Mare 30 (36)

6 juni 2013 36ste Jaargang • nr. 30

‘Erdogan staat alleen’ Pagina 3

Schilderijen van duivels en monsters onderzocht.

‘Kent u deze heks?’

De ontplofte confettifabriek: hoe moet het verder na Stapel?

Eerste analoge computer: ‘Alsof je een stoomtrein uit de twaalfde eeuw ontdekt’

Pagina 6 en 7

Pagina 8

Pagina 9

De grote gemene deler WhatsApp verspreidt roddels, seksfoto’s en liefdesverdriet Gênante geheimen delen is niets nieuws. Maar door WhatsApp gaat het steeds sneller en de bewijsstukken circuleren eeuwig op internet.

Hoewel? ‘Dat seksende meisje op het toilet? Ik weet niet eens meer uit welke stad ze komt.’

DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Laatst kwamen er seksfoto’s voorbij van een jongen en een meisje in een wc-hokje van Augustinus’, vertelt Demi van Hove (19, student rechten) over de WhatsApp-groepen waarin studenten, en zeker Augustijnen, via hun telefoons van alles delen. ‘Ik zou wel wat mogen minderen’, zegt ze terwijl ze haar telefoon voor de zekerheid toch maar voor zich op tafel legt.

Het delen van gênante dingen over anderen is zo oud als de wereld, volgens techniekfilosofe en universitair docent aan de rechtenfaculteit Bibi van den Berg. ‘Nieuw is dat de groep waarmee het gedeeld kan worden tegenwoordig veel groter is en dat het blijvend is. Niets is nog te deleten.’

Van Hove deelt er onbezorgd op los. ‘Ik zit in groepjes met mijn gezelschap, cordiaal, huisgenoten, de restaurantcommissie en ook nog met mijn familie. De onderwerpen zijn vaak heel random: hoe een tentamen ging, wat iemand in het weekend gaat doen. Bizarre nieuwsdingen komen op elke app wel langs. En alles wat op Augustinus gebeurt natuurlijk. Maar veel vaker dan schandalen gaat het om zelfbedachte memes (via internet of sociale media verspreide plaatjes met flauwe teksten, red.).

Niet heel schokkend, wel grappig.’

‘Dezelfde dingen waarover je kletst bij een biertje. Roddels, maar ook de festivals die we in de planning hebben staan en wat er gebeurd is op feestjes’, vertelt Anne Bukman (22, student psychologie).

Ook zij is Augustijn en fervent WhatsApp-gebruiker. ‘Bij Augustinus maken we echt voor alles een groep aan. Elke commissie heeft er

wel een. Vooral om het commissiewerk te plannen. En met studiegenoten bespreek ik collegeopdrachten.

Verder komen er vooral leuke dingen voorbij.’

Geschiedenisstudent Miriam Wagenaar (21) kent de verhalen van de groepen van Augustinus, waarin het delen vooral razendsnel leidt tot eindeloze vermenigvuldigingen. Zelf is ze nergens lid. ‘Ik whatsapp wel met huisgenoten, collega’s en vriendinnetjes van vroeger. Die groepen zijn vooral ontstaan vanuit praktisch oogpunt. Met collega’s plan ik op die manier vergadermomenten en met mijn huisgenoten spreken we zo af dat er iemand thuis is wanneer de nieuwe wasmachine wordt bezorgd.

In die laatste groep word je wel regelmatig helemaal doodgespamd.’

Schandaalfoto’s en genante filmbeelden ziet ze echter nooit voorbij komen. ‘Het gaat vooral om persoonlijk leed. Oh noes (sic), de trein heeft vertraging. Dat niveau. En de enige e-mails die we delen zijn van kandidaten voor een hospiteeravond.

Maar dat draait niet om leedvermaak. Niet hoofdzakelijk tenminste.’

Anders was het bij de e-mail van een eerstejaars Augustijn die een flink relaas had gestuurd naar de commissie van Integraal, het verenigingsblad. ‘Ze had nogal veel jongens geregeld, wat op zich natuurlijk niks geeft. Maar ze vroeg de redactie om dat buiten de roddelpagina’s te houden. Dat die mail vervolgens de hele vereniging over ging, was voor haar best vervelend’, vertelt Van Hove.

Bukman ontving het mailtje ook: ‘De print screens zijn tot ver buiten Leiden verspreid. Best gênant. En haar veroveringen hadden de Integraal niet eens gehaald, maar dat mailtje uiteindelijk wel.’

Van Hove: ‘En ken je dat verhaal van die gast die een vriendin had?

Toen zij het met zijn huisgenoot deed, stuurde hij een nogal intense e-mail, die echt overal langskwam.’

De tragische held uit dat verhaal groeide na het verspreiden van de

e-mail in korte tijd uit tot een beroemdheid bij studerend Nederland.

Inmiddels wil hij niet meer aan het voorval herinnerd worden. Toch zwerven zijn 4700 woorden, een halve bachelorscriptie, aan scheldkanonnades en overpeinzingen over ‘opties’ en ‘chillheid’ nog altijd rond op internet.

Evenals het daarop gebaseerde lied waarmee Minerva vorig jaar glansrijk het Intercorporaal Songfestival won.

Maar er zijn meer landelijke deelhypes, zoals het vrouwelijke bestuurslid van de Utrechtse vereniging Veritas die eerder dit jaar opstapte nadat pikante beelden van een avontuurtje met een paar jongens van een andere vereniging massaal werden verspreid.

Bukman zag het ook voorbij komen. ‘Evenals een filmpje waarin een verenigingsmeisje seks had op een toilet. Dat ging heel Nederland door.’ Voor de hoofdpersonen is het ongetwijfeld heel vervelend, denkt ze. ‘Maar het waait snel weer over. Je bent even in het hele land het topic van de dag.

Daarna maak je weer plaats voor andere nieuwtjes. Van dat meisje op het toilet weet ik niet eens meer uit welke stad ze kwam, laat staan dat er namen bekend zijn.’

Wie heeft de mooiste almanak?

Onderzoek naar mogelijk plagiaat

Docent aangevallen tijdens tentamen

Crisis kost faculteit Den Haag geld

Ook dit jaar beloont Mare de vereniging met de meest originele almanak met een fust bier. Inleveren voor 13 juni bij de redactie, Pieterskerkhof 6, Leiden.

Een oud-hoofddocent van de Leidse universiteit is door zijn huidige werkgever, op non-actief gesteld wegens plagiaat. Leiden start een onderzoek.

Een tentamen kunstgeschiedenis werd maandag verstoord toen een studente de zaal binnendrong en de docent aanviel. De docent raakte niet gewond.

Omdat de overheid de hand op de knip houdt, scholen minder ambtenaren zich bij in de avonduren. En het diplomatenklasje is niet langer in Leidse handen.

Pagina 5

Pagina 5

Pagina 4

‘We lachen er met z’n allen een week om en zien dan weer iets nieuws, maar intussen voelt degene om wie het gaat zich vast nog wel wat langer gekwetst’, realiseert Van Hove zich. Zelf vreest ze er niet voor om op deze manier een instant beroemdheid te worden. ‘Ik ben meestal met mijn vriendinnen, die zouden het heus niet op de app gooien als ik iets raars zou uitspoken. Dat doe je niet bij vrienden.

Hooguit als je staat te zoenen, maar een kotsfoto is eigenlijk al niet leuk meer. Maar goed, volgens mij doe ik sowieso niet zo snel rare dingen.’

Ook Bukman houdt haar eigen uitspattingen niet beter in de gaten sinds de komst van WhatsApp. ‘Roddels gaan wel veel sneller. Als er met een paar biertjes op iets gebeurt, word je wel lekker snel van verschillende kanten met je neus op de feiten gedrukt.’

Wat je meteen moet doen, wanneer je ongewenst in dit roddelcircuit belandt, is zelf zoveel mogelijk verwijderen, adviseert Van den Berg. Dat lijkt dweilen met de kraan open, maar je kunt je zo in elk geval wapenen met een dosis nuchterheid. > Lees verder op pagina 4

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 6 juni 2013 Geen commentaar

Sneller, hoger, vlakker Misschien kent u de NWO niet. Dan bent u een student.

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek is namelijk de onderzoeksfinancier. Uw docent stuurt daar doorwrochte bedelbrieven naar toe. De envelop staat bol van modieus jargon en synoniemen van het woord ‘relevantie’. Soms krijgt de aanvrager geld, soms niet. Dat doet de NWO goed. Dat blijkt uit een evaluatierapport van een door het ministerie van Onderwijs ingestelde commissie.

Dat staat te lezen in het document, getiteld Nieuwe dynamiek, passende governance.

Governance? Really?

Even een citaatje: ‘De conclusie is dat het Nederlandse onderzoek internationaal gezien excellent is. Nederland behoort wereldwijd tot de top vijf in termen van productiviteit van onderzoekers. Met citatiescores die significant hoger zijn dan het wereldgemiddelde heeft Nederland, samen met de Verenigde Staten, Zwitserland en Denemarken, de hoogste scores.’

En omdat het cv van de meeste staatssecretarissen van Onderwijs – op wat folderen voor een partij na – identiek zijn aan dat van een bedrijfsleider van een schemerige Kijkshop, benadrukt de commissie nog eens: ‘Het geld van de belastingbetaler wordt goed besteed.’

DOOR THOMAS BLONDEAU

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

Mooi, kan iedereen weer aan het werk. Wat managers de laan uitsturen en de wetenschappers verder excellente topscores laten binnenharken.

Welnee, dus, er moet verankerd, geprofileerd, strakgetrokken en naar de toekomst, pardon, duurzame toekomst gekeken. Alsof je Robert Schoemacher los laat op Doutzen Kroes. Misschien kent u deze namen niet.

Dan bent u een docent of uw culturele consumptiegedrag is lovenswaardig, zij het een tikkeltje gedateerd, te noemen.

Zeggen dat iets altijd nog beter kan, is niet altijd the way forward, om het even lekker buzzy te houden. If it ain’t broke, don’t fix it.

Stiekem weten die rapportsamenstellers dat ook wel, maar ja, een rapport met de naam Niets meer aan doen. Hij gaat lekker zo, daar kan de staatssecretaris ook niet mee aankomen op de Binnenhof Barbecue.

Daarom is er ook een hoofdstukje ‘Aanbevelingen’ opgenomen – het dunste onderdeel. Je ziet de eerbiedwaardige professoren gewoon zitten op de laatste vergadering.

‘Kutjefuck, we hebben helemaal geen aanbevelingen gedaan. Snel, steekwoorden, ik tik het wel uit in de trein.’

En dus moet er wat vereenvoudigd in de bestuurslaag, de blik moet naar buiten en er moet een Chief Scientific Advisor aangesteld bij het ministerie. Want ja, dat geld van de belastingbetaler moet nu eenmaal goed besteed. Dat is niet herorganiseren, of evalueren, maar epibreren. Misschien kent u dat woord niet. Maar het is iets waarvan het jammer is dat onderwijsbeleid er zich steeds meer op toe lijkt te leggen.

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Judith van Hoogdalem (stagiaire) j.j.van.hoogdalem@umail.leidenuniv.nl Medewerkers

Robbert van der Linde • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Marit de Vos • Geerten Waling • Anne van de Wijdeven Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare. leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Verder Toen ik nog jong, optimistisch, en eerstejaars was zat ik met mijn medestudenten Engels bij een college. Geen van ons had plannen om het onderwijs in te gaan. De docent taalverwerving sprak ons streng toe: ‘De meesten van jullie zullen docent worden!’

Ik keek naar degene die naast me zat. We glimlachten. We wisten wel beter. Wij zouden groots en meeslepend leven. Het einde van dit verhaal is duidelijk. Je hebt het onder mijn columns zien staan: docent Engels in opleiding. Zoals met zoveel dingen had mijn achttienjarige zelf het ook hier bij het verkeerde eind (zie ook: oncharmante truien zijn echt wel hip, niks mis met wijn uit een doos, vriendschap is voor altijd).

Ik sluit bijna mijn zesde jaar als student af. Dit is dan ook mijn laatste column. Het pad dat ik nam van Engels naar literatuurwetenschappen naar de lerarenopleiding is er één geweest dat weliswaar gelijk liep met wat ik wilde, wat ik leuk vond, en wat ik goed kon, maar de eindbestemming van dat pad was iets wat ik absoluut, absoluut niet wilde.

Ik wilde tenslotte groots en meeslepend leven. Ik zag niet hoe dat kon als docent. Het is goed om een droom te hebben. Ik hoop dat jij er ook één hebt.

Deze column dient slechts als herinnering dat de dingen doen die je wilt, die je leuk vindt, en die je goed kan geen garantie is om je droom waar te maken.

