Mare 17 (37)

30 januari 2014 37ste Jaargang • nr. 17

‘Het is met opzet over the top’ Pagina 11

Japan lijdt aan obsessie voor verpakkingen, maar gaat steeds beter recyclen

Kikkers verraden zichzelf doordat hun gekwaak ook waterrimpels veroorzaakt

Mijn beste gedicht dat u nooit zult lezen van Thomas Blondeau

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Gaybarantropologie

Foto’s Sandra Hoogeboom

Veldwerk tussen dragqueens en strenggelovigen Het is de vuurdoop voor studenten antropologie: het eerste veldwerk.

Mare ging mee op kerkbezoek op de Veluwe én bingode met dragqueens van de Amsterdamse Wallen. ‘Het volgende nummer is een standje dat je niet met Roel van Velzen kunt doen!’

‘Doe wie oll hèf aar bingo kaarts reddie?’ vraagt presentatrice Coby van Dam in onmiskenbaar Amsterdams. Een stel toeristen kijkt vertwijfeld naar de struise blondine op het podium van gaybar Queen’s Head. ‘Ze zijn echt hoor’, verzekert Van Dam, terwijl ze haar borsten in hun richting schudt.

‘Coby is een faux-queen’, verduidelijkt tweedejaars antropologiestudent Stephanie Ratcliffe (21). ‘Dat is een vrouw, die zich verkleedt als man die zich verkleedt als vrouw. Of andersom. Faux-kings verkleden zich als vrouw, maar laten bijvoorbeeld hun baard staan.’ Coby presenteert intussen de hoofdprijs van de vanavond, een pikzwarte dildo die het formaat van een colafles nadert.

Gedurende drie weken verblijft Ratcliffe met studiegenoten Ferdi Mintes (19) en Charlotte Roosen (24) tussen de Amsterdamse dragqueens voor een onderzoek naar kunst en gender. Roosen: ‘We kijken hoe attributen, make-up, pruiken, muziek en kleding mannelijkheid en vrouwelijkheid uitdrukken. We stellen dus niet echt inhoudelijke vragen.’ ‘Al vertellen ze er vaak een hoop inhoudelijks bij’, zegt Ratcliffe.

‘Voor de meesten is het een hobby, spelen met hun identiteit. Niet dat ze, zoals transseksuelen, echt van geslacht willen veranderen.’

Verspreid door het hele land zitten momenteel nog meer groepjes tweedejaars Leidse antropologiestudenten om ervaring op te doen met veldwerk. Aan de hand van observaties, interviews, enquêtes en groepsdiscussies onderzoeken ze bijvoorbeeld natuurkunstprojecten in Coevorden, standbeelden in

Emmen of dating onder islamitische jongeren. Om echt in een lokale gemeenschap te duiken, is het de bedoeling dat ze verblijven bij gastgezinnen.

Zo ook honderd kilometer ten oosten van Queen’s Head, in Apeldoorn, bij de zevendedagsadventisten. Op zaterdagochtend, een kwartier voor aanvang van de sabbatschool kijken Anouschka Schaap (23) en Aukje Postma (20) door het venster van de Apeldoornse Adventkerk naar een bijna lege parkeerplaats. ‘Oh, mánnen, waar blijven jullie?’ zuchten ze ongeduldig.

Vorige week hebben ze een groepsdiscussie georganiseerd met jonge vrouwen uit de kerk, voor hun onderzoek naar religie en dating. Nu zijn de mannen aan de beurt.

Ze kwamen bij de zevendedagsadventisten terecht via vrijwilligerswerk dat Schaap afgelopen zomer in Jamaica deed. ‘Op een zaterdagavond belde ik daar een vriendin, die in de kerk bleek te zitten. “Kerk?” zei ik. “Bedoel je niet synagoge of zo?” Maar de zevendedagsadventisten hebben dus op zaterdag sabbat.’

Postma: ‘Nu oefenen we hier het antropologieveldwerk. Je kunt er wel eindeloos literatuur op naslaan, maar in de praktijk loop je toch tegen andere problemen aan.’ ‘Ik heb bijvoorbeeld nogal de neiging om tijdens interviews de zinnen van respondenten af te maken. Dat moet ik dus niet doen’, zegt groepsgenoot Martijn Scharpff (20), die intussen trommelt op alles wat hij tegenkomt.

‘Ik heb koffie en Red Bull op, want in slaap vallen straks tijdens de eredienst leek me ook zo wat.’

Even later staan de auto’s van kerkgangers uit de wijde omtrek driedubbel geparkeerd, maar uit de categorie mannen van achttien tot dertig komen er slechts vier opdagen.

‘Hé, heb jij een bijbel bij je?’ vraagt Rutger Koffeman (21, student werktuigbouwkunde in Delft, en zevendedagsadventist) nog snel voor de groepsdiscussie begint. ‘Die staat op mijn telefoon’, reageert Ashwin

DOOR MARLEEN VAN WESEL

Dilemma voor aio’s: liegen of betalen?

Toch wel gezocht: docenten Chinees

Collegegeld betalen in vijf termijnen

Frauderapport van LUMC afgerond

Want na vier jaar werken een uitkering aanvragen is niet eenvoudig. Wie doorschrijft aan een proefschrift, voldoet namelijk niet aan de criteria.

Onlangs moesten afgestudeerde sinologen de lerarenopleiding uitstellen wegens gebrek aan stageplaatsen. Nu dreigt er juist een lerarentekort.

Het college van bestuur wil het aantal termijnen waarin Leidse studenten hun collegegeld mogen betalen, verlagen van tien naar vijf.

Het Leids Universitair Medisch Centrum trekt nog twee publicaties terug van de vorig jaar betrapte reumatologe die zoeksresultaten vervalste.

Pagina 4

Pagina 5

Pagina 5

Pagina 4

van der Kamp (24, bedrijfskunde in Arnhem). Hard hebben ze die niet nodig. De studenten leggen hen bijbelcitaten over gender en liefde voor en uit zijn hoofd brengt Van der Kamp nuanceringen en context aan.

Bijvoorbeeld bij de strenge woorden van God aan de vrouw, na het eten van de verboden vrucht: ‘Verderop in Genesis kom je ook flinke straffen voor de man tegen.’ Daten buiten de kerk moet absoluut kunnen, vinden de mannen. Desondanks hebben drie van de vier een relatie, allen binnen de kerk. Daten met andersgelovigen lijkt hen lastiger dan met ongelovigen. Koffeman: ‘Een Ajaxfan met een Feijenoord-fan is ook geen goed idee.’

Uitgevraagd wórden vindt Van der Kamp ‘nog net geen afknapper’.

‘Maar dat heeft niet zoveel met het geloof te maken, eerder met mijn ego en trots.’ Alle vier de heren zijn het erover eens dat zij op een eerste date alles moeten betalen. ‘Anders mag je dat over twintig jaar nóg aanhoren’, zegt Koffeman. ‘Bovendien: alleen maar leuk doen en als de rekening komt de skeere boy uithangen is geen versieren.’

‘Dus je kóópt een meisje?’ vraagt Schaap. De jongens willen weten of zíj dan geen mannelijke taken en waarden onderscheid. Toch wel: ‘Leiderschap. En knopen doorhakken.’

Van de eredienst, waarvoor de jongens eigenlijk kwamen, is na de groepsdiscussie nog maar een kwartier over. ‘Gewoon de preek gemist!’ roept Koffeman quasi-verontwaardigd. Vorige week, met de vrouwen, duurde het korter. ‘Als man in de kerk moet je voortdurend je woorden wegen’, verklaart Van der Kamp.

‘Het beeld dat mannen vrouwen overheersen; zo zitten we er niet in, maar zo staan we wel te boek.’ Toch gaan zevendedagsadventisten graag het gesprek aan, denkt Koffeman.

‘Jongens van andere kerken hebben dat minder. Maar de buitenwereld is niet heidens en eng.’ > Verder lezen op pagina 5

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 30 januari 2014 Geen commentaar

Reserveparachute Door Bart Braun Tuurlijk, tuurlijk, uitkeringen zijn niet be-

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

doeld om promovendi aan een paar maanden uitlooptijd te helpen (zie pagina 5). Als het al oké zou zijn om dat geld te gebruiken voor proefschriften, geef het dan direct aan de universiteiten. Scheelt iedereen een hoop ambtelijk gedoe.

In de praktijk, echter, is het een rete-handige oplossing.

De professor is blij, want die krijgt zijn assistent in opleiding een paar maanden gratis. De promovendus is blij, want die hoeft geen friet uit vuilnisbakken te eten teneinde het proefschrift af te ronden. Zelfs de ambtenaar van het UWV is blij: die krijgt een moeilijk bemiddelbare cliënt voor zijn bureau. Die cliënt moet – de eerste paar maanden, in elk geval - solliciteren naar banen op zijn of haar niveau.

Die bestaan helemaal niet, want niemand zit op een net niet gepromoveerde wetenschapper te wachten. Geef je zo iemand een paar maanden uitkering, dan komt dat proefschrift af en kunnen ze aan de slag als postdoc, afhankelijk van het vakgebied. Die ambtenaar zegt vervolgens tegen zijn baas dat hij iemand aan een baan op niveau heeft geholpen, en krijgt een plusje achter zijn naam.

Zelfs de belastingbetaler die voor al deze vreugde opdraait, is beter af. Die eerste vier jaar van dat promotieonderzoek kwamen namelijk ook al uit zijn of haar zak, dan kan dat proefschrift maar beter af zijn ook. Bovendien: een bijna gepromoveerde die gedwongen hamburgers bakt, zit alleen maar in de weg van lager opgeleiden die wel een carrière in de horeca zoeken.

Het enige nadeel is dat er zo een hoop verantwoordelijkheid wordt ontweken. Veel promovendi plannen gewoon niet goed, om maar wat te noemen. Aan de kant van de begeleider zit het al helemaal niet fris. Sommige hoogleraren zijn heel goed in het binnenharken van onderzoeksgeld, maar niet in het binnenhouden van onderzoekstalent. Nergens legt een regel vast dat iemand die stelselmatig promovendi heeft laten uitlopen of ontsporen, geen nieuwe meer mag aannemen. Nergens een regel dat de professor die eerste versies maandenlang niet nakijkt, zelf maar de uitlooptijd van zijn aio’s moet ophoesten.

De extra studenten van de afgelopen jaren moeten straks allemaal stage lopen. Wie gaat hen begeleiden? De promovendi. En als die daardoor een beetje uitloopt? Maakt niet uit joh, de uitkeringspot staat klaar. Voor die WW heb je toch ook premie betaald? En zo werd het uitlopen, en het daarop volgende UWV-bezoek, bijna een normaal onderdeel van het promotietraject. Het is als een parachutespringer die zijn hoofdparachute snel in de tas frot, omdat er toch een reserveparachute is.

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Esha Metiary (stagiair) e.j.metiary@gmail.com Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

column

It might have been the answer Terwijl hij met zijn vork de rauwe tonijn door het bedje van gekarameliseerde sla prakt, giechelt Alan, mijn beroemde Amerikaanse collega. ‘Twintig jaar geleden was ik enorm onder de indruk van een lezing die je tijdens dat congres in Utrecht gaf’, vertel ik hem. Hij kwam er een lezing geven over de revolutionaire nieuwe theorie die hij bedacht had en die ons vakgebied sinds die tijd domineert.

Het revolutionaire karakter zag ik indertijd helemaal niet in – het leek mij ‘wel een aardig idee’, die wetenschappelijke doorbraak en meer niet. Dat ik toch zo onder de indruk was, kwam doordat Alan, terwijl hij die lezing gaf, een appel at, en wel inclusief schillen, klokhuis en pitjes. Iedereen had het tijdens dat congres over de nieuwe theorie en ik dacht alleen maar aan die pitjes.

‘Harry was kwaad’, zegt hij over mijn promotor als hij is uitgegiecheld. ‘Onze vriendschap heeft mijn theorie, en dat congres, niet overleefd.’

Ik herinner me ineens een moment tijdens die dagen. Harry stond op om een vraag te stellen, maar stootte daarbij zijn achterhoofd tegen een laaghangende balk.

