ΠΛΑΖ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ _ Νοσταλγός αναμνήσεων σε μια εποχή λήθης by Maria Mega

ΠΛΑΖ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ νοσταλγός αναμνήσεων σε μια εποχή λήθης

ερευνητική εργασία φοιτήτρια Μέγα Μαρία επιβλέπουσα καθηγήτρια Γαβρήλου Έβελυν

πανεπιστήμιο Θεσσαλίας _ τμήμα αρχιτεκτόνων μηχανικών _ Βόλος 2021

Η θάλασσα είναι η μόνη μου αγάπη. Γιατί έχει την όψη του ιδανικού. Και τ’ όνομά της είναι ένα θαυμαστικό. Δε θυμάμαι το πρώτο αντίκρισμά της. Χωρίς άλλο θα κατέβαινα από μια κορφή, φέρνοντας αγκαλιές λουλούδια. Παιδί ακόμα, εσκεπτόμουν το ρυθμό του φλοίσβου της. Ξαπλωμένος στην αμμουδιά, εταξίδευα με τα καράβια που περνούσαν. Ένας κόσμος γεννιόταν γύρω μου. Οι αύρες μού άγγιζαν τα μαλλιά. Άστραφτε η μέρα στο πρόσωπό μου και στα χαλίκια. Όλα μου ήταν ευπρόσδεκτα: ο ήλιος, τα λευκά σύννεφα, η μακρινή βοή της. Αλλά η θάλασσα επειδή ήξερε, είχε αρχίσει το τραγούδι της, το τραγούδι της που δεσμεύει και παρηγορεί. Είδα πολλά λιμάνια. Στοιβαγμένες πράσινες βάρκες επήγαιναν δώθε κείθε σαν εύθυμοι μικροί μαθητές. Κουρασμένα πλοία, με ονόματα περίεργα, εξωτικά, ύψωναν κάθε πρωί τη σκιά τους. Άνθρωποι σκεφτικοί, ώριμοι από την άλμη, ανέβαιναν σταθερά τις απότομες, κρεμαστές σκάλες. Άγρια περιστέρια ζυγίζονταν στις κεραίες. Ύστερα ενύχτωσε. Μια κόκκινη γραμμή στον ορίζοντα, μόλις έβρισκε απάντηση στις ράχες των μεγάλων, αργών κυμάτων. Εσάλευαν σαν από κάποια μυστική, εσωτερική αιτία, και άπλωναν πλησιάζοντας, για να σπάσουν απαλά, βουβά. Όλα τ’ άλλα -- ο ουρανός, τα βουνά αντίκρυ, το ανοιχτό πέλαγος -- ένα τεράστιο μαύρο παραπέτασμα.

Το Εγκώμιο της Θαλάσσης, Κώστας Καρυωτάκης

Παραλία Αγίας Τριάδας τη δεκαετία του ‘60

https://parallaximag.gr/thessaloniki/agia-triada-kai-peraia-tou-eksinta

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που με βοήθησαν κατά την περίοδο της συγγραφής της εργασίαςκαι ιδιαίτερα την Έβελυν για τις υπέροχες συζητήσεις μας .

πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

αφετηρία

αισθητηριακά ρημάγματα

42 όλη η παραλία μια σκηνή

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

ένας μικρός παραθεριστικός παράδεισος

η πάλαι ποτέ ξακουστή Αγία Τριάδα

η κινηματογραφική ματιά της πλαζ

106

απόηχος

116

βιβλιογραφία

πλεύση στις αστικές πλαζ του Θερμαϊκού

στο κατώφλι της εγκατάλειψης ακροβατώντας ανάμεσα στη γέννηση και στο θάνατο

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

και τις υπηρεσίες που είχε να προσφέρει η πλαζ

Περίληψη

επιβιβαζόντουσαν στα καραβάκια της γραμμής,

Η εγκατάλειψη ενός κτίσματος ταυτίζεται με τη

τα λεωφορεία και οι πιο προνομιούχοι στα ιδιωτικά

στιγμή του θανάτου του. Εγκαταλελειμμένες δομές

τους αυτοκίνητα με προορισμό την Αγία Τριάδα.

συναντάμε σε κάθε μας περιήγηση τόσο εντός όσο και εκτός της πόλης. Δομές που βρίσκονται

Με κινητήριο μοχλό τη νοσταλγία και τη μνήμη

εκτός χρόνου, που στέκουν παγωμένες σε μια

συνοδοιπόρο της επιδιώκεται λοιπόν μια αφήγηση της

κατάσταση αδράνειας. Αποδεσμευμένες από την

ιστορίας τόσο της περιοχής όσο και της σχέσης του

παλιά τους χρήση, έτοιμες να παραλάβουν νέες και

ανθρώπου με την παραλία. Από το παρελθόν μέχρι το

να αποκτήσουν εκ νέου ζωή. Πόσοι όμως από μας

παρόν. Από τον τρόπο που άρχισε να οργανώνεται και

γνωρίζουν τι ήταν το κτίριο που κέντρισε το βλέμμα

να αναπτύσσεται ο οικισμός μέχρι τη λειτουργία της

μας πριν οδηγηθεί στην παρακμή και εγκατάλειψη;

οργανωμένης πλαζ και την παρακμή της. Πρακτικές ζωής του παρελθόντος εναποτίθενται σε ένα τόπο

Η αφετηρία της παρούσας ερευνητικής εργασίας

άδειο. Σε ένα κενό σήμερα που παίρνει ξανά πνοή

τέθηκε με την επιλογή της εγκαταλελειμμένης πλαζ

μέσα από ένα κράμα αναμνήσεων και φαντασιώσεων.

του Ε.Ο.Τ. στην περιοχή της Αγίας Τριάδας. Ενός μικρού παραθαλάσσιου χωριού που απέχει ελάχιστα χιλιόμετρα, 25, από την πόλη της Θεσσαλονίκης και που δυστυχώς πλέον βρίσκεται σε μια μετέωρη κατάσταση. Τις δεκαετίες που πέρασαν ο τόπος έζησε έντονες στιγμές δόξας καθώς αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα παραθεριστικά θέρετρα της βορείου Ελλάδος. Μια πλαζ με πρωτόγνωρες παροχές και υποδομές που συγκέντρωνε καθημερινώς πλήθος κόσμου. Άνθρωποι όλοι των ηλικιών που ήθελαν να απολαύσουν την καθαρή θάλασσα, το ανοιχτό τοπίο - 11 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

With the driving force of nostalgia and memory accom-

Abstract

panying her, the main purpose of this paper is to tell a

The abandonment of a building coincides with the

narrative of the history both of the area and the human

moment of his death. Abandoned structures are

relationship with the beach. From the past to the pres-

found in each of our tours both inside and outside

ent. From the way the village began to be organized and

the city. Structures that are out of time, standing fro-

developed until the operation of the organized beach

zen in a state of inertia. Released from their old use,

and its decline. Life practices of the past are deposited

ready to receive new ones and regain life. But how

in an empty place. A place that today is abandoned and

many of us know what was the building that caught

revived through an alloy of memories and fantasies .

our eye before it led to decline and abandonment? The starting point of this special topic research was set with the selection of the abandoned beach of E.O.T. in the area of Agia Triada. A small seaside village that is a few kilometers away, 25, from the city of Thessaloniki and that unfortunately is now in a meteoric state. In the past decades, the place experienced intense moments of glory as it was one of the most important holiday resorts in north Greece. A beach with unprecedented facilities and infrastructures that every day gathered hundreds of people. People of all ages who wanted to enjoy the clear sea, the open landscape and the services offered by the beach boarded the ships and buses with on direction, this of Agia Triada. The most privileged reached the area with their private cars. - 13 -

αφετηρία

The Circle Of Trust _ Beirut

Plaques & Pictures _ Georgia

https://jameskerwinphotographic.com/

Dilapidated [Congo ] _ Belgium

Teal Tones _ Kolmanskop

- 16 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Τα ερείπια και δη οι εγκαταλελειμμένα δομές

εποχή περασμένη, σχεδόν ξεχασμένη. Μια πύλη μεταξύ

χαρακτηρίζονται από μια λαχτάρα βίωσης του

γνωστού και αγνώστου γεννιέται. Ένας λαβύρινθος

μη αναστρέψιμου χρόνου. Ενός χρόνου που έχει

αμφιβολιών και ουτοπικών ονείρων που διεγείρει

φύγει. Φέρουν μνήμες και αναμνήσεις, οι οποίες

την περιέργεια και εξιτάρει τη φαντασία αφήνοντας

επικαλύπτονται από ένα βαρύ πέπλο μελαγχολίας.

πίσω την όποια μελαγχολία και νοσταλγία απέπνεε

Η πραγματική όμως πηγή του ενδιαφέροντος, το

αρχικά ο χώρος. Μια διαρκή ταλάντευση ανάμεσα στο

βασικό κίνητρο είναι το αίσθημα της νοσταλγίας

όχι πλέον και όχι ακόμα, το παρελθόν και το παρόν.

που κυριεύει αυτούς τους χώρους. Αυτή είναι που

Σε μια προσπάθεια να κατανοήσω καλύτερα τις

δεσπόζει και κινητοποιεί. Δίνει χώρο στη μνήμη και

εγκαταλελειμμένες δομές αποφάσισα να πιάσω αυτό

τη φαντασία, όχι πάντοτε το ίδιο κατανεμημένο, για

το “κουβάρι” που ακούει στο όνομα ερείπια από την

να αναβιώσουν στιγμές και να πλαστoύν ιστορίες.

αρχή. Τι είναι τελικά ένα σύγχρονο ερείπιο; Πως η δομή

Απαρχή

τα

επέρχεται σε αυτή την κατάσταση; Πως επηρεάζει

εγκαταλελειμμένα κτίρια και τους εγκαταλελειμμένους

το χώρο που την περιβάλλει και πως μεταβάλλεται η

χώρους γενικότερα αποτέλεσε το φωτογραφικό έργο

κοινωνία μέσα από αυτά τα μικρά κομμάτια ιστορίας;

του James Kerwin. Οι εικόνες που απαθανατίζονται

Αναζητήσεις που με έκαναν να συνειδητοποιήσω

στο φωτογραφικό φακό του καλλιτέχνη μεταφέρουν

ότι οι εγκαταλελειμμένες δομές δεν περιορίζονται

ένα χώρο ατμοσφαιρικό και ταυτόχρονα μελαγχολικό.

μόνο στο αισθητικό μέρος αλλά έχουν να διηγηθούν

Ένα χώρο με εμφανή την απουσία του ανθρώπινου

μια πληθώρα γεγονότων. Κουβαλούν ιστορίες και

παράγοντα αλλά γεμάτο υλικά αντικείμενα που

βιώματα, όχι ενός αλλά πολλών ατόμων, και παρά το

υποδηλώνουν πως κάποια στιγμή, παλιά, πίσω στο

γεγονός ότι δεν φιλοξενούν πλέον μόνιμα ανθρώπους

χρόνο η ανθρώπινη ύπαρξη πρωταγωνιστούσε σε

εντός

αυτόν. Οι φωνές και τα χρώματα που κάποτε έντυναν

τοίχων τους συνεχίζουν να μεταφέρουν στους

τους τοίχους μπορεί να χάθηκαν, τα ίχνη τους όμως

προσωρινούς τους ενοίκους όλες τους τις εμπειρίες.

του

ενδιαφέροντος

μου

για

σημάδεψαν το χώρο και πάγωσαν το χρόνο σε μια - 17 -

των

μισογκρεμισμένων

και

φθαρμένων

αφετηρία

Μετατοπίζοντας έτσι το ενδιαφέρον μου από το αισθητικό

αυτής αντίστοιχοι χώροι. Και έπειτα Ε.Ο.Τ. Ο οργανισμός

κομμάτι των ερειπίων στην ιστορία που αυτά φέρουν

που διαμόρφωσε μέσω τεχνικών προδιαγραφών και

προσπάθησα να αποκωδικοποιήσω τι είναι τελικά αυτό

ενεργειών προβολής και προώθησης τον τουρισμό της

που γοητεύει εμένα προσωπικά στα ερείπια. Ποιο είδος

χώρας και κατ’ επέκταση των χώρων κατασκήνωσής της.

ερειπίου είναι αυτό που εν τέλει κεντρίζει το ενδιαφέρον

Οι ελλιπείς όμως πληροφορίες για τη δομή, λειτουργία

μου; Ψάχνοντας για διάφορα μέρη στην Ελλάδα με

και οργάνωση των χώρων κατασκήνωσης του Ε.Ο.Τ.

ιστορικό παρελθόν, ερειπωμένο κτιριακό απόθεμα στο

ανακατεύθυναν την έρευνα μου για ακόμα μια φορά

παρόν και δυνατότητες αξιοποίησης και ανάπτυξης στο

στο ευρύτερο πλαίσιο δράσης του οργανισμού για τις

μέλλον, δημιουργήθηκε ένας πολύμορφος κατάλογος

πλαζ της χώρας και συγκεκριμένα για την περιοχή της

με διαφορετικές περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων

Αγίας Τριάδας, μιας και αποτέλεσε το σημείο αναφοράς

δομών. Η τελική όμως απάντηση στους εσωτερικούς

μου. Που ακριβώς βρίσκεται αυτή η δομή; Πότε και από

μου προβληματισμούς ήρθε απροσδόκητα και

ποιόν δημιουργήθηκε; Ποιες δραστηριότητες λάμβαναν

αναπάντεχα μέσα από το βιβλίο “Νέα Ερείπια” του

χώρα; Γιατί εγκαταλείφθηκε; Μπορεί να αποκτήσει ξανά

Αβραάμ Παυλίδη. Παρά το πλούσιο φωτογραφικό

ο χώρος την αίγλη που κατείχε τα προηγούμενα χρόνια;

υλικό που παρατίθεται εντός του βιβλίου η προσοχή

Η πορεία της έρευνας φαντάζει σαν ένα μεγάλο

μου γρήγορα στράφηκε στον εγκαταλελειμμένο χώρο

ερωτηματολόγιο και εν μέρη είναι, αλλά η σειρά με την

κατασκήνωσης της Αγίας Τριάδας στη Θεσσαλονίκη.

οποία άρχισαν να ξεπροβάλουν οι προβληματισμοί/

Η αφετηρία είχε τεθεί και η ιστορία των χώρων

ερωτήματα διαμόρφωσαν τη ροή, τη μορφή και το

κατασκήνωσης ήταν έτοιμη να ξετυλιχθεί. Τι ορίζεται

ύφος της, οδηγώντας όχι σε μια απλή παράθεση

ως χώρος κατασκήνωσης (camping), πότε και από

στοιχείων για την πλαζ της Αγίας Τριάδας αλλά στην

ποιόν ιδρύθηκε ο πρώτος οργανισμός παγκοσμίως και

αφήγηση μιας ιστορίας για αυτήν. Ορμώμενη από τα

πως αυτός αναπτύχθηκε ήταν μερικές από τις πρώτες

ερείπια ανακατασκευάζεται μια ιστορία για την πλαζ.

αναζητήσεις μου. Εν συνεχεία η περίπτωση της Ελλάδας

Με τη βοήθεια φωτογραφικού υλικού, αφηγήσεων,

και ο τρόπος που οργανώνονται και λειτουργούν εντός

πληροφοριών από το παρελθόν και προσωπικών - 18 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

επισκέψεων στο χώρο επιδιώκεται μια νέα αφήγηση, μια νέα εικόνα. Μια ανακατασκευασμένη εικόνα ενός τόπου γνώριμου αλλά συνάμα ανοίκειου. Ενός τόπου όπου το παρελθόν επικάθεται στο παρόν. Το σήμερα στηρίζεται στη μνήμη και αναδεικνύει στιγμές του παρελθόντος.

- 19 -

“κόκκινο φάντασμα”

1892

σανατόριο Α

100 κλίνες ιταλικό χωριό φά

προοπτική για ίδρ

“σκουριά και θειάφι”

1862

εργοστάσιο Κάρολος Φιξ _ Θεσσαλονίκη διατηρητέο συγκρότημα ζυθοποιίας 28 στρέμματα χώροι διασκέδασης και τέχνης (Φίξ in art) hub “θησαυρός πολιτιστικής και βιομηχανικής κληρονομιάς ”

1922

θεωρυχείο _ Μήλος γεωλογικός πλούτος νησιού δεν έχει αξιοποιηθεί

εργοστάσιο Κρόνος _ Ελευσίνα διατηρητέο συγκρότημα 16 κτιρίων 36 στρέμματα πολιτιστικές εκδηλώσεις “Αισχύλεια” χώρος εικαστικών εκθέσεων

καπναποθήκη “Τσιμίνο διατηρητέο κτίριο ανενεργό κέλυφος

“η Μέκ

“κοιμισμένος γίγαντας”

1975

Αγία Ελεούσια _ Ρόδος

άντασμα

ρυμα ανιάτων

“το σπίτι του θανάτου”

1947

πύργος Πειραιά _ Πειραιάς εμποριοναυτιλιακό κέντρο 84 μέτρα πρόταση για μετατροπή σε γραφεία, χώρους λιανικού εμπορίου και εστιατόρια γραφείο PILA “η καρδία της ενέργειας της Ελλάδας”

1963

ο Ααρών” _ Καβάλα

εργοστάσιο λιπασμάτων ΑΕΒΑΛ _ Πτολεμαΐδα ΒΙΟ.ΠΑ 1.707 στρέμματα

κκα του καπνού”

929

επιθυμία Δήμου για αξιοποίηση

“κάτι να καίει”

1960

κάμπινγκ Αγίας Τριάδας _ Θεσσαλονίκη λαϊκή πλαζ 132 στρέμματα επιθυμία Δήμου για αξιοποίηση

Πλαζ - κάμπινγκ Αγίας Τριάδας _ Αβραάμ Παυλίδης [2017] Νέα Ερείπια , Θεσσαλονίκη : Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Γιατί όμως αυτή η φωτογραφία; Τι το σαγηνευτικό έχει αυτό το μέρος;

Η καθήλωση του χρόνου σε μια καλτ

εποχή,

καλτ <αγγλικά cult>: Οτιδήποτε ανοίκειο

φαινομενικά μακρινή αλλά ταυτόχρονα κάπως

ή και ανυπόφορο που αρχικά προξενούσε ένα αίσθημα αποστροφής και πλέον

οικεία, σε συνδυασμό με ένα χώρο από τον οποίο

έχει

πέρασαν και διαμόρφωσαν, σαν ένα ζωντανό καμβά,

μετατράπηκε

με

την

βοήθεια

της ασφάλειας και της εκλεκτικής

με ήχους και χρώματα χιλιάδες άνθρωποι όξυναν

μνήμης της χρονικής απόστασης σε

την περιέργεια μου. Ένας χώρος εγκαταλελειμμένος

κάτι νοσταλγικό ακόμα και θελκτικό.

που παρόλη τη φθορά που έχει υποστεί διατηρεί ακόμα την πολύχρωμη και πολύμορφη του διάσταση. Έντονο κόκκινο χρώμα στους τοίχους και καρέκλες διαφορετικού τύπου που παραπέμπουν σε μια εφήμερη και ανάλαφρη συνθήκη. Έτσι δεν πρέπει άλλωστε να είναι και το καλοκαίρι; Και στο κέντρο οι κλασσικές για την εποχή οθόνες. Ένα μέσο παρακολούθησης που συνδέθηκε άμεσα με τη ζωή και τη μνήμη όλων μας καθώς δεν υπήρχε σπίτι, κύριας ή παραθεριστικής

Τριάδας”. Η συσχέτιση λειτουργίας και φυσικού

κατοικίας, που να μη διέθετε μια από αυτές.

