Mare 31 (36)

13 juni 2013 36ste Jaargang • nr. 31

De biologie van lijken Pagina 11

Ontslagen wetenschappers strijden tot in de rechtbank.

‘Dit is beschamend’

Voor de tv eet je meer en proef je minder, zegt psycholoog

Jacob Merkelbach had één favoriet model: zijn dochter Mies

Pagina 2 en 6

Pagina 7

Pagina 9

Of het wat zachter kan Minder vaak bonje met de buurt De plannen om op de hoek van de Langebrug en het Steenschuur studentenwoningen te bouwen, stuitte op veel protest van buurtbewoners.

Maar is hun angst voor overlast terecht? ‘De kleinzoon van onze buren draait op ons feestje.’

DOOR JUDITH VAN HOOGDALEM ‘Verschrikkelijk’, noemt mevrouw Baljet het dat er bij haar om de hoek, op de Langebrug, een studentenflat wordt gebouwd. De bewoonster van de Zonneveldstraat heeft samen met mensen uit haar straat zienswijzen bij de gemeente ingediend, maar dat mocht niet baten: de bouw van 217 kamers en 35 studio’s voor studenten gaat door.

‘Er wonen hier in de buurt al zo veel studenten, en dan komen er nog eens ruim tweehonderd bij in dat kleine hoekje. Ik heb nu absoluut geen last van de studentenhuizen in mijn omgeving, maar ik ben bang voor geluidsoverlast komt en dat er straks overal fietsen worden neergesmeten.’

Andere bewoners van de Zonneveldstraat delen de angst voor het gebouw, dat vijftien meter hoog wordt en vijf verdiepingen zal tellen. ‘Ik vind het prima om met studenten in een buurt te wonen’, zegt mevrouw Pierrot, die aan de kant van de Nieuwsteeg woont. ‘Maar het evenwicht raakt zoek. Het worden er te veel.’

Het zal allemaal wel loslopen, reageert wethouder Pieter van Woensel van Ruimtelijke Ordening. ‘Er zijn wel al veel studenten in de binnenstad, maar dat is al eeuwen zo. Het is al die tijd in harmonie gegaan, dus ik heb er alle vertrouwen in dat het zo blijft. SLS Wonen heeft er ook baat bij dat het rustig en schoon blijft.’

Volgens hem zijn er bij de gemeente ‘niet veel’ klachten bekend van luidruchtige studentenhuizen.

‘Er komen soms meldingen binnen van overlast bij studentenhuizen, maar niet vaak. Bovendien nemen die meldingen in aantal af ’, vertelt Lex Benden, woordvoeder van de politie Hollands Midden. ‘Maar we hebben geen concrete cijfers, omdat er bij geluidsoverlast niet wordt bijgehouden of het lawaai veroorzaakt wordt door studenten.’

Emiel de Jong woont al twaalf jaar op de Papengracht en is directe buurman van Augustinus-huis ‘De Witte Raaf ’, een huis met zo’n dertig studenten. Verderop in de straat bevindt zich de achterkant van ‘Hôpital Wallon’, een groot Minerva-huis.

‘Er waren een tijd spanningen, maar anderhalf jaar geleden is dat met tussenkomst van een wijkagent opgelost. Nu houden we een open dialoog. En ja, soms vragen we of de muziek zachter kan, maar eigenlijk hebben we geen problemen met elkaar.’ De Jong heeft vooral last van de sociëteit van Augustinus, die achter zijn huis ligt. ‘Hoewel we afspraken hebben gemaakt, eist het heel veel tolerantie van onze kant. Vooral tijdens de El Cid is het niet te doen, maar dan gaan we weg, op kosten van de studentenvereniging.’

Wanneer er bij de politie een melding van geluidsoverlast binnenkomt, gaat een agent kijken, zegt woordvoerder Benden. ‘Als dat zo is, krijg het adres een gele kaart. Wordt er in dat huis binnen zes maanden weer overlast veroorzaakt, dan krijgt het een boete van 130 euro en een rode kaart.’ Maar volgens hem gebeurt dit nauwelijks. ‘Niemand wil last met zijn buren, ook studenten niet.’ > Lees verder op pagina 5

'Kabinet' tegen leenstelsel Onder het motto ‘3XNIKS: geen huis, geen geld, geen ov’ protesteerden studentenorganisaties woensdag op de Amsterdamse Dam tegen de bezuinigingen. Minister Bussemaker van Onderwijs heeft de invoering van het sociaal leenstelsel weliswaar uitgesteld, maar de studenten willen dat ze er helemaal van afziet. Eerder deze week waren er acties in Delft en Utrecht. Zie ook pagina 5. Foto Taco van der Eb

Student steekt huisgenote in hals Een psychologiestudente (19) is in de nacht van zaterdag op zondag in haar hals gestoken door een huisgenoot (19).

De steekpartij gebeurde in een studentenhuis aan de Oude Singel, waar de twee wonen. Beide studenten zijn lid van studentenvereniging Quintus, het slachtoffer van dispuut JoJo en haar huisgenoot van Olympus.

Het slachtoffer zou niet zijn ingegaan op de avances van de jongen.

Nadat hij haar op zaterdagavond met een ander zag zoenen, zocht hij zijn heil in de drank. Later die nacht zou

hij met een mes in haar hoogslaper geklommen zijn. De jongen zou zelf het alarmnummer gebeld hebben en daarna zijn weggevlucht.

Dat laatste klopt niet volledig, zegt Lex Benden, woordvoerder van politie Hollands Midden.

‘De verdachte is niet degene die de melding heeft gedaan. Wie het wel was, kunnen we in het belang van het onderzoek nog niet vertellen.’

Het slachtoffer is zondag rond kwart voor vijf ’s ochtends met verwondingen naar het ziekenhuis overgebracht. De dader werd kort daarna aangehouden. Hij is mo-

Volgende week laatste Mare

Laatste kans: wie heeft de mooiste?

Fraudeonderzoek bij Voortaan colleges tientallen artikelen in LAK-theater

Op 20 juni verschijnt de laatste Mare van dit academiejaar. Ingezonden mededelingen moeten uiterlijk maandag 17 juni ter redactie zijn.

Ook dit jaar beloont Mare de vereniging met de meest originele almanak met een fust bier. Inleveren voor 14 juni bij de redactie, Pieterskerkhof 6, Leiden.

De geschorste criminoloog Patrick Van Calster heeft veel meer in Leiden geschreven dan werd aangenomen. Alleen al in 2010 publiceerde hij 24 artikelen.

Pagina 4

menteel in verzekering gesteld. Deze week wordt hij voorgeleid aan de rechter-commissaris. Benden: ‘Die zal dan besluiten of justitie de verdachte langer vast mag houden.’ Het slachtoffer is momenteel nog niet thuis. Of ze nog in het ziekenhuis verblijft kon Benden niet vertellen.

‘Naar omstandigheden maakt ze het redelijk’, laat Quintus-voorzitter Stijn van den Wijngaard in elk geval weten. Tegen de jongen zijn binnen de vereniging nog geen stappen ondernomen. Geruchten dat hij geroyeerd zou zijn, zijn volgens Van den Wijngaard ‘zeker niet waar’. MVW

Het vorig jaar gesloten LAK-theater wordt een collegezaal waar plaats is voor 350 studenten. De verbouwingen gaat 1,5 miljoen euro kosten.

Pagina 4

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 13 juni 2013 Geen commentaar

Advocaathuurling DOOR THOMAS BLONDEAU ‘Iedereen die ooit een

vis of sprinkhaan.’ De wetenschapper, die ondertussen in een Frans onderzoeksinstituut – zo’n loser was het dus – zijn werk verder kan zetten, zei dat hij van deze universiteit geen andere behan-

een huurling-consultant gespecialiseerd in reorganisaties – ontslagen dus. Hij weet niet hoeveel mensen hij al ontslagen heeft, gewoonweg de tel kwijtgeraakt. De keizerrijkanalogie, hoe nietszeggend ook, weet hij nog net invoelend genoeg te doen klinken.

Bingham is een holle man met een afschuwelijke baan. Het enige wat hem enigszins sympathiek maakt, is dat hij dat van zichzelf weet. Deze baan geeft hem de mogelijkheid te vluchten voor zijn eigen leegheid.

Bingham bestaat niet echt, hij wordt vertolkt door hartenklop George Clooney, in de film Up in the air, een portret van deze ontslagmachines. Dat het fictie is, mag blijken uit de verhalen van oud-medewerkers van deze universiteit die hun ontslag via de rechtbank hebben aangevochten (zie pagina 6).

Zelfs het minimum aan clichématige beleefdheid à la Bingham was niet voor hen weggelegd. Een professorabele bioloog kreeg van de advocaat-landknecht van de universiteit beledigingen te horen als: ‘Studenten worden niet afgescheept met lagere goden’ en ‘Ongetwijfeld moest nog iemand een onderzoek afmaken naar een bepaalde

deling gewend was.

De bedremmelde boodschappenjongen die maandag naar de rechtbank werd gestuurd, klonk even voorbereid als die luilak in het werkcollege die zegt dat de hond zijn printer heeft opgegeten (echt, lees pagina 6).

Jaja, tuurlijk, de boeken moeten kloppen, geld groeit niet aan de bomen, geen omelet zonder gebroken eieren, toekomstgericht denken, neuzen dezelfde kant en dan vallen er ontslagen. En jajaja, dat vindt niemand leuk maar het moet soms gebeuren. Waarom zich dat op zo’n denigrerende manier moet voltrekken, is een raadsel. Het valt niet uit te sluiten dat het hier om twee ongelukkige incidenten gaat, misschien was de ‘lagere goden’-man net gedumpt door zijn vriendin omdat hij er niet echt als een Clooney uitzag. Misschien kreeg een groentje de rotklus toebedeeld.

Voor de ontslagen wetenschappers maakt het niets meer uit. En twee vergaderingen verder zijn er wat aanbevelingen te vinden in de notulen over hoe om te gaan met ontslagen werknemers. Mag ik een voorstel doen? Ik weet nog wel een bonus-dvd’tje voor in hun kerstpakket.

keizerrijk heeft opgebouwd, die de wereld heeft veranderd, heeft gezeten waar jij nu zit. En het is omdat ze daar zaten, dat ze dat voor elkaar hebben gekregen’.

Dat is wat iedereen die ontslagen wordt, te horen krijgt van Ryan Bingham,

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Judith van Hoogdalem (stagiaire) j.j.van.hoogdalem@umail.leidenuniv.nl Medewerkers

Robbert van der Linde • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Marit de Vos • Geerten Waling • Anne van de Wijdeven Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare. leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Seks!

Noot vooraf: toen ik half maart een column schreef met ‘seks’ in de titel, had opeens iedereen hem gelezen.

Maar ik proefde dat de inhoud (die verre van sexy was) u nogal teleurstelde. Vandaar dat ik het, zo vlak voor een hete zomer, met u goed wil maken. Seks is per slot van rekening uw favoriete onderwerp. Dat wil zeggen, u leest er graag over.

Mare onderkent uw behoefte en publiceerde afgelopen weken smeuïge cover stories over studentes in de prostitutie en seksfoto’s op WhatsApp. Daarbij wil ik niet achterblijven. Dus volgt u mij even naar Berlijn, een kleine twee weken geleden.

Het was een mooie dag geweest. Een lentebui spoelde het stof van de straat, de avondzon droogde de kasseien. Zelfs de mussen lieten zich van hun zwoelste kant horen, met hun hitsige getjilp in de kastanjeboom. Een zwangere avond, kent u die uitdrukking? In een broeierige boekhandel in yuppenwijk Prenzlauerberg leek Nederland dichterbij dan ooit. Aanleiding: een nieuwe Duitse vertaling van Turks Fruit van Jan Wolkers. Türkischer Honig. Het klinkt wat steriel, maar geloof me: de Duitstalige versie leest minstens zo spannend als de originele. Stelt u zich Duitse jaren-zeventig-porno voor, inclusief al dat haar en andere begeerlijke viezigheden.

Voor de boekpresentatie waren Arnon Grunberg en de weduwe Wolkers – ‘noem me alsjeblieft Karina’ naar Berlijn afgereisd. Ze zouden praten over de impact van Turks fruit op het Nederland van de jaren zeventig. Karina als ooggetuige van de totstandkoming, en meer nog: als muze van Jan. Grunberg als de beroemde schrijver die ook gewoon een jongetje is geweest. Voor wie de roman van Wolkers blijkbaar een cruciale rol had gespeeld in zijn Sexualerziehung. Iets met plakkende pagina’s, vermoedelijk.

Aan het begin van de literaire avond wordt stevig de toon gezet met het vertonen van de frivole huwelijksscène uit de film van Paul Verhoeven. Rutger Hauer en Monique van de Ven zijn nagesynchroniseerd, maar dat maakt haar borsten niet minder pront, zijn billen niet minder strak. Dan leest de vertaalster een passage voor uit haar Duitse vertaling. Lichaamssappen en

-geuren vliegen het publiek om de oren. Een opsteker: die woorden leer je niet in een taalcursus.

