Mare 13 (37)

12 december 2013 37ste Jaargang • nr. 13

‘Je moet er wel een circus van maken’ Pagina 11

De magie van Madiba: het Leidse eredoctoraat van Nelson Mandela

Reumatologen bouwen aan een atlas van het menselijk lichaam

Klassieke componisten kunnen de gitaar veel beter gebruiken

Pagina 3 en 10

Pagina 7

Pagina 9

Abu Zubaydah werd volgens zijn advocaat 83 keer in één maand gewaterboard. Foto Hollandse Hoogte

Hij is ontmenselijkt Advocaat van Guantanamo Bay-gevangene promoveert De Saoediër Abu Zubaydah zit al ruim tien jaar opgesloten in Guantanamo Bay. Een van zijn advocaten promoveert volgende week in Leiden. ‘Hij moet vrijkomen. Zo simpel is dat in theorie.’

‘We weten uit documentatie van de CIA dat Abu Zubaydah in 2002 in een maand tijd maar liefst 83 keer door middel van waterboarding werd gemarteld.

Zubaydah werd voor lange perioden in een kleine zwarte doos opgesloten en regelmatig met zijn hoofd

DOOR VINCENT BONGERS

tegen de muur gesmeten. Er zijn veel details over hoe slecht hij werd behandeld.’

De Schotse advocate Helen Duffy houdt kantoor in Den Haag en is gespecialiseerd in mensenrechten.

Ze is een van Zubaydah’s advocaten en hoopt volgende week in Leiden

te promoveren op de gespannen verhouding tussen internationaal recht en wat de War on Terror is gaan heten.

Abu Zubaydah is in 1971 geboren in Saoedi-Arabië en werd in 2002 in Pakistan opgepakt. Volgens de Amerikanen zou hij een belangrijke rol spelen in Al Qaida.

Duffy: ‘Hij zat eerst in een zogeheten black site in Thailand, een geheime gevangenis. Hij is vervolgens naar Marokko vervoerd en illegaal gevangen gehouden in Litouwen en Polen. Uiteindelijk kwam hij in Guantanamo Bay terecht. Daar zit hij nu nog steeds vast. Er is geen proces tegen hem gevoerd en hem is nooit iets officieel ten laste gelegd. Hij heeft nooit voor een rechter gestaan die heeft bepaald dat zijn detentie terecht is. Er is geen juridische basis om hem vast te houden, dus moet hij vrijkomen. Zo simpel is dat in theorie. Of hij vrijkomt valt niet te zeggen. Dat is vooral een politieke kwestie.’

Duffy zet juridische stappen tegen landen die medeverantwoordelijk zijn voor ontvoering en marteling in illegale gevangenissen. Momenteel dient er een zaak tegen Polen bij het Europees Hof van de Mensenrechten in Straatsburg, maar ook Litouwen wordt aangepakt. ‘Na 11 september zette de CIA het zogenoemde extraordinary rendition program op. Het is wel eens omschreven als een spinnenweb van illegaliteit, gesponnen over de hele wereld. Overal werden van terrorisme verdachte personen illegaal opgepakt.’

Er zijn 54 landen die hieraan meewerkten. Nederland staat overigens niet op de lijst. Personen werden ontvoerd en vastgezet in gevangenissen die officieel niet bestaan.

‘Daar werden ze onderworpen aan zogeheten enhanced interrogation techniques, wat natuurlijk een eufemisme voor marteling is. Uit bronnen blijkt dat Zubaydah een proefkonijn was: de eerste die is blootgesteld aan verhoortechnieken als waterboarden. Al die methoden van marteling werden op hem getest.’

Zubaydah heeft er ernstige lichamelijke en geestelijke klachten aan overgehouden, zegt de advocaat.

‘Isolement is in het internationaal recht alleen toegestaan voor een aantal dagen en in heel bijzondere gevallen weken. Hij zit nog steeds in eenzame opsluiting. En dat is al zo sinds 2002. Hij kan niet direct

met de buitenwereld communiceren. Dat is hem verboden. Er zijn nog zestien andere gevangenen in Guantanamo die onder dit zwaarste regime leven.’

Als advocaat is ze daarom aangewezen op ‘informatie in de publieke ruimte’, zegt ze. ‘Daaruit blijkt dat hij in een geheime gevangenis in Polen zat. De rechter kan vaststellen dat er is samengewerkt met de CIA en dat Polen zich schuldig heeft gemaakt aan het faciliteren van marteling en illegale detentie.

‘We willen dat deze landen erkennen dat ze aan deze illegale praktijken hebben meegewerkt en er ook verantwoording voor afleggen. Er moet onderzoek komen naar diegenen die verantwoordelijk zijn. Er is een idee ontstaan dat Zubaydah en zijn medegevangenen geen burgers met rechten en plichten zijn die op een normale manier vervolgd dienen te worden. Ze zijn als het ware ontmenselijkt. Alleen de informatie die ze mogelijk hebben, is van belang. Dat het mensen zijn, speelt blijkbaar geen rol. Dat denkbeeld moet veranderen.’

In haar proefschrift schetst Duffy de invloed van de War on Terror op het internationaal recht. ‘Ik denk niet dat het juridisch raamwerk radicaal is veranderd. Er zijn wel wat verschuivingen. Zo is er sinds 9/11 meer acceptatie gekomen voor het gebruik van geweld over de landsgrenzen als zelfverdediging tegen terroristen, zelfs in landen die niet verantwoordelijk zijn voor deze terroristen.

‘Voor veel individuen en gemeenschappen heeft de strijd tegen het terrorisme diepgaande gevolgen gehad. Maar de meeste landen vinden het nog steeds niet acceptabel dat mensen in naam daarvan worden gemarteld.’

Ze is positief over de mogelijkheden om terrorisme op een legale manier te bestrijden. ‘De juridische structuur is er. Er zijn uitleveringsverdragen, verdragen op het gebied van mensenrechten, terrorismebestrijdingverdragen, resoluties van de Veiligheidsraad en uiteraard het strafrecht.’

Maar als een land een terrorist onderdak biedt en niet wil uitleveren, is het moeilijk om druk uit te oefenen. Duffy: ‘De achilleshiel van internationaal recht is inderdaad dat handhaving zo moeilijk is.’ > Verder lezen op pagina 9

ALLERLAATSTE KANS OP €250 DUS STUUR VANDAAG NOG JE KERSTVERHAAL IN Ook dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons.

Mail uiterlijk 12 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 12 december 2013 Geen commentaar

Stagestapelen: het nieuwe carrière maken

Colofon

Een bul criminologie. Plus een postacademische opleiding journalistiek.

Niet verkeerd, al zeg ik het zelf. Alleen een baan, nee. Zonder ervaring geen baan. Maar opeens weet ik het: ik word stagiair! Ook al krijg je een aalmoes.

Ruim twee maanden geleden begon ik alweer aan stage nummer vier. Bij Mare, misschien wel de meest gerenommeerde universiteitskrant van het land. Dat kon ik niet laten schieten.

Ik likte mijn vingers af bij de maandelijkse vergoeding. Hoewel het te weinig is om mijn vaste kosten van 350 euro op te hoesten, is het meer dan de 75 euro per maand die ik bij een onderzoeksstage van drie dagen per week kreeg. En ik doe ervaring op.

Iedere afgestudeerde staat te trappelen om de arbeidsmarkt op te gaan.

Ik ben echt niet de uitzondering. Voor afgestudeerden is stagestapelen het nieuwe carrière maken. En met een stage gaapt er geen dodelijk gat op je cv. Goedkoop en gemotiveerd denkt de baas. Zelfs als ze in natura worden betaald, willen ze stage lopen. Beide partijen blij.

‘Ik ben toch niet gek?!’ is de gedachte die dan constant door mijn hoofd gaat. Eigenlijk wel, maar ik doe het ervoor. Beter iets dan niets. Anders blijft het bij een droge boterham. Toch neem ik nu af en toe wel een kopje soep bij de lunch. Dat gun ik mezelf nog. Maar het luxebroodje op de deadlinewoensdagmiddag laat ik altijd schieten. Anders heb ik geen beleg op het einde van de maand. En kale pasta is best lekker.

Maar het lijkt wel een soort uitbuiting. Ook de Arbeidsinspectie is kritisch over het on(der)betaald stage lopen. Laat staan dat afgestudeerden zo hun studieschuld af kunnen lossen. Daar mogen minister Bussemaker en Asscher best iets aan doen. Ik weet niet zo goed wat zij met al hun plannen willen voor jongeren en studenten, maar een minimumloon is misschien het minste dat zij afgestudeerde stagiairs kunnen bieden.

Wat ik wel weet: recente cijfers van Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de universiteit van Maastricht bieden weinig hoop.

Het percentage schoolverlaters in het wetenschappelijk onderwijs met een goed tot zeer goed perspectief daalt van veertig naar zes procent de komende vijf jaar…

En het is ook nog eens december, de duurste maand van het jaar. Als stagiair geen dertiende maand. Moet ik mijn handje omhoog gaan houden bij de staat, mijn ouders of mijn vriendin? Nee, dan blijf ik liever stagiair. Ik smeer snel mijn broodje pindakaas. Daar word je groot en sterk van.

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Sybren Eppinga (stagiair) sybreneppinga@gmail.com Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Is het een beer, of een mens?

Vraag: is Berend Botje een beer of een mens? Lang heb ik aangenomen – en meerderen met mij, bleek uit een steekproef – dat het om een beer ging.

Ik verzeilde in dit vaderlandse vraagstuk toen ik met een studiegenoot een corpus van waarschijnlijkheidsargumentatie bestudeerde. Een goed voorbeeld van zulke argumentatie was mij slechts een paar uur daarvoor ontglipt. We zaten in de hal van de Universiteitsbibliotheek waar gestudeerd én luid gepraat mag worden. Samen met het glazen koepeldak en de galmende akoestiek doet het me altijd denken aan een tropisch zwemparadijs. Ik wilde net een broodje eten, toen er een vrouw voor mij stond met een terechtwijzende grijns: “Je weet toch dat je hier niet mag eten?” Waarop ik zei: “Nee, dat wist ik niet. Anders zou ik hier niet zitten.” Ik ondersteunde mijn standpunt (ik wist niet dat ik hier niet mag eten) met een beroep op wat normaal en daarmee waarschijnlijk gedrag is: als je weet dat je hier niet mag eten, dan ga je hier niet zitten. Resumerend: ik zit hier, dus ik wist het niet. Vervolgens zette de vrouw een zwaailicht op haar schouder en escorteerde mij naar buiten.

In het corpus waarschijnlijkheidsargumentatie staat het volgende voorbeeld: ‘Een zeeheld was het beslist niet, zeggen de historici.

Volgens het eerste couplet van het bekende kinderliedje kan het hooguit een pas beginnend zeiler geweest, want “Berend Botje ging...” (waarschijnlijk voor ‘t eerst, want anders zou het niemand zijn opgevallen) “uit varen, met zijn scheepje naar Zuidlaren.”’

Je kunt dit niet echt als een serieus argument zien – het gaat vooral om het humoristische effect. Het had in ieder geval ook tot effect dat mijn studiegenoot en ik ons ineens gingen afvragen: de man uit het kinderliedje, was dat een beer of een mens? Zo gaat dat als je taal bestudeert: dingen waar je nooit echt over na hebt gedacht, vallen ineens op. Wat het complex maakt, is dat de materie die je bestudeert dezelfde materie is waarmee je het bestudeert. Oftewel: je bestudeert taal met

taal. Zo herinner ik me een scriptiebespreking over het woordje dat. “Kijk, het is natuurlijk zo dat...” zei mijn begeleider, en we moesten allebei lachen. Maar vervolgens leken alle zinnen een soort mijnenveld, waarbij dat extra ging opvallen en een normaal gesprek werd bemoeilijkt, en ik vermoed dat we hierdoor onbewust nog meer dat gingen gebruiken.

