Mare 2 (37)

12 september 2013 36ste Jaargang • nr. 2

‘Opgenomen in de Bijlmer’ Pagina 11

Daten met een blinddoek om. ‘Ik ben op zoek naar een goede huisvrouw’

Gerard Unger heeft moeite met lezen en zet de letters naar zijn eigen hand

Elke dag tevergeefs bellen en skypen. Dagboek van een Syrische promovendus

Pagina 3

Pagina 8

Pagina 9

Armin mist de universiteit De beste dj ter wereld over Augustinus en wereldpolitiek

Door Marleen van Wesel Zijn lidmaat-

schap bij Augustinus ‘is niet helemaal goed bevallen’, bekende Armin van Buuren tijdens de opnames van Nova College Tour. De Leidse dj was op de fiets – met kinderzitje – naar de Pieterskerk gekomen, waar hij werd opgewacht door vijfhonderd studenten.

Na te zijn uitgeloot voor geneeskunde begon hij in 1995 aan een Leidse rechtenstudie. ‘Ik ben mijn bul in het Academiegebouw gaan ophalen na een nacht draaien in Denemarken.’ Daarna besloot hij het dj’en een jaar de kans te geven.

Presentator Twan Huys probeert te vissen of er indertijd bij Augustinus ‘iets lulligs’ is voorgevallen. Dat ontkent de dj aanvankelijk: ‘Ik had niet echt een klik daar. En ik weigerde Relight My Fire te draaien.’ Hij vervolgde zijn prille dj-carrière een paar straten verderop, in de Nexus, de voorloper van de Next. ‘Wat ik toen geleerd heb, was de basis van het dj’en. De truc is: als de vrouwen gaan lopen, ben je de mannen ook kwijt.’ Om de vrouwen in de Nexus te houden, kwam Relight My Fire bij nader inzien toch nog van pas. ‘Dat bleek goed te mixen met techno.’

Huys stuurt de microfoonhengel langs fans die vragen of ze mee mogen naar Las Vegas of hij écht écht écht nooit stiekem wat gesnoven heeft, en waar hij zijn inspiratie vandaan haalt. ‘De ondergaande zon…’ zucht Van Buuren met een knipoog.

Langzaamaan worden de vragen kritischer, tot genoegen van Van Buuren. ‘Ik mis het contact met de academische wereld.’ Veel interessante gesprekspartners ontmoet hij namelijk niet on the road. Hij wordt ‘doodmoe’ van ‘gelukszoekers die er alleen voor de poen in zitten’.

‘Maar het reizen heeft me wel een rijker mens gemaakt. Aan de andere kant van de wereld zie je pas dat onze problemen relatief zijn.’

Onlangs draaide hij op een bruiloft bij een rijke familie in Tel Aviv.

‘Na de Gypsy Kings. Toen ik begon, liep de hele zaal leeg, omdat buiten de bruidstaart werd aangesneden.’

Huys wijst op artiesten als Beyoncé die onder vuur kwamen te liggen na dergelijke schnabbels voor de familie Gaddafi. Een verzoek van Poetin zou Van Buuren bijvoorbeeld niet direct afslaan. ‘Ik wil me niet politiek bemoeien. Ik heb in Libanon gedraaid waar buiten een demonstratie aan de gang was, omdat ik een jaar eerder in Israël gedraaid had. Ik

heb daar helemaal geen zin in. Ik wil muziek maken.’

Thuis, maar vaak via Skype probeert hij zoveel mogelijk mee te krijgen van zijn jonge gezin. ‘Mijn dochter noemt de computer pappa’, bekent hij. Deze zomer stond hij meteen na de geboorte van zijn zoon op het podium van het Belgische festival Tomorrowland. ‘Mijn vrouw vroeg: “Is het belangrijk voor je?”

Toen alles goed was gegaan, wilde ik het van de daken schreeuwen.

En dat heb ik dus gedaan, met mijn publiek.’

Een Augustinuslid wil toch graag verifiëren of het klopt ‘dat je muziek de dj-sub niet aanstond.’

Van Buuren: ‘Het was gewoon niet mijn ding.’ Hij remixte in die tijd nog wel het Augustinuslied. En daar ging het pas mis.

‘Ik wilde wel een exemplaar, maar ik kreeg te horen dat ik het zelf moest kopen. Toen heb ik mijn lidmaatschap opgezegd.’

Nova College Tour met Armin van Buuren, vrijdag 13 september, 20.25 u, Nederland 3

Toto taco van der Eb

Armin van Buuren vertelde over zijn Leidse jaren en zijn groentijd als dj.

En had hij nu echt bonje met zijn studentenvereniging?

Mare zoekt een stagiair(e)

Gemeente wil hoge huren aanpakken

Kamervragen na Leidse drugsdode

Neanderthaler had meer in zijn mars

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Leidse kamerhuurbemiddelingsbureaus moeten een vergunning van de gemeente hebben. Te hoge huren kunnen op die manier aangepakt worden.

De twintigjarige Leidse studente overleed nadat ze op een dancefeest MDMA gebruikte. Het Trimbos-instituut maakt zich zorgen over recente sterfgevallen.

De Neanderthalers waren niet alleen maar krom lopende oermensen met meer wenkbrauw dan woordenschat, zo schrijven Leidse archeologen.

Pagina 5

Pagina 5

Pagina 7

Minister: Leiden mag studenten niet wegsturen De Leidse universiteit moet 25 rechtenstudenten die na vier jaar geen bachelor hebben, de mogelijkheid geven op herkansen.

Dat bleek dinsdag tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Studenten van wie de cijfers vervallen, kunnen nu niet verder met de studie.

En dat is volgens de minister ‘in strijd met de wet.’

Een meerderheid in de Tweede Kamer verzette zich tegen de Leidse regeling. PvdA-woordvoerder Mohammed Mohandis noemde de handelswijze van Leiden zelfs ‘bizar’. Mohandis vindt dat de vierde en vijfdejaars ‘beroofd worden’ van hun studiepunten. ‘Ik ben geschrokken dat de universiteit deze studenten het recht op onderwijs ontzegt.’ Hij wilde van de minister weten of wat Leiden doet mag volgens de wet.

Bussemaker was helder in haar antwoord: ‘De geldigheidsduur tentamens is vastgelegd in de Wet Hoger Onderwijs (WHW). Daar had de Kamer in 2008 geen bezwaar tegen. In 2009 heeft Leiden vastgelegd dat de cijfers na vier jaar vervallen. Studenten wisten dat ze daar mee te maken kregen.’

Tot zover is er geen probleem.

‘Dat deze studenten de tentamens niet opnieuw mogen doen, is echter strijdig met de wet. Ik heb al contact gehad met de universiteit en zij passen de regeling aan.’

Mohandis is blij dat de studenten mogen herkansen. ‘Maar ik vind het raar dat Leiden via de achterdeur een verkapt bsa heeft.

Wat bezielt hen? Is het doorgeslagen rendementsfetisjisme? Ik kan het niet helemaal plaatsen.’

Leiden krijgt nu de volle laag, maar is niet de enige universiteit die de regeling toepast. Ook bij een aantal opleidingen, onder andere bedrijfswetenschappen en economie in Nijmegen, vervallen cijfers van postpropedeutische vakken als een student langer dan vijf jaar over zijn bachelor doet.

Door Vincent Bongers

> Verder lezen op pagina 5

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 12 september 2013

12 september 2013 · Mare 2

Geen commentaar

Excellent lanterfanten Door Thomas Blondeau Excellentie. De mevrouw die je daarmee aanspreekt – Jet Bussemaker van Onderwijs – is daar heel erg voor. Universiteit Leiden ook. Hoe je excellentie betracht, daarover mag je van mening verschillen.

Maar het helpt als studenten een beetje opschieten met hun studie. Zowel voor universiteit, topstudent als lummelgevoeligen.

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Het bindend studieadvies (bsa) heeft zijn newspeak-aandoende bijklank nooit verloren, maar het heeft een positief effect op de studievoortgang.

Langstudeerders, luie donders, spookstudenten en ondermaatse presteerders verdwijnen uit de universiteit. Nu werd deze universiteit een paar keer op de vingers getikt door volksvertegenwoordiging en excellentie Bussemaker. Toen de aangescherpte bsa universiteitsbreed werd ingevoerd, mocht die niet gelden voor opleidingen die alleen in Leiden werden aangeboden.

De achterliggende redenering daarvoor is wat pover. Alsof Chinees wel gebaat is met trage studenten. Evengoed, de tweejarige bsa kwam er. Niet om studenten te pesten, maar om ze letterlijk bij de les te houden. Wie in het tweede jaar opeens maar de helft van de punten haalt, heeft blijkbaar wat extra sturing nodig.

Onlangs maakten Kamerfracties van CDA, SP, PvdA en GroenLinks bezwaar tegen de Leidse aanpak. Toen Leiden dan ook nog eens, na veelvuldig waarschuwen, de studiepunten van een aantal trage rechtenstudenten deed verdampen zonder mogelijkheid tot herkansing, kwam de minister zelf tussenbeide.

De kritiek en het ingrijpen van politici duiden in het ergste geval op een verscheurdheid over het eigen hogeronderwijsplan. Hopelijk betreft het gewoon onwetendheid. Iedereen gooit graag het woord ‘excellentie’ rond maar als het gebruikt wordt om minder excellenten eruit te kegelen, wordt het opeens eng.

Bussemaker heeft nu besloten dat de trage studenten die na vier jaar nog niet hun punten uit tweede en derde jaar hebben gehaald, alsnog een hertentamen mogen maken. Overigens blijkt nu dat de tactiek van studiepuntenverdamping al langer gehanteerd wordt aan de Radboud Universiteit. Gaat de minister daar ook achteraan?

Lippendienst bewijzen aan excellentie en tegelijk het even nastrevenswaardige ideaal koesteren van diploma’s voor zoveel mogelijk mensen – het zorgt nu al enkele kabinetten voor een moeizaam en een schoksgewijs evoluerend onderwijsbeleid. De totstandkoming (en executie) van langstudeerboete, leenrechten en strenger bsa zorgen voor een verkwisting van geld en energie.

Een verkwisting die voortkomt uit een gebrek aan lef bij zij die beslissingen moeten maken.

Door al het gestuntel van enkele hogescholen lijkt het onwaarschijnlijk dat de onderwijsinstellingen meer autonomie zullen krijgen in de nabije toekomst. Het is te hopen dat Bussemaker niet teveel luistert naar alarmistische Kamerleden of dat ze voor zichzelf eens uitmaakt welk hoger onderwijs ze nu zelf wil.

Hoofdredactie

Column

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirldesign.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

1995

Een nadeel van studenten is dat ze in zulke onwaarschijnlijke jaren geboren zijn — en dat ze dat zelf niet beseffen. De nieuwste lichting bijvoorbeeld, komt overwegend uit 1995. Terwijl het de vraag is hoe je dan nu al zou kunnen praten of rechtop lopen, zwalken ze over de Breestraat en lallen.

Wie zijn leven doorbrengt op de universiteit, voelt de tijd harder tikken. Iedere september komt er een nieuwe groep zeventien- en achttienjarigen aangespoeld, en iedere El Cid-week blijkt dat volwassenen nóg jeugdiger kunnen zijn dan de augustus ervoor. Tweedejaars studenten hebben het gevoel al: de kleuters die vorig jaar op de middelbare school achterbleven, blijken ineens in staat tot zooien en andere grotemensendingen.

Wat die tweedejaars niet vermoeden: ieder cohort heeft zijn eigen gedachten en gevoelens bij het geboortejaar 1995. Degenen die in 1990 geboren werden, zijn afgunstig, of worden dat binnenkort. Dan publiceert zo’n nieuw aangekomene ineens een eerste roman, en wordt ze allerwege geïnterviewd terwijl jij nu al vijf jaar dacht dat je alle tijd had om door te breken en dat men verbaasd zou staan over jouw jeugdige overmoed.

De promovendi, geboren in 1985, kunnen nu voor het eerst zwelgen in nostalgie en vertedering. Ah! Die jonge generatie, die geboren is nadat het internet voor iedereen toegankelijk werd! De eerste generatie die het internetloze tijdperk niet bewust heeft meegemaakt!

Nooit zullen ze weten wat het is om naar een discman te luisteren! Nooit hoe het was om met een vaste telefoon te bellen naar een nummer dat soms minder dan 10 cijfers had! Terwijl de universitair docenten uit circa 1975 hun afgunstige gevoelens van tien jaar geleden inmiddels vergeten zijn en plotseling beseffen dat er onder die nieuwe studenten ook een kind van henzelf had kunnen rondlopen, als ze indertijd wat wilder had-

den geleefd. Tot nu toe gleed het leven soepel aan je voorbij en ineens sta je voor je eerste generatiekloof.

