Nd 2014 12 01

maandag 1 december 2014

nederlandsdagblad jaargang 71 nr. 18.785 www.nd.nl redactie@nd.nl 0342 411711

3°

Wat zeg je wel, en wat niet? 4

Strijden voor de eer 7

3

Grensoverstekertjes 11

Stephan Bol nd.nl/binnenland

Gemeenten negeren WMO-raad ▶ Utrecht Gemeenten maken te weinig gebruik van de inspraak van burgers op het zorgbeleid via WMO-raden. Hun kennis en advies zal vanaf volgend jaar harder nodig zijn dan ooit. Dat zegt Karin Sok, beleidsadviseur bij kennisinstituut Movisie.

Volgens Sok weten vooral WMO-raden die de taal van de gemeente spreken, hun invloed uit te oefenen op de wijze waarop de gemeente haar nieuwe zorgtaken volgend jaar oppakt. ‘WMO-raden die een kritische luis in de pels zijn, of die minder beleidsmatig denken, staan vaker buitenspel.’

Sinds de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in 2007 zijn gemeenten verplicht burgers inspraak te geven op het gevoerde beleid. De meeste gemeenten hebben hiervoor een WMO-raad ingesteld.

Vooral vertegenwoordigers van cliëntenorganisaties en zorgdeskundigen hebben zitting in deze raden, die geen binding hebben aan politieke partijen.

Nu gemeenten volgend jaar meer zorgtaken krijgen, neemt het takenpakket van WMO-raden ook toe.

Dat WMO-raden weinig bij de beleidsvorming worden betrokken, wijt Sok deels aan de snelheid waarmee gemeenten nieuw zorgbeleid moesten opstellen. De eisen van de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning werden pas laat bekend, waardoor gemeenten vaak niet de tijd namen hun WMOraad bij de beleidsvorming te betrekken.

‘Dat is een gemiste kans. Ook met het oog op de toekomst. Want vanaf volgend jaar gaan gemeenten hun WMOraad harder nodig krijgen dan ooit.’

Pakt WMO-beleid van gemeenten verkeerd uit, dan horen WMO-raden dit als eerste, stelt Sok. Gemeenten die tot nu toe weinig waarde hechtten aan het advies van hun WMO-raad, hebben daarom een informatieachterstand. Ook zijn er maar weinig WMO-raden met zowel kennis op beleidsniveau als goede contacten in de samenleving. ‘In de komende periode hebben WMO-raden die combinatie juist nodig om signalen uit de achterban te vertalen naar beleidsadvies waar de gemeente wat mee kan.’ ▶▶ zie ook pagina 2

De waarheid is dat de meeste slachtoffers van moslimterreur moslims zijn. commentaar op 3

beeld ap / Tarek el-Gabbas

Gerard Beverdam nd.nl/politiek

CU: oorlogsvluchteling alleen tijdelijk opvangen

De Egyptische ex-president Hosni Mubarak, hier op een brancard tijdens een rechtszitting in Caïro, wordt niet veroordeeld wegens medeplichtigheid aan de dood van honderden betogers tijdens de opstand tegen zijn bewind in 2011. Dat heeft de rechtbank zaterdag besloten. Mubarak (86) werd ook vrijgesproken van corruptie. Vrijspraak was er ook voor Mubaraks zoons Gamal (tweede van l.) en Alaa en voor zes andere commandanten. <

▶ Den Haag Vluchtelingen uit oorlogsgebieden moeten in de toekomst niet meer automatisch aanspraak kunnen maken op een definitieve verblijfsvergunning.

Als ze alleen een tijdelijke status krijgen, moeten ze na de oorlog weer terug naar hun eigen land. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind wil een initiatiefwetsvoorstel indienen waarin dit wordt geregeld. Hiermee wil hij de ‘impasse’ in het huidige Nederlandse asielbeleid doorbreken, zegt Voordewind.

‘Staatssecretaris Fred Teeven (Asiel) is nu huiverig om veel Syrische vluchtelingen te accepteren, omdat hij bang is dat ze uiteindelijk een definitieve status aanvragen.’

De huidige tijdelijke status van asielzoekers kan tot vijf jaar worden verlengd, waarna ze aanspraak kunnen maken op een definitieve verblijfsvergunning.

Voordewind wil die termijn nu uit de

wet schrappen, voor zover het gaat om vluchtelingen uit oorlogsgebieden.

