Mare 4 (37)

26 september 2013 37ste Jaargang • nr. 4

Verdwaald in het doolhof Pagina 12

Libië had een goede rechtsspraak. Nu maar hopen dat het zo blijft

Marie-Anne Frenken werd wereldkampioen roeien.

‘En ik, ik ging door’

Op pad met zweefvliegers ‘Ook mijn oma van 83 vond het fantastisch!’

Pagina 3

Pagina 9

Pagina 11

Beter rekenen met genen Medici met RNA-studie in Nature

Allerlei eigenschappen worden bepaald door je genen. Maar welke genen staan er precies aan, en hoe? Leidse onderzoekers werkten mee aan de grootste transcriptomics-studie ooit.

We beginnen bij het begin: de zogeheten genomics.

In vrijwel elke cel van het lichaam zit DNA. Dat erfelijk materiaal zit opgeslagen in relatief grote moleculen die we chromosomen noemen. De helft van die chromosomen kreeg u van uw vader, de andere helft van uw moeder.

DNA is een lange keten van kleinere molecuultjes, kraaltjes als het ware. Daar zijn er maar vier soorten van. Als wetenschappers zich kwaad maken, kunnen ze de complete volgorde van al die kraaltjes vaststellen. Dat proces heet sequencen, het resultaat heet een genoom, en de wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoek naar genomen heet genomics.

Het eerste opgehelderde genoom was van een virus, en werd al in de jaren ’70 opgehelderd. Het eerste levende wezen – een bacterie – volgde in 1995 en vanaf toen ging het hard. De techniek ging steeds sneller, wetenschappers werden steeds beter in het sequencen, daardoor nam de vraag naar genomen toe, wat weer verbetering van de techniek inspireerde, enzovoort. In het jaar 2000 kondigden Bill Clinton en Tony Blair aan dat het Humane Genoom Project was afgerond.

Over de definitie van ‘af ’ valt te stoeien, maar er was een ‘blauwdruk van het leven’, zoals het toen heette.

Net zoals een ongeoefend oog bar weinig kan met de blauwdruk van een huis, zo zat de wetenschap

DOOR BART BRAUN

met dat genoom. Wat betekent dat nou? Uw hersencellen en darmcellen verschillen enorm. Toch zit daar hetzelfde DNA in.

Er is meer aan de hand dan alleen die DNA-volgorde. Het maakt nogal uit welke genen er ‘aan staan’, en hoe. Als een cel iets met een gen wil doen, schrijft hij het DNA als het ware over: het DNA wordt gebruikt als mal om een ander molecuul mee te maken: RNA. Dat overschrijven heet met een mooi wordt ‘transcriptie’, en onderzoek naar al het RNA in een cel heet transcriptomics.

In het vooraanstaande wetenschapsblad Nature stond vorige week een publicatie van het zogeheten Geuvadis-consortium, een Europees samenwerkingsverband waarin ook Leidse genetici zitten.

Het team van wetenschappers had de transcriptomen in een bepaald soort witte bloedcellen van 462 verschillende mensen vastgesteld.

Omdat het gewone genoom van die mensen al bekend was vanuit het 1000 genomes project, konden wetenschappers voor het eerst op grote schaal de twee ‘omics’ naast elkaar leggen. We wisten al een tijdje dat mensen genetisch gezien heel eenvormig zijn. Vang twee apen uit dezelfde boom, en er zit waarschijnlijk meer ver-

schil tussen hen twee dan tussen welke twee mensen ook. In de manier waarop onze genen aangestuurd en afgeschreven worden, zit veel meer variatie, is de conclusie. Dat is niet alleen interessant voor mensen die graag willen weten hoe een cel of hoe een mens werkt, maar ook voor mensen die willen helpen als de boel juist niet werkt: dokters.

Bij veel aandoeningen is er wel een verband tussen DNA en ziekte, maar dat is relatief zwak.

Een bepaalde variant van een gen zorgt voor een hogere kans op bijvoorbeeld multiple sclerose of diabetes, maar lang niet iedereen met die variant krijgt ook de bijbehorende ziekte. ‘De associaties met RNA zijn vaak veel directer’, vertelt Bio-informaticus PeterBram ’t Hoen van de LUMC-af-

deling Humane Genetica. Transcriptomics zijn een belangrijke tussenstap om met het verband tussen genen en ziekte aan de gang te gaan.’

‘Er is altijd een discussie over wat nou precies genetisch bepaald is, en wat bepaald wordt door de omgeving’, aldus ’t Hoen, co-auteur van het Nature-verhaal.

‘Die invloed van de omgeving is in deze studie vrij klein, omdat het allemaal cellen zijn die in een gestandaardiseerde omgeving werden gekweekt. In de toekomst kun je dit soort technieken juist gebruiken om de interacties tussen genen en buitenwereld te bepalen.

Als je hersencellen zou nemen in plaats van deze bloedcellen, dan zouden de transcriptomen er inderdaad anders uitzien. Het heeft dan ook zeker zin om andere celtypes toe te voegen aan dit onderzoek. Bepaalde genen die heel specifiek zijn voor een bepaald soort cel – hersencelgenen, bijvoorbeeld – staan hier niet aan, maar een groot gedeelte van de informatie die we hebben, kun je extrapoleren naar andere celtypes.’

De Leidse inbreng bestond on-

der meer uit het strak trekken van de onderzoeksmethode. In een apart artikel in Nature Biotechnology met ’t Hoen als eerste auteur zet het consortium op een rijtje hoe je zoveel mogelijk eenvormigheid in de aanpak schept, en onderzoeken ze hoe goed dat heeft gewerkt. Dat klinkt makkelijker dan het is, want RNA is berucht lastig om mee te werken. ‘Er zijn technieken waarvan bekend is dat als twee analisten hetzelfde protocol opvolgen, ze toch nog verschillende uitkomsten kunnen krijgen. Bij de aanpak die we hier kozen, valt het gelukkig mee, maar dan nog kwamen we af en toe verschillen tegen. Dat werd dan bijvoorbeeld veroorzaakt omdat een groep niet precies hetzelfde apparaat gebruikte bij de voorbewerking.’

De volgende stap voor het Leidse team is om, in samenwerking met onderzoeksgroepen in Groningen, Rotterdam en Amsterdam, de transcriptomen te bepalen van vierduizend Nederlanders.

En dan niet van één bepaald type bloedcel, maar de complete cocktail van verschillende celsoorten die je in een bloedmonster vindt.

‘Dat is een stukje complexer, maar je krijgt ook rijkere informatie.’

Hoe ver kun je gaan met zulke informatie? ‘Het is echt een misvatting dat we, als we eenmaal alle transcriptomen binnen hebben, het geheim van het leven hebben ontrafeld’, benadrukt de onderzoeker. ‘Dat geheim is veel complexer dan we ons ook maar kunnen voorstellen.’

‘Vang twee apen uit dezelfde boom, en je vindt meer verschillen tussen die twee dan tussen welke mensen ook.’

Volgende week geen Mare

Mare zoekt een stagiair(e)

Rechten krijg een fixus van 1050

Elsevier-enquête: Leiden de beste

Vanwege Leidens Ontzet verschijnt er volgende week geen krant. Mare 5 komt uit op 10 oktober. Medelingen voor die krant moeten 7 oktober binnen zijn.

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

De faculteit Rechten heeft toestemming gekregen om volgend collegejaar een fixus in te stellen van 1050 eerstejaars.

‘En dat is nog steeds heel veel.’

De Universiteit Leiden komt als beste brede universiteit uit het onderzoek van het tijdschrift Elsevier, waarvoor 230.000 studenten werden ondervraagd.

Pagina 5

Pagina 5

Bandirah Pagina 16

2 Mare · 26 september 2013 Geen commentaar

Verdoemenis

VU-antropoloog Mart Bax bleek een tweede Diederik Stapel. Een deel van zijn publicaties was verzonnen, en de dingen die hij wel echt schreef, publiceerde hij tot vijf maal toe onder verschillende titels. Ook zette hij allerlei onderscheidingen en lidmaatschappen van organisaties op zijn cv die hij niet had of die zelfs niet bestonden.

De gepensioneerde hoogleraar moet nu door het slijk, maar zijn voormalige werkgever gaat niet vrijuit. Al sinds 2002 waren er vermoedens van fraude, maar onderzoeksjournalist Frank van Kolfschooten en zijn collega’s van de Volkskrant moesten eraan te pas komen voor daar iets mee gebeurde. En nu de tegels zijn gelicht en een ranzige beerput bleken te bedekken gebeurt er…niets. Hij is al met pensioen, dus ontslaan is er niet meer bij. Het rapport is al straf genoeg, aldus de Vrije Universiteit.

Misschien dat Bax er uiteindelijk zelfs baat bij heeft. Stapel schnabbelt inmiddels aardig bij met zijn boekverkoop, af en toe een praatje, en een theatertour in de maak.

Deze merkwaardige gang van zaken is niet alleen stuitend voor wetenschappers die zich wél een slag in de rondte werken om hun data en publicaties bij elkaar te krijgen. Het is ook een klap in het gezicht van de rest van Nederland. Bax en Stapel hebben jarenlang een hoogleraarsalaris gekregen, van gemeenschapsgeld. Dat kregen ze om onderzoek mee te doen – wat ze niet hebben gedaan – en om onderwijs van te geven – waar ze niet competent voor waren, want ze deden geen onderzoek. Bax krijgt al jaren een pensioen op basis van een salaris dat hij nooit had mogen krijgen. Dat pensioen komt uit een pot waarin ik elke maand geld moet storten.

Subsidieverstrekker NWO besloot de beurzen die ze aan Stapel had gegeven niet terug te vorderen. Stapel had daar zijn promovendi van betaald, en die hadden daar naar eer en geweten onderzoek van gedaan, zij het met fictieve data, zo redeneert de FIOD. NWO gaat in die manier van denken mee.

Uiteraard hoeven die promovendi dat geld niet terug te geven, maar Stapel heeft NWO geen waar gegeven voor haar geld. NWO geeft geld voor onderzoek, en dat hebben ze niet gekregen. De Tilburgse psycholoog kwam er overigens vanaf met een taakstaf van 120 uur. Drie weekjes schoffelen in ruil voor vijf jaar topsalaris. De studenten die met hun collegegeld bijdroegen aan zijn salaris zouden er voor tekenen.

In het bedrijfsleven worden mensen die hun werkgever zoveel schade berokkenen helemaal naar de verdoemenis geprocedeerd – en terecht. Zelfs de NS, die toch ook uit de gemeenschapsruif eet, laat zich door de Fyramakers niet afschepen met een ‘sorry, het geld is op’.

In de wetenschap kijkt men de fraudeurs echter deemoedig aan. Schijnbaar niet beseffend hoeveel imagoschade ze daarmee oploopt, nog eens bovenop die van de fraude zelf.

Ontbreken de wettelijke mogelijkheden om de Baxen financieel aan te pakken? Tijd voor een noodkreet aan Den Haag, dat die mogelijkheden er snel moeten komen.

Door Bart Braun

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Een nobele daad Vegetariërs zijn de slechtst geëvolueerde mensen die ik ken. De Nederlandse pioniers in de jaren zestig namen afscheid van sappige, sissende lappen vlees om zich over te geven aan de dode sponsen van onze voedselketen: tofu. Dat, en tempé – een witte massa samengeperste bonen, als versteende wormen – namen de plek in van knapperige bacon, glimmende worsten (ongetwijfeld een term die in Sonja Bakkers pornoroman voorkomt) en luchtige tartaartjes. Een edele daad waar ik warm van word.

Ook ik nam ooit die nobele stap. Ik was elf en staarde in het vliegtuig naar mijn luchtmaaltijd. Een gestalt schwitz vond zich op mijn bord plaats. Die bleke stukjes waren ooit dieren, en dieren zijn lief. Ik keek naar het bord, toen naar mijn vader en zei: ik ben vegetarisch (voor een neerlandicus is dit talige zelfmoord, maar zo zei ik het, en ik ben graag historisch getrouw).

Helaas waren we onderweg naar Griekenland, en kon ik de komende weken één verdachte moussaka, veel tzatziki en honderden in olijfolie badende frietjes eten.

Dat was 1998. Ik kon kiezen uit waterig nepgehakt dat als popcorn knetterde in de pan, gefrituurde rijsthapjes en een zeer zoute bruine schijf. Nu, vijftien jaar later, houden grote supermarktketens elke vrijdagmiddagborrel wedstrijden wie de lachwekkendste vleesvervanger kan bedenken. Zuchtend worden wat bakjes met plofkip opzij geschoven en als handgebaar naar de vleesmijdende mens brengt men na vele beschonken avonden: “vega spekreepjes” (glibberige zalmroze hompjes), “vega braadworst” (walgelijke maanvormige roze gelatine), tofu roerbakreepjes (smaakt en ruikt naar Earl Grey) en Valess (witte zoute plakken met de structuur van doodzieke vis). En, toen het bier op was, kwam men op een grote variatie aan “stukjes”: gegrilde stukjes, saté stukjes, wokstukjes.

“Wat gaan we eten vanavond?” “Sperziebonen, aardappels en stukjes.” Valess noemt dat blokjes, en raadt in reclames jubelend een “blokjesdag” aan. Ik verzin dit niet.

Al jarenlang is het vleesmijden, fulltime of parttime, niet meer een besluit dat alleen door linkse hippies met een schuldgevoel wordt genomen. Hipsters, en ik

zal dit woord zoveel mogelijk proberen te vermijden, zul je zelden nog zien met een plofdier onder de arm.

Doen ze dat wel, dan worden ze geschamperd door hun vrienden, die nonchalant met woorden strooien als quinoa en chiazaad en met een vrome glimlach broccolisapjes drinken.

Ik ben een tijdje niet in het Lipsius geweest, maar vrees voor wat ik daar na 17.30 zal aantreffen. Een bremzoute lasagne en een smaakloze nasi met een gefrituurde steunkous staan in mijn geheugen gegrift.

Andere opties waren Eazie, waar alles naar deeg en sojasaus smaakt. Of Jacketz (een aardappel in schil): heerlijk, maar genoeg complexe koolhydraten om mij de rest van de avond winderig te maken, ongemakkelijk avondcollege incluis. Ik hoop dus op een vegetarisch café in Leiden dat ik nog niet ken, waar men van seitan niet vies is, en clichés als geitenkaas-met-tijmen-walnoten mijdt. Dat is geen onterechte hoop op gastronomische vernieuwing, want ik kan me herinneren dat in Leiden een nieuw soort kaas is bedacht, minder vet en zonder stremsel – omdat het volgens de wet niet ‘kaas’ mag heten, heet het: kees. Geweldig!

Maar vooralsnog loopt Amsterdam (en daarvoor loopt trouwens Den Haag) voorop in innovatie. Want over niet al te lang opent in Amsterdam een filiaal van de Vegetarische Slager. Ik kan niet wachten daar naartoe te gaan en een onsje meer te vragen. Ik hoop ook dat ze me een plakje worst aanbieden en dat het plakje het gezicht van een clown heeft. Luguber eigenlijk, dat zoiets aan ons werd aangeboden toen we als kleuter aan de hand van onze moeder staarden naar de rode landschappen die achter de vitrine van de slager lagen. Maar niet zo luguber als... het feit dat het dode dieren waren?

Ach, zo wil ik niet eindigen. Dan lijkt het net alsof ik een moraal had waar ik naartoe zat te breien. Die heb ik niet, na vijftien jaar vegetariërschap eet ik wekelijks een BLT. Wees blij dat ik niet over de kweekvleesburger ben begonnen.

Emma Anbeek van der Meijden is masterstudent taalbeheersing

26 september 2013 · Mare 3 Mensen

Een slachtoffer van gewelddadigheden tussen protesteerders en milities in de Libische stad Benghazi wordt weggedragen. Foto HH

071 -527 … indruk dat in het land wilde stammen permanent oorlog voeren met elkaar. Maar het land heeft een tamelijk ontwikkeld rechtssysteem dat in de jaren 50 is opgebouwd.’

En dat systeem is niet door Gadaffi gesloopt. ‘Hij hield de rechtelijke macht in stand. Soms liet hij ook toe dat de rechters allerlei vonnissen tegen de overheid uitspraken.’

‘Vrouwelijke rechters spelen nu een belangrijke rol. Of dat zo blijft spreekt niet vanzelf ’

Gemarteld vanwege de achternaam Gewelddadige milities verstoren Libisch staatsbestel Libië heeft een veel beter rechtssysteem dan wordt aangenomen, zeggen Leidse juristen die hun bevindingen binnenkort in Tripoli presenteren. Het is alleen de vraag of dat zo blijft.

Door Vincent Bongers ‘Het kan eerlijk verlopen’, zegt Jan Michiel Otto, over het proces tegen Saif al-Islam Gadaffi, de zoon van de in 2011 vermoorde Libische dictator Moammar, dat net is begonnen. ‘Er zijn voldoende knappe juristen.’

