Mare 9 (37)

14 november 2013 37ste Jaargang • nr. 9

‘ Ik ging door de grond’ Pagina 11

Studenten staken op het spoor: ‘Jullie willen ons afbreken!’

Topsport doe je ook tussen je oren. ‘Het is hard tegen hard’

Nieuwe microscoop kan kijken, voelen en luisteren

Pagina 3

Pagina 6 en 7

Pagina 9

Koning kroongetuige Het systeem moet op de schop, vindt promovendus

Studente culturele antropologie Sheryl Lynn Baas zet samen met de universiteit een hulpactie op touw voor de Filipijnse slachtoffers van de tyfoon Haiyan.

Het openbaar ministerie maakt geheime afspraken met kroongetuigen over geld en bescherming, blijkt uit het promotieonderzoek van strafpleiter Sander Janssen.

‘Beloningen worden zomaar in regelingen gefietst.’

‘Het heeft een hoog Miami Vice-gehalte. De verdachten, ook die van mij, hebben een skibril op en worden met razend tempo naar binnen gereden in gepantserde BMW’s en Mercedessen.’

Promovendus Sander Janssen (1976) is als advocaat verbonden aan het Amsterdamse kantoor Cleerdin & Hamer en was de laatste jaren betrokken bij het liquidatieproces Passage dat in ‘De Bunker’, de zwaarbeveiligde rechtbank in Osdorp, werd gevoerd.

Het proces omvat zeven liquidaties in de Amsterdamse onderwereld waaronder de moorden op de criminelen Thomas van der Bijl en Kees Houtman. Spin in het web is gangster en kroongetuige Peter La Serpe, in het milieu bekend als ‘Vieze Peter’ of - vanwege zijn slechte gebit - ‘Viestand’.

Een kroongetuige is zelf betrokken bij strafbare zaken en sluit een deal met het openbaar ministerie (OM). In ruil voor belastende verklaringen tegen zwaardere jongens krijgt hij strafvermindering en bescherming. In dit geval was de deal: acht jaar zitten in plaats van zestien.

Janssen verdedigt Jesse R., die inmiddels is veroordeeld tot levenslang voor de zeven moorden. ‘Met name door de verklaringen van de kroongetuige.’ Maandag promoveerde hij op onderzoek naar de rol van kroongetuigen in het strafproces.

‘We hebben vijf jaar in De Bunker gezeten, meer dan 180 zittingsdagen. Vrijwel zonder daglicht, want alles is afgeschermd en beveiligd.

Het is een gesloten doos. Het heeft iets ridicuuls. La Serpe zat in een speciale glazen box, een soort dub-

Benefiet voor slachtoffers Filipijnen Door Sybren Eppinga ‘In

Door Vincent Bongers

Tijdens de IRT-affaire droegen twee van meineed beschuldigde rechercheurs helmen om onherkenbaar te blijven. ‘Sindsdien is het OM eigen beleid gaan voeren met kroongetuigen.’ Foto Hollandse Hoogte bele telefooncel, met een pruik op, en een snor. We konden hem op zich goed verhoren. Zijn stem was gelukkig niet vervormd, dan kun je tenminste ook horen hoe iemand reageert op een vraag, bijvoorbeeld of hij geëmotioneerd is.’

La Serpe sloot in 2007 een deal met het OM maar dat was het begin van hobbelige rit naar het einde van het proces, waarbij hij halverwege zei ‘besodemieterd’ te worden door justitie en wilde stoppen.

Pas na nieuwe afspraken werkte hij weer mee. Janssen: ‘Hij was de trigger voor mijn onderzoek. Ik wilde weten of de afspraken tussen hem en het OM wel legaal waren. La Serpe verklaarde dat hij 65 duizend

euro had gekregen voor de moord op Kees Houtman en dat hij bij het OM had bedongen dat hij dat bedrag niet terug hoefde te betalen.’ Deze crimineel werd in 2005 bij zijn huis in Osdorp doodgeschoten, volgens La Serpe door hem en Jesse R. ‘De wetgever heeft gezegd dat een kroongetuige het geld dat hij heeft verdiend met criminele activiteiten moet inleveren, wat de Plukzewetgeving wordt genoemd. Maar hij mag dat geld gewoon houden.’

In theorie is strak geregeld wat wel en niet mag rond kroongetuigen. Financiële beloningen mogen niet. Dat komt met name door de IRT-affaire, eind jaren negentig, toen justitie dubieuze opsporings-

methoden inzette en bijvoorbeeld containers met verdovende middelen doorliet om te kijken waar die zouden uitkomen.

Janssen: ‘In 2001 kwam er uiteindelijk een heel strak en beperkend kader. Kort door de bocht gezegd mocht het OM bijna niets met kroongetuigen. Maar in de praktijk is het OM toch eigen beleid gaan voeren.’ Er wordt met de kroongetuige een verklaringsovereenkomst gesloten waarin de strafvermindering is vastgelegd. Maar dan volgt er nog een regeling: de getuigenbeschermingsovereenkomst.

En die blijft geheim. > Verder lezen op pagina 5

het weekend heb ik tranen met tuiten gehuild’, zegt Sheryl Lynn Baas. De studente is voormalig Miss Nederland 2006 en Miss Globe 2013 en heeft een Filipijnse moeder en een Nederlandse vader. Een groot deel van haar familie woont in het rampgebied.

Haiyan is een van de krachtigste orkanen ooit gemeten. Met windsnelheden van boven de 300 kilometer per uur raasde de storm zaterdag over het eiland Leyte.

De stad Tacloban met een kwart miljoen inwoners is zwaar getroffen. Volgens de Filipijnse president Benigno Aquino ligt het dodental in de buurt van 2.000 à 2.500.

Het Filipijnse noodhulpagentschap meldt dat de meeste van de slachtoffers uit de provincies Leyte en Samar komen, waar grote golven de steden en dorpen overspoelden.

600.000 mensen raakten dakloos.

Minstens 3.665 mensen raakten gewond.

Baas: ‘Je gaat af op televisiebeelden, want voor de rest is er radiostilte. Maandag kreeg ik het verlossende bericht van mijn oom: “We zijn gespaard.”’

Vorige week donderdag stuurde haar vader een bericht dat er een storm richting de Filipijnen aan zat te komen, zegt Baas.

‘Dat was schrikken. Vrijdag hebben wij contact gezocht met de familie. Het was toen al stevig aan het stormen. Zij zeiden dat ze zich schrap zouden zetten’. Haar neef probeert sinds de ramp contact te houden met de familie.

Baas: ‘Maar er is nog steeds geen elektriciteit. Dus dat blijft afwachten.’

In samenwerking met de Universiteit Leiden wil zij een benefietavond organiseren om geld in te zamelen voor het rampgebied. > Verder lezen op pagina 5

Literair talent opgelet!

Win € 250 met Mare-kerstverhalenwedstrijd Ook dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een ­verhaal van tussen de 1500 en 2000 ­woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons.

Mail uiterlijk 12 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 14 november 2013 Geen commentaar

Hersengekronkel

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden

Door Marleen van Wesel ‘Stel, je hebt een slot dat je met heel veel verschillende sleutels kunt openen. Dat is dan geen goed slot’, legde een bevriende Leidse student Nederlands me vorige week geduldig uit. ‘Maar wanneer je een sleutel hebt, waarmee je heel veel sloten kunt openen, dan is dat wel een goede sleutel.’

Haast geen speld tussen te krijgen. We hadden het over promiscuïteit en of mannen daar beter mee weg­ kwamen. En we hadden al een paar biertjes op, dat ook. Maar helaas zijn daarmee niet alle genderverschillen uit de wereld te helpen, of juist te verklaren.

In oudpapiercontainers botsten intussen de volgende ronkende krantenkoppen tegen elkaar: ‘Onderzoek wijst uit: mannen zijn beter in alles’, van vorige maand, en ‘Meisjes leveren leeuwedeel van groeiend aantal studenten’ van afgelopen week. (Ja, daar moet een extra ‘n’ tussen, maar de auteurs in kwestie waren nu een­ maal geen mannen.)

In 1950 studeerde er per tien mannen één vrouw af, in 1980 waren daar slechts drie mannen voor nodig. Tegenwoordig halen per vijf vrouwen nog maar vier mannen een universitair diploma.

Hoe goed mannen ook zijn - in alles - dat zij moeilijkere studies zou­ den kiezen ligt niet ten grondslag aan dat verschil. Dat staat in het deze week verschenen adviesrapport van de Onderwijsraad, waarin de stand van educatief Nederland wordt vastgesteld. In de sociale wetenschappen heeft 76 procent van de vrouwen tegenover 67 procent van de mannen na acht jaar studeren een diploma; in de natuurwetenschappen en informatica is dat 82 tegenover 69.

Het is overigens wel degelijk waar dat minder vrouwen kiezen voor een studie in de richting van wiskunde, natuurkunde, techniek of ICT. Véél minder. Althans, in Nederland dan. In België, Duits­ land, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en de Verenigde Staten zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen voor elk van die studierichtingen een stuk minder groot. In Duitsland is zelfs meer dan de helft van de wiskunde- en statistiek­ studenten vrouw, evenals bijna de helft van de natuurkunde­ studenten. Ik geloof er niks van dat het de hersenen zijn, die aan de andere kant van de grens net even anders kronkelen.

Ook te lezen in het rapport: al in groep vier zijn meis­ jes minder goed in rekenen. Hebben jongens echt zoveel vaker een wiskundeknobbel, of slaat die roze stofzuiger in de Bart Smit-folder uiteindelijk een wiskundedeuk in het zelf­ vertrouwen van meisjes van zeven? Misschien zitten sommige verschillen meer tussen onze oren, dan in onze hersenen. Die zitten tenslotte ook tussen onze oren. Langzaamaan kiezen meer meisjes op het vwo al voor een natuurprofiel. Het is even­ goed niet ondenkbaar dat het achterblijven van jongens op de universiteit inmiddels ook door cultuuropvattingen wordt ver­ oorzaakt. Het is zonde om je daardoor te laten determineren. Aan een sleutel die afbreekt voor je de poort naar je eigen toekomst geopend hebt, heb je immers niet zoveel.

Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Sybren Eppinga (stagiair) sybreneppinga@gmail.com Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Robbert van der Linde • Talitha Dehaene • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn, richgirl-design.com • Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R. van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Vorm boven inhoud Na ruim twee jaar was het dan eindelijk zo ver. Mijn eerste paper was af. Over de milieuschade die bij de productie van neodymium magneten komt kijken. In mijn tocht om alle informatie bij elkaar te sprokkelen had ik honderden literatuurreferenties uitgeplozen en niet minder dan zeven co-auteurs aan mijn artikel toegevoegd.

Naïef als ik was, dacht ik dat dit het zou zijn. Versturen naar een tijdschrift en klaar. Op naar mijn volgende paper.

‘Oh klein PhD onderzoekertje’, moesten de goden hebben gegniffeld, ‘wij zijn nog lang, lang niet klaar met jou!’

Binnen een uur kreeg ik een e-mail terug.

Rejected.

Omdat ik me niet aan de regels had gehouden. Welke regels? Die archaïsche regels over allesbehalve de inhoud van mijn paper. Zoals over wanneer je voetnoten mag gebruiken. Dat je wel het woord discussie maar niet het woord conclusie mag noemen in het conclusie/discussiestukje. Dat elke grafiek meetelt als 400 woorden, behalve als het een ongedefinieerd ‘grote grafiek’ is. Dat telt als 800 woorden.

De handleiding waarin dit alles beschreven staat telt ruim 60 pagina’s. Er is mij verteld dat deze gewoonte van lang, lang geleden stamt, toen wetenschap nog werd bedreven zonder Google en met typemachines.

Wetenschappelijke bladen ontwikkelden toen ongelooflijk ingewikkelde stilistische eisen om te ontmoedigen dat onderzoekers een paper tegelijkertijd bij twee verschillende tijdschriften indienden.

Meerdere pogingen tot versturen en meerdere afwijzingen later kwam het er op neer dat ik een niet nader gedefinieerd ToC-plaatje moest inleveren. Na flink wat googlen concludeerde ik dat ze een plaatje wilden van mijn Table of Contents.

Net zo min als dat je je bij de Taliban afvraagt waarom ze nou eigenlijk een willekeurige marktplaats opblazen, vroeg ik mij op dat moment al lang niet meer af waarom ze in godsnaam een apart plaatje zouden willen van mijn inhoudsopgave.

Een dag later kreeg ik een vinnig mailtje terug.

Rejected.

‘Wij willen geen plaatje van je inhoudsopgave. Wij willen een ToC-plaatje.’

Met een bijgevoegde addendum van de stijlgids, waar in een aantal bladzijden (!) werd uitgelegd dat ze een grafiekje of plaatje wilde hebben dat ze bij de abstract op de voorpagina van het artikel konden plaatsen.

Prima. Ik kies een willekeurige grafiek uit, open mijn mailprogramma om eindelijk de finale versie van mijn paper op te sturen en zie een e-mail van een van mijn co-auteurs. De legendarische professor, die ooit de magneten ontdekt heeft waarnaar ik onderzoek doe. Ik was toentertijd supertrots dat hij aan mijn paper wilde meewerken.

Nu mailt hij: ‘Everything going allright with the submission process?’

Shit! Blijkt dat die stomme secretaresse niet alleen mij al een maand aan het terroriseren is met de style guide, maar ook nog eens telkens al mijn co-auteurs in de cc had gezet. Mooi is dat. Maandenlang heb ik me druk lopen maken over mijn schrijfstijl, alinea-indeling, en tussenkopjes. Allemaal zodat mijn co-auteurs mij een competente PhD’er zouden vinden waar ze nog wel een keer mee willen samenwerken. Allemaal tenietgedaan door die archaïsche regeltjes, waar ik – eerlijk is eerlijk – geen zin in had aandacht aan te besteden.