‘That was not the question’, zei hij. ‘But it might have been the answer’, zei Alan onmiddellijk. Het leek mij toen een onschuldig grapje, maar het blijkt nu te zijn gevolgd op een zeer ongemakkelijk congresdiner.

‘Waarom houden wetenschappers congressen?’ vraag ik. ‘Nog belangrijker: waarom gaan ze naar die congressen toe?’ zegt hij. ‘Voor jongere onderzoekers is het een banenmarkt – ze kunnen praten met allerlei mensen die wij taalkundigen “beroemd” noemen, al heeft buiten ons vakgebied nog nooit iemand van ze gehoord en hebben ze zelfs in de Engelstalige Wikipedia geen eigen pagina.’

‘Voor gevorderde onderzoekers is het een manier om jonge onderzoekers te horen en nieuwe ideeën op te doen’, opper ik. Alan schudt zijn hoofd. ‘Dat was in de tijd van dat congres in Utrecht nog zo. Inmiddels kun je in een uur meer nieuwe ideeën opdoen door het internet af te grazen dan door duizenden kilometers te vliegen en daar naar nerveuze jongens en meisjes te moeten luisteren terwijl ze met overslaande stem proberen orde te scheppen temidden van de bullet points.

En ruzie te maken met je collega’s. Of naar vervelende congresdiners te moeten.’ Hij lijkt vergeten te zijn dat ik mede verantwoordelijk ben voor de tonijn die hij inmiddels zorgvuldig over zijn bord heeft uitgesmeerd.

‘Gevorderde onderzoekers komen alleen omdat ze uitgenodigd worden’, zeg ik. Hij knikt. ‘Jullie hadden me een jaar geleden al gevraagd’, zegt hij. ‘Wat een organisatie is daar in gaan zitten!’

Ik vertel hem dat we de truc van het ruim op tijd uitnodigen geleerd hebben van de roman Het meten van de wereld van de Duitse schrijver Daniel Kehlmann — een boek dat iedere onderzoeker moet lezen.

Het opent met een scene waarin de beroemde wiskundige Carl Friedrich Gauss in bed ligt, met dekens over zijn hoofd. Hij is wakker geworden in het besef dat hij vandaag naar een congres moet in Berlijn. Hij heeft de uitnodiging indertijd aangenomen omdat er zoveel druk op hem werd uitgeoefend en omdat hij dacht ‘dat die dag toch nooit zou komen’.

Alan kijkt op van zijn bord. ‘Je had mij een paar dagen voor dit congres moeten zien’, zegt hij en begint nu nog harder te giechelen voor hij de tonijn met zijn vork van zijn bord schraapt.

Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie

30 januari 2014 · Mare 3 Mensen

Een papieren tas als statussymbool Japan heeft de grootste verpakkingsdrift Japanners houden van mooie verpakkingen. Maar die komen op steeds verder uitdijende vuilnisbelten terecht.

Door Vincent Bongers ‘Je kunt het vergelijken met Sinterklaassurprises’, zegt Katarzyna Cwiertka, hoogleraar Modern Japan Studies. ‘Er is veel aandacht voor de vorm. Wat er in de verpakking zit, is minder belangrijk.’

Ze laat een wit pakket zien. De plastic buitenkant lijkt op handgeschept papier. Er zitten twee doosjes is. Een goudkleurig, de ander zilver.

Ze opent een van de doosjes en haalt er een kleine verpakking uit.

Er blijkt een koekje in te zitten. ‘Ze zijn allemaal individueel verpakt in plastic. Dat is echt een conventie in Japan. De uitgave aan verpakkingen per persoon per jaar zijn in hier het hoogste in de wereld.’

Cwiertka houdt bij de diesviering van het Leids Universiteits Fonds op zaterdag 8 februari een lezing over de Japanse verpakkingsdrift. ‘Het is een relatief nieuw fenomeen dat ontstaat in de jaren tachtig. Tot die tijd volgde Japan vooral Europa en Amerika. Maar dan gaat de industrie zelf innovatieve verpakkingen ontwikkelen. Bijvoorbeeld om de houdbaarheid van producten te verlengen. Of simpelweg omdat de bedrijven zo meer geld kunnen vragen voor hun producten. Verpakkingen zijn in Japan veel meer een statussymbool dan elders. Nederlanders die in Tokio lopen met een plastic Albert Heijn-tasje, krijgen na een tijdje door dat dit niet gebruikelijk is. Japanners gebruiken liever een papieren tas.’

Cwiertka pakt een postpakket. ‘Ik heb net een nieuwe shipment binnengekregen.’ Ze toont zakken van stevig papier van het type die in Nederland dure bonbons of een exclusieve zijden sjaal bevatten. ‘Heel mooi, maar vaak zit er iets heel normaals in.’ Ook binnen deze categorie tassen zijn er weer verschillen. ‘Een tas met een touwtje als hengsel is netter dan eentje van papier.’

Cwiertka: ‘Verpakkingen vertellen iets over de geschiedenis van het land of een regio. Het valt bijvoorbeeld op dat tegenwoordig OostEuropese landen koplopers zijn wat betreft gebruik van plastic zakken, terwijl de EU juist bezig is om ze in de ban te doen. Ik ben opgegroeid in Polen in de tijd dat de Muur er nog stond. Toen ik jong was, vond men een plastic tas met een Marlbororeclame fantastisch. Die kocht je op de zwarte markt en dat was helemaal niet goedkoop. Als je er een had dan was je hip. Oost-Europeanen hebben nog steeds de behoefte aan die plastic tas.’

De luxueuze Japanse verpakkingen verdwijnen in de afvalbak.

Cwiertka is ook erg geïnteresseerd in vuilnis. Japanners zijn zich steeds meer van bewust van de vervuiling door al die extra verpakkingen. ‘De overheid is daar actief in en voerde de ‘drie R’-campagne: Reduce, Reuse en Recycle. Reduceren heeft het meest effect, maar een plasticproducent die ik interviewde zei: “Consumenten zij nu zo gewend aan deze verpakkingen dat terugdringen er niet echt in zit.” Recyclen is wel enthousiast omarmd. Je kunt zelfs zeggen dat het bijna een obsessie is. Er zijn veel regels. Allerlei soorten metalen en plastics worden gescheiden.

Een jongetje speelt in een van de installaties van de Japanse kunstenaar Hiroshi Fuji. Fuji maakt kunstwerken van afval en ‘ongewenst speelgoed’.

Dat brengt veel werk met zich mee en neemt veel ruimte in. En de huizen zijn vaak al zo klein. En omdat de vuilniszakken doorzichtig zijn, kunnen de buren zien of je het wel goed doet.’

Cwiertka komt sinds 1988 in Japan. ‘Er wordt al heel lang op grote schaal gerecycled. Nederland is wat dat betreft veel later. Ook binnen Azië zijn er grote verschillen. De

straten in Singapore zijn bijvoorbeeld heel schoon, maar huishoudens doen daar niet aan scheiden van afval.

‘Wat er precies gebeurt als het vuilnis in Japan is opgehaald, weten we niet. Dat is een van de dingen die in het Garbage Matters Project wordt uitgezocht.’ Cwiertka ontving voor dit vergelijkend onderzoek naar vuilnis in Oost-Azië een sub-

sidie van 1,5 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.

Wel is duidelijk dat de verzameling van afval in Japan met grote aandacht voor hygiëne verloopt. ‘Een vriendin van mij woont in een mooi appartementencomplex in Tokio. Op de plek waar het afval daar gedeponeerd dient te worden, is het zo schoon dat je van de vloer kunt eten.’

Frutti di Mare

Foto’s: Marc de Haan

Gladiatoren stormen over het water ‘Dit is kut! Ik ga echt nooit een rivier in als ik dronken ben’, roept Sake van Pelt (26), terwijl hij zijn best doet om de lucht uit zijn regenjas te laten ontsnappen. Zwemmen de leden van de Leidse Studenten Duikvereniging (LSD) normaal gesproken in zwembroeken en bikini’s, vandaag gingen er meer kleren aan dan uit voor ze het water betraden.

‘Vanwege onze dies hebben we een survivaltraining georganiseerd’, vertelt Maureen Laarhuis (18, rechten). De studenten dragen spijkerbroeken en regenjassen. ‘De regenjas maakt het loodzwaar. Dit is echt wat anders dan twee baantjes in een linnen broek voor Door Petra Meijer

je A- of B-diploma’, weet Laarhuis, die zelf jarenlang aan reddingszwemmen deed en de training verzorgt. Na een paar baantjes zwemmen zijn de studenten inderdaad doodmoe.

Veel rust krijgen ze niet, want het is tijd voor een potje ‘gladiator’. Over de breedte van het zwembad is een stormbaan gelegd.

De studenten moeten met een grote sprong de baan op zien te komen, er zo hard mogelijk over heen rennen, waarna ze elkaar in het midden treffen. Jessie Melman (21, archeologie) weet met moeite het enorme gat tussen de rand van het zwembad en de mat te overbruggen.

Ze zit net met haar knieën op de mat als David Louwrier (29) op haar af komt denderen. Ze krimpt ineen, er klinkt een harde gil en niet veel later liggen beiden in het water.

Tom van den Bogaard (22, industrieel ontwerpen) en Van Pelt weten wel beiden te blijven staan en gaan elkaar met pool noodles – schuimrubberen staven waarmee normaal gesproken kinderen en bejaarden blijven drijven – te lijf.

Als Van Pelt het water uitklimt, wrijft hij over zijn kaak. ‘Ik kreeg een klap op mijn bek.’ En dan richting Tom: ‘Ik krijg jou zo wel.’ De meiden doen het rustiger aan.

Lieke van Son (20, sterrenkunde) en Babet van Steen (21, academische pabo)

kruipen als katten naar elkaar toe, terwijl de jongens geamuseerd toekijken.

Na de stormbaan moeten de studenten door hoepels zwemmen, dingen opduiken en door een wak de kant op klimmen. Het woord ‘kut’ valt wederom regelmatig, maar Laarhuis presenteert zich als strenge zwemjuf met de gevreesde haak en de oefeningen worden braaf gedaan.

Als het tijd is voor een trainingselement dat bekendstaat onder de naam ‘erin-eruit-erop-eraf’, klinkt er echter protest. De studenten moeten naar overkant zwemmen, op de kant klimmen, zich een aantal keer opdrukken, naar de andere kant zwemmen en daar

buikspieroefeningen doen.

‘Wat als we nu allemaal weigeren?’ roept Senne Audier (19, biologie).

Trainster Laarhuis kijkt een beetje bedeesd naar de opstandige zwemmers.

‘Revolutie!’, klinkt het hard door het hele bad. De trainster wordt in het water gegooid en de studenten dobberen even later rond op een viertal vlotten.

Overal in het bad drijven eieren, pool noodles en matten. Langslopende leden van zwemvereniging Aquamania trekken bedenkelijk hun wenkbrauwen op.

De badmeester van Zwembad de Zijl is echter niet onder de indruk. ‘Een ongeregeld zooitje ja, maar kinderen van tien zijn doorgaans erger.’

4 Mare · 30 januari 2014 Nieuws

Geen moocs aan landen op de zwarte lijst Coursera, de aanbieder van moocs, is teruggefloten door de Amerikaanse overheid voor het aanbieden van hun diensten in landen die op de zwarte lijst staan. In aantal landen zijn de online colleges niet meer te volgen. Het is nog wel mogelijk om de catalogus door te kijken, maar bij het inloggen krijgen gebruikers een foutmelding te zien. Coursera weert de gebruikers uit embargolanden zoals Syrië, Iran en Cuba door middel van blokkades op bepaalde IP-adressen. Een ander mooc-platform, edX (van Harvard en MIT) mag de diensten in een aantal van de omstreden landen wel aanbieden.

Hiervoor hebben ze een speciale licentie. Of Coursera hier ook in aanmerking voor komt, is onduidelijk.

Leiden krijgt twee Vici-subsidies De subsidieverstrekker voor wetenschappelijk onderzoek NWO heeft aan twee Leidse onderzoekers een Vici-subsidie van anderhalf miljoen euro toegekend. Leidse taalwetenschapper Marian Klamer richt zich op een uniek taalgebied in Oost-Indonesië om het verschil tussen de twee manieren waarop taal zich kan ontwikkelen te onderzoeken.

