Mare, jaargang 35, nr. 16

26 januari 2012 35ste Jaargang • nr. 16

‘Er valt genoeg te regelen hier’ Pagina 9

Vrijheid betekent niet dat iedereen maar lekker zijn gang moet gaan

Geneticus onderzoekt het pijnboompittensyndroom: ‘Ik heb het zelf ook’

Studentenkamers wereldwijd: ‘Rotzooi is typisch Nederlands’

Pagina 6

Pagina 9

Pagina 11

De zoveelste bezuiniging Sociaal leenstelsel voor master Masterstudenten krijgen geen beurs meer, maar moeten lenen. Ook de OV-jaarkaart wordt versoberd.

Vorige week stuurde de staatssecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra (VVD), het voorstel om de beurs voor masterstudenten af te schaffen naar de Tweede Kamer. De kans is groot dat al volgend collegejaar een sociaal leenstelsel in de masterfase wordt ingevoerd. Coalitiegenoot CDA en gedoogpartner PVV gaan namelijk akkoord met het voorstel.

Door de maatregel gaat de uitwonende masterstudent 3200 euro extra per jaar betalen. Thuiswonenden zijn 1200 euro kwijt. Ook studenten die een meerjarige master volgen, zijn de klos. Wel is er een overgangsregeling voor studenten die in september 2011 zijn begonnen aan master van meer dan een jaar. Voor hen geldt het leenstelsel niet.

WAT KOST HET DE STUDENT?

Broek uit!

Das om!

Een eerstejaars lid van de Leids Studenten Rugbygezelschap heeft zojuist de zogeheten ‘Zumba’ voltooid. Bij dat initiatieritueel moet de rugby’er een rondje over het Rapenburg rennen. Voorwaarde: hij mag alleen een stropdas dragen. Zie pagina 3 Foto Marc de Haan

Hoop gloort voor LAK Ondanks het economische klimaat, investeert de gemeente Leiden in cultuur. Het door de universiteit afgestoten LAKtheater maakt dan ook een goede kans op overleving.

Nee. Het recht op een OV-jaarkaart wordt ingeperkt. Studenten konden de nominale studietijd plus drie jaar over de kaart beschikken, dat wordt nominaal plus één. Ook masterstudenten met ouders die om wat voor reden dan ook weigeren een bijdrage te betalen, krijgen geen aanvullende beurs meer. Ook de partners van masterstudenten met een kind onder de twaalf worden geraakt. De partnertoeslag verdwijnt namelijk.

IS DAT ALLES?

‘Ja, het kan een paar jaar tegen zitten met de gemeentefinanciën. Wat ik veel wezenlijker vind, is dat we met deze nota de cultuur echt positioneren als een dragende pijler van de toekomstvisie van onze stad. In 2010 had het college al besloten niet te bezuinigingen op cultuur.’

Dat zegt de Jan-Jaap de Haan (CDA), wethouder van cultuur. Leiden wil zich onderscheiden, economisch sterker en meer hoogopgeleiden aantrekken en doet dat door zich in te zetten voor cultuur. Dat betekent meer geld, vlottere subsidieprocedures en meer samenwerking. Dat blijkt uit de Cultuurnota 2012-2018.

Verleden jaar al besloot de gemeente de bijdrage aan het vlakkevloertheater met € 350.000 te verhogen, nadat de universiteit had aangekondigd het niet meer te financieren. In de toe-

komst moet het LAK opgaan in de BV Stadspodia waar ook de Leidse Schouwburg en de Stadsgehoorzaal toe behoren. LAK-directeur Roland Helmer is op aanraden van de BV alvast begonnen met de programmatie voor volgend seizoen. ‘Maar er staan nog geen handtekeningen op papier’, aldus Helmer. Ook voor het failliet gegane cultuurcomplex Scheltema wordt gezocht naar een nieuwe overlevingsvorm. TB

Zwaardere straffen voor hackers geëist

Neanderthalers in het rood

Onderhandelingen over cao muurvast

Tien huizen bezocht wegens stufifraude

Het Openbaar Ministerie wil een zwaardere, onvoorwaardelijke straf voor de twee hackers die in 2008 de website van Universiteit Leiden platlegden.

Leidse en Spaanse archeologen publiceren deze week over het gebruik van rode kleurstof door Neanderthalers, meer dan 200.000 jaar geleden.

De vakbonden voor universitair personeel willen volgende week overleg met hun achterban over de vastgelopen onderhandelingen met de VSNU.

De gemeente Leiden heeft vorig jaar in opdracht van Dienst Uitvoering Onderwijs bij tien adressen onderzoek gedaan naar fraude met studiefinanciering.

Pagina 5

Pagina 5

Pagina 4

Pagina 4

> Zie pagina 8

CDA EN PVV WAREN TOCH TEGEN HET LEENSTELSEL? Tijdens de verkiezingscam-

pagne wel. Maar zij stemmen nu toch in en zeggen het voorstel als compromis te beschouwen. Zo wordt

verkomen dat ook de bachelorstudenten ook hun beurs verliezen, zoals de VVD wilde. Ook worden hbo-studenten gespaard. Daarnaast verwijst de partij naar het regeerakkoord waarin de maatregel al was aangekondigd. Wel wil het CDA van Zijlstra weten waar de opbrengst van de bezuiniging precies naar toe gaat.

EN DE OPPOSITIE? Vrijwel alle partijen zijn tegen. D66, GroenLinks en de PvdA willen graag een sociaal leenstelsel voor alle studenten, maar het uitgespaarde geld moet dan wel terugvloeien naar het hoger onderwijs. Ook vinden ze dat er nu te veel maatregelen ineens (langstudeerboete, kosten tweede studie) op de studenten afkomen. De SP en ChristenUnie zijn tegen. Belangrijker is het standpunt van de SGP. In de Tweede Kamer is de rol van de partij waarschijnlijk niet doorslaggevend.

Maar mocht het plan de Eerste Kamer halen, dan wordt de SGP wel belangrijk. Daar is de partij nodig om voor een meerderheid te zorgen.

Volgens Tweede Kamerlid Elbert Dijkgraaf staat de SGP ‘niet te juichen’ maar gaat zij waarschijnlijk wel akkoord. ‘We willen nog wel vragen stellen over studenten die meerjarige masters volgen. Voor hen lopen de kosten natuurlijk enorm op.’

HOE REAGEREN DE STUDENTEN? ‘De groot-

ste bezuiniging op studiefinanciering sinds de invoering ervan’, noemt de Landelijke Studenten Vakbond de maatregel. ‘Hele groepen studenten worden uitgesloten door deze keiharde bezuinigingen’, aldus LSVbvoorzitter Pascal ten Have. ‘De studenten meer moeten investeren, maar daar staat geen beter onderwijs tegenover’, vindt het Interstedelijk Studenten Overleg. VB

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 26 januari 2012 Geen commentaar

Tekort aan krantenjongens ‘Ik wil naar…’

PATS! ‘Wat had ik gezegd!’

‘Vader… excuses vader, ik wil naar de universiteit. Geschiedenis studeren.’

‘Waarom, in Thorbeckes naam?’

‘Om kennis op te doen. En een goede baan te krijgen natuurlijk.’

‘Als je rijk wil worden, moet je ondernemer worden. Daar hoef je niet voor te studeren. Als je een baan wil, kun je evengoed naar een university of applied sciences – hbo noemden wij dat – Zijlstra had dat al in 2012 door.

Hoef je niet eens voor af te studeren.

Gewoon blijven hangen bij je stageplek. In mijn tijd stimuleerde Zijlstra niet voor niets dat studenten bedrijfjes zouden opstarten.’

Door Thomas Blondeau

‘Vader, niet weer over Zijlstra. Ik ben al naar hem vernoemd en…’

PATS! KLABOEM! ‘Zijn naam zal niet ijdel gebruikt worden in dit huis! Kom hier, en neem een biertje mee nu je toch onderaan de keldertrap ligt. Jij wou geschiedenis? Krijg je bij mij voor niets. Luister, ik was vroeger net als jij. Ik dacht dat de universiteit een plaats was waar het om kennis ging en toegegeven, een voorbereiding op een goed of althans, beter loon. Gelukkig was daar Zijlstra. Hij had zelf sociologie en marketing gestudeerd en wist dus maar al te goed waar zo’n opleiding goed voor was. In nauwelijks een jaar voerde hij de langstudeerboete in en schafte tegelijk de masterbeurs en de gratis tweede studie af. Het ov-recht werd ingekort, het streven naar zoveel mogelijk hogeropgeleiden aan de kant gezet.’

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden

‘Maar…’

‘Nee, niks maar. Zijlstra had gelijk.

Onderzoek had in zijn tijd allang uitgewezen dat mensen toch wel gaan studeren of ze nu beurs krijgen of niet.

Laat ons wel wezen, die paar duizend euro konden er heus wel bij. Ja, zo’n twee procent – type bijstandmoeder – haakte af. Goed, daar had een aparte regeling voor moeten komen. Maar een beetje overheid wil natuurlijk minder en niet minder regels. Toch?’

‘Ja… vader.’

‘Tuurlijk, er was een wat rottige overgangsfase van tien jaar. Ouders waren totaal niet voorbereid om financieel bij te springen. De bachelortitel devalueerde door een verrommeld onderscheid tussen hbo en universiteit. Afgestudeerden kregen door hun studieschuld moeilijk een hypotheek. En omdat studenten door het systeem gejaagd werden, daalde het kennisniveau. Om er nog maar te zwijgen over hoe armzalig ze de middelbare school verlieten. Maar geen omelet zonder gebroken eieren, geen revolutie zonder wat overtollige klappen. En laat ons wel wezen: hoeveel academici heeft de BV Nederland nodig? In mijn tijd had je een tekort aan krantenjongens en staakten de schoonmakers. Nie wieder, dachten we toen.’

‘U heeft gelijk, vader.’

‘Dus, wat wordt het?’

‘Sociologie en marketing.’

‘Halbe, je bent een man geworden.’

Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Harmke Berghuis redactie@mare.leidenuniv.nl Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Dirk-Jan Zom D.Zom@mare.leidenuniv.nl Constanteyn Roelofs (stagiair) Medewerkers

Rivke Jaffe • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Anne van de Wijdeven Secretariaat Harmke Berghuis Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.P. Abrahams (voorzitter) • prof. dr. J. van den Broek • I. Bronstring • A. Brouwer • drs. J.C.M. Damen • prof. dr.

A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • mr. F.E. Jensma • prof. dr. J.C. de Jong • D. van der Klugt • A. Liemburg• dr.

D.J.W. Meijer • R. Nieuwenkamp • drs. R. Rijghard Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuis­gestuurd krijgen door € 35,- over te maken op bankrekening 10.32.57.950 ten name van Universiteit Leiden inzake Mare.

Studenten betalen € 25,-. Zij maken dit bedrag over op bovenstaand bankrekeningnummer onder vermelding van hun studentnummer.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Gevoeligheid Regelmatig lees ik iets in de krant waarvan ik denk: jongens toch, dat moet beter kunnen. Zo stuurde mijn hoogleraar laatst een e-mail. Naar mij, omdat ik een fout had gemaakt in mijn een-na-laatste column. Iets over dat ik discount rate en rente door elkaar had gehaald. Maar goed, terug naar andere journalisten, en vooral wat er fout gaat als ze van ingewikkelde wetenschap een kort krantberichtje maken.

Bijvoorbeeld: wat er schuilt achter de berichten ‘Klimaat is niet zo gevoelig voor CO2’ (Trouw, 25-11-11), en ‘Yet another in a long line of revelations showing the scientific fraud at the heart of the anti-global warming movement.’ (Investors Business Daily, 2511-11)?

Science had een artikel gepubliceerd waarin werd gesteld dat de huidige klimaatmodellen de invloed van CO2 op het klimaat overschatten. Dit deden de auteurs door met een klimaatmodel de omstandigheden tijdens de laatste ijstijd na te bootsen. Omdat we weten hoe de wereld er toen uitzag en hoeveel CO2 er in de lucht zat, kun je berekenen hoe gevoelig het klimaat is voor CO2.

Gevoeligheid wordt hier trouwens gedefinieerd als ‘hoeveel warmer het wordt als de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer twee keer zo groot wordt als voor de industriële revolutie’. Het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC) in haar laatste rapport: waarschijnlijk 3.0 graden Celcius, maar in ieder geval ergens tussen de 2.0 en 4.5. De ijstijdstudie kwam uit op 2.3.