Duitsland hanteert dit systeem al, zegt Voordewind, en is daardoor in staat om nu 20.000 Syrische vluchtelingen uit te nodigen voor tijdelijk verblijf. Het Kamerlid erkent dat zijn voorstel tot een inperking van de asielmogelijkheden kan leiden. Maar het biedt ook ruimte voor een ruimhartiger opname van oorlogsvluchtelingen, zegt hij. ‘Als tijdelijk echt tijdelijk is, hoef je niet zo bang te zijn voor een wat hogere instroom.’ Nederland wil op dit moment bijvoorbeeld het visabeleid voor familie van asielzoekers niet verruimen, zegt Voordewind, ook uit angst dat al die mensen uiteindelijk een definitieve status aanvragen.

perspectief Omdat een oorlog langer dan vijf jaar kan duren, wil het ChristenUnie-Kamerlid de wet aanpassen. ‘Met een tijdelijke status verplicht je mensen terug te gaan,

zodra de oorlog is afgelopen. Daardoor houden die mensen perspectief op hun thuisland.’ Belangrijk hierbij is ook dat meer werk wordt gemaakt van een Europese asielaanpak, zegt Voordewind, inclusief harmonisatie van ambtsberichten. Op grond van die ambtsberichten wordt bepaald of het veilig genoeg is om terug te keren.

Ook veel Bosnische vluchtelingen mochten in de jaren negentig geen aanspraak maken op een definitieve status.

De meesten van hen zijn teruggekeerd, benadrukt de politicus. CDA-leider Sybrand Buma stelde een paar weken geleden voor om Syriërs een ‘ontheemdenstatus’ te geven. Omdat Voordewinds voorstel daarop lijkt, gaat hij de christendemocraten vragen zijn initiatiefwet te ondertekenen. Het ChristenUnie-Kamerlid hoopt het voorstel op vrij korte termijn te kunnen indienen. ‘Het gaat wetstechnisch om een vrij simpele aanpassing van de Vreemdelingenwet.’ <

Willeke nd.nl/cartoons

prijs € 1,75 zaterdag € 3,00

2 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

Stephan Bol nd.nl/binnenland

‘Gemeente schetst te rooskleurig beeld over zorg’ …De gemeente Aalburg neemt het advies van de WMO-raad niet serieus.

De angst voor kaalslag in de zorg wordt genegeerd, zeggen leden. …Meer WMO-raden krijgen moeilijk gehoor op het stadhuis, terwijl zij eventuele misstanden bij de nieuwe zorgtaken juist als eerste horen.

▶ Aalburg Kort na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 bespreekt de nieuwe gemeenteraad van Aalburg de plannen voor het versoberen van de huishoudelijke hulp. ‘Wat vindt de WMO-raad er eigenlijk van?’ wil een raadslid weten.

De wethouder moet het antwoord schuldig blijven en trommelt de leden op die toevallig op datzelfde moment vergaderen in het gemeentehuis.

De gemeente Aalburg neemt de WMO-raad niet serieus, vindt Anton van Balkom, secretaris van de raad.

Voorzitter Conny Delpeut steunt zijn

kritiek. De leden hebben nauwelijks gelegenheid gekregen om invloed uit te oefenen op de manier waarop de gemeente vanaf 2015 de nieuwe zorgtaken op zich neemt. Terwijl formeel is vastgelegd dat de raad hierover advies mag geven nog vóór beleidsstukken naar de wethouder gaan. Bovendien vindt Van Balkom dat de gemeente de veranderingen in de zorg veel te rooskleurig voorspiegelt aan de inwoners. ‘Ze zeggen steeds dat iedereen zijn zorg behoudt in 2015.

Maar daarna gaat de bijl er keihard in.

Die boodschap moet gewoon eerlijk worden gebracht.’

WMO-raden zouden een veel grotere rol moeten en kunnen spelen, nu de zorg op de schop gaat, vindt Karin Sok, onderzoeker bij kennisinstituut Movisie. ‘Veel raden staan niet zo hoog aangeschreven binnen de gemeente.’

Een gemiste kans, vindt Sok. De raden kunnen spreken namens de inwoners die zorg en ondersteuning van de

gemeente krijgen. Die informatie gaan gemeenten hard nodig hebben, verwacht de onderzoeker.

overvoerd WMO-raden worden overvoerd met informatie over de veranderingen in de zorg, signaleert Hans-Martin Don, voorzitter van de Koepel WMO-raden.

‘Zij werken zich suf om grip te krijgen op waar het om draait.’ De mate waarin gemeenten het advies van hun WMO-raad overnemen, verschilt volgens hem sterk van plaats tot plaats.

Don adviseert WMO-raden in gesprek te blijven met de gemeente. ‘Rollebollend over straat gaan, is in deze tijd van onzekerheid erg onhandig.’

Daar is Liesbeth Donken het mee eens.

Donken is een van de WMO-raadsleden in Aalburg. Zij is het niet eens met de harde kritiek die haar collega’s uiten op het gemeentebestuur. ‘De communicatie verliep vier jaar geleden niet fijn, maar is stap voor stap verbeterd. Ik

werk liever samen aan verdere verbetering, dan dat ik een vijandige sfeer creëer. Daar is de burger die zorg nodig heeft niet bij gebaat.’

