Mare, jaargang 35, nr. 24

29 maart 2012 35ste Jaargang • nr. 24

Zangeres zonder Naam was ‘hard en raar’ Pagina 11

Gamer reist de wereld over dankzij Room Racers en Smoke Pong

Medisch bioloog vergelijkt borstkanker-DNA en ziet behandeling verbeteren

Op jacht naar schatten in het klooster. ‘Dit boek is zo 40.000 euro waard’

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Bsa wordt twee keer 45 Besluit achter gesloten deuren De universiteitsraad en het college van het bestuur zijn het eens geworden over het nieuwe bindend studieadvies (bsa) dat vanaf september 2013 zal ingaan. Studenten moeten in het eerste jaar 45 punten halen en na twee studiejaren 90 punten hebben.

Dat bleek maandag tijdens de faculteitsraad van maandag. ‘Er wordt door studenten nogal eens geklaagd over de akelige harde stoeltjes’, zei Alex Neumann van de studentenpartij SGL. ‘Kunnen daar kussens voor komen? Dan zitten die twee uur wat comfortabeler.’

‘Het is mijn missie om herinnerd te worden als de decaan die dit oplost’, zei rechtendecaan Rick Lawson.

‘Ik maak natuurlijk een grapje, we nemen dit serieus.’

Kees Pafort van het rechtenbestuur had al eens onderzoek laten doen naar verzachting voor het zitvlak.

‘Het is een oud probleem. De enige mogelijkheid waren losse kussentjes, aldus de deskundigen. De verwachting is wel dat een mindere docent dan met kussentjes wordt bekogeld.

Het wordt in ieder geval heel lastig uitvoerbaar.’

‘Maar point taken betreffende de harde bankjes’, zei Lawson. ‘Ik kan er zo gauw geen oplossing voor bedenken. Ik heb nog wel twee en half jaar de tijd als decaan.’

Een probleem vindt het bestuur overigens het spitsuur bij de grote collegezaal naast het restaurant. ‘Het zit daar niet helemaal goed.’

Pafort: ‘De zaal is op zich veilig, maar studenten gedragen zich niet altijd optimaal. Sommigen die geen plek meer vinden, pakken dan stoelen uit het restaurant en gaan bij de deur van de collegezaal zitten. Dat kan absoluut niet. ‘ Lawson: ‘We moeten er voor zorgen dat mensen die weggaan en aankomen elkaar niet in de weg zitten.

De toegang via het restaurant is ook niet handig. Daar moet iets op worden verzonnen.’ VB

DOOR VINCENT BONGERS Het is dus mogelijk om bijvoorbeeld in het eerste jaar 55 punten te halen en in het tweede jaar 35. Wel moet in twee jaar de propedeuse binnen zijn.

Het college wilde eigenlijk 50 punten in het eerste en tweede jaar.

De raad heeft daar wat van af weten te knabbelen.

Voor studenten die meer dan één opleiding willen doen, geldt het bsa voor iedere opleiding afzonderlijk.

Deeltijders dienen na twee jaar 60 punten te halen, waarvan 30 in het eerste. De propedeuse moet in drie jaar zijn behaald. Dat is fors minder dan het college eerder voorstelde, namelijk 40 punten in het eerste en tweede jaar. En een propedeuse na twee jaar.

Dit blijkt uit een gezamenlijke reactie op het hoofdlijnenakkoord dat universiteitenvereniging VSNU en staatssecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra, eerder dit jaar sloten.

Opvallend is dat de onderhandelingen over het bsa achter gesloten deuren hebben plaatsgevonden.

Studenten, medewerkers en pers hebben dus geen zicht op het debat over een zeer belangrijke kwestie gehad.

Wordt de universitaire democratie hiermee niet geschaad? Univer-

Student bedreigd na opiniestuk

Fraude van Stapel treft ook Leiden

‘Geen informatie achtergehouden’

‘Universiteit keert Leiden de rug toe’

Moslims moeten kritisch naar zichzelf kijken, betoogde Nauman Pervez Janjua, student politieke wetenschappen, in de Volkskrant. Bedreigingen volgden.

De commissie die onderzoek doet naar de wetenschappelijke fraude van Stapel maakte gisteren bekend in welke publicaties valse data gebruikt is.

Het college van bestuur heeft de universiteitsraad goed ingelicht over de verhuizing van bestuurskunde naar Den Haag.

‘Dit is spijkers op laag water zoeken.’

De universiteit negeert haar cultureelmaatschappelijk functie, schrijven Leidse politici in een opiniestuk. ‘Laat de universiteit de naam Leiden waard zijn.’

Pagina 3

Pagina 5

Voel de mammoet!

In Naturalis zoekt de 9-jarige Vita het juiste dier bij het bot. Het Nationaal Natuurhistorisch Museum is genomineerd voor de Museumprijs 2012.

Het motto van de tentoonstelling, aldus een medewerker: ‘Aanraken verplicht!’ Mare ging op pad met de doelgroep. Zie pagina 11. Foto Marc de Haan

Rechtenstudent heeft zere billen Rechtenstudenten krijgen een pijnlijk achterwerk in de Lorentzzaal in het KOG. Ze zouden graag wat zachter zitten in de collegebankjes.

Pagina 5

Pagina 6

siteitsraadvoorzitter Jasmijn Mioch legt uit waarom voor deze tactiek is gekozen: ‘Het is zo’n belangrijke kwestie dat we eerst gezamenlijk standpunt wilde innemen. Er waren verschillende uitgangsposities waar we in een kleine groep achter gesloten deuren over wilde praten.

Dan wordt er niet voor de bühne gesproken en kan iedereen alles openlijk bespreken. We wilde intern tot overeenstemming komen. Je zou het kunnen vergelijken met de onderhandelingen in het Catshuis.’

Zijlstra wil zeven procent van zijn budget aan prestatieafspraken verbinden. Voor 1 mei moeten de universiteiten een pakket aan maatregelen naar het ministerie sturen en een speciale commissie gaat die beoordelen. Rendementsafspraken maken onderdeel uit van het pakket.

Maar de staatssecretaris wil ook intakegesprekken mogelijk maken.

Daarnaast wil hij dat er meer studenten excellent onderwijs gaan volgen. Verder is het de bedoeling dat elke student ten minste twaalf contacturen per week heeft.

Het bsa in het tweede jaar moet nog wel wettelijk worden vastgelegd. Dat geldt ook voor een aantal andere maatregelen. Zijlstra heeft dan ook haast om alles door de Tweede Kamer te jagen, zodat de plannen al in september 2013 uit kunnen worden uitgevoerd.

In de aprilcyclus van de raad spreekt over andere maatregelen in het pakket. De raad heeft adviesrecht over de plannen. Maar als door het pakket ook het instellingsplan van de universiteit wijzigt, dan heeft de raad daar in een later stadium wel instemmingsrecht over.

Al is het onwaarschijnlijk dat ze dan zal tegenstemmen.

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 29 maart 2012 Geen commentaar

Daar zijn ze weer DOOR THOMAS BLONDEAU Achter iedere beleidsman staat een ambtenaar met

een dik dossier in zijn nek te hijgen. Dat boekwerk ligt er meestal al jaren en wordt van minister op staatssecretaris doorgegeven. Nadat een bestuurder de lijnen van het regeerakkoord heeft doorgetrokken in zijn eigen beleidsterrein, draait hij zich om. In de schemer van het ministeriegang, wacht daar het dossier. Hij heeft erover gehoord, hij wist dat het zou komen. Nu is hij te moe om er nog veel weerstand aan te bieden.

En zo slaat hij de dikke ringmap open waarop staat: ‘Leerrechten’.

Kent u ze nog? Ze schijnen alweer uit het tweede paarse kabinet te stammen. Die rechten kun je vergelijken met een soort onderwijsbonnen waarbij studenten hun colleges kunnen inkopen bij verschillende instellingen. Het was Ruttes stokpaardje toen hijzelf staatssecretaris van hoger onderwijs was. Iets liberaals in de trant van: ‘De burger weet altijd wat beter is voor hem dan de overheid.’

Ze kwamen er nooit wegens te veel gedoe en vallende regeringen.

Nu zijn ze dus herrezen. Maar helaas eerder als een hersenetende zombie dan een Heiland.

De leerrechten heten nu vouchers en zijn in eerste instantie bedoeld voor de deeltijders. Aangezien ze niet het graf in te slaan zijn, is het vermoeden gerechtvaardigd dat ergens in het stoffige dossier geschreven staat dat ze ooit in de masterfase ingevoerd moeten worden. Dat was althans Ruttes insteek.

Misschien weet u het niet, maar die eerbare mensen die hun avonduren niet besteden aan online shoppen maar aan studeren, krijgen het moeilijk als het aan Zijlstra ligt. Ze worden onevenredig hard geraakt door de langstudeerboete, de kosten van een tweede studie en o ja, een bsa dat bijna even hoog is als dat voor voltijders.

De overheid wil de deeltijdstudies niet langer bekostigen. Tenzij er een tekort is aan bijvoorbeeld verplegers en onderwijzers. Dan schrijft Den Haag een voucher uit waarmee je precies datgene kunt studeren waar de overheid een gat op de banenmarkt voorziet.

Opeens is dus hetzelfde bonnensysteem dat decentralisme beoogde een symptoom van overheidsbemoeienis geworden. Dat het lijnrecht ingaat tegen het liberale gedachtegoed, daar mogen de partij-ideologen zich op een slecht bezocht borrelavondje druk over maken.

Kwalijker is dat het nog veel meer gedoe voor de universiteiten met zich meebrengt. Een opleiding hou je niet een paar jaar in de lucht tot de markt er behoefte aan heeft. Laat staan dat je altijd even goed kunt voorspellen hoeveel ICT’ers je nodig denkt te hebben. En je wordt niet opeens ingenieur omdat een rechtenstudie te duur is. Zijlstra kreeg er verleden week al van langs in de Kamer omdat zijn prestatieafspraken al te veel rompslomp met zich zouden meebrengen. Een liberaal die tegen marktwerking is, past in de paarse poldertraditie. Een liberaal die voor meer bureaucratie zorgt, zou uit de blauwe familie geroyeerd moeten worden.

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Judith Laanen redactie@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel marleenvanwesel@live.nl Constanteyn Roelofs (stagiair)

Eet de zon

Medewerkers

Rivke Jaffe • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Anne van de Wijdeven Secretariaat Judith Laanen Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • I. Bronstring • A. Brouwer • prof. dr. A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • D. van der Klugt • A. Liemburg • R. Nieuwenkamp • mw C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare. leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Opeens was het lente, en met de lente kwam de realisatie dat het ook opeens zomer zou worden, en opeens strandweer. Ik overwoog een dieet. Of nee, zoals de obesitas-gerelateerde sensatietelevisie ons leert: geen dieet, een lifestyle change. Van nu af aan zou ik alleen eten in gezelschap van anderen. Als ik dientengevolge opeens veel meer met mensen af zou spreken om me vol te kunnen proppen, zou ik in ieder geval zo’n gezellige dikkerd zijn. Vergeleken met dun en vriendloos was dat misschien verkiesbaar. Het leek me een prima plan.

Toen zag ik een trailer voor een documentaire.

Eat The Sun, van Peter Sorcher. Mensen die geloven dat we al onze energie, al onze voeding uit de zon kunnen halen door er simpelweg naar te kijken.

Elke dag tien seconden langer tot je uiteindelijk vierenveertig minuten achter elkaar met blote voeten (belangrijk) op onbedekte aarde (belangrijker) naar de zon kan staren. De profeet van deze visie is een Indiaas enigma genaamd HRM, die claimt al acht jaar lang niets gegeten te hebben. ‘Ook jij kan op zonne-energie leven’, aldus HRM. Eenmaal volledig opgeladen heb je geen eten meer nodig en word je nooit meer ziek, lichamelijk of geestelijk. Sungazing heet het.

De documentaire is geen parade van breed lachende acolieten, want journalistiek is alle kanten belichten. Er is dus ook een stel wetenschappers opgetrommeld. Een natuurkundige haalt zijn schouders op: ‘Op zich is energie energie’, en daar heeft hij op zich gelijk in. Een paar biologen snuiven verontwaardigd. Zij geloven het niet. Misschien zijn ze gewoon bang. Wat doe je met informatie die alles waar je voor staat in gevaar brengt? Zie ook: de katholieke kerk versus Galileo. Zie ook: tot diep in de nacht aan je onderzoek werken en dan één artikel vinden dat alles onderuit haalt. Ik begrijp de biologen wel.

Tegelijkertijd begrijp ik de sungazers helemaal niet. Dat maakt hen juist zo spannend. Ze hebben allemaal een blik in hun ogen die zo waanzinnig is dat je hem makkelijk voor rationeel kan aanzien. Of misschien andersom. Ze spreken van een verminderd hongergevoel, van het idee op het randje te staan van iets groots, van spirituele voeding tegenover fysieke voeding, van kracht die nergens anders vandaan kan komen, van wat misschien de volgende stap in de evolutie van de mensheid is.

Allemaal ervaren ze de intense gelukzaligheid van de fanatici.

Of in ieder geval bijna allemaal. De trailer hint ernaar dat de sympathiekste der sungazers potentieel ergens aan lijdt, en dat die kwaal potentieel door al dat sungazing komt. De arme man in kwestie stort al voor de ogen van het publiek ineen voordat de documentaire goed en wel is begonnen. Informatie die alles waar je voor staat in gevaar brengt. Zie ook: doktersuitslagen.

Dit alles overdacht ik toen ik te laat (of te vroeg?) naar mijn kamer stommelde, en ik laag in de ochtendlucht de zon zag staan, diepgeel en perfect rond. Ik hield het een minuut vol. Toen ik wegkeek zag ik eerst niets, gevolgd door een licht verontrustende combinatie van niets en gele vlekken. Had ik honger? Ik had geen honger. Toch haalde ik voor de zekerheid een broodje.