Maar dat is maar de helft van het verhaal. Het is tekenend voor de instabiliteit in het land dat het proces niet in de hoofdstad Tripoli plaats-

vindt. ‘Daar is een speciale gevangenis gebouwd voor Saif al-Islam.

Maar de zaak dient in Zintan, een klein plaatsje in de bergen. Dat komt omdat daar de militie zit die hem gevangen heeft genomen. En deze gewapende groepen verstoren de rust die zo nodig is om Libië weer op te bouwen.’

De Leidse hoogleraar recht en bestuur in ontwikkelingslanden is tevens directeur van het Van Vollenhoveninstituut dat samen met Libische collega’s het justitiële apparaat van het land in kaart bracht.

De rapportage is net verschenen en over enkele weken wordt het door de onderzoekers ook in Tripoli gepresenteerd.

‘Het nieuwe staatssysteem is nog

tamelijk teer’, aldus Otto. ‘De milities bestormen bijvoorbeeld het parlement of bezetten het departement van justitie en bedreigen de minister.’

Het is dan ook belangrijk dat in Libië meer publiekelijk bekend wordt over de misdragingen van de milities zodat zij minder steun krijgen. ‘Een van die groepen heeft bijvoorbeeld onlangs een man van zijn bed gelicht, 45 dagen lang gevangengehouden en gemarteld. Alleen maar omdat hij de achternaam had van een stam die grotendeels loyaal was aan Gadaffi.’

De onderzoekers ontdekten dat er in Libië een stevige basis is voor goed functionerende rechtspraak.

‘Als je het nieuws volgt, krijg je de

De Britse Jessica Carlisle, die als postdoc is verbonden aan het Van Vollenhoveninstituut, deed enkele maanden veldwerk in Libië voor het rapport. ‘Het is interessant dat je bepaalde vooringenomenheid weg kan nemen’, zegt Carlisle. ‘In Libië kun je als burger een door de staat betaalde advocaat krijgen. Het was een vrij breed gedragen idee dat de dienst een dumping ground is voor mislukte rechters en pas afgestudeerden die het vak nog moeten leren. Uit ons onderzoek blijkt dat er sterke aanwijzingen zijn dat dit niet zo is.’

Opvallend voor het MiddenOosten is dat er ook vrouwelijke rechters zijn. Otto: ‘Die spelen bijvoorbeeld een heel belangrijke rol in het familierecht. Maar het is niet vanzelfsprekend dat dit zo blijft. Er zijn partijen die zeggen: “Dat is een erfenis van Gadaffi, daar moeten we maar eens mee stoppen.”’

Carlisle volgde zo’n vrouwelijk rechter. ‘Zij was niet alleen actief in de rechtszaal. Een echtpaar met een dispuut werd bijvoorbeeld uitgenodigd voor een gesprek in haar kantoor. Dat was echt mooi om te zien.

Ze probeerde op hen in te praten om hun geschil buiten de rechtszaal op te lossen.’

Ondanks het relatief goede nieuws over het potentieel van de rechtspraak in Libië maakt Otto zich zorgen. ‘Het zijn kolossale opdrachten waar de mensen daar voor staan. Tegen de internationale gemeenschap hebben we gezegd: “Blijf ze steunen, laat ze niet in de steek.”’

Frutti di Mare

Test gratis je ontwormingsmiddel Door Bart Braun Met een mesje

schraapt Jantine van der Plas een klein beetje poeder van een blauwe pil. De preventiewerkster van Brijder Verslavingszorg druppelt er voorzichtig een beetje formaldehyde en zoutzuur bij; het poeder kleurt de vloeistof zwart.

‘Dat betekent dat er MDMA in zit, de werkzame stof in xtc’, legt ze uit. ‘Verder weet je dan nog niks. Zit er veel MDMA in of weinig? Zit er ook nog iets anders in? Daarvoor moeten we hem doorsturen naar het lab.’

Zorgvuldig bepaalt Van der Plas logo, diameter, dikte en andere eigenschappen van de pil. Zo kan hij vergeleken worden met de ruwweg 20.000 varianten die al in de databank staan. ‘Als hij overeenkomt op alle kenmerken, is het ook vrijwel zeker dezelfde pil.’ Dat scheelt een labtest, en dat scheelt weer gemiddeld 75 euro.

De testservice Leiden onderzoekt – in elk geval voorlopig – alle harddrugs, nieuwe psycho-actieve stoffen en dus niet alleen pillen.

Elke donderdagmiddag trekt de Brijder in bij jongereninformatiecentrum ExposeYour, tegenover de Jumbo. Iedereen die aan de voorwaarden voldoet, kan daar gratis, anoniem, en zonder risico om te worden opgepakt wekelijks

één monster laten testen.

Ook journalisten zullen je niet zomaar aanspreken: Mare wordt daadkrachtig bij de bezoekers uit de buurt gehouden.

‘Anders staat mijn baan op het spel’, zegt Van der Plas: ‘Privacy staat hoog in het vaandel bij ons.’ Een week later kan je bellen voor de uitslag. ‘Je krijgt niets zwart op wit. We willen iedere vorm van “reclame maken” met onze testuitslagen voorkomen.’

Als het lab een levensgevaarlijke stof vindt, krijgt de consument dat ook te horen. ‘Daarnaast starten we dan een zogeheten regionale Red Alert, en gaan we gericht flyeren. Landelijke waarschuwingen, zoals op dit moment de hooggedoseerde xtc en vervuiling met PMMA, komen van het Trimbosinstituut.’

De drugstests worden gesubsidieerd zodat de overheid in de smiezen kan houden wat er zoal op de markt is.

‘De voornaamste functie waarom de verslavingszorg deze service levert, is het regionaal kunnen voorlichten’, aldus Van der Plas. ‘Geen preek, want dan komen de consumenten niet meer, maar ik benadruk wel dat drugsgebruik nooit zonder risico is. Ik geef wel zogenoemde harm-reduction adviezen.

Bijvoorbeeld: drink genoeg vocht maar

niet ineens liters, en besef dat er extra risico’s zijn bij combinatiegebruik.’

Of de tests wel eens echt rare dingen vinden? ‘We zien allerlei vervuilingen, waaronder op dit moment de gevaarlijke PMMA bij de xtc-tabletten. Maar ook levamisol, een ontwormingsmiddel voor schapen, als versnijdingmiddel bij cocaïne”. Er komen ook steeds weer nieuwe psychoactieve stoffen op de markt, waar we zicht op willen hebben.

Druk is het niet: in de twee uur dat Mare over de vloer is, komen er twee bezoekers langs. Normaal zijn het er eerder zeven tot tien mensen op een middag, vertelt Van der Plas. ‘Zeker als er publiciteit is over drugsdoden, zoals dit jaar, neemt de vraag toe. Vaste klanten? Ja, die heb ik wel. Een gedeelte daarvan meldt zich bij mij aan voor verslavingszorg, als ze merken dat ze het gebruik niet meer in de hand hebben.’

‘Gebruikers krijgen geen preek.’

Foto Taco van der Eb

Grote kleine kwaal Huisarts en promovendus Sjoerd Bruggink zette ons beeld van wratten op de kop.

Andere artsen promoveren op levensbedreigende ziektes als kanker en Huntington. Wordt er wel eens laatdunkend gedaan over wrattenonderzoek?

‘Laatdunkend is niet het goede woord, maar het is een kleine kwaal, inderdaad.

Ik zeg dan altijd dat een kleine kwaal die veel voorkomt evenveel recht heeft op onderzoek als een grote kwaal die weinig voorkomt. Met relatief weinig middelen heb ik een grote bijdrage kunnen leveren voor velen. Er waren geen antwoorden op de vragen die aan de orde zijn in de dagelijkse praktijk.’

Welke vragen zijn dat?

‘Hoe kom ik eraan? En hoe kom ik er weer vanaf? Het zit op beide gebieden anders dan we onze patiënten vaak voorhouden.’

Wat vond je zelf het opvallendst?

‘Dat het genezingspercentage van onze behandelingen zoveel lager is dan we denken. Voor hooguit de helft van de patiënten is de meest effectieve behandeling na drie maanden effectief.’

Dan is voorkomen misschien handiger. Hoe kom je aan wratten?

‘Wat we al heel lang wisten is dat ze veroorzaakt worden door bepaalde stammen van het Humaan papillomavirus (HPV). De boodschap was altijd: draag slippers als je gaat douchen in openbare gelegenheden zoals het zwembad, ga niet gymmen op blote voeten. Het bewijs dat je daar wratten door oploopt, is niet zo groot.’

Waar krijg je ze wel?

‘We hebben een groep basisschoolleerlingen gevolgd en hun kans op wratjes gerelateerd aan risicofactoren. Gemiddeld heeft een op de drie basisschoolkinderen wratten, en in de helft van de gevallen hebben de ouders dat niet in de gaten, zo bleek. De belangrijkste risicofactor is het gezin. Ook als je in een klas zit met veel klasgenoten met wratjes, is de kans dat je ze zelf krijgt groter.

Voor risico’s door openbare gelegenheden vonden we eigenlijk geen bewijs.’

En er vanaf komen is moeilijk?

‘De boodschap van mijn proefschrift is eigenlijk: de basis van de behandeling is afwachten. Het gaat om een onschuldige kwaal die vrijwel altijd vanzelf verdwijnt. De helft van die basisschoolkinderen was een jaar later weer genezen.

Als je dat bespreekt met een patiënt, samen met de informatie over de relatieve effectiviteit van behandelingen en bijwerkingen ervan, zullen die er vaker voor kiezen om gewoon af te wachten.’

Maar als je nou toch iets wilt doen?

‘Dan is voor handwratten aanstippen met vloeibare stikstof het effectiefst, en voor voetwratten monochloorazijnzuur.’

Wat gebeurt er verder met dit onderzoek?

‘Naast de publicaties in de internationale medische bladen denk ik dat het belangrijk is dat deze uitkomsten bij huisartsen zelf terechtkomen. Die grijpen bij niet-bedreigende klachten veel terug op het standaardwerk Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk. In het hoofdstuk over wratten in dat boek zijn mijn belangrijkste lessen voor de dagelijkse praktijk verwerkt.’ BB

4 Mare · 26 september 2013 Nieuws

Meer leden Studentengezelligheidsverenigingen hebben veel meer eerstejaars getrokken dan vorig jaar. Uit cijfers van de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) blijkt dat 8500 eerstejaars zich hebben ingeschreven bij een van de 48 LKvV-leden. Dat is twaalf procent meer dan vorig jaar en de grootste stijging sinds 2009. Het aantal studenten in het hoger onderwijs steeg overigens met zes procent in vergelijking met vorig jaar. Waarschijnlijk door de dreiging van het sociaal leenstelsel. Het blijkt dat maatregelen om studenten sneller te laten studeren geen negatieve gevolgen hebben voor de aanwas van nieuwe leden. De LKvV denkt zelf dat vanwege de krappe arbeidsmarkt veel studenten steeds meer het nut zien van het lidmaatschap van de studentenvereniging.

‘Studenten willen zich naast hun studie verder ontwikkelen en studentenverenigingen bieden bij uitstek deze optie’, aldus Jan van ’t Westende, voorzitter van de LKvV. In Leiden zijn Minerva, Quintus, Augustinus, SSR en Catena lid. Alleen de laatste haalde minder leden dan vorig jaar binnen.

Kattekop top De Kattekop, het kinderdagverblijf voor kinderen van personeel en voltijdstudenten aan de Universiteit Leiden, is uitgeroepen tot beste kinderopvang van Zuid-Holland. Onderzoeksbureau Tevreden onderzocht daarvoor de kwaliteit van 6500 locaties in heel Nederland.

Voor directeur Tilly Pannebakker kwam de benoeming niet uit de lucht vallen.

‘We bestaan al sinds 1980 en sindsdien zijn we meegegroeid met de universiteit. Sommige ouders komen bijvoorbeeld uit het buitenland en daar spelen we op in met warme middagmaaltijden.

Ook hebben we altijd vastgehouden aan rust en ruimte. Bij andere kinderdagverblijven is dat de laatste tijd pas weer in. Langde tijd vond je daar veel gemengde groepen, een opendeurenbeleid en een groot aanbod aan activiteiten. Dat laatste hebben wij ook wel, maar iets doordachter.’ Woensdagavond mocht Pannebakker de prijs in ontvangst nemen.

Gedoe over sociaal leenstelsel GroenLinks wil uitstel voor masterstudenten, minister niet Er is grote verwarring ontstaan over de invoering van het sociaal leenstelsel in de masterfase. Die stond gepland voor 2014, maar de Volkskrant schreef maandag dat het stelsel er pas een jaar later komt.

Minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, ontkent echter dat haar plannen vertraagd zijn.

Door Vincent Bongers Het stelsel voor

de bachelor was al eerder uitgesteld tot 2015 om studenten aan het idee te laten wennen.

Het kabinet heeft geen meerderheid in de Tweede Kamer en moet dus op zoek naar steun voor zijn

plannen. Bussemaker heeft haar oog laten vallen op D66 en GroenLinks en is al een tijd zonder resultaat in overleg met deze partijen over het afschaffen van de basisbeurs.

Bram van Ojik, fractievoorzitter van GroenLinks, wil alleen akkoord gaan met het vervangen van de beurs door een leenstelsel als de minister haar plannen flink aanpast. De partij wil de ov-kaart behouden, kleinere collegegroepen en betere docenten.

‘In de Miljoenennota wordt daar geen geld voor uitgetrokken’, aldus Van Ojik in de Volkskrant. ‘Terwijl wij daar wel op aangedrongen hebben. Dan komt het moment dat we zeggen: we moeten studenten niet langer in onzekerheid laten.’ Volgens de partij moet de minister nog

maar een jaar extra nadenken over het plan.

Bussemaker ziet niets in uitstel en benadert de uitspraken van Van Ojik positief. Blijkbaar vindt hij dat ‘het sociaal leenstelsel er moet komen’. De minister wacht verder de bespreking van het voorstel in de Tweede Kamer af.

In het Nationaal Onderwijsakkoord, dat het ministerie vorige week afsloot met de onderwijsvakbonden is veel aandacht voor het stelsel. In het akkoord staat dat de ondertekenaars afspreken ‘dat indien tot een sociaal leenstelsel wordt besloten , zij de opbrengsten in het bijzonder willen aanwenden voor het hoger onderwijs inclusief het direct met het onderwijs verbonden

Niet verantwoordelijk voor zelfmoord

Nieuwe MOOC Op maandag 30 september gaat de tweede Leidse Massive Open Online Course (MOOC) van start. ‘Inmiddels zijn er al 25.000 aanmeldingen voor de collegereeks van Edwin Bakker, hoogleraar Terrorisme en Contraterrorisme’, aldus Gideon Shimshon, directeur van het Centre for Innovation van de faculteit Den Haag en verantwoordelijk voor de technische en organisatorische uitvoering van de MOOCs. De MOOC wordt aangeboden via Coursera, een gratis online platform dat cursussen aanbiedt. Inschrijven kan overigens nog steeds op https://www. coursera.org/course/terrorism. De eerste Leidse MOOC, gegeven door hoogleraar Europees recht Stefaan Van den Bogaert, trok 40.000 studenten, daarvan deden er meer dan 3000 examen. Bijna de helft daarvan haalde een voldoende. Bakker laat op de website van de universiteit weten te hopen op ‘een internationaal publiek dat met mij de discussie wil aangaan wat terrorisme is, hoe we daar tegenaan kunnen kijken en wat we er tegen kunnen doen.’

Digitaal evalueren Het evalueren van vakken bij rechtsgeleerdheid blijft digitaal. Onlangs publiceerde de taskforce ‘herziening onderwijsevaluatie’ hun rapportage. Een van de aanbevelingen was om de formulieren zoveel mogelijk digitaal aan te bieden. Het rechtenbestuur was het hier mee eens. Studenten in de faculteitsraad dachten daar anders over. ‘Onze mailbox wordt al platgespamd met dingen die je moet invullen. Digitale evalueren maakt dat alleen maar erger’, zei Merel Schuppert van studentenpartij SGL onlangs bij een vergadering. Het rechtenbestuur beloofde nog eens na te denken over het papier maar heeft alsnog besloten dat de computer handiger is.

onderzoek in hbo en wo, zodat ze ten goede komen aan de kwaliteit van het onderwijs aan de studenten.’

Bij investeringen in de kwaliteit van het hoger onderwijs wordt onder meer gedacht aan gerichte studiekeuze, onderwijsbegeleiding en nieuwe onderwijsvormen.

Verder wordt er 135 miljoen tot 2017 uitgetrokken om de teruggang in de bekostiging afgesproken in het Regeerakkoord te compenseren. Dit geld is gekoppeld aan de prestatieafspraken die de universiteiten en hogescholen met het ministerie gemaakt hebben.