Onder de nieuwe aankomende geleerden loopt er allicht een rond die verwekt is tijdens een El Cid-week waar jij als mentor argwanend bekeek of er in je groepje geen mensen waren met al te jong en vroegtijdig talent.

Mensen die in een normaal jaar geboren zijn, zo rond 1965, waren in 1995 al gepromoveerd. Zij hadden in die tijd van hun eerste arbeidscontract al uiterst moderne apparaten gekocht zoals een modem om contact te zoeken met het internet (zij het niet te vaak, want dan werd de telefoonrekening te hoog). Zij volgden gespannen of geamuseerd het proces tegen O. J. Simpson. Zij begonnen gaandeweg te voelen dat de nieuwste lichting van studenten die dat jaar aan was gekomen, en die geboren was rond 1978, toch wel erg ver weg van ze stond.

Er schijnen op deze universiteit mensen rond te lopen die nóg eerder geboren zijn. In 1955 bijvoorbeeld.

Zij zullen wel berustend vaststellen dat zij theoretisch inmiddels al grootouders zouden kunnen zijn van die nieuwe instroom, en dat het er allemaal niets meer toe doet. Zij zullen wel niet meer zien dat de studenten almaar jonger worden, omdat de hele universitaire gemeenschap uit naïeve jonkies bestaat. Zij zullen inmiddels wel wachten op de dag dat ze met pensioen gaan en kunnen ze zeggen dat ze het ‘nu drukker hebben dan ooit’. Althans, ik vermoed dat zij zo denken; ik weet het niet zeker, want ik praat eigenlijk nooit met mensen die in zo’n onwaarschijnlijk jaar geboren zijn en dat zelf niet eens beseffen.

Marc van Oostendorp is hoogleraar Fonologische Microvariatie

12 september 2013 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Kraanwater is slecht design Nieuwe hoogleraar over de vormgeving van alledag ‘Kunst mag best lelijk zijn, als het maar niet stompzinnig is, zei een galeriehouder ooit. Dat geldt ook voor design. Het gaat niet over mooie spullen, maar over cultuur’, vindt Timo de Rijk, kersvershoogleraar design, culture & society.

Door Marleen van Wesel ‘Voor Leiden

is dit een voortzetting van de leerstoel kunstnijverheid uit 1964. Tot op de dag van vandaag is deze leerstoel, waarbij naar mijn bescheiden smaak de naam design tegenwoordig wat beter past, de enige in Nederland’, vertelt Timo de Rijk (1963).

Per 1 september is hij aangesteld als hoogleraar Design, Culture & Society aan de Universiteit Leiden én de TU Delft. Ook die combinatie is volgens hem uniek in deze tijd.

‘Het zijn twee totaal verschillende bloedgroepen die elkaar vinden. In Leiden duik ik met studenten kunstgeschiedenis diep in de historie en de betekenis van design. De Delftse studenten industrieel ontwerpen willen juist graag weten wat ze er zelf mee kunnen. Hen vertel ik hetzelfde, maar ze halen er iets anders uit: namelijk wat de geschiedenis is van hun eigen vak en op welke manier zij onderdeel zijn van het debat daaromheen.’

In 1988 voltooide De Rijk zelf de studie kunstgeschiedenis in Leiden.

Tien jaar later promoveerde hij in Delft.

‘Voor ik naar Leiden kwam was ik al getriggerd door moderne kunst en design. Maar ik wilde zelf eigenlijk geen ontwerper worden.

Delft was me sowieso te technisch.

Bovendien denk en schrijf liever ik over design. Ik ben dus op de juiste stoel terechtgekomen.’

De Rijk gaat als hoogleraar in elk geval werken aan een historisch overzicht van vormgeving in Nederland. ‘Daarbij denk ik niet alleen aan Rietveld en Lammers, sowieso niet alleen aan Nederlandse designers, maar juist ook aan de consumenten. Ik vertel dit bijvoorbeeld door een telefoon van Apple. Dankzij consumenten zijn ook dergelijke buitenlandse ontwerpen bepalend voor Nederland.’

Van typisch Nederlandse designkenmerken is hij niet overtuigd.

‘Oké, misschien delen we ons verzet tegen overdadige decoratie. Door religie en soberheid vinden we dat kitscherig. En onze handel en de aanwezigheid van al dat water vereisten de afgelopen eeuwen efficiëntie, waar men in Frankrijk meer voor grandeur ging. Aan de andere kant, je hebt vast wel eens gehoord van Dutch Design, of dat echt voortkomt uit een Nederlandse mentaliteit betwijfel ik.

‘Delftse ontwerpers ondervinden regelmatig dat aantoonbaar betere uitvindingen minder succesvol zijn.

Ik had een gesprek met de rector van Delft, waarbij hij mij een glas water aanbood. Hij foeterde dat men nauwelijks kraanwater drinkt, terwijl flessenwater duurder is en – dat wist hij als biochemicus – vaak ook slechter. De oorzaak gaat dieper dan marketing: het is cultureel. Een mooi gespreksonderwerp voor een ingenieur en een kunsthistoricus.’

Dat culturele belang besprak hij woensdagavond ook in de Van de Waal-lezing, getiteld Just do it (yourself). ‘Dat eerste deel is natuurlijk de slogan van Nike en Do it yourself is een punkstrijdkreet. Dat de vormgeving van Nike van de tekentafel van een groot bedrijf komt en punk van de straat, is te ongenuanceerd. Design wordt vaak voorge-

steld als één debat door ontwerpers, terwijl er veel meer aan de hand is.

Er komen vaak allerlei ongrijpbare ingrediënten vanuit de samenle-

ving.’ De titel is tevens een aanbeveling voor zijn studenten. ‘Ze moeten niet alleen de canon induiken, maar ook hun eigen verhaal maken.’

openers bedacht. De opdrachten worden steeds fysieker. Wie niet kan zien praat vrijer, wie niet zo makkelijk praat kan altijd nog voelen en wie voelt leert iemand pas echt kennen, zal de gedachte zijn.

Nummer 26 (verzorgd baardje, ‘ik trim hem dagelijks’) maakt indruk bij het voetjevrijend raden van de schoenmaat van nummer 17 (tweedejaars psychologie). ‘Dit is 38.5 of 39’, zegt hij na drie seconden. Nummer 17 schrikt. Nummer 26 blijkt in een schoenenwinkel te werken.

Nummer 20, die zich later bekendmaakt als de vrolijke vierdejaars politicologie Floris, moet het hebben van andere methoden. ‘Niet bang zijn,’ zegt hij tegen nummer 9, ‘maar ik ga iets vrouwonvriendelijks zeggen. Jij gaat straks een veel te dure studie doen, en belandt dan achter de kinderwagen. Ik ben nog altijd op zoek naar een goede huisvrouw.’

Nummer 9 lacht. Zoek de lach op met een mild bijtende uitspraak om een gespreksgenoot die aarzelt uit de veilige zone te trekken, het is een beproefde techniek uit de verleidingskunst. Floris zegt die ook toe te passen als het licht is.

Aan de andere tafels wisselen dateclichés, losse flodders en ontboezemingen elkaar af. Links vraagt iemand ‘Heb je hobby’s?’ en rechts wordt gesproken over ingewikkelde ouder-kindrelaties en

Proficiat met je prijs. Waarvoor heb je die gewonnen?

Vertel.

‘Ik doceer bij de opleiding psychologie, een studie met grote aantallen studenten. We hebben zeshonderd eerstejaarsstudenten. Een werkgroep in het tweede jaar bestaat nog steeds uit honderd studenten. Dat is lastig om die aan het werk te krijgen. De traditionele manier van gedachten delen is moeilijk te organiseren. Idem voor presentaties. Je gaat niet honderd presentaties na elkaar bekijken. Samen met mijn broer – die is internetondernemer – hebben we een platform ontwikkeld waarop filmpjes te zien van presentaties. In een tv-studioachtige omgeving op de faculteit namen we de filmpjes op. Studenten kunnen die dan ‘liken’, net zoals ze bij Facebook of YouTube doen.’

Waarom maakt een docent dat niet gewoon gebruik van die al bestaande media?

‘Dat de vormgeving van Nike van de tekentafel van een groot bedrijf komt en punk van de straat, is te ongenuanceerd’, aldus de nieuwe hoogleraar Design.

een afkeer van lolly’s met meloensmaak.

Af en toe blaast Amica daters in het oor. Ze mogen zich dan in een grote zwarte binnenruimte wanen, de buitenwereld kijkt en luistert wel degelijk mee.

Na iedere ronde worden de geblinddoekten naar een andere plek geholpen. Heren nemen ook plaats bij heren, en dames bij dames. Het lot heeft de

‘Je wil het natuurlijk niet openbaar maken…’

Dan maak je een besloten groep op Facebook.

‘Ok, maar dan heb je de reacties niet goed in hand. Als docent wil je dat studenten hun collega’s op bepaalde criteria beoordelen. Op ons platform stroomlijn je de interactie. Studenten worden ook in groepen ingedeeld zodat het overzichtelijk blijft. De reacties van studenten op de filmpjes bleken ook vlotter tot stand te komen dan in een fysieke werkgroep waar studenten soms twijfelen om een vraag te stellen of hun mond open te trekken.’

Voetjevrijen op de tast ‘Zit ie strak genoeg?’ vraagt Amica Ko, nauwelijks hoorbaar. Amica is nog schor van de kampweek. Vanavond hoeft ze niet veel te zeggen: ze knoopt blinddoeken voor.

Daarna begeleidt ze haar gasten naar een zitplaats. Als de stoelen niet zo hard waren, de tafels niet zo kaal en de blinddoeken niet zo ongepast, zou Amica in haar zwarte jasje en rode commissiedas zo gastvrouw kunnen zijn in een goed restaurant.

Maar dit is SSR, en in deze entourage wordt straks dubbelblind gedatet in het donker. De deelnemers hebben een nummer gekregen, naam of leeftijd noemen is verboden. Na afloop maakt de NC-Uit, de commissie die de 230 verse leden van lichting 2013-2014 de vereniging in moet zuigen, bekend welke naam bij welk nummer hoort. Jongsteen ouderejaars zitten door elkaar, sommigen vrijgezel, anderen bezet.

‘Van een miljoen zou ik een huis in Zweden kopen’, zegt nummer 33 (eerstejaars Koreastudies) halverwege het eerste gesprek. ‘Heb je niet een vreemde studie gekozen als je zo van Zweden houdt?’ vraagt haar tegenstrever. Daarop raakt de date, die vijf minuten duurt, in het slop.

Om dit soort pijnlijke stiltes te vullen heeft de commissie enkele gespreks-

Hoe laat je 100 studenten een presentatie houden? Cognitief psycholoog Pascal Haazebroek vond een 0oplossing in de sociale media en won de Innovatieprijs van de Faculteit Sociale Wetenschappen.

‘Een online platform waarbij je grote groepen studenten bij de les kunt houden.’

Frutti di Mare

Door Deru Schelhaas

YouTube in Academia

volgorde bepaald en dat maakt zelden onderscheid tussen de geslachten. Zoals het ook in een ruimte met 38 willekeurige mensen altijd wel een paar vonken laat overslaan.

Dan grijpt de commissie in. De blinddoeken mogen af. De donkerdaters knipperen wat ongemakkelijk. Anderhalf uur onzichtbaarheid doet pijn aan je ogen.

Digitale reacties kunnen ook makkelijk ontsporen.

‘Ja, maar binnen de gesloten omgeving van het platform hebben, zijn we zo transparant mogelijk. Als je reageert, sta je erop met je naam en een fotootje. Dus niet Anoniem2 die even gaat schelden.

Daarnaast heb ik de studenten ook een disclaimer laten tekenen dat het er allemaal netjes aan toe moet gaan.’

Nog andere toepassingen dan presentaties?

‘Voor een honours class hebben we met een veel kleinere groep gewerkt. Die studenten konden aan de slag met meer creatieve opdrachten. Zelf een animatiefilmpje maken bijvoorbeeld om een filosofisch standpunt toe te lichten.’

Grootschalige opleidingen zijn vast geïnteresseerd?

‘Zeker, de rechtenopleiding heeft hier ook oren naar.’

Docenten klagen nu al eens dat studenten de hele tijd zitten te facebooken tijdens college. En u stuurt ze naar soortgelijke oorden.

Foto Marc de Haan

‘Ik zie het anders. De digitale wereld heeft zich de collegezaal ingedrongen.

