you multiply all those time periods with the number of days they represent, you get a total of number of days, which is, in this case 1,430,217. That is the number of days since the “year nought”, the beginning of creation according to the Mayans. We will come back to this in a minute.

turns his back on his gangster life in Bombay and becomes a poor but honest rickshaw driver in Tamil Nadu.

In the film, he sings a song about being honest and doing good, a very happy song; people refer often to it.”

There are murals and billboards depicting film stars and politicians all over Chennai. The world of entertainment flows into that of politics, and the fan clubs have a decisive part in that. “They start as part of youth culture: boys who can get free tickets or who want to impress the girl next door. Initially, the films are the main thing: you feel closer to the star and you can to talk to others about the latest gossip.” Gradually, politics begin to feature in the life of a fan. “Many members think: I’ve been a fan for such a long time, spend money on billboards and do social work; now I want some power too.”

Fans can wield quite considerable influence. Back in the seventies, film star M. G. Ramachandran turned his ten thousand fan club members into senior party officials and with their support, he remained the most important administrator in the state until his death in 1987, while in his wake several of the senior party officials managed to acquire political clout.

But it does not always work. The clubs wanted Vijayakanth, the other major star alongside Rajinikanth, to become a politician and he had similar ambitions. “He is still in politics, but his fans have not managed to keep their positions in his party, because most of them are poor young men from the country. A politician needs money and his fans don’t have that. The party set up another fan club to give disappointed fans a platform, but they are not really active anymore.”

Rajinikanth has taken a different approach: “He has not founded a political party, but at elections, he announces for whom he will be voting.

He uses his status and does plenty of charity work. Many fans are frustrated because he won’t found a party.

They don’t get very much return on the time and money they have contributed, but resigning from the club is too drastic for them. On the other hand, not all fans want him to set up a party. One of his most devoted fans said: “Please don’t let him go into politics; it will only corrupt him.”

Some fans truly love Rajinikanth.”

much further in the future.

Now, let’s get back to the dating system. These five figures determine which day it is according to the Mayan year count. How do you calculate a date like that to fit a date in our Gregorian calendar? That is not very straightforward, because the Mayan’s Long Count was out of use when the Spanish arrived. At the beginning of the last century, archaeologist Eric Thomson reached the conclusion that the Mayan year count started on the 13th of August in our year 3114 B.C, so the count should end on 21-12-2012.

However, Thomson’s conclusion has been under attack in recent years. For instance, there is a tablet that links the positions of the planet Venus to certain dates, and Thomson’s dates do not match the position of Venus on those days. If you look for dates that match the position of Venus, the calendar has to be shifted up about 200 years. There is more archaeological evidence that points in the same direction: the calendar ends in December 2220. So we’ll have to wait a while before we meet the god of calendar transition.

Exhibition: 21 December 2012: The end of the world.

Open until 23 May 2013, or until the end of the world, depending on which comes first.

Museum Volkenkunde, Steenstraat 1, Leiden.

29 november 2012 · Mare 11 Cultuur

Agenda

‘Techno is een weergave van de symbiose van mens en machine’, aldus dj Jeff Mills.

Foto Axis Records

Technoguerrilla Jeff Mills draait in LVC Jeff Mills streed ooit voor een urban guerrilla: zonder AK-47’s, maar met knallende technoplaten. Op 1 december draait ‘The Wizard’ uit Detroit in LVC. Door vincent bongers Het was altijd een mooi gezicht. Jeff Mills (1963), die als een vinyljunkie op zoek naar

een shot een 12 inch tevoorschijn tovert, op de slipmat legt en onmiddellijk weer in zijn tas duikt op zoek naar volgende plaat. Twee draaitafels zijn niet genoeg, minimaal drie moet hij er hebben. Want er is nog een fragment van een andere track nodig om het geluid dat hij in zijn hoofd heeft de zaal in te kunnen slingeren.

De laatste ronde in Café Lehmitz Carver houdt het voor gezien In 1991 brak Theatergroep Carver nationaal door met Café Lehmitz.

Sindsdien klonk de roep om een reprise. 21 Jaar later komt de voorstelling, in originele bezetting, weer naar de theaters. Vanavond is Leiden aan de beurt.

Door Marleen van Wesel ‘Hartverscheurend meesterwerkje uit een bierhal’ kopte de Volkskrant in 1991.

Nu is dat: ‘In wat waarschijnlijk haar afscheidsstuk is, maakt theatergroep Carver de cirkel rond’.

Ergens speelden de acteurs al langer met het idee om het stuk nog eens op te voeren, maar uiteindelijk speelde Carver elk jaar iets nieuws.

