Mare 3 (37)

19 september 2013 36ste Jaargang • nr. 3

Kunst van stamcellen Pagina 11

Student in de raad voor Leefbaar Leiden. ‘Pak die fietsendieven aan!’

Muggen houden van mensen vanwege hun afweersysteem

De nieuwe lichting over hun plannen en uitgestelde reizen

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Doe-het-zelf-piloot Joost Conijn vloog ‘aan een zijden draadje over de woestijn’ Met een zelfgebouwd vliegtuig vloog Joost Conijn naar Afrika.

Hij vertelt er vandaag over op het symposium van de Leidse Veerstichting. ‘Toen ik neerstortte was ik opgelucht en bevrijd van de angst.’

DOOR FRANK PROVOOST Bij elke fout van de monteur hoort een noodlottig verhaal. Sleutelen aan een vliegtuig is denken aan de dood. (Uit: Piloot van goed en kwaad)

Wat? Of hij wist wat hij moest bouwen? Of hij misschien een handleiding had? Nee joh, zegt Joost Conijn (42). ‘Zo werk ik helemaal niet. Ik heb geen zin om iets volgens een plan van iemand anders te maken.

Als ik wil leren lassen, ga ik geen cursus doen, dan ga ik gewoon lassen. Dan krijg je ook geen dingen opgedrongen.’

Maar hoe bouw je dan als ongeschoolde leek, als je tenminste een opleiding aan de Rietveld Academie niet meetelt, in godsnaam een vliegtuig?

‘Gewoon.’

Gewoon?

‘Ja, gewoon: bedenken, kijken, rekenen, proberen.’

En, nog zo’n vervelende vraag: waarom eigenlijk?

‘Omdat ik wilde vliegen.’

te maken.’ Met dat motto bouwde hij ook zijn achteruit-rij-fiets en een houten auto die ook op hout reed.

Hij reisde ermee door India en OostEuropa en filmde zijn ervaringen.

‘Maar een vliegtuig bouwen leek me het allermoeilijkste wat er was.

Het staat ook voor veel meer, want het kan eigenlijk helemaal niet. Dat overheersende manifest - dat de samenleving altijd dingen voor onmogelijk houdt - daar liep ik mijn hele leven al tegenaan.’

Zijn eerste toestel testte hij in de Sahara. ‘Die plek paste bij zo’n monomaan project. Het is ook veilig en overzichtelijk in je hoofd. Je kunt overal landen, botst nooit op een huis.’ Pas na drie weken ploeteren – ‘harder rijden, een landingsbaan heuvel af maken’ – was hij airborne.

‘Toen het bijna donker was en de lucht voldoende was afgekoeld, ging ik eindelijk. Ik heb er één keer mee gevlogen, toen was het klaar.’ Het vliegtuig was te zwaar om geregistreerd te worden (en er dus legaal mee te mogen vliegen) en hangt inmiddels in het Leidse Museum van Volkenkunde.

En dus bouwde hij toestel twee.

Alleen: dat ging maar twintig vlieguren mee.

wrak stond even in de tuin van Museum Boijmans van Beuningen, tot Conijn het ophaalde om de bruikbare brokstukken te verwerken in zijn derde en laatste model: de OKNUL 43.

‘Innovatie’, zegt hij wijzend naar de bouwtekening. ‘Nog lichter, aerodynamischer en met een dichte cockpit.’ Voor de romp laste hij stalen buizen aan elkaar die hij met doek omspande. Hij maakte vleugels van aluminium en zaagde een houten neus om de motor te beschermen.

Hiermee kon hij naar Afrika vliegen.

Wanneer het misgaat moet je niet afremmen, want je valt uit de lucht, maar juist vaart maken, de omgekeerde pilotenreflex.

‘Van het een komt het ander’, zegt Conijn aan zijn keukentafel aan de rand van Weesp, waar hij met zo’n veertig zielsverwanten in de kunstenaarskolonie Het Domijn woont. ‘Ik had mijn brevet in Tsjechië gehaald.

Dan heb je ook een vliegtuig nodig, en ik ben gewend om de dingen zelf

‘Bij een down draft duwt de luchtstroom je omlaag, waardoor je niet genoeg kunt klimmen. Toen ik elektriciteitsdraden probeerde te ontwijken stortte ik een soort van neer.

Paniek wordt eigenlijk weggedrukt door overlevingsdrang. Ik bleef gewoon handelen. En je weet: je moet zo snel mogelijk weer de lucht in. Na een paar dagen vloog ik weer.’ Het

Stop. Tijd voor een waarschuwing.

Want ja, hij spreekt donderdag weliswaar in Leiden op het symposium ‘In staat van angst’ van de Veerstichting, samen met onder meer voormalig Commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm en de Noorse en veelvuldig bedreigde zangeres en mensenrechtenactiviste Deeyah. Maar dat wil niet zeggen dat hij – zoals de aankondiging voorspelt – een daredevil is. ‘Ik heb niks met gevaarjunkies. Zulke kicks zoek ik helemaal niet. Het gaat om wat ik onderweg tegenkom, om de ontmoetingen die anders zijn dan die van een “normale” toerist. Door te vliegen kom ik langs de achterkant het land binnen.’

Maar toch: het boek Piloot van goed en kwaad, waarin hij zijn tocht beschrijft, begint meteen met een noodlanding, vlak naast een oerHollandse boerderij. ‘De boer zag dat de krukas-keerring was losgeschoten en heeft dat ter plekke gerepareerd. Ik stond neurotisch naast hem te trillen. Als de politie komt, dacht ik, is het afgelopen. Ik piste in mijn broek van de zenuwen en wilde naar huis om het de volgende dag opnieuw te proberen. Maar ik werd

Mare zoekt een stagiair(e)

D66 betwijfelt of bsa wel nut heeft

Onvoldoende voor criminologie

Prinsjesdag was ‘drie keer niks’

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

D66 twijfelt aan de effectiviteit van het bindend studieadvies en stelde daarom Kamervragen aan de minister van Onderwijs Jet Bussemaker.

De Leidse opleiding criminologie is op de vingers getikt. Het blijkt dat de bachelorscripties niet goed genoeg zijn. De master kreeg wel een voldoende.

De Miljoenennota snijdt niet verder in het onderwijs, maar de student zal daar niks van merken, aldus de LSVb. En het bier wordt ook al duurder.

Na zeven uur stapt de instructeur uit en vlieg ik solo. Theorie heb ik niet gedaan, want er was geen Engelse versie. De examinator was met vakantie, de instructeur tekende mijn praktijk af.

Toen ik zelf neerstortte was ik bang.

Mijn zelfgebouwde vliegtuig was total loss: alle buizen waren krom, de vleugels gebroken, en ik had niets.

Vliegen is denken aan neerstorten.

Toen ik was neergestort was ik opgelucht, bevrijd van de angst om uit de lucht te vallen. Ik leef, dacht ik.

Pagina 4

Pagina 4

‘Het eerste uur was ik vaak heel bang.’ Foto Joost Conijn in het zadel gehesen door de knecht, de boer en zijn vrouw die zeiden: “Hij doet het weer. Je kunt gaan.”’

Leven is in verbinding staan met leven, helemaal alleen ben je al een beetje dood. Wanneer je gaat landen word je opnieuw geboren.

Eenmaal in Afrika waren vooral de uitgestorven vlakten eng. ‘Als je het leven onder je ziet verdwijnen en geen huizen, wegen of dieren meer ziet, ga je de uren aftellen. Aan een zijden draadje laat je je over de woestijn heen tillen.’

Maar, ontdekte Conijn, zelfs angst went. ‘Het eerste uur was ik vaak heel bang, maar dat verslapt. Je raakt

Pagina 5

er ook aan gewend.’ En het werd ook minder. ‘Doordat je dat gevoel telkens overwint, krijg je heel veel zelfvertrouwen. Achteraf gezien was ik het meest bang toen ik in Nederland vertrok en het minst in de gevaarlijkste oorlogsgebieden.’

Dat je geen visum hebt, en je papieren niet in orde zijn maakt niet zoveel uit, het land wordt geregeerd door willekeur. Soldaten houden me onder schot als ik vermoeid uitstap. Na uren vliegen ben ik blij weer mensen te zien en zwaai naar de mannen. Zullen het mijn vrienden zijn, of ben ik een vijand? > Verder lezen op pagina 3

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 19 september 2013 Geen commentaar

Fuck de T-rex Door Bart Braun De beesten zijn al 65 miljoen jaar uitgestorven,

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl

maar Naturalis heeft toch hun bloed geroken. Nu moet en zal het museum een skelet van een Tyrannosaurus rex hebben. Zeven en een half miljoen moet het ding gaan kosten.

Waar dat geld vandaan moet komen weet museumdirecteur Edwin van Huis nog niet, maar kleine kinderen staan al klaar met hun spaarvarkens.

Het beest was groot en indrukwekkend. Daar komt nog meer emotie bij: heldhaftige opgravers, sparende kindertjes, de verhuizers die nog een extra plukje watten in de transportdoos doen, voor de zekerheid.

En het wordt de eerste echte Trex buiten Amerika, dus we krijgen ook nog een portie Hollandse glorie, niet onbelangrijk in het onder een eeuwig minderwaardigheidscomplex gebukt gaande Leiden.

Wie wil er in het licht van zoveel blijheid de azijnzure partypooper zijn? Nou, vooruit dan maar. Want iemand moet het zeggen: Fuck die T-rex.

Ja, ze waren groot, en ze hadden grote tanden, en zo’n gevecht met een Triceratops moet er best indrukwekkend uit hebben gezien. Ze zijn echter ook een gruwelijk overschatte publiekstrekker die allang overklast wordt door gavere beesten. De Limp Bizkit van de uitgestorven diersoorten, zeg maar.

Het echte geheim achter het media-succes van de tyrannosaurus is simpel: ze leefden in wat nu Amerika is.

Dus gingen Amerikaanse tekenaars en filmmakers met dat beest aan de haal, en de rest is geschiedenis. Een museum als Naturalis, nog altijd grotendeels van belastinggeld gefinancierd, zou daar doorheen moeten prikken.

Waarom niet die 7,5 miljoen investeren in een Spinosaurus, een roofdier dat anderhalf keer zo groot was? De reuzenslang Titanoboa leefde in de periode na het uit-

sterven van de dinosauriërs, werd vijftien meter lang en een blik op het skelet levert meer nachtmerries op dan welke dooie dino ook. Of, vreedzamer maar wel meer dan twee keer zo zwaar als zo’n tirannenhagedis, de hoornloze reuzenneushoorn Paraceratherium? Hadden hun skeletten in Amerika gelegen, in plaats van respectievelijk Egypte, Colombia en Pakistan, dan hadden zij hun Hollywoodfilms en plastic poppetjes gehad, en dan wisten alleen echte nerds wat een T-rex was.

Ook de echte Hollandse glorie, de mosasaurussen en reuzenschildpadden die hier tijdens het Krijt rondzwommen, is ernstig onderbelicht in ons Nationale BiodiversiteitsCentrum. In het Natuurhistorisch Museum Maastricht krijgen ze gelukkig meer aandacht.

Er zijn echt talloze uitgestorven dieren te bedenken die stukken stoerder waren dan de Spielberg-saurus, en die het museale opkontje meer verdienen.

Mocht Naturalis van gedachten veranderen, dan staat mijn spaarvarken al klaar.

E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Huisdier aan het spit

Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirldesign.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Ulsan, een ongelooflijk lelijke miljoenenstad ergens onder aan Zuid-Korea, is niet de meest voor de hand liggende plek om je te realiseren dat je aan voedselhypocrisie leidt.