Dat ze in Amerika gelijk ‘climate fraud!’ beginnen te roepen is natuurlijk vooral triest/grappig, maar het is ook tamelijk voorbarig om te stellen dat het klimaat dus minder gevoelig is voor CO2 dan dat het IPCC heeft voorspeld. Het IPCC voorspelt immers helemaal niets, maar vat gewoon de staat van de wetenschap op dat moment samen. Het getal van 3.0 graden Celcius is gebaseerd op 13 klimaatmodellen, waarvan er drie ook al een sensitiviteit van 2.3 of lager gaven. Niets nieuws dus.

Bovendien verscheen er een week na de ijstijdstudie in Nature Geoscience een paper waarin men juist een sensitiviteit van 3.6 graden had gevonden. Daar hoorde je dan weer niemand over. Kan gebeuren natuurlijk. Misschien had het Science persbericht meer leuke plaatjes en kleurtjes. Maar de grootste gemiste kans vind ik het gebrek aan perspectief in de meeste media. Want wat betekent het in de praktijk als het klimaat inderdaad iets minder gevoelig is voor CO2?

Regeringsleiders hebben ooit afgesproken dat wij het acceptabel vinden dat de wereld maximaal 2.0 graden warmer wordt (want dan sterft bijvoorbeeld slechts 10-15 procent van de diersoorten uit, in plaats van 40 procent bij 3.0 graden). Om dat niveau te bereiken mogen wij als mensheid in totaal ongeveer een biljoen ton koolstof uitstoten. Met ons huidige tempo doen we daar nog 24 jaar over.

Mocht het klimaat echt minder gevoelig zijn, dan vertaalt dat zich in 500 gigaton koolstof die wij extra mogen verbranden voor we de 2.0-graden-limiet passeren, ofwel 11 jaar extra. Anderzijds zou een gevoeligheid van 3.6 graden betekenen dat we over 15 jaar al te laat zijn.

Dit soort papers heeft serieuze policy implications voor Leidse studenten. Immers, 35 jaar om onze CO2-uitstoot met 80 procent te verlagen is krap, maar wel haalbaar. Dan moeten we vandaag beginnen met minder vlees eten, bij onze huisbazen zeuren om dubbel glas, onze stufi voortaan laten storten bij de Triodos-bank en vooral nooit meer op de VVD stemmen.Maar als we echt nog maar 15 jaar hebben voordat we een kritieke grens overgaan, wordt het de komende paar honderdduizend jaar toch niets meer.

Dan kunnen we net zo goed doen waar we echt in uitblinken: het op een zuipen zetten.

Benjamin Sprecher

promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

26 januari 2012 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Niet weer achter de dikke deur Oud-agent helpt gevangenen met reïntegratie Eerst pakte hij als agent criminelen op. Nu helpt psychologiestudent Jeroen Brinkhuis bij hun terugkeer in de maatschappij. ‘Je staat op straat, met een zak kleding. Succes ermee.’

Hij was voorstander van hard straffen. Maar als politieagent op straat in Utrecht zag hij ook de andere kant van het verhaal.

‘Je komt echt schrijnende situaties tegen. Huiselijk geweld, verslaafde ouders, vaders die erop los slaan.’ Hij wil misdrijven niet goedpraten: er moet een straf op staan. ‘Maar je ziet

Door Dirk-Jan Zom

dat er een verhaal achter zit. Je moet voorkomen dat ze de volgende keer weer een pompstation overvallen.’

Jeroen Brinkhuis (31) werkte van 1999 tot 2002 als agent, maar ging daarna psychologie studeren. Sinds deze maand is hij voorzitter van Exodus Leiden, een stichting die ex-gedetineerden helpt om terug te keren in de maatschappij. ‘Ik heb de behoefte aan hulp gezien onder ex-gedetineerden die een koersverandering in hun leven willen. Het is fantastisch als ze een helpende hand toegestoken krijgen.’

Want als de straf erop zit breekt

een moeilijke tijd aan, zegt Brinkhuis. ‘Je staat op straat, met een zak kleding. Succes ermee. Je hebt geen werk, geen huis, geen netwerk om op terug te vallen.’

Stichting Exodus heeft huizen in elf Nederlandse steden waar ex-gedetineerden wonen en worden begeleid. Ze verblijven er zes tot acht maanden. In Leiden wonen dertien ex-gevangenen in een monumentaal pand aan de Plantage, en vier in het doorstroomhuis aan de Uiterstegracht. Exodus helpt ze bij het zoeken van een woning en werk, het halen van een diploma en het op-

Foto Marc de Haan

nieuw contact leggen met partners of familieleden.

Brinkhuis: ‘Ze hebben hun straf erop zitten en moeten weer normaal op pad kunnen. Ze hebben vaak schulden. Werken hebben ze afgeleerd in de gevangenis. Als je hen zo buiten zet, weet je zeker dat ze binnen no time weer achter de dikke deur zitten.’

Van half acht ’s ochtends tot twee uur ’s middags gaan ze aan de slag in een werktraject, bijvoorbeeld de plantsoenendienst, reiniging of bouw. Hiernaast krijgen ze persoonlijke begeleiding, sociale vaardigheidstraining, budgetteringstraining en soms schuldhulpverlening. Omdat Exodus een christelijke stichting is, krijgen ze ook zingeving. ‘Iemand kan zich – ook met een baan en een woning – nog steeds nutteloos voelen. We kijken wat ze nu echt zinvol vinden in het leven en leren ze vaker aan een ander te denken.’ Oefeningen kunnen heel laagdrempelig zijn.

‘Bijvoorbeeld Sinterklaasgedichtjes schrijven voor elkaar. Dat klinkt stom, maar door hun thuissituatie zijn veel bewoners dat al niet gewend.’

Wie bij blaas- en urinetests betrapt wordt op drank- of drugsgebruik krijgt een officiële waarschuwing. Bij een tweede overtreding moet de bewoner vertrekken. Uiteindelijk weet slechts een derde het programma te voltooien. Is dat niet weinig? ‘Je moet ergens een grens trekken. Als je niet serieus bent, houd je alleen maar een kamer bezet voor iemand die wel gemotiveerd is. Het gaat om mensenlevens. En als je een derde van de mensen weer op de been kan krijgt, is dat fantastisch. Ook al zou het maar met één iemand lukken, dan is dat al mooi.’

Frutti di Mare

Ferme tikken op het achterwerk Door Constanteyn Roelofs ‘Geile

ovalen tussen de palen!’ Het clublied van het Leids Studenten Rugbygezelschap schalt over het Rapenburg. Secretary Robbert van der Linde kijkt tevreden terug op het seizoen. ‘Beide teams hebben een klinkende overwinning behaald, waarmee ze beide de derde plaats in de poule veilig stelden. Net niet genoeg voor de playoffs, maar toch een mooi resultaat.’

Traditiegetrouw eindigt de competitie met een borrel in stamkroeg L’espérance.

Manoeuvreren in het kleine doch gezellige lokaal is niet gemakkelijk; de meeste spelers hebben de bouw van een brandkast en het gemiddelde gewicht ligt ruim boven de honderd kilo.

Er worden stropdassen uitgereikt aan de jongens die hun eerste seizoen hebben overleefd. De eerste die de roodblauw gestreepte das krijgt, is rechtenstudent Wout Schrama. President Mika Naulais roemt zijn kwaliteiten: het aplomb waarmee hij de eerste rij versterkt en de hoffelijke manier waarop hij de leden in zijn comfortabele Citroen naar uitwedstrijden chauffeert.

Dan is het tijd voor de Zumba. Van der Linde legt uit. ‘Nee, dat is niet een of andere hippe fitnessdans waarmee blije huisvrouwen de kilo’s te lijf gaan, maar een initiatieritueel voor een speler die zijn eerste try heeft gescoord. De gelukkige rent slechts gehuld in das een rondje over het Rapenburg, waarna een erehaag van spelers hem ontvangt met ferme tikken op het ontblote achterwerk, felicitaties en bier.’

En zo geschiedde. ‘Broek uit! Hou je das om!’ De oudere leden dansen in een cirkel om de eerstejaars heen. ‘Ik kan helemaal niet rennen’, probeert die nog. ‘Ik ben geblesseerd! Tevergeefs. Op een drafje weet hij het rondje keurig af te maken.

Dat er volgend jaar weer enthousiast wordt gespeeld is zeker, zegt Van der Linde. Maar het is nog de vraag waar.

‘We zijn nog volop in onderhandeling met het universitair sportcentrum over hoe het nieuwe veld eruit gaat zien. Op het moment lijkt het erop dat er een gecombineerd kunstgrasveld komt voor de voetbal en de rugby.’

Oud-president Tom Beunder: ‘Ach, een kunstgrasveld speelt prima. Je bent alleen aan het eind van de wedstrijd wat smeriger. Elke val betekent namelijk een

schaafwond en bij iedere scrum, tackle of ruck ben je elkaar aan het insmeren. Na een uitwedstrijd op kunstgras in Nijmegen had ik het bloed van tien tegenstanders op mijn shirt. Dat is mooi.’ ’Het belangrijkste is dat we op dezelfde plaats, het Palenpad, mogen blijven spelen. Dat veld hoort echt bij het LSRG: hier zijn levenslange vriendschappen gevormd en rugbylegendes opgestaan.’

Boze homo’s Neurobioloog en arts Dick Swaab (1944), bekend van de bestseller Wij zijn ons brein, geeft vrijdag een lezing bij de de Leidsche Ganymedes Borrel, het netwerk voor lesbische, homo- en biseksuele studenten en medewerkers.

Hersenen van homo’s en hetero’s verschillen, ontdekte u begin jaren 90.

‘We publiceerden een onderzoek waaruit bleek dat in de hersenen van homoseksuele mannen de biologische klok tweemaal zo groot is als in de hersenen van hetero’s. Toen we dat naar buiten brachten, ontstond er een rel die ik nooit voor mogelijk had gehouden. Er stonden demonstranten voor de deur. De kinderen werden op school gepest. Dag en nacht dreigtelefoontjes. Er waren bommeldingen. Ik kreeg een kaart met daarop de aankondiging dat ze me kwamen vermoorden en een andere met de tekst “Je zult het wel jammer vinden dat je niet onder Mengele in Auschwitz hebt kunnen werken.”’

Wat was er zo aanstootgevend aan het onderzoek?

‘Het is mij nog steeds niet geheel duidelijk. Maar in die tijd was het geloof in de maakbare samenleving nog heel groot.

Er lag een taboe op de biologische achtergrond van seksuele oriëntatie. Bepaalde homo-organisaties zagen homoseksualiteit zelfs als een politieke keuze. Wij stelden dat er niets viel te kiezen. Daar waren ze boos om.

‘Het hielp ook niet dat Utrechtse hoogleraar sociologie, Rob Tielman, ons onderzoek als “bijzonder onkies” omschreef.

De kritiek verspreidde zich als een olievlek. Iedereen bemoeide zich ermee.’

Waarom is uw onderzoek niet herhaald?

‘We hadden zeer bijzonder hersenmateriaal verzameld en de techniek die we gebruikten om de biologische klok bloot te leggen en te kwantificeren, heeft een hoge moeilijkheidsgraad. Het kan ook zijn dat wetenschappers huiverig zijn om dit soort onderzoek te doen. Het ligt nogal gevoelig. Maar er is ondertussen wel ander onderzoek geweest waaruit blijkt dat er verschillen zijn tussen de hersenen van homo’s en hetero’s.’

Zijn uw ideeën inmiddels geaccepteerd door de homobeweging?

‘Ja. Maar dat is geleidelijk gegaan. Zeventien jaar na dato verscheen er een artikel in de Gay Krant met als veelzeggende titel “Boze homo’s zaten aan de verkeerde kant.” Een mooie kop trouwens.’

Wat vindt u van een organisatie als Different, die therapieën aanbiedt om van homoseksualiteit af te komen?

‘Ach, dat zijn dinosauriërs. Het laatste groepje idioten. Alles wijst op een vroege programmering van seksuele oriëntatie.

Die vindt tijdens de zwangerschap plaats.

In de baarmoeder wordt door genetische achtergrond en effecten van hormonen en andere stoffen op de hersenen bepaald of een kind homoseksueel wordt.