Van Balkom erkent dat de relatie met de gemeente is verbeterd, maar heeft nog steeds het idee dat er weinig tot niets met het advies van de WMO-raad wordt gedaan. Zo adviseerde de raad de actieve kerkelijke gemeenschap van Wijk en Aalburg bij de WMO-plannen te betrekken. Maar met dit advies werd weinig gedaan, omdat de kerk niet in alle omliggende gemeenten waarmee Aalburg samenwerkt een even grote rol kon spelen. Ook de angst dat de zorgplannen slechter zullen uitpakken dan door de gemeente wordt geschetst, wordt volgens Van Balkom onvoldoende serieus genomen.

Volgens Sok en Don is het negeren van scepsis uit de samenleving over de zorgplannen heel onverstandig. ‘Zo’n houding wordt door angst ingegeven’, zegt Sok. ‘Maar het is beter om juist

open te staan voor die kritiek, zodat je op tijd kunt signaleren als er echt iets misgaat. En op dat moment heb je als wethouder ook een goed verhaal naar de samenleving, omdat je de vinger aan de pols hebt gehouden.’

Don adviseert WMO-raden bij hun gemeenten te hameren op het opstellen van noodscenario’s. ‘Gemeenten werken keihard om de zorg zo goed mogelijk te regelen. Je moet hun de kans geven dat beleid uit te voeren.

Maar voor het geval er dingen misgaan, is het goed als vooraf is nagedacht over een crisisteam dat misstanden kan oplossen.’

De gemeente Aalburg was vrijdag niet bereikbaar voor commentaar. In de lokale krant stelde zorgwethouder Dick Prosman in reactie op de kritiek dat er regelmatig met de WMO-raad overleg gevoerd wordt en dat de raad in zijn ogen volop betrokken wordt bij alle ontwikkelingen rondom de decentralisaties. <

redactie nd

HHK sluit aan bij Meldpunt Misbruik ▶ Elspeet De Hersteld Hervormde Kerk sluit aan bij het Meldpunt Misbruik in Kerkelijke Relaties, waarbij andere kleine gereformeerde kerken al zijn aangesloten.

Dat besloot de synode van de Hersteld Hervormde Kerk, op vrijdag en zaterdag bijeen in Elspeet, zo maakte ds. Ronnie Mulder bekend.

De synodeleden hebben zich gebogen over een kerkelijk standpunt over Israël. De kerk wil verder ‘het gebed en de liefde voor Israël’ in de plaatselijke gemeenten vergroten en contacten aanknopen met Joden. Komend jaar wordt onderzocht hoe die ‘kennisuitwisseling’ praktisch vorm krijgt. <

redactie nd nd.nl/politiek

SGP Urk valt uiteen om onderzoek ▶ Urk De SGP-fractie op Urk is uiteengevallen. De fractie heeft het vertrouwen opgezegd in de raadsleden Jan Hakvoort en Willard Woord en fractieondersteuner Jan Sinke.

beeld missie en diaconaat kalender

Een zuster van de anglicaanse gemeenschap Heilige Maria is onderweg in de buurt van haar medische post in Sayani, het zuiden van Tanzania.

‘Telkens moet je ook voor alles de deur uit’, staat er als kwinkslag bij de foto, die is opgenomen in de Missie en Diaconaat Kalender 2015. ‘Ze zit een beetje gespannen achter het stuur’, legt samensteller Loek Wagenaar uit.

‘Maar de wegen zijn onverhard, waardoor je alert moet zijn.’ De kalender is een opvolger van de Missie- en Zendingskalender, die vorig jaar vanwege dalende verkoopcijfers voor het laatst verscheen. Vrijwillig sprokkelde Wagenaar foto’s bijeen van christelijke projecten over de hele wereld. ‘Ik wil zinvol, kleinschalig werk in beeld brengen van mensen die waarmaken waarom het gaat: goed doen en het goede Woord verspreiden.’

De oplage van de kalender is 1300 stuks. Wagenaar hoopt dat na aftrek van kosten drie- tot vierduizend euro overblijft. De kalender is een uitgave van de oudkatholieke zendingsorganisatie Sint Paulus (secretaris@stpaulus.okkn.nl). ‘Wij steunen activiteiten van verschillende kerken en christenen.’ <

Aaldert van Soest nd.nl/binnenland

Evangelische docent kan op Greijdanus werken ▶ Zwolle Het Greijdanus in Zwolle is de eerste gereformeerde middelbare school waar docenten kunnen werken die lid zijn van een evangelische gemeente.

Dat is de consequentie van het nieuwe identiteitsdocument van de school. Die eist van leraren niet langer dat ze lid zijn van een gereformeerd kerkgenootschap.

In plaats daarvan vraagt de school instemming met een document waarin de gereformeerde identiteit van de school is omschreven. Het Greijdanus is de eerste gereformeerde school voor voortgezet onderwijs die kerklidmaatschap als criterium volledig loslaat. ‘Ik zoek mensen die kunnen vormgeven wat wij be-

loofd hebben aan ouders’, verklaart bestuurder Martin Jan de Jong. ‘Die zitten niet alleen in gereformeerde kerken. En in gereformeerde kerken zitten mensen die niet passen bij onze identiteit.’