En nu verovert de universiteit een deel van de online media.’ TB

4 Mare · 12 september 2013

12 september 2013 · Mare 4

Nieuws

Naturalis wil T-rex Onderzoekers van Naturalis zijn bezig met het opgraven van het skelet van een Tyrannosaurus rex. Het gaat om een goed bewaard skelet, vermoedelijk van een vrouwtje. ‘Goed bewaard’ is een relatief begrip bij uitgestorven dieren die al meer dan 65 miljoen jaar dood zijn: van het meest complete T-rex-skelet ter wereld ontbreekt nog altijd zo’n twintig tot vijfentwintig procent. Het skelet moet het pronkstuk worden van de Naturalis, al zal het vermoedelijk pas vanaf 2017 te zien zijn. En er moet nog even voor worden betaald: de dino is nu nog eigendom van de Amerikaanse boeren op wier land ze ligt. Naturalis gaat fondsen werven om dat bedrag bij elkaar te krijgen. Als dat lukt, is Leiden de enige nietAmerikaanse stad met een echte T-rex.

Onderzoeksgeld Komende dinsdag, op Prinsjesdag, zal de regering bekendmaken dat zij een zogeheten Interdepartementaal BeleidsOnderzoek – IBO- naar de financiering van wetenschap gaat starten. Beleidsblog Scienceguide.nl had dat in juli al opgevangen, maar Minister Bussemaker van Onderwijs bevestigde vorige week Kamervragen daarover. Zo’n IBO is de ambtelijke equivalent van een graafmachine: ze worden spaarzaam ingezet, en alleen als iets grondig op de schop gaat. Hoeveel de Nederlandse overheid jaarlijks precies uitgeeft aan onderzoek is niet zo makkelijk te achterhalen – een van de redenen van de IBO is om de geldstromen overzichtelijker te maken.

Bussemakers ministerie heeft zo’n 900 miljoen voor wetenschappelijk onderzoek, Economische Zaken verdeelt 800 miljoen aan onderzoeksinvesteringen waar Nederland uiteindelijk geld aan moet verdienen, en veel andere ministeries betalen mee aan instellingen die onderzoek doen: Justitie aan het Nederlands Forensisch Instituut, Volksgezondheid aan het RIVM, enzovoort.

Bussemaker kondigde wel aan dat het Beleidsonderzoek geen verkapte bezuinigingsoperatie wordt: ‘De beleidsvarianten zullen budgetneutraal zijn, eventuele besparingen worden geherinvesteerd in de wetenschap.’

Plaats gestegen In de jaarlijks verschijnende QS-top 600 van de beste universiteiten staat Leiden op de 74ste plaats, eentje hoger dan vorig jaar. De beste Nederlandse universiteit is volgens de makers de UvA, Leiden staat tweede. De beste ter wereld is het Massachusetts Institute of Technology in het Amerikaanse Cambridge. Er verschijnen elk jaar diverse ranglijstjes met de beste universiteiten waaronder ook een Leiden Ranking. Wetenschappelijk valt er op elke manier van universiteiten vergelijken wel wat af te dingen, maar toch kun je maar beter hoog staan. Internationale studenten baseren immers hun keuze op die lijsten. Nederland scoort aan de ene kant matig op de lijstjes: de top 50 wordt gedomineerd door dure Angelsaksische universiteiten. Aan de andere kant zitten er veel Nederlandse universiteiten in de top 100: met zes noteringen op de QS-lijst evenveel als Duitsland, België en Frankrijk bij elkaar.

Heterdaad Een inbreker is zaterdag op heterdaad betrapt toen hij een studentenhuis aan de Oude Vest was binnengedrongen.

Bewoners spraken hem aan, waarop hij dreigde met een lege fles en probeerde te ontsnappen. De politie was echter snel ter plekke, en de agenten overmeesterden hem. Het bleek te gaan om een 35-jarige man uit Alphen aan den Rijn, die bij zijn arrestatie het politiepersoneel bedreigde en beledigde.

Feuten, the movie Seizoen 3 is al bezig en nu komt er ook een film. Feuten: Het Feestje draait vanaf 24 oktober in de bioscoop. De film, over het fictieve studentencorps H.S.C. Mercurius, gaat over een Project X-achtig studentenfeest.

Late scholier heeft pech Minister wil af van loting bij fixus-studies Scholieren die volgend collegejaar gaan studeren, mogen niet al te laks omspringen met hun tijdsplanning. Als zij wachten tot na 1 mei 2014 dan vervalt het toelatingsrecht tot de opleidingen. De universiteit mag hen dan weigeren.

Door Vincent Bongers Dat blijkt uit de brief die minister van Onderwijs Jet Bussemaker naar het college van bestuur heeft gestuurd.

De wet Kwaliteit in Verscheidenheid is deze zomer in werking getreden.

De minister schetst in haar brief de gevolgen voor het hoger onderwijs.

De instelling beslist vanaf volgend jaar over de toelating van te late beslissers. Deze scholieren vissen dus mogelijk achter het net. De aanstaande student verliest niet het toelatingsrecht als hij zich tijdig heeft aangemeld, maar na 1 mei van voorkeur wisselt en zich aanmeldt voor een andere studie.

De regeling geldt overigens voor iedereen die zich voor een eerste jaar van een bacheloropleiding aanmeldt.

De nieuwe lichting studenten mag

zich overigens wel voor meerdere studies aanmelden. De eerstejaars die op tijd zijn, hebben recht op een studiekeuzeadvies.

Universiteiten en hogescholen moeten deze zogeheten studiekeuzecheck aanbieden. Zij kunnen deze ook verplicht stellen aan de aanmelders. De nieuwe student kan maximaal gebruik maken van drie checks.

Studies die al op een andere manier selecteren, bijvoorbeeld met een numerus fixus, doen niet mee aan de studiekeuzecheck.

De minister wil op termijn af van

de loting bij studies met een fixus.

Ook gegarandeerde plaatsing van studenten met een gemiddeld cijfer van een acht of hoger, moet verdwijnen. De studies gaan zelf selecteren.

Bussemaker verwacht dat de centrale loting voor het studiejaar 2015/2016 nog wel zal bestaan.

Verder wordt volgend collegejaar de doorstroommaster afgeschaft.

Daarnaast verliezen studenten die wel een hbo-propedeuse hebben maar geen vwo-diploma het recht op toelating op de universiteit. De opleidingen mogen aanvullende eisen stellen.

Universiteit krijgt diversity officer Het college van bestuur wil dat vrouwen, allochtonen, minderheidsgroepen op basis van seksuele oriëntatie en mensen met een functiebeperking meer kansen krijgen op de universiteit. Om dit voor elkaar te krijgen, komt er nieuw beleid dat vorm wordt gegeven door een diversity officer.

Een ‘lid van de wetenschappelijke staf ’, bij voorkeur een hoogleraar, gaat deze functie invullen, schrijft het college aan de universiteitsraad.

Want ‘de universiteit wil attractief zijn voor een zo breed mogelijke waaier van talent.’ En dat niet alleen uit ‘oogpunt van maatschappelijke rechtvaardigheid’ maar ook om ‘nog beter te presteren op het terrein van onderwijs en onderzoek.’

Vicerector Simone Buitendijk wil dat er een cultuuromslag komt op de universiteit. ‘Diversiteit is geen probleem, maar een kans’, zei Buitendijk onlangs tijdens de universiteitsraad. ‘Je hoort dat zo vaak: het “probleem met minderheden” of het “probleem met vrouwen”, daar moeten we echt vanaf.’

Een paar cijfers. In 2011 was 36 procent van de universitaire docenten, 28 procent van de universitair hoofddocenten en slechts 19 procent van de hoogleraren vrouw.

Slechts 17 procent van de Leidse studenten is van niet-westerse afkomst. Dat vindt het college te weinig. Ook is de uitval onder deze groep te hoog.

Het college erkent dat er geen

snelle oplossingen zijn op het gebied van diversiteit. Diversiteit wordt een kernwaarde van de universiteit. Het aanstellen van de diversity officer moet ook helpen.

Deze persoon is een intermedi-

air tussen het college, faculteiten en instituten, aanjager en neemt belemmeringen weg. De directies en besturen gaan samen met de officer werkplannen opstellen waarin ‘acties en prioriteiten’ wor-

den benoemd. Er wordt jaarlijks gerapporteerd. Voor de periode 2013-2016 trekt het college jaarlijks 80.000 euro uit voor de officer. Daar komt nog een eenmalig ‘activiteitenbudget’ van 80.000 euro bij. VB

Rechtenstudenten willen papier ‘Onze mailbox wordt al platgespamd met invulformulieren’ De rechtenfaculteit wil de evaluatie van vakken anders aanpakken. Het bestuur wil digitale formulieren. De studenten in de faculteitsraad pleiten echter voor papier.

De faculteit probeert al jaren meer studenten hun mening te laten geven. Acties om de respons te verhogen, bijvoorbeeld met verloting van bonnen van bol.com leverden niet veel op.

Pauline Schuyt van het rechtenbestuur: ‘De evaluatierespons was al laag en wordt steeds lager. Daar moet verandering in komen, van-

daar dat er een advies is opgesteld.’

Er werd een taskforce ingesteld.

Die adviseert om evaluaties zoveel mogelijk digitaal af te nemen. Dat is goedkoper, minder arbeidsintensief, toegankelijker en heeft het voordeel van anonimiteit.

Ook de vragenlijst zelf moet worden aangepakt. Schuyt: ‘Het plan is om een sterk verkorte vragenlijst in te voeren. Die moet op één scherm van een computer passen. Een lijst met een klein aantal hoofdvragen maar wel met de mogelijkheid de antwoorden toe te lichten.’

Merel Schuppert van studentenpartij SGL wil echter liever papier:

‘Je hebt te maken met studenten.

En die vullen die digitale formulieren niet in. Een papieren evaluatie na afloop van het tentamen werkt beter. Op een later moment gaat dat echt niet gebeuren. Dat is echt doodzonde. Onze mailbox wordt al platgespamd met dingen die je moet invullen. Digitale evalueren maakt dat alleen maar erger. Het is natuurlijk ook in ons belang dat de evaluaties goed gebeuren. Maar ook voor docenten is het belangrijk. De beoordelingen zijn nu eenzijdig. En dat is ook niet terecht en niet eerlijk ten opzichte van docenten.

Wat betreft de schaal heeft de SGL

ook wensen. Schuppert: ‘We hebben liever cijfers dan kwalificaties als voldoende, goed, matig, enzovoort.’

Volgens Janna Vermolen van de SGL werkt de papieren evaluatie bij andere studies goed. ‘Bij politicologie krijgen studenten bij hun tentamen een formulier. Zij vinden het prettig om even terug te kijken op het vak en het tentamen. Het kost ook maar een minuut of drie. Je krijgt in ieder geval een hogere respons.’

De rechtenbestuur wilde het advies van de taskforce eigenlijk overnemen maar is nu door de kritiek van de studenten weer aan het twijfelen gebracht. VB

12 september 2013 · Mare 5 Nieuws

Augustinus aangeslagen door overlijden lid Trimbos-instituut en Kamerleden bezorgd over recente drugsdoden De twintigjarige Leidse studente Lisa Nooij is vorige week woensdag overleden, nadat ze enkele dagen eerder, op zaterdag 31 augustus, een vingertopje MDMA gebruikt heeft op het Amsterdamse dancefestival Voltt.

Door Marleen van Wesel Ze nam halverwege de avond al een taxi terug naar Leiden, omdat ze zich beroerd voelde. Nadat ze grote hoeveelheden water had gedronken verslechterde de situatie. Haar huisgenoten waarschuwden de hulpdiensten zondagmiddag. Sindsdien lag ze in coma in het LUMC. Op Augustinus, de vereniging waar Nooij lid was, heerst een aangeslagen sfeer. ‘De grote aanloop en de steun die men hier bij elkaar

vindt, is indrukwekkend’, laat voorzitter Ivo Klap weten.

‘Ze was net een jaar lid. Aangezien eerste- en tweedejaarsstudenten vaak op de vereniging te vinden zijn, kenden veel leden haar. Onze taak is nu vooral een plaats bieden aan cordialgenoten, vrienden, vriendinnen en huisgenoten.’

Vanaf de bekendmaking is Augustinus overgegaan op verenigingsrouw. De vlag hing dan ook halfstok. ‘Verder zijn tot op de dag van de uitvaart alle feestelijkheden en activiteiten afgelast. Ook ligt er beneden een condoleanceregister.’

De crematieplechtigheid vond afgelopen dinsdag plaats. Nooij zou na een jaar rechten deze maand aan de studie bestuurskunde begonnen zijn.

Het Trimbos-instituut, dat onder meer voorlichting geeft over drugsgebruik, liet deze week nog weten

bezorgd te zijn naar aanleiding van verschillende recente sterfgevallen.

‘Er spelen vaak twee dingen’, vertelt woordvoerder Daan van der Gouwe. ‘Allereerst vervuilde ecstacy en tegenwoordig vaak ook hooggedoseerde ecstacy. Vijf jaar terug was de gemiddelde dosis MDMA, de werkzame stof, nog 80 mg per pil. Nu is dat 120 en soms komen we zelfs pillen met 250 of 300 mg tegen. Het stomme is dat het effect niet eens lekkerder is. Met zo’n hoge dosis verdwijnt juist de euforie en houd je alleen het speedy gevoel over.’