De ontwikkeling na de geboorte speelt geen rol. Daar is in ieder geval nog geen bewijs voor gevonden.

‘Ik kan me voorstellen dat onder druk van de omgeving en door het feit dat er veel geld en tijd is geïnvesteerd in een behandeling, dat iemand dan zegt dat hij van zijn homoseksuele gevoelens af is.

Maar het is natuurlijk onzin.’

Foto Marc de Haan

Lezing Dick Swaab: Sexual differentiation of our Brain, 27 januari, Academiegebouw, 19u, Toegang is gratis, reserveren via info@de-lgb.nl

4 Mare · 26 januari 2012 Nieuws

DUO slipt dicht Dat blijkt uit vragen die de TweedeKamercommissie voor Onderwijs stelde aan minister Bijsterveldt. In 2009 kreeg de DUO 37.308 bezwaarschriften. De dienst is daarmee verantwoordelijk voor 98 procent van alle bezwaarschriften volgens de Algemene Wet Bestuursrecht.

Diezelfde wet stelt wettelijke grenzen aan hoe lang de overheid over een aanvraag mag doen; die termijn wordt bij bijna een kwart van alle DUO-aanvragen niet gehaald. Interessant om te weten: als de dienst niet op tijd reageert op je aanvraag, en dat kost je geld, dan moet de DUO een dwangsom betalen. De hoogste tot nu toe was € 940,-. Inmiddels probeert de organisatie over te stappen naar een minder formele werkwijze, waarbij meer wordt geanticipeerd op de vragen van klanten, aldus de minister.

Crisis raakt studenten Volgens berekeningen van het Nibud, het instituut voor budgetvoorlichting, slaat de crisis ook een flinke deuk in de koopkracht van studenten. Een student met een basisbeurs die daarnaast 5000 euro per jaar bijverdient, gaat er dit jaar 2,4 procent op achteruit. Dat komt neer op 216 euro per jaar. Per maand ontvangt een student achttien euro minder. Het Nibud heeft nog niet de koopkrachtdaling berekend voor masterstudenten die in september hoogstwaarschijnlijk geen beurs meer krijgen. Kosten als langstudeerboete en een dure tweede master zijn ook niet verwerkt in de cijfers. Voor een aanzienlijk deel van de studenten zal de koopkracht in ieder geval nog veel scherper dalen.

Oker van onze opa’s ‘Deze vondst hadden we al dertig jaar op de plank liggen’ Leidse en Spaanse archeologen schrijven deze week in het vooraanstaande wetenschapsblad PNAS kleurstoffen van Neanderthalers, meer dan 200.000 jaar geleden.

Professor Wil Roebroeks, waar gaat het artikel over?

‘Oker is een verzamelnaam voor rode kleurstof die gemaakt is van aardpigmenten. In het artikel zelf hebben we het vooral over een vloeistof met hematiet of ijzeroxide, omdat we niet weten of het ook echt als kleurstof werd gebruikt.’

Ik lees hier dat die vondst al bij-

na dertig jaar geleden is gedaan?

‘Charlie Arps van Naturalis deed dat, bij een groeve in Maastricht.

Hij heeft het al een hele tijd geleden beschreven, toen met slechts één methode. Hij is inmiddels met pensioen, maar we hebben hem er weer bijgehaald. De laatste jaren is oker een belangrijke rol gaan spelen in de archeologie van de oudste moderne mensen, in ZuidAfrika. Daar is toen veel ophef over gemaakt, en er zijn allerlei interpretaties gedaan over symbolisch denken enzovoort. Wij hadden dat al dertig jaar op de plank liggen, maar het was nooit opgepikt door de gemeenschap.’

Dus een kwart miljoen jaar geleden werden zulke papjes zowel in Afrika als Maastricht gebruikt.

Betekent dat dat het gebruik op verschillende plaatsen is ontstaan, of dat het veel verder teruggaat? ‘Ik denk zelf dat het iets is van veel langer geleden. In Maastricht hebben we geluk gehad dat de grond daar heel licht is, en dat die kleurstof daar niet van nature al voorkomt. Je zag de rode vlekken zitten. We hopen dat andere archeologen met deze resultaten voor ogen anders kijken, en beter opletten nu ze weten hoe zo’n vondst eruit ziet en hoe fragiel hij kan zijn.’

Wat deden Neanderthalers met dat spul? ‘Dat weten we niet. Sommige archeologen interpreteren die Afrikaanse okervondsten als symbolisch gebruik of bewijs van abstracte gedachten. Anderen, waaronder ikzelf, geloven daar niet zo in. We weten uit de etnografie dat oker ook gebruikt kan worden voor het looien van leer, het houdbaar maken van eten of het wegjagen van insecten. Als je niet kan kiezen waar iets voor werd gebruikt, moet je dat niet doen. De eerste vondsten waarbij echt duidelijk is dat er iets symbolisch met kleurstof gebeurt, echte beschilderingen, zijn veel recenter dan deze vondst.’ BB

Onderwijsprijs Jaarlijks reikt de Leidse studentenraad (LSr) tijdens de dies op 8 februari de onderwijsprijs uit. Deze prijs is een erkenning voor goed en inspirerend onderwijs, aldus de raad. Studenten bepalen welke docent in aanmerking komt voor de prijs en Leidse studieverenigingen dragen namens hun studenten de beste docent van hun opleiding voor. Vervolgens kiest de LSr uit de voordrachten vijf genomineerden die kans maken op de Onderwijsprijs. Uit de meer dan dertig voordrachten heeft de jury dit jaar de volgende docenten genomineerd: Isabelle van de Calseyde (Franse taal en cultuur), Laura Heitman (bio-farmaceutische wetenschappen), Isabel Hoving (film- en literatuurwetenschap), Tessa Minter (culturele antropologie en ontwikkelingssociologie) en Jan Pronk (Bestuurskunde).

De prijs bestaat uit geldbedrag van € 5000. Dat mag de winnaar echter niet in eigen zak steken. Het bedrag moet namelijk aan onderwijs worden besteed.

Koen Koch overleden Politicoloog prof. dr. Koen Koch (66) is zondag overleden in Amsterdam. Koch was hoogleraar internationale betrekkingen, auteur en columnist voor onder meer Trouw. Hij was universitair docent in Leiden en bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij gold als kenner van de Eerste Wereldoorlog, en organiseerde historische reizen naar de loopgraven van Vlaanderen. Meer dan 1500 mensen zijn met hem meegeweest. Zijn laatste boek, Een kleine geschiedenis van de Grote Oorlog, verscheen in 2010.

IJsberg Vier studenten journalistiek aan de Vrije Universiteit zijn een site begonnen waar medewerkers, alumni en studenten van universiteiten misstanden kunnen melden. Op hettopjevandeijsberg.nl stellen de makers dat veel hogescholen in het nieuws zijn vanwege diplomafraude en slechte kwaliteit van het onderwijs, maar dat universiteiten buiten schot blijven.

Met een enquête onder professoren en universitaire medewerkers proberen de vier studenten uit te vinden of dergelijke problemen ook in het universitaire onderwijs voorkomen.

‘Meer ondernemers nodig’ Hoger beroep tegen hackers Hogescholen en universiteiten moeten meer les gaan geven in ondernemerschap. Op deze manier kan ambitieus ondernemerschap in Nederland verder gestimuleerd worden.

Dat is een van de aanbevelingen van de Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid in een rapport over de factoren die van invloed zijn op ambitie om te ondernemen.

De raad meent dat dankzij ambitieus ondernemerschap banen en innovatie ontstaan, die gunstige gevolgen hebben op de Nederlandse economie.

Hoogopgeleiden hebben vaak

succesvollere ondernemingen dan laagopgeleiden en landen met veel hoogopgeleiden hebben meer snelgroeiende ondernemingen, stelt het rapport.

Het hoger onderwijs kan hierin een grote rol spelen, schrijft Erik Stam, hoogleraar ondernemerschap in Utrecht.

Hij is redelijk tevreden over het ondernemersonderwijs in Nederland, maar vindt dat er nog wel een slag gemaakt kan worden. ‘In Utrecht is het nu bijna zover dat alle bachelorstudenten wel een vak kunnen volgen dat met ondernemerschap te maken heeft. Maar de communicatie en toegankelijkheid kan nog beter.’ DJZ

Het Openbaar Ministerie wil een zwaardere straf voor de twee hackers die in 2008 de website van de Universiteit Leiden platlegden.

De universitaire website zat toen in een overgangsfase van het oude naar een nieuw contentmanagement-systeem, en daar wisten de twee handig gebruik van te maken.

Het duurde bijna twee weken voordat alles weer naar behoren liep, al waren de belangrijkste onderdelen al na twee dagen weer beschikbaar.

De universiteit deed aangifte, en iets later arresteerde de digitale recherche twee jongens. Het ging om een middelbare scholier uit Enschede, en een student uit Eindhoven.

In de rechtszaak eiste de universiteit een schadevergoeding van 30.000 euro, maar zij kon dat bedrag volgens de rechter niet voldoende onderbouwen.

De rechter veroordeelde het tweetal uiteindelijk tot voorwaardelijke straffen van respectievelijk 60 en 90 uur. Een milde straf, mede omdat de politie fouten zou hebben gemaakt bij de huiszoeking.

Afgelopen vrijdag begon het hoger beroep.

Het OM eiste daar onvoorwaardelijke werkstraffen voor het tweetal, en voor de oudste dader eveneens een voorwaardelijke celstraf van twee maanden. De uitspraak is eind volgende week. BB

26 januari 2012 · Mare 5 (...)

‘In Parijs gaat alles in het Frans’ ‘Electorale problemen los je niet op met partijorganisatorische dingen.

Je moet een verhaal hebben.’

Politicoloog Ruud Koole weet ook niet hoe het verder moet met ‘zijn’ PvdA. NRC Next, 23 januari.

‘Ik kijk graag vanuit het kind. Als kinderen bij homo-echtparen een gezinssituatie ervaren, is het wat mij betreft prima.’

Maar dat wilde het Reformatorisch Dagblad vast niet horen van adoptieprofessor Femmie Juffer - 17 januari ‘Ik heb in juni een conferentie gehouden over de sharia in de westerse wereld met kopstukken uit de gehele wereld. Daar stelde een collega van de heer Wilders Kamervragen over. Het heeft me drie dagen gekost aan damage control. Ik moest het ministerie van antwoorden voorzien en ook nog eens uitleggen wat de PVV precies bedoelde. Terwijl die partij in het geheel niet thuis gaf, maar wel weer publiciteit genereert. Wilders roept weer wat en u en ik zijn daar vervolgens dagen mee bezig.’

Islamoloog Maurits Berger wordt soms een beetje moe van de PVV in het Algemeen Dagblad van 10 januari.

‘In Parijs gaat alles in het Frans.’

Joh! Prijswinnend natuurkundige Merlijn van Deen doet grote ontdekkingen.

Website bètafaculteit, 16 januari.

‘Ik heb best veel vervelende, emotionele reacties gehad en ook bedreigingen. (…) Ik denk dat ik met mijn boek een snaar heb geraakt.’

Niet iedereen is het eens met Bas Harings bewering dat het niet uitmaakt als diersoorten uitsterven, zo blijkt. Dit is de dag, 12 januari.

Nieuws

10 keer tandenborstelcontrole Gemeente geeft ‘geen commentaar’ De gemeente Leiden heeft vorig jaar in opdracht van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) bij tien adressen onderzoek gedaan op fraude met studiefinanciering.

Door Vincent Bongers Of er studenten die onterecht een beurs voor uitwonenden hebben ontvangen tegen de lamp zijn gelopen, wil de gemeente niet zeggen. Het ministerie van onderwijs is al een paar jaar bezig de controles te verscherpen op fraude met de studiefinanciering. Leiden maakt, in tegenstelling tot eerdere berichtgeving van de kant van de gemeente, geen onderdeel uit van de pilots die landelijk al vanaf 2010 lopen.

Naast deze pilots liet het ministerie van Onderwijs ook nog steekproeven uitvoeren. ‘DUO heeft ons gevraagd om een proef met tien zaken te draaien’, zegt gemeentevoorlichter Willemijn Faber. ‘Daar is de verwarring door ontstaan.’