Het veel te intellectuele publiek krijgt het benauwd.

De moderator, een Nederlandse hoogleraar aan de Freie Universität, haast zich om in zijn eloquente, overdreven gearticuleerde Duits te vertellen dat Türkischer Honig echt heel veel meer is dan een boek over vrije seks. Wat dan precies komt niet helemaal uit de verf. Iets met een tijdsbeeld, een revolutie, maar toch vooral: vrije seks.

Wolkers (1925) groeide op in het streng gereformeerde Oegstgeest, licht Karina toe. Het uitbreken van de oorlog gaf hem de vrijheid daaraan te ontsnappen, onder te duiken en de kunstacademie te volgen.

Maar al snel keerden de bekrompenheid, autoriteit en preutsheid terug. De oorlog was een bevrijding, de bevrijding een verstikking. (Ongemakkelijk geschuifel op Duitse stoelen.) Zodoende hield Jan eigenlijk meer van natuur – ‘beestjes’ - dan van mensen. (Begrip in de zaal.) Ook de menselijke paringsrituelen schetste hij zo natuurlijk mogelijk. Zonder de viezigheden te verbloemen, elkaars viezigheden die we, zo theoretiseert Grunberg, moeten vergeten om seks te kunnen hebben.

Of althans: ze moeten een ander karakter krijgen, we moeten ze als opwindend ervaren.

De literaire avond verloopt vlot, maar ergens wringt er iets. Buiten is de zon onder, Karina neemt een sigaartje. ‘Weet je dat het vandaag internationale anti-rookdag is?’ vraag ik, terwijl ik haar mijn aansteker voorhoud. ‘O! Dan moeten we juíst roken!’ giechelt Karina.

Ze geeft me een frivole knipoog, terwijl ze mijn vuur in haar sigaar zuigt. We weten allebei: die seksuele revolutie, das war einmal.

Zij is nu louter nog het thema van literatuurwetenschappelijke theorieën, door mensen die al in geen eeuwen meer seks hebben gehad. Turks Fruit als roman is geschiedenis. Een ‘tijdsbeeld’. De preutsheid is terug, de angst voor elkaar. Naakt is uitbesteed aan internet, vrije seks aan ‘sletten’ en ‘players’. Europa glijdt terug naar de jaren vijftig, terug naar Oegstgeest.

Geerten Waling is promovendus bij Geschiedenis

13 juni 2013 · Mare 3 Mensen

Chinese en Nederlandse studenten bogen zich over fictieve oorlogsscenario’s

Oorlog en vrede Zijn Chinese en Nederlandse studenten even vredelievend?

Democratieën houden niet van oorlog. Dat zou komen omdat de inwoners in die landen zo weldenkend en liberaal zijn. Maar is dat wel zo? Politicologe Femke Avtalyon-Bakker zocht het uit, studeerde erop af en ontving verschillende scriptieprijzen.

Door Thomas Blondeau ‘Democratieën

vallen elkaar niet aan’, zei president Bill Clinton in zijn State of the Union-toespraak in 1994. Het is de eerste zin van Femke Avtalyon-Bakkers

afstudeerscriptie. Ze haalt het aan ter illustratie van het geaccepteerde politicologische idee dat tussen democratische landen onderling vrede heerst omdat het juist democratieën zijn. In vaktermen heet dat: de democratische vredesthesis.

Avtalyon-Bakker, nu Leidse promovenda politicologie legt uit: ‘Sinds de Franse Revolutie, is het – een paar kleine uitzonderingen – ook vrij rustig tussen democratieën. De vraag is: komt dat door dat specifieke regime?

Sommige wetenschappers zeggen dat het toeval is, dat het wordt veroorzaakt door militaire of economische

belangen. Maar je hebt ook een school die denkt dat er iets bijzonders aan de hand is met democratie. Bijvoorbeeld dat er bepaalde normen gebruikelijk worden voor inwoners van liberale landen – zoals tolerantie, vertrouwen onderling – waardoor conflicten geweldloos kunnen worden opgelost en het niet tot een oorlog komt.

‘Dat zou kunnen, ik zeg ook tegen mijn kinderen dat ze niet moeten vechten als ze ruzie hebben. Maar zeggen ouders in bijvoorbeeld dictaturen dan iets anders? Je ziet bij westerse politici dat het idee over democratische vrede vaak onderliggend

Frutti di Mare

Kruistocht tegen de versnipperaar Door Petra Meijer Leidse studenten vin-

den af en toe een boek in hun brievenbus. ‘Bij sommigen slaat de verwarring dan toe’, vertelt Ilja Mottier, secretaris van de Boekenzolder. ‘Ze komen het boek soms bij ons terugbrengen, omdat ze denken dat het verkeerd bezorgd is.’ De boeken zijn echter een cadeautje. Op de website van de Boekenzolder staat het nog eens nadrukkelijk vermeld. ‘De boeken zijn gratis. Er zit niets achter. Er komt geen rekening. Er zitten geen adders onder het gras… er is zelfs geen gras.’

De achterdocht van de moderne mens

De Boekenzolder voert strijd tegen een boekloze samenleving Foto Taco van der Eb

wordt blijkbaar niet gemakkelijk gesust.

‘De Boekenzolder is opgericht door een Engelse dame die in Nederland als literair agent werkte’, vertelt Mottier. ‘Zij ontdekte dat er elke week duizenden boeken in de papierversnipperaar verdwijnen, terwijl boeken voor veel mensen te duur zijn.

In eerste instantie zorgde ze ervoor dat de overgebleven boeken bij gevangenissen, asielzoekerscentra en andere instellingen terecht kwamen.’ Het initiatief is uitgegroeid tot een heuse strijd tegen boekloosheid. ‘Op onze Boekenzolder aan de Middelstegracht mogen mensen

maximaal zeven boeken per keer gratis meenemen. Iedereen is welkom.’

De Boekenzolder kent dan ook een gemêleerd publiek. ‘Op donderdag- en vrijdagmiddag zien we veel oudere mensen.

Werkenden en studenten komen vaak op dinsdagavond’, zegt voorzitter Sjaak van Rijn. Vooral buitenlandse studenten weten hun weg naar de zolder te vinden.

Mottier: ‘We hebben een grote collectie Engelstalige boeken, maar ook boeken in het Farsi, Hindi of Urdu.’

Terwijl de meeste vrijwilligers sorteren en stempelen, gaat Jan Bos nog iets ver-

is in hun beleid. Dan willen ze in een land met behulp van democratische instituties een liberale politieke cultuur creëren vanuit de overtuiging dat dat vooruitgang is, dat het een vredelievender soort mensen zal voortbrengen. Ik zeg niet dat het promoten van democratie geen goede zaak is maar ik vermoed dat we te vaak te hoge verwachtingen hebben van dergelijke vredesmissies.’

Deze intuïtie leidde tot een onderzoek waarbij de politicologe aan een groep van een kleine tweehonderd Leidse studenten en evenveel Chinese een fictief conflictscenario

der. Op de fiets – met twee grote tassen bungelend aan het stuur – trekt hij langs de Leidse studentenhuizen om de gratis boeken te bezorgen.

Een enkele keer kunnen de studenten weinig met de boeken. Zo kreeg Franca van Daalen een Spaanstalig boekje. ‘Misschien leuk, maar ik kan geen Spaans.’

Andere keren is het een aangename verrassing, of zelfs een schot in de roos.

‘Grappig genoeg kreeg ik als politicoloog twee boeken die wonderwel toepasselijk waren; een boek over de politieke besluitvorming rondom het Nationaal Historisch Museum en een boek over de invloed van de media’, vertelt student Daan Jacobs enthousiast. Lisanne Broersen kreeg een boekje over schrijven.

‘Precies nu ik mijn eigen songs probeer te maken.’ Helaas krijgt Bos ook negatieve reacties. ‘Dan vragen ze waarom ik die troep in de brievenbus doe, of ze gooien het regelrecht bij het oud papier.’

‘Het zou natuurlijk makkelijker zijn als de studenten zelf naar de Boekenzolder zouden komen. Dan kunnen ze iets van hun eigen smaak uitkiezen’, zegt Thomas Brzezinski (23, rechten), de enige student onder de vrijwilligers. Maar kunnen studenten – allen in het bezit van een mobieltje en genoeg geld voor de kroeg - niet gewoon voor hun boeken betalen? Brzezinski: ‘Studenten hebben nog steeds relatief weinig te besteden.

Het voegt bovendien echt wat toe om een oud boek te lezen. Het is al door zoveel handen gegaan, het heeft een eigen geschiedenis.’

Mottier wijst op het donatiepotje. ‘Een kleine bijdrage is natuurlijk altijd welkom als mensen het kunnen missen.

Maar zo niet, dan even goede vrienden.

Daarnaast kunnen mensen natuurlijk altijd boeken brengen.’ Zonder boeken zal de stichting niet snel komen te zitten. ‘Er komt nog altijd meer binnen dan er uit gaat.’

tussen twee onbestaande landen voorlegde; een groep proefpersonen uit een liberale democratie en een autocratisch regime dus. De studenten moesten vragen beantwoorden.

‘Daarbij vroeg ik hoe bereid ze waren om het andere land aan te vallen om te voorkomen dat hun land zou worden binnengevallen. Ik splitste de studentengroepen onderling op. De ene groep kreeg te horen dat het vijandige land democratisch was en de andere groep werd verteld dat het land nietdemocratisch was. In iets subtielere omschrijving overigens. Ik beschreef het land in termen van verkiezingen, aantal partijen, de omvang van de media en hoe vrij die was. Bij het woord democratie gaat er anders een belletje rinkelen en loop je het gevaar dat er sociaal wenselijke antwoorden worden gegeven. Ook vroeg ik hoe serieus ze de bedreiging namen.’

Uit de resultaten bleek geen significant verschil tussen de Nederlandse en de Chinese wil om aan te vallen.

Nederlanders waren wel ietsje meer geneigd om een niet-democratisch land aan te vallen dan een soortgenoot. Hoe ernstig de bedreiging werd geacht, dat bleek vooral doorslaggevend te zijn. Mannen besloten overigens vaker voor een preventieve aanval te kiezen dan vrouwen.

‘Je mag dit natuurlijk niet generaliseren voor een hele bevolking. Maar het is, als eerste toets een interessante bevinding die roept om deze normatieve verklaring van de vredelievende, liberale normen verder tegen het licht te houden. Ik heb bij deze studenten ook een meting gedaan naar de aanwezigheid van die normen.

Dit aan de hand van vragen naar hun tolerantieniveau en vertrouwen in anderen. Zo vroeg ik bijvoorbeeld of ze het erg vinden dat hun buurman homo is, of ze mensen met andere politieke idee”en wel op de televisie wilden zien, enzovoorts. En ja, de Nederlandse groep was iets liberaler maar het verschil met de Chinese was eigenlijk heel klein.’

In haar scriptie staat dan ook de voorzichtige suggestie niet al te veel wonderen te verwachten van het mondiaal bevorderen van de liberaal-democratie. ‘Als in het MiddenOosten allemaal democratieën zijn, zal er eindelijk vrede kunnen komen in die regio,hoor je wereldleiders geregeld zeggen. Maar zolang we niet empirisch vastgesteld hebben dat het inderdaad het democratische regime is dat vrede tussen landen kan veroorzaken, lijkt me dat een al te simpele verwachting.’

In haar promotieonderzoek richt Avtalyon-Bakker zich verder op normen in verschillende politieke regimes. De laatste scriptieprijs die ze mocht ontvangen is van de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek en overigens vernoemd naar Daniël Heinsius, die beschouwd wordt als de eerste hoogleraar op het terrein van de politieke wetenschap.

In 1612 werd hij aan de Leidse universiteit benoemd tot hoogleraar Politices.

4 Mare · 13 juni 2013 Nieuws

Samenwerking

Extern geld Een kwart van alle inkomsten van Nederlandse universiteiten in 2011 was afkomstig uit project- en contractfinanciering, de zogheten derde geldstroom.

Dat blijkt uit het jaarverslag van de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten. De universiteiten haalden in totaal 1,6 miljard aan externe euro’s binnen. Ter vergelijking: dat is drie keer zoveel als al het collegegeld dat ze dat jaar ontvingen. Voor de rest staan er in het jaarverslag cijfers die al breder bekend waren: het aantal studenten steeg verleden jaar, en het aantal diploma’s ook – dat laatste vermoedelijk aangewakkerd door de dreigende langstudeerboete. 24.801 Voltijdsequivalenten aan wetenschappers schreven tezamen bijna 83.000 wetenschappelijke publicaties, 1400 meer dan in 2011. Hoe goed die waren valt niet te zeggen, maar de citatie-impact van Nederlands onderzoek is de afgelopen jaren gestaag aan het stijgen. Al dat moois doen de universiteiten ook nog eens voor weinig: Nederland investeert 1,68 procent van het BNP in hoger onderwijs. In Duitsland is dat drie procent, in Amerika 2,64 procent.