Ik was daar voor ‘s werelds grootste conferentie op mijn vakgebied, en ging met een stuk of tien collegaPhD’s op zoek naar eten. We eindigden in een klein authentiek Koreaans barbecuerestaurant. En met authentiek bedoel ik dat we op de grond zaten en een kwartier probeerde te ontcijferen wat er in godsnaam op het plastic menukaartje stond.

Uiteindelijk kwam een oude man tevoorschijn, die ons in tamelijk beperkt Engels kwam bijstaan in onze keuze. Elf keer wees ik een gerecht op de menukaart aan. Elf keer antwoordde hij met serene tevredenheid en een dat het ‘pork’ was. Met een langgerekte óóóó.

Het enige verschil dat hij kon aangeven tussen de gerechten was dat sommige varkens uit Amerika kwamen, andere uit Korea (waarbij USA-pork overigens de budget optie was).

Niet de meest interessante bedoening, tot we bij het laatste menu item kwamen. Plots lichtten zijn ogen op, sloeg hij zijn handen in elkaar: ‘oooooooooooh.... very expensive, very special!’

‘Dog.’ Verrek. Dat is waar ook. In Zuid-Korea eten ze hond.

Het was twee seconden stil aan tafel. Toen begon iedereen door elkaar heen te praten. Want natuurlijk is het zo dat hondjes lief en schattig zijn. Maar zijn varkens dat niet ook? En zijn varkens niet veel intelligenter dan honden? Hoe smaakt hond eigenlijk?

Tja, daar zaten we dan. Met tien milieukundigen.

We wisten dondersgoed dat we überhaupt geen vlees moeten eten, omdat anders, onder andere, onze hele aardbol kapot gaat. Maar dat betekende natuurlijk ook weer niet dat we nu, hier, in een barbecuerestaurant konden besluiten om vegetarisch te worden.

In ons groepje zat een aantal wetenschappers die onlangs een paper hadden gepubliceerd waarin ze voorrekenden dat we eigenlijk allemaal insecten zou-

den moeten eten in plaats van vlees. Dus hadden we een grote kom gekookte pissebedden voor ze besteld.

Niemand die het door zijn keel kreeg. Met die insectenhypocrisie nog vers in het geheugen beargumenteerde ik dat we het aan onszelf verplicht waren om alle soorten vlees gelijk te behandelen.

We hond moesten hond eten, uit solidariteit met het varken.

Een volle 24 uur bleef de discussie tijdens de conferentie doorwoeden. Hond of geen hond? De meerderheid kon zich er theoretisch in vinden dat het gelijk zou moeten staan aan een varkenshaasje, maar klein groepje terroristische hondenliefhebbers had de discussie zo vergiftigd met foto’s van snoezige puppy’s en bejaarde golden retrievers, dat uiteindelijk collectief besloten werd dat het beter was geen lieve huisdiertjes aan het spit te rijgen.

Die avond slopen we met z’n vijven het hotel uit, richting barbecuerestaurant.

Een half uur later keken we ongemakkelijk naar de stukjes geslachte hond in onze eetstokjes. Mijn eerste gedachte was: dat moest best een dikke hond zijn geweest, gezien de enorme vetrand die op het vlees prijkte. We prikten er wat in en maakte slechte grappen. De extremistische hondenliefhebbers hadden meer effect op ons dan ik op dat moment zou hebben toegegeven.

‘Oké’ zei een Franse promovendus naast mij. ‘Ik denk dat we eerst het nog even moeten laten garen, en dan allemaal het stukje vlees tegelijkertijd moeten eten. ‘If we go to hell, we go together’.

Op dat moment begint een dikke Koreaan achter ons keihard te lachen. ‘No! Not dog! Dug! You know! Dug!’ Enthousiast begon hij met zijn armen te wapperen.

Principes of niet, wat was ik opgelucht dat ik geen hond hoefde te eten. Vervolgens heerlijk van de eend genoten natuurlijk.

Benjamin Sprecher Promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen

19 september 2013 · Mare 3 Mensen

Niet speciaal voor studenten

> vervolg van de voorpagina

Rechtenstudent in gemeenteraad voor Leefbaar Leiden

‘Het is mooi om steeds te worden geconfronteerd met de onwerkelijkheid van wat je aan het doen bent. Je moet de dingen niet als problemen zien, terwijl het omgekeerde aan de hand is. Na een landing moest ik vaak meteen mee naar het politiebureau. Maar als je dat een paar keer meemaakt, wordt het ook een soort toneelstukje. Zat ik weer bij de hoofdcommissaris…’

Tomas Kok begon deze week als duo-raadslid voor Leefbaar Leiden.

‘Verenigingstypes moeten zich niet arrogant opstellen.’

‘De telefoon doet het niet, en het koffieautomaat is ook defect. Volgens mij worden we tegengewerkt’, zegt Tomas Kok (22) lachend. Hij is net een week duo-gemeenteraadslid voor de partij Leefbaar Leiden.

In het fractiekantoor op het gemeentehuis staan aan beide kanten van het raam roodwitte vlaggen met gekruiste sleutels. ‘Ik wilde altijd al in Leiden studeren’, aldus Kok, die eerder actief was in de JOVD en PVV. ‘Ik ben vorig jaar vanuit Utrecht hier naar toe verhuisd om Rechten te doen. Het was wel een eer om in Leiden colleges van Afshin Ellian en Paul Cliteur te volgen. Ik snap niet dat er studenten zaten te Whatsappen en sms’en. Ga dan niet.’

Toch liep het mis in Leiden. ‘We moeten vooruit en hebben veel ambitie, hoorde ik van de universiteit.

Mooi natuurlijk, maar het viel achteraf erg tegen. Ik wilde de studie sneller doen, maar dat kon niet. Ik haalde goede cijfers maar die vervielen omdat ik drie keer was vergeten een presentielijst van een werkcollege te tekenen. Heel stom natuurlijk, maar het was gelijk afgelopen.

Ik vind het de kop indrukken van ambitie niet het doel van regels moet zijn.’

Hij vertrok naar de Universiteit van Amsterdam. ‘Die is linkser en dat spreekt mij minder aan. Maar ze zijn soepeler waardoor ik sneller door de studie heen kan.’

Maar Kok wil in zijn woonstad politiek actief zijn en kwam bij Leefbaar Leiden terecht. ‘Mijn ideeën liggen dichtbij het gedachtegoed van Pim Fortuyn en deze partij sluit daar het beste op aan. Dus de belas-

Door Vincent Bongers

De cel is een zwart gat. De bewaker schijnt met een zakmap op een oud matras tussen een hoop rommel.

‘Moet ik hier slapen?’ vraag ik. ‘Yes, feel free.’ De deur valt in het slot.

Raadslid en rechtenstudent Tomas Kok: ‘Laat studenten in leegstaande winkels wonen.’ tingen zeker niet omhoog, minder subsidie aan cultuur en snijden in de hoeveelheid ambtenaren’.

Leefbaar Leiden staat niet echt bekend als een studentenpartij. ‘Ik ben er ook niet speciaal voor studenten.

Ik heb een visie over de maatschappij. Delen studenten die visie, nou prima. Maar we gaan ons niet speciaal op hen richten.’

Maar een mening over onderwerpen die studenten interesseren, heeft Kok zeker. ‘Er is een tekort aan woonruimte, tegelijkertijd is er ook leegstand. Dat botst. We moeten ons niet blindstaren op bestemmingsplannen. Ga daar ruimer mee om

en laat studenten in die leegstaande winkels wonen.’ Ook het Fiets Fout = Fiets Weg-beleid bevalt hem niet.

‘Ik heb liever dat de gemeente iets doet tegen het stelen van fietsen.

Als je door de stad loopt, biedt een zwerver je een gestolen fiets aan. Pak dat dan aan.’

De sluitingstijden voor de horeca mogen ook wel versoepeld worden. ‘Nu kom je na een of twee uur nergens meer in. Schaf dat af en leg de verantwoordelijkheid bij de portiers.’

In Leiden zijn de verenigingen erg sfeerbepalend. ‘Als ik eerder was gaan studeren, dan was ik

Foto Taco van der Eb

waarschijnlijk wel lid geworden bij Minerva.’ Omdat de verenigingen zo aanwezig zijn brengt dat ook de nodige verantwoordelijkheid met zich mee. ‘Het valt mij op dat verenigingstypes zich arrogant opstellen tegen mensen op straat en in cafés.

Het is vervelend als je ergens gezellig een biertje staat te drinken en arrogante studenten beginnen over je schoenen of haar. Ze spelen dan het spelletje van op de sociëteit en creëren een kloof tussen studenten en de rest van de Leidse bevolking. Dat moet je niet doen. Ik zou het fijn als de verenigingen wat meer om hun externe eer zouden geven.’

Frutti di Mare

Snacken met insecten en warmgefietste frikadellen Door Petra Meijer ‘Ik lust eigenlijk geen quiche, maar deze wil ik wel proberen’, zegt Laura Kasius (23). Ze is een van de vele studenten die zaterdag op de Nacht van Kennis en Kunst is afgekomen. Onder grote belangstelling neemt ze een flinke hap van de miniquiche met meelwormen en keverlarven. ‘Best lekker’, reageert ze opgelucht, ‘al zit er eigenlijk weinig smaak aan.’ Als er één schaap over de dam is, volgen er meer.

Steeds meer avonturiers wagen zich aan de hapjes in het wetenschapsrestaurant in Museum Volkenkunde.

De insectenlollies zijn een ander verhaal, en niet alleen omdat ze niet gratis zijn. Ze zijn gemaakt van half rund- en half insectengehakt, en voor het decoratieve effect zijn er nog wat grote wormen bovenop geplakt. Mylana Uitenbogaardt (21) kijkt bedenkelijk naar de wormen, maar steekt het balletje toch in haar mond. ‘Mijn afstudeerscriptie gaat over het eten van insecten, dus ik kan dit niet aan me voorbij laten gaan. Bovendien is het eten van insecten in veel andere landen heel normaal.’

Op diverse locaties in de stad zijn interessante nachtcolleges te volgen, maar de interactieve experimenten worden het best bezocht. In Dexter’s lab in Museum Boerhaave snuffelen bezoekers aan potjes met verschillende geuren,

Mijn hoofd mocht niet op hol slaan

verderop wordt met vloeibaar stikstof geëxperimenteerd. ‘Hmm, vanille’, roept een meisje. Naast haar moet een oudere man bijna kokhalzen. ‘Gadver, wat smerig! Dit ruikt naar het Amsterdamse riool.’

De man zit er niet ver naast. ‘Deze stof heet kadaverine. Het ruikt naar rottend vlees’, leggen studenten in labjas uit.

PhD-student biofarmacie Michiel

Foto Taco van der Eb

Fokkelman deelt stokjes uit waarmee bezoekers DNA van hun eigen wangvliezen kunnen schrapen, die daarna onder een microscoop worden bekeken. ‘Waarom heeft zij veel meer cellen dan ik?’ vraagt een student nerveus.

Fokkelman stelt hem gerust. ‘Dat zegt niets, het betekent hooguit dat zij wat harder geschraapt heeft.’ Naast de cel-

len zijn er ook wat rare streepjes te zien. Een niet-wetenschappelijke verklaring is snel gevonden: ‘Dat zijn vast pootjes van de meelwormen die ik net heb gegeten.’