Ook docenten uit evangelische gemeenten kunnen daardoor op het Greijdanus werken, beaamt De Jong. ‘Maar iemand is niet evangelisch omdat hij in een evangelische gemeente zit. Net zomin als iemand gereformeerd is omdat hij in een gereformeerde kerk zit. Het is niet meer van deze tijd om mensen op deze manier te stempelen. Wij willen niet afhankelijk zijn van het oordeel van een kerkenraad, maar in een persoonlijk gesprek kunnen beoordelen of iemand bij

onze school past.’ Een docent moet volgens het vernieuwde identiteitsdocument ‘leermeester, rolmodel en vertrouwenspersoon’ zijn.

Andere gereformeerde middelbare scholen verbinden hun benoemingsbeleid nog wel aan specifieke kerken. Het Gomarus College in Groningen vraagt van docenten dat ze lid zijn van een vrijgemaakt-gereformeerde of christelijk-gereformeerde kerk. Bij de Scholengemeenschap Guido de Brès in Amersfoort en de Gereformeerde Scholengemeenschap Randstad moet een docent belijdend en meelevend lid zijn van een kerk die staat in de gereformeerde traditie. <

Dat meldden Omroep Flevoland en de lokale krant Het Urkerland zaterdag.

Aanleiding voor de breuk is een integriteitsonderzoek dat burgemeester Pieter van Maaren (CDA) deze zomer instelde naar het lekken van vertrouwelijke informatie over het Berechja College. Volgens stukken die in handen kwamen van de media, wist het college van Urk al geruime tijd van financiële problemen op deze school.

Burgemeester Van Maaren zette een rechercheur in om te achterhalen wie de stukken had gelekt. Naast de voltallige CDA-fractie, bestaande uit drie personen, wilden twee raadsleden en een fractieondersteuner van de SGP niet meewerken aan dit onderzoek. Binnen de SGP-fractie, die vijf raadsleden telt, leidde dit tot onenigheid en uiteindelijk tot een breuk. Fractievoorzitter Jan Willem Bakker zegt in Het Urkerland dat de drie mannen door niet mee te werken aan het onderzoek ‘ernstige schade’ hebben toegebracht aan de partij. Bakker heeft de raadsleden gevraagd hun zetel ter beschikking te stellen aan de SGP, maar het is nog niet duidelijk of ze dat zullen doen. <

3 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

Moslimslachtoffers Bij een drievoudige aanslag op een moskee in de Nigeriaanse stad Kano kwamen vrijdagmiddag minstens 102 mensen om het leven. Ruim 270 mensen raakten gewond.

Het ging om biddende moslims die net waren begonnen met luisteren naar de preek van de imam.

De aanslag, zelfs voor Nigeriaanse begrippen extreem bloedig, was zaterdagavond nog niet opgeëist. De verdenking ging echter uit naar de terreurbeweging Boko Haram, die al bijna tien jaar dood en verderf zaait in het noorden van het grote Afrikaanse land en die uit zou zijn op een kalifaat in de trant van de Islamitische Staat, die momenteel in Irak en Syrië gevestigd is. In januari 2012 eiste een aanslag van Boko Haram in Kano 183 levens. De Nigeriaanse president Jonathan Goodluck beloofde dat de onderste steen boven zou komen in het onderzoek naar de daders en de toedracht van de jongste aanslag in Kano.

novum nd.nl/politiek beeld Hollandse Hoogte / Stijn Rademakers Neelie Kroes is zaterdag tijdens een VVD-congres benoemd tot erelid van de partij. De voormalige eurocommissaris en minister deelt die eer met onder anderen Hans Wiegel, Frits Bolkestein en Gerrit Zalm. Kroes toonde zich geroerd en noemde de benoeming ‘compleet onverwacht’.

VVD-kiezer krijgt uitleg over regeerakkoord ▶ Amsterdam De VVD-achterban krijgt voortaan meer uitleg als de partij meedoet aan een regeerakkoord.

Na het sluiten daarvan wordt een partijraad georganiseerd en daarna vinden er bijeenkomsten in het land plaats. Bij die laatste zijn zowel leden als niet-leden welkom. Dat betekent overigens niet dat de achterban het regeerakkoord ook kan terugdraaien. De leden en kiezers mogen discussiëren en vragen stellen, maar de beslissing blijft een zaak van de Tweede Kamerfractie.

Het partijcongres ging zaterdag in Amsterdam akkoord met dit plan, opgeteld door het partijbestuur. Volgens partijvoorzitter Henry Keizer heeft de achterban recht op uitleg over de keuzes die in de kabinetsformatie worden gemaakt.

VVD-leider Mark Rutte zei tijdens het

congres optimistisch te zijn dat zijn partij bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart een goed resultaat zal neerzetten.