Mijn scriptie ging o.a. over de veelgebruikte woorden niet en dat; de nota die ik samen met mijn studiegenoot schrijf gaat over – simpel gesteld – de functie van als (niet) dan en anders in argumentatie. Probeer daar maar eens over te praten zonder te zeggen ‘Als de spreker zwakke argumenten heeft voor zijn standpunt, dan zal hij liever anders gebruiken.’ Een meta-mijnenveld, dat mooi laat zien wat ik zo geweldig vind aan mijn studie: waarom we praten zoals we praten en hoe we daar over kunnen praten.

Ach, nu vergeet ik bijna te onthullen wie Berend Botje was. Dat ik altijd aannam over een zeilend beertje te zingen, komt misschien door de vorm: een kinderliedje.

Want in een ander liedje staan twee beren broodjes te smeren, en in een sprookje wonen ze in een huis en eten ze pap. Waarom dan niet in een bootje naar ZuidLaren? Berend was echter een man - over welke man hij was wordt getwist.

Het zou kunnen gaan om de geldbeluste Berend Drenth uit de negentiende eeuw, die zijn lekkende schepen de zee op stuurde en het verzekeringsgeld opstreek; zijn bijnaam verwees naar een botje, een oude munt.

Het kan ook de Drentse zeeheld Lodewijk van Heiden zijn geweest, die in de negentiende eeuw naar Rusland vertrok en: “nooit kwam Berend Botje weerom”. Er zijn nog wel meer vermoedelijke Berend Botjes. In Zuid-Laren staat overigens een standbeeld van hem, dat sterk aan roeiend aapje doet denken. Dat maakt de hele discussie nog complexer, en het zal wellicht binnenkort de plaats van Zwarte Piet innemen als Grote Vaderlandse Discussie.

Emma Anbeek van der Meijden is masterstudent taalbeheersing

12 december 2013 · Mare 3 Mensen

Foto Taco van der Eb

Foto Marc de Haan

Foto Taco van der Eb

Er zaten mensen in bomen Het eredoctoraat van Nelson Mandela Ook Leiden heeft de magie van ‘Madiba’ mogen ervaren. Nelson Mandela kreeg er op 12 maart 1999 een eredoctoraat. Enkele aanwezigen blikken terug.

Loek Vredevoogd, toenmalig voorzitter van het college van bestuur: ‘Het was mijn idee geweest om Mandela tijdens zijn staatsbezoek aan Nederland een eredoctoraat te geven.

Ik was nauw betrokken bij het hof en wist eerder dan anderen dat hij naar Nederland zou komen. Het was alsof Leiden een bevrijdingsfeest vierde.

Iedereen wilde hem zien. Er zaten mensen in bomen. De kerk was tot op de laatste plaats bezet.

‘Wij moesten in de regentenkamer van de Pieterskerk wachten totdat de gasten zaten. Zo heb ik twintig minuten met Mandela alleen kunnen spreken. We hebben onze ervaringen over Zuid-Afrikaanse universiteiten kunnen delen. Dat was heel bijzonder. Vervolgens kreeg ik een telefoontje dat iedereen op hun plek zat. Maar Mandela wilde toch nog even naar het toilet. Hij deed heel rustig aan en had geen idee dat de kerk op hem aan het wachten was.

Toen hij binnenkwam voelde je een soort ontlading van de mensen. Het was een formidabele dag.’

Alex Brenninkmeijer, toen decaan bij Rechten, nu Nationale Om-

budsman: ‘Ik had de eer hem naar zijn plaats in de kerk te begeleiden.

Vanwege de dies was de vloer in de Pieterskerk goed geboend. Het was een hobbelige vloer. Er was enige bezorgdheid, omdat Mandela niet goed ter been was. Ik heb bij binnenkomst gezegd dat hij voorzichtig moest zijn, maar hij had direct oog voor de schoonheid van de Pieterskerk en de mooie vloer met de graven. Gelukkig is het allemaal goed gegaan. Daarnaast mocht ik de kappa (mantel, red.) bij hem omdoen.

Het applaus dat Mandela ontving was indrukwekkend. Het was een bijzonder moment waar de enorme waardering voor hem uitsprak. Een echte ovatie.’

Uit de lofrede van toenmalig rector en erepromotor Willem Albert Wagenaar (overleden in 2011): ‘President, u heeft bijna eigenhandig het lot van een heel land veranderd, in een situatie waarin geweld het land verwoest zou hebben. U gaf het voorbeeld van geduld, weerbaarheid, vertrouwen, geloof, tolerantie, wijsheid en vooral het principe van de rede. Uw oorlog was vooral een oorlog van ideeën.

Uw strategie was resolutie. Uw schild vertrouwen. Uw zwaard verlichting. Het is de missie van onze universiteit om ideeën te genereren die naar vrijheid leiden. Wij eren u als een ware verdediger van de vrijheid.’

Nelson Mandela, in zijn dankwoord: ‘Ik zal voor de rest van mijn leven met nederigheid de herinnering dragen geassocieerd te worden met grootse mensen voor wie dit het intellectuele thuis was.’

Pedel Willem van Beelen, nog steeds in functie: ‘Het was een bijzondere man. Ik heb achteraf nog even een woordje met hem gesproken. Wat hij heeft gezegd, weet ik eigenlijk niet meer. Maar het lange applaus in de kerk blijft me bij. Het was een van de hoogtepunten uit mijn carrière.’

Door Sybren Eppinga

Frutti di Mare

In al mijn stijfheid sta ik voor je

Foto Arthur Koppejan

Door Petra Meijer ‘Don’t bring children or anyone below 18 years old to the theatre!’ staat er in grote letters bij de aankondiging van het toneelstuk van internationale studentenvereniging ISN. Elk semester staat de toneelclub van de vereniging met een uitvoering op de planken.

De korte verhaallijn op de poster maakt duidelijk waarom kinderen niet welkom zijn. De vrouwen zijn het zat om hun mannen in tijden van oorlog telkens maanden te moeten missen. Ze besluiten het heft in eigen hand te nemen en hun mannen seks te ontzeggen tot zij vrede sluiten. ‘Men are wandering terrified with huge erections and tears in their eyes!’ Wie dit leest begint te vermoeden dat een groepje studenten onder invloed van veel alcohol de pen ter hand heeft genomen en dit script de uitkomst is.

Maar niets is minder waar. ‘Lysistrata werd al in 411 voor Christus opgevoerd in het oude Athene’, vertelt Marlous Scholten (25, China Studies), die de Spartaanse Lampito speelt. ‘De samenleving werd toen gedomineerd door mannen, dus het was erg bijzonder dat er een to-

neelstuk werd opgevoerd waarin vrouwen de macht grepen.’

De Griekse regisseur Thanos Souliotis (32, Film and Photographic studies) is blij dat er voor het Griekse stuk gekozen is.

‘Tijdens de audities bleek er veel animo te zijn. Ongeveer de helft van de spelers heeft weinig tot geen toneelervaring.’

Zijn Russische mederegisseuse Olga Fedorova (25, geneeskunde): ‘We wilden iedereen aanmoedigen om mee te doen, ook als ze helemaal geen ervaring hadden. Voor zoveel mensen zijn er maar een paar stukken geschikt. Uiteindelijk hebben we gestemd en is het de komedie Lysistrata geworden.’

Tijdens de eerste helft zien we hoe Lysistrata (gespeeld door de Griekse Klodiana Daphne Tona) de vrouwen overhaalt om hun mannen gek te maken van verlangen, zonder daar aan toe te geven.

Maar de Peloponnesische oorlog komt niet ten einde, de strijd tussen de mannen en vrouwen neemt alleen maar toe.

Fedorova: ‘Vooral in de vechtscènes was ruimte voor veel improvisatie. Het repeteren wordt ook leuker omdat het een komedie is. Als mensen het goed doen is het grappig, maar als ze het ver-

keerd doen ook.’

In de tweede helft maakt de strijdlustigheid plaats voor seksuele frustratie. Onder de weinig verhullende rokjes van de heren tekenen zich grote erecties af, er wordt geflirt met de godin van de Vrede en magistraat Gwil Mason streelt zijn eigen tepels. ‘Ik sta hier voor je, in al mijn stijfheid!’ De wanhoop wordt uitgeschreeuwd, maar de vrouwen geven niet toe. Thanos Papanastasiou steelt als man de show met zijn vertolking van de lieflijke Myrhinne.

Fedorova: ‘Hij speelde een vrouw tijdens de audities, en we moesten zo hard lachen dat we besloten om hem een vrouwenrol te geven. In eerste instantie was hij daar niet zo blij mee. Gelukkig stemde hij toch in.’

Het toneelstuk blijkt een succes: theater Ins Blau is beide avonden uitverkocht. Als na een lang applaus het doek valt maakt het Engels plaats voor vele talen en accenten.

Fedorova: ‘Het is niet lastig om met mensen van verschillende nationaliteiten te werken, het is eerder lastig dat het er bijna dertig zijn. Hoe je daar mee om gaat? Tegen ze schreeuwen.’

4 Mare · 12 december 2013 Nieuws

Niets achterhouden De universiteitsraad klaagde vorige week over het uitblijven van reeds door het college van bestuur toegezegde informatie over de honours academy.

De raad moet instemmen over het onderwijsreglement van deze academie die universiteitsbreed onderwijs organiseert voor excellente studenten en scholieren. Er was een matrix beloofd waarin duidelijk zou staan wie voor wat verantwoordelijk is in de academie. Dit schema bleef echter uit. Dat deed de geïrriteerde raad vermoeden dat het college zelf niet weet hoe de academie in elkaar steekt. ‘Het is absoluut niet het geval dat we informatie achterhouden of geen antwoorden willen geven op vragen van de raad’, zei vice-rector-magnificus Simone Buitendijk maandag tegen de raad. ‘Deze week is er contact tussen ambtenaren en raadsleden om alle vragen op een rijtje te zetten. Dan wordt er gekeken of het nodig is om alsnog en matrix op te stellen. We willen in ieder geval geen onduidelijkheid.’

Transfer Hoogleraar en terrorisme-expert Beatrice de Graaf verruilt vanaf 1 februari 2014 de Universiteit Leiden voor Utrecht. In Leiden is zij momenteel nog verbonden aan het Centre for Terrorism and Counterterrorism als hoogleraar conflict en veiligheid in historisch perspectief. Vanwege haar expertise is zij bij het grote publiek ook bekend door haar optredens in de media. Deze zomer was De Graaf nog te gast bij het tv-programma Zomergasten. Aan de Universiteit Utrecht gaat zij fulltime aan de slag als hoogleraar International Relations & Global Governance. De Graaf studeerde geschiedenis en Duits in Utrecht en Bonn.

Scriptieprijs Met een onderzoek naar Romeinse riviergoden heeft de Leidse geschiedenisalumnus Stefan Penders de Volkskrant-IISG Scriptieprijs gewonnen. Hij onderzocht de populariteit van munten en beelden van deze goden in relatie tot rampen, het tonen van territoriale dominantie en het vereren van mythologische figuren. De prijs, waaraan 1500 euro is verbonden, gaat jaarlijks naar de auteur van de beste masterscriptie over een historisch onderwerp.

Studentenwoningen In twee gebouwen van de voormalige ROC-locatie aan de Ter Haarkade, een zijstraat van de Haagweg, komen na de zomer tijdelijke studentenwoningen.

De gebouwen worden ten minste de komende vijf jaar verhuurd aan Villex Vastgoedbescherming. Het bedrijf wil er ook studieruimte en werkplekken voor jonge ondernemers onderbrengen. Momenteel wordt de locatie als feestterrein gebruikt door de lustrumcommissie van Minerva. De vereniging bestaat in 2014 namelijk tweehonderd jaar.

Rectificaties In het artikel ‘Tweede studie niet duurder’ (Mare 12, 5 december) staat dat een student die een studie afrondt en direct een volgende studie begint het wettelijk collegegeld betaalt.