Over de controles wil Faber verder niets kwijt. ‘We hebben de resultaten van de huisbezoeken naar DUO opgestuurd. De dienst gaat nu bekijken hoe de proef is verlopen.

We gaan vervolgens met hen overleggen of en hoe we verder gaan met controles.’

De fraude kost de overheid jaarlijks tussen de 40 en de 55 miljoen.

Tot voor kort werd er nauwelijks gecontroleerd. Voormalig minis-

ter van Onderwijs Ronald Plasterk bracht daar verandering in en deze lijn wordt door staatssecretaris voor het Hoger Onderwijs, Halbe Zijlstra, voortgezet. Hij gaat er van uit dat tussen de 23.000 en 28.000 studenten frauderen.

De wet op de studiefinanciering per 1 januari 2012 aangepast om het DUO makkelijker te maken fraude aan te pakken. De dienst hoeft nu alleen nog maar te bewijzen dat een student niet woont op het adres dat hij heeft opgegeven. Tot voor kort moest de dienst ook aantonen dat de betreffende student bij zijn ouders woont.

De Leidse SP heeft inmiddels aan wethouder Jan Jaap de Haan vragen gesteld over de huisbezoeken.

De partij wil weten of het besluit om mee te werken aan de fraudecontrole is voorgelegd aan de gemeenteraad en of het wel de taak is van gemeenten om dit soort onderzoeken te doen. En betaalt DUO eigenlijk wel een vergoeding voor de controles?

Ook maakt de partij zich zorgen over de privacy van studenten waar controleurs op de stoep staan. De raadsleden willen weten onder welke voorwendselen de huisbezoeken worden gepresenteerd en waar de vermoedens van fraude op zijn gebaseerd. Ook vraagt de partij zich af of de studenten wel duidelijk wordt verteld dat zij de toegang van controleurs mogen weigeren.

Zak tegen meeuwen Het Leidse centrummanagement krijgt een subsidie van 43.500 euro om de prijs van meeuwenwerende vuilniszakken te drukken.

Dat heeft de gemeente besloten. De invoering van de zakken liep tot nu toe moeizaam.

Supermarkten bleken wel bereid om ze te verkopen, maar wilden dat gemeente zou zorgen dat de zakken tegen een relatief lage introductieprijs verkocht kunnen worden, namelijk 1,29 euro per tien vuilniszakken.

De gele zakken zullen vanaf 1 maart 2012 in zeven supermarkten in de binnenstad en de Hema verkocht worden. De gemeente zal verder een tweejarige campagne opzetten om het gebruik te promoten.

In 2009 hield de gemeente al een proef met de gele vuilniszakken, om het probleem van zwerfafval in de binnenstad tegen te gaan.

Door de kleur komen meeuwen minder snel op de zakken af. Ze zijn ook dikker, waardoor de vogels er moeilijker met hun snavel doorheen kunnen prikken. DJZ

Leidse wetenschappers boeren goed in Brussel Leidse wetenschappers zijn succesvol in het binnenhalen van Europese subsidies. De Brusselse subsidieverstrekker European Research Council (ERC) heeft dinsdag 294 wetenschappers financiële ondersteuning gegeven die kan oplopen 3,5 miljoen euro.

Vier Leidse wetenschappers hengelden geld binnen en de universiteit gaat daarmee in Nederland aan kop. Groningen pakte drie beurzen, Twente en de Vrije Universiteit haalden geen subsidie binnen.

Archeoloog en historicus Maarten Jansen gaat met Europees geld onderzoek doen naar de kalenders van Maya’s en Azteken. Taalwetenschapper Willem Adelaar krijgt 2,6 miljoen euro voor het bestuderen van de relatie tussen Centraal- en

Zuid-Amerikaans Ameri-indiaanse talen. Chemisch bioloog Hermen Overkleeft gaat samen met zijn collega Hans Aerts onderzoek doen naar vetsuikers. Zij krijgen daar 3 miljoen euro voor. Sterrenkundige Ewine van Dishoeck ontvangt 2,5 miljoen euro voor onderzoek naar het ontstaan van sterren en planeten.

De universiteit is al een tijd bezig om de jacht op Europees geld te intensiveren. Dat beleid lijkt nu zijn vruchten af te werpen. Het is voor de vierde maal dat de ECR deze subsidies verstrekt. In totaal werd er 660 miljoen euro verdeeld. Het Nederlandse totaal komt op twintig beurzen. Dat zijn er drie meer dan vorige jaar. Op de ECR-ranglijst staat Nederland zesde. Groot-Brittannië, Italië, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk deden het beter. VB

Universitair caooverleg ‘muurvast’ De vakbonden voor universitair personeel willen volgende week overleg met hun Leidse achterban over de vastgelopen onderhandelingen met de Vereniging van Universiteiten (VSNU) over een nieuwe universitaire CAO.

De verenigde vakbonden protesteerden in 2010 bij de opening van het academisch jaar. Ze wilden toen een loonsverhoging van 1,25 procent. Foto Marc de Haan

De gesprekken hierover werden november vorig jaar opgeschort, omdat de partijen er niet uitkwamen.

Deze maand vinden binnen alle universiteiten bijeenkomsten plaats waar werknemers spreken met vakbondsbestuurders over de nieuwe CAO, in Leiden gebeurt dat volgende week maandag in het Kamerlingh Onnes gebouw.

Volgens biologe Rinny Kooi, voorzitter van het lokaal overleg van vakbonden in Leiden zitten de onderhandelingen ‘muurvast’. De bonden vallen over de voorgestelde versobering van sociale zekerheid, waarbij geen werkgelegenheidsgaranties gegeven worden.

Zonder die versobering, wil de VSNU ook geen loonsverhoging afspreken, stellen de bonden. De universiteiten zetten verder in op de afschaffing van de ouderenregeling voor medewerkers geboren na 1952. Kooi: ‘Er zit niets voor de medewerkers in.’

Kooi ziet vooral in de volgens haar toegenomen werkdruk een

reden waarom er iets extra’s zou moeten komen voor medewerkers: ‘Ze weten hoe druk we het hebben, dan mag je toch ook wel iets voor je werknemers doen.’

De bonden zetten in op koopkrachtbehoud en werkzekerheid, met het oog op de bezuinigingen.

Ze eisen een loonsverhoging van 2 procent. In 2010 waren er acties tijdens de opening van het academisch jaar over de toen ook vastgelopen onderhandelingen.

Er werd een loonsverhoging geëist van 1,25 procent. Uiteindelijk is de CAO verlengd en kregen werknemers een eenmalige uitkering van 500 euro.

Kooi: ‘Eigenlijk zitten we nog in dezelfde situatie.’ Een woordvoerder van de VSNU zegt dat het struikelpunt in de onderhandelingen vooral de eis is van werkgelegenheidsgaranties. ‘We bieden een intensievere begeleiding naar ander werk aan, maar een garantie daarop kunnen we en willen we niet bieden.

En loonsverhoging is in het huidige bezuinigingsklimaat moeilijk.’

Ze zegt dat de VSNU overweegt samen met de bonden een enquête te houden onder werknemers. Over ongeveer zes weken gaan de partijen weer in gesprek om te bepalen hoe verder moet. DJZ

6 Mare · 26 januari 2012 Maretjes

Achtergrond

De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@ mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Drie leerlingen uit groep 7 en 8 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en studievaardigheden; Marokkaans meisje, Nederlands, brugklas; Marokkaans meisje, wiskunde, brugklas VMBO. Marokkaans meisje, biologie, brugklas; Marokkaans meisje, wiskunde, Engels, kopklas; Marokkaans meisje, Engels, economie, 3-HAVO, zes euro per uur. Vier Marokkaanse meisjes, Engels, HAVO, kopklas, VMBO; Marokkaans meisje, taal, rekenen, kopklas; Turkse jongen, boekhouden, ROC, MBO1. Drie leerlingen Voortgezet Onderwijs wonen in Zuid-West. Twee leerlingen Speciaal Onder-

wijs hebben bijl leerlingen Ba.O.g zoeken hulp bij t kenen, van wie t goeding. Bijles i winkel, buurthuis of bij leerling of thuis. Ook zoeke ligers voor bijl hulp op twee bas op het woonw Trekvaartplein Le wijswinkel, Drifts wo en do. 15-17 u LET OP ons e-m st.onderwijswink

Bericht voor de 1 studenten: Heb maal gehad met stress? Wil je ev pen aan de dagel Dan is het AIESE deursprogramma Deze zomer kun gesponsord ticke Peru, Mexico of é 10 andere be Schrijf je nog voor via: www.amba gramma.nl.

Laura Dekker is zaterdag aangekomen in de haven van Sint Maarten na haar soloreis om de wereld. Het 16-jarige meisje vertrok een jaar geleden vanaf Sint Maarten en is de jongste solozeiler die rond de wereld heeft gevaren. Foto ANP Jerry Lampen

Laat niet iedereen zijn gang gaan Dat is pas echte vrijheid, betoogt Rutger Claassen Vrijheid is niet: doen wat je wilt. Om dat punt te maken slalomt politiek filosoof Rutger Claassen langs hedendaagse hangijzers als zeilmeisjes en gescheiden inburgeringscursussen. ‘Alleen Robinson Crusoë kan ongelimiteerd vrij zijn.’

Door Vincent Bongers In de haast oneindige stroom van meningen die door politici en opiniemakers over Nederlanders wordt uitgestort, keert het woord vrijheid steeds weer terug. Links en rechts vallen over elkaar heen om als ware voorvechters van de vrijheid te worden gezien. In zijn boek Het huis van de vrijheid probeert Leidse politiek filosoof Rutger Claassen (1978) lijn aan te brengen in de chaotische vrijheidsdiscussie. Ook beschrijft hij hoe de overheid in een steeds veranderende maatschappij voor een zo’n groot mogelijke groep zoveel mogelijk vrijheid kan bereiken.

In de eerste naoorlogse decennia werd de individuele vrijheid alleen maar uitgebreid. De economie bloeide, er kwam een einde aan de verzuiling. Iedereen kreeg meer ruimte om te doen wat hij zelf wilde. Vanaf de jaren negentig volgde een terugslag.

‘Het idee van individuele vrijheid wordt nu met meer argwaan bekeken’, zegt Claassen. ‘Je krijgt er maar schofterige en egoïstische mensen van, is de gedachte. Maar alleen Robinson Crusoë, eenzaam op zijn eiland, kan ongelimiteerd vrij zijn. Het is ook een karikatuur van het vrijheidsideaal om alles maar toe te staan. We leven niet alleen op een eiland maar met elkaar, en dus moeten er, juist vanuit het vrijheidsdenken zelf, grenzen worden gesteld.

In zijn boek maakt Claassen onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid. Negatieve vrijheid houdt in dat de overheid zich niet met individuen bemoeit. Dat veronderstelt dat mensen al de capaciteiten hebben om vrij te zijn. ‘Maar dat is niet altijd het geval. Verschillen in omgeving, gezin en stomweg pech maken dat de uitgangspunten niet voor iedereen gelijk zijn. Bij positieve vrijheid kijkt de overheid daar wel naar en grijpt ze in waar nodig is. Het vrijheidsideaal dat ik verdedig is er een van persoonlijke autonomie. Dat

betekent niet dat je iedereen zijn gang laat gaan.

Juist vanuit een bekommernis om het creëren van die autonomie moet de overheid zich bemoeien met mensen. Zij moet opereren in een spanningsveld tussen vrij laten en vrij maken.’

In zijn missie om vrijheid te herijken slalomt de filosoof langs hedendaagse hete hangijzers. En hij roeit soms flink tegen de stroming in. Zo vindt hij dat om de vrijheid van volgende generaties te garanderen er weer moet worden ingezet op het mengen van witte en zwarte scholen. ‘De politiek is daar klaar mee. Het is natuurlijk een belemmering van de vrijheid van ouders niet de school kunnen kiezen die zij willen. Maar dat is uiteindelijk te legitimeren omdat het om de vrijheid van het kind gaat. En die laatste lijkt mij waar het onderwijs uiteindelijk om zou moeten draaien. Je wilt als staat toch dat Marokkaans-Nederlandse kinderen zonder argwaan worden bekeken. Dat betekent dat je moet inzetten voor een vorm van integratie waar echt interactie tussen verschillende bevolkingsgroepen plaatsvindt. Dat gebeurt hier nauwelijks.’