Je hebt mijn columns gelezen. Vaak waren ze bitter, en teleurgesteld. Dat is fijn om te lezen als je zelf ook bitter en teleurgesteld bent, maar niet echt productief voor de betrokken partijen.

Ik heb inmiddels een baan in het onderwijs. Ik ben aangenomen – en hier is waar het verhaal een plotselinge en onverwachte wending neemt – op een internationale middelbare school in Dubai. In augustus vertrek ik.

Dit is geen stap die ik aan zag komen. Elke stap die

ervoor kwam, was zo duidelijk, zo vanzelfsprekend, zo het-enige-wat-ik-kan-doen. Als ik aankom is het waarschijnlijk vijfenveertig graden in Dubai. Het is een megapolis die in de afgelopen veertig jaar uit de grond is gestampt. Het is een stad waar de kloof tussen arm en rijk zo diep is dat de hoogste toren ter wereld er in past. En hoe voelt vijfenveertig graden?

Ik kan me er geen voorstelling bij maken.

Ik heb zes jaar in Leiden gestudeerd. Goed, één jaartje in Engeland. Maar die overige vijf jaar heb ik hier doorgebracht: fietsen langs de grachten, bier drinken in parkjes, blokken in de UB, zeuren over de dure broodjes in het Lipsius.

Dat is nu voorbij.

Ik was altijd bang om student-af te zijn – student zijn is zo leuk. Misschien dat ik het daarom wel zo lang volgehouden heb. Maar nu het hoofdstuk ‘student’ niet gevolgd wordt door een hoofdstuk ‘docent ergens op een school in Purmerend’ (een hoofdstuk dat, om en nabij, zeven keer zo lang geweest zou zijn als het voorgaande) is het opeens allemaal niet zo erg meer. Wel heel eng. Logisch.

Ik ga dus verder. Verder weg wonen dan ik ooit gewoond heb, en verder met mijn leven. Ietsje grootser.

Waarschijnlijk ook ietsje meeslepender.

Je hebt me de laatste anderhalf jaar van mijn studentenbestaan gevolgd in deze columns. Bedankt daarvoor. Als je momenteel op dat pad loopt dat nu zo leuk is maar waarvan de bestemming je de rillingen over je rug doet lopen, denk dan even aan mij.

Soms blijkt die onvermijdelijke bestemming opeens een luchtspiegeling. En zo niet, dan hoeft die bestemming ook het einde nog niet te zijn. Dan loop je gewoon verder.

Anne van de Wijdeven is literatuurwetenschapper en docent Engels in opleiding

6 juni 2013 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Niet bang om te sterven

Heksendokter Een vrouw onderdompelen om te verifiëren of ze een heks is; de zestiende-eeuwse arts Jan Wier vond het klinkklare onzin. Volgens sommigen was hij de grondlegger van de psychiatrie. Biografe, Vera Hoorens, tevens hoogleraar sociale psychologie in Leuven, houdt die uitspraak tegen het licht in de Jelgersma-lezing.

Turkse studente is haar regering zat Aysegül Yayla (25), student Literary Studies, protesteert in Nederland tegen de regering in haar moederland Turkije. ‘Erdogan staat alleen.’

5

Door Judith van Hoogdalem ‘Ik moet eigenlijk mijn masterscriptie schrijven, maar ik plaats daarvan ga ik protesteren.’ De Turkse Ayşegül, die sinds twee jaar in Leiden de master Literary Studies volgt, vertelt dat ze de afgelopen paar dagen al in Amsterdam, Rotterdam en Leiden geprotesteerd heeft tegen de huidige regering in Turkije.

‘Afgelopen donderdag brak de hel los in Turkije. Een klein groepje mensen zat met tenten in het Gezi-park, waar de regering een winkelcentrum wil bouwen. Opeens kwam de politie: de agenten staken de tenten in brand en schopten de demonstranten, terwijl die eigenlijk alleen maar bomen aan het knuffelen waren.’

Op donderdag en vrijdag groeide het kleine groepje mensen uit tot een grote boze massa. ‘Het gaat allang niet meer over dat winkelcentrum.

Dat gedoe in het Gezi-park was de druppel die de emmer deed overlopen. Mensen zijn gewoon helemaal klaar met de overheid.’

De islamitische AK-partij van premier Erdogan is de enige partij die in de regering zit. De afgelopen drie verkiezingen heeft de AK-partij gewonnen, de laatste keer met 47 pro-

cent van de stemmen.

‘Ik vertrouw dat niet. Zelfs de mensen die op de AK-partij hebben gestemd zien nu dat er iets mis is.

Erdogan verbiedt persoonlijke vrijheid: de media worden gecensureerd, hij beperkt het gebruik van alcohol en op openbare scholen krijgen kinderen verplichte les over de islam.’

Ayşegül omschrijft zichzelf als light moslim. ‘Maar als ik op een openbare school zit, wil ik geen les krijgen over de islam. Als ik iets wil weten over het leven van Mohammed, zoek ik het zelf wel op in mijn vrije tijd.’

Wat er in Turkije op straat gebeurt, zie je volgens haar niet op de reguliere Turkse media. Daarom blijft ze op de hoogte via Twitter en Facebook en via haar familie en vrienden.

‘Mijn ouders gaan niet de straat op, het is ook veel te gevaarlijk. Ik heb wel vrienden die heel actief meedoen aan de protesten. Eentje had met zijn voetbalvrienden een politiewagen overgenomen. Op Facebook worden de protesten het “Istanbul gas festival” genoemd, omdat de politie zo veel traangas gebruikt. Dat hoor je eigenlijk in de lucht te spuiten, maar de agenten spuiten het recht in de ogen van mensen. Ze willen opzettelijk mensen pijn doen. Toen ik aan het protesteren was op het Beursplein, heb ik de politie bedankt.

Omdat ze niks deden.’ Het optreden

En: was Wier de grondlegger van de psychiatrie? ‘Die bewering is onzinnig. Simpelweg omdat een wetenschapsgebied ontstaat door de bijdragen van veel verschillende onderzoekers. Er is dus niet één grondlegger. En hoe Wier gezien wordt, kan nogal verschillen. Sommigen zetten hem zelfs weg als een onbeduidend figuur. Ik ben van mening dat hij een grote rol had in de ontwikkeling van de psychiatrie. En dan niet, zoals traditioneel gedacht wordt op basis van zijn boek over hekserij, maar door Over de toorn als ziekte, een beschrijving van pathologische woede. Hoe kwam het dat sommige mensen voortdurend rancuneus en boos waren? Filosofen als Seneca hadden daar al eerder over geschreven maar die zagen het meer als een morele ondeugd dan als een ziektebeeld.’

Leidse student Ayşegül Yayla tijdens een protest in Amsterdam. van de politie heeft tot veel kritiek geleid op premier Erdogan, zelfs van binnen zijn eigen AK-partij. ‘Er is geen sprake meer van de AK-partij, it’s broken. Het gaat alleen nog over Erdogan, hij staat alleen.’

Ayşegül heeft geen idee wat er op korte termijn gaat gebeuren. ‘Ik weet alleen dat de demonstranten

niet naar huis zullen gaan. Atatürk (grondlegger van de Turkse republiek, red.) zei dat het de belangrijkste plicht van de burgers is om de republiek te beschermen. Dat is was mensen nu aan het doen zijn. Ze zijn niet bang om te sterven. Wij zijn de mensen en wij hebben de macht, dat is wat een democratie betekent.’

Frutti di Mare

Angry Birds voor het echie Door Petra Meijer ‘De katapult is gemaakt van aan elkaar geknoopte fietsbanden, die kregen we van de fietsenmaker’, vertelt Daniel Vente (20, wiskunde), terwijl hij het ‘elastiek’ spant en een pluizige bal in het mandje legt.

Hij knijpt één oog dicht en zet nog een kleine pas naar achter. Dan vuurt hij de rode bal – beplakt met boze vogeloogjes en een scherp snaveltje – in de richting van een bouwwerk van kartonnen bananendozen.

De bal vliegt er net overheen. Vanaf de zijlijn klinkt een teleurgestelde ‘Oooeeeh!’ De zonnige binnenplaats van het Snellius is veranderd in een heus

oorlogsgebied: de virtuele vogeltjes van Angry Birds komen er voor één dag tot leven.

Voor de zonderling die niet bekend is met het populaire spelletje: de speler lanceert slecht gehumeurde vogeltjes met een grote katapult richting vervaarlijk wankelende stellages, bevolkt door groene varkens. Het doel: met zo min mogelijk vogels zo veel mogelijk schade aanrichten en de varkens omverwerpen.

Dit klinkt misschien niet als het meest intelligente spel ter wereld. Toch is het razend populair en is de mijlpaal van twee miljard downloads in zicht.

Er zijn dan ook flink wat leden van

de Leidsche Flesch op het levend potje Angry Birds afgekomen. De activiteit is het resultaat van een samenwerking tussen de feestdagen- en de randomcommissie. ‘De Feestdagencommissie organiseert Sinterklaas, Kerst, Pasen en natuurlijk Pi-dag. De randomcommissie organiseert random activiteiten. Daarom vieren we de verjaardag van Angry Birds op een random dag’, verklaart Vente.

‘De activiteit bewijst dat leuke dingen niet veel geld hoeven te kosten. De bananendozen lagen gratis bij Albert Heijn, de knuffels werden gedoneerd door Heleen.’

‘Mijn lievelingsknuffels zitten er niet

‘Ik denk dat het zwaartepunt te ver uit het lood van de trekrichting ligt.’

tussen hoor’, zegt Heleen Otten (17, wiskunde) over de drie knuffels die dienst doen als bad piggies. ‘Het blijven studenten, dus ze gaan vast kapot. Ik heb ze speciaal van de logeerkamer afgeplukt.’

De studenten mogen om de beurt drie vogels afvuren. Marius Stekelenburg (20, wiskunde) houdt de score bij. Aan de zijlijn analyseren de Leidse wiskundigen, informatici, natuurkundigen en sterrenkundigen de baan van de vogels.

‘Hij flopt steeds omhoog. Ik denk dat het zwaartepunt te ver uit het lood van de trekrichting ligt.’ En als de technische adviezen niet tot betere resultaten leiden: ‘Probeer anders mis te schieten, misschien lukt het dan.’

‘We moeten nog maar even genieten van de binnentuin’, zegt Otten. ‘Ik hoorde dat de faculteit 150 schapen heeft gehuurd om het gras te “maaien”. Tijdens de volgende borrel eten we kebab.’

De laatste poging wordt gedaan door Thomas Bouwmeester (19, sterrenkunde). Hij spant de katapult en schiet de vogel zonder lang na te denken recht door het midden. Na drie schoten liggen alle knuffels en dozen op de grond.

De jonge sterrenkundige hapt geëmotioneerd naar adem. ‘Ik kan nauwelijks beschrijven wat er door me heen gaat.

Het voelt geweldig. Ik kende diepe dalen en hoge toppen. Ik wil natuurlijk wat mensen bedanken: mijn ouders, mijn trainer, het bestuur… De jarenlange Spartaanse training heeft zijn vruchten afgeworpen.’

Dan vertrekken de bètastudenten naar binnen voor bier en appeltaart. Het plein is bezaaid met gele veertjes. De knuffels gaan weer veilig mee naar huis.

Hij verzette zich ook tegen martelarij en de waterproef. Hoe uniek was hij daarin? ‘Hij ontleende wel allerlei ideeën aan andere auteurs, maar hij was een van de eersten die alles systematisch bij elkaar bracht. De waterproef vond hij inderdaad klinkklare onzin.

‘Maar wij zouden van een arts verwachten dat hij dat deed op medischwetenschappelijke gronden. Hij deed het echter op basis van theologische gronden. Hij vond namelijk dat de mens geen Godsteken kon afdwingen. En martelarij werkte niet volgens hem omdat de bekentenissen door pijn en angst werden ingegeven. Wie fysiek zwak was, zou door de pijn net vatbaar zijn voor de listen van de duivel.’

Hij zou zijn boek over hekserij niet louter uit menslievende drijfveren hebben geschreven. Carrièretechnische overwegingen speelden ook mee.

‘Maar bij welke wetenschapper speelt dat geen rol? Dat is maar normaal, het doet geen afbreuk aan zijn werk. Op een bepaald aantal thema’s was hij absoluut een pleitbezorger. En hij had stevige kritiek op de katholieke kerk.’

Door die kritiek zou hij dan net weer door Franse psychiaters in 19e eeuw tot grondlegger worden gebombardeerd.

‘Klopt. Maar het beeld dat hij alleen daardoor bekend is geworden is onjuist.

Onderzoekers die dat denkbeeld huldigen zien over het hoofd dat Wier daarvoor al zeer beroemd was, ook als mede-grondlegger van de psychiatrie.’