Natuurkundige John van Noort zal het geld gebruiken om de compacte structuur waarbinnen DNA in een gen ligt opgeslagen, heel precies in kaart te brengen. Met de subsidies van anderhalf miljoen euro worden de wetenschappers in staat gesteld om vijf jaar lang onderzoek te doen en een eigen onderzoeksgroep op te zetten. De Vici’s werden dit jaar aan 31 wetenschappers toegekend.

Geld lerarenopleidingen van Leiden en Delft De TU Delft en Universiteit Leiden hebben gezamenlijk 1,6 miljoen euro gekregen van het ministerie van Onderwijs. Dit geld is bedoeld voor een project binnen de lerarenopleidingen van de universiteiten (ICLON en SEC) waarbij de professionele ontwikkeling van beginnende leraren verbetert en uitval terug moet dringen. Door middel van intensieve begeleiding , gericht op het individu en de praktijk, moet voorkomen worden dat jonge docenten met weinig ervaring bezwijken onder de werkdruk. Om te verzekeren dat er ook voldoende begeleiding is voor de uitvoering van deze begeleiding, zetten ICLON en SEC in op de verdere professionalisering van Begeleiders op School.

Dit zijn docenten die hun jonge, onervaren collega’s coachen.

Avondwinkels De Leidse gemeenteraad heeft ingestemd met een nieuwe winkeltijdenverordening. Het belangrijkste verschil is dat er wettelijke ruimte komt voor meer avondwinkels. Leiden heeft er nu drie, en in de vorige verordening stond dat dat zo moest blijven. Onder de nieuwe regels is er plaats voor acht avondwinkels, die zowel binnen als buiten het centrum mogen zitten.

Inzameling voedselbank Op woensdag 12 februari zamelen de studieverenigingen van de Faculteit der Geesteswetenschappen geld in voor de voedselbank van Leiden. Dat doen zij tijdens de gezamenlijke nieuwjaarsborrel in het Arsenaal. Niet alleen de opbrengst van de drankjes gaat naar de Leidse voedselbank, studenten en docenten kunnen ter plaatse ook geld doneren. Er is iemand van de voedselbank aanwezig om meer informatie te geven. De borrel vindt plaats van 17.00 tot 20.30 uur. Om tegemoet te komen aan de nieuwe alcoholwetgeving wordt het aangeraden om een identiteitsbewijs mee te nemen.

Trage promovendi: liegen of betalen ‘Wie zegt dat proefschrift voor gaat, krijgt geen uitkering’ Promovendi die hun proefschrift nog niet afhebben op het moment dat hun aanstelling verloopt, staan voor een groot dilemma: liegen om een uitkering te krijgen, of hun eigen spaargeld gebruiken.

Daar moet een oplossing voor komen, meldt de nieuwe voorzitter van Promovendi Netwerk Nederland (PNN) Victor de Graaff tegen het Hoger Onderwijs Persbureau.

Ook in Leiden speelt dit probleem.

Volgens jaarcijfers van de universiteit doen promovendi gemiddeld 5,6 jaar over het afronden van hun Door Petra Meijer

onderzoek en moeten ze dus 1,6 jaar onbetaald zien te overbruggen.

Maar een werkloosheidsuitkering aanvragen is zo makkelijk nog niet. Het verder werken aan een proefschrift wordt gezien als arbeid waarvoor een beloning mag worden verwacht, of de promovendi deze nu daadwerkelijk ontvangen of niet.

Ze voldoen daarmee niet aan de criteria om een uitkering te ontvangen, of worden voor een aantal uur gekort.

‘Wie een werkloosheidsuitkering aanvraagt, heeft een sollicitatieplicht en moet beschikbaar zijn voor arbeid’, zegt Azarja Gutter van het UWV. ‘Dat kan niet als je je proefschrift schrijft, tenzij je dat in de

avonduren of weekenden doet. Wie zijn promotieactiviteiten voor het UWV verzwijgt, pleegt fraude.’

In de praktijk komt het echter wel degelijk voor dat promovendi een uitkering aanvragen. ‘Dat gebeurt regelmatig’, zegt een Leidse promovenda die dat zelf ook deed en anoniem wil blijven. ‘Je moet alleen niet zeggen dat je je promotie voorrang geeft, want dan krijg je geen uitkering.’

De uitkeringsontvangers hebben een sollicitatieplicht, maar mogen het eerste half jaar werk onder hun niveau weigeren. Hoewel het niet mag, is het verplichte solliciteren in de praktijk dus best met het schrijven van een proefschrift te combineren.

Natuurlijk zijn er ook promovendi die hun eigen spaargeld aanspreken.

‘Vaak wordt van promovendi verwacht dat ze wel zo gemotiveerd zijn dat ze hun onderzoek onbetaald afronden’, zegt Cathelijn Waaijer van de Leiden PhD Association (LEO).

‘Uit een van onze enquêtes bleek dat de meeste promovendi verwachten hun onderzoek in vier jaar tijd te kunnen afronden. Ze maken dus een slechte tijdsinschatting of planning, maar soms liggen de problemen ook bij de (co-)promotoren. Stukken die moeten worden nagekeken blijven dan bijvoorbeeld te lang liggen. Bovendien worden promovendi vaak door hun promotoren aangemoedigd, in plaats van beperkt.’

Toch wel gezocht: leraren Chinees Een groeiend aantal middelbare scholen wil Chinees aanbieden als examenvak. Daarom neemt de vraag naar eerstegraads docenten toe.

Dat zegt Claire Smulders, vakdidacticus Chinees aan het Leidse opleidingsinstituut ICLON. Vorig jaar gaf staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker groen licht voor invoering van het examenvak Chinees. Per 1 september 2015 willen tientallen middelbare scholen het vak aan gaan bieden. Een tekort aan leraren dreigt.

Dat is opmerkelijk, want eerder dit jaar kregen afgestudeerde sinologen die aan de docentenopleiding wilden beginnen nog te horen dat er geen stageplaatsen waren. Zij moesten hun opleiding aan het ICLON noodgedwongen uitstellen.

‘Het klopt dat het lastig was om opleidingswaardige stageplaatsen te regelen’, zegt Smulders. ‘Op dit moment bieden zestig middelbare scholen het vak al aan, maar dat doen zij in allerlei verschillende vormen. Een kennismakingscursus van een uurtje per week is leuk, maar niet genoeg om iemand mee op te leiden door leraar. Ook willen we dat onze studenten met zowel de onder- als bovenbouw in aanraking komen.’ Met de invoering van Chinees als examenvak zal het onderwijs daarom niet alleen unificeren, maar komt ook de lerarenopleiding in een stroomversnelling.

‘Niet alleen de groeiende invloed

van China, maar ook de missie van veel scholen om hun leerlingen tot wereldburger te maken maakt het aanbieden van Chinees aantrekkelijk’, zegt Smulders. ‘Door een extra programma aan te bieden komen ze daarnaast in aanmerking voor het predicaat van ‘de excellente school’.

Leerlingen vinden het bovendien erg leuk om een nieuwe taal te leren en zijn vaak zeer geïnteresseerd in het hedendaagse Chinese leven.’ PM

‘Geen haar op mijn hoofd denkt aan huurverhoging’ De nieuwe Warmtewet heeft een paar vervelende gevolgen voor studentenhuisvesters, maar een verhoging van de huurprijzen is totaal niet aan de orde, zegt DUWO-directeur Jan Benschop.

Vorige week waarschuwde Vincent Buitenhuis, directeur van brancheorganisatie Kences, dat studentenhuisvesters zich door de nieuwe Warmtewet mogelijk genoodzaakt zouden zien om de huur van studentenkamers te verhogen.

De Warmtewet werd ingevoerd om afnemers van stads- of blokverwarming te beschermen tegen plotselinge prijsverhogingen. Maar volgens Buitenhuis schiet de wet zijn doel voorbij. De Warmtewet beschouwt de studentenhuisvesters namelijk als warmteleverancier, ter-

wijl zij de energie eigenlijk slechts doorleveren. Daardoor komen zij mogelijk voor extra kosten te staan omdat ze een ingewikkelde administratie bij moeten gaan houden, extra meters moeten plaatsen en studenten moeten compenseren in het geval van storing. Als die extra kosten en financiële risico’s worden doorberekend, stijgen de huurprijzen.

Benschop noemt de nieuwe wet ingewikkeld en ondoordacht. ‘Maar geen haar op mijn hoofd die er aan denkt om dan maar de huren te verhogen. Ik heb zelf twee dochters met een studentenkamer, dus ik weet dat de betaalbaarheid van de kamers altijd voorop hoort te staan.’

De studentenhuisvesters onderzoeken het bereik van de wet en de mogelijkheid om vrijstelling te krijgen. PM

Leiden wil tweede studie goedkoop houden Het college van bestuur wil de huidige Leidse regeling rondom het wettelijk collegegeld voor een tweede studie behouden voor komend collegejaar.

Die houdt in dat studenten die een bachelor of master afronden, nog tegen het wettelijk collegegeld een tweede bachelor of master mogen beginnen in het collegejaar dat daar direct op volgt.

Dat is een iets soepelere variant van de regeling van minister van onderwijs Jet Bussemaker. Daarbij kun je namelijk een tweede studie alleen tegen wettelijk collegegeld volgen

wanneer je eraan begint vóór het afronden van je eerste studie. Anders betaal je voor je tweede studie instellingscollegegeld, wat vaak een stuk hoger ligt.

Wanneer je in Leiden met de start van je tweede studie langer wacht dan het eerstvolgende collegejaar na het afronden van de vorige, is dat ook het geval: voor alfa- en gammaopleidingen is het instellingscollegegeld hier voor dit collegejaar 9900 euro, voor bètaopleidingen 12.500 euro en voor geneeskunde 14.400 euro. Het wettelijk collegegeld was 1835 euro; komend collegejaar wordt dat 1906. MVW

Kalmte over zelfplagiaat Minister Jet Bussemaker van Onderwijs en Wetenschap maant tot kalmte in de zaak-Nijkamp.

VU-econoom Peter Nijkamp begeleidde een proefschrift met plagiaat erin, en kwam vervolgens zelf ook onder vuur te liggen. Hij zou zijn hoge productie aan wetenschappelijke artikelen vooral danken aan overvloedig citeren uit eigen werk. Jasper van Dijk (SP) had daar

Kamervragen over gesteld. Bussemaker vindt het voorbarig om Nijkamps zelfcitatie fraude te noemen, en wacht een rapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie der Wetenschappen af.

Juist uit het feit dat zowel het proefschrift als Nijkamps citeerpraktijk bij de VU onder de loep gingen, blijkt dat universiteiten over een zelfreinigend mechanisme, aldus de bewindsvrouw. BB

30 januari 2014 · Mare 5 Nieuws

LUMC trekt twee artikelen terug Onderzoek naar frauderende reumatologe voltooid Het Leids Universitair Medisch Cen­ trum trekt nog twee publicaties terug van de vorig jaar op fraude betrapte reumatologe. Vorig jaar bleek dat de inmiddels ontslagen werknemer ’s nachts het laborato­ rium in sloop om onderzoeks­ gegevens te vervalsen.

Door Esha Metiary De fraude kwam in de zomer van 2013 aan het licht toen medewerkers onraad roken.

De positieve onderzoeksuitslagen bleken namelijk niet reproduceer-

baar te zijn. De reumatologe had in 2010 een artikel gepubliceerd waarin gesteld werd dat bepaalde antilichaampjes een belangrijke rol speelde bij reuma.

Dit had ze ‘bewezen’ met een door haar ontwikkelde test waarmee de aanwezigheid van antistoffen bij reumapatiënten kon worden aangetoond.

In eerste instantie waren de uitslagen van de test gunstig, maar de test bleek later niet of nauwelijks meer te werken bij nieuwe patiënten. Dit loste de reumatologe op door buiten kantooruren het laboratorium binnen te sluipen en daar negatieve

bloedmonsters positief te maken door er muizenantistoffen aan toe te voegen.

