Mare 31 (38)

11 juni 2015 38ste Jaargang • nr. 31

‘Zit er iets diepers in?’

Pagina 11

In de nieuwe studiezaal mag niet meer met eten worden gegooid

Naakt of niet? Oude en nieuwe kuisheid nader onderzocht

Wormen kunnen wellicht worden ingezet in de strijd tegen diabetes

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Deze plek is wel/niet bezet Irritatie in bibliotheken over claimen van computers Het is soms vechten om een computer en het gaat er niet altijd even netjes aan toe. Mare verdiepte zich in (het gebrek aan) bieb-etiquette.

neeskunde) tegen rechtenstudente Renate Smolders (22), die met haar Augustinus-dispuut in de UB een ‘eigen’ tafel heeft. Smolders: ‘Als er al iemand anders zit, gaan er wel eens geïrriteerde berichtjes over de app’, geeft ze toe. Nelck: ‘Er moet gewoon meer ruimte in het KOG komen.’

Ook in het Kamerlingh Onnes Gebouw is het druk en zijn er irritaties aanwezig. ‘Het is vervelend dat studenten een uur weggaan en hun spullen laten liggen’, zegt Eline van Slijpe (19, rechten). ‘Ik ga zelf ook wel eens een half uur weg en dan laat ik mijn boeken ook gewoon liggen’, zegt Mendel Noordegraaf (24, master rechten). ‘Het komt ook voor dat studenten hun spullen droppen en dan naar hun werkcollege gaan. Dan zijn ze bijna twee uur weg. Dat is niet netjes.’

‘Er ontstaat wel eens de nodige wrijving met lui die de hele dag een plek innemen en dan toch vaak niet achter de computer zitten. Dan halen studenten bijvoorbeeld de stoelen weg van de pauzehouders’, zegt Manon van der Velden (24, master jeugdrecht).

‘Het is lastig om vast te stellen hoe lang gebruikers precies weg zijn. We kunnen niet met een stopwatch gaan timen. Het kan zijn dat iemand even naar het toilet is, koffie is gaan drinken of een uur is gaan relaxen. We staan op dit punt open voor ideeën’, zegt De Belder. ‘We denken natuurlijk na over oplossingen. Mogelijk gaan we experimenteren met sensoren op de werkplekken zonder computers. Die geven dan een signaal af als er niemand op de stoel zit. Maar ook hier geldt dat iemand wel de mogelijkheid moet hebben om koffie te gaan drinken. Tegelijkertijd bekruipt mij toch ook het gevoel dat we een soort Big Brother-achtige situatie creëren. Dan denk ik: “Ja jongens, dit moeten we toch in alle redelijkheid met elkaar op kunnen lossen. Ga je een uur weg, haal dan ook je spullen weg.” Gebruikers moeten ook een beetje rekening met elkaar houden.’

Maar de praktijk is anders. Smolders illustreert het gebrek aan solidariteit. ‘In de master hebben we een thema-werkgroep, waarvoor iedereen hetzelfde boek moet gebruiken. Het idee is dat je het uitwisselt, maar sommige studenten verstoppen het stiekem tussen de andere boeken, zodat studiegenoten het niet kunnen vinden en zij het altijd kunnen pakken.’

Hanneke Withaar (24) is al sinds kwart voor negen in de UB. ‘Omdat ik de hele dag aan mijn scriptie moet werken, maar óók omdat de computers anders allemaal bezet zijn’, zegt ze. Om negen uur waren bijna alle computers nog leeg, maar volgens Withaar stroomt de bieb binnen een uur tijd helemaal vol.

Om 13.00 uur zijn de meeste computers inderdaad bezet.

In de grote hal toont het scherm een plattegrond van de computerzaal, met daarop slechts vier groene vakjes. Deze geven de beschikbare computers aan.

‘Na twintig minuten inactiviteit wordt de gebruiker van de computer uitgelogd’, zegt directeur van de Leidse universitaire bibliotheken Kurt De Belder. ‘De werkplek is dan in principe vrij.’

Maar ter plaatse blijken studenten hun territorium te hebben afgebakend door de computers te bedelven onder pennen, papieren en boeken.

De Belder: ‘Een student die de computer wil gebruiken, kan twee dingen doen: de spullen van de vorige gebruiker opzij schuiven, of een baliemedewerker verwittigen. Die zal vervolgens de spullen in een mandje doen en deze achter de balie plaatsen waar ze opgehaald kunnen worden.’

‘In principe mogen studenten andermans spullen aan de kant schuiven, maar je moet het maar net durven’, zegt baliemedewerker J.W. Van der Luijt.

Zelf heeft hij er ook wel eens woorden over gehad met een studente. Volgens De Belder zijn er geen klachten bekend van studenten van wie spullen zijn verwijderd, maar komen er wel veel klachten binnen over gebruikers die hun spullen achterlaten op de werkplekken.

Ook Withaar heeft haar spullen achtergelaten bij een van de computers. ‘En mijn usb-stick zit nog in de computer. Die durven ze er heus niet zomaar uit te halen.’ Een andere mogelijkheid ziet ze niet.

‘Anders kom je terug van de lunch en is hij bezet.

Als er ’s middags al een computer vrij is, dan zijn de usb-poorten meestal kapot. Dat kan ik nu niet hebben. Ik ben afhankelijk van deze computers, want ik heb zelf alleen een mini-laptopje waarop ik echt geen hele scriptie kan tikken.’

Wie zijn eigen laptop meeneemt, kan nog wel een plekje vinden. Maar dat is volgens de studenten niet altijd het geval. ‘Als er rechtententamens zijn, dan nemen jullie alles over’, zegt Laura Nelck (20, ge-

DOOR VINCENT BONGERS EN PETRA MEIJER

Foto Taco van der Eb

> Verder lezen op pagina 6

Laatste kans voor mooiste almanak

‘Ik zou een rolmodel Bursalen mogen van Nooit meer dronken willen worden’ Tweede Kamer behalve op zondag

Ook dit jaar beloont Mare de vereniging met de mooiste almanak met een fust bier. Uiterlijk inleveren op 15 juni bij de redactie, Reuvensplaats 3, Leiden.

De Filipijnse transgender Sass Rogando Sasot won eerder een award voor allochtoon talent en is nu een crowdfundactie gestart voor een vervolgmaster.

Pagina 3

Universiteiten mogen beurspromovendi aanstellen, zo besloot de Tweede Kamer dinsdag. Wat de Leidse universiteit gaat doen, blijft nog onduidelijk.

Pagina 4

Historicus Leen Alberts promoveerde op de biergeschiedenis van Amersfoort.

Tegen misdragingen onder invloed werd relatief mild opgetreden, zo blijkt.

Pagina 8

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 11 juni 2015 Geen commentaar

Iso·leer·cel iso·leer·cel (de; v(m); -len; isoleercelletje): klein vertrek voor de afzondering van patiënten, gevangenen of gestreste studenten.

Colofon

Een studentenhuis nodigt uit tot een breed scala aan activiteiten. Eten, slapen, chillen, zappen, kotsen, hangen, kletsen, ketsen. Oké, studeren ligt van alle activiteiten misschien niet het meest voor de hand.

‘Thuis heb ik te veel afleiding.’

‘Ik heb een stok achter de deur nodig.’

Enkele uitspraken die Mare de afgelopen dagen opving.

En met het oog op wat hier volgt, misschien nog wel het meest opmerkelijk: ‘Op mijn kamer komen de muren op me af.’

In gevangenissen, psychiatrische klinieken en instellingen voor verstandelijk gehandicapten bieden sterk versoberde isoleercellen een ‘prikkelarme omgeving’. Eén + één = twee, moet iemand gedacht hebben, dus beschikt de universiteitsbibliotheek sinds een paar maanden over zestien van deze pareltjes.

Een of andere marketingmanager heeft vast maanden zitten broeden op de term ‘studiekabinet’. Maar wij laten ons niet misleiden. De piepkleine hokjes – omgerekend naar kippenmaten zou Wakker Dier onmiddellijk aan de bel trekken – bieden slechts vier kale muren, een kale vloer en een lege werktafel met een bureaustoel.

Niet bepaald een stimulerende omgeving.

Onmenselijk. Deprimerend. Een grove belediging voor het intellect.

En dus zijn de hokjes ’s ochtends binnen een uur vergeven en overstijgt de vraag het aanbod vele malen.

Misschien moeten we een hoge toren bouwen, vol isole-, ahum, studiekabinetten. Maar volgens bibliobaas Kurt De Belder lost dat niets op. Een toenemend aanbod leidt tot een toenemende vraag, stelt hij.

Dat roept een interessante vraag op. Is het de taak van de universiteit om te voorzien in studieplekken voor scholieren, hbo’ers en random bolleboosjes, die zich – het liefst kosteloos – willen laven aan de universitaire bronnen van wijsheid?

En is het überhaupt de taak van de universiteit om tot in het oneindige te voorzien in voldoende studieplekken voor studenten en personeel?

Als je sinds half negen ’s ochtends braaf in de bieb hebt zitten zwoegen, dan is het natuurlijk irritant om je computer kwijt te raken.

Maar als dat zo’n groot probleem is, en je bovendien graag lange pauzes houdt om koffie te drinken, roddels uit te wisselen of in het zonnetje te zitten,

waarom zou je de bieb dan überhaupt bezoeken?

Een geweldige oplossing ligt binnen handbereik: je studentenkamer.

Suck it up. Na het afronden van je studie zal je op je werkplek geconfronteerd worden met kletsende collega’s, sterk geurende kaascroissantjes en zoemende tl-buizen. En ook op je werk-pc is Facebook slechts een klik bij je vandaan.

Dus: blijf in je studentenhuis. Kóóp dat boek waar de UB er toch te weinig van heeft. En leer werken in de drukte van je huisgenoten. Als je daar letterlijk gek van wordt, kan je altijd nog de isoleercel in.

Door Petra Meijer

Column

Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden

Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Boeddhistisch opvoeden

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers• dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Een paar maanden geleden kwam er een e-mail langs, van UNEP (het United Nations Environmental Program).

Ze hadden iemand nodig voor een project in Bhutan, een boeddhistisch koninkrijkje in het Himalayagebergte, ingeklemd tussen India en Tibet. Natuurlijk stuurde ik mijn cv op, hoorde lange tijd niets, wisselde wat oppervlakkige mailtjes uit en een paar dagen later zat ik in het vliegtuig.

Op moment van schrijven ben ik drie weken in Thimphu, het piepkleine hoofdstadje (100.000 inwoners). Nu is Bhutan sowieso al een vreemd en interessant land, maar afgelopen weekend kwam ik zo een harde tegenstelling tegen dat ik nog steeds niet helemaal weet wat ik ervan moet denken.

Ik zal eerst even schetsen hoe het hier is. Doordeweeks werk ik aan mijn project, in het stoffige kantoortje van de National Environmental Committee. Vliegen overal – het is een bijzonder heilige maand dus je mag ze geen strobreed in de weg leggen. ‘s Avonds ga ik ergens koffie drinken en wordt dan door willekeurige mensen voor het avondeten uitgenodigd. Over het algemeen spreekt men vloeiend Engels: de koning besloot ooit dat zijn onderdanen meerdere talen dienen te spreken – Dzongha, Hindi en Engels – en zo geschiede. Iedereen is ongelooflijk vriendelijk en rustig.

Overal zie je boeddhistische monniken rondlopen (ongeveer twintig procent van de bevolking).

De stad zelf is niet heel mooi, maar zodra je een kwartiertje per taxi de bergen in gaat, wordt het werkelijk prachtig. Elk weekend wandel ik naar een van de kloosters. Het kost mij meestal een uur of drie om de stijl omhoog lopende bergpaadjes te beklimmen. De monnikkindjes die me voorbij rennen doen het in minder dan de helft.

Ik geef de hoogte de schuld.

Eenmaal aangekomen drink ik thee met de monniken, loop drie rondjes om de stupa en loop weer naar beneden.

Heel erg zen allemaal. Totdat ik afgelopen weekend op een iets langere tocht ging, en met twee Bhutanese vrienden in een klooster bleef overnachten.

Na het avondeten zaten we met de ongelooflijk vriendelijke hoofdmonnik, wiens officiële titel Lyopen is, urenlang te praten. Na een discussie over hoe boeddhisten respect hebben voor al het leven, heel erg hun best doen om het lijden van anderen te verzachten, etc. kwamen we uit op de kinderen.

Slaan, zo leggen mijn Bhutanese vrienden uit, is hoe je kinderen in het gareel houdt. Sinds een jaar of vijftien gebeurt het veel minder, want het is verboden door de koning. Helaas merk je het onmiddellijk aan de jeugd van tegenwoordig. De verschrikkelijke kapsels bijvoorbeeld.

Slaan is natuurlijk niet goed, maar die kapsels zijn mogelijkerwijs erger.

Mijn vrienden (begin dertig) vertellen hoe ze vroeger op school bij de minste afleiding met een liniaal werden bewerkt. Lachend merkt de Lyopen op dat dit allemaal niets is vergeleken met wat er in de kloosters gebeurde. Gewoon geslagen werd er aan de lopende band. Voor specialere gevallen was er de zweep, met een heel dun uiteinde dat de huid van je vlees af trok. De benen van de Lyopen zitten onder de littekens. Soms probeerde kinderen weg te rennen. Hij memoreerde hoe die dan naakt in een enorme mand met een nare Bhutanese variant van brandnetels werden gegooid.

‘Like a death sentence’, beschreef de Lyopen het effect.

Sommige kinderen werden zo hard met houten bordenwissers geslagen dat ze er hersenschade aan overhielden.