Dit klopt niet. De regeling die minister van Onderwijs Bussemaker voorstelt en die per 1 september 2014 in zou moeten gaan, is als volgt: een student die twee studies tegelijkertijd volgt, betaalt één keer het wettelijk collegegeld. Als een student twee studies volgt, en er voor één het diploma haalt, mag deze zijn tweede studie ook afronden tegen wettelijk collegegeld. Als een student na een eerste studie met diploma start met een tweede studie dan geldt het instellingscollegegeld. Het instellingscollegegeld is meestal fors hoger.

In de quoterubriek van diezelfde Mare werd Leefbaar Leiden-raadslid Daan Sloos opgevoerd als ‘student’. De redactie had hem verward met een van de studentleden van zijn partij; Sloos zelf volgt geen studie.

Protest van prijswinnaars Nobellaureaten uiten harde kritiek op wetenschap Twee van de Nobelprijswinnaars van dit jaar gebruikten hun podium om te klagen over het wetenschapsbedrijf. Ze vergeleken de publicatiedruk met de bonuscultuur in het bankwezen.

Door Bart Braun De winnaars waren al bekend, maar dinsdag mochten ze hun Nobelprijs daadwerkelijk op komen halen in Stockholm. In de aanloop naar de ceremonie kwamen twee van de verse Nobelprijswinnaars met harde kritiek over hoe wetenschap nu werkt.

Natuurkundige Peter Higgs, van het naar hem vernoemde deeltje, mopperde in The Guardian dat wetenschappers te zeer afgerekend worden op hun productie. ‘Het is moeilijk voor te stellen dat ik anno nu de rust zou hebben om te doen wat ik deed in 1964’, blikt de fysicus terug. ‘Om de zoveel tijd kwam er een boodschap langs, waarin iedereen op de faculteit verzocht werd zijn recente publicaties op te noemen. Ik vulde dan “geen” in. In het huidige onderzoeksklimaat zou ik geen baan krijgen, zo simpel is het.’

Sterker nog: ook in zijn tijd was het een probleem, maar Higgs werd al sinds 1980 als potentieel Nobelprijswinnaar beschouwd, dus stuurde de Universiteit van Edinburgh hem toch maar niet weg.

Een paar dagen later liet dezelfde krant celbioloog Randy Schekman aan het woord. Hij kondigde aan dat zijn lab geen artikelen meer op zou sturen naar de topbladen Nature, Science en Cell. Ook riep hij andere wetenschappers op om hem te volgen in die boycot. Hij klaagde over ‘luxebladen’ die kunstmatig

het aantal gepubliceerde artikelen laag houden, en vergeleek de druk om in die tijdschriften te staan met de bonuscultuur in het bankwezen.

Ook kiezen de redacteuren van die bladen te vaak voor ‘sexy’ onderwerpen, in plaats van voor gedegen wetenschap. In plaats daarvan zouden wetenschappers moeten publiceren in online Open Access-tijdschriften.

Bij het betoog van Schekman passen een paar kanttekeningen. Waarom noemt hij deze drie bladen en niet, bijvoorbeeld, het toch ook best belangrijke PNAS? Het feit dat hij daar ooit hoofdredacteur van is ge-

weest, speelt wellicht mee. Is hij dat nu niet meer? Nee, hij is nu hoofdredacteur van een online Open Accesstijdschrift, eLife.

Schekman won zijn Nobelprijs voor onderzoek naar het transport van stofjes in cellen, iets waarover hij al sinds 1980 publiceert. Dat doet hij vooral in Cell, maar ook in Science en Nature. In totaal heeft hij maar liefst 46 keer in deze bladen gestaan - dit jaar nog een keer in Science. Het lijkt wel alsof je eerst een Nobelprijs moet hebben voordat je zo’n boycot aandurft. Zijn postdocs en promovendi moeten straks op zoek naar banen en

beurzen, in een klimaat waar toppublicaties zwaar meewegen. Het valt te betwijfelen of zij – en de wetenschappers aan andere universiteiten waar zijn lab mee samenwerkt - wel volledig achter deze beslissing staan.

In zijn opiniestuk geeft Schekman toe dat hij zelf de vruchten heeft geplukt van het gebroken systeem.

‘Maar niet langer. Net zoals Wall Street moet losbreken van de bonuscultuur die goed is voor het individu, maar slecht voor het financiële systeem, zo moet ook de wetenschap de tirannie van de luxe-tijdschriften verdrijven.’

Gehandicapte studenten ontevreden Universiteiten lijken minder rekening te houden met studenten met een beperking, blijkt uit een enquête. Leiden doet het zelfs ronduit slecht.

Gehandicapte studenten zijn minder tevreden over de voorzieningen die universiteiten en hogescholen hen bieden. Dat blijkt uit een gebruikersonderzoek dat het Centrum Hoger Onderwijs Informatie (CHOI) heeft gedaan naar de faciliteiten voor gehandicapten.

De Universiteit Leiden scoort onder het landelijk gemiddelde. De universiteit behaalt een score van 6,12 en staat daarmee op de tiende plek van de in totaal dertien universiteit in het rapport. De universiteit van Amsterdam staat onderaan.

Het CHOI vreest dat de aandacht voor studenten met een beperking verslapt. De studenten geven een ‘aantal verontrustende signalen af.’

De universiteiten scoren gemiddeld een 6,17. Dat is 0,2 punt lager dan vorig jaar. De UvA scoort het slechtst en komt op geen enkel onderdeel aan een zes.

Vooral bij rechten is de daling zeer scherp. ‘De cijfers wekken de indruk dat het studieregime snel minder aantrekkelijk wordt voor studenten met een handicap. En dat terwijl de groep al rechtenstudies mijdt’, aldus het rapport.

Ook is het voor het eerst in vier jaar dat er geen verbetering zit in de score van de universiteiten. CHOI noemt deze terugval ‘opmerkelijk’.

De universiteiten scoorden in vo-

rige onderzoeken beter dan de hogescholen, maar die voorsprong is nu weg.

Ook de studieomstandigheden zijn ongunstiger geworden. ‘Dit hangt wellicht samen met de verhoogde tempo-eisen bij veel opleidingen. Het lijkt dringend nodig dat de universiteiten bij dit soort beleidswijzigingen meer aandacht besteden aan flankerend beleid.’

Gehandicapte studenten zijn vooral minder tevreden over de beschikbare hulpmiddelen. Aanpassingen aan werkplekken en computers zijn minder goed geregeld.

Ook zijn de studenten kritischer over noodzakelijke aanpassingen aan colleges, tentamens en inleverdata.

Ook de opvang bij aanvang van

de studie wordt lager ingeschat dan voorgaande jaren.

Verder tonen docenten wel begrip voor de wensen en problemen van studenten met een beperking, maar hebben ze niet de kennis om te helpen. Dit effect wordt ook in Leiden gemeten. Docenten scoren een 6,51 op ‘begrip’ maar slechts een 5,92 op ‘kennis’.

Dyslexie is de meest voorkomende functiebeperking bij de geënquêteerde studenten, maar staat niet bovenaan het lijstje handicaps die ‘studenten (zeer) ernstig belemmeren bij het studeren.’

Die plek wordt ingenomen door concentratieproblemen. Bij universitaire studenten scoren ook vermoeidheidsklachten en psychische problemen hoog. VB

Klagende studenten vaak niet goed geholpen Veel studenten weten niet waar ze heen moeten met een klacht.

Ook geloven ze niet dat die eerlijk wordt behandeld.

De klachtenprocedures en rechtsgang in het hoger onderwijs kunnen beter, concludeert onderzoeksbureau Panteia in een advies aan minister Bussemaker van Onderwijs. Het bureau ondervroeg een groep studenten die een klacht of geschil had gehad met hun onderwijsinstelling.

Meer dan een derde van hen gaf aan dat er geen loket was voor klachten, of dat er meerdere loketten waren zonder dat duidelijk was bij welke zij nou moesten zijn. Van de groep die uiteindelijk de klacht voor zichzelf hield, deed eenvijfde dat omdat ze geen vertrouwen hadden in de procedure. Ook in andere groepen geeft een vrij groot gedeelte van de ondervraagden aan belangenverstrengeling te zien in de klachtenprocedure.

Onduidelijk is hoe representatief

de cijfers zijn voor studenten met klachten, of voor de studentenpopulatie als geheel: Pantheia had de ondervraagden via de Onderwijsinspectie en de studentenbonden bij elkaar gesprokkeld.

Dat weerhield het Interstedelijk Studentenoverleg er niet van om aan de bel te trekken. ‘In dit onderzoek is alleen gesproken met studenten die een klacht hebben ingediend, of dit van plan waren. Uit het aantal telefoontjes dat wij binnenkrijgen,

vragen wij ons ten zeerste af of de student überhaupt zijn rechtspositie kent’, stelt ISO-voorzitter Ruud Nauts in een reactie. ‘Nu blijkt wederom dat onderwijsinstellingen zeer slecht omgaan met de rechtspositie van de student.’

Minister Bussemaker kondigde als reactie op het rapport aan dat ze met de universiteitskoepel VSNU en de HBO-raad in overleg zou treden om de voorlichting over klachtenregelingen te verbeteren. BB

12 december 2013 · Mare 5 Nieuws

Onenigheid over geldigheidsduur tentamens Universiteitsraad en college botsen De universiteitsraad wil dat elk individueel tentamen minimaal vier jaar geldig blijft en geeft daarom een negatief advies over het model onderwijs- en examenregelingen (OERen) voor collegejaar 2014-2015 dat door het college van bestuur is opgesteld.

Het college wil deze termijn slechts aan de faculteiten adviseren en ruimte laten om af te wijken. Dan moet het college daar wel toestemming voor geven.

Door Vincent Bongers

De raad en het college komen volgende week woensdag samen om een oplossing te zoeken voor de onenigheid over de termijn. Lukt dat niet dan dreigt een bestuurlijke crisis.

Het model is een richtlijn aan de faculteiten. Die wordt vastgesteld door het college na advies van de universiteitsraad. In het door het college voorgestelde model wordt de verplichte geldigheid van minimaal vier jaar van tentamens losgelaten.

En dat is onacceptabel, vindt de universiteitsraad. In het kader van de rechtsgelijkheid van studenten mag er onder geen voorwaarde afgewe-

ken worden van de vierjaarstermijn.

De kwestie over de geldigheidsduur van cijfers is een halszaak voor de raad. Dat is het gevolg van ontwikkelingen bij de faculteit rechten. Het rechtenbestuur besloot na instemming van de faculteitsraad dat de cijfers van studenten die langer dan vier jaar deden over hun bachelor vervielen. Zij konden hun hierdoor hun studie niet vervolgen.

Minister Bussemaker floot de faculteit terug en de weggestuurde studenten krijgen alsnog de kans om hun studie te redden.

De raad vindt dat rechten met deze invulling van de vierjaarster-

mijn via de achterdeur een bsa heeft ingevoerd en dat is beslist niet de bedoeling. Deze sluiproute moet dan ook worden afgesloten.

De raad wil overigens ook graag advies geven over voorgestelde afwijkingen van het model. Het college ziet dat niet zitten. Vice-rector-magnificus Simone Buitendijk noemde het tijdens de raadsvergadering maandag ‘onwenselijk’.

‘Het hoort niet in de universiteitsraad thuis. De medezeggenschap vindt in dit soort gevallen in de faculteitsraad plaats. Die kunnen beter beoordelen of iets in het belang van de studenten en medewerkers

van de faculteit is dan de universiteitsraad. Daarna is het aan het college om een eventuele afwijking goed te keuren.’

Joost Augusteijn van personeelspartij AbvaKabo: ‘Ik vraag me dan toch af wat de waarde van het model is als de faculteit met toestemming van het college kan afwijken.

Het lijkt ons een redelijk verzoek om ook te mogen adviseren over afwijkingen.’

Buitendijk hield voet bij stuk. ‘Het is mogelijk dat een faculteit iets doet met instemming van het college dat de raad wellicht graag anders had gezien.’

Leenstelsel in de master uitgesteld

Zorgen om jeugdzorg

De invoering van het leenstelsel voor masterstudenten wordt een jaar uitgesteld. Dat bleek gisteren tijdens het debat in de Tweede Kamer.

Wat staat er precies in het wetsvoorstel?