Toen andere medewerkers er niet in slaagden om dezelfde positieve onderzoeksresultaten te behalen, sloeg het afdelingshoofd alarm en liet een onderzoek instellen. Via een controle van de toegangspas van de reumatologe werd ontdekt dat de vrouw ’s nachts aanwezig was.

Om de vermoede fraude te bevestigen, werden de verborgen camera’s geïnstalleerd.

Na hiermee te zijn geconfronteerd gaf de vrouw begin juni toe gefraudeerd te hebben.

‘Ik gebruik mijn lichaam voor de wetenschap’

Antropologiestudenten Aukje Postma (links), Martijn Scharpff (tweede van rechts) en Anouschka Schaap (uiterst rechts) vieren de sabbat bij hun gastgezin. Foto Pim Velthuizen > Vervolg van de voorpagina De sabbat wordt verder gevierd bij het gastgezin van Schaap thuis, samen met het gastgezin van Scharpff.

Ook de drie studenten gaan mee. ‘Ik vraag me ineens bij alles wat ik zeg of doe af of het typisch is voor advendo’s’, grinnikt Scharpffs gastmoeder.

Tijdens de thee, met heel veel koekjes, gaat adventistische lectuur rond.

Ook de Serendipity Bible komt langs, de nieuwste Amazon-aanwinst van gastheer Charles Kneefel, die bij allerlei onderwerpen verwijst naar relevante bijbelpassages. ‘Handig’, zucht Schaap. ‘Voor de citaten in groepsdiscussie vanmorgen heb ik de halve bijbel nog doorgebladerd.’

Het vinden van een gastgezin binnen de Amsterdamse dragscene was lastiger. De studenten verblijven daarom bij willekeurige onbekenden. Mintes: ‘Ik zwerf toch vooral door de stad. In de bieb werk ik de resultaten uit en verder kom ik veel in bars.’ ‘Ook om contacten te leggen’, vult Ratcliffe aan. De eigenaar van Dragshowbar Lellebel wist bijvoorbeeld een hoop lijntjes uit te gooien.

Mintes: ‘Volgens hem is trouwens tachtig procent van de dragqueens hetero. Wij zijn eigenlijk alleen nog maar homo’s tegengekomen.’

‘Vooral Ferdi trekt respondenten

aan’, vertelt Ratcliffe. ‘Jong, man, en een tikkeltje exotisch.’ ‘Ik gebruik mijn lichaam voor de wetenschap’, beaamt Mintes. ‘Wij hebben dan weer nog nooit zó weinig aanspraak gehad in een bar’, zegt Roosen. De enige vrouw die zich hier in alle aandacht mag wentelen is Coby, paraderend op torenhoge panterprinthakken, in een fladderende panterprintblouse en een ultrakort zwart rokje waar een string doorheen schijnt. Ze graait een nieuw bingoballetje tevoorschijn.

‘Het volgende nummer is de leeftijd van Bonnie St. Claire!’

In Apeldoorn wandelen of skaten hun studiegenoten op vrije momenten over de Veluwe. Of ze ontglippen hun gastgezinnen even voor een rookpauze. Veel ervaring met religie hadden ze vooraf niet, vertellen ze tijdens zo’n moment. ‘Ik heb als bijbaantje wel eens stemmen geteld in Katwijk. SGP, SGP, SGP, dus’, zegt Postma. ‘Ik heb een heel vroom beeld, maar ze zijn een stuk liberaler’, zegt Scharpff, terwijl hij een sigaret opsteekt. ‘Over homoseksualiteit zeggen ze bijvoorbeeld: “Je gaat toch niet oordelen over een aardige homo?” En ze beschouwen hun lichaam wel als tempel, maar ze hebben normaal broodbeleg. In mijn bekering hebben ze ook nog niet echt energie gestoken. Behalve dat roken

dan, dat vinden ze écht niet kunnen.’

Terwijl zaterdagmiddag de pompoensoep wordt opgediend staat het rookverbod nog even ter discussie.

‘Geloven wij dat eigenlijk écht?’ vraagt de dochter des huizes. Want er zijn grote onderlinge interpretatieverschillen. ‘Ik had bijvoorbeeld altijd begrepen dat we geen eend mochten eten. Die regel hebben we eens opgezocht, maar nergens gevonden’, vertelt moeder Sandra Kneefel. ‘Wel hebben we allemaal hetzelfde kookboek’, knipoogt ze.

Ze laat De Dunne Vegetariër, waaruit de pompoensoep komt, van TROSpresentatrice en zevendedagsadventist Antoinette Hersenberg achter de Serendipity Bible aan de kring rondgaan.

In Amsterdam maken de studenten rond elven aanstalten om terug te keren naar hun gastgezinnen, met nieuwe observaties. Het zijn lange, vermoeiende dagen. Coby’s stem schalt nog één keer door het café.

‘Het volgende nummer is een standje dat je niet met Roel van Velzen kunt doen, want dat past niet!’

Bingoballetje 69.

Niet goed voor de hoofdprijs, maar de Mare-verslaggever neemt de trein terug naar Leiden met een knalroze wafelijzer onder de arm.

MVW

Er zijn toen onmiddellijk al twee publicaties teruggetrokken. Het rapport over het onderzoek naar de fraude is nu afgerond.

Het onderzoeksrapport stelt dat alle publicaties waarbij ook maar gedeeltelijk gebruik is gemaakt van de test ontwikkeld door de reumatologe ondeugdelijk zijn. Daarnaast benadrukt het rapport dat de reumapatiënten die destijds hebben meegedaan aan het klinische onderzoek geen gevaar hebben gelopen.

De vrouw heeft ook meegewerkt aan een onderzoek op het gebied van sclerodermie, een subspecialisme van reumatologie dat zich richt

op verhardingen van bindweefsel.

Aangezien de onderzoeker daarbij geen beschikking had over de onderzoeksdata, wordt daar de kans op fraude nihil geacht en volgen er geen verdere acties.

Uit het rapport, dat deze week openbaar gemaakt werd, blijkt ook dat de reumatologe alleen heeft gehandeld.

Ze heeft echter met haar fraude ook twee promovendi gedupeerd, die medeauteur van de teruggetrokken publicaties zijn. Deze krijgen van de universiteit extra tijd en begeleiding om hun promotietraject toch tot een goed einde te brengen.

Collegegeld in 5 termijnen Het aantal termijnen waarin Leidse studenten hun collegegeld mogen betalen, moet verlaagd worden van tien naar vijf.

Dat stelt het college van bestuur van de Universiteit Leiden voor in het concept Regeling inschrijving, collegegeld en examengeld 2014.

De reden ligt bij de overgang op het nieuwe Europese betalingssysteem SEPA, waardoor bijvoorbeeld ook alle bankrekeningnummers veranderd zijn in een IBAN. Een andere verandering is dat de storneringstermijn wordt opgerekt van dertig naar 56 dagen. Dat betekent dat betalingen nog gedurende 56 dagen teruggedraaid kunnen worden.

Momenteel wordt in zo’n geval het collegegeld bij het incasseren van de volgende termijn alsnog betaald. Bij een storneringstermijn van dertig dagen kan telkens alleen het laatst geïnde bedrag teruggedraaid of geweigerd worden. Bij een situatie van 56 dagen en tien termijnen, kan zowel het laatste als het voorlaatste bedrag gestorneerd worden. Omdat banken pas na twee weken melding maken van een niet geslaagde of teruggedraaide betaling en nieuwe incassoopdrachten bovendien minimaal zes dagen voor de incassodatum moeten

worden klaargezet, blijft er weinig tijd over voor zowel studenten als de universiteit om de betaling recht te zetten.

Daarom wil het college de tijd tussen twee termijnen groter houden dan 56 dagen, door voortaan vijf termijnen te hanteren. De meeste Nederlandse universiteiten doen dat momenteel al.

Het blijft overigens ook mogelijk om het volledige bedrag, voor komend collegejaar 1906 euro, in een keer te betalen.

Eigenlijk wilde het Leidse college in het studiejaar 2012-2013 al overstappen op vijf termijnen. Leiden kende tot die tijd twaalf termijnen en studenten die voor de zomer afstudeerden verzaakten soms bij het betalen van collegegeld voor juli en augustus.

Op verzoek van de studentenpartijen werd er toen tien termijnen van gemaakt. Bij vijf termijnen zou volgens hen het bedrag per keer aan de hoge kant zijn. Bovendien zou het collegegeld voor de zomer bij tien termijnen evengoed voor juli al betaald zijn.

Komende maandag mag de universiteitsraad ook over het huidige voorstel van vijf maanden een advies uitbrengen aan het college. MVW

Meer vrouwen Het aantal vrouwen in dienst van de universiteit blijft stijgen. Bijna de helft van het totale personeel bestaat in 2012 uit vrouwen. Mannen zijn echter nog steeds zwaar oververtegenwoordigd in de hogere academische posities.

Dat blijkt uit de rapportage personeel in cijfers 2012. De universiteit maakt in het rapport onderscheid tussen wetenschappelijk- en ondersteunend personeel. Het Leids Universitair Medisch Centrum en de faculteit Geneeskunde zijn buiten beschouwing gelaten.

Het aantal vrouwen onder het wetenschappelijk personeel stijgt al een aantal jaren gestaag. Van 35,4 procent in 2008 naar 38,5 in 2012.

Bijna een op de vijf hoogleraren is in 2012 vrouw. Het aantal vrouwelijke universitair hoofddocenten is gestegen naar iets meer dan 28 procent.

Bij onderzoekers is het percentage vrouwen het hoogste van de afgelopen vijf jaar; bij de promovendi juist het laagste. ‘De verschillen zijn te gering om van een trend te kunnen spreken’, aldus het rapport.

De totale personeelsomvang van

de universiteit is in 2012 ten opzichte van 2011 met 78,3 voltijdsbanen toegenomen. Daarvan zijn bijna 49 voltijdsbanen voor wetenschappelijk personeel.

Het gaat dan vooral om docenten en universitair docenten. De universiteit trok voornamelijk wetenschappelijk personeel aan om ‘voor de klas te staan.’ Dat is ook nodig want het aantal studenten stijgt flink.

Het verzuimpercentage is licht gedaald en is gelijk aan het gemiddelde van de sector wetenschappelijk onderwijs: 2,9 procent. Opvallend is dat het ziekteverzuim bij ondersteunend personeel veel hoger ligt dan bij de wetenschappers.

Bij het ondersteunend personeel gaat 4,6 procent van de totale werktijd in een jaar verloren wegens ziekteverzuim. Het landelijke gemiddelde in de sector is 4,4. Het verzuim bij wetenschappers is veel lager: 1,6 procent. Landelijk is dat 1,7.

Sinds 2008 is het percentage tijdelijke aanstellingen toegenomen: van 39,8 procent tot 46. Dat komt doordat er meer medewerkers zijn met tijdelijke onderzoeksprojecten. VB

6

Mare 路 30 januari 2014

Advertentie

Zaterdag 15 februari Meld je nu aan uva.nl/masterdag

Ik neem geen genoegen met makkelijke antwoorden.

Hugo, masterstudent Publieksgeschiedenis

30 januari 2014 · Mare 7 Wetenschap

Verraderlijk gekwaak Behalve klank produceren kikkers ook kringen in het water Een tropische kikker kwaakt niet alleen met geluid, maar ook met waterrimpelingen, ontdekte een Leidse bioloog. Nadeel: zo is hij voor roofdieren ook makkelijker te vinden.

Door Bart Braun In Midden-Amerika

leeft een diertje dat plaatselijk de sapito de pustulas wordt genoemd; het puistenpadje. Een blik op de achterpoten wijst uit dat het eigenlijk een kikkertje is. De mannetjes worden zo’n drie centimeter groot, en de vrouwtjes iets groter. Het gekwaak van de Physalaemus pustulosus of túgara-kikker klinkt als een computerspelletje uit de jaren tachtig.

Dat kwaken doen de mannetjes om vrouwtjes te lokken, en om aan andere mannetjeskikkers te laten weten dat hier een grote stoere kikker zit die ze met rust moeten laten.