In de Lakenhal staat een lange rij bij de 3D-printer, waar je je eigen droedels in plastic kunt laten printen. Binnen ligt ook een gekleurde vloer die reageert op beweging. Terwijl de jongeren springend oversteken, maakt een echtpaar van middelbare leeftijd een spontaan dansje. In de Proeftuin toont de Aging Machine de studenten hoe ze er op 72-jarige leeftijd uitzien. Bij het kraampje ernaast ervaren ze hoe ze zich dan zullen voelen. Valery Dassen (24) krijgt een speciaal ouderdomspak aan: een verzwaard vest, schoenen met zooltjes die zorgen voor instabiliteit en een band om haar nek om stramme, stijve gewrichten te simuleren. Ook krijgt ze een geluiddempende koptelefoon op en een bril die haar zicht reduceert. ‘Als je oud wordt, verander je schijnbaar in een soort zoutzak’, zegt Dassen, terwijl ze wankelend een paar stappen zet. Ondertussen verspreidt de penetrante geur van frituurvet zich over het grasveld. Wie trek heeft gekregen kan op de Velo Energeticus Fritus hard fietsen om een frikadel te verwarmen, want het feest gaat door tot in de late uurtjes

Maar na zulke toneelstukjes in Tsjaad, Soedan en de Centraal-Afrikaanse Republiek met een sisser (en wat onder de tafel geschoven dollars) afliepen, wachtte in Oeganda de cel.

‘Toen dacht ik: nu moet ik opletten dat mijn hoofd niet op hol slaat. Het gevaar is dat je gaat denken: ik weet niet of en wanneer ik vrij kom, niemand weet waar ik ben, en als ik door een malariamug word gestoken, ga ik dood.’

Maar dat was op dat moment toch ook de realiteit? ‘Voor de hoge legercommandant die me in de cel had laten stoppen, waren er op dat moment twee werkelijkheden, denk ik. De zijne – namelijk dat er in een oorlogsgebied niet zomaar een vliegtuig kon landen – en de mijne – dat ik gewoon verder moest vliegen. En ook dat laatste begreep hij.’

Het verschil tussen vooruitblikken en terugkijken is overwonnen angst.

De angst verdampt wanneer je op het gevaar afgaat. Ik ben door de angst heen gegaan, de gevaarlijkste landen heb ik achter me gelaten. Je ondergaat iets waardoor alles inzichtelijk wordt.

Na de laatste landing in Nairobi ging de OK-NUL 43 per boot van Kenia terug naar Nederland. Behalve een boek (dat inmiddels zijn vierde druk beleeft) maakte Conijn een uitverkochte voorstelling in de Amsterdamse stadsschouwburg.

Mist hij het avontuur niet? ‘Nou, het was ook wel heel heftig. Zo’n reis is ongeveer een half mensenleven.

Eigenlijk is het ook nooit afgelopen: de ervaring blijft.’ Nieuwe plannen heeft hij nog niet. Er staat echt geen prototype ruimteraket verstopt in zijn loods, verzekert hij. ‘Dit werk was ik helemaal, daar heb ik alles ingestopt. En dan kost het ook tijd om het los te laten.’

Maar is het leven sindsdien niet doodsaai? ‘Als je zo’n focus hebt, is het leven heel primair. Ook al stort je vliegtuig neer, je weet precies wat je moet doen. Daar houd ik wel heel erg van: niet te veel piekeren hoe het verder moet, maar leven in het nu.

Dat schijnt ook heel gezond te zijn.’

Maar lukt dat ook in Weesp, met beide benen op de grond? ‘Dat is eigenlijk veel ingewikkelder.’ Daarom heeft hij deze zomer nog maar een rondje Europa gemaakt. ‘Over de Alpen vliegen, dat was schitterend.’ FP Joost Conijn, Piloot van goed en kwaad, Bezige Bij, 208 pgs. € 22,90 Symposium ‘In staat van angst’, 19 en 20 september, zie veerstichting.nl

4 Mare · 19 september 2013 Nieuws

Instrumentenmakers De ChristenUnie wil meer geld voor de Leidse Instrumentenmakersschool (LiS).

Deze mbo-vakschool, opgericht door de Leidse natuurkundige en Nobelprijswinnaar Heike Kamerlingh Onnes, is gespecialiseerd in precisietechnologie. De school levert instrumentarium en deskundigen af aan onder meer de bètafaculteit. Volgens Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, Carola Schouten, heeft de LiS moeite om met de huidige overheidsbekostiging te investeren in materialen. Het blijkt ook lastig te zijn om meer leerlingen toe te laten op de vakschool vanwege de onzekere financiering. Volgens de partij heeft minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, reeds toegezegd om te onderzoeken hoe de bekostiging voor vakscholen evenwichtiger kan worden gemaakt. Hierdoor kan rekening worden gehouden met de grote eenmalige investeringen waar vakscholen in het mbo mee te maken hebben.

Beurs voor promovendi Willem Heiser, hoogleraar aan de faculteit Sociale Wetenschappen, heeft een belangrijke NWO-subsidie binnengehaald voor het Interuniversity Graduate School of Psychometrics and Sociometrics (IOPS). Dergelijke onderzoeksscholen vallen onder het Graduate Programma van het NWO, dat talentvolle masterstudenten alvast in aanraking brengt met wetenschappelijk onderzoek. Met de subsidie, een bedrag van 800.000 euro, kunnen vier promovendi aan de slag. Het IOPS is een samenwerkingsverband tussen Nederlandse en Belgische universiteiten en onderzoeksinstituten. Ook aan zeventien andere Graduate Schools is de subsidie toegekend. Bij drie daarvan is de Universiteit Leiden ook betrokken: Communication and Exploitation of Knowledge, Netherlands’ MAgnetic Resonance Research School en World Archaeology.

Miljoenenbeurs Theoretisch chemicus prof.dr. Geert-Jan Kroes heeft een megabeurs binnengehaald bij de Europese subsidieverstrekker ERC. Met de zogeheten Advanced Grant van 2,5 miljoen euro gaat hij computermodellen bouwen die helpen begrijpen hoe gasmoleculen reageren op een metaaloppervlak. Als je dat beter begrijpt, kun je wellicht slimmere katalysatoren bouwen, voor in de auto of in de chemische industrie.

New shit has come De nieuwe campagne van de Vrije Universiteit Amsterdam trekt internationaal de aandacht. Op spandoeken is namelijk ‘New shit has come to light’ te lezen, maar de bronvermelding van deze quote, de jaren-90-cultfilm The Big Lebowski uiteraard, laat wat te wensen over. De VU-campagnemedewerkers, blijkbaar out of their element maakten er The Big Lebowsky van. Op internationale websites als Buzzfeed en Reddit bescheurt men zich momenteel om de VU.

Belangenorganisatie Leiden heeft sinds kort een officiële belangenorganisatie voor studenten van de universiteit, de hogeschool en Webster University. Een half jaar geleden kondigde toenmalig voorzitter Tim Edwards dat al aan in Mare. Woensdag wordt de Leidse Studenten Belangenorganisatie (LSBo) écht gelanceerd, om 16.30 in de Tuinzaal van De Burcht. ‘We bestaan op zich inderdaad al een tijdje, maar dan met een interim-bestuur’, vertelt Colin Guiking (24, student psychologie), de kersverse vice-voorzitter. ‘Het afgelopen half jaar hebben we onder meer de statuten en onze inschrijving bij de Kamer van Koophandel geregeld.’

Een van de eerste plannen is het verenigen van alle studentvertegenwoordigers uit de medezeggenschapsraden van de universiteit, hogeschool en Webster. De LSBo hoopt de officiële Leidse afdeling van de Landelijke Studenten Vakbond te worden.

Criminologie scoort een onvoldoende Opleidingkeuring legt (te) veel nadruk op scriptie De studie criminologie is door de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) op de vingers getikt. Het blijkt dat de bachelorscripties niet goed genoeg zijn. De master kreeg wel een voldoende.

De bachelor krijgt een jaar de tijd om verbeteringen door te voeren en heeft daarvoor een herstelplan ingediend. In afwachting van verbeteringen, heeft de NVAO de accreditatie tot eind 2014 verlengd.

De NVAO doet om de zoveel jaar onderzoek naar de kwaliteit van opleidingen. Een visitatiecommissie komt langs en doet onderzoek naar onderwijs, scripties en tentamens Als deze visitaties succesvol wor-

Door Vincent Bongers

den afgerond, dan wordt de studie geaccrediteerd.

De visitatiecommissie bezocht verleden jaar criminologie en bestudeerde 25 scripties. Toen werd vastgesteld dat een te groot gedeelte van de studenten onvoldoende in staat lijkt ‘tot het zelfstandig uitvoeren van een eenvoudig criminologisch onderzoek en het schrijven van een consistent onderzoeksverslag.’

In eerste instantie onderzocht de commissie 15 scripties. Twee van deze werken, beloond met een 7,5 door de docent, waren niet in orde.

Een scriptie bevatte ‘elementaire fouten in het toepassen van kwantitatieve onderzoeksmethoden’, de ander ‘voldoet niet aan de minimale eisen van wetenschappelijk onderzoek.’De commissie vroeg nog tien scripties aan en ook in deze se-

lectie zaten twee onvoldoendes. ‘Het daadwerkelijk tot uitvoering brengen van het kennen en kunnen in eigen onderzoek is kennelijk bij aanvang van de bachelorscriptie nog niet vanzelfsprekend.’

‘We hebben er een dubbel gevoel over’, zegt Pauline Schuyt van het rechtenbestuur. ‘We zijn al sinds 2010 bezig met het verbeteren van de scripties bij criminologie en vinden dat de NVAO relatief veel aandacht aan de scripties besteed. We worden hierin ook gesteund door een rapport van de Onderwijsinspectie over de NVAO.’ Minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, schrijft aan de Tweede Kamer dat de Inspectie constateert dat visitatiecommissies ‘(te) veel nadruk leggen op eindwerkstukken als toets voor het eindniveau. Het is

wel belangrijk dat de balans nu niet te ver doorschiet naar te veel focus op eindwerken.’

Volgens Schuyt is de situatie minder ernstig dan het lijkt. ‘Naar aanleiding van het visitatierapport hebben we drie externe referenten ook een steekproef van bachelorscripties laten beoordelen, waaronder de scripties die volgens de visitatiecommissie onjuist waren beoordeeld. Deze externen kwamen tot het oordeel dat de eindwerkstukken wel voldoende scoorden.’

De commissie heeft er alle vertrouwen in dat de opleiding het niveau binnen een jaar kan opkrikken naar een voldoende, voegde Schuyt toe. Voor 14 juli moet de opleiding een aanvraag indienen bij de NVAO om alsnog een accreditatie te krijgen voor na 2014. Die geldt voor zes jaar.

Drugstest gaat gewoon door De Leidse afdeling van Brijder Verslavingszorg test nog steeds alle harddrugs.

In de Mare van vorige week stond dat Leidse drugsgebruikers hun middelen kunnen laten testen bij Brijder Verslavingszorg. Maar dit weekend berichtte een aantal kranten, waaronder het Leidsch Dagblad, dat Brijder daarmee zou stoppen, wegens teveel vraag. Leidse drugsconsumenten hoeven zich echter geen zorgen te maken: zij kunnen nog steeds met hun pillen, poeders en buisjes aankloppen.

Het zijn uitsluitend de Noord-Hollandse vestigingen van Brijder die voorlopig alleen xtc-pillen testen. Dit jaar zijn er meerdere doden gevallen door gifpillen, vandaar dat er een toegenomen vraag is naar kwaliteitscontroles. De Leidse studente die begin deze maand overleed na het nemen van drugs, had overigens geen pil genomen, maar MDMA-poeder.

De Brijder in Leiden test, in elk geval voorlopig, nog alle harddrugs.

Dat is beter voor de gezondheid van de consument, en geeft de instelling inzicht in wat er zoal in omloop is in de regio.