U studeerde psychologie. Dook Wier op in uw syllabus? ‘Nee, ik leerde hem toevallig kennen toen ik in Tilburg doceerde. Daar was een ziekenhuis naar hem vernoemd. Toen ik leerde dat Jan Wier niet de eerste directeur of zo was, raakte ik gefascineerd. Ook nu, twee jaar na het verschijnen van mijn biografie, ben ik nog steeds bezig met artikelen over hem.’ TB De Jelgersma-lezing vindt plaats dinsdag 11 juni van 16.15 - 17.30 uur in het Leids Universitair Medisch Centrum, collegezaal 4, locatie K1-S. Voor meer info: jelgersmalezingen.nl

4 Mare · 6 juni 2013 Nieuws

Cao tegen graaiers De Tweede Kamer wil scherper letten op de salarissen van topbestuurders in het hoger onderwijs en het mbo. D66 diende vorige week een motie in waarin de partij een aparte cao voor deze bestuurders voorstelt. Met dit instrument kan worden voorkomen dat de salarissen de pan uitrijzen. En dat is volgens D66 hard nodig omdat in ‘het verleden in de beloning en salariëring van bestuurders in het onderwijs onwenselijk gedrag is vertoond.’ En dat op dit moment de arbeidsvoorwaarden ‘niet transparant worden bepaald.’ Minister Bussemaker van Onderwijs vindt deze cao niet nodig omdat er al een ‘wet normering topinkomens’ is voor functies in de publieke sector. In deze wet is een maximum inkomen van €228.599 vastgesteld. D66 wil echter meer wapens om de inkomens in de gaten te houden.

Een Kamermeerderheid, waaronder Bussemakers PvdA, steunt de motie. De minister hoeft deze niet uit te voeren.

Brons Geneeskundestudent Boudewijn Roëll is afgelopen weekend derde geworden met de Holland Acht op het Europees Kampioenschap roeien in Sevilla. Roëll roeit bij Asopos, waar zijn overwinning hem een eigen kleerhaakje oplevert.

Asopos-leden die blik trekken op een EK, WK of de Olympische Spelen krijgen een haakje met daarbij een plaatje waarop hun naam en de gewonnen medaille staan, zodat ze altijd plek hebben tijdens het omkleden. Voor Roëll zal dat inmiddels geen probleem meer zijn: dit wordt al zijn derde haakje.

Joke van Leeuwen wordt gastschrijver Joke van Leeuwen wordt de nieuwe gastschrijver van de Universiteit Leiden.

Sinds 1985 kent de universiteit het gastschrijverschap, waarbij een auteur een paar maanden verbonden is aan de universiteit, en daar onderwijs en een lezing verzorgt. Grote namen als Gerard Reve, Anna Enquist en Arnon Grunberg gingen Van Leeuwen voor.

Cabaretière, illustrator en schrijfster Van Leeuwen schreef een aantal romans voor volwassenen, maar won de meeste prijzen met haar jeugd- en kinderliteratuur. In 2010 won ze de Gouden Ganzeveer voor haar complete oeuvre.

Leidse architectuurprijs De twee studentenflats aan het Hildebrandpad, oftewel de Zwarte Dozen, zijn genomineerd voor de Leidse Architectuurprijs. Het ruim vijfhonderd kamers tellende complex is ontworpen door Kees Kaan. Ook het International Tax Center aan het Rapenburg, met naast een collegezaal ook een aantal studentenkamers, is een van de twaalf kanshebbers. Andere genomineerden zijn het enorme Level-gebouw achter het centraal station en Het Gebouw bij het Kooiplein. Pieter van Woensel, wethouder van stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke ordening, zal de prijs op 22 juni uitreiken aan het mooiste nieuwbouwproject van de afgelopen twee jaar.

Straf Cocktailbar Toco Loco aan de Oude Vest moet dicht. Na aanhoudende klachten over geluidsoverlast trok de gemeente de drank- en horecavergunning in.

Ook shoarmahut De Kiboets (sic) aan het Stationsplein heeft straf, zij gingen volgens de gemeente regelmatig later dicht dan mocht. Vanaf maandag moet de zaak twee weken lang om twaalf uur al dicht in plaats van twee uur ‘s nachts.

Rectificatie In Mare 28 is in het bericht “Boete te laat stoppen OV? Eigen schuld!” een onvolledigheid geslopen. Studenten hebben recht op een studentenreisproduct tijdens de prestatiebeurs maar ook in het eerste jaar van de leenfase.

Plagiator verliest titel Leidse publicaties van geschorste criminoloog worden onderzocht Hoogleraar criminologie Patrick Van Calster is door de Rijksuniversiteit Groningen op non-actief gesteld. Hij was van 2007 tot 2012 als universitair hoofddocent verbonden aan de universiteit Leiden. Reden voor de schorsing is het plegen van plagiaat in zijn proefschrift. De Vrije Universiteit Brussel ontnam hem zijn titel.

Door Vincent Bongers Deze promotie vond in 2005 plaats. Groningen en Leiden starten allebei afzonderlijk een onderzoek naar de criminoloog.

‘Dit nemen we uiterst serieus’, zegt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Er mag geen sprake van enige terughoudendheid zijn in het onderzoek. De kwestie wordt tot de bodem uitgezocht. Het gaat om de wetenschappelijke integriteit en het is uiteraard verschrikkelijk belangrijk dat duidelijk wordt wat deze persoon in Leiden heeft gedaan.’

De universiteit laat ook weten dat Van Calster geen onderzoeksprojecten met Leidse collega’s heeft lopen.

Het rechtenbestuur zegt voorlopig niets toe te kunnen voegen aan de verklaring van de universiteit. De criminologen mogen niets zeggen over de kwestie.

Mogelijk gaat de commissie wetenschappelijke integriteit van de universiteit het onderzoek naar Van Calster doen. ‘Maar het kan ook zo zijn dat er een externe commissie komt.’

Van Overbeeke legt uit dat Van Calster niet bij promoties is betrokken. ‘Hij was voornamelijk aangetrokken om onderwijs te geven. Dat gebeurt vaker, zeker bij faculteiten als rechten.’

In zijn Leidse tijd publiceerde hij echter wel artikelen. Ook die worden onderzocht. ‘Alles zal bekeken wor-

Het is gewoon online pesten > Vervolg van de voorpagina ‘WhatsApp heeft bij mijn weten niet zo’n dit-is-niet-ok-knop, zoals Facebook. Ook in juridische zin is er niet keihard iets aan te doen. Maar ik ben docent, en achter mijn rug wordt ongetwijfeld ook van alles gezegd. Als ik daar geen weet van heb, schaadt het mij ook niet.’

‘Misschien is het hard,’ denkt Wagenaar, ‘Maar je zou ook gewoon even géén seksfilmpjes van jezelf kunnen maken. Oké, je verdient het niet dat heel Nederland je zo te zien krijgt, maar dat mag je best zelf bedenken.’ Zelf ziet ze er wel op toe dat er ‘niet eindeloos dronken barf-foto’s’ op Facebook belanden. ‘Zo wil ik mezelf niet profileren. Je komt nooit meer echt van zulke plaatjes af. Dat zou je toch moeten weten in this day and age.’

Maar goed, dat is Facebook. ‘Op WhatsApp kun je veel schandaligere dingen delen’, denkt ze. ‘Wat dat betreft ben ik banger voor Facebook dan voor WhatsApp’, zegt Van Hove.

‘Het is vervelend om een weekje over heel Augustinus te gaan, maar Facebook wordt door toekomstige werkgevers gecheckt.’

Ter geruststelling: dat blijkt reuze mee te vallen. ‘Het argument van de toekomstige bazen wordt vaak genoemd, maar in de praktijk is daar nauwelijks empirisch bewijs van’, legt Van den Berg uit. ‘Er lijkt juist een ander soort norm op te komen.

Werkgevers zeggen hun sollicitanten inderdaad te checken, maar zij trekken zich niet zoveel aan van een dronken foto van toen je achttien was. Iedereen staat tegenwoordig wel ergens embarrassing op internet.

De economische schade valt dus best mee. Maar goed, persoonlijk is het wel heel vervelend.’

Toch wil ze ook dat laatste iets nuanceren. ‘Het is eigenlijk een vorm van online pesten en daarvan is uit allerlei onderzoeken bekend dat de omvang en het effect veel kleiner is dan de media-aandacht doet veronderstellen. Al zeg ik dat wel met enige voorzichtigheid: in the receiving end is het nooit leuk.’ Het blijft hoe dan ook je eigen verantwoordelijkheid, vindt Van Hove. ‘Hoewel, als je heel bezopen bent, kun je er misschien wat minder aan doen.’ MVW

den.’ Al lijkt het er sterk op dat bij deze artikelen geen collega’s van de opleiding criminologie betrokken zijn geweest.

Van Calster was populair bij studenten. In 2008 kreeg hij de Juridische Studieverenigingen Voorzitters Overleg prijs voor beste hoorcollegedocent op de Leidse rechtenfa-

Bsa gaat omhoog De universiteit heeft het ministerie van Onderwijs een lijst met opleidingen doen toekomen waarvoor een hogere bsa-eis gaat gelden. De unica en wiskunde staan daar niet op. Voor alle studies gaat de bsa in de eerste jaar met vijf punten omhoog.

Volgend collegejaar gaat voor de opleidingen op de lijst een strengere bachelor-bsa-eis van negentig punten in twee jaar gelden. De lijst is nodig omdat de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, de regeling moet goedkeuren. Het is namelijk als een experiment vormgegeven in een versnelde vorm van wetgeving.

Eigenlijk wilde het college van bestuur de nieuwe bsa universiteitsbreed invoeren, maar dat mag niet van de minister. Want zij had enkele criteria aan het nieuwe advies verbonden. Slechts tien procent van alle studenten in Nederland mag met het experiment te maken krijgen. En erg belangrijk voor Leiden; opleidingen die slechts op één plek te volgen zijn, krijgen geen toestemming. Leidse unica als Afrikaanse talen en cultu-

DUO keurt Harvard Stufi-verstrekker Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) heeft ook voor Harvard maximaal acht weken nodig om te bepalen of de opleidingen van prestigieuze Amerikaanse universiteit wel aan de Nederlandse kwaliteitseisen voldoen.

culteit. Ook deed hij in het universitaire lustrumjaar 2010 mee aan de X-factor docentenwedstrijd. Hij gaf toen een college over zin en onzin van camerasurveillance, maar won de wedstrijd toen niet. Van Calster liet toen in Mare weten een groot filmliefhebber te zijn, met als favoriet The Matrix trilogie.

Pas bij goedkeuring mag een student zijn stufi meenemen. Maar in de praktijk heeft DUO slechts vijf weken keurtijd nodig, schrijft onderwijsminister Jet Bussemaker aan de Tweede Kamer. De VVD had Kamervragen gesteld naar aanleiding

ren, Japans, Koreaans, Chinees, South and Southeast Asian Studies zijn door deze regel niet aangemeld voor de verscherpte bsa. Ook zijn alle deeltijdopleidingen uitgesloten.

Evenals wiskunde want dit is een Leids-Delftse opleiding en er was te weinig tijd om tot een overeenkomst te komen.

Voor de opleidingen die niet aan het tweede bsa-jaar meedoen, wordt een negatief advies wel gegeven, maar het heeft geen bindend karakter. Verder moeten studenten wél 45 punten halen in het eerste jaar. Dat is nu veertig.

Ook moet de propedeuse in twee jaar binnen zijn.

Of het hele experiment doorgaat is nog niet helemaal zeker. De Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van de regering, moet namelijk nog een advies geven. De minister kan dit advies overigens naast zich neerleggen. Ook hoefde Bussemaker de bestuursmaatregel niet voor te leggen aan De Eerste en Tweede Kamer, maar zij heeft dit wel gedaan en ook op advies van de Kamers de nodige wijzigingen doorgevoerd. VB

van een brief van een studente die van Harvard zes weken te tijd kreeg om zich in te schrijven en vreesde het zonder stufi in de VS te moeten redden. Bussemaker zegt dat ook Harvard getoetst moet worden. Het gaat dan niet alleen om kwaliteit maar ook om aansluiting op Nederlandse opleidingen. De minister verzekert de Kamer dat gemiddelde looptijd van een onderzoek 24,09 werkdagen is. VB

6 juni 2013 · Mare 5 Nieuws

Kabinet snoeit fors Onderwijsminister Jet Bussemaker zet stevig het mes in subsidies voor universitaire onderzoeksinstituten en hoger onderwijsprogramma’s. In totaal bezuinigt de minister 200 miljoen euro.

De minister zegt dat het bespaarde bedrag geïnvesteerd wordt in onder andere de kwaliteitsverbetering van leraren en schoolleiders en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.