περιβάλλοντος ήταν αυτό που πραγματικά με

Όλα αυτά όμως, χωρίς να θέλω να τα υποβαθμίσω,

εξίταρε. Η θάλασσα, το σαγηνευτικό αυτό υγρό

αποτέλεσαν απλά το έναυσμα. Η λεπτομέρεια που

στοιχείο,

“κλείδωσε” την περιοχή μέσα μου ήταν η λεζάντα που

πορεία της ζωής μου και έχω παρατηρήσει

συνοδεύει τη φωτογραφία, “Πλάζ- κάμπινγκ Αγίας

πως επιτηδευμένα ή μη την αναζητώ διαρκώς. - 23 -

είναι

άρρηκτα

συνδεδεμένη

με

την

αισθητηριακά ρημάγματα

νοσταλγία νόστος – επαναπατρισμός + άλγος – πόνος

Κάθε άνθρωπος στην πορεία της ζωής του έχει βρεθεί αντιμέτωπος με μεγάλες αλλαγές, γεωγραφικές, κοινωνικές και συναισθηματικές. Αλλαγές που τον απέκοψαν, ενίοτε βίαια από παραδόσεις, πρότυπα και συστήματα αξιών που αποτέλεσαν τις ρίζες για τη μετέπειτα εξέλιξη της ζωής του. Νοσταλγία σημαίνει απώλεια, σημαίνει αυτό το γλυκόπικρο συναίσθημα που μας προκαλεί η ανάγκη για επιστροφή στην πατρίδα, σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, σε ευχάριστες καταστάσεις που βιώσαμε. Σε όλες εκείνες τις στιγμές που αισθανθήκαμε ασφαλής, αυθεντικοί. [01] Αντικείμενα του παρελθόντος αποκτούν ιδιαίτερη συναισθηματική και συμβολική αξία, μιας και λειτουργούν ως συγκεκριμένοι δείκτες του χρόνου που πέρασε. Κάθε φορά που βιώνουμε κάτι σκληρό, ψυχρό, εξωφρενικό και αφιλόξενο, δραπετεύομε με τη βοήθειά τους από το “σκοτεινό” παρόν και καταφεύγουμε νοερά στο “γαλήνιο” παρελθόν. Μετατρέπουμε στην ουσία το χρόνο σε τόπο. Έναν τόπο που μας παρέχει την αναγκαία ασφάλεια και ηρεμία. Έναν τόπο στον οποίο μπορούμε να μπαινοβγαίνουμε, όποτε νιώσουμε την ανάγκη , ώστε να βρούμε την απαραίτητη εσωτερική μας ισορροπία. Στην πραγματικότητα η νοσταλγία μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα το σήμερα. Αποτελεί μια επιπλέον ματιά στο χρόνο και στο χώρο, στο παρελθόν και στο παρόν. [02]

[01] Huyssen A. [2006], “Nostalgia for Ruins”, Grey Room 23, [σσ.06 - 21], Cambridge: THE MIT PRESS [02] Dawdy Lee S. [2010], “Clockpunk Anthropology and the Ruins of Modernity”, Current Anthropology , Volume 51, Number 6

- 26 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

μνήμη μιμνήσκω _ υπενθυμίζω

Χωρίς τη μνήμη θα ήμασταν κενοί, δοχεία άδεια δίχως στιγμές, γεγονότα, εμπειρίες και πρόσωπα. Ο χρόνος θα έχανε το νόημα του, τη συνοχή του. Απαρτιζόμενος από στιγμές, αποκομμένες και κατακερματισμένες, που αδυνατούν να μπουν σε μια σειρά ώστε να αποδώσουν λόγο και ταυτότητα στη ζωή μας. Παρελθόν, παρόν και μέλλον μπλέκονται σαν ένα κουβάρι στο οποίο δύσκολα κάποιος μπορεί να βρει την αρχή και το τέλος του. Μια αδυναμία ιεράρχησης στιγμών και εμπειριών που αποτρέπει τις συγκρίσεις και κατ’ επέκταση την εξαγωγή συμπερασμάτων. [03] Η μνήμη λειτουργεί ως ένας περίπλοκος μηχανισμός που εμπλέκεται σε πολλές πτυχές του ανθρώπινου βίου και των δομών που αυτός δημιουργεί. Το σώμα μας βρίσκεται σε ένα διαρκή διάλογο με το ευρύτερο περιβάλλον του. Δέχεται και επεξεργάζεται διαρκώς ερεθίσματα, οπτικά, ακουστικά και οσφρητικά, που αυτό του στέλνει. Λειτουργεί δηλαδή σαν αγωγός. Ένας αγωγός φορτισμένος με κινήσεις του περιβάλλοντος στις οποίες το σώμα αντιδράει ανάλογα με τα βιώματα και τις παρελθοντικές του εμπειρίες. Μνήμη και αντίληψη συνεργάζονται με κύριο μέλημα την εισαγωγή του παρελθόντος στο παρόν και μέλλον. Μια κυρίευση του “νεκρού” επί του “ζωντανού”. [03] Η μνήμη όμως κατά βάση είναι “συλλογικό γεγονός” που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κοινωνικής ζωής και προσαρμόζεται ανάλογα με τις συνθήκες. Κάθε άνθρωπος φέρει στη μνήμη του αναμνήσεις απαρτιζόμενες από γεγονότα, στιγμές, πρόσωπα και συναισθήματα. Αναμνήσεις που διαμορφώνουν την προσωπικότητα, ξεχωριστή και μοναδική για το καθένα, σε ένα πλαίσιο συλλογικότητας όμως. Παρότι κάποια

- 27 -

αισθητηριακά ρημάγματα

πράγματα τα βιώνουμε μόνοι μας, η μνήμη μας χρειάζεται τη μνήμη των άλλων. Δεν είμαστε ποτέ μόνοι μας. Για αυτό η ακρίβεια της ανάμνησης που ανασύρεται κάθε φορά μεγιστοποιείται όταν εμπλουτίζεται από τις οπτικές περισσότερων ατόμων. Συλλογικές μνήμες που όχι μόνο εκδηλώνονται κοινωνικά αλλά έχουν και τελεστικό χαρακτήρα. Η ίδια ιστορία μεταφέρεται και εκλαμβάνεται διαφορετικά ανάλογα με το περιβάλλον που “ντύνει” κάθε φορά την αφήγησή της. Η τέλεσή τους επιφέρει δράσεις και αντιδράσεις. Παράγει συμπεριφορές. Αναπαριστούν γεγονότα που άλλοτε έλαβαν χώρα και άλλοτε δεν είμαστε σίγουροι για την ακρίβειά τους. Όποια όμως και αν είναι η συνθήκη αυτό που είναι δεδομένο είναι πως η συλλογική μνήμη διαμορφώνει διαρκώς πλαίσια υποδοχής του παρόντος. Συσχετίζει το παρελθόν με το παρόν επιδιώκοντας να σμιλεύσει το μέλλον. [03], [04]

[03] Πανόπουλος Θ., Παπαγγελοπούλου Μ., Τζουνίδου Ζ. [2017], Η μνήμη στο χώρο πέρα από το μνημείο, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα [04] Σταυρίδης Σ. [2006], “Η σχέση χώρου και χρόνου στη συλλογική μνήμη”, Μνήμη και εμπειρία του χώρου, [σσ.13 - 41], Αθήνα : Εκδόσεις Αλεξάνδρεια

- 28 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

φαντασία φαίνω _ φαντάζομαι

Η φαντασία είναι το εργαλείο που συμπληρώνει τη μνήμη και επουλώνει οποιαδήποτε κενά εμφανίζει κατά τη διαδικασία ανάσυρσης εικόνων από το “αρχείο” της. Οι παγωμένες και στατικές εικόνες στο χρόνο με τη βοήθεια της φαντασίας συντίθενται σε μια νέα ενιαία αφήγηση που μπορεί να μην είναι πιστή αλλά φαίνεται πιστευτή. Τόσο στα δικά μας “μάτια” όσο και στο περιβάλλον με το οποίο μοιραζόμαστε τη “σπασμένη” μας ανάμνηση. [03]

- 29 -

αισθητηριακά ρημάγματα

φόβος φοβέομαι _ φοβάμαι

Ο άνθρωπος περισσότερο από τον οποιονδήποτε αναζητεί συνεχώς την απουσία και την παρουσία, στοχάζεται συνεχώς πάνω στο οικείο και στο ανοίκειο, στο δικό του και στο ξένο, σε αυτό που γνωρίζει και εμπιστεύεται και σε αυτό που του φαίνεται διαφορετικό ίσως και απειλητικό, και εκεί ανάμεσα σε αυτές τις λεπτές μετέωρες γραμμές επιθυμεί, φαντάζεται, λυπάται, μισεί, αποστρέφεται, χτίζει τείχη ή παγώνει. [05]

[05] Σπυροπούλου Μ. [2017], “ Το ανοίκειο που κρύβουμε μέσα μας”, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17 Δεκεμβρίου

- 30 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

θάνατος θανή

Τα θραύσματα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που μένουν πίσω διηγούνται μια σειρά ιστοριών και θέτουν τις βάσεις για εν δυνάμει προβληματισμούς. Συντρίμμια μιας ταχύτατης άνθησης και ενός αργού θανάτου που διηγούνται μια χαμένη ολότητα χώρων σε χρόνους αλλοτινούς. [06]

[06] Καραμήτρου Α. [2017],, Στο κατώφλι της εγκατάλειψης: εγκώμιο του θανάτου των κτιρίων, Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Χανιά

- 31 -

αισθητηριακά ρημάγματα

Η νοσταλγική λαχτάρα για το παρελθόν κατά κύριο

απουσίας. Μιας απουσίας όχι κενής νοήματος αλλά

λόγω υποδηλώνει τη λαχτάρα για ένα άλλο μέρος. Την

γεμάτης με μνήμες παρελθοντικών γεγονότων. Κάθε

επιθυμία για μια ουτοπία. Χωρικές και χρονικές επιθυμίες

επίσκεψη σε μια εγκαταλελειμμένη δομή δημιουργεί

πλέκουν έναν εγκώμιο, το οποίο αντανακλάται πλήρως

μια πληθώρα αισθημάτων. Η αισθητηριακή αντίληψη

στη δομή ενός σύγχρονου ερειπίου. Στο “σώμα” του

καθένος από εμάς διαφέρει, με αποτέλεσμα κάποιος

ερειπίου το παρελθόν δηλώνει παρόν. Ένα παρόν λειψό,

να μένει ασυγκίνητος στη θέαση ενός σύγχρονου

καθώς η δομή δε δύναται να εκπληρώσει την αρχική

ερειπίου, άλλος να διεγείρει την περιέργεια του και να

της λειτουργία. Αυτή ακριβώς η επιθυμία για αναβίωση

επιδιώκει μια εκτενή διερεύνησή του και κάποιος άλλος

σε συνδυασμό με την άμεση άρνησή της είναι που

να τρομοκρατείται, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

καθιστούν το ερείπιο νοσταλγικό φάρο. Φάρο μνημών

Η εγκατάλειψη λόγω της εμφάνισης των φθορών

και τραυμάτων. Φάρο που εγείρει εμμονή και νοσταλγία

ταυτίζεται με το θάνατο. Τόσο της δομής όσο και του

για μια εποχή που ενώ πέρασε δεν έχει χάσει ακόμα

δυσβάστακτου φορτίου μνήμης που φέρει. Και κάπως

τη δύναμή της να διαμορφώσει το μέλλον. Φέρει μια

έτσι γεννιέται και ο φόβος. Ο φόβος για την απώλεια

υπόσχεση που έχει εξαφανιστεί από τη δική μας εποχή.

της οικειότητας, για την απώλεια της ύπαρξης. Μιας

Την υπόσχεση ενός εναλλακτικού μέλλοντος. Η εμμονή

ύπαρξης που δεν περιορίζεται μόνο στην υλικότητα

και φαντασίωση ως προς το ερείπιο μπορούν λοιπόν

αλλά μπορεί να μεταφραστεί και να συσχετιστεί και με

να χαρακτηριστούν ως ένα παλίμψηστο πολλαπλών

την ανθρώπινη απώλεια. Η υλική φθορά μετατρέπεται

ιστορικών γεγονότων και παραστάσεων. Φαντασιώσεων

σε φθορά της ανθρώπινης υπόστασης.

του παρελθόντος που μπορούν να γίνουν αντιληπτές

Πρόκειται για ένα κατώφλι μεταξύ γέννησης και

μόνο κατά την παρακμή της δομής και αυτό είναι που

[06]

θανάτου. Ένα κατώφλι με διττή φύση, καθώς ο θάνατος

καθιστά το ερείπιο υποκείμενο της νοσταλγίας. [01]

της δομής σηματοδοτεί ταυτόχρονα τη γέννηση

Η δομή είναι κενή. Ένα δοχείο χωρίς ζωή, αλλά

μιας νέας μορφής. Με αφετηρία την αλλοίωση και το

γεμάτο από “φωνές” παλιών ενοίκων του. Έρχεται

διαμελισμό της, δίδεται η ευχέρεια για μια πραγματική

στην επιφάνεια λοιπόν μια παρουσία μέσω της

ή εικονική ανασύνθεση της. Η απόδοση μιας ποιητικής - 32 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

διάστασης προς όφελος της ανθρώπινης ύπαρξης. [06]

Ξεχώριζες μέσα στο πλήθος και έπειτα χάθηκες δίχως αυτό.

Ποιος είσαι όταν λείπουν όλοι από τριγύρω σου; Μιλάς με τον βαθύτερο εαυτό σου ή φοβάσαι να ακούσεις τι έχει να σου πει;

Δεν είμαι μόνος αλλά κάποιες μέρες είμαι μοναχικός...

Θ.Π. ΔΜΦ, 2021

- 33 -

πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

424

425

426

451

πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

Η ανθρώπινη φύση είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη

τις οποίες ο άνθρωπος και η φύση σμίγουν, παράγει μια

με το υγρό στοιχείο. Μέχρι τη στιγμή της γέννησης

ευεργετική συνθήκη για την ψυχοσύνθεση του ατόμου.

μας “φιλοξενούμαστε” σε ένα χώρο που κατακλύζεται

Το υγρό στοιχείο έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Αποτελεί

από αυτό, ενώ καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωή μας

στοιχείο κάθαρσης και εξυγίανσης, ενώ ταυτόχρονα

συνεχίζουμε να φέρουμε μέσα μας μια μεγάλη

φέρει και μια μυστική ταυτότητα.

ποσότητά του. Ίσως για αυτό να αισθανόμαστε μια

αναμνήσεις. Μεταδίδει αισθήματα και συναισθήματα

πηγαία έλξη. Νιώθουμε άνετα και οικεία μαζί του

χωρίς να γνωρίζει όρια και αποστάσεις. Διαθέτει μια

γιατί στην ουσία δε το αποχωριστήκαμε ούτε στιγμή.

επικοινωνιακή νοημοσύνη. Διατηρεί μοτίβα τραύματος

Το νερό κατά κύριο λόγο συμβολίζει τη ζωή, τη

αλλά και λάμψης, ανάλογα με τη συνείδηση εκείνου με τον

Ενεργοποιεί

οποίο συνδέεται κάθε φορά. Μοτίβα που φυλάσσονται

γέννηση, τη ροή και την εξέλιξη, ενώ κατά τους

στους πιο κρυφούς εσωτερικούς μας κόσμους και

μοντέρνους χρόνους συσχετίστηκε και με τη διαφυγή

ανασύρονται από τη λήθη τους αναπάντεχα. [07]

και την ψυχική διέγερση. Η φύση του είναι πολύπλοκη και πολύπλευρη, ενώ τα χαρακτηριστικά του επιδρούν δραστικά τόσο συλλογικά, σε βαθμό να διαμορφώνουν ολόκληρους πολιτισμούς, όσο και ατομικά, σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Άλλοτε με θετικό αντίκτυπο και άλλοτε με αρνητικό, κάθε ένας από εμάς έχει βρεθεί έστω και μια φορά αντιμέτωπος με τις προκλήσεις και τους αγώνες που φέρει η δύναμη του υγρού στοιχείου. Μια δύναμη αδιαμφησβήτητη, ορμητική, ατίθαση και απειλητική. Εντούτοις η πλειοψηφία των στιγμών κατά

[07] Τζιρτζιλάκης Γ. [2015], “ Ο δρόμος που δεν πήραμε – Για μια αρχαιολογία της θάλασσας στον σύγχρονο πολιτισμό”, Συμβιώσεις : Η αρχιτεκτονική στην εποχή των φυσικοπολιτισμών και της τεχνητής φύσης, [σσ.90 - 105], Βόλος : Εκδόσεις Καστανιώτης

- 36 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Ο πίνακας του Hokusai δείχνει το υπέροχο γαλάζιο κύμα να ανεβαίνει και να επιδεικνύει τα νύχια του πάνω σε ένα απρόσιτο μικρό βουνό Φούτζι στο βάθος. Το αιώνιο βουνό είναι παγωμένο σε αυτό το δευτερόλεπτο πριν καταρρεύσει το κύμα. Τρεις βάρκες που οριακά γίνονται αντιληπτές, σα να είναι οι πρωταγωνιστές σε ένα παιχνίδι κρυφτού, αγωνίζονται με την ανυψωτική παλίρροια. Η διασπορά του αφρού διπλασιάζεται ως χιονόπτωση πάνω από το Φούτζι. Το νερό βρίσκεται σε κίνηση: οι αφροί του κύματος μοιάζουν σαν νύχια που θέλουν να αρπάξουν και να πνίξουν τους ψαράδες. Η επικείμενη συντριβή του κύματος είναι δεδομένη. Οι μικροσκοπικοί ψαράδες στριμώχνονται μέσα στις βάρκες, καθώς αυτές γλιστρούν κάτω και μέσα από το κύμα, και προσπαθούν να τις οδηγήσουν στην Hokusai [1831], The Great Wave

άλλη πλευρά. Η βιαιότητα της φύσης σ’ αυτό το έργο ισορροπεί με

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/45434

την ήρεμη αυτοπεποίθηση, την πειθαρχία και την αγωνιστικότητα των έμπειρων ψαράδων.

Η θάλασσα υποχωρεί ακόμη και όταν ταξιδεύουμε προς το μέρος της. Αυτή είναι η αίσθηση που μας κατακλύζει σε κάθε ταξίδι προς αυτήν. Φτάνουμε στην παραλία αδημονώντας να βυθιστούμε τόσο στα κύματα όσο και στην απέραντη αμμουδιά που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Ο πίνακας του David Cox απεικονίζει την ακτή της Ουαλίας στη δεκαετία του ‘70, όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα. Απομακρυσμένη, αποσυρμένη, μια μακρινή ράβδος

David Cox [1854], Rhyl Sands

υγρού χρώματος μακριά απέναντι από ένα φλοίδα ακτής.

https://www.tate.org.uk/art/artworks/cox-rhyl-sands-t04130

- 37 -

πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

Γη, νερό, ουρανός: τα στοιχεία στοιβάζονται σε τρεις ζώνες, ριζικά αφηρημένες. Ολόκληρη η σύνθεση αποτελείται από πολύχρωμες οριζόντιες ρίγες. Μια λευκή παράκτια άμμος με μοναδικό της στοιχείο την παρουσία ενός μοναχό, μια μαύρη θάλασσα και τέλος ένας γκρίζος ουρανός. Ο μαύρος ωκεανός εκτείνεται απέραντα μπροστά από το μοναχό, σα μια άβυσσο δίχως όρια. Το κύριο κίνητρο της εικόνας είναι η γραμμή του ορίζοντα. Τα σύννεφα την κρύβουν, ωστόσο, η εγγύτητα των βαρέων κυμάτων και ο κινούμενος ουρανός αποκαλύπτει αυτή τη γραμμή. Πρόκειται για ένα ανησυχητικό όραμα. Μιας θάλασσας σκοταδιού, με μόνη της ελπίδα την υπόδειξη του μπλε ουρανού πάνω από τα σύννεφα. Η αιώρηση της ελπίδας είναι αυτή που σαγηνεύει το βλέμμα μας και το οδηγεί στα βαθιά. Caspar David Friedrich [1808-10], The Monk by the Sea https://www.khanacademy.org/humanities/becoming-modern/romanticism/ romanticism-in-germany/a/friedrich-monk-by-the-sea

Πρόκειται για έναν πίνακα με κεντρικό θέμα το χρόνο που περνάει, το χρόνο και τα παιχνίδια της παιδικής της ηλικίας στην μπανιέρα. Και της θλίψης, της θλίψης για όλα όσα της συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ζωής της. Σε αντίθεση με τους άλλους πίνακες ζωγραφικής της, εδώ δεν υπάρχει ένα και μόνο ένα κυρίαρχο στοιχείο. Πραγματοποιείται ένας συνδυασμός νέων συμβολικών παραστάσεων, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από τα γεγονότα της ζωής της, και στοιχείων που έχει απεικονίσει σε άλλους πίνακες της. Στο νερό, οι αντανακλάσεις είναι οι εικόνες της ζωής και του θανάτου, της ευτυχίας και της θλίψης, της άνεσης και του πόνου, καθώς και του παρελθόντος και του παρόντος. Στη μέση αυτών των εικόνων βρίσκεται η ίδια η Kahlo. Φαίνεται πνιγμένη στη φαντασία

Frida Kahlo [1938], What the water gave me

της, στο αίμα που βγαίνει από το στόμα της.

- 38 -

https://www.fridakahlo.org/what-the-water-gave-me.jsp

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Η συμβολή του νερού και δη της θάλασσας στην

παρεμπόδιζε οποιαδήποτε προσπάθεια για κολύμβηση

ανθρώπινη υγεία αναγνωρίστηκε επίσημα το 19ο

αφήνοντας ως μοναδική επιλογή το πλατσούρισμα

αιώνα, γεγονός που συντέλεσε στη ραγδαία αύξηση

στα ρηχά. Η ανάπαυση στην αμμουδιά δεν υπήρχε ως

των λουτροπόλεων. Η ηλιοθεραπεία βέβαια ακόμα

επιλογή. Κατά την άφιξη τους στην παραλία οι γυναίκες

φάνταζε κάτι το αδιανόητο και μακρινό (μόδα έγινε από

εισέρχονταν σε “κλειστές άμαξες μπάνιου”, φορούσαν

τη Coco Chanel τον 20ο αιώνα), μιας και η διαφύλαξη

το μαγιό τους και κατευθύνονταν εντός αυτών προς το

της λευκής επιδερμίδας αποτελούσε ένδειξη της

νερό. Η βουτιά στο νερό λειτουργούσε λυτρωτικά καθώς

αριστοκρατικής τάξης του ατόμου. Το θαλάσσιο

τότε απελευθερωνόταν από το “κλουβί” τους. [08], [09]

μπάνιο αντιμετωπίζεται αποκλειστικά και μόνο ως προληπτική και θεραπευτική μέθοδος ασθενειών, με τη ψυχαγωγία να μη λαμβάνεται καν υπόψιν. [08], [09] Το 1824, στη Γαλλία, οργανώνεται η πρώτη εξοπλισμένη παραλία με περίφραξη και κάποια υποτυπώδη αποδυτήρια. Οι γυναίκες δε συνυπάρχουν με τους άντρες, με την παραλία να είναι χωρισμένη σε δύο μέρη αποτρέποντας κατά αυτό τον τρόπο οποιαδήποτε επαφή. Όπως ήταν αναμενόμενο, την εμφάνισή του κάνει και το πρώτο μαγιό. Μακριά βαμβακερή σκελέα για τους άντρες και ειδικό μακρύ φόρεμα με ψηλές κάλτσες για τις γυναίκες. Η δραστηριότητα των

Άμαξες μπάνιου http://www.newsville.be/christos-mplatsiotis-istoria-diakopon-thalassa/

γυναικών ήταν περιορισμένη. Το βάρος της “στολής” [08] Κουρέλλου Ντ. [2018], “Τα μπάνια των λαών”, Καθημερινή, 03 Αυγούστου

[09] Μπλατσιώτης Χ.. [2013], “Οι παραλίες των Ελλήνων και των Βέλγων και η ιστορία των διακοπών στη θάλασσα”, NewsVille, 06 Αυγούστου

- 39 -

πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι οργανωμένες πλαζ

πάροδο όμως του χρόνου, η μόδα του θαλάσσιου

άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και σε άλλες χώρες,

μπάνιου εδραιώθηκε και στη χώρα μας. Παραλίες

όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Αυστραλία.

όπως οι Τζιτζιφιές, το Λαγονήσι, η Βάρκιζα, το

Η αλλαγή των κοινωνικών προτύπων σε συνδυασμό

Καλαμάκι, το Φάληρο, η Βουλιαγμένη, το Καβούρι,

με τη σεξουαλική απελευθέρωση εδραίωσαν την

το Σούνιο, η Αρετσού, η Περαία, το Μπαχτσέ Τσιφλίκι,

πεποίθηση πως η επίδραση της θάλασσας στο σύνολο

η Αγία Τριάδα, η Μηχανιώνα και η Επανομή γίνονται

της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου είναι μόνο θετική.