‘Het wil alles samenbrengen dat jeugdzorg is. Het wil preventie, zorg en GGZ decentraliseren en bij de gemeentes onder brengen. Het idee is dat je zo eerder kan helpen, en dichter bij het gezin in de buurt zit.’

De minister hoopte vooraf op steun van D66 en GroenLinks. Maar beide partijen gaven niet thuis. Jesse Klaver (GroenLinks) was duidelijk: ‘Het is klip en klaar. Wij zijn tegen het wetsvoorstel zoals het nu voorligt. Dat moet van tafel.’ De partij blijft vasthouden aan een stevig eisenpakket, zoals het behoud van de ov-studentenkaart en een hogere aanvullende beurs.

Ook Kamerlid Paul van Meenen (D66) ziet ‘cruciale weeffouten’ in

het voorstel van de minister. ‘Het is onverstandig het voorstel in stukken te knippen. Het leenstelsel voor masterstudenten moet in samenhang met de bachelorfase en maatregelen, zoals de ov-studentenkaart worden bekeken. Zij moet weer terug naar de tekentafel.’

Voor bachelorstudenten is het sociaal leenstelsel al een jaar uitgesteld. De strijd in de Tweede Kamer ging om ‘de knip’ het leenstelsel vanaf volgend jaar in te voeren voor toekomstige masterstudenten.

Bussemaker kreeg tijdens het debat steun van de regeringspartij VVD om het stelsel rigoureus te wijzigen door de basisbeurs af te schaffen. De PvdA ziet enige ruimte voor

uitstel. Zo zal Mohammed Mohandis ‘er niet voor gaan liggen’ als net als bij de bachelorfase uitstel wordt gevraagd. Voorafgaand aan het debat was al duidelijk dat de SP samen met het CDA, ChristenUnie, PVV, en 50Plus tegen de bestaande plannen van Bussemaker zijn. In het debat zei Jasper van Dijk (SP): ‘Volgens mij is dit debat een klucht. GroenLinks en D66 willen de wet niet. Het is dan duidelijk dat de minister haar huiswerk over moet doen.’

Bussemaker ging uiteindelijk overstag met een jaar uitstel, maar zei dat de Kamer zich moest realiseren ‘dat de middelen om te investeren in onderwijs ook een jaar later komen.’ SE

Pieten naar de voedselbank Het faculteitsbestuur van geesteswetenschappen heeft op 4 december ernstig overwogen om geen chocoladeletters uit te delen. De achthonderd letters, met een zwarte piet erop als versiering, waren toen al geleverd.

Vorig jaar werden gelijksoortige letters ook al uitgedeeld, maar dat kwam de faculteit toen op kritiek te staan in Mare. Volgens medewerkers Maartje Janse en Karwan Fatah-Black in een ingezonden brief verwees het pietje naar ‘stereotype raskenmerken, zoals dikke lippen, oorringen, en kroeshaar’.

Daarmee koos de universiteit er volgens de briefschrijvers voor om ‘zich te vereenzelvigen met een traditie die niet alleen controversieel, maar ook zo’n beetje aan zijn eind gekomen is: de traditie waarin Sinterklaas wordt afgebeeld met een karikaturale zwarte knecht.’

‘Niemand van ons wist daarvan’, vertelt Jolanda Riel, directeur bedrijfsvoering bij geesteswetenschappen. ‘We hebben dit jaar opnieuw de standaardletter besteld, daar zit een pietje op. Net als op de letters die bij het Honours College zijn uitgedeeld overigens.’ De pietenhoofdjes verwijderen bleek een wel érg lelijk resultaat op te leveren. Uiteindelijk werd de beslissing om de letters, met

Een nieuwe Jeugdwet moet de geestelijke gezondheidszorg voor jongeren op de schop nemen.

Hoogleraar jeugdpsychiatrie Robert Vermeiren vreest voor de gevolgen en uitte zijn zorgen tijdens een hoorzitting in de Eerste Kamer.

Dat klinkt prijzenswaardig, toch?

‘Die principes ondersteunen we ook. Het probleem is dat er gedacht wordt dat als je er maar vroeg genoeg bij bent, er veel minder specialistische zorg nodig is. Er kan zeker meer naar de basiszorg, maar niet alles is met een beetje beter opvoeden te vermijden. Autisme is bijvoorbeeld een ontwikkelingsstoornis die niet overgaat.’

Kunt u een concreet voorbeeld geven van wat het probleem is?

‘Stel dat een meisje uit een dorpje bij Leiden op bezoek gaat bij haar nichtje in Maastricht, en daar in de war raakt. Dan zal hulp komen,

maar hoe het dan verder gaat, is mij onduidelijk. De kosten komen bij haar gemeente, maar die heeft geen zorg in Limburg ingekocht.

De nieuwe wet wil dat alles via sociale wijkteams gaat, maar dat kan in dit geval niet. Daar zit het heikele, temeer daar de gemeentes het met veel minder moeten doen...’ …En omdat gemeentes die kosten moeten verantwoorden, weet een ambtenaar ineens dat Cindy van de Marco Borsatodreef 21 een zelfmoordpoging deed in Maastricht.

‘Hoe de privacy bewaakt gaat worden, staat nog niet vast. Het kan niet zo zijn dat ze weten wat er aan de hand is met die kinderen. Het is allemaal niet helder hoe het beroepsgeheim gegarandeerd gaat worden, maar die wet moet wel op 1 januari 2015 ingaan.’

Wat vond de Eerste Kamer ervan?

‘Die organiseren zo’n hoorzitting natuurlijk niet voor niets, die zien ook dat er belangrijke kwesties spelen.’

Maar hebben ze u gerust kunnen stellen?

‘Ze hebben in elk geval toegezegd dat ze grondig naar deze wet zullen kijken, en de staatssecretaris om uitleg zullen vragen.’ BB

Rechter: studentenflat mag gebouwd worden Buurtbewoners van de Langebrug die in een rechtszaak de bouw van nieuwe studentenwoningen wilden verhinderen, hebben van de rechter ongelijk gekregen.

‘We hebben dit jaar opnieuw de letter besteld, daar zit een pietje op.’ versiersel, af te halen aan de medewerkers zelf overgelaten. Zo’n honderd letters zijn niet opgehaald. ‘De medewerkers hadden maar een dag

de tijd. Sommigen waren misschien niet in de gelegenheid’, verduidelijkt Riel. De overgebleven letters zijn geschonken aan de voedselbank. Mvw

Het oorspronkelijke plan was om aan de Langebrug een flat te bouwen voor 250 studenten, onderverdeeld in wooneenheden van drie of vier personen.

De gemeente verleende daarvoor al in juli een vergunning aan DUWO/SLS Wonen. Nadat omwonenden hadden aangegeven dat ze het daar niet mee eens waren, kwam de gemeente met een verklaring van geen bezwaar, wat inhield dat de vergunning er toch was.

Een aantal bewoners van de Pieterswijk was het er nog steeds niet mee eens en stapten naar de rechter. Hun bezwaren: de hoogte van de nieuwbouw (ruim vijftien meter) en de doelgroep (alleen studenten in

plaats van een gemengde populatie).

Wethouder Pieter van Woensel van ruimtelijke ordening, binnenstad en publiekszaken is blij met de uitspraak. Ook DUWO/SLS Wonen is tevreden dat de bouwplannen nu door kunnen gaan. ‘Ook gegeven het huidige aantal kamers voor studenten in Leiden is dat geen slechte zaak’, laat Jan Benschop van DUWO weten. ‘We gaan nu beginnen met de voorbereidingen. De bouw zal ergens in de komende zes maanden starten.’

De bewoners zouden nog in beroep kunnen gaan bij de Raad van State. ‘De uitspraak is natuurlijk jammer, maar we hebben alles uit de kast getrokken’, vertelt buurtbewoonster Nicolette Hol. ‘We komen sowieso nog met de buurt samen om de hele procedure feestelijk af te sluiten. Dan zullen we wel bespreken of we nog in beroep gaan.’ MVW

6 Mare · 12 december 2013 Advertentie

Haal meer uit uw zorgverzekering via Universiteit Leiden Profiteer nu van een goede collectieve zorgverzekering met 10% korting op de basisverzekering en 15% korting op de aanvullende verzekering. Als u nu overstapt naar Zorg en Zekerheid ontvangt u daarbovenop nog eens 10% extra introductiekorting op de aanvullende verzekering. Bereken uw premie op: www.zorgenzekerheid.nl/universiteitleiden. * premie op basis van € 500,00 vrijwillig eigen risico en 10% korting

www.zorgenzekerheid.nl/universiteitleiden

U bent al verzekerd vanaf € 62,25*

12 december 2013 · Mare 7 Wetenschap

MRI-atlas van de mens Reumatologen brengen gescande lichamen in kaart Leidse radiologen en reumaonderzoekers willen MRI-scans gebruiken voor snelle diagnoses.

Probleem: waar moet je precies naar kijken?

‘Vroeger kwam je, als je reuma kreeg, uiteindelijk in een rolstoel terecht’, vertelt promovendus Lukas Mangnus.

‘Tegenwoordig is er betere medicatie. We weten ook dat hoe eerder je behandelt, hoe beter de resultaten zijn. Het zou dus mooi zijn als je nog vroeger de diagnose kon stellen. Soms heeft iemand klachten, maar vind je bij een lichamelijk onderzoek nog niets abnormaals. Als je met een scan wel kan zien dat er iets speelt, kun je reumatoïde artritis eerder aanpakken.’

Die scans maakten artsen vroeger met röntgenstraling. Op een röntgenfoto kun je bij reumapatiënten bepaalde beschadigingen aan de botten zien – artsen noemen dat erosies.

Wat Mangnus en zijn collega’s van de reumatologieafdeling van het Leids Universitair Medisch Centrum hopen, is dat ze met MRIscanners de reuma nog eerder bij de kladden kunnen grijpen dan met een röntgenscan.

In theorie kan dat zeker, want MRI-scanners halen veel hogere resoluties. In de praktijk is dat ook precies het probleem: ‘Bij MRIscans blijkt dat 40 procent van de gezonde mensen op erosies lijkende lesies heeft die niet op röntgenfoto te zien zijn, en waarschijnlijk normaal zijn. De meerwaarde van MRI is met name de mogelijkheid om ontsteking vroeg te vangen; ontsteking zie je helemaal niet op röntgenfoto’s.’

Wat in de volksmond ‘reuma’ heet, is een hele verzameling van ziektes, waaronder bijvoorbeeld ook jicht en de ziekte van Bechterew vallen.

Mangnus is specifiek geïnteresseerd in reumatoïde artritis, een auto-immuunziekte van het slijmvlies dat om gewrichten zit. Ook Door Bart Braun

de pezen en de botten in de buurt van dat slijmvlies kunnen betrokken zijn.

‘Wij zoeken naar ontstekingen in de gewrichten, de pezen of de botten in de buurt van gewrichten’, legt Mangnus uit. Op een scan zie je zulke ontstekingen als witte vlekken, die zijn er bij mensen zonder klachten niet vaak, maar het is nog niet bekend welke MRI’s normaal zijn.

Bijvoorbeeld: Wouter Stomp, een promovendus bij radiologie, liet onlangs een drietal studentes een dag op hoge hakken lopen. Dan blijkt dat je aan het eind van de dag allemaal witte plekken op scans van de voeten ziet die er ’s morgen nog niet waren. Vochtophopingen in het vetweefsel onder de huid. Dat kan best pijnlijk zijn, en het langdurig en vaak dragen van hoge hakken kan gepaard gaan met nare vergroeiingen, spierproblemen en valpartijen (zie kader), maar reuma is het allemaal niet.

Ondanks het extreem lage

illustreert. ‘Gezien de gevoeligheid van MRI, is het een relevant probleem om pathologie te onderscheiden van normale variaties, omdat ogenschijnlijke abnormaliteiten ook in gezonde mensen geobserveerd worden’, aldus Stomp en co.

Mangnus wil daar iets aan gaan doen.