Hetzelfde idee als een gepimpte uitlaat onder een auto, behalve dan dat het voor die kikkers echt werkt.

Dat kwaken doen de mannetjes ’s nachts, terwijl ze in ondiepe poeltjes zwemmen. De vrouwtjes komen op het geluid af om met ze te paren.

Ze komen echter niet alleen: het gekwaak trekt ook roofdieren aan, in het bijzonder de kikkers etende franjelipvleermuis.

Tot zo ver is het business as usual.

De seksuele selectie op mannelijk vertoon staat wel vaker haaks op de natuurlijke selectie. Hertengeweien raken verstrikt in takken, een prieelvogel die een pronkerig nestje bouwt moet daar kostbare tijd en energie in steken, mannetjespauwen zouden beter kunnen vliegen zonder die gekke staart en een turbouitlaat breekt af als je te snel over een verkeersdrempel rijdt.

In de Science van vorige week beschrijft bioloog Wouter Halfwerk een nieuw aspect van het gekwaak.

De mannetjeskikkers zitten in een poeltje terwijl ze kwaken, en daardoor veroorzaken ze ook rimpelingen in het water. Die vormen onderdeel van het gepronk, zo blijkt.

Halfwerk en co bouwden een proefopstelling waarin ze een kikker vervingen door een speakertje. Als ze alleen gekwaak afspeelden, maakte dat minder indruk op mannetjeskikkers dan als ze ook rimpelingen in het water veroorzaakten. In dat laatste geval gaan de mannetjes sneller kwaken, om te laten horen dat ook zij stoere grote kikkers zijn, die met rust moeten worden gelaten.

‘Wij willen weten hoe complexe gedragingen ontstaan’, legt Halfwerk uit. ‘Hoe kom je nou van een piepje om te laten horen waar je bent, tot zoiets extravagants als een prieelvogel? In dit vakgebied komt er steeds meer aandacht voor zogeheten multimodale communicatie: iets dat met meerdere zintuigen wordt waargenomen. Die rimpels waren in eerste instantie een bij-effect van het kwaken, maar zijn nu onderdeel van het display. Als er eenmaal iets is dat kan worden waargenomen, is dat kans groot dat het ook wordt gebruikt.’

De bioloog legt uit dat je zo ook kunt begrijpen hoe gedrag vervolgens complexer wordt. ‘Als de vrouwtjes die rimpels ook gebruiken – iets dat we in dit onderzoek niet hebben laten zien – zou het kunnen dat de kikkers vervolgens steeds grotere rimpels gaan produceren. Misschien gaan ze wel springend kwaken, zodat ze enorme golven veroorzaken.

Bij visuele signalen zie je heel duidelijk dat er zulke secundaire selectie

Ruimte-ijs In de ijle wolken tussen de sterren is het zo’n 260 graden onder nul. In die wolken ontstaan piepkleine ijsflinters van enkele tientallen molecuullagen dik.

Sterrenkundigen vinden dat reuze interessant, omdat aan het oppervlak van zo’n flinter allerlei moleculen met elkaar kunnen reageren. De eindproducten van die reacties zijn stofjes als aminozuren en suikers, en kunnen mogelijk bouwstenen van leven worden.

Leidse en Groningse sterrenkundigen beschrijven in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics een onderzoek dat ze in hun laboratorium deden. De grote vraag is of ruimte-ijs poreus is: als het poreus is, is er meer oppervlak waarop de ruimtescheikunde plaats kan vinden. De aanname was altijd dat het niet poreus was, omdat licht dat van ijs met holtes afkomt er anders uitziet. Uit de proeven bleek echter dat ijs dat het ‘porositeitssignaal’ niet heeft, nog wel verder samengedrukt kan worden. Dan zou het ruimte-ijs dus ook holler kunnen zijn dan gedacht. Dan kan de ruimtechemie dus ook sneller verlopen dan gedacht.

Bittere pillen

Een franjelipvleermuis heeft een túgara-kikker te grazen genomen. plaatsvindt, dus selectie op iets dat verband houdt met het oorspronkelijke signaal.’ Om te kwaken hebben kikkers grote blazen, en vrouwtjes letten ook op die blazen om te bepalen of ze mannetjes leuk vinden.

Sommige kikkersoorten ontwikkelden vervolgens fel gekleurde kwaakblazen. ‘Er zijn zelfs kikkersoorten die nog wel hun zakken laten zien, maar die geen geluid meer maken.’

De túngara-kikker adverteert zijn mannelijkheid dus zowel met geluid als met waterbeweging. Helaas voor hem hebben de franjelipvleermuizen dat door. De kikker houdt onmiddellijk op met kwaken als hij een roofdier ziet, maar de rimpels in het water bewegen dan nog twee à drie seconden door, en kunnen hem verraden.

Het kostte Halfwerk heel wat gepruts met vleermuizen om dat aan te kunnen tonen. Om dat te doen

moest er namelijk een opstelling gebouwd worden waarin gekwaak en rimpels van elkaar te scheiden zijn. Eerst gebeurde dat met een robotkikker en een speaker, maar de opblaaswangen bleken ultrasoon geluid te maken dat die vleermuis gewoon kon horen. Vervolgens kwam er een eenvoudiger fopkikkertje, en werden de rimpelingen veroorzaakt door te blazen in het water, maar dat moest dan bij elke vleermuis precies even hard.

De vleermuizen zelf moesten wel getraind worden om mee te werken, maar niet zodanig dat ze een trucje lieten zien. ‘Met de kikkers had ik in een maand genoeg data verzameld voor vier artikelen.

Die vleermuizen waren echter een drama’, blikt de onderzoeker terug.

‘Ze proberen je continu te slim af te zijn. Eén vleermuis kostte me drie weken werk.’ Voor zijn Science-ar-

Foto Christian Ziegler

tikel had hij er tien nodig, die na hun bijdrage aan de wetenschap weer zijn vrijgelaten.

Zou iets soortgelijks ook optreden bij de Nederlandse groene kikker, en zijn natuurlijke vijanden?

Halfwerk acht het zeker mogelijk.

‘Die rimpelingen zie je niet alleen aan het oppervlak; onder water vormen ze wervelingen. Sommige vissen zijn daar heel gevoelig voor, dus het zou kunnen dat er roofvissen zijn die zo kwakende kikkers vinden. Van bloedzuigers weten we dat ze aangetrokken worden doordat rimpelingen in het water het licht onder water veranderen, bijvoorbeeld. Of dat bij kwakende kikkers in Nederland een rol speelt, is niet gedocumenteerd, maar de kans is groot dat ze het oppikken.

Zoals ik al zei: er is een signaal, dus er is vast een beest dat er gebruik van maakt.’

De mate waarin mensen bittere smaken proeven, hangt af van de leeftijd. Kinderen hebben niet zomaar een hekel aan spruitjes, die smaken ook echt anders in een kindermond. Het hangt ook af van je genen: wetenschappers hebben een aantal genvarianten op de korrel die een rol spelen bij smaak. Dat zou kunnen verklaren waarom het ene kind meer moeite heeft met groente dan een ander. Nog belangrijker: het zou kunnen helpen verklaren waarom het ene kind pertinent weigert zijn of haar medicijnen te slikken en het andere niet.

In Pharmacogenomics bekijkt een groep Leidse farmacologen de huidige stand van het genetische smaakonderzoek. Daaruit komt onder meer naar voren dat een bepaalde genvariant ervoor kan zorgen dat acesulfaam, de zoetstof die fabrikanten bij pillen doen om de bittere smaak te verbergen, zelf ook bitter over kan komen. Als we ooit toegaan naar personalized medicine, waarin mensen medicijnen krijgen die op hun unieke genetica en situatie zijn afgestemd, zou ook de smaak van een medicijn daar een rol in moeten spelen, stellen de onderzoekers voor.

Exoplaneet Een internationaal team van sterrenkundigen, waaronder Leidenaars Tiffany Meshkat en Matthew Kenworthy, bevestigt in The Astrophysical Journal Letters de al eerder beschreven vondst van een exoplaneet. In 2013 meenden ze het ding al eerder gezien te hebben, maar door twee datasets met elkaar te vergelijken konden ze nu de onzekerheid wegnemen. Rondom de ster HD 95086 zit een joekel van een planeet, drie tot zeven keer zo zwaar als Jupiter, die op zijn beurt weer meer dan driehonderd keer zo zwaar is als de aarde.

De reuzenplaneet staat relatief ver van zijn ster: 62 keer de afstand van de zon tot de aarde. Het zou goed kunnen dat er tussen die planeet en de ster nog allemaal kleine planeetjes zitten, maar dat is met de huidige telescopen niet vast te stellen, volgens de auteurs.

8 Mare · 30 januari 2014 Opinie

Stop met boetes én verplichte inschrijving Hoe de academie het dreigt te verliezen van de bureaucratie De omstreden boetes bij Rechten bewijzen dat de universiteit zich gestaag ontwikkelt tot een geprikklokte leerfabriek, betoogt Hendrik Kaptein. Afschaffen, die overbodige regelzucht.

Er moet iets aan de hand zijn, willen wij als Leidse rechtenfaculteit een landelijke krant als de Sp!ts, de Tweede Kamer en zelfs de voorpagina van Mare halen. We staan er gekleurd op: ‘met boetes bij te late inschrijving voor tentamens handelt Leidse rechtenfaculteit in strijd met de wet’. ‘Misschien niet rechtsgeldig, maar wél effectief ’, stelde daarop de faculteit (inderdaad volgens Mare van 23 januari jl.). Niet niks, gegeven de gewenste voorbeeldfunctie van de academisch-juridische opleiding. Straks gaat een student nog aangifte doen van afpersing. Dan hebben we nog meer nieuws, goed voor de aandacht, maar nog minder voor de instroom…

Of komt het zo ver niet? De inspectie sprak al geruststellende woorden: naast collegegelden mogen geen extra kosten verplicht worden gesteld, tenzij die aantoonbaar in het belang zijn van de student.

Of woorden van gelijke strekking meer, er op neer komend dat strijd met de wet mag zolang mensen er

beter van worden. Misschien is dat toch niet zo’n sterk uitgangspunt.

Volgens de boeken proberen we studenten het omgekeerde te leren: strijd met de wet mag alleen als mensen anders onredelijk nadeel ondervinden.

Studenten worden er helemaal niet beter van en de faculteit evenmin. Van oudsher wordt verplichte inschrijving voor tentamens voorgesteld als onvermijdelijk om te weten hoeveel studenten zullen verschijnen. De ervaring leert anders, niet alleen omdat ingeschreven studenten niet allemaal komen opdagen én ook nog hun tentamens inleveren. Afgezien van een doodenkele uitzondering kan op grond van onderwijsdeelname aardig worden geschat hoeveel studenten tentamen komen doen. Dat zal ook wel moeten, want boeking van tentamenzalen moet natuurlijk zijn geregeld lang voor sluiting van de tentameninschrijving. Daarmee lijkt de belangrijkste reden voor het systeem en de boetes lucht te zijn.

Schrijver dezes was aan een rechtenfaculteit elders in het land jarenlang verantwoordelijk voor dit hele gebeuren. Zonder inschrijving, al dan niet op straffe van uitsluiting, liep alles goed af. In ieder geval waren er geen problemen met te veel of te weinig tentamenplaatsen en dat lag maar ten dele aan betrokken leidinggevende - die overigens

vaak genoeg heeft geprobeerd om ook in Leiden binnen en buiten de rechtenfaculteit het tij van procedurele overbodigheden te keren.

Saaier was het wél, want er waren geen incidenten al dan niet ter tentamenzitting, daarop volgende overleggen, boetes, boze mensen, klachten, bezwaren, beroepszaken, nieuwsberichten en Kamervragen.

Minder zinloze procedures kosten minder ergernis en vooral: minder werktijd en geld. Maar ja, we hebben dat prachtige nieuwe computersysteem en dan moeten we er iets mee doen ook. Het heeft miljoenen én miljoenen te veel gekost en het zou toch zonde zijn om al die prachtige mogelijkheden te laten liggen.