‘Ik ben ervan overtuigd dat mensen zien dat de VVD verantwoordelijkheid heeft genomen om Nederland uit de crisis te halen. Dat het beleid stap voor stap voor resultaat begint te zorgen. En dat we koers moeten houden’ aldus Rutte.

Hij beloofde zijn achterban ook belastingverlaging, al vertelde hij er niet bij wanneer die komt of welke omvang ze heeft.

De Provinciale Statenverkiezingen zijn van groot belang voor de Haagse verhoudingen, omdat de nieuwe Statenleden de samenstelling van de Eerste Kamer bepalen. De VVD heeft haar campagnebudget verdubbeld tot een miljoen euro. Volgens Rutte is dat nodig

door het toegenomen aantal media en omroepen.

naheffing De ledenvergadering legt zich neer bij de naheffing van 642 miljoen die Nederland kwijt is aan Brussel. Een motie om niet te betalen werd met ruime meerderheid verworpen: 77 procent stemde tegen. Een bijna even grote meerderheid wees een motie af om extra te bezuinigen, als de naheffing toch wordt betaald. Het kabinet maakte vorige week al bekend de naheffing nog voor eind dit jaar te willen betalen. Dat kan zonder extra bezuinigingen, omdat er financiële meevallers zijn. VVD-Kamerlid Mark Harbers onderstreepte op het congres dat het om een eenmalige betaling gaat en dat ook de meevallers eenmalig zijn. <

René Fransen nd.nl/wetenschap beeld rsna

3D-printer helpt bij gezichtstransplantatie ▶ Chicago Sinds enkele jaren voeren artsen gezichtstransplantaties uit bij mensen die ernstig verminkt zijn. Amerikaanse artsen zijn daarbij een 3D-geprint model van de schedel van de patiënt gaan gebruiken. Dat helpt bij de planning van de operatie.

Een gezichtstransplantatie duurt al zo’n 25 uur. Belangrijk is dat de bloedvaten zo snel mogelijk worden aangesloten. Onverwachte problemen kunnen dit vertragen. Om dat voor te zijn, is een team van chirurgen begonnen met het maken van 3D-prints van de schedel, om daarmee de operatie nauwkeurig voor te bereiden.

De patiënt gaat in een scanner, waarna de beelden worden verwerkt tot een 1 op 1 model van de schedel. Zo’n geprinte schedel is veel inzichtelijker dan een 3D-reconstructie op een computerscherm, vertellen de artsen. Zij presenteren hun bevindingen deze maandag op een wetenschappelijk congres in de VS. Het is vaak nodig om de botstructuur van de patiënt aan te passen voordat het nieuwe gezicht geplaatst wordt. Met de geprinte schedel is al vóór de operatie tot in detail te zien hoe dat moet gebeuren. Ook staat het model tijdens de transplantatie in de operatiekamer, zodat de chirurg zich kan oriënteren.

Volgens de artsen heeft de aanpak bij vijf transplantaties al geleid tot een kortere operatietijd, wat gunstig is voor de patiënt. Mogelijk gaan ze dit soort 3D-modellen ook gebruiken bij andere complexe operaties.

De macht van het in naam christelijke staatshoofd is echter beperkt. Nigeria is een enorm land, ruim twintig keer zo groot als Nederland. Het telt 176 miljoen inwoners en is verdeeld in een noordelijke helft, overwegend islamitisch, en het zuiden, met grote steden als Abuja en de hoofdstad Lagos, waar christenen in de meerderheid zijn. Die verdeling wordt gecompliceerd door de structuur van stamverwantschappen die als een lappendeken over het land ligt en door de aanwezigheid van delfstoffen en fossiele brandstoffen, in het noordoosten, aan en voor de kust.

Boko Haram heeft dit jaar volgens mensenrechtenorganisaties al meer dan tweeduizend mensen gedood. De terreurgroep teistert vooral het noorden en noordoosten van Nigeria. De aanslagen van de afgelopen maand – die in Kano was slechts de climax van een hele reeks – laten dat ook goed zien. Dinsdag was er al een dubbele aanslag op een druk kruispunt en busstation in het noordoosten, bij de stad Maiduguri, waar zeventig mensen de dood vonden. Tussen Kano en Maiduguri, een afstand van ruim vijfhonderd kilometer, ligt de stad Potiskum. Daar kwamen vorige week ook al 48 mensen om het leven (zeventig raakten er gewond), door een zelfmoordaanslag in een technische school.

De aanslag in Kano was eigenlijk gericht tegen de belangrijkste imam van Nigeria. Emir Mohammed Sanusi II zei onlangs nog dat het leger niet in staat is burgers te beschermen tegen de vrijwel dagelijks voorkomende aanslagen. Het zou ook een wraakpoging kunnen zijn, nadat het Nigeriaanse leger er op 16 november wel in was geslaagd Chibok te ontzetten, de stad waar het christelijk internaat staat waaruit honderden meisjes zijn ontvoerd. Zij zijn, in weerwil van beloften die Boko Haram de afgelopen weken herhaaldelijk deed, nog niet vrijgelaten.