Ook de stof PMMA in ecstasypillen en MDMA-poeders is verraderlijk. Effecten treden soms pas na een paar uur op, waardoor gebruikers geneigd zijn meer te gebruiken. Dat geldt overigens ook voor nare effecten, zoals een verhoogde hartslag en een extreem verhoogde lichaamstemperatuur.

De Leidse studente zou echter zijn overleden door watervergiftiging.

Van der Gouwe: ‘We adviseerden altijd om veel te drinken bij drugsgebruik, maar in hun paniek drinken sommige mensen héél veel. Daardoor verlies je zouten, mineralen en vitaminen. Het water kan daardoor juist niet je lichaam verlaten en probeert zich te verspreiden. In de hersenen kunnen dan zwellingen ontstaan. Ons advies is om elk uur een tot twee glazen water te drinken.’

Ecstacy en MDMA kosten niet veel en volgens Van der Gouwe zijn veel jongeren in de veronderstelling dat de middelen niet veel kwaad kunnen.

‘Het beste kun je helemaal geen drugs gebruiken, maar doe je het toch, dan is het raadzaam om het te laten testen. In Leiden zit een testcentrum, bij Brijder Verslavingszorg. En je kunt altijd de Drugsin-

folijn bellen via 0900-1995.’

Ook de ouders van Nooij proberen jongeren via lokale media te waarschuwen. Of Augustinus iets aan voorlichting gaat doen, durft Klap niet toe te zeggen.

‘We moeten nu eerst onze leden opvangen.’ Welke rol de vereniging zou moeten innemen vindt hij bovendien lastig te bepalen. ‘Het gebeurt namelijk alleen buiten de vereniging. Hier binnen is drugs in welke vorm dan ook niet toegestaan.’

D66-Kamerleden Bergkamp en Berndsen stelden woensdag Kamervragen naar aanleiding van het overlijden.

Zij willen de mogelijkheid om drugs te testen tijdens feesten herinvoeren. Ook zijn ze benieuwd of er een verschil is tussen het aantal huidige dodelijke slachtoffers en die in de jaren dat testen nog wel mogelijk was.

‘Het was een effectieve regel’ > Vervolg van de voorpagina

Smakelijk (op zijn Japans) Het perfect uitvoeren van een theeritueel hoort bij de opleiding tot geisha. De corrigerende hand in deze foto geeft aan de geisha moet bewegen. Deze en ander foto’s over Japanse eetcultuur is in tot en met 24 november in het Siebold huis. Foto Leo van der Kleij

Weg voor bursalen ligt open Vakbond Abvakabo/FNV stapt niet naar de Hoge Raad om het besluit dat promovendi geen werknemers zijn, aan te vechten.

Dit maakt de weg vrij voor het bursalensysteem. Promovendi zijn dan geen werknemer, maar krijgen een beurs. Dit maakt ze een stuk goedkoper voor de universiteit.

In april van dit jaar bepaalde de rechter dat beurspromovendi geen werknemers zijn maar studenten.

Een aantal promovendi en vakbond AbvaKabo/FNV waren naar de kantonrechter gestapt omdat zij vinden dat de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) ten onrechte stelt dat beurspromovendi geen arbeidsovereenkomst hebben. De kantonrechter stelde dat deze promovendi wel werknemer zijn. Leiden doet mee met een experiment van het ministerie van Onderwijs en wil volgend jaar ook promotiestudenten aanstellen.

Een hogere rechtsinstantie geeft nu de RUG gelijk. Het hof stelt dat de begeleiding die beurspromovendi ontvangen, niet wezenlijk verschilt van die van een reguliere student.

Dat is volgens het hof niet hetzelfde als de gezagsverhouding die tussen een werkgever en een werknemer bestaat. Bovendien heeft de beurspromovendus een behoorlijke vrijheid bij de keuze van zijn onderwerp en de manier waarop hij aan zijn proefschrift werkt. Hij hoeft geen verantwoording af te leggen bij ziekte of afwezigheid.

AbvaKabo/FNV kon nog in cassatie bij de Hoge Raad, maar ziet daar van af. ‘Na overleg met onze juristen zijn we tot de conclusie gekomen dat de kans op succes klein is’, zegt Jan Boersma van de vakbond. ‘En het zou ook een pyrrusoverwinning zijn. Het ministerie is bezig met wetgeving die verschillende promotiesystemen mogelijk maakt. Dus dan verandert de situatie weer.’VB

Toenmalig minister van Onderwijs, Ronald Plasterk, had geen bezwaar over die Nijmeegse regeling.

Pauline Schuyt van het Leidse rechtenbestuur bevestigt dat de regeling wordt aangepast, maar bestrijdt dat er tegen de wet is gehandeld. ‘We sturen mensen niet weg. De geldigheid van de tentamencijfers uit het tweede en derde jaar vervallen voor studenten die langer dan vier jaar doen over hun bachelor, tenminste als de geldigheidsduur van de tentamens niet is verlengd door de examencommissie. Dat mag volgens de Wet op het Hoger Onderwijs, en dat is daarnaast goedgekeurd door de faculteitsraad en staat ook zo vermeld in de onderwijs- en examenregelingen (OER’en).’

Vakken die behaald waren en die zijn vervallen, vervallen direct opnieuw indien een student bij die opleiding het betreffende vak nogmaals met goed gevolg zou afleggen.

‘Zij kunnen dus niet verder met de studie. Dat passen we nu aan. De cijfers die zij nog gaan halen, ver-

vallen niet meteen. We moeten gaan overleggen welk termijn er nu wordt verbonden aan die nieuw behaalde cijfers. Maar dat moet ook in de OER’en geregeld worden.

Dus dat komt ook aan de orde in de faculteitsraad.’

De Leidse rechtenfaculteit staat nog volledig achter de regeling. ‘Het is effectief. Studenten zijn veel harder gaan werken. Een grote groep in de gevarenzone heeft het alsnog gehaald’, zegt Schuyt. ‘Het gaat ook om kwaliteit. Docenten moeten nu heel veel tijd steken in een student die al voor de zesde keer een vak herkanst. Die energie steek je liever in gemotiveerde studenten. We hopen de komende jaren de Tweede Kamer en de minister te overtuigen dat onze regeling wel een goede is.

Maar wellicht is het bsa in het tweede jaar zo effectief is dat deze niet meer nodig is.’

Ze nuanceert ook de uitvalcijfers: ‘Van de 25 studenten die termijn hebben overschreden en geen verlenging kregen, zijn er 11 waar we na vele pogingen geen contact mee hebben gekregen.’ VB

Vergunning voor kamermarkt De gemeente wil dat verhuurbemiddelingsbureaus voortaan een vergunning krijgen. Daarvoor zouden ze aan allerlei voorwaarden moeten voldoen. De belangrijkste: niet teveel huur vragen.

de huurder niet naar de huurcommissie mag gaan.

‘Het was tijd om dit als lokale overheid te gaan reguleren. In Amsterdam en Nieuwegein gebeurt dat overigens al.’

CU-raadslid Mart Keuning, dit was uw idee. Wat was de aanleiding?

‘We hebben verleden jaar een zwartboek geopend over het huurleed op de Leidse woonmarkt, en heel veel meldingen binnengekregen.

‘Wat ons verbaasde was dat er niet alleen klachten kwamen over huisbazen, maar ook over de bemiddelingsbureaus. Die blijken een groot effect op de markt te hebben.

Ze doen betrekkelijk weinig, maar drijven wel de prijzen op.’

Iedereen weet dat je teveel betaalt bij die bureaus, maar ze voorzien wel in een behoefte. Maakt dit voorstel de woningmarkt niet nog krapper?

‘Zij zijn niet de eigenaren. Het wordt voor huurders juist makkelijker om aan een betaalbare woning te komen.’

En verder?

‘Ze schrijven vaak slechte contracten, waar bijvoorbeeld in staat dat

Maar als ik mijn bovenverdieping via zo’n bureau verhuur voor duizend euro in de maand, en ineens mag ik er nog maar vierhonderd voor vragen, dan stop ik er toch mee?

‘In zekere zin zijn de verhuurders nu

ook al de pineut. Het initiatief voor de hoge prijs ligt vaak bij het bureau, maar de wet stelt grenzen aan hoeveel huur je mag vragen. Vervolgens hebben huurder en verhuurder een conflict. Dat levert vervelende situaties op, en dat hopen we op te lossen.’

De inspraakprocedure sluit deze donderdag. Waren er veel bezwaren?

‘De bureautjes zijn boos, want hun verdienmodel keldert. Zij willen het liefst dat er geen maximale prijs is. Dat snap ik, maar het verandert mijn standpunt niet.’

En nu?

‘Het College van B&W neemt de inspraak mee, en bedenkt wat te doen.

Voordat de verordening ingaat, komt hij nog een keer in de gemeenteraad langs. Dat zal vermoedelijk ergens in november zijn.’ BB

6

Mare · 12 september 2013

Achtergrond Advertenties

D N U O R A G N I K C BACKPA

D L R O TCHAHNGEED MWY LIFE – CARLIJN

S T E K C I T D L E R E W N E T N E D U T S R O O V F A N A V AL , 5 9 3 . €1

12 september 2013 · Mare 7 Wetenschap

Buurman, mag ik wat gereedschap lenen?

Uitwisseling van werktuigen tussen Neanderthalers en mensen het ook gebruiken om leer te looien, of als medicijn. Maar van die zwarte stokjes ken ik geen praktische toepassingen, alleen symbolische.’

Over hoe Neanderthalers precies hun doden begroeven zijn archeologen het niet eens, maar ze mikten hun stamgenoten in elk geval niet op dezelfde stapel als de karkassen van hun prooi. Cultureel gezien stellen de vondsten niet voor, maar de mogelijkheden om een grootse cultuur op te bouwen zijn ook wat beperkt als je een rondreizende, dun uitgesmeerde soort bent met een levensverwachting van hooguit veertig jaar.

De Neanderthaler had meer in zijn mars

Meisje bij Neanderthaler-pop. Neanderthalers en mensen namen culturele gewoonten van elkaar over. Foto Neanderthal Museum Mettmann, Duitsland

De vondst van benen leerbewerkingsgerei schijnt nieuw licht op de technologie van Neanderthalers, en de cultuur van moderne mensen.

Door Bart Braun ‘Als je naar een goede handwerkwinkel gaat, kan je daar een lissoir vinden die sprekend lijkt op de exemplaren die wij gevonden hebben’, vertelt archeologe Marie Soressi. Knutselaars, maar ook de makers van dure merktassen als Hermès, gebruiken de werktuigen om hun leer waterdichter en mooier te maken.

Die truc gaat al een tijdje mee: de Neanderthalers maakten ze al, volgens Soressi’s recente artikel in het wetenschapsblad PNAS. De lissoirs zijn daarmee niet de oudste gereedschappen, maar wel de oudste benen gereedschappen die specifiek de eigenschappen van bot gebruiken. ‘Bot is stevig, maar ook relatief flexibel. Een stenen lissoir zou door de huid heen scheuren, of breken onder de druk. De huidige versies zijn nog steeds gemaakt van bot. We hebben al die tijd niets beters uit kunnen vinden om dit mee te doen.’

De slijtsporen op de stokoude leerpolijsters komen overeen met die op moderne gebruikte lissoirs: ze worden al tienduizenden jaren op dezelfde manier gebruikt.

Soressi en haar collega’s vonden tot lissoir bewerkte herten- en rendierbotten in grotten in Frankrijk.

Die grotten werden door Neanderthalers gebruikt op het moment dat de voorwerpen gemaakt zijn.

Wanneer dat precies was, is onduidelijk: archeologen bepalen de leeftijd van hun vondsten met verschillende methoden, die verschillende uitkomsten geven. Ergens tussen de 53.000 en de 40.000 jaar, volgens het PNAS-artikel, al houdt

Soressi het op 43.000 jaar. Er liepen toen al anatomisch moderne mensen rond in Europa, maar van hun invloed op Neanderthalers zijn tot nu toe geen aanwijzingen gevonden.

Er zijn dus drie verklaringen voor de vondst: of die invloed begon eerder dan iedereen dacht, of moderne mens en Neanderthaler vonden onafhankelijk van elkaar de lissoir uit.

Of de makers van Parijse kaktassen

gebruiken een truc die hun verre, verre voorouders ooit van Neanderthalers hebben overgenomen.

Dat laatste zou het interessantste zijn: maar al te vaak definiëren mensen cultuur als ‘datgene wat ons van de dieren onderscheidt’ – en de Neanderthaler wordt dan als kreten slakende wilde bij de dieren weggemoffeld.