Leidse Schans Het heeft een tijdje geduurd, maar de eerste paal van studentencampus de Leidse Schans gaat op 10 juli toch echt de grond in. Dat staat in een overeenkomst die op 6 juni ondertekend is door de gemeente en de ontwikkelaars, VORM en Ballast Nedam.

Het complex zal gebouwd worden in het Lammenschanspark en zal bestaan uit 1900 studentenkamers en ongeveer 200 starterswoningen. In 2015 moeten de eerste studenten hun kamers gaan bewonen.

Cleveringa-hoogleraar Canadees hoogleraar, schrijver en oud-politicus Michael Ignatieff is voor komend academisch jaar benoemd tot Cleveringa-hoogleraar. Ignatieff (1947) studeerde geschiedenis en promoveerde aan Harvard University. Later doceerde hij aan onder meer de universiteiten van Cambridge en Oxford. Op dit moment is hij hoogleraar aan Harvard University. De Cleveringa-leerstoel werd in 1970 ingesteld door de Universiteit Leiden als eerbetoon aan professor Rudolph Cleveringa, die op 26 november 1940 een protestrede hield tegen het ontslag van zijn joodse collega’s. Een Cleveringa-hoogleraar wordt aangesteld voor een periode van een jaar. De oratie van professor Ignatieff is op 26 november 2013.

Klassieke talen wint De best scorende bachelor van de Universiteit Leiden is Griekse en Latijnse talen en culturen, biomedische wetenschappen werd tweede. Dat blijkt uit de resultaten van de Nationale Studentenenquête 2013. De masters Industrial Ecology en Mathematics scoorden allebei even hoog, en zijn samen de beste Leidse masters. Dit jaar vulden bijna 265.000 studenten van 49 hogescholen en 20 universiteiten de vragenlijst van Studiekeuze123 in. Talen en Culturen van Latijns-Amerika en Koreaans kregen beide de laagste score van Leidse bachelorstudenten en eindigen hiermee dus onderaan. De laagst gewaardeerde masteropleiding is de educatieve master geesteswetenschappen.

Spinoza’s Het enige Leidse tintje aan de uitreiking van de Spinozapremies afgelopen maandag was emeritus-professor Eduard Klasen, voorzitter van de commissie die de ontvangers mocht selecteren. Bij de winnaars zat dit jaar geen Leidenaar.

De premie van 2,5 miljoen euro, naar eigen inzicht te besteden aan onderzoek, ging dit jaar naar VU-taalwetenschapper Piek Vossen, natuurkundige Mikhail Katsnelson van de Radboud Universiteit, en de Utrechtse katalysator-chemicus Bert Weckhuysen.

De universiteiten Leiden, Delft en het Erasmus investeren tot 2015 elk in ieder geval per jaar acht ton in de strategische alliantie tussen de drie instellingen. Ook wordt er gewerkt aan een nieuwe gezamenlijke bachelor klinische technologie en een gecombineerde master wijsbegeerte.

LAK wordt collegezaal Het vorig jaar gesloten LAK-theater krijgt een nieuwe bestemming.

De hoofdzaal van het theater in het Lipsius wordt een collegezaal waar plaats is voor 350 studenten. Voor diverse verbouwingen is 1,5 miljoen euro gereserveerd.

Het LAK voer decennialang onder de vlag van de universiteit Leiden, maar die laatste besloot in 2008 dat het uitbaten van een theater niet tot de kerntaken van een universiteit behoorde.

Er werden nog verschillende pogingen gedaan om het theater te redden, maar uiteindelijk viel in 2012 definitief het doek en zal de ruimte

voor onderwijs worden gebruikt.

‘Geesteswetenschappen heeft behoefte aan een grote collegezaal’, zegt Jolanda Riel, de portefeuillehouder bedrijfsvoering van de faculteit. ‘We hebben door de sluiting van het PJ Veth daar geen collegeruimtes meer en we hebben door groei behoefte aan een grotere zaal dan we tot nu toe hebben. Nu moeten we nog bepaalde colleges splitsen, dat hoeft dan niet meer. Ook Rechten en het Leids Universitair Medisch Centrum hebben al laten weten de zaal te willen gaan gebruiken.’

Naast de verbouwing van de zaal zelf worden ook extra toiletten gerealiseerd. ‘Daarnaast wordt de

huidige foyer van het LAK-theater omgebouwd tot één centrale studentenservicebalie waarin naast het bestaande centrale studiepunt in het Lipsius, ook het loopbaanservicepunt en de buitenlandcoördinatie van Geesteswetenschappen een plek krijgen.’

De verbouwingen gaan ‘zo snel mogelijk van start.’ Als alles volgens plan verloopt, is de nieuwe zaal in het tweede semester van het komend collegejaar klaar.

Geesteswetenschappen betaalt de verbouwing overigens niet zelf. De kosten komen voor rekening van de afdeling Vastgoed van de universiteit. VB

Tientallen Leidse publicaties onderzocht Onderzoek naar geschorste criminoloog Het college van bestuur heeft de commissie van wetenschappelijke integriteit opdracht gegeven om een onderzoek te doen naar mogelijke fraude in de publicaties van plagiator Patrick Van Calster. Hij was van 2007 tot 2012 universitair hoofddocent criminologie in Leiden.

in vaktijdschriften als Panopticon, Proces en Justitiële Verkenningen.

Een paar artikelen hebben Leidse co-auteurs.

In 2009 publiceerde hij nog een

artikel met de titel ‘Interne Fraude: onregelmatigheden in een cultuur van onzorgvuldigheid?’ in de bundel De criminologische kant van het Ondernemen. VB

Dat staat in een update over de samenwerking die het college aan de universiteitsraad heeft gestuurd.

Het onderwijs van de bachelor vindt voornamelijk aan de TU Delft plaats maar studenten volgen ook vakken in Rotterdam en Leiden.

Formele goedkeuring en accreditatie van de overheid zijn er overigens nog niet. De nieuwe bachelor is een zogeheten ‘joint-degree’: een opleiding met een gezamenlijk diploma.

De universiteiten zijn ook bezig met het ontwikkelen van een nieuwe ict-minor. Verder zijn de drie ub’s in overleg met elkaar over ‘innovatieve dienstverlening’ en het ‘verder stroomlijnen’ van bedrijfsprocessen.

Ook is er de wil een traineeprogramma en opleidingenaanbod voor personeel te realiseren.

Om het een en ander bestuurlijk en juridisch in te bedden is er een gemeenschappelijke regeling opgesteld die voorgelegd wordt aan de drie universiteitsraden.

Al eerder werd bekend dat er acht centers komen waarin de universiteiten gaan samenwerken. Inmiddels hebben zij elk ook een ‘trekker’; een gerenommeerd wetenschapper die de verder ontwikkeling van hun center moeten aanjagen. Hoogstwaarschijnlijk komt er nog een negende center bij: Technology Networks with Africa.

Er zijn inmiddels een programmamanager en een communicatieadviseur aangetrokken om de centers te ondersteunen. De samenwerking richt zich voornamelijk op onderzoek. Zo kunnen er gezamenlijk onderzoeksvoorstellen naar de EU gestuurd worden. In Brussel is een hoop geld te verdelen. Het is de bedoeling dat in 2014 het programma Horizon 2020 van start gaat . Dit is een financieringsprogramma met een voorgesteld budget van 80 miljard euro.

Er zijn drie centers die graag een fysieke vestigingsplaats willen: center for Governance, center for Sustainability en center for Global Heritage&Development. Waar zij terechtkomen, is nog niet duidelijk.

Governance en Sustainability willen overigens ook ‘substantiële onderwijsactiviteiten’ starten. VB

Door Vincent Bongers Van Calster was

vanaf 2010 ook hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daar werd hij op 30 mei dit jaar op nonactief gesteld omdat de Vrije Universiteit Brussel hem zijn doctorstitel afnam vanwege plagiaat in zijn proefschrift.

‘Groningen en Leiden starten beide een eigen onderzoek’, zegt universiteitsvoorlichter Renée Merkx.

‘In Leiden gaat de commissie wetenschappelijke integriteit dit doen. Het gaat dan vooral om in het in volledig kaart brengen van zijn publicaties.’

Ook de Groningse commissie wetenschappelijke integriteit heeft een onderzoeksopdracht gekregen. ‘Er vindt wel afstemming met Groningen plaats. Het onderzoek gaat binnenkort van start en voor 1 oktober moet er een rapport liggen.’

De twee commissies hebben een hoop werk te doen. Van Calster begeleidde dan wel geen Leidse promovendi maar schreef wel een grote hoeveelheid artikelen. Alleen al in 2010 publiceerde hij 24 artikelen

International feest

De verschillende nationaliteiten die Universiteit Leiden rijk is, konden zich afgelopen weekend weer presenteren op het jaarlijkse Cultural Festival.

13 juni 2013 · Mare 5 Nieuws

Jokertje wil naar Cambridge Robert Minderhoud, beter bekend als Jokertje uit realityshow Oh Oh Cherso, wil een nieuwe show, waarin hij studeert aan de prestigieuze universiteit van Cambridge.

Tijdens Oh Oh Cherso volgde hij nog een mbo-opleiding, nu doet Jokertje Facility Management (zakelijke dienstverlening) aan het hbo. ‘En dan sluit ik de universiteit af met een nieuwe serie’, verklaarde hij tegenover TV West. RTL 5 zou de serie gaan uitzenden.

De Universiteit Cambridge laat jaarlijks zo’n 1200 niet-Britse studenten toe, iets meer dan tien procent van het totaal. De instelling geldt als een van de tien beste universiteiten ter wereld – Leiden hangt in de meeste lijstjes ergens middenonderaan de top 100. Vanwege die populariteit kan Cambridge het zich veroorloven om streng te selecteren.

‘Als je hier wilt studeren, moet je bij de bovenste één of twee procent van de studenten in jouw jaar behoren, en zeer goed presteren in het vakgebied dat je wilt gaan studeren’, staat er op hun website. Ook zijn hoge cijfers voor Engels een vereiste. Het zou natuurlijk onverstandig zijn om Jokertjes intellectuele capaciteiten in te schatten aan de hand van zijn televisieoptredens. Maar dan nog is het goed denkbaar dat hij niet bij de beste twee procent van zijn generatie behoort. ‘We kunnen over een eventuele vervolgserie voor Jokertje enkel zeggen dat dit slechts nog in de “ideeënfase” zit’, laat een RTLwoordvoerder weten. BB

‘Bezuiniging is funest voor ons’ Minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, gaat voor 200 miljoen bezuinigen op onderzoeksinstituten en onderwijsprogramma’s. Een van de slachtoffers is het Montesquieuinstituut voor vergelijkende parlementaire geschiedenis en constitutionele ontwikkeling in Europa. De organisatie raakt haar gehele subsidie van 1,1 miljoen euro kwijt.

Het instituut heeft een Leidse link en houdt kantoor aan de Campus den Haag. Bestuurskundige en onderzoeksdirecteur Arco Timmermans noemt de besparingen ‘funest’. Hij begrijpt niet waarom juist zijn instituut niet meer wordt gefinancierd.

‘We zijn een netwerk en dat is juist iets waar dit kabinet op hamert. We zijn een samenwerkingsverband tussen de universiteit Leiden en drie andere universiteiten. We onderzoeken de verhouding tussen de EU en Nederland, vanuit bestuurskundig, historisch en politicologisch perspectief, en werken samen met allerlei andere organisaties. Elke partner brengt haar eigen specialisme. Het is geen kantoor vol met wetenschappers die betaald worden door het instituut. Ik ben bijvoorbeeld gedetacheerd vanuit bestuurskunde om de dagelijkse leiding op mij te nemen.

Het is dan ook vreemd dat op dit initiatief wordt bezuinigd. Juist ook omdat er allerlei actuele EU-vraagstukken zijn. En er een grote vraag is naar informatie bij het publiek.’

Naast het doen van onderzoek, organiseert het instituut bijvoorbeeld ook een masterclass voor excellente studenten. ‘Maar we hebben ook een simulatiespel gemaakt waar scholieren in de huid kunnen kruipen van Europarlementariërs. Om deze activiteiten te blijven doen, hebben we natuurlijk wel geld nodig.

Het instituut hoopt de minister nog op andere gedachten te brengen. VB

Sociaal leenstelsel uitgesteld Studentenorganisaties vrezen terugval aantal studenten Het sociaal leenstelsel in de bachelorfase wordt pas in 2015 ingevoerd. Dat is een jaar later dan oorspronkelijk gepland. De studiefinanciering voor masterstudenten wordt wel vanaf september 2014 afgeschaft.