De jongste aanslag onderstreept echter de schrijnende waarheid dat verreweg de meeste slachtoffers van moslimterreur moslims zijn. Ook hier verslindt de revolutie allereerst haar eigen kinderen.

Herman Veenhof

“QUOTE” ‘We vinden het vreemd als iemand een toiletrol mee naar huis neemt. Waar ligt de grens?

▶▶ zie pagina 4: Kopie voor eigen gebruik, of niet?

nd contact algemeen 0342 411 711 abonneeservice@nd.nl familiebericht@nd.nl www.nd.nl

Kijkt u regelmatig naar omroep ga naar Max?

redactie redactie@nd.nl kerk@nd.nl opinie@nd.nl

ndmeedenken.nl

4 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

kop van zuid Gerald Bruins nd.nl/geloof beeld Joost Hoving

Kopie voor eigen gebruik, of niet?

Op de Kop van Zuid stichten de Protestantse Gemeente Rotterdam-Zuid en het Missionair Werk van de Protestantse Kerk een gemeente. Omdat kerkplanting in is, volgt het Nederlands Dagblad het project. Vandaag: de zingevingsborrel. ▶ Rotterdam Maak je op je werk kopietjes voor eigen gebruik, of plak je postzegels van de baas op je privépost? Met herkenbare vragen weet Remco Oosterhoff de tongen los te maken aan het tafeltje in restaurant-café Okay bij de entrepothaven op de Kop van Zuid in Rotterdam. De gebiedsdirecteur Charlois van de gemeente Rotterdam is door het missionaire project op de Kop van Zuid gevraagd om te praten over integriteit.

Het is de vijfde en laatste zogeheten ‘zingevingsborrel’ van het jaar, een initiatief om jonge, hoogopgeleide mensen te laten nadenken over vraagstukken die hen in hun werk en persoonlijk leven raken.

Oosterhoff weet alles van integriteit. Of beter gezegd: van hoe het niet moet.

Het voormalige raadslid van de ChristenUnie-SGP werd vorig jaar aangesteld als interim-bestuurder van de inmiddels opgeheven deelgemeente Feijenoord. Enkele Turks-Nederlandse bestuurders hadden zich schuldig gemaakt aan cliëntelisme en vriendjespolitiek. Er heerste een angstcultuur, er was sprake van machtsmisbruik. Oosterhoff introduceerde een open cultuur met mensen die niet bang waren om elkaar aan te spreken op laakbaar gedrag.

Met het voorbeeld van de kopietjes en de postzegels legt Oosterhoff de vinger bij een grijs gebied. ‘We vinden het meestal prima als iemand een paar kopietjes maakt. Maar we vinden het vreemd als iemand een toiletrol mee naar huis neemt. Waar ligt de grens?’

integriteit Op een A4’tje mogen de ‘borrelaars’ kiezen uit begrippen die te maken hebben met integriteit. ‘Eerlijk’ en ‘verantwoordelijk’ worden het vaakst aangekruist. Dat zijn geen vanzelfsprekende woorden in het zakenleven, aldus Oosterhoff. Denk aan de bonuscultuur bij de banken en de zakkenvullende directeuren van woningbouwcorporaties.

Stel dat je als projectontwikkelaar betrokken bent bij een bouwproject, geeft Oosterhoff als voorbeeld. Tegenover de laatste kavel staat een maatschappelijke voorziening gepland. Jij hoort in vertrouwen dat er een opvang voor drugsverslaafden komt. Laat die kavel

Met de zingevingsborrels probeert het missionaire project op de Kop van Zuid hoogopgeleide werkende twintigers en dertigers te trekken. nou net gekocht zijn door je broer. Wat doe je? Licht je hem in, of zeg je niets, met de kans dat je ooit vanwege scheve familierelaties bij het Familiediner eindigt?

‘Ik zou het wel vertellen’, zegt Sam Ruesink, masterstudente gezondheidszorgmanagement. ‘Hij krijgt te maken met overlast en de waarde van zijn huis daalt. Mijn broer kan zelf bepalen wat hij met deze informatie doet.’ Iedereen rond de tafel geeft na ampele overweging aan het familielid wel in te lichten.

Wat Oosterhoff zelf zou doen? ‘Ik zou mijn broer niet tippen. Ik zou in een eerder stadium hem erop wijzen dat er een voorziening tegenover hem komt.

Dat kan van alles zijn.’

Ruesink bezoekt de zingevingsborrel voor het eerst. Ze is enthousiast en geeft aan van plan te zijn de volgende keer weer te komen. ‘Ik vreesde eerst dat het een probleem zou dat ik niet christelijk ben. Maar dat bleek geen enkel bezwaar. Ik vind het leuk om zo

mensen op de Kop van Zuid te leren kennen en met andere professionals buiten de kaders van je werk na te denken over verantwoord handelen.’

twintigers en dertigers Met de zingevingsborrels probeert het missionaire project, dat zich in zijn derde jaar bevindt, werkende twintigers en dertigers te trekken.