Maar laat ons geen slaven worden van het systeem. Al hebben we uiteindelijk toch Usis gekregen, nu is het de kunst om het zo lean and mean mogelijk te gebruiken. Veel te veel werktijd gaat op aan automatisering om de automatisering.

Het tentameninschrijfsysteem (officieel zal het wel anders heten) is maar één van vele symptomen van deze kwaal. We willen alles regelen, totdat wij er achter komen dat als alles lijkt te zijn geregeld juist door die regelingen nieuwe problemen ontstaan. Waardoor weer nieuwe regels en procedures moeten worden bedacht en ingevoerd en zo tot in het schier oneindige door.

De boete bij te late tentamen-

inschrijving biedt hiervan een bedenkelijk voorbeeld. Weigering van niet-ingeschrevenen leidde tot gedoe, ook omdat nogal eens dankzij ons prachtige computersysteem niet altijd duidelijk was wie nu was ingeschreven en wie niet. Dus werd er uit medelijden een mouw aan gepast: betalen aan de zaal en je mag toch meedoen. Gevolg: nog meer gedoe. Zo zijn we terug bij af en zal zonder twijfel een nadere regeling worden bedacht om de afdoening van boeteprocedures in goede banen te leiden. Tot we omkomen in de bureaucratie.

Waar zijn wij aan begonnen? En hoe vergeten is de academische vrijheid? Aangedreven door de intussen alweer opgegeven afrekening van universiteiten op productie van afgestudeerden heeft de universiteit zich gestaag ontwikkeld tot een geprikklokte leerfabriek, draaiend om procesbeheersing terwijl het moet gaan om leren en studeren in vrijheid. Wél mogen onze studenten oefenen met mislukte computersystemen, niet alleen als zij proberen zich in te schrijven voor tentamens.

Een leerschool voor later? Ja, maar van weinig academische allure. We maken kinderen van studenten, in keurslijven van regels en procedures die permanent afdoen aan de eigenlijke opleiding tot zelfstandige beoefening van wetenschap.

“Hoeveel mensen werken hier? –

Ongeveer de helft.” Een oude grap over bureaucratie en een nieuwe academische waarheid, als je kijkt naar verhoudingen van onderwijzers, onderzoekers en anderen aan de universiteit. Tegen de helft van ons personeel is bezig met tentameninschrijfsystemen en nog veel meer, een iets grotere helft wijdt zich aan onderwijs en onderzoek.

Die universitaire kerntaken kunnen natuurlijk niet worden verwerkelijkt zonder administratie. Maar te veel zinloze administratie drukt geld en aandacht voor kerntaken weg.

Niets ten nadele van al onze goed werkende administrateurs. Daar gaat het niet om, ook al maken zij wel eens werk om zichzelf en anderen aan de gang te houden. Wij allemaal moeten leren dat administratieve problemen niet worden opgelost door nog meer administratie.

Wil niet alles regelen. Neem afstand, stap uit de vertrouwde sfeer van regels, regeltjes, procedures, protocollen, computerprogramma’s en andere papieren problemen, kijk eens goed wat wij eigenlijk aan het doen zijn en probeer tenminste piecemeal iets van overbodige en contraproductieve administratie uit de wereld te helpen. Te beginnen bij verplichte inschrijving voor tentamens.

Hendrik Kaptein is universitair hoofd-

docent rechtsfilosofie

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegeleiding Buurthuis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Acht leerlingen basisonderwijs groep 7 en drie leerlingen groep 4 en 5 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met vergoeding van €5,- en €7,- per les.

Leiden-Noord zoekt begeleiders voor 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 7, waarvan vijf met vergoeding. Voortgezet onderwijs, hulp voor: Marokkaanse jongen, Nederlands, studievaardigheid bij leervakken, 2havo. Somalisch meisje, wiskunde, 3vmbo. Marokkaans meisje, natuurkunde, 2vwo. Marokkaanse jongen, wiskunde, biologie, brugklas. Ma-

rokkaans meisje, wiskunde, scheikunde, 3vwo. Ethiopisch meisje, wiskunde, 3vwo, €5,- per les. Marokkaanse jongen, Nederlands, 2vmbo. Marokkaanse jongen, Engels, brugklas havo. Turkse jongen, bedrijfscalculatie, 3mbo-financiële opleiding. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214256.

E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Je leven lang plezier, hersentraining en psychologisch inzicht stimuleren? Doe mee aan de kickstart cursus bridge en maak in het afsluitende toernooi kans op een mooie prijs (500 euro prijzengeld). Inschrijven: www.studentenbridgeleiden.nl Gezocht: Coole student van minimaal 20 jaar voor bijles ENGELS voor sportieve zoon op Mavo (15 jaar). Coachende vaardigheden zijn belangrijk. Graag email/ sms met persoonlijke gegevens naar ah@tiscali.nl of 06-37376555.

Studentenbridge Leiden biedt aan: gratis kickstartcursus met als afsluiting het tweede Leids Studenten bridgekam-

pioenschap op 28 maart, met 500 euro prijzengeld voor deelnemers aan de kickstart cursus. Op Quintus is de cursus al geweest, bij SSR, Augustinus en Prometeus loopt ie, bij De Leidse Flesch, het CDL, Aesculapius en het Duivelsei start ie binnenkort. Ben je daar allemaal geen lid van en wil je ook meedoen? Dat kan prima, want iedere student kan meedoen aan de cursus op dinsdag 11, 18 en 25 februari van 20-22.30 uur in de Pélibar.

Schrijf je in op www.studentenbrigdeleiden.nl of stuur een mail naar info@ studentenbridgeleiden.nl.

Maretjes extra Studio te huur. Hartje Centrum Leiden.

45m2, gestoffeerd, met eigen badkamer/ wc en keuken, balkon. Gebruik wasmachine/droger. Geen bemiddelingskosten, 2 maanden borg. Inlichtingen: 0715122202 of 06-51998941

Academische Agenda Mw. O.H. Ramos hoopt op dinsdag 4 februari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Role of the Interleukin 12 Family in Atherosclerosis’. Promotor is Prof.dr.

J. Kuiper.

Dhr. D.J. van Wamelen hoopt op dinsdag 4 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Hypothalamic pathology in Huntington’s disease’.

Promotoren zijn Prof.dr. R.A.C. Roos en Prof.dr. D.F. Swaab (UvA).

Mw. M.A. Sleddering hoopt op dinsdag 4 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Insulin resistance: pathophysiology in South Asians & therapeutic strategies’. Promotoren zijn Prof.dr. H. Pijl en Prof.dr. A.E. Meinders.

Dhr. M.S.H. Alsulami hoopt op woensdag 5 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Iranian orientalism: notions of the other in modern Iranian thought’. Promotor is Prof.dr. P.M. Sijpesteijn.

Dhr. G.J.C. van Roon hoopt op woensdag 5 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Macht en gewoonte in het Delftse stadsbestuur (1672-1702)’. Promotor is Prof.dr. S. Groenveld.

Dhr. W.J.P. van Boven hoopt op donderdag 6 februari 2014 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Organ Injury after Coronary Artery Bypass Grafting’. Promotoren zijn Prof.dr.

R.J.M. Klautz en Prof.dr. L.P.H.J. Aarts.

In memoriam Piet Sevenster Op zondag 19 januari is de oud-hoogleraar Pieter (‘Piet’) Sevenster in het verpleeghuis Wijckerslooth in Oegstgeest overleden, op 89 jarige leeftijd. Hij was sinds het begin van de 50’er jaren verbonden aan de afdeling Ethologie van de (toenmalige) Subfaculteit Biologie, waar hij in 1989 als persoonlijk hoogleraar afscheid nam. Aanvankelijk onder leiding van de latere Nobelprijswinnaar Niko Tinbergen, heeft hij zijn hele wetenschappelijke werk gericht op het gedrag van de driedoorn stekelbaars, in die tijd een icoon van de ethologie. Voor zijn bijdragen op wetenschappelijk gebied, maar ook op het gebied van internationale samenwerking, ontving hij het erelidmaatschap van de ‘Ethologische Gesellschaft’. Daarnaast heeft hij ook zeer actief bijgedragen aan acties op het gebied van natuur- en milieubeheer. Zo verzette hij zich begin jaren 70 in het kader van de Werkgroep Milieubeheer Leiden met succes tegen de aanleg van de Leidse Baan tussen Leiden en Den Haag door het koninklijke landgoed De Horsten. En hij was eind jaren 70 nauw betrokken bij de oprichting van het CML, het Centrum voor Milieuwetenschappen van de Leidse Universiteit. We denken met grote dankbaarheid aan hem terug.

Prof. Carel J. ten Cate, Wetenschappelijk Directeur Instituut Biologie Leiden (IBL) Em. Prof. Helias A. Udo de Haes, oud-directeur Centrum voor Milieuweten­ schappen Leiden (CML)

jes rijnland zoekt coaches!

Dhr. K. Sebib Korkmaz hoopt op donderdag 6 februari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Biliary Strictures and Liver Transplantation: Clinical and Biomedical Aspects’. Promotor is Prof.dr. B. van Hoek.

Mw. R.E.J. Roach hoopt op donderdag 6 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Sex-specific aspects of venous thrombosis’. Promotor is Prof.dr. F.R. Rosendaal Mw. M.J. Dubelaar hoopt op donderdag 6 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid.

De titel van het proefschrift is ‘Betrouwbaar getuigenbewijs: totstandkoming en waardering van strafrechtelijke getuigenverklaringen in perspectief’. Promotor is Prof.mr. C.P.M. Cleiren

Key to SucceSS Coach M/V

School’S cool Coach M/V

Jongeren tussen de 12 en 23 jaar moeten veel keuzes maken. Weten wat je wilt en kunt is daarbij belangrijk.

Key to Success biedt jongeren een coach die het beste in hen naar boven brengt. Vooral coaches tussen de 20 en 35 jaar zijn gewild. Coaches worden uitgenodigd voor de training naar aanleiding van een kennismakingsgesprek.

De overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs is een grote verandering. Sommige kinderen hebben hierbij extra steun nodig. School’s Cool biedt leerlingen begeleiding bij de overstap van groep 8 naar het voorgezet onderwijs.

Als coach: geef je samen met je coachee vorm aan jullie coachingstraject, motiveer je de jongere na te denken over zichzelf en over zijn toekomst, stimuleer je de jongere zelf stappen te ondernemen en verbind je je voor een periode van 6 tot 18 maanden. training:

Zaterdag 1 maart 2014 van 10:00 tot 16:00 uur.

Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.jesrijnland.nl of bel 071 342 09 00.

Als coach: bezoek je ‘jouw leerling’ één keer per week, begeleid je hem/haar bij het huiswerk en de nieuwe ervaringen op school en verbind je je voor een periode van anderhalf jaar.

Informatieavond: dinsdag 4 februari 2014, om 19:30 uur. training:

zaterdag 22 maart 2014, van 10:00 tot 16:00 uur.

30 januari 2014 · Mare Gedichtendag

Hemelschuw: een dia-avond zo de herinnering immer te kort pist zou u moeten weten wat u mist over vingerafdruk en handlangerverdriet tijdens uw tête-à-tête en zorgen in ’t verschiet dia 1: park ja meneer flessen wijn en ons eerlijk zweet waarmee we walsen ons geheugen ach zeur niet meneer we hebben al geen kleren meer dia 2: strand standbeelden om hemelschuw onder te schuilen met de wind tussen hun tanden kunnen ze niets anders huilen dan haiku’s in nauwe schoentjes op weg naar deze of gene uitgeslurpte oester voor ons echter slagroom met wafels toe dia 3: zolder hemdsmouwen beslaan kleerkast vol cadeaupapier waar opa dood sonnetten op schreef en antwerpen met zes kogels bewaakte toen opgezette meeuw niet weggooien want hekel aan de goede dingen van het leven lang oma dia 4: hotelkamer van de mannen met hun stille trom staat hol het bed waarop kruimels ranzen we vreten de minibar en uitzicht op de achterkant van zee de hotelhal leeg maar de Duitsers dansen

dit is het stuur of ongeluk dat gebeurde we stinken naar zweet en zes kogels in ons glas zeker meneer nooit meer de barrekening vervalsen we stoppen aan alle urinoirs onderweg en kijken hoe tijd als oude soldaat gaat walsen

Schrijver en Mare-redacteur Thomas Blondeau (1978) overleed op 19 oktober 2013 Mijn beste op vijfendertigjarige leeftijd aan een hartslagaderbreuk. gedicht Hij schreef de romans eX (2006), Donderhart (2010) dat u nooit en Het West-Vlaams versierhandboek (2013) en was zult lezen samensteller van de bloemlezingen Agents-Provocateurs: 20 Onder 35 (2011) en Hard en teder (2011).