Dat blijkt uit een brief van minister van onderwijs, Jet Bussemaker, aan de Tweede Kamer.

Het is echter nog de vraag of het stelsel er wel komt. De coalitie van PvdA en VVD heeft een meerderheid in de Tweede Kamer maar niet in de Senaat, en daar zijn forse bezwaren tegen het plan. Er komen twee aparte wetsvoorstellen voor het master- en bachelorstelsel.

Bussemaker besloot het stelsel een jaar uit te stellen omdat er zo meer ‘tijd is voor een zorgvuldige voorlichting over de stelselwijzigingen in de bachelor en het zo mogelijk is om middelbare scholieren beter te faciliteren in het maken van

Door Vincent Bongers

een bewuste studiekeuze.’

De minister wil wachten tot het wetsvoorstel Kwaliteit in Verscheidenheid door de Eerste Kamer is goedgekeurd. Hierin staan ook maatregelen die de studiekeuzebegeleiding voor scholieren verbetert.

Daarnaast zullen alle ‘opleidingen aan hogescholen en universiteiten per studiejaar 2014/2015 een studiebijsluiter hebben, waardoor studenten beter in staat zijn hun studiekeuze af te stemmen op de arbeidsmarkt of het verwachte salaris.’

Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) heeft de gevolgen van de plannen onderzocht en concludeert dat ‘slechts weinig aanstaande studenten zullen afzien van deelname aan het hoger onderwijs bij invoering van een sociaal leenstelsel.’ Volgens het SCP dat zich baseert op gegevens van enquêtebureau Intomart zegt drie procent van de vwo’ers niet te gaan studeren vanwege de kosten, voor havisten is dat vijf procent.

Wel verwacht het SCP dat studenten meer gaan werken en op allerlei manieren kosten gaan besparen.

Bijvoorbeeld door bij de ouders te blijven wonen, een universiteit in de buurt te kiezen en dure studies te mijden.

De meeste twijfels zijn er bij mbo’ers die door willen stromen naar het hbo. Twintig procent zal dit niet doen als het leenstelsel er komt.

Dat geldt dan vooral voor mbo’ers uit de lagere sociaal economische milieus. Ouders van mbo-studenten geven aan dat ze niet bereid zijn bij te dragen aan de studiekosten van hun kind, met als meest genoemde reden dat zij daarvoor een te laag inkomen hebben.

De studentenorganisaties ISO en LSVb becijferen dat er door invoering van het stelsel 23.000 minder studenten zullen zijn. En dat is ‘schokkend.’ Als de kabinetsplannen doorgaan zal één op de vijf mbo’ers afzien van een hbo-studie, schetst de LSVb: ‘Wie nog wel gaat studeren, moet zoveel werken dat dit ten koste gaat van de studie.’

Het ISO vindt het daarnaast ‘onbegrijpelijk’ dat het uitstel alleen voor de bachelorfase geldt.

‘De argumenten die gebruikt worden om het stelsel voor de bachelor een jaar uit stellen lijken ook te gelden voor de master of misschien nog wel in versterkte mate’, zegt de Leidse hoogleraar staatsen bestuursrecht en advocaat Tom Barkhuysen die de studentenorganisaties bijstond in de rechtszaak over de langstudeerboete. ‘Als je een bachelor hebt afgerond, heb je voor veel studies namelijk niet echt de mogelijkheid nog een heel andere richting voor een master te kiezen, bijvoorbeeld een met betere arbeidsmarktperspectieven. En als die mogelijkheid wel bestaat, heeft een aanstaande masterstudent natuurlijk net zo goed behoefte aan een redelijke overgangstermijn om die keuze goed doordacht te kunnen maken. Daarmee zou er sprake kunnen zijn van rechtsongelijkheid.

Dit zou temeer kunnen klemmen nu er goede argumenten zijn om het uitstel niet als politieke geste maar als juridische verplichting te zien op basis van het vereiste van rechtszekerheid.’

‘Vuilbekkerij tegen vrouwen’ is voorbij > Vervolg van de voorpagina Tomas Blansjaar van ‘De Witte Raaf ’zegt dat er ‘af en toe’ meldingen van geluidsoverlast zijn. ‘Emiel komt langs als hij last van ons heeft, maar andere buren bellen soms direct naar de politie.’ Volgens Blansjaar ‘valt het wel mee’ hoe vaak de politie bij hen op de stoep staat. ‘Ik weet eigenlijk niet of we op dit moment een gele kaart hebben.’

Thomas van Praag is de directe buurman van meisjeshuis ‘het Kippenhok’ op het Rapenburg, waar meer dan dertig Minervanen wonen. ‘Soms is er lawaai, maar ik heb daar geen last van’, zegt hij. Kippenhok-bewoonster Annelies Janssen: ‘We hebben deze week een feestje, en dan komt ook de kleinzoon van een van onze buren draaien. Vooraf houden we een borrel waar we iedereen informeren.’ Laatst hebben de buren een barbecue voor de bewoonsters van het huis georganiseerd. Regelmatig drinken ze koffie bij elkaar. Buurman Van Praag: ‘Als ik mijn sleutels ben vergeten, loop ik bij hen binnen en klim over het dak naar mijn eigen huis.’

En toch stond er vorig jaar een agent aan de deur, geeft Janssen toe.

‘We zijn net van onze gele kaart af, de eerste sinds vijf jaar tijd. Het is jammer als er politie moet komen, want we lossen het liever onderling op.

Mensen kunnen ons altijd bellen als ze last van lawaai hebben.’

Het Gerecht was altijd een beruchte plek als het ging over ruzie tussen studenten en de buurt. In ingezonden stukken in de buurtkrant van de Pieterswijk werd regelmatig geklaagd over ‘dronkemansgelal’ en ‘vuilbekkerij tegen meisjes en vrouwen’, veroorzaakt door de twee Minervahuizen aan het Gerecht. Leo van Maris, destijds initiatiefnemer een van die artikelen, zegt inderdaad dat het tegenwoordig ‘absoluut beter gaat’. Adriaan Quist, huisoudste van Minervahuis Gerecht 5: ‘We hebben de band met de buurt de afgelopen jaren als prettig ervaren en hebben het idee dat dit wederzijds is.’ Van Maris: ‘Ik denk dat de studenten zich

Foto Marc de Haan

realiseerden hoe zij zich in onze ogen opstelden. De overlast is in elk geval een stuk minder.’ Voorheen kreeg Van

Maris beledigingen over hem heen als hij iets zei van het lawaai. ‘Dat is nu ook niet meer zo. Er is geen ruzie tus-

sen ons. Als ik vind dat de muziek te hard staat en ik zeg er iets van, bieden ze hun excuses aan.’ JVH

Studenten versus ‘stadjers’ De gemeente Groningen startte in 2009 een campagne om het begrip tussen studenten en ‘stadjers’, zoals inwoners van de stad genoemd worden, te vergroten. Woordvoeder Eddy Beuker: ‘We probeerden zo het gesprek tussen de twee groepen op gang houden. Eigenlijk willen we zeggen: maak eens een praatje met elkaar. Bij ons is één op de zes inwoners student. Daar zijn we trots op, maar als er veel studenten zijn, ontstaat er soms wat onbegrip, bijvoorbeeld dat ze alleen maar overlast veroorzaken.’

Volgens hem gaat het in de binnenstad ‘van oudsher goed’ tussen studenten en de buurt. We zien de spanningen vaak in de buitenwijken, waar mensen allang wonen en dan opeens met studenten worden geconfronteerd.’ Daar is door de gemeente de ‘15 procent-norm’ ingevoerd: niet meer dan vijftien procent van de woningen mag worden gebruikt voor kamerverhuur.

In Delft werd vorig jaar door eenmansfractie Leefbaar Delft een digitaal meldpunt voor studentenoverlast geopend. Delftenaren kunnen melding maken van onder meer overlast en dronkenschap. Fractievoorzitter Jan Peter de Wit zegt op zijn site dat deze zaken voor veel mensen een serieus probleem vormen. Een onderzoek uit 2012 door Delfts Overleg, waarin verschillende studentenpartijen vertegenwoordigd zijn, wijst uit dat de relatie tussen studenten en niet-studenten in Delft juist goed is. Uit het onderzoek bleek dat 94 procent van de niet-studenten denkt dat studenten bijdragen aan de kwaliteit van de stad.

6 Mare · 13 juni 2013 Achtergrond

Als de universiteit je niet meer wil Een medisch farmacoloog en bioloog vinden dat ze onterecht zijn ontslagen en blijven tot in de rechtbank strijden. ‘Leiden heeft zich hiermee knap belachelijk gemaakt.’

Door Vincent Bongers ‘Kunt u dan niet even bellen met het college?’

Aldus rechter Zijp tegen advocaat Leo Burger die de universiteit afgelopen maandag vertegenwoordigt tijdens een zitting in Alkmaar. Op de rol staat de zaak van de Leidse medisch farmacoloog Melly Oitzl die in een arbeidsconflict met de universiteit is geraakt. De rechter stelt daarin een mediation voor, maar Burger blijkt helemaal geen mandaat van het college van bestuur te hebben.

Dit tot grote ergernis van Zijp, die geen zin heeft in Leids bestuurlijk gedraal.

De sectie medische farmacologie van de bètafaculteit is in 2011 wegbezuinigd. Universitair hoofddocent Melly Oitzl (1955) is een van de medewerkers die daarbij haar baan verloor. Ze kwam in een herplaatsingstraject terecht. Er volgde geen nieuwe functie maar een strijd die uiteindelijk leidde tot een rechtszaak. Er werd gesteggeld over verblijf in het buitenland, het opnemen van verlof en de bereidwilligheid om mee te werken aan het vinden van een nieuwe betrekking.

‘Ik heb een glanzende carrière als wetenschapper maar ben op zo’n manier behandeld door de universiteit dat mijn loopbaan zwaar is beschadigd’, zegt Oitzl tegen de rechters. ‘Ik wil heel graag met mijn werk verder gaan.’

De universiteit traineert de pogingen om een nieuwe baan te vinden, zegt ze. En hoewel ze vindt Oitzl haar functie en de vakgroep onterecht zijn opgeheven, beseft ze ook dat ‘de klok niet teruggedraaid’ kan worden. ‘Ik wil dat u mij helpt mijn werktoekomst te zekeren. Eventueel met een financiële schikking.’

De voorzittende rechter, mevrouw Zijp: ‘Er is schade geleden. Uitzoeken in hoeverre de universiteit schuldig is aan deze schade, is een pijnlijke en energievretende procedure.’

De driekoppige rechtbank laat duidelijk weten niet terug te willen blikken op twee jaar gedoe. ‘Trek niet weer de loopgraven in,’ drukt Zijp beide partijen op het hart. ‘Hoe staat het met de bereidheid tot mediation met een onafhankelijke derde partij?’

Oitzl twijfelt over de wil van college en faculteit tot bemiddeling: ‘Een maand geleden wilden ze dat nog niet.’

‘Nu de rechtbank het voorstelt, willen ze het misschien wel’, zegt Zijp met gevoel voor understatement.

‘Dat heeft iets meer gewicht.’

De rechtbank is teleurgesteld in de afvaardiging van de universiteit. Advocaat Burger en P&O-adviseur van de faculteit, Marijn van der Geest,

hebben geen mandaat om dit soort besluiten te nemen. De advocaat wordt op de vingers getikt: ‘U weet toch dat bemiddeling een optie is?

Het is misschien in de toekomst ook wel handig om hier op voorbereid te zijn. Dit is al vaker opgemerkt en het is buitengewoon treurig dat dit niet overal wordt opgepakt.’

Eigenlijk had dan ook de directeur bedrijfsvoering van de faculteit, Gert-Jan van Helden, hier moeten zijn, zeggen oud-collega’s van Oitzl tijdens een schorsing. ‘Ze sturen echter een ander’, zegt Onno Meijer, een van de farmacologen die zijn baan kwijtraakte en nu bij het Leidse Universitair Medisch Centrum (LUMC) werkt.

ondergebracht bij het LUMC. Maar daar was voor Oitzl geen plaats.

Raadsvrouw Nicole Sjoer vraagt om zekerheid. ‘Er is dus nog geen “ja”’, zegt ze tegen de rechter. ‘Mevrouw Oitzl wil praten over een financiële schikking in een mediation of een uitspraak van de rechter. Maar wat als het college niet akkoord gaat?

Wat is het gevolg voor de procedure?’

Zijp tegen Burger: ‘Het zou handiger zijn als u nu, of over een kwartiertje even contact heeft met het college. Kan die toezegging niet nu of in ieder geval telefonisch geregeld worden? Dat hoeft toch geen week te duren.’

Burger legt uit dat het allemaal niet zo simpel is. Het college moet hierover vergaderen. Hij gaat probe-

ren het zo snel mogelijk te regelen.