Wie iets te testen heeft, kan elke donderdagmiddag tussen half vier en vijf terecht aan Stationsweg 37, tegenover de Jumbo. De test is gratis, maar je mag maar één monster per keer testen. Na een week kun je bellen voor de uitslag. Bij ghb en lsd duurt dat twee weken. BB

D66 twijfelt aan nut bsa D66 stelt grote vraagtekens bij effectiviteit van het bindend studieadvies (bsa). In navolging van kritiek in de Tweede Kamer op het experiment met een tweedejaars bsa en het wegsturen van te trage rechtenstudenten in Leiden, is er nu Haagse twijfel of studenten onder de dreiging van een negatief advies wel harder studeren.

D66-Kamerlid Paul van Meenen verwijst in Kamervragen aan Onderwijsminister Jet Bussemaker naar een onderzoek gedaan door wetenschappers van het instituut psychologie van de Erasmus universiteit.

In een artikel in het vaktijdschrift

Studies in Higher Education van januari vergelijken zij twee lichtingen bachelorstudenten psychologie aan het Erasmus zonder bsa met twee lichtingen die wel een negatief bindend advies konden krijgen.

Het blijkt dat de groep die minimaal veertig punten moeten halen in hun eerste jaar het zeker niet beter doet. Ze presteren zelfs iets minder dan hun voorgangers zonder deze verplichting.

Van Meenen wil weten of Bussemaker de conclusie van de Rotterdamse onderzoekers onderschrijft en of dit haar beleid beïnvloedt.

Uit het artikel blijkt dat de bsastudenten beter zijn voorbereid voor

werkcolleges, maar niet meer tijd besteden aan zelfstudie. De onderzoekers vermoeden dat deze studenten gerichter zijn gaan studeren. Het gevaar dreigt dat studenten alleen maar gefocust zijn op voldoende punten halen en niet op academische verdieping. Studenten concentreren zich op de veertig puntengrens en niet op het halen van alle zestig punten. Van Meenen vindt dat er door de bsa teveel nadruk komt op rendement en niet op kwaliteit. Hij wil van Bussemaker weten of zij ‘de mening deelt dat er in het hoger onderwijs moet worden ingezet op kwaliteit en niet op rendementscijfers.’

Er zijn de nodige kanttekeningen

te plaatsen bij het onderzoek. Het gaat om slechts een opleiding en bestrijkt een korte periode. Daarnaast gaat het om groepen van rond de 500 studenten. Per jaar starten er meer dan 50.000 een studie in het wetenschappelijk onderwijs.

Van Meenen uit ook kritiek op de beperkte geldigheid van tentamencijfers. Deze regeling is mogelijk een ‘verdekte manier’ om ‘trage studenten weg te sturen.’ Hij verwijst daarbij nadrukkelijk naar het wegsturen van Leidse rechtenstudenten die de vierjaarstermijn van de bachelor overschreden en eigenlijk weg moeten.

Zij mogen echter van minister Bussemaker herkansen. VB

19 september 2013 · Mare 5 Nieuws

Geen klappen, geen cadeaus Miljoenennota snijdt niet verder in onderwijs Het onderwijsveld is opgelucht dat er 204 miljoen bij komt om de inflatie bij te stellen. Maar de student zal daar niks van merken. De studentenvakbond noemt de Rijksbegroting ‘drie keer niks’.

Door Thomas Blondeau Eerst het goede

nieuws voor het Nederlandse onderwijs in zijn geheel. Dankzij het Nationaal Onderwijsakkoord komt er 689 miljoen vrij waardoor 3000 onderwijzerbanen behouden blijven of erbij komen. 204 Miljoen wordt besteed aan kwaliteitsverbetering en het bijstellen van de inflatie.

Ambtenaren en leraren krijgen volgend jaar mogelijk toch een kleine loonsverhoging. Minister Asscher van Sociale Zaken heeft gezegd dat er na een jarenlange nullijn perspectief is op een loonstijging. Aanvankelijk zouden die lonen niet toenemen.

Maar Asscher heeft op het laatste moment toch wat extra geld daarvoor gevonden.

Aangezien het kabinet volgend jaar zes miljard extra gaat bezuinigen, zijn dat geen al te sombere berichten. Maar het extra geld voor leerkrachten komt bij de studenten vandaan. Of zoals onderwijsnieuwsblog ScienceGuide schrijft: ‘Het afschaffen van de basisbeurs moet de basisschool helpen’.

De Landelijke Studenten Vakbond noemt de Rijksbegroting dan ook ‘drie keer niks’. De basisbeurs wordt immers afgeschaft, evenals de ov-kaart. Daarnaast worden er geen

investeringen in studentenwoningen gedaan. Op ontspanningsvlak gaat de student ook wat op de kleintjes moeten letten. Een krat bier wordt 50 cent duurder en een fles wijn 15 cent. De geheelonthouder met een voorliefde voor zoet is er ook aan voor de moeite want er komt een accijns op frisdrank.

De Miljoenennota gaf ook aan dat er een Interdepartmentaal Beleidsonderzoek naar het wetenschappelijk onderzoek gaande is. Dit om in kaart te brengen hoe de geldstromen in dat veld lopen en waar het beter kan. Onderwerp van onderzoek zijn de universiteiten, geldschieter NWO, de belangenbehartiger KNAW, de KB en een aantal andere onderzoeksinstituten.

Het onderzoek zal kijken of het geld bij de wetenschapper terechtkomt en of die het op zijn beurt inzet voor relevante onderzoeksvragen. Het Nederlandse onderzoeksysteem wordt vergeleken met die van Scandinavië en Zwitserland. In maart volgend jaar wordt het rapport gepresenteerd.

Uit een advies van de Raad van State blijkt overigens dat de uitgaven aan het onderwijs de laatste jaren dalen. In vergelijking stijgen de uitgaven aan zorg en sociale zekerheid explosief. De raad vindt die evolutie niet houdbaar. Onderwijs, cultuur en wetenschap is volgend jaar met 32 miljard euro de derde grootste uitgavenpost. Maar op verschillende criteria, waaronder het aantal hoogopgeleiden in verhouding met de onderwijsuitgaven, scoort Nederland internationaal gezien goed. Alleen Finland doet het iets beter.

Toegangs-bsa om laatkomers te weigeren De bètafaculteit wil scholieren die zich te laat aanmelden kunnen weren. Aankomende studenten die zich later dan 1 mei 2014 aanmelden bij onder meer de studies natuuren sterrenkunde krijgen mogelijk een negatief bindend studieadvies.

Dat blijkt uit het voorstel studiekeuzeadvies van het college van bestuur. Ook de opleidingen life science&technology, molecular science&technology en bio farmaceutische wetenschappen gaan een toegangs-bsa toepassen.

Zo kunnen aankomende studenten die hoog scoren op bepaalde risicofactoren buiten de deur worden gehouden.

Deze risico’s hebben bijvoorbeeld betrekking op lage eindexamencijfers voor exacte vakken in combinatie ‘met een verkeerd beeld van de studie.’ Scholieren die zich op tijd aanmelden een eventueel negatief advies echter naast zich neer leggen.

De Wet op Hoger Onderwijs laat het weren van tijdige aanmelders immers niet toe.

Van de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, moeten hoger onderwijsinstellingen vanaf volgend jaar over de toelating van te late aanmelders beslissen. De eerstejaars die op tijd zijn, hebben recht op een

studiekeuzeadvies. Universiteiten en hogescholen moeten deze zogeheten studiekeuzecheck aanbieden.

Zij kunnen deze ook verplicht stellen aan de aanmelders. De nieuwe student kan maximaal gebruik maken van drie checks bij verschillende studies. De universiteit experimenteert al met intake-vragenlijsten en –gesprekken maar er is nog twijfel over het nut van een ‘zware matchingprocedure’, zeker afgezet tegen het vele werk dat de opleidingen dan moeten verrichten. Daarnaast zijn de opleidingen nog niet zo ver dat ze op een verantwoorde wijze deze zware procedure kunnen invoeren.

Het college stelt de komende periode 46.500 euro beschikbaar voor verdere proeven met intake-manieren.

Het komende jaar kiest de universiteit, behalve voor de eerder genoemde bètaopleidingen, voor een ‘light procedure’, waarbij scholieren een vragenlijst invullen. Doen ze dat niet, dan zijn daar geen gevolgen aan verbonden. Feedback op de vragenlijst geldt als studiekeuzeadvies. Dit advies wordt geautomatiseerd om ‘extra werkbelasting voor de opleidingen te voorkomen.’ Wel worden de antwoorden gestuurd naar de studies en wordt er daar waar nodig extra informatie aan de scholieren gegeven. VB

Tijdens Prinsjesdag werden kort voor de rijtoer met de Gouden Koets twee vrouwen opgepakt, die zich gedeeltelijk hadden uitgekleed, onder het motto ‘Het kabinet kleedt ons uit’. Agenten sloegen een deken om hen heen en droegen hen weg. Foto Hollandse Hoogte

Cum laude? Werkelijk?

Het university college heeft een nieuwe cum-laude- en cijferregeling. De universiteitsraad heeft veel kritiek op het nieuwe systeem.

Studenten van het university college behalen nu scores van A tot F. Deze letters corresponderen met een grade point. Een A is een 4,0 en een F een 0,0. Uit de behaalde cijfers rolt een gemiddelde: het grade point average (gpa). Het hoogst te behalen gemiddelde is een 4,0.

De universiteitsraad was eerder dit jaar ontevreden over de oude cum-lauderegeling van het college. Het bleek dat studenten die gemiddeld in hun tweede en derde bachelorjaar meer dan een 6,5 ha-

len, ‘met lof ’ slagen. Terwijl andere Leidse opleidingen pas bij een 8,5 een cum laude uitdelen. Dat moest anders.

Nu slagen studenten met een gpa van 3,50 tot 3,79 met lof. Het is afhankelijk van welke omrekenmethode er wordt gebruikt maar 3,50 is vergelijkbaar met een gemiddelde van 7,7 in het Nederlandse cijfersysteem.

De universiteitsraad is niet echt enthousiast over de herziene cumlauderegeling. Het is een verbetering ten opzichte van de oude situatie maar nog steeds is deze aan de ‘lage kant’ in vergelijking met reguliere opleidingen, schrijft de raad aan het college.

Er is vrees voor ‘cum-laude-inflatie.’ Vooral het argument van het college dat de nieuwe regeling aansluit bij andere Nederlandse university colleges en het ‘internationaal systeem’, overtuigt de raad niet: internationaal worden er systemen gebruik die van elkaar afwijken.

Verder vindt de raad het geen goed idee dat de cum-lauderegeling afwijkt van andere Leidse opleidingen. Eerder was afgesproken om universiteitbreed hetzelfde systeem te gaan hanteren. Bovendien leidt de aparte cum-laudestatus van het university college ‘verwarring in de hand bij toekomstige Nederlandse werkgevers van alumni van deze opleiding.’ VB

Grote verschillen bij promovendi Leidse promovendi zijn aardig te spreken over hun arbeidsomstandigheden, begeleiding, faciliteiten en beschikbare middelen.

Dat blijkt uit een enquête die LEO, het Leids Promovendi Overleg, vorig collegejaar onder haar leden hield.

Wel zijn er flinke verschillen tussen de internationale en Nederlandse promovendi en tussen interne en externe promovendi.