Studentenvakbond LSVb ondertekende het onderwijsakkoord overigens niet omdat zij tegen het sociaal leenstelsel is.

Studenten aan een Chinese universiteit moeten een contract tekenen dat ze hun universiteit niet verantwoordelijk zullen stellen voor hun eventuele zelfmoord.

Bij de papierwinkel die aankomende eerstejaars van de Dongguan University of Technology in de Chinese provincie Guandong moesten invullen, zat een opmerkelijk formulier.

Mochten ze onverhoopt zelfmoord plegen, dan zou de universiteit daar geen verantwoordelijkheid voor dragen, stond er. Of ze dat even wilden ondertekenen.

Het weekblad Time meldt dat niet alle ouders gelukkig zijn met het antizelfmoordcontract. ‘De universiteit zou juist psychologische en andere hulp moeten bieden, in plaats van nu al de handen af te trekken van iets dat nog niet eens is gebeurd’ Het zelfmoordpercentage in China wisselt volgens de officiële cijfers tussen de zes per honderdduizend inwoners in de steden, en tien per honderdduizend op het platteland. Dat laatste percentage is vergelijkbaar met Nederland.

Net als in Nederland ligt dat percentage een stuk lager onder studenten, maar ook in China voelt men de duimschroeven van de economie aandraaien. Een universitair diploma betekent niet meer automatisch een baan, en dus ligt er meer druk op de studenten.

Tegelijkertijd wordt het in het land gebruikelijker om naar de rechter te stappen als er iets verkeerd gaat. De universiteit van Dongguan wilde zich blijkbaar alvast indekken. BB

Rechtenstudenten grijpen laatste kans Zes van de 25 rechtenstudenten van wie de cijfers vanwege het overschrijden van de vierjaarstermijn zijn vervallen, hebben zich opnieuw ingeschreven.

Dat bleek maandag tijdens de faculteitsvergadering. Mogelijk komen er daar nog een aantal bij.

‘Ze hebben het recht om te studeren en zijn dus van harte welkom.

We gaan ze zeker niet pesten’, zei rechtendecaan Rick Lawson. ‘Er zijn 18 studenten die na hun propedeuse 15 punten of minder hebben gehaald in vier jaar tijd. Dan kan je je afvragen of het zin heeft om verder te gaan. Maar goed, wij gaan daar niet over.’ Twee weken geleden tikte minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, Leiden op de vingers. De

25 rechtenstudenten die na vier jaar nog geen bachelor hadden, moesten de mogelijkheid krijgen om te herkansen.

Pauline Schuyt: ‘In het onderwijsen examenreglement staat nu nog dat als je langer dan vier jaar staat ingeschreven dat de geldigheid van de vakken uit het tweede en derde jaar vervallen. Als je na die termijn blijft doorstuderen sta je vijf jaar ingeschreven. Als je dan een vak haalt, verliest dat meteen zijn geldigheidsduur. En dat mag niet van de minister. Want er moet volgens Bussemaker een mogelijkheid zijn om de achterstand in te halen.’

Het rechtenbestuur moet nu gaan bekijken hoe lang de herinschrijvers de tijd krijgen. ‘De minister had het er in de Tweede Kamer over dat de

studenten een jaar moeten krijgen om alsnog hun vakken te halen. Dat is zeker te weinig. Vooral als je in aanmerking neemt dat het studenten zijn die heel veel vakken uit het tweede en derde jaar nog moeten halen. We gaan nu uitzoeken hoe lang die termijn voor deze tweedekansstudenten wel gaat zijn. Dat wordt ook weer aan de faculteitsraad ter goedkeuring voorgelegd.’

Het rechtenbestuur is ook benieuwd of we nog iets gaan horen van het ministerie. ‘In de Kamer zei de minister door te praten met de faculteit hierover. We hebben haar nog niet aan de lijn gehad. Een ander punt is dat er veel meer opleidingen buiten Leiden zijn die een zelfde regeling hebben.’

Personeelsraadslid Jorrit Rijpma

wilde weten of de herinschrijvers nog extra begeleid worden. Schuyt: ‘Moeten we nog meer inspanningen gaan leveren aan deze groep? We werken liever hard voor gemotiveerde studenten. Dat was ook het hele idee achter de regeling. Deze studenten worden net als alle anderen in de gaten gehouden.’

Met meer zorgen kijkt het bestuur naar de 121 studenten die de vierjaarstermijn overschreden maar een maximale verlenging van een jaar kregen. Het is best mogelijk dat een groot deel van hen alsnog haar cijfers verliest. ‘Dat is heel spannend’, aldus Lawson. ‘Een deel zal maar een paar maanden nodig hebben om het te halen. Maar er is vast een groep die het niet kan opbrengen hun bachelor af te ronden.’ VB

26 september 2013 · Mare 5 Nieuws

Universiteit wijzigt bsa in het tweede jaar niet De universiteit hoeft het bindend studieadvies voor het tweede jaar niet aan te passen. De opleidingen die meedoen aan het experiment van het ministerie van Onderwijs zijn niet uniek.

Dat schrijft minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, aan de Tweede Kamer.

De universiteit voert volgend jaar een bsa van 45 punten in het tweede jaar in. Uiteraard blijft het bsa van 45 punten in het eerste jaar bestaan.

Studenten die in september 2013 aan hun eerste jaar begonnen, zijn de eersten die er in hun tweede jaar mee te maken krijgen. Studies die uitsluitend in Leiden te volgen zijn, de zogeheten unica, mogen niet meedoen van de minister.

De unica waarvoor het bsa in het tweede jaar in elk geval niet geldt zijn Afrikaanse talen en culturen, Japans, Koreaans, Chinees en South and Southeast Asian Studies. Ook wiskunde, life science & technology en molecular science & technology doen niet mee. Voor deze studies, die Leiden samen met de TU Delft aanbiedt, had de minister wel toe-

stemming gegeven. Na intensief overleg met de studentenraad van de TU Delft is er echter voor gekozen om van het experiment af te zien.

Een aantal studies die door de universiteit als ‘uniek’ aangeprezen worden, krijgt echter wel een bsa in het tweede jaar. ‘De Leidse opleiding bio-farmaceutische wetenschappen is uniek in Nederland. Geen enkele andere opleiding richt zich op het hele spectrum van geneesmiddelenonderzoek’, staat op de Leidse universiteitswebsite. En ook: ‘Leiden is de enige universiteit in Nederland waar je Vergelijkende Indo-Europese Taalwetenschap kunt studeren.’

Volgens PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis houdt Leiden zich dan ook niet aan afspraken die met het ministerie zijn gemaakt. In Kamervragen riep hij Bussemaker op de universiteit ‘tot de orde te roepen’.

Maar in haar antwoorden schrijft de minister: ‘Voor de opleidingen die door de Universiteit Leiden niet zijn uitgesloten van deelname aan het experiment, zijn elders in Nederland alternatieven die in hoge mate hetzelfde vakgebied bestrijken.’ VB

Rechten krijgt fixus van 1050 eerstejaars ‘Dat is nog steeds heel veel’ De faculteit Rechten heeft toestemming gekregen om volgend collegejaar een fixus in te stellen van 1050 eerstejaars.

Door Vincent Bongers Dit jaar was dit 1150 maar de faculteit wil de aanwas van eerstejaars beperken. Nu moet er al uitgeweken worden naar de faculteit Sociale Wetenschappen (FSW), het Gorlaeus en de Sterrewacht om alle studenten op te kunnen vangen.

Julius Kahn van studentenpartij SGL benoemde tijdens de faculteitsraad van maandag het capaciteitsprobleem maar weer eens. Volgens hem ‘barst de faculteit uit haar voegen. Het is vreemd dat studenten alle kanten op worden gestuurd. Zij horen op het KOG college te volgen.

Is dit geen signaal dat het te vol is?’

Rechtendecaan Rick Lawson reageerde: ‘We zijn de grootste rech-

tenfaculteit van Nederland en daar zijn we best een beetje trots op. Maar het is wel extreem belangrijk dat alle studenten op een prettige manier onderwijs kunnen volgen.’

Het bestuur maakt zich al jaren zorgen over flinke groei. ‘Vandaar dat we voor komend jaar een fixus instellen van 1050 eerstejaars. Dat is nog steeds heel veel, maar minder dan de 1150 van dit jaar.’

Alleen als de zusterfaculteiten in de Randstad geen fixus instellen zal het rechtenbestuur het maximum heroverwegen. Lawson wees er nog wel op dat de Sterrewacht van de rechtenfaculteit is. ‘En in de jaren tachtig toen ik zelf in Leiden studeerde, hadden we ook al college in het Gorlaeus. Er is nu eenmaal geen collegezaal van vergelijkbare schaal in het centrum van de stad.’

Pauline Schuyt van het rechtenbestuur erkende dat er de nodige problemen waren: ‘De zalen zitten vol,

zeker bij de mastervakken. We hebben alle afdelingshoofden gevraagd knelpunten te melden zodat we die zo snel mogelijk kunnen oplossen.

Veel is al opgelost.’

Personeelslid Jorrit Rijpma: ‘Er is gebrek aan informatie over wie er nu precies komt. Vorig jaar kregen we een indicatie over het aantal Nederlandse studenten, die niet klopte.

Dit jaar kregen we niets. De afdeling moet zelf een schaduwadministratie aanleggen om een idee te krijgen van het aantal studenten.’

Lawson: ‘Tot onze frustratie maakt de manier van inschrijven het moeilijk om accuraat te zijn. We doen ons best om het te verbeteren. Het moet gewoon goed zijn.’ Medebestuurslid Kees Pafort voegde daaraan toe dat de cijfers die de Dienst Uitvoering Onderwijs levert, behoorlijk afwijken van het aantal studenten dat daadwerkelijk in de collegebanken zit. Dit tot ergernis van het bestuur.

‘On the edge’ na brandmeldingen Leiden beste brede Acht studentenverenigingen presenteren komende vrijdag het Basisplan Veiligheid Leidse Sociëteiten aan burgemeester Henri Lenferink en rector Carel Stolker.

De aanleiding daarvoor was een incident tijdens de bestuurswissel van Minerva een jaar geleden.

Meubels en gordijnen vlogen daarbij in brand. ‘De sociëteit moest toen even dicht van de burgemeester en de vereniging moest met een duidelijk en overzichtelijk veiligheidsplan komen’, vertelt Felix Quartero, afgelopen jaar bestuurslid van de Plaatselijke Kamer van Verenigingen.

‘Ook Augustinus kreeg dat verzoek afgelopen jaar. Na een brandmelding werden de bestuursleden buiten aangetroffen zonder BHVvesten. De gemeente was toen een beetje on the edge.’ SSR, Catena, Quintus, Njord, Asopos en De Blauwe Schuit besloten uit zichzelf ook mee te doen met een plan. Quartero: ‘Allereerst zodat situaties zoals toen op Minerva niet meer voorvallen, maar ook om te voorkomen dat de burgemeester vervolgens panden sluit en het opstellen van zo’n plan afdwingt.’

In de plannen hebben de verenigingen maatregelen vastgelegd voor relevante situaties. Zo gaat het plan van Asopos specifiek in op regels over veilig varen, en het plan van Augustinus over de risico’s bij een monumentaal pand. Minerva heeft ook een paragraaf over traditionele activiteiten, zoals inauguraties. Daar staat in dat het bestuur de activiteiten, die moeten worden beschreven in draaiboeken, vooraf kan weigeren op basis van de mogelijke gevolgen voor de inwendige orde en de uitwendige eer. Met dat laatste wordt de goede naam van de vereniging bedoeld.

Eigenlijk hebben de verenigingen aan hun eigen regels niet veel getornd, weet Quartero. ‘Het komt er voornamelijk op neer dat bestaande protocollen eens uit de kast zijn getrokken. Verschillende regels zijn duidelijker opgeschreven en we hebben afspraken gemaakt over de overdracht van deze kennis naar volgende besturen.’ Om die over-

dracht te waarborgen, zal een beveiligingsbureau voortaan na elke bestuurswissel een audit houden.

De universiteit financiert dat voor de deelnemende verenigingen.

Aanvankelijk zou de presentatie al in juni plaatsvinden. Quartero:

‘Toen waren echter nog niet alle plannen door de molen van de gemeente, de brandweer en de politie gehaald. Nu is iedereen klaar voor een gezamenlijke ondertekening. Ik heb begrepen dat de burgemeester en de rector erg blij zijn. Maar we

universiteit

De Universiteit Leiden komt als beste brede universiteit uit het onderzoek Beste Studies 2013 van het tijdschrift Elsevier en onderzoeksbureau ResearchNed. Leiden is het beste, volgens de studenten. Leiden heeft het hoogste percentage opleidingen met tevreden studenten. Aan specialistische universiteiten ligt de tevredenheid overigens nog een stuk hoger: in Wageningen worden 13 van de negentien opleidingen als positief beoordeeld.

Bij de hoogleraren scoort de universiteit met de meeste hoogleraren – die van Utrecht – het hoogst van de brede universiteiten. Leiden is daar

tweede, en scoort vooral punten met het aanbod voor master-studenten.

De TU Eindhoven haalde in deze categorie de hoogste score.

Nieuw in het onderzoek is dat de studenten ook gevraagd werd naar het aantal contacturen. Van het ministerie van Onderwijs moet elke student tenminste twaalf contacturen per week hebben. Dat maakt ruimte voor een hoop gesteggel over wat nou precies een ‘contactuur’ is.

In Leiden zegt bijvoorbeeld meer dan tweederde van de ondervraagde eerstejaars rechtenstudenten niet aan de twaalf uren te komen, maar een minderheid zegt van wel.

Voor de enquête werden ruim 230.000 studenten ondervraagd. BB

Minister van Wonen geeft niet zomaar gebouwen weg Afgeschreven overheidsgebouwen worden niet onder de prijs verkocht om er studenten te kunnen huisvesten.

Pretty old model ‘Vakil’ heet deze foto uit de serie ‘Pretty Old Models’ van fotograaf Jip Broeks. Vanaf volgend weekend is het werk te zien tijdens het eerste Foto Festival Leiden. Van 5 oktober tot en met 5 november zijn er levensgrote foto’s te zien van 20 talentvolle fotografen, onder meer bij het Stadhuisplein, de Hooglandse Kerkgracht, het Hooglandse Kerkplein en de Nieuwstraat. Foto Jip Broeks

Dat zei minister van Wonen Stef Blok tijdens een debat in de Tweede Kamer over studentenhuisvesting.

CDA-kamerlid Raymond Knops noemde als voorbeeld het oude belastingkantoor in Utrecht. Dat is momenteel te duur voor verhuurders.

Hoewel Blok ook graag zou zien dat dergelijke panden voor studenten worden ingezet, zei hij: ‘Ik geef niet zomaar gebouwen weg, maar verkoop alleen maar voor een marktconforme prijs.’

Door een daling in de werkgelegenheid bij het Rijk en een efficiëntere inzet van werkplekken, is er in

de periode tot 2020 dertig procent minder kantoorruimte nodig. Intussen verwacht de overheid voor diezelfde periode dat de vraag naar kamers in Nederland met 33.000 zal stijgen.

Het debat ging over de resultaten van het in 2011 opgerichte Landelijk Actieplan Studentenhuisvesting (LAS). Sinds de stichting zijn er wel verschillende andere maatregelen genomen. Zo is het voor verhuurders al aantrekkelijker om kamers aan te bieden aan studenten, omdat voor die doelgroep geen verhuurderheffing geldt. Ook zijn de minimumeisen van zelfstandige studentenkamers verlaagd van 24 naar 18 vierkante meter en zijn de regels voor ontheffingen van bestemmingsplannen versoepeld. MvW

6

Mare · 26 september 2013

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@ mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciele doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegeleiding Buurthuis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Drie leerlingen basisonderwijs groep 8 en acht leerlingen groep 7 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met vergoeding van €5,- per les. Twee leerlingen voortgezet onderwijs, één vmbo-havo, Engels, Nederlands en één MBO, rekenen en Engels, hebben ook hulp nodig.

Leiden-Noord zoekt begeleiders voor twintig leerlingen basisonderwijs groep 5 t/m 8, waarvan drie met vergoeding. Voortgezet onderwijs, hulp voor: Egyptische jongen, Nederlands, brugklas; Marokkaans meisje, Nederlands, 2havo; Irakees meisje, Engels, biologie, hbo-optimetrie; Marokaans meisje, Engels, wiskunde, 3havo; Afghaanse jongen, Nederlands, wiskunde, Spaans, brugklas; Irakese jongen, Engels, 2vmbo; Turkse jongen, wiskunde, biologie, 4gym. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u.

Tel: 071-5214526. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

individuen zijn welkom. Voor meer informatie, bezoek onze facebookpagina (www.facebook.com/vanbergencup) of stuur ons een e-mail (vanbergencup@gmail.com) Zet je in voor het Rode Kruis tijdens je studententijd! Heb jij interesse in vrijwilligers- en commissiewerk of zelfs een bestuursjaar waarbij jij het verschil maakt?