‘Ik ben aangenomen om onderzoek te doen naar tweehonderd gezonde mensen. Daar ga ik MRI’s van maken om zo een basis te krijgen: wat zie je nou bij gezonde mensen? Het zou mooi

aantal proefpersonen kreeg Stomp zijn resultaten gepubliceerd, al is het in het wat obscure Scandinavian Journal of Rheumatology.

Dat komt omdat zijn werk de problemen met MRI-scans voor reumapatiënten zo goed

Hoe slecht zijn hakken eigenlijk?

Het tijdschrift Glamour organiseert wereldwijd zogeheten high heel races. Daarbij mogen de deelneemsters alleen op stiletto’s meerennen.

zijn als het lukt om die honderden plaatjes samen te voegen tot een soort atlas. We zoeken mensen vanaf dertig jaar – ik heb laatst iemand van 89 gescand. Bij oudere mensen zie je meer slijtage op de gewrichten, dat maakt het stellen van een diagnose nog lastiger. Wel willen we naar verhouding wat meer mensen van tussen de veertig en vijftig, omdat reuma zich meestal voor het eerst voordoet op die leeftijd.’

Het hele punt van de onderneming is om reuma op te sporen voordat de arts het vast kan stellen met gewrichtsonderzoek. Hoe weet je dan of je niet stiekem toch naar reumapatiënten, of mensen met een voorloper van de ziekte, zit te kijken? Mangnus hoopt dat te voorkomen door de twijfelgevallen – mensen met klachten die op reuma kunnen wijzen, ook al kan hij dat nog niet met zekerheid diagnos-

ticeren – eruit te vissen. ‘En stel dat dat niet lukt, dan helpt het dat slechts een op de honderd mensen reumatoïde artritis heeft. Op mijn groep van tweehonderd proefpersonen zijn er dan statistisch gezien twee. Dat moet dan maar.’

MRI-scannen kan al sinds eind jaren zeventig, en er staan enkele tienduizenden van die apparaten in ziekenhuizen over de hele wereld. Is er anno 2013 echt steeds geen goed beeld van hoe een normale pols of voet eruit ziet op zo’n scan?

‘Dat valt tegen’, lacht Mangnus.

‘Er is wel veel onderzoek gedaan naar knieën, maar nog niet bij polsen, bijvoorbeeld. Iedereen blijft toch in zijn eigen straatje zitten.

Wij kijken naar de dingen die betrokken zijn bij reumatoïde artritis, maar iemand die onderzoek doet naar artrose, kijkt weer ergens anders naar, en zal zijn scanner wellicht ook anders afstellen.’

De zoektocht naar proefpersonen verloopt tot nu toe ‘wel oké’, zegt hij.

‘Maar misschien kun je toch melden dat geïnteresseerde lezers mee kunnen doen via atlas@lumc.nl?’

Röntgenfoto van de hand van een reumapatiënte. In een vergevorderd stadium als dit, is makkelijk vast te stellen dat er iets mis is. Als artsen er eerder bij zijn, kunnen ze echter meer doen. MRI-scans kunnen daarbij helpen.

Er bestaat verrassend weinig goed onderzoek naar de gevolgen van hoge hakken.

‘Vrouwen die per se zulke modieuze laarsjes willen dragen, zouden preventief de drie middelste tenen moeten laten amputeren. Deze operatie zou hun comfort vergroten, zou hun manier van lopen geenszins merkwaardiger maken dan hij nu al is, en zou nauwelijks stompzinniger zijn dan de Chinese praktijk om voeten bij kleine kinderen te mismaken.’

We schrijven het jaar 1884, en de arts Frederick Treves houdt een lezing over de gezondheidseffecten van de toenmalige mode.

Schoenen en laarzen met hoge hakken bestaan al zo’n vierhonderd jaar, en elke keer als ze weer in de mode komen, mopperen dokters dat ze slecht zouden zijn voor de dragers ervan. Een zoektocht door de wetenschappelijke literatuur heeft inderdaad weinig goed nieuws. Als dokters afgeklemde zenuwen, holle ruggen, hamertenen, scheefstaande grote tenen of andere vergroeiingen van de voeten zien, is dat meestal bij hakkendraagsters.

Het lijkt erop dat ze ook vaker rugklachten hebben, en vaker pijnlijke voeten. De kans op valpartijen is groter, en je komt ook nog eens een stuk naarder terecht. Wie goed omlazert, riskeert onder meer

knieschijfbreuken en gescheurde pezen. Bij wie echt lang en veel op hakken loopt, passen spieren en zenuwen zich daarop aan, zodat het vervolgens pijnlijk wordt als je op platte zolen moet.

En dat was het wel zo’n beetje. Hoevéél vaker die problemen voorkomen is onduidelijk, en wat de onderzoekers precies bedoelen met een ‘hoge’ hak soms ook. Zijn alle hakschoenen even slecht, of zijn er zaken waar je extra op moet letten? Hoe vaak kun je rondlopen op stiletto’s zonder het risico op scheurtjes in je voorvoet te vergroten? Er zijn ook vrouwen die decennialang op hakken lopen zonder misvormingen of klachten; wat onderscheidt die vrouwen van de rest?

Er wordt opvallend weinig onderzoek naar hakken gedaan. Het onderzoek dat er is, gebruikt vaak kleine hoeveelheden proefpersonen. Een Britse studie naar voetklachten bij oudere vrouwen concludeerde dat er eigenlijk niets zinnigs over hakken te zeggen viel, omdat vrijwel iedere vrouw in die leeftijdscategorie wel op hakjes gelopen had.

Toch zou het mooi zijn als er ondanks al die praktische bezwaren eens een groter bevolkingsonderzoek naar hakken kwam. Dat continu bergaf lopen, hoeveel kwaad kan dat nou? Een belangrijke vraag, zeker zolang er werkgevers zijn die pumps verplichten.

8 Mare · 12 december 2013 Maretjes

Academische Agenda Prof.dr.ir. E.R. Valstar zal op vrijdag 13 december om 16:00 uur een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar bij de Faculteit der Geneeskunde aan de Universiteit Leiden en Antoni van Leeuwenhoek hoogleraar in de Faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen aan de Technische Universiteit Delft, met als leeropdracht Biomechanica en Beeldvorming van Orthopedische Implantaten..

Dhr. N. Li hoopt op maandag 16 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Activity-Based Proteasome Profiling’.

Promotor is Prof.dr. H.S. Overkleeft.

Dhr. W. Geelhoed hoopt op maandag 16 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid.

De titel van het proefschrift is ‘Het opportuniteitsbeginsel en het recht van de Europese Unie’. Promotor is Prof.mr.

C.P.M. Cleiren.

Dhr. E.J.J. Reehuis hoopt op dinsdag 17 december om 8.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Guiding Evolutionary Search towards Innovative Solutions’. Promotoren zijn Prof.dr. T.H.W. Bäck en Prof. dr. B. Sendhoff (Technische Universität Darmstadt).

Dhr. S. Raoufmoghaddam hoopt op dinsdag 17 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Development of Homogeneous Catalysts for the Selective Conversion of Levulinic acid to Caprolactam’. Promotoren zijn Prof.dr. E. Bouwman en Prof.dr. E. Drent.

Mw. A. Bahreman hoopt op dinsdag 17 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuur-

wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Lipid bilayers decorated with photosensitive ruthenium complexes’.

Promotor is Prof.dr. E. Bouwman.

Dhr. S.J.J. van Haastregt hoopt op dinsdag 17 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Estimation and Optimization of the Performance of Polyhedral Process Networks’. Promotor is Prof.dr.ir.

E. Deprettere.

Dhr. L.C. van Beek hoopt op dinsdag 17 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The reflexes of the Proto-Indo-European syllabic liquids in Greek’. Promotor is Prof.dr. A.M. Lubotsky.

Mw. A.C.W. Franken hoopt op dinsdag 17 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Heme biosynthesis and regulation in the filamentous fungus Aspergillus niger’. Promotoren zijn Prof. dr. P.J. Punt en Prof.dr. C.A.M.J.J. van den Hondel.

Mw. C.H.Y. van Eck hoopt op dinsdag 17 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Between air and electricity. Microphones and loudspeakers as musical instruments’. Promotor is Prof. F. de Ruiter.

Dhr. A.F.G. Rodrigues hoopt op woensdag 18 december om 8.45 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘The Referendum in the Portuguese Constitutional Experience’. Promotoren zijn Prof.dr. G.E.Lock en Prof.dr. J.B. Câmara (Technical University of Lisbon).

Dhr. C.P.T. de Gouw hoopt op woensdag 18 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en

Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Combining Monitoring with Run-time Assertion Checking’. Promotor is Prof.dr. F.S. de Boer.

Dhr. A. Plischke hoopt op woensdag 18 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Non-target effects of GM potato’. Promotoren zijn Prof.dr. P.G.L. Klinkhamer en Prof.dr. P.M. Brakefield.

Mw. H. Duffy hoopt op woensdag 18 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘The ‘war on terror’ and International Law’. Promotor is Prof.dr. N. Schrijver.

Dhr. W.J.M. Kok hoopt op woensdag 18 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Thirty Sixth Series of the Next Kind of Series’.

Promotor is Prof. F. de Ruiter.

Mw. R. Bhandari hoopt op woensdag 18 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Perception of infant cues: The role of childhood experiences and Oxytocin’. Promotoren zijn Prof.dr. M.J. Bakermans-Kranenburg en Prof.dr. M.H. van IJzendoorn.

Dhr. O.D.J. Roemeling hoopt op woensdag 18 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Heiligen en Heren. Studies over het parochiewezen in het Noorden van Nederland vóór 1600’. Promotor is Prof.dr.

J.A. Mol. Dhr. K.G.H. Janssen hoopt op donderdag 19 december om 8.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Nanofluidic tools for bionanalysis: The large advantages of the nano-scale’. Promotoren zijn Prof.

dr. T. Hankemeier en Prof.dr. J.C.T. Eijkel (Twente University).

Dhr. A. Cuyvers hoopt op donderdag 19 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘The EU as a Confederal Union of Sovereign Member Peoples’. Promotoren zijn Prof.dr. C.A.P. Hillion en Prof.dr. A.A.M. Kinneging.

Dhr. V.P.S. Ghotra hoopt op donderdag 19 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Identification of novel targets in prostate cancer progression’.

Promotor is Prof.dr. B. van de Water.

Dhr. N. Clerbout hoopt op donderdag 19 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Etude sur quelques sémantiques dialogiques’. Promotor is Prof.dr. B.G. Sundholm.

Mw. W.M. Passtoors hoopt op donderdag 19 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Transcriptomic studies in human ageing and longevity’. Promotoren zijn Prof.dr. P.E. Slagboom en Prof.dr. G.J. van Ommen.

Dhr. L.W.S.W. Amkreutz hoopt op donderdag 19 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ‘Persistent Traditions. A long-term perspective on communities in the process of Neolithisation (5500-2500 cal BC)’. Promotor is Prof.dr. L.P. Louwe Kooijmans.

Mare Eng.indd 1 Dhr. V.J. Kalkman hoopt op90013037_Adv. donderdag 19 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Studies on phylogeny and biogeography of damselflies (Odonata) with emphasis on the Argiolestidae’. Promotor is Prof.dr. P.C. van Welzen.

Best child care

centre Zuid-Holland*

Academisch Talencentrum – Academic Language Centre (ATC) Taalcursussen / Language courses

Wil je je talenkennis verbeteren of een nieuwe taal leren?

Het Academisch Talencentrum biedt een groot aantal praktische taalcursussen. Als je niet zeker bent van je startniveau, kun je gratis een instaptoets maken via de website of op afspraak bij het Talencentrum.

De onderstaande tijden zijn onder voorbehoud. Check daarom de website of kom langs in het Lipsius-gebouw, kamer 1.25 (1e verdieping).