Dat gebeurde ook op twee trainingen time management in hotel Pincoffs bij de Erasmusbrug. Speerpunt daarnaast blijven de jonge gezinnen met kinderen die op de Kop van Zuid wonen, vertelt pionier Hendrik Klaver. Voor deze groep is een viering in het leven geroepen en een messy church, een kerkconcept dat landelijk is uitgerold onder de naam Kliederkerk: een viering op een laagdrempelige locatie, met activiteiten, een eenvoudig bezinningsmoment en een maaltijd.

Bij een retraite van de landelijke Protestantse Kerk deed het kernteam een

belangrijke ontdekking, vertelt Klaver.

‘Op een gegeven moment waren we vooral bezig met het organiseren van activiteiten. Maar we willen werken

aan een community, een gemeenschap.

Activiteiten horen daarbij, maar de basis zijn relaties. Daarin moeten we investeren.’ <

geen landelijke pioniersplek meer Het missionaire project op de Kop van Zuid is vanaf 1 april volgend jaar geen landelijke pioniersplek van de Protestantse Kerk meer. Hoewel er een termijn van vier jaar was afgesproken, komt er na drie jaar een einde aan de arbeidsrelatie met pionier Hendrik Klaver. Puur een ‘arbeidstechnisch verhaal’, vertelt ds. Hans van Ark. ‘Het missionaire project gaat gewoon door.

Als de algemene kerkenraad akkoord gaat, komt het voor vijf jaar onder de vleugels van de Protestantse Gemeente Rotterdam-Zuid.’ Voor alle zeven pioniersplekken van de eerste generatie is een termijn van drie jaar afgesproken, behalve in Rotterdam,

legt Van Ark uit. De pioniers kregen allemaal drie keer een jaarcontract omdat de landelijke kerk vanwege de krimp geen mensen meer in vaste dienst neemt. Het ene projectjaar extra, zorgde voor een probleem in Rotterdam. Is Van Ark tevreden over het ‘project op Zuid’? ‘Het kernteam onder leiding van Hendrik en Mavis Klaver verdient alle waardering, maar het gaat langzamer dan ik hoopte. Het activiteitenniveau had wat mij betreft hoger mogen zijn. Aan de andere kant, er was helemaal geen kerkelijke presentie op de Kop van Zuid. Ze moesten alles van de grond af opbouwen.’

blogs & bladen Ardjan Logmans nd.nl/geloof

redactie nd

ker om ze aan te leren’, stelt het vrijgemaakt-gereformeerde zendingsblad Naast/. Indonesische predikanten hielden dit najaar een bijeenkomst over het belijdenisgeschrift. Ze concludeerden dat de catechismus ‘de kern van ons geloof onder woorden brengt’.

■ Ricardo wil zakendoen met Jezus Het leven van Ricardo Polak (57) was geruïneerd omdat hij handelde in drugs. Hij kwam in de gevangenis en verloor zijn huis en zijn vrouw. ‘Je hebt naast het potje gepiest’, zeggen ze. ‘Hoezo, je hebt naast het potje gepiest, denk ik dan. Dat kun je toch schoonmaken? Dan hoef je toch niet het hele toilet weg te gooien?’ Polak vond na detentie aansluiting bij een christelijke gemeente, staat in het kwartaaltijdschrift Geloven in Nederland. Hij werd muzikant en heeft een gospel-cd opgenomen. ‘Mijn droom voor de toekomst? Ik wil niets liever dan God prijzen via mijn muziek. Maar ik moet ook commercieel denken. Zoals de Amerikanen zeggen: I’m gonna do business with the Lord – ik wil zakendoen met Jezus. Als hij je zaken zegent, dan ben je binnen.’

■ oprekken ambt onwaarachtig voor vrouw Trekken aan een Bijbeltekst totdat het lastige eruit is. Voor prof. Gerard den Hertog uit Apeldoorn geeft dat geen pas, schrijft hij in Kontekstueel. Hij haalt discussies in de kerken aan over homoseksualiteit en de vrouw in het ambt en betreurt het dat de Bijbel daarin weinig plaats krijgt. ‘Was het een eeuw geleden nog zo dat vergaderingen van vrouwenverenigingen geopend en gesloten dienden te worden door een ambtsdrager, vandaag wordt de kerkelijke

■ bonbons voor nukkige winkelbediende praktijk zó opgerekt dat vrouwen bijna alle taken in de gemeente mogen vervullen, behalve dan die ene: het ambt vervullen. En ook dan kun je nog de grenzen opzoeken en die oprekken. Maar dat heeft iets onwaarachtigs, met name naar de vrouwen toe. En beseffen we wel dat we daarmee het signaal afgeven dat je er met de Bijbel toch niet uitkomt?’ Den Hertog pleit voor een discussie vanuit de Bijbel. ‘Het zal een weg zijn die voor iedereen betekent dat men zichzelf van harte voegt onder de tucht van Christus.’