Mail dan naar bestuur@studentendeskleiden.nl Gediplomeerd docent met veel podiumervaring geeft dwarsfluitles of saxofoonles.

Tevens improvisatie en/of muziektheorieles. Meer info : Pieter de Mast. 0715128229 of 0644154802 / pdemast@ hetnet.nl / www.windstreken. com

27 oktober 2013 is het zover: het allereerste Van Bergen Voetbaltoernooi.

Gezellig voetballen met andere (internationale) LU studenten! Studievereningen sturen teams, maar ook vriendenteams of

Deelnemers gezocht voor onderzoek naar voeding, stemming en cognitie. Gezonde, niet-rokende, vrou-

Academische Agenda Prof.mr.drs. M. Haentjens zal op vrijdag 27 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Privaatrecht, in het bijzonder financieel recht.

Prof.mr. W.A.K. Rank zal op vrijdag 27 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Privaatrecht, in het bijzonder financieel recht.

Prof.dr. M.L.S. Sørensen zal op maandag 30 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Archeologie met als leeropdracht Bronze Age Studies.

Mw. E.C. Fayolle hoopt op dinsdag 1 oktober 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘From Ice to Gas’. Promotoren zijn Prof.dr. H. V. J. Linnartz en Prof. dr. J.-H. Fillion (Univ. Pierre et Marie Curie, Paris, France).

Dhr. M. van Putten hoopt op dinsdag 1 oktober 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A Grammar of Awjila Berber (Libya) based on Umberto Paradisi’s material’.

Promotor is Prof.dr. A.M. Lubotsky.

Dhr. K.J. Fatah hoopt op dinsdag 1 oktober 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Suriname and the Atlantic World, 1650-1800’. Promotor is Prof.dr. G.J. Oostindie Prof.dr.

H. Den Heijer.

Dhr. M.D. Yopo Herrera hoopt op woensdag 2 oktober 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Concertación de Partidos por la Democracia: Coalición política, partidos y sistema electoral en Chile, 1987-2010’. Promotor is Prof. dr. P. Silva.

Dhr. D.A. Barría Traverso hoopt op woensdag 2 oktober 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘La autonomía estatal y clase dominante en el siglo XIX chi-

leno: La guerra civil de 1891’.

Promotor is Prof.dr. P. Silva.

Dhr. V.O. Dezentje hoopt op woensdag 2 oktober 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Tamoxifen metabolism and pharmacogenetics in breast cancer’. Promotoren zijn Prof. dr. H-J. Guchelaar, Prof.dr. A.J. Gelderblom en Prof.dr. J.W.R. Nortier.

Mw. E. van der Molen hoopt op woensdag 2 oktober 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘The development of girls’ disruptive behavior and the transmission to the next generation’. Promotoren zijn Prof.dr. R.R.J.M. Vermeiren, Prof.dr. T.A.H. Doreleijers en Prof. dr. R. Loeber (University of Pittsburgh, USA).

Dhr. G. Lanzani hoopt op woensdag 2 oktober 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘DNA mechanics inside plectonemes, nucleosomes and chromatin fibers’. Promotor is Prof. dr. H. Schiessel.

Dhr. B. Xie hoopt op dinsdag 8 oktober 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Optical imaging of cancer and cell death’.

Promotor is Prof.dr. C.W.G.M. Lowik.

Mw. C.M. Stolte hoopt op dinsdag 8 oktober 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Orienting India: Interwar Internationalism in an Asian Inflection, 1917-1937’.

Promotoren zijn Prof.dr. H.W. van den Doel en Prof.dr. H. Fischer-Tiné (ETH Zürich).

Dhr. Y.W. van den Berg hoopt op dinsdag 8 oktober 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Tissue Factor Isoforms and Cancer’. Promotoren zijn Prof. dr. P.H. Reitsma en Prof.dr. S. Osanto.

Dhr. K.J.P. Schouten hoopt op dinsdag 8 oktober 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Electrolytic carbon dioxide

reduction; A mechanistic study’. Promotor is Prof.dr. M.T.M. Koper.

Dhr. A. Khmelinskii hoopt op woensdag 9 oktober 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Multi-modal small-animal imaging: image processing challenges and applications’.

Promotor is Prof.dr.ir. B.P.F. Lelieveldt.

Dhr. C.A. van Kan hoopt op donderdag 10 oktober 2013 om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Teachers’ interpretations of their classroom interactions in terms of their pupils’ best interest: A perspective from continental European pedagogy’. Promotoren zijn Prof.dr. N. Verloop en Prof. dr. P. Ponte (University of Sydney, Australia).

Mw. L.G.M. Visser-Maessen hoopt op donderdag 10 oktober 2013 om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A Lot of Leaders? Robert Parris Moses, SNCC, and Leadership in the Production of Social Change during the American Civil Rights Movement, 19601965’. Promotor is Prof.dr. A. Fairclough.

Dhr. R.J. Jacobs hoopt op donderdag 10 oktober 2013 om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Mechanism of action of Statins in colorectal cancer’. Promotor is Prof.dr. D.W. Hommes.

Mw. S. Scanu hoopt op donderdag 10 oktober 2013 om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Dynamics in photosynthetic transient complexes studied by paramagnetic NMR spectroscopy’. Promotor is Prof.dr.

M. Ubbink.

Dhr. P.W.J.L. Gerretsen hoopt op donderdag 10 oktober 2013 om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Vrijzinnig noch rechtzinnig: Daniel Chantepie de la Saussaye (1818-1874) en Jan Hendrik Gerretsen (18671923) in de ban van het ethische beginsel’. Promotor is Prof.dr. E.G.E van der Wall.

welijke proefpersonen (18-30 jaar) die geen hormonaal anticonceptiemiddel (zoals de pil) gebruiken en een regelmatige menstruatie cyclus hebben.

Het onderzoek bestaat uit een intake (ongeveer 1 uur) en een onderzoeksochtend (ongeveer 3,5 uur, waarvan 1 uur pauze).

U wordt kort geïnterviewd, vult vragenlijsten in en doet computertestjes. Tijdens de onderzoeksdag slikt u een voedingssupplement (tryptofaan) of placebo. Beloning: €30,- of 10 credits. Meer informatie: mail naar leiden.onderzoek@ gmail.com Vrijwilligerswerk in het buitenland? Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 22-24 november 2013. Voor informatie en aanmelding: www.samen.org

ADVERTENTIE

Wij zoeken een

DATA ENTRY CONTROLEUR M/V Met scherp analytisch vermogen.

40 uur per week

Je bent verantwoordelijk voor de controle van data entry, zowel de ingevoerde gegevens als het totale proces. Je fungeert als intermediair tussen de klant Naturalis en de leverancier in het buitenland.

Functie-eisen • Minimaal HBO-niveau.

• Ervaring met werken in een database.

• Oog voor detail.

• Analytisch ingesteld, je kunt goed interpreteren.

• Contactueel vaardig.

• Affiniteit met cultureel erfgoed • Een goede dosis teamspirit!

Interesse om ons team te komen versterken?

Kijk voor het uitgebreide profiel op onze website www.picturae.nl. Stuur dan je CV met korte motivatiebrief naar jobs@picturae.nl

www.picturae.nl

adv64x90-Data-Entry-Controleur.indd 1

ADVERTENTIE

9/17/13 4:37 PM

26 september 2013 · Mare 7 Wetenschap

Eetstoornis Slechts een minderheid van de mensen met een eetstoornis zoekt daar daadwerkelijk hulp voor. Sommigen hebben niet in de gaten dat ze een eetstoornis hebben, anderen durven geen hulp te vragen en weer anderen zien op tegen de kosten. Aangezien je ernstig de vernieling in kan gaan door een eetstoornis – anorexia is dodelijker dan schizofrenie of depressie – zou het dus handig zijn als er een goedkope en toegankelijke behandelwijze bestond.

Niet verrassend dus, dat er de afgelopen jaren heel veel online behandelingsprogramma’s de kop op hebben gestoken. De vraag is nu: zijn ze ergens goed voor? Medewerkers van eetstoornissencentrum Ursula in Leidschendam en Leidse onderzoekers schreven een overzichtsartikel voor het International Journal of Eating Disorders.

De voornaamste conclusie is dat je al gauw appelen met peren aan het vergelijken bent, als je alle studies naast elkaar legt. De programma’s verschillen dramatisch in aanpak en opzet, en de onderzoeken naar hun werkzaamheid ook. Bovendien zijn er eigenlijk geen goede studies waarin meerdere online behandelingen met elkaar worden vergeleken. Over de gehele linie zijn er een paar lessen. De eerste is dat internetbegeleiding beter helpt bij mensen met vreetbuien dan bij mensen die zich juist eten ontzeggen. Een andere is dat het enorm helpt als er een echte behandelaar bij betrokken is.

Het schoonmaken van zonnepanelen in de Sahara Foto Hollandse Hoogte

Op zoek naar de groene vloek Welk effect hebben windparken en zonnecentrales in de Sahara?

De aanwezigheid van fossiele rijkdommen hangt in veel Afrikaanse landen samen met corruptie en uitbuiting. Geldt deze zogeheten resource curse ook voor duurzame energie? ‘De elektriciteitsbuizen tussen Noord-Afrika en Europa zijn al aangelegd.’

Door Marleen van Wesel ‘Deze week promoveer ik. Volgende maand vlieg ik terug naar Zuid-Korea om twee jaar in militaire dienst te gaan.

De meeste Zuid-Koreanen vervullen hun dienstplicht als ze begin twintig zijn, maar met een goede reden mag je het uitstellen tot uiterlijk je dertigste. Mijn onderzoek was een prima reden, maar uiteindelijk werd het nog even spannend of het op tijd af zou komen.’

Yuh Jin Bae (29) moest haasten om zijn proefschrift op tijd af te krijgen.

Hij onderzocht de resource curse, oftewel: de grondstoffenvloek. ‘Dat zit zo: in landen die afhankelijk zijn van hun export van bijvoorbeeld olie, aardgas en diamanten, is er vaak een samenhang tussen hoge inkomsten van die grondstoffen, instituties die in erbarmelijke staat verkeren en het optreden van corruptie en conflicten. Deels is dit het verhaal van de kip en het ei. Wel denk ik dat de aanwezigheid van kostbare grondstoffen bestaande problemen behoorlijk kan oplaaien.’

Neem bijvoorbeeld Nigeria.

‘Rond de Nigerdelta saboteren mensen pijpleidingen om olie af te tappen voor de verkoop. Los van

de gevolgen voor het milieu, zijn er inmiddels criminele bendes en rebellengroepen die zich in deze lucratieve handel gemengd hebben.’

Omdat de infrastructuur van grote oliebedrijven wordt gebruikt, zijn er nauwelijks kosten, behalve dan wat smeergeld voor de politie- en legereenheden die deze praktijken moeten voorkomen.

Wat Bae wilde weten was: bestaat er ook een groene vloek? Oftewel: zijn er ook negatieve effecten te voorspellen voor duurzame energiebronnen? Daarbij richtte hij zich op Noord-Afrika. ‘Algerije, Egypte, Libië, Marokko en Tunesië hebben een behoorlijke potentie op het gebied van duurzame energie.

In de woestijn zijn de zonnestralen sterk en aan de kust waait het hard genoeg. Ik was benieuwd of ook duurzame energie olie op het vuur kon zijn.’

‘Waarom wachten tot je de vloek moet ontlopen?’

Hij ontdekte dat Desertec, een Duits bedrijf, enorme windparken en zonthermische centrales wilde bouwen in de Sahara, waarbij vijftien procent van de opbrengst naar Europa moet gaan. ‘Het is minder futuristisch dan je zou denken.

Elektriciteit gaat natuurlijk niet in een container op een boot, maar de elektriciteitsbuizen tussen NoordAfrika en Europa zijn al aangelegd.’

Toch vond niet iedereen de tijd

rijp. Veel veldonderzoek zat er daardoor niet in. ‘De bedrijven in Afrika waren niet erg onder de indruk van een promovendus. Hun doel was natuurlijk ook wat anders dan het mijne. Wel heb ik een aantal conferenties rond duurzame energie bijgewoond. In Egypte sprak ik een Zuid-Afrikaan die in de zonneenergie zat. Hij stelde me voor aan een Nigeriaanse collega. Europese bedrijven kennen de term resource curse nauwelijks, het fenomeen op zich wel. Deze mannen hadden juist direct door wat ik bedoelde. Een jaar later, op dezelfde conferentie, ontmoette ik een afgevaardigde van de Wereldbank, een Amerikaan. Hij vertelde me dat de Wereldbank heus op de hoogte is, maar toen ik hem over mijn onderzoek vertelde wuifde hij dat weg. We hebben nog zo’n lange weg te gaan, het was voorlopig geen relevante kwestie. Ik stond perplex. Waarom zou je wachten tot je de situatie moet ontvluchten, terwijl je hem nu al kunt voorkomen?’

Er zijn immers ook hoopvolle voorbeelden, beschrijft Bae in zijn proefschrift. Noorwegen, waar vijftig procent van de exportopbrengsten uit olie en aardgas komt, wist de grondstoffenvloek succesvol af te wenden. De regering zette een investeringsfonds op van de olieopbrengsten voor de toekomstige generaties. Ook Botswana, weliswaar geen olieland maar wel een grote diamantexporteur, kon de vloek ontvluchten dankzij betrouwbare instanties.

Intussen onderzocht hij de kwaliteit van de instituties in de vijf ge-

selecteerde landen, met behulp van de World Governance Indicator. Op basis daarvan leek de kans op een solar energy curse niet uitgesloten. Het werd er echter niet gemakkelijker op: de Arabische Lente barstte los.

‘Ik volgde de media op de voet, maar met gemengde gevoelens. Allereerst ging het om mensen in moeilijke omstandigheden. Maar het raakte ook mijn onderzoek. Een voorspelling doen over de instituties kon wel eens heel lastig worden. En dan vreesde ik ook nog een beetje dat de betrokken landen zonne-energie even op een laag pitje zouden zetten.’

Tegelijkertijd liet hij berekeningen los op het verwachte rendement van zonne-energie uit de Sahara.

Vooralsnog lijken die opbrengsten lang niet zo gigantisch te worden als bij olie.

‘Een solar energy curse lijkt daardoor niet zo waarschijnlijk. Misschien op een langere termijn, maar daarbij valt er nog minder te voorspellen over de stabiliteit van regeringen. Mogelijk kan zonne-energie wel de bestaande vloek verlengen. En er kan altijd een ándere grondstof opduiken. Ik hoop dat mijn proefschrift het belang van goede instituties daarbij onderstreept.’

Meer kan hij voorlopig niet doen.

De dienstplicht begint met een zesweekse basistraining. Waar hij vervolgens gestationeerd wordt weet hij niet. ‘Ik verwacht me twee jaar niet aan de wetenschap te kunnen wijden.

Misschien later. In Korea is een klein Afrikastudiecentrum. Met mijn kennis kan ik helpen om daar iets moois van te maken.’

Voetorgasme In het Journal of Sexual Medicine staat een casusbeschrijving van een vrouw met voetorgasmes. De vrouw had een ingrijpende operatie achter de rug, en ervoer sindsdien tintelingen en een brandend gevoel in haar linkervoet.

Haar artsen probeerden dat te behandelen met verschillende medicijnen, en bij één bepaald medicijn sloeg de sensatie om. In orgasmes, inderdaad.

Voor de duidelijkheid: spontane orgasmes zijn minder leuk dan ze misschien klinken. Zeker als ze niet gepaard gaan met seksuele opwinding, maar wel met urineverlies, zoals hier.

Een grote groep wetenschappers, waaronder LUMC’er Egbert Lakke, moest eraan te pas komen om te achterhalen wat er nou precies aan de hand was. Blijkbaar loopt er een lange zenuwverbinding via de vagina helemaal naar de voeten, en was die zenuwverbinding beschadigd geraakt bij de operatie. Bij het herstel van de zenuwen zouden er dan signalen met elkaar in de war raken.

Onduidelijk is of deze patiënte nou werkelijk zo uniek is. De auteurs houden de mogelijkheid open dat Foot Orgasm Syndrome vaker voorkomt, maar dat patiënten zich schamen om er hulp voor te zoeken. De tintelingen in de voet van de patiënte verdwenen overigens na een laserbehandeling.

Doodgravertjes Doodgravers zijn kevers die hun naam danken aan hun gewoonte om eieren te leggen in dode dieren, die ze onder de grond verstoppen. Een rottend dierenlijkje zit echter vol met allemaal nare bacteriën, en die zijn een bedreiging voor de jonge keverlarfjes.

De ouders lossen dat op door de dode muis of vogel te bedekken met stofjes uit hun speeksel en anus, die de groei van ongewenste bacteriën tegengaan.