‘Lekker hè, zo’n zonnetje’, verzuchtte de bakker.

‘Heerlijk.’

‘Dat is nog maar de vraag,’ antwoordde ik, want dat was het.

Anne van den Wijdeven Masterstudent literatuurwetenschap

29 maart 2012 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Lieven van Velthoven: ‘Hier doe je het voor.’

Foto Bas de Meijer

Regels bedenk je zelf Student kan leven van Room Racers en Smoke Pong Tot voor kort was hij blut, maar inmiddels gaan de zaken goed. Student media & technology Lieven van Velthoven reist met zijn games de wereld over. ‘Het liefst zit ik achter een computer te kloten.’

Door Vincent Bongers ‘Ik wil schieten, want dat is leuk’, zegt Zita (5) en ze grijpt de controller. Ze scheurt met haar rode virtuele auto langs een familieverpakking schuursponzen, een haarband met konijnenoren en een vliegenmepper op de grond. Dan vuurt ze met de koplampen op drie tegenstanders. Haar moeder, Marcella van Bokhoven (42), moet racen om te ontsnappen aan de salvo’s. ‘We zijn al een paar keer eerder geweest.

Het is echt een leuk spel. De wat ou-

dere kinderen blazen je je helemaal weg, die hebben natuurlijk veel game ervaring.’

Het spel, Room Racers, waar moeder en dochter elkaar naar het leven staan, is bedacht door Lieven van Velthoven (1984), student media & technology in Leiden. Hij won er al een Cinekid Award mee en het was Best Student Game op de Dutch Game Awards 2011. Momenteel staat het spel op het Utrechtse theaterfestival Tweetakt, tot en met 1 april.

Tevreden kijkt Van Velthoven toe hoe de bezoekers zich ermee uitleven. ‘Ik woonde in een appartement met een vriend van mij. We hadden een grote witte koffietafel met aan beide kanten een bank: een ideale plek om te gamen. Toen bedacht ik dat we de tafel net zo goed konden gebruiken voor een spel, inclusief alle

troep die erop stond. Toen ontstond het idee van een racebaan rond bordjes, kopjes en biertjes.’

Hoe werkt het? ‘Een infraroodcamera registreert alle objecten, de computer verwerkt die informatie en het spel wordt geprojecteerd op de vloer. Door te schuiven met de spullen, kun je de racebaan aanpassen. Je kunt voor een schiet- of racemodus kiezen.’

Vooral het anarchistische element spreekt de spelers aan. ‘Er zijn wat basisdingen, maar eigenlijk maak je je eigen spelregels’, zegt Tjeerd Ytsma (28) na een stevig potje racen en schieten.

Personen die geen controller hebben, kunnen ook mee doen door met de huishoudartikelen de auto’s te vangen en de spelers zo het leven zuur maken. Al snel zijn een ijskrab-

ber en een vliegenmepper de grootst vijanden van de bestuurders. Ook een tactisch geplaatste voet kan het spel een andere wending geven.

‘Laat me los!” roept een van de geblokkeerde kinderen met controller, en al snel duikt een aantal kleuters op het spel. Van Velthoven vindt het prachtig. ‘Hier doe je het toch voor.’

Room Racers is maar een van zijn vele spellen. Zo bedacht hij ook Smoke Pong, een nachtmerrie voor de anti-rokersclub STIVORO. De basis is simpel. Pong is een van de eerste computerspelletjes ooit, waarbij twee spelers met een beweegbaar blok een balletje overtikken. Het is tennis tot zijn essentie teruggebracht.

De truc van roker Van Velthoven: spelers manoeuvreren de vierkantjes met een brandende sigaret. ‘Rookruimtes zijn kut. Het geeft je nu wat leuks om te doen. Je kunt het ook alleen spelen als je rookt, dat vind ik dan ook weer grappig. Ik raakte wel compleet doorgerookt toen ik het spel ontwikkelde.’

Ook houdt hij zich bezig met visuals. Hij bedacht Virtual Growth. ‘Het is wat betreft techniek een zusje van Room Racers. Een infraroodcamera registreert structuren en de pc maakt er een kaart van. Die wordt precies terug geprojecteerd naar waar de informatie vandaan kwam.’ Zo worden bijvoorbeeld de contouren van mensen, buizen en kabels in een club verlicht. Dat geeft een apart effect dat liefhebbers van de film Tron bekend zal voorkomen. De structuren breiden zich steeds verder uit. Het licht lijkt een groeiend, levend organisme.

De zaken gaan goed, zegt Van Velthoven. Room Racers staat bijvoorbeeld in een museum in Oostenrijk. Volgende week vertrek hij naar Toronto voor een demonstratie. Ook commerciële partijen zijn geïnteresseerd. ‘Het begint nu een beetje te lopen en ik kan er van leven. Vorig jaar was ik nog helemaal blut. Ik heb heel veel dingen voor weinig geld of gratis gedaan. Je moet eerst veel aandacht genereren. Ik ben nu zzp’er, maar ik hou helemaal niet van al dat geregel.

Het liefst zit ik achter een computer te kloten. Microsoft en Nintendo mogen best bellen.’

Afstuderen moet tussen de bedrijven door. ‘Er zijn nog wat dingen niet helemaal klaar, nog wat papers te tikken. Ik moet de nu de discipline opbrengen om het af te maken. Ik ben echt van plan om op de hotelkamer in Toronto te gaan schrijven.’

‘Je zult branden’ Moslims moeten kritisch naar zichzelf durven kijken, betoogde Nauman Pervez Janjua, student politieke wetenschappen, in de Volkskrant. Zijn opiniestuk leverde hem de nodige dreigmails op.

Jonge moslims radicaliseren, schrijf je.

Hoe merk je dat?

‘Recentelijk nodigde de Islamitische Vereniging Amsterdam shariageleerde sjeik Haitham al-Haddad uit, een bijzonder radicale denker (hij is ondermeer voorstander van steniging als straf voor overspel, red.). Daarvoor was ik nooit zo met dit onderwerp bezig.’

Er is toch niets tegen op een debat met afwijkende stemmen?

‘Klopt, maar er was geen mogelijkheid om in gesprek te gaan met de leden van die studentenvereniging. Ik had ze mijn stuk gestuurd waarin ik oproep tot zelfreflectie met name over het antisemitisme en de positie van homoseksuelen binnen de islam. En dat gelovigen niet slaafs sjeiks en imams moeten volgen maar zelf dienen na te denken en de Koran lezen.

‘Maar hun reactie was dat ze me van hun Facebook-pagina hebben gegooid.

Na publicatie heb ik heel wat onaangename mails mogen ontvangen. Beledigingen, bedreigingen. Dat ik zal branden in de hel zoals Marcouch want die komt ook op voor homo’s. Of dat ik wel zelf homo zal zijn omdat ik opkom voor de erkenning ervan. Dat ben ik niet. Maar er zijn genoeg moslims die homo zijn. Net zoals er genoeg Turkse of Marokkaanse jongeren zijn die een homo als vriend hebben.’

Frutti di Mare

Free de energy in je derde chakra, zeg maar ‘Yoga saved my life, echt waar gewoon, maar dat is een beetje lang verhaal voor nu.’ Yogajuf Chiara van den Berg probeert vandaag op uitnodiging van de Historische Studievereniging Leiden de studenten geschiedenis te ontstressen voor de komende tentamenweek. Een handjevol studenten wringt zich in allerlei bochten in de oude koffiekamer van het Huizingagebouw.

‘Als je niet helemaal bij je tenen kan, mag je ook iets minder ver gaan hoor.

Het gaat om het opzoeken van je eigen grenzen.’ De mannelijke deelnemers gniffelen besmuikt en beschaamd naar elkaar, geconfronteerd met de eigen inflexibiliteit; de Hollandse horkerigheid leent zich zeer slecht voor de atletische toeren van het Subcontinent.

De locatie is goed gekozen: Johan Huizinga was een groot kenner van de mystieke taal van yoga, het Sanskriet. Toch is het moeilijk om tussen het troosteloze jarenzeventigbeton in hogere sferen te komen. Er wordt desondanks een poging gedaan met zweverige wereldmuziek en het ruikt een beetje naar weeïg naar wie-

Door Constanteyn Roelofs

rook, schijnbaar onontbeerlijk voor een mooie yogabelevenis. In het kader van het syncretisme staan er ook twee Mariakaarsjes te branden en combineert juf Chiara een stip op het voorhoofd – sorry, het derde oog – met een rozenkrans.

Het jargon is typisch voor Nederlandse yogi en yogini: een hoop kreten in het Sanskriet op z’n polders uitgesproken, gevat in een hinderlijk creool van Engels en Nederlands: ‘Deze oefening is volgens de master Yogi Bhajan bedoeld om je energy goed free te maken in je derde chakra, zeg maar.’ Weldadig voor je lichaam, een aanslag op je taalgevoel.

‘Het is een beetje ironisch dat de meest gespannen mensen geen tijd willen vrijmaken voor ontspanning.’ Bestuurslid van de HSVL en parttime filosoof Hans Nielsen (Facebook-wijsgeer onder de naam “De Moderne Socrates”) wijst op de paradoxale natuur van het evenement. Het aantal bezoekers valt wat lager uit dan gehoopt. Daarnaast hebben veel historici in de dop gekozen voor de aloude Leidsche manier van ontspannen – aan de gracht van de zon genieten met bier en bitterballen.

Maar heeft het ook geholpen? Na een uurtje puffen en steunen, rekken en strekken liggen de deelnemers nog lange tijd in volmaakte sereniteit de achterkant van de oogleden te bekijken. De spieren zijn goed doorbloed, het hoofd

is leeg en de aanwezige geschiedenisstudenten keren vol goede moed terug naar de boeken. Alle gekheid op een stokje – het werkt uitstekend. Yoga voor je tentamen – dat zouden meer mensen moeten doen.

Hoe verklaar je die houding?

‘Na 9/11 voelt deze gemeenschap zich heel erg met een bepaalde lens bekeken. Jonge moslims zoeken naar een balans tussen hun identiteit, hun religie en het leven in Nederland. Tijdens die zoektocht treedt er ook radicalisatie op.

Vaak dus door het blindelings volgen van sjeiks die doen alsof ze de waarheid in pacht hebben. Maar als je het zelf gaat uitzoeken zul je zien dat er over zweepslagen en stenigingen niets in de koran terug te vinden is.’

Denk je dat die zelfkritiek er zal komen?

‘Ik had veel hoop daarop toen ik aan het stuk begon. Maar nu ik de reacties binnen de gemeenschap zie – en de hoeveelheid ervan -, twijfel ik soms. Al waren er ook steunbetuigingen. En ook terechte kritiek. Zo heb ik te veralgemenend geschreven over “de moslims”.’

Foto Marc de Haan

Je stond al op je negentiende op de kieslijst om gemeenteraadslid te worden voor de PvdA. Nog ambities in die richting?

‘Wie weet. Marcouch mailde me in ieder geval al een steunbetuiging naar aanleiding van mijn stuk.’ TB

4 Mare · 29 maart 2012 Nieuws

KNAW-president De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen heeft een nieuwe president. Arts en geneticus Hans Clevers, verbonden aan het Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek in Utrecht volgt natuurkundige Robbert Dijkgraaf op. Clevers verdiende zijn sporen voornamelijk in het onderzoek naar darmkanker, na een studie in Utrecht en Harvard. Voor zijn baanbrekende werk in de regeneratieve geneeskunde – het kweken van nieuw darmweefsel uit stamcellen – is hij vele malen onderscheiden in binnen- en buitenland, onder andere met de Spinozaprijs en het Legion d’Honneur. De commissie tot benoeming roemt tevens zijn bevlogenheid, veelzijdigheid en engagement. Kritiek was er ook: volgens NRC Handelsblad zijn veel geesteswetenschappers binnen de KNAW teleurgesteld dat er weer een bèta is verkozen, zeker nu de alfastudies door de crisis zwaar onder druk staan.

Fietswetgeving deugt niet Verkeerd gestalde fietsen bij het station worden de komende tijd niet verwijderd bij het station, omdat de wetgeving niet deugt. De regeling loopt spaak op de gebruikte tekst van de verordening. Dit is een standaardmodel, uitgegeven door de Vereniging Nederlandse Gemeenten, maar de rechtbank van Den Haag vond fouten in de tekst. Fietsen die na 15 februari zijn verwijderd kunnen kosteloos worden opgehaald bij het depot van de gemeente. Voor fietsen die eerder zijn weggehaald moet nog wel worden betaald. Pas als de gemeenteraad instemt met wijziging van de tekst mogen er weer fietsen worden verwijderd. Wanneer dat gebeurt, is nog onbekend.

Ridderorde De Leidse sterrenkundige prof. George Miley is gedecoreerd als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Deze orde dient ‘tot onderscheiding van personen wegens bijzondere verdiensten van zeer exceptionele aard jegens de samenleving’, aldus de Kanselarij der Nederlandse Orden. De van geboorte Ierse Miley werd geridderd vanwege zijn bijdrage aan de radio-sterrenkunde, de Nederlandse Onderzoeksschool Voor Astronomie. Om jonge kinderen te betrekken bij de astronomie, zette hij het Universe Awareness-programma op. Dat project won diverse prijzen en haalde prestigieuze subsidies binnen.

Vaker naar België Steeds meer Nederlandse studenten kiezen ervoor om in België te studeren. Dat blijkt uit een onderzoek van de Nuffic, het expertisecentrum voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs.

Momenteel volgen 4.620 Nederlandse studenten met een studiebeurs een volledige opleiding bij de zuiderburen, een stijging van zeven procent ten opzichte van 2011. De Nuffic laat in de Volkskrant weten dat er volgend jaar waarschijnlijk sprake zal zijn van een veel grotere stijging, vanwege het verdwijnen van de basisbeurs voor masterstudenten.