Er zijn ook Leidse slachtoffers. Het Montesquieu Instituut dat onder andere is verbonden aan Campus Den Haag, krijgt helemaal geen geld meer van het kabinet. Dat scheelt 1,1 miljoen euro. Het Naturalis krijgt 6,5 ton minder, dat is een korting van tien procent.

Ook schrapt het ministerie de financiering aan drie Nederlandse Instituten in het Buitenland (NIB’s).

Het gaat om een instituut in Marokko en twee in Turkije. De Leidse universiteit is sterk betrokken bij deze projecten. De bezuiniging levert bijna 1,5 miljoen op.

Het Montesquieu Instituut in Den Haag doet onderzoek en geeft voorlichting op het terrein van de Europese parlementaire democratieën. De minister stelt dat ‘de werkzaamheden van het instituut kunnen worden uitgevoerd door de huidige partners, waaronder het Parlementair Documentatie Centrum van de universiteit Leiden.

Het kabinet snijdt verder flink in de budgetten van ict-programma’s.

De Stichting Surf (ICT Hoger Onderwijs en Onderzoek) levert 3,9 miljoen in. Dat is de helft van haar subsidie.

Ook de landelijke technische bibliotheek die door de TU Delft ver-

zorgd wordt, verliest haar gehele subsidie. Het gaat om bijna 8 miljoen euro. Bussemaker bezuinigt ook op internationalisering. De buitenlandse kantoren van Nuffic, het expertisecentrum voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs, worden met 1,9 miljoen fors gekort.

De vereniging van universiteiten (VSNU) vindt de bezuinigingen zeer zorgelijk. ‘Deze maatregel komt hard aan’, aldus voorzitter Karl Dittrich op de site van zijn vereniging. ‘De kortingen hebben ernstige gevolgen voor gezichtsbepalende instellingen voor internationaal onderwijs en voor de infrastructuur van wetenschappelijk onderzoek’.

Ook worden subsidie aan onderzoeksprojecten die de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) samen Indonesië en China heeft opgezet, niet verlengd.

Het kabinet schrapt eveneens de subsidie van bijna twee miljoen voor het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) van de KNAW. ‘Er is geen sprake van een instelling die noodzakelijk is voor ons wetenschapsstelsel’, aldus de minister.

De Akademie is op haar website laaiend over bezuinigen op het demografiecentrum: ‘Met het overboord kiepen van de unieke en bewezen expertise van het NIDI op het voor ons land zo belangrijke onderwerp van de demografische ontwikkeling schiet de overheid in eigen voet. Denk bij voorbeeld aan het immense maatschappelijke belang van het thema vergrijzing.’

Bussemaker laat ook de studentenorganisaties niet ongemoeid. De LSVb en het ISO worden met 10 procent gekort. Dat levert het kabinet 1,8 ton op. VB

‘Eindexamen is absurd’

College dubt over 6,5

Het eindexamen Nederlands is niet zinvol. Dat betoogt een groep hoogleraren in Neder-L, het internettijdschrift voor neerlandstiek.

De groep is inmiddels een petitie gestart en heeft Kamerleden benaderd.

Het college van bestuur gaat een selectie-eis bij geneeskunde heroverwegen. De opleiding en het college willen dat een deel van de plaatsen in collegejaar 2015-16 alleen toegewezen kan worden aan scholieren die bij overgang van 5 naar 6 vwo minstens gemiddeld een 6,5 stonden voor relevante vakken.

Initiatiefnemer en Leids hoogleraar Marc van Oostendorp: ‘Ik ging de examens bekijken en ik kon mijn verbazing niet op. Het soort vragen dat gesteld wordt is echt bizar.’

Zo zijn er meerkeuzevragen waar volgens hem alle antwoorden goed zijn, of waar er juist geen een antwoord goed is.

Verder moeten scholieren bij open vragen het antwoord in maximaal twintig woorden formuleren, wat volgens de hoogleraar te weinig is.

‘Scholieren moeten vooral niet te diep nadenken en gewoon zeggen wat het antwoordmodel wil horen.

Je leert te denken zoals je op het examen moet denken, niet zoals je in het leven moet denken.’

Als voorbeeld noemt Van Oostendorp de samenvatopdracht. Scholieren moeten van een tekst een samenvatting maken en krijgen een paar punten gegeven die sowieso in de samenvatting moeten zitten.

‘Een tekst leren samenvatten is nuttig, maar niet aan de hand van die punten. Niemand gaat je later in je verdere leven die punten geven. Het is een absurde opdracht.’JVH

De universiteitsraad verzette zich tegen deze cijfer-eis. Deze decentrale selectie zou gaan gelden voor 150 van de 315 beschikbare plaatsen.

De studentenpartijen in de raad vonden het vreemd dat cijfers weer een rol spelen bij de decentrale selectie, terwijl studenten juist kunnen worden beoordeeld op zaken als een goede motivatie of andere kwaliteiten die hen heel geschikt maken voor een opleiding.

Verder vinden de studenten dat een vwo-diploma en het juiste profiel op zich voldoende moet zijn om alle opleidingen in Leiden te kunnen volgen.

Het college vond dat een cijfereis studenten niet uitsloot omdat een deel van de plaatsen nog via loting toebedeeld wordt.

Daarnaast maakten scholieren met een laag gemiddelde toch al niet veel kans om aan geneeskundestudie te beginnen. Desondanks gaat het college opnieuw nadenken over de regeling.

VB

Crisis kost Campus geld ‘Diplomatenklasje’ niet langer Leids De Faculteit Den Haag presenteerde onlangs de financiële cijfers voor de eerste kwartaal van 2013. De campus verwacht een klein positief resultaat te halen over het gehele jaar maar door de crisis verminderen de inkomsten uit het postacademisch onderwijs.

Door Vincent Bongers De overheid koopt minder opleidingen en cursussen in. Ook raakte de faculteit in 2012 het zogeheten ‘diplomatenklasje’ kwijt: de basisopleiding beleidsmedewerker buitenlandse zaken.

In dit klasje worden jaarlijks 25 diplomaten klaargestoomd voor bijvoorbeeld het ambassadeurschap.

De markt voor opleidingen voor ambtenaren zit in een ‘forse crisis,’ aldus de financiële rapportage. De faculteit wordt dan ook ‘geconfronteerd met de uitdaging om de inkomsten uit het post-academisch onderwijs op peil te houden.’

Nikol Hopman, hoofd van het Centre for Professional Learning van het Campus dat de opleidingen en cursussen verzorgt, erkent dat het ‘best lastige tijden’ zijn. ‘Er wordt veel bezuinigd bij de overheid en we zijn afhankelijk van opdrachten van de publieke en semi-publieke sector.

Aan de andere kant is er bij veel veranderingen ook wel weer meer vraag naar opleidingen.’

Hopman bevestigt ook dat de diplomatenopleiding de komende drie jaar door een concurrent wordt

verzorgd. ‘Om de drie jaar is er een aanbesteding voor de opleiding, uitgeschreven door het ministerie van buitenlandse zaken. Bij aanbestedingen kun je ook wel eens verliezen.

Dat is het risico. We hebben de opleiding negen jaar gehad. Dat is best lang.’

Dit keer werd het klasje echter aan Clingendael gegund. De ambassadeurs in de dop zijn daar in april begonnen aan een opleiding van drie maanden. Hopman wil niet zeggen hoeveel geld de organisatie nu misloopt. ‘Dat is concurrentiegevoelige informatie, maar het is een substantieel bedrag. Als het diplomatenklasje weer op de markt komt, doen we weer mee aan de aanbesteding.’

Het mislopen van de grote opdracht heeft geen personele gevolgen gehad.

Terug naar de vijfde eeuw Leidse archeologiestudenten toonden woensdag de resultaten van hun opgravingen bij de Wassenaarse Weg, naast Corpus. Daar lag van de vijfde tot zevende eeuw een nederzetting. De universiteit gebruikt de resten daarvan om eerstejaars archeologen te leren opgraven. Foto Marc de Haan

‘Meer regels voor scriptiebegeleiding’ De ombudsfunctionaris van de universiteit heeft vorig jaar meer klachten gekregen. Ze pleit voor meer regels voor het begeleiden van scripties.

Als een scriptiebegeleider de begeleiding neer wil leggen, dan zou het zijn of haar verantwoordelijkheid moeten zijn om een oplossing te vinden voor de student. Ook zou iedereen behalve een scriptiebegeleider ook een scriptiecoördinator moeten hebben; dat moeten twee verschillende mensen zijn. Dat zijn de belangrijkste adviezen van ombudsfunctionaris Jacqueline van Meerkerk in haar jaarverslag.

De ombudsfunctionaris van de universiteit is een onafhankelijk iemand waar studenten en promovendi terecht kunnen met klachten als ze zich door universiteit of faculteit gedupeerd voelen In 2012 werden 116 klachten ingediend bij de ombudsfunctionaris van de universiteit, 25 meer dan het jaar ervoor.

De meeste klachten gingen over procedures, zoals bijvoorbeeld de nakijktermijn, onderwijsbegeleiding staat op de tweede plek. Gees-

teswetenschappen en Rechten zijn de onderdelen van de universiteit waar het vaakst over wordt geklaagd, over de faculteit archeologie kwam verleden jaar niet één melding binnen bij de ombudsfunctionaris.

Waarom het totale aantal klachten

gestegen is, is niet helemaal duidelijk: het aantal klachten steeg sneller dan het aantal studenten. Wel noemt Van Meerkerk het ‘Opvallend (…) dat studenten kritischer zijn geworden op de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding.’ BB

Docent aangevallen Een tentamen kunstgeschiedenis werd maandag verstoord toen iemand de zaal binnendrong en de docent aanviel.

De reden daarvoor is vooralsnog onduidelijk. Volgens Renée Merkx, directeur communicatie van de universiteit, was de aanvaller een studente die ‘niets met het vak of de docent te maken had.’ Wel zou ze iets later zelf tentamen hebben in die ruimte. De vrouw is uit de zaal verwijderd, en opgehaald door de politie.

De aanval vond plaats twee minuten voor het einde van het tentamen.

‘Wat dat betreft was het dus niet heel

storend voor de studenten, en de studenten krijgen geen extra tijd’, aldus Merkx.

‘Onze aandacht gaat vooralsnog vooral uit naar de docent.’ Die heeft geen letsel overgehouden aan de aanval. Volgens Merkx zou hij aangifte gaan doen van de aanval.

Universiteit en faculteit beraden zich nog op de vraag wat er te leren valt van het incident. ‘Ook politie en brandweer hebben steeds vaker te maken met agressie. Wellicht dat we studenten die in geestelijke nood lijken te verkeren, beter kunnen monitoren. We gaan kijken wat hier in het vervolg aan kan worden gedaan.’ BB

6 Mare · 6 juni 2013 Wetenschap

1

Duivels op het doek

2

Proefschrift over geschilderde monsters Schilderijen vol heksen en demonen werden lange tijd afgedaan als aftreksels van Jeroen Bosch. Ten onrechte, meent een Italiaanse kunsthistorica die promoveerde op ‘spoockerijen’.

Door Vincent Bongers ‘Ik was altijd al geïnteresseerd in monsters’, zegt de Italiaanse kunsthistorica Tania De Nile. Vorige week promoveerde ze in Leiden en Rome op ‘spoockerijen’; zeventiende-eeuwse schilderijen vol demonen, spoken, heksen en fantasiebeesten. De figuren bewegen zich voort in landschappen die lijken te zijn ontsproten aan de geest van heel koortsige of gedrogeerde kunstenaars.

Tijdens mijn eerste jaar kunstgeschiedenis was ik gefascineerd door ‘De Groteske Hoofden’, getekend door Leonardo da Vinci. Dat zijn van die hele lelijke misvormde koppen. Toen ben ik me later gaan storten op Jeroen Bosch, de schilder die bij uitstek nachtmerries tot leven wekte. Een groot deel van de kunsthistorici doet het werk van de zeventiende-eeuwse schilders af als imitatoren van Bosch.

Maar dat zie ik heel anders. Dat wilde ik

ook in mijn proefschrift bewijzen: het is een op zichzelf staand genre dat zijn eigen rol speelde in het maatschappelijke leven en ook veel zegt over hoe de mensen uit die tijd naar de wereld keken.’

Uiteraard is er invloed van Bosch (ca.

1450–1516) en Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525–1569). ‘Maar Bosch werkte heel sterk in een religieuze context. Zijn schilderij waren niet grappig bedoeld. Hij wilde de zondige mens en de angst voor de hel benadrukken. Hij dacht heel anders dan schilders een eeuw later.’

De spoockerijen zijn luchtiger, wereldser en grappiger. Schilders als de Leidenaar Jacob van Swanenburg en Cornelis Saftleven schilderden heksen die rondvlogen op bezemstelen of namen heiligen op de hak. De verzoeking van de Heilige Antonius (251–356, de vader van het kloosterleven) was een populair onderwerp voor de spoockerijenschilders.