Biologen vinden dat proces interessant, omdat de ouders vrij veel moeite en materiaal investeren in de zorg voor hun kinderen. Ze blijven ook na de begrafenis in de buurt om hun jonkies te beschermen, en om concurrerende dieren als lijkmaden op afstand te houden.

In Animal Behaviour beschrijven drie biologen, waaronder Leidenaar Daniel Rozen, dat de ouders er niet helemaal alleen voor staan. De larfjes zelf scheiden ook antimicrobiële stoffen af, blijkt.

Welke stofjes dat precies zijn, weten ze nog niet, maar ze hebben vergelijkbare eigenschappen als die van hun ouders.

8

Mare · 26 september 2013

Achtergrond

Uit het ‘Suske en Wiske’ -album ‘Het lijdende Leiden’

Terug met de tijdmachine Leidens Ontzet in strips en kinderboeken De jeugdliteratuur over 3 oktober was vroeger zeker niet kinderachtig. ‘Tegenwoordig zou het een 16+-sticker krijgen.’

De held uit de eerste kinderboeken over het Leidens Ontzet was een jongetje, Leeuwtje, dat flink te grazen werd genomen door de Spanjaarden. Ze sneden zijn neus en oren af, hingen hem op aan zijn tenen en schoten hem dood. ‘Tegenwoordig zou dit verhaal gerust een sticker met 16+ krijgen, maar in de negentiende eeuw werd het gruwelijke einde van Leeuwtje juist helemaal uitgekauwd. Des te sterker was de les over vaderlandsliefde’, vertelt Lotte Jensen, hoofddocent historische letterkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zondag houdt zij de lezing die de 3 October Vereeniging jaarlijks met de Universiteit Leiden organiseert, over het Leidens Ontzet in kinderboeken.

Even opfrissen: tijdens de Tachtigjarige Oorlog had de Spaanse koning, Filips II, de hertog van Alva aangesteld als landvoogd voor de Nederlanden. Na fikse beperkingen in de godsdienstvrijheid en een reeks onthoofdingen kozen verschillende steden de kant van Willem van Oranje. Ook Leiden, in 1572. Alva besloot de stad net zo lang te belegeren tot het stadsbestuur zich overgaf.

Bij een tweede beleg, in 1574, bezweken 6000 van de 18.000 Leidenaren aan de honger en de pest. Volgens de overleveringen zou burgemeester Van der Werff zelfs zijn arm aangeboden hebben aan het hongerige volk.

Intussen staken de Watergeuzen de dijken bij Rotterdam en Capelle aan den IJssel door. Dankzij postDOOR MARLEEN VAN WESEL

duivencontact met Willem van Oranje wisten de Leidenaren dat ze nog even moesten volhouden. In de nacht van 2 op 3 oktober stond het water rond Leiden zo hoog, dat de Spanjaarden op de vlucht sloegen.

Een dapper Leids jongetje trof alleen nog een pan dampende hutspot aan in het verlaten Spaanse kamp. Diezelfde dag brachten de Watergeuzen wittebrood en haring. De standvastige Leidenaren kregen als dank in 1575 deze universiteit.

Gijsbrecht Schaeck, heette dat jongetje in een verhaal van Jacob van Lennep uit 1855, een kameraad van Leeuwtje. ‘Helemaal conform de historische verslagen’, weet Jensen.

‘Het is een hardnekkige mythe dat Cornelis Joppensz. de vinder was.

Die eerste kinderverhalen zijn sowieso heel precies geschreven. Soms bevatten ze zelfs voetnoten die verwijzen naar historische verslagen.

Wel zijn ze ontzettend gekleurd: met heldhaftige Geuzen en verderfelijke katholieke Spanjaarden.’

Die antikatholieke sentimenten nemen toe tot aan de Tweede Wereldoorlog. Jensen: ‘Dan schakelen de kinderboekenschrijvers volledig over op vaderlandsliefde, met Willem van Oranje als baken van hoop in barre tijden. Logisch, in die periode.’

‘Een van de mooiste verhalen komt uit de jaren vijftig, over een verveelde scholier. Hij vindt een advertentie van een professor die proefpersonen met een tijdmachine naar 1573 wil sturen. Met zijn eigen kennis doet hij zich daar voor als een voorspeller. Uiteindelijk hoopt hij zijn eigen naam in zijn geschiedenisboeken tegen te komen.’

Heel typerend is zo’n ontspannend jongensboek voor in de vakantie niet. ‘De kinderverhalen

over het ontzet veranderen niet mee wanneer de maatschappij ontkerkelijkt. Ik heb bijvoorbeeld slechts één humanistisch verhaal gevonden, uit 1963, waarin de haring en het wittebrood vooral met elkaar moet worden gedeeld.’

Zelfs in de meest recente

DE TIEN DINGEN DIE JE MOET DOEN 1. Openingsvoorstelling: Luchtkastelen!

De festiviteiten van de 3 October Vereeniging starten op 2 oktober om 15.74 uur, veertien over vier dus, met een dans- en muziektheatervoorstelling op het stadhuisplein. Aansluitend is om 17.00 de traditionele hutspotmaaltijd aan de Hooglandse Kerkgracht.

2. Taptoe: een lint van licht Optocht van Leidse verenigingen door de stad waarmee ontzethelden als Willem van Oranje, Burgemeester van der Werff en Jan van Hout worden geëerd.

Op 2 oktober vanaf 19.30 3. Reveilll-je De majoor tamboer van de Franciscus Band Leiden blaast traditioneel de Reveille, waarna het publiek gezamenlijk het Wilhelmus en een aantal andere oud-Hollandse liederen ten gehore brengt. Op 3 oktober in alle vroegte, om 7.00 uur, Stadhuisplein.

kinderboeken schemert de protestante moraal nog door. ‘Al draait het nu meer om verzoening en tolerantie. Dat zie je ook in het Suske en Wiske-album Het lijdende Leiden. De boeken zijn wel een stuk avontuurlijker én meisjes spelen een grotere rol. Meteen bloeit er iets op tussen een geus en een katholiek

meisje.’ Toch vindt Jensen het hoog tijd voor nog nieuwere, hippe versies. ‘Bij dezen doe ik een oproep aan Paul van Loon.’

4. Koraalzang Als de zon onder de klanken van de Reveille is opgekomen en je je stem nog niet kwijt bent, zing je verder in het Van der Werfpark. Echte Leidenaren gaan eerst even langs de Waag voor Haring en Wittebrood.

7. Fields of Wonder: Spaanse Hoer Openluchtvoorstelling die varieert van meezingers tot burlesqueshows door Fields of Wonder, een Leids collectief van telkens wisselende kunstenaars en theatermakers. Van 1 tot en met 5 oktober om 19.30 op de Burcht. Entree is gratis

3 Oktoberlezing door Lotte Jensen: De les van Leeuwtje. Kinderboeken over het beleg en ontzet van Leiden Rapenburg 73, Zo 29 september, 14.30 u,

8. Festival Leiden 2 Punt 3 Tweedaags festival met muziek van onder andere Benny Rodrigues, Stuurboord & Bakkebaard, Boland & Boland en Krankenhaus, maar ook een bazaar met lezingen, kunst, yoga, vintage kleding verschillende soorten thee, in Scheltema 5. Polstokverspringen Leidse studenten fierljeppen op 3 oktober vanaf 15.00 uur van de Steenschuur, voor het Kamerlingh Onnes Gebouw, over de gracht, het Van der Werfpark in. De Leidse Reddingsbrigade staat paraat.

6. Kerrrwmis!

Een van de grootste kermissen van Nederland. Hoogtepunten volgens de 3 October Vereeniging: de Booster Maxxx, de Ejection Seat en voor mensen die de hutspot al achter de kiezen hebben uiteraard ook het reuzenrad.

Op 2 oktober van 13.00 tot 2.00 uur en op 3 oktober van 10.00 tot 1.00 uur, rond het Stationsplein

9. Festival Plaza Optredens van de Coronas en Dennis van der Geest, ooit succesvol judoka – nu DJ, op 2 oktober van 20.00 tot 2.00 uur, Garenmarkt.

10. Vuurwerkshow Om 23.30 op 3 oktober wordt het Leids Ontzet afgesloten met een spectaculaire vuurwerkshow door Dream Fireworks. Ankerplaats – Zijlsingel

26 september 2013 · Mare 9 Achtergrond

De perfecte haal Roeister Marie-Anne Frenken behaalde in Korea de wereldtop Bij toeval begon ze in Leiden te roeien. Zeven jaar later werd biologe Marie-Anne Frenken wereldkampioene. ‘Zeker in het begin vroeg ik me af of het allemaal wel de moeite waard was.’

Door Thomas Blondeau De

gestroomlijnde, mouwloze armen van de wereldkampioene rusten op het plakkerige blad van een tafel die schots en scheef staat in de soos van roeiclub Njord.

Pardon, de Koninklijke Studenten Roeivereniging Njord. Het was dat corporale wat Marie-Anne Frenken (26, heldere, amberkleurige ogen, geen spreekpauzes) overtuigde om tijdens haar Elcid-week in 2006 lid te worden. Tijdens die overvolle introductiedagen wanneer iedere vereniging zich als een onmisbaar onderdeel van de toekomst presenteert, nam ze plaats op de roeimachine. ‘Even een 250 metertje. Niet slecht, zeiden ze toen.’

Ze had nog nooit op zo’n ding gezeten, laat staan in een boot. Verleden week werd ze op deze vereniging gehuldigd omdat ze samen met drie andere ‘lichte dames’ de snelste op de 2000 meter was tijdens het WK in Korea.

Niet slecht, dat zullen wel meer aspirant-leden hebben gehoord. Ze lacht. ‘Ik kwam in Leiden om biologie te studeren. Ik wilde bij een vereniging en wilde weer iets sportiefs doen. Halverwege mijn middelbareschooltijd ben ik naar Amerika verhuisd. Toen heb ik mijn hele Nederlandse leven opgezegd. Daarvoor zat ik op paardrijden.’ Van de ene elitesport naar de andere?

‘Ja, zo klinkt het wel een beetje.

Maar nee, thuis roeide niemand.

Roeien betekende veel trainen, wedstrijden, dat leek me wel lekker toen.’

Waar de meeste studenten de boot ingaan voor lol en een beetje gezond lijf, werd Frenken steeds fanatieker.

‘Ik werd er heel enthousiast van, vond het leuk om er meteen veel voor te doen.’

Op die manier kwam ze steeds verder in de selectie en belandde ze in haar eerste jaar in de wedstrijdboot met acht roeiers. ‘Vanaf toen werd het serieus. Als we in het begin om zeven uur ’s ochtends afspraken om te trainen, benieuwde het me wel wie er allemaal zou komen opdagen.

Maar iedereen stond er gewoon.’ Die gedrevenheid pakte haar. Ook het roeien zelf: ‘Gewoon buiten op een bootje, heerlijk.’

Dan, feller: ‘Het mooiste aan het roeien is: Je gaat op zoek naar de perfecte haal. Roeien is één beweging die je voortdurend herhaalt.

Daarom vinden veel mensen het al snel saai en gaan ze terug op voetbal.

Maar voor mij is dat net de charme.

Dat je in heel kleine details net nog wat beter kunt worden. Roeien gaat om hoe je het blad in het water zet en hoe je die door het water beweegt. Zo gaat de boot vooruit. Op het verste punt, op precies het goede moment moet het blad erin. En dat is gewoon heel moeilijk. Overal, op iedere millimeter, kun je winst pakken.’

En met dat samenspel van kracht en precisie is Frenken dus al acht jaar bezig.

Wedstrijdroeien gaat toch verder dan het slijpen van techniek of het genieten van aanspannende spieren en opvliegende meerkoeten?

Je onderwerpt je als student al aan een collegerooster, waarom dan ook

nog eens aan een trainingschema, een dieet? ‘Dat komt geleidelijk.

Je roeit ook voor de gezelligheid, je teamgenoten, de ploegetentjes.

Langzaam ga je steeds verder. Veel mensen stoppen ook na één of twee jaar. Ik, ik ging door. Ik merkte dat ik goed was en was benieuwd naar wat ik nog kon bereiken. Nu beschouw ik me ook als topsporter in vergelijking met de mensen die hier roeien.

Een wereld van verschil, ja.’

Of ze wel eens dronken is geweest? ‘Zeker. Vorige week nog. Aan het einde van het seizoen gaat het helemaal los’ Topsporter, dat ze dat ooit zou worden, had ze vroeger nooit bevroed. Laat staan de eerste dame van Njord zijn die wereldkampioene werd. Hoe ze daarin slaagde, werd eind augustus voor de buitenwereld geboekstaafd door als eerste boot in

de categorie ‘lichte dames dubbelvier’ over de eindmeet te schieten.

Voor de leek, een lichte dame ben je tot 57 kilo, dubbelvier betekent vier roeiers in een boot met elk twee riemen.

Op de site van Njord is het filmpje van de wedstrijd in de Zuid-Koreaanse stad Chungju na te zien. Bij aanvang zie je de boten van Rusland, Korea, Australië, Italië, de VS en Nederland dobberend wachten om hun startposities in te nemen. Is het de kennis achteraf die maakt dat de Nederlandse ploeg er scherper gefocust uitziet dan de rest? Door hun witte Aegon-petjes en iriserende zonnebrillen zijn de roeisters niet van elkaar te onderscheiden. ‘Mixed results through the year’ hoor je de sportpresentator nog zeggen. ‘Dat moment voor de start onderga je heel wisselend. Een vreemd gevoel van rust ontstaat door die spanning, door die concentratie. Er was een enorme tribune vol aanmoedigende mensen met trommels en toeters, maar daar heb ik niets van meegekregen. Mijn ouders vroegen nog of ik ze had gezien. Maar nee, daar was

ik totaal niet mee bezig.’

Heeft ze door het roeien niet meer gemist? Een traditioneel studentenleven bijvoorbeeld? ‘Dat was soms wel eens lastig, ja. Zeker in het eerste jaar heb ik mij wel afgevraagd of het allemaal de moeite waard was.

Moest ik er niet meer van genieten?

Maar roeien won het toch altijd.’ Is ze wel eens dronken geweest? ‘Zeker. Vorige week nog (lacht). We vieren hier ook de overwinningen aan het eind van het seizoen en dan gaat het helemaal los.’

Dit jaar is ze ook nog eens afgestudeerd als biologe. En dat terwijl ze de laatste jaren twaalf keer per week trainde. ‘Natuurlijk moet je keuzes maken. Bij mijn studie hoort een zware stage. Ik heb toen aan de professor gevraagd of ik dat in deeltijd kon doen. Want roeien staat op nummer 1. Rond de wedstrijden deed ik zelfs helemaal niets aan mijn studie.’ Haar sport had een wel gunstig effect op haar eigenbeeld. ‘Ik heb er veel zelfvertrouwen door gekregen. Als we in groepjes moesten werken, deed ik vaak de presentatie.’

Op het videoverslag haar WK-

wedstrijd is te zien hoe de Koreanen sterk – en schril schreeuwend – starten. De eerste 500 meter wijst nog niets erop dat de Nederlanders zich gaan onderscheiden. ‘Met een reserve-teamgenoot deelde ik een kamer, we konden niet slapen. Te veel spanning. We zijn toen maar een rondje gaan lopen.’

Frenken zit in deze race ‘op slag’, achter haar rug zitten de drie teamgenoten. In deze eerste positie bepaalt ze het tempo (32 slagen per minuut) en coördinatie van de roeihaal. Met haar voeten bediende ze het roer. ‘Aziaten schreeuwen wel vaker. Spanjaarden kunnen er ook wat van. Nederlanders niet. Ja, iemand geeft commando’s of zegt wanneer we druksprintjes gaan doen. Maar dat is niet om te imponeren.’

De laatste halve kilometer is duidelijk wie de winnaar wordt. De commentaarstem heeft het over de rustige uitstraling, de gelijkmoedigheid van de Nederlandse dames.

Met bijna een bootlengte afstand tot nummer twee, de VS, gaan ze over de eindmeet. De roeister tasten achter zich naar een hand van een teamgenoot, krijgen nog net een arm omhoog in een vreugdegebaar.

Onder de plankenvloer van de soos hangen de boten in stellages.

Sommigen zijn vernoemd naar roemruchte Njord-leden. Wanneer gaat de Frenken te water? ‘Misschien gebeurt het als ik lid af ben.’ Of in 2016, na de Olympische Spelen in Rio, ‘hopelijk zit ik erbij.’ Nu viert de topsporter nog even vakantie.

Ze had afgelopen weekend twee wedstrijden.