ιδιαίτερα γνωστές. Η αγάπη για την παραλία και

Με την είσοδο του 20ου αιώνα και την εισχώρηση

το μπάνιο βρήκε τη θέση της στη χώρα μας και

οικονομικών αλλαγών στο προσκήνιο η σχέση του

δεν έπαψε από τότε να αναπτύσσεται. [08], [09]

ανθρώπου και των ενδιαφερόντων του για την παραλία και τη διασκέδαση εντός αυτής μεταλλάχθηκε. Το δικαίωμα στις διακοπές, το δικαίωμα στο ταξίδι δημοκρατικοποιήθηκε. Η αύξηση τους εισοδήματος σε συνδυασμό με τη γυναικεία χειραφέτηση έβγαλε δειλά δειλά τον κόσμο, προνομιούχους και μη, στο δρόμο με προορισμό την παραλία. Ο καλοκαιρινός παραθερισμός άρχισε σιγά σιγά να αποτελεί για τον περισσότερο κόσμο της Δυτικής Ευρώπης μια “γλυκιά” συνήθεια. Την ίδια εποχή αρχίζει να λειτουργεί ουσιαστικά και ο θεσμός των παιδικών κατασκηνώσεων· κατασκηνώσεων που προορίζονταν κυρίως για παιδιά που ήρθαν αντιμέτωπα με το σκληρό πρόσωπο του πολέμου.

[08], [09]

Η Ελλάδα αρκετά καχύποπτη, στην αρχή τουλάχιστον, δε καλοδέχτηκε τη ξενόφερτη αυτή τάση. Με την - 40 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας Ο άνθρωπος και η θάλασσα

Πάντα τη θάλασσα, άνθρωπε λεύτερε, θ’ αγαπάς! Αυτή είναι ο καθρέπτης σου κοιτάζεις τους βυθούς σου στο κύλισμα τ’ ατελείωτο του κύματος, κι ο νους σου κλείνει κι αυτός την πίκρα της αβύσσου, της βαθιάς

Σ’ αρέσει να βυθίζεσαι στο πέλαο που σου μοιάζει’ να κλείσεις στην αγκάλη σου θες τον ωκεανό, και της καρδιάς σου η τρικυμιά καμιά φορά ησυχάζει, τον άγριο του κι αδάμαστο ακούοντας στεναγμό

Είστε κι οι δυο σκοτεινοί κι απόκρυφοι’ κανείς, ω άνθρωπε, δε μέτρησε την άπατη άβυσσό σου’ κανείς δεν ξέρει, ω θάλασσα, τον πλούτο τον κρυφό σου, τόσο με ζήλια κρύβετε τα μυστικά σας εσείς!

Κι όμως, να που αναρίθμητους αιώνες στη ζωή, ο ένας τον άλλον άφοβα κι ανήλεα πολεμάτε, τόσο κι οι δυο σας τη σφαγή, το θάνατο αγαπάτε, ω πολέμαρχοι αιώνιοι, ω αμείλικτοι αδερφοί!

Charles Baudelaire

- 41 -

όλη η παραλία μια σκηνή

παραθερίζω

που δεν είναι στην πραγματικότητα, να αποκτήσει

παρά - θέρος - ίζω _ περνάω το καλοκαίρι ή τμήμα

ένα καλοσχεδιασμένο ρόλο. Γιατί η παραλία φαντάζει

αυτού σε κάποιο μέρος (εξοχικό, παραθαλάσσιο,

ελεύθερη, αλλά ακόμα και η πιο μικρή χειρονομία, το

ορεινό κτλ. μέρος) κάνοντας διακοπές.

παραμικρό βλέμμα υπόκεινται σε έλεγχο. Το βλέμμα

Ο παραθεριστής αφιερώνει τις διακοπές του

στην παραλία επιπλέει όπως ακριβώς και οι “καλεσμένοι”

στην ακινησία. Αρχίζει τις διακοπές του με κύριο

της στο νερό. Επιπλέει χωρίς ιδιαίτερο σκοπό στο

μέλημά του ένα· το ταξίδι του να είναι σύντομο.

τοπίο, γλιστράει από τη μια επιφάνεια στην άλλη και

Να φτάσει στον προορισμό του και να αράξει.

γοητεύεται από τις λεπτομέρειες του περιβάλλοντος.

Μετακινείται με σκοπό να μη μετακινηθεί. Ταξιδεύει για να μη ταξιδέψει. Παραθεριστής

Το αίσθημα της άφεσης, ψυχικής και σωματικής,

είναι αυτός ο περίεργος τύπος που όλοι κρίνουμε

κατακλύζει τους λουόμενους, μετατρέποντας τους

αλλά στην πραγματικότητα όλοι μας κρύβουμε

σε θεατές παράστασης. Αφήνονται να παρασυρθούν

μέσα μας. [10]

από τα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα, σημαντικά και μη. Το μάτι καθυστερεί στα σημεία που

Η ακροθαλασσιά γίνεται το μέρος που ο παραθεριστής

παρουσιάζουν ενδιαφέρον, σε ό,τι μαγεύει, εκπλήσσει

ερωτεύεται. Εκεί που όλα τα ένστικτα, οι καταστάσεις και οι λειτουργίες συντηρούν τη ζωή του και την κάνουν

και δίνει δικαίωμα στην ονειροπόληση.

ολοένα και πιο όμορφη. Το μέρος όπου η ψυχολογία

Η παραλία δεν είναι ένας τόπος επιστροφής αλλά ένας

του βρίσκεται στο ζενίθ της. Ένα κύμα εσωτερικής

τόπος μιας νέας αρχής. Κάθε φορά ο λουόμενος φεύγει

γαλήνης και ευφορίας καλύπτει τα πάντα. Ούτε στο

από εκεί ανανεωμένος χωρίς να έχει κάνει απολύτως

βουνό ούτε στην εξοχή είναι ο ίδιος άνθρωπος. Μόνο

τίποτα. Η γείωση των ποδιών εντός της άμμου

στην ακροθαλασσιά σκηνοθετεί τον εαυτό του ώστε

λειτουργεί θεραπευτικά, σχεδόν μαγικά. Κάθε έννοια

να προβάλει μια τέλεια εικόνα του εαυτού του, κάτι

και κούραση εξαφανίζονται και η “γλυκιά” μυρωδιά του

[10] Παπαγιαννίδου Μ. [2008], “ Ροβινσώνας στις Κομόρες”, Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου [11] Μπουκάλας Π.. [2000], “ Ο... Φιλέας Κρούσος πάει διακοπές”, Καθημερινή, 25 Ιουλίου [12] Φύσσας Δ.. [2018], “ Το δοξασμένο μπικίνι έγινε 72 ετών”, AthensVoice, 03 Ιουνίου

- 44 -

[10], [11], [12]

take your pill powered with natural paradise balanced with reality smoothness infused with c-vitamin

όλη η παραλία μια σκηνή

άλατος γαληνεύει την ψυχή κάθε επισκέπτη της. Δεν

Παρά θιν’ αλός _ ακροθαλασσιά, ακρογιαλιά

είναι τυχαία η εμμονή για τον παραθερισμό, “παρά

Ο ραψωδός Όμηρος στην Ιλιάδα αναφέρει πως

θιν’ αλός” , με αποτέλεσμα όσοι παίρνουν τα βουνά

ο Αχιλλέας βγαίνει να κλάψει και να αναζητήσει την μητέρα του, την θαλασσινή θεότητα Θέτιδα,

κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού να θεωρούνται

παρα θιν’ αλός (Α 327). Βαδίζοντας παράλληλα

εκκεντρικοί. Καλοκαίρι άλλωστε σημαίνει θάλασσα.

με τη θάλασσα θα την επικαλεστεί και εκείνη

Τι; Όχι; Σε μια χώρα όπου το υγρό στοιχείο κυριαρχεί

θα αναδυθεί από τα βάθη του ωκεανού, για να

και αποτελεί το λαμπερό πρωταγωνιστή κάθε

αποκαταστήσει την αδικία που έγινε σε βάρος

“πακέτου διακοπών”, τα εν δυνάμει μπρούντζινα

του.

κορμιά σπεύδουν να συναντήσουν τις φαντασιώσεις

https://www.liberal.gr/news/para-thin039-alos/67606

τους στον παραθαλάσσιο προορισμό τους. Με τα αξεσουάρ τους παραμάσχαλα, σανδάλια, ομπρέλες,

Ως

τσάντες, πετσέτες, αντηλιακά, βιβλία, φουσκωτά

τελετή

ορίζεται

κάθε

περιοδικά

επαναλαμβανόμενη πράξη από την οποία ο

μετέχουν σε μια τελετουργία , μια αναπαράσταση

άνθρωπος φέρεται εξαρτημένος, τόσο βιολογικά

της συλλογικής ζωής εγκατεστημένης στην παραλία.

όσο και ψυχολογικά. Κάθε τελετή φέρει ένα

Μια άδεια σκηνή υποδέχεται τα ημίγυμνα σώματα.

κύριο στόχο, το πάγωμα του χρόνου. Το στιγμιαίο πάγωμα του χρόνου λειτουργεί λυτρωτικά για το

Ένας τόπος συμβολικών λειτουργιών. Ένας τόπος

άτομο, του παρέχει μια δυνατότητα αποσυμπίεσης.

εξαγνισμού, αναγέννησης, ανανέωσης, φρεσκάδας,

Αποκομμένος πλέον από τις φθορές και

σεξουαλικότητας και άφεσης γίνεται το πλέον

απαγορεύσεις που του επιβάλλουν η κανονικότητα

κατάλληλο πλαίσιο για την ανάδυση ρόλων. Ρόλοι που

και ο πολιτισμός. Το ένστικτο σπάει τα δεσμά της

γεμίζουν τη σκηνή όπως οι ηθοποιοί μιας παράστασης,

λογικής και δρα ανενόχλητο, απελευθερωμένο.

μιας ηδονοβλεπτικής τελετουργίας. [10], [12], [13]

Στο τέλος της τελετής ο άνθρωπος ανανεώνεται και μαζί του ανανεώνεται και ο χρόνος. [13]

[13] Καναρέλης Θ. [2008], “Τελετές του Σαββατοκύριακου – Κανένα Σαββατοκύριακο να πάμε πουθενά…”, Η διεκδίκηση της υπαίθρου : Φύση και κοινωνικές πρακτικές στη σύγχρονη Ελλάδα, [σσ.419 - 427], Αθήνα : Εκδόσεις Ίνδικτος

- 46 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Μια γη έτοιμη να φιλοξενήσει το πλήθος που συρρέει πάνω της και να σμιλευτεί από αυτό. Δίδεται απλόχερα για παρατήρηση, επίσκεψη και αγάπη. Είναι ελεύθερη. Μόνο η θάλασσα αναβιώνει το αίσθημα της αγαλλίασης που μας κατέκλυσε ως έμβρυα. Μόνο η θάλασσα μας αναγκάσει να βιώσουμε το απέραντο και συνεχές που μας εξουσιάζει αλλά και μας εμπνέει. Μας συγκροτεί αλλά ταυτόχρονα μας ανανεώνει και μας απελευθερώνει.[12]

- 47 -

- 48 -

Charles Meere [1940], Australian Beach Pattern

η πάλαι ποτέ ξακουστή Αγία Τριάδα

40o30’0’’N

+ 22o52’25’’E

όμ ετ ρα

όμ 25 χιλι ετρα

χι λ

η πάλαι ποτέ ξακουστή Αγία Τριάδα

Αγία Τριάδα, μια πόλη μικρή που βρίσκεται ανατολικά

37.387 πρόσφυγες κατέφθασαν στη Θεσσαλονίκη

του νομού Θεσσαλονίκης και απέχει από το κέντρο της

μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, εκ των οποίων 1.754

πόλης μόλις 25 χιλιόμετρα. Μια παραλιακή κωμόπολη

κατέφυγαν στα νοτιοανατολικά παράλια του Θερμαϊκού

με εκτεταμένο αμμώδες παραλιακό μέτωπο, το οποίο

κόλπου δημιουργώντας 3 οικισμούς, την Αγία Τριάδα,

περιβάλλεται στο χερσαίο τμήμα του από πυκνή και

τους Νέους Επιβάτες και την Περαία. Στο χωριό Λευκή

εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς βλάστηση. Άγνωστη

Βρύση, τη σημερινή Αγία Τριάδα, εγκαταστάθηκαν 85

για αρκετούς, ανάμεσα τους και εγώ, με ένα όμως

οικογένειες. Λόγω της εγγύτητας της με τη θάλασσα οι

αξιοζήλευτο παρελθόν και ένα, δυστυχώς, μετέωρο

νέοι κάτοικοι δραστηριοποιήθηκαν γρήγορα στον τομέα

παρόν και αβέβαιο μέλλον. Οι στιγμές δόξας που

της αλιείας, ενώ η γειτνίαση με καλλιεργήσιμες εκτάσεις,

βίωσε ο τόπος κατά το παρελθόν ήταν αρκετές.

εκεί που σήμερα αναπτύσσονται διάφοροι οικισμοί, τους

Στιγμές που τον στιγματίσουν και τον ανήγαγαν σε

έδωσε τη δυνατότητα να ενασχοληθούν και με τον

ένα από τα σημαντικότερα παραθεριστικά θέρετρα

κλάδο της γεωργίας. Αυτό όμως που έκανε την περιοχή

της βορείου Ελλάδος. Ίχνη, λείψανα, κάποιων δομών

να ξεχωρίσει και να αναπτυχθεί, ιδίως τις δεκαετίες

μαρτυρούν ότι κάποτε, παλιά, πίσω στο χρόνο, σε μια

’60 και ’70, ήταν η ανάδειξη της σε πολυσύχναστο

άλλη εποχή κάτι αξιόλογο υπήρχε στην παραλία της

θερινό

θέρετρο

Αγίας Τριάδας. Μια εικόνα που δυστυχώς δύσκολα μπορεί κάποιος να αντιληφθεί σήμερα. Σήμερα που τα φώτα της δημοσιότητας έχουν σβήσει. Η ιστορία της περιοχής ξεκίνησε το 1923, οπότε και μετοίκησαν οι πρώτοι κάτοικοι, πρόσφυγες των χωριών Εξάστερο Ανατολικής Θράκης, Οικονομείο Ανατολικής Θράκης και Ποντοηράκλεια Μικράς Ασίας. [14] Τοπικός οδηγός - Αγία Τριάδα, Η ιστορία της Αγίας Τριάδας [15] Τζήμου Κ. [2015], “ Πλαζ Αγίας Τριάδας: Εγκατάλειψη και ντροπή”, Parallaxi, 19 Αυγούστου

- 52 -

της

Θεσσαλονίκης.

[14],

[15]

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

in Olive

- 53 -

O il

πλεύση στις αστικές πλαζ του Θερμαϊκού

Τα

Πως όμως άρχισε να αναπτύσσεται ουσιαστικά η

περιοχή

και

ποιος

ήταν

πρώτα

ατμοκίνητα

αστικά

καραβάκια

υλοποίησαν τα δρομολόγια τους την πρώτη

καταλυτικός

δεκαετία του εικοστού αιώνα με υπεύθυνη την

παράγοντας που την κατέστησε σε έναν από τους

ίδια εταιρία που εκτελούσε την ακτοπλοϊκή

δημοφιλέστερους καλοκαιρινούς λαϊκούς προορισμούς;

συγκοινωνία στο Βόσπορο. Στις 19 Απριλίου 1907,

Κλειδί για την ανάδειξη του τόπου αποτέλεσε η θαλάσσια

στην αποβάθρα μπροστά από τον Λευκό Πύργο, έπλευσε το πρώτο πλεούμενο της παράκτιας

συγκοινωνία του Θερμαϊκού κόλπου με τα επιβατικά

συγκοινωνίας προς την απέναντι ακτή. Η διαδρομή

πλοία. Τα λεγόμενα “αστικά καραβάκια” αποτελούν

που ακολούθησε το πλοίο “Κασσάνδρα” ήταν Μπεχ

μια παλιά παράδοση της πόλης της Θεσσαλονίκης

Τσινάρ- Καραμπουρνάκι, με ενδιάμεσες στάσεις

που χρονολογείται από το 1907 . Μια παράδοση που

την πλατεία Ελευθερίας, τον Λευκό Πύργο και

διατηρήθηκε στο μεσοπόλεμο και γνώρισε στιγμές

το Φάληρο. Το μεγάλο πάρκο του Μπεχ Τσινάρ στη συνοικία των εξοχών κατείχε τον τίτλο του

δόξας τις δυο δεκαετίες που τον ακολούθησαν μέχρι

πιο δημοφιλή τόπου αναψυχής κοντά στην πόλη,

και την εξαφάνισή της τη δεκαετία του 1970. [16], [17]

ένας τίτλος που ενισχύονταν από την ύπαρξη οργανωμένης πλαζ στην ακρογιαλιά του. Ο κόσμος

Τα πρώτα βήματα της αστικής ακτοπλοΐας ήταν

έδειχνε ιδιαίτερη προτίμηση στο “Κασσάνδρα”, το

αρκετά ενθαρρυντικά και αισιόδοξα, γρήγορα όμως ο

οποίο και γέμιζε ασφυκτικά έναντι του ιππήλατου

ανταγωνισμός με το ηλεκτροκίνητο τραμ οδήγησε στη

τραμ, του μοναδικού άλλου μέσου συγκοινωνίας

σταδιακή της πτώση, όπου και εν τέλει το 1908 πάγωσε

της εποχής που έφτανε μέχρι το Μπεχ Τσινάρ.

η λειτουργία της. Το 1925 όμως μια νέα συνθήκη και ένα

Ο σκληρός όμως ανταγωνισμός που ακολούθησε

νέο αίτημα έφεραν ξανά στο προσκήνιο τη θαλάσσια

το 1908 με το ηλεκτροκίνητο τραμ ανάγκασε την εταιρεία σιγά σιγά να διακόψει τη λειτουργία της.

ακτοπλοΐα του Θερμαϊκού. Τα καραβάκια γέμισαν και

[16]

πάλι τον κόλπο της πόλης εκτελώντας τη θαλάσσια συγκοινωνία με τις απέναντι ακτές, την Περαία, το

[16] Κουζινόπουλου Σ. [2020], “ Καραβάκια Θερμαϊκού: Μία ιστορία ενός και πλέον αιώνα”, Φάρος του Θερμαϊκού, 21 Ιουλίου [17] Ζαφ. Χ.. [2019], “ Η συγκοινωνία με καραβάκια στον Θερμαϊκό τον 20ο αιώνα”, από τις 4 στις 5

- 56 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Μπαξέ Τσιφλίκι (Νέοι Επιβάτες) και την Αγία Τριάδα.

Σταδιακά όμως η δυναμική των επιβατών άρχισε

Δεν ήταν τόσο η τάση των Θεσσαλονικιών για αναψυχή,

να μεταβάλλεται, με τους Θεσσαλονικείς να είναι

όσο η ανάγκη των νέων κατοίκων των προσφυγικών

πλέον αυτοί που γεμίζουν τα καραβάκια για λίγες

οικισμών για σύνδεση με την πόλη της Θεσσαλονίκης.

στιγμές ξεγνοιασιάς και δροσιάς στις ακτές των νέων

Η απουσία δρόμων και μεταφορικών μέσων, πλην

προσφυγικών οικισμών. Αυτή η αντιστροφή των

των καραβακιών, καθιστούσαν την επαναλειτουργία

ρόλων έμελλε να αποτελέσει το έναυσμα για την

της θαλάσσιας συγκοινωνίας επιτακτική. Τα “Θράκη”,

μετέπειτα ανοδική πορεία της θαλάσσιας ακτοπλοΐας.

“Άρης”, “Χελιδόνα” και “Αετός” ήταν τα πρώτα καΐκια

Αρχή είχε η δεκαετία του 1930 και η ανακήρυξή

που εκτέλεσαν δρομολόγια με τις απέναντι ακτές, ενώ

της ως την πρώτη χρυσή εποχή για τη θαλάσσια

τα “Αγία Βαρβάρα” και “Ποσειδών” που ακολούθησαν

ακτοπλοΐα του Θερμαϊκού. Ένας τίτλος που πέρα από

κατά τη δεκαετία του 1930 εκτελούσαν δρομολόγια

αίγλη την ενίσχυσε και αριθμητικά με πιο σύγχρονα

ακόμα και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. [15], [17],

πλοία όπως τα “Τρίγλια”, “Θάλεια”, “Λευκή”, “Ελλάς”, “Προποντίς”, και “Δελφίνι”. Ο Θερμαϊκός κόλπος ήταν πεντακάθαρος και καταγάλανος και οι κάτοικοι της πόλης δε χρειαζόταν να απομακρυνθούν πολύ από αυτή για να απολαύσουν το μπάνιο τους σε καθαρές θάλασσες και πλαζ. Η παραθέριση και οι διακοπές γινόντουσαν πλησίον της πόλης και η Χαλκιδική μέχρι και τη δεκαετία του 1960 θεωρούνταν ένας άγνωστος, σχεδόν απάτητος, τόπος. [15] ,[17], [18]

[1934], Άποψη από τη θάλασσα του Θερμαϊκού https://www.apotis4stis5.com/vintage/27444-20-2

[18] Τσολάκ Ο.. [2014], “Τα μπάνια του λαού”, Parallaxi, 28 Ιουλίου

- 57 -

40o30’0’’N

+ 22o52’25’’E

- 58 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Η σταδιακή όμως υποβάθμιση των υδάτων του

απέκτησε

κόλπου από τα αστικά λύματα που κατέληγαν σε

θερινό

αυτόν, ανάγκασε τις οργανωμένες πλαζ και τους

Η εικόνα με τα γραφικά λευκά καραβάκια με τα ξύλινα

λουόμενους, κατ’ επέκταση, να μετακινηθούν σιγά σιγά

το

δικό

προορισμό.