De laatste jaren komen er wat meer

aanwijzingen dat de Neanderthalers meer in hun mars hadden dan we altijd dachten. Ze gebruikten vogelveren en schelpen als decoratie. In hun grotten zijn stokjes zwart materiaal (mangaandioxide) gevonden, die waarschijnlijk als kleurstof dienden.

Soressi: ‘Ze gebruikten ook roodgekleurde aarde – oker - maar daarvan is moeilijk vast te stellen of ze dat ook echt een kleurstof was. Je kan

De Neanderthalers waren niet alleen maar krom lopende oermensen met meer wenkbrauw dan woordenschat. Ze konden echt wat, en wellicht konden ze onze voorouders nog wat leren. Het is echter nog te vroeg om te kunnen zeggen of dat laatste ook echt gebeurd is. Dan moet je namelijk aantonen dat moderne mensen geen lissoirs hadden voor ze vanuit het Oosten in WestEuropa aankwamen.

‘Er zijn vindplaatsen in OostEuropa die door moderne mensen gebruikt zouden kunnen zijn, maar de grond is daar zo zuur dat botten – en dus ook voorwerpen die daarvan gemaakt zijn - niet bewaard blijven.

‘Deze vondst bevestigt andermaal dat hun technologische vaardigheden prima waren. Toch zijn er nu geen Neanderthalers meer, maar alleen nog moderne mensen. Wat maakte het verschil? Het lijkt erop dat onze voorouders niet overleefden omdat ze technologisch superieur waren, maar omdat ze andere keuzes maakten. Over in wat voor soort groepen ze leefden, bijvoorbeeld, of op welke prooien ze gingen jagen. We moeten nu leren wat die keuzes zijn geweest.’

Wij en de Neanderthalers

De werkwijze van een lissoir, gebruikt bij leerbewerking.

Zo’n driehonderdduizend jaar geleden kwamen de eerste Neanderthalers aan in Europa. Op grond van genetisch onderzoek weten we nu dat het niet een echte aparte mensensoort was, maar ze waren ook duidelijk niet hetzelfde als moderne mensen.

De schedel heeft opvallende wenkbrauwbogen, en het skelet is veel steviger gebouwd. Ze waren flink sterker dan moderne mensen, en hun hersenen waren ietsje groter. Op grond van bepaalde genetische mutaties denken archeologen dat in elk geval sommige Neanderthalers bleek en roodharig waren. Dat betekent overigens niet dat de bleke en roodharige mensen van nu op de een of andere manier meer Neanderthaler in zich hebben dan hun buren: de meeste genvarianten bij Europeanen die daarvoor zorgen zijn minder dan 15.000 jaar oud.

Zo’n 250.000 jaar hadden de Neanderthalers Europa voor zichzelf. Ze trotseerden honger, klimaatveranderingen en bittere kou, ze jaagden op levensgevaarlijke prooien als beren en wolharige neushoorns, ze verzorgden hun zieken en ze maakten kleine Neanderthalertjes. En toen doken de moderne mensen op.

We weten een aantal dingen over hoe het contact is verlopen. Er was culturele uitwisseling: toen de eerste moderne mensen opdoken, gingen de Neanderthalers ineens nieuwe dingen doen. Kralen dragen bijvoorbeeld, en muren beschilderen. De vers in Leiden aangekomen archeoloog Morgan Roussel werkt aan een publicatie over kleine speerpuntjes, gemaakt door Neanderthalers. Vermoedelijk hadden ze het idee van kleine puntjes afgekeken van mensen, maar niet het productieproces: ze maakten hun speerpunten op een andere manier dan de moderne mensen. ‘Het lijkt erop dat er wel contact is geweest, maar op een zekere afstand’, vat archeologe Marie Soressi het samen.

We weten ook dat er niet alleen cultuur is uitgewisseld: zo’n één tot vier procent van het DNA van mensen met Europese roots is afkomstig van Neanderthalers. Misschien was het tedere liefde, misschien was het brute verkrachting en misschien was het van allebei een beetje.

Het derde dat we weten: er zijn geen Neanderthalers meer, en wij zijn er nog wel. Ook hier zijn er meerdere opties, waarvan er waarschijnlijk meerdere waar zijn.

Hebben we ze uitgeroeid, kapot geconcurreerd, opgenomen in onze populatie of was hun heengaan eigenlijk toch meer de schuld van klimaatveranderingen? Archeologen zijn er nog niet over uit. Ze gingen er in elk geval niet aan omdat ze dom, onhandig of asociaal waren, en dat zou te denken moeten geven. Wat gaat ons de das om doen?

8 Mare · 12 september 2013 Achtergrond

Letters stellen gerust Typograaf Gerard Unger promoveert op eigen font Hij was al met emeritaat, maar vorige week promoveerde typograaf Gerard Unger op een nieuw lettertype. ‘Ze kijken dwars door je werk heen.’

Door Frank Provoost In welke letter Mare wordt opgemaakt, wil hij weten. De Minion? Diepe zucht. Je ziet hem denken: veilig, conservatief, hopeloos ouderwets. Maar gelukkig: Mare is in goed gezelschap. Want over The New York Times denkt hij precies hetzelfde. Op een congres in Amerika zei hij ook een keer hardop hoe vreselijk hij de vormgeving van die krant vond. Pas daarna ontdekte hij dat hij naast de verantwoordelijke art director zat. Dat kwam dus niet meer goed.

Ontucht met mieren. Zo omschreef Gerard Unger (71) zijn werk ooit. Hij is een van ’s werelds bekendste typografen, ontwierp veelgebruikte letters als de Swift (Trouw), Gulliver (USA Today) en Capitolium (de Volkskrant). Voor de ANWB maakte hij alle verkeersborden en wegwijzers, de bordjes in de Amsterdamse metro zijn ook van zijn hand. Sinds 2007 siert zijn Leidse letter het Academiegebouw.

Het is een gevalletje paplepel.

Thuis stond een rijk gevulde boekenkast. Zijn vader deed de publiciteit voor het bedrijf waar hij werkte en nam altijd tijdschriften en brochures mee. En vergeet het beroemde leesplankje van de lagere school niet. Je kreeg er een blikken doosje bij met losse kartonnen lettertjes die je op het plankje moest leggen. Hij ziet ze zo weer voor zich.

Na aap, noot, mies begon hij ’s avonds stiekem onder de dekens te lezen. Het zaklantaarntje hield hij zo lang vast dat zijn vingers verkrampten. En altijd weer dat ene boek: TiCoyo en zijn haai, over een jongetje in het Caribisch gebied die zijn tamme haai alle slechteriken liet opeten. Los van het verhaal, trok ook het lettertype hem aan. Dat moet de Bembo zijn geweest, een veelgebruikte drukletter uit die tijd.

Maar een boek lezen, daar doet hij tien keer zo lang over als een ander.

Met getallen heeft hij ook moeite.

Het is geen dyslexie, het blijft gewoon niet goed hangen. Dat heeft hem parten gespeeld op de middelbare school. Zijn rapporten stonden vol onvoldoendes. Als hij weer was blijven zitten, keek de docent hem hoofdschuddend aan. ‘Hou kan dat nou? Je bent toch geen domme jongen?’ Soms kreeg hij bijles. Maar een middelbareschooldiploma heeft hij nooit gehaald.

Zijn oudste broer zei: jij moet naar de kunstnijverheidsschool, de latere Rietveld Academie. Wat er toen gebeurde, daar geniet hij nog steeds van. Hij kon opeens toch iets, en hij kon het zelfs heel goed. Op zijn eerste rapport stond een tien! Er gingen opeens allerlei deuren open.

Hij had iets in handen, werd serieus genomen. Dat gevoel was - whoah - geweldig.

Een compenserende beroepskeuze, noemde een vriend het ooit.

En daar zit wel iets in: als je zelf zo moet puzzelen op die letters, kun je ze maar beter naar je hand zetten.

Hij heeft er alles uit gehaald wat er uit te halen viel. Geld verdienen met dingen die je leuk vindt, dat is een grote luxe. Maar het ging niet vanzelf. Begin jaren zeventig had hij drie banen tegelijk: hij zat in de

At the head of the column Duke William rode on the black charger given to him by At At the the head head of of the the column column Duke Duke William William rode rode on on the the black black charger charger given given to to him him by by King Alfonso of Aragon. Behind William, toward the rear of the column, three more of King King Alfonso Alfonso of of Aragon.

Aragon. Behind Behind William, William, toward toward the the rear rear of of the the column, column, three three more more of of the duke’s horses, each accoutred for battle, were being led, the duke making certain he the the duke’s duke’s horses, horses, each each accoutred accoutred for for battle, battle, were were being being led, led, the the duke duke making making certain certain he he would stay mounted no matter how many horses were killed or disabled beneath him. would would stay stay mounted mounted no no matter matter how how many many horses horses were were killed killed or or dis disabled abled beneath beneath him. him.

William rode with his sword at his waist and carrying a mace in his right hand. Around William William rode rode with with his his sword sword at at his his waist waist and and carrying carrying a a mace mace in in his his right right hand. hand. Around Around his neck, like a neck lace of bones, he wore the holy relics, the remains of Saints Rasyphus his his neck, neck, like like a a neck necklace lace of of bones, bones, he he wore wore the the holy holy relics, relics, the the remains remains of of Saints Saints Rasyphus Rasyphus and Ravennus, over which Harold had sworn to be William’s liegeman.

On his finger and and Ravennus, Ravennus, over over which which Harold Harold had had sworn sworn to to be be William’s William’s liegeman. liegeman. On On his his finger finger he wore the ring given to him and blessed

by Pope Alexander II, the ring with the tiny he he wore wore the the ring ring given given to to him him and and blessed blessed by

by Pope Pope Alexander Alexander II, II, the the ring ring with with the the tiny tiny contain ing hairbeter believed tozetten.’ haveFotocome from the head of St Peter.

Gerard Unger:compartment ‘Als je zelf moet puzzelen op letters, kunthe je ze maar naar je hand Hollandse Hoogte compartment compartment contain containing ing the the hair hair believed believed to to have have come come from from the the head head of of St St Peter.

Peter.

abcdefghijklmnopqrstuvwxyz abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 1234567890.,:;!?€Æ挜 1234567890.,:;!?€Æ挜

reclame, was typograaf en ook nog docent. En ondertussen bouwde hij zijn freelance praktijk op.

Zijn eerste drie letterontwerpen waren vingeroefeningen, die zijn nooit gepubliceerd. De Markeur, uit 1972, werd wel in gebruik genomen, maar ging al snel ter ziele. Wel grappig: in zijn woonplaats Bussum bleef het nog jaren de letter op alle bordjes in het gemeentehuis. Liep hij toch weer telkens langs zijn oude werk.

Twee jaar later kwam de eerste klapper. Met zijn nieuwe font, de die het echt niet meer zagen zitten. gerustgesteld worden. Dat is een schrijft hij vooraf alle belangrijke Demos, was fonts hij afgereisd het geldt: Maarcopyright hij dacht telkens: hierunger moet ik2013van de belangrijke taken van deAlverata ty- jaartallen op. Hijc. heeft ze 24/30 ervoor voor alle van de naar vlverata © gerard regular, 12/22, voor Kiel. alle fonts vlverata copyright © gerard unger 2013pografie, zeker als je akelig nieuws Alverata regular, 12/22, 24/30 Duitse Daar van hadde firma geldt: wat mee.