Marie-Anne Frenken: ‘Veel mensen stoppen na een jaar of twee. Ik, ik ging door.’ Foto Marc de Haan

10

Mare · 26 september 2013

Advertentie

D N U O R A G N I K BACKPAC

D L R O TCHAHNGEED MWY LIFE – CARLIJN

S T E K C I T WERELD ENTEN D U T S R VOO F A N A V L A , 5 9 3 . €1

26 september 2013 · Mare 11 Achtergrond vliegtuig gelanceerd is, wordt de lier ontkoppeld. Deze valt – vertraagd door een kleine parachute – naar beneden. Soms draait de kabel in lussen in elkaar, en als de lier dan wordt binnengehaald komt hij vast te zitten.

Het vliegtuig wordt vastgekoppeld en de startauto geeft met een lichtsignaal aan dat de lier zachtjes strak kan worden getrokken. Na een tweede signaal schiet het vliegtuig omhoog. Binnen een paar tellen is de cockpit omgeven door blauwe lucht. Wat een kick! Als het toestel een horizontale positie aanneemt, wordt de kabel losgekoppeld en is het ineens helemaal stil.

‘En toen zaten we op ruim vijfhonderd meter hoogte’, zegt Van Putten, die achterin zit.

‘Veel mensen denken dat het een dure hobby is, maar voor drie tientjes zit je in de lucht!’

Zo eng is het ook weer niet De Leidsche Studenten Aeroclub blijft zo lang mogelijk boven Elke twee weken zweeft Leidsche Studenten Aeroclub door het luchtruim. Mare mocht ook mee omhoog. ‘Laatst nam ik mijn oma van 83 mee. Ze vond het fantastisch.’

Door Petra Meijer ‘Let maar niet op het

plakband’, zegt Hendrik van Putten, terwijl hij naar de vleugels van het vliegtuig wijst. ‘Het zit er niet voor de stevigheid, maar voor de luchtafdichting.’ De vaste instructeur van de Leidsche Studenten Aeroclub (LSA) loopt langs het zweeftoestel en geeft zachte klopjes op de vleugels. ‘Als er ergens een zwakke plek zit, dan hoor je dat’, verklaart preses Sander van der Harst (20, bestuurskunde), terwijl hij de vliegtuighoezen opvouwt.

Van Putten voert de dagelijkse controle uit en haakt het vliegtuig vervolgens achter de trekhaak van zijn bestelbusje. Ongeveer eens in de twee weken vertrekt de gepensioneerde wiskundige met een groepje Minervanen naar zweefvliegveld Terlet, waar de heren een eigen vliegtuig hebben staan. ‘We hebben zelf geen lier, en zijn dus eigenlijk overgeleverd aan de bereidwilligheid van andere verenigingen’, legt Van Putten uit. Vandaag vliegt LSA met de Delftsche Studenten Aeroclub (DSA). Bij een Gelderse vereniging wordt een startgelegenheid geronseld. Een paar minuten later wordt de tweezitter met behulp van hun lier gelanceerd.

‘Ik wilde eigenlijk piloot worden’, vertelt Van der Harst. ‘Helaas ontdekte ik dat de kans op een vaste baan als piloot nihil is, dus toen ik deze subvereniging van Minerva ontdekte, wist ik zeker dat ik wilde vliegen.’

In de praktijk zijn de leden van LSA allemaal lid van Minerva. ‘Maar we zijn een open subvereniging, dus iedereen is welkom’, zegt Van der Harst. ‘Het lidmaatschap bedraagt honderdvijftig euro. Voor dat geld mag je vijf keer vliegen. En als je vaker wilt, kost dat vijftien euro per keer. Maar studenten kunnen ook mee voor een losse vlucht. Daarvoor betalen Minerva-leden 25 euro en niet-Minervanen dertig euro. Veel mensen denken dat zweefvliegen een dure hobby is, maar voor drie tientjes zit je dus wel gewoon in de

lucht en kun je ervaren hoe bijzonder het is.’

Het weer zit mee en er is voldoende thermiek (stijgende warme lucht).

Het vliegtuig landt een half uur later aan de andere kant bij de Delftenaren. In wrakkige autootjes zonder kentekenplaat pikken de technische studenten de toestellen op. ‘Ik had nog veel langer kunnen zweven, zegt Van Putten als hij weer terug bij de startbaan is. ‘Maar mijn passagier werd een beetje misselijk. Dat kan gebeuren, maar normaal gesproken is het natuurlijk de sport om zo lang mogelijk boven te blijven.’

Links vliegt een buizerd. Even verderop hangt een vijftal zweefvliegtuigen als grote vogels in de lucht.

De gelijkenis in hun bewegingen is opvallend. Er worden wat handjes geschud en wat namen genoteerd, dan is het tijd voor de tweede vlucht.

‘Als je misselijk wordt’, waarschuwt Van Putten, ‘zit er in het vakje naast het raam een zakje.’

De opstijging is ongetwijfeld het spannendste onderdeel van de vlucht. ‘Het vliegtuig gaat van nul naar honderd kilometer per uur in twee seconden. Je zet je onbewust toch altijd even schrap’, zegt Freek Mohrmann (25, lucht- en ruimtevaarttechniek). ‘Ben je in Six Flags wel eens in de Superman the Ride geweest?’, vraagt Marko Škoravié (23, werktuigbouwkunde). Mohrmann: ‘Zo eng is het ook weer niet. Laatst heb ik mijn oma van 83 voor het eerst mee de lucht in genomen. Ze vond het fantastisch.’

Maar terwijl de spanning oploopt, blijft het vliegtuig aan de grond. De rij met vliegtuigen die op de lier wachten wordt langer en langer, maar de heren blijven kalm.

‘We hebben een salade!’ roept een van de Delftse studenten tegen de inzittenden. ‘Dat betekent dat de lier kapot is’, verklaart Van Putten. Dat is niet echt een geruststellende gedachte, maar hij zegt overal op te zijn voorbereid.

Beneden lopen miniatuurkoeien in een miniatuurweiland. Op de Veluwe ontwaren we wat wandelende mensenmieren. In een van de graanvelden is een gigantische QRcode aangebracht die alleen vanuit de lucht te zien is.

‘Het is helemaal dichtgetrokken, dus ik vrees dat het een korte vlucht Foto’s Sjef Prins

‘Als de lier breekt op een hoogte onder de honderd meter, dan vliegen we rechtdoor naar het tegenovergelegen veldje. Bij een hoogte boven de honderd meter maak je een bocht en land je netjes op hetzelfde veld.’

Een half uur later komen de Delftse studenten ineens in beweging. Er komt een auto aangereden met de kabels. ‘Wat voor een salade was het nou?’, vraagt Van Putten. Het blijkt om een ‘spaghetti’ te gaan. Nadat het

wordt’, zegt Van Putten. ‘Tijdens wedstrijden wordt er soms kilometers over land gevlogen, maar wij blijven meestal in de buurt van het vliegveld. Het is toch vervelend als je ineens in een maïsveld moet landen.

Dan moet je die boer weer vijftig euro betalen.’

De landing wordt ingezet en na een vlucht van zeven minuten staan we weer met beide benen op de grond.

‘Als er geen thermiek is, maak je korte vluchten’, zegt Van der Harst.

‘Maar zo erg is dat niet, want de opstijging en landing vind ik het allerleukst.’ Van Putten, die al 48 jaar vliegt, vindt juist het zweven het mooist. ‘Voor mij is het bijna een vorm van meditatie.’

Wie regelmatig meevliegt, leert ook om zelf te vliegen. ‘In eerste instantie leer je om op veilige hoogte zelf een bocht te maken. Na veertig of vijftig vluchten mag je zelf vliegen en na honderd tot honderdvijftig vluchten ben je klaar voor het examen.’ Škoravié: ‘Het leukste aan vliegen is dat je zelf bepaalt waar je naar toe gaat. Als je op de snelweg rijdt, moet je de andere auto’s volgen. In de lucht ben je vrij als een vogel.’

12

Mare · 26 september 2013

Opinie

De Leidse student als Josef K. Verdwaald in het universitaire informatiedoolhof Kan de universiteit omgaan met de enorme groei, vraagt Ralf de Jong zich af. De correspondentie met een studieadviseur doet anders vermoeden.

De Universiteit Leiden groeit, wanneer je kijkt naar het aantal ingeschreven studenten. Over de periode 2004-2012 steeg dit aantal van 17.251 naar 20.684. Ook het (cumulatieve) aantal voltijdsbanen aan de universiteit nam over deze periode licht toe van 3123 naar 3256. Personeel dat valt onder de categorieën ‘onderwijs- en onderzoeksondersteuning’ en ‘overig ondersteunend personeel’ nam juist licht af van 1445 naar 1418.

De landelijke cijfers zijn nog veelzeggender: tussen 2001 en 2012 steeg het aantal ingeschreven studenten aan de Nederlandse universiteiten van 166.000 naar 245.000.

Tegelijkertijd bleef de omvang van het universitair personeel over diezelfde periode stabiel rond 40.000 fulltimers hangen, blijkt uit cijfers van het CBS. De administratieve onderdelen van de universiteit draaien met name aan het einde van het collegejaar overuren. Studenten komen langs met vragen over opleidingen, collegegeld en de gevolgen van een studievertraging. Daarnaast geven de studieadviseurs de bindende studieadviezen en moeten zij de vakken voor de vrije keuzeruimte aan het dossier van elke student toevoegen om zo de diploma’s in orde te maken.

Naar aanleiding van de wijzigingen in het collegegeld voor een tweede masteropleiding hield een aantal vragen mij afgelopen zomer bezig.

Wat zijn de kosten voor het volgen van een extra master?

Is het financieel voordeliger om je (formeel) bij twee opleidingen tegelijk in te schrijven, terwijl je in de

praktijk maar één specialisatie doet?

Ontloop je zo het verhoogde collegegeld van 14.000 euro?

Vanwege de vele uitzonderingsmaatregelen die per universiteit én per collegejaar verschillen, valt hier geen eenduidig antwoord op te geven.

Ik leg deze vragen per mail voor aan mijn huidige studieadviseur A. Omdat zij alleen gaat over de bacheloropleiding, verwijst zij mij door naar studieadviseur B voor masterstudenten.

B verwijst mij door naar een internetpagina met daarop nadere informatie over het collegegeld voor een tweede masteropleiding.

Studenten die vóór 2010 aan hun bacheloropleiding zijn begonnen, kunnen in aanmerking komen voor een uitzonderingsmaatregel. Hierdoor zouden zij bij de tweede master niet het verhoogde collegegeld van 14.000 euro hoeven te betalen. Wanneer ik aan B voorleg of deze uitzondering voor mij geldt,

Beste Ralf de Jong, De overgang regelingen, werken als volgt, u bent student aan de univ leiden, en bent aangesloten bezig geweest voor deze studie, dan valt u onder de overgang regeling. Dus bachelor of masters behaald aan de andere instellingen gelden niet, met de nieuwe overgangsregeling. Alleen als de 1 e masters in leiden heb gedaan aan gaat aaneengesloten een 2e master doen dan valt u onder de regeling.

De regelingen die nu op de website staan zijn voor aankomend jaar, wij kunnen geen garantie geven voor het studie jaar 2014-2015. Dit moet het college van bestuurd nog beslissen voor dat college e jaar of de regeling doorloopt.

Met vriendelijks groet

word ik doorverwezen naar C, werkzaam voor het informatiecentrum van de Universiteit Leiden.

Van C krijg ik het volgende antwoord:

Het antwoord van C is uiteraard niet typerend voor alle communicatie van de Universiteit Leiden met haar studenten. In de belangrijkste informatiestroom – het mailverkeer vanuit de opleiding - valt zelden een slordigheid te ontdekken. Een tweede informa-

tiestroom bestaat uit de vragen van individuele studenten aan hun studieadviseur, altijd specifiek gerelateerd aan de studie. Ook daarmee heb ik geen negatieve ervaringen.

Niet alle vragen kunnen echter beantwoord worden door de studieadviseur en zij verwijst daarom regelmatig door naar een algemene tak van de universiteit. Hier valt mijn conversatie met C onder.

Had ik pech bij mijn zoektocht of lopen studenten aan de Universiteit Leiden, door een gebrekkige informatievoorziening, vaker vast in een doolhof - net zoals Josef K. uit de roman Het proces van Franz Kafka?

Een doolhof waarin personeelsleden soms zelf ook niet weten waar ze het antwoord moeten zoeken?

Een kort onderzoekje leert dat ombudsfunctionaris Jacqueline van Meerkerk vorig jaar in totaal 116 zaken van studenten kreeg voorgelegd. Daarvan waren er 10 gerelateerd aan onjuiste of onvolledige informatievoorziening. Daarnaast ontving zij nog eens 15 klachten die communicatief, administratief en organisatorisch van aard waren.

Op een universiteit met ruim 20.000 studente stellen 25 klachten natuurlijk niets voor. Toch zal niet iedereen zijn of haar klacht voorleggen aan de ombudsfunctionaris.

Daarmee doemt de vraag op in hoeverre 25 klachten slechts incidenten zijn of het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. Als dit laatste scenario het geval is, mag je je afvragen of dit samenhangt met de groei van het aantal studenten, terwijl het aantal voltijdsbanen vrijwel gelijk bleef. In hoeverre kan de universiteit omgaan met groei, met meer studenten, zolang de overheid geen geld vrijmaakt voor extra (ondersteunend) onderwijspersoneel?

Ralf de Jong volgt na zijn bachelor politicologie de master journalistiek en nieuwe media

Brieven In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

Minachting Iedere week lees ik Mare met veel plezier; de achterpagina beschouw ik als ‘toetje’. Mijn hart gaat altijd uit naar de kamerbewoners en Robbert en Talitha laten mij iedere keer weer glimlachen.

De jaarlijkse € 35 die ik betaal is het abonnement op Mare dubbel en dwars waard!

Maar nu moet mij iets van het hart. Als geboren en getogen Leidse (1963), sinds 1995 woonachtig in het noorden van het land, houd ik nog steeds van ‘mijn’ stad en haar bevolking. Als oud-student (1987, Engelse taal en letterkunde) van de RUL draag ik de universiteit en mijn vakgroep op handen en aan Quintus heb ik niets dan goede herinneringen.

De frustratie die Talitha oploopt als zij op haar fiets in het nauw gedreven wordt (Mare 3), daar kan ik me levendig iets bij voorstellen. Maar, daar waar de “tientonner van middelbare leeftijd” enkel Talitha beschadigt met haar negatieve, onbehouwen gedrag, beschadigt Talitha velen door er bewust voor te kiezen haar frustratie in woorden te gieten die er niet om liegen, en deze ook nog te laten drukken.

Dan Jeroen, aankomend arts. Is het omdat ik net 50 geworden ben dat ik niet meer begrijp dat het stellen van de vraag “Als je een verkeersbord was, welk bord was je dan?” vervelend is, en dat het veruit te verkiezen is “een emmer latex” onder iemands deur door te laten sijpelen omdat hij zich niet houdt aan de huiscode, of 18-jarigen aan te moedigen/te dwingen 13 shotjes te nuttigen?

De uitspraak van Jeroen “We doen veel samen zonder dat het als verplichting voelt. Wie vroeg afhaakt en niet mee gaat borrelen is een laffe twat, daar worden wel eens geintjes mee uitgehaald” lijkt tot stand te zijn gekomen met de hulp van dat “emmertje met sterk in de hand” dat continu werd bijgevuld.

Is het zo dat ik, omdat Jeroen arts wordt, hem nu zijn onnozele gedrag meer kwalijk neem dan Talitha? Of is wellicht mijn vrees bij beiden even groot? De vrees dat zij nu en in de toekomst schade blijven aanrichten aan hun omgeving en allerlei soorten mensen, van degenen die “acht uur met hun handen in de plee zitten voor een hongerloontje” tot zieke mensen?

Zij, die in mijn ogen bevoorrecht zijn en van wie ik zou verwachten dat ze toch

een klein beetje beter weten, laten het in mijn ogen afweten. Ik kan alleen maar hopen op een ontwikkeling van bewustzijn.

Mijn gedachten gaan terug naar de jaren bij Quintus en de universiteit. We hadden plezier, we waren ondeugend en roomser dan de Paus waren we beslist niet. Maar ik kan me niet herinneren dat we geknaagd hebben aan de wortel van respect.

Toen onze middelste zoon dit jaar aangaf in Enschede te willen gaan studeren, naast zijn studie zijn drumstel en zijn sport te onderhouden en het lidmaatschap van een vereniging even te laten voor wat het is, toen waren zijn vader en ik opmerkelijk stil. Onze enthousiaste Delftse en Leidse verenigingsverhalen die we in de vroege jeugd van onze kinderen altijd met verve gebracht hebben en die steevast leidden tot: “Als je ooit het voorrecht hebt om te kunnen en mogen studeren, dan móet je gewoon lid worden van een studentenvereniging”, zijn niet meer houdbaar.

En als een studie in Leiden en Amsterdam leidt tot een ongebreidelde uiting van minachting, hoe moet ik dan naar mijn oude universiteit kijken?