Oitzls echtgenoot en hoogleraar ethologie en dierenwelzijn aan de Universiteit Utrecht, Berrie Spruijt vindt het na de zitting ‘echt een afgang’ dat de universiteit geen bevoegde personen naar de zitting heeft gestuurd. Als het college ‘nee’ zegt, dan volgt op 1 juli alsnog een rechtszaak.

Rechter : ‘Het zou handig zijn als u nu even het college van bestuur belt. Dat hoeft toch geen week te duren?’

‘Melly wil af van de betutteling van de universiteit’, zegt Nicole Datson, die ook in de vakgroep zat en nu in het bedrijfsleven werkt. ‘Daar gaat het om.’

Emeritus hoogleraar medische farmacologie Ron de Kloet was het hoofd van de vakgroep voor dat deze opgeheven werd. ‘Het gaat om mensen die altijd keihard hun best hebben gedaan. Die verdienen het dat er goed met hen wordt omgegaan.

Het is een beschamende zaak dat de universiteit twee vertegenwoordigers stuurt die geen besluit mogen nemen. Eigenlijk is dat minachting van de rechtbank.’ De Kloet schreef drie brieven aan het college over de kwestie. ‘Het belangrijkste wat daar in stond: “Ga nou praten met elkaar en los het op.” Dat gaat nu dus hoogstwaarschijnlijk gebeuren. Dus dat is een goede zaak.’

Rechter Zijp citeert zelfs uit een van de brieven van De Kloet: ‘In feite is iedereen verliezer in deze kwestie.’

De Kloet schetst wat er met de afdeling is gebeurd. ‘Ik ben in 2009 met emeritaat gegaan en heb me buiten het bestuurlijke proces gehouden.

Het was een topgroep die echt een voetspoor nalaat in de wereld. Als je de uit elkaar gespeelde groep nu bij elkaar neemt, heeft ze nog misschien wel de meeste citaties in het veld. Over de kwaliteit van Oitzls onderzoek bestaat geen enkele twijfel. Maar het LUMC en de faculteit kwamen er niet uit wat betreft de financiering van de groep. Er zijn in het hele proces onhandige dingen gedaan door universiteit, faculteit en medewerkers van farmacologie. Dus is de afdeling 1 december 2011 opgeheven. Leiden heeft zich hiermee knap belachelijk gemaakt.’

Een deel van de wetenschappers is

De ontslagen bioloog zet zijn experimenten met visjes verder voor een Frans onderzoekscentrum

‘Sta pal voor je vak’ Bioloog Tom van Dooren werkte tien jaar in Leiden toen zijn groep werd opgeheven. ’De aanpak van de universiteit is erg agressief.’

U zat op het traject om hoogleraar te worden, en dat met zelf binnengehaald geld van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). En toen?

‘Ik zat op veldwerk in Uruguay, en toen kreeg ik een telefoontje dat er een reorganisatie aan zou komen.

Toen ik twee weken later terugkwam, was alles eigenlijk al beslist.

Er was een interim-directeur gekomen en die zei me dat ik zou worden ontslagen.’

Dat heeft u toen aangevochten?

‘Onze sectie dierecologie en die van theoretische biologie hebben zich verzet. We zijn een petitie gestart, en veel collega’s uit binnen- en buitenland hebben gezegd dat het een slecht plan was om ons op te heffen.

Dat hielp echter niet. We zijn toen eerst naar de commissie beroep en bezwaar van de universiteit gegaan,

en daarna naar de rechter. Ik ben zelfs verschillende malen naar de rechter getrokken. Het stilleggen van de reorganisatie lukte niet. Ik heb diverse besluiten aangevochten, maar zo ongeveer nooit gelijk gekregen.’

Volgens de Volkskrant deed de advocaat van de universiteit erg laatdunkend over u, las ik vorige week.

Enkele citaten: ‘De universiteit kiest ervoor topwetenschappers in te zetten voor onderwijs. Studenten worden niet afgescheept met lagere goden’, ‘Wetenschappers vinden hun eigen gebied altijd het belangrijkste wat er is’, en: ‘Ongetwijfeld moest nog iemand een onderzoek afmaken naar een bepaalde vis of sprinkhaan.’

‘Ik heb de universiteit eigenlijk nooit anders meegemaakt, dus dat verbaasde me niet. Die advocaat krijgt zijn informatie van de universiteit, die doet dat niet op eigen initiatief.

Meestal was de aanpak van de universiteit erg agressief.’

Nu zit farmacologe Melly Oitzl in

hetzelfde schuitje. Als u nou terugkijkt op hoe het u is vergaan, zou u haar dan wel adviseren om juridisch zo tot het gaatje te gaan?

‘Ja, toch wel. Ook al wil de rechtbank dat je alleen opkomt voor je eigenbelang, je staat daar toch ook voor je vakgebied. Daar moet je pal voor staan.’

En nu?

‘Ik werk nu voor de Franse onderzoeksorganisatie CNRS. Eigenlijk doe ik daar hetzelfde soort onderzoek: wiskundige modellen, ik zet de experimenten met killivisjes die ik in Leiden heb opgezet voort: ik kweek de vissen op in mijn Haagse volkstuintje. Het onderzoek van mijn groep richt zich op de evolutionaire effecten van klimaatsverandering, en dat doen we met een beurs van de Franse equivalent van NWO.’ Eind goed, al goed?

‘Eigenlijk wel. Het was een overstap om Frans ambtenaar te worden, maar ik heb nu een vaste aanstelling, veel vrijheid en vooral: geen gezeik.’ BB

13 juni 2013 · Mare

7

Wetenschap

Eindeloos lepelen

Aangepaste alvleesklier

Waarom we blijven eten Als je afgeleid bent, proef je je eten minder goed, laat een Leidse psychologe zien. ‘Als je ze vraagt hoe hun zelfgemaakte limonade smaakt, vinden ze het net zo zoet als de mensen in de controlegroep.

Maar ze doen er wel twee keer zoveel siroop in.’

DOOR BART BRAUN Als je eet, hou je daar

op een gegeven moment weer mee op. ‘Ik zit vol’, zeggen mensen dan.

Dat roept het beeld op van de maag als prullenbak: er kan een bepaalde hoeveelheid eten in, en dan moet je even wachten tot de zak is vervangen. Alleen klopt dat beeld voor geen meter: slechts bij hoge uitzondering – kerstdiners enzo – zoek je daadwerkelijk de grenzen van je maag op.

Waarom houden mensen dan op? Biologen mompelen dan wat over verzadigingsmoleculen, en die bestaan ook echt, maar als ze vervolgens een eetlustremmer moeten maken, werkt die nauwelijks. Beginnen en ophouden met eten lijkt vooral iets psychologisch te zijn. Mensen die dankzij een geheugenstoornis geen herinneringen kunnen opslaan, gaan eten als ze op de klok zien dat het lunchtijd is. Zet je de klok vervolgens een uurtje terug, dan eten ze gewoon nog een lunch. De signalen om te beginnen en stoppen met eten komen nauwelijks van binnen, en vooral van buiten.

Het experiment dat dat het mooist zichtbaar maakt, is verzonnen door de Amerikaan Brian Wansink.

Hij zette mensen voor een televisie en gaf ze een kopje soep. De meesten aten netjes hun kopje leeg. Maar de volgende

groep proefpersonen kon dat niet: via een ingenieuze constructie met een pomp en rubberen slangen vulde Wansink de kommen van onderaf bij. Toen bleven de mensen ineens rustig dooreten, tot een liter soep aan toe.

Wansink zette die televisie vooral neer om ervoor te zorgen dat mensen niet al te zorgvuldig naar hun verknutselde soepkommen keken.

Zijn experiment uit 2005 benadrukt echter ook dat het heel makkelijk is om meer te eten als je afgeleid bent.

Dillen daar dieper op in. Proefpersonen moesten een getal onthouden, een glaasje limonade of aangelengd citroensap drinken, en daarna dat getal opschrijven. Na afloop moesten ze vertellen hoe zuur of zoet hun drankje was. De groep die een getal van zeven cijfers moest onthouden, vond dat de smaak minder sterk dan de groep die een getal van één cijfer moest onthouden.

In de vervolgproefjes gebeurde eigenlijk hetzelfde: crackertjes met zoute boter smaken minder zout – en de proefpersonen aten er meer van als ze het moeilijke getal niet mogen vergeten. Van crackers met ongezouten boter aten ze er ongeveer evenveel.

In een proefje waarbij mensen zelf hun eigen aanlenglimonade mochten mengen, gebruikte de groep die zeven cijfers moest onthouden meer siroop dan hun tegenhangers.

Van Dillen: ‘Als je ze vraagt hoe hun drankje smaakt, vinden ze het even

zoet, maar ze gooien er wel twee keer zoveel siroop in.’

Kortom: als je afgeleid bent, heb je minder mentale capaciteit over om te proeven, en neem je dus minder smaak waar. Dat verklaart waarschijnlijk waarom je achter je bureau, tijdens het televisiekijken en tijdens het autorijden van die dingen eet en drinkt die eigenlijk best vies zijn: zoutjes, snoep, energy drinks.

Het biedt ook een verklaring voor waarom de proefpersonen van Wansink zoveel aten. Het lijkt erop dat mensen ophouden met eten als ze een bepaalde hoeveelheid prikkels van hun eten hebben gehad. ‘Mensen hebben netwerken in hun brein die puur gericht zijn op genot van voedsel. Ze streven die prikkels na, en als ze de smaak minder intens ervaren, hebben ze meer eten nodig om dat genot te bereiken. Ik denk dat het inderdaad zo werkt dat meer smaak betekent dat je minder eet.’

Als dat klopt, moeten er een hoop dieetboeken op de schop: die gaan nooit over meer genieten, maar altijd over genot beperken. Dat kunnen mensen voor geen zier, en dieetboeken werken dan ook slecht. Vrijwel iedereen die gaat diëten komt na een paar jaar weer aan, meestal met een paar kilo’s extra erbij.

Een ander experiment van Van Dillen geeft overigens hoop. In het Journal of Personality and Social Psychology beschrijft ze hoe mensen die lange getallen moeten onthouden, juist minder snel verleid worden door lekker eten. ‘Om verleid te worden, moet je de prikkel wel eerst verwerken’, legt ze uit, ‘en als je ergens druk mee bezig bent, kan je je niet bezighouden met die verleiding.’

Lachend: ‘Maar als je dan toch voor de bijl gaat, moet je ook niets anders meer doen. Richt je volledig op het eten, dan proef je meer en eet je minder. Je moet je cognitieve capaciteit strategisch inzetten.’

Tips voor gezonder eetgedrag Aandacht en eten liggen dicht bij elkaar. Of, zoals de Leidse psychologe Lotte van Dillen het beschrijft: ‘Je hebt een beperkte geestelijke capaciteit, maar je staat bloot aan een oneindige hoeveelheid informatie. Hoe meer aandacht je nodig hebt voor één ding, hoe minder je over hebt voor het andere.’

In een recent artikel in het vakblad Psychological Science gaat Van

Als je eet, doe dan niet tegelijkertijd iets anders. Lezen, bellen, facebooken of televisiekijken tijdens het eten zorgt ervoor dat je meer eet.

Eet langzaam. Het duurt een minuut of twintig voordat het hormoonsysteem dat je vertelt dat je vol zit op gang kan komen. Kauw goed op elke hap, wees je bewust van wat je proeft. Leg desnoods na elke hap even je vork neer, om de vaart eruit te halen.

Kies eten met veel smaak. Van bleke pasta of wittebrood kan je blijven eten, juist omdat er niks aan is. Een melkchocoladereep stop je in je holle kies, terwijl een brokje bittere chocola voldoet.

En houd dan ook op met eten al je het gevoel hebt dat je vol zit.

Gooi al je dieetboeken weg.

Bij mensen met type 1 diabetes valt het immuunsysteem het eigen lichaam aan.

Om precies te zijn: de bètacellen in de eilandjes van Langerhans, onderdeel van de alvleesklier. Dat zijn de cellen die het hormoon insuline produceren, en insuline houdt je bloedsuiker op peil.

Je kunt die mensen helpen door ze eilandjes van Langerhans van een donor te geven, maar die worden dan nog harder aangevallen door het immuunsysteem, omdat ze ook nog eens afkomstig zijn van een vreemde. Die behandeling is dan ook voorbehouden aan suikerpatiënten die toch al een donororgaan hebben, bijvoorbeeld omdat de diabetes hun nieren heeft gesloopt.

LUMC-onderzoeker Arnaud Zaldumbide is eerste auteur van een artikel in Molecular Therapy dat een mogelijke vermindering van het immuunprobleem presenteert. De donorcellen worden genetisch aangepast zodat ze minder opvallend zijn voor de immuuncellen die ze normaal aanvallen. Het goede nieuws is dat het werkt. Het slechte nieuws: vooralsnog alleen in muizen.