Antonius maakte een pelgrimstocht door de Egyptische woestijn. Allerhande mythische wezens proberen hem angst aan te jagen of te verleiden. Hij ontmoet een satyr en een centaur. In een grot wordt hij door een grote hoeveelheid demoontjes aangevallen. Allemaal koren op de molen

voor de fantasierijke schilders.

En hun werk past in de cultuur van de Nederlanden en Vlaanderen, waar beeldspraken en allegorieën een grote rol speelden. ‘De verbeelding van de verkeerde wereld. De wereld op zijn kop, als het ware.

Dat zie je in de rest van Europa een stuk minder. Eigenlijk is het een heel regionaal

genre.’

De spoockerijen waren dan ook geen grote industrie. Zeker niet vergeleken met de productie aan stillevens, landschappen en portretten. ‘Maar het was wijdverspreid. Het was gebruikelijk om muren helemaal te vullen met schilderijen en dan hingen er wel een of twee spoockerijen

tussen. Ze werden in de l ventiende eeuw steeds vak gezien en opgehangen in Veel schilders die bekend dere genres, wilden als tu eens demonen of fantasie doek zetten.’

De Nile ontdekte dat er

6 juni 2013 · Mare 7

Kent u deze heks?

Het schilderen van spoockerijen was niet geheel zonder risico. De avonturen van de Leidse schilder Jacob van Swanenburg in Italië illustreren dat. ‘Hij was naar Napels verhuisd en trouwde daar met een lokale dame’, zegt De Nile. ‘Swanenburg had dansende heksen afgebeeld en dat doek was in zijn atelier te bezichtigen.’

Prompt kreeg hij de inquisitie achter zich aan. In 1608 moest hij zich in een kerkelijke rechtszaak verantwoorden voor het werk, een voorstelling vergelijkbaar met het schilderij hiernaast. ‘De inquisitoren wilden weten hoe het kwam dat hij zulke wezens afbeeldde? Was hij soms bekend met heksen? Ze waren ook bang dat het werk onschuldige mensen naar de dark side zou lokken.’

De schilder redde zich uit deze situatie door te beweren dat hij slechts een tekening van een andere kunstenaar had gekopieerd. ‘Dit zijn niet mijn eigen ideeën, was zijn verweer. Hij zei ook dat het schilderij ook alleen maar bedoeld was om mensen aan het lachen te krijgen. Een typische reactie voor iemand uit de noordelijke Nederlanden. Hij had in ieder geval geen kwade bedoelingen, bezwoer hij. En hij wist de rechtbank uiteindelijk te overtuigen.’

3

Academische Agenda Mw.prof.mr. I.S. Wuisman zal op vrijdag 7 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Ondernemingsrecht.

Mw.prof.dr. I. Duyvesteyn zal op maandag 10 juni een oratie houden bij de benoeming tot bijzonder hoogleraar aan de faculteit der Sociale Wetenschappen met als leeropdracht Strategische Studies.

Dhr. A. Javan Peykar hoopt op dinsdag 11 juni om 8.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Explicit polynomial bounds for Arakelov invariants of Belyi curves’.

Promotoren zijn prof.dr. S.J. Edixhoven en prof.dr. J.B. Bost.

Mw. L.J. Wammes hoopt op dinsdag 11 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Immune regulation during parasitic infections: from bench to field’. Promotor is prof.dr. M. Yazdanbakhsh.

Dhr. S. Zalpuri hoopt op dinsdag 11 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘R-FACT Study’. Promotoren zijn prof.dr. J.P. Vandenbroucke en prof.dr. J.J. Zwaginga.

Dhr. B. Natukunda hoopt op dinsdag 11 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Post-transfusion and Maternal Red Blood Cell Alloimmunization in Uganda’. Promotoren zijn prof.dr. A. Brand en prof. Ndugwa.

Mw. F.T. de Bruïne hoopt op dinsdag 11 juni om 15.00 uur te promoveren tot

doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Advanced MR brain imaging in preterm infants’. Promotor is prof.dr. M.A. van Buchem.

Dhr. J. van der Ploeg op dinsdag 11 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘‘Swallowed by a cayman’: integrating cultural values in Philippine crocodile conservation’.

Promotor is prof.dr. G.A Persoon.

Mw. Y. Djuardi hoopt op woensdag 12 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Development of immune responses in early life: A longitudinal study in Indonesia’. Promotor is prof.dr. M. Yazdanbakhsh.

Mw. R. van der Lem hoopt op woensdag 12 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Are depression trials generalizable to clinical practice?’.

Promotor is prof.dr. F.G. Zitman.

Dhr. H. Lamers hoopt op woensdag 12 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Reinventing the Ancient Greeks: The selfrepresentation of Byzantine scholars in Renaissance Italy’. Promotoren zijn prof.dr. I. Sluiter en prof.dr. A.T. Grafton.

Dhr. M. Mosleh hoopt op woensdag 12 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Stellar Mass-Size Evolution of Galaxies from z=7 to z=0’.

Promotor is prof.dr. M. Franx.

Dhr. P.A. Sakalis hoopt op woensdag 12 juni om 16.15 te promoveren tot doc-

tor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Visualizing virulence proteins and their translocation into the host during Agrobacterium-Mediated Transformation’. Promotor is prof.dr. P.J.J. Hooykaas.

Dhr. A.E. Wiria hoopt op donderdag 13 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Helminth infections on Flores Island, Indonesia’. Promotor is prof.dr. M. Yazdanbakhsh.

Dhr. J. Diepstraten hoopt op donderdag 13 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The influence of morbid obesity on the pharmacokinetics and pharmacodynamics of drugs in adolescents and adults’. Promotoren zijn prof. dr. C.A.J. Knibbe en prof.dr. A.A. Vinks.

Dhr. B. Mutsvairo hoopt op donderdag 13 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Power and participatory politics in the digital age’. Promotoren zijn prof.dr. M.E. de Bruijn en prof.dr. M.D.T. de Jong.

Mw. R.A. van der Lee hoopt op donderdag 13 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Moral motivation within groups’.

Promotor is prof.dr. N. Ellemers.

Mw. A.I. Hooijkaas hoopt op donderdag 13 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Preclinical optimization of melanoma treatment’.

Promotor is prof.dr. T.N.M. Schumacher.

immigrationlaw.nl Sollicitaties dienen voor 11 juni 2013 gestuurd te worden naar: Instituut voor Immigratierecht, t.a.v. dhr. C.W. Zwaaneveld, Postbus 9520, 2300 RA Leiden, of per mail: c.w.zwaaneveld@law.leidenuniv.nl.

lingen met vergoeding van €5,-. Voortgezet onderwijs: Twee leerlingen vmbo2, Nederlands. Leiden-Zuid, buurthuis Vogelvlucht. Basisonderwijs: 17 Marokkaanse, Turkse, Somalische leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leerlingen met vergoeding van €5,- per uur. Bijles kan ook bij een leerling thuis gegeven worden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u.

Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@ owwleiden.nl.

Het trouwe varkentje De spoockerijenschilders belichten de grappige kant van nare zaken. In de Antonius van David Teniers de Jonge zie je rondvliegende demonen en boeren die half in monsters of dieren zijn veranderd. ‘De vrouw rechtsonder (in het schilderij hieronder, red.) heeft bijvoorbeeld kippenpoten, en houdt een koekenpan in de aanslag’, zegt De Nile. ‘De figuren bij haar in de buurt staan klaar om een varken te slachten. Het dier is een iconografische kenmerk van Antonius: de trouwe metgezel van de heilige. De schilder speelt met deze zaken.’

Cornelis Saftleven maakt het in zijn twee Antonius schilderijen uit 1629 nog bonter. ‘In een werk is het antropomorfe varken, verkleed als Antonius, de leider van een groep demonen en fantasiedieren geworden. Links op de achtergrond zie je Antonius vluchten. ‘Dit is een typisch voorbeeld van speelse spoockerijen. Het was amusement. Natuurlijk hebben ze ook een moralistische boodschap maar het humoraspect wordt onderschat. De schilders nemen een religieus beeld en seculariseren deze. Saftleven schilderde in hetzelfde jaar een Antonius waarop de heilige zelf al helemaal niet meer in levende lijve aanwezig is. ‘Je ziet alleen nog maar een schedel, en wat attributen en symbolen, bijvoorbeeld een bel. Het varken neemt ook hier een prominente plek in.’

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Het Instituut voor Immigratierecht zoekt een student-assistent voor 8 uur per week m.i.v. 01-09-2013. Voor meer informatie zie de website: www.

Doe meer met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week.

Leiden-Noord, Onderwijswinkel.

Basisonderwijs: 24 Marokkaanse, Turkse, Somalische en Nederlandse leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leeradvertentie

Universitair Kinderdagverblijf De Kattekop Opvang exclusief voor kinderen (nul tot vier jaar) van medewerkers en studenten aan de Universiteit Leiden en aan de Universiteit Leiden gelieerde instellingen.

Nieuwsgierig naar onze vertrouwde, veilige én uitdagende speelomgeving?

Kom dan naar de eerstvolgende informatieavond van De Kattekop op dinsdag 2 juli 2013 vanaf 20.00 uur.

4

loop van de zeker als decoratie de slaapkamer. d waren om anussendoortje wel ebeesten op het in de Zuidelijke

Nederlanden heel anders naar dit soort schilderijen werd gekeken dan in het Noorden. ‘Dat heeft te maken met religie.

In het zuiden was de katholieke invloed groter, het noorden was protestants. Daar werd de term spoockerijen voor dit soort schilderijen gebruikt, in het zuiden niet.

De katholieken verwezen meteen naar het religieuze aspect. Die directe link werd door de protestanten veel minder gelegd.’

De langsvliegende heksen op de schilderijen zeggen volgens haar veel over hoe de noordelijke Nederlanders tegen zwarte magie aankeken. ‘De meeste mensen geloven niet in hekserij. Althans dat is mijn conclusie. Ik geef toe het idee wat controversieel is. Ik denk er anders over dan de meeste andere historici. Er waren vervol-

1. Heksentafereel, Jacob van Swanenburg (1571-1638) 2 + 3. Twee versies van De Verzoeking van de Heilige Antonius, Cornelis Saftleven (1607-1681) 4. De Verzoeking van de Heilige Antonius, David Teniers de Jonge (1610-1690).

gingen, dat is waar. Maar er werd anders gedacht over heksen dan in ander delen van Europa. Uit verschillende bronnen maak ik op dat de bevolking in de Nederlanden heksen vaak beschouwde als arme zwakke vrouwen, die zich niet goed tegen aantijgingen konden verdedigen. Het waren makkelijke slachtoffers, die de schuld kregen van allerlei zaken die misgingen.’

- hoogste tevredenheidscore in de regio - waardering van ouders over pedagogisch medewerkers: 9,5 (2013) - duidelijke structuur - volop persoonlijke aandacht en ruimte voor individuele ontwikkeling - prachtig gebouw - twee royale natuurlijke speeltuinen - warme maaltijden - open van 7.30 uur tot 18.30 uur - internationaal georiënteerd

- ‘Erg prettige omgeving voor onze kinders’. -

- ‘Niets dan lof’. -

(www.kinderopvangtevreden.nl)

Waar?

Kinderdagverblijf De Kattekop, Wassenaarseweg 8, 2333 AK Leiden.

Tel. 071 5176363 | E-mail: info@dekattekop.nl Website: www.dekattekop.nl MP 13:3 21mare-kattekop /12/5

130528.indd 1

30-05-13 16:17

8

Mare · 6 juni 2013

Opinie

Ontplofte confettifabriek De toekomst van sociale wetenschap na de affaire-Stapel Hoe geloofwaardig is de sociale psychologie als Diederik Stapels fraude jarenlang ongemerkt bleef? Psycholoog Ruud Abma, verbonden aan de Universiteit Utrecht, schreef een boek over de betekenis van deze affaire en doet enkele aanbevelingen.

niet op de hoogte waren van zijn datavervalsing en –fabricage. Dat kwam deels door het charisma en de prachtige resultaten van Stapel, deels door het gebrek aan kritische aandacht bij deze coauteurs voor de gehanteerde procedures bij het onderzoek en de uitkomsten ervan. Dat dit zo ging werd ook volstrekt normaal gevonden: ‘Je controleert wat de ander opschrijft, maar je gaat niet alles overdoen wat hij achter zijn computer heeft gedaan. Dan bedrijf je wetenschap op basis van wantrouwen.’

De affaire-Stapel heeft de gemoederen binnen en buiten de (sociale) wetenschap meer en langer bezig gehouden dan welke fraudezaak in de Nederlandse wetenschap ook.