Vandaag, op Gedichtendag, verschijnt Mijn beste gedicht dat u nooit zult lezen, een eerste bundeling van zijn poëzie die eerder is gepubliceerd in bloemlezingen en literaire tijdschriften en/of verspreid onder vrienden en collega-auteurs. ‘Dit zijn de gedichten waarvan we zeker weten dat Thomas ze rijp genoeg vond om de wereld in te sturen’, schrijft dichter Ellen Deckwitz, die samen met auteur en voormalig Mare-redacteur Christiaan Weijts het werk selecteerde, in het nawoord.

‘Laat het een voorproefje zijn van wat er nog allemaal boven water zal komen na het uitkammen van Blondeaus archieven, computerbestanden en liefdesbrieven.’

Thomas Blondeau

dia 5: snelweg

Mijn beste gedicht dat u nooit zult lezen

9

10 Mare · 30 januari 2014 English page

Too good to keep to yourself The appeal of modern myths: they might just be true Did vandals really blow up cats with fireworks? And is the rumour that teenagers are drugged and then abused based on fact? Peter Burger specialises in urban legends; he has discovered that both journalists and official authorities fall for them.

By Petra Meijer There is a certain American juvenile gang that requires prospective members to drive around with their headlights switched off. The first driver to flash his headlights to let them know their lights aren’t on is killed. After natural disasters, looters cut off the swollen ring fingers of the dead to snatch their wedding rings.

An eight-month-old foetus was cut from the womb of a murdered woman. And somewhere abroad, a tourist was drugged and then robbed of his kidneys.

This is just a selection of the monstrous yarns in Peter Burger’s dissertation, in which he discusses the debates surrounding modern crime myths. “We all know a few urban legends: you often hear them at parties or they circulate on the internet. But many of those stories are featured in newspapers and can even influence the political agenda.”

According to Burger, it is best not judge urban legends as true or false, but to regard them as uncertain: “My research concentrates mainly on the debates surrounding these urban legends and in fact, the sceptics, the debunkers, are just as interesting as the believers.’

Burger was first intrigued by urban legends in the eighties when working on his Dutch degree course.

“The archetype collection of urban myths, written by Ethel Portnoy, was a real eye-opener for me. I was familiar with the stories in the book – I even knew a few more – but I had never realised that you could research them.”

When he started studying medieval literature for his final paper, he found an encyclopaedia of animals from the thirteenth century that portrayed a mermaid alongside a domestic cat and had descriptions of dragons following entries on elephants. “I also read an idiotic tale that claimed that red deer listened by standing upside down on their right antler.” Tracing the origins of the report, he discovered that the person who had recorded it had got the wrong end of the stick: “Red deer listen with their ears pricked, not with their right antler.”

A journalist, Burger enjoys hunting for the origin of the tales and on his website gestolengrootmoeder.nl, he examines whether there is any truth to these yarns. However, whether the myths are true or false is of secondary importance for academic research; in his dissertation, he examines the crime myths as rhetorical constructions.

The book is divided into two parts. In the first part, Burger studies which rhetorical means are used by believers and debunkers to convince others of their truth or untruth. Following that, he examines how the urban legends are used for the construction of social problems, basing his work on two cases: “drugged and abused” and “the Smiley gang”.

“I deliberately chose these two topics. The Smiley gang is composed of a group of immigrant youths who give their female victims a choice:

The Gossips, Painting by Norman Rockwell (1894-1978). gang rape or a smiley –it’s a reference, not to an XTC pill, but to lasting mutilation. The corners of the girl’s mouth are cut and then she is punched in the stomach which forces her cheeks to split open. It’s typical folklore and although official authorities do not subscribe to the story, the fact is, it could cause a lot of unrest.”

“In tales in which victims are drugged before being abused, it’s

the other way round: official authorities warn about people putting drugs in your drink while young people on internet forums are sceptical of those reports. I discovered that the stories about party drugs are very similar to stories dating back a hundred years about innocent girls who were drugged and traded as white slaves.”

In Burger’s opinion, “drugs in your drink” was made a social issue

The juiciest urban legends The stolen grandmother “A family is on holiday with their grandmother when she suddenly dies. They could go to the police, but that would mean a lot of bother, so they hide her under a blanket on the backseat, in the caravan or even on the roof-rack. They reach the outskirts of Paris and decide to get a bite to eat at a service station. When they get back, the car or the caravan – containing the dead grandmother – has been stolen. Because they don’t have the body, they can’t claim the inheritance. This story dates from the Second World War, but in that version, the family aren’t on holiday in France or Italy, but are fleeing from the Germans.”

The disappearing hydrangeas “Since 2004, various hydrangea bushes have been pruned illegally. Some gardeners are convinced that the dried flower heads are used as a cheap alternative for drugs, but that only applies to the Asian hydrangea, which is quite rare in the Netherlands. Even though I can’t say why they are disappearing either, I suspect that rodents are eating them. When I wrote that on my website, I received an angry email from a lady who ‘was very shocked that a researcher from Leiden University didn’t believe the story.’ Her hydrangeas had disappeared two years in a row.”

by journalists taking the easy way out. “Although journalists’ professional rhetoric claim that they always check their facts, their daily routine is actually focused on avoiding checking facts”, he claims in one of his dissertation’s propositions.

Burger intends to continue his research into modern myths after he receives his PhD. As a scholar, journalist and lecturer at the department of Journalism and New

Media, he attempts to help others understand the debates surrounding these remarkable stories.

“By now, I can tell quite easily whether the report is an urban legend or not, but even I get caught out sometimes – only recently in fact, with the story about vandals blowing up cats. My colleague said: “Rubbish, I could tell straight away it wasn’t true” while I was thinking: “Oh dear, exploding cats!”

Slenderman “Slenderman is a tall, thin, terrifying figure with tentacles for arms.

He is the subject of a documentary, scary computer games and various YouTube films. I frequently receive emails from children who have seen Slenderman or want to know whether he really exists. It’s amazing, but he was only ‘born’ 4 years ago when members of the forum Something Awful challenged each other to make the scariest possible figure using Photoshop. However, this bogeyman managed to escape the forum very soon afterwards.”

Thieves’ slang burglar signs “This is one of the stories of which I’m convinced that it’s not true but it’s kept alive by the police. Almost every week, I see police officers’ messages on Twitter warning people about burglar signs. Three diagonal marks next to a door mean that the owners of the house have already been robbed, for example, and a triangle supposedly means a single woman lives there.”

Gypsies steal blond children “In Greece, a blond girl was taken from a Roma family because, having blond hair, she looked nothing like her parents. Although it emerged that she had been illegally adopted, the rumour soon spread to other countries. The Roma allegedly steal blond girls because they are good at begging.

In Ireland, a blond girl was taken from a Roma family but the police were forced to return her when DNA testing proved that the child really was the couple’s daughter.”

30 januari 2014 · Mare 11 Cultuur

Agenda

De carrousel draait door

FILM

Toneelgroep Oostpool maakt ‘experimentele soap over zelfloze mens’ In Hideous wo(men) zoeken gemaskerde personages kotsend naar hun identiteit. Woensdag komt de draaimolen met geflipte soappersonages naar Leiden.

Wat is het idee achter de voorstelling?

Regisseur Suzan Boogaerdt: ‘We hebben al twee voorstellingen gemaakt over de invloed van beeldcultuur op individuen en de maatschappij. Dit sluit hierop aan. Er komen zoveel beelden op ons af elke dag. Het kan zijn dat we ons gaan gedragen zoals de beelden. Hoeveel van onszelf is er eigenlijk over? Is er nog plaats voor iets authentieks? Of nog scherper gesteld. Bestaat er een ik? Bestaat er een kern?

‘Heel veel aan mij is niet door mijzelf bepaald. Mijn naam is Suzan, niet Petra. Die naam heb ik niet zelf gekozen. Maar heeft dat ook invloed op wie ik ben? Met al deze vragen spelen we. We gebruiken ook de omschrijving “een experimentele soap over de zelfloze mens.”’

Scène uit Hideous wo(men). Regisseur Suzan Boogaerdt: ‘We willen laten zien dat toch allemaal heel erg kan lekken.’ Foto: Sanne Peper

Hoe onderzoeken jullie dat?

‘We gebruiken scenes uit de Amerikaanse beeldcultuur. Soaps bevatten vaak standaard elementen. Scenes die iedereen herkent, vervormen we. Dat geeft een vervreemdend effect. We dragen latex maskers en pakken. Je ziet ons eigen gezicht niet en hoort niet onze eigen stem.

Maar je ziet wel onze ogen achter het masker. Dat schept een onnatuurlijk sfeer met een heel eigen dynamiek.

‘Verder spelen we op een carrousel die langzaam draait. Deze draaimolen is opgedeeld in drie verschillende kamers. Steeds komt er een ander tafereeltje langs. De kijker

wordt door de traagheid op de proef gesteld. Maar na een tijdje krijgt de wereld die wij tonen betekenis.’

De toeschouwer ziet ook beelden op een scherm. Wat vertonen jullie?

‘We laten alleen realtime beelden zien. De camera registreert een scene die het publiek nog niet kan zien. De carrousel draait door en de scene komt rechtstreeks in beeld. De kijker ziet de scene als het ware uit twee verschillende perspectieven.

‘Ook het geluid is heel belangrijk.

Alle stemmen die je hoort zijn van tevoren opgenomen. Dat is één laag.

Op de achtergrond wordt het geluid afgespeeld van YouTube-filmpjes.

De bezoeker kan horen dat er geluiden uit een andere wereld komen dan de onze. Het is het geluid van mensen die hun leven op het internet hebben gezet.’

Er vliegen nogal wat lichaamssappen door de lucht. Waarom?

‘De pakken en het masker lijken luchtdicht. Alleen onze handen zijn vrij. Het ziet er heel erg hermetisch uit. We willen laten zien dat toch allemaal heel erg kan lekken. We zijn geïnteresseerd in de grens tussen de binnen- en buitenkant van de mens.

Het binnenste dat vaak niet zichtbaar is, komt soms nogal heftig naar buiten. Er wordt geplast op het podium.

Het hoofdpersonage kotst af en toe.

Het braaksel bestaat uit nepkots gecombineerd met champignonsoep.

Veel is juist kunstmatig in dit stuk, maar de vloeistoffen vloeien echt.

Maar het is duidelijk dat het nep is.

Het is met opzet over the top.’

Toneelgroep Oostpool, Hideous wo(men) Theater Ins Blau, Woensdag 5 feb, € 17

‘Jee, dát is vet!’ dacht drummer Abe van der Woude (26) toen iemand hem op een dag wat muziek van Fela Kuti liet horen.

‘Hij was de uitvinder van de afrobeat. Ik ben toen wat mensen bij die stijl gaan zoeken en dat groeide uit tot Koffie.’ Muzikanten kwamen en gingen tot zich eind 2012 het voorlopig definitieve zestal manifesteerde. ‘Door al die veranderingen kwam het pas begin 2013 tot een plaat’, vertelt Van der Woude. Al in november verscheen de opvolger, Éh Lady, alleen op vinyl.

‘Tegenwoordig moet alles in een oplage van minimaal vijfhonderd.

Het is lastig om zoveel albums zowel op vinyl als cd te slijten, dus we moesten kiezen. Vinyl past beter bij de muziekstijl. Maar vooral oudere mensen vonden het wat lastig. Voor wie geen platenspeler had, was er een downloadcode en dat snapten ze niet helemaal.’