Dat deze bijzondere reprise na 21 jaar in dezelfde bezetting toch nog op de planken komt heeft inderdaad iets cyclisch. Vanwege bezuinigingen ontvangt Carver geen subsidie

meer van het Fonds Podiumkunsten.

Waarschijnlijk wordt Café Lehmitz, waarmee de groep ooit doorbrak, nu ook de laatste voorstelling.

Theatergroep Carver is eigenlijk een mime-bewegingstheatergroep.

‘In Café Lehmitz wordt wel wát gesproken, maar het is niet heel uitleggerig,’ verduidelijkt Lene Grooten van Bureau TamTam. In de voorstelling staan een aantal vaste cafébezoekers centraal, gespeeld door Leny Breederveld, René van ’t Hof, René Groothof en Beppie Melissen, ook bekend als Tante Cor uit Gooische Vrouwen.

Alleen Groothof deed in 1991 nog niet mee. Ook achter de schermen werkten grotendeels dezelfde mensen mee.

Grooten: ‘De personages beschouwen zichzelf als niet-winnaars, die worstelen met het leven. Je ziet allerlei scènes, maar het is onduidelijk of die zich op een avond, of gedurende heel hun leven afspelen.’

Showmanship interesseert hem niet, oogcontact met het publiek is minimaal. Geconcentreerd jaagt hij het tempo omhoog en last alle beats naadloos aan elkaar. De reactie uit de zaal lijkt hem niet te raken.

De digitale revolutie heeft er voor gezorgd dat het vinyl niet meer door de lucht vliegt tijdens zijn optredens. Ook Mills is uiteindelijk

Het café uit het toneelstuk heeft echt bestaan, in Hamburg. Dag en nacht kwamen er zeelieden, prostituees, kleine criminelen en dichters samen. Ook de Zweedse fotograaf Anders Petersen bezocht het café in de jaren zestig enige tijd, met zijn camera, om ontmoetingen aan tafeltjes en op de dansvloer vast te leggen. Een van deze indrukwekkende foto’s van de zelfkant van de maatschappij werd in 1985 door Tom Waits gebruikt voor zijn plaat Rain Dogs.

'De personages beschouwen zichzelf als niet-winnaars.'

Foto Ben van Duin

overgestapt op digitale draaitafels.

Maar het blijft handwerk, want mixsoftware, daar begint hij nog niet aan.

De techniek is veranderd, de gejaagde stijl is gebleven. Als tiener in Detroit, de bakermat van de techno, was hij een sensatie in de programma’s van radiopersoonlijkheid ‘The Electrifying Mojo’.

Zijn vingervlugheid en zijn technische kennis maakten zo’n indruk dat Mills de bijnaam ‘The Wizard’ kreeg.

Maar hij wilde meer zijn dan alleen maar radio-sidekick. Daarom ging hij zelf tracks produceren en uitbrengen. Techno was immers niet alleen dansmuziek. Het was een instrument voor revolutie.

Geluid waarmee de maatschappij kon worden veranderd. Hij richtte samen met Mad Mike Banks eind jaren tachtig Underground Resistance op. Een collectief dat zich opstelde als urban guerrilla’s - niet bewapend met AK-47 machinegeweren maar met platen vol knallende techno en gespannen electro.

De militante politiek liet hij weer los. De pretentie bleef. Techno biedt een snapshot of the future. Het beschrijft dingen zonder woorden, aldus Mills. ‘Het kan een visie zijn van New York in 2050, een scenario voor het comic book The Silver Surfer of een weergave van de symbiose van mens en machine’, zegt hij in Tugobot, een documentaire over elektronische muziek.

Mills verzet zich tegen conceptloze feestmuziek en vastgeroeste gebruiken. ‘Een dj weet dat als hij een bepaalde beat er in gooit, de handjes in de lucht gaan. Ik wil creatiever zijn dan dat.’ En het publiek? ‘Ik wil eigenlijk niet weten wat ze denken. Ik wil ook niet weten wat ze leuk vinden. Ik wil eigenlijk ook geen nummers van andere producers horen. Je muzikale ideeën, vertel ze niet aan me.

Het plan is om, voordat ik stop, zo ver mogelijk te komen met deze muziek. Ik moet nog beter leren verhalen te vertellen.’

Maar maakt u geen zorgen. In LVC zal hij ongetwijfeld ouderwets snel en hard tekeer gaan. Het overkoepelend concept bestaat alleen in Mills’ hoofd. Daar heeft de danser geen last van.