Ik open mijn paper om nog een laatste keer te kijken of ik toch nog een geïnspireerder ToC-plaatje kan bedenken dan een standaard oplopende-lijngrafiek. Ik scan nog eens door mijn conclusies. Tot mijn verbazing zie ik dat de getallen en grafieken voor geen meter kloppen.

Slordig copy/paste-werk, waar ik per ongeluk de getallen van de eerste, meticuleus vormgegeven tabel drie keer repliceerde.

Wat kunnen we hier nou van leren? Vorm boven inhoud, zelfs in de wetenschap.

Benjamin Sprecher Promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen

14 november 2013 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Nostalgisch en onontkoombaar

Anglicismen met swag

Promovenda wint filmprijs in Toronto Itandehui Jansen onderzoekt en filmt de botsingen van traditionele gemeenschappen met de consumptiemaatschappij. Onlangs won ze een award op een Canadees filmfestival.

Door Marleen van Wesel De korte film El Último Consejo van de Leidse promovenda Itandehui Jansen (37) viel afgelopen maand in de prijzen op het ImagiNATIVE filmfestival in Toronto. Het scenario kwam voort uit een jeugdherinnering van haar partner Armando Bautista García, met wie ze samen filmbedrijf Lista Calista Films runt.

‘Toen hij een jaar of negen was, maakte hij een machtswisseling mee in het Mexicaanse dorp waar hij opgroeide. In onze film draagt een raad van oude mannen de macht over aan een groep jongeren. Een onderdeel van de ceremonie is het tellen van al het geld in de dorpskas. Die zit tjokvol met negentiende-eeuwse biljetten die niets meer waard zijn, maar ook met nieuwer geld. De jongens kijken vol goede moed toe. Tijdens het feest dat daarna losbarst krijgen ze ruzie. De een wil namelijk een pick-up kopen, de ander wil een nieuw stadhuis bouwen en allemaal verwijten ze elkaar dat ze uit zijn op eigen gewin. Straalbezopen vallen ze in slaap. De volgende ochtend, net als die keer in Armando’s dorp, is al het geld verdwenen.’

De film maakt deel uit van het portfolio bij haar proefschrift aan de Academy for Creative and Performing Arts. Ergens in de loop van dit collegejaar hoopt ze in het Museum Volkenkunde een presentatie te organiseren met de onderzoeksbevindin-

Marten, over anglicismen gesproken, vanwaar de naam Milfje?

‘We wilden een naam die de aandacht zou trekken. Dat werkte. Bovendien zou het een naam kúnnen zijn. Milfred komt wel voor en er bestaan meer viezige namen.

‘Misschien kunnen we met onze kennis over taalwetenschap de discussies wat constructiever maken. Want taalgebruik is net als ademen: dat je het vanzelf doet, wil nog niet zeggen dat je weet hoe het werkt.’

Ach so. En anglicismen zijn volgens jullie bon ton?

Scène uit de onderscheiden film El Último Consejo. gen en haar films.

‘In al die jaren was er nog nooit iets gestolen’, vervolgt Jansen. ‘In zo’n dorp kon je niet zoveel met de buit. Maar voor de jongeren die naar de grote steden getrokken waren, en weer terugkwamen, had geld een heel andere betekenis gekregen.’

In de inheemse cinema van het Amerikaanse continent komt het wel vaker tot een botsing tussen de wereldvisie van traditionele gemeenschappen en de waarden van de consumptiemaatschappij, constateerde ze tijdens haar promotieonderzoek.

‘Het is geen exacte wetenschap. Ik kan er geen formules op loslaten,

maar het is een van de terugkerende thema’s. In die films worden elementen van nostalgie verweven met onontkoombaarheid. De ene keer levert dat een heel fatalistische film op, maar sommige makers geven er een andere draai aan.’

Promoveren stond niet altijd al in haar planning. ‘Meteen na de middelbare school werd ik al toegelaten op de filmacademie. Toen ik daar afstudeerde was ik nog helemaal niet toe aan het maken van een lange film. Om dat wat uit te stellen ging ik literatuurwetenschap studeren in Leiden. Tijdens die studie, op mijn vierentwintigste, werd ik moeder van

een dochter. Toen móest ik wel nadenken over wat ik wilde.’ Dat werd het doceren van een filmpraktijkvak aan de Universiteit Utrecht, waarbij een promotie nu eenmaal onontbeerlijk was. Straks hoopt ze de combinatie van onderzoek, onderwijs en films maken te kunnen voortzetten.

Het scenario voor een eerste langspeelfilm, over een Mexicaanse jongen die een visioen over de maagd Maria verzint als in zijn bijzijn de kerkklok naar beneden valt, ligt inmiddels op de plank.

‘De zevende of de achtste versie al.

Ik ben er zelf wel klaar voor. Nu alleen de financiering nog.’

Frutti di Mare

Treincollege... inclusief vertraging Door Sebastiaan van Loosbroek College krijgen in de trein van Kamerleden, studenten en wethouders. Het kon vorige week vrijdag tijdens een gratis ritje Randstad.

De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) en Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) organiseerden namelijk het zogeheten ‘Spoorcollege’ om te protesteren tegen de afschaffing van de ovstudentenkaart.

‘Het kabinet wil 425 miljoen bezuinigen op de ov-studentenkaart’, aldus

Marten van der Meulen (28, student aan de researchmaster Taalwetenschap in Leiden) organiseert samen met taalwetenschappenpromovenda aan de Universiteit van Amsterdam Sterre Leufkens (27) onder de naam Milfje Meulskens de verkiezing voor het Anglicisme van het jaar 2013.

LSVb-voorzitter Jorien Janssen. ‘Studenten zullen hun studiekeuze baseren op financiële gronden in plaats van op inhoudelijke. Bovendien is behoud van de kaart van belang voor de hele maatschappij. Als studenten namelijk niet meer met het openbaar vervoer reizen, gaan de inkomsten omlaag, waardoor de kaartjes duurder zullen worden. Het ov wordt dan minder aantrekkelijk voor iedereen, met als gevolg meer CO2-uitstoot en verkeersongelukken.’

Elke coupé heeft zijn eigen thema.

Pieter Duisenberg (VVD) en Mo Mohandis (PvdA) tijdens hun treindebat. Foto LSVb

Tussen Rotterdam en Utrecht debatteren politieke jongerenorganisaties DWARS (jong GroenLinks), Rood (jong SP) en Jonge Socialisten (jong PvdA) met elkaar in de coupé Beroepsonderwijs.

‘De kaart is een luxe voor de student’, stelt Lucas Roorda van Jonge Socialisten.

‘Dat moeten we ons goed realiseren. We moeten er rekening mee houden dat behoud van de kaart misschien niet meer mogelijk is.’

Rood-voorzitter Eduard van Scheltinga: ‘Wat een bullshit. De ov-kaart is noodzaak. Je moet gratis naar de plaats kunnen komen waar je wilt studeren.’

Roorda: ‘Tuurlijk moeten we het behouden als het even kan. Maar het kost 7 miljoen per jaar. Dat moet ergens vandaan komen. Ik stel voor dat studenten die in hun eigen stad studeren een deel inleveren voor de studenten die het reisproduct echt nodig hebben. Geld dat je kan investeren in onderwijs en huisvesting moet je niet steken in studenten die naar hun tante in Nijmegen willen.’

Een paar wagons verderop, in de coupé Politiek is het op zijn drukst. Daar zitten Mo Mohandis (PvdA) en Pieter Duisenberg (VVD).

Duisenberg: ‘Maak de studentenkaart persoonlijk op maat. Laat studenten alleen tussen studie- of stageadres en het thuisfront reizen, geef studenten een geldbedrag in plaats van een ov-kaart en ontwikkel als onderwijsinstelling online courses zodat je colleges desnoods thuis kunt volgen.’

Mohandis: ‘We willen geld herinvesteren in onderwijs en kijken of het efficiënter kan. In deze tijd moeten we kritisch kijken naar onze uitgaven.’

‘Jullie willen studenten afbreken’, reageert een student kritisch.

‘Nee, we willen niets afbreken’, antwoordt Mohandis fel. ‘Laten we elkaar met respect blijven benaderen.’

Vincent Buitenhuis, directeur van het kenniscentrum studentenhuisvesting Kences vertelt verderop wat de gevolgen zijn als de ov-kaart wordt afgeschaft.

‘Een klein deel van de studenten gaat niet meer studeren. Andere studenten gaan meer lenen en meer werken, en dit kan de studievoortgang belemmeren.

‘Uit onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat hbo’ers meer in de regio waar ze vandaan komen zullen gaan studeren, terwijl studenten van de universiteit meer op kamers gaan wonen.’

Gevolg: nog meer kamernood. Volgens Buitenhuis is de afschaffing van de ov-kaart en de invoering van het sociaal leenstelsel dan ook ‘een giftige cocktail’.

Hoewel de trein niet was overladen met studenten, is Janssen tevreden over het protest. ‘Maar de actie is pas echt geslaagd als de ov-studentenkaart behouden blijft.’

En de NS zou de NS niet zijn, als er geen vertraging zou zijn. En dus wordt halverwege het parcours, op Utrecht Centraal, iedereen verzocht uit te stappen: de trein heeft een mankement.

‘Anglicismen worden gezien als een teken van slecht taalgebruik en de Van Dale zou zogenaamd niet meer geloofwaardig zijn wanneer “swag” wordt opgenomen. Grappig, maar ook zielig.

Talen zijn dynamisch en leenwoorden horen daarbij. In Duitsland is deze verkiezing al drie keer gehouden. In Nederland zijn wij in de niche gesprongen.’

Dat is een gallicisme, waar je dan weer zelden geklaag over hoort, evenals over germanismen. Zijn die niet in Frage?

‘Nicolien van der Sijs, die het Van Dale Groot Leenwoordenboek samenstelde, schreef al dat het lijkt of we ons om één taal tegelijk druk kunnen maken. In de negentiende eeuw lag de invloed van het Frans onder vuur, rond 1900 werd dat het Duits. Nu ligt de focus enorm op het Engels, terwijl er nog steeds Franse en Duitse woorden onze taal binnenkomen en bijvoorbeeld ook Arabische.’

Vrezen jullie überhaupt niet voor onjuist apostrof- of spatiegebruik door al die anglicismen?

‘Volgens de huidige regels is dat misschien onjuist, maar ik schrijf samenstellingen ook wel eens los vanwege de transparantie. En “Pietjes fiets” schrijven we wel zonder komma, maar taal wil graag regelmatig zijn. Je zou kunnen zeggen dat het beter, dus gemakkelijker, dus fijner zou zijn om altijd “komma-s” te schrijven.’ Á propos, welke nominaties hebben jullie al ontvangen?

‘Die spatie tussen samenstellingen is al ingezonden, met de nodige kritiek erbij.

Maar wij zoeken juist iets positiefs. De hele taal stort heus niet in elkaar door wat verandering. Maar het loopt aardig, we hebben net de tiende nominatie binnen: awesome.’

Wat is de mooiste, tot nu toe?

‘Ik vind dumbphone wel mooi, aangezien ik zelf ook geen smartphone heb.’

Welke woorden zijn verkiezingsfähig?

‘Ze hoeven niet per se pas in dit jaar opgedoken te zijn in het Nederlands. Daar zijn de meeste taalgebruikers zich toch niet bewust van.

‘Ze moeten wel aantoonbaar uit het Engels komen en waarde toevoegen aan onze woordenschat. En ze moeten echt gebruikt worden, dus we vragen om een specifieke bron. Insturen kan tot 28 november via www.anglicisme.nl en daarna kan er tot 13 december gestemd worden.’

En dan?

‘Dat weten we eigenlijk nog niet. We wijden er sowieso een blogje aan, maar verder heeft het woord er weinig aan. Wanneer bijvoorbeeld YOLO zou winnen, heeft het natuurlijk ook niet veel zin om rappers te gaan feliciteren.

Misschien kunnen we T-shirts laten drukken.’ MVW

4 Mare · 14 november 2013 Nieuws

Haags fietsenprobleem Buren van het gebouw van de Haagse Faculteit aan de Schouwburgstraat klagen steeds vaker over wildparkerende studenten. ‘Ik krijg klachten van verschillende buren over fietsen die overal maar worden neergezet’, zei decaan Jouke de Vries dinsdag tijdens de faculteitraadsvergadering. ‘Het lijkt een detail. Mijn eerste reactie was: “Den Haag is een studentenstad, het wordt nu ook een fietsenstad.”’Maar het bestuur onderneemt actie. ‘Ik stuur een brief naar alle studenten om ze er op te wijzen dat we hier een fietsenstalling hebben en dat deze ook gebruikt dient te worden. Veel fietsen staan nu kriskras door de buurt.

Dat levert vervelende verkeerssituaties op. We gaan ook met de gemeente kijken of er meer plekken komen waar je met de fiets terecht kan.’ Ook moet er gekeken worden of de stalling van het gebouw wel voldoende capaciteit biedt.

De fietsen mogen nu nog niet weggehaald worden door de gemeente, behalve als deze een gevaar vormen. De Vries: ‘Maar als het gedrag niet verandert, kun je er op er op rekenen dat Den Haag met een FietsFout=FietsWeg-beleid komt voor deze wijk.’