Maar daar staat ook iets tegenover. ‘Je mag best strenger zijn en meer van immigranten verwachten. Dat kan door stevige eisen te stellen aan de sociale zekerheid. Polen en Bulgaren die hier komen, hebben bijvoorbeeld erg gemakkelijk toegang tot de bijstand. We zouden kunnen eisen dat iemand vijf jaar in het land moet wonen voordat hij recht heeft op een uitkering. Sociale regelingen zijn opgezet om Nederlanders waar het even wat minder goed mee gaat op te vangen.

Je moet eerst je plaats bevechten. De taal leren, weten hoe een land in elkaar steekt.’

Toch vindt hij niet dat we verkrampt moeten doen over gemeenten die inburgeringcursussen aanbieden waar mannen en vrouwen gescheiden zijn en die na een rel in 2009 door de toenmalige minister van integratie, Eberhard van der Laan, werden verboden. ‘Het past inderdaad niet in ons idee van gelijkheid van man en vrouw om zoiets toe te staan. Maar denk er nu eens wat langer over na. Als die vrouwen wel komen bij gescheiden cursussen, en anders niet, dan heiligt het doel de middelen. Zo’n cursus kun je zien als

beginpunt, het eindpunt is emancipatie.’

In de politiek is er helaas weinig vrijheid om te nuanceren. ‘De mediadruk is groot en Wilders hijgt in de nek. Het is moeilijk om de rug recht te houden.’

De spanning tussen persoonlijke vrijheid van de individu en de rol van de staat komt ook terug in de zaak van het zeilmeisje Laura Dekker.

Claassen plaatst kanttekeningen bij haar geslaagde recordpoging. ‘Een kind is nog niet autonoom en heeft begeleiding nodig in het maken van keuzes. Dat vereist continue interactie met anderen. Een eigen identiteit vormt zich door jezelf te vergelijken met leeftijdsgenoten. Het is twijfelachtig of dat mogelijk is als je twee jaar alleen op een boot zit. Ook de ouderlijke verantwoordelijkheid is nauwelijks uit te oefenen. De tijd zal moeten leren welke invloed haar reis op haar ontwikkeling heeft gehad.’

De overheid zorgt er voor dat individuen hun capaciteiten kunnen benutten. ‘Ik verdedig het controversiële standpunt dat kunstsubsidies in dat kader niet noodzakelijk zijn. Kunst is ontzettend waardevol maar je kunt prima een autonoom individu worden zonder museumbezoek.

De overheid mag er geld aan uitgeven, maar erken dan dat het om sponsoring van liefhebberijen gaat.’

Ook radicaal is het standpunt van Claassen over de economische toekomst. ‘We moeten van het idee af dat economie die maar blijft groeien.

Dat is onder andere met het oog op duurzaamheid en milieu niet haalbaar. En dat belemmert de vrijheid van volgende generaties.

Dit idee is in de politieke mainstream volstrekt taboe. Toch heeft Claassen er vertrouwen in dat uiteindelijk wordt geluisterd naar meer ‘groeikritische’ geluiden. ‘Ik blijf geloven in het adagium “Optimism is a moral duty”. We kunnen niet opgeven er iets van proberen te maken. Ook in deze tijd van veel snelle meningen, is er ruimte om over deze kwesties na te denken.’

Rutger Claassen, Het huis voor de vrijheid, Een politieke filosofie voor vandaag. Uitgeverij AMBO Amsterdam, 371 pgs, € 22,50

Academisch Prof.dr.ir. P.P.S. Ho zal op vrijdag 27 januari met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot hoogleraar aan de Faculteit der Geesteswetenschappen om werkzaam te zijn op het gebied van Chinese Economy and Development.

Prof.dr. R.D.N. van Riessen zal op vrijdag 27 januari met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot bijzonder hoogleraar aan de Faculteit der Geesteswetenschappen om werkzaam te zijn op het gebied van Christelijke Filosofie.

N.J.A. Cornelissen zal op dinsdag 31 januari om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van

het proefschrift Brakman Mutsae ratuur en filosofie Prof.dr. E.J. van Alp P. Langers zal op nuari om 15.00 uu tot doctor in de G De titel van het p ‘Monitoring Imm sion after Liver Tra Development of I Bayesian Limited S nitoring’. Promoto van Hoek.

G.H. van Welsene derdag 2 februari promoveren tot Geneeskunde. De proefschrift is ‘Im in Implantable Car

advertentie

Academisch T

Universitei

Open Dag op

Op donderdag 2 februari organiseert opnieuw een Open Dag. Van 14.00talen proeflessen volgen en bij de doc Talencentrum kun je terecht met vra mogelijk vrijblijvend een instaptoets

Meer infor

www.talencentrum

taal- en cultuurtrainingen - taalco

Meer informatie op www.tal of neem contact op met het Volg het ATC nu ook op

26 januari 2012 · Mare 7 Maretjes extra

es nodig; 36 groep 3 t/m 6 taal en/of retien met verin Onderwijss Vogelvlucht, f bijlesgever en wij vrijwilles/huiswerksisscholen en wagencentrum eiden. Onderstraat 77, ma-, . Tel: 5214256, mailadres is: el@planet.nl.

1e en 2e jaars jij het helet die studieven ontsnaplijkse routine?

EC ambassaa wat voor jou! n je met een et naar India, één van onze estemmingen. r 27 januari in, assadeurspro-

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is € 23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Lector Studiebegeleiding zoekt nieuwe medewerkers! Enthousiaste studenten gezocht voor het geven van huiswerkbegeleiding op onze vestigingen in omgeving Leiden en Den Haag.

Minimaal twee middagen per week, vwo diploma vereist. Bekijk de vacature op www.lectorstudiebegeleiding.nl of bel naar 088-2211444.

Scholten. Degelijk juridisch onderwijs en tentamentraining in kleine groepen door een ervaren en professionele docent.

Cursus/tentamentraining goederenrecht vanaf 13 februari 2012.

Voor meer informatie: Scholten: 071-5126714 of gijs.scholten@ planet.nl

he Agenda

is ‘Armando ers. Over litee’. Promotor is phen. dinsdag 31 jaur promoveren Geneeskunde. proefschrift is munosuppresansplantation; Individualized Sampling Moor is Prof.dr. B.

es zal op donom 13.45 uur doctor in de e titel van het mprovements rdioverter De-

fibrillator patient stratification’.

Promotor is Prof.dr. M.J. Schalij.

S. Steeman zal op donderdag 2 februari om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A grammar of Sandawe’. Promotor is Prof.dr.

M.P.G.M. Mous.

F.R. de Graaf zal op donderdag 2 februari om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Advanced Computed Tomography for Cardiac Applications: From Cardiovascular Diagnosis to Clinical Management’. Promotoren zijn Prof.dr.

J.J. Bax en Prof.dr. E.E. van der Wall.

ntie

Talencentrum

eit Leiden

p 2 februari

t het Academisch Talencentrum 16.00 uur kun je in een aantal ocenten en medewerkers van het agen over de cursussen. Ook is het s te maken.

rmatie op:

m.leidenuniv.nl

oaching - maatwerk - vertalingen

lencentrum.leidenuniv.nl ATC (tel. 071 527 2332) Twitter en Facebook!

Studentenleven

‘EHBO? Ik wil pils!’

Het Augustinus-feest in zes momenten Het regende champagne. En vanwege een crime passionel vielen enkele klappen. Mare bezocht het Sneeuwbal. ‘Er valt hier genoeg te regelen.’

de aankomende presidentsverkiezingen. Van der Hoff: ‘We hebben niet alleen hamburgers en cola hoor, bij een gala hoort natuurlijk champagne. Voor een mooi prijsje per fles verkrijgbaar.’

Vrijdag 13 januari, 16.00 ‘Het begint allemaal bij de uitnodiging. Dat kan op verschillende manieren: sommige mensen pakken het uitbundig aan, met witte duiven, bloemstukken of beschilderde kamermuren. Voor wat minder ambitieuze types volstaat vaak een smsje.’

Voorzitter van Augustinus Bas van der Hoff heeft het over het sneeuwbal, het jaarlijkse gala waarbij de meisjes de jongens uitnodigen. ‘Het wordt georganiseerd door het herengezelschap Aurelius en het damesgezelschap All’ure. Het is ontstaan als tegenhanger van het grote gala, waarbij de heren de dames uitnodigen.’

De statige bestuurskamer van de vereniging is veranderd in een kleedkamer. Jongens lopen er rond in boxershort en een nijverige kleermaker : het is pasdag en veel eerstejaars heren komen een smoking aanschaffen.

Het thema dit jaar is “The American Dream”, met een schuin oog op

Zaterdag 21 januari, 23.58 Het is druk. Erg druk. Het normaal al niet echt ruime pand barst bijna uit zijn voegen door de honderden bezoekers. In de zaal speelt een man met een saxofoon mee met een DJ. ‘All in!

All in!’ De bezoekers spreken een aardig woordje Engels aan de pokertafel; Casino Amigo staat klaar in de als Las Vegas versierde eetzaal om je droom van kapitalen te verwezenlijken.

‘Sorry, ik moet even ingrijpen’, zegt de voorzitter plotseling tijdens een kleine tour door het gebouw.

Twee kemphanen dreigen elkaar aan te vliegen, maar een interventie van de voorzitter waarin hij zogeheten ‘vlakkers’ uitdeelt (corrigerende tikken die met de vlakke hand worden gegeven) voorkomt erger. Een crime passionel, blijkt later. Ruzie om een meisje.

Zondag 22 januari, 00.46 Op de monumentale trap staan de heren van het organiserend mannendis-

puut luidkeels hun dispuutslied te zingen. Aan de leeftijd van sommigen te zien is het voor de oude garde Annick van Kerkum, van het organiserende damesdispuut: ‘We hebben de hele dag gezellig staan klussen en borrelen, nu is het vooral genieten van het resultaat. Gelukkig hadden we twee eerstejaarscordialen voor het zware werk. Dat is trouwens is de voorzitter van Aurelius’. Ze wijst een blonde jongen aan, die bij wijze van begroeting het lied op volle sterkte in ons gezicht komt brullen. We worden beneveld. Door spetters van de dispuutsvoorzitter, en de champagne die verder boven op de trap wordt verschoten.

Zondag, 01.32 Beneden is het ook dringen voor de opladers van de drankpassen, de wc’s en de rooktuin.

Buiten staan heren galant hun smokingjasjes af aan hun dates en wordt er bibberend gerookt. Voor de gelegenheid zijn de toiletten omgedoopt tot W(T)C’tjes. Tijdens het plassen kijken bezoekers uit op beelden van gewonde brandweermannen die uit het puin worden getrokken. In een van de hokjes hangt Osama Bin Laden boven de pot.

‘Met wie ben je hier’, informeert

een feestganger bij de verslaggever.

En daarna: ‘Het geeft niet dat je geen date hebt. Er valt hier genoeg te regelen. Zeker als je zegt dat je van de krant bent.’

02.07 Bovenin is de Engel, zoals de zolder van Augustinus wordt genoemd, met veel graffiti omgetoverd tot Ghetto-disco. ‘We hebben de sjaarzen maar wat spuitbussen verf gegeven met de opdracht zich te vermaken.’ Aanvankelijk wordt er inderdaad veel rap en R&B gedraaid, maar later op de avond neemt de vertrouwde dixomuziek het weer over.

Meisjescordial Blos nodigt iedereen uit om te limbodansen onder een strakgespannen elektriciteitsdraad.

03.45 In de kamer die momenteel dient als garderobe voor de artiesten zit een jongen met een omzwachteld hoofd. Uitgegleden en een hoop glasscherven geraakt. Zijn wang is een grote schaafwond. Hij zit er bij alsof hij zo uit een Rocky- film is gestapt: graag gaat hij door tot de laatste bel.

Het is nog veel te gezellig. ‘EHBO? Daar heb ik geen zin in. Ik wil pils!’

Door Constateyn Roelofs Foto’s Taco van der Eb

8 Mare · 26 januari 2012 Achtergrond

‘De krachten komen los’ Leiden wil zich onderscheiden en kort niet op cultuur De culturele sector vindt het klimaat van bezuinigingen maar guur. Maar gemeente Leiden besloot niet te beknibbelen. Zelfs voor het eerder bedreigde LAKtheater gloort er hoop. En theatergezelschap De Veenfabriek blijft.