Echt heel boeddhistisch is dat niet, merkte ik voorzichtig op. Kinderen een tik geven als ze niet opletten, tot daaraantoe, maar dit komt neer op regelrechte marteling. Zelf waren ze niet zo onder de indruk van het contrast. En bovendien: tegenwoordig gebeurt het toch alleen nog maar in afgelegen gebieden.

Cultuurverschil, zullen we maar zeggen.

Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

11 juni 2015 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Hopelijk rolmodel De Filipijnse transgender Sass Rogando Sasot won twee jaar geleden de Echo Award voor talentvolle allochtone studenten. Nu roept ze iedereen op om een financiële bijdrage te leveren aan haar master.

Norman Rockwell Visits a Country School (1946). Schilderij Norman Rockwell

De klas ondersteboven keren Verschillende lesmethoden wetenschappelijk onderzocht Wiskunde-alumnus Frank van Rest is de eigenaar van een bedrijf voor data-analyse van leergedrag. Om een onderzoekssubsidie te krijgen schakelde hij zijn scriptiebegeleider, Floske Spieksma, in. ‘We konden wel wat expertise gebruiken.’ ‘“Hier komen geen boeken meer binnen.” Er zijn al middelbare scholen die dat zeggen’, vertelt Frank van Rest (30, alumnus wiskunde). Hij is medeeigenaar van het bedrijf Dedact, dat zich vorige week in Leiden vestigde.

‘We ontwikkelen lesmateriaal, maar ook de benodigde software, voor digitale lessen op middelbare scholen. En waar we echt goed in zijn, is data-analyse van het leergedrag.

Daarmee kunnen we het lesmateriaal aanpassen aan elke leerling: wat meer rekenen, wat minder taal.’

Het lijkt voor de hand te liggen dat zo’n gepersonaliseerde leerroute effect heeft op de leerprestaties. ‘Maar Door Marleen van Wesel

dat wilden we graag wetenschappelijk onderbouwd zien’, zegt hij. Dus klopte hij twee jaar na zijn afstuderen aan bij zijn scriptiebegeleider, universitair docent wiskunde Floske Spieksma. Van Rest: ‘We wilden een aanvraag voor onderzoekssubsidie doen bij NWO. Daarbij konden we wel wat expertise gebruiken.’

Het was voor het eerst dat Spieksma zo benaderd werd door een oudstudent met een bedrijf. ‘Studenten die in de wetenschap terechtkomen, deden dat natuurlijk al wel’, zegt ze.

Ze raakte snel enthousiast. ‘Als te veel oud-studenten hiermee komen, zou het niet meer behapbaar zijn. Maar leuk is het wel. En hoe moet zo’n jong bedrijf anders de methodes valideren? Zakelijke organisaties, zoals TNO, zijn een stuk duurder. Via de universiteit is het met een NWOsubsidie zo’n beetje gratis.’

De subsidie werd toegekend en afgelopen schooljaar werden duizenden leerlingen over twee groepen verdeeld, zonder te weten bij welke groep ze hoorden. Van Rest: ‘De ene groep volgde het klassieke

model van een huiswerkboekje, waarbij je begint bij opgave 1, dan 2, enzovoorts. Bij het andere algoritme werd juist heel erg gekeken naar hoe die specifieke leerling ervoor staat, en wat hij of zij nodig heeft.’

Over de eerste publicaties, die hij komende maanden verwacht, kan hij nog niets voorspellen. ‘Wij hebben natuurlijk een belang, dus de gegevens worden echt verzameld en verwerkt door de universiteiten van Amsterdam, Maastricht en Leiden.’

Spieksma was als Leidse onderzoeker vooral betrokken bij de opzet van de modellen. ‘Maar de data-analyse gebeurt momenteel in Maastricht’, zegt ze. ‘In een later stadium kom ik weer aan bod.’

Dedact is intussen bezig met een volgende subsidieaanvraag. Van Rest: ‘Voor een langer onderzoek, waarin de docent meer naar voren komt.’ Het idee is dat de digitale methodes uiteindelijk minder werk opleveren voor de docent, ondanks de grotere verscheidenheid aan lesmateriaal. Van Rest: ‘Dat komt door een trend die nu sowieso gaande is:

flipping the classroom. De theorie leer je daarbij thuis, bijvoorbeeld met een videootje dat je kunt terugspoelen. De opgaven maak je juist in de klas. De docent kun je dan om hulp vragen.’

Dedact richt zich vooralsnog op middelbare scholen, maar is dit ook iets voor universiteiten? ‘Misschien bij eerstejaarsvakken’, denkt Spieksma. ‘Hoe gespecialiseerder een vakgebied, hoe lastiger het wordt om een grote pool van opgaven te maken.’ Van Rest: ‘We kijken al wel naar basisscholen en mbo-opleidingen.

Maar vooral voor die laatste hebben we echt de bestaande uitgevers nodig.’ Samenwerkingen met kleine onderwijsuitgevers zijn er al wel, maar nog niet met grote namen als Noordhoff en ThiemeMeulenhoff.

Van Rest: ‘Die maken al honderd jaar prachtige schoolboeken, maar de digitale mogelijkheden snappen ze nog niet zo goed. Daar zijn wij juist mee opgegroeid. Ze maken mooi lesmateriaal, dus we willen graag samenwerken met de grote jongens.’

Frutti di Mare

Het alternatief voor brandende fakkels ‘De bitterballen zaten hier tegen het plafond’, zegt toekomstig voorzitter van studentenvereniging Minerva Max Grapperhaus (22, rechten en geschiedenis), terwijl hij naar boven wijst. ‘De bibliotheek werd vroeger vooral gebruikt voor dinertjes. Die zullen nog steeds af en toe plaatsvinden, maar er wordt niet meer met eten gegooid’, vult bestuurslid Frédérique Richert (21, rechten en China studies) aan.

In vier maanden tijd is de bibliotheek van Minerva helemaal opgeknapt. ‘We hebben nieuwe lichtbakken, stopcontacten voor laptops en wifi’, zegt preses Christiaan de Vries (24, geneeskunde). In totaal kunnen er nu ongeveer vijfentwintig studenten in de statige ruimte studeren. ‘Vooral in de vakantieperiodes, als de UB beperkt open is, zit het hier vol.’

De boekenkasten zijn gevuld met belangrijke naslagwerken, romans en binnenkort ook met alle eerste- en tweedejaars boeken van de opleidingen rechten en geneeskunde. Er is een nieuwshoek met titels als Elsevier, Vrij Nederland, NRC Handelsblad, Leidsch Dagblad en Financieel Dagblad. Een kleine tentoonstelling toont foto’s uit het archief.

Tradities zullen altijd belangrijk blijven, bewijzen ook de zes opgezette zwanen die de muren sieren. ‘Elke keer dat Njord de Varsity wint, krijgen ze een zwaan cadeau. In de bestuurskamer staat num-

Oud en nieuw bestuur, met v.l.n.r.: Amelie Borel Rinkes, Max Grapperhaus, Frédérique Richert en Christiaan de Vries.

Foto Taco van der Eb mer zeven, maar de winst ging dit jaar net aan onze neus voorbij. Ach, dan staat hij vast klaar voor volgend jaar’, zegt Richert vol vertrouwen.

Maar er is ook ruimte voor verandering: volgens de bestuursleden staat de bibliotheek symbool voor een nieuwe koers binnen de vereniging. Grapperhaus: ‘Studenten krijgen in toenemende mate te maken met rendementsmaatregelen. Dat zet ook het lidmaatschap bij

verenigingen onder druk. Ouders geven hun kinderen bijvoorbeeld pas toestemming om lid te worden als de propedeuse binnen is.’

De Vries: ‘Je kunt dan met brandende fakkels en hooivorken op het Malieveld gaan staan, óf het als kans beschouwen om de functies en faciliteiten van je vereniging uit te breiden en je leden te ondersteunen. Wij willen laten zien dat een actief studentenleven te combineren valt

met goede studieresultaten. Sterker nog, we willen dat dat de norm is.’

De vereniging biedt daarom studiebegeleiding, tentamentrainingen, repetitoren en soms vindt er in het weekend zelfs een complete statistiekcursus plaats op de tent. ‘Om de grote commissies te mogen doen, moet je je P hebben gehaald. Voor andere commissies geldt de bsa-eis’, zegt toekomstig bestuurslid Amelie Borel Rinkes (20, rechten). Grapperhaus: ‘Op die manier belonen we goede resultaten. Je bent hier tenslotte in eerste instantie om te studeren. Beneden hebben we ook grote comfortabele stoelen staan, de P-stoelen, voor mensen die hun P hebben gehaald.’

‘Het belang van goede studieresultaten is nu echt met de vereniging verweven geraakt’, zegt De Vries. ‘Ook in de huizen is meer toezicht. Vierdejaars weten wanneer de eerstejaarstentamens zijn, en sturen de jongerejaars in een stoet naar de UB. Dat is een studentenvereniging anno 2015. Gezelligheid is belangrijk, maar voor het behoud van onze vereniging moeten en willen we ook op het leenstelsel anticiperen.’

De bestuursleden wijzen ook nog op het bestaan van het Minerva scholarship fund. ‘Deze beurzen zijn niet alleen voor Minervanen, iedereen kan een aanvraag indienen’, benadrukt Richert. De Vries: ‘Het is onze bijdrage aan de wetenschap.’

Waarom heb je een crowdfundingcampagne opgezet?

‘Ik ben geselecteerd voor het tweejarige Leidse masterprogramma International Relations and Diplomacy, maar kan het benodigde collegegeld van 16.750 euro per collegejaar niet betalen. Er was slechts één beurs beschikbaar voor 89 aanvragers. Ik moest dus een andere manier verzinnen om aan het geld te komen. Ik ontdekte dat een student uit Oxford een succesvolle crowdfunding-campagne had opgezet, en vond het een creatieve oplossing.

Natuurlijk krijgen mensen die doneren daar iets kleins voor terug, maar het is voornamelijk liefdadigheid. Ik hoop dat er genoeg mensen zijn die iemand anders willen helpen die bewezen heeft te kunnen excelleren.’

Waarom moeten mensen doneren?

Wat is je droom?

‘Ik wil diplomaat worden en deskundige binnen het veld van International Relations. Het liefste zou ik een bijdrage leveren aan het conflict in de Zuid-Chinese Zee. China en verschillende ZuidAziatische landen maken aanspraak op het gebied, omdat het rijk is aan mineralen, aardgas- en olievelden, en van groot geopolitiek belang is. Er moet veel tijd en moeite gestoken worden in het vinden van een oplossing.’

Speelt het feit dat je transgender bent nog een rol?

‘Zeker. Toen ik in 2009 een toespraak hield bij de VN over de rechten van transgenders, zat er geen enkele transgender in de zaal. We moeten niet buiten de discussies blijven staan, maar meedoen en meebeslissen. In Manilla, waar ik oorspronkelijk vandaan kom, zijn de mogelijkheden voor mensen zoals ik beperkt. Je kunt meedoen aan schoonheidswedstrijden of de entertainment- of seksindustrie in. Ik wil jonge transkids laten zien dat het wel degelijk mogelijk is om een ander carrièrepad te volgen. Toen ik jong was, had ik geen rolmodel naar wie ik kon opkijken. Ik hoop voor anderen een possiblity model te kunnen zijn. Als je hard studeert, kun je je droom verwezenlijken.’

Het collegegeld voor het tweede masterjaar wil je zelf bij elkaar sprokkelen. Hoe ga je dat doen?

‘Ik kon de afgelopen tijd niet werken, omdat ik hier op een orientation year visa verblijf. Werkgevers waren wel geïnteresseerd, maar wilden alleen mensen aannemen met een visum voor minimaal drie jaar. Ik heb nu een Nederlands vriendje en zou een visum kunnen aanvragen om bij mijn partner te mogen blijven. Dat visum is vijf jaar geldig. Bovendien zal het makkelijker zijn om werk te vinden met een mastergraad dan met enkel een bachelorgraad.’

Voor wanneer moet het geld binnen zijn?

‘In tegenstelling tot andere crowdfunding platforms hanteert dit platform geen einddatum. Ondertussen ben ik natuurlijk ook offline hard op zoek naar oplossingen, maar ik ben ongelooflijk dankbaar voor elke bijdrage.’

Zie www.gofundme.com/tsdiplomat

4 Mare · 11 juni 2015 Nieuws

Borrelen met Minerva Zondag opent studentenvereniging Minerva vanaf 16.00 uur haar deuren voor een borrel met nieuwsgierige Leidenaren. De buurtborrel was oorspronkelijk een traditie, maar werd de afgelopen decennia niet meer georganiseerd. Na de 40ste lustrumviering van de vereniging, vorig jaar, werd de zogeheten Sleutelcommissie opnieuw ingesteld. Deze zal de banden met de stad opnieuw aan proberen te halen. Tijdens de borrel zullen verschillende leden van de studentenvereniging optredens geven. Daarnaast kunnen buurtbewoners onder het genot van een hapje en een drankje kennis komen maken.

Einsteinprijs De Leidse sterrenkundige Ewine van Dishoeck heeft de prestigieuze Albert Einstein World Award of Science gekregen voor haar wetenschappelijk onderzoek naar de chemische samenstelling van het heelal. De World Cultural Council, een filantropische organisatie met een hoofdkwartier in Mexico Stad, rijkt elk jaar drie prijzen uit: eentje voor onderzoek, eentje voor onderwijs en eentje voor kunst. Die voor wetenschappelijk onderzoek is vernoemd naar Einstein; er is een bedrag van tienduizend dollar aan verbonden. Eerdere winnaars zijn onder meer astronoom Martin Rees, geneticus Alec Jeffreys en chemicus Ahmed Zewail.