Die laatsten zijn niet in dienst van de universiteit, maar worden bijvoorbeeld gefinancierd door een beurs. Ruim 90 procent van de interne promovendi beschikt over een eigen werkplek en toegang tot een telefoon en een printer. De beschikbaarheid van die faciliteiten ligt voor externe promovendi rond de 60 procent en voor internationale promovendi rond de 75. Bij de faculteiten scoort Geesteswetenschappen op-

vallend laag wat betreft faciliteiten: 67 procent heeft een eigen werkplek De helft van de promovendi heeft een inkomen van meer dan 1500 euro per maand en een groot deel van de andere helft zit in elk geval boven de 1000. Wel verdienen externe promovendi beduidend minder dan interne en internationale promovendi minder dan Nederlandse. Ook hier zijn er verschillen per faculteit. De toekomstige doctoren in de Geesteswetenschappen verdienen gemiddeld het minst tijdens hun promotietraject. Voor na die tijd wensen de Leidse promovendi meer aandacht voor loopbaanbegeleiding door de universiteit.

Over de supervisie tijdens het promotietraject is tweederde van de respondenten tevreden. De meesten spreken wekelijks of tweewekelijks af met hun begeleider. Op het LUMC ligt de frequentie gemiddeld wat ho-

ger, bij Geesteswetenschappen het laagst. Feitelijke verschillen tussen interne en externe promovendi zijn er wat dat betreft nauwelijks, al beschouwt die laatste groep de frequentie wel vaker als ‘te laag’.

De internationale promovendi werd ook gevraagd naar lastigheden bij hun komst naar Nederland. Het vinden van een woning (70 procent) vormde het grootste obstakel, gevolgd door contact leggen (36) en de taal (35). Een enkeling vermeldde daarbij dat de Belastingdienst als beleid heeft om kennismigranten niet in het Engels te woord te staan. De Leidse promovendi zien dat graag veranderen. LEO hoopt dat de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten daarbij kan bemiddelen. Verder krijgen de universiteit en het LUMC onder meer het advies om de situatie voor externe promovendi te verbeteren. MVW

6

Mare · 19 september 2013

Advertenties

D N U O R A G N I K BACKPAC

D L R O TCHAHNGEED MWY LIFE – CARLIJN

S T E K C I T D L E R E W N E T N E D U T S R O O V F A N A V AL , 5 9 3 . €1

19 september 2013 · Mare 7 Wetenschap

Aantrekkelijk door afweer Voor mensen, maar ook voor muggen

GHB De drug GHB kan verslavend zijn, soms al na een paar weken. De afkickverschijnselen zijn berucht hevig, en soms zelfs levensbedreigend. Het is dan ook niet zo raar dat GHB-verslaafden hulp zoeken, en dat doen er steeds meer. In een artikel in Drug and Alcohol Dependence zet een groep experts, waaronder LUMC’er Martijn van Noorden, op een rijtje wat voor soort mensen die hulpzoekers zijn.

Op het eerste gezicht wijken ze niet heel erg af van de verslaafden aan andere feestmiddelen. De typische GHBverslaafde is jong, man en laagopgeleid.

Bijna de helft is werkloos, en meer dan de helft combineert het gebruik met andere middelen. Opvallend is dat een groot gedeelte van de groep slaapproblemen heeft, waarbij niet helemaal duidelijk of dat alleen gevolg is van de verslaving, of ook hielp die te veroorzaken. Hoe groter de slaapproblemen, hoe ernstiger de verslaving, in elk geval.

Kankerkaalheid

De muggensoort Anopheles stephensi is een bekende verspreider van het malariavirus.

Er lijkt een verband te zijn tussen je immuunsysteem-genen en hoe aantrekkelijk je bent voor muggen, ontdekten Leidse en Wageningse wetenschappers.

Door Bart Braun Wie wel eens in gezelschap slaapt, zal het misschien zijn opgevallen: muggensteken zijn oneerlijk verdeeld. De ene slaper wordt wakker vol roze bulten, de ander met een huid zo ongeschonden als babybilletjes in een luierreclame.

Blijkbaar zijn sommige mensen aantrekkelijker voor muggen dan anderen.

Dat is eigenlijk raar: bloed is bloed, zou je denken. Wat maakt het een mug nou uit van wie ze drinkt?

Die vraag is van levensbelang als het niet meer over de Hollandse steekmug gaat, maar over malariamuggen. Grofweg de helft van alle mensen die ooit dood zijn gegaan, ging dood aan malaria. Nog steeds kost de ziekte jaarlijks honderdduizenden doden, en veroorzaakt het miljarden euro’s aan economische schade. Wageningse wetenschappers doen daarom al meer dan twintig jaar onderzoek naar de vraag wat een mug nou precies wil en doet.

In zijn onvolprezen boek Mug geeft de voormalig Wageningse onderzoeker Bart Knols een overzicht van al het wereldwijde onderzoek daarnaar. Het maakt muggen amper uit hoe vaak mensen zich wassen.

Knoflook en bier helpen ook niet, al het volksgeloof ten spijt. Wat ook niet helpt, is ’s nachts in het donker je slaapkamer binnenglippen. De mug wordt niet aangetrokken door de lampen, maar door warmte, het koolzuurgas dat je uitademt, en de geur van zweet.

Nou is zweet van zichzelf reukloos. Pas als bacteriën het opeten, ontstaat er een echte zweetlucht.

Knols haalde de wereldpers toen

hij ontdekte dat Limburgse kaas buitengewoon aantrekkelijk is voor malariamuggen. Die kaas wordt gemaakt met behulp van hetzelfde soort bacteriën als er op zweetvoeten groeit. Vermoedelijk persten de eerste makers van deze kaasjes de kaas-in-wording uit met hun blote voeten, en is de bacterie zo in het recept beland. Vieze sokken ruiken dus niet naar kaas, het is andersom.

Muggen houden dus zweetgeur, maar niet ieders zweetgeur is hetzelfde. Leeftijd, dieet en gezondheid zijn allemaal van invloed. Ook je genen spelen een rol. Dat is waar de Leidse hoogleraar immunogenetica Frans Claas om de hoek kwam kijken.

Het muggenonderzoek was een uitstapje voor hem. In het dagelijks leven houdt Claas zich bezig met de genetica van het immuunsysteem vanwege de koorddanserij die de afweer moet bedrijven tijdens de zwangerschap: als alle vreemde smetten geweerd moeten worden, maar de baby nou net niet. Het vakgebied is ook van belang als je het beste donororgaan voor een patiënt wil vinden. Daarbij helpt het enorm als donor en ontvanger immunogenetisch op elkaar lijken.

De belangrijkste overeenkomst zijn de zogeheten Human Leukocyte Antigens (HLA’s). Dat zijn eiwitjes die op allerlei cellen in het lichaam zitten, en ze fungeren als een soort security badges. De HLA’s presenteren allemaal stofjes die aan de binnenkant van de cel zitten, en de beveiliging van het lichaam – de witte bloedcellen – controleert of alles klopt. Geen badge? Dan is het vast een bacterie of parasiet die weggewerkt moet worden. Wel HLA-eiwitten, maar ze zitten vol met virusstofjes? Ook dan grijpt het immuunsysteem in.

Hoe meer verschillende HLA’s je aan kunt maken, hoe meer ziekmakers je tijdig kan herkennen. Een orgaandonor en -ontvanger moeten

qua HLA’s zo gelijk mogelijk zijn, maar een papa en een mama juist zo min mogelijk. Dan hussel je de genen lekker door elkaar, en krijgt het kindje een lekker breed badgepakket mee. ‘Hoe diverser je HLAgenen, hoe beter je afweer’, vat Claas het samen.

Het is dan ook niet toevallig dat de HLA-genen nauw verknoopt zijn met lichaamsgeur. Zo kan je onbewust bepalen of iemand afweergewijs bij je past of niet. Mensen vinden mensen met een badge-pakket dat verschilt van dat van henzelf lekkerder ruiken, stelde een Zwitserse onderzoeker in 1995 vast.

Diezelfde HLA-genen spelen ook een rol in je aantrekkelijkheid voor muggen, stelden Claas en co vast. In het vaktijdschrift Infection, Genetics and Evolution beschrijven ze een onderzoek met 48 vrijwilligers die hun voeten af moesten vegen aan glazen knikkertjes.

De muggen hadden een duidelijke voorkeur voor het zweet van men-

sen met een bepaalde HLA-variant.

‘We weten nog niet zo goed hoe dat zit’, vertelt Claas. ‘Wellicht dat de stofjes anders binden aan geurstoffen zorgt voor een verschil in geur.’

Een andere optie is dat de verschillen in afweersysteem zorgen voor verschillende bacterieflora op de huid, die het mensenzweet op een andere manier verwerkt. ‘We weten nu nog niet om welke van de twee het gaat.’

Claas: ‘De volgende stap is nu: hoe werkt het? En waar kan ik ingrijpen?

Eerst zou ik overigens nog een uitgebreidere, grotere studie willen doen.

Het is niet duidelijk of het effect echt zo groot is als in dit onderzoek.’

Dit resultaat betekent in elk geval niet dat je veilig bent als je dat ene antigen toevallig niet hebt, benadrukt hij.

‘Je kan ook variatie hebben aan de kant van de mug, net zoals bij mensen. Het kan best zijn dat muggenstammen ook verschillen in hun voorkeur.’

Een Limburgs stinkkaasje, zeer aantrekkelijk voor muggen.

Chemotherapie voor kankerpatiënten pakt snel delende cellen aan. Die in de tumor, maar bijvoorbeeld ook haarzakjes. Daar worden patiënten kaal van, terwijl ze het al zwaar genoeg hebben.

Promovenda Corina van den Hurk onderzocht of daar wat aan te doen is door de hoofdhuid te koelen. Zij hoopt bij het verschijnen van deze Mare op haar bevindingen te promoveren.

Het idee is simpel: als je de patiënt een speciale koelkap opzet, vernauwen de vaten naar de hoofdhuid, en komt er dus minder chemo bij de haarcellen aan.

Bij ongeveer de helft van de patiënten werkt het zo goed dat ze geen pruik meer nodig hebben, dus dat scheelt geld. Het zou natuurlijk wel zuur zijn als dankzij deze truc vervolgens de kanker uitzaait naar de hoofdhuid. De kans daarop is klein, en wordt niet groter door te koelen, stelde Van den Hurk vast. Ze betreurt het dan ook dat de kopkoelingscapaciteit van veel ziekenhuizen onderbenut is.

Pluto Bijna vijftig keer zo ver van de zon als de aarde draait het dwergplaneetje Pluto om zijn baan. De atmosfeer is steenkoud en dun, en lijkt een soort omgekeerd broeikaseffect uit te oefenen, zodat het er nog kouder is dan je zou verwachten.

Die atmosfeer bestaat vooral uit stikstof en methaan. Planeetonderzoekers zijn voornamelijk geïnteresseerd in het stikstofgedeelte.

De stikstof in de lucht die u nu inademt, bestaat grotendeels uit moleculen van twee stikstofatomen die elk zeven neutronen en zeven protonen hebben. Zeven plus zeven is veertien, en chemici schrijven de vorige zin daarom ingekort als 14N2. Op aarde heeft daarnaast zo’n 0,4 procent van alle stikstof een neutron extra: 15N14N. Zou dat op Pluto hetzelfde zijn? Dat willen wetenschappers graag weten, want dat leert ze meer over hoe atmosferen op zulke verafgelegen klompjes ontstaan en werken. Het probleem is dat Pluto zo idioot ver ligt, dat je dat niet zomaar vaststelt.

In het planetenvakblad Icarus neemt een groep onderzoekers, waaronder Leidenaar Alan Heays alvast een voorschot.

Er is een NASA-scheepje onderweg naar Pluto, dat midden 2015 aan zal komen.

Dat scheepje gaat metingen doen, en in de publicatie rekenen Heays en co voor hoe je uit die metingen de verhouding tussen de twee soorten stikstof zou moeten kunnen peuteren. De truc zou ook moeten werken bij planeten buiten ons zonnestelsel, als de meting maar goed genoeg is.