Door Thomas Blondeau Op Lowlands mag hij er niet meer in. De dichter des Vaderlands noemde hem een ork. De Rotterdamse hoogleraar economie van kunst en cultuur Arjo Klamer ziet hem eerder als een beul die op de verkeerde manier aan het hakken is.

Nee, wie Halbe Zijlstra een goede nachtrust toewenst, mag hopen dat de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over een olifantenhuid bezit. Maar 22 procent bezuinigen op het cultuurbudget, gaat met schimpscheuten gepaard. De theaters zien niet alleen hun staatssteun afnemen. De overheid verhoogde de btw op kaartjes voor podiumkunsten van 6 naar 19 procent.

In 2008 - nog voor deze ingrepen plaats vonden - besloot de Universiteit Leiden dat het draaiende houden van een theater niet langer tot haar kerntaken behoorde. Het in 1946 opgerichte LAKtheater dat al meer dan een kwarteeuw in het Lipsiusgebouw is gevestigd, moest op zoek naar een nieuwe overlevingsvorm.

Gezien Zijlstra’s beleid leek een sluiting onafwendbaar.

Maar Leiden gaat in tegen de landelijke tendens van knijpen op kunst. Jan-Jaap de Haan, wethouder cultuur presenteerde verleden week de Cultuurnota 2012-2018 aan de raadscommissie Onderwijs en Sa-

menleving. Samengevat: Leiden investeert in cultuur. Sterker nog, de culturele sector moet bijdragen aan het onderscheidende karakter. Bij het samenstellen van de nota zijn ook de belanghebbenden geraadpleegd .

Glimlachend noemt de CDA’er zichzelf een ‘wethouder van linkse hobby’s’. Maar kan hij zijn ambities wel waarmaken? De regering heeft al extra bezuinigingen aangekondigd voor 2012. De Haan: ‘Voor ieder beleidsterrein, voor iedere gemeente geldt dat je moet afwachten hoe het eraan toegaat op nationaal niveau.

Hoe dat ook uitpakt, dat is van tijdelijke aard. Ja, het kan een paar jaar tegenzitten met de gemeentefinanciën. Wat ik veel wezenlijker vind, is dat we met deze nota de cultuur echt positioneren als een dragende pijler van de toekomstvisie van onze stad.

In 2010 had het college al besloten niet te bezuinigingen op cultuur.’

Op een half uur treinen van Amsterdam kan het cultuuraanbod van Leiden soms wat wegvallen in vergelijking. Maar in de Atlas voor Gemeenten, die regio’s op allerlei vlak in kaart brengt, komt Leiden als cultuurstad op de vierde plek. Alleen de hoofdstad, Groningen en Utrecht gaan voor. Den Haag bijvoorbeeld komt op de tiende plek. In de verhouding bewonersaantal-aanbod (films, musea, monumenten, ateliers…) presteert Leiden dus meer dan behoorlijk. De Haan: ‘Daarmee hebben we goud in handen. Dit kunnen we gebruiken om ons te onderscheiden en economisch te versterken.’

Goed nieuws dus voor het LAKtheater dat traditiegetrouw de programmering richt op de meer eigenzinnige varianten van theater en dans.

Verleden jaar al besloot de gemeente de bijdrage aan het vlakkevloerthea-

ter met € 350.000 te verhogen, nadat de universiteit had aangekondigd het niet meer te financieren. In de toekomst moet het LAK opgaan in de BV Stadspodia waar ook de Leidse Schouwburg en de Stadsgehoorzaal toe behoren. LAK-directeur Roland Helmer is op aanraden van de BV alvast begonnen met het programma voor volgend seizoen. ‘Maar er staan nog geen handtekeningen op papier’, aldus Helmer. ‘De gesprekken gaan goed. En bij de verschillende betrokken partijen bestaat de wil om ons te doen overleven.’ Overigens blijft de universiteit wel cursussen aanbieden via het LAK.

‘Hoe komen we in die wereld? Studenten zijn geen gemakkelijke doelgroep’ De Haan: ‘We doen er alles aan om het theater te laten voortbestaan.

De twee belangrijkste voorwaarden daarvoor zijn vervuld: het theater mag van de universiteit die ruimte blijven gebruiken en de gemeenteraad heeft geld beschikbaar gesteld voor de programmering. Maar we zitten nu in een overgangsfase en the devil is in the detail. Hoe gaat het met het personeel, de inventaris, de afschrijvingen, herinvesteringen...

Dat is technisch ingewikkeld. En het moet bovendien zorgvuldig gebeuren anders kan dat op termijn flinke financiële consequenties hebben.’

Bart van Mossel, directeur van de BV Stadspodia vindt dat de nota precies op het goede moment is ge-

komen. Maar het beleidsdocument wil ook dat er meer mensen naar het theater gaan. Nogal ingewikkeld te verwezenlijken door die duurdere toegangskaartjes, niet? ‘Nou, mijn collega’s in het land zien die terugloop vooral in het populaire segment; bij grote musicals en zo. Daar haken mensen af of beslissen ze pas op het laatste moment om een kaartje te kopen. Dus vooral wie veel amusement aanbiedt, krijgt het moeilijk. Maar terug naar de regionale schaal, in vergelijking met tien jaar geleden gaat het veel beter met de culturele sector in Leiden.’ Of in de woorden van De Haan: ‘Er was toen wel veel cultuur maar geen cultuursector.’ Een verwijzing naar het nogal verspreide beleid toen en een gebrekkige marketing.

De ambitie van de gemeente kon niet verhinderen dat het bestuur van Scheltema er een paar maanden geleden de brui aan gaf. Het Scheltema-complex werd in 2006 als een cultureel centrum opgericht waarin toneel, horeca en tentoonstellingen en dergelijke meer moesten samenkomen.

Het Leidse muziektheatergezelschap De Veenfabriek moest er zijn thuishaven van maken. Maar zo veel koffie werd er niet gedronken en als repetitie- of toneelruimte bleek de voormalige textielfabriek niet ideaal.

Er ontstond vrees dat Paul Koek, de internationaal gewaardeerde artistiek leider van het gezelschap, naar andere oorden zou trekken. Ten onrechte: ‘Nee, ik heb voor Leiden gekozen. Ik heb aanbiedingen gekregen maar daar ga ik niet op in. Er ligt nog veel te doen hier voor mij.’ Koek, momenteel bezig met drie voorstellingen waaronder een afscheidsopera voor Herman Tjeenk Willink, ziet het ook niet somber in voor het

Scheltema-complex. De wethouder had al eerder aangegeven te willen zoeken naar een horeca-ondernemer met culturele inslag. Ook hier merkt Koek dat er veel ambitie is om het gebouw weer een functie te geven. ‘Er zijn dingen misgegaan en moet goed over nagedacht worden. Ik heb hier bijvoorbeeld de stoelen met privégeld moeten kopen. Er waren toen geen middelen voor.’

Te midden van al het enthousiasme valt het op dat studenten zelden de weg weten te vinden naar de verschillende theaters. De nota en de wethouder wijzen terecht op de verschillende initiatieven uit de studentenwereld zoals Stukafest, het Leids Film Festival, Museumnacht, enzovoorts. Maar Van Mossel geeft toe de student minder op het theaterpluche te zien is dan je zou vermoeden van een hoogopgeleide bevolking.

‘Volgens mij weet geen student van de speciaal voor hen ingestelde last minute-regeling waarbij je voor een tientje of nog minder naar een voorstelling kan. Of het nu cabaret, theater of dans is. Dat kun je daar zo naar toe, terwijl een ander zestig euro heeft moeten betalen.’

Koek die al eerder voorstellingen in de V&D en volkstuintjes organiseerde, geeft ook aan moeite te hebben de student te vinden. ‘Hoe komen we in die universiteitswereld?

Het is een vraag die niet eenvoudig is en me zeer bezighoudt. Studenten zijn geen makkelijke doelgroep.’ Een opmerkelijke vaststelling, want wanneer een hoogopgeleide kiest voor een woonstad heeft dat in belangrijke mate te maken met het cultureel aanbod. Koek blijft optimistisch: ‘Dingen zijn aan het veranderen. Links en het midden zitten erachter aan.

Krachten komen los.’

Fragment uit de voorstelling BANG van het Leidse muziektheatergezelschap De Veenfabriek, die in verschillende raadszalen wordt gespeeld. Twee bejaarden, twee miljonairs en twee hardwerkende Nederlanders bespreken de problemen en kansen die de Nederlandse samenleving hen biedt. Foto Bowie Verschuuren

26 januari 2012 · Mare 9 Wetenschap

Een boer zeeft de nieuwe oogst pijnboompitten in Karakoksha, Mongolië. Foto HH

Foute pijnboompitten (Super)markten verkopen volgens geneticus vaak verkeerde soorten Sommige mensen krijgen na het eten van pijnboompitten letterlijk een vieze smaak in hun mond, soms zelfs dagenlang. De Leidse geneticus Ben Zonneveld ontwikkelde een snelle test om de verkeerde pitten te ontmaskeren.

Wie ooit pijnboompittensyndroom heeft meegemaakt, vergeet het nooit meer. Een of twee dagen na het eten van pijnboompitten komt de metaalsmaak op; alles dat je eet krijgt een bittere, ‘metalige’ smaak. Het kan een tot twee weken duren voor dat weer weggaat. Onaangenaam voor iedereen, en een ramp als je kok of restaurantrecensent bent.

De metaalsmaak – de medische term is ‘cacogeusia’ of metallogeusia’ - is een relatief nieuw verschijnsel.

De eerste beschrijving waarin een verband met pijnboompitten werd gelegd, stamt pas uit 2001. Niet iedereen krijgt het, en niet van alle pijnboompitten.

Wie in de supermarkt naar de appels zoekt, vindt vijf strekkende meter Elstars, Jazzes, Fiji’s - allemaal varianten van dezelfde soort, Malus domestica. Maar in een zakje pijnboompitten kan van alles zitten.

Volgens de wereldvoedselorganisatie FAO bestaan er 29 soorten den (Pinus) met eetbare pitten, en het komt voor dat er verschillende daarvan in één zakje belanden.

In zijn werkkamer, diep verstopt in het labyrinth-achtige Van Steenisgebouw, schudt geneticus Ben Zonneveld een buisje met vier pijnboompitten leeg. Wie goed kijkt, ziet dat eentje langer is dan de rest. De an-

Door Bart Braun

dere drie zien er op het oog vrijwel hetzelfde uit, maar blijken toch echt drie verschillende soorten te zijn.

‘Dit zijn de vier soorten die je in Nederland kan kopen’, vertelt hij.

Zonneveld werkt bij het Herbarium, en is gespecialiseerd in het bepalen van genoomgroottes – de hoeveelheid DNA per celkern - van planten. Plantenkenners houden de tienduizenden soorten uit elkaar aan de hand van allerlei kenmerken: aantal meeldraden, bladvorm, kleur van de bloemen, enzovoort. De genoomgrootte is ook zo’n kenmerk, en het heeft een aantal handige eigenschappen. Je kan het met elk deel van een plant bepalen, dus je hoeft niet te wachten op de bloei. Een klein stukje plant is voldoende, dus een botanicus aan de andere kant van de wereld kan gewoon een blaadje opsturen per post. Ze gaan snel: genoomgroottes laten zich binnen een dag bepalen. Bij sommige planten is het een handige manier om twee op het oog identieke soorten uit elkaar te houden.

Zoals pijnboompitten, ontdekte Zonneveld. In het vakblad Plant Systematics and Evolution beschrijft hij zijn onderzoek naar het de genoomgrootte van de in de winkel verkrijgbare soorten. Hij vergelijkt die met de hoeveelheid DNA van 12 dennensoorten die de meest gangbare pijnboompitten produceren.

Hij verzamelde de pitjes bij Leidse supermarkten, en vroeg vrienden uit het buitenland om zakjes op te sturen. Bij gespecialiseerde bomentuinen verzamelde hij monsters van de twaalf soorten Pinus, zodat hij de juiste boom bij de juiste pit kon vinden.