Jeff Mills LVC za 1 december, € 20

Toen Petersen na acht jaar nog eens terugkeerde naar Café Lehmitz, trof hij geen bekenden meer. De stamgasten waren, op een na, overleden. Het Nederlandse publiek krijgt momenteel dus nog wel een tweede kans op een weerzien met de vier verschoppelingen. Nog één keer.

Theatergroep Carver – Café Lehmitz Leidse Schouwburg Do 29 november 20.15u vanaf €10

FILM TRIANON Skyfall dagelijks 18.15 + 21.30 za. Zo. + wo. 14.00 Amour za. zo. + wo. 14.30 Jagten dagelijks 18.45 De Marathon dagelijks 18.45 do. vr. + za. 21.30 zo. 14.30 Intouchables zo. t/m wo. 21.30 Looper dagelijks 21.30 KIJKHUIS Amour dagelijks 18.30 + 21.00 Trouble with the Curve dagelijks 19.00 + 21.30 LIDO Alles is Familie dagelijks 18.30 + 21.30 za. zo. 14.30 The Twilight Saga: Breaking Dawn – Part 2 dagelijks 18.45 + 21.30 Ted dagelijks 19.00 Sinister dagelijks 21.30 Argo dagelijks 18.45 (wo. niet) Taken 2 dagelijks 21.30 Cloud Atlas dagelijks 20.30

M U Z IE K LVC ROCKnRAVE : Slagsmålsklubben Vr 30 november 22.00 €15,8 years of Decompression with Jeff Mills Za 1 december 23.00 €20,Snarky Puppy Zo 2 december 20.00 €10,LAZARU’S Red Eyes Vr 30 november 21.00 gratis The Shades Vr 30 november 21.00 gratis DE TWEE SPIEGHELS FLINK Vr 30 november 21.00 gratis

T H E ATER LEIDSE SCHOUWBURG Theatergroep Carver: Café Hehmitz Do 29 november 20.10 €10,00 - €25,50 VARA Di 4 december 20.15 €10,00 - €23,00 INS BLAU Bloody Mary: SCHAAP Za 1 december 20.30 €17,Emio Greco: Rocco Di 4 december 20.30 €17,-

D I V ERSEN SOCIETEIT DE BURCHT Burcht Literair: Tommy Wieringa Do 29 november 20.15 €8 UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Lustrumlezing Klikspaans Studentenschetsen Do 29 november 19.30 Gratis MUSEUM BOERHAAVE Leydse Weelde t/m 5 mei 2013 MUSEUM DE LAKENHAL Hoogtepunten uit PARELEN met Karin Post Zo 2 december 14.00 €`10,MUSEUM VOLKENKUNDE Symposium: What is Authenticity?

Vr 30 november 10.00 gratis RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Het Egypte van Hollywood t/m 17 maart 2013 10.00 €11,-

12

Mare · 29 november 2012

Het Clubje

MaaiKey

Een eigen stekkie

Foto Taco van der Eb

‘Ik ga zo echt niet de trein in’ Juridische Faculteitsvereniging Grotius Rebecca Kroon (22, rechten): ‘Het is traditie dat het bestuur van Grotius er elk jaar voor zorgt dat Sint Nicolaas en zijn pieterbazen de leden bezoeken.

We zitten eigenlijk met zijn zessen in het bestuur, maar gaan met zijn drieën verkleed.’

Fatima Jarmohamed (20, rechten): ‘Eén van onze bestuursleden is ziek, er is er één op vakantie en er is er één in gewone kleding aanwezig.’

Anna Tsheichvili (21, rechten): ‘Het is misschien een beetje raar, een vrouwelijke Sint, maar ons enige mannelijke bestuurslid zit momenteel in Cuba.

Maar als hij er wel was geweest, dan had ik eigenlijk ook Sinterklaas willen zijn, dat hoort toch een beetje als voor-

Bandirah

zitter. Als Sint heb ik dan wel geen bestuurshamer meer, maar wel een staf en een prominente hoed.’

Rebecca: ‘Voor mij is het geen langgekoesterde wens om Zwarte Piet te spelen hoor, ik doe dit echt eenmalig voor de leden.’

Fatima: ‘De schmink die we nog hadden liggen was helemaal uitgedroogd.

Hij bleek over de datum. We hebben de bedorven schmink nog even op mij uitgeprobeerd, maar hij jeukte ontzettend.’

Rebecca: ‘Dat wilden we dus niet riskeren. We zijn om tien voor vijf nog nieuwe schmink gaan kopen.’