της [15],

μόνιμο [17],

[18]

καθίσματα και τις τέντες από καραβόπανο να γεμίζουν

προς τα ανατολικά, από το Φάληρο στο Καραμπουρνάκι

το Θερμαϊκό κράτησε μέχρι το 1960, οπότε και η μεγάλη

και εν συνεχεία στην αντίπερα ακτή. Και μετά

κίνηση σε συνδυασμό με το αυξανόμενο πλήθος

ήρθε ο πόλεμος και οποιαδήποτε μορφή ειρηνικής δραστηριότητας εντός της θάλασσας διεκόπη. Με τη λήξη όμως τόσο του πολέμου όσο και της γερμανικής κατοχής σηματοδοτήθηκε και η επαναλειτουργία της θαλάσσιας συγκοινωνίας. Η εκτέλεση των δρομολογίων πραγματοποιούνταν πλέον από 15 βαποράκια, τα οποία συνωστιζόταν στο πήγαινε έλα εντός του Θερμαϊκού κόλπου γεμίζοντας τον εκ νέου με φωνές και χρώματα. Η Αρετσού αναδεικνύεται ως σπουδαίος καλοκαιρινός προορισμός με τη συμβολή του Ε.Ο.Τ. και τη δημιουργία μιας σύγχρονης οργανωμένης πλαζ με ντουζιέρες και αποδυτήρια. Η υποβάθμιση όμως και ρύπανση της παραλίας της δεν άργησε να επέλθει, με αποτέλεσμα τα θερινά μπάνια του λαού να μεταφερθούν εκ νέου, αυτή τη φορά στην Αγία Τριάδα, την Περαία και το Μπαξέ Τσιφλίκι. Με την ίδρυση του κάμπινγκ και της οργανωμένης πλαζ στην Αγία Τριάδα, υπό την αιγίδα και πάλι του Ε.Ο.Τ., η θεσσαλονικιώτικη νεολαία

Εν πλω στο καραβάκι

- 59 -

https://www.apotis4stis5.com/vintage/27444-20-2

πλεύση στις αστικές πλαζ του Θερμαϊκού

Η δεκαετία αυτή αποτελεί τη δεύτερη χρυσή εποχή για τη θαλάσσια συγκοινωνία, με εκατοντάδες κόσμου να γεμίζουν τα νέα σκάφη, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες, για λίγες στιγμές δροσιάς και απόλαυσης στις ακτές της Περαίας, του Μπαξέ Τσιφλίκι και της Αγίας Τριάδας. Κάθε πρωί και ειδικά τις Κυριακές, επιβάτες κάθε φύλου και ηλικίας έδιναν ραντεβού στην προκυμαία του Λευκού Πύργου για να επιβιβαστούν σε ένα από τα πλεούμενα Ουρές λουομένων στην προκυμαία περιμένοντας να επιβιβαστούν στα καραβάκια, [11]

της εποχής και να απολαύσουν την ειδυλλιακή βόλτα διάρκειας μιας ώρας περίπου. Στρυμωγμένοι στην πλώρη των καραβακιών, τα οποία όλοι γνώριζαν με τα ονόματά τους , για να γλυτώσουν το εισιτήριο και με ένα λουκουμά ανά χείρας στην επιστροφή, οι Θεσσαλονικείς πέρασαν αξέχαστα καλοκαίρια. Τα

Εισιτήρια επιβίβασης καραβακιών

σαββατοκύριακα της θερινής περιόδου ένα ταξίδι με

http://farosthermaikou.blogspot.com/2014/12/h-4.html

καραβάκι ως την Αγία Τριάδα, με κόστος εισιτηρίου κοντά στις 6 δραχμές, ήταν μια από τις πιο ωραίες βόλτες

Τα ονόματα των καραβακιών που έφταναν ως την

που μπορούσε να απολαύσει κάποιος. [15], [17], [18]

τουριστική ακτή του Θερμαϊκού ήταν Μακεδονία, Φανούλα, Νεράιδα, Ελλήσποντος, Καμέλια, Άγιος

Σταδιακά όμως και μέχρι το 1971 η κίνηση των

Νικόλαος, Σοφία, Ερμής, Αετός, Μεταμόρφωση,

καραβακιών εντός του κόλπου άρχισε να αραιώνει.

Λευκή, Αλέκος, Θεσσαλονίκη, Άγιος Βασίλειος,

Η μαζική εισβολή των επιβατικών αυτοκινήτων

Ναυτίλος Άννα Μαρία, Ευδοκία, Αγγέλικα, Ελπίδα, Καμέλια, Ιουλία. [17]

σε συνδυασμό με την αύξηση της χρήσης των

Το 1971 αποσύρθηκε και το τελευταίο καραβάκι

λεωφορείων που εκτελούσαν δρομολόγια προς την

από την ακτοπλοΐα του Θερμαϊκού, το Θεσσαλονίκη

Αγία Τριάδα και τη Μηχανιώνα οδήγησαν στη κάμψη

II κατασκευής του 1967. [17]

- 60 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

της ακτοπλοϊκής δραστηριότητας και στη καταστροφή

πρωταγωνιστές της Αγίας Τριάδας. [15], [17], [18]

μιας ρομαντικής εικόνας τόσο για τους Θεσσαλονικείς όσο

Εν καιρώ όμως κρίσης, οικονομικής, κοινωνικής

και τους επισκέπτες της πόλης. Η μοίρα “έριξε” τα παλιά

και πανδημικής, φαίνεται να ανακάμπτουν ξανά

γραφικά καραβάκια, στην καλύτερη εκδοχή, σε άλλες

οι εξορμήσεις πλησίον της πόλης και μαζί τους να

ακτοπλοϊκές γραμμές ενώ στη χειρότερη στα καρνάγια

αναβιώνουν και οι πλαζ των απέναντι ακτών. Η

της πόλης να σαπίζουν απομονωμένα. [15], [17], [18]

νοσταλγία, κινητήριος μοχλός της απατηλής φυγής

Τα μπάνια του λαού δεν έπαψαν όμως να υφίστανται,

προς την ουτοπία, σε συνδυασμό με την αγάπη για

απλά άλλαξαν μέσο μεταφοράς. Ήταν η σειρά των

το θαλάσσιο στοιχείο σηματοδότησαν τον απόπλου

αστικών λεωφορείων του Ο.Α.Σ.Θ. να κατακλυστούν

των “αστικών καραβακιών” το 2017. Η ακτοπλοϊκή

από κόσμο με αμφίεση “προσεχώς λουόμενος”,

παράδοση της πόλης αναβιώνει, από Μάιο μέχρι

μεταφέροντας έτσι το ειδυλλιακό τοπίο των χρωμάτων

Οκτώβριο, μέσα από τα καραβάκια “Άγιος Γεώργιος”,

και ήχων που πλημμύριζε άλλοτε τον κόλπο του

“Κωνσταντής”, “Καλυψώ” και “Ποσειδών” συνδέοντας

Θερμαϊκού στο αστικό τοπίο. Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι

το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και το Λευκό Πύργο με

εκμηδένισαν τις αποστάσεις μεταβάλλοντας έτσι τη

τις βραβευμένες με ”Γαλάζια Σημαία” παραλίες της

μεγάλη εκδρομή σε μικρό ταξίδι. Σταδιακά όμως η

Περαίας, των Νέων Επιβατών, της Αγίας Τριάδας

Χαλκιδική άρχισε να αναπτύσσει τη φήμη της γύρω

και αντίστροφα. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα

από τις παραλίες της, οδηγώντας έτσι σιγά σιγά στον

στους εκδρομείς που απαρνιούνται απαρασάλευτα

περιορισμό των μετακινήσεων προς την Αγία Τριάδα.

αλλά ανοδικά τους “νεωτερισμούς” των λεωφορείων,

Κυρίες κάποιας ηλικίας που φέρουν λουλουδάτα

να απολαύσουν τις ομορφιές της Θεσσαλονίκης

φορέματα πάνω από τα μπανιερά τους, μεγάλα

από μια άλλη οπτική γωνιά, μέσα από μια διαδρομή

καπέλα και ψάθινες τσάντες από τις οποίες όλο και

συνολικής διάρκειας περίπου μιας ώρας. [17], [18]

κάποιο τάπερ ξεπροβάλει, μοναχικοί άνθρωποι και μεγάλες παρέες νεαρών παιδιών κάτω των 20 χρονών αποτελούν πλέον τους εναπομείναντες - 61 -

Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα Άγιος Νικόλαος Άρης Χελιδών Αετός Ποσειδών Αγία Βαρβάρα Λευκή Ευδοκία Φανούλα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη II Καμέλια Ιουλία Αλέξης Ναυτίλος Μακεδονία Αγγέλικα Ελλήσποντος Νεράιδα Ελλάς Φανερωμένη Θράκη Θάλεια Δελφίνι Τρίγλια Προποντίς Άννα Μαρία Ιουλία Αλέξης Μακεδονία Αγγέλικα Σοφία Μεταμόρφωση Άγιος Βασίλειος Ελπίδα

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

ΝΙΟ 8425

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο ΄΄γενέθλιο'' τόπο

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο 1945 για τον ιδιωτικό και 1955 για το δημόσιο

Η παραλία στο πέρασμα του χρόνου έχει φιλοξενήσει

τομέα οι χρονολογίες κατά τις οποίες θεσπίστηκαν

διάφορες λειτουργίες, από αλιεία μέχρι αναψυχή.

επίσημα οι διατάξεις περί των αδειών μετ’

Έχει μεταλλαχθεί από ένα τόπο παραγωγής σε τόπο

αποδοχών. [19]

κατανάλωσης, με την απομάκρυνση των ανθρώπων του μόχθου από την ακτή να αποτελεί γεγονός. Τα

Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.)

ναυτικά επαγγέλματα εκβιομηχανίστηκαν και ο

ιδρύθηκε με τον Α.Ν. 1565/1950 ο οποίος κυρώθηκε με τον Ν. 1624/51, αποτελεί Νομικό

παράκτιος κόσμος μετατράπηκε σε φολκ στοιχείο προς

Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και τελεί υπό την

κατανάλωση. Μέρη που “ανήκαν” στα δίχτυα και στις

εποπτεία του Υπουργείου Τουρισμού. Πρόκειται

ψαρόβαρκες πλέον κατακλύζονται από ανθρώπους

για τον κρατικό φορέα του τουριστικού τομέα

που αναζητούν την προσωπική τους ικανοποίηση. Τα

με κύρια αποστολή την οργάνωση, ανάπτυξη

“φαντάσματα” των απλών ψαράδων πλανώνται στον

και προώθηση του τουρισμού στην Ελλάδα με

αέρα αλλά στην ουσία δεν αναζητούνται από κανέναν.

την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της χώρας,

ακολουθώντας

δράσεις

τουριστικής

Προάγγελοι της αναδιανομής των πρωταγωνιστικών

προβολής της Ελλάδας στο εσωτερικό και

ρόλων στην παραλία αποτέλεσαν οι διατάξεις περί των

το εξωτερικό, εποπτείας και ελέγχου της

αδειών μετ’ αποδοχών στην Ελλάδα. Μέχρι και εκείνο

γενικότερης τουριστικής αγοράς, αλλά και κάθε άλλης δραστηριότητας που κρίνεται απαραίτητη

το χρονικό διάστημα ο τουρισμός και η παραθέριση

για την υποστήριξη και προβολή του ελληνικού

ήταν συνυφασμένα με ιαματικούς και πολιτιστικούς

τουριστικού προϊόντος. Aποστολή του Ε.Ο.Τ. είναι

προορισμούς, με τον Ε.Ο.Τ . να περιορίζεται κυρίως

να ενισχύσει την αξία του Ελληνικού Τουρισμού,

σε δράσεις που αφορούσαν τη χρηματοδότηση

σε συνεργασία με την τουριστική βιομηχανία και

τουριστικών περιπτέρων σε αρχαιολογικούς χώρους. [19]

όλους τους εμπλεκόμενους φορείς με στόχο την αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού και

Με την αυγή όμως της μεταπολεμικής αναδόμησης

ταυτόχρονα των τουριστικών εσόδων.

και το Σχέδιο Μάρσαλ ο σχεδιασμός του ελληνικού

https://mintour.gov.gr/ypoyrgeio/epopteyomenoi-foreis/ ellinikos-organismos-toyrismoy-e-o-t/

[19] Στενού Μ. [2019], “ Χωρικοί μετασχηματισμοί από παραθεριστικές πρακτικές”, Michanikos online, 03 Οκτωβρίου

- 66 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

τουρισμού, με κηδεμόνα του το κράτος, εξελίχθηκε. Η σταδιακή ανασυγκρότηση των πόλεων και ο εκσυγχρονισμός των παραθεριστικών υποδομών έφεραν την ελληνική πλαζ στο προσκήνιο, ανάγοντάς

“Το να πάει κανείς στη Μεσόγειο στα μέσα του καλοκαιριού, χωρίς να αναζητά καλλιτεχνικά και αρχιτεκτονικά μνημεία θεωρούνταν τρελό μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Αυτές έφεραν μαζί τους τη λατρεία του

την στην απόλυτη επιτομή του καλοκαιριού. Περιοχές ex nihilo , σε άκτιστα παραθαλάσσια προάστια, κατέστησαν τον εαυτό τους την ιδανική σκηνή για την υποδοχή των νέων παραθεριστικών εγκαταστάσεων, άλλοτε μικρής και άλλοτε μεγάλης κλίμακας, προσφέροντας ένα νέο τρόπο ζωής. Η αλυσίδα ξενοδοχείων “Ξενία” της εταιρίας Αστήρ, οι εγκαταστάσεις του Αστέρα, τα bungalows του Green Coast Sounion που σχεδιάστηκε από τον Προβελέγγιο Α., τα τουριστικά περίπτερα, τα μοτέλ, οι οργανωμένες παραλίες και οι χώροι κατασκήνωσης του Ε.Ο.Τ. αποτέλεσαν αντιπροσωπευτικά παραδείγματα παραθεριστικών εγκαταστάσεων που προσφέρονταν

ήλιου και του μαυρίσματος.”

για το πέρας των καλοκαιρινών διακοπών.

[19]

Η ανάγκη και επιτακτικότατα ανάλογων μαζικών

Hobsbawm E. , 2000

χώρων ενδυναμώθηκαν κατά τις δεκαετίες ’50-΄70. Η νοσταλγία για τη φύση, τη φύση που βαθμιδωτά αλλά σταδιακά άρχισε να χάνει κάτω από τα πόδια του ο νεοέλληνας, καθίσταται πλέον αισθητή. Ο πολύτιμος χώρος της αυλής διαταράσσεται, εξαφανίζεται. Οι ετερόκλητοι πληθυσμοί χάνουν το χώρο συναύλισης - 67 -

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

τους. Ο ένας διωγμός διαδέχεται τον άλλο. Ελάχιστοι

Το Σαββατοκύριακο, το τέλος της εβδομάδας

δημόσιοι χώροι, αυλές που μεταφέρθηκαν 15 μέτρα

αποτελούμενο από το Σάββατο και τη Κυριακή, το

ψηλότερα δίχως ίχνος πρασίνου, μια “θάλασσα”

διάστημα ανάπαυσης και αποχής από κάθε εργασία, λειτούργησε ως πανάκεια απέναντι σε κάθε πίεση.

τσιμέντου και ένας αέρας που αντί να απελευθερώνει

Το Σαββατοκύριακο η πραγματικότητα βρίσκει το

καλλιεργεί, σε έντονο βαθμό, το αίσθημα του πνιγμού.

χώρο που χρειάζεται για να αναπαυθεί. Το παρόν

Όαση σωτηρίας σε αυτό τον πνιγμό οι εξορμήσεις σε

αναστέλλεται και η παραβατικότητα αποκτά, έστω

επίγειους παραδείσους πλησίον της πόλης, ιδίως τα

και ημιεπίσημα, θέση. Εκεί μας περιμένουν συγγενείς,

Σαββατοκύριακο. Η νοσταλγία του χαμένου χώρου

φίλοι, έρωτες, φύση, δύσκολα αισθήματα, ήλιος,

γλύκανε από τον επαναπατρισμό στη φύση, στο

θάλασσα, άχρηστα, χρήσιμα, πολύτιμα όνειρα και απωθημένα του εβδομαδιαίου κανονικού βίου. Όσα

“γενέθλιο” τόπο κάθε ατόμου. Στο τόπο όπου έστω

περισσεύουν ή απειλούνται από το παρόν. Όλα όσα

και προσωρινά θα αισθανθεί ότι όλα του τα κενά

δε βρήκαν το χώρο, τη θέση τους στο “σαλόνι” της

μεταλλάχθηκαν σε πλήρη, εκεί που ότι του στέρησε

πραγματικής μας ζωής. Το Σαββατοκύριακο είναι μια

η καθημερινότητα πλέον του δωρίζεται. Εκεί που,

υπόσχεση, μια λύτρωση από όλα τα τραύματα, όλες

προσωρινά μεν, ο πόνος του θα γιατρευθεί. [13]

τις απώλειες και τις βλάβες της καθημερινότητας.

Οι πλαζ, αυτοί οι μικρόκοσμοι σωτηρίας, λειτουργούν

νόημα και κατά κάποιο τρόπο τη θέση τους στο

Είναι ο λόγος που οι υπόλοιπες μέρες αποκτούν

ως αντεστραμμένοι καθρέφτες της αστικής κοινωνίας.

κύκλο του χρόνου. Είναι η θεραπεία, το χάπι ίασης

Η παράκτια διαβίωση αναστέλλει την αστική ζωή. Ο

στους ξέφρενους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής. [13]

συμβατικός χρόνος διακόπτεται. Η συμβατική ζωή που κυριαρχεί στην πόλη δεν έχει καμιά θέση εδώ. Ούτε ο χρόνος που αφιερώνεται στην εργασία. Ο χρόνος στην παραλία παγώνει, εναγκαλίζει κάθε χρονική ασυνέχεια. Μια διαρκή αντιπαράθεση. Η εργασία απέναντι στις διακοπές, το άγχος σε αντίθεση με την ηρεμία. Δίπολα που ενσωματώνονται σε μια παράκτια ετεροτοπία. [19] - 68 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Ένας μικρός παραθεριστικός παράδεισος Η παραλία στο άλλοτε ψαροχώρι της Αγίας Τριάδας

νερά της, τις μυθικές ανέσεις και παροχές της πλαζ

κατάφερε να κερδίσει, σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα,

της, τη λειτουργία του κοινοτικού αναψυκτήριου

μια θέση στην καρδιά τόσο των Θεσσαλονικιών όσο

“Άκτιον”, τα beach party της που φιλοξενούσαν

και του λοιπού πληθυσμού που κατοικούσε εκτός

συναυλίες γνωστών συγκροτημάτων καθώς και

αυτής. Μια θέση που κατέκτησε επάξια για τα καθαρά

τα καλλιστεία που λάμβαναν χώρα στην ακτή της.

Η πλαζ της Αγίας Τριάδας τη δεκαετία του ‘60

- 69 -

Κουκούνος Φ., [1960], Η λαική παλζ Αγ. Τριάδος θα λειτουργήση την 20ην Ιουλίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 05 Ιουνίου, σελ. 06

Η οργανωμένη λαϊκή πλαζ της ακτής Θερμαϊκού θεμελιώνεται το 1960 υπό την αιγίδα του Ε.Ο.Τ. και σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Εμ. Βουρέκα, Π. Σακελλάριου και Π. Βασιλειάδη, Οι αρχιτέκτονες, έργων των οποίων ήταν και οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις στη Βουλιαγμένη και στη Γλυφάδα, φρόντισαν η νέα κοσμική πλαζ να ακολουθήσει τα χνάρια και τις προδιαγραφές ανάλογων, λιγοστών όμως στον αριθμό, πλαζ μεγάλων παραθεριστικών θερέτρων του κόσμου. Κόσμησαν λοιπόν την πλαζ με ομπρέλες, ξαπλώστρες, καμπίνες για αλλαγή ρούχων, αυτόματα ντουζ, ψύκτες νερού, θεματικά παρκάκια, τσουλήθρες μέχρι και μπαρ για καφέ και σάντουιτς. Το μεσογειακό πρόσωπο της πόλης ενισχύθηκε και μαζί του αναπτερώθηκε και η τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. [20], [21]

[20] Κουκούνος Φ., [1960], Η λαική παλζ Αγ. Τριάδος θα λειτουργήση την 20ην Ιουλίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 05 Ιουνίου, σελ. 06 & 09 [21] Κολώνας Β. [2015], “Εκατό χρόνια φιλοξενίας – Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914 - 2014)”, θεσσαλονίκη, Εκδόσεις : University Studio Press [22] Ματζάρη Α. [2020], “ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ 17 Πλαζ Αγίας Τριάδας ”, Σημειώσεις για τον Εμφύλιο, 20 Μάϊου

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

Οι Θεσσαλονικείς δεν ήταν οι μόνοι που προτιμούσαν την

τους. Η προσωρινή διαφυγή τους τους ανανέωνε και

πλαζ της Αγίας Τριάδας. Ανάμεσα στους λουόμενους

τους γέμιζε με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουν να

μπορούσες να βρεις ανθρώπους τόσο από την

αντιμετωπίσουν μια καινούργια Δευτέρα. Μερικοί

ενδοχώρα όσο και από το εξωτερικό. Χαρακτηριστική

κουβαλούσαν μαζί τους και το φαγητό τους. Την

περίπτωση αποτελεί ο Ολλανδός πρωθυπουργός

ώρα του μεσημεριού η παραλία ντυνόταν με

που κατέφθανε ανελλιπώς κάθε καλοκαίρι στην

τραπεζομάντηλα που φιλοξενούσαν το μεσημεριανό

πλαζ της Αγίας Τριάδας με το τροχόσπιτο του για να

κάθε οικογένειας, η οποία γευμάτιζε με τα μπανιερά

απολαύσει τις διακοπές του. Η άνοδος του τουρισμού

της κάτω από την ομπρέλα που ενίοτε έφερε μαζί της.

και της κινητικότητας στην πλαζ ήταν αδύνατο να μην

Και μετά το γεύμα· η καθιερωμένη σιέστα. Η αμμουδιά

επηρεάσει και την τουριστική ανάπτυξη του οικισμού

λειτουργούσε, και εξακολουθεί να λειτουργεί, σα μια

της Αγίας Τριάδας. Ευτυχώς όμως παρά τις ευκαιρίες

πολυμορφική επιφάνεια. Μεταλλάσσεται σε τραπέζι,

που δημιουργήθηκαν ο οικισμός δε δόθηκε βόρα

σαλόνι και κρεβάτι. Αξίζει να σημειωθεί πως για όσους

σε εργολάβους και δεν έχασε το χαρακτήρα του.

δεν έφταναν εξοπλισμένοι στην ακτή με τα καλαθάκια

Για αυτό ίσως να ευθύνεται και το μικρό εμβαδόν

τους υπήρχαν αρκετές ταβέρνες που προσφέρονταν

των οικοπέδων του, το οποίο δεν επέτρεπε την

για ένα απολαυστικό μεσημεριανό, ενώ για τους

εντατική οικοδόμησή του. Όπως και να έχει όμως, το

λάτρεις των ελληνικών ταινιών

χωριό παρέμεινε ένα προσφυγικό χωριό με χαμηλά

θερινός κινηματογράφος, με το όνομα “Ποσειδών” [22].