Haast met nieuwe ov-kaart Minister heeft nog slechts zes weken

Door Bart Braun In het regeerakkoord van Rutte-II stond dat de ov-jaarkaart voor studenten in zijn huidige vorm zou gaan verdwijnen. Wat ervoor in de plaats zou komen was nog onduidelijk, maar het zou een ‘soberder reisproduct’ worden.

Was het idee.

Inmiddels zit het kabinet er iets meer dan een jaar, en heeft het nog steeds geen meerderheid in de Eerste Kamer voor haar plannen. Andere partijen willen daar wel mee helpen, maar dat moet dan wel in ruil voor invloed, en een van de dingen waar ze invloed op willen is het studentenbeleid.

Er wordt flink gekoehandeld met herfstakkoorden links en de PVV rechts, zoals het politici betaamt, maar ondertussen is het al bijna 1 januari 2014.

En dan? 1 Januari 2014 valt precies een jaar voor 1 januari 2015, en dan loopt het huidige contract tussen het Ministerie van Onderwijs en de ov-bedrijven af. Omdat het contract honderden miljoenen euro’s behelst, en openbaar vervoeren gepaard gaat met investeringen, is het geen contract dat je van de ene op de andere dag op kan zeggen. Dat mag op zijn kortst een jaar van tevoren, staat er in het contract Minister Bussemaker heeft dus nog zes weken minus de kerstdagen om tot ov-afspraken te komen, anders loopt het huidige contract gewoon door. De besparing van 425 miljoen die het soberder reisproduct op zou leveren, was al ingecalculeerd op haar begroting.

Er zijn meer dan zeshonderdduizend ov-studentenkaarten in Nederland. Daarmee wordt een derde van alle treinkilometers gereden, en maar liefst de helft van alle kilometers in tram, bus en metro.

Breestraatplannen De gemeente Leiden wil de Breestraat op de schop nemen, onthulde ze maandagavond. De stoep moet lager zodat de straat breder lijkt, de kabelbaanlampen die nu over de straat hangen, worden vervangen door groene lantaarnpalen, en de fietsenrekken gaan verdwijnen.

De fietsen moeten deels naar overdekte fietsenstallingen, en deels naar de zijsteegjes. Doordat de fietsenrekken verdwijnen, ontstaat er meer plek voor terrasjes. Bij de vijfsprong waar de Bree ’t Gangetje kruist is ooit door een studentenhuis als grap een straatnaambordje met ‘Gangusplein’ opgehangen.

Dat gebied wordt nu ook echt een plein, met meer bomen en meer terrasjes. In februari 2014 worden de plannen besproken in de Leidse gemeenteraad.

Merianprijs Prof. Corinne Hofman, hoogleraar Caribische archeologie, krijgt 21 november de Merianprijs. De Koninklijke Nederlandse Akademie der Wetenschappen reikt die prijs uit aan vrouwelijke wetenschappers die andere vrouwen kunnen inspireren tot een wetenschappelijke loopbaan. De KNAW Merianprijs valt eens in de twee jaar, afwisselend aan bèta’s of aan andere onderzoekers. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 50.000 en een speciaal voor de prijs ontworpen sierraad.

Bestuurslid LUMC Vanaf maart volgend jaar wordt Henk Gerla lid van de Raad van Bestuur van het Leids Universitair Medisch Centrum.

Hij vervangt Peter Leijh, die volgend jaar met pensioen gaat, en neemt zijn portefeuille Financiën en Bedrijfsvoering over.

Op dit moment is Gerla bestuursvoorzitter bij het Sint-Franciscusgasthuis te Rotterdam, dat in zijn bestuursperiode werd uitgeroepen tot ‘beste werkgever in de zorg’ door het Algemeen Dagblad.

Hoogleraar wordt directeur Joost Frenken, hoogleraar oppervlaktefysica, wordt directeur van het nieuwe Advanced Research Centre for NanoLithography dat in januari de deuren opent.

Het ARCNL is een wetenschappelijk instituut dat onderzoek doet naar nanolithografie, een techniek die vooral belangrijk is bij het maken van computerchips.

Het instituut moet de komende twee jaar uitgroeien tot een zelfstandig onderzoekscentrum op het Amsterdamse Science Park, waar zo’n honderd wetenschappers en technici zullen werken.

Zoals het er nu naar uitziet, zal een gedeelte van die mensen overkomen uit Frenkens Leidse onderzoeksgroep. De onderhandelingen over wie mee komt en wie blijft, lopen echter nog, aldus Frenken.

Als de politiek niet snel een knoop doorhakt over wat er met de ov-jaarkaart gaat gebeuren, kan het niet meer.

Hulp in het oerwoud van regels De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) trekt deze week langs universiteiten en hogescholen met het boek WHWatisdat?!, waarin de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek eens duidelijk wordt uitgelegd.

Dat is nodig, volgens LSVb-voorzitter Jorien Janssen, want onderwijsinstellingen houden zich lang niet altijd aan de wet. ‘Sommige opleidingen sturen studenten op slinkse wijze weg, met een soort verkapt

bindend studieadvies. Denk aan die Leidse rechtenstudenten van wie na vier jaar de studiepunten vervielen.

Misschien handelen onderwijsinstellingen niet per se uit onwil, maar uit onwetendheid, maar dat willen we in de toekomst juist voorkomen. Daarom overhandigen we dus dat boek.’

Ook studenten zijn vaak niet op de hoogte van hun eigen rechten, vertelt Janssen. ‘De DUO-website, opleidingsstatuten, huurcommissies en websites van het ministerie bieden nogal een oerwoud van re-

Ontbijten met het college Het pas opgerichte Leidse Studentenplatform (LSp) gaat het college van bestuur adviseren op het gebied van onderwijs- en studentenzaken en neemt het de organisatie van de Onderwijsprijs op zich.

Voorzitter en student geschiedenis Marc Newsome, de LSp vervangt de Leidse Studentenraad. Waarom is die LSr opgeheven?

‘Het college voelde zich niet prettig bij hoe de advisering verliep. De adviezen sloten niet aan op beleid dat in ontwikkeling was. Er lagen allerlei rapporten die misschien inhoudelijk wel heel erg goed waren maar niet actueel. Het ging dan over zaken net al een besluit over was genomen of over iets wat pas over twee jaar aan de orde is.’

‘Het college wilde toch de input van studenten behouden. Assessorenoverleg LAssO en de LSr adviseerden om een nieuwe structuur voor studentenfeedback in te richten.’

Wie hebben er zitting in?

‘Ik zoek zeven studenten, van elke faculteit een. Tijdens themabijeenkomsten vragen zij er telkens een student bij, telkens iemand anders is. Dus in totaal zitten we met vijftien studenten. Er komen ook zes ontbijtsessies met het college, in een studentenhuis. Zo komt het college

eens buiten het kantoor. Het is ook leuk om helemaal vrijuit te spreken.’

Wat wordt het eerste thema?

‘Diversiteit. Ideaal omdat diversity officer Isabel Hoving net is begonnen. Zij moet een werkplan schrijven en het platform kan dan mooi adviseren. Daarna gaan we ook aandacht besteden aan hoe studentenverenigingen aan studiesucces bijdragen, studiebegeleiding en internationalisering.’

Is er enige garantie dat het college iets met jullie adviezen doet?

‘Nee, maar het college heeft zich gecommitteerd aan het succes van het platform. Ze wilden dit zelf. Ik neem aan dat het goed gaat. Het is mijn taak om dat in de gaten te houden.’

Jullie organiseren ook de onderwijsprijs voor de beste docent van het jaar.

‘Dat gaan we anders doen. De studieverenigingen droegen docenten voor. Wij willen dat een groep van vier studenten ook een docent kan voordragen. Wij gaan dan onderwijs volgen en maken een shortlist. Mogelijk nomineren we meer dan drie docenten. We kijken nog of we voor de prijs van het volgende collegejaar nog dingen gaan aanpassen om studenten meer aan te spreken.’ VB

geltjes. De LSVb probeert daarbij te helpen.’

Bijna zeshonderd vragen over onderwijsrecht kreeg de vakbond dit jaar dan ook toegemaild. Janssen: ‘We kwamen onderwijsinstellingen tegen die een maximumaantal herkansingen hanteerden. Dat mag helemaal niet. En studenten weten vaak niet dat opleidingen geen grote bedragen naast het collegegeld mogen vragen, zoals bijvoorbeeld voor een verplichte dure studiereis. Ook zijn ze er vaak niet van op de hoogte

dat huurorganisaties geen onredelijk hoge bemiddelingskosten mogen vragen.’

Dat laatste is nog niet zo gemakkelijk te verbeteren. ‘Studenten zijn kwetsbaar. Verhuurders vinden immers zo tien anderen. Maar onredelijke kosten, bijvoorbeeld een hele maand huur voor alleen het printen van een contract, kun je terugvorderen via de huurcommissie.’ De LSVb zou graag zien dat gemeenten verhuurders wat sneller op de vingers zouden kunnen tikken. MVW

Wat die Polen doen, is vies Actievoerders van Jongeren Milieu Actief kwamen zaterdag naar de Poolse ambassade om te protesteren tegen het gebruik van kolen door het Oost-Europese land.

‘We worden vies van wat Polen doet’, zegt actievoerster Anna Kruseman tegen de twee aanwezige agenten, als ze per bakfiets met vier zakken kolen bij de ambassade arriveert.

Dit jaar is Polen gastland van de jaarlijkse klimaattop van de Verenigde Naties, waar regeringsleiders uit de hele wereld vergaderen over oplossingen voor het klimaatprobleem. De klimaattop begint deze week in Warschau en duurt twee weken.

Caroline Verduin, studente bestuurskunde aan de Campus Den Haag, is voorzitter van de club en is kritisch over de rol van Polen.

‘Het voelt wrang. De klimaattop kijkt met ambitie naar een wereld met duurzame energie. Maar Polen blijft achter.’ Met een paar oude dozen, een zwarte doek bouwen ze een ‘kolenhoop’ na. De zakken worden

uitgestort over de hoop.

Het aantal protestanten blijft steken op vijf. Wel hebben ze een Poolse vlag bij zich. ‘Poland, No Coaland’ staat erop. Ze plakken hem vast aan het hek van de ambassade en gaan op de foto. Volgens Verduin is het land in ontwikkeling en maakt het een sterke economische groei door.

‘Toch is het achterhaald wat ze doen.

Het is het moment om van onze fouten te leren en over te stappen naar schone energie. Ze moeten juist een voorbeeldrol gaan spelen.’

Daarnaast vindt ze het kwalijk dat Polen de ruimte biedt aan lobbyisten.

‘Ook de lobby voor kolen en fossiele brandstoffen is enorm. Het land staat als enige toe dat deze groepen worden uitgenodigd voor de klimaattop.’

Nog even komt een beambte naar buiten om te vragen of zij nog officieel protest aan gaat tekenen bij de ambassadeur. ‘Als u echt in contact wil komen met de moet u met een formele petitie komen.’ Verduin heeft niets officieels bij zich. Voor haar en de medeactievoerders is het ‘een statement naar Polen’. SE

14 november 2013 · Mare 5 Nieuws

Haagse campus moet pesten zelf oplossen Experts: zo komt communicatie tussen leiding en personeel op gang De universitaire dienst Veiligheid, Gezondheid en Milieu (VGM) gaat zich niet intensief bemoeien met het oplossen van problemen met sociale veiligheid op de faculteit Den Haag.

Door Vincent Bongers De dienst stelde

op verzoek van het faculteitsbestuur een rapport op over de sociale onveiligheid onder het personeel. Het

blijkt dat er problemen zijn met pesten, hoge werkdruk en slechte communicatie. Medewerkers klagen over agressieve mails, roddelen en intimidatie.

Het bestuur stelde naar aanleiding van het stevige rapport een plan van aanpak op om de sociale veiligheid te verbeteren. In het plan staat dat de werkdruk en –sfeer een vast onderdeel van functioneringsgesprekken en werkoverleggen wordt. Er komt een mail-etiquette en de bekendheid

van bedrijfsarts en vertrouwenspersoon moet worden verhoogd. Er komt meer duidelijkheid over carrièrepaden bij bestuurskunde en het Leiden University College. Verder komt er meer aandacht voor leiderschap en wordt daar waar nodig coaching ingezet.

Twee arbeidsdeskundigen van VGM die het onderzoek uitvoerden, gaven dinsdag tijdens de faculteitsraadsvergadering uitleg en vertelden dat het niet verstandig is als de dienst

‘Wij willen de afgelegen gebieden helpen’

Antropologiestudent en Sheryl Lynn Baas was dinsdagavond te gast bij Pauw & Witteman. > Vervolg van de voorpagina Sheryl Lynn Baas bezoekt de Filipijnen al sinds haar derde en was er afgelopen zomer nog. Het land wordt vaker getroffen door een storm, zegt ze. ‘Leyte is niet vaak geraakt, maar dit is dan de zwaarste storm ooit.’

Ook voor haar studie bezocht ze haar tweede vaderland al enkele malen. Komende winter was ze al van plan om naar de Filipijnen af te reizen om een wintercourse te volgen over watermanagement. ‘Die vindt in januari plaats. Nu vertrek ik eerder om hulp te kunnen bieden aan de slachtoffers.’

Sinds 2007 heeft de studente een eigen stichting, de Sheryl Lynn Foundation, die zich inzet voor kin-

deren en educatie op de Filipijnen.

‘We gokken nu op het weekend van 21 of 22 december. We willen het goed en groots aanpakken.’ Over een maand is er meer duidelijk over de situatie in de Filipijnen en weet zij beter waar het geld naartoe kan. ‘Wij willen ook de afgelegen gebieden gaan helpen. Ook daar zijn mensen zwaar getroffen.’