De jury gaf Van Dishoeck de prijs omdat haar onderzoek ‘bijdraagt aan begrip van ons heelal op het atomaire niveau.’

Kamer keurt bursalen goed Universiteiten mogen beurspromovendi aanstellen Het experiment met studentpromovendi gaat door. De Tweede Kamer verwierp dinsdag de één na laatste strohalm van de tegenstanders.

Een motie van Kamerleden Paul van Meenen (D66) en Jasper van Dijk (SP) om af te zien van het bursalenstelsel haalde onvoldoende stemmen.

Sommige universiteiten willen graag werken met proDoor Bart Braun

motiestudenten. Een gewone promovendus is een werknemer, met alle zekerheden en kosten die daarbij horen. Een promotiestudent is een student die een beurs krijgt.

Deze zogeheten bursaal mag geen onderwijs geven, bouwt geen WW of pensioen op, en heeft geen arbeidsongeschiktheidsverzekering.

De Rijksuniversiteit Groningen draaide al proef met promotiestudenten, en die kregen daar ook nog minder geld dan hun collegapromovendi. Of dat aan andere universiteiten ook zal gelden, is

nog onduidelijk. Een motie van Van Meenen om beurspromovendi in elk geval even veel te betalen als baanpromovendi, werd in elk geval eveneens verworpen door de Tweede Kamer.

Voorstanders wijzen erop dat het zo makkelijker wordt een promotieplek te krijgen, en dat de Nederlandse arbeidsmarkt zo meer gepromoveerden krijgt. Tegenstanders klagen over rechtsongelijkheid en vrezen dat Nederlands goede wetenschappelijke prestaties zullen afbrokkelen. Ook vrezen zij een

UNESCOvertegenwoordiger De Leidse student internationale betrekkingen Mary Kachavos (24) is verkozen tot jongerenvertegenwoordiger voor VN-organisatie UNESCO. ‘De komende twee jaar ga ik de gedachten van Nederlandse jongeren meenemen naar beleidsmakers op de UNESCO-thema’s onderwijs en cultuur. En omgekeerd ga ik hun beleid vertalen voor jongeren’, vertelt ze. Dat wordt regelmatig reizen, maar intussen ook nog wat vakken afronden en twee scripties, ook een voor haar andere studie in Amsterdam. ‘Keihard werken dus, maar mijn studie en UNESCO complementeren elkaar wel.

Mijn studiegenoten behoren bovendien sowieso tot de doelgroep, maar ik ga ook gastlessen geven op scholen. Verder kan ik via de NJR, het jongerennetwerk dat de verkiezing organiseerde, een hoop jongerenorganisaties spreken. En ik houd mijn oren en ogen open in de supermarkt en tijdens het uitgaan.’

NK Roeien Acht Leidse roeiers hebben bij het NK voor grote boten een landstitel behaald.

Asoposser Ward van Zeijl won bij de Lichte Acht; de andere zeven titels waren voor Njord. Bij Van Zeijl in de boot zaten Njord-roeier Sebastiaan Kints, en stuurvrouw Evi van der Graaf. Bij de gewone heren Acht zaten Floris Röling en Peter Gründer in de winnende boot. Rölling won ook in de Dubbeltwee. Bij de dames wonnen Marie-Anne Frenken op de Lichte Dubbeltwee, Nicole Beukers op de Dubbelvier, en Sophie Souwer de Acht met stuur.

Lustrumfeest uitverkocht Het lustrumfeest van de Universiteit Leiden op 26 juni is uitverkocht. Onder meer de Hermes House Band en De Jeugd van Tegenwoordig treden dan op in de Pieterskerk, om te helpen vieren dat de universiteit dit jaar haar 440ste verjaardag viert. Ook voor de voorafgaande borrel in de Faculty Club van het Academiegebouw zijn geen kaartjes meer beschikbaar. De afterparty bij studentenvereniging Quintus, waar onder meer het Leidse fenomeen Barry Badpak optreedt, is nog niet uitverkocht.

Dat komt omdat die kaartjes alleen aan de deur verkocht worden. Tijdig in de rij gaan staan, dus.

Geen ruimte voor herkansen voldoendes De examencommissie van Rechten wijst verzoeken om voldoendes te herkansen af. Studentenpartij LVS wil dat de commissie uitlegt waarom zij deze verzoeken niet honoreert.

De LVS wil dat studenten een voldoende kunnen herkansen. De faculteitsraad Rechten is verdeeld over het plan. Ook het faculteitsbestuur ziet de nodige complicaties.

De onderwijsraad van de faculteit waar alle opleidingsdirecteuren in zitten, is geen voorstander.

In een eerdere faculteitsraadsvergadering werd geopperd dat al mogelijk is om via een verzoek aan de examencommissie een voldoende te herkansen. In theorie kan dat inderdaad, maar tijdens de raadsvergadering maandag bleek dat gedane verzoeken niet worden gehonoreerd.

Het faculteitsbestuur heeft een lijstje gemaakt van studenten die bij de examencommissie een verzoek hebben ingediend om een voldoende te mogen herkansen. Het blijkt dat er in het collegejaar 2013-2014 vijf studenten zijn geweest die zo’n verzoek hebben ingediend. En die zijn allemaal afgewezen.

Dit collegejaar was er tot nu toe

één verzoek en dat is ook afgewezen. ‘Het lijkt er sterk op dat studenten niet de mogelijkheid krijgen om via de examencommissie een voldoende te herkansen. Heeft het bestuur daar een mening over?

Is dat eigenlijk wel de bedoeling? wilde LVS-raadslid Koen Hamelink weten.

‘Als we daarover al een mening hebben, kunnen we die niet geven’, legde Pauline Schuyt van het faculteitsbestuur uit. ‘Het is aan de examencommissie om deze beslissingen te nemen. De faculteitsraad kan aan de examencommissie wel om een toelichting vragen.’

Rechtendecaan Rick Lawson: ‘Het is eerder gebeurd dat de commissie door de raad is uitgenodigd om uitleg te geven over haar beleid. Wij willen echter op geen enkele manier de indruk wekken dat het bestuur opdrachten geeft aan de examencommissie. Er zitten op grond van de wet Chinese muurtjes tussen de commissie en het bestuur. En de wetgever heeft dat bedacht, omdat de commissie de ruimte moet hebben om in alle objectiviteit en vrijheid besluiten te nemen. We kunnen en willen geen invloed uitoefenen.’

Hamelink wil dat de examen-

commissie uitlegt waarom de verzoeken niet gehonoreerd worden.

‘Een verzoek kan door de examencommissie ingewilligd worden als er sprake is van bijzondere omstandigheden. Wie bepaalt er eigenlijk wat een bijzondere omstandigheid is. Wie stelt die criteria op?’

Schuyt: ‘De examencommissie geeft invulling aan de bepaling in de onderwijs- en examenregelingen (OERen) van de faculteit.’ In de OERen staat inderdaad dat de examencommissie in bijzondere gevallen een herkansing kan toestaan.

Hamelink liet weten dat hij een brief aan de examencommissie gaat sturen waarin hij zal vragen wat een “bijzondere of uitzonderlijke omstandigheid” eigenlijk is. ‘Iets dat bijzonder is, betekent niet meteen dat het ook een goede reden is om te herkansen.

Als je op weg naar je tentamen een olifant ziet en daardoor je tentamen niet haalt, dan is dat bijzonder. Maar het is geen reden om te zakken, vind ik.’

Hamelink: ‘Naar mijn idee is het verbeteren van het toekomstperspectief een hele goede reden om een voldoende te mogen herkansen, maar dat is dan weer geen bijzondere omstandigheid.’ VB

race to the bottom: als één universiteit met de bursalen aan de gang gaat, zal de rest moeten volgen om zoveel mogelijk promoties voor de laagste prijs te leveren.

Motie nummer drie, van Van Meenen en Groenlinkser Rik Grashoff, ging over de medezeggenschap. Als de universiteitsraden niet willen dat hun universiteit meedoet aan het experiment, krijgen ze dan vetorecht? Nee, oordeelde de Kamer.

Dat betekent niet dat die bursaalpromovendi nu overal opduiken.

De laatste strohalm van de tegenstanders is namelijk dat universiteiten afzien van deelname aan het experiment. Meerdere universiteiten kondigden al aan niet mee te gaan doen.

In Leiden klinken wisselende geluiden: sommige instituten bij Geesteswetenschappen hebben interesse. Rechten vreest juist dat men de strijd om jong talent die de faculteit moet voeren met advocatenkantoren niet zal winnen als de arbeidsvoorwaarden slechter worden.

De universiteit als geheel houdt nog even de kaarten tegen de borst.

‘Het college van bestuur heeft nog geen besluit genomen over deelname aan het experiment’, zegt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Er zijn wel een aantal faculteiten geïnteresseerd in de promotiestudent. De gesprekken zijn nog in een verkennende fase, en ik kan dan ook niet zeggen om welke instituten het gaat.’

En krijgt de universiteitsraad nog iets te zeggen, ook al kregen ze geen vetorecht van de Kamer? ‘Het college wil de universiteitsraad ook zo vroeg mogelijk betrekken bij de besluitvorming’, aldus Van Overbeeke: ‘Het onderwerp ligt erg gevoelig.’

Wetenschapsagenda schift vragen Het juryproces van de Nationale Wetenschapsagenda is afgerond.

Van de bijna twaalfduizend vragen zijn er nog maar 248 over.

Onderdeel van het nieuwe wetenschapsbeleid van OC en W is een zogeheten wetenschapsagenda, waarbij iedereen vragen aan de wetenschap mocht stellen. Dat leverde bijna twaalfduizend vragen op, afkomstig van wetenschappers en leken.

Dat is wat veel, dus zette de Koninklijke Nederlandse Akademie der Wetenschappen – de organisatie die in Nederland ‘de wetenschap’ vertegenwoordigt taalkundige software in om de vragen te clusteren op thema.

Dat samenvegen leverde 248 clusters op, behoorlijk gelijk verdeeld over de verschillende vakgebieden.

Voor elk van die clusters moesten de KNAW-jury’s een overkoepelende vraag formuleren. Die vragen moesten binnen tien jaar onderzoekbaar zijn, grensverleggend zijn, en aansluiten bij het werk van een Nederlandse onderzoeksgroep of aanleiding vormen zo’n groep op te bouwen.

Mare’s vraag ‘Word je hufteriger van vlees eten?’ (Mare 29) is vermoedelijk ondergeschoven in de clustervraag ‘welke factoren bepalen moreel gedrag?’

Volgende week zijn er in Den Haag conferenties waar verder over de vragen wordt gediscussieerd. BB

11 juni 2015 · Mare 5 Nieuws

‘Altijd plek voor student in crisis’ Rechten ontkent lange wachttijden studieadviseurs Vorige maand klaagden rechten­ studenten over lange wachttijden bij studieadviseurs. Volgens het bestuur hoeven studenten echter nooit langer dan vier weken te wachten en spoedgevallen krijgen nog veel sneller advies.

Door Vincent Bongers In mei stelden verschillende studenten uit de faculteitsraad dat de wachttijden bij studieadviseurs kunnen oplopen tot drie maanden.

‘Ik had vorige week een “heidag”

met de studieadviseurs en daar hebben we ook de door de raad aangedragen problemen besproken’, zei Pauline Schuyt van het faculteitsbestuur maandag.

‘We hebben het nagekeken en het blijkt dat de maximale wachttijd voor een afspraak met de studieadviseur vier weken is. Een opvallend verschil met de door studenten genoemde drie maanden. En er is ook altijd nog een mogelijkheid om eerder aan de beurt te komen. Er zijn inloopspreekuren, maar het kan zijn dat een student dan lang moet wachten.’

Voor ‘echte spoedgevallen’ zijn er ook nog ‘time slots in het rooster’.

‘Een student in crisis kan heel snel worden ingedeeld.’

Maar er zijn ook wel studenten die zich heel laat melden.

‘Als je op het allerlaatste moment komt, dan zijn er dingen die de studieadviseur niet meer kan regelen.

Het is problematisch als een student die zijn vierjaarstermijn niet gaat halen, daar één dag voor het vervallen van de cijfers mee aan komt bij de studieadviseur. Dan is het lastig om nog op tijd afspraken te maken met de examencommis-

sie. De timing van studenten is ook niet altijd even optimaal.’

Raadsleden vroegen vorige maand ook of studenten een second opinion kunnen krijgen. ‘Daar hebben de studieadviseurs geen enkel bezwaar tegen’, aldus Schuyt.

‘Ook switchen is mogelijk als een student bijvoorbeeld geen klik heeft met de studieadviseur. Ze hebben ieder een eigen stijl. De ene student heeft liever een vrouw, de ander een man. Dat kan allemaal.’

Er waren ook klachten over het tekortschieten van de adviezen.

‘Studieadviseurs kunnen ook niet

altijd alle informatie geven die de student wenst. Ze zitten zelf ook wel eens laat in de lijn wat betreft de ontvangst van informatie. De DUO gaat bijvoorbeeld over de lotingen en de studieadviseur kan pas wat ondernemen als die organisatie die informatie vrijgeeft. De adviseurs vinden dat soms best frustrerend.’

Dit studiejaar komt er overigens nog een facultaire enquête waarin ook aandacht is voor het functioneren van studieadviseurs.

Ook universiteitsbreed wordt er een soortgelijke enquête voorbereid.

Leiden dichter bij Den Haag Er rijden nog geen pendelbussen tussen de Campus Den Haag en de Leidse Universiteitsbibliotheek.