Niet wachten op opdrachgewaarschuwd zijn voor alle fonts van dede vlverata geldt: copyright © gerard unger 2013 Alverata regular,inc. c. Leiden 12/22, bij 24/30 Hell de eerste digitale zetmachine ten, zelf initiatief nemen. te vertellen hebt. Daarom is de op- aanstelling als bijzonder hoogleraar gebouwd. Dat hij die opdracht binLezen is net als lopen of fietsen. maak van kranten als The New York typografische vormgeving in 2002. nensleepte, was een feest dat hij flink Opeens sta je voor de voordeur en Times zo conservatief. Het idee is: Maar hij werd gegrepen door de heeft gevierd. De Demos is decennia vraag je je af: hoe heb ik dat eigen- laten we de lezers in godsnaam een wetenschap en vond het zalig om door de Duitse Bondsregering ge- lijk gedaan? Alles verloopt volledig vertrouwd beeld geven, dan hoeven zich op de theorie te storten. Het bruikt. En als hij voortaan collega’s automatisch en onbewust. Hij is dus ze daar niet over te piekeren. Kran- is prachtig om nu alsnog doctor te tegenkwam, zeiden ze: ‘Ah! The man geen kunstenaar, want die let alleen ten zijn een thermometer waaraan worden. from Hell!’ op mooie vormen. Hij is een vak- je perfect kunt aflezen dat het bange Hij is nog niet klaar. Wat hij nu Rust heeft hij nooit gekend, en man die de best leesbare letter wil tijden zijn. op straat ziet: al die jonge mensen dat vond hij enig. Het vak verandert maken. Bij een stratenmaker lopen Het zijn allemaal zijn lievelinge- die tegelijkertijd gesprekken voeren voordurend. Was het in de tijd van ze over het werk. In zijn geval kijken tjes, maar de laatste letter is altijd en met hun duim over hun telefoons de Demos nog zaak om je ontwerp ze er dwars doorheen. Dat is prima: favoriet. De Alverata is een nieuw vegen, dat zou hij van zijn levensdain een zetmachine te krijgen, door dan weet hij de marge waarbinnen Europees letterontwerp met de gen niet kunnen. Maar daar gaat het de uitvinding van de Macintosh hij kan opereren. Mooi mag, maar wortels in de Middeleeuwen. Hij niet om. De vraag is: kan hij er als tywerden lettertypes opeens appa- functionaliteit gaat voor. heeft er regelmatig zijn vakantie- pograaf nog iets op verzinnen? Goeraatonafhankelijk. Hoogdruk (met Er zijn een paar trucs. Hij begint bestemming op aangepast om even de schermletters ontwerpen, daar loden letters) veranderde in offset altijd met het woord minimum. Zo een ommetje van een paar honderd werkt hij hard aan. En daarbij komt (drukken met een plat vlak waar op bepaalt hij het ritme, heel belang- kilometer te maken. In heel Euro- al die ervaring bij de kranten goed basis van de vijandigheid van water rijk. Wat doen de m en de n? Hoe- pa zocht hij in afgelegen kloosters van pas. Want kijk maar: die iPhone en inkt letters werden gevormd). En veel wit moet er aan weerskanten? naar romaanse inscripties. Op die is even breed als een krantenkolom. na 22 jaar met potlood en papier te Waar kan de schreef dikker, waar in steen uitgehakte letters baseerde hebben getekend sloeg het digitale dunner? Dan tekent hij bp en dq, hij zijn ontwerp, waarop hij vorige Gerard Unger, Alverata, hedentijdperk toe. daarna meestal de r. Je doet er eens week in Leiden is gepromoveerd. daagse Europese letters met wortels Hij heeft genoeg jankende ont- een v bij. Zo groeit het.

Lezen blijft lastig. En nog altijd in de middeleeuwen. Promotie was werpers en uitgevers meegemaakt Mensen willen ongelooflijk graag als hij een voordracht moet houden, 5 september

12 september 2013 · Mare 9 Achtergrond

Een jongen wordt gered uit een gebombardeerd gebouw in de buurt van Aleppo. stad in de buurt van waar de familie van de Leidse promovendus Hekmat Dirbas woont. Foto Hollandse hoogte

Waag het niet om terug te komen Een Syrische PhD-student in Leiden vertelt De Syrische Hekmat Dirbas promoveerd in Leiden en probeert dagelijks zijn familie en geliefde te bereiken. ‘Ook ik zie dode kinderen in mijn nachtmerries.’

‘Doden is doden.

Of je dat nu met een mes of met chemische wapens doet, het resultaat blijft hetzelfde’, zegt Hekmat Dirbas (37) hoofdschuddend. In februari 2011 verliet hij zijn thuisland Syrië om in Nederland een PhD Middle Eastern Studies te doen. Toen hij vertrok was alles nog rustig. Nu maakt hij zich grote zorgen om een Amerikaanse aanval. ‘Mijn familie woont naast een militair vliegveld.’

Dirbas, van oorsprong historicus, had in Syrië een aantal jaar een goede baan als docent op een middelbare school. Hij specialiseerde zich in de Semitische talen en besloot naar Nederland te komen voor een PhD. ‘Het levensonderhoud is hier duur, maar het collegegeld was gunstig.’

Hij was net een paar weken in Nederland toen de protesten in Damascus begonnen. ‘De vreedzame opstanden ontaardden in rellen die hardhandig de kop werden ingedrukt. Het gevolg is dat beide partijen radicaliseerden.’

Hij geeft toe dat het regime ook voor de opstanden autoritair was.

‘Maar mensen zijn flexibel. Ze vinden een manier om daarmee om te gaan. We wisten wat we konden maken en wat niet. Zolang je niet te politiek geëngageerd was, was het geen probleem.’

In de zomer van 2011 bereikten de rellen Aleppo, vlakbij de gemeenschap waar hij opgroeide en waar zijn familieleden nog steeds wonen.

‘Zij vertelden me hoe het land veranderde. Door de inflatie werd voedsel ineens vijf tot tien keer zo duur. Er was geen olie of elektriciteit. In de Door Petra Meijer

winter gooiden de mensen uit wanhoop boeken en hun kleren in de kachel. Ook het transport functioneerde niet meer. Vanaf mijn woonplaats was het tien minuten reizen naar Aleppo. Door alle checkpoints doe je er nu vier uur over.’

Ook in Nederland kreeg hij problemen. De Lira, ook wel Syrische pond, stortte in. Zijn spaargeld was ineens een stuk minder waard en geld overboeken werd lastig.

‘Het was een moeilijke tijd. Door de gebeurtenissen in Syrië kwam ik in financiële problemen, en ik begon me af te vragen of ik niet beter terug kon gaan.’

Maar toen hij zijn zorgen met familieleden deelde, hadden zij een uitgesproken mening. ‘Je bent nu daar en moet je kansen grijpen. Haal het niet in je hoofd om terug te gaan.’

Het contact met zijn familie verloopt moeizaam. Vanwege de slechte internetverbinding is Skypen in twee jaar tijd eigenlijk maar twee of drie keer mogelijk geweest. Bellen doet hij gewoon met zijn Nokia. ‘Je weet nooit wanneer de elektriciteit het doet. Daarom probeer ik elk dag een aantal keer te bellen.’

Ongeveer eens in de twee weken lukt het hem om contact te maken.

‘Maar mijn ouders zijn slim. Ze willen niet dat ik me zorgen maak en proberen daarom elk gesprek naar mij om te buigen. “Hoe gaat het met je studie?” vragen ze dan. Ik wil natuurlijk weten hoe het bij hen is.’

Hij heeft inmiddels zijn eigen manieren gevonden om aan informatie te komen. Hij volgt een aantal jonge mensen op Facebook en weet een paar handige websites. Natuurlijk kijkt hij ook naar het journaal.

‘Maar dat neem ik met een flinke korrel zout.’

Hij benadrukt dat de gesprekken met familieleden niet altijd zwaarmoedig zijn. ‘Er is ook ruimte voor

vreugde. Over het feit dat we elkaar weer spreken, maar ook over andere dingen. De laatste keer dat ik mijn familie sprak, vernam ik dat mijn broer een kindje had gekregen. Het leven gaat door en daarin is soms ook ruimte voor geluk.’

Inmiddels heeft Dirbas zijn familie al drie weken niet gesproken. Twee weken geleden vernam hij dat drie

‘Als je familie naast een potentieel doelwit woont, vetrouw je de “slimme” raketten niet’ van zijn voormalige studenten bij gevechten op het platteland werden gedood. De spanning is immens. Op zich is het niet abnormaal om drie weken geen contact te hebben, zegt hij, maar hij maakt zich grote zorgen over de dreigende vergeldingsacties van Amerika.

‘Mijn familie woont vlakbij een militair vliegveld en bij drie militaire basissen. Amerika zegt “slimme” raketten te gebruiken. Maar als je familie naast potentiële doelwitten woont heb je daar weinig vertrouwen in. Aan de gevechten zijn we gewend, die zijn er al 2,5 jaar. Een aanval van Amerika is enger, omdat ik me er geen voorstelling van kan maken. Het regime blijft gewoon zitten, dus het lost niets op. En niemand weet welke vergeldingsacties er zullen volgen. Ik vertrouw de Amerikanen niet en ben bang voor een tweede Irak of Libanon. Denk je werkelijk dat Obama’s gedachten op dit moment bij het Syrische volk zijn? Hij houdt zich vooral bezig met het signaal dat hij aan de wereld afgeeft. Amerika ziet Syrië

het liefst als een zwak land. Als de Amerikanen niets doen geeft dat Assad kracht.

‘In de Nederlandse media wordt het conflict in Syrië vaak uitgelegd in termen van minderheden of religie. Zelf denk ik dat sociaal-economische factoren een veel grotere rol spelen. In Syrië was de kloof tussen arm en rijk heel groot. Veel mensen trokken vanuit het platteland naar de stad. Ze hoopten op een betere toekomst, maar konden daar niet echt integreren. De onrust in andere landen heeft die ontevredenheid aangewakkerd. Daarvan maken rechtse partijen handig gebruik. Je zou kunnen zeggen dat zij de opstand hebben gekidnapt.’

De bemoeizucht van Amerika en andere Westerse landen beschouwt hij als een vorm van imperialisme.

‘Hoeveel oorlogen hebben jullie gevoerd voordat jullie een democratisch stelsel hadden? Hoeveel tijd is daar overheen gegaan? We moeten het land eerst opbouwen en voorzien in de eerste levensbehoeften, daarna kunnen we het verder ontwikkelen. We moeten hiervan leren en dat moeten we zélf doen.’

Dirbas begrijpt dat de beelden van dode kinderen de wereld schokten.

‘Ook ik zie ze in mijn nachtmerries, maar die begonnen al langer geleden. Ik begrijp dat veel mensen vinden dat er iets moet gebeuren.

Ze bedoelen het goed. Helaas leiden goede intenties niet altijd tot goede resultaten. Wil je helpen? Dat doe je niet met een militair optreden, maar met eten, onderdak en onderwijs. Na de uitspraken van minister Kerry komt nu gelukkig een diplomatieke, politieke en vreedzame oplossing in zicht. Ik weet natuurlijk niet wat de toekomst brengt, maar ik ben in ieder geval opgelucht dat de kans op Amerikaanse interventie is afgenomen.’

‘Oké betekent niemand gedood’ Mare vroeg Hekmat Dirbas deze week een dagboek bij te houden.

Donderdag 5 september: Al meer dan een week geen contact met Aleppo. De stad lijkt buiten het bereik van de rest van de wereld te liggen. Ik spreek een familielid in de Verenigde Arabische Emiraten, in de hoop dat hij nieuws heeft, maar helaas, ook niets. We praten over onze kindertijd, het weer en eten. Het leven gaat door.

Vrijdag: Dezelfde problemen als gisteren. Het lukt wel om in contact te komen met mijn vriendin in Tartus, in het Westen van Syrië. Zij heeft ook familie op het platteland in Aleppo. We zijn beiden bezorgd over de verwachte Amerikaanse interventie. De oorlog kan liefde echter niet tegenhouden.

Zaterdag: Nog steeds geen nieuws. Ik spreek een kennis uit Duitsland, wiens familie dicht bij de mijne woont. We delen onze wederzijdse zorgen.

Zondag: Het gerucht gaat dat er morgen weer contact mogelijk is met Aleppo. Ik hoop het echt. Vandaag ben ik jarig. Een goede Nederlandse vriend oppert om bij mij thuis een klein feestje te houden. Dat doen we, ondanks de omstandigheden.

Maandag: Meer dan tien vergeefse pogingen gedaan. Sommige activisten plaatsen ‘goed’ nieuws op Facebook: afgezien van de dagelijkse moeilijkheden (water, gas, elektriciteit, eten) is alles oké.

Oké betekent: er is niemand gedood.

Woensdag: Eindelijk is het me gelukt om mijn familie te bereiken: ze zijn in orde.

10

Mare · 12 september 2013

English page

University Council worries about PhD students’ uncertain position The Executive Board wants to offer positions to fifty PhD students - doctoral candidates - at the university but the University Council, worried about the legal position of these new doctoral candidates, has its doubts about the plan.

The Council has stressed that the PhD students should not replace research assistants. The Board plans to appoint the first new-style doctoral candidates in 2014 although the Council thinks that there is too much uncertainty for a plan that is to be intro-

BY VINCENT BONGERS

duced so quickly.

These students are not to be employed by the university and consequently will not receive any wages, an impossible arrangement under the current legislation. But the Minister of Education, Jet Bussemaker, wants to experiment with the position of doctoral candidates and Leiden is taking part, despite the fact that the Minister still has to formulate the legal framework for the experiment. It is therefore still not clear how much free play the university will have to make its own arrangements.

For now, the Board is putting its own plan into operation. In practice, doctoral candidates should not notice many changes to their status.

“The only difference is that they are not employees but students”, says Vice Rector Magnificus Simone Buitendijk during last week’s meeting of the University Council.

In a letter, the Board told the Council that the fifty students will be given fixed work stations rather than hot desks. “And if we can’t manage that, it will probably mean that we won’t accept so many.”