Niet alle dennensoorten kun je op basis van uit genoomgrootte uit

elkaar houden, maar de vier commercieel verkrijgbare pitten gelukkig wel. Zonneveld identificeerde ze als P. gerardiana (de langwerpige, uit Pakistan), P. koraiensis, P. pinea uit Zuid-Europa en P. armandii uit China. Die laatste staat niet op het lijstje met eetbare soorten van de FAO. Het is makkelijk om in te zien hoe een nieuwe soort op de Westerse borden kon belanden: wat U2 was voor de popmuziek, zijn pijnboompitten in de keuken. Ergens in de jaren ’80 werden ze hip, in de jaren negentig zag je ze overal en sindsdien weigeren ze maar te verdwijnen. In pesto’s, door salades, over vlees. Een complete generatie koks kan niet naar een bord eten kijken zonder te denken:‘Weet je, dit gerecht kan nog wel wat extra pijnboompitten gebruiken.’ De vraag steeg explosief, maar het duurt jaren voordat een boom dennenappels met pitjes gaat produceren. Dan is de verleiding groot om een extra pijnboompittensoort te verkopen.

Zonneveld en zijn vrouw, beiden gevoelig voor het pijnboompittensyndroom, testten de diverse pitten op zichzelf uit. ‘We zijn voorzichtig begonnen’, vertelt hij. ‘Ik had er ook niet zo’n zin in. Eerst nam ik er één, dan twee, enzovoort.’ Vanaf zes pitten kwam de metaalsmaak op, en Pinus armandii bleek de boosdoener. Als je gevoelig bent voor het pijnboompittensyndroom, is dat de soort die je moet vermijden. Ze smaken hetzelfde, maar een dag later merk je het verschil.

Zonneveld kan ze inmiddels ook zonder zijn lab-apparatuur onderscheiden. ‘Als je goed kijkt, zie je dat de P. armandii ovaal , kleiner en grijzig is, en P. koraiensis peervor-

mig, geler en groter. De vlekjes bij de punt die armandii-pitten altijd hebben, hebben koraiensis-pitten soms ook, dus dat is een minder goed criterium.’ Hij houdt een bakje van een locale supermarkt omhoog, waarin de twee soorten gemengd zijn, en wijst de verschillen aan. ‘Tegenwoordig kan ik het goed zien. Als ik over de markt loop, zie ik dat een kwart van de notenboeren de verkeerde

P.pinea

P.armandi

pijnboompitten verkoopt. Wel voor de volle prijs, natuurlijk.’

Importeurs die hun klanten de bittere metaalsmaak wil besparen, maar geen zin hebben om zorgvuldig naar pijnboompitten te staren, kunnen terugvallen op de genoomgroottebepaling. ‘Met de juiste apparatuur, is het simpel te testen. Als je mij vandaag tien samples geeft, heb ik morgen resultaat.’

P.koraiensis

P.gerardiana

Proeven aan je poep Omdat het pijnboompittensyndroom relatief nieuw is, en medisch gezien geen groot probleem, wordt er maar weinig onderzoek naar gedaan. Het bestaat, sommige mensen zijn er gevoeliger voor dan anderen, en het lijkt af te hangen van de precieze soort pijnboompitten die je eet. Wat die pitten precies doen is onbekend, al bestaat er wel een mooie hypothese over.

Mensen hebben vijf soorten smaakpapillen op hun tong: zoet, zuur, zout, bitter en umami. Die laatste is gevoelig voor het aminozuur glutamaat, maar voor dit verhaal niet relevant. Hier gaat het om de receptoren voor bittere smaak. Die zitten namelijk niet alleen op je tong, maar ook in je darmen. Bittere stoffen zijn vaak giftig, en met behulp van die papillen kan je lichaam dus bepalen dat de inhoud van je dikke darm maar snel geloosd moet worden in de vorm van diarree.

De Amerikaanse toxicoloog Gregory Möller opperde dat die smaakpapillen in je darm een rol spelen bij het pijnboompittensyndroom. Een bepaald vetzuur in pijnboompitten stimuleert de afgifte van extra gal; een bitter stofje dat helpt om vet te verteren.

En die gal proef je met je speciale bitter-receptoren in je darm. Je hersenen gooien de informatie van alle smaakpapillen op één hoop; de bittere smaak van je eten is dus eigenlijk de bittere smaak van je poep-in-wording. Optimistisch gezegd brengen verkeerde pijnboompitten je in contact met een deel van jezelf dat je niet kende.

10 Mare · 26 januari 2012 English page

Snail sperm Almost all snail shells all over the world – when viewed from above – have dextral (“right-handed”) coiling, but there are exceptions. The Asian snail family Amphidromus contains a number of species that have both dextral and sinistral (“left-handed”) coiling: both the shell and the male reproductive organs coil the same way. For most types of snail, you could say that a willy with a clockwise corkscrew will not fit into an anti-clockwise snail, but that is not a problem for the Amphidromus family.

“Willy” is not really the right word: the snails produce a spermatophore, a corkscrew-shaped package containing sperm cells. For what it’s worth, the spermatophore is actually longer than the snail itself. That is not as bad as it might sound for the female snails, because all snails are both male and female.

Leiden biologists Menno Schilthuizen and Bertie-Joan van Heuven have published a description of the sperm of the Amphidromus inversus species for the science journal Zoomorphology.

They have discovered that the shells can be both dextral and sinistral, but the spermatophores are always dextral.

Horoscope disorder

“Galaxies that are closer have merged more.

You could rewind them like a film, as it were.” Photo by ESA

The Quest for Dark Matter The Astronomers and The Film Without a Protagonist Leiden astronomers have determined the distribution of dark matter in a small piece of the universe, although it is still not exactly clear what dark matter is. “But you wouldn’t be here if it didn’t exist.”

By Bart Braun If you study the univer-

se carefully, you will see that something is wrong: Milky Ways twirl in spirals and physics can predict accurately how those spirals should look.

Nevertheless, the outside of these spirals revolve much faster than they should according to the maths.

There are two obvious solutions for this: perhaps the maths are wrong. After all, the physics we apply to revolving galaxies is essentially the same we apply to pizza dough that is tossed in the air by pizza chefs, even though a small galaxy is still a hundred billion times a billion times larger than a pizza, and it could just be that other laws apply.

The second option is that the galaxy is heavier than it looks.

The velocity of the revolutions would actually be correct if we could assume that there is an enormous ball of mass in the centre of a galaxy. The only problem with this approach is that we cannot see the mass: it does not radiate any light or heat and we do not know any other way of measuring it directly.

Making up large amounts of in-

demonstrable ghost matter only to make your maths correct is an academic no-no. If biologists have not found any traces of an animal after fifty years, they regard it as extinct.

And yet astronomers have clung to the notion of dark matter for much longer than half a century, and luckily for them, more and more evidence of its existence has been discovered.

And not only that: the different approaches produced the same amount of dark matter. Everything we can see or measure, from neutrinos to people to stars, is made of something of which we know what it is. However, there seems to be about five to six times more dark matter than we supposed, and we do not know what it is made of.

“We know that dark matter has to be radically different to the matter we know”, explains Professor of Astronomy, Koen Kuijken. “It’s not part of ordinary particle physics but we do know that it is very important: you wouldn’t be here if it didn’t exist.

Without dark matter, there would be too little mass in the universe to form galaxies.”

Kuijken and his colleague Henk Hoestra presented the results of their research at the American Astronomical Society’s Winter Meeting this month. Their research is based on one of the phenomena that force astronomers to believe that dark matter really exists. Galaxies are not only bigger than pizzas, they

are also much heavier - so heavy, in fact, that they bend the light that travels around them: “gravitational lensing”, astrophysicists call it. Galaxies are much stronger lenses than you would expect by reason of their visible mass, and consequently, the phenomenon is an indication of invisible mass.

You can measure the lens effect on a well-defined, large photograph of the universe: the galaxies are not round but slightly elongated. “You have to determine the shape very precisely; it is not something you can see with the naked eye”, says Kuijken.

The Leiden researchers used a series of photographs produced by the Canada-France-Hawaii-Telescope, to which a 340 Megapixel-camera had been attached. “We would not have been able to do this fifteen years ago, but technology has come a long way since then”.

“Dark matter has to be radically different to the matter we know” The photograph shows how dark matter is distributed throughout the universe. Kuijken continues: “Of course, we want to test that idea that the matter causes codensation too,

and we can see from the map we made that that is the case: the matter has merged into galaxies. And because, in astronomy, you are always looking back in time, you can also measure how the distribution has altered”. You see a galaxy that is six billion light years away as it was six billion years ago. The light from that moment has had to travel six billion years before it reached the Hawaiian telescope, so when you focus on a closer part of universe, you are looking at older stars. “Galaxies that are closer have merged more. You could rewind them like a film, as it were.”

However, it is still a film without a protagonist – to find that, we need particle physicists, according to Kuijken: “You can’t explain it all just with cosmology, although the numbers of particles and the mass will eventually have to match what astronomers can see. For instance, the whole thing about how condensation works only works with “cold” dark matter and wouldn’t work if the matter turned out to be super-fast”.

The astronomer is planning to work on a more extensive version of his present map: “Ten times the size, more definition and three dimensional. Do I think it’s boring doing the same thing, but more extensively? Not at all. You really do learn new stuff; it’s not just another decimal figure. And besides: I’m working with pictures of the night sky, and that is always very, very beautiful.”

Narcolepsy is a strange sleeping disorder, causing patients to suffer from uncontrollable sleep attacks. The cause is not yet known, but neurologists suspect that it may have something to do with the immune system, and the fact that people born in certain months are more likely to contract the disorder seems to provide some evidence for that.

That may sound like astrological gobbledygook, but it might not be: there seems to be some sort of connection between the month of birth and a number of other auto-immune disorders such as MS and type 1 diabetes. The idea behind this is that something has upset the immune system – a virus, or perhaps pollen – and that that something does not occur all year round.

A group of researchers from Leiden University Medical Centre and from the Netherlands Institute for Neuroscience examined the Dutch figures again carefully and drew up a comparison, published in the Journal of Sleep Research, between the dates of birth of 307 narcolepsy patients and the total number of births.

If you take into account the fact that formerly, relatively more babies were born in the spring than they are now, there does not seem to be any relation between the month of birth and a person’s chances of contracting narcolepsy.

This does not mean that narcolepsy is not an auto-immune disorder, but there does not appear to be a seasonal trigger for it in the Netherlands.

A mitey complaint A group of Dutch researchers, including Jan van ‘t Wout of the LUMC Centre for Infectious Diseases, describe a unique case of an illness in the International Journal of Infectious Diseases. In 2009, a fifty-one year-old man from The Hague went to see his GP about some general symptoms that just would not clear up: skin problems, a fever, tremors.

On closer examination, it proved to an infection caused by the Rickettsia akari bacteria; the very first case in Northern Europe. This disease is spread by mites that live on mice but sometimes bite people. It is relatively common in New York, but anyone, like the man from The Hague, who has not been to New York has to hope that the doctors diagnose the correct illness. The doctors think that the Rickettsia pox might be more common than we suppose.

26 januari 2012 · Mare 11 Cultuur

Agenda

FILM TRIANON The Iron Lady Dagelijks 18.45 u + 21.30 u, za, zo, wo 14.30 u HET KIJKHUIS J. Edgar Do, vr, za 21.00 u Tinker Tailor Soldier Spy Dagelijks 21.30 u LIDO STUDIO The Girl with the Dragon Tattoo Dagelijks 21.30 u, za, zo 14.30 u Mission: Impossible IV Dagelijks 21.30 u Süskind Dagelijks 18.45 u + 21.30 u, za, zo 15.30 u

MUZIEK

Rotzooi is Nederlands Henny Boogert fotografeert studentenkamers wereldwijd De Amsterdamse fotograaf Henny Boogert reisde van Cuba naar de Filippijnen om studenten op hun kamer te portretteren. 'Een verkeersbord aan de muur spijkeren is er niet bij.'

DOOR constanteyn roelofs ‘Van mijn

eigen kamer heb ik geen foto’s kunnen vinden. Misschien heb ik er ergens nog eentje van mijn hond op de bank. Ik woonde nooit lang op dezelfde plaats. Ik was kraker en wilde de wereld verbeteren. We begonnen klein, door de woningnood terug te dringen.’