Interview Carel Stolker

Lucienne Ciere, Leids alumna Engelse taal en letterkunde

Naar aanleiding van een artikel in vaktijdschrift Studies in Higher Education

Prettig lezen, dat interview met rector magnificus Carel Stolker (Mare 1). Vrijheid is een interessant begrip. Maar alleen als er dieper op in wordt gegaan.

Op de vraag wat de Leidse universitaire gemeenschap kenmerkt, bleef de rector erg op de oppervlakte. Misschien hadden de vragen dan ook wat kritischer gekund. Zo had ik de rector graag zien uitleggen op welke manier die academische vrijheid groter is in Leiden dan bij andere universiteiten. Hoe en waarom bevestigen academici van buiten die grote vrijheid? Bevestigt hun komst dat?

Zeggen ze dat zelf? Hoe manifesteert die vrijheid zich? In een dergelijk interview mag best een beetje diepgang; algemeenheden lees ik wel genoeg. Nu blijft het bij een motto, wat straks bij iedereen in het hoofd geprint staat, maar weinig betekent? Dit interview was bij uitstek gelegenheid om daar wat verder over door te vragen.

Pablo Kamsteeg, student geschiedenis

Kamervragendiarree

van januari over de bsa stelt D66-Kamerlid Paul van Meenen vragen aan de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, of zij de strekking van dit artikel ondersteunt en of dit haar beleid beïnvloedt (Mare 3).

Met andere woorden: de strekking van één artikeltje, passend bij het politieke gedachtegoed van een Kamerlid, zou voor een minister meteen maar beleidsbepalend mogen zijn. Te zot voor woorden.

Beantwoording van de vele Kamervragen van door politiek narcisme gedreven Kamerleden - scoringsdrift bij het electoraat: ministers worden er gek van -, kosten vaak een hoop tijd én daarmee geld. De conclusies die uit het bovenstaande getrokken mogen worden zijn: 1. beantwoording van vragen in het parlement aan de minister zouden maar eens betaald moeten worden door de politieke partij, waarvan het Kamerlid de vraag heeft gesteld (uiteraard met btw van 21%; gezien de diarree van Kamervragen een mooie bron van Staatsinkomsten); 2. Wellicht wil D66 de verkiezingslijsten voor de eerstkomende verkiezingen veranderen c.q. aanpassen.

Dr A.J.M. Schipperijn, Oud-internist LUMC

26 september 2013 · Mare

13

Opinie

Een lesje uit het verleden

Slechte organisatie en miscommunicatie bij elitemaster van geschiedenis In het prestigieuze Europaeum Programme, waarin de Leidse opleiding geschiedenis samenwerkt met Oxford en Parijs moesten studenten soms aan docenten uitleggen wat de bedoeling was. Laura Kits hoopt dat er een einde komt aan het wanbeleid.

Voor dromende bijna-masterstudenten is het haast onmogelijk niet enthousiast te worden van de omschrijving van het Europaeum Programme, het stokpaardje van de opleiding geschiedenis. Het programma, dat uitmuntendheid suggereert door strenge toelatingseisen, vindt tussen september en december in Leiden plaats, waarna de maximaal tien deelnemende studenten verhuizen naar Parijs en Oxford om daar vakken te volgen en hun scriptie te schrijven.

Ervaring leert echter dat dingen die te mooi lijken om waar te zijn, vaak inderdaad niet aan de verwachtingen voldoen. Het Europaeum belandde dit jaar in een crisis, veroorzaakt door jaren van miscommunicatie en wanorganisatie tussen de drie universiteiten onderling.

Hoewel er inmiddels belangrijke verbeteringen lijken te zijn aangebracht, mede dankzij de in 2012 aangetreden nieuwe coördinator, zou het programma nog steeds veel baat hebben bij – zo niet in haar overleven afhankelijk zijn van – een kritische evaluatie door de universiteit die het aanbiedt.

Het probleem van het Europaeum is, kort gezegd, inconsistentie. De kwaliteit van het onderwijs, maar ook de communicatie met studenten over zaken variërend van studiepunten tot accommodatiekosten, konden afgelopen jaar weinig continuï-

teit verraden. De drie universiteiten opereerden vanaf hun eigen eilandje en leken onderling meer ruzie te maken dan naar een gezamenlijke visie te zoeken. Dit leidde bij de studenten op zijn zachtst gezegd tot frustratie.

Eerder gedane beweringen over belangrijke administratieve zaken bleken niet te kloppen. Scriptiebegeleiders van verschillende universiteiten gaven tegenstrijdige adviezen over onderzoeksprojecten. Studenten moesten soms aan hun eigen docenten uitleggen wat de bedoeling was, doordat niemand meer iets begreep van de academische richtlijnen en de voorrangspositie die iedere universiteit hierin voor zichzelf opeiste.

Zo werden in Parijs en Oxford twee vakken aangeboden waaraan deelname verplicht was, maar waaraan geen studiepunten of beoordeling waren verbonden. Hoewel het programma al jaren bestaat, wist de (inmiddels ontslagen) coördinator in Parijs de studenten een maand voor vertrek naar de Sorbonne nog niets te vertellen over de accommodatie die geregeld zou zijn – en die al sinds de start van het programma hetzelfde is. Informatie over de kosten van de master, inclusief collegegeld aan alle drie de universiteiten en accommodatie in Oxford, bleek vlak voor vertrek toch niet correct te zijn waardoor de studenten meer moesten betalen dan van tevoren ingeschat. Richtlijnen voor het scriptieformat werden pas in het laatste trimester in Oxford uitgedeeld; leken volledig te zijn bedacht door de

academisch coördinator daar, die er anderhalve week voor de laatste deadline per e-mail nog een aantal absurde regels aan toevoegde; en bleken niet bekend te zijn bij alle begeleiders en beoordelaars in Leiden, noch bij de begeleiders in Oxford.

Regels aangaande het contact met Leidse scriptiebegeleiders vanuit Oxford waren ook niet eenduidig: vijf studenten konden in het laatste trimester corresponderen met hun begeleider in Leiden, terwijl twee anderen alleen naar hun begeleider in Oxford mochten voor advies.

Het is een goed teken dat de website van het programma inmiddels is opgeschoond, duidelijker informatie biedt over de kosten, en een betere opbouw van het academische curriculum lijkt te beloven.

De programmaomschrijving spreekt van individual tutorials, waar het afgelopen jaar – buiten de normale contacturen met scriptiebegeleiders – nog geen sprake van was.

Ook lijkt er één week aan weer een andere, niet nader genoemde, Europese universiteit te zullen worden gespendeerd. Dat maakt de omschrijving nog aantrekkelijker, al was het maar vanwege de lijst met onderwijsinstituten die studenten na afloop aan hun CV kunnen toevoegen. Het is te hopen dat deze extra’s daadwerkelijk iets toevoegen aan de kwaliteit, diepgang, en consequentheid van het programma.

Kwaliteit en diepgang biedt deze master overigens wel – al zat er vorig jaar een sterk verrassingselement in de dosering en timing hiervan.

De twee verplichte vakken van het Leidse trimester, Nations and States en Historiography, waren veeleisend, interessant, en goed onderwezen.

De vakken aan de Sorbonne waren daarentegen minder uitdagend – het feit dat alle studenten hun gemiddelde cijfer in Parijs met circa één punt zagen stijgen (zonder harder te studeren) is hiervan de ironische getuige. In Oxford stond behalve scriptiebegeleiding helaas überhaupt weinig onderwijs op het programma – maar de nieuw toegevoegde individual tutorials, volgens het klassieke en unieke onderwijsmodel van de Oxbridge-universiteiten, lijken hier dit jaar verandering in te brengen.

Voor de zojuist afgestudeerden van 2012-2013 was de toegevoegde waarde van het Europaeum, uiteindelijk, de ervaring en het internationale karakter. Parijs en Oxford zijn bijzondere plaatsen, en vooral in Oxford kan door het college-lidmaatschap volop worden deelgenomen aan het unieke studentenleven daar. Ik heb dan ook geen spijt van mijn deelname. Wel verwijt ik de Universiteit Leiden haar reputatie als betrouwbaar en serieus instituut ernstig te hebben laten schaden, door – naar het lijkt – jaren van nalatigheid in communicatie en het ontbreken van een vooruitziende blik. Uitstekende academici zijn nu eenmaal niet altijd goede leiders, en uitmuntend onderwijs kan alleen tot stand komen als iemand het overzicht heeft, vooruit kan kijken, relaties kan smeden en problemen kan oplossen.

Het feit dat de weinig flexibele academisch coördinator uit Oxford, met ongetwijfeld een hart voor de geschiedwetenschap, maar weinig passie voor studenten en onderwijs, het programma heeft verlaten geeft hoop. Ook het ontslag van de coördinator in Parijs, hoewel bitterzoet, maakt de weg vrij voor iemand met meer visie. De in 2012 begonnen hoofdcoördinator in Leiden weet nu wat ze kan verwachten, en zal als het goed is alles eraan doen de problemen van vorig jaar te voorkomen.

Ik hoop en verwacht dat het Europaeum zal verbeteren, en druk de zojuist gestarte groep studenten op het hart hun enthousiasme niet te laten temperen door een kritisch artikel. Ik druk ze echter ook op het hart de organisatie bij de les te houden.

Leiden gaat prat op een internationale reputatie in de geesteswetenschappen.

Dat imago is pas serieus te nemen als de universiteit de verantwoordelijkheden, die gepaard gaan met de claim van prestigieus onderwijs, begrijpt en serieus neemt.

Laura Kits studeerde onlangs cum laude af als historica.

14 Mare · 26 september 2013 English page

GHB GHB, the drug, can be addictive, even after only a few weeks in some cases. The withdrawal symptoms are notoriously violent, even life-threatening so it’s not odd that GHB addicts seek help. In fact, more and more are asking for help. In an article in Drug and Alcohol Dependence, a group of experts, including Martijn van Noorden from the LUMC, have made an assessment of the types of people who seek help.

On the face of it, they don’t seem differ that much from addicts of other party drugs: a typical GHB dependent is a young male with little education. Nearly half are unemployed and over half of them use another drug in combination with GBH. A noticeable fact is that a large number of addicts have trouble sleeping, although it is not clear whether the sleeplessness is caused by the addiction alone, or even if it might partly have induced the addiction. However, it is clear that the more trouble they have sleeping, the more serious the dependency is.

Our defence mechanism makes us attractive To people and mosquitoes Scientists from Leiden and Wageningen have discovered there might be a connection between the gene for our immune system and how attractive we are to mosquitoes.

By Bart Braun If you happen to sha-

re a bedroom with someone else, you might have noticed the unfair distribution of mosquito bites: one sleeper will wake up covered in red weals while the other’s skin is as clear as a baby’s bottom in a nappy advert. It seems that some people are more appealing to mosquitoes than others. But isn’t that odd? You would think that blood is just blood and what difference could it make to a mozzie?

The question is a crucial one when the conversation turns from the painful bites we get from Dutch mosquitoes to malaria. Approximately half the people who ever died, died of malaria and the disease is still killing hundreds of thousands of people every year, causing millions of Euros’ worth of economic damage. That is why, for more than twenty years, scientists in Wageningen have been studying exactly what a mosquito does.

Former Wageningen researcher Bart Knols has written an unrivalled book, Mug [Mosquito], presenting an overview of all the research on mosquitoes from all over the world. For mosquitoes, it scarcely matters how often you

wash or whether you chew garlic or swill beer, whatever popular belief says. And turning off all the lights in your bedroom at night won’t have any effect; mosquitoes are not attracted to light but to heat, the carbon dioxide you breathe out and the smell of your sweat.

Of course, sweat itself doesn’t smell and only produces an odour when bacteria start to eat it. Knols made global headlines when he discovered that mosquitoes were devoted to Limburg cheese, which is made with the same strain of bacteria as the one that grows on sweaty feet. Presumably, the first manufacturers of this cheese pressed the curds with their bare feet, accidently adding the bacteria to the recipe. So, your smelly socks don’t smell of cheese – it’s the other way round.

While mosquitoes love the smell of sweat, not everyone’s sweat is the same: age, diet and health all influence the scent. Moreover, our genes have a part in it and that is how Leiden professor of immunogenetics, Frans Claas, became involved.

The mosquito research was a diversion for Claas, as he usually concentrates on the genetics of the immune system, concentrating on the delicate balance of the defence system during pregnancy: all foreign bodies should be repulsed except the baby. This field is also crucial for finding the best donor for a patient, as the recipient’s chances improve tremendously if the do-

nor and recipient resemble each other in immunogenetic terms.

The Human Leukocyte Antigens (HLAs), proteins that are in all sorts of cells in our bodies acting as a sort of security badge, must bear the most similarities. The HLAs present substances that are on the inside of the cell and the body’s security system – the white corpuscles – check whether everything is correct. No badge? Then it must be a bacterium or parasite that should be disposed of. The immune system also kicks in if the substances are HLA proteins but are full of virus substances.

Approximately half the people who ever died, died of malaria.

The greater the variety of HLAs you can produce, the more pathogens you can recognise on time.

Organ donors and recipients must be as similar as possible as far as HLAs are concerned, but parents must differ as much as possible as that means their genes will be all mixed up and the child will have a large selection of “badges”. “The more diverse your genes are, the better your defence mechanism will be”, says Claas succinctly.

Consequently, it is no coincidence that HLA genes are closely

linked to body odour and this allows you to subconsciously know whether someone’s immune system suits you. In 1995, a Swiss researcher discovered that people prefer the scent of someone whose package of “badges” differs to their own.

Claas and his colleagues discovered that HLA genes also play a role in how attractive you are to mosquitoes. In the journal Infection, Genetics and Evolution, they describe a study among 48 volunteers who were asked to wipe their feet on glass marbles. The mosquitoes definitely preferred the sweat of people with a certain HLA variant.

“We’re not quite sure how it works”, Claas continues. “Perhaps the substances connect to aromatic substances in a different way and that accounts for the differences in scent.” Alternatively, the differences in defence mechanisms might produce different bacterial flora on the skin that process human sweat in a different way. “At the moment, we don’t which of the two possibilities is correct.”

He adds “The next step is find out how it works and what can we do to intervene. But first I want to do a more exhaustive, wider study.

It’s not clear whether the effect really is as great as would seem from this research.” In any case, he stresses that the results don’t mean that you are safe if don’t happen to have that particular antigen.

“Mosquitoes might vary in their preferences too.”

Cancer hair loss Chemotherapy used for treating cancer patients targets rapidly dividing cells, such as those in the tumour. But it also attacks follicles, making the patients lose their hair, which merely adds to their troubles. Doctoral candidate Corina van den Hurk studied whether this could be avoided by cooling the scalp. By the time this Mare goes to print, she should have been awarded her title for her findings.

Her idea is straightforward: if you put a special cap on the patient, the blood vessels to the scalp are narrowed and less of the drug will affect the follicles.

This treatment worked so well with half the patients they did not need to use a wig, which saves money. Nevertheless, it would be awful if this trick were to mean that the cancer spread to the scalp, but luckily the chances of that are small and Van den Hurk established that they are not increased by cooling the scalp. She is disappointed by the fact the many hospitals do not make optimal use of their scalp-cooling capacity.

Pluto Pluto the dwarf planet pursues its orbit almost fifty times further away from the sun than the earth. Its atmosphere is thin, as cold as stone and appears to have some kind of reverse greenhouse effect, making it even colder than you would expect. The atmosphere consists mainly of nitrogen and methane; planetary researchers are particularly interested in the nitrogen part.

The nitrogen in the air you are now breathing consists mainly of molecules of two nitrogen atoms, each with seven neutrons and seven protons. Seven and seven makes fourteen and chemists abbreviate the previous sentence to 14N2.

Here on earth, approximately 0.4% of all nitrogen has one extra neutron: 15N14N. Does it occur on Pluto too? Scientists would love to know the answer to that question because they could learn more about how atmospheres are created and function on other far-flung lumps. The problem is that Pluto is so far away, you can’t just pop round to count neutrons.

A group of scientists, including Leiden’s Alan Heays, are looking ahead in the planetary science journal Icarus. A small NASA craft is on its way to Pluto and is expected to arrive in mid-2015.

The craft will take measurements and in the article, Heays and his colleagues have produced calculations that will reveal the proportions of the two types of nitrogen from the measurements. The trick should also work on planets outside our solar system if the measurements are sufficiently accurate.

26 september 2013 · Mare 15 Cultuur

Agenda

Foto Daniël Baggerman

ste optreden droeg ik de beha van mijn zus. Ik had nog wel een broek aan hoor. Maar die wil ik ook wel uitdoen als het publiek dat shockerender vindt. We hebben ook wel eens buikdanseressen gehad. Of iets burlesks.

‘Maar soms is er ook helemaal geen speciale act. Dan draait het alleen om de muziek. Want die nemen we heel serieus.’