There are no underlying finan-

No hunt for illegal sandwich toasters Lecturers are not allowed coffeemakers in their offices but everyone has them.

The same applies to electric kettles, sandwich toasters and rice steamers: they’re all over the university, in the offices of the student fraternities, PhD students and lecturers. These “sundry personal electric appliances” as the Safety, Health and Environment Department (VGM)’s annual report puts it, are actually prohibited unless the appliance is inspected annually. But the prohibition is difficult to enforce and nobody is about to change that.

“They are prohibited”, said Rector Magnificus Carel Stolker at the meeting of the University Council two weeks ago where the VGM report was discussed. “There are so many reasons why they are hazards.” He was referring to the fire that destroyed Delft University of Technology’s Faculty of Architecture in 2008.

“That was caused by a faulty coffeemaker.”

“The Board might have outlawed them, but everyone still uses them, of course”, said Marc Newsome of the BeP student party. “If someone comes round to check, people hide the

coffeemakers behind a pile of books. Wouldn’t it be more practical to stop banning them and make a survey of hazardous situations?”

The Board harbours a different view. Checking up on them is a lot of work but Stolker warned anyone who makes coffee or toasted sandwiches illegally: “If something goes wrong and we discover that it was caused by a prohibited appliance belonging to a member of staff, that employee will be held personally liable.”

The Council was still not convinced. “The tea from the legal automats is disgusting”, said historian Joost Augusteijn of the abvakabo/ FNV union. “That’s why I have an electric kettle and I’m not the only one. It’s better to allow their use and then check them to prevent any dangerous situations arising. I quite agree that appliances strung together with connectors should be forbidden but you should be able to use certified electric kettles and coffeemakers without extension leads.”

Stolker: “This discussion is not a reason to set off on a hunt for electric appliances, starting with Humanities”. VB

Deelnemers gezocht voor onderzoek

Voeding, stemming en cognitie Onderzoek naar de effecten van het voedingssupplement tryptofaan op stemming en informatieverwerking. Stemming en informatieverwerking hebben te maken met de stof serotonine in de hersenen. De hoeveelheid serotonine is afhankelijk van voeding en kan via voeding worden beïnvloed. De hoeveelheid serotonine is afhankelijk van de hoeveelheid tryptofaan die men via de voeding binnenkrijgt.

Wie kan meedoen?

Voor dit onderzoek zoeken we gezonde, niet-rokende, vrouwelijke proefpersonen (18-30 jaar) die géén hormonaal anticonceptiemiddel gebruiken (zoals de pil) en een regelmatige menstruatie cyclus hebben.

Wat houdt het in?

• Het onderzoek bestaat uit een intake (ongeveer 1 uur) en een onderzoeksochtend (ongeveer 3,5 uur) op de Universiteit Leiden (vlakbij NS station Leiden Centraal).

• De metingen bestaan uit interviews, vragenlijsten en computertests.

• Tijdens de testochtend neemt u capsules in die het aminozuur tryptofaan of een placebo (niet-werkzame stof) bevatten.

Vergoeding: • Voor deelname krijgt u € 30 contant of 10 credits. Eventuele reiskosten worden vergoed.

Voor informatie en/of aanmelden: neem contact op met Nadine Janssen, psychologe. e-mail: leiden.onderzoek@gmail.com telefoon: 071 527 3857

cial motives to the experiment and the Board would like emphasize that the PhD students will not replace research assistants: the Board wants gifted students who would not otherwise have the chance to get a doctorate to have a place at the university.

The university is also focusing on doctoral candidates from abroad: “They don’t expect to have the status of an employee because that’s not usual back home.”

Nevertheless, the council would like to how a student should decide between becoming a research assis-

tant and a PhD student as the current criteria are not clear.

Moreover, the Council is of the opinion that equality on the work floor is difficult to achieve. Because of their student status, the new “promotie” students will not be able to accrue pension rights and will need to be insured by other means.

In addition, students are not really allowed to teach, and it is doubtful whether the “promotie” students will be allowed to do so. As yet, it is uncertain whether they may – or even must – obtain basic teaching qualifications.

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Deelnemers gezocht voor onderzoek naar voeding, stemming en cognitie.

Gezonde, niet-rokende, vrouwelijke proefpersonen (18-30 jaar) die geen hormonaal anticonceptiemiddel (zoals de pil) gebruiken en een regelmatige menstruatie cyclus hebben. Het onderzoek bestaat uit een intake (ongeveer 1 uur) en een onderzoeksochtend (ongeveer 3,5 uur, waarvan 1 uur pauze). U wordt kort geïnterviewd, vult vragenlijsten in en doet computertestjes. Tijdens de onderzoeksdag slikt u een voedingssupplement (tryptofaan) of placebo. Beloning: € 30,- of 10 credits. Meer informatie: mail naar leiden.onderzoek@gmail.com

Gediplomeerd docent met veel podiumervaring geeft dwarsfluitles of saxofoonles. Tevens improvisatie en/of muziektheorieles. Meer info : Pieter de Mast.

0715128229 of 0644154802 / pdemast@ hetnet.nl / www.windstreken.com

VERLOREN 5/9 ingang Faculty Club Rapenburg: grote zilveren ring met vogel met grote emotionele waarde. Als je hem hebt gevonden, bel alsjeblieft! Viola: 0715140292 of 06-15260912.

Zet je in voor het Rode Kruis tijdens je studententijd! Heb jij interesse in vrijwilligers- en commissiewerk of zelfs een bestuursjaar waarbij jij het verschil maakt? Mail dan naar bestuur@studentendeskleiden.nl

Shuhari-dojo: karate, zelfverdediging en stokvechten voor vrouwen en meiden!

Gratis instaples woe. 18/9, 19.15–21.15.

Locatie: Gymzaal ‘De Brug’, Wassenaarseweg 499, Leiden. Info/aanmelding: Corinna, 071-5231866, shuharidojo@xs4all.nl, www.shuriryu.nl.

Accommodatie speciaal voor studentengroepen tot 20 personen.

De ideale uitvalsbasis voor een onvergetelijk weekend!

Diverse mogelijkheden om elk weekend actief in te vullen!

Nieuwe begeleiders gezocht voor huiswerkklas op woensdagmiddag in Buurthuis Vogelvlucht, Boshuizerlaan 5, in Leiden-Zuid-West. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel:

St. Anthonis (N.Br.) E. info@buuteland.nl www.buuteland.nl

mare-buuteland 130819.indd 1

09-09-13 14:37

Academische Agenda Mw. Prof.dr. C.L. Creutzberg zal op vrijdag 13 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Radiotherapie van Gynaecologische Tumoren.

Dhr. Prof.dr. J.Q.Th. Rood zal op maandag 16 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geesteswetenschappen met als leeropdracht Europese Integratie in een Mondiaal Perspectief.

Dhr. W. Duivesteijn hoopt op dinsdag 17 september 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Exceptional Model Mining’. Promotor is Prof.dr. J.N. Kok. Dhr. R. Pannekoek hoopt op dinsdag 17 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Topological aspects of rational points on K3 surfaces’. Promotor is Prof.dr. P. Stevenhagen.

Dhr. R. Torosantucci hoopt op dinsdag 17 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Oxidation, Àggregation and Immunogenicity of Therapeutic Proteins’. Promotoren zijn Prof.dr. W. Jiskoot en Prof.dr. H. Schellekens.

Mw. A.K. Grasskamp hoopt op dinsdag 17 september 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Cultivated Curiosities: A Comparative Study of Chinese Artifacts in European Kunstkammern and European Objects in Chinese Elite Collections’. Promotoren zijn Prof.dr. M. Meadow (Univ. of California Santa Barbara) en Prof.dr. B. ter Haar (University of Oxford).

Dhr. W.R. Fortes hoopt op woensdag 18 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Error bounds for discrete tomography’. Promotoren zijn Prof.dr. K. J. Batenburg en Prof.dr.ir. B. Koren (TU Eindhoven).

Dhr. G.H.C.J. Wijts hoopt op donderdag 19 september 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Magnetic Resonance Force Microscopy at milliKelvin Temperatures’. Promotor is Prof.dr.ir. T.H. Oosterkamp.

Dhr. A. Domínguez Rascón hoopt op donderdag 19 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Estado, frontera y ciudadanía. El Septentrión entre el Antiguo Regimen y la formación de la nación mexicana’. Promotor is Prof.dr.

P. Silva.

Dhr. S. Kaddouri hoopt op woensdag 18 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Le Livre Decisif sur les Religions et les Sectes d’ Ibn Hazm entre l’ histoire du texte et la critique textuelle’. Promotor is Prof.dr. P. S. van Koningsveld.

Mw. C.J.G. van den Hurk hoopt op donderdag 19 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Effectiveness and safety of scalp cooling in cancer patients undergoing cytotoxic treatment’. Promotoren zijn Prof.dr.

J.W.R. Nortier, Prof.dr. J.W.W. Coebergh (EUR) en Prof.dr. van de Poll-Franse (Univ. v. Tilburg).

Mw. I.C.M. Mos hoopt op woensdag 18 september 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘A more granular view on Pulmonary Embolism’.

Promotor is Prof.dr. P.H. Reitsma.

Mw. E. van Eijk hoopt op donderdag 19 september 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Family Law in Syria’. Promotor is Prof.dr.

L.P.H.M. Buskens.

12 september 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Hier komt de nacht

FILM

Lezingen, optredens en proefjes tijdens Nacht van Kunst en Kennis

Zinloos geweld Schrijver Alex Boogers (1970) publiceerde zes romans en trainde een wereldkampioene thaiboksen.

Hij spreekt over de zin en onzin van utopie.

Wat is voor u een utopie?

‘In ieder geval een plaats waar heel weinig mensen zijn. Een plek waar ik niet steeds geconfronteerd worden met vooroordelen, gedachten en meningen van anderen.

‘Dat is door de opkomst van sociale media nog erger geworden.

Die aanhoudende stroom van geklaag “dat het leven zo vreselijk erg is” op Twitter en Facebook. Dat mag allemaal wel wat minder, maar misschien begin ik gewoon oud te worden.’

U wordt vaak als de kickboksende schrijver opgevoerd. Een vloek of een zegen?

‘Ik heb mijn eerste boek onder een pseudoniem geschreven. Ik wilde dat het vooral om het boek zou gaan en niet om de schrijver erachter.

Naïef wellicht, maar zo dacht ik er

Schrijver Alex Boogers: ‘Misschien word ik gewoon oud.’ foto Krijn van Noordwijk

wel over. Later publiceerde ik onder mijn eigen naam. Toen ontstond al snel het beeld van de kickboksende schrijver. Ik heb me er tegen verzet, maar nu aanvaard ik het zoals het is.

‘In de meerderheid van mijn boe-

ken komen vechtsporten helemaal niet aan bod. Daarnaast is kickboksen salonfähig geworden. Zeker sinds Badr Hari in het nieuws is, krijg ik veel vragen over het vechtsportwereld. Maar ik wil me niet opwerpen als expert.

‘Ik ben een schrijver en niet een of ander groot licht dat schijnt boven andere mensen. Schrijvers worden overal maar als deskundigen over allerlei mogelijke onderwerpen opgevoerd. Ik vind dat onzin.’

uitgever, dan zegt deze vast: “Dit is toch echt te vergezocht.” Een donkere jongen in een Hollands wintertafereel gooit een sneeuwbal en krijgt er een kogel voor terug. Maar het is gewoon waar. Truth is stranger than fiction.’

Uw nieuwe boek Wanneer de mieren schreeuwen gaat over zinloos geweld. Een grote inspiratiebron is Sedar Soares. De jongen van dertien die in 2003 in Rotterdam werd doodgeschoten omdat hij met sneeuwballen gooide. Waarom?

‘Het is een zaak die in meer van mijn boeken langskomt. Ik was toen een jonge vader met een zoontje van twee jaar. Hij is nu even oud als Sedar in 2003 was. Het kwam hard aan.

‘Het is ook een bijna onwerkelijke gebeurtenis. Als je het verhaal als een fictief idee voorlegt aan een

Hoe pakken we zinloos geweld aan?

‘Ik heb geen pasklare antwoorden, maar het belangrijkste is dat we het in ieder geval niet gewoon gaan vinden, het lezen in de krant en daarna gewoon weer met het leven verder gaan alsof er niets gebeurd is.’ VB

Volgt u de zaak nog?

‘Het is nu tien jaar geleden. De dader is bekend, maar niet veroordeeld omdat getuigenissen vanwege de angst voor wraak zijn ingetrokken.’