Toch komen geesteswetenschappers in Den Haag en Leiden eindelijk nader tot elkaar.

Gebakken lucht De opgeblazen hoofden van Angela Merkel, Barack Obama en hun collega-wereldleiders zweefden afgelopen weekend op grote ballonnen boven München. ‘We willen dat de G7-leiders geen gebakken lucht verkopen, maar de extreme armoede in de wereld écht aanpakken’, verduidelijkt de Leidse rechtenstudent Daphne Dotsios (23). Zij is youth ambassador van lobby- en campagneorganisatie ONE, mede-opgericht door Bono. Met 250 jongeren uit West-Europa, Canada en de Verenigde Staten voerde ze dit weekend campagne in München, waar zondag de G7-Summit startte. ‘Het was geen protestactie’, benadrukt ze. ‘We wilden vooral awareness voor de extreme armoede in de wereld, vooral in Afrika, in aanloop naar september, wanneer de VN de Duurzame Ontwikkelingsdoelen voor 2030 vaststelt.’ Dat zijn de opvolgers van de Millenniumdoelen. Een glimp van Merkel of Obama heeft Dotsios niet opgevangen. Wel nam Ellen Johnson Sirleaf, de president van Liberia een stapel handtekeningen in ontvangst. ‘Die hoorden bij de ONE-campagne Armoede is seksistisch.

Ze hield ook een toespraak over vrouwenrechten.’

‘Er is nu aandacht voor de UB, de studentenpartijen presenteren zich in Den Haag en er worden tegenwoordig ook facultaire vergaderingen in Den Haag gepland’, vertelt raadslid Gareth O’Neill tijdens de laatste faculteitsraadsvergadering van Geesteswetenschappen. Het duurde even voor het ervan kwam.

In november presenteerde hij in de raadsvergadering een plan, dat hij had opgesteld met een BAIS-docent en twee studenten. Ze wilden Leidse introductiedagen voor Haagse studenten, meer aandacht voor Leidse minoren en masters en eventueel een reguliere pendelbus.

De banden met de bachelor international studies (BAIS) moesten namelijk worden aangehaald. Die opleiding bevindt zich in Den Haag, terwijl de andere opleidingen van geesteswetenschappen in Leiden zitten. Bij de oprichting in 2012 trok

BAIS meteen 350 extra studenten naar de faculteit. Een behoorlijk succes, maar die extra studenten komen zelden in Leiden. ‘Ik denk dat veel studenten nauwelijks weten dat ze tot de faculteit geesteswetenschappen behoren’, zei raadslid Elizabeth den Boer, studiecoördinator bij BAIS eind vorig jaar in de faculteitsraadsvergadering. Daardoor bestaat de vrees dat de eerste lichting afgestudeerde BAIS-studenten straks net zo gemakkelijk voor een master in een Amsterdam of Groningen zal kiezen.

Het bestuur en ook andere raadsleden reageerden positief op O’Neills voorstel. Toen hij er in de vergadering van februari nog eens naar informeerde, bleek het echter op de plank te zijn beland. Inmiddels is er dus wel wat verbeterd in de voorlichting en de presentatie. De uiteindelijke reactie van het bestuur noemt O’Neill dan ook ‘positief en constructief ’.

‘Binnenkort gaan we met het bestuur nog eens naar Den Haag’, vult assessor Sanne Grootveld aan. ‘En niet alleen om te vergaderen.’ Want daar zien de studenten uiteindelijk niet zoveel van.

Apothekers wachten op uitsluitsel Leiden begint warm te draaien voor de nieuwe farmacie-opleiding.

Volgend jaar beginnen 25 studenten bio-farmaceutische wetenschappen (BFW) aan een pilot voor een aangepast derde jaar van hun studie. Daarin krijgen ze een ander afstudeerprogramma, die ze moet voorbereiden op een nieuwe master medische farmacie. Die studie zal ze opleiden tot apotheker, en gaat beginnen in 2016.

Als alles goed is, tenminste. ‘De zogeheten commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs heeft een vertrouwelijk advies over onze plannen uitgebracht aan het ministerie van Onderwijs’, vertelt mede-initiatiefnemer prof. dr. Henk-Jan Guchelaar.

‘We verwachten deze maand uitsluitsel van het ministerie.’

Als die goedkeuring er is, heeft de opleiding tien maanden de tijd voor de volgende stap: het inleveren van een gedetailleerd curriculum. ‘Dat

is vrij weinig tijd, dus daar zijn we nu al mee begonnen. We anticiperen dus op succes, al ben je natuurlijk pas echt gerustgesteld als de brief van de minister op de mat ligt.’

De opleiding begint met vijfentwintig studenten, maar hoopt uiteindelijk jaarlijks zo’n vijftig plekken te bieden. En dat terwijl de opleiding BFW steeds drukker wordt: de studententoestroom is zo groot dat ze niet in de geplande bèta-nieuwbouw past, en deels wordt opgevangen in portacabins bij de bètacampus. ‘Er is druk op ruimte en bemensing, inderdaad’, aldus Guchelaar.

Hij denkt echter dat juist bij extra toestroom een master met nieuwe afstudeermogelijkheden wenselijk is: ‘Die vijfentwintig studenten zijn nu al BFW’er, en zorgen dus niet voor een verdere toename. Ook als de opleiding groeit, verwachten we die te gaan vullen met onze eigen studenten.’ BB

Zonnige Summerjazz Kovacs trad zondag op in de Leidse Hout, tijdens een zonnige vijfde editie van het Summerjazz Festival.

Zo’n drieduizend mensen kwamen af op optredens van muzikanten uit de jazz en aanverwante stijlen. Ook schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeiffer stond op podium, evenals Thijs van de Meeberg, die afgelopen jaar het Leids Cabaret Festival won.

Foto Taco van der Eb

6

Mare · 11 juni 2015

Achtergrond

Achtergrond

Eindelijk plek… en dan Facebook

De bedekte

Foto Taco van der Eb

> Vervolg van de voorpagina Nog een irritatie: studenten die de schaarse computers bezet houden, zitten te Facebooken of filmpjes kijken van Lionel Messi.

‘We zien ook dat onze studenten werkplekken in beslag nemen en dan vervolgens allerlei zaken doen die niets met de studie te maken hebben.

Ze zijn bezig met hun handeltje op Marktplaats en dergelijke. Ook dat is op zijn minst vervelend’, zei Dennis Hoitink van het factulteitsbestuur van Rechten maandag tijdens de faculteitsraadvergadering.

‘Ik ben voorstander van zachte sociale controle. Als ik zie dat iemand al drie kwartier zijn inboedel aan het verkopen is op Marktplaats, dan loop ik even langs en zeg: “Voor deze activiteiten zijn deze faciliteiten niet bedoeld. Die arme student daar zit op u te wachten om zijn werk te kunnen doen’, zei universitair docent civiel recht en raadslid Pieter De Tavernier.

Volgens geschiedenisstudente Withaar moet een Facebook-momentje echter kunnen. ‘Niemand kan zich uren achter elkaar concentreren.’

‘Ik schat dat één op de zes keer dat ik hier kom, er geen computer beschikbaar is’, zegt Fabian van de Ven (23, master ondernemingsrecht).

‘Vooral rond de eindexamens van de middelbare school kwam het voor dat er geen plek was’ Ook tijdens de faculteitsraadvergadering werd er geklaagd over scholieren en andere buitenstaanders. ‘Ze bezetten onze plaatsen’, zei Gosia Szymaniak van studentenpartij LVS. ‘Eigenlijk moet iemand deze mensen netjes buiten zetten.’

‘Het is absoluut een probleem, erkende rechtendecaan Rick Lawson.

‘Ook bij andere universiteiten. Het is irritant als je geen plek kunt vinden en mensen ziet die er niet thuishoren.’

Het probleem is dat het KOG een openbaar gebouw is, aldus Hoitink.

‘We moeten kijken of we toch wat stringenter kunnen handhaven, maar we willen liever geen politieagentje spelen en iedereen vragen om legitimatie.

Studenten moeten niet nalaten zelf scholieren aan te spreken. Of meld het anders aan de portier.’

Lawson: ‘De boodschap raakt blijkbaar een gevoelige snaar. Scholieren vinden het kennelijk prettig om hier te komen studeren. Dat is aan de ene kant fijn, maar het is niet de bedoeling. Althans niet als het te druk is.’

Assessor Tim van Lit heeft al een aantal keer een papier uitgeprint met de tekst: “Alleen toegankelijk voor studenten en medewerker met een LUCard.” ‘Maar dat briefje verdwijnt elke keer weer. Heel gek is dat.’

Lawson: ‘Ik denk dat het bestuur dan maar moet investeren in een bordje en vier schroeven.’

Volgens De Belder wordt open toegang wel heel belangrijk gevonden.

‘De bibliotheek wordt mede door de belastingbetaler gefinancierd. Daarnaast zijn de bibliotheken toegangspoorten voor wetenschappelijke kennis. Die wil je in principe open houden voor iedereen die belangstelling heeft. Aan de andere kant moeten medewerkers van de universiteit en studenten wel altijd de mogelijkheid hebben om gebruik te maken van de faciliteiten. Dat mag niet in het gedrang komen.’

De universiteit is in ieder geval niet van plan om meer werkplekken met computers te creëren. ‘Dat is niet vol te houden’, zegt De Belder. ‘Sinds de verbouwing is het aantal werkplekken verdubbeld, maar ook deze raken vol. Al komen er nog honderd pc’s bij, het is niet voldoende. De verbetering van de faciliteiten betekent dat je ook steeds meer gebruikers trekt.’

Hij benadrukt dat het Rechtenbestuur kan besluiten om poortjes te plaatsen. ‘Bij de Witte Singel hebben we tourniquets en kun je alleen naar binnen met een LU-Card. Bij Rechten behoort dat ook tot de mogelijkheden.’

Studenten van de Hogeschool kunnen gratis een LU-Card aanvragen en scholieren en externen hebben nog steeds de mogelijkheid om voor dertig euro lid te worden van de UB. Volgens Van der Luijt doen scholieren dat regelmatig. ‘Maar sinds we de poortjes hebben, heeft er wel een eerste schifting plaatsgevonden. Je loopt niet meer zomaar naar binnen.’

Dat komt ook de veiligheid ten goede. Toch raden medewerkers van de bibliotheek studenten aan om waardevolle spullen mee te nemen, en geen mobieltjes of laptops te gebruiken om hun plek te markeren. Van der Luijt: ‘Ik heb wel eens een laptop, iPhone en open tas met portemonnee zien liggen, terwijl de eigenaar drie uur lang weg was. Op een gegeven moment heb ik de spullen maar achter de balie gezet, want ik werd er een beetje nerveus van.’

Ook Nelck en Smolders hebben hun laptops in de studiezaal laten staan.

‘Ik ben nu eenmaal goed van vertrouwen’, zegt Smolders. ‘Bovendien heeft Laura een Mac, en ik een gewone laptop. Dus ik denk dat ze eerder die van haar stelen.’

DOOR VINCENT BONGERS EN PETRA MEIJER

Literatuurwetenschapper over lichaamsbedekking In haar boek Bloot of bedekt beschrijft Mineke Schipper oude en nieuwe kuisheid: van het gevecht om de pantalon tot wazige No sex but specs-brillen die het zicht op eventuele verleiding moeten belemmeren.

DOOR MARLEEN VAN WESEL “Mannen zijn

beesten, die zich niet kunnen beheersen”, verklaarde een studente in Caïro aan Mineke Schipper (1938), nadat de emeritus hoogleraar literatuurwetenschap er een lezing had gegeven. Ze raakte aan de praat met drie vriendinnen, die hoofddoeken droegen. ‘De een deed dat vanwege haar geloof, de ander omdat al haar vriendinnen het ook deden. Na de verklaring van de derde, dat mannen nu eenmaal beesten waren, zei ik: “Wacht even. Ik heb vijf broers, een lieve man en twee zonen, dat zijn geen beesten.”’

Afgelopen maand verscheen Schippers nieuwste boek: Bloot of bedekt. Van niets om het lijf naar strak in het pak. ‘Later zag ik in Caïro posters hangen met daarop twee lolly’s. Tegenwoordig staat er ook een Nederlandse variant op internet.

De ene lolly is ingepakt, de andere, zonder papiertje, zit vol vliegen.

“Aan jou de keus”, staat eronder. In mijn volgende lezing daar, zei ik dat het me buitengewoon beledigend

lijkt voor mannen, om voor willoos ongedierte te worden aangezien. Er ontstond een levendige discussie.’

Met haar boek hoopt ze het debat te bevorderen. ‘In onze samenleving komen verschillende manieren van lichaamsbedekking voor, terwijl we er allemaal van uitgaan dat onze eigen manier de norm is. Daarover zouden mensen meer mét elkaar mogen praten, in plaats van langs elkaar heen.’ Die vriendinnen in Egypte gaven hun verschillende antwoorden graag, maar dat geldt niet voor iedereen. ‘Ik heb ook wel eens van een meisje gehoord dat vrijheid voor haar zou betekenen, dat ze eens níet naar de reden van haar hoofddoek zou worden gevraagd. Toch is het goed om met elkaar in gesprek te blijven.’

Bloot of bedekt gaat overigens ook over prehistorische schoenen, twintigste-eeuwse hoedenetiquette, oude vrouwenbeeldjes met gapende vulva’s om het kwaad te bezweren en bloot als protestmiddel, zoals bij de Oekraïense feministen van Femen.