Fatima: ‘De nieuwe schmink jeukte gelukkig minder, dus ik heb het maar

meteen helemaal goed laten doen.’

Rebecca: ‘Ik vind alleen mijn gezicht wel genoeg, ik wil er nu al de hele tijd aan krabben. Het hoeft van mij niet zo nodig ook in mijn nek en in mijn oren.

Ik denk dat ik zo half geschminkt maar niet naar buiten ga, voor het geval ik kinderen tegen kom. Maar ik woon hier sowieso anderhalf uur vandaan, dus straks haal ik alles er af. Ik ga zo echt de trein niet in.’

Fatima: ‘Drinken gaat ook beetje lastig.

We zijn rietjes vergeten.’

Anna: ‘De Grotianen mogen één voor één bij Sint op schoot en krijgen een gratis lustrummok vol pepernoten. Volgende week vieren we ons 19e lustrum, dus Sint en de Pieten hebben het ei-

genlijk heel druk. We organiseren onder meer een oud-besturendiner, een juridisch dictee, een carrièredag met een recruitment-diner en we sluiten de week af met een togafeest.’

Rebecca: ‘De meeste van onze leden zijn wel lief geweest, maar je begrijpt dat we daar wegens het recht op privacy niet te ver over kunnen uitwijden.

Het staat allemaal in het grote boek.’

Anna: ‘Om te zien hoe lief ze zijn hoef je maar om je heen te kijken. We hebben ongeveer 4500 leden maar die zijn niet allemaal aanwezig. Het is immers tentamenweek, een groot deel van de leden zit momenteel hard te studeren.’

DOOR PETRA MEIJER

Uren en uren marktplaats.nl afstruinen, elke kringloopwinkel binnengaan die je tegenkomt, en wekelijks vol enthousiasme de Ikea en andere bouwmarkten leegkopen. Uit huis gaan wakkert een verzamelwoede aan die nauwelijks te houden is. Elk reclamefoldertje dat ook maar iets met huishoudelijke spullen te maken heeft houden we angstvallig uit de buurt van de papierbak, en met gekleurde markeerstiften omcirkelen we overal artikelen. In de Xenos staren we elk theedoosje met verliefde ogen aan, om vervolgens een nog mooier exemplaar tegen te komen.

Met een nieuwe kamer in het verschiet heb je wel iets te doen als je niet bezig bent met je studie.

De bezichtiging verliep enigszins moeizaam. Toen ze binnen kwam lopen gingen mijn alarmbellen al rinkelen. Mevrouw de Makelaar droeg een veel te grote uilenbril en een te lange jas waar ze bij elke stap bijna over struikelde. Verder had ze konijnentanden en kraaloogjes waarmee ze je heel lang bleef aanstaren. Mevrouw de Makelaar had volgens mij de ballen verstand van woningen.

‘En hier zit dan de slaapkamer. Oh nee, dit is de keuken. Nou ja, ik heb de verkeerde plattegrond bij me. Nou dan moeten we de afmetingen maar eventjes gokken.’ Verder bleef ze volhouden dat de stopcontacten er keurig uitzagen (terwijl ze van ellende van de muur vielen), en trok ze bijna een keukenkastje van de muur af. Vervolgens nam mevrouw plaats in het keukentje om drie koppen koffie te drinken, en niet meer overeind te komen.

Maar we kwamen eruit met Mevrouw de Makelaar. De woning zit in een gezellige wijk in Leiden, waar volgens mijn vader – die de geparkeerde auto’s had geïnspecteerd - keurig nette mensen wonen.

Maar een beetje bijzonder is de wijk wel. Elke ochtend liggen er onder de balkons uit het raam gegooide koffiepads, Turkse broden en andere etensresten. Vorige week landde er zelfs een plant op ons balkon. Ach, het zijn vast erg gepassioneerde mensen die in de flat wonen. Mensen die tijdens het ruziemaken dingen uit het raam smijten om een punt te maken. We kunnen best een netje over het balkon spannen. Kunnen we als arme studentjes nog profiteren van onze vredelievende bovenburen, als ze versgebakken broodjes uit het raam smijten.

We zijn in ieder geval niet de enige studenten in de wijk, want om de flat heen liggen meerdere stapels met uit elkaar gevallen fietsen, vaak met een leeg bierkratje ernaast.

Over drie weken krijgen we de sleutel van mevrouw de makelaar. Dan kunnen we echt gaan beginnen met klussen. Nu maar hopen dat mevrouw de Makelaar de goede sleutel bij zich heeft.

MAAIKE LOMMERSE