8 Mare · 19 september 2013 Advertenties

Overstijg jezelf Lanceer je carrière bij Deloitte De keuze van je eerste werkgever is heel belangrijk. Je wilt goed beginnen en ambities kunnen waarmaken. Daarom is er geen betere plek om je carrière te starten dan bij Deloitte. En dat heeft alles te maken met de mogelijkheden die je krijgt aangereikt.

Je werkt al snel voor verschillende opdrachtgevers aan interessante projecten. Dat maakt je werk afwisselend en inspirerend.

Met je eigen initiatieven en ideeën geef je richting aan je carrière.

Bij Deloitte is de ambitie letterlijk voelbaar en dat motiveert.

Je leert snel, je groeit snel en stijgt boven jezelf uit.

Lanceer je carrière en kijk op werkenbijdeloitte.nl

© 2013 Deloitte The Netherlands

19 september 2013 · Mare 9 Achtergrond

Ik was toe aan een gap year Het eerste jaar van de rest van je leven Gecancelde exotische reisplannen door de dreiging van het leenstelsel, twijfel tussen Delft en Leiden, en op en neer pendelen tussen universiteit en ouderlijk huis. Ruim 5600 nieuwe studenten streken aan het eind van deze zomer in Leiden neer. Mare volgt de belevenissen van drie nieuwkomers. ‘Op de middelbare school kon je na een acht achteroverleunen, hier niet.’

Door Marleen van Wesel

Foto Marc de Haan

Foto Taco van der Eb

Foto Taco van der Eb

Niet zo nagedacht Oh nee! Dit wil ik En toen kwam dat over de studie niet leuk vinden! leenstelsel Riva Boutylkova (18) Studie: Molecular Science & Technology (MST) in Leiden en Delft Uit: Maastricht

Isra Acherrat (18) Studie: Criminologie in Leiden Uit: Noordwijk

Eva Oskam (18) Studie: Leiden University College in Den Haag Uit: Capelle aan den IJssel

‘Wow, ik schrik helemaal van het geluid van de deurbel! Die had ik nog niet eerder gehoord’, vertelt Riva Boutylkova in haar kamer op de derde verdieping van de Pelikaanhof waar ze sinds kort woont. Naast haar bed en onder haar bureau staan koffers.

‘Telkens als ik hierheen kom, neem ik een volle mee in de trein uit Maastricht, bij wijze van verhuizing. De meubels heb ik van de vorige bewoner overgenomen. Al mijn versierdingen, posters van de Beatles, liggen nog thuis in Maastricht. Alleen de rommel maakt dat het al echt mijn kamer is.’

Ze studeert Molecular Science & Technology. ‘Ik heb er eigenlijk niet heel uitgebreid over nagedacht en ik weet nog niet echt welke richting alles zal opgaan. Maar dat geeft niet, want MST is heel breed.’

Voor haar studie volgt ze drie dagen per week college in Delft en twee dagen practica in Leiden. ‘Ik heb in beide steden gezocht naar een kamer. Hier vond ik als eerste iets. Mijn vader kende iemand, die weer iemand kende, die wist dat ze hier met spoed een huisgenoot zochten. Best gecompliceerd, maar voor mij uiteindelijk wel gemakkelijk.’

Op de deur zit nog een AEGEE-sticker van een vorige bewoner. Zelf is ze lid geworden van Catena. ‘De week na de El Cid had ik me nog aangemeld voor de OWee, de introweek van Delft. Toen ik daar op maandag al die verenigingen zag, dacht ik: weet je wat, ik heb hier niet nog een keer zin in. Ik ben terug gegaan naar Leiden, heb me snel aangemeld bij Catena, wat me tijdens de El Cid wel aanstond, en op dinsdag vertrok ik meteen op eerstejaarskamp.’

Inmiddels is ze lid van A Catena, de a-capellagroep, en een cultuurclubje. Dat combineert ze met dagelijkse colleges van negen tot half zes. ‘Tegen het weekend, wanneer alles wat minder uitmaakt, word ik wat actiever.’

‘Ik was er zó van overtuigd dat ik rechten wilde studeren dat ik na een proefcollege bij criminologie dacht: oh nee, deze studie wíl ik helemaal niet leuk vinden!’ vertelt Isra Acherrat op haar kamer in Noordwijk.

Tussen haar criminologiestudieboeken liggen thrillers van Dan Brown en Lars Keppler. ‘Rechten vond ik bij nader inzien toch te veel over, nou ja, rechten gaan. En psychologie te veel over psychologie en sociologie te veel over sociologie. Criminologie is een mooie combinatie van die drie.’

Uiteindelijk lijkt de forensische kant haar wel wat. ‘Die richt zich op daders en slachtoffers, mensen waarover iedereen wel wat te zeggen heeft, terwijl men maar weinig van hen weet.’

‘Sommige colleges maken de leerstof toegankelijker, andere maken het juist nog vager’, constateert ze na twee weken. Haar propedeuse wil ze evengoed binnen een jaar halen. ‘Een goed begin is het halve werk, maar zoals de Jeugd van Tegenwoordig zegt: een goed begin is maar de helft. Op de middelbare school kon je achteroverleunen als je een acht had gescoord, hier niet.’

Ze woont nog thuis, bij haar ouders en haar broer en zusje.

‘Mijn zusje is nog maar twaalf, dat is wel leuk. Op kamers gaan heeft vast ook voordelen, maar de noodzaak is niet zo hoog.

Leiden is maar twaalf kilometer fietsen. Een latertje is ook geen probleem, want ik heb vrienden en familie in Leiden.’

Op haar kastdeur hangt een poster van moslimvrouwenorganisatie Al Nisa. Daarop hapt een dame met een Delfts blauwe hoofddoek naar een haring, met als onderschrift: Ik lust ze rauw. ‘Ik ben geboren en getogen Noordwijkse. Een studie in Marokko, waar mijn familie vandaan komt, heb ik nooit overwogen. Maar ik ga nog wel uitzoeken of ik een semester in het buitenland kan studeren. Praag, Londen, of waar dan ook. Zo’n kans zou ik wel grijpen.’

‘Na de middelbare school was ik eigenlijk toe aan een gap year.

De plannen waren nog niet heel concreet, het liefst wilde ik Spaans leren in Midden-Amerika. Maar toen kwam dus dat hele gebeuren met het sociaal leenstelsel’, vertelt Eva Oskam op haar kamer van 38 vierkante meter op de tiende verdieping van het gloednieuwe LUC-complex aan het Anna van Buerenplein in Den Haag.

‘Als het heel helder is, kan ik uit mijn raam Rotterdam zien liggen. Dus eigenlijk ben ik nog half thuis.’

Na een open dag van het University College in Utrecht was ze nog niet echt enthousiast. ‘Zo schools en Nederlands. Leiden heeft meer een Amerikaans systeem en er is bovendien een mooi aanbod van genderstudies. Als ik hier na de selectieprocedure niet was aangenomen, was ik alsnog op reis gegaan.

Nu heb ik studiegenoten van 27 verschillende nationaliteiten.’

Uiteindelijk hoopt ze diplomaat te worden. In Leiden verwacht ze niet vaak te komen. ‘In de introductieweek van het LUC zijn we ook een dagje naar Leiden geweest. Dat was leuk, maar niet heel bijzonder. Misschien is het wel handig voor ons om te weten waar de UB en Plexus zitten, maar we wonen naast de KB en de meeste dingen kun je verder wel via internet regelen. Die verenigingen daar zijn sowieso niets voor mij.

Misschien is dat leuk als je uit het buitenland komt, of uit een boerengat. Ik heb me wel aangesloten bij twee committees van de LUC-studievereniging, Fortuna. Met één daarvan gaan we taarten bakken voor Amnesty International. Sinds kort ben ik ook vrijwilliger voor Unicef. En eigenlijk moet ik ook nog een baantje.’

Ondanks al die bezigheden hoopt ze haar propedeuse in één jaar te halen. ‘Dat moet op het LUC wel. Anders word je eraf getrapt.’

10 Mare · 19 september 2013 English page

Don’t even think of coming back!

The story of a Syrian student in Leiden

A rebel fighter utilizes a hole in the wall in the Seif Al-Dawla district of Aleppo.

Hekmat Dirbas from Syria is working on his doctorate in Leiden and tries to contact his family and loved ones every day. “I see dead children in my nightmares too.”

By Petra Meijer “Killing is killing, whether you do it with a knife or with chemical weapons – the result is the same”, says Hekmat Dirbas (37) shaking his head. He left his native country, Syria, in 2011 to work on a PhD in Middle Eastern Studies in the Netherlands. When he left, everything was still quiet. Now he’s very worried about an American attack. “My family lives next to a military airfield.”

Dirbas, originally a historian, had

a good job as a teacher at secondary school in Syria. His specialism was Semitic languages and he decided to go to the Netherlands to work on a PhD. “Although the cost of living is high here, the tuition fees are reasonable.”

He had only been in the Netherlands a few weeks when protests were held in Damascus. “Soon, the peaceful revolt turned into riots that were rigorously quelled, and consequently both sides radicalised.”

He admits that the regime, prior to the insurgency, was authoritarian. “But people are flexible and they find a way to cope with that. We knew what we could and couldn’t do. It was fine as long as you didn’t get too involved in politics.”

The riots reached Aleppo in the

Photo Hollandse Hoogte

summer of 2011, coming close to the community in which he grew up and close to where his family still lives. “They told me how much the country had changed: inflation meant that food was five to ten times more expensive. Oil and electricity weren’t available and so, in desperation, people burned their books and clothes for warmth in the winter. Transportation lines broke down too. The trip from my town to Aleppo used to take minutes but you can’t do it in under four hours now, with all the check-points.”

His problems in the Netherlands grew too: the Lira, or Syrian pound, collapsed so his savings were suddenly worth much less and transferring money wasn’t easy.

“It was a difficult time. The events

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/ huiswerkbegeleiding Buurthuis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Drie leerlingen basisonderwijs groep 8 en acht leerlingen groep 7 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen.

Twee leerlingen voortgezet onderwijs, één vmbo-havo, Engels, Nederlands en één MBO, rekenen en Engels, hebben ook hulp nodig. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 071-5214526.

E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Vrijwilligerswerk in het buitenland?

Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 22-24 november 2013. Voor informatie en aanmelding: www.samen.org

in Syria were causing financial problems and I wondered whether I should return home.”

But when he mentioned his worries to his family, they were unanimous: “You’re there now and you should make the best of it. Don’t even think of coming back.”

Keeping in touch with his family is fraught with trouble: due to the poor Internet connection, he has only managed to Skype them two or three times in two years. He usually rings them on his Nokia. “You never know when they have electricity so I try and ring them several times a day – every day.”

He manages to contact them about once every two weeks. “But my parents are sly and don’t want me to worry, so they try to turn every conversation towards my situation. ‘How’s your course?’ they’ll ask while I want to know how they are faring, of course.”

He has, by now, found his own means of acquiring information. He follows a number of young people on Facebook and knows a few useful websites. And obviously, he watches the news: “But I think it’s often exaggerated.”

He wants to point out that his talks with his family are not always gloomy. “We have happy times too, because we can finally talk to each other again, and there’s other stuff.

Last time I spoke to my family, I heard that my brother has a new baby. Life goes on and there’s room for a little happiness.”

Nonetheless, it’s been weeks since Dirbas last spoke to his family. Three weeks ago, he heard that three of his former pupils had been killed in skirmishes in the country.

The suspense is dreadful. Although it is not unusual not to hear anything from his family for three weeks, he is terribly worried about the imminent retaliations by the Americans.

“My family lives close to a military airfield and to three military bases.