De universiteit is bereid om haar te helpen met de actie. ‘Vanwege de langdurige samenwerking die wij met het land hebben, voelen wij ons toch heel direct betrokken bij de ramp’, zegt Gerard Persoon, hoogleraar antropologie. Zelf zit de universiteit in Luzon, het noordelijke deel van het land. Dat gedeelte is niet getroffen. ‘De plannen voor

de benefietavond worden gemaakt’, zegt Persoon. ‘Mogelijk zullen er Filipijnse muzikanten optreden en zal er voorlichting worden gegeven over waar het geld van haar stichting belandt. De faculteit is volgens hem in ieder geval bereid om een ruimte beschikbaar te stellen.

Dinsdag zat Baas nog met minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking bij Pauw & Witteman om over de noodhulp te praten.

Aanstaande maandag is er op de landelijke televisie en radio een actie voor Giro555. Ook daarvoor wil de studente zich inzetten. ‘Na de uitzending heb ik voorgesteld om als het nodig is te helpen om veel geld in te zamelen voor de noodhulp en eerste levensbehoeften.’ SE

‘Onderwijs kan veel beter’ Het Nederlandse onderwijs levert ‘met gemiddelde financiële inzet bovengemiddelde prestaties’, schrijft de Onderwijsraad deze week in een rapport. Maar het kan beter.

Hoewel de doorstroom naar het hoger onderwijs niet onderdoet voor die van omliggende landen en er steeds meer mbo-, hbo- en wo-diploma’s worden uitgereikt, ontbreekt het beleidsmakers en instellingen aan visie, aldus de auteurs.

Het onderwijs draait te veel om meetbare doelen, zoals taal- en rekenprestaties, en te weinig om

burgerschapsvorming en vakoverstijgende ‘advanced skills’. Verder zouden scholen meer onderwijsinhoudelijke ruimte moeten krijgen en maakt de raad zich zorgen om de eigenwaarde van leerlingen die minder goed presteren op cognitieve vaardigheden. ‘Zij falen immers in het heersende meritocratisch ideaal.’ Ook de opwaartse mobiliteit, dat wil zeggen dat kinderen hogere opleidingsniveaus halen dan hun ouders, is in Nederland groot.

Dat geldt zeker ook voor allochtone jongeren, maar op het hbo en op de universiteit haken zij wel eerder af

dan hun autochtone studiegenoten.

Tachtig procent van de autochtonen heeft zeven jaar na aanvang van een universitaire studie een diploma, tegenover zestig procent van de allochtonen. Relatief meer allochtonen komen via het vmbo op het hbo terecht en via het hbo op het wo.

Dat verhoogt de kans op voortijdig afhaken, maar ook na correctie blijft er een duidelijk verschil tussen allochtone en autochtone studenten zichtbaar. Het Sociaal Cultureel Planbureau heeft andere verklaringen onderzocht, maar daarover is nog te weinig bekend. MVW

zich gaat bemoeien met het oplossen van het probleem. Iets wat wel door raad en bestuur als optie is genoemd.

‘We hebben een voorzet gegeven over wat het bestuur kan doen en welke rol bijvoorbeeld P&O kan spelen’, zei Els Koudstaal van VGM. ‘De faculteitsraad moet nu het bestuur kritisch bevragen over de uitvoering van het plan. Wij kunnen dat ook doen. Maar mocht er iets misgaan, dan hebben wij weinig mogelijkheden om het bestuur

achter de vodden te zitten. En de raad heeft dat wel.’

Daarnaast vinden de VGM-specialisten dat juist nu de communicatie tussen personeel en leidinggevenden op gang moet komen. Het lijkt hen dan ook onverstandig dat ze bij deze communicatie worden betrokken. ‘Zo creëer je een ontsnappingsmogelijkheid om maar niet met collega’s en leidinggevenden te praten’, aldus Vivianne de Croon van VGM.

Geheime beloning is perverse prikkel > Vervolg van de voorpagina ‘De beschermingsovereenkomst bevat afspraken over hoe de getuige een veilig leven kan leiden nadat hij zijn verhaal heeft gedaan. De wetgever hanteert daarbij de volgorde: eerst de verklaringsovereenkomst, dan de verklaring, het proces en de straf uitzitten en dan pas praten over bescherming. Dat gaat natuurlijk niet, want in de praktijk zegt een kroongetuige: “Die strafvermindering, dat zal allemaal wel. Hoe ziet de rest van mijn leven eruit? Hoeveel geld krijg ik? Waar ga ik wonen?”

‘Het probleem is dat deze beschermingsovereenkomst helemaal buiten beeld blijft. Die moet geheim blijven, aldus het OM, anders komt de veiligheid van de getuige in gevaar.

Daardoor is er geen zicht op de belangrijkste afspraken. Beloningen die niet mogen, worden dan mogelijk alsnog in de overeenkomst gefietst.

Alle wensen staan in deze regeling, die niemand toetst. En dat is precies wat de wetgever wilde voorkomen.’

Zo ook bij La Serpe, stelt Janssen.

‘Het OM heeft forse toezeggingen gedaan. Er wordt rond de twee miljoen euro besteed aan zijn bescherming, die hij voor dat geld zelf mag regelen.’

Daarbij vormt de geheime beloning een perverse prikkel. ‘Gewone getuigen kunnen ook liegen, maar een kroongetuige heeft meer reden om te liegen, zeker bij hoge beloningen. De kans om op kosten van de staat een nieuw leven op te bouwen kan heel aantrekkelijk zijn als je veel vijanden

hebt gemaakt in het milieu en daar vastloopt.’

Er is een systeem nodig dat controleert en corrigeert, zegt Janssen.

‘De verklaringsovereenkomst wordt getoetst door de rechter-commissaris.’ Dat is een onderzoeksrechter die de leiding heeft over het onderzoek buiten de zitting en beslist wat wel en niet mag. ‘Laat de rechter-commissaris ook de kroongetuige toetsen’, zegt Janssen. ‘Hij moet volledig zicht hebben over alles dat is afgesproken.

Bij het geruzie tussen La Serpe en het OM was er geen onafhankelijke partij die kon kijken wie er gelijk had. Het was volledig duister. Er is wel een arbitrageprocedure maar alleen het OM levert dan alle informatie terwijl zij zelf partij zijn. En het is juist zo belangrijk dat het goed geregeld is.

‘Los van het feit dat het OM boeven moet vangen, is er een groter rechtsstatelijk belang. Een organisatie die zo belangrijk en machtig is, moet zich aan de regels houden. Anders gaat het mis. Het is slecht voor het strafproces als het OM mag wheelen en dealen met getuigen en de rechter daarin meegaat.

‘Het systeem moet op de schop.

Die twee overeenkomsten moeten worden gebundeld in één afspraak.

De wetgever moet duidelijk maken wat wel en niet mag. Dat kan dus ook betekenen dat beloningen toegestaan zijn. Daar gaan het kabinet en het parlement over. Maak een heldere keuze en beargumenteer die ook. En de rechter moet het gehele pakket aan afspraken kunnen toetsen.’ VB

Leidse archeologen ontlopen de crisis Minister van Onderwijs Jet Bussemaker onderschrijft in een brief aan de Tweede Kamer de kaalslag in de archeologiesector. Ondanks de crisis kunnen archeologiestudenten in Leiden blijven graven.

De faculteit Archeologie heeft volgens oud-decaan Willem Willems op dit moment weinig last van de problemen die spelen in de sector.

‘Wij kunnen studenten op het terrein bij Corpus genoeg graafwerkzaamheden laten uitvoeren.’ De minister meldt naar aanleiding van vragen van SP-Kamerlid Jasper van Dijk ‘als er weinig gebouwd wordt, dan heeft dat direct invloed op de archeologie’.

Sander Weysters, directeur van archeologisch bedrijf Archol, merkt meer van de gevolgen van de crisis.

Het bedrijf is gelieerd aan de uni-

versiteit. Het ligt niet zozeer aan de hoeveelheid graafwerkzaamheden die het bedrijf uitvoert.

‘Het is niet dat wij minder projecten hebben. Ze zijn eerder kleiner qua omvang.’ Per jaar voeren ongeveer tien studenten werkzaamheden uit voor Archol. ‘Studenten zullen wel moeten kijken naar ontwikkelingen en mogelijkheden voor archeologisch onderzoek in het buitenland’, zegt Weysters.

Willems ziet wel een teruggang van de werkgelegenheid in Nederland. ‘Maar voor de instroom van nieuwe studenten in Leiden heeft het tot nu toe nog geen gevolgen. De faculteit heeft de koers ook verlegt naar een sterkere internationalisering. We hebben veel buitenlandse masterstudenten die na het behalen van diploma terugkeren naar hun eigen land.’ SE

6 Mare · 14 november 2013 Achtergrond

Mila Muyselaar: ‘Ik heb geleerd snel over dingen heen te stappen.’

Foto Hollandse Hoogte

Sporten tussen de oren Leidse topsporters willen ook mentaal fit blijven

Naast studiepunten willen topsportende studenten ook titels scoren. Daarbij draait het om meer dan alleen fysieke fitheid. Hoe gaan zij met mentale druk om tijdens een wedstrijd?

Hard tegen hard Daan Meily (19) is windsurfer en doet mee in de slalomklasse. Hij studeert International Studies aan de Campus Den Haag.

‘Het was mijn eerste WK. Natuurlijk is het heel gaaf om in een internationaal veld te surfen.

Daan Meily: ‘Het is niet alleen techniek.’

Ik had de spanning voor mezelf behoorlijk opgebouwd. Trainingen gingen supergoed, maar het werd te veel. De wedstrijden liepen minder. Het ging in iedere bocht mis. Je ligt zo in het water. Kennelijk is het niet alleen techniek.

‘Na dat WK dacht ik: het moet anders. Ik ben gaan nadenken en praten met de goede jongens van het windsurfen over hoe ik mij kon focussen. Zij zeiden dat ik een liedje in mijn hoofd moest afspelen. Sindsdien speel ik ‘Me and Mrs. Jones’ van Michael Bublé in mijn hoofd af. Dat is echt lekker rustig. Het neemt het laatste beetje spanning weg.

‘Nu zeg ik ook een week van tevoren tegen mezelf: “Het is maar een wedstrijd.” Ik ga er dan heel chill in. Vooraf loop ik rond en klets ik wat. Ik houd me zoveel mogelijk bezig met

andere dingen. Ik zorg altijd dat mijn spullen op tijd klaar liggen, zodat ik me niet hoef te haasten. Zo blijft de spanning weg. Vijf minuten voor de wedstrijd spreek ik niemand meer en draai ik muziek. Dan stap ik met een glimlach het water op.

‘Er hangt wel een relaxte sfeer bij het windsurfen. Bij een NK kennen we elkaar allemaal en zeker na afloop van een wedstrijd is iedereen weer vrienden. Maar op het water is het vechten. Dan gaat het hard tegen hard. In mijn klasse moet je met tien man met 60 kilometer per uur zo snel mogelijk om de eerste boei heen. Dan is het soms duwen. Vaak gaat het goed. Maar bij de internationale wedstrijden moet je altijd op de Franse jongens letten.

‘Ik hoef niet elke dag op het water te zijn.

Dat kan ook niet altijd vanwege een tekort aan wind. Dan ga je hardlopen, fietsen of naar de sportschool. Maar ook dan heb ik altijd muziek op. Het heeft echt een positief effect.’

Fouten parkeren Sigrid Spangenberg (25) won vorig jaar goud bij het jeugd EK bridge. Zij doet de master Asian Studies.

‘Ik zou niet eens weten hoe vaak ik Nederlands kampioen ben geworden. Bij een WK of EK speel je twee weken lang drie wedstrijden per

Sigrid Spangenberg: ‘Een tegenstander gooide haar kaarten in mijn gezicht.’ Foto Louk Herber

14 november 2013 · Mare 7 Achtergrond

Brief

Knellende kaders?

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

Floris Gerts: ‘Ik won uit een soort ontspannenheid.’ dag. Die wedstrijden duren soms wel drie uur.

Dat vraagt veel concentratie. Om gefocust te blijven probeer ik goed te eten en ontspannen naar bed te gaan. Maar dat valt niet mee. Bij grote toernooien en zeker bij spannende wedstrijden val ik altijd kilo’s af, van de spanning.

Maar ik vind het juist lekker, want dan ben ik wel scherp.

‘Bridge gaat eigenlijk om fouten beperken.

Ter voorbereiding op een WK of EK hebben wij ook drie of vier sessies met een sportpsycholoog. Zo heb ik geleerd mijn fouten te “parkeren”. Hoe? “Denk aan een lange gang, waar aan het einde een kistje staat, stop hem er in en doe het deurtje dicht.”

‘Tijdens een wedstrijd zitten vier spelers – twee teams - aan tafel, met een schot ertussen, zodat je geen oogcontact kan maken met je partner. Je zit dus naast je tegenstander. Het is een kleine wereld dus je kent elkaar wel. Soms heb je gesprekken tussendoor. Maar ik haal mensen niet expres uit hun concentratie. Ik heb wel moeten leren om zelfverzekerder aan tafel te zitten. Je moet je tegenstander natuurlijk nooit laten zien dat je slechte kaarten hebt.

Soms gaat een tegenstander, vooral onervaren speelsters, met haar kaarten friemelen. Maar toch zie je nooit zonnebrillen zoals bij poker.

‘Eén keer was een tegenstander zo boos na een misverstand met haar teamgenote dat zij haar kaarten onder het schot doorgooide, recht in mijn gezicht. Het kostte mij te veel energie om boos te worden. Ik wilde winnen.