Uitwijken naar Vlaanderen ligt voor de hand vanwege de taal en de lagere kosten. Het collegegeld bedraagt daar 578,80 euro.

Oud-collegevoorzitter overleden Kees Cath, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Leiden van 1972 tot 1988, is deze week overleden.

Na zijn voorzitterschap bleef hij nauw betrokken bij de universiteit. Sinds 1988 wordt elke twee jaar de Mr. K.J. Cath-prijs uitgereikt voor bijzondere onderwijs- of onderzoeksprestaties door personen of groepen die verbonden zijn aan de universiteit. In de Pieterskerk vindt vrijdag 30 maart om half elf een herdenkingsdienst plaats.

Rechtenstudentenprop in derde jaar ‘Misschien kunnen ze het echt niet’ Rechtendocenten constateren dat in het derde jaar een steeds grotere groep studenten blijft hangen en zijn tentamens niet haalt.

Dat bleek tijdens de faculteitsraadvergadering maandag. Studenten in de raad wijten het probleem deels aan tijdnood bij tentamens.

‘Je ziet in het derde jaar dat bij strafrecht de slagingspercentages van de tentamens en herkansingen erg laag zijn’, zei universitair docent strafrecht Jan Crijns. ‘Ik heb de indruk dat we in het derde jaar te maken hebben met een prop studenten die vijf, zes jaar bij ons zijn en het echt niet kunnen. Normaal gesproken hadden we bij strafrecht 400 tot 500 deelnemers aan tentamens nu zijn dat er wel 600 tot 700. Opeens is er een groep studenten aan het werk gegaan, wellicht door de langstudeerboete. Heel veel deelnemers aan het hertentamen hebben geen onderwijs gevolgd. Het bsa heeft blijkbaar geen voorspellende waar-

de voor de rest van de opleiding. We kijken honderden tentamens na en uiteindelijk is er een betrekkelijk laag rendement. Dat is zorgelijk en daar moet meer aandacht voor komen. Volgens mij speelt het bij andere vakken ook.’

Volgens Hera Butt van studentenpartij LVS is het vooral een probleem bij strafrecht. ‘Veel mensen lopen juist vertraging op door dit vak.’

Alex Neumann van de SGL-fractie in de raad stipte aan dat het probleem mogelijk ligt bij de tentamens: ‘De strafrechttentamens, dit geldt ook in mindere mate voor Europees en internationaal recht, zijn zo onwijs groot, dat mensen tijd te kort komen. We werken tegen de klok in, kunnen onze opgedane kennis niet toepassen.’

Rechtendecaan Rick Lawson liet weten dat de opleidingen de tentamens scherp blijven evalueren: ‘Ze moeten van goede kwaliteit maar ook goed maakbaar zijn. Maar we gaan niet net zo lang aan de knop-

pen draaien van de tentamens tot we een hoog rendement hebben. Dus geen gefrutsel en geklooi om aan bepaald percentage te komen.’

En dat terwijl het kabinet wel hoge rendementen eist. ‘Dat is een dilemma. We willen dit oplossen door goed te organiseren en studenten beter te matchen.’

‘Een laag slagingspercentage is niet erg, mits er aan een aantal criteria wordt voldaan, aldus portefeuillehouder onderwijs’, vulde portefeuillehouder onderwijs Pauline Schuyt aan. ‘Het tentamen moet wel goed in elkaar zitten. Dat wordt ook per tentamen bekeken.’

Het valt op dat juist studenten die het onderwijs niet volgen, tentamens niet halen. Of bij een open boek tentamen het boek voor het eerst open doen.’

Schuyt verwacht overigens dat door de mogelijke verhoging van het bsa in het eerste en de komst van het bsa in het tweede jaar het probleem met de prop wel minder wordt. VB

Kamer kritisch op Zijlstra De Tweede Kamer is kritisch over de plannen van staatssecretaris Halbe Zijlstra om prestatiebeloningen in het hoger onderwijs in te voeren.

Als het aan Zijlstra ligt, wordt zeven procent van de onderwijsbegroting uitgedeeld op basis van prestaties.

Als de invoering van prestatiebeloning succesvol is, kan het budget uitgroeien tot 20 procent.

Als je dat wil, dan moet je de prestaties ook gaan meten, en iemand aanstellen die wat moet vinden over het resultaat van die meting. De Tweede Kamer is daar kritisch over: het CDA vreest een ‘papierwinkel’, de PVV spreekt van ‘nog weer een controlemechanisme’.

De christelijke partijen vrezen voor het hogere refo-onderwijs, omdat er meer prestatiegeld gaat naar een rijtje ‘topsectoren’ die volgens Zijlstra extra goed zijn voor de economie. Theologie staat daar niet tussen.

Kortom: de Kamer gaf Zijlstra de opdracht om zijn plannen nog eens flink bij te schaven. De staatssecretaris was het oneens met alle kritiek: wat hem betreft mag het extra papierwerk uit ‘vijf pagina’s’ bestaan. BB

Geen carrièrebeurs bij Geesteswetenschappen Een te kort tijdsbestek voor de organisatie zou, samen met een gebrek aan animo bij bedrijven, de doorslag hebben gegeven voor het afgelasten van het Humanities Career Event.

In april zou de Leidse carrièredag voor studenten van de faculteit Geesteswetenschappen voor de vijfentwintigste keer plaatsvinden.

‘Het is momenteel heel lastig om studenten van de Faculteit Geesteswetenschappen een plaats te geven in het bedrijfsleven. Afgestudeerde rechtenstudenten zijn klaargestoomd voor de arbeidsmarkt, maar tussen studenten van de faculteit Geesteswetenschappen en het bedrijfsleven zit een groot gat. Bedrijven zoeken liever iemand van wie ze precies weten wat ze eraan hebben,’ denkt Rianne van Weperen, voorzitter van het Humanities Career Event 2012.

Jarenlang was de opzet wel succesvol, maar voor volgend jaar overweegt de organisatie een heroriëntatie. Ook speelde mee dat het bestuur relatief laat geformeerd was, waardoor bedrijven te laat werden aangeschreven.

De Studenten Loopbaan Service van Geesteswetenschappen beaamt dat het niet alleen aan de bedrijven lag. Loopbaanadviseur Loes Nordlohne: ‘Deels is het ook een interne aangelegenheid. Maar het is waar dat het op de huidige arbeidsmarkt voor iedereen lastiger is om een baan te vinden.’ De Service, de organisatie en de assessor van de faculteit hebben inmiddels om de tafel gezeten.

Een vijfentwintigste editie komt er in elk geval wel. Van Weperen: ‘In 2013 gaat het door, met een nieuw bestuur.’ Intussen kunnen studenten bij de Loopbaan Service terecht voor workshops, loopbaantests en hulp bij solliciteren. Nordlohne heeft nog wel een advies voor wie een baan zoekt: ‘Stagelopen. Daar heb je tegenwoordig het meest aan.’ MVW

‘Helse selectie’ bij master Jeugdrecht De nieuwe master jeugdrecht is nu al een grote hit. Alleen is de opleiding nog niet goedgekeurd.

‘We hebben een lijst met 150 vooraanmeldingen’, zei rechtendecaan Rick Lawson bij de faculteitsraadvergadering van maandag. ‘Al hebben we maar ruimte voor dertig studenten. Dat wordt een helse selectie.’

Het is alleen nog niet duidelijk of de opleiding wel van start kan

in september van dit jaar, hij is namelijk nog niet goedgekeurd. Het rechtenbestuur gaat er van uit dat dat wel goed komt.

‘Een visitatiecommissie van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) is op bezoek geweest’, zei Pauline Schuyt van het bestuur. Deze instelling keurt de kwaliteit van bestaande en nieuwe studies. ‘Het advies van de commissie is positief, maar er zijn nog wel wat aandachtspunten.’

Zo is het aantal contacturen te laag en wil de organisatie meer informatie over toetsvormen. De faculteit heeft overigens al beloofd het aantal contacturen op te krikken. Eind maart verwacht het bestuur een besluit van de NVAO. De faculteit gaat uit van groen licht.

‘We maken ons geen zorgen’, aldus Schuyt.

Het is de bedoeling dat er in september 2013 al ruimte is voor zestig a zeventig studenten. VB

29 maart 2012 · Mare 5 Nieuws

‘Geen informatie achtergehouden’ Het college van bestuur vindt dat zij geen informatie heeft achtergehouden aan universiteitsraad over de verhuizing van de bachelor bestuurskunde naar Den Haag.

Dat bleek maandag tijdens de raadvergadering. De raad neemt genoegen met de verklaring van het college. Fenne Bodrij van de BeP-LVS fractie stelde vorige week vast dat het college al op 7 februari instemde met de verhuizing. Zij vond dat in de vergadering van 13 februari het college dat wel had mogen zeggen. ‘De raad heeft toen expliciet naar de stand van zaken gevraagd.

Toen is er niet gezegd dat er al een voorgenomen besluit lag. Waarom is de raad toen niet geïnformeerd?’

Volgens het college is er niets aan de hand. ‘Wij hebben u juist perfect geïnformeerd’, zei rector magnificus Paul van der Heijden.

‘Daarnaast gaat het om een voorgenomen besluit. Wij hebben een verzoek gehad van het instituut om de bachelor te verplaatsen. Daar hebben we toen op de gebruikelijke manier over gepraat.

‘De besluitenlijst van 7 februari wordt ook pas de facto vastgesteld op 14 februari. In een week tijd hebben wij hierover gecommuniceerd wat hierover te communiceren viel.’

Bodrij vond het toch ‘jammer’ dat er geen mededeling over de besluitvorming was gedaan. ‘Ik had het netjes gevonden als dat wel was gebeurd.’

Het college haalde het verslag van de vergadering er bij. ‘Per 1 januari 2012 is de masteropleiding bestuurskunde overgeheveld naar Den Haag en het is de bedoeling dat de bacheloropleiding t.z.t volgt’, citeerde een wat geïrriteerde Van der Heijden het antwoord op een rondvraag over de Haagse plannen van de universiteit. ‘Hoe duidelijk wilt u het hebben? Dit is spijkers op laag water zoeken.’ De raadsleden lieten het hier verder bij. VB

‘In Amsterdam zijn studieverenigingen veel actiever.’ Foto Vera Duivenvoorden

Wel ballonnen en rosé, geen Leidenaren Studenten demonstreren in de zon Studentenvakbond LSVb en de Amsterdamse studentenvakbond organiseerde vrijdag 23 maart een demonstratie tegen het onderwijsbeleid van het kabinet.

Door Constanteyn Roelofs Op de Dam

werden onder de prozaïsche noemer ‘laat zien dat je treurt om vervlogen dromen’ 1200 zwarte ballonnen opgelaten.

Er heerst een gezellige festivalsfeer.

De band Albino & The Cocksmokers speelt vrolijke gitaarpop, de flessen rosé komen uit de koeltas en de politie staat vriendelijk observerend van

Zorgen over ‘te openhartige’ software Het universitaire reisboekprogramma ATP toont je collega’s je adres en paspoortnummer. Wetenschappers maken zich zorgen om hun privacy.

Sterrenkundige Anthony Brown is al een paar maanden bezig om het recht te zetten, maar echt vaart zit er niet in. ATP, het reisboekprogramma van de Universiteit Leiden, is wat hem betreft te openhartig. ‘Als je een boeking wil maken, wil het programma je gegevens hebben: naam, geboortedatum, adres, paspoortnummer. Die kun je opslaan als een profiel. Als je dat hebt gedaan, kun je een lijst met alle profielen binnen je faculteit zien, met al die informatie erin.’

Brown maakt zich zorgen dat dit het plegen van identiteitsfraude wel erg gemakkelijk maakt: ‘Ik weet ook niet hoe ik dat toe zou passen, maar het hebben van deze gegevens is een eerste stap. De manier waarop ATP te werk gaat, geeft mij weinig vertrouwen in de de zorgvuldige omgang met mijn gegevens. Zo was de login eenvoudig te raden als je iemands voornaam wist. Dit moet softwarematig veiliger in te richten zijn.’

Accountmanager Erick Outshoorn van ATP geeft hem gelijk.

‘Als de universiteit dat wil, doen we het graag.’ De reden dat alle gegevens zichtbaar zijn, is dat de universiteit daarvoor heeft gekozen. ‘Zo kunnen de secretaresses handig in één keer voor de hele groep boeken. Bij onze andere klanten heeft overigens nie-

mand daar problemen mee, maar bij universiteiten ligt dat blijkbaar anders’, aldus Outshoorn.

Maar zou het dan niet mogelijk zijn om de software zo in te stellen dat alleen de secretaresses alle gegevens kunnen zien, in plaats van de hele faculteit? ‘Als de universiteit dat wil, doen we het graag. Maar dat is niet iets dat we met één druk op de knop kunnen veranderen, dat wordt een hoop werk.’

Dat roept de vraag op waarom de universiteit het zo wilde hebben, en of ze de aanpassing zou overwegen nu er klachten zijn gekomen. Inkoper Gerard de Bruin van het Universitair Facilitair Bedrijf wil daar niet op ingaan, en speelt de bal door naar universitaire persvoorlichter Renee Merkx.

Die beaamt Outshoorns verhaal: de universiteit heeft voor deze aanpak gekozen, zodat iemand boekingen kan doen voor anderen. ‘Als iemand een reis wil boeken, moet dat via ATP. Maar dat kan ook via e-mail of telefonisch, zonder een profiel aan te maken. Je hoeft je gegevens dus niet te delen, maar dat kost je iets meer moeite.’ Volgens haar zitten grote veranderingen in het privacybeleid er niet in.

Aan de bètafaculteit is in elk geval al wel iets veranderd: de profielen zijn alleen nog zichtbaar op instituutsniveau. Anthony Brown kan nu dus alleen nog maar de gegevens van zijn Sterrewacht-collega’s zien. Daar werken ongeveer honderd mensen.

BB

het zonnetje te genieten.