Kraken doet Henny Boogert niet meer, maar zijn idealisme is niet verdwenen. Als fotograaf portretteerde hij over hele wereld studenten in hun kamer. Het doel: ‘Nederlandse studenten de ogen openen voor de situatie wereldwijd. Er wordt nu heel erg gekeken naar de problemen hier: het is crisis, de beurzen worden gekort en de studiedruk stijgt. Maar ik wil laten zien dat jonge mensen overal dezelfde idealen hebben: afstuderen, jezelf ontwikkelen, een goede baan vinden.

Het basisrecept is overal hetzelfde: een bed, een bureautje, een bank en wat stapeltjes kleren en boeken.’

Voorstellen voor concrete actie zijn er ook. ‘Mijn kamerportretten zijn uitnodigingen om in ontmoeting te treden met buitenlandse studenten. Het zou mooi zijn als er veel meer projecten ontstaan om verouderde leermiddelen te delen met universiteiten en hogescholen in het buitenland. Ik kwam bijvoorbeeld op een filmacademie waar er voor dertig studenten één camera beschikbaar was.’

Voor de serie reisde hij door Cuba, Bolivia, Moldavië, Kenia Rusland, de Filippijnen en India. Welke verschillen vielen hem op? ‘Rotzooi is typisch Nederlands. Een cultuur met studentenhuizen, verenigingen en dergelijke heb ik nog nergens anders weten te ontdekken.

‘De studenten in het buitenland zijn veel minder bezig met feesten of het eigen maken van hun woonomgeving. Zo snel en goed mogelijk afstuderen is het devies. Ze hebben vaak geen keuze, want vaak legt de hele familie bij om iemand te laten studeren.’

Volgens de fotograaf heeft het ook met de mate van vrijheid te maken.

‘In landen waar autoritaire regimes heersen of nog recent aan de macht waren, zoals in de voormalige SovjetUnie, zijn er ontzettend veel regeltjes met betrekking tot wat er wel en niet mag in de kamer. Een verkeersbord aan de muur spijkeren is er niet bij.

De lange tradities van verbieden en controle hebben er voor gezorgd dat studenten daar veel volgzamer zijn dan in het brutale Nederland.

‘In de Filippijnen en in Bolivia zag je naast popsterren en filmhelden ook hele kitscherige religieuze platen aan de muur, die zul je hier niet snel aantreffen.

In Moldavië woonden fotografiestudenten van de film- en dansacademie in troosteloze sovjetflats met weinig decoratie. Het lijkt soms wel of je in een bejaardenflat bent: overal zie je Perzische kleedjes; op de vloer, op tafel, aan de muur.

‘Maar in hun de fotografie was juist alles glamour: veel gedoe met soft focus, prinsessenjurken en feeërieke bossen. Met de rauwe shots die ik maak kon je daar niet aan komen, daar zijn ze nog niet aan toe.’

Boogert blijft studentenkamers vastleggen. Waar wil hij nog heen?

‘Ik zou bijvoorbeeld graag nog eens een keer op Harvard willen kijken hoe de rijkeluiskindjes daar wonen.

Ik heb nu veel beeld van studenten die met weinig middelen er het beste van maken. Wat meer contrast in de collectie zou mooi zijn.’

Een blinde vlek is de Arabische wereld. ‘Daar is de afgelopen tijd zoveel gebeurd, zoveel onrust dat ik de prioriteit heb gegeven aan andere landen. Zodra het kan ga ik daar aan de slag.’

Henny Boogert, Op Kamers Melkweg, Amsterdam tot 26 februari. zie www.imagesconnect.org en www.voordekunst.nl

Op de foto's met de klok mee: Bolivia, Kenia, Moldavië, Rusland, de Leidse studente Karine Prins op een van de eerste foto’s, Filippijnen

LVC Funked up Vr 27 jan 20.00 u €10,Klikk Za 28 jan 23.00 u €12,50 LEIDSE SCHOUWBURG Karsu Dönmez Za 28 jan 20.15 v.a. €15,QBUS Uitreiking Leiden Jazz Award Zo 29 jan 16.00 u

T heate R LAKTHEATER Laura van Dolron: Wat nodig is Vr 27 jan 20.30 u .va. €13,50 Dood Paard: Freetown Za 28 jan 20.30 u v.a. €12,50 LEIDSE SCHOUWBURG Sara Kroos: Voor de leeuwen Di 31 jan, 10 1 feb 20.15 u v.a. €20,Emma’s feest Do 2 jan 20.15 u v.a. €22,50

DIVERSEN LUMC Tentoonstelling ‘Uit de schaduw’ t/m 11 maart 2012 FSW Seminar ‘Made in Madagascar: Speculating in and about Natural Wonders on “The Real Treasure Island”’ Ma 30 jan UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Tentoonstelling ‘Topografisch Geheugen: Topstukken uit de verzameling Nederlandse topografie’ t/m 29 april 2012 ARCHITECTUURCENTRUM RAP Tentoonstelling ‘103 interventies voor de stad’ t/m 25 maart 2012 SIEBOLDHUIS Maanlicht, Mysterie en Schoonheid t/m 4 mrt 2012 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Etrusken. Vrouwen van aanzien t/m 18 mrt 2012 Nieuws uit het Midden-Oosten t/m 31 aug 2012 Sites in the city t/m 19 feb 2012 In de gloed van Lapis Lazuli t/m 11 mrt 2012 MUSEUM BOERHAAVE Verborgen krachten: Nederlanders op zoek naar energie t/m mrt 2012 In gesprek met de bibliothecaris Zo 29 jan 15.00 u DE LAKENHAL Suske & Wiske – Het Lijdende Leiden t/m 4 mrt 2012 NATURALIS Naturalia, van circusdier tot wetenschappelijk object t/m 19 aug 2012 MUSEUM VOLKENKUNDE Op expeditie t/m 26 febr 2012 De verborgen tuin – Juwelen uit India t/m 8 apr 2012

12 Mare · 26 januari 2012 Het clubje

00:16 PM

Flauwvallen

Foto Marc de Haan

‘Mijn moeder werd er bang van’ Leidsche Studenten Lacrosse Vereniging Tim van Elst, derdejaars geneeskunde: ‘Ik deed al tennis en fitness, maar wilde iets nieuws. Hockey, voetbal, dat trekt me niet zo. Ik zag lacrosse op televisie in een serie of film.’

Robin van der Harst, vijfdejaars bestuurskunde: ‘Ik zag het in de film American Pie. Ik vond het er ontzettend raar uitzien, maar omdat het zo mysterieus was, wilde ik het uitproberen.’

Hidde Zittersteyn, tweedejaars biologie: ‘De sport is afkomstig van de indianen.’

Robin: ‘Het was een alternatief voor oorlog voeren. En het kon dagen duren.’

Tim: ‘In alle studentensteden bleek het al gespeeld te worden, behalve in Leiden.

Toen ben ik het gaan opzetten, een jaar

Bandirah

geleden. We hebben introductietrainingen georganiseerd. In april hadden we tien man. Toen we met twee Amerikaanse uitwisselingsstudenten als coaches gingen trainen, begon het te lopen. We zijn nu met veertien Minervanen, maar willen ook mensen van buiten trekken.’

Robin: ‘We hebben spullen geregeld.

De European Lacrosse Federation helpt beginnende teams en heeft tien sticks gefinancierd.’

Hidde: ‘Nu spelen we voor het eerst competitie. De meeste wedstrijden verliezen we net of spelen we gelijk. Maar we hebben ook al een keer met 10-1 gewonnen.’

Robin: ‘Voor de wedstrijd sta je in een twee rijen tegenover elkaar. Dan geven

de keepers elkaar een hand en gaat heel het team schreeuwen.’

Hidde: ‘Je speelt vier maal twintig minuten, met tien man in het veld: een keeper, drie verdedigers, drie middenvelders en drie aanvallers. Het begint met een soort face-off, zoals bij ijshockey: de bal ligt op de grond en je moet erom vechten. Met de stick kun je de bal werpen, je moet de bal in de goal zien te krijgen. Je mag er ook mee rennen. En als de bal op de grond komt mag je iedereen binnen drie meter van de bal tackelen. Je mag ook beuken met je stick.’

Hidde: ‘Als de bal op de grond ligt, zie je de tegenstander erop afrennen. Dan ga je er ook voor, voor de bal of de man. Je doet het voor het team. Je voelt de adre-

naline. Maar het blijft sportief. Er wordt niet gescholden op de scheids. En achteraf vorm je een rij en geef je de tegenstander een hand.’

Robin: ‘Toen ik het voor het eerst speelde in Delft, kreeg ik uitgelegd dat je wel klappen kon krijgen. Daar werd mijn moeder wel bang van.’

Hidde: ‘Het gaat er hard aan toe. Maar het is niet iets om bang voor te zijn.’

Tim: ‘Je mag slaan, maar niet op de rug, boven de schouders, onder de heupen of op de helm.’

Robin: ‘Je draagt veel bescherming. Als ik dat aantrek, voel ik me onschendbaar.’

DOOR Dirk-Jan Zom

Interesse? leidenlacrosse@gmail.com

Er klonk een muziekje. Muziekjes waren een goed teken. Ze getuigen van drukte: haastig rondlopende artsen, kwebbelende receptionisten en een eindeloze stroom telefoontjes. Er waren nog vier wachtenden voor me. Ik ververste zes keer mijn Facebook-pagina zonder dat er iets gebeurde, telde toen de auto’s die te hard langsreden in de straat. Dertien auto’s later was ik aan de beurt.

‘Goedemorgen. Ik heb zojuist een last-minute naar Egypte geboekt. Ik vlieg al volgende week, maar hoop natuurlijk dat het nog mogelijk is om een vaccinatie te halen.’

De vakantie was vier maanden geleden al geregeld en dit telefoontje was volgens secure planning structureel uitgesteld. Een formaliteit, ik vroeg het onmogelijke. ‘Ach, weet u, ik zit op een boot, dus denk niet…’ Toen de stem van de receptioniste: ‘Ik heb vanmiddag een plekje om kwart voor twee.’ Het falende zorgsysteem faalde.

Ik dacht meteen aan de naald.

De eerste keer dat ik flauwviel, herinner ik me nog goed. Ik zat in groep acht. Op vrijdag keken we naar het SchoolTV-weekjournaal. Er waren te weinig stoelen, dus tot onze grote vreugde mochten er om de beurt wat kinderen achterin op de tafels zitten.

Die week mocht ik op de tafels. De uitzending ging over niertransplantaties. Het ene moment verplaatste de dokter een waterig kwabje van het ene naar het andere lichaam. Het volgende moment viel ik achterover. Het schijnt dat ik daar nog een tijdje gelegen heb, mijn hoofd in een rare knik, omdat de andere kinderen niet doorhadden wat er gebeurde.

Tijdens een schoolreis in Duitsland bezochten we met gas gevulde Dunsthöhle. Volgens de gids was het gas ongevaarlijk omdat het ‘beneden’ bleef. ‘Maar hier op de vloer gaan liggen is geen goed idee.’ U voelt hem al aankomen. Ik viel flauw waarna er paniek ontstond omdat ik snel van de grond af moest. Mijn leraar gebruikte het voorval nog jaren als anekdote ter promotie van het schooltripje.

Ik brak mijn voet en na weken gekriebel mocht het gips er eindelijk af.

Starend naar dat dunne, bleke ledemaat trok ik de conclusie dat het er niet uitzag als mijn voet, waarna ik ineens van de onderzoekstafel afpletterde. Toen ik mijn ogen opendeed keek ik recht in het gezicht van mijn vriend en twee artsen. Het leek een shot uit een ziekenhuisserie, en ik trok de conclusie dat ik een auto-ongeluk moest hebben gehad.

Doodsbenauwd ging ik dus naar binnen. De kwebbelende receptionisten waren present, de drukte afwezig.

Er verscheen een vrouw die mijn naam riep. Ze werd gevolgd door een jonge knul. Een arts in opleiding. Geweldig.

Waar zou hij allemaal mis kunnen prikken?

Tijdens het gesprek kwam naar voren dat ik vaak was flauwgevallen.

In de behandelkamer viel het me op dat de jongen er ineens nerveus uitzag. ‘Prik jij haar dan?’, vroeg hij aan zijn begeleidster. Ze antwoordde: ‘Ik zou niet weten waarom. Prik jij maar gewoon.’ Tijdens de prik dacht ik niet aan mijn eigen zenuwen, maar gniffelde om de zijne. Als ik nu flauwviel was ik in elk geval niet de enige met een trauma.

Petra Meijer