‘Een paar dagen voor een groot toernooi gaan wij altijd al naar de speelzaal om te wennen. Dat vind ik prettig. Voor elke wedstrijd ga ik ook altijd even op het plekje zitten waar ik ga spelen. Dat je weet wat je kan verwachten en wat er om je heen gebeurt. En ik doe altijd iets aan waar ik mij prettig in voel. Dat is misschien iets vrouwelijks, maar ik voel me daar goed bij.’

Minder denken, meer genieten Mila Muyselaar (21) werd afgelopen zomer wereldkampioen hockey met Jong Oranje.

Zelf studeert zij psychologie.

‘Het mentale gedeelte is steeds belangrijker geworden. De topsport is hard. Om beter te presteren moet je sterk in je schoenen staan.

Daarvoor moet je jezelf kennen. Dat leer ik natuurlijk wel bij psychologie.

‘Bij mij ging het niet altijd goed. Bij het WK zaalhockey, vorige winter, gingen de ballen er niet in. Ik moest meer zelfvertrouwen krijgen.

‘De bondscoach zei dat goed zijn om met een mental coach te werken. Zo heb ik geleerd om me snel over een gemiste kans heen te zetten. Get over it. Ook echte internationals maken fouten.

‘Hockey is een teamsport. Maar bij Jong Oranje merk je - meer dan bij je eigen club - dat het ieder voor zich is. Dan is het belangrijk om jezelf te laten zien. Die druk om te presteren maakte me onzeker. De coach zei dat ik blij mocht zijn dat ik erbij was en moest genieten. Dat ben ik ben meer gaan doen. Ik ging minder nadenken. Nu ben ik te oud om nog voor Jong Oranje te spelen. Het verschil

met het Nederlands team is groot. Maar als het voorbij komt, zeg ik daar zeker geen nee tegen.

‘In de competitie speel ik dit seizoen bij HDM. Het is vallen en opstaan. Niet dat mijn teamgenoten mij persoonlijk aanvallen hoor.

Maar het voelt soms dat wel zo als het niet lukt.

Zondag miste ik nog een grote kans, maar uiteindelijk wonnen we. Dat maakt het een stuk makkelijker. Ik heb geleerd snel over dingen heen te stappen. Nu ga ik – hup – door.’

Ontspannen winnen Geneeskundestudent Floris Gerts (21) werd vorig jaar Nederlands studentenkampioen wielrennen.

‘Het was het einde van het seizoen. De dag ervoor had ik een wedstrijd gereden in Groningen. Ik moest helemaal naar België. Ik had zeven maanden gekoerst en vond het eigenlijk wel welletjes. Ik was ook al een keer uit geweest. De wedstrijden gingen goed, maar net niet goed genoeg. Had ik maar aangevallen, dacht ik, dan had ik gewonnen.

‘In België voelde ik me fysiek niet helemaal sterk, was over mijn hoogtepunt heen. Ik dacht: wat heb ik te verliezen? Ik won de race uit een soort ontspannenheid.

‘In het peloton daag je elkaar uit. Voor de wedstrijd gebeurt er soms ook wat. Als iemand met een vieze fiets aankomt, krijgt hij van iedereen te horen wat hij in vredesnaam bij de wedstrijd komt doen. Maar een bidon tussen de wielen laten vallen is bijvoorbeeld echt not done.

‘Als je goed bent, demarreer je nog wel eens zonder leeg te zijn. Maar juist als het minder gaat, moet je kunnen doorbijten. Er was ook een periode dat ik wat ziekjes was, te veel wedstrijden reed en te hard trainde. Ik ben redelijk realistisch en wist dat ik rust nodig had. Alles valt of staat met het stellen van goede doelen.

Ik moest van mezelf twee klassiekers winnen.

Misschien iets te hoog gegrepen, maar het lukte. De buit was binnen. Nu mag ik gaan rijden voor de Rabobank Development Team.

‘Ik kan het wielrennen ook loslaten. Waar andere jongens echt profwielrenner willen worden, heb ik altijd nog mijn studie achter de hand. Dat zorgt natuurlijk voor rust. Ik hoef niet per se. Ook woon ik in Leiden in een Minervahuis. De combi van fietsen en ontspanning zorgt voor die rust. Die ontspannenheid helpt mij. Maar ik wil wel mijn kansen grijpen.’

Door Sybren Eppinga

Sportpsychologie Sommige coaches zweren bij een psycholoog, zoals waterpolocoach Robin van Galen of hockeycoach Marc Lammers. Studievereniging Labyrint is een cursus sportpsychologie gestart onder leiding van Lex Duvekot. In tien interactieve lessen, waar de theorie en praktijk van de sportpsychologie aan bod komen, leren studenten onder andere relaxatie en ademhalingsoefeningen. Tot en met 19 december kunnen studenten nog instromen voor de cursus. Zie: www.labyrintleiden.nl

In een ingezonden brief in Mare 7 (31 oktober) stelt Arjen Liemburg dat de Universiteitsraad zich teveel bemoeit met regelgeving die op facultair niveau wordt gemaakt. Dit naar aanleiding van de berichtgeving over de opstelling van de raad t.a.v. de beperkte geldigheidsduur van tentamens bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. In het algemeen vinden wij ook dat regelgeving moet plaatsvinden op een zo laag mogelijk niveau zodat het toegesneden is op de specifieke eisen van een opleiding of faculteit.

Er zijn echter ook zaken die het best op centraal niveau kunnen worden geregeld, bijvoorbeeld om rechtsongelijkheid voor studenten van verschillende faculteiten te voorkomen.

Een model-OER (Onderwijs- en Examenreglement) is in tegenstelling tot wat Arjen beweert niet een handreiking van centraal naar decentraal, maar een set afspraken die gemaakt worden op centraal niveau die voor iedereen gelden. Daarbinnen is overigens nog voldoende ruimte voor faculteiten of opleidingen om hun eigen regels te

maken. Zoals onze vicerector ook aangaf in de UR moet het model-OER leidend zijn (voor een eventueel facultair-OER die dan weer leidend zijn) voor opleidings-OERen. Als centraal alleen vrijblijvende handreikingen zou doen inzake beleid dan hebben we geen college van bestuur en UR nodig en verder doorredenerend ook geen faculteiten of faculteitsraden. Dan kan elke opleiding zelf wel zijn eigen regels bedenken.

In dit specifieke geval is het ook nog eens zo dat regelgeving t.a.v. de geldigheidsduur van tentamens gebruikt wordt om feitelijk een vierjarig bsa in te voeren. De minister van Onderwijs heeft al aangegeven dat ze dat niet acceptabel vindt en wij onderschrijven dat, maar misschien vindt Arjen ook dat het ministerie er alleen is om vrijblijvende handreikingen te doen aan universiteiten? Mede gezien de vele morele en praktische bezwaren die de regeling bij rechten heeft menen wij dat de UR hier gewoon op haar eigen stoel is gaan zitten.

De Universiteitsraad

Literair talent opgelet!

Win € 250 met Mare-kerstverhalenwedstrijd

Schrijf een ­verhaal van tussen de 1500 en 2000 ­woorden en win €250, €75 of €50.

Oproep van juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons.

Mail uiterlijk 12 december naar redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten

HUIZINGA-LEZING Op vrijdag 13 december a.s. houdt Bas Heijne, schrijver en columnist, de tweeënveertigste Huizinga-lezing, getiteld:

‘De betovering van de wereld’ De lezing wordt jaarlijks georganiseerd door de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden, NRC Handelsblad en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Zij hebben de naam Huizinga aan de lezingenreeks verbonden als eerbetoon aan de historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga die leefde van 7 december 1872 tot 1 februari 1945.

Voorgaande sprekers waren o.a.: Rudy Kousbroek, Mary McCarthy, Noam Chomsky, Karel van het Reve, Renate Rubinstein, Robert Darnton, Harry Mulisch, Gerrit Komrij, Joseph Brodsky, Christian graaf Von Krokow, A.Th. van Deursen, Nadine Gordimer, H.L. Wesseling, Louise O. Fresco, Jorge Semprun, Ian Buruma, Benno Barnard, Abram de Swaan, Dame Antonia Byatt, Carlos Fuentes, Tijs Goldschmidt, Marita Mathijsen, Lisa Jardine, Simon Schama en Geert van Istendael.

De lezing wordt gehouden in de Pieterskerk, Pieterskerkhof te Leiden, en begint om 20.00 u. De kerk gaat om 19.15 open. Toegangskaarten kunnen vanaf donderdag 14 november uitsluitend via de NRC website van de Huizinga-lezing besteld worden: www.nrclux.nl/huizinga. De kaarten kosten €19,50 per stuk. Hiervoor krijgt u tijdens de Huizingalezing ook het boekje met de volledige tekst .

Lees ook het interview met Bas Heijne, vandaag in NRC Handelsblad.

8 Mare · 14 november 2013 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare. leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Nieuwe begeleiders gezocht voor bijles/huiswerkbegeleiding Buurthuis Vogelvlucht Leiden-Zuid. Acht leerlingen basisonderwijs groep 7 en drie leerlingen groep 4 en 5 helpen met begrijpend lezen, spelling en rekenen. Zes leerlingen uit groep 6 hulp bij lezen, woordenschat en rekenen. Drie leerlingen met vergoeding van €5,- per les. Voortgezet onderwijs: één leerling MBO, rekenen en Engels. Leiden-Noord zoekt begeleiders voor 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 7, waarvan vijf met vergoeding.

Voortgezet onderwijs, hulp voor: Afghaanse jongen, Nederlands, Spaans, brugklas; Irakese jongen, Engels, 2vmbo; Marokkaans meisje, Engels, brugklas.

Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do, 15-17u. Tel: 0715214526. E-mail: hdekoomen@ owwleiden.nl.

Kom op dinsdagavond vrijblijvend en gratis kennismaken met ‘t Leidsch Schaakgenootschap in het Denksportcentrum aan het Diamantplein te Leiden.

Aanmelden rond 19.30 en je kunt dezelfde avond een partij spelen!

Lezing: “Stijgen op de levensladder, hoe mensen goden worden.” Door Stichting I.S.I.S. Toegang gratis. Woensdag 20 november, 20.00 uur. Plaats: Leiden, Lorentzkade 15a (vlakbij Lammenschansweg). Inlichtingen: 0713617417. Zie www.stichtingisis.org voor meer info.

Vrijwilligerswerk in het buitenland? Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 22-24 november 2013. Voor informatie en aanmelding: www.samen.org “Wil je graag samen met plezier musiceren? Ga dan meespelen onder professionele leiding in een van de speelgroepen in Leiden van Huismuziek Den Haag en omstreken. Verzoek om inlichtingen: denhaag@huismuziek.nl”

Maretjesextra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretjeextra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Repetitor Tentamen Straf- en Strafprocesrecht, BA3, janu-

ari 2014. Onderwijs en tentamentraining in 10 lessen van 2,5 uur door ervaren en succesvolle docent. (Strafprocesrecht, BI en BIII, NOVA en Open Universiteit). Mr L. Slooter-Satter. lucienne@slooter.com of 0715157777 Japanse Tafeltjes Avond: De Japanse Tafeltjes Avond is een jaarlijks terugkerend evenement, georganiseerd door SIB leiden, waarbij studenten netwerken met diplomaten uit een grote verscheidenheid aan landen. Elk jaar komen er rond de 30 tot 35 ambassadeurs en vertegenwoordigers naar het evenement toe. Het evenement bied jaarlijks een prachtige en unieke mogelijkheid aan onze leden, en andere geïnteresseerde, om te netwerken met hoge diplomaten. Op die manier krijgen zij de kans hun academische kennis over verschillende landen te vergroten en kritische vragen te stellen die niet noodzakelijk in de media naar voren komen. Dit jaar organiseren wij de 16de JTA en hopen op net zulke goede ervaringen als vorig jaar. Inschrijven kan via de SIBLeiden website.

Literair talent opgelet! Win €250 met Mare-kerstverhalenwedstrijd. Schrijf een ­ verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 ­ of €50. Oproep van juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons. Mail uiterlijk 12 december naar redactie@ mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten

Academische Agenda Prof.mr. M.L.P. Loenen zal op vrijdag 15 november om 16:00 uur een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar bij de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Mensenrechten en Diversiteit.

Dhr. N.F.C.C. de Miranda hoopt op dinsdag 19 november om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘. Promotoren zijn Prof.dr. J. Morreau en Prof. dr. G.J. Fleuren.

Dhr. G.J. Verbiest hoopt op dinsdag 19 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Unravelling Heterodyne Force Microscopy’. Promotor is Prof.dr.

T.H. Oosterkamp.

Mw. J.G. van Oosterwijk hoopt op dinsdag 19 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.. De titel van het proefschrift is ’Chondrosarcoma models: understanding chemoresistance mechanisms for use in targeted treatment‘.

Promotor is Prof.dr. J.V.M.G. Bovee.

Mw. A.T.B. Peele hoopt op november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Een uitzonderlijk erfgenaam. De verdeling van de nalatenschap van KoningStadhouder Willem III en de consequentie daarvan: Koninklijk Pruisisch gezag in de heerlijkheid Hooge en Lage Zwaluwe 1702-1754’. Promotor is Prof.dr. S.

Groenveld. mw. J. Bongers hoopt op woensdag 20 november om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ’ Dual electrode stimulation in cochlear implants: From concept to clinical application’..Promotor is Prof. dr.ir. J.H.M. Frijns. mw. M.M. Afidchao hoopt op woensdag 20 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Genetically Modified (GM) Corn in the Philippines’.

Promotor is Prof.dr. G.R. de Snoo.