De vergelijking met de Amsterdamse afrobeatband Jungle by Night is snel gemaakt. Van der Woude: ‘We Door Marleen van Wesel

MUZIEK

QBUS De X presenteert: Koffie Za 1 februari 20.30 vanaf €10 THEATER INS BLAU Firma Mes - Stel Za 1 februari 20.30 €17,50 Toneelgroep Oostpool – Hideous (wo) men Wo 5 februari 20.30 €17 Leine Roebana – NEXT I & II Do 6 & vr 7 februari 20.30 €18 LEIDSE SCHOUWBURG Afterparty (F. Houtappel) Do 30 januari t/m za 1 februari 20.15 vanaf €10 Javier Guzman – Delirium II Zo 2 & ma 3 februari 20.15 vanaf €10 3JS – Dichterbij de horizon Di 4 februari 20.15 vanaf €10 Afblijven (Carry Slee) Wo 5 februari 19.30 vanaf €10

Afrobeat uit een gammele garage zijn nu eenmaal twee instrumentale bands met afrobeat als uitgangspunt.

Maar wij improviseren meer tijdens de solo’s en we brengen wel even iets meer energie naar het podium.’ De heren doen hun bandnaam graag eer aan: ‘Koffie is een veelvoorkomende Ghanese voornaam en afrobeat is ontstaan in Ghana en Nigeria. Bovendien geeft koffie je een boost en als band willen we mensen flink laten dansen.’

‘Met Jungle By Night is afrobeat wel meer in zwang gekomen, maar dat is al een paar jaar aan de gang. Of er nog veel afrobeatbandjes bijkomen weet ik niet, maar het is een welkom genre op festivals. Het is dansbaar, toegankelijk en tóch klinkt het anders dan de meeste popbands.’

Ook Fela Kuti viel daarmee eind jaren zestig op. ‘Hij maakte bijzondere muziek en bovendien rebelleerde hij tegen de chaos die ontstaan was na de Nigeriaanse burgeroorlog. Veel muzikanten speelden toen op een vaste avond in clubs en bars. Kuti deed dat ook, maar hij wist zijn eigen club op te richten.’

Daar trad hij regelmatig op, maar het werd tevens een politiek centrum. Rond zijn huis riep hij een nieuwe republiek uit en hij nam het protestlied Zombie op. ‘Het kwam tot heftige confrontaties met de regering. Hij werd een paar keer het land uit gezet en bij een inval in zijn huis werd zijn moeder vermoord.

Als voorvechter van oude Afri-

LIDO The Hobbit: The Desolation of Smaug dagelijks 20.30 za. zo. +wo. 14.30 Jack Ryan: Shadow Recruit zo. ma. di. wo. 18.45 Bro’s Before Ho’s do. vr. za. 18.45 Last Vegas do. vr. za. 21.30 Soof dagelijks 18.45 + 21.30 za. zo. 15.30 Devil’s Due dagelijks 21.30 Ender’s Game dagelijks 18.45 za. zo. 13.00 + wo 14.30 Toscaanse Bruiloft Dagelijks 18.45 + 21.30 za. zo. 15.30 The Butler zo. ma. di. wo. 21.30

THEATER

Bakkie Koffie De Amsterdams-Rotterdamse band Koffie komt zaterdag naar de Q-bus, met afrobeat in navolging van de Nigeriaanse legende Fela Kuti. ‘Koffie geeft je een boost en we willen mensen flink laten dansen.’

TRIANON The Wolf of Wall Street dagelijks 20.30 za. zo. 17.00 Philomena dagelijks 19.00 za. zo. + wo 14.15 The Hunger Games : Catching Fire dagelijks 21.30 za. zo. + wo 14.00 Out of the furnace dagelijks 18.45 +21.30 KIJKHUIS La grande bellezza dagelijks 21.00 zo. 14.00 Venus in fur Dagelijks 18.30 Dallas Buyers Club Dagelijks 19.00 + 21.30 zo. 14.30

DIVERSEN

Afrobeatband Koffie, met rechts onderaan drummer Abe van der Woude. Foto Joris Liebregt kaanse tradities is hij op een gegeven moment in één keer met 27 vrouwen getrouwd. Hij ging maar door, nou ja, tot hij in 1997 aan aids overleed.’

Afgelopen najaar trokken de bandleden van Koffie zich terug in een studio in Berlijn, waar Kuti’s drummer Tony Allen geen onbekende is. ‘Ook Ebo Taylor, de Ghanese afrobeatlegende, heeft daar zijn basis. Het is een krakkemikkig studiootje, in een oude omgebouwde Oost-Berlijnse garage.’

Daar werd Éh Lady opgenomen, als een van de laatste platen. Waarschijnlijk gaat de studio binnenkort tegen de vlakte.

‘Berlijn wordt steeds rijker, dus projectontwikkelaars kopen momenteel alles uit. Maar alleen al vanwege het geluid was het mooi om een keer naartoe te kunnen.’

De X presenteert: Koffie Q-bus, zaterdag 1 februari 20.30 €12,50; of €10,- in de vvk

HOOGLANDSE KERK Roze Viering met Pinq Zo 2 februari 11.45 SIEBOLDHUIS Tentoonstelling Helden, Humor, Horror t/m 9 maart MUSEUM VOLKENKUNDE Kuniyoshi – De tekeningen t/m 22 juni Verlangen naar Mekka t/m 9 maart MUSEUM BOERHAAVE 100 JAAR UITVINDINGEN, Made by Philips Research t/m 26 oktober RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Petra. Wonder in de woestijn. t/m 23 maart €8 UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Tentoonstelling Strijd om de herinnering t/m 20 mei

12 Mare · 30 januari 2014 Bolwerkers

Kamervragen

Working class

Foto Marc de Haan

‘Je moet niets laten’ Matei Szabo (24), klinische neuropsychologie Huis: Waltzing Mathilda, Hooigracht 36 Kamer: 16 m2 Betaalt: 350 euro Bewoners: 17 Hoe kom je aan deze kamer?

‘Ik kom oorspronkelijk uit Roemenië en ben via Zeeland in Amsterdam beland.

Leiden sprak me aan omdat het kleiner en minder anoniem is. Ik verhuisde in eerste instantie naar de Sumatrastraat.

Twee van mijn middelbare schoolvrienden woonden in dit huis, dus ik kwam al regelmatig over de vloer. Zo ben ik hier binnengekomen. Ik ben blij met mijn kamer, al had ik graag een groter raam gehad.’

Jullie huis is berucht om de rotzooi.

Hoe ga je om met de troep?

‘Het is wat je gewend bent. Ik kom wel eens in andere studentenhuizen en

Bandirah

zie dan natuurlijk ook wel dat het daar netter is, maar het gaat uiteindelijk om wie er wonen. Gezien de mensen hier in huis, zie ik de troep sneller door de vingers. Natuurlijk erger ik me wel eens aan de gemeenschappelijke ruimtes.

Dan ruim je samen wat op, of niet. Het gaat met vlagen, zoals alles in het leven.’

Kan je iets vertellen over de vreemde voorwerpen op je kamer?

‘Deze gele vogel heb ik een keer gemaakt toen ik ging papier-machéën met mijn huisgenoot. Ik tekende hem al eerder op mijn muur en later heb ik hem ook geschilderd. Er zit geen verhaal achter. Ik zou hem een naam kunnen geven, maar voel die behoefte niet.’

cinerend gevonden. Het is verontrustend en grappig tegelijk. Bij de fopwinkel kocht ik een paar klappertanden. Vervolgens heb ik een schaar gepakt, de mond van de beer opengeknipt en de tanden er in gedaan. Er moest wel eerst wat pluis uit.

‘Ik wil niet shockeren of provoceren. Er zit geen boodschap achter de dingen die ik maak. Ideeën springen in mijn hoofd en ontstaan in het moment. Maar ik ben nu wel heel blij dat ik de vogel en de beer heb gemaakt. Als mensen ze zien, moeten ze meestal lachen, en dat is goud waard. Vroeger had ik altijd meteen voor ogen hoe iets moest worden. Tegenwoordig laat ik de controle een beetje los. Improvisatie is ook goed, net als bij muziek.’

En de teddybeer?

‘Die lag ineens op mijn kamer. Ik heb dieren met mensentanden altijd al fas-

Want dat maak je ook?

‘Ik speel drums en gitaar, maar maak de laatste tijd vooral elektronische muziek,

omdat ik daar geen andere mensen bij nodig heb. Ik zou het best leuk vinden om samen met anderen te spelen, maar wil niet in een coverband. Ik houd ook niet van zang. Ik hoef geen verhaal te horen. Elektronische muziek is bevrijdend en vergevingsgezin. De metronoom loopt, en jij mag alles invullen.’

Wat staat er op de schilderijen?

‘Op een van de schilderijen staat een varkentje. Ik wilde hem naast de trap hangen, vandaar de tekst: “vies big kijkt je na”. Misschien lijk ik zo een beetje infantiel. Op stage en werk ben ik heel serieus: ik doe wat ik moet doen en doe dat zo goed mogelijk.

Maar daarbuiten geloof ik dat je dingen nooit moet laten omdat anderen het misschien kinderachtig of raar vinden.’

Door Petra Meijer

Hoe zou mijn leven er in de Middeleeuwen uitzien? Die vraag stelde ik me tijdens het herbekijken van alle Game Of Thrones-seizoenen – in de hoop na het lezen van de boeken nu eindelijk wél eens alle bebaarde mannen uit elkaar te kunnen houden.

Het antwoord hierop was niet erg opbeurend: als kind uit een eenvoudig arbeidersgezin was er niet bepaald een rooskleurige toekomst voor je weggelegd. Geen kastelen, banketten of gouden kronen, maar je hele leven lang werken zonder sociale rechten of kansen om de maatschappelijke ladder op te klimmen. Anticlimax.

Dit gedachte-experiment triggerde een onderdrukte herinnering uit mijn propedeusejaar. Het was de eerste keer in mijn leven dat ik keihard op mijn simpele afkomst werd gewezen, en de enige keer dat ik me out of place voelde aan de universiteit.

Een docent methodologie vergeleek het aantal studenten in zijn collegezaal met hoog en laag opgeleide ouders door middel van handen opsteken. Zijn verwachting was dat hoogopgeleiden als primaire bron gelden voor meer hoogopgeleiden, en tot mijn verbazing bleek dat ook zo te zijn: weifelend stak ik samen met vijftien anderen vluchtig mijn hand op als kind uit de working class, nadat daarvoor was gebleken dat we met tien keer minder duidelijk de minderheid vormden. Op een bepaalde manier was dat pijnlijk, omdat ik me daarvoor nooit ‘anders’ had gevoeld.

Ik heb een heel fijne familie en ben complexloos opgegroeid, maar ineens voelde ik me toch best klein tussen alle gesprekken over de verschillende diploma’s van moeder- en vaderlief.

Perspectief is bij dit soort dingen echter erg belangrijk. Soms kan ik het niet helpen om me, als de ouders van vriendinnen – meneer de hersenchirurg, mevrouw de hoogleraar kwantumfysica – naar de zeer simpele beroepen van mijn ouders vragen, eerder eufemistisch uit te drukken.

Anderzijds voel ik me soms ook trotser over mijn prestaties – zonder handige connecties van papa, zonder uitgebreid netwerk, zonder eindeloze geldstroom die me toelaat om te falen. Niks cadeau gekregen, waardoor alles mijn eigen verdienste is. Bovendien kwamen mijn verwachtingen toen, net als ik, rechtstreeks uit Vlaanderen, alwaar het collegegeld nooit meer dan 500 euro bedraagt.

Studeren is er financieel laagdrempeliger, dus diezelfde steekproef zou in een Gentse collegezaal voor compleet andere resultaten hebben gezorgd.

Dat perspectief alles is, bleek nogmaals toen mijn Lief me verzekerde dat hij zijn jeugd met welvarende maar drukbezette ondernemersvader liever had ingeruild voor die van mij, met een 8 tot 4 werkende bouwvakkersvader die nooit gestresst was en twee keer per jaar een paar weken met me op vakantie kon.

Bovendien blijkt uit Game Of Thrones ook dat zo’n mooi kasteel en gouden kroon bovengemiddeld vaak tot een vroege, bloederige dood leidden.

Anticlimax.

Talitha Dehaene