Is het niet wat lafjes, een ballonnenactie, terwijl in andere landen studenten met knuppels en molotovcocktails de politie te lijf gaan?

Eline Peters (internationale ontwikkelingsstudies), de voorzitter van de ASVA, vindt van niet: ‘We vinden het belangrijk dat we op een heldere en constructieve manier ons punt duidelijk maken. Ik denk ook niet dat zulke radicale actie in Nederland mogelijk is.’

Er zijn niet alleen maar modieuze rosédrinkende Amsterdammers: het vaste kader van beroepsdemonstranten met dreadlocks en uitreikvellen

met de socialistische heilsboodschap is ook aanwezig, en ook de Occupiers zijn even van het Beursplein overgestoken. Jongerenafdelingen van Groenlinks, SP en PvdA delen merchandise uit met partijlogo’s.

Leidenaren zijn er niet te vinden.

Martijn Weeda, student politicologie: ‘De studentenvakbond in Leiden is ten onder gegaan, dus daar komen geen mensen vandaan. In Amsterdam zijn studieverenigingen veel actiever. Die vormen toch de motor achter de protesten. Deze verenigingen zijn veel inhoudelijker georiënteerd.’

Per tien demonstranten staat er wel

iemand met een kladblokje of een microfoon. Naast de gevestigde media hebben de opleidingen journalistiek van Utrecht en Amsterdam hebben zichzelf binnenstebuiten gekeerd voor een practicum interviewen. ‘Ja, we vinden het wel belangrijk… Maar als we er voor school niet heen hadden gehoeven waren we denk ik niet gegaan’, bekennen Ilse en Myrthe, twee eerstejaars journalistiek.

Na een uurtje klinkt het eindsignaal. De band speelt een laatste nummer en de organiserende studentenvakbond helpt de politie met het afbreken van de hekken en het opruimen van alle rommel.

Fraude Stapel treft ook Leiden De commissie die onderzoek doet naar de wetenschappelijke fraude van de Tilburgse ex-psychologiehoogleraar Diederik Stapel maakte gisteren bekend in welke artikelen en proefschriften gebruik gemaakt is van valse data. Ook in Leiden weerklinkt deze zaak.

De commissie Levelt presenteerde gisteren op de website commissielevelt.nl haar tussentijdse resultaten in het onderzoek naar Stapels fraude. In twaalf van de twintig wetenschappe-

lijke artikelen die Stapel tussen 2008 en 2011 publiceerde, is gefraudeerd.

Ook in drie proefschriften waarvan hij promotor was, is er frauduleuze data opgenomen. Een van deze gedupeerden is nu werkzaam op de Leidse universiteit. Deze persoon gaf te kennen aan Mare geen commentaar te willen geven.

Al eerder had Stapel verklaard alleen gehandeld te hebben. Jarenlang heeft hij antwoorden van proefpersonen zoals kinderen of rechters gefingeerd. De Universiteit van Am-

sterdam en van Tilburg hebben een paar maanden geleden aangifte gedaan wegens valsheid in geschrifte.

In april zullen twee andere commissies, na het doorlichten van de rest van de verdachte publicaties, hun resultaten bekend maken. Het vermoeden is dat de gefabriceerde artikelen al uit 2004 stammen.

Stapels bedriegdrang komt naar eigen zeggen voort uit het ingeven aan prestatiedrang. De Uva wil onderzoeken of het mogelijk is om zijn doctorstitel af te nemen.TB

‘Samenvoegen is zaak van geesteswetenschappen zelf ’ Het college van bestuur staat positief tegen de plannen van de faculteit geesteswetenschappen om het opleidingsaanbod aan te passen.

Of het een brede bachelor wordt, waarin Frans, Italiaans en Duits opgaan, is aan de faculteit. Wel acht het college de ‘kans groot’ dat bachelors in één taal verdwijnen.

Verschillende raadsleden viel het op dat het faculteitsbestuur van geesteswetenschappen weinig inhoudelijk inging op vragen van hun eigen faculteitsraad. Dit gebrekkig communiceren vond de universiteitsraad stuitend. Het college werd om hun lezing van het proces en de plannen gevraagd.

‘Het is vooralsnog vooral een zaak

van geesteswetenschappen zelf ’, zei vice rector magnificus Simone Buitendijk. ‘Ook wat betreft de communicatie.’ Wel wilde het college wat ‘observaties’ uitspreken. ‘Het spijt ons ook dat een aantal opinies op deze manier in de krant zijn gekomen. Maar daar kunnen wij niet zo heel veel aan doen.’

Volgens het college zijn de plannen van de faculteit om het opleidingsaanbod aan te passen ‘een goed idee.’

Maar kan zich nog niet in details uitspreken over de brede bachelor. Er ligt ook nog geen concreet plan.

‘We stellen vast dat er op het gebied van Europese talen, in Nederland en ook in Leiden, een aantal dingen aan het gebeuren is. De toeloop van studenten naar een aantal talen neemt

terug. Dat is jammer. Voornamelijk Duits en Italiaans maar ook Frans worden steeds kleiner.’

Verder is er volgens het college sprake van een ander fenomeen. ‘De wereld is aan het globaliseren. Daarom willen studenten zich minder vaak storten op één taal van de eerste dag van hun bachelor tot de laatste dag van hun master. De kans is groot dat een bachelor waar alleen Frans, Italiaans of Duits wordt gesproken, gaat verdwijnen.’

‘Het is goed om over de toekomst van de talen na te denken’, zei Tim Fleur van de SGL-CSL studentenfractie. ‘Onze kritiek spitst zich voorlopig toe op de communicatie van het faculteitsbestuur naar hun raad en medewerkers.’ VB

6 Mare · 29 maart 2012 Opinie

Niet slaan, maar stimuleren Maatregelen zijn desastreus voor verenigingsleven De plannen om het studierendement te verhogen straffen de actieve student ongenadig hard, betoogt Stijn van den Wijngaard.

Universiteiten zullen verworden tot schoolse leerfabrieken die grijze gediplomeerden afleveren.

‘Boete langstuderen nekt studentenverenigingen’, kopte Metro deze week. De drieduizend euro boete die elke student die te lang over zijn studie doet boven het hoofd hangt, spreekt tot de verbeelding – terecht, maar er is meer. Naast de langstudeerboete krijgen studenten te maken met de afschaffing van de studiefinanciering voor de masterfase.

In het Catshuis staat naar verluidt ook de basisbeurs voor de bachelor op de tocht.

Gelukkig is staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs de beroerdste niet: Hij helpt studenten graag een handje om sneller te studeren. Door de onderwijskwaliteit en de begeleiding te verbeteren? Welnee, Zijlstra sluit een akkoord met de koepel van universiteiten, VSNU, waarmee hij hen dwingt het studierendement te verhogen op straffe van financiële represailles.

In Leiden bleek de staatssecretaris aan het juiste adres. Het college van bestuur presenteerde prompt een

plan om het bsa voor eerstejaars te verhogen en het ook in het tweede jaar in te voeren. Rector Van der Heijden maakt zich er geen zorgen over dat dit negatieve gevolgen zal hebben voor het studentenleven. In zijn rede ter gelegenheid van de dies natalis rekent hij de actieve student voor dat er naast een 40-urige studieweek nog genoeg tijd overblijft voor ‘slapen, chillen, facebooken, besturen’ en andere onbenullige bezigheden.

Hiermee ontkent Van der Heijden het professionele karakter van veel nevenactiviteiten. Studentenverenigingen zijn volwaardige bedrijven en het draaiende houden ervan vergt een voortdurende inspanning. Ook de organisatie van grote evenementen en het in elkaar zetten van een almanak is niet op een achternamiddag gebeurd. De gevolgen van deze miskenning zijn potentieel desastreus: Wie weet dat één onvoldoende hem of haar fataal kan worden, laat het wel uit zijn hoofd om zich in te zetten voor de studentenwereld.

Voltijdbesturen worden hard geraakt door de voorgestelde maatregelen. Tegelijkertijd mag niet worden vergeten dat het grootste deel van alle extracurriculaire activiteiten in Leiden wordt georganiseerd door studenten die dit in hun vrije tijd doen en daarnaast gewoon veel studiepunten halen. Ook die studen-

ten, die de dag nadat ze een groot evenement hebben neergezet ’s ochtends weer in de collegebanken zitten, zouden ongenadig hard worden afgestraft door de nieuwe bsa-eisen.

Wie zich net iets té hard inzet om er een mooi symposium of feest van te maken en zijn studieboeken een weekje links laat liggen, kan zomaar van zijn opleiding worden gegooid.

Niet meer dan normaal, want studenten moeten studeren en niet zo zeuren? Wie zich op dat standpunt stelt, moet zich realiseren dat symposia, feesten, lezingen, borrels en studiereizen studenten de gelegenheid bieden zich inhoudelijk en sociaal te verbreden. En dat die nu in hun voortbestaan worden bedreigd. De rector magnificus kan staatssecretaris Zijlstra dan de hand schudden, want de studierendementen zullen ongetwijfeld hoger zijn dan ooit.

Tegelijkertijd laat hij bij zijn vertrek in 2013 een academische gemeenschap achter die veel minder te bieden heeft dan bij zijn aantreden.

Dat betekent onherroepelijk minder breed georiënteerde en geïnformeerde studenten én afgestudeerden. Het label ‘academisch geschoold’ levert dan aan betekenis in. Een universiteit die hoog opgeeft over het belang van zelfontplooiing, moet daar niet ondertussen alle ruimte voor wegnemen. Een staatssecretaris die Nederland in de top vijf van ken-

Leiden is voor de universiteit een marketingnaam, meer niet

‘Wordt de Leidse universiteit een schoolse leerfabriek, die grijze gediplomeerden aflevert?’

niseconomieën wil krijgen, moet instellingen daar op zijn beurt niet met prestatieafspraken toe dwingen.

Niemand zal ontkennen dat excessen moeten worden aangepakt.

Wie iets langer over zijn studie doet, omdat hij de moeite heeft genomen om het leven van honderden medestudenten te verrijken is echter geen exces. Zonder deze mensen en mét alle rendementsverhogende plannen uit Den Haag en Leiden, zal de academische gemeenschap snel aan kleur inboeten. De Nederlandse universiteiten, de Leidse niet in de laatste plaats, zullen verworden tot schoolse leerfabrieken, die grijze gediplomeerden afleveren.

Dat is jammer, want het kan ook anders. Samen met de PKvV presen-

teerde de universitaire SGL/CSLfractie een alternatief plan, waarin studenten niet worden geslagen maar gestimuleerd, onder meer door betere begeleiding.

Een staatssecretaris die economisch nut centraal stelt, zou bovendien blij moeten zijn met studenten die niet alleen maar in de boeken hebben gezeten, maar ook hebben geleerd om aan te pakken. Dat hij zich dat niet realiseert is tot daaraan toe. Dat ons college van bestuur geen tegenwicht biedt aan dit sloopwerk, is des te triester.

Stijn van den Wijngaard h.t. Assessor Politiek van het Dagelijks Bestuur der Plaatselijke Kamer van Verenigingen (PKvV)

In Memoriam

Universiteit staat met de rug naar de stad Steeds vaker laat de universiteit zich leiden door keiharde financiële en strategische belangen. Maar ze heeft ook een cultureel-maatschappelijk functie, schrijven diverse Leidse politici.

Vorige week werd bekend dat de Leidse universiteit het LAKtheater sluit. Een onderhandeling tussen de universiteit en stadspodia om het theater over te nemen is vastgelopen en de universiteit ziet geen mogelijkheden om het Leidse LAKtheater open te houden.

Honderden Leidenaren - hoogleraren, theaterliefhebbers, studenten - lieten zich horen door middel van een brandbrief aan de universiteit en door heel veel prachtige liefdesverklaringen aan het LAKtheater.

Bekende acteurs als Nasrdin Dchar, Gijs Scholten van Asschat, Jan Rot en dansgrootheid Conny Janssen steunden het protest, omdat het theater zo’n belangrijke culturele functie vervult. Maar de universiteit bleek niet te vermurwen. Het theater is geen kerntaak, dus het kan prima dicht, of de stad dat nou erg vindt of niet.

Het is een kernmerkende opstelling van de Universiteit Leiden, die zich steeds vaker laat leiden door keiharde financiële en bestuurlijk-strategische belangen, en daarbij vergeet dat ze ook een cultureel-maatschappelijk

functie heeft. Zeker ook ten opzichte van de stad waarin zij al meer dan 400 jaar diep geworteld is. Marijn Lems van STUK, de evenknie van het LAKtheater in Leuven schreef in zijn steunbetuiging voor het LAK terecht: ‘Universiteitssteden als Leiden en Leuven kunnen niet zonder een plek waar innovatie op artistiek gebied een thuis vindt; de wetenschap is gebaat bij de originele perspectieven op wereld en samenleving die door kunst kunnen worden geboden.’

Door haar starre zakelijk instelling staan universiteit en de stad Leiden steeds vaker met de rug naar elkaar toe, met soms absurde taferelen tot gevolg. Zo was de universiteit niet aanwezig bij het onlangs gehouden benefietdiner voor het bedreigde Boerhaavemuseum, terwijl andere universiteiten wel aanwezig waren.

Onlangs is de universiteit begonnen met het slopen van de Van der Klaauwtoren, wat belangrijk cultuurhistorisch erfgoed is. Tegen de wens van de buurt en terwijl er nog geen kopers gevonden zijn voor de vrijgekomen grond. Ook verplaatst de universiteit de opleiding bestuurskunde naar Den Haag. Het is een kleine optelsom van zaken waaruit blijkt dat voor de Leidse universiteit Leiden een mooie marketingnaam is, maar meer ook niet.