Hoe komt dat?

Cruciaal was het besluit van de commissie Levelt om alle publicaties van Stapel te onderzoeken en daarover regelmatig opening van zaken te geven.

Ook vertoonde de Universiteit van Tilburg niet de gebruikelijke reflex van universiteitsbestuurders om fraudezaken zoveel mogelijk achter gesloten deuren te behandelen. Bij dat laatste speelde een rol dat Stapel in een vroeg stadium bekend had gefraudeerd te hebben en ook aangaf bij welke publicaties dat het geval was.

Maar er valt nog iets op: bij fraude in de wetenschap wordt doorgaans de fraudeur met pek en veren de stad uitgejaagd, waarna de achterblijvers zich koesteren in het besef dat het vakgebied van alle smetten gezuiverd is – de zogenaamde zelfreinigende functie van de wetenschap. De commissie-Levelt trok het breder en vroeg zich echter af hoe het mogelijk was dat Stapel sinds minstens 2003 onopgemerkt zijn gang had kunnen gaan. Bij het interviewen van de coauteurs van Stapel (zeventig in totaal) werd al snel duidelijk dat zij

Experimenteerfabriekjes Er was dus sprake van een informele cultuur in delen van de sociale psychologie waar de samenwerking tussen coauteurs nogal losjes was. Ook was het net zo lang doorexperimenteren tot je een positief en daarmee publiceerbaar resultaat had behaald heel gewoon.

Stapel zelf zei daarover bij de aanvaarding van de Jos Jasparsprijs in 1999: ‘The leeway, the freedom we have in the design of our experiments is so enormous that when an experiment doesn’t give us what we are looking for, we blame the experiment, not our theory. (At least, that is the way I work). Is this problematic? No. (…) we find what we are looking for because we design our experiments in such a way that we are likely to find what we are looking for. Of course!’

Hier wordt het experiment niet zo opgezet dat een hypothese ook weerlegd kan worden, het gaat er eigenlijk vooral om de werking van een bepaald mechanisme te demonstreren (bijvoorbeeld de werking van groepsdruk en andere vormen van onbewuste beïnvloeding). Als daar mooie, positieve resultaten uitkomen, dan ligt een publicatie in een van de betere sociaalpsychologische tijdschriften in het verschiet. Het is dan aan anderen om het experiment zo precies mogelijk te herhalen en te zien of zij ook van die mooie resultaten krijgen. Dat herhalen gebeurt vrijwel nooit.

Het is minder spannend dan met een eigen, nieuw resultaat komen en ook hebben tijdschriften weinig trek in het publiceren van replicatieonderzoek.

Zo ontstaat een sfeer waarin scoren met snelle experimentjes de norm is. De sociaalpsycholoog Ad van Knippenberg schreef al in de jaren negentig over het leerproces van zijn promovendi: ‘Eerst raken ze in een crisis, daarna worden ze pragmatisch. Ze zoeken aansluiting bij iets waarvan bewezen is dat het werkt. Als ze dat vinden komt het sneeuwbaleffect.

Als je het goede soort experiment te pakken hebt, kan de cyclus heel kort zijn in deze tak van psychologie. De eerste dag krijg je

een idee, de tweede dag programmeer je het op de computer, de derde dag ga je aan de gang met proefpersonen, de vierde dag besteed je aan rekenen en de vijfde dag schrijf je je artikel.’

De laboratoria van de sociaalpsychologen werden daarmee ‘kleine experimenteerfabriekjes waar lopendebandwerk werd verricht’, aldus de in Leiden gepromoveerde sociaalpsychologe Roos Vonk in haar oratie uit 2002.

Ontplofte confettifabriek Dat lopendebandwerk is er niet alleen in de sociale psychologie.

Regelmatig publiceren is een norm geworden, waarbij niet zozeer de inhoudelijke zinvolheid van het artikel relevant is, als wel het simpele feit dat er gepubliceerd is. De Amerikaanse psycholoog Andrew Barclay constateerde al in 1973 dat de versnippering van kennis door de sterk groeiende hoeveelheid publicaties hand over hand toenam.

‘This mass of information has been termed the “knowledge explosion”, but it is more like an explosion in a confetti factory; everything gets covered with little bits of paper, but they hardly matter in the long run; they are not even whole sheets of paper. The situation’s outcome was obvious: Everyone became interested in smaller and smaller bits of behavior’.

Dit bleek in het bijzonder in de sociale psychologie het geval te zijn. Blijkens een studie van het CWTS was tussen 1991 en 2010 het aantal korte onderzoeksartikelen (minder dan tien gedrukte pagina’s) in de sociaalpsychologische tijdschriften ruwweg verdubbeld. Ook het aantal sociaalpsychologische tijdschriften was toegenomen. Het gevolg van beide trends was dat er bijna een verdubbeling was opgetreden van het aantal sociaalpsychologische artikelen, van 1700 in 1991 naar 3200 in 2010. Kennisexplosie of ontplofte confettifabriek?

Sociale psychologie als sociale wetenschap Naomi Ellemers, hoogleraar sociale psychologie van de organisatie aan de Universiteit Leiden, hield het op het laatste. In het European Journal of Social Psychology hield ze in februari 2013 een krachtig pleidooi om de snippers uit de ontplofte sociaalpsychologische confettifabriek met elkaar te verbinden, door met name de theorievorming in het vakgebied te verbeteren.

Naast korte ‘research reports’ zouden er ook bredere, meer cumulatieve overzichtsarti-

kelen moeten worden gepubliceerd.

De sociale psychologie moest weer een echte sociale wetenschap worden. Dat kan door samen te werken met andere disciplines, niet alleen, zoals nu de mode is, met neurowetenschappers, maar ook met sociologen, cultureel antropologen en politicologen. En waarom niet ook verbindingen leggen met de geesteswetenschappen en de rechtswetenschap?

Ten slotte zouden sociaalpsychologen er goed aan doen zich niet blind te staren op de experimentele methode. Het met andere methoden bestuderen van het werkelijke leven kan verfrissende inzichten opleveren en de levensechtheid, en daarmee de echte impact, van de sociale psychologie vergroten.

Dat laatste is niet overbodig.

Het voortbestaan van een discipline hangt deels af van het krediet dat ze binnen de wetenschap krijgt. De imagoschade die de affaire-Stapel de sociale psychologie heeft opgeleverd heeft haar in dat opzicht geen goed gedaan. Die schade is echter gering vergeleken met de wijze waarop de sociale psychologie in de publieke opinie is afgebrand. Het ‘vleesonderzoek’ van Vonk, Stapel en Zeelenberg geldt sinds september 2011 als het toonbeeld van sociaalpsychologisch onderzoek. Dat is niet terecht, maar de sociale psychologie zal er een harde dobber aan hebben de beeldvorming om te buigen.

Leken menen evenveel of zelfs meer kennis van (sociaal)psychologische verschijnselen te hebben dan onderzoekers. Als sociaalpsychologen blijven hangen in het lab zal in die situatie geen verandering komen en zal het maatschappelijk krediet voor deze benarde discipline verder afnemen. De route die Ellemers aangeeft lijkt meer perspectief te bieden.

Dr. Ruud Abma is verbonden aan de faculteit sociale wetenschappen van de Universiteit Utrecht.

Onlangs publiceerde hij De publicatiefabriek.

Over de betekenis van de affaire-Stapel (Vantilt, Nijmegen).

De frauderende ex-hoogleraar Diederik Stapel nam op den duur geen enquêtes meer af maar vulde ze zelf in. De M&M’s die bedoeld waren als bedankje voor de meewerkende kinderen snoepte hij zelf op – met gewichtstoename als gevolg.

6 juni 2013 · Mare 9 Wetenschap

De klassieke kalendermachine Maar wat is het? En hoe kregen de Oude Grieken dit voor elkaar?

Een tweeduizend jaar oude verzameling roestige tandwielen is een van de grootste puzzels van de archeologie. ‘In termen van historisch belang en uniekheid is het waardevoller is dan de Mona Lisa.’

Door Bart Braun Niet iedereen staat er dagelijks bij stil, maar de spons waarmee je je billen wast, heet zo en heeft die gekke gele kleur omdat je dat wassen vroeger deed met een echte spons: een opgedroogd dier uit de zee. Die werden omhoog gehaald door sponsduikers, en toen de meeste ondiepe sponzen op waren, werd het sponsduiken steeds gevaarlijker.

Rond de vorige eeuwwisseling ging men met koperen helmen en rubberen slangen – maar zonder enig begrip van decompressieziekte – naar steeds grotere diepten.

Eind 1900 stuitte een groep van die sponsduikers op een wrak, in de buurt van het Griekse eiland Antikythera. Ze vonden een paar bronzen beelden, en brachten die samen met een hoop muntjes, glaswerk en andere losse voorwerpen naar het nationaal archeologisch museum in Athene. De boot en de dingen erin werden gedateerd op ongeveer een eeuw voor Christus.

Het duurde uiteindelijk meer dan een jaar voordat het een van de archeologen daar opviel dat een van die losse voorwerpen een tandwiel bevatte. Zij deden wel wat onderzoek naar het ding, maar publiceerden daar weinig over.

het precies? Waar komt het vandaan?

Wat kostte het? Was het alleen een speeltje om te laten zien hoe rijk of slim je was, of gebruikten sterrenkundigen het voor de astronomie van die tijd?’

Nog zo’n vraag: waar is zijn familie? Mike Edmunds, een van de organisatoren van de Leidse bijeenkomst, verklaarde in 2006 tegenover The Guardian dat het voorwerp ‘in termen van historisch belang en uniekheid waardevoller is dan de Mona Lisa.’

We kennen geen enkel ander Grieks voorwerp dat technologisch ook maar in de buurt komt van het mechanisme, maar je trekt niet zomaar een analoge computer uit je mouw. Zoals organismen een evolutionaire voorgeschiedenis hebben, zo heeft technologie dat ook: je moet leren hoe je tandwieltjes maakt, en wat je daar zoal mee kan. Maar als er al ooit techno-evolutionaire voorlopers van het Antikythera-mechanisme zijn gemaakt, hebben archeologen ze nog niet gevonden. Historici

hebben geen verwijzingen gevonden naar scholen waar iemand kon leren om zo’n ding te maken.

‘Andere mechanismen met wieltjes en tandwieltreinen vinden we pas in de klokken van het veertiende-eeuwse Europa. Het is alsof je een stoomlocomotief vindt uit de twaalfde eeuw, zover was het zijn tijd vooruit’, aldus Bos. ‘Het is zo complex en gedetailleerd, er zitten geen productiefoutjes in. Er moet enorm veel trial and error aan vooraf zijn gegaan, maar waarom komen we daar niets van tegen?

‘De belangrijkste vraag is wat dit ding zegt over ons beeld van de oudheid. In geschiedenisboeken waren de oude Grieken de denkers en de filosofen. En toen kwamen de Romeinen, de ingenieurs. Zij vonden het cement uit, die legden wegen en aquaducten aan en verbonden de wereld. Het Antikythera-mechanisme laat zien dat de Grieken ook

technologie hadden. Wij willen weten wat het ons leert over innovatie in het oude Griekenland, en daarom hebben we nadrukkelijk niet alleen maar Antikythera-mensen uitgenodigd. Er komen ook mensen die experts zijn in oude talen, in de geschiedenis van Griekenland, en moderne klokkenmakers.’

Niet uitgenodigd zijn fictieschrijvers. Een tweeduizend jaar oud, anachronistisch mechanisme met raadselachtige functies, daar moet je een Da Vinci Code-achtig plot omheen kunnen verzinnen. Dat is ook wel geprobeerd, maar nog niet erg succesvol.

‘Er zijn wat C-garnituur Hollywoodfilms geweest, en wat afleveringen van televisieseries. In eentje bleek het mechanisme de sleutel van een piramide in Amerika waarvandaan een brug naar een andere wereld opent. Dat soort werk’, aldus Bos.

De Zwitserse schrijver Erich von Däniken, bekend vanwege zijn claims dat de vroege mensheid in contact stond met buitenaardse wezens, besprak het mechanisme aan in zijn bestseller Waren de goden kosmonauten? Bos: ‘Dat zorgde er misschien voor dat het onderzoek naar het mechanisme jarenlang stil lag: mensen wilden hun vingers er niet meer aan branden.’

Meer weten?

Workshop: The Antikythera Mechanism: Science and Innovation in the Ancient World. 17-21 juni, Lorentz Center Leiden.