En over culturele verschillen tussen mannen en vrouwen, in allerlei periodes. ‘Mannen zijn zich pas na de Franse revolutie soberder gaan kleden. Denk aan de uitdossingen aan het hof van Lodewijk XIV. Pas met de opkomst van de burgerij ontstond er een grote tegenstelling tussen mannen- en vrouwenkleding.

Vrouwen moesten vervolgens echt

een gevecht voeren om een pantalon te mogen dragen.’

Zoals meestal bij Schippers boeken, kwam Bloot of bedekt voort uit een vraag die na een vorig boek nog bleef hangen. ‘Voor In het begin was er niemand (2010) kwam ik zoveel verhalen over Adam en Eva tegen, dat mijn uitgever zei: “Schrijf nog maar een boek.” Dat werd Overal Adam en Eva (2012). Daarin stond weer een heel hoofdstuk over Adamskostuums. Wij hebben vaak geleerd dat de eerste mensen bloot rondsprongen door het paradijs. In Ethiopische en Oosters-Orthodoxe verhalen droegen ze juist koninklijke kleren. Nadat ze van de verboden vrucht gegeten hadden, vloog alles wat ze droegen van hun lijf en kronkelden de ringen van hun vingers. Zo eindigden al die verhalen uiteindelijk toch met een vijgenblad of andere bladeren om de schamele blootheid te bedekken.’

Over de vraag die nu tot een volgend boek kan leiden, wil ze nog niets kwijt. ‘Deze zomer wil ik mijn hoofd even leeg houden.’

Mineke Schipper, Bloot of bedekt.

Van niets om het lijf naar strak in het pak, Prometheus, 2015, 280 pgs, €19,95. Studium Generale organiseert op alle dinsdagavonden in oktober bijeenkomsten met Mineke Schipper en andere sprekers, rond het thema Bloot of bedekt.

11 juni 2015 · Mare

obsessie

Homo erectus ‘In de tijd van de Homo erectus, rond 1,6 miljoen jaar geleden, waren de mensen hariger dan wij’, vertelt Schipper. ‘De Homo sapiens ontwikkelde zich pas een paar honderdduizend jaar geleden. Rechtop lopen betekende dat vooral de mannelijke genitaliën meer in het oog sprongen dan bij viervoetigheid. Doordat mensen in groepen samenleefden, ontstond er meer behoefte aan regels.’

Schipper baseert zich daarbij onder meer op beschrijvingen van volken die veel recenter, in de afgelopen eeuwen, nog grotendeels onbedekt rondliepen. ‘Indianen in het Amazonegebied kenden bijvoorbeeld een verbod op het laten zien van hun blote eikel. Dat hing samen met erecties in de openbare ruimte, die nu eenmaal niet altijd gewild of bedoeld zijn.’ De oplossing van die Indianen: je voorhuid uitrekken en er een touwtje omheen binden. ‘De mannen namen dus hun eigen verantwoordelijkheid. Dat in tegenstelling tot sommige culturen en godsdiensten die de last van mannelijke opwinding vooral op de schouders van vrouwen hebben gelegd.’ De bedekking van vrouwelijke genitaliën is waarschijnlijk even oud. ‘Zij droegen bijvoorbeeld schortjes van

schelpen of boomschors. Mannen maakten ook wel penishouders, van kalebassen bijvoorbeeld. Die werden soms al uitgerekt terwijl ze nog aan de plant groeiden. Het waren soms echte prestigeobjecten, versierd met parelmoer en paradijsvogelveren.’

Vergane schoenen

‘In Amerika zie je bijvoorbeeld een nieuwe kuisheidstraditie met purity balls, waarbij meisjes hun ouders beloven hun maagdelijkheid te bewaren.’ Foto The New York Times/Hollandse Hoogte Penishouders en andere vroege vormen van lichaamsbedekking waren volgens Schipper misschien nog wel meer een kwestie van versiering, dan van schaamte. ‘En ze hadden ook een magische beschermfunctie.

Godsdiensten leenden uit elkaars garderobe

‘Het joodse keppeltje is overgenomen van katholieke bisschoppen’, vertelt Schipper. ‘Tegenwoordig is het een icoon, maar het kwam pas verbazingwekkend laat in de joodse cultuur terecht, pas in de achttiende of negentiende eeuw.’

En zo hebben het christendom, het jodendom en de islam nog wel meer

uit elkaars garderobe geleend, sinds de eerste mensen naakt het paradijs verlieten. Schipper spreekt van de ‘bedekkende godsdiensten’.

‘Wat opviel, is dat de islam veel van de ultraorthodoxe joodse kuisheidsbedekking heeft overgenomen. Bij mannen van navel tot knie, terwijl het vrouwenlichaam eigenlijk een groot

schaamdeel was. Slechts een handbreedte mocht gezien worden.

‘Een obsessie met naakt kan een samenleving erg seksualiseren, maar een obsessie met bedekking evenzeer. Een gesloten mond kan bij een verder bedekte vrouw dan wijzen op een kuise vagina.

‘Bij het christendom is het nu meestal minder expliciet, maar alle drie die monotheïstische godsdiensten zijn ontstaan in patriarchale culturen, die sterk beheerst worden door de oerangst dat het kind dat straks van jou erft, misschien wel aan het zaad van een andere man is ontsproten. De pil en andere voorbehoedsmiddelen hebben die angst wel wat teruggedrongen, maar nog altijd bestaat er dat panische maagdenvliesonderzoek. En in Amerika zie je bijvoorbeeld een nieuwe kuisheidstraditie met purity balls, waarbij meisjes hun ouders beloven hun maagdelijkheid te bewaren. En er zijn nog steeds religieuze groepen die vinden dat de last en de schuld van mannelijke opwinding bij vrouwen ligt.’

In Israël zijn er intussen No sex but specs-brillen op de markt. Ultraorthodoxe joodse mannen kunnen daarmee verder dan drie meter niet meer scherp zien, om verleidingen te voorkomen.

Denk aan luipaardtanden om de hals van oude chefs in Afrika. Die stralen de kracht van een luipaard uit en suggereren dat jij dat gevaarlijke dier zelf gedood hebt. Anderzijds kon een dierenvel je ook letterlijk beschermen, tegen prikkende doorns, insecten of vijanden.’ Lichaamsbedekking tegen de kou werd pas een noodzaak toen de mens zo’n 72.000 tot 42.000 jaar geleden Afrika verliet. Wat je misschien ook zou verwachten, in archeologische kledingcollecties, is schoeisel. De oudste schoen die ooit opdook, was echter slechts 5500 jaar oud. Waarschijnlijk liep men echter al veel langer op schoenen, maar waren die gemaakt van plantaardig materiaal dat niet bewaard is. ‘Dat bleek uit een heel interessant onderzoek naar opgegraven botjes. 35.000 jaar geleden is de anatomie van onze tenen veranderd.’ De kleine tenen, die omhuld door een schoen niet meer in de grond hoefden te grijpen, werden zwakker.

De borsten van Doutzen en Demi Doutzen Kroes deed afgelopen week stof opwaaien met een foto op Instagram waarop ze haar dochtertje borstvoeding gaf. Facebook en Instagram weten zich niet altijd raad met foto’s van ontblote borsten.

‘Lange tijd was het juist heel normaal om met blote borsten rond te lopen. Borsten dienden om te zogen en dat werd vroeger nu eenmaal lang gedaan. Geleidelijk is dat veranderd, maar ook in de vijftiende of zestiende eeuw, was een diep decolleté in Europa lang niet zo schokkend als in de negentiende eeuw.

Die kuisheid duurt soms nog voort.

Sommige moeders organiseren tegenwoordig zogeheten nurse-ins in restaurants, om mensen ervan te overtuigen dat borstvoeding heel natuurlijk is.’

Ze vergelijkt het met de coverfoto van het tijdschrift Vanity Fair met actrice Demi Moore in 1991.

‘Moore stond naakt op de foto, met haar zwangere buik. Toen was dat opzienbarend, nu vinden we het veel normaler.’ Britney Spears, Jessica Simpson en Christina Aguilera

deden haar later na toen zij in verwachting waren.

‘Tot mijn verbazing vond ik in de Koran trouwens niets over het bedekken van je hoofd, maar wél van je boezem. Voor de opkomst van de islam was het in Arabische gebieden namelijk nog de gewoonte dat vrouwen met ontblote borsten hun mannen aanspoorden, wanneer die ten strijde trokken.’

7

8 Mare · 11 juni 2015 Achtergrond

Strafvermindering voor dronkenlappen Bierhistoricus onderzoekt de gloriedagen van Amersfoort Wie in de vijftiende eeuw met bier gooide, riskeerde een boete. Historicus Leen Alberts promoveerde op de biergeschiedenis van Amersfoort. ‘Nederland is sterk verpilst.’

Door Marleen van Wesel De gemiddel-

de Nederlander drinkt zo’n zeventig liter bier per jaar. Een fluitje per dag dus. Kinderen ook meegerekend overigens. In de late middeleeuwen was dat een tot twee liter. ‘Wie ik er ook over spreek, zelfs gidsen in musea, overal hoor je dat middeleeuwers weliswaar veel bier dronken, maar met een laag alcoholpercentage’, vertelt historicus Leen Alberts (1966). ‘Maar ik heb veel bierrecepten onderzocht en zes tot acht procent kwam ook voor. Zwaardere bieren waren duurder.’ De middengroepen konden zich bier van twee tot zes procent veroorloven. Alleen de armen dronken buiten feestdagen hooguit twee procent.

Alberts promoveerde op zijn onderzoek Brouwen aan de Eem. Amersfoort, een Stichtse bierstad in de late middeleeuwen. Brouwsels uit granen worden in de Lage Landen al millennia gedronken, maar daarover is maar weinig tot de geschiedschrijving doorgedrongen.

Vermoedelijk, omdat het ‘de exotische associaties die koffie, thee, rum en chocoladedrank oproepen’ miste, evenals ‘de sterke verhalen over de illegale stokerijen in kelders en schuurtjes van grootvaders’ van jenever, schrijft Alberts in zijn proefschrift. Toen de biergeschiedschrijving in de twintigste eeuw alsnog op gang kwam, bleef de aandacht grotendeels beperkt tot de Hollandse biersteden Haarlem, Gouda en Delft.

Tijd voor een inhaalslag, vond Alberts. ‘Amersfoort was een echte bierstad, met export naar de gewes-

De Boerendans, van Pieter Breugel. In de Middeleeuwen dronken mensen een à twee liter bier per dag.

Tegen misdragingen onder invloed werd milder opgetreden ten om Utrecht heen. Je had weliswaar eerst die drie Hollandse steden, met honderd tot tweehonderd brouwers per stad en export tot in Vlaanderen en Brabant. Dan volgde even niets, dan kwam Amersfoort met dertig tot honderd brouwers, en dan nog een heel peloton van andere steden, met hooguit dertig brou-

wers. De Hollandse steden klaagden wel dat het Amersfoortse bier de markt overspoelde. Amersfoort was wel degelijk een concurrent.’

De gloriejaren lagen rond 1500.

Op het hoogtepunt werd er misschien wel meer dan 100.000 hectoliter per jaar gebrouwen, maar in 1750 zijn er nog slechts drie brouwerijen in de Amersfoortse archieven te vinden. Een crisis tijdens de Tachtigjarige Oorlog dreef de graanprijzen omhoog. Ook kreeg het zwaardere Amersfoortse hoppenbier flinke concurrentie van het goedkope kuitbier uit Gouda. Intussen raakten afzetsteden zoals Utrecht

zelfvoorzienend. En Amersfoort lag weliswaar handig nabij graanvelden en turfgrond voor het opstoken van de ketels, maar voor handel was de ligging niet ideaal.

Alberts werkte zich door incomplete vijftiende- en zestiende-eeuwse kladrekeningen en kasboeken uit het stedelijke archief, maar ook door raadsnotulen van het stadsbestuur, bierrecepten én archeologische vondsten. ‘Op tien plaatsen in de stad zijn fundamenten van brouwovens ontdekt: stenen fornuizen waarop koperen ketels stonden.

Voor textiel bestonden soortgelijke ovens, maar hieromheen vonden ar-

cheologen verkoold graan. Opmerkelijk was de vindplaats: niet aan de gracht, maar in achterafstraatjes. Ze hoorden dan ook bij kleine brouwerijen, waar grachtwater met een kruiwagen naartoe gebracht kon worden. Ook zijn er ondergrondse waterleidingen gevonden, van uitgeholde boomstammen. Zulke informatie haal je alleen uit de bodem, niet uit het archief.’

Momenteel stelt hij een verzamelbundel samen met oude Nederlandse bierrecepten. ‘Dat doe ik samen met een clubje van historici en brouwers.’ Een hobbybrouwer is hij dus zelf niet, wel een liefhebber. ‘Nederland is een sterk verpilst land, in tegenstelling tot België. Maar ik houd erg van speciaalbier. Ik proef in het wilde weg. Momenteel is Maximus uit Utrecht favoriet.’

Al twintig jaar, sinds zijn bachelorscriptie Van gruit tot kuit, verdiept Alberts zich in zijn onderwerp. ‘Maar pas in 2009 kreeg ik het idee dat ik erop kon promoveren.’

Dat deed hij uiteindelijk als buitenpromovendus, naast zijn baan als docent middeleeuwse geschiedenis aan de Hogeschool van Utrecht.

Soms sloot zijn onderzoek wel aan.

‘Bij lessen over middeleeuwse rechtspraak kon ik mooi vertellen over strafverlichting bij dronkenschap.’