Alex Boogers, 20u, De Lakenhal De roman Wanneer de mieren schreeuwen verschijnt 15 november bij uitgeverij Podium

Nouveau Veló trapt Coke en pauwen op het effectpedaal De Brabanders van Nouveau Vélo spelen dromerige effectvolle gitaarpop. ‘Het belangrijkste is dat we elkaar blijven verrassen.’

Bassist Bart Haverkort, jullie lijken vooral beïnvloed door psychedelische pop en shoegaze-bands als Deerhunter. Klopt dat?

‘We denken niet in genres. Wat ons interessant lijkt, doen we. Lekker wat experimenteren met effecten. We proberen vooral de verrassing erin te houden.

‘En soms worden we verrast. Onze drummer was plots niet meer beschikbaar. Rolf Hupkes, die gitaar speelde, is toen maar gaan drummen. Iets wat hij nog nooit eerder had gedaan. We hebben een weekend gerepeteerd, zijn toen als trio het podium opgegaan en dat werkte prima. Voorlopig houden we het zo.’

In maart verscheen het mini-

album Daze. Wat opvalt is de gelaagdheid van de nummers. Zijn jullie een band die langdurig in professionele studio’s opneemt?

‘Het tegenoverstelde is het geval.

De plaat is opgenomen in een flat in de Bijlmer in de zomervakantie.

Onze zanger/gitarist Niek Leenders woonde daar toen. We hadden nog een achtsporen recorder staan, wat microfoons en dergelijke gehuurd.

Die hebben we in een kamer gezet en vervolgens zijn we gaan vastleggen. Heel eenvoudig eigenlijk.

‘We hebben allemaal voltijdbanen. We doen het niet om brood op de tafel te krijgen. Het is mooie hobby, meer niet. We vinden het leuk om te spelen en brengen af en toe wat uit. We vinden het wel prima zo. De enige compromissen die we sluiten zijn die tussen ons drieën.’ VB Nouveau Vélo,

Museum Boerhaave, 21.30 uur.

Nouveau Veló nam een album in een Bijlmer-flat.

Foto Emil Pabon

U kende ze misschien al van Mare, de televisie en Lowlands, maar zaterdag spelen de rocksterren van de Leidse wetenschap een thuiswedstrijd.

Het ‘beam me up, Scotty’ uit Star Trek ontstond puur omdat de makers geen geld hadden om een landingsscène te filmen, maar het werd het populairste idee uit de serie.

Van A naar B zonder reistijd, jetlag en mensen in je persoonlijke ruimte, dat zou mooi zijn. Als je een mail stuurt, is die vrijwel onmiddellijk aan de andere kant van de wereld, en ook op de ultrakleine quantumschaal is teleportatie mogelijk. Natuurkundige Carlo Beenakker legt zaterdag uit waarom dat wel kan, en het opstralen (nog) niet.

Beenakker is een van de vele, vooral Leidse, wetenschappers die het kennisgedeelte van de Nacht van Kunst en Kennis gaan verzorgen.

Psychologe Lorenza Colzato spreekt over de effecten van cocaïne op je hersenen en in het museum voor Volkenkunde leidt LUMC’er Bob Siegerink een discussie over wat nou eigenlijk gezond eten is.

Verspreid over de negen locaties

zijn er allerlei mogelijkheden om wetenschappelijk verantwoord te luisteren, spelen of zelfs proeven.

Op een crossoverfestival als dit zijn de mensen die de grenzen van kunst en wetenschap opzoeken natuurlijk extra interessant.

Apenonderzoeker Jan van Hooff spreekt in Museum Boerhaave over de evolutionaire basis van wat wij mooi vinden, en van mooie dingen.

Wat moet een pauw nou met zoiets moois en onhandigs als een pauwenstaart? In De Lakenhal zal Vincent Icke, zowel kunstenaar als wetenschapper, het hebben over waar de twee disciplines elkaar vinden. BB

Nacht van Kunst en Kennis Nacht van Kunst en Kennis met o.m.

Youp van ’t Hek, de Veenfabriek, Vincent Icke en vele anderen.

Za 14 september, 19:30 tot 2:30 Diverse locaties in Leiden nachtvankunstenkennis.nl

TRIANON White House Down dagelijks 18.30 + 21.30 Blue Jasmine za. zo. + wo. 14.30 Borgman dagelijks 18.45 + 21.30 Now You See Me do. vrij. za. zo. 21.30 The Lone Ranger ma. di. wo. 20.30 KIJKHUIS Blue Jasmine dagelijks 18.30 + 21.00 Jobs dagelijks 19.00 + 21.30 LIDO We’re the Millers dagelijks 18.45 + 21.30 The Mortal Instruments: City of Bones do. zo. ma. di. wo. 18.45 The Conjuring dagelijks 21.30 The Heat dagelijks 18.45, za. zo. + wo. 14.30 Elysium dagelijks 21.30 Smoorverliefd dagelijks 18.45 + 21.30

MUZIEK QBUS Roots in Heaven: Glossy Jesus, Blind Willies, TMGS Vr 13 september 20.30 €10 Balfolk: Le Petit Boeuf & KV Express Duo Za 14 september 19.00 €10 Ska!!di!Nite: Cartoon Violence & The Tankers Wo 18 september 20.30 €10 SUB071 Hombre Malo & Udarnik Ma 16 september 21.00

T H E AT E R HET WEESHUIS Al Dente – De kersentuin 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21 september 20.30 €12 LEIDSCHE SCHOUWBURG De Veenfabriek – Moby Dick, het concert Za 14 september 19.30 vanaf €10 SCHELTEMA Theatercafé Zo 15 september 15.00 Movies That Matter Ma 16 september 20.00 €4,50 (studenten) Science Café Di 17 september 20.00

DIVERSEN OVERAL De nacht van kunst en kennis Za 14 september 19.30 Open Monumentendagen Leiden Za 14 en zo 15 september LIPSIUSGEBOUW Seminar Sjamil Jeppie: Collecting and communication. Episodes from Timbuktu in Times of Distress Di 17 september 15.00 HUIZINGAGEBOUW Seminar Sjamil Jeppie: What is the relationship between the humanities disciplines of history and anthropology?

Wo 18 september 14.00 Seminar Sjamil Jeppie: What is de history of the book in Afrika?

Do 19 september 15.30 ACADEMIEGEBOUW HSVL-symposium Twee Eeuwen Koningshuis Di 24 september 18.30 €7,50

12 Mare · 12 september 2013 Het Clubje

Bolwerkers

Koekoek

Foto Jan van den Brink

‘We wonen in Mondriaans huis’ Directie van museum Villa Mondriaan in Winterswijk Margriet Slippens (23, master kunstgeschiedenis, rechts op de foto): ‘Ik kende Anne wel van de master kunstgeschiedenis, maar eigenlijk alleen van naam en gezicht. We reageerden beiden op een stageplaats waarbij je zou leren om een museum te beheren.

Ineens waren we duo-directeur’ Anne Kremers (24, master kunstgeschiedenis): ‘Vier maanden geleden namen we onze intrek op de zolder van de oude ambtswoning waar Mondriaan opgroeide. Op zijn twintigste vertrok hij naar de Rijksacademie in Amsterdam, maar ‘s zomers kwam hij vaak terug om te schilderen. Het is heel bijzonder: in het huis waar wij nu wonen, zette hij zijn eerste voetstappen op het kunstenaarspad.’

Margriet: ‘Toen we hier aankwamen liepen er veertig bouwvakkers door het pand. Er moest nog ontzettend veel

Bandirah

gebeuren. Een paar dagen later kwam het kunsttransport met alle schilderijen.

Een week later was de opening door prinses Beatrix.’

Anne: ‘Een Mondriaan gooi je niet even op de achterbank. De kunstwerken worden vervoerd in geklimatiseerde koffers, de zogeheten turtles.’

Margriet: ‘Bij Mondriaan denken de meeste mensen aan de Victory Boogie Woogie. Hier hangt veel van zijn vroegere werk. Zijn stijl is dan nog niet zo eenduidig en meestal ook veel realistischer. Je ziet dat hij ook echt goed kan tekenen. Daardoor heb ik ook wel meer waardering gekregen voor zijn latere werk.’

Anne: ‘De werkzaamheden zijn heel divers.’

Margriet: ‘Een museum runnen gaat niet met een negen-tot-vijfmentaliteit, maar je krijgt er veel voor terug. In het

museum is geen dag hetzelfde.’

Anne: ‘Als je bij grote musea stage loopt, kom je meestal op één afdeling terecht: marketing, educatie of financiën. Wij mogen van al die dingen proeven.’

Margriet: ‘We maken altijd leuke dingen mee. Zo komen mensen hier regelmatig naar toe met hun Mondriaans.’

Anne: ‘Maar wij zijn geen Mondriaankenners, we zijn meer een soort kunstmanagers. Gelukkig hebben we boven een boek met een groot deel van zijn oeuvre. We laten de mensen wat rondkijken en zoeken het werk ondertussen op in het boek.’

Margriet: ‘Soms zie je meteen dat het geen echte is.’

Anne: ‘Of ze komen met een schets van zijn oom Frits Mondriaan. Ze denken wel eens iets heel bijzonders te hebben, terwijl de schetsen van Frits

Mondriaan voor een paar tientjes op Marktplaats staan. Het is wel lastig om ze dan teleur te moeten stellen.’

Margriet: ‘Onze stage zit er inmiddels op en Anne is zelfs voor twee jaar aangenomen als directeur. Ik wil graag taxateur worden, voor mij was het werk in het museum meer een leerzaam uitstapje.’

Anne: ‘Binnenkort komen er weer twee stagevacatures vrij. Volgend jaar openen we een nieuwe tentoonstelling en we willen het educatieprogramma verder opzetten. De nieuwe stagiairs mogen dan in het huis van Mondriaan wonen.

Ze moeten meemaken hoe bijzonder dat is. Als ik ’s ochtends wakker word, ga ik meestal eerst de zalen openen en de schilderijen begroeten. Het is toch fijn dat ze er elke ochtend nog zijn.’

Door Petra Meijer

Ik weet wat u misschien hebt gedacht.

U dacht: gelukkig zijn we hem kwijt, die volgevreten idioot, die mafkees die bij zijn laatste column voor de zomer de helft van de lezers tijdelijk het zicht ontnam met een foto van zijn, zoals de Fransen het zo mooi zeggen, derrière au naturel.

Voor u, en voor iedereen: Koekoek, daar ben ik weer! U bent even stevig ge-HansKlokt door mij; eerst verdwijnen, om daarna triomfantelijk weer mijn opwachting op dit podium te maken.

Altijd leuk om eerst met je blote reet boven een afscheidscolumn u allen vaarwel te zeggen, om vervolgens nu, ruim twee maanden na dato, suave en casual de werkzaamheden weer op te pakken alsof er niks gebeurd is.

Ongemakkelijk? Juist niet! Met de billen bloot en gaan. Het vereist alleen een beetje schaamteloosheid. Het is wel wat te vergelijken met de man die de loterij wint en met veel poeha ontslag neemt. De baas een draai om de oren geven, de secretaresse vol op de bek pakken en het afscheidscadeautje niet doortrekken op de gemeenschappelijke wc. Om vervolgens later weer nederig terug te keren. Met het grote verschil dat al het bovenstaande niet op mij van toepassing is en ik simpelweg de mazzel had dat mijn columns blijkbaar in de smaak vielen.

Of juist niet! Gelukkig houd ik wel van dit werk, voor zover dit überhaupt werk te noemen is. Daarom ben ik weer terug.

Mijn belofte van vers columnvlees is dus maar half waargemaakt. Mijn lieve collega Marit heeft plaatsgemaakt voor de exotische (want Vlaamse) Talitha. Ik ben nu al verliefd, maar dat gaat bij mij dan ook betreurenswaardig snel. Een hardnekkig overblijfseltje van de lente. Afgelopen zomer weer verliefd geworden op zo ongeveer iedere nieuwe vrouw die ik ontmoette. Hopeloos.

Maar goed, de zomer is voorbij, de El Cid is voorbij, het nieuwe academische jaar is begonnen en u leest dit ongetwijfeld tijdens een onderbreking van het college, al dan niet ingelast door de docent.

De nieuwe clubjes op de studentenverenigingen worden as we speak gevormd, de kick-off van de sportseizoenen komt er aan en er schijnen al enkele eerstejaars huilend bij de universiteitspsychiater te zitten.

Kortom, alles begint weer, alles is weer nieuw en toch zo vertrouwd. Als zesdejaars heb ik het inmiddels allemaal al een keer of wat voorbij zien komen en toch blijven er altijd mensen en gebeurtenissen die me van mijn stoel blazen. En dat is precies waar ik naar uitkijk.

Ik heb er weer zin in om weer een tijd lang op deze plek over van alles en iedereen en nog wat azijn te pissen dan wel de loftrompet te steken.

Ladies and gentlemen, start your engines, let’s get shit done!

Robbert van der Linde