Start vanaf januari 2014: Engels Engels 2: woensdag 13.15-15 uur Engels 3: vrijdag 12.15-14 uur Engels 4: dinsdag 18.15-20 uur Engels 4: donderdag 13.15-15 uur Engels 4: vrijdag 14.15-16 uur Engels 5: dinsdag 17.15-19 uur Engels 5: dinsdag 20.15-22 uur Engels 5: donderdag 16.15-18 uur Engels 6: woensdag 16.15-18 uur Engels 6: donderdag 18.15-20 uur Engels voor Studenten English for Academic Purposes: donderdag 16.15-18 uur EAP - Writing for Master Students: dinsdag 15.15-17 uur

Engels voor medewerkers LEI Wetenschappelijk presenteren: vrijdag 13.15-16 uur Academisch Schrijven: woensdag 14.15-17 uur Frans Frans 1: donderdag 18.15-20 uur Frans 2: dinsdag 18.15-20 uur Frans 3: dinsdag 20.15-22 uur Frans 4: woensdag 18.15-20 uur Frans 5: donderdag 20.15-22 uur Frans 6: maandag 18.15-20 uur DALF: maandag 20.15-22 uur Italiaans Italiaans 1: donderdag 20.15-22 uur Italiaans 2: maandag 18.15-20 uur Italiaans 3: maandag 20.15-22 uur Italiaans 4: dinsdag 18.15-20 uur Conversatie: dinsdag 20.15-22 uur Spaans Spaans 1: dinsdag 18.15-20 uur Spaans 1: woensdag 18.15-20 uur Spaans 1: donderdag 20.15-22 uur Spaans 2: dinsdag 16.15-18 uur Spaans 2: woensdag 20.15-22 uur Spaans 3: maandag 18.15-20 uur Spaans 4: donderdag 18.15-20 uur Spaans 5: woensdag 18.15-20 uur Spaans 6: woensdag 20.15-22 uur Conversatie: woensdag 20.15-22 uur

January – June 2014

Japans Japans 1: maandag 18.15-20 uur Japans 2: maandag 20.15-22 uur

Dutch for Foreigners Dutch 1: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 1: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 1: Mon/Fri 15.15-18 hrs Dutch 1: Sat 10.15-13 hrs (7 Dec 2013) Dutch 2: Wed/Fri 15.15-18 hrs Dutch 2: Mon/Wed 19:15-22 hrs Dutch 2: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 3: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 3: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 4: Tue/Fri 15.15-18 hrs Dutch 4: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 5: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 5: Tue/Fri 15.15-18 hrs Dutch 6: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 1+2: Mon-Thurs 9.15-12 Dutch 1+2: Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12 Dutch 3+4: Mon/Tue/Thurs/Fri 15.15-18 Dutch 3+4: Mon-Thurs 9.15-12 Dutch 5+6: Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12

Russisch Russisch 1: donderdag 20.15-22 uur Russisch 2: donderdag 18.15-20 uur Russisch 3: maandag 18.15-20 uur

Dutch for International Students Dutch 1A: Wednesday 17.15-19 hrs Dutch 1B: Wednesday 15.15-17 hrs Dutch 1B: Wednesday 17.15-19 hrs

Zweeds Zweeds 1: dinsdag 20.15-22 uur Zweeds 2: woensdag 18.15-20 uur Zweeds 3: woensdag 20.15-22 uur Zweeds 4: dinsdag 18.15-20 uur

Dutch Plus Advanced courses, aimed at improving one specific language skill: - Writing: Monday 20.15-22 hrs - Speaking: Wednesday 20.15-22 hrs - Business: Monday 20.15-22 hrs

Duits Duits 1: donderdag 20.15-22 uur Duits 2: donderdag 18.15-20 uur Duits 3: donderdag 20.15-22 uur Arabisch Arabisch 1: maandag 20.15-22 uur Arabisch 1: dinsdag 20.15-22 uur Arabisch 2: maandag 18.15-20 uur Arabisch 3: dinsdag 18.15-20 uur Chinees Chinees 1: donderdag 18.15-20 uur Chinees 2: woensdag 20.15-22 uur Chinees 3: woensdag 18.15-20 uur Chinees 4: donderdag 20.15-22 uur

Preparatory Course State Exam NT2: Wednesday 15.15-18 hrs

Zakelijk Engels Business English: vrijdag 10.15-12 uur

Voor start- en einddata, prijzen, cursusinhoud en aantal plaatsen, check onze website: www.talencentrum.leidenuniv.nl of bel 071-5272332 For information on course schedules, prices, course content and availability, check our website: www.languagecentre.leidenuniv.nl or call 071-5272332

Volg nu ook het ATC op Twitter en Facebook

15-10-13 17

12 december 2013 · Mare 9 Achtergrond

Guitar Hero Nieuwe hiërarchie voor klassieke gitaristen Componisten maken beperkt gebruik van de mogelijkheden van de gitaar.

Promovendus Marlon Titre verzamelde alle klankvariaties in een library of sounds en bedacht een nieuw model. ‘Luister!’

Door Marleen van Wesel ‘Die tabs waarmee iedereen dankzij internet Stairway to Heaven kan spelen zijn eigenlijk niet zo heel modern. Ze werden eeuwen geleden al gebruikt door luitspelers’, weet Marlon Titre (1982). Dinsdag promoveerde hij op zijn proefschrift Thinking through the guitar. The sound-cell-texture chain, een gitaarhandboek voor componisten.

Het notenschrift, met vijf lijntjes waarop bolletjes de toonhoogte aangeven, is tamelijk lastig om te vertalen naar de snaren van je gitaar, zeker voor beginners. Vandaar de veelgebruikte tabs-variant. Titre: ‘Op een piano zit dáár de laagste en dáár de hoogste toon en de rest zit er keurig op volgorde tussenin.

Bij een gitaar ligt het wat complexer. Zeker bij het componeren van een heel orkeststuk van noot tot noot, voor verschillende instrumenten, is wat meer kennis van gitaarcomposities best handig. Vaak beperken componisten zich tot enkelstemmige gitaarcomposities. Maar bij een solostuk, waarbij je een muzikaal weefsel moet creëren dat op zichzelf interessant genoeg is, zie je dat een gitaar veel meer toepassingen heeft.’

Lange tijd behielpen gitaristen zich met eigen vertalingen van Bach en Beethoven, of werkten ze met specifieke gitaarcomponisten.

De Spaanse klassiek gitarist Andrés Segovia deed gedurende de twintigste eeuw wel wat toenaderingspogingen.

Titre: ‘Hij nodigde componisten uit om ook voor de gitaar te schrijven. Meestal kwam het erop neer dat zij íets componeerden, maar dat hij nog flink moest krassen en noten moest toevoegen om het

echt geschikt te maken. Zo werd hij een soort co-componist.’

Wat betreft rock en pop noemt Titre zichzelf een leek. ‘Maar volgens mij vertalen bandleden uit die genres ook vaak hun eigen partijen voor zichzelf.’

‘In een interview met Björk las ik dat zij voor elk nieuw album eerst een library of sounds samenstelt. Dat vond ik een intrigerend idee. Ik besloot ook zo’n library te maken van gitaarklanken. Ik begon met bladeren door partituren, op zoek naar rare klanken en typische structuren.’ Hij deed daarbij een aantal ontdekkingen. ‘Hoewel je nooit zult weten of die variaties ooit al ergens op een zolderkamertje geklonken hebben, of in een compositie die ik nog niet heb gehoord.’

Hij onderscheidde drie niveaus: sound, cell en texture. Een sound is een noot, bijvoorbeeld de ‘d’ of de ‘e’. Een texture kan bestaan uit wel honderden noten achter elkaar. ‘Maar daar zit nog een schakel tussen. Luister!’

Hij pakt zijn gitaar, raakt met zijn linkerhand een snaar om een sound te vormen, en maakt met rechts een tokkelbeweging. ‘Je hoort nu méér dan een sound.

Dit is hoe het werkt bij een gitaar.’ Op deze driedelige hiërarchie liet hij twaalf klankcategorieën los, zoals getokkel, slagwerk of de zogenaamde bottleneck; een glazen of metalen buisje waarmee je over de snaren glijdt, typisch voor bluesmuziek.

Met zijn inventarisatie hoopt hij wat toe te voegen aan de kennis van componisten. Dat het lastige instrument toch zo populair was en is, komt volgens hem doordat de gitaar zich goed leent voor verschillende stijlen. ‘Er worden heus altijd gitaarcomposities gemaakt, vaak in samenwerking met een professionele gitarist. Maar nu kan een componist meteen op een hoger niveau beginnen met die gitarist, of alleen.’

Marlon Titre, Thinking through the guitar. The sound-cell-texture chain, proefschrift, binnenkort als boek verkrijgbaar

Advocate: ik ben naïef geweest > Vervolg van de voorpagina Duffy: ‘Amerika is bijvoorbeeld net als alle andere landen verplicht om gevangenen te berechten of vrij te laten. Dat gebeurt nu niet. Het is van belang dat er druk wordt gezet op landen zodat zij zich houden aan het internationaal recht. Dat is niet makkelijk en er zijn geen eenvoudige oplossingen. Het is vooral een politieke kwestie. Als advocaat probeer je het gebrek aan respect van landen ten opzichte van mensenrechten en international recht aan het licht te brengen. En je gebruikt de wettelijke middelen die beschikbaar zijn om rechtenschendingen te bestrijden.

Het is vervolgens aan politici om verandering te brengen.’

Ze is voorzichtig optimistisch.

‘Kijk maar naar het Joegoslavië-tribunaal. Daar zei iedereen aanvankelijk ook: “Ach, Karadzic en Mladic

die pakken we nooit.” Dat is toch gelukt. Het kost tijd om dit soort zaken aan te pakken binnen het bestaande juridische raamwerk. Landen moeten er voor kiezen zich te houden aan gemaakte internationale afspraken. Maar het feit dat er grote uitdagingen zijn, betekent niet dat landen internationaal recht naast zich neer mogen leggen en er voor kiezen om met targeted killings terorrismeverdachten uit te schakelen.’

Duffy: ‘Toen ik in 2005 een eerste versie van dit onderzoek presenteerde, ging ik er niet vanuit dat er in Guantanamo werd gemarteld. Ik weet nu wel beter. Ik was naïef. Het duurde even voor de wereld zich realiseerde wat er allemaal aan de hand was. Nu moeten staten laten zien wat ze er van geleerd hebben en hoe ze willen voorkomen dat het blijft misgaan.’

Het verzet tegen illegale activitei-

ten groeit, merkt de advocate.

‘Guantanamo is wereldwijd veroordeeld. In overleg tussen de VS en andere landen is er wel aandacht voor. Ook over de black sites wordt gesproken.’

Er komt meer aandacht voor de koppeling met mensenrechten. ‘Internationale spelers hebben gemerkt dat hun aanpak contraproductief is.

De ergste overtredingen van mensenrechten in de oorlog tegen terreur worden juist gebruikt om terroristen te rekruteren.’

Barack Obama erkende dat zelf tijdens een persconferentie in 2008.

‘Guantanamo is probably the number one recruitment tool that is used by these jihadist organizations’, aldus de president.

Het lukte hem echter nog niet om het kamp te sluiten. En Abu Zubaydah zit nog steeds vast zonder zicht op vrijlating. VB

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegeleiding Buurthuis Vogelvlucht LeidenZuid. Acht leerlingen basisonderwijs groep 7 en drie leerlingen groep 4 en 5 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met vergoeding van €5,- en €7,- per les.

Voortgezet onderwijs: één leerling MBO, rekenen en Engels. Marokkaanse jongen, wiskunde, 2havo, tot €10,- per les. Leiden-Noord zoekt begeleiders voor 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 7, waarvan vijf met vergoeding. Voortgezet onderwijs, hulp voor: Iraaks meisje, Engels, 4vmbo.

Marokkaanse jongen, Nederlands, studievaardigheid bij leervakken, 2havo. Marokkaans meisje, Nederlands, Engels, brugklas vmbo-havo. Somalisch meisje, wiskunde, 3vmbo. Marokkaanse jongen, Nederlands, Engels, brugklas. Marokkaans

meisje, natuurkunde, 2vwo. Marokkaanse jongen, wiskunde, biologie, brugklas. Marokkaans meisje, wiskunde, studiebegeleiding, brugklas. €5,- per les.