Tegen misdragingen onder invloed werd namelijk relatief mild opgetreden, maar je kwam er niet altijd mee weg. Alberts vermeldt in zijn proefschrift een zaak uit 1444, van een Amersfoorter die moest beloven zich tot de jaarmarkt niet meer dronken te drinken, ‘behalve op zondagen’, want op je vrije dag ‘kon nuchterheid moeilijk worden verlangd’.

Waar wél een flinke boete op stond, even hoog als voor bedreiging met een wapen of mishandeling, was je bier moedwillig over een ander heen gooien.

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis.

Leiden-Noord, 26 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs, 5 leerlingen Nederlands, economie, Engels, wiskunde, natuurkunde, waarvan 2 met vergoeding van €5 per les. Ook hulp gezocht bij: *Engels, Nederlands, 4havo. *Engels, 5vwo. *Natuur-, scheikunde, 4havo, €5,- per les. *Geschiedenis, Nederlands, brugklas vmbo. Natuur-, scheikunde, 4vwo, €7 per les. Leiden-Zuid, 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwwleiden.nl.

Aangeboden: Kosteloze interessante en ontspannen online vitaliteitsbreintraining voor 55+ers in het kader van wetenschappelijk cognitieonderzoek a/d Universiteit Leiden (Tai Chi Chuan of Vitaliteitseducatie op video). Meer informatie: breintraining_universiteitleiden@outlook. com of 0684405114.

Starters opgelet! Te koop: Bachstraat 176 te Leiden. Nieuw ingericht appartement voorzien van een eigen bar, luxe douche en uitzicht vanaf het balkon op Den Haag. Interesse ? Bel 06122752853 Science Café Leiden zoekt enthousiaste vrijwilligers! Versterk ons team en help mee onze

maandelijkse avonden te organiseren waar zeer verschillende actuele wetenschappelijk onderwerpen worden besproken onder het genot van een drankje en live muziek. Organiseer zelf lezingen en leid discussies. Vergroot je wetenschappelijk netwerk en verbreed je blikveld. Voor meer info, kijk op sciencecafeleiden.nl, of mail naar info@sciencecafeleiden.nl

Maretjes extra

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretjeextra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com

Currently we are looking for a student who has the necessary experience in HPLC and sampling plant material to determine the presence of alkaloid/cannabinoids, through HPLC You can write and read with an Agilent 1100 series HPLC and its software. You know how to prepare samples of plant material You know how to prepare samples of material in which alkaloids/cannabinoids are dissolved (such as alcohol or vegetable oil). You know how to “prick” certified reference materials.You are available for at least 8 hours per week (divided in max. 2 days but preferably 1). Contact:Mycologics BV, ATTN: Murat Kucuksen, Noorddijk 3, 2391CE HAZERSWOUDE DORP, Tel.: 0172 419449, Email: murat@mycologics.nl

Academische Agenda Dhr. S.V.R.N. Nadimpalli hoopt op dinsdag 16 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Typical representations of GL_n(F)’. Promotor is Prof. dr. S.J. Edixhoven.

Mw. B. Pila Diez hoopt op dinsdag 16 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Structure and substructure in the stellar halo of the Milky Way’. Promotor is Prof.dr. K. Kuijken.

Dhr. A.K.M.E.H. Mojumdar hoopt op dinsdag 16 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A Model Membrane Approach to Elucidate the Molecular Organization in the Skin Barrier’.

Promotor is Prof.dr. J.A. Bouwstra.

Dhr. G. van Stralen hoopt op dinsdag 16 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The aberrant third stage of labour’. Promotor is Prof.dr. J.J.M. van Roosmalen.

Dhr. S.B.R.E. Brown hoopt op dinsdag 16 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The role of the locus coeruleusnoradrenaline system in temporal attention and uncertainty’. Promotoren zijn Prof.dr. S.T. Nieuwenhuis en Prof.dr. B. Hommel.

Mw. M. Tanabe hoopt op woensdag 17 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het

proefschrift is ‘A Century of Hands’. Promotoren zijn Prof.dr. L.P.H.M. Buskens en Prof.dr.

H.J. Stroomer.

Dhr. J. van Heemst hoopt op woensdag 17 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Towards a molecular basis for the association of HLA, Rheumatoid Arthritis and Autoantibodies’. Promotoren zijn Prof.dr. R.E.M. Toes en Prof.dr. T.W.J. Huizinga.

Dhr. M.J. Karabinos hoopt op woensdag 17 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Shadow Continuum: Testing the Records Continuum Model through the Djogdja Documenten and the Migrated Archives’. Promotor is Prof.dr. K.J.P.F.M. Jeurgens.

Dhr. M. Bakker hoopt op woensdag 17 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Cavity quantum electrodynamics with quantum dots in microcavities’. Promotor Prof.dr. D. Bouwmeester.

Dhr. S. Kazem hoopt op woensdag 17 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The Trichodysplasia Spinulosa-Associated Polyomavirus: Infection, Pathogenesis, Evolution and Adaptation’. Promotoren zijn Prof. dr. A.C.M. Kroes en Prof.dr. A.E. Gorbalenya.

Dhr. S.J. ter Braak hoopt op donderdag 18 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Carcinogenicity of

insulin analogues’. Promotor is Prof.dr. B. van de Water.

Mw. S. Farajnia hoopt op donderdag 18 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Neuroplasticity in the mammalian clock: the effect of aging and seasons’. Promotor is Prof. dr. J.H. Meijer.

Mw. I. San José García hoopt op donderdag 18 juni om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Paving the path between low- and high-mass star formation’.

Promotoren zijn Prof.dr. E.F. van Dishoeck en Prof.dr. F.F.S. van der Tak (RUG).

Mw. S.J. van Dijk hoopt op donderdag 18 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘‘Beauty adorns virtue’’. Promotoren zijn Prof.dr. C.W. Fock en Prof.dr. G.J.J. van der Sman.

Dhr. M.A. Lijkwan hoopt op donderdag 18 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Basic research in cardiovascular disease: from stem cells to immunomodulation’. Promotoren zijn Prof.dr. J.F. Hamming en Prof.dr.

P.H.A. Quax.

Mw. M. van Dijk hoopt op donderdag 18 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Type 1 diabetes and sleep: implications for glucoregulation’. Promotoren zijn Prof.dr. J.A. Romijn en Prof.dr. J.G. van Dijk.

11 juni 2015 · Mare

7

Wetenschap

Snoep verstandig, eet een worm Stofjes uit wormen maken muizen minder kwetsbaar voor suikerziekte Wormen waar je normaal gesproken ziek van wordt, kunnen misschien helpen bij het bestrijden van obesitas, of de gevolgen ervan. Leidse onderzoekers maken met worm-moleculen dikke muizen gezonder.

Straks komt er een verhaal waardoor u nieuwsgierig wordt of u misschien baat zou hebben bij een infectie met ziekmakende wormen. Maar eerst even iets over vetkwabben.

Je bent al snel geneigd om over vetweefsel te denken als benzine in een tank. Je eet meer dan je lichaam verstookt. De rest bewaar je voor later, in de vorm van witte cellen in je buik, borsten, of billen.

De misvatting is dat het daar niets doet. In werkelijkheid scheidt vetweefsel allerlei hormonen af; als ware het benzine die zich op allerlei manieren met je auto bemoeit.

Soms, vooral bij mensen die teveel vet hebben, doet het weefsel nog iets anders: het gaat zich gedragen alsof het ontstoken is. De immuunstofjes die het dan uitscheidt, lijken een grote rol te spelen bij het ontstaan van suikerziekte, of harten vaatproblemen.

Vet beïnvloedt dus het immuunsysteem.

Het omgekeerde gebeurt ook: de cellen van het immuunsysteem bepalen mede hoe het vetweefsel zich gedraagt. ‘Amerikaanse onderzoekers lieten dat in 2011 zien’, vertelt onderzoeker Bruno Guigas van het Leids Universitair Medisch Centrum. ‘In het vetweefsel zitten bepaalde immuuncellen, de macrofagen. Als die cellen weinig actief zijn, scheiden ze ontstekingsremmende stofjes uit, en blijft het weefsel waar ze tussen zitten gevoelig voor het hormoon insuline, dat een rol speelt in de suikerhuishouding.’ Diabetesonderzoekers zien óngevoeligheid voor insuline vaak als voorloper van suikerziekte.

‘Toen de Amerikanen de muizen vetmestten, verdwenen de cellen, de zogeheten eosinofiele granulocyten, die de macrofagen in hun ontstekkingsremmende toestand hielden. Daardoor werden de macrofagen actiever, en vervolgens raakten de muizen ongevoelig voor insuline.’

Vervolgens wilden de onderzoekers laten zien dat het proces ook omkeerbaar was: als je nu zorgt dat er veel van die eosinofiele granulocyten komen, verdwijnt dan ook de insulineresistentie? Guigas: ‘De best bekende aanstuurder van eosinofiele granulocyten is een infectie met wormen.’ De Amerikaanse groep besmette haar muizen met een worm die in knaagdieren voorkomt, en inderdaad: hun insulinegevoeligheid nam weer toe.

Dus: vet en het immuunsysteem beïnvloeden elkaar, wormen en het immuunsysteem beïnvloeden elkaar, waardoor - bij muizen althans - wormen ook het gedrag van vet beïnvloeden. Wormen kunnen dikke muizen gezonder maken.

Guigas was in die tijd net begon-

DOOR BART BRAUN

nen bij de afdeling parasitologie van het LUMC, en al bezig aan zijn eigen onderzoek naar wormen en stofwisseling. Werkte die truc ook met Schistosoma, een wormenfamilie die wereldwijd honderden miljoenen mensen besmet?

Het LUMC werkt al decennialang aan schistosoma-wormen.

Niet alleen omdat je er ziek van kunt worden, maar ook omdat je er misschien wel beter van wordt.

De diertjes zijn meesters in het manipuleren en onderdrukken van het immuunsysteem, waardoor de parasieten niet meteen het menselijk lichaam uitgeknikkerd worden. Dat is niet per se slecht voor hun gastheer: overal waar de

LUMC’ers kijken, vinden ze een omgekeerd verband tussen de aanwezigheid van wormen en gevoeligheid voor het ontwikkelen van astma en allergie, ziektes waarbij het immuunsysteem te hard van stapel loopt. Een behandeling met wormen lijkt tegen zulke ziektes te helpen.

Helpt het ook tegen overgewicht, of de nadelige gevolgen ervan? Guigas en zijn collega’s deden een proef met vetgemeste muizen.

Een muis dik maken is moeilijker dan je denkt: als je ze muizenvoer geeft, eten ze genoeg om hun gewicht constant te houden.

Als je een muis dik wil maken, moet je hem eten geven dat lijkt op

westers mensenvoer: met te veel vet erin. ‘Een McDonald’s-dieet’, noemt Guigas het. Daarvan kwamen ze gemiddeld 12 gram aan; een derde van hun lichaamsgewicht. Vervolgens infecteerden ze een gedeelte van die muizen met schistosoma’s.

Guigas: ‘We volgden de muizen twaalf weken.

De geïnfecteerde muizen verloren gewicht, maar alleen vetweefsel. Ze bleven evenveel eten, maar hun insulineweerstand nam af. Een prachtig resultaat.’ Met de nietvetgemeste muizen uit de controlegroep gebeurde niet zoveel na een wormenbehandeling.

Leuk voor dikke muizen, dat ze zoveel baat hebben bij zo’n wormeninfectie. Toch moet Mare u met klem ontraden om zelf een schistosoma-besmetting op te lopen.

De meeste geïnfecteerde mensen krijgen niks van hun schistosoma’s. Een gedeelte ontwikkelt echter uitslag, diarree, koorts en in extreme gevallen darmbloedingen en onherstelbare orgaanschade.

Een beetje een domper, als bijwerking van een behandeling.

‘De volgende stap was dus om stofjes uit de wormen te nemen, in plaats van een levende worm’, vervolgt Guigas.

Hij herhaalde de proef nog eens, maar nu met een extract van gepureerde wormeneitjes, in plaats van met levende wormen.

‘Dan blijven de muizen dik, maar de insulineweerstand daalt. Net als bij de Amerikaanse muizen zie je meer eosonifiele granulocyten, minder actieve macrofagen, en gezonder vetweefsel.

Ik zal niet zeggen dat het prima is om obees te zijn, maar als je de gezondheidsrisico’s van extreem overgewicht kan verkleinen, is dat een goede zaak.’

Als je als wetenschapper mooie resultaten hebt, lacht het leven je toe. In januari kreeg Guigas samen met zijn begeleiders Ron Hokke en Maria Yazdanbakhsh een grote beurs van subsidieverstrekker ZonMW, om verder op te bouwen op deze bevindingen.

In een binnenkort verschijnend overzichtsartikel in Trends in Parasitology legt hij uit wat de vervolgvragen zijn. De interessantste vraag - voor niet-parasitologen is: werkt het ook bij mensen?

‘Onze uiteindelijke ambitie is de patiënt’, verzekert Guigas.

‘Maar daar zijn we nog ver vandaan. We verwachten niet binnen nu en vier jaar al een kandidaatgeneesmiddel te hebben, we willen vooral meer inzicht in het werkingsmechanisme van de wormenstofjes krijgen, en losse moleculen testen in plaats van een eitjesextract. Die stoffen maken we samen met collega’s in Wageningen, in transgene planten. Er is nu niet één medicijn op de markt dat probeert om stofwisselingsproblemen aan te pakken via het immuunsysteem. We willen toe naar patiënten, maar dan moet er eerst beter bewijs komen dat onze aanpak voor hen werkt en veilig is.’

Biogloei De deels Leidse fysicus Maarten de Jong werkt mee aan een reuzenproject om neutrino’s uit de ruimte mee op te sporen.