Een van de redenen voor de halsstarrige opstelling van de universiteit

naar de eigen stad lijkt te zijn dan de stad haar bestuurlijke afspraken over het aanleggen van een regionale tram niet nagekomen is. Maar om uit kinnesinne een gat te slaan in het Leidse culturele leven of - in bredere zin - de historische maatschappelijke banden met Leiden te ontkennen is een instituut als de Leidse uiversiteit onwaardig.

Er ligt dus een belangrijke opdracht voor de universiteit en de stad samen om partnerschap te tonen. Want zoals de stad niet zonder universiteit kan is het omgekeerde ook waar.

Laat dan het LAKtheater de symbolische plek zijn waar de banden weer worden aangetrokken. Waar Leidenaren de academische wereld betreden en waar academici zich laten inspireren. De stad wil, het gemeentebestuur wil, nu moet de universiteit nog willen. Laat de universiteit de naam Leiden waard zijn.

Pieter Kos, fractievoorzitter GroenLinks Leiden Robbert van Heuven, woordvoerder Cultuur GroenLinks Leiden en cultuurjournalist Eva de Bakker, woordvoerder cultuur SP Leiden Dick de Vos, fractievoorzitter Partij voor de Dieren leiden Daan Sloos, fractievoorzitter Leefbaar leiden Carlijn Bergwerff, Duo-raadslid

Dr. A. A. Wolters (1958 – 2012) Op 6 maart is op 53e-jarige leeftijd overleden Dr. A.A. (Lex) Wolters, een zeer gewaardeerd collega, verbonden als Universitair Hoofd Docent aan het Leiden Institute for Advanced Computer Science (LIACS).

Lex Wolters gaf leiding aan het onderwijs en onderzoek in de Computational Science aan het LIACS en was in die functie verantwoordelijk voor het project “Little Green Machine”, een clustercomputer bestaande uit grafische processoren, die een zeer grote rekenkracht biedt terwijl de energieconsumptie relatief laag is. Als Principal Investigator wist hij verschillende onderzoeksgroepen van onder andere de Universiteit van Antwerpen, de Universiteit van Utrecht, het KNMI, het CWI en de Technische Universiteit Delft samen te brengen om onderzoek te doen op het gebied van computational science. Dit project kreeg een NWO-subsidie en is inmiddels succesvol van start gegaan.

Naast dit project vertegenwoordigde Lex Wolters het LIACS in nationale onderzoeksprojecten zoals het DAS-project en de ASCI-onderzoekschool en wist hij als geen ander de bijdrage van het LIACS inhoud te geven en het een essentiële rol te laten vervullen in deze samenwerkingsverbanden.

Lex Wolters, als gepromoveerd theoretisch fysicus, excelleerde in multidisciplinair onderzoek. Hij werkte meer dan 20 jaar samen met het KNMI om de rekenkundige aspecten van weersverwachtingsmodellen te onderzoeken. Zijn onderzoeksactiviteit leidde tot een innovatieve manier om de onderliggende numerieke oplossingsmethoden voor deze berekeningen en de daarmee samenhangende computerberekeningen direct af te leiden vanuit een abstracte representatie.

Naast deze samenwerking met het KNMI deed hij internationaal baanbrekend onderzoek naar het doelmatig inzetten van “Grid Computing” voor het oplossen van grootschalige berekeningen. Onder zijn leiding werden nieuwe allocatie-algoritmen ontwikkeld om de beschikbare middelen in genetwerkte computersystemen efficiënt in te zetten, opdat deze berekeningen succesvol uitgevoerd kunnen worden.

Lex Wolters was een wetenschapper die wars was van uiterlijk vertoon en voor wie waarheidsvinding altijd voorop stond. Hij was voor zijn collegae en promovendi een baken van integriteit en betrouwbaarheid.

Harry Wijshoff, hoogleraar informatica

29 maart 2012 · Mare 7 Wetenschap

minder kanker

Een heel klein beetje

Medisch bioloog vergelijkt DNA in borsttumoren

Een Leidse promovendus deed onderzoek naar de genetica van borstkanker. ‘Als twee verschillende tumoren een vergelijkbare genetische achtergrond hebben, zouden ze ook op dezelfde manier behandeld kunnen worden.’

Door Bart Braun Het menselijk lichaam bestaat uit duizenden miljarden cellen. Er bestaat een enorme batterij aan trucs om te voorkomen dat één daarvan uitgroeit tot een kankergezwel, maar soms gebeurt het toch. Afhankelijk van de precieze soort kanker ben je dan, ook anno 2012, ernstig de pineut.

In andere media duiken soms berichten op als ‘Wetenschappers ontdekken kankermedicijn’. Alsof de juiste pil gewoon voor het oprapen lag. Dit wordt niet zo’n stuk. De Amerikaanse president Richard Nixon verklaarde in 1971 nog optimistisch de War on Cancer. De resultaten tot nu toe? In de top-10 van doodsoorzaken in rijke landen zijn drie plaatsen ingeruimd voor kanker. Er wordt wel degelijk vooruitgang geboekt, maar het gaat met kleine stapjes.

Het proefschrift waarop medisch bioloog Simon Joosse dinsdag promoveerde is zo’n stapje. Wie een heel specifiek soort kanker heeft, kan het een heel klein beetje helpen. Dat is al heel wat, in de werkelijkheid van de wetenschap. Lang niet alle euro’s die in de KWF-collectebussen belanden, hebben zo snel en zo direct effect als zijn promotiebeurs.

Omdat veel soorten kanker deels genetisch bepaald zijn, onderzoeken wetenschappers als Joosse die genetische basis in de hoop dat ze dat iets leert over hoe kanker precies ontstaat, of over hoe je het moet behandelen.

Eerst even een korte opfrisles genetica: erfelijke informatie is opgeslagen in de vorm van grote DNA-moleculen, de zogeheten chromosomen. Dat DNA is opgebouwd uit kleinere molecuultjes, die biochemici aanduiden met de letters A, T, C en G. Sommige stukjes van een chromosoom worden door de cellen afgelezen: dat zijn de zogeheten genen. Sommige genen zijn er vooral om andere genen aan te sturen, en andere vormen het bouwplan voor de eiwitmoleculen waaruit het lichaam is opgebouwd en van alles mee doet.

De genen waar Joosse aan werkte, heten BRCA1 en BRCA2. ‘Bracca’, zeggen biologen als ze het kort willen houden. De genen bestaan allebei uit vele duizenden DNA-letters, en als al die letters goed staan, verrichten de genen belangrijk werk. Van BRCA1 werd onlangs ontdekt dat het een rol speelt in de vorming van melkklieren in borsten, en allebei de genen bevatten het bouwplan voor eiwitten die het DNA repareren als het stuk gaat. Dat is een taak die ertoe doet, want kapot DNA kan de eerste stap zijn in de vorming van kanker.

Dat zie je bij mensen waarbij die lettertjes niet goed staan. Veel veranderingen in zo’n gen maken niet uit, maar als het wel uitmaakt, loopt de eigenaar van het mutante gen een sterk verhoogd risico op borstkanker. Dat is waar de genen hun naam aan danken: al voordat duidelijk was wat ze normaal gesproken doen, wisten genetici dat een kapotte versie leidt tot BReast CAncer.

Als je eenmaal weet dat dat gen bestaat en dat kapotte versies de kans op borstkanker vergroten, kun je wat met die kennis. Je kunt bijvoorbeeld kijken hoe jouw versie van die genen in elkaar zit. Dat is vooralsnog een dure aangelegenheid, dus doen genetici het alleen bij vrouwen met veel borstkankerpatiënten in de familie.

Om dezelfde reden bepalen ze niet de precieze volgorde van alle A’tjes, T’tjes, C’tjes en G’tjes, maar passen ze een shortcut toe.

De shortcut van Joosse heet Array Comparative Genomic Hybridization. Hij gebruikte het niet om borstkankerpatiënten op te sporen, maar juist om naar borsttumoren te kijken. ‘Het is een techniek om twee stukken DNA te vergelijken’, legt hij uit. ‘Normaal gesproken heeft iedereen twee versies van elk chromosoom; eentje die je erfde van je vader en eentje van je moeder. Het controle-DNA label je met een groen kleurtje, en het tumor-DNA met rood. De machine meet hoeveel groen en rood er is. Zie je meer rood, dan weet je dat een stuk DNA vaker voorkomt in de tumor dan in gezond weefsel. Zie je meer groen, dan komt dat stukje DNA juist minder vaak voor in het kankerweefsel, of is het uitgeschakeld.’

De genetische samenstelling – de hoeveelheid rood en groen – van tumoren die zijn veroorzaakt door een mutatie in BRCA1 of BRCA2 is anders dan van andere borsttumoren, stelde Joosse vast. Dat is handig om te weten. ‘Er zijn families waarin veel borstkanker voorkomt, waarin we toch geen bekende BRCA-mutaties hebben gevonden. Wat moeten we daar nou mee?

Misschien hebben we een mutatie gemist, omdat de genen zo groot zijn. Als je deze technologie toepast op hun tumoren, kan je zo nieuwe schadelijke varianten van het gen ontdekken, waardoor de screening bij andere mensen beter werkt.

‘Het zou ook kunnen dat iemand een niet-BRCA-tumor heeft, die er genetisch wel hetzelfde uitziet als zo’n tumor. Wellicht hebben die mensen een mutatie in een gen dat we nog niet kennen, maar dat iets vergelijkbaars doet als de BRCA-genen. Die patiënten zou je dan op een vergelijkbare manier kunnen behandelen: onder meer met medicijnen die het gebrek aan DNA-reparatie opvangen.’

Bij een kleine groep patiënten van het Nederlands Kanker Instituut, waar Joosse zijn promotieonderzoek uitvoerde, is dat inmiddels daadwerkelijk gebeurd. ‘Die bleken ook beter op hun behandeling te reageren’, aldus de promovendus. Wat niet betekent dat ze ook allemaal genazen, haast hij zich om te zeggen: ‘We praten alleen over een langere overleving.’ Het blijft een zaak van kleine stapjes.

Simon Joosse, Prediction of “BRCAness” in breast cancer by array comparative genome hybridization

Dwergolifantjes Van sommige diersoorten lijkt het droeviger dat ze zijn uitgestorven dan andere.

Zo vinden geologen en archeologen op eilanden af en toe fossielen van hele kleine olifantjes. In Quarternary International beschrijft de Leidse archeologe Nike Liscaljet de vondst van een aantal dwergolifant-fossielen uit de Filippijnen.

Het gaat vooral om voetbotjes.

Niet alleen Azië had dwergolifanten; ook op diverse eilanden in de Middellandse Zee zijn resten van uitgestorven kleine olifantensoorten gevonden, zoals het Maltese exemplaar op de afbeelding.

Vermoedelijk zijn legendes over cyclopen mede ontstaan dankzij de vondst van dwergolifantenschedels met één groot gat in het midden, waar het slurfje zat.

Liscaljet vergelijkt de Filippijnse fossielen met mediterrane vondsten. De Aziatische resten zijn wat groter dan de Europese, maar horen nog wel bij een dwergolifantje, vermoedelijk een lid van het genus Stegodon, is haar conclusie.

Uitdoving Elektronen, de negatief geladen deeltjes in atomen, zijn niet alleen maar deeltjes. In de superkleine wereld van de quantummechanica gedragen ze zich ook als golven, en golven kunnen elkaar versterken of uitdoven. Dat verschijnsel was al bekend: bij hele lage temperaturen kunnen elektronengolven elkaar dusdanig uitdoven dat ze de weerstand van het draadje waar ze doorheen lopen verhogen. In de Nature Nanotechnology laat een internationaal team van natuurkundigen, onder wie Leidenaars Constant Guédon en Sense Jan van der Molen, zien dat het verschijnsel ook kan optreden bij kamertemperatuur. Ze ontwierpen speciale moleculaire stroomdraadjes waarin de golven elkaar tegenkomen en uitdoven.

Is dat gaaf? Nou, dat is behoorlijk gaaf als je ervoor kan zorgen dat je die uitdoving aan en uit kan zetten: dan kan je namelijk compleet nieuwe soorten elektronische schakelingen ontwerpen.

Hoewel er een paar mensen zijn die het niet leuk vinden om elektronica te bouwen, zijn er maar heel weinig mensen die het niet leuk vinden om elektronica te kòpen. Het maken van moleculen die toegepast kunnen worden, is dus de volgende stap, aldus de onderzoekers.

Vleermuizen In 2008 werd een 41-jarige vrouw opgenomen in het LUMC nadat ze het Marburg-virus had opgelopen tijdens een vakantie in Oeganda. Ze zou de ziekte niet overleven. In The Lancet Infectious Diseases blikken de betrokken artsen en wetenschappers nog eens terug.

De vrouw liep de ziekte waarschijnlijk op tijdens een bezoek aan een grot waarin besmette vleermuizen woonden.

Het erfelijk materiaal van deze specifieke variant van het virus werd gemeten, en staat nu in de computer als de ‘Leiden strain’. Hij blijkt het nauwst verwant aan het virus dat in 1967 opdook in het Duitse plaatsje Popp – ook dat virus kwam oorspronkelijk uit Oeganda.

Als angstaanjagende bonus sommen de onderzoekers op wat de absolute minimumeisen zijn aan de omgang met Marburg-patiënten en de stoffelijke overschotten daarvan. ‘Die laatste moeten besproeid worden met bleekmiddel, en dan in een bodybag die ook besproeid moet worden met bleekmiddel. Degene die ze begraaft, moet een schort, twee paar handschoenen, maskertje, ziekenhuisbril en rubber laarzen dragen. Die moeten daarna schoongemaakt worden met bleekmiddel, of binnen een dag verbrand.’

Oftewel: probeer uit de buurt van dat virus te blijven.

8 Mare · 29 maart 2012 Maretjes

De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Vijf leerlingen uit groep 7 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en studievaardigheden.