Although America claims they use “smart” missiles, I can’t really rely on their precision with my relatives so close to potential targets. We’re used to the fighting; it’s been raging for two and a half years. But

I’m scared of an American attack because I can’t imagine what will happen. The regime will just stay in power so it won’t solve anything. I don’t trust the Americans and I’m scared it will turn into another Iraq or Lebanon. Do you really think that Obama cares about the Syrian people? He’s mainly worried about how the rest of the world sees him.

America would rather see Syria as a weak country. But if the Americans don’t do anything, it will just reinforce Assad’s position.

“The Dutch media frequently portray the conflict in Syria as matter of minorities or religion, but I think that socio-economic factors are more likely to be the cause. The difference between rich and poor was huge in Syria and many people left the country to live in cities, hoping to find a better future. But they couldn’t really adapt or fit in and the unrest in other countries stirred up their feelings of dissatisfaction.

The right-wing parties have turned those feelings to their own advantage - you could say they hijacked the uprising.”

He regards intervention by America and other Western countries as a form of imperialism. “How many wars did you have before you had a democratic system? How much time did it take? We need to rebuild the country first and make sure everyone has the basic necessities before we can work on democracy. We have to learn from this and we have to do it ourselves.”

Dirbas realises that the images of dead children shocked the world.

“I see dead children in my nightmares too, but they have been part of my nightmares for a long time. I can understand that many people feel that something should be done.

They mean well but unfortunately, good intentions often go astray. Do you want to help? Don’t send troops, send food, education and give them somewhere to live. Luckily, now that Kerry’s spoken, a diplomatic, political and peaceful solution seems possible. Obviously, I don’t know what the future will bring, but in any case, I’m relieved that there’s less chance of an American intervention.”

Academische Agenda Zet je in voor het Rode Kruis tijdens je studententijd! Heb jij interesse in vrijwilligers- en commissiewerk of zelfs een bestuursjaar waarbij jij het verschil maakt? Mail dan naar bestuur@studentendeskleiden.nl Gediplomeerd docent met veel podiumervaring geeft dwarsfluitles of saxofoonles. Tevens improvisatie en/of muziektheorieles. Meer info : Pieter de Mast.

071-5128229 of 06-44154802 / pdemast@ hetnet.nl / www.windstreken.com Deelnemers gezocht voor onderzoek naar voeding, stemming en cognitie.

Gezonde, niet-rokende, vrouwelijke proefpersonen (18-30 jaar) die geen hormonaal anticonceptiemiddel (zoals de pil) gebruiken en een regelmatige menstruatie cyclus hebben. Het onderzoek bestaat uit een intake (ongeveer 1 uur) en een onderzoeksochtend (ongeveer 3,5 uur, waarvan 1 uur pauze). U wordt kort geïnterviewd, vult vragenlijsten in en doet computertestjes. Tijdens de onderzoeksdag slikt u een voedingssupplement (tryptofaan) of placebo. Beloning: € 30,- of 10 credits. Meer informatie: mail naar leiden.onderzoek@gmail.com

Prof.dr. C.G. Breedveld-de Voogd zal op maandag 23 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als als leeropdracht Burgerlijk Recht.

Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Pulses in singularly perturbed reactiondiffusion systems’. Promotor is Prof.dr. A. Doelman.

Mw. Y. Dai hoopt op dinsdag 24 september 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Natural deep eutectic solvents’. Promotor is Prof.dr. R. Verpoorte.

Mw. A.A.A.A. Bentinck van Schoonheten hoopt op woensdag 25 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Karl Abraham. Freuds rots in de branding’. Promotor is Prof.dr. H. Beukers.

Mw. M. van den Broek hoopt op dinsdag 24 september 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Treat to target in rheumatoid arthritis: opportunities and outcomes’. Promotoren zijn Prof.dr. T.W.J. Huizinga en Prof.dr.

W.F. Lems (VU Amsterdam).

Dhr. Y.J. Bae hoopt op woensdag 25 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Renewable Energy and Resource Curse; On the Possible Consequences of Solar Energy in North Africa’. Promotor is Prof.dr. R.J. Ross.

Mw. D. Elouarrat hoopt op dinsdag 24 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Linking lipids to acetylation’. Promotor is Prof.dr. W.H. Moolenaar.

Dhr. S.C. Bruggink hoopt op woensdag 25 september 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Transmission and Treatment of Cutaneous Warts in General Practice’. Promotoren zijn Prof.dr. J. Gussekloo en Prof. dr. W.J.J. Assendelft (Radboud Univ. Nijmegen ).

Mw. J. van Aken hoopt op dinsdag 24 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Studies on undifferentiated and early rheumatoid arthritis’. Promotor is Prof. dr. T.W.J. Huizinga.

Dhr. F.W.J. Veerman hoopt op woensdag 25 september 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de

Mw. H.L. Mickleburgh hoopt op donderdag 26 september 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ‘Reading the Dental Record. A Dental Anthropological Approach to Foodways, Health and Disease, and Crafting the preColumbian Caribbean’. Promotor is Prof.dr. C.L. Hofman.

Dhr. R.H.N. van der Kant hoopt op donderdag 26 september 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Protein complexes and cholesterol in the control of late endsosomal dynamics’. Promotor is Prof.dr. J.J. Neefjes.

Mw. K. Timmer hoopt op donderdag 26 september 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A cross-linguistic investigation of the onset effect in reading aloud: No need to mope about the MOPE’.

Promotor is Prof.dr. N.O. Schiller.

Dhr. S.C. Bruin hoopt op donderdag 26 september 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The role of clinical, pathological and molecular characteristics in colorectal cancer management’. Promotoren zijn Prof. dr. R.A.E.M. Tollenaar en Prof.dr. L.J. van t Veer (Univ. of California).

Mw. E.L. Stapert hoopt op donderdag 26 september 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Contact-induced change in Dolgan: An investigation into the role of linguistic data for the reconstruction of a people’s (pre)history’. Promotoren zijn Prof.dr. M.P.G.M. Mous en Prof.dr. B. Pakendorf (Université Lyon 2).

19 september 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Made in Mekka Tentoonstelling over de wereldlijke pracht van een religie De hadj, de jaarlijkse pelgrimstocht naar Mekka, is van een overweldigende massaliteit en rijk aan weelde. Van ritueel tot souvenir, ook voor ongelovigen.

Wie de deur naar de tentoonstelling ‘Verlangen

Door Vincent Bongers

Moslims rond de Ka’aba.

naar Mekka’ in het museum van Volkenkunde opent, hoort een aanzwellend geroezemoes. Het zijn de stemmen van Nederlandse moslims die op televisieschermen vertellen over de hadj: de bedevaart naar Mekka die elke islamiet, mits gezond en voorzien van genoeg geld, eens in zijn leven moet voltooien.

Elk jaar maken rond de vijfduizend

Foto Museum Volkenkunde

Nederlanders de pelgrimstocht.

Een textielhandelaar van rond de veertig legt het belang van de bedevaart uit: ‘Ik had geen spirituele dromen meer. Ik dacht alleen nog maar aan werk. Ik besloot de hadj te doen. Ik nam afscheid van mijn familie met een traan in mijn oog maar met rust in mijn hart.’

Naast het intieme en spirituele is er de massaliteit. De cijfers tonen een evenement van immense omvang. De hadj in 2012 trok meer dan drie miljoen pelgrims, er werden een miljoen dieren geslacht. De gelovigen leefden in 50.000 tenten, ingedeeld naar nationaliteit.

Maar deze indrukwekkende getallen komen pas echt tot leven in een zaal waar fragmenten van de Imax film Journey to Mecca wordt vertoond. De rondgang rond de Ka’aba, het kubusvormige heilige huis van de islam in het centrum van de Grote Moskee, is een bekend beeld. Maar er zijn veel meer rituelen. Zo trekken de miljoenen gelovigen naar de vlakte rond de berg van Arafat, zo’n dertig kilometer van Mekka, om daar zes uur in de hitte te bidden. Het weidse landschap lijkt besneeuwd met mannen die de verplichte twee witte doeken (ihram) dragen, ook de vrouwen zijn licht gekleed. De menselijke maat wordt overstegen - een effect dat in het museum wordt weergegeven door de projectie van een eindeloze stroom bedevaartgangers op de muren van de zaal.

Maar wat grote getallen en eenheid uitstraalt, boezemt ook angst in. Het sektarische element van de bedevaart komt scherp naar voren in het werk Road to Makkah van de

Saoedische kunstenaar en militair Abd al-Nasser Gharem. Hij maakte van stempels de befaamde verkeersborden rond de stad na. Rechtdoor richting Mekka is een groengekleurd Muslims Only. De ongelovigen zijn rood en moeten rechts afslaan.

Verder zijn er prachtig verluchtigde korans en instructieboeken te zien, maar ook gedetailleerde miniaturen uit de 17e eeuw die een goed beeld geven van hoe rijke en arme pelgrims de tocht beleefden. Ook worden er foto’s getoond van hadjgangers uit alle windstreken die in de 19e eeuw genomen zijn door de Leidse hoogleraar Arabisch Christiaan Snouck Hurgronje.

Indrukkwekkend zijn de stukken doek, kiswa geheten, die over de Ka’aba worden gedrapeerd. In Saudi-Arabië is een atelier waar 240 ambachtslieden jaarlijks nieuwe kleden maken. De fluwelen stukken stof lijken van ver af gezien zwart maar er zijn met grijs draad religieuze teksten in geweven. Ook bij de ingang van de ka’aba hangen deze doeken, deze zijn van zijde en bewerkt met verguld zilverdraad.

Maar het is niet allemaal indruk maken met pracht en praal. Nederlandse hadjgangers doneerden souvenirs van hun tocht. Een daar zitten grappige dingen bij als een sleutelhanger met kleine sneeuwglobe met daarin een mini-ka’aba.

Het modelletje van het heiligdom is wel made in China, blijkt uit de onderkant.

Verlangen naar Mekka Rijksmuseum Volkenkunde Te zien tot en met 9 maart 2014 €11, Gratis voor studenten

Spiegelbeeld in cellen Genetisch materiaal als kunst Kunstenares Charlotte Jarvis doneerde huid, bloed en urine voor stamcelonderzoek in het LUMC. De kopieën van haar cellen vormen nu een soort biologisch zelfportret.

‘Eens per week komen LUMC-onderzoekers naar de Raamsteeg om mijn hersen-, hart- en vaatcellen te onderhouden’, vertelt kunstenares Charlotte Jarvis (29). Tot 1998 was op die locatie ruim honderd jaar lang de voorganger van Naturalis gevestigd.

Nog steeds wordt de helft gebruikt als depot door verschillende Leidse musea. In de andere helft worden vanaf begin dit jaar flitscolleges, latenightshows en minitentoonstellingen georganiseerd onder de naam Raamsteeg2.

Sinds deze week is op de expositie DA4GA het werk van vier jonge kunstenaars te zien die organisch, soms nog levend, materiaal gebruikten.

Bijvoorbeeld skeletten van zebravisjes, voor Fish Bone Chapel van de Amerikaan Haseeb Ahmed. De embryo’s van deze visjes worden vaak gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, omdat in de embryonale fase de proefdierwet nog niet geldt.

Ahmeds drieluik, dat sowieso iets christelijks heeft, is geïnspireerd op kerken in Zuid-Italië en Roemenië

Door Marleen van Wesel

die zijn versierd met beenderen van monniken. De vinnen zijn dan ook in het formaat van mensenhanden uit de 3D-printer gekomen. Even verderop staat de opstelling Living Mirror van Laura Cinti en Howard Boland, waarin magnetisch gevoelige bacteriën ter plaatse een foto nabootsen van bezoekers.