Die zijn berucht lastig te vinden; dus bouwen De Jong en zijn collega’s mee aan een netwerk van onderzeese bollen met meetapparatuur erin: KM3Net. De aarde wordt dagelijks bekogeld met miljarden neutrino’s per vierkante centimeter, maar die krengen zijn zo klein dat ze vrijwel overal doorheen vliegen. Maar soms, heel soms, botsen ze met een atoomkern, en dan komt er een klein lichtflitsje vrij. De bollen van KM3Net moeten die flitsjes meten.

Sinds 2009 hangen er al wat testbollen in de Middellandse Zee, ten oosten van het Italiaanse Capo Passero, en ten westen van het Griekse stadje Pylos. Ze hangen op zo’n drie kilometer diepte.

Het zou daar pikdonker moeten zijn, maar dat is het niet: die detectoren vangen licht op. Blijkbaar zendt het onderwaterleven op die diepte licht uit, net zoals de zeevonk die je op zomerdagen in Nederlands zeewater kan zien vanaf het strand. Hinderlijk voor astrofysici, maar biologen vinden dat juist leuk. Nioz-bioloog Hans van Haren publiceert binnenkort samen met De Jong in Astroparticle Physics, over de bioluminescentie die de bollen hebben gemeten. Die blijkt vooral bij Pylos af te hangen van stromingen en het getij.

Misbruik Seksueel misbruikte kinderen zijn vaker depressief, ongezonder en hebben een lagere dunk van zichzelf. In een overzichtsartikel in Agression and Violent Behavior bespreekt pedagoge prof.dr.

Lenneke Alink samen met een aantal collega’s van de Vrije Universiteit de gevolgen van seksueel kindermisbruik op de overgang naar volwassenheid bij de slachtoffers.

‘Volwassenheid’ laat zich natuurlijk moeilijk definiëren. De onderzoekers keken daarom naar een aantal graadmeters: opleiding, werk, relaties, dat soort zaken. Misbruikslachtoffers hebben ietsje minder vaak een baan, en ze verdienen gemiddeld wat minder dan leeftijds- en geslachtsgenoten die niet misbruikt waren. Ze hebben minder vaak een hogere opleiding, en misbruikte meisjes worden vaker al als tiener zwanger. Als kind misbruikte vrouwen krijgen vaker relaties waarin geweld wordt gebruikt. Of dat voor misbruikte mannen ook geldt, is onduidelijk – dat wordt veel minder vaak onderzocht.

De auteurs geven verschillende verklaringen voor de gevolgen van misbruik: misschien verstoort het misbruik de schoolprestaties, misschien vluchten de slachtoffers te vroeg de volwassenheid in, misschien worden kinderen uit kansarmere omgevingen vaker misbruikt.

Opvallend is dat maar weinig onderzoeken onderscheid maken tussen chronisch of eenmalig misbruik, stellen Alink en co.

Glutenverteerder Als je coeliakie hebt, moet je eten met gluten – een eiwit uit tarwe, rogge en gerst – vermijden als de pest. Da’s best lastig, want de rest van de mensheid gooit het overal in.

In het vakblad Alimentary Pharmacology and Therapeutics beschrijven Nederlandse wetenschappers, waaronder LUMC’ers Veronica Monserrat en Frits Koning, een test met een schimmel-eiwit dat gluten kan verteren. Je eet het samen met de gluten op, en dan breekt het in de maag al gluten af, zodat het niet meer aankomt in de dunne darm, waar het bij coeliakie-patiënten zoveel kwaad kan.

Voordat je zoiets aan mensen met glutenovergevoeligheid geeft, wil je eerst weten of het wel echt werkt. Dus gaven de onderzoekers hun eiwit aan mensen zonder coeliakie. Met buisjes die via de neus naar de maag en dikke darm van de proefpersonen gingen, namen de onderzoekers monstertjes.

Goed nieuws: het eiwit werkt zoals gepland – bij deze kleine groep van twaalf mensen zonder coeliakie, tenminste. Het vervolgonderzoek, met echte patiënten, komt eraan.

10 Mare · 11 juni 2015 English page

Change the world – buy now!

The credibility of buying green

Asian spa culture: ‘Supposedly a timeless oasis where an Eastern woman takes her time to give Western tourist a wonderful massage.’

Although fair-trade and organic products are trendy, going green is merely a façade, claims anthro­ pologist Bart Barendregt. “The notion that you can make the world a better place with your money or with a mouse click is elitist and simplistic.”

By Petra Meijer “Green consumerism

is based on the idea that you can help make the world a better place by spending your money on the ‘right’ things: installing an app to check that your bottle of wine is guilt-free, buying ‘good gold’, eating fair-trade chocolate or using cosmetics based only on natural ingredients.”

Bart Barendregt, a senior lecturer of Cultural Anthropology, and his former colleague, now an anthropologist at the University of Amsterdam, Rivke Jaffe, have written a book on the rising popularity of large-scale green consumers: Green consumption. The Global Rise of EcoChic. “The term ‘eco-chic’ was actu-

ally coined by the fashion world.

Even then, I thought it expressed an exciting contrast. Nowadays, it also covers inner beauty, local and organic food, sustainability, authenticity and spirituality.”

Ethical consumerism is not anything new. “Back in the day, I used to work in an ecological shop where we also sold justifiably produced cacao. The difference is, a small group of health food weirdos used to shop there while now ecological stuff is cool. Film stars are seen to support ethical projects and we can watch Jamie Oliver choosing local and fair-trade products on television.

Nothing wrong with that, of course, but it always costs. The ‘chic’ in ecochic is created by the tension between cool and attainable. If it’s attainable for everyone, it’s no longer cool.

The coolness also makes it easier to cash in on it. Take Albert Heijn, for instance: they launched 250 organic products but withdrew them from the shelves only a couple of months later; that cost them their credibility.”

Although he thinks that green consumerism really can make a dif-

ference in some cases, it is difficult not to be cynical. “The whole idea that you can make the world a better place with your cash or a mouse click is elitist and simplistic. Besides, it forces ordinary housewives and mothers to shoulder the responsibility, as they’re usually the ones who do the shopping: it’s up to them to solve all the problems and make the right choices.”

Moreover, the choice is a luxury: “I spent years in a squat with other white kids who were all vegetarians.

Then I did field research and stayed with families who shared what little meat they had with me – it made me realise that it’s a luxury to choose what you eat.”

Going green is also a just green façade, claims Barendregt. “Nowadays, quinoa is cool, but the original producers have been priced out of the market. And what about the Indonesian dish nasi kampung, made from yesterday’s leftovers? Once the more expensive restaurants in Java started serving it, Westerners couldn’t believe the delicious simplicity of the dish. But it was created because

people didn’t have much else to eat.

And that’s how ‘slow-food’ restaurants, usually run by foreign chefs, became more and more popular.

And I know for certain that we’ll see a huge growth of ‘green Islam’, with everything suddenly being called halal: halal organic food and halal spas.”

The Western hype has led to the rediscovery of traditions in Asia too, where they are presented as an antidote to Western globalisation.

“More and more people are starting to appreciate natural cosmetics and local ingredients – all wrapped in the same brown paper with the same Victorian font.” Barendregt studied the spa culture in Asia: “A timeless oasis where an Eastern woman takes her time to give Western tourist a wonderful massage, but all the while, she’s got an eye on the clock because she has to collect her four children from school and she hopes that her personal touch will be rewarded with a small tip to supplement her meagre income.”

“Green consumerism is not reactionary, obviously. Sometimes, stu-

dents ask me: wouldn’t it be better to consume less than to consume green? I felt the same way for a long time too, but I’m having second thoughts. It’s a start, and that’s a good thing. Look at mobile phones: they’re hardly ever recycled. If you could make green, biodegradable telephones cool, you really could change the world for the better.

And there’s plenty of work to be done to stimulate paperless offices and technology, that would make a difference. Besides, ecological consumerism does not necessarily have to be posh. Just buy your eggs or chicken from a local producer and choose nourishing products instead of processed foods.”

And is he himself susceptible to the appeal of green consumerism? “Of course. I can’t the resist the words ‘fair trade’ and ‘ethically justifiable’”, admits the anthropologist. He smiles and pats his belly. “I’m a foodie. I love going to the farmer’s market in Loosduinen, where you can buy six quails in a carton. There’s bingo in the evening and you can win a liver sausage.

It’s all a bit friendlier.”

“Good on you for sticking your necks out” There is little support in the Lower House for the plea made by Leiden professors and senators Nico Schrijver (PvdA) and Hans Franken (CDA), urging the Netherlands to take in prisoners from Guantánamo Bay. “Many politicians agree with us but they’re afraid to say so.”

By Vincent Bongers “Guantánamo Bay is a stain on the administration of justice in the free world. It’s utterly absurd that it happened and is still happening”, says Nico Schrijver, a senator for PvdA and a professor of International Law. He and Hans Franken, a senator for CDA and a professor of Information Law, writing in NRC Handelsblad, have called

for the Netherlands to take in two inmates of Guantánamo Bay. “People have been imprisoned there for over twelve years and some of them haven’t even been heard.

Others never received a fair and decent trial: suspects appear before a military tribunal instead of a civil court – that’s just not right.”

But why should the Netherlands clear up America’s mess? “On his first day in office, President Obama promised to close down Guantánamo Bay – that was in 2008. But he bit off more than he could chew and the Netherlands, along with other nations, should assume the responsibility.

“It would help restore and reinforce international law. Human rights are being violated and the Netherlands

can help put an end to it. America is an ally and that means we should help one another sometimes. Germany, Belgium and Denmark are all taking in prisoners. We need to resolve this issue together. We’ve been asked to take in two people and give them a provisional residence permit.”

There is little support in the Lower House for the request but Schrijver won’t allow that to deter him. “It’s our duty as senators to look beyond passing fads. We wanted to stir things up and broach a topic that goes beyond the boundaries of the politics.

That’s why I’m glad I was joined by Hans Franken: the parties are so scared of what their electorate will do, especially because of Wilders. VVD recently introduced a memorandum

to keep all non-European migrants out. The atmosphere in the Lower House is not conducive to saying yes to President Obama’s request.”

According to Schrijver, plenty of politicians agree with the Leiden senators – off the record. “A lot of people have told us ‘Good on you for sticking your necks out’ – and there are liberals among them too. I could easily name five VVD senators who agree with us, but it wouldn’t be right.

We’ve had support from colleagues in the Lower House too, but the party spokesmen shy away from the issue.”

Schrijver doesn’t expect many risks to be involved in taking in the prisoners. “After all, they’re not terrorists. They’ll be happy to be free at last. They’re innocent people who

have nothing to do with terrorism, or they’re detainees against whom insufficient evidence has been found, even after twelve years.”

Nonetheless, in Schrijver’s opinion, America should do something in exchange for taking care of the prisoners: “America should make a commitment to uphold international law. No more military tribunes and no more Guantánamo Bay.” Now it is up to the government to suggest something. “Foreign Affairs Minister Koenders should discuss it thoroughly with the Minister of Justice, Van der Steur, but not in secret. There should be a debate in the Lower House, even though, in the end, the government must make the decision.”

11 juni 2015 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Dieper dan kansloos zuipen Toetsenist studeert af met twee bands en een boek Birth of Joy-organist Gertjan Gutman hoopt vanavond in de Gebr. de Nobel af te studeren met rock en spacefunk. Tussendoor schreef hij ook nog een novelle over een kansloze alcoholist.

‘Een zesje is oké.’

‘Een paar jaar geleden waren we aan het toeren.

Eindelijk had ik drie weken vrij en nét in die periode ging mijn vriendin naar Curaçao’, zegt Gertjan Gutman, organist van de bands Birth of Joy en Baskar. Ik dacht: “Godverdegodverdegodver. Wat ga ik nu doen?’ En toen wist hij het: ‘Fuck it, ik ga schrijven. Die teksten van toen zijn veel te lomp en ik ga ze ook nooit uitgeven. Maar ik ben wel doorgegaan.’

Het leidde tot de novelle Het kutleven van Freek Grubbelink. ‘Het is geen boek dat je je schoonmoeder laat lezen. Ik hou van direct en rauw; een stijl met veel krachttermen.

Geen zweverig gedoe, dat vind ik niets. Ik wilde een heel zielige sfeer schetsen. Het is makkelijk om je leven totaal te verneuken. Het is veel moeilijker om er wat van te maken.

Ik vind het hulpeloze bestaan van zo’n alcoholist intrigerend. Is het alleen maar kansloos zuipen en mensen ergeren, of zit er iets diepers in?’

Om het verhaal over een treurige en vuilbekkende alcoholicus te publiceren, startte Gutman met een vriend een eigen uitgeverij genaamd Houtpap. ‘Ik heb één keer een manuscript naar een uitgever gestuurd maar ik heb geen zin om te wachten op een oké van een bobo.’

Donderdag is de boekpresentatie in Gebr. de Nobel. Gutman hoopt dan ook af te studeren van het conservatorium in Rotterdam. Er komt een afstudeercommissie naar LeiDoor Vincent Bongers

Foto Ton van der Heiden

De leden van Baskar smeren de kelen. Uiterst rechts: drummer Bob Hogenelst. Naast hem: Gertjan Gutman. den om zijn toetsenwerk te beoordelen. ‘Je laat dan zien wat je in huis hebt. Hoe je je ontwikkeld hebt als muzikant.’

Gutman besloot niet alleen een set met Birth of Joy te spelen. ‘Ik heb samen met drie anderen speciaal voor het afstuderen de band Baskar opgericht. Dat houdt het ook voor mijzelf uitdagend. Het zou te makkelijk zijn om de hele avond te vullen met de band waarmee ik al jaren tour.’