Marokkaans meisje, wiskunde, Engels, kopklas; Marokkaans meisje, taal, rekenen, kopklas; Afghaans meisje, Nederlands, NT2, Marokkaanse jongen, wiskunde, 2-VMBO. Een leerling Speciaal Onderwijs heeft bijles nodig; 34 leerlingen Ba.O. groep 3 t/m 6 zoeken hulp bij taal en/of rekenen, van wie twee met vergoeding. Bijles in Onderwijswinkel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling. Ook zoeken wij vrijwil-

Maretje extra

ligers voor bijles/huiswerkhulp op twee basisscholen en op het woonwagencentrum Trekvaartplein Leiden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma-, wo en do. 1517u. Tel: 5214256.

Gezocht: Voor verschillende onderzoeken van de afdeling anesthesiologie van het LUMC zijn wij op zoek naar gezonde mannelijke vrijwilligers (18-45 jr), die tegen vergoeding mee willen doen aan pijn- en ademhalingsonderzoeken. Indien u belangstelling heeft, neem dan contact op met drs. Merel Boom, of prof. dr.

A. Dahan, tel: 071-5262301 of m.c.a.boom@lumc.nl.

Gezocht (PGB-)hulp, die ma-, di- en do-ochtend van 06.45 tot 08.45 onze dochter (11) helpt bij het opstaan en naar school gaan (fiets). Fam Steenvoorde, Stevenshof - Leiden, 0628480549

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties.

De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Scholten. Degelijk juridisch onderwijs en tentamentraining in kleine groepen door een ervaren en professionele docent. Cursus/ tentamentraining ‘inleiding burgerlijk recht’ vanaf 16 april 2012.

Voor meer informatie: 071-5126714 of gijs.scholten@planet.nl VACATURES Leiden (+ regio en Bollenstreek) Thuiszorg, hulp bij het huishouden. Studenten (v/m) gezocht. Ook vakantiewerk! Jij bepaalt waar en wanneer (6 – 24 uur p.w). Solliciteren? Brief met CV: www.thuiszorginholland.nl

Academische Agenda Prof.dr. E.H.M. Eurelings-Bontekoe zal op vrijdag 30 maart met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot hoogleraar bij de faculteit der Sociale Wetenschappen om werkzaam te zijn op het gebied van Beroepsopleidingen tot Psycholoog in de Individuele Gezondheidszorg.

S.J. Kelly zal op dinsdag 3 april om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Complex oxides studied by Scanning Tunneling Microscopy / Spectroscopy’.

Promotor is Prof.dr. J. Aarts.

L.P. Sloos zal op dinsdag 3 april om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Gewapend met kennis.

500 jaar militaire boekcultuur in Nederland’. Promotor is Prof.dr.

P.G. Hoftijzer.

E.Y. Huang zal op dinsdag 3 april om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Comparing the Do’s & Taboos in Chinese FengShui and Indian Vāstu- Shāstra Architectural Traditions’. Promotor is Prof.dr. A.J.J. Mekking.

H. Federer-Shtayer zal op woensdag 4 april om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Alignment, Realignment and Dealignment in Multi-Party Systems: A Conceptual and Empirical Study’.

Promotor is Prof.dr. P. Kopecký.

E.H.G.T.M. Beulakker zal op woensdag 4 april om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘On-

derscheid moet er zijn. Pleziervaren in Nederland, een cultuurgeschiedenis’. Promotoren zijn Prof.dr. F.S. Gaastra en Prof. dr. Y.B. Kuiper (RU Groningen).

H.M.H.G. Albers zal op woensdag 4 april om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Development of ATX and DUSP inhibitors: Inhibiting phosphate ester hydrolysis in biology’. Promotoren zijn Prof.dr. H.S. Overkleeft en Prof.dr. J.J. Neefjes.

K.J.O. Jansen zal op woensdag 4 april om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid.

De titel van het proefschrift is ‘Informatieplichten. Over kennis en verantwoordelijkheid in contractenrecht en buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht’. Promotor is Prof.mr. Jac. Hijma.

advertentie

PROGRAMMA Studium Generale voorjaar 2012 (2) www.studiumgenerale.leidenuniv.nl Studium Generale organiseert brede activiteiten voor studenten, medewerkers, alumni en andere geïnteresseerden die graag over de grenzen van hun vakgebied heen kijken.

TOEGANG IS GRATIS! GEEN AANMELDING NODIG. IEDEREEN IS WELKOM! (Kom wel op tijd, want vol = vol!)

Voor een uitgebreid programma zie: www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

Serie De Spaanse Burgeroorlog Dr. Eric Storm, universitair docent Europese Geschiedenis, Universiteit Leiden Dinsdagavond 10 april 2012 De twee Spanjes: historische achtergronden Dinsdagavond 24 april 2012 De Tweede Republiek en het uitbreken van de burgeroorlog (1931-1936) Dinsdagavond 8 mei 2012 Het verloop van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) Dinsdagavond 22 mei 2012 De nasleep: einde van de oorlog, dictatuur van Franco en herinnering Tijd & plaats 19.30-21.00 uur Zaal 011, Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, Leiden NB. Tijdens de colleges worden door Home Academy Publishers opnames gemaakt voor een uit te brengen audio-cd.

Meer informatie over Home Academy is te vinden op www.home-academy.nl.

extra avond Spinoza’s verlichte kritiek op de natuurwetenschappen Prof. dr. Eric Schliesser, BOF Research Professor, Philosophy and Moral Sciences, Universiteit Gent

Serie Welcome to the Asian Century.

Hoe Aziatische popcultuur het westen bereikt

Woensdagavond 18 april 2012 Tussen Oost en West, klinkt Islamitische Pop: religieus entertainment in Moslim Zuidoost Azië Dr. Bart Barendregt, universitair docent Instituut Culturele Antropologie/Ontwikkelingssociologie, Universiteit Leiden en onderzoeker bij het KITLV-KNAW Woensdagavond 25 april 2012 Films en fans: van Kollywood tot Beverwijk Drs. Roos Gerritsen, PhD student Instituut Culturele Antropologie/ Ontwikkelingssociologie, Universiteit Leiden Woensdagavond 9 mei 2012 Popcultuur uit Hongkong: het gevoel van Wong Kar-wai Drs. Anne Sytske Keijser, docent aan de opleiding Chinastudies, Universiteit Leiden Woensdagavond 16 mei 2012 Schattigheidscultuur, het ‘meisjes’-fenomeen en populaire cultuur in hedendaags Japan Prof. dr. Ivo Smits, hoogleraar Letteren en Culturen van Japan, Universiteit Leiden

Serie De pil: 50 jaar in Nederland

Maandagavond 23 april 2012 Anticonceptie: de 20e en 21e eeuw Prof. dr. Frans Helmerhorst, hoogleraar klinische epidemiologie van de fertiliteit, LUMC Maandagavond 7 mei 2012 Anticonceptiepil: medeveroorzaker van vergrijzing Drs. Gijs Beets, onderzoeker bij de afdeling population dynamics, Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Maandagavond 14 mei 2012 Baas in eigen buik? Relaties tussen feminisme, anticonceptie en de pil Dr. Anna Tijsseling, docent moderne geschiedenis, discoursanalyse en gendergeschiedenis, Instituut voor Geschiedenis, Universiteit Leiden Tijd & plaats 19.30 - 21.00 uur Zaal 011, Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, Leiden

Woensdagavond 23 mei 2012 Van wave naar wave: Koreaanse populaire cultuur in de wereld Prof. dr. Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies, Universiteit Leiden

Dinsdagavond 17 april 2012

Woensdagavond 30 mei 2012 Remix, Recycle, and History in YouTube Local Practices Drs. Nuraini Juliastuti, PhD student Asian Modernities & Traditions, Universiteit Leiden

Tijd & plaats 19.30-21.00 uur Zaal 011, Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, Leiden

Tijd & plaats 19.30-21.00 uur Zaal 003, Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, Leiden

Deze avond kwam tot stand in samenwerking met het Instituut voor Wijsbegeerte, Universiteit Leiden.

Deze serie kwam tot stand in samenwerking met het Research Profile Asian Modernities and Traditions (AMT).

ORGANISATIE & INFORMATIE Studium Generale Universiteit Leiden Postbus 9500, 2300 RA Leiden 071 527 7283/7295/7296 studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

29 maart 2012 · Mare 9 Achtergrond

Schatzoekers tussen de nonnen Boekwetenschappers op expeditie in een Limburgs klooster Vijftien studenten van de masteropleiding Book and Digital Media Studies trokken deze week naar de abdij van Rolduc in Kerkrade. In de bibliotheken zochten ze onder meer naar handschriften uit de Middeleeuwen. ‘Kijk, kindertekeningen uit de zeventiende eeuw!’

Op de zolder van het klooster klinkt muziek van Iron Maiden. Tussen eeuwenoude boeken, kandelaars, kruisbeelden, schilderijen, zwart-witfoto’s van paters, sigarendoosjes en zelfs een vervallen krokodillenschedel, slingeren MacBooks, sjaaltjes en handtassen van H&M. Studenten laten elkaar hun vondsten zien. Iedereen vindt hier zijn eigen schatten. Carola van der Drift (22) bladert door een handgeschreven boek met gregoriaanse hymnen uit de zeventiende eeuw. ‘Halverwege verandert het handschrift en de kwaliteit van de inkt. Misschien was de ene schrijver ontslagen, of overleden.’ Het is het enige handschrift dat de studenten tot nog toe gevonden hebben in de abdijbibliotheek.

Van der Drift: ‘Ooit zijn alle handschriften meegenomen naar het

Door Marleen van Wesel

stadsarchief van Maastricht. Daar gaan we deze week ook kijken. Dit handschrift hebben ze waarschijnlijk over het hoofd gezien.’

Docent Jef Jacobs laat intussen een atlas zien uit dezelfde tijd. ‘Die ligt hier gewoon in een archiefkast, maar volgens mij is zo’n boek veertigduizend euro waard.’

Jacobs is degene die de Leidse studenten naar Kerkrade heeft gebracht. Momenteel is hij gastdocent in het Kroatische Zagreb, maar voor dit project kwam hij graag een week terug naar Nederland. ‘De directeur van Rolduc leerde ik kennen via de Limburgse bedevaart naar Lourdes. Ik kwam hier eens op bezoek en vond direct dat er iets moest gebeuren met al deze boeken. De toestand waarin ze staan, is erbarmelijk.

Vooral hier op de zolder is het veel te warm. Het perkament in de kaften krimpt daardoor, met als gevolg dat de boeken open gaan staan. Soms is dat nog te herstellen. Tegelijkertijd is het een mooie kans voor studenten boekwetenschap om in de praktijk te beleven wat ze op college geleerd hebben.’

De studenten onderzoeken vooral boeken uit de zestiende en zeventiende eeuw, waarbij de kaft is vervaardigd uit de perkamenten bladzijden

van middeleeuwse handschriften.

‘Die geschreven handschriften waren na de uitvinding van de boekdrukkunst niet zoveel meer waard.

Hele bladzijden werden daarom hergebruikt als kaft, en kleine reepjes als versteviging. Rond 1650 stopte dat.

Misschien begon die enorme voorraad op te raken. En in die tijd begon men opnieuw interesse te krijgen in

oude handschriften’, vertelt docent Erik Kwakkel in de seminariebibliotheek, de enige die nog officieel in gebruik is. ‘Al komt ook hier nauwelijks nog iemand.’ Tussen het stof en de vergeten boeken grijpt hij regelmatig naar zijn smartphone. ‘Ik vertel op Twitter voortdurend over ons onderzoek. Een soort minicolleges in 140 tekens.’ Promovendus

Een studente ontcijfert een perkamentsnipper

Achter de opengesprongen boekband is perkament zichtbaar Studenten voeren gegevens in over de bestudeerde boeken Foto Joey Roberts

Jenny Weston knikt enthousiast: ‘Ze worden geretweet door populaire boekenblogs, waardoor duizenden mensen lezen wat we hier doen.

We zijn de populairste schatzoekers ooit, in een bibliotheek althans.’

Carola van der Drift en haar studiegenoten Marjolein Vos (23) en Daphne Wouts (22) voeren op hun laptops intussen gegevens in van de gevonden boeken. Vos: ‘We proberen de herkomst van de stukken perkament te achterhalen. Uiteindelijk lukt dat bij tachtig procent. Soms zelfs vrij gemakkelijk: door de tekst in te typen op Google Books kom je kopieën op het spoor. Soms is het lastiger en een enkele keer heb je een volledig onbekend werk in handen.’

Van der Drift: ‘Vandaag vonden we vier verschillende boeken, waarvan de kaft bestond uit volledige vellen uit hetzelfde manuscript. Dat is heel fijn, maar vaker gaat het om snippers. Of we kunnen slechts fragmenten zien, op plekken waar de kaft een beetje loslaat. We mogen de kaften niet verder openscheuren, al is de verleiding er soms wel.’ De studenten vinden vooral resten van religi-

euze handschriften, maar ook van rechtsdocumenten. Wouts: ‘Meestal zijn ze in het Latijn geschreven, maar een enkele keer in het Middelnederlands of een andere taal. Vanmorgen vonden we trouwens geld in een van de boeken.’ ‘Eén euro twintig’, verduidelijkt Vos. ‘Blijkbaar komen hier soms nog wel mensen.’

In de Rococobibliotheek is docent Paul Hoftijzer iets bijzonders tegengekomen. Hij laat het titelblad zien van een keurig bewaard boek over Vesalius. Een pagina terug staan poppetjes getekend, met rondjes als gezicht en harkjes als armen en benen. ‘Kijk, kindertekeningen uit de zeventiende eeuw!’ Deze prachtige ruimte wordt nog gebruikt voor concerten en bruiloften. ‘De boeken hier staan er vooral voor de sier. Ze onderscheiden zich eigenlijk alleen van de andere boeken, doordat ze toevallig een mooie kaft hebben.

Resten van middeleeuwse manuscripten kom ik hier wel tegen, maar niet zoveel.’