κτίσματα, κυρίως παραδοσιακά σπίτια ψαράδων, και

Η θέσπιση και λειτουργία της νέας λαϊκής πλαζ από το

μικρά στενάκια γεμάτα πράσινο και λουλούδια. [22]

λειτουργούσε και

Ε.Ο.Τ ήρθε να αλλάξει, να αναδιαμορφώσει τις συνθήκες

Πολλοί εργαζόμενοι της πόλης λοιπόν, κάθε πρωί

εντός των ορίων της παραλίας της. Η έκταση, συνολικής

της Κυριακή επιβιβαζόντουσαν στα καραβάκια της

επιφάνειας 84 στρεμμάτων, που καταλάμβανε η

γραμμής με προορισμό την πλαζ της Αγίας Τριάδας. Η

πλαζ μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν απομακρυσμένη

δύση του ηλίου σηματοδοτούσε τον απόπλου τους, την

και αχρησιμοποίητη ενώ η επιλογή της προέκυψε

επιστροφή στην αστική ρουτίνα της καθημερινότητας

έπειτα από εμπεριστατωμένη έρευνα. Το νέο κτιριακό - 72 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

γεύμα με ένα σάντουιτς και μια πορτοκαλάδα να είναι μια άκρως ικανοποιητική επιλογή. Συμπληρωματικά των τριών κύριων κτιρίων λειτουργούσαν αποθήκες, γραφεία, ένας σταθμός πρώτων βοηθειών, υπηρεσίες λιμεναρχείου και τηλεφωνικό κέντρο.

με αυτό

το τρόπο το φυσικό κάλλος της περιοχής. Χώροι πρασίνου, μεγάλες επιφάνειες γκαζόν αλλά και δενδροφυτεύσεις, έντυναν και

συμπλήρωναν το

σύνολο των υποδομών, ενισχύοντας με αυτό το τρόπο το φυσικό κάλλος της περιοχής. [20], [22], [23]

Μεσημεριανό σε ταβέρνα στην Αγία Τριάδα https://picasonidis.blogspot.com/2013/11/blog-post_4404.html

συγκρότημα απαρτιζόταν από τρία κυρίως κτίρια που λειτουργούσαν ως οι πυλώνες του όλου εγχειρήματος· το εστιατόριο, οι καμπίνες και το αναψυκτήριο. Το εστιατόριο, σε μοντέρνο ύφος με πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα και μεταλλικές κολώνες, αναπτυσσόταν σε δύο ορόφους και έδινε τη δυνατότητα σε όλους τους λουόμενους να γευματίσουν εντός του παρέχοντάς τους όλες τις ανέσεις που μπορεί να φανταστεί κανείς καθώς επίσης και μια πανοραμική θέα της Θεσσαλονίκης. Το αναψυκτήριο από την άλλη εκτείνονταν σε ένα επίπεδο και δίδονταν για ένα πιο πρόχειρο, γρήγορο Οι εγκαταστάσεις της Ακτής Θερμαϊκού στου Ε.Ο.Τ. στην Αγία Τριάδα

[23] Κάτι να καίει, [1968], σκην. Γιάννης Δαλιανίδης, Ελλάδα : Finos Film

- 73 -

https://picasonidis.blogspot.com/2013/11/blog-post_4404.html

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

σχέση με εκείνες του παρελθόντος με το λυγισμένο καρφί αντί για μάνταλο, μπορούσαν να εξυπηρετήσουν άνετα και γρήγορα αρκετό κόσμο ταυτόχρονα. Εντός των κομψών και ευρύχωρων καμπινών ο λουόμενος έβρισκε έναν καθρέφτη και έναν πάγκο στον οποίο μπορούσε να καθίσει για να αλλάξει ή να ακουμπήσει για λίγο τα πράγματα που έφερε μαζί του. Αφού άλλαζε στην “επίσημη” ενδυμασία της θαλάσσης, μέσω ενός παραθύρου που βρισκόταν στο πίσω μέρος της καμπίνας παρέδιδε το ρουχισμό του στον αρμόδιο για τη φύλαξή του μέχρι το πέρας της Σκάλα πρόσδεσης καραβακιών

παραμονής του. Η ατμόσφαιρα εντός των καμπινών

Κολώνας Β. [2015], “Εκατό χρόνια φιλοξενίας – Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914 - 2014)”, θεσσαλονίκη, Εκδόσεις : University Studio Press

λόγω του κενού που άφηναν οι θολωτές στέγες τους, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από μπετόν επενδυμένο με λευκό επίχρισμα και εξασφάλιζαν τη

Η πρώτη επαφή του λουόμενου με τις νέες υποδομές

στήριξη τους χάρη στην ύπαρξη των μπλε μεταλλικών

της πλαζ πραγματοποιούταν στα ταμεία της εισόδου

κολώνων, ήταν κάθε άλλο παρά αποπνικτική. Με τον

όπου εκεί έπρεπε να καταβάλει το ανάλογο αντίτιμο,

τρόπο αυτό ενισχύονταν το ανάλαφρο, μοντέρνο

3 δραχμές τα Σαββατοκύριακα και 5 δραχμές τις

και μεσογειακό ύφος των υποδομών. [20], [23]

καθημερινές. Αμέσως μετά την καταβολή του

Η κάθοδος από το χώρο των αποδυτηρίων στη

εισιτηρίου επισκεπτόταν την πρωτεύουσα παροχή

θάλασσα γινόταν με δυο τρόπους. Είτε πατώντας

της οργανωμένης πλαζ, τις καμπίνες. Οι καμπίνες

απευθείας πάνω στη λεπτή, νεοεισαχθείσα, άμμο με

εξαπλώνονταν σε δυο τμήματα της έκτασης της πλαζ,

κίνδυνο κατά τη διάρκεια μιας αρκετά ζεστής ημέρας

με το ένα να διαθέτει 36 καμαρούλες ενώ το άλλο 64.

να καούν οι πατούσες του θαρραλέου λουόμενου

Οι νέες αυτές ξύλινες καμπίνες, που δεν είχαν καμία - 74 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

ή χρησιμοποιώντας την ξύλινη πλατφόρμα που είχε

Οι εγκαταστάσεις της Ακτής Θερμαϊκού στου Ε.Ο.Τ. στην Αγία Τριάδα

τοποθετηθεί για τη διευκόλυνσή της μετάβασής του.

Μια λεπτή γραμμή που ένωνε το τεχνικό περιβάλλον

μια κυκλική βάση με τέσσερις ντουζιέρες. Με το πάτημα

με το φυσικό, μια σύνδεση που άλλοτε γινόταν

της κυκλικής βάσης οι ντουζιέρες ενεργοποιούνταν και

διάδρομος τρεξίματος για τα μικρά παιδιά και άλλοτε

νερό άρχιζε να τρέχει και να γλιστράει πάνω στο σώμα

διάδρομος πασαρέλας για τους ενήλικες. Ακριβώς

του λουόμενου παίρνοντας μακριά κάθε αίσθηση

δίπλα από τον πλακόστρωτο διάδρομο που αγκάλιαζε

αλμύρας του είχε αφήσει η θάλασσα. Στην περίπτωση

τις εγκαταστάσεις των αποδυτηρίων και την ξύλινη

που ήθελε απλά να βρέξει μόνο τα πόδια του για να

πλατφόρμα είχαν τοποθετηθεί τα αυτόματα ντουζ.

απομακρύνει τους κόκκους της άμμου που είχαν

Μια πολυγωνική τσιμεντένια “πίστα”, με ύψος κάποιων

προσκολλήσει πάνω του μπορούσε να τα μουσκέψει

εκατοστών και γεμάτη νερό φιλοξενούσε στο κέντρο της

στο νερό που γέμιζε την πολυγωνική “πίστα”.[20], [23] - 75 -

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

Καθαρός και ανανεωμένος επιδίδονταν στην αναζήτηση

και μπλε μεταλλικές κολώνες για τη διαφύλαξη της

του καλύτερου μέρους για να αναπαυθεί. Υπό την

στήριξής της. Οι κλασσικές πολύχρωμες ομπρέλες

ασφάλεια της σκιάς ή και όχι, ανάλογα με τις επιθυμίες

συνδυάζονταν με ένα σύνολο μεταλλικών κιοσκίων που

του. Καθ’ όλη την έκταση της παραλίας ήταν σπαρμένες

ήταν διάσπαρτα τοποθετημένα σε όλη την έκταση της

πληθώρα περγκολών και πολύχρωμων ομπρελών που

πλαζ.

παρείχαν απλόχερα τη σκιά τους. Εκεί θα μπορούσε

μπήγονταν εντός της άμμου και ένα μεταλλικό πλαίσιο

να ξαποστάσει και να απολαύσει άνετος, πίνοντας τη

στο οποίο δένονταν διάφορα πολύχρωμα υφάσματα

λεμονάδα του το θέαμα των χιλιάδων λουόμενων,

ήταν αρκετά για να τον προστατεύσουν από τις ζεστές

το δροσερό θαλασσινό αέρα και τη θέα της πόλης. Οι

ακτίνες του ήλιου και να δώσουν ζωντάνια και παλμό

πέργκολες ακολουθούσαν το ύφος των αποδυτηρίων.

στην ακτή.

Επίπεδη οροφή αυτή τη φορά, επενδυμένη με καλαμωτή

παγκάκια με μεταλλικό σκελετό και ξύλινες σανίδες που

- 76 -

Τέσσερα

μεταλλικά

υποστυλώματα

που

Μεταλλικές πολύχρωμες καρέκλες και

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

ενίοτε λειτουργούσαν ως ξαπλώστρες συμπλήρωναν

Και η γυμναστική όμως είχε χώρο σε τούτο το φανταστικό

τον μη σταθερό παραλιακό εξοπλισμό της πλαζ. Η

τόπο. Εντός της έκτασης, αν και φαντάζει ιδιόμορφο, ο

χωροθέτησή τους ήταν τυχαία και δε θυμίζει σε τίποτα

λουόμενος μπορούσε να γυμναστεί είτε ατομικά είτε

τη σύγχρονη στοίχιση των ομπρελοκαθισμάτων. Τόσο

ομαδικά. Γήπεδα βόλεϊ, μπάσκετ και τένις δίδονταν

οι καρέκλες όσο και οι πάγκοι αφήνονταν ελεύθεροι

για διασκέδαση και επίδειξη δεξιοτήτων, ενώ στην

στην διάθεση και επιθυμία του χρήστη. Χωρίς κανένα

περίπτωση που αρεσκόταν σε ατομική άθληση υπήρχε

περιορισμό ο λουόμενος μπορούσε να μεταφέρει το

ειδικός χώρος εμπλουτισμένος με διάφορα όργανα

κάθισμα του απομονώνοντας τον εαυτό του από τους

σωμαασκίας, όπως μονόζυγα, πολύζυγα, σκάμματα

γύρω του ή μεγαλώνοντας την παρέα του, με θέα προς τη

για άλματα κ.α. Εντός της θάλασσας ο συνδυασμός

θάλασσα ή με την πλάτη προς αυτήν. Πληθώρα επιλογών

διασκέδασης και άθλησης δεν έπαυε να υφίσταται.

που μετέβαλαν τη σκηνή της πλαζ διαρκώς. [20], [23]

Μεταλλικές τσουλήθρες εντοπίζονταν στα πρώτα

Οι εγκαταστάσεις της Ακτής Θερμαϊκού στου Ε.Ο.Τ. στην Αγία Τριάδα Κολώνας Β. [2015], “Εκατό χρόνια φιλοξενίας – Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914 - 2014)”, θεσσαλονίκη, Εκδόσεις : University Studio Press [1964], Ο καύσων καταπολεμείται εις τας πλαζ…, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 09 Ιουνίου, σελ. 06 https://www.thessalonikiartsandculture.gr/thessaloniki/palia-thessaloniki/plaz-agias-triadas-60s/

- 77 -

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

Και η γυμναστική όμως είχε χώρο σε τούτο το

νηπιαγωγού που βρισκόταν συνεχώς στο πάρκο.[20],

φανταστικό τόπο. Εντός της έκτασης, αν και φαντάζει

Η μουσική και ο χορός δε θα μπορούσαν να

ιδιόμορφο, ο λουόμενος μπορούσε να γυμναστεί είτε

απουσιάζουν από το στολίδι του Θερμαϊκού. Τα beach

ατομικά είτε ομαδικά. Γήπεδα βόλεϊ, μπάσκετ και τένις

party που προμοτάριζε η εφημερίδα Θεσσαλονίκη και

δίδονταν για διασκέδαση και επίδειξη δεξιοτήτων,

λάμβαναν χώρα στο κοινοτικό αναψυκτήριο “Άκτιον”,

ενώ στην περίπτωση που αρεσκόταν σε ατομική

το οποίο άνοιξε τις πύλες του για το κοινό πρώτη φορά

άθληση υπήρχε ειδικός χώρος εμπλουτισμένος με

το 1957, έχουν αποτυπωθεί βαθιά στις αναμνήσεις κάθε

διάφορα όργανα σωμαασκίας, όπως μονόζυγα,

κατοίκου της πόλης. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 τα

πολύζυγα, σκάμματα για άλματα κ.α. Εντός της

εν λόγω party καθιερώθηκαν και έγιναν το ραντεβού

θάλασσας ο συνδυασμός διασκέδασης και άθλησης

για όλους τους νέους της εποχής που κατέφθαναν

δεν έπαυε να υφίσταται. Μεταλλικές τσουλήθρες

σωρηδόν στην πλαζ. Κάθε Σαββατοκύριακο από

εντοπίζονταν στα πρώτα μέτρα της θάλασσας ενώ

τον Μάιο μέχρι τα τέλη του Αυγούστου η άφιξη των

στα πιο βαθιά ο φιλόδοξος σκιέρ επιδιδόταν σε

καραβακίων γύρω στις 4 το απόγευμα όριζε την

θαλάσσιο σκι. Ιδιαίτερη νότα στο χώρο προσέδιδαν,

έναρξη του ξεφαντώματος, το οποίο δε σταματούσε

είτε βρισκόταν σε χρήση είτε όχι, τα κανό κόκκινου

πριν τις 8 το βράδυ, οπότε και αναχωρούσε το τελευταίο

χρώματος και τα ποδήλατα θαλάσσης. [20], [23]

καραβάκι για το Λευκό Πύργο. Δεν ήταν όμως λίγες

Πέρα όμως από τον ενήλικα λουόμενο ειδική

οι φορές που η παραλία μετατράπηκε σε ένα “άνετο

μέριμνα δόθηκε και για τον ανήλικο της πλαζ. Ένας

κρεβάτι” για τον ξεχασιάρη επισκέπτη της που δεν

ειδικός παιδικός κήπος με κούνιες, τραμπάλες και

πρόλαβε να επιβιβαστεί στο τελευταίο καραβάκι.

άλλα παρεμφερή παιχνίδια έδινε την ευκαιρία στο

Αποτέλεσμα της ανεμελιάς του ήταν η παραμονή του

μικρό επισκέπτης της παραλίας να διασκεδάσει

στην πλαζ να επεκτείνονταν μέχρι το επόμενο πρωινό.

αφήνοντας τους γονείς του ξέγνοιαστους, να

Η εικόνα που θα αντίκριζε όποιος επισκεπτόταν εκείνη

απολαύσουν το χρόνο τους στην πλαζ. Η διασφάλιση

την περίοδο την πλαζ της Αγίας Τριάδας μπορεί να

της ακεραιότητας του παιδιού ενισχύονταν από

μεταφερεθεί μέσα από τις εξής λέξεις : πολύχρωμες - 78 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

ομπρέλες, βυσσινί πάλκο, κοκκινωπά τραπεζάκια,

με σκοπό την ανάδειξη νέων συγκροτημάτων

κοκα κόλα, 7up και βερμούτ στο χέρι. Ένα πολύωρο

με όνειρο την ηχογράφηση του δικού τους

party με τραγούδια, μουσική και διαγωνισμούς χορού

δίσκου.

και ομορφιάς. Οι μπάντες της τότε εποχής, Ολύμπιανς,

προημιτελικοί ενώ οι τελικοί πραγματοποιούνταν

Ρενάλντι, Τρελά Παιδιά, Σνόουμπολς, Βόρειοι, Απ Τάιτ,

το

Άιντολς Τέρης Χρυσός και πολλοί άλλοι, μοιράζονταν

Η λειτουργία του συγκροτήματος ολοκληρωνόταν μέσω

τα τραγούδια τους με τους εκατοντάδες νέους που

Στην

φθινόπωρο

πλαζ στο

λάμβαναν Παλαί

Ντε

χώρα Σπορ.

οι [15],

ενός συνόλου στεγασμένων μικροκαταστημάτων. Εκεί

τους αποθέωναν πάνω στην αμμουδιά αλλά και τους

κάθε επισκέπτης μπορούσε να προμηθευτεί οτιδήποτε

λουόμενους που απολάμβαναν το μπάνιο τους. Για

επιθυμούσε από εφόδια τόσο για το μπάνιο του όσο

κάθε διαγωνισμό υπήρχαν και ανάλογα έπαθλα, συχνά

και για την παραμονή του στην πλαζ. Το συγκρότημα

δίσκοι της ΛΥΡΑ, ρούχα, καλλυντικά και προσφορές

των μικροκαταστημάτων διαδραμάτιζε σπουδαίο

από εμπορικά καταστήματα. Ο διαγωνισμός όμως που

ρόλο στην περιοχή ανάπλασης καθώς της προσέδιδε

άφησε εποχή ήταν ο χορός του λεμονιού. Κατά τον χορό

μια αίσθηση αυτοτέλειας. Ο λουόμενος δε χρειαζόταν

αυτόν τα ζευγάρια χόρευαν σέικ προσπαθώντας να

να εξέλθει από αυτή για να προμηθευτεί κάτι που

κρατήσουν ένα λεμόνι ανάμεσα στα δύο μέτωπά τους.

μπορεί να είχε ξεχάσει να φέρει μαζί του, αρκούσε

Η προσέλευση του κόσμου σε κάθε party ήταν τεράστια

μια επίσκεψη στα μικρά μαγαζάκια της πλαζ. [20]

καθώς κάθε διοργάνωση φιλοξενούσε περίπου 5.000 άτομα, τη στιγμή που αντίστοιχες διοργανώσεις στην Αθήνα συγκέντρωναν το πολύ 1.000 άτομα. Η Miss Party με τολμηρό, για τα δεδομένα της εποχής, μαγιό “κέρδιζε” ένα μέρος από το πρωτοσέλιδο της Δευτέρας και “εκτόξευε” τις πωλήσεις της Θεσσαλονίκης από 50.000 αντίτυπα που ήταν το σύνηθες σε 80.000. Παράλληλα γινόντουσαν και καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί - 79 -

Beach party στην τουριστική πλαζ της Αγίας Τριάδας https://thermaikos.news/eidiseis/allos-gia-peraia-mpakse-agia-triada/

- 80 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Πρωτοσέλιδα εφημερίδας “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ“ http://farosthermaikou.blogspot.com/2015/08/blog-post_60.html

- 81 -

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

Το κόστος του όλου εγχειρήματος αν και αρχικά

λαϊκή δε χαρακτήριζαν την απόδραση για λίγες

είχε ορισθεί στα 3.900.000 δραχμές τελικά έφτασε

στιγμές δροσιάς. Παρόλα αυτά ο κόσμος έρεε να

στα 6.000.000 δραχμές. Προσθήκες όπως ο

περάσει λίγες στιγμές χαλάρωσης στη νέα πλαζ του

πλακοστρωμένος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, ο

Θερμαϊκού. Προκειμένου δε να εξυπηρετούνται οι

δρόμος που θα ένωνε το δημόσιο δρόμο με την πύλη

ορδές του κόσμου που προσέγγιζαν την πλαζ από

της πλαζ και διάφορες διαπλατύνσεις εκτόξευσαν

τη θάλασσα κατασκευάστηκε στην ανατολική της

το συνολικό κόστος. Ένα κόστος που ανέλαβε ο

είσοδο

ελληνικός οργανισμός τουρισμού με σκοπό την

έτσι το δρομολόγιο Περαία - Μπαξέ - Αγία Τριάδα

μετέπειτα εκμίσθωση των διάφορων εγκαταστάσεων

σε Περαία – Μπαξέ – Πλαζ – Αγία Τριάδα και σε

σε ιδιώτες. Οι ιδιώτες που μετά από πλειστηριασμό θα

ώρες αιχμής Λευκός Πύργος – Πλαζ. [20], [24]

αναλάμβαναν τη λειτουργία των υποδομών θα έπρεπε

Η κινητικότητα της πλαζ ενισχύθηκε περαιτέρω από

να τηρούν μια κύρια υποχρέωση, τη διατήρηση και

τσιμεντένια

σκάλα

αναδιαμορφώνοντας

τη στιγμή που στην περιοχή δημιουργήθηκε ο χώρος

διαφύλαξη του “λαϊκού χρώματος” που χαρακτήριζε

κατασκήνωσης του Ε.Ο.Τ. και το ξενοδοχείο “SUN

την πλαζ. Μετά την πληρωμή του παράβολου στα

BEACH”. Οι τουριστικοί αυτοί πόλοι λειτουργούσαν

ταμεία εισόδου θα έπρεπε να παρέχονται στο λουόμενο

συμπληρωματικά της πλαζ, τροφοδοτώντας της τόσο

το δικαίωμα του μπάνιου, η χρήση της καμπίνας και η

αυτοί με κόσμο όσο και το αντίστροφο. Το camping

διαφύλαξη του ρουχισμού του στην ιματιοθήκη. Όλες οι

άρχισε την οικοδόμησή του τη δεκαετία του ’60 στο

υπόλοιπες παροχές ήταν προαιρετικές και ο λουόμενος

ανατολικό όριο του οικισμού της Αγίας Τριάδας, ακριβώς

δεν ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει για κάτι που δεν

δίπλα από το όριο της πλαζ. Σε ένα μέρος που μέχρι πριν

ήθελε. Τα ισχνά βαλάντια όμως του λαού σε συνδυασμό

λίγο διεκδικούσαν τα πιο εύφορα αμπέλια της περιοχής.