Birth of Joy speelt door The Doors en Deep Purple geïnspireerde rock met een prominente rol voor het orgel. ‘Met Baskar maken we instrumentale spacefunk. In deze band

kan ik alle maffe muzikale ideeën kwijt. Jazzy dingen die zijn geënt op Bitches Brew van Miles Davis of Sextant van Herbie Hancock.’

Birth of Joy-drummer Bob Hogenelst speelt ook in Baskar en studeerde onlangs begeleid door beide bands met een tien af aan het conservatorium van Amsterdam. De lat voor Gutman ligt dus hoog. Gaat hij ook voor de perfecte score? ‘Nee, man. Ik heb nog steeds een vmbomentaliteit. Een zesje is oké. Maar ik ben blij voor hem hoor.’

Het hoge cijfer van de drummer viel op. Hogenelst mocht bij het televisieprogramma RTL Late Night zijn

kunsten vertonen aan Humberto Tan. ‘Birth of Joy heeft al een paar keer gespeeld bij De wereld draait door’, vertelt Hogenelst. ‘’Maar nu werd ik in mijn eentje open en bloot voor de leeuwen gegooid. Dat was leuk en spannend, maar de volgende keer wel graag met band.’

Afstudeerconcert Gertjan Gutman met Birth of Joy en Baskar Do 11 juni, €5 Gerrit Samuel Gutman, Het kutkleven van Freek Grubbelink, Uitgeverij Houtpap, 125 pgs. € 15

Trippende thrill seekers Dancefestival Doorgedraaid in recreatiegebied Vlietland De Leidse ‘hosselaars’ van Door­ gedraaid organiseren hun eerste festival in recreatiegebied Vlietland.

Simpel techno-ramwerk en obligate trance ontbreken. Wetenschap niet.

Doorgedraaid kiest voor de subtiele dance van de Duitser Robag Wruhme en de roestige acid en de stonede triphop van de Britse producer Nightmares on Wax. Dat zijn grote namen in de unDoor Vincent Bongers

Nightmares on Wax vliegt voor Doorgedraaid even op en neer uit Ibiza.

derground, veertigplussers, die ver af staan van supersterren als David Guetta en Afrojack.

‘We zijn echt heel erg blij met Nightmares on Wax’, zegt Len van Brussel, de ‘regelaar en hosselaar’ van Doorgedraaid. ‘Hij treedt heel weinig op in Nederland. Hij komt uit Ibiza naar ons toe en gaat daarna ook gelijk weer terug. Hij maakt van die mooie jazzy triphop. Hij heeft echt gave dingen uitgebracht op Warp, een van de bekendste electronicalabels. Het is zonnige muziek die perfect bij het natuurthema van het festival past. Nu nog hopen dat de zon ook daadwerkelijk schijnt.’

Andere grote naam: Robag Wruhme. ‘Dat is een Duitser die vroeger in het electronicaduo Wighnomy Brothers zat met dj en producer Monkey Maffia. Die stonden bekend om hun prettig gestoorde sets, maar ze zijn in 2009 gescheiden. Je kunt nu wel horen dat Robag Wruhme de geniale van de twee is. Hij maakt echt geweldige nummers.’

Het is de eerste keer dat Doorgedraaid een buitenfestival organiseert. ‘We hebben al avonden in het LVC en Scheltema gedaan. We ontwerpen en maken decors en lichtinstallaties voor festivals als Solar en Soenda. We hebben uitgebreid

achter de schermen kunnen kijken en weten hoe we het moeten aanpakken. We zijn gespecialiseerd in lichtdesign. Het is wat dat betreft jammer dat het zo laat pas donker wordt, want dan komt alles wat we gebouwd hebben helemaal tot zijn recht.’

Er staan ook drie jonge wetenschappers op het podium. ‘Daan Luining van de universiteit Maastricht komt vertellen over het thrill seeking-gen. Mensen die dat gen hebben, nemen meer risico en hebben meer aanleg voor avontuurlijk gedrag. Hij doet ter plekke onderzoek door wangslijm van de festivalbezoekers af te nemen en het te testen op de aanwezigheid van het gen. Iedereen krijgt het resultaat thuisgestuurd. Luining wil onder andere graag weten of festivalgangers vaker dan gemiddeld dragers van het “risicogen” zijn. Natuurkundige Frank Cozijn geeft een instapcollege kwantummechanica. Aardwetenschapper Michael den Haan komt vertellen over hoe je door rioolonderzoek het drugsgebruik in een stad in kaart kunt brengen.’

Festival: Doorgedraaid Recreatiegebied Vlietland Za 13 juni, vanaf € 27,50

FILM KIJKHUIS Woman in Gold dagelijks 16.15, do. vr. za. zo. 21.00 Testament of Youth dagelijks 18.45 La résistance de l’air ma. di. wo. 21.00 La famille Bélier do. + zo. ma. di. wo. 16.30 Citizenfour vr. za. 16.30 Schneider vs. Bax dagelijks 19.00 + 21.15 TRIANON Jurassic World 3D dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. 15.30 Rendez-Vous dagelijks 18.45, za. zo. 15.30 Ventoux dagelijks 18.45 Unfriended dagelijks 21.30 The legend of Longwood za. zo. 13.00, wo. 14.30 Mad Max: Fury Road 3D dagelijks 21.30 LIDO Pitch Perfect 2 dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. 15.30 San Andreas 3D dagelijks 21.30, do. vr. za. zo. ma. di.

18.30 De Ontsnapping za. zo. 15.30, wo. 19.00 De Surprise dagelijks 18.45 Poltergeist 3D do. vr. za. zo. ma. + wo. 21.30 Sneak Preview di. 21.30 Entourage dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. 15.30

MUZIEK VLIETLANDEN Doorgedraaid Festival (afterparty in Gebr. De Nobel) Za 13 juni, 12.00, €27,50 GEBR DE NOBEL Birth of Joy & Baskar Do 11 juni, 20.00, €5 Don’t Hate The 808 Vr 12 juni, 23.00, €6,50 ACADEMIEGEBOUW Musici rond het Academie-orgel Wo 17 juni, 13.00, gratis LE CHAT NOIR Karel Boehlee, Tim Welvaars en Naomie Adriaansz Do 11 juni, 21.00, €5,Funk & Soul Club Dance Night, DJ Phil Ross (USA) Vr 12 juni, 21.00, gratis World Music Beats, DJ Miss World Za 13 juni, 21.00, gratis

THEATER LEIDSE SCHOUWBURG Augustijns Theater: Zand 11, 12 en 13 juni, 20.00, 13 juni 14.00, vanaf €10,IMPERIUMTHEATER Theatersport Ontzettend Nodig Za 13 juni 20.15 €7,50 NIEUWPLAATZ Cuculum: Ongerijmd 11, 12 en 13 juni, 20.00, vanaf €7,50

DIVERSEN OUDE UB Lustrumexpositie Museum Studies t/m 19 juni LIPSIUS Kunstgang: Fragmenten Tentoonstelling t/m 11 juli, vernissage: vr 5 juni, 17.00 HOOGLANDSE KERKGRACHT Buitenexpositie: Beelden in Leiden t/m 2 augustus

12 Mare · 11 juni 2015 Kamervragen

Inburgeren

Later als ik groot ben

Foto: Taco van der Eb

‘Beneden slapen ze in de cel’ Johannes Jobst (31, postdoc natuurkunde) Huis: Zonneveldstraat 10D Grootte: 40 m2 Kost: 800 euro Aantal bewoners: 1 Je woont in een bijzonder gebouw, wat weet je ervan?

‘Het is een voormalig politiestation, dat staat ook nog op de gevel. Soms komt hier een agent uit Katwijk, die meer over het gebouw kan vertellen. Van hem weet ik dat in mijn kamer de rechercheurs werkten.

‘Het achterste appartement is heel smal en wordt gedeeld door twee jongens die beiden hun slaapkamer beneden in de voormalige cellen hebben.

Laatst hadden we de boiler van de centrale verwarming uitgezet, toen zij via de groeps-WhatsApp aan de bel trokken: zelfs in de zomer is het er steenkoud.’

Wat zijn de voordelen van dit appartement?

‘Het enige nadeel is de prijs, verder is het perfect. Het is mooi, groot, zonnig door de vele ramen en midden in het centrum. Ook het Van der Werfpark is lekker dichtbij, dus je zit er binnen een kwartiertje in de zon.

‘Verder vind ik het leuk om zo dicht bij het KOG te wonen. Ik ben waarschijnlijk de natuurkundige die het dichtst bij het beroemde laboratorium van Kamerlingh Onnes (Nobelprijswinnaar die helium vloeibaar wist te maken, red.) woont.

Tijdens mijn promotie heb ik veel met vloeibare helium gewerkt, en tijdens mijn volgende project zal ik dat waarschijnlijk weer gaan doen. Ik ben dus erg afhankelijk van zijn ontdekkingen.’

Hoe is het om in zo’n karakteristiek pand te wonen?

‘Er zijn regelmatig toeristen die door de ramen naar binnen gluren, en zich vervolgens doodschrikken omdat jij daar gewoon aan je bureau zit. Ze verwachten niet dat hier gewoon mensen wonen. Een enkele keer laat ik ze binnen.

‘Het is een beschermd pand. Je mag bijvoorbeeld geen gaten boren in het plafond. Er is één vaste plek om een lamp op te hangen, maar de meeste mensen hebben slechts een simpel peertje. Al zou je er een lamp op willen hangen, dan kom je er waarschijnlijk niet bij, want het plafond is vijf meter hoog.’

Wat is het apparaat in de hoek?

‘Het is een oude microscoop. Hij stond op een karretje van de fijnmechanische dienst in het Huygens, omdat ze hem wilden weggooien. Als je hem aanzet, gaan er rode cijfertjes branden. Je kunt

er de omtrek van een voorwerp mee meten. Hij werd waarschijnlijk gebruikt om houders voor gereedschap mee te maken. Mijn vrienden willen hem dolgraag hebben. Als ik ooit terug naar Duitsland ga zal ik hem waarschijnlijk aan hen moeten geven, want hij is loodzwaar.’

Heb je nog meer bijzondere objecten?

‘Mijn ijsmachine. Ik houd van alle soorten ijs, maar pindakaas is een van mij favorieten. Ik heb laatst ook bacon-ijs gemaakt, met gekarameliseerde spekjes. In eerste instantie trok iedereen een vies gezicht, maar uiteindelijk vonden ze het bijna allemaal lekker. Ik heb ook gorgonzola-ijs gemaakt, met peer. Dat was ook erg geslaagd, maar misschien nog net iets te sterk van smaak.’

Door Petra Meijer

Ik zit op de wc in de veel te mooie badkamer naar een glinsterende discobal boven mijn hoofd te staren.

Voor mij een dubbele wastafel met een spiegel met kleedkamerlichtjes er omheen, zoals in de films. Naast me een vrijstaand bad met gouden leeuwenpootjes. De houten plankenvloer kraakt walgelijk charmant onder mijn voeten.

Ik ben op bezoek bij een bevriend stel in België. Ze zijn net gaan samenwonen en mijn Lief en ik zijn uitgenodigd in hun nieuwe appartement. Hij werkt fulltime en is ongeveer even oud als mijn werkend Lief, zij is mijn leeftijd en ook nog steeds student.

Wat ik verwachtte was een klein maar degelijk appartementje, basically wat wij hebben maar dan uiteraard een stuk lelijker, want wij hebben nu eenmaal een awesome crib waar al mijn vrienden jaloers op zijn. Wat ik niét verwachtte was zo ongeveer het huis van mijn dromen. Twee verdiepingen in een herenhuis met hoge plafonds, een dakterras, echte houten vloeren en een badkamer waar met gemak onze hele slaapkamer in past. Voor minder dan duizend euro per maand.

Ik werd er op slag depressief van.

Dit appartement is het soort dat ik altijd al gewild heb, Later Als Ik Groot Ben. Ik kijk in de spiegel in de veel te mooie badkamer en besef dat ik binnenkort voorgoed afstudeer, wat ondanks mijn bescheiden één meter achtenvijftig betekent dat ik al bijna Groot ben. En ik wil ook een grotemensenhuis. Ons appartementje, waar ik altijd zo blij mee was, lijkt ineens maar een triest klein hokje. Een leuke poging.

In de stad wonen betekent dan ook inbinden op je vastgoeddromen.

Klein, maar niet piepklein; duur, maar niet peperduur. Voor mid-twintigers is zo’n grotemensenhuis in de stad zo goed als onbereikbaar. Het is allemaal zo duur en gewild dat je automatisch met een achterstand begint. Je moet veel langer en harder sparen dan leeftijdsgenoten buiten de stad, en dan krijg je nog minder. Zo kost ons appartementje van 65 vierkante meter maandelijks evenveel als twee volledige huizen in het Vlaamse provinciestadje waar ik geboren ben. Ik probeer er niet te vaak aan te denken.

In België is het bezoek inmiddels voorbij en ik tracht de jaloezie in mijn stem te onderdrukken wanneer ik onze vrienden nogmaals feliciteer met hun prachtige huis. Eenmaal buiten staan we in een volkomen lege straat.

Doodse stilte wordt alleen onderbroken door wat koeiengeloei en de bus die tweemaal per dag langskomt. Een bejaarde vrouw schuifelt langs.

Ik hoor nog net geen krekels die de eenzaamheid illustreren, maar waarschijnlijk zijn ook die al lang geleden uit pure verveling geëmigreerd.

Waarheen? Ik gok: naar de dichtstbijzijnde stad.

Talitha Dehaene

Bandirah