Dhr. A.J.H. Vochteloo hoopt op woensdag 20 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ’Determinants of outcome in hip fracture patient care’. Promotor is Prof.dr.

R.G.H.H. Nelissen.

Mw. A. Li hoopt op woensdag 20 november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’ Itaconic acid production in Aspergillus’. Promotor is Prof.dr.

P. J. Punt.

Dhr. A. Taneja hoopt op woensdag 20 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’PKPD Relationships and dose Rationale in analgesic drug development’. Promotor is Prof.dr.

M. Danhof.

Dhr. A.E. Nezhinsky hoopt op

donderdag 21 november om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Pattern Recognition in High-Throughput Zebrafish Imaging’. Promotor is Prof.dr. J.N. Kok. Dhr. D. Szomoru hoopt op donderdag 21 november om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’ The extraordinary structural evolution of massive galaxies’. Promotoren zijn Prof. dr. M. Franx en Prof.dr. P.G. van Dokkum.

Mw. T.A. Simons hoopt op donderdag 21 november om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ’ Ongekend 18e-eeuws Nederlands Taalvariatie in persoonlijke brieven’. Promotor is Prof.dr. M.J. van der Wal. Mw. M. Doorenbosch hoopt op november om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel van het proefschrift is ’Ancestral heaths, reconstructing the barrow landscape in the central and southern Netherlands‘. Promotor is Prof.dr.

C.C. Bakels.

Dhr. I.C. Fulga hoopt op donderdag 21 november om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ’Scattering theory of topological phase transitions‘. Promotor is Prof.dr. C.W.J. Beenakker.

Academisch Talencentrum – Academic Language Centre (ATC) Taalcursussen / Language courses

Wil je je talenkennis verbeteren of een nieuwe taal leren?

Het Academisch Talencentrum biedt een groot aantal praktische taalcursussen. Als je niet zeker bent van je startniveau, kun je gratis een instaptoets maken via de website of op afspraak bij het Talencentrum.

De onderstaande tijden zijn onder voorbehoud. Check daarom de website of kom langs in het Lipsius-gebouw, kamer 1.25 (1e verdieping).

Start vanaf januari 2014: Engels Engels 2: woensdag 13.15-15 uur Engels 3: vrijdag 12.15-14 uur Engels 4: dinsdag 18.15-20 uur Engels 4: donderdag 13.15-15 uur Engels 4: vrijdag 14.15-16 uur Engels 5: dinsdag 17.15-19 uur Engels 5: dinsdag 20.15-22 uur Engels 5: donderdag 16.15-18 uur Engels 6: woensdag 16.15-18 uur Engels 6: donderdag 18.15-20 uur Engels voor Studenten English for Academic Purposes: donderdag 16.15-18 uur EAP - Writing for Master Students: dinsdag 15.15-17 uur

Engels voor medewerkers LEI Wetenschappelijk presenteren: vrijdag 13.15-16 uur Academisch Schrijven: woensdag 14.15-17 uur Frans Frans 1: donderdag 18.15-20 uur Frans 2: dinsdag 18.15-20 uur Frans 3: dinsdag 20.15-22 uur Frans 4: woensdag 18.15-20 uur Frans 5: donderdag 20.15-22 uur Frans 6: maandag 18.15-20 uur DALF: maandag 20.15-22 uur Italiaans Italiaans 1: donderdag 20.15-22 uur Italiaans 2: maandag 18.15-20 uur Italiaans 3: maandag 20.15-22 uur Italiaans 4: dinsdag 18.15-20 uur Conversatie: dinsdag 20.15-22 uur Spaans Spaans 1: dinsdag 18.15-20 uur Spaans 1: woensdag 18.15-20 uur Spaans 1: donderdag 20.15-22 uur Spaans 2: dinsdag 16.15-18 uur Spaans 2: woensdag 20.15-22 uur Spaans 3: maandag 18.15-20 uur Spaans 4: donderdag 18.15-20 uur Spaans 5: woensdag 18.15-20 uur Spaans 6: woensdag 20.15-22 uur Conversatie: woensdag 20.15-22 uur

January – June 2014

Japans Japans 1: maandag 18.15-20 uur Japans 2: maandag 20.15-22 uur

Dutch for Foreigners Dutch 1: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 1: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 1: Mon/Fri 15.15-18 hrs Dutch 1: Sat 10.15-13 hrs (7 Dec 2013) Dutch 2: Wed/Fri 15.15-18 hrs Dutch 2: Mon/Wed 19:15-22 hrs Dutch 2: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 3: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 3: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 4: Tue/Fri 15.15-18 hrs Dutch 4: Tue/Thurs 19.15-22 hrs Dutch 5: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 5: Tue/Fri 15.15-18 hrs Dutch 6: Mon/Wed 19.15-22 hrs Dutch 1+2: Mon-Thurs 9.15-12 Dutch 1+2: Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12 Dutch 3+4: Mon/Tue/Thurs/Fri 15.15-18 Dutch 3+4: Mon-Thurs 9.15-12 Dutch 5+6: Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12

Russisch Russisch 1: donderdag 20.15-22 uur Russisch 2: donderdag 18.15-20 uur Russisch 3: maandag 18.15-20 uur

Dutch for International Students Dutch 1A: Wednesday 17.15-19 hrs Dutch 1B: Wednesday 15.15-17 hrs Dutch 1B: Wednesday 17.15-19 hrs

Zweeds Zweeds 1: dinsdag 20.15-22 uur Zweeds 2: woensdag 18.15-20 uur Zweeds 3: woensdag 20.15-22 uur Zweeds 4: dinsdag 18.15-20 uur

Dutch Plus Advanced courses, aimed at improving one specific language skill: - Writing: Monday 20.15-22 hrs - Speaking: Wednesday 20.15-22 hrs - Business: Monday 20.15-22 hrs

Duits Duits 1: donderdag 20.15-22 uur Duits 2: donderdag 18.15-20 uur Duits 3: donderdag 20.15-22 uur Arabisch Arabisch 1: maandag 20.15-22 uur Arabisch 1: dinsdag 20.15-22 uur Arabisch 2: maandag 18.15-20 uur Arabisch 3: dinsdag 18.15-20 uur Chinees Chinees 1: donderdag 18.15-20 uur Chinees 2: woensdag 20.15-22 uur Chinees 3: woensdag 18.15-20 uur Chinees 4: donderdag 20.15-22 uur

Preparatory Course State Exam NT2: Wednesday 15.15-18 hrs

Zakelijk Engels Business English: vrijdag 10.15-12 uur

Voor start- en einddata, prijzen, cursusinhoud en aantal plaatsen, check onze website: www.talencentrum.leidenuniv.nl of bel 071-5272332 For information on course schedules, prices, course content and availability, check our website: www.languagecentre.leidenuniv.nl or call 071-5272332

Volg nu ook het ATC op Twitter en Facebook

14 november 2013 · Mare 9 Wetenschap

Voelend zoomen Nieuwe tastmicroscoop kan ook onder oppervlakte kijken

Bruin vet Baby’s en kleine knaagdieren hebben relatief veel bruin vet; een speciaal soort vetweefsel dat snel en veel warmte kan produceren. Bruin vet maakt je daardoor dunner, in plaats van dik. Volwassenen hebben het ook een beetje, maar niet allemaal evenveel. Hindoestanen, bijvoorbeeld, lijken er minder van te hebben.

In The Lancet Diabetes & Endocrinology beschrijft een team van voornamelijk Leidse endocrinologen een proefje met 24 jonge mannen, van wie de helft van Hindoestaanse afkomst is. De proefpersonen werden afgekoeld zodat hun bruine vet actief zou worden, en daarna in een scan gezet waarop dat actieve vetweefsel zichtbaar werd.

De Hindoestanen hadden gemiddeld een derde minder bruin vet dan de Nederlanders – wat waarschijnlijk verklaart waarom ze ook eerder last kregen van de kou, en bij hogere temperaturen begonnen te rillen.

Anti-vetplanten

Voor zijn promotieonderzoek combineerde Gerard Verbiest de gewone tastmicroscoop met een ultrageluid-echo, ongeveer vergelijkbaar met wat zwangere stelletjes doen om te kijken naar hun aanstaande baby.

Een Leidse promovendus rustte zijn supernauwkeurige tastmicroscoop uit met een echo-apparaat, zodat hij ook onder het oppervlak van zijn monsters kan kijken.

Door Bart Braun Als je naar het strand

gaat, kun je aan de golven zien waar de zandbanken liggen. Zandbanken zijn groot, en verstoren de golfbeweging van het water. Om kleine dingen als krabbetjes en de autosleutels die je zojuist verloren bent tijdens het surfen, slingeren de golven heen.

Licht gedraagt zich als een golf, en net zoals zeegolven te groot zijn voor autosleutels, zijn er ook dingen die te klein zijn om met lichtgolven te zien. Een gewone microscoop is dan niet meer genoeg. Er zijn verschillende manieren om nog verder in te zoomen op de wereld, en Leidse natuurkundigen zijn goed in één van die manieren: de zogeheten tastmicroscopie.

Het idee daarachter is betrekkelijk eenvoudig: een klein naaldje beweegt over het oppervlak van datgene dat je wilt bestuderen. Zit er een bobbel, dan gaat het naaldje omhoog, en bij een kuil gaat het naaldje – fysici spreken van de cantilever – omlaag. Met een laser kun je supernauwkeurig meten hoeveel omhoog en omlaag precies, en dan heb je informatie over je monster.

De praktijk is lastig. Dat naaldje is slechts enkele honderdsten van een millimeter groot. Allerlei krachten en effecten die in de grotemensenwereld nauwelijks een rol spelen, worden op ultrakleine schaal ineens

reuze belangrijk. Tastmicroscopie lijkt op een blinde die braille leest, als het boek aan zijn vingers bleef plakken en hem af en toe een elektrische schok gaf. Als je dat soort problemen weet te omzeilen, heb je ook echt wat: een tastmicroscoop kan ongeveer duizend keer zo klein ‘kijken’ als een lichtmicroscoop, zodat je er bijvoorbeeld kristalroosters en eiwitstructuren mee kunt bestuderen.

Wat je niet kan doen met zo’n scanning probe-microscoop, is zien wat er onder het oppervlak zit. Dat is jammer, want dat zou soms best handig zijn. Bijvoorbeeld als je een computerchip hebt gemaakt door allerlei laagjes elektronica op elkaar te stapelen, en wilt weten of alle laagjes zijn gelukt.

De afgelopen vier jaar heeft promovendus Gerard Verbiest gewerkt aan een tastmicroscoop die wel onder het oppervlak van zijn samples kan kijken. Komende dinsdag hoopt hij op zijn resultaten te promoveren.

Zijn aanpak combineert de gewone tastmicroscoop met een ultrageluidecho, ongeveer vergelijkbaar met wat zwangere stelletjes doen om te kijken naar hun aanstaande baby. Je stuurt een geluidsgolf – zo hoog dat je hem niet kunt horen, vandaar dat het ultrageluid heet – door de buik.

Baby’s zijn van ander spul gemaakt dan vruchtwater, en dus weerkaatsen ze het ultrageluid op een andere manier, die verschillen kan je meten en via de computer vertalen in een plaatje.

Ook dit werkt niet zo eenvoudig op de pietepeuterige schaal van de microscopen. Om te beginnen slin-

geren de ultrageluidsgolven net zozeer om je cantilever heen als lichtgolven dat doen.

Daar valt wat op te verzinnen, legt Verbiest uit. ‘Je gebruikt twee ultrasone geluidsignalen, eentje door de naald en eentje door je monster.

Doordat die twee mengen, ontstaat een lager frequent signaal, net zoals een radio de ultrahoge radiofrequenties omzet in tonen die je wel kunt horen.’ Omdat je precies weet welke signalen je hebt verstuurd, kun je uit het mengsignaal informatie halen over de binnenkant van je monster.

Dat klinkt eenvoudig, maar voordat zoiets daadwerkelijk werkt, ben je maanden verder. Verbiest: ‘In het begin kregen we altijd een signaal, ook als we het naaldje weg lieten.

De elektronica in de microscoop lekte naar elkaar; overspraak heet dat verschijnsel. Met hulp van de fijnmechanische dienst en de elektronische dienst van het natuurkunde-instituut haalde Verbiest zijn microscoop uit elkaar, om sommige onderdelen beter te isoleren en andere te vervangen. ‘We hebben geleerd dat details hier een belangrijke rol spelen, en dat de vaak toegepaste theoretische standaardbenadering voor het mengsignaal niet de realiteit beschrijft’, vat de natuurkundige het droogjes samen in zijn proefschrift.

Vervolgens was het tijd voor een test. Ziet de aangepaste microscoop het verschil tussen een plakje plastic en een plakje plastic met goudbolletjes erin? Het antwoord was ja, maar het zag er heel anders uit dan je zou verwachten. ‘Je zou denken dat je

Tastmicroscopie lijkt op een blinde die braille leest waarbij het boek aan zijn vingers bijft plakken en hem een elektrische schok geeft

De mensheid wordt steeds dikker, met alle gevolgen voor onze gezondheid en ons milieu van dien. De beste behandeling die daar nu voor bestaat is al een paar duizend jaar oud: jezelf uithongeren en meer bewegen. Echt goed werkt het niet, en onze omgeving maakt het moeilijk om het te doen. Farmaceutische bedrijven zijn dan ook naarstig op zoek naar een middel dat het afvallen makkelijker maakt of het dikker worden voorkomt.

Wellicht dat er in de plantenwereld wat te halen valt. Als een plantenstofje de opname van energie blokkeert, de verbranding van vet stimuleert of ergens anders in je lichaam iets nuttigs doet, is het mooi meegenomen. Wonderen hoeven we niet te verwachten – als er een magische afvalplant bestond, was niet half Nederland te dik- maar alle kleine beetjes helpen.