με τα έξοδα για τη μετάβαση στην πλαζ, το εισιτήριο

Ίσως αυτός να ήταν και ένας από τους σημαντικότερους

του λεωφορείου ανέρχονταν στις 12 δραχμές, μόνο

λόγους για τις αντιδράσεις που ακολούθησαν κατά τη

[24] [1960], Τελούνται σήμερον τα εγκαίνια της πλαζ Αγ. Τριάδος – Υπερβολικαί είναι αι τιμαί των εισιτηρίων αυτής, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 14 Αυγούστου, σελ. 01

- 82 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

διαδικασία των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων. Ένα εγχείρημα άγνωστο για τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι μέχρι τότε εξασφάλιζαν το βιός τους από την θάλασσα και τις γεωργικές εκτάσεις. Το μέλλον όμως, όπως έδειξε η ιστορία, έμελλε να είναι λαμπρό. Μέχρι το 1968 είχαν πραγματοποιηθεί τρις υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις ώστε να εξασφαλισθούν τα 124 στρέμματα που απαιτούνταν για τη δημιουργία του camping. Ενός camping με πρωτοφανείς ανέσεις σε σχέση με τα μέχρι τότε πρότυπα και προσφερόταν τόσο για διαμονή εντός σκηνής όσο και για διαμονή με τροχόσπιτο. Τη δεκαετία του 1970 υλοποιείται και η ξενοδοχειακή μονάδα “SUN BEACH”, ένα βασικό παραθεριστικό ξενοδοχείο που αρχικά απευθυνόταν στους πιο εύπορους παραθεριστές. Οι νέες και οι νέοι όμως της εποχής βρήκαν πρόσφορο έδαφος στη ντισκοτέκ του ξενοδοχείου και μετέφεραν το party της πλαζ εντός της. Εκεί υπό το ημίφως και τον καπνό που πλανιόταν στον αέρα νέες και νέοι χόρευαν υπό την υπόκρουση αμερικάνικων τραγουδιών. Η ερωτική διάθεση και το παιχνίδι των γνωριμιών δεν

“Ακόμα θυμάμαι τις ουρές που σχημάτιζαν τα αυτοκίνητα τα Σαββατοκύριακα. Ουρές σε δρόμους στενούς, που δεν θυμίζουν τίποτα από τους σημερινούς και έφεραν πάνω τους μια μεγάλη αναμονή και ταλαιπωρία. Η δικαίωση όμως δεν αργούσε να ‘ρθει. Η θέαση της θάλασσας και η στιγμή που τα πόδια μου άγγιζαν το νερό με έκαναν να ξεχνώ ότι είχε προηγηθεί…Να εδώ, πίσω από αυτή τη σκάλα κάναμε μπάνιο όσο ο Μπίλης (ο παππούς μου) δούλευε σερβιτόρος σε κάποιο ταβερνάκι της περιοχής. “

σταματούσε απλά άλλαζε τοπίο, από τον ανοιχτό χώρο μαρτυρία - Κατραντζή Έλενα

της παραλίας στο κλειστό χώρο της αίθουσας. [22]

- 83 -

ΌΛΗ ΜΕΡΑ

δίπλα στο κύµα και µέσα στη θάλασσα

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

με πρωταγωνιστές όλα τα “μεγάλα” ονόματα της

Η κινηματογραφική ματιά της πλαζ

εποχής, τον Ντίνο Ηλιόπουλου, τη Ρένα Βλαχοπούλου, τη Μάρθα Καραγιάννη, τη Χλόη Λιάσκου, τον Αλέκο Τζανετάκο, την Έλενα Ναθαναήλ και τον Κώστα Βουτσά. Η ταινία σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη και μουσική Μίμη Πλέσσα είχε σημειώσει τεράστια επιτυχία, με 660.791 εισιτήρια συνολικά και κατέλαβε την 1η θέση ανάμεσα σε άλλες 92 ταινίες εκείνη τη χρονιά. [21] Οι ταινίες αυτές ήταν κάτι παραπάνω από ένα απλό μέσο ψυχαγωγίας. Έγιναν ο “καθρέφτης” της κοινωνίας εκείνης της εποχής. Μιας εποχής που αστικοποιείται, αλλάζει τα πρότυπα και τις κοινωνικές της φόρμες.

Κινηματογραφική αφίσα “Κάτι να καίει“

Η σύγκρουση ανάμεσα στην παράδοση και στον

https://www.iefimerida.gr/stories/edo-gyristike-kati-na-kaiei-etoimorropo-anapsyktirio

επερχόμενο μοντερνισμό, οι σχέσεις των δύο φύλων ακόμα και οι συνήθειες της εποχής αντικατοπτρίζονται

Η φήμη του αγνού αυτού τόπου κέντρισε και το

μέσα από αυτές τις ταινίες. Γυρίζονται σε γνώριμα

ενδιαφέρον του σκηνοθέτη Γιάννη Δαλιανίδη και της

σημεία της καθημερινότητας και σε πολλές από αυτές

Φίνος Φιλμ. Η λαϊκή πλαζ της Αγίας Τριάδας κατάφερε

παρατηρείται το πλήθος των αλλαγών που συντελούνται

το 1964 να “τρυπώσει” σε κάθε νοικοκυριό της χώρας παρουσιάζοντας του τα κάλλη της. Τη θάλασσα

στην κοινωνία αυτή καθ’ αυτή αλλά και στον αστικό χώρο.

που αγκαλιάζει την πλούσια αμμουδιά της και το

Μέσα από τον φακό του Δαλιανίδη παρατηρείς τις δομές,

κατάφυτο περίγυρο της καθώς και τις εγκαταστάσεις

πως πραγματικά ήταν, τον τρόπο λειτουργίας τους, τα

που κούμπωσαν προσεχτικά επάνω της. Τη χρονιά

υλικά τους, τα χρώματα τους και τα μεγέθη τους. Αυτό

αυτή λοιπόν διεξήχθησαν στην πλαζ τα γυρίσματα

όμως που αντιλαμβάνεσαι καλύτερα είναι οι σχέσεις

της γνωστής ταινίας της Φίνος Φιλμ “Κάτι να καίει”

των ανθρώπων, τόσο με τις δομές όσο και μεταξύ τους. - 85 -

επαναπατρισμός σε έναν αναδιαμορφωμένο “γενέθλιο” τόπο

Πως συμπεριφέρονται και πως κινούνται στο χώρο. Γυναίκες και άντρες συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, κολυμπούν κοντά ο ένας στον άλλο, κάθονται στην αμμουδιά, στις καρέκλες και στα παγκάκια, και περπατούν χέρι χέρι. Η παραλία γίνεται ο κοινός τόπος, ο τόπος συνάθροισης. Μιας πολύωρης συνάθροισης, χωρίς αποκλεισμούς και κοινωνικούς διαχωρισμούς με έντονο όμως το στοιχείου του σχολιασμού. Ο πιο μαυρισμένος, ο πιο καλλίγραμμος, η “μοιραία”, ο καλός κολυμβητής, ο δεινός σκιερ, κ.α. Το ερωτικό παιχνίδι, το παιχνίδι της πρώτης γνωριμίας έβρισκαν και αυτά Απόσπασμα από την ταινία “Κάτι να καίει“

το χώρο τους στην παράκτια αυτή διαβίωση. [22]

https://www.mixanitouxronou.gr/i-despinis-delivasili-vaftistike-nathanail-ke-i-louomeni-stin-plaz-tis-thessalonikis-eginan-komparsi-stin-tenia-to-miouzikal-kati-na-kei-opou-o-voutsas-elampse-me-ton-aftoschediasmo-tou-fs/

Στη ταινία “Κάτι να καίει” η Ρένα γνωρίζει τον πρωτευουσιάνο Ντίνο από τον οποίο ζητάει να τη συνοδέψει την επόμενη μέρα στην πλαζ. Ο καβαλιέρος

την ίδια νεαρή κοπέλα και θα προσπαθήσουν και οι δύο

της θα έπρεπε να είναι δεινός κολυμβητής, άσσος

να κερδίσουν το ενδιαφέρον της, με τον Φάνη να βγαίνει

στο θαλάσσιο σκι και καλός χορευτής. Να μπορεί

στο τέλος ο νικητής. Ο Κλέαρχος αποχωρεί· δεν αργεί

δηλαδή μέσω των υπηρεσιών που παρείχε ο χώρος να

όμως λίγο πιο πάνω να αντικρίσει την 18χρονη Πόπη, την

εντυπωσιάσει το πλήθος της πλαζ και να γίνει αρεστός

οποία πλησιάζει και καταφέρνει να προσεγγίσει. [22]

από τη μικρή αυτή παραθαλάσσια κοινωνία. Δυστυχώς όμως για τον Ντίνο τα πράγματα δεν πήγαν όπως ακριβώς θα ήθελε. Το παρουσιαστικό του σε συνδυασμό με την αποτυχία του στα θαλάσσια σπορ επέφεραν χλευασμό. Ο Κλέαρχος και ο Φάνης θα γοητευθούν από - 86 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Απόσπασμα από την ταινία “Κάτι να καίει“ https://www.mixanitouxronou.gr/i-despinis-delivasili-vaftistike-nathanail-ke-i-louomeni-stin-plaz-tis-thessalonikis-eginan-komparsi-stin-tenia-to-miouzikal-kati-na-kei-opou-o-voutsas-elampse-me-ton-aftoschediasmo-tou-fs/

- 87 -

Η ΛΑΪΚΗ ΠΛΑΖ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑ∆ΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΕΓΚΑΙΝΙΑ

ΚΑΥΣΩΝΑΣ

ΈΝΤΥΠΗ ΈΚ∆ΟΣΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ 1960 - 1967

ΑΡΓΙΑ

ΈΝΑ ΛΑΜΠΡΟ ΕΡΓΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ ΠΥΡΕΤΩΔΩΣ ΣΤΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΚΤΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Η λαϊκή πλαζ της Αγίας Τριάδας θα λειτουργήσει την 20 η Ιουλίου Αν αποφασίσετε να κάνετε μπάνιο ύστερα από ένα μήνα, καλά θα κάνετε να πάτε στη νέα τουριστική λαϊκή πλαζ, η οποία κατασκευάζεται με έντονο ρυθμό μεταξύ των

Οι καμπίνες αυτές δε θα έχουν καμία σχέση με εκείνες που αντί για μάνταλο έχουν ένα

Νέων Επιβατών και της Αγίας Τριάδας. Πρώτον θα το ευχαριστηθείτε πολύ περισσότερο

λυγισμένο καρφί, αλλά θα είναι ωραίες, κομψές, ευρύχωρες κάθε μια με τον καθρέφτη

από κάθε άλλο μέρος. Έπειτα θα εμπλουτίσετε το μπάνιο σας με διάφορες άλλες

και τον πάγκος της. Στο πίσω μέρος τους θα διαθέτουν παραθυράκι από όπου κάθε

δραστηριότητες, διότι θα έχετε τη δυνατότητα και τα μέσα να παίξετε βόλεϊ, τένις ή να

λουόμενος θα παραδίδει το ρουχισμό του στον αρμόδιο για τη φύλαξη του μέχρι το

ασκηθείτε αν το επιθυμείτε με ένα πλήθος διασκεδαστικών και συνάμα αθλητικών

πέρας της παραμονή σας.

οργάνων σωμασκίας. Και όλα αυτά θα σας στοιχίσουν πολύ λιγότερο από όσο

Όσον αφορά τις περγούλες είναι το μέρος όπου θα δύναται κανείς να αναπαυθεί υπό

φαντάζεστε.

σκιά και να απολαύσει άνετος, πίνοντας τη λεμονάδα του, το θέαμα των χιλιάδων ΤΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΛΑΖ

λουόμενων, το δροσερό θαλασσινό αέρα και την πανοραμική θέα της Θεσσαλονίκης δεδομένου ότι κτίστηκαν ακριβώς σε αυτή τη τοποθεσία για να παρέχουν αυτή την

Η νέα τουριστική πλαζ, η οποία θα αρχίσει να λειτουργεί την 20η Ιουλίου, θα

ευκαιρία. Αυτό χωρίς το “τι θα πάρει ο κύριος;” των ενοχλητικών σερβιτόρων.

αποτελείται από ένα συγκρότημα κτιρίων μοντέρνου ρυθμού, τα οποία θα είναι σε θέση

Οι περγούλες βεβαίως δε θα είναι το μόνο σκιερό μέρος για αυτούς που αναζητούν να

να εξυπηρετούν από 2.500 έως 4.000 λουόμενους παρέχοντάς τους όλες τις ανέσεις

αναπαυθούν. Πλήθος ομπρελών με χαρούμενα χρώματα θα είναι σπαρμένες σε όλη την

του σύγχρονου πολιτισμού. Η έκταση την οποία καταλαμβάνει το έργο βρίσκεται σε ένα

έκταση της πλαζ, η οποία θα έχει μια θαυμάσια άμμο. Για να επιτευχθεί ο τελευταίος

απομακρυσμένο και αχρησιμοποίητο μέχρι χθες τμήμα της τουριστικής ακτής μεταξύ

στόχος θα μεταφερθούν μεγάλες ποσότητες εκλεκτής ποιότητας λεπτής άμμου η οποία

των Νέων Επιβατών και της Αγίας Τριάδος και η επιλογή του προέκυψε μετά από

θα αντικαταστήσει την ήδη υπάρχουσα.

εμπεριστατωμένη έρευνα. ΤΑ ΑΛΛΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ

Τον τόνο σε όλο το κτιριακό συγκρότημα θα δίνουν τρία κυρίως κτίρια, το εστιατόριο, οι καμπίνες και το “σνακ μπαρ”. Το εστιατόριο, υπερμοντέρνο και χωρισμένο σε δύο ορόφους θα δίνει την ευκαιρία σε όλους τους λουόμενους να γευματίζουν με όλες τις

Εκτός των τριών προαναφερθέντων κτιρίων, η τουριστική λαϊκή πλαζ θα φιλοξενεί

ανέσεις και τα κομφόρ, ενώ το “σνακ μπαρ” θα δίνει τη δυνατότητα σε όσους επιθυμούν

εντός της αποθήκες, γραφεία, έναν ιδιαίτερο σταθμό πρώτων βοηθειών, υπηρεσίες

κάτι πρόχειρο και γρήγορα, όπως ένα σάντουιτς ή μια πορτοκαλάδα.

λιμεναρχείου και τηλεφωνικό κέντρο. Χώροι πρασίνου θα ντύνουν και θα συμπληρώνουν το σύνολο των υποδομών που θα στεγάζονται εντός της έκτασης.

ΚΑΜΠΙΝΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΓΟΥΛΕΣ

Επιπλέον ένα μεγάλο τμήμα της όλης έκτασης θα περιλαμβάνει τρία γήπεδα βόλεϊ, μπάσκετ και τένις. Για τους λάτρεις των ατομικών και όχι ομαδικών σπορ θα διατίθενται

Οι καμπίνες θα καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος της έκτασης και θα χωρίζονται σε

διάφορα διασκεδαστικά αθλητικά όργανα σωμασκίας όπως μονόζυγα, πολύζυγα,

δυο τμήματα. 36 και 64 καμαρούλες ικανές να εξυπηρετούν άνετα και γρήγορα αρκετό

σκάμματα για άλματα κ.α.

κόσμο ταυτόχρονα.

ΛΟΥΝΑ ΠΑΡΚ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

για τα ισχνά βαλάντια του λαού. Το αντίτιμο του εισιτηρίου ανέρχεται στις εφτά δραχμές, σε περίπτωση όμως που η συγκοινωνία καταστεί αστική θα κατέλθει στις δυόμισι

Τα παιδιά θα έχουν στη διάθεσή τους έναν ειδικό παιδικό κήπο με κούνιες, τραμπάλες

δραχμές, όσο δηλαδή πληρώνει κάποιος στην Αθήνα για να μεταβεί στη Βουλιαγμένη.

και όλα τα συναφή. Οι ενήλικες παρόλα αυτά δε θα έχουν κανένα λόγο να ζηλέψουν

Μια τοποθεσία που απέχει τη διπλάσιο απόσταση από την Αθήνα από ότι η Αγία Τριάδα

καθώς θα έχουν στη διάθεσή τους τον δικό τος ειδικό κήπο με αθλοπαιδίες, έναν πιο

από την Θεσσαλονίκη.

“σοβαρό” κήπο αλλά εξίσου διασκεδαστικό.

Υπάρχει βέβαια και η λύση των ατμοπλοϊκών βαπορακίων. Μια λύση που από τη μια

Τέλος η πλαζ θα διαθέτει ένα στεγασμένο συγκρότημα μικροκαταστημάτων στα οποία

φαίνεται να επικρατεί και να υποστηρίζεται από την πλειοψηφία του κόσμου από την

οι επισκέπτες θα μπορούν να προμηθευτούν ότι θελήσουν από εφόδια τόσο για το

άλλη όμως και αυτό το μέσο δε φέρει χαμηλότερο αντίτιμο. Αρχικά οι ιδιοκτήτες των

μπάνιο τους όσο και για την παραμονή τους στην πλαζ.

σκαφών αυτών είχαν ορίσει το ποσό του εισιτηρίου στις τρεις δραχμές, αλλά έπειτα από

Το συγκρότημα των μικροκαταστημάτων διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο σε όλη την

πιέσεις που δέχτηκαν από το Κ.Τ.Ε.Λ. αναγκάστηκαν να το αυξήσουν. Γεγονός είναι ότι

περιοχή ανάπλασης καθώς της προσδίδει μια αίσθηση αυτοτέλειας. Ο εισερχόμενος σε

η πληγή του εγχειρήματος είναι η συγκοινωνία ανάμεσα στη Θεσσαλονίκη και τη

αυτή δε θα χρειαστεί να εξέλθει για να προμηθευτεί κάτι που ξέχασε να φέρει μαζί του

τουριστική ακτή. Μια πληγή που χρήζει διεξοδικότερης έρευνας, καθώς όπως είναι

από την πόλη.

σήμερα ούτε ανέσεις παρέχει ούτε προσιτή σε πολύ κόσμο είναι. Ιδιαίτερη συμβολή για

Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται στα 6.000.000 δραχμές με τον αρχικό του

την τροποποίηση αυτής της κατάστασης θα αποτελέσει η παρέμβαση του Ε.Ο.Τ. Ένας

προϋπολογισμό να είχε ορισθεί στα 3.900.000 δραχμές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι

πιθανός εξαναγκασμός του Κ.Τ.Ε.Λ. για να σκεφθεί έστω και λίγο τουριστικά και να

στα αρχικά σχέδια προστέθηκαν επιπλέον κατασκευές, όπως ο πλακοστρωμένος χώρος

παύσει να δημιουργεί κολλήματα και κωλυσιεργίες στην εξέλιξη και πρόοδο της

στάθμευσης αυτοκινήτων, ο ιδιαίτερος δρόμος ο οποίος θα ενώνει το δημόσιο δρόμο με

συγκοινωνίας.

την πύλη της πλαζ και διάφορες διαπλατύνσεις. ΓΕΝΙΚΑ ΟΦΕΛΗ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η ανοικοδόμηση της τουριστικής λαϊκής πλαζ θα αποτελέσει ένα από τα καλύτερα Την εκτέλεση του έργου έχει αναλάβει ο ελληνικός οργανισμός τουρισμού (Ε.Ο.Τ) ως

τουριστικά κέντρα όχι μόνο της πόλεως αλλά ολόκληρης της χώρας, καθώς θα

αυτοκέφαλος οργανισμός επένδυσης κρατικών κεφαλαίων. Ο οργανισμός θα

προσφέρει παροχές πιο εξελιγμένες από την ομώνυμη πλαζ της Βουλιαγμένης. Η

εκμισθώσει τις διάφορες εγκαταστάσεις σε ιδιώτες κατόπιν πλειστηριασμού. Θα τηρηθεί

κυριότερη όμως συμβολή του έργου είναι η βελτίωση της τουριστικής εικόνας της

ακριβώς δηλαδή η διαδικασία που ακολουθείται για ανάλογους χώρους εντός της

Θεσσαλονίκης. Οι ιδιοκτήτες των παραθαλάσσιων κέντρων θα αναγκαστούν να

Διεθνούς Έκθεσης. Κάθε μέτοχος στον πλειοδοτικό διαγωνισμό για την ενοικίαση των

προσφέρουν στους λουόμενους κάτι παραπάνω εκτός από τη δροσιά της θάλασσας.

διάφορων εγκαταστάσεων της πλαζ θα πρέπει να σέβεται και να τηρεί τους όρους του

Η νέα τουριστική λαϊκή πλαζ της Αγίας Τριάδας θα δώσει στους Θεσσαλονικείς την

πλειστηριασμού. Κύριο μέλημα και υποχρέωση κάθε εν δυνάμει επιχειρηματία είναι να

ευκαιρία να κάνουν το μπάνιο τους με τις ανέσεις και τα μέσα τα οποία μέχρι σήμερα

εξυπηρετεί τον κόσμο παρέχοντας του εμπορεύματα σε λογικές τιμές, ώστε να

μόνο στο κινηματογράφο απολάμβαναν.

μπορέσει να διατηρηθεί ο τίτλος “λαϊκή πλαζ”. Υπό την αιγίδα του Ε.Ο.Τ. λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την προστασία του “λαϊκού χρώματος” της πλαζ, στην οποία ο εισερχόμενος πέρα από το αρχικό αντίτιμο των τριών

Υπομονή μόνο μέχρι την 20η Ιουλίου.