Foto ESA

Kosmische cashewnoot Planeten vormen zich uit een grote schijf van stof en ijs die rond een jonge ster draait. Daar kristalliseren ze als het ware: kleine klontjes trekken elkaar aan, vormen samen grote klontjes die elkaar ook weer aantrekken. Uiteindelijk krijg je dan een hele planeet en, in tenminste één geval, krantenlezers.

Maar waarom vallen die klontjes niet naar de ster toe? Blijkbaar bestaan er veilige havens, het kosmische equivalent van dat hoekje in je huis waar de stofnesten ontstaan. In Science van vorige week beschrijven Leidse sterrenkundigen zo’n stofval, bij de ster Oph IRS 48.

De stofwolk rond die ster heeft de vorm van een cashewnoot in plaats van een cirkel: iets – waarschijnlijk een planeet of een zogeheten bruine dwerg – heeft het stof opgeveegd. Die cashewnootvorm werd al voorspeld door wiskundige modellen: door de turbulentie in de wolk zitten de stofdeeltjes in de val, en kunnen ze op elkaar klitten zonder naar de ster toe te vallen.

Bloemetjes en bijtjes Een internationaal team van wetenschappers, waaronder de Leidse bioloog Koos Biesmeijer zet in Trends in Ecology & Evolution de gevolgen van een verandere wereld voor bestuiving op een rijtje.

Een hoop plantensoorten worden bestoven door insecten, en als dat ineens minder goed lukt, hebben wij mensen een probleem. Omdat we die planten eten, bijvoorbeeld.

Biesmeijer en co. keken naar vijf belangrijke veranderingen: opwarming van de aarde, verandering van landschappen, intensivering van de landbouw, invasieve soorten en verspreiding van ziekmakers.

Het is al lastig genoeg om de effecten van één van die veranderingen op de natuur in kaart te brengen, maar in het echt staan de bloemetjes en de bestuivertjes natuurlijk bloot aan alles tegelijk. Versterken die veranderingen elkaar, of remmen ze elkaar af? De voorzichtige conclusie: allebei, maar vooral versterken. Ook zou het goed kunnen dat een beleidsmaatregel die één verandering aanpakt geen effect heeft, als de andere veranderingen doorstomen.

8 Mare · 13 juni 2013 Opinie

Wij zijn geen proefkonijnen Experiment met bsa in het tweede jaar is desastreus Dat het bindend studieadvies in het tweede jaar ook bij Leids-Delftse opleidingen is ingevoerd, kwam als donderslag bij heldere hemel. Het is de zoveelste geforceerde maatregel om het studierendement omhoog te gooien, schrijft Ivar Abas.

De Technische Universiteit Delft heeft 1 juni de Leids-Delftse Life Science & Technology en Molecular Science & Technology ( LST/ MST) aangemeld voor een experiment om bsa in het tweede jaar in te voeren. Deze pi-

lot maakt het mogelijk studenten ook in hun tweede jaar nog de deur te wijzen. Het effect van dit bsa in het tweede studiejaar is niet bekend, studenten van LST/MST zijn aangewezen als proefkonijnen.

Dat de opleidingen LST/MST zijn aangemeld voor deze pilot kwam als donderslag bij heldere hemel. Juist nu er een gloednieuw studieprogramma ligt met daarin een hele hoop veranderingen, die er voor moeten zorgen dat een student makkelijker zijn studie haalt, komt er ook nog eens de eis bij van een bsa in het tweede jaar. Deze opeenstapeling van maatregelen zorgt ervoor dat het effect van

het bsa in het tweede jaar wetenschappelijk niet meer te meten is.

Het bsa in het tweede studiejaar is tweeledig. Zo moet niet alleen de propedeuse gehaald worden, maar moeten er ook nog eens 30 ects worden gehaald van het tweede studiejaar zelf. De breed opgeleide ingenieur die Delft kent, die zich ook naast zijn studie voldoende ontwikkeld heeft, lijkt hierbij afgeschreven en niet meer te passen op de universiteit. Het bedrijfsleven dat nu zo te spreken is over de breed ontwikkelde technische student zal binnenkort niet alleen te kampen krijgen met een nog groter tekort aan technische studenten,

promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Inflammation: a link between metabolic syndrome and osteoarthritis?’. Promotor is prof.dr. T.W.J. Huizinga.

Mw. H.B.M. van GamerenOosterom hoopt op woensdag 19 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Growth, development and social functioning of individuals with Down syndrome’. Promotoren zijn prof.dr. S.E. Buitendijk en prof.dr. H.M. Oudesluys-Murphy.

Dhr. R.N. Sheptak hoopt op woensdag 19 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ‘Colonial Masca in Motion: Tactics of Persistence of a Honduran Indigenous Community’. Promotor is prof.dr.

M.E.R.G.N. Jansen.

Mw. R.F.A. Almomani hoopt op woensdag 19 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The use of new technology to improve genetic testing’. Promotor is prof.dr. M.H. Breuning.

Mw. M. Hosono hoopt op woensdag 19 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Object Shift in the Scandinavian Languages’. Promotoren zijn prof.dr. J. E.C.V. Rooryck en prof.dr. V.J. van Heuven.

Mw. L.M.A.M. von Stechow

hoopt op donderdag 20 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Delineating the DNA damage response using systems biology approaches.’ Promotor is prof.dr. B. van de Water.

Dhr. N. Akkilic hoopt op donderdag 20 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Fluorescent Electrochemistry: Towards Controlled-RedoxSwitching of a single Metalloprotein’. Promotoren zijn prof.dr. T.J. Aartsma en prof.dr. G.W. Canters.

Mw. A.Y. Bijlsma hoopt op donderdag 20 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The definition of sarcopenia’. Promotoren zijn prof.dr. R.G.J. Westendorp en prof.dr. A.B. Maier.

Dhr. J. van Smeden hoopt op donderdag 20 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A breached barrier’.

Promotor is prof.dr. J.A. Bouwstra.

Mw. I.H.G. Bronkhorst hoopt op donderdag 20 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The inflammatory microenvironment of uveal melanoma’. Promotor is prof.dr.

G.P.M. Luyten.

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur.

Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Leiden-Noord, Onderwijswinkel. Basisonderwijs: 24 Marokkaanse, Turkse, Somalische en Nederlandse leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leerlingen met vergoeding van €5,-. Voortgezet onderwijs: Twee leerlingen vmbo2, Nederlands. Leiden-Zuid, buurthuis Vogelvlucht. Basisonderwijs: 17 Marokkaanse, Turkse, Somalische leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Twee leerlingen met vergoeding van €5,- per uur. Bijles kan ook bij een leerling thuis

gegeven worden. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Gezocht: lieve, betrouwbare, niet-rokende oppas voor onze zoon (5 jaar). We zoeken iemand die af en toe kan inspringen in de ochtend van 7.30-8.45, aan het einde van de middag tussen 18.00-19.00, en af en toe ’s avonds.

Wij wonen op de rand van Leiden en Oegstgeest. Belangstelling?

Mail mij dan: jseverin@dds.nl. Referenties gewenst.

Vrijwilligerswerk naast je studie? Verschillende anderstalige mannen willen graag Nederlandstalige mannen ontmoeten om samen te oefenen met de taal. Informatie over Taalontmoetingen: Radius 071-707 42 00.

“Wil je graag samen met plezier musiceren? Ga dan meespelen onder professionele leiding in een van de speelgroepen in Leiden

Ivar Abas is bestuurslid van de Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft (VSSD)

advertentie

Academische Agenda Prof.dr. J. Kievit zal op vrijdag 14 juni een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Kwaliteit van Zorg.

Prof.dr. J.B.J. Teeuwisse zal op maandag 17 juni een oratie houden bij de benoeming tot bijzonder hoogleraar aan de faculteit der Geesteswetenschappen met als leeropdracht Geschiedenis, Theorie en Praktijk van de Moderne Beeldhouwkunst.

Dhr. L. Booij hoopt op dinsdag 18 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘De acceptatie van het werk van René Lalique (1860-1945) in Nederland’. Promotoren zijn prof.dr. T.M. Eliëns en prof.dr. T.R.A. de Rijk.

Dhr. E. Burgerhout hoopt op dinsdag 18 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Tools and triggers for eel reproduction’. Promotor is prof.dr.

H.P. Spaink.

Dhr. A.M. Griffiths hoopt op dinsdag 18 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A Family of Names: Rune-names and Ogam-names and Their Relation to Alphabet Letter-names’. Promotoren zijn prof.dr. R.H. Bremmer en prof.dr. P.C.H. Schrijver.

Mw. L.M. Gierman hoopt op dinsdag 18 juni om 16.15 uur te

maar de technische studenten die ze aannemen zullen ook nog eens minder zelfstandig zijn.

Het bindend studieadvies is oorspronkelijk ingevoerd om de juiste student op de juiste plaats te krijgen. Een student die in zijn eerste jaar 45 ects haalt, heeft bewezen te beschikken over de juiste capaciteiten om de studie succesvol af te ronden. Deze student zou dus niet blootgesteld moeten worden aan een experiment waarin hij of zij in het tweede jaar alsnog weggestuurd kan worden.

Kortom, een bsa in het tweede jaar is een desastreuze maatregel voor studenten en hoort niet thuis op een technische universiteit. Het is de zoveelste maatregel die wordt genomen om geforceerd het studierendement omhoog te gooien. Het zorgt voor minder ontwikkelde studenten en studenten lopen onnodig het risico straks in hun tweede jaar als nog te worden weggestuurd.

van Huismuziek Den Haag en omstreken. Verzoek om inlichtingen: denhaag@huismuziek.nl”

Maretje extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties.

De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com VACATURES Leiden (+ regio en Bollenstreek) Thuiszorg, Hulp bij het huishouden. Studenten (v/m) gezocht. Ook vakantiewerk! Jij bepaalt waar en wanneer (6 – 24 uur p.w) Solliciteren? Brief met CV www.thuiszorginholland.nl

lOVE IT...

MET AL JE VRIENDEN IN ACTIE KOMEN KOM OOK IN ACTIE ChECK fIghTCANCEr.Nl

13 juni 2013 · Mare 9 KIEK

Dochter Mies was het lievelingsmodel Door Maartje van den Heuvel Dromerig kijkt ze in de verte, deze vrouw in modieuze haute-couturekleding. Ze is chique en een beetje breekbaar ook. Zo wilde je in de jaren twintig als vrouw gezien worden. Het zou nog decennia duren voordat fotograaf Helmut Newton zijn sterke vrouwen tegenover dit broze vrouwbeeld zou gaan plaatsen.

De foto is gemaakt door Jacob Merkelbach. In 1913 opende deze portretfotograaf een studio boven het modehuis Hirsch & Cie aan het Leidseplein in Amsterdam.

Dit modehuis bracht sinds 1882 de Parijse mode in Nederland.

Wat een exotisme was dat voor de Hollander! In 1912 introduceerde Hirsch de eerste modeshow in dit land. ‘De mannequins liepen bevallig, chic, gemaniereerd, bestudeerd-correct, maar... zwijgend tusschen de rijen opmerkingenmakende en bewondering-uitende dames en heeren door’, schreef tijdschrift Het Leven.

Toen Merkelbach het jaar erna zijn studio opende, was een nauwe samenwerking met Hirsch vanzelfsprekend. Klanten van het modehuis lieten zich tijdens hun dagje uit op hun paasbest portretteren bij de fotograaf. Merkelbach maakte voor Hirsch modefoto’s, waarmee hij aan de verspreiding van de bijzondere cultuur van het modehuis bijdroeg.

Merkelbachs modefoto’s verschenen hier en daar in vrouwenbladen als De Gracieuse, De vrouw en haar huis of algemene publieksbladen zoals Panorama en Het Leven. Er bestond echter nog lang niet zo’n rijke mediacultuur rond mode als nu het geval is. De foto’s werden ook gebruikt om in de etalages van Hirsch en van Merkelbach zelf neer te zetten om respectievelijk de afgebeelde mode en de portretkunst aan te prijzen. Wellicht werden ze als pr-middel bovendien aan klanten meegegeven om in hun kring te verspreiden. Merkelbach werkte wel met externe professionele modellen, maar op deze foto is één van zijn meest geliefde ‘mannequins’ te zien: zijn dochter Mies. Mies was niet alleen knap, ze werkte ook goed met haar vader de fotograaf samen. Vanaf 1924, het jaar van deze foto, assisteerde ze haar vader in de studio als model en assistent-fotograaf. Toen Jacob in 1942 overleed, zou zij de fotostudio nog tot 1969 voortzetten en genoot in die tijd bovendien de reputatie van uitzonderlijk goede foto-drukker.

Studio Merkelbach was vooral een portretstudio en Jacob liet zich graag voorstaan op zijn portretteerkunst. Op deze foto leek hij speciaal trots. Hij vervaardigde deze als tentoonstellingsdruk op groot formaat in de luxe kooldruk.