Opgeven via www.lorentzcenter.nl Lezingen: Dinsdag 18 juni, 17:30 Museum Boerhaave, Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden Toegang is gratis, wel even aanmelden via www.museumboerhaave.nl/antikythera Tot 1 september: High Tech Romeinen tentoonstelling in het Museon, met een display over het mechanisme. Stadhouderslaan 37, Den Haag. €10,50 voor volwassenen

‘Het is alsof je een stoomlocomotief vindt uit de 12e eeuw, zover was het zijn tijd vooruit’ Het bleef vervolgens zo’n zestig jaar stil rond het voorwerp, tot de Amerikaanse wetenschapshistoricus Derek de Solla Price het in een röntgenapparaat stopte. De afgelopen jaren werd er dankzij krachtiger scanners en slimmere beeldbewerking steeds meer duidelijk over het voorwerp. Het bleek een complex mechaniek van tientallen tandwielen te zijn. Of beter: te zijn geweest.

Het ligt uit elkaar in 82 stukken, en er ontbreken duidelijk een paar tandwieltjes. Wetenschappers hebben nog lang lopen puzzelen over hoe het complete ding eruit moet hebben gezien. Een groot gedeelte van die wetenschappers komt deze maand naar Leiden voor een conferentie over het Antikythera-mechanisme in het Lorentz Center.

Maar wat is het? Het is een analoge computer genoemd, of een mechanische kalender. De wijzers aan de buitenkant geven de standen van de planeten weer, en voorspelden wanneer er verduisteringen van de zon en maan zouden optreden. In 2008 werd duidelijk dat een van de ringen de data van de Panhelleense spelen – waar de Olympische Spelen onderdeel van waren – aan moet hebben gegeven. ‘Het was dus geen puur sterrenkundig apparaat; het had ook een sociale functie’, vertelt organisator Niels Bos, die in Groningen op het mechanisme hoopt te promoveren.

Wat die sociale functie dan precies was, is een van de vragen waar het op die bijeenkomst over zal gaan. Bos: ‘Wat is het, wat deed

Een deel van het mechanisme van de opgedoken Antikythera-mechanisme. ‘Het is zo complex en gedetailleerd, er zitten geen productiefoutjes in. Er moet enorm veel trial and error aan vooraf zijn gegaan, maar waarom komen we daar niets van tegen?’

10

Mare · 6 juni 2013

English page

Students at Augustinus’ 24hour drinks party two weeks ago. However, the number of foreign students is rising.

Image: Taco van der Eb

Impossible to chime in International students have trouble fitting in What do foreign students think of Leiden? And how well do they manage to integrate? “Social circles revolve around the fraternities.”

BY PABLO KAMSTEEG Exchange students, full-time Bachelor’s students, Master’s students and PhD students, they all have one thing in common: they have been thrown in at the deep end of a foreign culture. Most international Bachelor’s students come from Germany, like Julian Koch (23), who reads Religious Studies at the University of Potsdam. On arrival, he faced the challenge of finding somewhere to stay. University accommodation was too expensive, so he spent the first few nights in an hotel. By coincidence, he found digs via Facebook and now shares a house with two Slovakians.

He’s not bothered about not living with Dutch students, but not speaking Dutch can be inconvenient. “It’s never been much of a problem because I’m German. But our landlord speaks hardly any English, making it troublesome to communicate with him, like when we wanted a fridge but never got it.”

Oshri Hayke (32), who is doing a double Master’s degree in Philosophy and Law in Jerusalem, also doesn’t speak Dutch or share a flat with Dutch students. He isn’t bothered either and besides, he found digs quickly. “A friend’s Dutch girlfriend pointed out a notice board in the Lipsius building with adverts for rooms.” Since then, he has lived in Donkersteeg and has a retired professor of Religious Studies as a landlord. Because he’s learning German, he’s decided not to learn Dutch. “I don’t want to complicate matters.”

Mia Grand (28), PhD Biostatistics, from Denmark, discovered that language constraints affected her search for accommodation. She wanted long-term accommodation but didn’t know where to start looking. Renting an apartment almost

always required a bank account and registration with the municipal authorities, but she needed an address to arrange that. Mia recalls: “I spent the first week couch-surfing and eventually I found this flat on Witte Singel with the help of my host, but that was after I had been living far from the centre for some time.”

Now she’s sharing with nine Dutch students and a Scot. “I have a lot of contact with my flatmates, and consequently with other Dutch people and the Dutch language.” However, she has heard stories about internationals who have sublets from Dutch students but aren’t completed accepted by their housemates. One illustration of this is Manon Lub (20), a Bachelor’s student of English at Boulogne sur Mer: she speaks Dutch and found digs through Kamernet.

She lives in a “Minerva” house, but doesn’t see much of her flatmates.

“They’re unaffected and kind, but contact remains superficial.” Marlene Wilfing, a Bachelor’s student of Dutch Studies in Vienna, applied for a room in Dutch via Skype: “We have a Facebook page for Dutch Studies, that’s how I knew what to do. I meet Dutch people because of where I live, but otherwise, I usually associate with foreign students.

In general, the international students found the introduction days at the beginning of their stay the most useful and have the most contact with the people they met then. Marlene and Manon spend a lot of time at the International Student Network (ISN), which is run by, and for, international students. Consequently, few Dutch go there apart from those who arrange the introduction days.

ISN is attempting to change that, but has not succeeded so far. “A lot needs to change” the chairman told Mare six months ago.

Oshri explains: “ISN is one of the few fraternities that actively contacts international students, but they’re not trying to integrate internationals into the local student population, so

they create their own community.”

He doesn’t go to ISN, but what about Mia? “ISN? Sorry, what’s that?” The options for international students to join the larger fraternities vary widely. As foreign student are only here temporarily, their time here is difficult to combine with the permanent nature of most fraternity memberships. Nevertheless, Minerva and Quintus offer a short introduction programmes, etc. Oshri has never heard of most of the fraternities, and the same applies to Julian. “The fraternities introduced themselves during the introduction days, but I can’t remember much about them. I had no idea of the social structure in Leiden, but when I was looking for accommodation, it was obvious that most landlords don’t want fo-

reigners. And it’s very hard to get into a ‘fraternity house’.” Fraternities with an open structure such as SSR or Catena might be more appealing to foreign students. Marlene says: “I’m thinking about joining Catena.

The attitude is very open there. I spent two days couch-surfing with a Catenian who took me along to the fraternity.” And what about the other fraternities? “They haven’t introduced themselves. Leiden’s social life revolves around the private fraternities, but I knew that before I came.” Is that a pity? “No, it’s much better than a city full of tourists like Amsterdam!

Leiden students seem interested, but then, I speak Dutch and they don’t expect that.” Oshri adds: “If someone is invited to my house, all the other friends are forced to speak English.

Besides, people here have their own social lives to be getting on with, especially the Master’s students so you feel quite left out. A true relationship needs time to build, and we’re not usually here for long.” Julian says: “Well, it’s just easier to associate with other internationals. I talk to my fellow students, but in the coffee break, people just start chatting in Dutch it’s hard to chime in.” Perhaps the fact that all Dutch speak such good English is not really an advantage for foreigners? Mia exclaims: “I heartily agree, multilingualism just raises more problems!”

“But sometime we manage to integrate very well”, says Manon. “Almost the first thing I did was to buy a bike and cycle to the beach to go swimming.”

ADVERTENTIE

Zomercursus

Een keuzevak voor alle bachelor-studenten (2 ECTS)

“Ons bewustzijn ontstaat toch door quantummechanica?”

Big Science

Onderwerpen: evolutie, chaos-theorie, relativiteit, nanotechnologie, quantum-onzekerheid, ongecijferdheid, kunstmatige intelligentie.

Inschrijving: Vóór 28 juni 2013 via e-mail.

Alle gave natuurwetenschap in één week

“Aan nanotechnologie kleven gigantische risico’s.”

Meer informatie: Zie de website: www.bigscience.nu.

Big Science is een cursus over een aantal grote natuurwetenschappelijke thema’s die van belang zijn voor de grote en kleine vragen van het leven. Er komen tien belangrijke natuurwetenschappelijke onderwerpen voorbij, met filmpjes, experimenten en teksten uit de populair-wetenschappelijke literatuur.

Op een korte, frisse maar wel verantwoorde manier. Niet omdat er niet meer over deze onderwerpen te vertellen is, maar wel omdat het beter is er iets vanaf te weten dan niets. Bij Big Science horen ook excursies naar musea en een laboratorium. De zomercursus wordt afgerond met een tentamen.

mail@bigscience.nu www.bigscience.nu

door Bas Haring en gastdocenten 1 juli - 5 juli 2013

“Gaat chaos-theorie niet over de onvoorspelbaarheid van het leven?”

6 juni 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda

‘We hebben meer machines dan instrumenten op het podium.’ machines dan muziekinstrumenten op het podium hebben staan.’

Zijn de instrumenten ook zo bijzonder?

‘Mijn guitaret is inderdaad wel een beetje vreemd. Ik heb hem gekocht voor het maken van mijn laatste plaat, Transcedental man. Hij is gemaakt door Hohner, een gigantische Duitse instrumentenfabriek, waar ook de pianet vandaan komt. Het was bedoeld als een vervanger van de slaggitaar, maar dat is absoluut niet gelukt. Het geluid lijkt eerder op dat van een mondharp of een vibrafoon.

Erg geschikt voor mijn nummer Hardly justified. Misschien neem ik ook wel een omnichord mee, een soort elektrische harp. Verder speel ik met het West Side Trio. Dat is een strijkersensemble, maar dan behoorlijk versterkt. Ze kunnen heel klassiek klinken, maar ook heel jazzy, elektronisch en experimenteel.’

Muziekmeccano Het animatielaboratorium van Sonja van Hamel Grafisch vormgeefster en popmuzikante Sonja van Hamel vormde met Berend Dubbe de band Bauer, tegenwoordig speelt ze solo.

Morgen speelt ze op het popfestival Slowly and See. Door Marleen van Wesel Vorig jaar, op Record Store Day, kon Sonja van Hamel Velvet Leiden niet bereiken door uitvallende treinen. Vrijdag haalt Velvet haar alsnog hierheen, voor een optreden op de tweede editie van popfestival Peel Slowly And See. Inclusief cameraman en een laboratorium aan animatiemachines.

Wat gaan we zien op het podium van Peel Slowly And See? ‘Draw clips! Dat zijn live geanimeerde videoclips. Ze staan heel dicht bij de liedjes, want de tekeningen maak ik zelf. Eddo Hartmann filmt de afbeeldingen met behulp van bijzondere animatiemachines, zoals een zoötroop. Hij is eigenlijk ook een bandlid, al zijn handelingen moet hij tunen met onze muziek. Zelfs het omslaan van bladzijdes moet in de maat. Met zo’n animatielaboratorium ziet het publiek mij nauwelijks staan, maar dat vind ik niet erg.’

Een zoötroop?

‘Dat is een van de eerste animatie-

machines die ooit zijn gemaakt.

Het is een soort draaiende ton met spleetjes en aan de binnenkant een serie van vierentwintig beelden. Als je door de spleetjes kijkt, maken je hersens er door de flikkering een bewegende animatie van.

‘Eigenlijk is de fenakistiscoop de officiële állereerste animatiemachine. Die neem ik ook mee. Andere machines heeft Eddo zelfbedacht, zoals de freezing-time-machine, voor bij het nummer Freezing time.

Ik had daar een dertien meter lange landschapstekening bij gemaakt en hij ontwierp daar een apparaat bij met de meccanoverzameling van zijn zolder. Ik geloof dat we meer

Is dat ook hoe je volgende album gaat klinken?

‘Jawel, ik waai steeds meer van pop richting jazz en orkestachtige muziek. Maar er is nog geen studio aan te pas gekomen. Ik wil de nummers eerst flink uitproberen op het podium. Live ontstaan soms waanzinnig mooie dingen. Heel anders dan vroeger, toen werkte ik vooral in mijn eentje aan demo’s. Nu heb ik het West Side Trio en nog een aantal andere goede muzikanten om me heen verzameld om me door te laten beïnvloeden en mee samen te werken.’

Naar welke andere artiesten op Peel Slowly And See kijk je uit?

‘Sowieso Jelle Paulusma. Ik was een enorme Daryll-Ann-fan, misschien was dat wel de beste Nederlandse band ooit. Het lijkt me leuk om hem weer eens live te zien. Van Wolfendale en Case Mayfield hoop ik ook wat mee te krijgen.’

Peel Slowly And See Imperium Theater, vrijdag 7 juni, 17.00 Entree €15

Door Marleen van Wesel ‘Na een jaar Nederlands en twee jaar wijsbegeerte studeren, wilde ik een zomer lang besteden aan iets constructiefs.

Liefst buiten en bij voorkeur iets waarmee ik wat geld kon verdienen.’

Naomi Boekwijt (22) ruilde het Leidse studentenleven voor een Zwitserse boerderij met dertig koeien en vijf paarden. De buitenlucht beviel haar wel. Vorige week debuteerde ze bij de Arbeiderspers met Pels, een verhalenbundel vol landelijke elementen.