δραχμών που θα πληρώνει κατά την είσοδό του δε θα είναι υποχρεωμένος να αγοράσει ή να πληρώσει τίποτα άλλο που δεν επιθυμεί. Με την πληρωμή του αρχικού παράβολου του παρέχεται το δικαίωμα του μπάνιου, η χρήση καμπίνας και η εξασφάλιση του ρουχισμού του στην ιματιοθήκη. Εάν επιθυμεί ο λουόμενος μπορεί να συμπληρώσει τη διασκέδαση του με μια πορτοκαλάδα, μια μπύρα ή με ένα πλήρες γεύμα, χωρίς όμως να υποχρεούται για αυτό. Μοναδικό τρωτό σημείο του όλου εγχειρήματος αποτελεί η υπεραστική συγκοινωνία, η οποία αν δε χαρακτηριστεί ακριβή μπορεί κάλλιστα να επισημανθεί άκρως υπολογίσιμη

05 Ιουνίου 1960

ΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΖ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

ΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΠΛΑΖ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

Υπερβολικές είναι οι τιμές των εισιτήριων αυτής

Θα λειτουργεί απο τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το απόγευμα

Μετά τον αγιασμό ο γενικός γραμματέας τουρισμού κ. Φωκάς παρακάλεσε τον κ. Θεολογίτη να εγκαινιάσει την πλαζ της Αγίας Τριάδας, η οποία θα φέρει το όνομα “Ακτή του Θερμαϊκού”. Εν συνεχεία ο υπουργός βορείου Ελλάδος ανέφερε ότι η πλαζ εκτείνεται σε μια επιφάνεια ογδοντατεσσάρων στρεμμάτων

εντός

των

οποίων

εντοπίζονται

δυο

συγκροτήματα

αποδυτηρίων που σε συνδυασμό με τα τέσσερα συγκροτήματα αυτόματων ντουζ δύνανται να εξυπηρετήσουν πάνω από οκτώ χιλιάδες λουόμενους ημερησίως. Επιπλέον διαθέτει εστιατόριο, σνακ μπαρ, κυλικείο καθώς και ένα συγκρότημα διαφόρων καταστημάτων για την ικανοποίηση κάθε επιθυμίας των επισκεπτών. Για την ψυχαγωγία των λουόμενων, ο υπουργός τόνισε την ύπαρξη τεσσάρων γηπέδων, δυο εκ των οποίων παρέχονται για βόλεϊ, ένα για μπάσκετ και ένα για ρακέτες, δεκατεσσάρων χώρων σκίασης για ανάπαυση Στις 10:30 π.μ. σήμερα θα τελεσθούν τα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων της λαϊκής

των επισκεπτών καθώς επίσης και δυο ψυκτικά μηχανήματα ύδατος. Ειδική

πλαζ στην περιοχή της θαλάσσιας ακτής της Αγίας Τριάδας παρουσία του υπουργού

μέριμνα λήφθηκε για τη ψυχαγωγία των παιδιών με τη δημιουργία ενός

βορείου Ελλάδος κ. Θεολογίτη, του αφιχθέντος από την Αθήνα γενικού γραμματέα του

ειδικού χώρου εμπλουτισμένου με όλα τα σύγχρονα μέσα. Ο χώρος πέρα από

οργανισμού τουρισμού κ. Φωκά και των εκπροσώπων όλων των αρχών και

τα παιχνίδια θα διαθέτει και έναν κατάλληλα εκπαιδευμένο νηπιαγωγό

οργανώσεων. Μετά τη τέλεση των εγκαινίων η πλαζ θα τεθεί στη διάθεση του λαού.

παιδοκόμο, ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για την διασφάλιση τους. Στο τομέα

Ωστόσο έντονες διαμαρτυρίες διατυπώθηκαν προς τον οργανισμό τουρισμού για τις

των σωστικών μέσων και της παροχής των πρώτων βοηθειών η πλαζ

τιμές των εισιτηρίων που πρέπει να πληρώνουν οι λουόμενοι κατά την είσοδο τους

διαθέτει ναυαγοσώστη καθώς επίσης και ιατρείο πλήρως επανδρωμένο με

στην πλαζ. Τα Σαββατοκύριακα η τιμή εισόδου διαμορφώθηκε στις τρεις δραχμές ενώ

γιατρό και νοσοκόμο. Η πλαζ θα λειτουργεί επί δωδεκάωρου από τις 8 το

τις καθημερινές το αντίτιμο της ανέρχεται στις πέντε δραχμές για κάθε λουόμενο. Οι

πρωί έως τις 8 το απόγευμα και θα απασχολεί εβδομήντα υπαλλήλους.

τιμές αυτές κρίνονται το λιγότερο υπερβολικές για το λαό, δεδομένου ότι εκτός του

Το κεντρικό λιμεναρχείο Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε ότι από τις 14 Αυγούστου

εισιτηρίου για την πλαζ ο λουόμενος πρέπει να πληρώσει και δώδεκα δραχμές για τη

1960 άρχισε η λειτουργία της νέας πλαζ “Ακτή Θερμαϊκού”. Οι ώρες

μετάβασή του στην ακτή με λεωφορείο. Συνολικά δηλαδή κάθε λουόμενος χρειάζεται

λειτουργίες καθορίσθηκαν από τις 8 π.μ. μέχρι τις 8 μ.μ. Εντός της ακτής

για ένα μπάνιο στη θάλασσα δεκαπέντε με δεκαεφτά δραχμές περίπου. Στην

εγκαταστάθηκε υπηρεσία λιμενικής αστυνομίας, στην οποία μπορεί να

περίπτωση που ο λουόμενος επισκεφθεί την “λαϊκή” αυτή πλαζ μαζί με την οικογένειά

απευθύνονται όλοι. Το κοινό θα πρέπει να συμμορφώνεται στους

του αντιλαμβανόμαστε ότι οι αρχικές τιμές διπλασιάζονται έως και τετραπλασιάζονται.

κανονισμούς λειτουργίας της “Ακτής” και τις υποδείξεις των λιμενικών

Οι διαμαρτυρόμενοι υπέδειξαν ως λογικό ποσό αυτό της μιας δραχμής για κάθε

οργάνων.

λουόμενο που καταφθάνει στην πλαζ με λεωφορείο ενώ για όποιον την προσεγγίζει με το ιδιωτικό του αυτοκίνητο το αντίτιμο θα ανερχόταν στις πέντε δραχμές. Ο οργανισμός τουρισμού μαζί με την κυβέρνηση απέδωσαν στην πλαζ τον χαρακτήρα “λαϊκή”, οι ενέργειές τους όμως παρεκκλίνουν του σκοπού αυτού. 14 Αυγούστου 1960

17 Αυγούστου 1960

ΑΔΙΑΧΩΡΗΤΟ ΣΤΙΣ ΑΚΤΕΣ Χιλιάδες κόσμου σε αναζήτηση δροσιάς _ 5.532 άτομα στην πλαζ Αγίας Τριάδας Οι Θεσσαλονικείς επωφελούμενοι από τη χθεσινή αργία για τη βάπτιση του Διαδόχου ξεχύθηκαν κατά χιλιάδες προς την ακτή. Η ζέστη που άρχισε να γίνεται αισθητή από τις πρώτες πρωινές ώρες υπήρξε το κίνητρο της ομαδικής εξόδου, με αποκορύφωμα τις ώρες 10 -12 π.μ. Οι αφετηρίες τόσο των τουριστικών πλοιαρίων όσο και των λεωφορείων, συγκεκριμένα της γραμμής 54 του Κ.Τ.Ε.Λ., είχαν κατακλυσθεί από χιλιάδες κόσμου που ανέμεναν καρτερικά, με ιδρώτα και συνεχείς διαπληκτισμούς. Τα λεωφορεία και τα πλοιάρια όταν επέστρεφαν στην αφετηρία τους καταλαμβανόταν από το πλήθος που περίμενε δίχως καμία ευγένεια και λεπτότητα για την εξασφάλιση μιας θέσης. Η αναμονή ήταν ένας προάγγελος για αυτό που θα αντίκριζαν στην παραλία. Η θάλασσα είχε πήξει από λουόμενους. Κεφάλια το ένα δίπλα στο άλλο κάλυπταν την επιφάνεια του νερού σε αρκετή απόσταση από την αμμουδιά. Τα καφενεία, η πλαζ του Ε.Ο.Τ. και όλοι οι άλλοι χώροι, στεγασμένοι και μη, είχαν καταργήσει οποιαδήποτε έννοια αδιαχώρητου. Έως αργά το απόγευμα πλήθη κόσμου κατέφθαναν στην ακτή με την ελπίδα ότι θα εξασφαλίσουν έστω και λίγες στιγμές δροσιάς και χαλάρωσης. Μέχρι τις 8 μ.μ. στην πλαζ είχαν εισέλθει 5.532 άτομα. Και η επιστροφή στην πόλη ήταν εξίσου περιπετειώδης. Πολύωρη αναμονή στις στάσεις και ασφυκτική κατάσταση εντός των λεωφορείων. Ο υφιστάμενος δρόμος καθώς και ο υπό κατασκευή

Ο ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΑΤΕ ΣΤΙΣ

παρακαμπτήριος είχαν πλημμυρίσει από οχήματα. Συνέπεια του

ΠΛΑΖ

Η αμμουδιά και η θάλασσα βρίθουν κυριολεκτικώς

καθημερινά

από

γεγονότος αυτού ήταν η διαδρομή Θεσσαλονίκης – Αγίας Τριάδας

λουόμενους. Η πλαζ κατακλύζεται από

κατά τις ώρες αιχμής να διαρκέσει περίπου δυο ώρες. Κατά τη

κολυμβητές όλων των φύλων και ηλικιών.

μεσημβρία τα οχήματα ακινητοποιήθηκαν επί μια ώρα ανάμεσα στην

Μόνο

Περαία και την Αγία Τριάδα. Η τροχαία ευτυχώς είχε την έμπνευση να

επέφερε

μετατρέψει τις δυο οδούς, την παλιά και τη νέα, σε μονόδρομους με

σύντομα

αντίθετη κατεύθυνση ώστε τα αυτοκίνητα από τον έναν να έρχονται

αποκαταστάθηκε.

και από τον άλλο να φεύγουν. Ο απολογισμός της ημέρας ήταν οκτώ

Ο πόλεμος εναντίον του καύσωνα άρχισε. Ως

λιποθυμίες γυναικών και τρεις απώλειες παιδιών τα οποία όμως

πρώτο μέτρο οι Θεσσαλονικείς εξέλεξαν

επέστρεψαν τελικώς στους γονείς τους.

την ομαδική μετάβαση 30 Ιουνίου 1967

χθεσινή

αιφνίδια

κάποια

αναστάτωση,

παρήλθε

και

νεροποντή η

όμως τάξη

στην τουριστική

ακτή τη Αγίας Τριάδας. Η αμμουδιά και η

09 Ιουνίου 1964

στο κατώφλι της εγκατάλειψης

Ερείπιο χαρακτηρίζεται οτιδήποτε μαρτυρεί την

κτίριο δεν έχει ακόμα ανοικοδομηθεί, ενώ στη δεύτερη

ανθρώπινη ιστορία αλλά με μια αλλοιωμένη, σχεδόν

βρίσκεται στιγμές πριν την κατάρρευσή του. Ο χρόνος

αγνώριστη όψη σε σχέση με την πρωταρχική του. Είναι

έχει παγώσει και το ερείπιο στέκει εκεί ημιτελές, στο

τα υπολείμματα τοίχων και τα θεμέλια που αποτελούν

μεταίχμιο φθοράς και δημιουργίας. Η γέννηση και ο

μαρτυρίες, ένα είδος δακτυλικού αποτυπώματος, αυτού

θάνατος, κατά ένα περίεργο τρόπο, συνυπάρχουν

που υπήρξε κάποτε. Πληροφορίες για την ιστορία του

διασφαλίζοντας τη ραχοκοκαλιά της δομής. Τα υλικά

κτίσματος, τη λειτουργία που επιτελούσε καθώς επίσης

της φθείρονται σε βαθμό που μέρη τους μπορεί να

και τη σχέση του με τα λοιπά κτίρια που το περιβάλλουν

αγνοούνται, η ιδέα της όμως “ταξιδεύει” μέσα στο χρόνο

ακόμα και σήμερα ή το περιέβαλαν για ένα περασμένο

και παραμένει αλώβητη. Τα χαλάσματα διατηρούν

χρονικό διάστημα. Η σύγχρονη εικόνα του διαμορφώνει

ζωντανή την αιτία που οδήγησε στη δημιουργία του

το χαρακτήρα, όχι μόνο του άμεσου περιβάλλοντός

κτίσματος. Τα σπαράγματα που διακρίνονται ανάμεσα

του, αλλά ολόκληρης της πόλης, ορίζει την ταυτότητά

στα χόρτα και τους θάμνους συλλέγονται, σαν τα

της. Η αρχική εικόνα του δε σημαίνει κάτι για τους

κομμάτια ενός παζλ, και στο “τραπέζι” του μυαλού

κατοίκους της. Του εναντίον, η κατακερματισμένη

γίνεται μια προσπάθεια να βρεθεί η “σωστή” θέση

όψη και τα υπολείμματα της φθοράς είναι τα στοιχεία

τους. Οι οπές αφήνουν το βλέμμα να “χαθεί” εντός

εκείνα που το συνδέουν με τη συνείδηση τους. [24]

του κτίσματος, επιτρέποντας μια σχεδόν ανατομική

Το ερείπιο δίδεται για διπλή ερμηνεία καθώς

διείσδυση στο εσωτερικό του είναι. Το αίσθημα του

σηματοδοτεί τη γέννηση, τη στιγμή που το κτίσμα

ηδονοβλεψία αναπτύσσεται ακούσια, ενστικτωδώς. [25]

αρχίζει να θεμελιώνεται, να αποκτά υπόσταση αλλά

Αν κανείς εξετάσει εθνογραφικά τα ερείπια και

ταυτόχρονα προβάλει και το θάνατο της δομής, την

τους κενούς χώρους παρατηρεί ότι επέρχονται

οριστική εξαφάνιση της. Στην πρώτη περίπτωση το

στο

επίκεντρο

ως

σημαντικοί

χώροι

αστικής

[24] Μαραγκού Α. [2015],, “αρχή” ερειπίου // ΜΕΡΟΣ Α// - ο εγκαταλελειμμένος οικισμός στα Ορφανά Καρδίτσας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Βόλος [25] Παπαϊωάννου Τ. [2010], “ Γεννηθήκαμε μέσα σε ερείπια και ερείπια αντικρίζουμε”, Greekarchitecets.gr, 08 Ιουλίου

- 94 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

δραστηριότητας, οικολογικής

κοινωνικής,

οικονομικής

παραγωγικότητας.

και

Ακροβατώντας ανάμεσα στη γέννηση και στο θάνατο

Παρέχουν

αρχιτεκτονικά λάφυρα σε συλλέκτες, καταφύγιο σε

Στις αλλοτινές δόξες της πλαζ έρχεται ως αντιπαραβολή

αστέγους, λειτουργούν ως παιδικές χαρές, χώροι

η τωρινή απογοητευτική πραγματικότητα. Εγκατάλειψη,

δράσης για βανδάλους, σκεϊτμπορτάδες και ανήσυχους

οδύνη και πένθος για μια χαμένη λαμπρή εποχή.

αστικούς εξερευνητές. Η κενή αστική γη δίδεται για

Σήμερα, σε ένα χώρο που άλλοτε έσφυζε από ζωή με

κηπουρική και κτηνοτροφική χρήση. Λειτουργεί ως

φωνές και χρώματα και παρείχε θέσεις εργασίας στους

χώρος εναπόθεσης απορριμμάτων, ενασχόλησης με το

κατοίκους της περιοχής της, ο επισκέπτης συναντά ένα

αυτοκίνητο καθώς επίσης και τέχνης. Δραστηριότητες

σύνολο ερειπίων. Ο μικρός παραθεριστικός παράδεισος

που συχνά συνδέονται με δίκτυα μιας άτυπης

έχει αφεθεί έρμαιο του χρόνου, της καταστροφής

οικονομίας, συνήθως παράνομων πρακτικών. [02]

και της αδιαφορίας. Μπροστά από τις μετέωρες και φθαρμένες δομές εξακολουθούν να κολυμπούν καθημερινά εκατοντάδες άνθρωποι, εντός τους όμως επικρατεί μόνο χάος. Κτίρια που ακροβατούν, κενοί χώροι με ίχνη δομών που πατούσαν κάποτε πάνω τους, φαντάσματα μιας άλλης εποχής που πλανώνται στον αέρα, μαραμένοι φοίνικες, έντονη βλάστηση που διεκδικεί σθεναρά τους χώρους που της ανήκαν εξ αρχής, σπασμένα τζάμια, σκουριασμένα σίδερα, πεταμένα μπάζα και σκουπίδια. Σκουπίδια παντού. Αυτή είναι η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης της πλαζ. Το παραλιακό μέτωπο της περιοχής δε θυμίζει τίποτα από τις στιγμές λάμψης που έζησε κατά το - 95 -

παρελθόν. Η λαίλαπα του τσιμέντου οδήγησε στην

στο κατώφλι της εγκατάλειψης

παρακμή του άλλοτε αγνού παραθαλάσσιου μετώπου

του, να πλημμυρίσει ξανά με ζωή. Αρχικά περιήλθε

με μια υποβαθμισμένη ζώνη δίχως πολεοδομική και

στην ιδιοκτησία του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο επιδίωξε την

αρχιτεκτονική οργάνωση να πνίγει τα πάντα. Εντός της

πώλησή του και τη μετέπειτα λειτουργία του σε ένα

κανείς εντοπίζει κατοικίες που οικοδομήθηκαν πριν

τουριστικό χωριό 62 στρεμμάτων μέσα στο οποίο θα

από αρκετά χρόνια και δομές που εγκαταλείφθηκαν

χτιζόταν βίλες. Από τα εναπομείναντα στρέμματα

ή αφέθηκαν για διάφορους λόγους ανολοκλήρωτες,

της έκτασης, τα 20 προορίζονταν για κοινόχρηστους

σε μια κατάσταση παύσης και αναμονής. Εξαίρεση

χώρους ενώ τα υπόλοιπα 42 για κοινωφελείς

αποτελεί το δυτικό τμήμα του οικισμού, το οποίο

υποδομές. Μια πρόταση που δημιούργησε έντονες

καταλαμβάνεται

πολυκατοικίες.

αντιδράσεις τόσο από την πλευρά του ίδιου του

Η παρακμή και υποβάθμιση της πλαζ της Αγίας

δήμου όσο και των πολιτών. Η πρόταση τελικώς δεν

από

νεόδμητες

προχώρησε και το ΤΑΙΠΕΔ δέχτηκε να διεξαχθεί τελικά

Τριάδας, του μοναδικού πνεύμονα ολόκληρης της

διαγωνισμός για την εκμίσθωση της έκτασης και

περιοχής, επήλθαν σταδιακά, με τη μόλυνση του

την επαναλειτουργία της ως χώρου κατασκήνωσης.

Θερμαϊκού κόλπου να διαδραματίζει καθοριστικό

Δυστυχώς όμως από το 2013 που ανακοινώθηκε για

ρόλο. Με την οριστική διακοπή της λειτουργίας και του χώρου

πρώτη φορά ο διαγωνισμός μέχρι και σήμερα δεν έχει

κατασκήνωσης το 2000 η φθίνουσα

πραγματοποιηθεί κάποια ενέργεια. Η έκταση πάνω

πορεία της περιοχής εντάθηκε. Η ακτή της Αγίας

στην αμμουδιά, γεμάτη λεύκες, πεύκα και φοίνικες,

Τριάδας ερήμωσε και δεν απέκτησε ποτέ ούτε

στέκει ρημαγμένη και εγκαταλελειμμένη να ακροβατεί

ζωντάνια, ούτε “χαμόγελο” προς τη Θεσσαλονίκη που την αγναντεύει απέναντι της.

στο μαρασμό που επιφέρει ο χρόνος. [15]. [25], [26]

[15]. [25], [26]

Από τότε μέχρι και σήμερα ξεκίνησε η περιπέτεια και η προσπάθεια του χώρου να βρει ξανά το χαρακτήρα [25] In.gr [2019], “ To θρυλικό «Άκτιο»: Από τα πάρτι του ’60 και το «Κάτι να καίει» στην πλήρη εγκατάλειψη”, In.gr , 16 Αυγούστου [26] Thessaloniki ARTS AND CULTURE, “Πως είναι σήμερα η κοσμοπολίτικη πλαζ της Θεσσαλονίκης; ”, Thessaloniki ARTS AND CULTURE

- 96 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Μετέωρες δομές στην πλαζ της Αγίας Τριάδας προσωπικό αρχείο

- 97 -

Ίχνη δομών στην πλαζ της Αγίας Τριάδας προσωπικό αρχείο

- 98 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Οι μοναδικές ενέργειες που έχουν λάβει χώρα

κατοίκους του οικισμού η εικόνα αυτή είναι κάτι το

είναι αυτές που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια

καθημερινό, το συνηθισμένο. Είναι κομμάτι της ιστορίας

του επισκέπτη και τον περιορισμό των λεηλασιών.

του τόπου τους. Θυμούνται νοσταλγικά τους τουρίστες

Τμήματα των δομών που θεωρήθηκαν ετοιμόρροπα

που στοιβάζονταν σα σαρδέλες στην πλαζ, στα

και επομένως επικίνδυνα κατεδαφίστηκαν. Άφησαν

δωμάτια και στα ταβερνάκια του χωριού. Αναμνήσεις

όμως τα ίχνη τους πάνω στο έδαφος να μαρτυρούν

που ξυπνούν κάθε φορά που αντικρίζουν τις

την αλλοτινή τους ύπαρξη. Για τις εναπομείναντες

μισογκρεμισμένες δομές. Αναπαράγουν αισθήματα και

δομές επιδιώκεται η αποτροπή της εισόδου εντός

βιώματα και αποτελούν το έναυσμα της ονειροπόλησης.

τους μέσω της χρήσης μεταλλικών συρμάτων, τα

Ονειροπόληση για ό,τι πέρασε και για ό,τι θα

οποία ξεπροβάλουν σε ορισμένα τμήματα τους. Τα

μπορούσε να έρθει. Αναμνήσεις που προβληματίζουν.