Marokkaans meisje, Nederlands, brugklas vmboTL. Marokkaans meisje, Engels, 3havo. Marokkaans meisje, wiskunde, scheikunde, 3vwo. Ethiopisch meisje, wiskunde, 3vwo, €5,- per les. Marokkaans meisje, Engels, 3vwo. Marokkaanse jongen, Nederlands, 2vmbo. Marokaans meisje, Nederlands, bruglas vmbo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Ga deze zomer mee naar India Heb jij zin om vrijwilligerswerk te doen met straatkinderen in India? Ben je tussen de 18 en 25 jaar oud? Bezoek dan www.samen.org en meld je aan voor onze groepsreis.

Lezing: De levende Kosmos, waar komen de Natuurwetten vandaan? Door Stichting I.S.I.S. Toegang gratis. Woensdag 18 december, 20.00 uur. Plaats: Leiden, Lorentzkade 15a (vlakbij Lammenschansweg). Inlichtingen: 0713617417. Zie www.stichtingisis.org voor meer info.

10 Mare · 12 december 2013 English page

The best weapon to change the world Nelson Mandela, a brand second only to Coca-Cola in global recognition From the moment Nelson Mandela left gaol after 27 years and walked to freedom with his fist held high, South Africa was no longer “the world’s skunk”.

BY INEKE VAN KESSEL All of a sudden, South Africa was cool: university delegations stumbled over each other in a rush to re-establish former academic ties or forge new ones. Droves of students wanted to visit the country for fieldwork or internships and wrote glowing dissertations about the miracle being accomplished on Africa’s southernmost tip: reconciliation in a nation that until recently teetered on the brink of racial war. Democracy and equal rights were introduced after a century of colour bars and denied rights.

The miracle was not the work of one man; nonetheless, the amazing appeal of South Africa is largely due to one person, Nelson Mandela, who died last week, at home in Johannesburg, aged 95.

From the moment, on 11 February 1990, when Nelson Mandela, after spending 27 years in gaol, walked through the prison gates to freedom with his fist held high, South Africa was no longer “the world’s skunk”– as he called it in his inaugural address as President in 1994 – but its favourite pet. Long years of isolation, sanctions and boycotts came to an abrupt end.

Mandela had demanded that he should be in control of his release: he left when he chose. On his arrival on Robben Island more than a quarter of century earlier, he had also refused to conform to his guards’ script: they were waiting for the newly arrived prisoners with dogs and clubs and ordered the prisoners to move at a jog trot. Mandela made sure he was walking in front and as a result, the little group, their heads held high, marched through the prison gates at a normal walking pace.

Staying in control was the main theme of his life. He could be charming and persuasive when he wanted, stubborn and tenacious when he deemed it necessary. He used his remarkable charisma initially to help his fellow prisoners and later for the good of his country. He accepted countless invitations from places in South Africa and the rest of the world, but always discreetly tried to get something in return, not for himself but to combat Aids or to boost the chances of South Africa’s children.

Mandela’s many images will continue to flourish after his death In the university race for a strategic position in the South Africa, Leiden University won the star prize: 12 March 1999 saw Rector Magnificus Willem Albert Wagenaar present the eighty-year old freedom fighter with an honorary doctorate in the Pieterskerk.

Mandela, on a state visit to the Netherlands, had made sure, in his engaging way, that he got something in return: the university announced the founding of the Mandela Scholarship Fund, a scholarship scheme for South-African students who

In the university race for a strategic position in the South Africa, Leiden University won the star prize: 12 March 1999 saw Rector Magnificus Willem Albert Wagenaar present the eighty-year old freedom fighter with an honorary doctorate in the Pieterskerk. Photo by Taco van der Eb want to do part of their course in Leiden. In the past, Leiden University had been careful to keep its distance from the struggle for freedom in South Africa, but now both parties were happily united under Mandela’s motto: “Education is the most powerful weapon which you can use to change the world”.

The miracle of the rainbow nation – as Archbishop Desmond Tutu called the new South Africa – appealed to many. South Africa served as a model for Africa, even as an example for the world. The Truth and Reconciliation Commission, headed by Tutu, attempted to defuse the past by rewarding the disclosure of crimes committed in the past by dropping charges. The criminals were not required to express their regret and the victims could have their say and found a sympathetic ear. But for many, this did not give them the satisfaction they required after all the injustice that they had suffered, partly because the financial redress was rather meagre.

Nonetheless, the Commission remained a popular subject for dissertations among Dutch students who regarded it as a prime example of reconciliation. In South Africa, however, it was often said the Commission discovered much truth but brought about little reconciliation.

The chairman of the Commission, Tutu, regarded reconciliation as a moral command, but President Mandela viewed it more as a political necessity.

Black South-Africans did not really want reconciliation either: surely they had not made their great sacrifices during the long struggle against apartheid just to patch things up with the white population? Their hopes were fixed on a fairer, more equal society, on “a better life for all”, as the African National Congress promised.

Nelson Mandela, the Champion of Reconciliation, is an image held dear particularly in the West and among white South-Africans: a man who, after 27 years of prison, did not show any resentment, bitterness or rancour; a leader who put aside all his personal sentiments for the good of his country and his people.

But the euphoric moments of shared rainbow pride were few and far between and despite Mandela’s tireless attempts to build bridges, South Africa remains deeply severed along the old racial dividing lines.

Black South Africans regard Mandela as a larger-than-life hero, but they admire him more as the leader of the armed struggle, the man who challenged the apartheid regime, who was not broken by years of imprisonment and who would respond sharply if he suspected any doublecrossing in the negotiations on the transition to a democratic majority administration.

Nelson Mandela remains a paradox. His irresistible charm concealed a core of indomitability and his smooth manners concealed iron discipline, the product of an educa-

tion at Methodist boarding schools and 27 years of incarceration. He was a quintessential, British-style gentleman without ever denying his African roots.

Mandela would often quote his favourite lines of poetry to which he had clung during those hopeless years on Robben Island: “I am the master of my fate; I am the captain of my soul”. In the scarce moments he lost control, he would seem completely lost: when asked in Court to explain why he had applied to divorce Winnie, he was suddenly a lonely old man. He found a new partner in Graça Machel, a strong woman with a turbulent past as the widow of Mozambican freedom fighter and President Samara Machel.

Nelson Mandela was, consecutively, the inquisitive boy at the court of his guardian in Tembuland, the passionate lawyer, the dandy stealing the limelight in the nineteen-fifties night-life of Johannesburg, the political leader who led campaigns of civil disobedience, the captain of the armed underground resistance, the world’s most famous political prisoner, the nation’s first democratically elected President, the man with whom everyone wanted to be seen: the black and the white population of South Africa and world leaders, from Clinton to Castro.

White South-Africans would ask for an autographed picture as a gift for their grandmothers – grandmothers who had grown up in an era in which Mandela’s name was linked to

the threat of terrorism and communism, an era in which the possession of his portrait and quoting from his publications or speeches were criminal offences.

In 1999, after his first term as President, he withdrew to dedicate himself to the Nelson Mandela Children’s Fund, to promoting South Africa internationally and to combating Aids.

His activism resulted in clashes with his successor, Thabo Mbeki, whose politics of denial signed the death warrants of countless sufferers.

This was one of the few times that Mandela – a loyal and senior member of the ANC, a loyalty that made him wont, all to often, to shield incompetent or corrupt comrades – openly opposed government policy. But the ANC proved incapable of maintaining Mandela’s high standards of integrity and was crippled by bickering factions and tainted by corruption scandals.

Mandela’s many images will continue to flourish after his death, inspiring new generations. But if everyone can foster his or her personal Mandela legend as he or she sees fit, we also run the risk of opportunism and commercialization. The Great Director can’t control the use or abuse of the Mandela brand, which is said to be second only to CocaCola in global recognition.

Ineke van Kessel is a researcher at the Africa Studies Centre Leiden

12 december 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Geen idee waar het over gaat

FILM

Nederbiet verklaard door The Kik The Kik staat zaterdag in de Stadsgehoorzaal met De Veelste Grote Nederbiet Show. ‘We ouwehoeren altijd al meer dan dat we spelen. In het theater komt dat goed tot z’n recht.’

zin om ons achterna te reizen naar Groningen, Zwolle, Rotterdam en Leiden. We hebben trouwens ook telkens wat hedendaagse popmuzikanten. Vorige week bijvoorbeeld Guus Meeuwis. Onwijs leuk! Maar ook meteen de laatste keer hoor.’

Die is er dus in elk geval níet bij in Leiden.

‘Nee, oké. Maar verder zeg ik niks.

We willen juist niet op hún namen meeliften. We draaien op onszelf. Zij krijgen vervolgens op het podium een hele bloemlezing over zich heen.’

‘Een onwijs gekkenhuis is het hier’, zucht Dave von Raven als hij na vijf gemiste oproepen zelf terugbelt. ‘Ik had mijn telefoon laten liggen in het theater waar we gisteren speelden, maar ik heb hem toch weer gevonden.’ Inmiddels is hij met zijn bandgenoten van The Kik aan het opbouwen voor de volgende show.

‘Het is allemaal redelijk snel gegaan. Alhoewel, we spelen al vijftien jaar in allerlei bandjes, dus ook weer niet zó snel. Het komt door allerlei dingen bij elkaar opgeteld: dat we de huisband van De Wereld Draait Door werden, dat we net daarvóór op het Nederlands waren overgegaan, en dat we net daarná op Lowlands speelden, wat wel prettig ging.’ Zaterdag staan de heren met De Veelste Grote Nederbiet Show in de Stadsgehoorzaal.

Door Marleen van Wesel

Kun je, als zelfverklaard nederbietambassadeur, vertellen wat daar nou zo mooi aan is?

‘Nadat je The Kinks en The Beatles hebt gevonden, kijk je eerst wat er nog meer uit Engeland komt. Pas daarna ontdek je dat er ook onwijs goeie nummers op de hoek van je straat opgenomen zijn. Muziek in je eigen taal heeft daardoor haast iets exotisch. Dat is het gerse. Die gasten kun je bij wijze van spreken opzoeken en een hand geven.

‘Er doen aan elke Veelste Grote Nederbiet Show ook een paar coryfeeën mee. Wie is telkens een beetje een verrassing. Niet iedereen heeft

Waarin verschilt zo’n theatertour het meest van een concertzaaltje of een festivalweide?

‘Het betekent niet alleen dat je je elektrische gitaar omwisselt voor een banjo. Je moet er een beetje een circus van maken. We waren altijd al een band die op het podium meer stond te ouwehoeren dan te spelen.

In het theater komt dat goed tot z’n recht. Met een hoop improvisatie en een beetje regie vertel ik dan over de geschiedenis van de nederbiet.’

Was nederbiet iets groots?

‘Niet bepaald. In een jaar of vier zijn er zo’n veertig nummers uitgekomen. De teksten zijn absurd. Waar een nummer als “Spat niet met pap” over gaat, weet niemand. In andere landen gingen beatnummers over meisjes, auto’s, dat soort dingen. In Nederland over niks. Dat is het speciale eraan.

‘We maken muziek waar we van houden en we houden van beat.

Maar wat wij maken is eerder popmuziek zoals popmuziek bedoeld is.

Mooier kan ik het eigenlijk niet zeggen. Wel lelijker.’

The Kik, met vooraan Dave von Raven. Foto Andreas Terlaak

The Kik, De veelste grote Nederbiet show, Stadsgehoorzaal Leiden 14 december, 20.15 u, vanaf €14,50

Denk niet zus of zo, maar denk na Toneelgroep Maastricht brengt Brecht op de planken In De goede mens van Sezuan van de Duitse schrijver en toneelmaker Bertolt Brecht (1898-1956) daagt Toneelgroep Maastricht het publiek uit met ethische dilemma’s.

Regisseur Arie de Mol, waarom hebben jullie voor dit werk van Brecht gekozen?