Dit was een procedé dat afdrukken met een prachtige textuur en een grote houdbaarheid opleverde. Een sticker op de achterkant meldt dat de foto deel uitmaakte van een Fotosalon in Bandoeng in 1925.

Dit beeld is één van de ruim tweehonderd foto’s uit de Leidse fotocollectie waarmee Universiteit Leiden, naast onder meer het Rijksmuseum en het Joods Historisch Museum, meedoet aan het omvangrijke Red een portretproject van het Stadsarchief Amsterdam. Middels crowdfunding wordt geld verzameld om de gehele ‘fotocollectie Merkelbach Nederland’ beter te beheren en ontsluiten. Zo kun je je eigen

Merkelbach als poster bestellen.

Met crowdsourcing wordt bij het publiek informatie ingewonnen over de afgebeelde personen, nu de directe nazaten van de geportretteerden nog in leven kunnen zijn.

Ook u kunt kijken of u in de website redeenportret.nl een voorouder of andere bekende tegenkomt en zo aan de geschiedschrijving rond dit erfgoed bijdragen. De tentoonstelling over Studio Merkelbach, waarin deze kooldruk als bruikleen te zien zal zijn, vindt plaats in het Stadsarchief Amsterdam van 13 september 2013 tot 5 januari 2014.

Studio (Jacob) Merkelbach, Mies Merkelbach in kleding van modehuis Hirsch & Cie, 1924, kooldruk, 49,1 x 38,6 cm, PK-F-63.418

Maartje van den Heuvel is conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden. In september 2012 ontving zij de Mr. K.J. Cathprijs vanwege de positieve zichtbaarheid van de Universiteit Leiden waaraan zij bijdraagt met haar werk met de fotocollectie. Over de objecten uit de fotocollectie van Universiteit Leiden schrjift zij een columnreeks. Deze teksten verschijnen ook als ‘snapshot’, een e-mailservice om iedereen kennis te laten maken met opmerkelijke stukken uit de bijzondere collecties - zie http://disc.leidenuniv.nl.

10 Mare · 13 juni 2013 English page

The classical calendar machine But what is it? And how did the Ancient Greeks manage to make it?

A two-thousand-year-old collection of rusty gears is one of the greatest conundrums of archaeology: “In terms of historic and scarcity value, I have to regard this mechanism as being more valuable than the Mona Lisa.”

Not everyone realises it, but the sponges you use to wash your bum are so called and are that odd orange colour because real sponges - dried sea creatures - were once used for bathing. The sponges were collected by divers and as sponges in shallow parts became scarcer, diving for them became more and more dangerous. At the turn of the twentieth century, people started wearing copper helmets and using rubber pipes to dive to increasing depths – but without any notion of decompression sickness.

In late 1900, a group of these sponge divers chanced upon a wreck in the vicinity of the Greek island of Antikythera. They discovered a few bronzes and brought them and pile of coins, glass ware and other bits and pieces to the national archaeological museum in Athens, which dated the boat and its contents to about one century A.D. About a year later, one of the archaeologists there noticed a gear among those odds and ends. Some research was done into it, but very little was published.

Sixty years or so passed and nothing much happened, until American historian of science Derek de Solla Price popped the gear into an X-ray unit. Since then, as increasingly powerful scanners and smart image processing techniques have become available, more information has been revealed. The object proved to be a complex mechanism consisting of dozens of gears – or rather: had been. It is now in 82 pieces and a few of the gears are missing. Scientists have spent a long time trying to figure out how it must have looked when it was complete. A majority of those scientists are coming to the Lorentz Center in Leiden this month for a conference on the Antikythera mechanism.

But what is it? It is an analogue computer, or a mechanical calendar.

The hands on the outside point to the positions of the planets and predict the times of solar and lunar eclipses. In 2008, it emerged that one of the rings contained the dates of the Pan-Hellenic Games, of which the Olympics were part. “So it was not a purely astronomical device; it had a social purpose too”, explains organiser Niels Bos, who hopes to be awarded his doctorate for his work on the mechanism at Groningen.

What is exactly its social use? That is one of the questions to be discussed at the conference. Bos continues: “What is it? What exactly did it do? Where does it come from? What did it cost? Was it just a toy to show how rich or clever you were, or did the astronomers of the era use it for astronomical matters?”

And there’s another question: where are its relatives? Mike Edmunds, another of the Leiden conference’s organisers, told The Guardian in 2006 that “in terms of historic and scarcity value, I have to regard this mechanism as being more valuable than the Mona Lisa.”

We do not know of any other Greek object that comes close to the mechanism, but you don’t simply produce an analogue computer out

“The most important issue is what it tells us about our view of the ancient world. History books claim that the Ancient Greeks were the thinkers and philosophers and that the Romans were the engineers they invented cement, built roads and aqueducts and united the world.

The Antikythera mechanism reveals that the Greeks also had technology.

We want to know what it can teach us about innovation in Ancient Greece, and that’s why we deliberately didn’t just invite Antikythera people: experts in ancient languages and in the history of Greece and modern clockmakers are coming too.”

Writers of fiction have not been invited. A two-thousand year-old, anachronistic mechanism with mysterious functions could easily be the centre of a Da Vinci Code-like plot.

There have been a few attempts, but without much success.

“There have been several Hollywood C films and a few episodes of television series about it. In one, the mechanism turned out to be the key to a pyramid in America which opened a bridge to another world – that sort of thing”, Bos grins.

Swiss writer Erich von Däniken, famous for claiming that early man had contact with aliens, mentioned the mechanism in his bestseller Chariots of the Gods. Bos adds: “That might explain why no research was done on the mechanism for so long: people wouldn’t touch it for fear of harming their reputation.”

By Bart Braun

X-ray of the Antikythera mechanism of thin air. Just as organisms have an evolutionary background, technology must have one too. You have to learn how to manufacture gears, and what you can do with them. But if any techno-evolutionary predecessors of the Antikythera mechanism were ever made, archaeologists have

yet to find them. Historians have never found any references to schools where someone could have learnt to make an object like that.

“Other mechanisms with gears and gear trains are only found in clocks in fourteenth-century Europe. It’s so far ahead of its time, it’s as if we have

discovered a steam locomotive from the twelfth century”, exclaims Bos. “And it is so complex and so detailed: there are no manufacturing faults in it. There must have been an awful lot of trial and error before it was right, so why can’t we find any evidence of that?

Not afraid to die

Turkish student has had enough of her government Aysegül Yayla (25), a student of Literary Studies, is protesting in the Netherlands against the government in Turkey, her native country.

“Erdogan’s on his own now.”

By Judith van Hoogdalem “I’m supposed to be writing my Master’s thesis, but instead I’m going to join the protest.” Ayşegül, who is from Turkey but came to Leiden two years ago to do a Master’s degree in Literary Studies, says that she has already been to protests against the current Turkish government in Amsterdam, Rotterdam and Leiden.

“Last week, all hell broke loose in Turkey. A small group of people were camped out in Gezi Park, where the government wants to build a shopping centre, when the police arrived, set fire to the tents and kicked the demonstrators – who were actually

only tree-hugging. It’s not about the shopping centre any more – what happened in Gezi Park was the last straw. People are simply fed up with this government.”

Prime Minister Erdogan’s Islamic AK party is the only party in the government; it won the last three elections, the last time with 47 per cent of the votes.

“I don’t trust that. Even the people who voted for the AK party can now see that something’s wrong. Erdogan doesn’t allow any personal freedom: the media are censured, he is restricting alcohol consumption and children at public-funded schools are forced to attend lessons on Islam.

Ayşegül describes herself as a “Muslim light”. “But if I were to go to a public-funded school, I wouldn’t want to learn about Islam. If I want to know about the life of Mohammed, I’ll look it up in my own time.”

The regular media won’t tell you what is happening on the streets of Turkey, she claims, so she is following the events closely via Twitter and Facebook and with news from her family and friends.

“My parents won’t join the protests - it’s far too dangerous, but I have friends who are very active. One of them and his mates from football captured a police van. On Facebook, people are calling the protests the “Istanbul gas festival” because the police are using so much tear gas.

It’s supposed to be sprayed into the air, but the police are squirting it into people’s eyes: they’re deliberately trying to hurt them. I went to the protests on Beursplein and I was grateful to the police because they didn’t intervene.” The police violence means Prime Minister Erdogan is facing much criticism, even from his own AK party. “It’s not the AK party

More about it: Workshop: The Antikythera Mechanism: Science and Innovation in the Ancient World. 17-21 June, Lorentz Center Leiden. Please register via www.lorentzcenter.nl Lectures: Tuesday 18 June, 17:30 Museum Boerhaave, Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden Admission is free but please register via www.museumboerhaave.nl/antikythera Until 1 September: High Tech Romeinen (High-Tech Romans), an exhibition in the Museon, has a display on the mechanism. Stadhouderslaan 37, The Hague. Adults pay €10.50 for admission

any more, it’s broken. It’s all about Erdogan; he’s on his own now.”

Ayşegül has no idea what will happen in the near future. “I only know that the demonstrators won’t go home. Atatürk (the founder of the Turkish republic, ed.) said that the citizens’ most important duty is to protect the republic and that is what people are doing now. They are not afraid to die. We are the people and we have the power – that is the meaning of democracy.”

Protesting in Amsterdam

13 juni 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda deeld. Tien jaar later keren ze, nog altijd overtuigd van hun eigen onschuld, terug naar het dorp, om uit te zoeken wie nu werkelijk schuldig was.’

Welke organismen eten een lijk op?

Wat eten ze, en wat juist niet?

Thrillerbiologie in het museum In de Maand van het spannende boek bezoeken thrillerauteurs Leidse musea. Maandagavond praat Dennis Rijnvis in Naturalis mee over vliegen die zich op lijken storten.

Hoe kwam je bij Naturalis terecht?

‘Ik ben wetenschapsjournalist en ik vind het spannend om de link tussen

wetenschap en thrillers te verkennen.

Ik zal voordragen uit mijn boek Savelsbos, maar er komt ook een deskundige vertellen over wat er gebeurt met een lijk dat ergens is verstopt of achtergelaten. Welke organismen doen hun werk? Wat eten ze op, wat laten ze juist achter?

‘Wanneer er iemand is vermoord – of gewoon doodgegaan, komt daar al vrij snel een bepaalde vliegensoort op af. Door de larven vervolgens te

Je maakt ook deel uit van Debutantenblog. Wat is dat?

‘Dat is een groep van zes jonge schrijvers die het afgelopen jaar gedebuteerd zijn. Op de blog stellen we elkaar vragen over het schrijfproces.

Voor jongeren met schrijfambities kan dat best interessant zijn. We zijn onder meer met Myrthe van der Meer en Murat Isik. Ik ben de enige thrillerschrijver van het gezelschap. Hoewel, zo beschouw ik mezelf eigenlijk ook niet. Savelsbos is nogal langzaam geschreven voor een thriller.’

bestuderen kun je vaststellen hoe lang het lijk er al ligt, of de misdaad daadwerkelijk hier is gebeurd of elders, en wat forensisch onderzoekers verder maar willen weten.

‘In mijn boek wordt ook een lichaam teruggevonden van iemand die lang geleden is vermoord. Maar vervolgens komen er geen insecten aan te pas. Toch vind ik het wel interessant om me te verdiepen in dat soort processen.’

Waar gaat Savelsbos verder over?

‘Het gaat over een groep vrienden die rond hun twaalfde bij de Mergelgroeves in Limburg speelt. Een meisje verdwijnt daarbij spoorloos.

Haar vrienden worden er behoorlijk op aangekeken en zelfs voor veroor-

Denk je in de collectie van Naturalis een aanleiding voor een volgend boek te vinden?

‘Daarvoor had ik de pestuitbraak in Delft in de Middeleeuwen al in gedachten. Het liefst wil ik uitzoeken hoe zo’n epidemie tot stand komt en of een pestuitbraak nu nog altijd mogelijk is. Het wordt dus geen historische roman denk ik, maar eerder iets in de geest van Michael Crinchton.

Zijn verhaal over Jurassic Park begon ook met een klein wetenschappelijk dingetje dat vervolgens iets groots en fictiefs mogelijk maakte. Over dit idee wil ik in Naturalis brainstormen met het publiek.’

Door Marleen van Wesel MuseumMaandag: thrillerauteurs in Naturalis, Rijksmuseum van Volkenkunde, Hortus Botanicus en Rijksmuseum van Oudheden Maandag 17 juni, €10 of gratis op vertoon van het geschenkboek van de Maand van het spannende boek

FILM

TRIANON Star Trek Into Darkness 3D dagelijks 18.30 + 21.30, za, zo. + wo. 14.15 Man of Steel 3D wo. 0.15 Night Train to Lisbon za, zo. + wo. 14.30 Only God Forgives dagelijks 19.00 + 21.30 Epic 3D OV do-zo. 19.00 The Great Gatsby 3D ma-wo. 20.30, do-zo. 21.30 KIJKHUIS Night Train to Lisbon dagelijks 18.30 + 21.00 Midnight’s Children ma. 21.00 Before Midnight dagelijks 19.00 The Iceman dagelijks 21.30 LIDO Hangover Part III dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. + wo.