μεταλλικά σύρματα σε αρκετές περιπτώσεις δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το σκοπό τους καθώς πάντα ο “περίεργος” επισκέπτης θα βρει τον τρόπο να “διαρρήξει” το χώρο και να περιπλανηθεί εντός του. Είτε προς ικανοποίηση της περιέργειας και των επιθυμιών του είτε για να φιλοξενηθεί προσωρινά εντός αυτής, με τη βοήθεια κάποιας σκηνής ή τρυπώνοντας σε κάποιο από τα εναπομείναντα στεγασμένα της “καμαράκια”. Ωστόσο η κατάσταση που επικρατεί εντός των δομών δεν αποτρέπει τους λουόμενους να επισκεφθούν το ψαροχώρι της Αγίας Τριάδας και να απολαύσουν το μπάνιο τους. Μια απόλαυση που τους γεμίζει και ταυτόχρονα τους θλίβει και τους προβληματίζει όταν αντικρίζουν τα κουφάρια των δομών. Για τους - 99 -

- 100 -

Μετέωρες δομές στην πλαζ της Αγίας Τριάδας προσωπικό αρχείο

- 101 -

- 102 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Πλαζ Αγίας Τριάδας προσωπικό αρχείο

- 103 -

στο κατώφλι της εγκατάλειψης

Η δομή στέκει μπρος τους απογυμνωμένη. Αντιστέκεται

Ο στοχασμός ωστόσο των ερειπίων δε θα πρέπει να

όσο δύναται στη διάβρωση και στη φθορά που

πνίγεται από τον ρομαντισμό. Ο ρομαντισμός παύει για

επιφέρει ο χρόνος. Το ερείπιο στην τραγική μορφή

ένα χρονικό διάστημα την κριτική εμπλοκή και οδηγεί

του θανάτου του διαδραματίζει ακριβώς το ρόλο

στη βύθιση της μελαγχολίας και της νοσταλγίας. Για

του ανθρώπινου σκελετού. Εκφράζει όχι μόνο το

να υπάρξει το νέο επιβάλλεται ο διαμελισμός του

θάνατο αλλά και τη ζωή που κάποτε πλημμύριζε

παλιού. Και αυτό είναι που πρέπει η παρατήρηση

το “σκελετό”. Τα οστά αποτελούν έδρα ζωτικής

των ερειπίων να επιδιώκει. Να μην επιτρέπει μια

σημασίας και συμβολίζουν τα απαραίτητα συστατικά

εξιδανίκευση του παλιού αλλά μια απομυθοποίηση

για την επίτευξη της αναγέννησης. Τα ίχνη, δομικά ή

και αξιολόγησή του. Η επιλογή και διατήρηση των

ανθρώπινα, φανερώνουν τον τρόπο κατοίκησης, ένα

υγιών τμημάτων του και η ενσωμάτωσή τους στη

τμήμα του πολιτισμού που φιλοξενούνταν εντός του

νέα πραγματικότητα θα εξασφαλίσει την διαιώνιση

περιβλήματός τους. Φέρουν πάνω τους μνήμη και

της αρχικής φιλοσοφίας στο βάθος του χρόνου.

θυμίζουν στις επερχόμενες γενιές αυτούς που έφυγαν. Η θέαση των ετοιμόρροπων τοίχων, η γήρανση των υλικών, η αναπόφευκτη φθορά που αποτυπώνεται πάνω τους επισημαίνει και πιστοποιεί τη θνητότητά τους, το πεπερασμένο της ανθρώπινης ζωής. Για αυτό τα ερείπια στέκουν μπροστά μας ελκυστικά. Αποτελούν έναν αντικατοπτρισμό του εσωτερικού μας κόσμου, των εσωτερικών προβληματισμών και αγωνιών μας. Στο σαπισμένο, “γερασμένο” κτίριο αντικρίζουμε τη δικιά μας επερχόμενη φθορά. Η μοίρα είναι αναπόδραστη και αυτό είναι που δίνει στη ζωή νόημα.

- 104 -

- πλαζ Αγίας Τριάδας -

Δομές στην πλαζ της Αγίας Τριάδας πριν τη κατεδάφισή τους Καρδαμίτση – Αδάμη Μ. [2012], “Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΒΟΥΡΕΚΑ”, Αθήνα,

- 105 -

απόηχος

Κατά την επίσκεψή μου στην πλαζ της Αγίας Τριάδας,

ξαπλώστρες και πετσέτες. Δεν είναι οι ταβέρνες και οι

αμέσως με κατέβαλε ένα συναίσθημα μελαγχολίας.

καφετέριες αλλά η αμμουδιά. Αγνή, ελεύθερη και πλατιά

Περπάτησα κατά μήκος μιας άδειας και φαινομενικά

όπως τότε. Ένα γηπεδάκι ξεπροβάλει. Να ήταν ένα από

παραμελημένης παραλίας που αν δεν είχα μελετήσει

τα γήπεδα που δίδονταν για άθληση και διασκέδαση;

από πριν, δύσκολα θα μπορούσα να αντιληφθώ το

Κρατάω αυτή την εικόνα στο μυαλό μου και συνεχίζω.

περασμένο μεγαλείο της. Η βλάστηση, πυκνή και

Κατά τη διάρκεια της πορείας μου αυτό που μου

άγρια,

κατέκλυζε τόσο τις δομές όσο και εμένα

έκανε εντύπωση ήταν πως άνθρωποι, γνωρίζοντας

καθώς επιχειρούσα να περιηγηθώ εντός τους. Το

ή μη το παρελθόν του τόπου, οικειοποιούνταν ακόμα

γεγονός όμως ότι έχανα την οπτική επαφή με τη

κατά κάποιο τρόπο τις εναπομείναντες δομές. Ένα

θάλασσα και την “άτυχή” μου συνάντηση με ορισμένες

ζευγάρι είχε απλώσει όλα του τα πράγματα μπροστά

αμφιλεγόμενες δραστηριότητες εντός του χώρου με

από μια δομή και εκμεταλλευόμενο τη σκιά και τη

έκαναν να σκεφτώ εκ νέου την περαιτέρω πορεία μου

διαμπερότητά της, προστάτευαν τους εαυτούς τους από

προς το πυρήνα του. Συνέχισα όμως την περιήγησή

τον ήλιο και τον αέρα που υπήρχαν εκείνη την ημέρα.

μου γύρω από αυτές. Περιπλανήθηκα σε μια παραλία

Η πλακόστρωση που υπήρχε κάτω, τους εξασφάλιζε

μετέωρη. Με το ένα πόδι στο παρόν και το άλλο να

μια πιο σταθερή επιφάνεια συγκριτικά με εκείνη της

θέλει να ξεφύγει στο παρελθόν. Κάθε αναφορά στο

αμμουδιάς. Λίγο πιο κάτω, στο αναψυκτήριο “Άκτιον”

παρελθόν με έφερνε σε ένα τόπο οικείο, γνώριμο.

παρά τα σύρματα που σφραγίζουν την είσοδό του δύο

Ένα τόπο όμως που δεν υπήρχε μπροστά μου.

νέοι είχαν στήσει τη σκηνή τους και όπως φαίνεται

Καταφεύγω σε όλες τις πληροφορίες που έχω συλλέξει

πέρασαν το βράδυ τους εκεί. Λίγο αργότερα, κατά

και με βοηθό τη φαντασία, τον αναβιώνω. Το παλιό

μήκος της θάλασσας και οδεύοντας προς τη σκάλα,

ακουμπάει πάνω στο υφιστάμενο εξαιτίας τους. Κάθε

εντόπισα τους ίδιους δυο νέους που είχα δει εντός

μικρό στοιχείο που εντοπίζω το συλλέγω και συνεχίζω

του αναψυκτήριου. Αυτή τη φορά προσπαθούσαν να

να βαδίζω. Δεν είναι τα χαλάσματα μπρος μου, αλλά

ψαρέψουν και να εξασφαλίσουν το μεσημεριανό τους.

τα λευκά αποδυτήρια και ολούθε σπαρμένες καρέκλες, - 108 -

Δεν είναι τα πάντα εγκατάλειψη και φθορά. Αν παρατηρήσει κανείς θα δει πως, είτε με γνώση του παρελθόντος είτε με πλήρη άγνοια προς αυτό, στιγμές

καθημερινότητας

συγκεντρώνονται

και

δραστηριοποιούνται γύρω από τις εγκαταλελειμμένες δομές. Η πλαζ της Αγίας Τριάδας αποτελούσε για πολλούς κάτι δεδομένο. Η υποβάθμισή της, περιβαντολογική και κοινωνική, σε συνδυασμό με την πληθώρα των νέων ευκαιριών που προέκυψαν σε νέους τόπους, όπως η Χαλκιδική, την οδήγησαν στην απαξίωσή της. Στην περίοδο όμως που βιώνουμε, μια περίοδο δύσκολη οικονομικά, κοινωνικά και πανδημικά φαίνεται πως υπάρχει η δυνατότητα να ανατραπεί η τωρινή της κατάσταση. Πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα, αξιολογούνται εκ νέου. Η αναζήτηση κοντινών και οικονομικών προορισμών οδηγεί ξανά τον κόσμο, έστω και δειλά, στις ακτές του Θερμαϊκού και κατ’ επέκταση στο δρόμο προς την Αγία Τριάδα. Ας είναι αυτή η κρίση μια δυνατότητα άνθισης εκ νέου τόπων ξεχασμένων. Τόπων παραμελημένων.

Εφήμεροι κάτοικοι προσωπικό αρχείο

Σκάλα Αγίας Τριάδας τη δεκαετία του ΄60 https://picasonidis.blogspot.com/2013/11/blog-post_4404.html

Σκάλα Αγίας Τριάδας 2021 προσωπικό αρχείο

Πλαζ Αγίας Τριάδας τη δεκαετία ‘60 Κολώνας Β. [2015], “Εκατό χρόνια φιλοξενίας – Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914 - 2014)”, θεσσαλονίκη, Εκδόσεις : University Studio

Πλαζ Αγίας Τριάδας 2021 προσωπικό αρχείο

Έπρεπε να φτάσω στο τέλος για να κατανοήσω την

Το ερείπιο δίνει τη δυνατότητα για μια νέα ανάγνωση.

πορεία της διαδρομής μου. Αλλά όμως έτσι δε γίνεται

Καθιστά ταυτόχρονα ορατές τις ιδέες, φιλοδοξίες και

συνήθως; Κάθε τέλος σηματοδοτεί μια νέα αρχή. Ή

επιθυμίες που κατέκλυζαν μια εποχή αλλά και τις

μήπως δίνει στην αρχή που είχαμε θέσει καινούργιο

πληγές και αδυναμίες της. Τα σημεία όπου κάτι “ράγισε”

νόημα; Το ύφος του ερευνητικού περιστρέφεται γύρω

και αλλοίωσε την αρχική εικόνα. Σημεία που μπορούν

από αντιθέσεις. Παρελθόν και παρόν, φάρος ζωής και

όμως σήμερα να αποτελέσουν την αφετηρία για κάτι

άδειο δοχείο. Με το ένα πόδι βρίσκεται σε ένα παρελθόν

νέο. Ένα παρελθόν έρχεται για να βρει τη θέση του

ευχάριστο, αλλά ταυτόχρονα και επικίνδυνο, ντυμένο

πάνω στο παρόν. Σε νέες συνθήκες και καταστάσεις,

με το φόβο της “αγιοποίησης” και ειδωλοποίησης, ενώ

τόσο κοινωνικοπολιτικές όσο και οικονομικές, που ίσως

με το άλλο σε ένα μετέωρο και δυσοίωνο παρόν. Ένα

χρειάζονται να βγουν από τη λήθη τους. Δε μελετάται

παρόν που αποτελεί την αφορμή για όλο αυτό το ταξίδι,

λοιπόν μια ανασύσταση ή διατήρηση της δομής, αλλά

το οποίο όμως αφήνει μια πίκρα αλλά και μια καινούργια

μια αναβίωση της “κατοίκησης” του τόπου. Το αισθητικό

γνώση. Ιστορίες για μια περιοχή που δε γνώριζα.

κομμάτι του ερειπίου επέρχεται σε δεύτερη μοίρα.

Ιστορίες που φέρουν ένα βαρύ φορτίο ευχάριστων

Το ανακατασκευασμένο βίωμά του είναι αυτό που

αλλά ταυτόχρονα νοσταλγικών στιγμών. Έναν τόπο εκ

πυροδοτεί τη νέα ματιά. Πράττεται μια αποομυθοποίηση

πρώτης άγνωστο, εν συνεχεία όμως, όπως αποδείχτηκε,

του ρομαντικού ερειπίου και ενισχύεται η δράση του

άμεσα συνδεδεμένο με την προσωπική μου ζωή,

ανθρώπινου παράγοντα στον τόπο. Η επέμβαση του σε

καθώς άτομα του οικογενειακού μου περιβάλλοντος

αυτό, η χωρική εμπειρία μέσω της μνήμης. Τα ερείπια

πέρασαν από εκεί αναπτύσσοντας τις δικές τους

ήταν απλώς η αφορμή. Η ιστορία της περιοχής το νόημα.

αναμνήσεις. Έναν τόπο που μου έμαθε πως πρέπει να “σκάβουμε” λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια για να αντιληφθούμε πλήρως τις καταστάσεις και τις συνθήκες.

Πλαζ Αγίας Τριάδας 2021 προσωπικό αρχείο

βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία Καρδαμίτση – Αδάμη Μ. [2012], “Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΒΟΥΡΕΚΑ”, Αθήνα, Εκδόσεις : Μέλισσα Κολώνας Β. [2015], “Εκατό χρόνια φιλοξενίας – Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914 - 2014)”, θεσσαλονίκη, Εκδόσεις : University Studio Press Σταυρίδης Σ. [2018], “Κοινός Χώρος : Η πόλη ως τόπος των κοινών”, Αθήνα, Εκδόσεις : Angelus Novus Τζιρτζιλάκης Γ.. [2014], “ΥΠΟ-ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ : Η επήρεια της κρίσης στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα”, Αθήνα, Εκδόσεις : Καστανιώτη

Άρθρα σε συλλογικούς τόμους Καναρέλης Θ. [2008], “Τελετές του Σαββατοκύριακου – Κανένα Σαββατοκύριακο να πάμε πουθενά…”, Η διεκδίκηση της υπαίθρου : Φύση και κοινωνικές πρακτικές στη σύγχρονη Ελλάδα, [σσ.419 - 427], Αθήνα : Εκδόσεις Ίνδικτος Σταυρίδης Σ. [2006], “Η σχέση χώρου και χρόνου στη συλλογική μνήμη”, Μνήμη και εμπειρία του χώρου, [σσ.13 - 41], Αθήνα : Εκδόσεις Αλεξάνδρεια Τζιρτζιλάκης Γ. [2015], “ Ο δρόμος που δεν πήραμε – Για μια αρχαιολογία της θάλασσας στον σύγχρονο πολιτισμό”, Συμβιώσεις : Η αρχιτεκτονική στην εποχή των φυσικοπολιτισμών και της τεχνητής φύσης, [σσ.90 - 105], Βόλος : Εκδόσεις Καστανιώτης Huyssen A. [2006], “Nostalgia for Ruins”, Grey Room 23, [σσ.06 - 21], Cambridge: THE MIT PRESS

- 118 -

Δοκίμια – Επιστημονικά άρθρα Dawdy Lee S. [2010], “Clockpunk Anthropology and the Ruins of Modernity”, Current Anthropology , Volume 51, Number 6 Διαθέσιμο στο: https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/657626?journalCode=ca Nevlyutov M. [2019], “George Simmel’s Ruin, Death and Immortality of Architecture”, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, Volume 368 Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/publication/337754086_George_Simmel’s_Ruin_Death_and_Immortality_of_Architecture

Διπλωματικές εργασίες Μαραγκού Α. [2015],, “αρχή” ερειπίου // ΜΕΡΟΣ Α// - ο εγκαταλελειμμένος οικισμός στα Ορφανά Καρδίτσας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Βόλος

Ερευνητικές εργασίες Καραμήτρου Α. [2017],, Στο κατώφλι της εγκατάλειψης: εγκώμιο του θανάτου των κτιρίων, Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Χανιά - 119 -

Πανόπουλος Θ., Παπαγγελοπούλου Μ., Τζουνίδου Ζ. [2017], Η μνήμη στο χώρο πέρα από το μνημείο, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα

Διαδίκτυο Κουζινόπουλου Σ. [2017], “ Στο έλεος της αδιαφορίας τα κάμπινγκ Αγίας Τριάδας - Επανομής”, Φάρος του Θερμαϊκού, 23 Ιουλίου Διαθέσιμο στο: http://farosthermaikou.blogspot.com/2017/07/blog-post_34.html Κουζινόπουλου Σ. [2020], “ Καραβάκια Θερμαϊκού: Μία ιστορία ενός και πλέον αιώνα”, Φάρος του Θερμαϊκού, 21 Ιουλίου Διαθέσιμο στο: http://farosthermaikou.blogspot.com/2015/08/blog-post_60.html Κουρέλλου Ντ. [2018], “Τα μπάνια των λαών”, Καθημερινή, 03 Αυγούστου Διαθέσιμο στο: https://www.kathimerini.gr/k/travel/977892/ta-mpania-ton-laon/ Ματζάρη Α. [2020], “ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ 17 Πλαζ Αγίας Τριάδας ”, Σημειώσεις για τον Εμφύλιο, 20 Μάϊου Διαθέσιμο στο: https://greekcivilwar.wordpress.com/2020/05/20/gcw-1644/ ΜΗΧΑΝΗ του ΧΡΟΝΟΥ, “ Η δεσποινίς Δεληβασίλη «βαφτίστηκε» Ναθαναήλ και οι λουόμενοι στην πλαζ της Θεσσαλονίκης έγιναν κομπάρσοι στην ταινία. Το μιούζικαλ «Κάτι να καίει», όπου ο Βουτσάς έλαμψε με τον αυτοσχεδιασμό του «Φσσστ Μπόινγκ», ΜΗΧΑΝΗ του ΧΡΟΝΟΥ, 20 Μάϊου Διαθέσιμο στο: https://www.mixanitouxronou.gr/i-despinis-delivasili-vaftistike-nathanail-ke-i-louomeni-stin-plaz-tis-thessalonikis-eginan-komparsi-stin-tenia-to-miouzikal-kati-na-kei-opou-o-voutsas-elampseme-ton-aftoschediasmo-tou-fs/

- 120 -

Μπλατσιώτης Χ. [2013], “Οι παραλίες των Ελλήνων και των Βέλγων και η ιστορία των διακοπών στη θάλασσα”, NewsVille, 06 Αυγούστου Διαθέσιμο στο: http://www.newsville.be/christos-mplatsiotis-istoria-diakopon-thalassa/ Μπουκάλας Π. [2000], “ Ο... Φιλέας Κρούσος πάει διακοπές”, Καθημερινή, 25 Ιουλίου Διαθέσιμο στο: http://digital.lib.auth.gr/record/3520/files/npa-2003-3453.pdf Παπαγιαννίδου Μ. [2008], “ Ροβινσώνας στις Κομόρες”, Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου Διαθέσιμο στο: https://www.tovima.gr/2008/11/24/books-ideas/robinswnas-stis-komores/ Παπαϊωάννου Τ. [2010], “ Γεννηθήκαμε μέσα σε ερείπια και ερείπια αντικρίζουμε”, Greekarchitecets.gr, 08 Ιουλίου Διαθέσιμο στο: https://www.greekarchitects.gr/gr/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE% BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%C E%B5%CF%82/%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CE%B5-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1-%CF%83%CE%B5-%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%AF%CF %80%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B9% CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5-id3211 Σπυροπούλου Μ. [2017], “ Το ανοίκειο που κρύβουμε μέσα μας”, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17 Δεκεμβρίου Διαθέσιμο στο: https://www.kathimerini.gr/culture/books/939319/to-anoikeio-poy-kryvoyme-mesa-mas/

- 121 -

Στενού Μ. [2019], “ Χωρικοί μετασχηματισμοί από παραθεριστικές πρακτικές”, Michanikos online, 03 Οκτωβρίου Διαθέσιμο στο: https://www.michanikos-online.gr/%CF%87%CF%89%CF%81%CE%B9%CE%B A%CE%BF%CE%AF-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%80%CE%B1 %CF%81%CE%B1%CE%B8%CE%B5%CF%81/ Τζήμου Κ. [2015], “ Πλαζ Αγίας Τριάδας: Εγκατάλειψη και ντροπή”, Parallaxi, 19 Αυγούστου Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/thessaloniki/plaz-agias-triadas-egkatalipsi-ke-nt Τοπικός οδηγός - Αγία Τριάδα, Η ιστορία της Αγίας Τριάδας Διαθέσιμο στο: https://www.agiatriada.eu/get-informed/history/ Τσολάκ Ο. [2014], “Τα μπάνια του λαού”, Parallaxi, 28 Ιουλίου Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/parallax-view/photoblog/ta-mpania-tou-laou Φύσσας Δ. [2018], “ Το δοξασμένο μπικίνι έγινε 72 ετών”, AthensVoice, 03 Ιουνίου Διαθέσιμο στο: https://www.athensvoice.gr/culture/book/448605_doxasmeno-mpikini-egine-72-eton Ζαφ. Χ. [2019], “ Η συγκοινωνία με καραβάκια στον Θερμαϊκό τον 20ο αιώνα”, από τις 4 στις 5 Διαθέσιμο στο: https://www.apotis4stis5.com/vintage/27444-20-2 Thessaloniki ARTS AND CULTURE, “Πως είναι σήμερα η κοσμοπολίτικη πλαζ της Θεσσαλονίκης; ”, Thessaloniki ARTS AND CULTURE Διαθέσιμο στο: https://www.thessalonikiartsandculture.gr/thessaloniki/afieromata/i-kosmopolitiki-plaz-tis-thessalonikis-simera/

- 122 -

In.gr [2019], “ To θρυλικό «Άκτιο»: Από τα πάρτι του ’60 και το «Κάτι να καίει» στην πλήρη εγκατάλειψη”, In.gr , 16 Αυγούστου Διαθέσιμο στο: https://www.in.gr/2019/08/16/plus/features/pliris-egkataleipsi-sto-thryliko-aktio-tis-thessalonikis/

Οπτικοακουστικό υλικό Κάτι να καίει, [1968], σκην. Γιάννης Δαλιανίδης, Ελλάδα : Finos Film

Αρχείο Εφημερίδων από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος Κουκούνος Φ., [1960], Η λαική παλζ Αγ. Τριάδος θα λειτουργήση την 20ην Ιουλίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 05 Ιουνίου, σελ. 06 & 09 [1960], Ετελέσθησαν τα εγκαίνια της λαϊκής πλαζ Αγ. Τριάδος – Θα λειτουργή από της 8ης πρωϊνής μέχρις 8ης εσπερινής, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 17 Αυγούστου, σελ. 02 [1960], Τελούνται σήμερον τα εγκαίνια της πλαζ Αγ. Τριάδος – Υπερβολικαί είναι αι τιμαί των εισιτηρίων αυτής, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 14 Αυγούστου, σελ. 01 [1964], Ο καύσων καταπολεμείται εις τας πλαζ…, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 09 Ιουνίου, σελ. 06 [1967], Κατά την χθεσινήν αργίαν – Αδιαχώρητον εις τας ακτάς, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 0 Ιουνίου, σελ. 03

- 123 -