‘Het is een heel mooi verhaal dat ragfijn fileert voor welke keuzen we staan. Hoe moeilijk er balans is te vinden tussen zwart en wit. Die spagaat is heel interessant. De mens is echt een overlevingsbeest. Zorgen dat het met je zelf goed gaat, dat willen we nog wel. Maar ook een voor anderen zorgen, om het een beetje aangenaam te houden in de wereld, dat is toch iets anders. Deze tegenstelling zie je nu ook in de politiek terug. Links wil een wereld waar je elkaar wilt helpen.

Rechts richt zeer meer op het individualisme. We leven in een jungle en de sterkste overleeft.’

Waar gaat het stuk over?

‘In een Chinese stad helpt het hoertje Shen Te drie goden. Ze wordt voor haar liefdadigheid beloond met geld.

Maar haar zachte karakter zorgt ervoor dat zij in grote problemen komt.

De hoofdpersoon cijfert zichzelf helemaal weg. Dat loopt niet goed af. Er

wordt over haar heen gelopen. Alleen zacht en goed zijn, werkt dus niet.’

Shen Te heeft een mannelijk alter ego Shui Ta; een neef die wel van aanpakken weet. Waarom is deze dubbelrol van belang?

‘Shui Ta lukt het wel te overleven, maar maakt daar geen vrienden

mee. Het illustreert twee kanten van de mens. Hard en zacht. Twee kanten die eigenlijk elkaars bestaan niet erkennen. Dat is het mooie: het is haast een onmogelijke opgave om de balans tussen deze twee kanten te vinden.’

Brecht was zeer links. Neemt hij het niet te veel op voor de gekne-

velde arbeider?

‘Het wordt vaak gezegd dat zijn stukken zo links zijn. Opvallend genoeg is dat niet het geval. Hij stelt ethische dilemma’s, belicht de maatschappij vanuit verschillende invalshoeken. En hij kiest geen partij. In het stuk komen bijvoorbeeld een huurder en een huurbaas voor.

De huurder kan niet meer betalen.

Brecht heeft in deze situatie ook begrip voor de verhuurder. Die moet ook verdienen om brood te kunnen kopen.

‘Brecht legt de vinger op de zere plekken en laat zien hoe klein van geest we zijn. Maar hij geeft geen oordeel. Het publiek moet telkens zelf inschatten: wat zou ik hebben gedaan? Het enige wat Brecht zegt: “Denk niet zus of zo, maar denk na.”

Kijk in de spiegel en stel je de vragen: welke keuzes heb ik vandaag gemaakt? En had dat niet beter gekund?

‘We moeten streng zijn voor onszelf. Ik denk dat dat ook nodig is, als we nog iets willen met deze wereld tenminste.’

Door Vincent Bongers

‘Brecht legt de vinger op de zere plek.’ Foto Ben van Duin

Toneelgroep Maastricht, De goede mens van Sezuan, Leidse Schouwburg Wo 18 dec, € 10-28,50

TRIANON The Hobbit: The Desolation of Smaug dagelijks 20.30 za. 13:00 + za. zo. 17.00 + wo. 13.30 The Butler dagelijks 18.30 + 21.30 za. 14.00 De nieuwe wildernis dagelijks 19.00 za. + wo. 14.30 Captain Phillips dagelijks 21.30 KIJKHUIS Elle s’en va dagelijks 18.30 La grande bellezza dagelijks 21.00 zo.14.00 Inside Llewyn Davis dagelijks 19.00 + 21.30 zo. 14.30 LIDO Frozen 3D za. zo. 12.45 + 15.30 + wo. 14.30 The Hunger Games : Catching Fire vr. za. zo. 18.00 + 21.30 za. zo. 13.30 do. + ma. di. wo. 20.30 Mannenharten dagelijks 18.45 + 21.30 za. zo. 15.30 Saving Mr. Banks dagelijks 18.30 + 21.30 Tarzan 3D wo. 14.30 Bro’s Before Ho’s dagelijks 19.00 + 21.30 Soof dagelijks 18.45 + 21.30

MUZIEK

QBUS Ray Bonneville wo 18 dec. 20.30 €10 DE TWEE SPIEGHELS Ewald Ebings Jamcakes vr 13 dec. 21.00 Chris Koenen en Bart Landstra za 14 dec. 16.00 Kees Krabben Quartet zo 15 dec. 16.00 Jamsessie o.l.v. Sven Rozier ma 16 dec. 21.00 Unplugged wo 18 dec. 21.00 STADSGEHOORZAAL Ysaÿe Kwartet do 12 dec. 20.15 vanaf €20 De Kik za 14 dec. 20.15 €19,50 The London Community Gospel Choir wo 18 dec. 20.15 vanaf €22,50 SCHELTEMA COMPLEX Licks & Brains di 17 dec. 20.00 €7,50 DA VINCI COLLEGE Leids Harmonieorkest za 14 dec. 20.00 €5

THEATER

SOCIETEIT DE BURCHT Joke van Leeuwen: De kracht van positief omvallen do 12 dec. 19.30 €5 LEIDSE SCHOUWBURG Egon Kracht & The Troupe: Het oog van Leonardo do 12 dec. 20.15 vanaf €10 Jon van Eerd: Harrie en Twee Meesters za 14 + Zo 15 dec. 20.15 vanaf €10 Richard Groenendijk: Alle dagen di 17 dec. 20.15 vanaf €10 De goede mens van Sezuan (Brecht) wo 18 dec. 20.15 vanaf €10 THEATER INS BLAU PS | theater: Ons Bloed do 12 + vr 13 dec 20.30 €13,50 Dood Paard: Omg! XMAS-Show Wtf? ma 16 dec 20.30 €15 Alsof het voorbij is wo 18 dec. 20.30 €17 IMPERIUM THEATER Moord in de kerststal vr 13 + za 14 dec. 19.30 vanaf €10 zo 15 dec. 15.30

12 Mare · 12 december 2013 Kamervragen

Bolwerkers

Studentenrelaties

Foto Marc de Haan

‘Soms bellen er naakte dudes aan’ Willemijn de Vos (19), biomedische wetenschappen Huis ‘S5’: Steenschuur 5 Bewoners: 20 (Minerva en Quintus) Kamer: 12 m2 Betaalt: 340 euro Hoe kom je aan deze kamer?

‘Ik wilde graag in een groot Minervahuis wonen. Als je met zijn vieren woont, eet je nog de helft van de week alleen. In een groot huis zijn er altijd mensen om mee te koken, te kletsen en te eten. Ik was hier in de El Cid-week al langsgegaan en vond de meiden meteen superleuk. Gelukkig werd ik uitgenodigd om te komen hospiteren. Ik woon nu in de sjaarzenkamer, een van de kleinere kamers van het huis. Maar ik ben er ontzettend blij mee. We zijn dit jaar met een grote lichting: Minerva had bijna vierhonderd nieuwe leden. Daardoor heb-

Bandirah

ben niet alle meiden een kamer in een Minervahuis kunnen vinden.’

Is het geen chaos met twintig bewoners?

‘We zijn met tien Minervanen en tien Quinten, maar de verdiepingen van de verenigingen blijven behoorlijk gescheiden. We zeggen elkaar natuurlijk wel gedag, maar verder delen we eigenlijk alleen de voordeur en de wasmachine.

We wonen dus eigenlijk met zijn tienen.’

Word je nooit gek van al die meiden?

‘Nee, helemaal niet, ik vind het heerlijk.

Ik wilde vroeger altijd graag een grote zus hebben, nu is het net alsof ik negen grote zussen heb. Natuurlijk is er wel eens een meningsverschil, maar dat wordt snel bijgelegd. Met mannen in

huis is de sfeer toch anders. Hier begrijpt iedereen elkaar, en je kunt in je pyjama en zonder make-up over de gang lopen of de laatste roddels uitwisselen.

‘Er hangt een goede sfeer in huis. Er is altijd ruimte voor een grapje. Laatst deden we bijvoorbeeld het drinkspelletje ‘icing’, maar dan met Flügel in plaats van Smirnoff Ice. Eén van de meiden verstopte overal Flügel in de fusie, waarna de rest het moest zoeken. Je moet het drinken zodra je het vindt. De volgende ochtend wilde een van mijn huisgenootjes ontbijt maken toen ze er een in de broodtrommel vond…’

Zijn er speciale huistradities?

‘Ik kan zo snel niets bedenken, behalve dat je op snoep moet trakteren als je je sleutel vergeet. Er is wel wat rivaliteit

met het mannenhuis aan de overkant.

Ze hebben een speciale regel. Wie verliest met kaarten moet naakt, met alleen een gitaar om, bij ons aanbellen, en ons zover krijgen om de deur open te doen.

Omdat we een intercom hebben, wordt dat niet snel zomaar gedaan.

‘Ik was laatst een keer alleen thuis met een andere eerstejaars en wij wisten hier niets van af. Om half één ging de bel. Er stond een jongen voor de deur die een wc-rol wilde lenen. We stonden al halverwege de trap toen we het gevoel kregen dat er iets niet klopte. Toen we uit het raam keken stond er een naakte dude voor de deur. We hebben de wc-rol maar uit het raam naar hem gegooid. De deur bleef dicht.’

Door Petra Meijer

Het wilde liefdesleven van De Student is een van de hardnekkigste clichés over het studentenleven. De moderne Student is namelijk vaste klant bij de soa-kliniek, wisselt maandelijks van seksuele geaardheid en sextext zich een dubbele duimbreuk.

Clichés zijn er om overdreven te worden, dus in werkelijkheid valt het wel mee met die Student. Toch zijn serieuze relaties vaak iets voor na de buluitreiking, wanneer we de grotemensenwereld binnenstappen, fulltime moeten werken, huizen gaan kopen en meer van dat soort silliness. Dat is althans mijn idee: waarom al vroegtijdig fulltime saai en verantwoordelijk zijn, wanneer ik dat de rest van mijn leven nog zal moeten?

Het studentenleven is juist het allerlaatste baken in de zee van verantwoordelijkheden: je kan nog een beetje wild en roekeloos zijn, je mag nog eens schaamteloos je moeder bellen voor instructies over dweilen of eieren koken, en deadlines zijn er om door middel van creatieve smoesjes, pruillippen en een flinke dosis wimpergeknipper te overschrijden.

Desondanks verzeilen veel studenten na verloop van tijd toch in zo’n serieuze relatie. Ik zag hen, en ik schudde meewarig het hoofd. Moet dat nou? Ben je je sociale leven dan echt zat?

Tot ik natuurlijk zélf een van die studenten werd. Zonder er erg in te hebben. En nu ben ik zelf saai en verantwoordelijk. Natuurlijk moet ik nog steeds mijn moeder bellen wanneer ik kliekjes een tweede keer op wil warmen maar Google me niet precies kan vertellen of ik daar nou al dan niet van zou doodgaan. En ik sta doorgaans ook alleen maar op wanneer vriendlief me aan het einde van zijn lunchpauze heeft wakker ge-sms’t. Ik ben nog steeds een doorsnee student, maar wel een beperkte.

Ik ben namelijk ook financieel beperkt, en het risico op dehydratatie bij het uitgaan kan ik doorgaans enkel inperken door een strategische portie flirten. Op vakantie wil ik bovendien ook graag couchsurfen, waarbij ik de host bij voorkeur uitkies op basis van zijn ogen/kapsel/wasbordje. In de serieuze relatie wordt er echter niet meer zomaar geflirt, en die host mag ook geen ‘hij’ meer zijn. Dus ik ben beperkt. En ja, dat vind ik soms wel jammer. Ik vind flirten leuk, ik vind gratis drankjes leuk - en wasbordjes, daar kan ik ook mee leven.

Maar dan lig ik soms naar die lief slapende man naast me te kijken, en weet ik dat het eigenlijk ook wel fijn is dat Hij ’s morgens niet het huis uit geschopt hoeft om vervolgens nooit meer gebeld te worden. Dat Hij mijn allerbeste vriend is. En dan bedenk ik, god, wat ben ik godsgruwelijk saai geworden.

Maar god, wat is dat ook fijn, dat ik niet meer in die wachtkamer moet, en dat mijn duim eindelijk eens rust heeft.

Talitha Dehaene