In het vaktijdschrift Critical Reviews in Food Science and Nutrition bespreken Leidse en Indonesische wetenschappers een aantal potentiële afslankplanten, en het onderzoek dat daar al naar gedaan is. Voor allerlei supermarktplanten, zoals thee, chilipepers en grapefruit, zijn er aanwijzingen dat ze zouden kunnen helpen, maar meer dan aanwijzingen zijn het niet.

Leuk als geïnjecteerde ratten erdoor afvallen, maar werkt het ook bij mensen die het door hun eten gooien? Ook zou het handig zijn als onderzoekers iets duidelijker opschrijven welke variant van een plant ze nou eigenlijk aan het onderzoeken zijn. Tijd voor grondiger en uitgebreider onderzoek, concluderen de auteurs. Tot dat is gedaan, doet u er verstandig aan dure afvalpillen op basis van zulke planten te laten liggen.

Anti-vetstof meer signaal ziet boven de bolletjes, maar dat signaal neemt juist af ’, aldus Verbiest. Alsof er holtes in je plastic zitten, in plaats van metaal.

‘Het is een hele lange weg geweest tot we wisten wat de verklaring was.

Er zijn allerlei effecten die dit zouden kunnen verklaren, en die moesten we één voor één uitsluiten.’

Uiteindelijk bleek dat door de geluidsgolf de goudbolletjes een beetje gaan rammelen. Die beweging kost energie, en daardoor verliest het ultrasone geluid een gedeelte van zijn sterkte, en dat verklaart dan weer het lagere signaal. Het werkt misschien niet zoals je op papier zou verwachten, maar het werkt wel.

Dat geeft hoop, niet alleen voor chipsbakkers maar ook voor materiaalwetenschappers en nanotechnologen. Zelfs biologen en artsen zouden belangstelling moeten hebben: in principe kan je met zo’n microscoop aan levende cellen meten wat er aan de binnenkant van de cel gebeurt.

Gerard J. Verbiest, Unravelling Heterodyne Force Microscopy. promotie is dinsdag 19 november

De reden dat je high kan worden van wiet is dat er in je eigen lichaam stofjes zitten die lijken op de werkzame stof THC. Om met die stofjes te kunnen werken heeft je lichaam moleculaire aangrijpingspunten, zogeheten receptoren, en daar past de hennepstof ook in.

Een van die lichaamseigen THC-achtige stofjes heet 2-AG. Het wordt aangemaakt door een eiwit met de poëtische naam diacylglycerol lipase-α.

Mensen die stoned zijn, willen nog wel eens in vreetbuien vervallen, en op een vergelijkbare manier is ook het 2-AG betrokken bij eetgedrag. Dus als je een middel kan ontwerpen dat dat stofje, of het producerende eiwit kan blokkeren, heb je een potentiële dieetpil in handen.

Leidse chemici hebben met behulp van computermodellen van het eiwit een middel ontworpen dat het eiwit blokkeert.

Het werkt nog ook: het stofje reageert wel met een extract van gewone muizenhersens, maar niet met de hersens van speciale muizen die geen diacylglycerol lipase-α aan kunnen maken. Het ontwikkelde middel is ook nog eens chemisch stabiel en geschikt om verder mee te knutselen, aldus de onderzoekers in Angewandte Chemie.

10 Mare · 14 november 2013 English page

D.I.Y. – new style Legal experts gather to discuss the consequences of 3D printing

What are the social, legal and ethical aspects of the advance of 3D printers? “The whole Pirate Bay business will flare up again, but with objects this time.”

BY BART BRAUN “It’s turning into a hype” Dr. Bibi van den Berg grumbles as she surveys the recent media coverage of 3D printers. “So much of what is said is not true and so many of the promises are not feasible.” It might be disappointing for those people who were cheered by the reports, but we won’t be able to print any human organs for a while yet. Nor can we solve world hunger with a 3D printer, as it would need a cartridge just like any ordinary printer. “It’s not a magic machine: if you want to print a carrot cake, you need to feed it carrots and flour and all the other ingredients first.”

Van den Berg, a philosopher of technology who works for eLaw, the University’s centre for digital technology, is helping to organise a convention on 3D printing which Leiden is hosting next week. “Many of these conventions focus on the technical and material-engineering side of printing but, even in global terms, only a handful have examined the ethics, the politics and the consequences for society and the business sector. Nonetheless, we will be forced to consider these aspects if the technology makes a breakthrough.”

Just in case you missed it: a 3D printer does exactly what it says on the box: it’s a machine that prints objects. You feed in a raw material, tell it what to make and the device will then pipe or fuse the shape you want. The raw material is usually plastic but some printers can sinter metal powders with a laser. In fact, there is one on the market, specially designed for confectioners, that prints chocolate in every shape imaginable.

The first patents date from the eighties, but like any other technology, 3D printing has continued to evolve. Resolution, affordability and usability have improved – you can even do your design in Minecraft¸ or just take some snaps with your Smartphone and use an app to calculate a 3D model. Experts expect that next year, when the first patents expire, three-dimensional printing will become much cheaper and more accessible.

So if you had a printer, what would you print?

Manufacturers are producing prototypes in the hope that the technology will one day be cheap enough for mass production. Nike is printing shoes that fit a person’s foot exactly. Creative souls are making earrings, furniture, iPad covers, lamp shades and even prosthetic limbs sometimes.

One of the speakers at the convention will specifically examine the relationship people have with their belongings. Would you treat your own prints differently to things you have bought in a shop?

Obviously, you could print toys, branded products or anything else to which a manufacturer has the rights. Toy manufacturer Games Workshop’s lawyers are already tackling someone who had designed

his own version of a tank from one of its games and put the model online. “The whole Pirate Bay business about films, software and music will flare up again, but with objects this time. And it will be more complicated because it will involve patents and trademark law as well as copyrights”, predicts Van den Berg.

“Of course, Gucci won’t be happy if you print their handbag at home”, she adds, “but what if you were to sell the bag to me, and it somehow injures me? Would you be liable?

Would the manufacturer of the printer or the cartridge be liable?

Or maybe Gucci’s designers?”

Several speakers at the congress will talk about copyright and liability issues. Van den Berg explains: “Consumer law currently covers your rights and to whom you can complain if your coffeemaker bursts into flame, but who knows what will

man would not need to have a large stock of screws and other bits. However, that would give the machines a longer life and manufacturers who produce irreparable products would be worse off.”

It is not inconceivable. For instance, aircraft manufacturer Airbus has spare parts for all its craft at every airport in the world because if something breaks, the plane still needs to be airborne again as soon as possible. Huge amounts of money and materials are needed to maintain the parts, even though most of them will never be used. If you could replace all those stores of bolts and propellers with 3D printers, you could cut your costs considerably. Technically, there are still a few hitches – the bolts must fit the nuts exactly, even if the bolt is printed in New York and the nut in Cairo – but that is the direction Airbus wants to take.

Printing pistols The convention has another topic: the printed pistol. The American Constitution grants every citizen the right to bear arms. However, this Act dates from a time when America was sparsely populated, there were few police and a pistol was an inaccurate piece of iron piping that could explode in your hand. After every major shooting incident, people call for the right to bear arms to be amended but sets the firearms lobbyists to worrying: if the government takes away your weapons, how can you stop them taking away other rights too?

To be one step ahead of the people who want to get rid of guns, the Defense Distributed company put the first model of a printable pistol online. It included one metal part, mainly to set off metal detector gates. At the moment, a printed pistol is an inaccurate piece of plastic piping that could explode in your hand, and you will still need a much more solid device than your average 3D printer to make one. If you really want to fire something, it would be better and cheaper to buy a real gun.

“Of course you can acquire a gun if you really want to”, says Van den Berg.

“But it is still more difficult than downloading a design and pressing ‘print’. We have asked sociologist Gert van Vugt to focus on the whole debate on plastic weapons. The extreme right’s fear of gun control suddenly has gained support from left-wing advocates of the freedom of information, which has completely polarised opinions.”

Keys and handcuffs happen in the future?”

An entirely different question is what our stuff will look like in a world full of 3D-printers. Much of what we buy nowadays is produced elsewhere for next to nothing and as a consequence, it is often much cheaper to replace something than to repair it.

But that could change. “Perhaps a washing-machine manufacturer could set up a database with 3D models of all the parts. The repair-

“3D printing’s main applications will be used for stock management, smarter use of raw materials and more efficient transport. Printing your own furniture might be fun but it won’t be any cheaper than IKEA and not many people would be interested in trying it.”

Convention: 3D printing: destiny, doom or dream?

The Leids Volkshuis, Apothekersdijk 33A, 14 and 15 November

Police stations often use the same key for different sets of handcuffs, which is practical when they need to hand over people who are under arrest to someone else or if they happen to lose a key. But it is not such a good idea if the bad guys can reproduce the keys with a 3D printer. This has already been causing problems regarding cheap handcuffs for some years, but last year a German hacker demonstrated that it also works for handcuffs by top-quality brands who did their very best to make sure that only the police had the keys.

And what about ordinary house keys? The hacker needed the original keys to the handcuffs to copy them, but you can actually print a key to a front door using only a few photographs made with your phone. In 2008, an American professor demonstrated how he could make a useable key from a photograph he had made using a telephoto lens at a distance of more than sixty metres. In August, students at the Massachusetts Institute of Technology announced that they could replicate keys by the top brand Schlage Primus which the makers presumed could not be duplicated. The students predict that perhaps the traditional key with teeth might disappear in the era of 3D printing.

14 november 2013 · Mare 11 Cultuur

Agenda

De wereld lag aan mijn voeten

FILM

Talentvolle voetballer maakt nu theater Rory de Groot (1983) was een talentvolle verdediger in de jeugd van Feyenoord en speelde voor Oranje onder de 21. In het zijn voorstelling Hand en Hand kijkt hij terug op zijn voetbalverleden.

ster werd, staat vooral bekend om zijn idiote gedrag. Waarom is hij belangrijk in het stuk?

‘Ik speel hem omdat ik de andere kant van het verhaal wil laten zien.

Niet de nadruk leggen op de dwaze dingen. Het lag niet aan hem dat het mis ging.’

Hoe dicht zat je bij het eerste van Feyenoord?

‘Heel dicht. Ik zat in de lichting met onder meer Leonardo en Van Persie en debuteerde in 2003 in het eerste tijdens een oefentrip in Japan. Ik was 19 en speelde in een bomvol stadion. De wereld lag aan mijn voeten. Ik dacht: het wordt alleen nog maar mooier.’

Waaraan dan wel?

‘Aan Feyenoord. Hij kreeg geen opvoeding en dat had wel gemoeten.

Je kunt niet een jongen op elfjarige leeftijd vanuit de sloppen van Rio halen, hem in een appartement in Rotterdam zetten en dan maar hopen dat alles goed komt. Hij kreeg geen tegengas, kreeg niet te horen hoe om te gaan met trainers en scheidsrechters. Er werd hem niet verteld wat normaal was, want hij had net drie keer gescoord.’

En toen?

‘Ik werd naar Excelsior gestuurd om daar te rijpen. Daar raakte ik in conflict met trainer Henk van Stee. Ik kwam eerst op te bank en later zelfs op de tribune te zitten.

‘In de periode dat Van Stee mij de indruk gaf dat ik vaker ging spelen, besloot hij de opstelling voor een wedstrijd aan de muur te hangen.

Als in zo’n clichéscene uit een highschool-film verzamelden de spelers zich rond dat papier.

‘Toen mijn naam ontbrak, ging ik door de grond. Ik wist dat ik in dit team en met deze coach nooit meer ging spelen. Ik trok het papier van de muur, maakte er een prop van en smeet die weg. En besloot om er mee te stoppen. Ik was 21 en had geen zin meer om me voor een klein contractje ergens vanuit de kelder van de eerste divisie terug te knokken.’

‘Als ik de kleedkamer opende, ging de knop om.’ Foto Wouter van Ierssel Waar gaat de voorstelling over?

‘Het gaat over een jongetje van vijf die merkt dat hij beter kan voetballen dan zijn leeftijdsgenootjes. Feyenoord is de kapstok, maar je hoeft geen voetballiefhebber te zijn. Ik vertel een universeel verhaal over dromen, mislukking en heimwee naar een vorig leven.’

Toen je nog voetbalde, studeerde je al theaterwetenschappen in Utrecht. Wat vonden je teamgenoten daarvan?

‘Als ik de kleedkamer opende, ging de knop om. Bepaalde dingen hield ik

voor me. Ik haalde een keer het hoogste cijfer voor dansgeschiedenis. Als ik dat had verteld, waren dat een paar vervelende maanden geworden met flauwe grappen en het nodige gescandeer: “Homo, homo, homo!”

‘Maar toch heb ik een fantastische tijd als voetballer gehad. Mensen vragen soms of ik nu gelukkiger ben.

Mijn antwoord: niet gelukkiger, wel completer. Alle aspecten van mijn persoonlijkheid komen nu naar voren. Ik ben meer in balans.’

Leonardo, de geniale dribbelaar uit Brazilië die toch geen wereld-

Spreek je hem nog wel eens?

‘Nee. Ik heb hem al tien jaar niet meer gezien. Hij speelt nu bij Ferencvaros in Hongarije. Hij weet van de voorstelling en vond het in eerste instantie niet leuk dat ik hem speelde. Maar ik ben bevriend met zijn biograaf en die heeft het hem uitgelegd. Nu vindt hij het wel oké.

Ik ben wel van plan om hem om te zoeken. Het lijkt me leuk om hem weer te zien.’