Zelf houdt Hoftijzer zich meer bezig met gebruikerssporen uit de zestiende en zeventiende eeuw, die hij in deze bibliotheek des te meer vindt. Ook toen krabbelde men uit verveling al droedels in de kantlijn.

‘Maar we vinden ook aantekeningen, namen en opdrachten.’ Hij laat een boek zien met voorin een persoonlijke boodschap, voorzien van een hartje. Soms vindt hij een oude brief, ooit gebruikt als bladwijzer, daarna vergeten. ‘We komen ook regelmatig censuur tegen: in sommige boeken zijn namen doorgestreept of portretten, bijvoorbeeld van Erasmus, uitgescheurd. Achterin zo’n boek zit vaak een pagina waarop staat dat het boek door de censor uiteindelijk is goedgekeurd. Dat moest in de Zuidelijke Nederlanden. Door al die sporen raak je nieuwsgierig naar de verhalen achter de boeken, hoe ze hier gekomen zijn, wie de eigenaars waren. Maar eigenlijk hebben we geen tijd om daar lang bij stil te staan, we moeten zoveel mogelijk registreren en fotograferen. Analyseren doen we in Leiden wel.’

De abdij van Rolduc was in het verleden uitzonderlijk rijk. Visvijvers, een watermolen en ook de Rococobibliotheek lieten de status zien van de augustijner koorheren die hier tot de Napoleontische tijd woonden. Jacobs: ‘De nonnen die je ziet lopen, werken hier, maar ze komen uit Duitsland. Er wonen hier nog een paar seminaristen, maar de abdij heeft al heel lang geen echte kloosterfunctie meer.’

In Nederland zijn wel meer van dergelijke boekencollecties te vinden, maar dat studenten en onderzoekers er zo gemakkelijk kunnen rondsnuffelen is uniek voor de abdijbibliotheek van Rolduc. Hoftijzer: ‘Katholieke instellingen als deze lopen op hun laatste benen. Er ligt een schat aan boeken in de bibliotheek, maar de kloosterlingen weten niet wat ze ermee aanmoeten. Misschien kan de abdijbibliotheek een museale functie krijgen. Wij kunnen helpen met kleine tentoonstellingen, adviezen, kennis over wat waarde heeft en hoe het bewaard kan worden en lezingen. Ik zou graag de restorator van de Leidse Universiteitsbibliotheek hier mee naartoe meenemen.’

10 Mare · 29 maart 2012 English page

Iranian supreme leader Ayatollah Ali Khamenei prepares to deliver his Friday prayers sermon, at the Tehran University campus, Iran. Behind him stands President Mahmoud Ahmadinejad. Photo by Office of the Iranian Supreme Leader

“Scientists are defenceless” Play focuses on refugee academics What happens when academics are persecuted for their work and their opinions? Mare talked to two exiled scholars: “Their system of intimidation is very effective.”

By Thomas Blondeau “I found my wife covered in shards of glass – in the street where I lived, two car bombs had gone off. Enough was enough.

My first duty was to my family. My wife and two children went to live in Syria as, at the time, it was safer there.” Dr Salah Al-Zuhairy, a microbiologist, is relating his experiences.

After Saddam Hussein had been deposed, Al-Zuhairy though it might become safer in Iraq, but his hopes were short-lived.

Because of the uncertainty and dangers of the situation, he always had his bags packed and ready. However, sending his family to safety in Syria was not a long-term solution.

He was awarded a prize, and when the attention focused on him, he was warned not to become too conspicuous. Finally, after an attack aimed specifically at him, the biologist wrote to American and European foundations asking to be able to continue his work in more peaceful surroundings.

The Foundation for Refugee Students UAF helped him find a place at Delft University of Technology.

As part of the international foundation Scholars at Risk network (SAR), UAF set up a programme in the Netherlands to protect persecuted scientists and this partnership now offers scientists the opportunity to (temporarily) continue their work in the Netherlands.

The scientists’ stories provided the inspiration for a musical play called De Verboden Wetenschapsmonologen [The Forbidden Science Monologues]; the production is touring almost all the major university towns from 22 March to 3 April, with a varying cast of players. John Leerdam, an MP for the PvdA, is directing the play, which was performed on at Leiden’s LAKtheater.

Surprisingly, Al-Zuhairy is involved with biotechnology and recycling - not very politically sensitive subjects on the face of it. “You would think, but since 2003, 1,500

scientists have died in Iraq, sometimes as random victims on the street and sometimes because we are conspicuous. We are defenceless, we don’t have any weapons.”

Other scientists were unable to publish freely. One Iranian, currently working in Leiden in Middle Eastern Studies, left his country after the elections in 2009, when the ultraconservative Mahmoud Ahmadinejad was re-elected. This was followed by protests, and the universities, particularly the Social and Behavioural Sciences and the Humanities, were regarded as significant critics of the regime. The Iranian scientist wants to cooperate with the interview, but has elected to remain anonymous, because he does not want to cause trouble for his relatives at home.

“The social influence and scope of the Humanities in Iran is considerable, which is incomparable to the situation in the surrounding countries, with the exception of Turkey.

The Humanities hardly exist in Saudi Arabia. The Iranian government viewed departments like mine as the major driving force behind the unrest, which was evident in the collective trials after the uprising. And I can’t say it’s not entirely untrue (smiling). What we do in science there does not please the authorities.

Anyone who follows the Philosophy of Enlightenment and consequently assumes a large degree of man’s selfdetermination, reason, doubt, etc.

- well, the regime can’t really cope with that.”

Like many of his colleagues, on an academic level, he joined one of the protest campaigns after the elections. “I wasn’t so much politically as theoretically active: I was involved in developing arguments to support the need for change. Mark you, within the system, not even against the system. But that landed us in hot water.

We didn’t want a revolution. The fathers of the last great revolution in Iran have been murdered, or they’re in prison or stay out of politics altogether. We, the generations that followed, now know that a revolution is a quick way of changing things, but one that can’t last. But we do want to change Iran’s politics, Iran’s democracy. We still hope that the two faces of the regime –Islamic and Repub-

lican – can be reconciled, although the minimum conditions for that are crumbling further and further away.”

After the elections, the government decided to freeze the critical departments of the universities by reducing the curriculum and the numbers of students. “Yes, there are researchers still working in those fields in Iran, but they keep a very low profile, because they could easily lose their jobs. I felt very restricted in what I could publish.” And as before, after the previous large revolutions in his country, a flood of emigrants left, the largest in eight years, and he was one of them.

Is he still in contact with his colleagues back home? “Yes, but not on a regular basis. The use of Internet is monitored and it’s very limited, often with the aid of Chinese, Russian

and European companies. Much is filtered and email accounts are hacked, but there is always a way of getting in touch with each other.”

Is a return out of the question? “I don’t have an easy answer to that.

Their system of intimidation is so effective because there is no logic to it. You can’t rely on previous experiences. Some colleagues who were accused of very serious matters have returned to Iran, without any problem. But after a few months, the accusations start again: ‘You were abroad, you’ve been in contact with our Western enemies, now you’re constructing a network ...’ Building networks, that’s what they arrest you for. But on the other hand, there are people who were hardly at risk at all who were arrested as soon as they arrived at the airport. You can’t predict

what will happen, which is why it’s so intimidating.”

With the PVV’s success in the elections, the Netherlands has lost much of its reputation as a good host. Has he noticed any differences? “On a personal level, I haven’t experienced any disadvantages, but as an academic, I’m worried about these developments, which you can see in France, Germany and Austria as well.

“Initially, this policy will only affect immigrants, but eventually, all of society will feel the impact, as this undermines our own values.

This European phenomenon is used by regimes like Iran for propaganda purposes: ‘This is Europe now, this is what happens with democracies, is that what you want?’ It’s detrimental to democracy all across the globe.”

Courts suspected of discrimination It has emerged from a study by three Leiden criminologists that suspects with an un-Dutch-like appearance are at risk of being given more severe sentences by the Police Courts, particularly if their Dutch is not very fluent.

The researchers from the Institute for Criminal Law and Criminology examined the decision to impose a nonsuspended prison sentence or not, on 365 convicted persons. “In other words, what are the chances of the most severe punishment that may be imposed in the Netherlands?

A nonsuspended prison sentence has a huge impact on a person’s life,” explains Hilde Wermink, a doctoral candidate at the Institute who worked with two lecturers, Jan de Keijser and Paulien Schuyt, on the research.

In the spring of 2010, they sat in on hearings of the police court

at ten different district courts. 22 per cent of the suspects were given a nonsuspended sentence, 78 per cent were given another penalty, such as a fine or community service, a suspended prison sentence or a conviction without being given penalty. “The chances of receiving a nonsuspended prison sentence compared to another penalty is five times as high for a perpetrator with an un-Dutch-like appearance than for perpetrators who look Dutch”, continues Wermink, “which does not mean exactly the same as the chances of being sentenced to a nonsuspended prison sentence are five time as high. It’s all about the odds, the relations of probability.”

If the perpetrators do not speak any Dutch, the chances are as much as twenty times as high. The last can partly be explained by the fact that it is impractical to impose community service on people who do not speak Dutch.

“We didn’t include a category ‘sus-

pects who do not speak Dutch but have a Dutch appearance’ because there were too few instances of it.

But it would be interesting in the follow-up research to find out whether negative stereotyping applies more often to speakers of a non-Western language than to, say, English-speaking suspects.”

The research paper was published in the Nederlands Juristenblad recently and Wermink hopes that more research into the application of sanctions will follow. “This paper alone is not enough to know what to do to get rid of the differences in the application of sanctions: that’s something that needs to be discussed, and not just by academics, but by people who work in the legal field.”

The study also revealed men were relatively more likely to receive a nonsuspended prison sentence than women. The “focal concerns theory” might explain this: according to the theory, in the courts’ estimation, women are less dangerous. MVW

29 maart 2012 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Mevrouw Servaes was een beetje raar

FILM

De worstelingen van de Zangeres zonder Naam Mary Servaes-Bey (1919-1998), geboren in een arm Leids arbeidersgezin, werd beroemd als de Zangeres zonder Naam. Haar leven is bewerkt tot musical. Actrice Ellen Pieters (1964) kruipt in de huid van de smartlappenkoningin en trekt de tranen.

Wat voor iemand was Servaes?

‘Het was een beetje rare en aparte vrouw. Mary was een overlever die vocht om te mogen optreden in kleine en gekke cafeetjes. Ze was nooit te beroerd om keihard te werken. Maar ook als ze zong op dat soort plekken, wilde ze met alle egards worden behandeld. Ze had gevoel voor humor, maar was ook best hard.’

Hoezo?

‘Ze beschuldigde bijvoorbeeld haar platenbaas Johnny Hoes van oplichting. Hij zal haar best wel eens een oor hebben aangenaaid, maar hij schreef wel alle liedjes. Ze wilde de helft van de inkomsten, daar ging hij niet mee akkoord. Toen ze eenmaal gebrouilleerd raakten (in 1975, red.), stond hij een keer voor haar deur. Ze schopte hem er resoluut uit met de woorden: “Kom je mijn miljoenen brengen? Zo niet, dan kan je weer weg.”

‘Ze werd de koningin van het levenslied genoemd. Ze vond ook echt dat ze dat was en wilde als hoogheid worden benaderd. Echtgenoot Jo mocht haar, als er bijvoorbeeld journalisten bij waren, alleen mevrouw Servaes noemen en niet Mary of Rietje.

‘Mary is tegen het einde van haar leven naar Lourdes gegaan om vergeving te vragen voor alles. Ze had de showbusiness tekort gedaan, vond ze.

Het bezoek was een soort loutering.’

Heeft u iets met het repertoire?

‘Ik kende de geijkte nummers natuurlijk. Maar ik kom uit de punktijd, een groter verschil kun je niet bedenken. Door het vele luisteren heb ik echt waardering gekregen voor de liedjes. Ik vind Meid van de straat erg mooi en tragisch: ‘Want ik weet als ‘n man ooit eens trouwen gaat, dan trouwt die toch nooit met ‘n meid van de straat?’ Het is vooral de manier waarop ze het zingt. Die worsteling, daar ga je automatisch iets bij voelen.’

Ellen Pieters: ‘Ze wilde als hoogheid worden benaderd.’

Niet alle fans zijn blij met de verhalen uit de musical. Servaes zou

Foto Roy Beusker

zwanger zijn geraakt van een Duitse soldaat en een abortus hebben ondergaan. Cafébazen die haar lieten optreden betaalde ze terug in natura.

‘De een zweert met zijn hand op het hart dat het allemaal waar is. De ander vindt het onzin. Ik weet ook niet hoe het precies zit, daar komen we ook nooit meer achter. Het zit in het stuk, maar dat is niet het enige waar het om gaat. Het leven van Mary was moeilijk. Ze deed wat ze moest doen om te mogen zingen. Want zingen was inkomen. Er zijn fans die alleen het sprookjesbeeld van Mary willen zien, die verliezen de realiteit uit het oog. En zij was juist een realist. Wij laten ook de minder mooie kanten zien.’

Hoe wordt u Servaes?

‘Ze had best een rare stem, er zit iets onverzettelijks in. Heel charismatisch. Ik klink wel anders, maar probeer haar recht te doen. Mijn voorbereiding bestond uit heel veel kijken, lezen en luisteren. De rest is de kracht van suggestie. Ik draag wel een fat suit, en je hebt de jurken en de make-up natuurlijk. In het begin kostte het anderhalf uur om helemaal klaar te zijn voor de voorstelling. Dat gaat nu een stuk sneller.

‘Het is mooi dat de tournee eindigt in Leiden. Ik vind het echt heel leuk om Mary een eerbetoon te brengen in de stad waar ze geboren is.’