De Britse Charlotte Jarvis legt uit waarom ze haar eigen cellen exposeert. ‘Voor een eerder project, met het Netherlands Proteomics Centre, interviewde ik wetenschappers. Om ze op hun gemak te stellen, vroeg ik ze altijd om me te vertellen over hun werk, zoals ze dat aan een vreemdeling op straat zouden doen’ Degenen die met stamcellen werkten, bleken daar juist níet relaxed op te reageren. Zo onterecht! Als reactie daarop maakte ik Ergo Sum.’ Ze stond huid, urine en bloed af voor het stamcelonderzoek van hoogleraar ontwikkelingsbiologie Christine Mummery. Onderzoekers brachten het materiaal terug tot stamcellen, die weer te programmeren zijn tot allerlei andere celtypen.

Het uiteindelijke kunstwerk bestaat uit flesjes met hersen-, vaat- en hartspiercellen.

‘Echte organen kan nog niemand maken, maar op microscoopfilmpjes zie je de hartspiercellen ook echt kloppen en de hersencel-

len zijn in staat om met elkaar te communiceren.’

De helft van haar cellen bevindt zich overigens in het laboratorium van het LUMC, als onderzoeksmateriaal. ‘Ze kwamen goed van pas. Wetenschappers mogen namelijk niet werken met hun eigen stamcellen.

Wanneer ze daarmee in aanraking zouden komen, beginnen de cellen te groeien als een tumor. Zelf had ik het materiaal minstens moeten opeten om gevaar te lopen, hoor. Hoewel, ik had er ook overheen kunnen struikelen in het laboratorium.’

De incubator waarin haar cellen in Raamsteeg2 worden bewaard, heeft ze zelf ontworpen. ‘Het zou

immers een soort zelfportret worden. Het heeft iets weg van een altaar, omdat ik het ergens wel een religieus en miraculeus idee vond, wat daarbinnen gebeurt. Maar het lijkt ook op een medicijnkastje, omdat het doel van deze technologie is, dat een dokter op jouw cellen kan testen welke medicijnen het beste werken.

Bovendien is een medicijnkastje een persoonlijk voorwerp. Met spiegels aan de zijkant, zoals in je badkamer, en een derde soort spiegelbeeld in het midden: mijn eigen cellen.’

Tentoonstelling DA4GA – Raamsteeg2 T/m 15 december op donderdagen 1221u, vrijdag t/m zondag 12-17u, €2,50

FILM TRIANON Blue Jasmine dagelijks 19.00, za. zo. + wo. 14.30 The Conjuring dagelijks 21.30 Borgman dagelijks 18.45 + 21.30 Jobs do. + zo. ma. di. wo. 18.45 The Lone Ranger do. vrij. za. zo. 21.30 Now You See Me ma. di. wo. 21.30 KIJKHUIS Lovelace dagelijks 18.30 Blue Jasmine dagelijks 21.00 Wolf dagelijks 19.00 + 21.45 LIDO We’re the Millers dagelijks 18.45 + 21.30 The Mortal Instruments: City of Bones dagelijks 18.45 Riddick dagelijks 21.30 Elysium dagelijks 18.45 White House Down dagelijks 21.30 Smoorverliefd dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. + wo.

14.30

M U Z IE K QBUS Séne Percu – percussiegroep uit Senegal met Oké Sène Vr 20 september 20.30 €10 De Leidse Danssalon Indian Summer Party Za 21 september 20.00 €10 Sarah Slean & Ian Kelly & BplusCStrings Zo 22 september 20.30 €10 Blues Caravan: Erja Lyytinen & Eric Steckel Band Wo 25 september 20.30 €10 SUB071 Nulla Osta & Public Disgrace Ma 23 september 21.00 DE TWEE SPIEGHELS Ewald Ebings Jamcakes Vr 20 september 21.00 Alban Claret Quartet Za 21 september 16.00 Ruth Geerse Zo 22 september 16.00 Jamsessie o.l.v. Jeen Rabs Ma 23 september 21.00 RIJKSMUSEUM VOLKENKUNDE Concert Farida Mohammed Ali Za 21 september 15.00 SCHELTEMA LEIDEN Quite Quiet: Awkard i & Daniel Versteegh Zo 22 september 14.30 €6

T H E ATER HET WEESHUIS Al Dente – De kersentuin 19, 20, 21 september 20.30 €12

D I V ERSEN MUSEUM BOERHAAVE Herman Boerhaave special Ma 23 september 12.00 en 14.00 RAAMSTEEG2 Tentoonstelling DA4GA T/m 15 december op do 12-21u, vr t/m zo 12-17u €2,50

Kunstenares Charlotte Jarvis staat huid, bloed en urine af voor artistieke doeleinden. Foto James Read

ACADEMIEGEBOUW HSVL-symposium Twee Eeuwen Koningshuis Di 24 september 18.30 €7,50

12 Mare · 19 september 2013 Kamervragen

Bolwerkers

Leiden scheldt

Foto Taco van der Eb

‘Wie vroeg afhaakt, is een laffe twat’ Jeroen van Suylichem (24), student geneeskunde ‘Huize Hooi’ - Hooigracht 11-13 Bewoners: 15 Kamer: 45 m2 Betaalt: 340 euro na aftrek huur­ subsidie Hoe kom je aan zo’n grote kamer?

‘Ons huis was vroeger onderdeel van het Sint Elisabeth Ziekenhuis. Daarom zijn de gangen breed en de kamers groot.

We hebben één kleine kamer van 11 vierkante meter voor de jongste bewoner. Ook ik ben daar begonnen, eigenlijk was het wel een knus plekje. Als nestor (huis-oudste, red.) heb ik nu een van de grootste kamers. In vijf jaar tijd ben ik vier keer doorverhuisd. Het hospiteren gaat hier heel gemoedelijk, we gaan samen borrelen. We stellen geen vervelende vragen zoals: “Als je een verkeersbord was, welk bord zou je dan zijn?”’

Wat bevalt je aan het huis?

‘We zijn een actief gemengd huis met

Bandirah

leuke mensen die allemaal lid zijn van Quintus of Augustinus. We doen veel samen zonder dat het als verplichting voelt. Wie vroeg afhaakt en niet mee gaat borrelen is een laffe twat, daar worden wel eens geintjes mee uitgehaald.’

Zoals?

‘Omdat de deuren op slot kunnen is keren niet altijd mogelijk, maar daar wordt altijd iets op verzonnen. Bij een huisgenoot werd laatst de deur gebarricadeerd met alle losse spullen die er in huis te vinden waren, waaronder een emmer latex die langzaam onder zijn deur door sijpelde. Bij een ander hebben we zijn dispuutsbroek met de hoogste ladder aan de muur vastgespijkerd.’

Zijn er veel regeltjes?

‘Het huis heeft zo zijn eigen tradities.

Er is bijvoorbeeld een huisontgroening.

Die bestaat uit een klein zuur elementje, waarna de nieuwe bewoners zich de

trap opdrinken. Het huis heeft dertien treden, dus ze nuttigen dertien shotjes.

Boven wacht de nestor met een huisdas en een huistrui als beloning.’

Heeft het huis ook nadelen?

‘Ik woon aan de straatkant van de Hooigracht, maar heb eigenlijk weinig geluidsoverlast. Naast het buitenraam van enkel glas heb ik nog een binnenraam dat het geluid tegenhoudt.

‘Het huis heeft verder alleen maar voordelen. In de grote tuin gaan we vaak barbecueën of we zitten tot diep in de nacht buiten met een winkelwagentje als vuurkorf. Op het dakterras lig je zomers heerlijk in de zon.’

Wat was jullie brakste avond?

‘Dat was met het huisdate-diner. Het thema was geïnspireerd op de beroemde strandfeesten op het Thaise Ko Pha Ngan. We hadden drie kuub zand besteld en in de fusie gestort. De muren

werden beschilderd met neon verf en we hebben natuurlijk ook onszelf ondergekliederd. Iedereen had een emmertje met sterk in de hand, deze werden continu bijgevuld. De ochtend daarna was een van de brakste ooit.’

Geen last van klagende buren?

‘Aan de rechterkant grenst het huis aan de steeg naar de Aalmoeshofjes, dus daar hebben we geen directe buren. Aan de andere kant zit het internationale studentencomplex.

‘Eén van de kamers grenst aan onze tuin. Soms hebben we geen contact met de bewoner, maar vorige zomer zat er een aardige Duitse jongen, die we hebben uitgenodigd voor de voetbalwedstrijd Nederland-Duitsland. We hadden tribunes gebouwd door de banken op bierkratten te zetten en keken de wedstrijd met hem en zijn vrienden.’

Door Petra Mejier

Ik verhuisde naar Leiden en dacht: Fijn, deze stad is veel kleiner dan Amsterdam, dat wordt een stuk rustiger fietsen. Verscheidene idyllische toekomstvisioenen van compleet zen langs de pittoreske grachten fietsen trokken al langs mijn netvlies.

I could not have been more wrong.

Kijk, ik ben niet de meest kundige fietser, dat geef ik toe. Ik let niet altijd even goed op, soms rijd ik net iets te snel of te langzaam, of ik steek te laat mijn hand uit. I get that.

Maar dat ik rustig op een hoofdweg rijd en jij ineens uit een zijstraat schiet en me bijna aanrijdt, maakt mij geen ‘fokking idioot’.

En dat ik misschien, inderdaad, ietsje te laat besloot over te steken terwijl jij van rechts kwam en daardoor een béétje moest remmen (maar echt waar niet zo erg veel, want er zat nog drie meter tussen ons in), oké, dat is niet zo chill voor je, maar daarover hoef ik je aan het einde van de straat echt niet nog steeds horen vloeken – en dat ik daar per se kanker voor zou verdienen lijkt me ook wel een tikje overdreven.

Mijn punt is: ik heb vier jaar in het belachelijk drukke Amsterdam gefietst en ik ben er nog nooit uitgescholden geweest. Na welgeteld een week in Leiden was het me al vijf keer overkomen.

VIJF KEER, LEIDEN. Ik kan niet anders dan concluderen dat Leidenaars, Leidenaren, Leiders, Leidelingen, mensen die in Leiden wonen anders met hun verkeersfrustraties omgaan dan ikzelf.

Het zal mijn erg voor gêne vatbare Vlaamse inborst wel zijn. Ik heb immers nog nooit de behoefte gevoeld om iemand op straat allerlei verwensingen toe te schreeuwen. Ik snap ook niet helemaal wat nou precies de meerwaarde is van dat ge-’kutwijf!’ heelder dagen op de weg.

Zo besloot gisteren een tientonner van middelbare leeftijd op zo’n dikkerdjesbrommer met een kind achterop zo ontzettend dicht achter me aan te rijden dat ze, toen ik mijn bestemming nou eenmaal bereikt had, bijna mijn achterwiel doorkliefde omdat ze erg bruusk moest remmen.

En toen schold ze mij uit voor kutwijf. Serieus.

Alsof het hoegenaamd mijn schuld is dat zij een rothumeur heeft. Of dat ze een belachelijk slecht pedagogisch voorbeeld is.

Echt, what the fuck? Hoe durft ze?

Ik kan het niet helpen dat ze waarschijnlijk net naar huis ging na acht uur met d’r handen in de plee zitten voor een hongerloontje.

Dat ze ongetwijfeld gedoemd is tot generaties laagopgeleide tienermoeders als nageslacht. Dat ze de lady bits waar die uit voort moeten komen ook al tien jaar niet meer in levende lijve heeft kunnen aanschouwen. Serieus, wat is er mis met haar?

CHILL THE FUCK DOWN MET JE AGRESSIE ALREADY! Wat een kutwijf.

Talitha Dehaene