Door Vincent Bongers

Rory de Groot, Hand in Hand Theater Ins Blau di 19 november, € 15

Niet de juiste oneliner Veenfabriek verbeeldt non-werkelijkheid van talkshowtafel Regisseur Paul Koek van De Veenfabriek wilde de Griekse tragedie Hyllos opvoeren als talkshow. ‘Tv is veel te snel voor democratie.’

Door Marleen van Wesel Het muziektheaterensemble De Veenfabriek speelt vanaf deze week een nieuwe Griekse tragedie in de Tempelzaal van het Rijksmuseum van Oudheden. De hoofdpersoon is Hyllos, zoon van de net overleden Herakles.

‘Naar Atheens voorbeeld wil hij Trachis, waarover hij sinds kort regeert, democratiseren’, vertelt regisseur Paul Koek. ‘Intussen komt zijn tante uit Athene om hulp vragen na een coupe. Athene weet hij te redden, maar in Trachis breekt uiteindelijk een burgeroorlog uit. Er is te weinig tijd om de juiste beslissingen te maken.’

Oude personages in een nieuw verhaal?

‘Het is gebaseerd op de Nederlandse politiek van de afgelopen jaren: van gedoogparlementen tot politici die in één avond alle zetels verloren doordat ze niet op de juiste oneliners kwamen in De Wereld Draait Door. Je ziet dus geen paleis, geen Griekse gewaden en geen legers die door een landschap trekken.’

Wat zien we wel?

‘De voorstelling speelt zich af rondom een talkshow. We hebben gesproken met spindoctors en met de opnameleider van Pauw en Wit-

teman. De acteurs hebben daar ook een avond in het publiek gezeten. Bij ons zit het publiek aan drie kanten rond het podium, zoals bij een echte talkshow. Overal hangen schermen waarop je de acteurs misschien nog wel beter ziet dan in het echt.

‘Ik wil graag drie niveaus laten zien: de echte werkelijkheid en de echte pijn, buiten de boksring waarop de camera’s gericht zijn.

‘Aan de talkshowtafel zie je de wereld tussen de straat en de opnames in. Dat is een diffuse wereld. Je bent er zenuwachtig, je neemt je voor om dingen niet of juist wel te zeggen en je maakt een praatje met degene die straks voor de camera je grootste vijand is.

‘En dan is er nog de grootste nonwerkelijkheid: de totaal gemaakte wereld wanneer de camera’s draaien.’

Voor Borgen en verschillende andere scenario’s biedt dat al genoeg stof. Waarom situeert u het verhaal ook nog eens bij de Oude Grieken?

‘Athene vormde natuurlijk de bakermat voor de democratie. Bovendien heb ik elf Griekse tragedies geregisseerd en ik vind de vorm fenomenaal. De teksten zitten vol mooie symfonische wetten. De verhouding tussen de klemtonen in de versregels van Hyllos’ tante is bijvoorbeeld telkens láááng-kortlááng-kort, enzovoorts. Bij haar jonge zoon is de ritmiek net wat minder streng. Heel muzikaal.

‘Ik heb een Amerikaanse compo-

nist, Derek Bermel, gevraagd om een aantal onaffe composities te sturen. Met twee eigen muzikanten en acht van het Asko|Schönbergensemble hebben we die verder ontwikkeld en gekleurd. De muzikanten componeerden ook zelf nog stukken. Zo laten we de grote diversiteit aan vormen die je op televisie ziet weerklinken. Van abstracte muziek tot ontroerende ballads; op televisie komt immers ook alles voorbij. Daar vinden we tegenwoordig meer sentiment dan buiten op straat. Het medium is veel te snel voor democratie.’

Tv is toch al lang ingehaald door snellere media?

‘Aan podiumkunstenaars is die ontwikkeling niet voorbijgegaan, maar ik ben zo ver nog niet. De consequenties zijn ongrijpbaar. Het gaat allemaal wel naar de beurs, maar ik zou er niet in beleggen. Misschien donderstraalt het zo weer in elkaar.

Aan de andere kant, misschien maak ik volgend jaar wel een politieke tragedie over Twitter.’

De Veenfabriek, Hyllos Rijksmuseum van Oudheden, t/m 29 nov 20.00 uur €25 (studenten €17,50)

TRIANON Het Diner dagelijks 19.00 + 21.30 The Hunger Games marathon di 21.30 (deel 1) + 0.00 (deel 2) The Hunger Games: Catching Fire wo 18.00 + 21.30 Elle s’en va dagelijks 18.45 + 21.30 za. zo. + wo 14.00 Hoe duur was de suiker do. t/m di. 18.45 Gravity 3D do. t/m ma. 21.30 KIJKHUIS La grande bellezza dagelijks 21.30 Diana dagelijks 18.30 La vie d’Adèle dagelijks 2100 What Maisie Knew dagelijks 19.00 (ma niet) Kans film & debat ma 19.00 LIDO The Counselor dagelijks 18.45 + 21.30 De nieuwe wildernis dagelijks 19.00 za. zo. 13.00 + 15.30 wo. 14.30 Carrie dagelijks 21.30 Jackass Presents: Bad Grandpa dagelijks 19.00 Feuten: Het feestje dagelijks 21.30 Thor: The Dark World 3D dagelijks 18.45 + 21.30\ The Young and Prodigious T.S. Spivet dagelijks 18.45 Insidious: Chapter do t/m zo 21.30 About Time ma t/m wo. 21.30

MUZIEK

QBUS Maison du Malheur Vr 15 nov. 20.30 €10 Ian Siegel & Band Zo 17 nov. 20.30 €15 Matt Andersen Di 19 nov. 20.30 €10 Her Majesty: Bertolf ‘Back to Abbey Road’ Wo 20 nov. 20.30 €15 DE TWEE SPIEGHELS Ewald Ebings Jamcakes Vr 15 nov. 21:00 uur Rogier Schneemann quartet Za16 nov. 16:00 uur Lo van Gorp en Martijn van Iterson Zo17 nov. 16:00 uur Jamsessie o.l.v. Sven Rozier Ma18 nov. 21:00 uur STADSGEHOORZAAL Izhar Elias: Debussy Vr 15 nov. 20.15 vanaf €15 Dock of the Bay: ‘The Big O’ Otis Reading Vr 15 nov. 2015 vanaf €20,50 Alireza Gorbani / Mahyar Alizadeh Za 16 nov 20.15 vanaf €38 Opera-avond: 200 jaar Verdi Ma 18 nov. 20.15 vanaf €34,50 LOKHORSTKERK Capella Vocale: Britten door de eeuwen heen Zo 17 nov. 15.00 €15 SCHELTEMA COMPLEX Quite Quiet: Tim Akkerman + Jyoti Verhoeff Wo 20 nov. 20.00 €6

THEATER

THEATER INS BLAU De Gemeenschap Roy Peters: Colombina Za 16 nov. 20.30 €16 Mtg De Koude Kermis (Blue Monday) Ma 18 nov. 20.30 €12,50 Rory de Groot: Hand in Hand Di 19 nov. 20.30 €15 LEIDSE SCHOUWBURG De passievrucht (voorpremière) Do 14, vr 15 + za 16 nov. 20.15 vanaf €10 Baantjer Di 19 + Wo 20 nov. 20.15 vanaf €10

DIVERSEN Fragment uit Hyllos van De Veenfabriek.

Foto Bowie Verschuuren

RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Veenfabriek & Asko Schönberg: Hyllos t/m 29 nov. 20.00 €25

12 Mare · 14 november 2013 Kamervragen

Bolwerkers

Asociale technologie

Foto Taco van der Eb

‘We hebben te veel energie’ Quinta Duba (19), pedagogische wetenschappen Huis: Maresingel 33a Bewoners: 4 Kamer: 13m2 Betaalt: 365 euro incl.

Is dit je eerste studentenkamer?

‘Hiervoor zat ik in een grotere kamer die ook nog eens goedkoper was, maar het huis stortte in. De wc deed het niet meer, het plafond van de keuken kwam naar beneden, we zaten zonder elektriciteit en op een dag zakte ik met mijn voet door het balkon. Ik heb de gemeente nog ingeschakeld, maar toen niemand ons kwam helpen ben ik maar weggegaan.’

Waarom heb je voor deze kamer gekozen?

‘Tijdens de bezichtiging vertelde ik over mijn twee cavia’s: Jordan en Frits. Mijn

Bandirah

huisgenootje bleek ook twee cavia’s te hebben, dus toen wist ik dat ik me hier thuis zou voelen.

‘Vivo, mijn vorige cavia, is door een fout van de dierenarts tijdens zijn castratie overleden. Hij was niet erg tam, maar ik miste hem wel heel erg. Bovendien was Jordan zo erg alleen. Daarom heb ik verschillende dierenasiels een e-mail gestuurd met de vraag of ze een onhandelbare cavia hadden.

‘Zo kom ik aan Frits. Hij heeft te veel energie, net als ik. Hij is al vier keer eerder teruggebracht naar het asiel. Eigenlijk wilden ze hem laten inslapen. Hij bijt nog steeds, maar is wel al een stuk tammer.’

Die cavia’s lopen vrij rond. Knagen ze niet alles kapot?

‘Jawel, maar als je samenleeft, moet je

soms wat inleveren. De Ikea-tafeltjes zijn bovendien niet zoveel geld waard.

Ze knagen ook aan mijn hoogslaper, die heb ik zelf gebouwd, net als hun hok.

‘Ik ben met twee rechterhanden geboren. Ik wilde eigenlijk fietsenmaker worden. Mijn fiets heeft alle kleuren van de regenboog, kraaltjes en een olifantenknijptoeter. Daar staren alle kinderen altijd naar.’

Wat heb je met olifanten?

‘Ik ben er door geobsedeerd. Olifanten zijn sterk, onverwoestbaar en worden heel oud. Als peuter had ik al een olifantenzonnebril.

‘Ik zoek nog steeds naar speciale beeldjes. Op een rommelmarkt kocht ik twee witte olifantjes voor vijftien euro.

Later bleken ze van ivoor, dat was een foutje. Ook zag ik er een enorm olifan-

tenbeeld van hout. Omdat de slurf was afgebroken hoefde ik maar zeventig euro te betalen. Maar eenmaal thuis wist ik niet waar ik hem moest laten. Hij is wel erg groot.’

Op welk voorwerp in je kamer ben je echt trots?

‘Op mijn beker van kanovereniging Levitas met het embleem: “Meest enthousiaste eerstejaars”. Helaas kan ik nu even niet kanoën, want ik heb tijdens het wildwaterkanoën een scheur in mijn biceps opgelopen. Een pees was eerder al afgescheurd, dat komt helaas niet meer goed. Vroeger deed ik aan atletiek en had ik ook een gescheurde hamstring. Ik ben nogal onvoorzichtig, dat vindt mijn lichaam niet leuk.’

Door Petra Meijer

Het is zo’n onderwerp dat, net als verkoudheden en koortsblaasjes, ondanks maandenlange rustperiodes toch hardnekkig het hele jaar door blijft opduiken; eentje uit het rijtje onderwerpen dat ineens weer te pas en te onpas in allerhande vormen op televisie, internet, radio, in kranten en tijdschriften vanonder het stof wordt gehaald om nog maar eens eindeloos over te palaveren: de discussie over smartphones. En dan meer bepaald het intensieve, als ‘asociaal’ bestempelde gebruik van smartphones.

Zo was er alweer enige tijd een hevige discussie aan de gang onder lezers van Metro, waarvan het startschot werd gegeven door een treinreiziger die klaagde over de gekelderde sfeer in de trein door dat asociale gepriegel met die touchscreens. En dat er nooit meer iemand de tijd neemt om door het raam van de idyllische uitzichten te genieten van weilanden en koeien en weilanden en slootjes en weilanden en achterkanten van met graffiti bekladde opslagloodsen. Enzovoort. Waarop de andere lezers de tegenstanders van ontzettend witty repliek dienen in de vorm van: ‘Ehm, social media. Hallo-o?’

Zelf heb ik lange tijd geen smartphone gehad. Wel gewild hoor, maar ik had er simpelweg het geld niet voor (over). Bovendien was ik zo ook al een schrikbarend aantal uur per dag online. Uiteindelijk kon ik echter toch een budgetexemplaar op de kop tikken, en ik moet zeggen: de voordelen zijn talrijk. Zeker voor OV-reizigers (en dat zijn Metro-lezers toch gewoon?) is het ontzettend handig. Maar asociaal? Ik denk het niet. Althans niet meer dan je an sich zelf bent.

Het is namelijk niet alsof ik niét besluit met vriendinnen af te spreken omdat we ook wel via Whatsapp kunnen bijkletsen. Soms cancel ik dat soort dingen gewoon omdat ik er geen zin in heb. Als het buiten regent terwijl ik binnen een bank, dekentjes en een grote bak Ben & Jerry’s Cookie Dough heb is die chatfunctie op Facebook nou eenmaal aantrekkelijker om mijn sociale leven te onderhouden dan bibberend op de fiets kruipen. Ik luister ook niet minder naar het relaas van mijn vriend als antwoord op het verplichte ‘hoe was je dag?’ terwijl ik Instagram aan het checken ben dan wanneer ik tv zou zitten kijken, hoor.

En in de trein grijp ik eerder naar de virtuele boeken in mijn e-reader dan naar mijn telefoon. Dan sla ik ook niet spontaan een praatje met mijn medereizigers.

Het is dus niet per se de schuld van de smartphone dat mensen asociaal overkomen. Soms zijn we het ook gewoon. Technologie is alleen wél een goed excuus.

Talitha Dehaene