Door Vincent Bongers

De Zangeres zonder Naam Leidse Schouwburg 30 maart t/m 1 april, € 29-39

TRIANON The Best Exotic Marigold Hotel dagelijks 18.45 The Hunger Games dagelijks 18.15 + 21.30 za. zo. + wo. 14.00 The Artist dagelijks 19.00 The Help za 14.00 Haywire dagelijks 21.30 Extremely Loud & Incredibly Close dagelijks 21.30 HET KIJKHUIS A Separation dagelijks 18.30 The Descendants dagelijks 21.00 Intouchables dagelijks 19.00 + 21.30 LIDO STUDIO Quiz dagelijks 21.30 ( wo. niet ) American Pie: Reunion wo. 14.15 + 18.45 + 21.30 This Means War za. zo. + wo. 14.30 The Woman in Black do. vrij. za. 21.30 The Grey zo. ma. di. wo. 21.30 Safe House do. vrij. za. 18.45 Contraband zo. ma. di. wo. 18.45

M U Z IE K

LVC Mala Vita Zo 1 april 20u €12,Sizzla and the Firehouse Crew Di 3 april 20u €22,50 QBUS Johnny Verger & Friends + Beth Wimmer (USA) Vrij 30 mrt 20.30u €10,The Noo-Ones Za 31 mrt 21u €12,50 LOKHORSTKERK Practicum Musicae Do 29 mrt 17u gratis De Twee Spieghels Kurt Schwab Vrij 30 mrt 21u Jan Willem van Delft trio Za 31 mrt 16u

Th e at e R

‘Leeeuuuuk! Een struisvogelhaaikrab!’

Aanraken verplicht in Naturalis Met hun Doe en Ontdek-activiteiten is Naturalis genomineerd voor de Museumprijs 2012. Mare ging met de doelgroep op pad tussen de fossielen en vachten.

Verwondering staat voorop bij de Doe en Ontdekactiviteiten. Het doel: met een echt museumstuk de zaal in om te onderzoeken waar het vandaan komt.

Krista Leusink, museumjuf bij Naturalis (of educatief medewerker voor volwassenen), stond aan de wieg van het Doe en Ontdek-project. Dat is ontstaan uit de Talentenkrachtdag in 2009, een onderzoeksproject van verschillende universiteiten die gezamenlijk onderzoeken hoe je de talenten van jonge kinderen stimuleert. Leusink: ‘Nieuwsgierigheid is belangrijk voor wetenschappers. We zijn een samenwerking aangegaan met de afdeling orthopedagogiek van de Universiteit Leiden. Van daaruit is Doe en Ontdek in de huidige vorm voortgekomen.’

Masterstudente Alexandra Werlich maakte deel uit van de Leidse onderzoeksgroep en houdt nu naast haar studie het project in beheer. ‘Vanuit orthopedagogiek kijk je naar kinderen met een stoornis. Bij het onderzoek voor Naturalis lag de nadruk op het exploratiegedrag van kinderen en ook nog in een aparte situatie, na-

Door Judith Laanen

melijk een museum.’ De activiteiten moeten vooral geen informatie weggeven, maar juist de nieuwsgierigheid van het kind prikkelen.

En wat is er nou leuker dan met een slagtand van een mammoet, die normaliter achter slot en grendel ligt, tussen fossiele beesten te sjouwen?

‘Je gaat beter kijken als je iets beet hebt’, zegt Leusink ‘Ons motto is ook: aanraken verplicht.’ Het blijkt een gouden formule nu ook de no-

minatie voor de Museumprijs 2012, waarvoor ook het Amsterdamse Scheepvaartmuseum, het Friese Natuurmuseum en het Haagse Kinderboekenmuseum genomineerd zijn, binnen is.

We nemen de proef op de som.

Onze testkinderen Roemer (5), Celeste (7) en Vita (9) krijgen een vacht in de handen geduwd en moeten in de zaal zoeken bij welk beest het hoort. Tussen alle opgezette beestjes kijken ze naar de lengte van de haren.

Roemer wijst een hyena aan. Nee, die heeft toch significant kortere haren dan het vachtje. Na wat gepuzzel komen het panel uit bij het juiste beest: een everzwijn.

En passant maken ze nog een nietbestaand beest door tegen een houten ei met magneten allerlei delen van andere beesten te ‘plakken’. De nieuwe creatie krijgt van Roemer als

kop de staart van een zeepaard, totdat Celeste ingrijpt. Oké, een kop van een struisvogel dan maar, een krabbenpoot erbij, met een haaienvin als staart. Het resultaat mag er zijn. Of, zoals Vita het omschrijft: ‘Een struisvogelhaaikrab!’ En hoe vonden ze het? In koor: ‘Leeeuuuuk!’

Is Leusink niet bang voor het stuk gaan of kwijtraken van museumstukken? ‘Eerst wel, maar het valt mee. Er is wel wat stuk gegaan, maar dat was niets kostbaars.’

Al ideeën voor het prijzengeld van 100.000 euro dat bij de prestigieuze publieksprijs hoort? ‘Ik wil nog wel specifieke opdrachten voor zaden en vruchten. En meer botten. Mensen vinden botten leuk!’

Stemmen op de deelnemende musea kan tot 1 april op http://museumprijs.nl

LAKTHEATER Imagine van Meyer & Chaffaud (dans) Do 29 mrt 20.30u Hella en Freek de Jonge: Spring Di 3 april 20.30u €18,Theatergroep Monk/SoyBomb3: Gokhal Europa Woe 4 april 20.30u €15,- €12,50 LEIDSE SCHOUWBURG Klaas van der Eerden (cabaret) Do 29 mrt 20.15u €22,- €19,50 €17,De Zangeres Zonder Naam Vrij 30 za 31 mrt; zo 1 april 20.15u €39,€36,50- €34,- €29,STADSGEHOORZAAL Radio 2: The Rolling Stones Tribute Ma 2 april 20.15u €27,50 IMPERIUMTHEATER Theatersport Moeders Mooiste Vrij 30 mrt 20u15 €7,00 Theater Ins Blau: Dat Moeten We In Het Systeem Zetten Vrij 30 za 31 mrt 20.30u €5,00 Bakkie Troost Za 31 mrt 20u15 zo 1 april 14u30 €15,00 €10,00

D I V ERSEN

Celeste, Vita en Roemer zoeken naar het juiste dier. Foto Marc de Haan

BOEKHANDEL VAN STOCKUM Lezing auteur Michiel Janzen Do 29 mrt 19u gratis; RSVP: winkel2@vanstockum.nl MENEER JANSEN Dichtersmiddag i.s.m. Leids Dichtersgilde Zo 1 april 15.30u toegang gratis UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK ‘Topografisch Geheugen: Topstukken uit de verzameling Nederlandse topografie’ t/m 29 apr 2012 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Nieuws uit het Midden-Oosten t/m 31 aug 2012 MUSEUM BOERHAAVE Verborgen krachten: Nederlanders op zoek naar energie t/m mrt 2012 NATURALIS Naturalia, van circusdier tot wetenschappelijk object t/m 19 aug 2012 MUSEUM VOLKENKUNDE De verborgen tuin – Juwelen uit India t/m 8 apr 2012

12 Mare · 29 maart 2012 Het clubje

00 :24 PM

Postsorteerder

Foto Taco van der Eb

‘Wij zijn helemaal niet slecht’ De Oppervlakkige Wijven Anchrit Edelaar (midden): ‘Tijdens het toelatingsgesprek van onze master journalistiek en nieuwe media, werd helemaal niet gevraagd naar onze ambities.’

Jocelyn van Alphen (rechts): ‘Pas toen halverwege het jaar de stages ter sprake kwamen, vertelden we onze docent dat we graag bij een glossy of een modeblad willen werken.’

Anchrit: ‘Tot onze verbazing trok hij z’n wenkbrauw op en vertelde hij dat hij dat nogal oppervlakkig vond.’

Jocelyn: ‘En dat we beter een hbo-opleiding hadden kunnen doen. We konden er wel om lachen hoor, want we nemen onszelf niet te serieus. Een van ons gilde ook: “Ja, maar we zijn ook oppervlakkige wijven!”’

Dorith Graef (links): ‘Nog die week hebben we nog de domeinnaam www. oppervlakkigewijven.com geclaimd en

Bandirah

begonnen we een blog.’

Anchrit: ‘Andere lichtingen van de opleiding hadden ook journalistieke collectieven met weblogs.’

Jocelyn: ‘Docenten scheppen daar wel eens over op. Maar wij zijn uniek in onze soort.’

Anchrit: ‘En uitdagender, sexy’r en knapper. Straks scheppen ze over ons op.’

Jocelyn: ‘As if…’

Anchrit: ‘Nee, echt. Enkele docenten hebben al verraden dat ze ons stiekem lezen.’

Jocelyn: ‘Ze willen vooral weten wie de docent was die dit per ongeluk heeft aangericht. Onze studiegenoten kijken er, geloof ik, een beetje op neer.’

Anchrit: ‘Ze zien de humor er nog niet van in.’

Jocelyn: ‘Ze doen zelf te veel hun stinkende best om niet oppervlakkig te lijken.’

Dorith: ‘Het is een soort Wie Is De Mol voor studiegenoten, omdat we onder schuilnamen schrijven. Dus als Jocelyn iets smerigs schrijft over haar bikinilijn, krijg ik daar vragen over.’

Anchrit: ‘Die schuilnamen hebben we op verzoek van het vierde Oppervlakkige Wijf. Zij heeft hiervoor theologie gestudeerd en ze wil later schrijven voor religieuze bladen.’

Jocelyn: ‘Ze wil haar naam via Google niet verbinden aan blogs over bananen en blowjobs.’

Dorith: ‘Toch maakte de website wel indruk bij het sollicitatiegesprek voor mijn stage. Ik ben nu webredactiestagiaire van de Tina en de Donald Duck.’

Anchrit: ‘Ik zit bij Omroep MAX en Jocelyn bij Jackie en JFK Magazine.’

Jocelyn: ‘We snappen de vooroordelen over modemeisjes en beautyfreaks wel.’

Anchrit: ‘Maar we vinden het niet terecht.

Zoals ons blog zegt: we zijn oppervlakkige wijven in een slimme wereld.’

Jocelyn: ‘Mode is ook helemaal niet oppervlakkig. Het is kunst.’

Dorith: ‘Nou ja, ik denk wel eens dat ik oppervlakkig ben, maar ik vind het niet per se iets slechts.‘ Anchrit: ‘We zijn hartstikke slim. En we houden van mooie dingen. Het is heerlijk om soms een uur lang kneuterig te praten over een jurkje.’

Dorith: ‘Of om te zwelgen in zelfmedelijden als je nagellak bijna op is.‘ Anchrit: ‘Hoogopgeleid en geïnteresseerd in mode en celebs is juist een prachtige combinatie. Wij zijn straks helemaal op onze plaats bij de Grazia, Elle of Linda.’

Jocelyn: ‘Zoals Sofia Coppola zei: “I believe you can be substantial and still be interested in frivolity.”’ MvW

Ze bestaan echt: mensen die nog voor hun afstuderen of promoveren uit acht toekomstige werkgevers kunnen kiezen. ‘Wat zal ik doen… Taipei, Oostenrijk, Amerika of misschien toch Argentinië?’ Ze kijken je vragend aan en verwachten een serieus advies.

Voor alfa’s is het meestal niet zo’n feest. Wij zoeken gemiddeld genomen het langste naar een baan. Als we er al een vinden, heeft hij meestal niets met onze studie te maken. Er zijn wel banen voor alfa’s, maar daarvoor heb je werkervaring nodig. En werkervaring krijg je niet als je geen baan krijgt omdat je geen werkervaring hebt.

Stagelopen biedt uitkomst, maar hoewel de informatiesites van studies vaak anders beweren is daar meestal geen ruimte voor. Wie een taal studeert, moet namelijk een aantal dagen per week verplicht aanwezig zijn op college. Wil je toch stage lopen, dan levert dat studievertraging op en zoals we weten is dat uit den boze. Dat mag op de open dag ook wel eens worden verteld.

Stagelopen is bovendien leuk en leerzaam, maar het geeft ook een vertekend beeld van de werkelijkheid. Als je op een stagesite rondsnuffelt, heb je namelijk het idee dat je je in een snoepwinkel bevindt. Alles kan, alles is mogelijk, iedereen wil je hebben. De vacaturesites vertellen echter een ander verhaal. Je kunt straks postbezorger worden, of met een beetje mazzel postsorteerder.

Op zulke momenten wens ik dat ik iets van sterren wist, of van pipetjes vol bacteriën. Dat ik een passie had voor natuurkundige formules, en dat het bedrijfsleven zodoende om mij vocht. ‘Universiteiten horen zich niet bezig te houden met de markt’, vertellen vrienden mij dan. ‘De universiteit is er voor academische vorming, niet voor garantie op een baan.’ Daar ben ik het mee eens, als het gaat om het bestuderen van een bijna uitgestorven oerwoudtaal of een niet eerder ontcijferd schrift. Dat soort kennis moet bewaard blijven, ook als niemand er iets aan heeft.

Maar als de universiteit marktwaarde belangrijker vindt dan het behoud van kennis en academische vorming – door studies af te schaffen en nieuwe studies te creëren waar weliswaar honderden studenten op afkomen maar waarvan vooraf bekend is dat ze daarna nooit een baan gaan vinden – dan mogen studenten ook pleiten voor een meer toepasbare benadering van hun studie.

Het hoeft toch niet zo moeilijk te zijn. Het rooster kan best wat compacter, het systeem best wat minder schools. Of we lossen het op zoals ze dat bij geneeskunde doen. Het idee is even oneerlijk als briljant. Uit bergen studenten kies je er een paar, de rest belandt ongemotiveerd bij de studie psychologie. Zo ontstaat er geen tekort aan banen, en blijven de salarissen kunstmatig hoog. Als het systeem daar werkt, waarom bij ons dan niet?

Hoe de mensen bij psychologie dat op hun beurt oplossen? Die kunnen postbezorger worden, of met een beetje mazzel postsorteerder.

Petra Meijer