‘De meeste verhalen zijn doortrokken van het Zwitserse boerenleven. Ik heb niets tegen steden, maar als ik er ben, komt er nooit iets in me op om over te schrijven. Dat geeft niet. Het wordt al vaak genoeg gedaan door mensen die dat misschien wel beter kunnen.’

Eén verhaal in Pels is echter een satire op het instituut wijsbegeerte.

‘Ik besloot die eerste Zwitserse zo-

MUZIEK

LVC Bart Skils en Olene Kadar, Melon, Tom Noah Vrijdag 7 juni 23.00 €12 180 Minuten: Final 80s & 90s Zaterdag 8 juni 23.00 €5 QBUS Jeff Hershey & The Heartbeats + Smelly Kitchen Zondag 9 juni 21.00 €10 New Orleans Music Experience Dinsdag 11 en woensdag 12 juni 21.00 €10 per avond LEIDSE SCHOUWBURG Vara Leids Cabaret Festival Vrijdag 7 en zaterdag 8 juni 20.15

DIVERSEN

En schrijft zonder ‘ranzige details’ mer dat ik mijn studie zou voltooien en daarna iets echts zou gaan doen.

Het laatste jaar in de collegebanken ben ik alleen doorgekomen, omdat ik wist dat ik daarna terug kon.’ In een master zag ze geen heil. ‘Dat zou nóg meer filosofie met zich meebrengen. En daarmee zou alles alleen maar onduidelijker worden.

Maar ik denk wel dat ik zonder mijn studie dit boek niet had geschreven.

Of misschien een slechtere versie ervan. Ik steek dan wel de draak met wijsbegeerte, maar laat in het boek ook mijn grote waardering zien. Dat is in elk geval de bedoeling.’

Tegenwoordig woont ze permanent in Zwitserland, op een boerderij met aardappelen, suikerbieten en een veestapel. ‘Ik ben het manusje-van-alles, de boerenknecht.

Om kwart over zes sta ik op om de paardenstallen uit te mesten. Na een half uur ontbijten we en daarna werken we door tot de warme lunch om twaalf uur. Dan heb ik twee uur vrij.

Meestal kijk ik slechte Nederlandse series of ga ik paardrijden. Van twee tot zeven werken we verder en daarna eten we brood. Schrijven doe ik zeker niet dagelijks. Eerder alleen op zondagochtend en heel soms ’s avonds een uurtje.’

TRIANON Star Trek Into Darkness 3D dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. + wo. 14.15 Hannah Arendt za. zo. + wo. 14.30 Daglicht 12 jr. dagelijks 18.45, do, vrij, za 21.30 Midnight’s Children zo-wo. 21.30 Epic 3D dagelijks 19.00 + 21.30 KIJKHUIS Night Train to Lisbon dagelijks (m.u.v. ma.) 18.30 + 21.00 Los amantes pasajeros ma. 18.30 + 21.00 Before Midnight dagelijks 19.00 + 21.30 LIDO Hangover Part III 12 jr. dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. + wo. 14.30 Iron Man 3 3D dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. + wo. 14.15 Evil Dead dagelijks 21.30 Fast & Furious 6 dagelijks 18.30 + 21.30 The Great Gatsby 3D dagelijks 20.30 Scary Movie 5 za. zo. + wo. 14.30 The Big Wedding 6 jr. do. vr. za. 19.00 Leve Boerenliefde 6 jr. zo. ma. di. wo. 19.00 The Iceman dagelijks 21.30

T H E AT E R

Filosofe wordt liever boerin Schrijfster Naomi Boekwijt wilde na haar bachelor Wijsbegeerte ‘iets echts’ doen en trok naar Zwitserland. ‘Ik sta nu om kwart over zes de paardenstallen uit te mesten.’

FILM

‘Met nóg meer filosofie zou alles alleen maar onduidelijker worden.’

Het moet leiden tot haar eerste roman, waarover ze nog weinig kwijt wil. ‘Alleen dat het zich afspeelt op een Zwitserse boerderij. En dat het geen clichéwerk wordt.’

Als leermeesters noemt ze F. Bordewijk en Frans Kellendonk. En hedendaagse voorbeelden? ‘Ik weet er eerlijk gezegd geen. Of toch, dat boek met die zelfmoorden in WestFriesland. 1 uur en 18 minuten.’

Op de naam van de auteur, Peter

Zantingh, kan ze evenwel niet komen. ‘Niet dat ik iets tegen generatiegenoten heb. Hooguit dat het allemaal wel wat minder ranzig mag.

Uitgebreide, gedetailleerde seksscènes, die vind ik nooit zo leuk. Een verhaal kan ook goed zijn zonder ranzige details. Maar goed, het hoeft ook weer niet helemaal seksloos.’

Naomi Rebekka Boekwijt, Pels, Arbeiderspers, 120 pgs., €17,95

SCHELTEMA Unplugged Selection Donderdag 13 juni 20.00 €3 DE TWEE SPIEGHELS Ewal Ebings Jamcakes Vrijdag 7 juni 21.00 Jamsessie o.l.v. Cedric Glans Maandag 10 juni 21.00 LEIDS WEVERSHUIS Dromen met Saskia t/m 16 juni MUSEUM VOLKENKUNDE Fetish Modernity - Hoezo modern? t/m 21 juli Een huis vol Indonesië t/m 21 juli MUSEUM BOERHAAVE Lezing: Huygens en de telescoop Woensdag 12 juni 20.00, gratis RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Lezing: Het antiek toerisme van Vergilius Vrijdag 7 juni 15.30 Lezing: De mummiekisten van de Amon-priesters Dinsdag 11 juni 20.00 MUSEUM DE LAKENHAL Instaprondleiding Zondag 9 juni 14.00 Onder de loep met drs. Christiaan Vogelaar Zondag 9 juni 15.00 LEIDS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL Summer Special, Pieterskerkhof 6 t/m 8 juni, gratis toegang LEIDEN LAW FESTIVAL Diverse locaties 11 t/m 14 juni

12

Mare · 6 juni 2013

Het Clubje

Bolwerkers

Omlenteling

Foto Marc de Haan

‘Het mocht niet te happy’ Het Augustijns Theater, toneelvereniging van Augustinus David van de Merwe (22, psychologie): ‘Het stuk dat we dit jaar opvoeren is een bewerking van De Drie Musketiers. Ik speel d’Artagnan. Hij vertrekt naar Parijs met als droom musketier te worden. De musketiers staan de koning van Frankrijk bij. Aan de andere kant heb je de kardinalen. Dat zijn de bad guys.’

Merle van der Steen (20, biomedische wetenschappen): ‘Ik speel Milady de Winter, een spionne die kardinaal Richelieu helpt om de koning tot aftreden te dwingen. Als er even iemand vermoord moet worden, doet zij dat.’

Laura Groen (21, bio-farmaceutische wetenschappen): ‘We zijn een subvereniging van Augustinus, dus om mee te doen aan het Augustijns Theater moet je daar lid zijn. We hebben nu ongeveer 60 actieve leden. Op 18 en 19 juni staan we met onze voorstelling Amen & Proost in de Leidse Schouwburg.’

Jana Blauw (21, geneeskunde): ‘Ons bestuur, waar ik ook in zit, bepaalt welk stuk er elk jaar wordt gespeeld. Het moest niet te happy zijn, omdat we vorig jaar The Wizard of Oz hebben opgevoerd.’

Simone Sybesma (21, bestuurskunde): ‘Elke Augustijn kan auditie doen, ook al heb je helemaal geen ervaring met toneelspelen.’

Laura: ‘We noemen het Augustijns Theater ook wel een “opleidingsinstituutje”, omdat we tijdens repetities door professionals worden begeleid.’

Jana: ‘We hebben bijvoorbeeld een regisseur, een danscoach en een zangcoach.’

Laura: ‘Daardoor word je beter naarmate het jaar vordert. Althans, dat is de bedoeling.’

David: ‘De cast repeteert op donderdag ongeveer drie uur. Op zondag hebben

we ’s middags dansles en ’s avonds zangrepetitie.’

Jana: ‘En vergeet de band niet, die repeteert op dinsdag drie uur.’

Rik Tonino (22, geneeskunde en conservatorium): ‘Ik ben hun dirigent en mag ze vertellen wat ze allemaal fout doen.’

Laura: ‘En Rik heeft alle muziek geschreven. Daar was je wel lang mee bezig, toch?’

Rik: ‘Het kostte me ongeveer 20 uur per liedje. Eerst luisterde ik naar de muziek die bij de oorspronkelijke musical hoort.

Daarna overlegde ik met de regisseur en de zangcoach. Ik speel zelf piano. Het is een beetje een uit de hand gelopen hobby.’

Simone: ‘Als je niet kunt zingen of dansen, kan je ook op andere manieren actief blijven.’

Merle: ‘Er zijn veel commissies, zoals de

kostuumcommissie en de scriptcommissie.’

Merle: ‘Naast het repeteren doen we ook nog veel andere dingen samen.’

David: ‘Zoals discobowlen of een weekendje weg. Als je met toneelmensen gaat, weet je dat er gekke dingen gaan gebeuren.’

Jana: ‘Dat klinkt een beetje vies.’

David: ‘Pff, vrouwen... Ik had het over gekke acts. We hebben een beetje een tekort aan Augustijnse mannen die mee willen doen.’

Merle: ‘De zeven mannen in dit stuk zijn sterk in de minderheid tegenover de 19 vrouwen.’

David: ’19? Soms voelt het meer alsof het er 100 zijn.’

Merle: ‘Het kan af en toe wel een kippenhok zijn, ja.’

DOOR JUDITH VAN HOOGDALEM

Bandirah

Ergens in februari schreef ik dat ik blij was over de voorzichtig ingetreden lente. Een kleine inschattingsfout, de lente was gewoon vertraagd.

Had ik moeten weten, een vertraagde lente komt vaker voor. Kijk maar naar Turkije, waar de Arabische lente twee jaar na ontbranding pas aangekomen is.

Zijn de Turkse ontwikkelingen het eind van de Arabische lente of het startsein van de Europese lente? De Arabische invloeden overheersen er ontegenzeggelijk, maar Turkije mag wel meedoen aan het EK en het Songfestival. Niet voor niets wordt Istanbul het kruispunt van de wereld genoemd. Slaat de revolutie over naar Europa, of blijft die ingesloten in het Midden Oosten? Ik denk dat laatste.

Er zijn maar een paar mafketels die werkelijk geloven dat het met de mensenrechten en mediaverslaggeving in Nederland net zo erg aan toe is als in een willekeurige Aziatische of Afrikaanse dictatuur. Natuurlijk is er altijd genoeg te zeuren, maar laten we onszelf niet voor de gek houden Wanneer studenten tijdens de Arabische lente protesteren, nemen ze hele steden over, of steken ze zichzelf in brand. In Nederland komen we niet verder dan wat geregisseerde protestmarsen en pijnlijk slechte slogans en leuzen. Iemand die een bordje omhoog houdt meenemen naar het politiebureau is natuurlijk overdreven, maar probeer dat maar eens als ‘politiegeweld’ en ‘machtsmisbruik’ uit te leggen aan de Arabische opstandelingen die in elkaar worden geslagen, zonder proces in de gevangenis worden gesmeten om vervolgens nog een keer in elkaar gescrumd te worden door ‘agenten’ met stokken.

Een chaotische geweldsexplosie van het volk is hier tegenwoordig ondenkbaar. Wij kennen geen problemen die onze fundamentele rechten aantasten. Wij vechten niet voor ons bestaan. Wat wij hier onder honger verstaan, houdt meestal in dat alle shoarmazaken al dicht zijn als we de kroeg of studentenvereniging uitrollen. Onze grote angst is dat het mobiele internet tijdelijk niet beschikbaar is. Ons grootste verdriet is het gebrek aan polonaise omdat onze voetballers, tennissers en wielrenners falen, voornamelijk omdat ze niet genoeg doping gebruiken. De altijd op de scheidslijn tussen geniaal en gestoord balancerende voetbaltrainer José Mourinho (godzijdank komt die man terug naar de Premier League, ik heb hem gemist) zei het al eens treffend: 'Er is geen druk in het voetbal. Druk voelen mensen die dag in dag uit moeten werken om hun familie te voeden.'

Daarom kan een zodanig protest in de Arabische wereld wel voorkomen en zelfs slagen, maar in het verzadigde Westen niet. Wij zijn de volgevreten vedettes die alleen kankeren om het kankeren. We hebben geen doel, dus verzinnen we stompzinnige alternatieven. Toch jammer dat dergelijk anarchisme niet mogelijk is in Europa. Daar zijn we net iets te beschaafd voor. Of te verwend?

ROBBERT VAN DER LINDE