Waar de muze maar heenrijdt Stöma op Triplex festival Het Rotterdamse Stöma is niet vies van een lullige sample en durft de bas te laten slappen en de drums te laten grooven. Zaterdag speelt het trio op het Triplex festival in QBus. Bassist en zanger Bruno Ferro Xavier da Silva, jullie lijken een behoorlijke tik gehad te hebben van de funkmetal die begin jaren negentig opkwam.

‘Dat klopt. Ik ben muzikaal ontmaagd door Tommy the Cat van Primus. Toen ik als tiener begon te bassen wilde ik geen nummers spelen van The Beatles maar moest

De melige Star Wars persiflage Spaceballs wordt gesampled.

‘We hebben alle drie die film wel honderd keer gezien. Te vaak dus.

We kunnen de dialogen synchroon aan de film oplepelen. Als we in de lift van onze oefenruimte staan, wordt er vaak geciteerd uit allerlei werkjes en Spaceballs staat boven aan de lijst.

Maar we vinden regisseur Mel Brooks ook echt heel erg goed.

Daarnaast heeft hij David Lynch zijn eerste grote break gegeven. De films van Brooks zitten goed in elkaar. Best wel arty farty. Al ligt de nadruk bij hem wel op de fart, het scheetkussen. Je kunt het ook omdraaien, party farty. Dat past dan ook wel weer bij ons. Ach, ik lul ook maar wat.’

het Frizzly Fry zijn. Later kom je erachter dat The Beatles ook te gek zijn maar goed, daar wilde ik in het begin niets van weten.

‘Als je ouder wordt begin je ook naar experimenteel en klassiek te luisteren en duik je diep in het werk van Ornette Coleman, John Coltrane, Cage en Stravinsky. Dan staat alles gewoon open. En hiphop niet te vergeten. Public Enemy en The Beastie Boys vind ik echt te gek.

Maar het begon met funk vermengd met rock.’

Daar kun je natuurlijk ook gitaarriffs mee tevoorschijn toveren.

Trouwens, veruit de meeste elektrische gitaren die je denkt te horen in onze nummers zijn mijn baslijnen.

‘We hadden eerst een duo: bas en drum. Later was turntablist Enio te gast op bepaalde nummers. Nu maken we met zijn drieën muziek.

Trio’s zijn wel mooi om te improviseren. Het werkt gewoon goed. We hebben van tevoren dat echt niet zo gepland. Het hangt er allemaal maar van af waar de muze ons heenrijdt.’

En dan de naam Stöma. Hoe zit dat nu eigenlijk?

‘Een dame op de Belgische tv had het over haar steuma. Ik had geen idee wat dat was. Ik had geen internet waar ik toen woonde en dus ging ik naar de bibliotheek. Ik werd daar op een rijtje boeken gewezen.

Opende die, en zag de nodige smerige beelden. We dachten dat is een prima naam. Vooral omdat het ook in het Grieks “mond” betekent. Die combinatie met poep is wel een aardige. De umlaut hebben we omdat er al een Drentse grindcore-band is die Stoma heet.’

De bezetting bestaat uit bas, drum en draaitafels. Weg met de gitaren?

‘Nee hoor. Er is genoeg gitaar te horen. Dat is het mooie van draaitafels.

Stöma houdt wel van een beetje van theater op het podium. Aan wat moeten we denken?

‘Soms krijg ik de geest. Bij het eer-

Triplex festival QBus zaterdag 28 september, €5

Neem gerust je tafel mee Absurde sprookjes en ander amusement bij kunstroute Dit weekend voert de Kunstroute weer via galerieën en monumentale panden, langs ateliers die de deuren openen, zoals aan Haagweg 4, naar nog minder alledaagse tentoonstellingsruimtes, zoals het COC. ‘De organisatie van de Kunstroute moest even nadenken, toen we vier jaar geleden belden om een samenwerking aan te gaan’, vertelt Suzanne van Rossenberg, beeldend kunstenares en vrijwilliger bij het COC. ‘We waren immers geen kunstinstelling, net als de bejaardentehuizen die wel eens met hetzelfde verzoek kwamen. Maar we hebben ze overtuigd met het belang van emancipatie.’

Samen met co-organisator Esther Oostdam koos ze ook bewust voor enkele heterokunstenaars.

‘Zij nemen een eigen publiek mee.

Hetero’s zijn onze bondgenoten, we hebben ze nodig om de maatschappij homotoleranter te maken.’

Homo-emancipatie als thematiek is duidelijk terug te vinden bij de schilderkunst van Adri Doove.

Verder komt er een live tatoeëerder, Michiel van der Born, en er is fotokunst van Cathelijne Berghouwer. ‘Zij werkt aan een project over de diversiteit van vrouwelijke seksualiteit. Ze fotografeert vrouwen

Door Marleen van Wesel

op een manier die zij zelf sexy, geil of opwindend vinden. Het resultaat is een alternatief voor het weinig diverse vrouwbeeld dat we kennen uit reclames. Soms laat een foto iets heel onschuldigs zien, wat voor de vrouw in kwestie juist heel veel verbeeldt.’

Er is ook een voordracht, getiteld De gevonden hondendrol, van dichter Ditmar Bakker. Van Rossenberg: ‘Dat is een absurd en toch serieus sprookje, volledig op rijm, waarin je kunt horen wat je wil. Zelfs voor kinderen zou het geschikt zijn, die halen bepaalde zaken er toch niet uit.’ Wanneer de kunstroute op zaterdagavond om 18.00 stopt, moeten de schilderijen en foto’s snel worden opgeborgen. De tentoonstellingszaal doet ’s nachts namelijk dienst als discobar. ‘Op zondag gaan we weer verder, met live graffitikunst door Mike Freeke. Hij zorgt voor een aantal lege doeken, maar als je graag je eigen tafel wil meenemen, mag dat ook.’

Ook op de Kunstroute ligt Haagweg 4, de oude Leidse ambachtsschool die tegenwoordig 55 ateliers huisvest. Eén daarvan is de studio van Timit, oftewel Tim Juffermans van Studio071, van wiens hand je hoogst waarschijnlijk wel eens een poster in de stad hebt zien hangen.

Ook hij opent zijn deuren dit weekend. ‘Voor een postertentoonstelling van mijn ontwerpen voor het LVC, Werfpop en de feesten van Doorgedraaid’, vertelt hij. ‘Maar ik zou

ook zeker naar Haagweg 4 komen voor Cabaret Voltaire, die een middag met kunstzinnig amusement verzorgen op zondag. Ook is er een grote expositie waarbij Leidse kunstenaars als Casper Faassen gekoppeld worden aan grote meesters.

En je kunt kunstzinnige productjes kopen in het winkeltje van Mixed Up.’ Juffermans werkt nu een jaar aan de Haagweg. ‘Ik deel mijn atelier met een animator en een interieurontwerpster. Het is een heel inspirerende plek. Iedereen vindt elkaar, waar veel projecten en opdrachten uit voortkomen. Ik ben onwijs fan van mijn overbuurman, Peter Zuur. Hij maakt enorme collages van industriële stadsachtige landschappen.

Als je toch hierheen komt…’

Kunstroute Leiden Zaterdag 28 en zondag 29 september 12.00-18.00 Routeboekjes afhalen bij Museum de Lakenhal en Visitor Centre Leiden

Illustratie: Tim Juffermans

FILM

TRIANON Hoe duur was de suiker dagelijks 18.45 + 21.30 (2 okt. niet), za. zo. 14.30 Borgman dagelijks 18.45 (2 okt. niet), do. vrij. za.

21.30 Wolf zo. ma. di. 21.30 The Conjuring dagelijks 21.30 (2 okt. niet) KIJKHUIS Blue Jasmine dagelijks 18.30 + 21.00 (2 okt. niet) Gloria dagelijks 19.00 + 21.30 (2 okt. niet) LIDO 2 Guns dagelijks 18.45 + 21.30 (2 okt. niet) We’re the Millers dagelijks 18.45 + 21.30 (2 okt. niet) Elysium dagelijks 18.45 (2 okt. niet) White House Down do. vrij. za. 21.30 Riddick zo. ma. di. 21.30 Smoorverliefd dagelijks 18.45 + 21.30 (2 okt. niet)

MUZIEK

QBUS Liquid Sun Orchestra ft. Brina & DJ Rafiki Vr 27 september 20.30 €10 Triplex Festival Za 28 september 20.00 €5 De X & Hotel Suburbia presenteren Fabio Orsi & Star Turbine Za 5 okt. 20.30 €10 Chastity Brown Di 8 okt. 20.30 €10 The Future Primitives & The Surfaders Wo 9 okt. 20.30 €10 SUB071 The Hounds – cassettepresentatie Za 28 September DE TWEE SPIEGHELS Robin Koerts Vr 27 september 21.00 Yoonmi Choi Quartet Za 28 september 16.00 Raf Vertessen Quartet Zo 29 september 16.00 Jamsessie o.l.v. Martijn Groen Ma 30 september 21.00

T H EAT ER

DE BURCHT Spaanse Hoer door Fields of Wonder 1 t/m 5 okt. 20.00 IMPERIUM THEATER Is There Life On Mars?

11, 12, 18, 19, 24, 25, 26 okt. 20.30; 20 okt.

15.30 vanaf €10 SCHELTEMA LEIDEN Sommerhus: cd-lancering Zo 29 september 15.00 €5 Science Café Di 8 okt. 20.00 Katinka Polderman Wo 9 okt. 20.00 €10 WELLNESS CENTER VLIETLIJN Muziektheater: Spierballen & Stembanden Za 28 september €12

D I VERSEN

NIEUWBOUW MARECOLLEGE Lezing Leidse Studenten Ekklesia: Zoektocht naar spiritualiteit Ma 30 september 20.00 RIJKSMUSEUM VOLKENKUNDE Kunst- en Boekenmarkt Za 28 september 10.00-17.00 RAAMSTEEG2 Tentoonstelling DA4GA T/m 15 december op do 12.00-2100, vr t/m zo 12-17u €2,50 BEGRAAFPLAATS GROENESTEEG Rondleiding langs graven van Leidse hoogleraren Za 6 okt. 14.00

16

Mare · 26 september 2013

Clubje

Bolwerkers

Gefelicitweet

Foto Marc de Haan

‘We beuken er gewoon doorheen’ Quintus-damesdispuut in oprichting Tessa Laurens (18, rechtsgeleerdheid): ‘Tijdens de Kennismakingstijd hebben we een praatje gehad over hoe het dispuutssysteem op Quintus werkt, en daarin werd vanuit het bestuur gestimuleerd om een dispuut op te richten, mede omdat er zoveel nieuwe leden bij zijn gekomen dit jaar. Wij bleken de harde kern te zijn die hierin is geïnteresseerd.’

Jolin van Eijck (18, psychologie): ‘We hadden helemaal niet van tevoren met elkaar afgesproken om een nieuw dispuut te beginnen. Pas na het praatje werd onze interesse gewekt.’

Maartje de Groes (18, pedagogiek): ‘Het is handig om te weten hoe anderen het hebben aangepakt met het opstellen van de statuten, het regelen van de geldzaken en dat soort dingen.’

Jolijn: ‘Voor het opstarten van het dispuut

hebben we hulp gekregen van het vorig jaar opgericht herendispuut Duodecim, maar het meeste overleggen we met de vice-voorzitter van Quintus.’

Bente Paans (17, psychologie): ‘Zij hebben dit pas geleden allemaal zelf meegemaakt, dus zij kunnen ons goed van advies voorzien.’

Laurens: ‘En ervoor zorgen dat we niet in dezelfde valkuilen trappen.’

Paans: ‘Het is wel een mooie manier om je stempel te drukken op Quintus. Dat je later terugkijkt en kan zeggen: “Kijk, dit hebben wij opgericht!”’

Danique Nijhuis (18, rechtsgeleerdheid): ‘En dat je je eigen kleding en tradities bedenkt.’

Laurens: ‘Ik haat het als mensen zeggen: “Jij hoort in dat hoekje.” Wij zijn gewoon onszelf, en wat mensen van ons denken

maakt ons niets uit. Maar we zijn zeg maar niet van het thee drinken. En ook niet op ons mondje gevallen.’

Van Eijck: ‘We moeten eerst nog een naam verzinnen, en leden werven. We hebben al wel ideeën voor onze dispuutsnaam.’

Paans: ‘Maar die gaan we niet zeggen.’

Laurens: ‘Bovendien willen we die niet alleen met elkaar bedenken, maar willen we ook de nieuwe leden die zich dit jaar nog kunnen aansluiten laten meedenken.’

Van Eijck: ‘Klopt. We zijn nog niet compleet, dus we kunnen veel zaken nog niet doorvoeren.’

Laurens: ‘We zijn nu vooral druk bezig met de VAP (Vrije Activiteiten Periode, red.), waarin we veel met onze jaargenoten praten en laten zien dat we er zijn.’

Nijhuis: ‘Tot nu toe krijgen we veel reac-

ties van onze jaargenoten dat ze het leuk vinden dat we dit doen, maar dat ze het toch niet echt zien zitten om zich bij ons aan te sluiten.’

Laurens: ‘Omdat ze denken dat het veel tijd en geld kost om een dispuut op te richten. En omdat we natuurlijk nog geen ouderejaars hebben, terwijl dat vaak een van de redenen is dat je bij Quintus lid wordt.’

Nijhuis: ‘We gaan ook wel actief meedoen aan het zaalleven, zoals zooien en zingen.

We willen ons laten zien.’

Laurens: ‘Elk dispuut heeft een eigen plek in de zaal, en als nieuw dispuut moet je die verdienen. Mensen vragen ons al waar in de zaal wij willen gaan staan. Alsof we daar nu mee bezig zijn. We beuken er gewoon doorheen en we zien het wel.’

DOOR SEBASTIAAN VAN LOOSBROEK

Bandirah

Mediaspecialisten, sociologen en ‘trendwatchers’ krijgen het niet vaak genoeg uit hun bek: social media verandert de journalistiek en nieuwsconsumptie drastisch! Een opvallend onderdeel van dat proces is de geboorte van een nieuw soort artikel op nieuwssites: het artikel waarin de reacties van BN-ers op Twitter wordt verzameld. Dat is dus een artikel van irrelevante mensen die reageren op een vaak al even irrelevant nieuwsfeit of gebeurtenis, waar ze persoonlijk niks mee te maken hebben.

Google voor de grap eens ‘BN-ers reageren..’ en sta versteld hoe veel en hoe vaak krantenwebsites deze stompzinnige en overbodige teksten pontificaal op de voorpagina planten.

Een nieuwsitem bestaat tegenwoordig uit twee delen: het nieuwsitem zelf en hoe zelfverklaarde bekende mensen zich erover voelen.

Daarom was het wachten op het kontkusoverzicht van BN-tweets aan het adres van John de Mol, omdat ‘onze’ John een Emmy had gewonnen voor The Voice. Had overigens van buitenlandse televisieorganisaties meer smaak verwacht, maar dit terzijde.

Nieuwsduiding heet dat dan. Dat we allemaal weten dat Mari van der Ven het heel erg vindt dat het konijn van Britt Dekker is overleden. Of dat we allemaal kunnen zien hoe veel steun Ferry Doedens de familie van Jan Smit toewenst als Jan een keelontsteking oploopt. Dat het niemand ontgaat dat wie er dan ook derde werd bij de laatst uitgezonden talentenjacht het heel erg vind dat die ene zangeres, die veertig jaar geleden een hitje scoorde, is overleden. Dat John de Mol na het winnen van een Emmy precies weet wie er middels een gefelicitweet zichzelf weer een programma binnen hoopt te slijmen.

Stiekem heeft het meningoverzicht van Bekend Nederland een plaatsje in het medialandschap veroverd. Deze drek is al een tijdje niet langer beperkt tot het rioolputje van het Nederlandse journaille, de media die leven van celebrityquotes, maar wordt steeds vaker overgenomen door wat vroeger gerespecteerde mediale instanties waren.

Ik kan prima zelf die berichten duiden, zonder het geregisseerde gesnotter of gejubel van mensen die we om onbegrijpelijke redenen steeds op een voetstuk blijven zetten. Ik hoef helemaal niet te weten wat anderen ergens van vinden en kan me niet voorstellen dat betrokkenen met ook maar een greintje eigenwaarde zitten te wachten op holle, lege steunbetuigingen van onbekende Bekende Nederlanders.

Waarom ik me er zo aan stoor, vraagt u zich af?

Je kan toch ook gewoon die artikelen niet lezen? Ja, net zoals we ook gewoon kunnen doen alsof het kabinet nog altijd een duidelijk beleid voor ogen heeft en Syrië niet in brand staat. Het probleem niet onderkennen is nooit een oplossing, dus waarom zou dat nu wel moeten? Ik bekommer me gewoon om mijn medemens.

En daar heb ik geen betekenisloze support voor nodig. Zeker niet via de media!

ROBBERT VAN DER LINDE