14.30 After Earth dagelijks 18.45 + 21.30 Iron Man 3 3D dagelijks 18.30, za. zo. + wo. 14.15 The Big Wedding dagelijks 21.30 Fast & Furious 6 dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. + wo.

14.15 Daglicht dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. + wo. 14.30

MUZIEK

Misschien mag het makkelijker

LVC PsyTech´s Lost Galaxy Vrijdag 14 juni 23.00 €7,50 MyHouse Zaterdag 15 juni 23.00 €14 Donderdub Donderdag 20 juni 22.00 €6 QBUS Finvarra - CD Presentatie Zondag 16 juni 15.00 €15 (incl. CD)

Finvarra flirt met Keltisch en Balkan

T H E AT E R

De Leidse band Finvarra maakt Keltische folkmuziek. Zondag presenteert de band het titelloze debuutalbum. ‘We hebben niet de gillende behoefte om compleet verkleed op het podium te staan.’

Door Marleen van Wesel ‘A small band of traveling musicians trying to fit into the modern world’, zo noemt de Leidse band Finvarra zichzelf op haar website. Klinkt romantisch, maar vooralsnog reist het gezelschap vooral door Nederland, met behalve gitaar en viool, een verzameling onconventionele muziekinstrumenten, zoals een bouzouki; een Griekse luit die vooral kenmerkend is voor Ierse muziek, een bodhrán; een soort Ierse trommel en een Indiaas harmonium.

Corné van Woerdekom (29) en Dieke Elfring (36), alumni van de Universiteit Leiden, kwamen elkaar en hun bandgenoten Patrick Broekema en Gwendolyn Snowdon tegen bij de tweewekelijkse folksessies in Café de Tregter. ‘Reizen buiten de landsgrenzen maken we vooral in muzikaal opzicht’, zegt Elfring. ‘Zoals met het nummer Traveling east, waarin Ierse melodieën overgaan in Roemeense, die je uiteindelijk in Arabische sferen brengen. Onze laatste nummers zijn wat meer oosters georiënteerd.’

‘Tijdens mijn studietijd was ik violist bij Collegium Musicum en ik speelde ook regelmatig jazz en gypsy’, vertelt Van Woerdekom. ‘Bij mijn studie archeologie, waar ze folk sowieso wel kunnen waarderen, volgde ik een minor jazzdrums aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.’

Ook Elfring is niet louter een folkmeisje. De Finvarra-site omschrijft

haar als ‘a sultry jazzsinger in smoky opium dens’. ‘Klinkt mooi hè? Tijdens mijn studie rechten deed ik regelmatig jazzschnabbels’, vertelt ze.

‘We zien erop toe dat onze stijl niet te ver uiteenwaaiert’, benadrukt Van Woerdekom. ‘We lenen gerust melodieën, instrumenten of teksten, maar we arrangeren net zo lang tot het past binnen onze eigen stijl. We zullen dus niet ineens een klezmernummer spelen, maar wel een Keltisch nummer met klezmerinvloeden.’

‘Vaak combineren we eigen werk met geleende stukken’, vertelt Elfring.

‘Zo hebben we bijvoorbeeld een me-

‘We zien erop toe dat onze stijl niet te ver uiteenwaaiert.’

lodie geschreven onder een achttiende-eeuws gedicht van William Blake.

Een ander nummer bestaat uit twee klassieke balkanmelodieën die we hebben verweven.’ De band houdt bovendien nogal van oneven maatsoorten. Van Woerdekom: ‘Soms heeft het publiek het ritme net door, en dan gaan wij plotseling anders verder. Misschien mag het wat gemakkelijker. We kunnen wel heel erg de artiest uithangen, maar we bestaan nu eenmaal bij de gratie van het publiek.’

‘Finvarra is… een bosgod uit de Keltische mythologie. Die erom bekend stond mooie vrouwen te ont-

voeren’, vertelt Elfring. ‘Verder weet ik het eigenlijk ook niet. We vonden het vooral een goed klinkende naam.’

Hoewel de muziek raakt aan folklore en het fantasygenre, zitten de bandleden niet heel diep in die scene. Elfring: ‘We hebben eigenlijk maar één nummer dat betrekking heeft op Lord Of The Rings, namelijk Battle of Evermore, van Led Zeppelin. En we hebben niet de gillende behoefte om compleet verkleed op het podium te staan.

Hooguit een beetje Victoriaans.’

Finvarra QBus, Zo 16 juni, 14.30u, €15 (inclusief cd)

STADSGEHOORZAAL Tribute 2 Orfeu Negro Dinsdag 18 juni 20.15 uur

DIVERSEN

SCHELTEMA Theatercafé Zondag 16 juni 15.00 DE TWEE SPIEGHELS Luukse loops ft. Saralee Vos Vrijdag 14 juni 21.00 Jamsessie o.l.v. Sven Rozier Maandag 17 juni 21.00 NATURALIS Fossielen zoeken Vrijdag 14 juni 13.00 MUSEUM VOLKENKUNDE Fetish Modernity - Hoezo modern? t/m 21 juli Een huis vol Indonesië t/m 21 juli MUSEUM BOERHAAVE Lezing: Geneeskunde en recht Vrijdag 14 juni 14.30 Lezing: Huygens en de microscoop Woensdag 19 juni 20.00 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Rondleiding: Afdeling Nabije Oosten Zondag 16 juni 14.00 MUSEUM DE LAKENHAL Instaprondleiding Zondag 16 juni 14.00 Onder de loep met dr. Anton van de Lem Zondag 16 juni 15.00 LEIDEN LAW FESTIVAL Diverse locaties 11 t/m 14 juni INLOOPCONCERT Woensdag 19 juni 13.00, toegang gratis Academiegebouw, Leiden MUSEUMMAANDAG 2013 Maandag 17 juni Diverse musea

12

Mare · 13 juni 2013

Kamervragen

Bolwerkers

Vóór de streep

Foto Taco van der Eb

In dit huis is braken oké Ramon Hörchner (23), politicologie Huis: In Den Braeckenden Teckel, Haagweg 22 Kamer: 40 m2 Betaalt: 295 euro excl.

Bewoners: 9 Je hebt een gigantische kamer. Hoe kwam je hier terecht?

‘Dit is mijn derde kamer in dit huis. Ik begon in het sjaarzenhok. Als nestor (huisoudste, red.) heb ik nu de grootste kamer van het huis. Hij is gewild omdat er nog een klein kamertje aan vast zit. Ik gebruik het als rommelhok.’

Wat maakt het zo leuk om hier te wonen?

‘De sfeer is geweldig. We kunnen snoeihard feesten. Als we gaan barbecueën, verdwijnt het meubilair standaard op de grill. Je weet hoe dat gaat. Op een gegeven moment is het vlees op en iedereen is lam. Dan is er altijd wel een dronken

Bandirah

idioot die er de eerste tafel op gooit.

“Kuttafel, hij wiebelde toch al.”

‘Eén keer was er een gigantische brand.

Niet alleen het meubilair, maar ook de boom stond in de fik. De vlammen kwamen tot mijn zolderraam. Toen de brandweer en de politie kwamen, waren wij al dronken naar Minerva vertrokken.

De foto’s hebben we als kerstkaart verstuurd: “Een warme Kerst!”’

De buren zijn zeker niet zo blij met jullie?

‘De relatie is een paar jaar slecht geweest. De tuin stond vol troep, je kon er nauwelijks lopen. Vorig jaar hebben we een container laten komen en alles weggegooid. Er kwamen twaalf fietsen tevoorschijn die van niemand waren, bedbodems, rubberen badjes, gejatte verkeersborden. Nu gaat het beter. Afgelopen weekend hadden we het jaarlijkse huisdiner en dat loopt altijd finaal uit

de hand. Dit jaar hebben we de buren bioscoopbonnen gegeven, zodat ze die avond ergens anders heen konden.’

Jullie huis staat bekend om de ranzigheid.

Terecht?

‘Je ziet hier soms dingen die echt niet kunnen. Vanwege onze huisnaam vinden we het best mooi als iemand moet kotsen. In andere huizen is nekken vertrekken, hier is braken oké. Eén keer had iemand in een wasbak gekotst en dat bleef twee maanden liggen, dat kon eigenlijk echt niet. Voor buitenstaanders is het hier waarschijnlijk nog steeds ranzig, maar het is echt veel beter geworden.’

Hebben jullie veel huisregels?

‘We noemen dit huis ook wel “Het laatste bastion der vrijheid”, omdat we weinig regels hebben. Bij ons maakt het echt niet uit wie het eerste stuk vlees pakt.

We werken ook niet met straffen. Als de sjaars vergeet om het vuilnis buiten te zetten dan hoeft hij geen zes weken af te wassen, maar zeggen we: “Je lost het maar op.” Voor mijn part gaat hij dan met die bakken naar de andere kant van de stad, als het ons probleem maar niet is.’

Worden er veel geintjes uitgehaald?

‘Als iemand laf doet en als eerste naar huis gaat dan weet je dat je ’s nachts gekeerd wordt. Doe je je deur op slot, dan werd hij tot voor kort gewoon ingetrapt.

Op een gegeven moment had niemand meer een deur die dicht kon. Door alle gaten moesten we ook elk jaar bij de controle de brandwerende platen vervangen. Best vervelend. Volgens mij zijn we nu wel iets milder. Tenzij het terecht is natuurlijk.’

DOOR PETRA MEIJER

In mijn ziekenhuis is een centrale gang aangelegd en patiënten kunnen alle afdelingen bereiken via afslagen, als ware het een snelweg. Vol goede moed maak ik steeds weer gebruik van de afslagbordjes, om vervolgens te moeten concluderen dat ik verkeerd ben gelopen omdat ik een afslag te ver heb genomen. Nog voor het bordje had ik moeten afslaan, niet direct erna.

Ik moet mijzelf er regelmatig aan herinneren dat de Amerikanen een andere logica toepassen in de wondere wereld van wegwijzers. Zo hangen in de VS de stoplichten niet boven de stopstreep voor de wachtende auto’s, maar aan de overkant, boven de straat waar de auto’s naartoe gaan.

Misschien is het wel meer persoonlijke dan culturele verwarring, want een soortgelijk vraagstuk houdt mij al langer bezig. Ik wend mij tot taaladvies.net voor assistentie. Maar liefst twee pagina’s zijn gewijd aan mijn vraagstuk: ‘Zit je achter of voor het beeldscherm?’ en ‘Is het achter of voor de streep wachten?’

Het eerste zou afhankelijk zijn van of je er actief mee bezig bent (achter het scherm) of er gewoon naar zit te kijken (voor het scherm). Helaas geven de taalexperts, naar mijn mening, een onvolledig en onbevredigend antwoord op de tweede vraag. Hun antwoord benadrukt, terecht, dat het afhankelijk is van het gekozen perspectief. Een voorbeeldsituatie is een klant bij een balie: je zou kunnen denken vanuit de klant, die nog voor hij over de streep loopt, moet stoppen, of vanuit de baliemedewerker, die de klant graag achter de streep ziet wachten. Allebei is juist, is het advies. Maar voor zowel de klant als de medewerker is er nog een ander, onbenoemd perspectief: dat van de streep zelf.

Als je als klant gevraagd wordt om voor de streep te wachten, snap je uit de context dat je de streep niet mag overschrijden. Maar als het nou een kegeltje was (zoals bij kegelvoetbal) en de opdracht luidt ‘ga er voor wachten’, dan stap je er natuurlijk wel ‘overheen’ om er voor te staan (of sta je er dan achter vanuit jouw perspectief?). Keepers, mannen met ervaring met doellijnen, die het bordje ‘wacht voor de streep’ zien, zullen ook even moeten omschakelen.

In de geneeskunde worden wij getraind om ‘vanuit de patiënt te denken’, zodat arts en patiënt altijd over hetzelfde linkerbeen spreken. Maar bij balies of wegwijzers kunnen we geen vast perspectief aanhouden; de Nederlandse Taalunie keurt meerdere opties goed. En zelfs als er eigenlijk wel één optie correct is, blijft de verwarring bestaan als beide door veel mensen gebruikt worden, zoals bij ontkennende vragen. Kun je dit niet begrijpen? Als je ‘ja’ of ‘nee’ antwoordt, weet ik nog niet genoeg, want in de praktijk worden ze allebei veel gebruikt om te zeggen dat het inderdaad niet te begrijpen is. Is het gewoon niet zo makkelijk? Ja, het is soms gewoon niet zo makkelijk nee…

MARIT DE VOS

Vijfdejaars studente geneeskunde, doet dit collegejaar onderzoek in een ziekenhuis van Harvard Medical School in Boston.