■ catechismus is nu ook te zingen De Heidelbergse Catechismus is grotendeels vertaald in het Indonesisch. Van een aantal vragen en antwoorden uit het belijdenisgeschrift zijn liederen gemaakt. ‘Van de nieuwe melodieën wil men ook mp3- en midi-files maken. Zo wordt het makkelij-

Vriendelijk blijven tegenover de medewerker van de copyshop, als hij jou de schuld in de schoenen schuift van falende kopieermachines. Dat overkwam kerkelijk jongerenwerker Harriëtte Smit uit het Franse Bordeaux, schrijft ze in Pit, het blad van jongerenorganisatie HGJB. ‘Om vijf over half zes legt de man met een grote plof en een hoorbare zucht m’n kopieerpakket op de toonbank en kan ik afrekenen. “Volgende keer op tijd komen s’il vous plaît”, is het laatste wat hij me zegt. Terug op de fiets denk ik nog: “Kan ik er wat aan doen dat die machines ermee kappen.” Tegelijk heb ik ook m’n “reputatie van christen-zijn” hoog te houden, omdat hij maar al te goed weet dat ik “van de kerk” ben.’ Uiteindelijk besluit Harriëtte haar wrok te laten varen. ‘Zo sta ik maandagmorgen weer in de copyshop. Deze keer niet met een kopieerklus, maar met een doos bonbons en een kaartje. “Als goedmaker voor afgelopen vrijdag, volgende keer zal ik op tijd zijn”.’

Subsidiefonds vecht opheffing door PKN aan ▶ Utrecht Het missionaire subsidiefonds Kerk en Wereld gaat naar de burgerlijke rechter om opheffing door de Protestantse Kerk te voorkomen. De protestantse synode maakte vorige week bekend Kerk en Wereld vanaf 1 januari te ontbinden. Kerk en Wereld is er niet van overtuigd dat haar activiteiten goed worden voortgezet door de landelijke dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Eerder dit jaar leverde de gang naar de kerkelijke rechter om opheffing tegen te gaan niets op. De burgerlijke rechtsprocedure heeft vooralsnog geen opschortende werking. Kerk en Wereld werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht om de toenmalige Hervormde Kerk te helpen kerk te zijn in de wereld. De stichting verleent nu vooral subsidies aan projecten op het snijvlak van kerk en maatschappij. De Protestantse Kerk wil het beleid zelf ter hand nemen. <

5 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

ap

ap

ap

ap

Veel moderne slaven in Groot-Brittannië

ISIS valt vanuit Turkije WHO: 16.000 mensen grensstad Kobani aan met ebola besmet

Putin maakt zich niet druk om olieprijs

Taliban doen aanval op pension in Kabul

▶ Londen

▶ Ankara

▶ New York

▶ Moskou

▶ Kabul

Mogelijk zijn zo’n 13.000 mensen in Groot-Brittannië slachtoffer van moderne slavernij – vier keer meer dan eerdere schattingen. Dat blijkt uit cijfers van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken die zaterdag zijn vrijgegeven. Bij slachtoffers van moderne slavernij moet gedacht worden aan vrouwen die gedwongen worden in de seksindustrie te werken, huishoudelijke hulpen en arbeiders in landbouw, industrie of visserij. <

Extremisten van de terreurgroep ISIS hebben voor het eerst vanuit Turkije een aanval gedaan op de Syrische grensstad Kobani. De aanval was volgens een woordvoerder van de Koerdische Democratische Unie Partij gericht op de grenspost die Turkije met Kobani verbindt. Volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten wordt Kobani nu van vier kanten aangevallen. Het ISIS-offensief tegen Kobani begon in september. <

Meer dan zestienduizend mensen zijn besmet met het ebolavirus en bijna zevenduizend mensen zijn aan het virus overleden. Dat blijkt uit de meest recente gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Gegevens over ebolaslachtoffers zijn vaak maar schaars beschikbaar. Vanwege de onbetrouwbaarheid van de data waarschuwt de WHO dat de cijfers sterk kunnen afwijken van de werkelijkheid. <

De Russische president Vladimir Putin maakt zich geen zorgen over de gevolgen van de almaar dalende olieprijzen voor zijn land. Rusland, dat voor de helft van zijn inkomsten afhankelijk is van ruwe olie, kan daar goed mee omgaan, zei Putin zaterdag.

‘Over het algemeen zijn wij tevreden met de situatie en zien we weinig bijzonderheden’, aldus Putin. De prijs van ruwe olie daalde vrijdag tot het laagste niveau in vier jaar. <

Zelfmoordterroristen en gewapende strijders van de taliban hebben zaterdag in Kabul, niet ver van het Afghaanse parlement, een pension aangevallen. Daarbij zijn twee doden gevallen, onder wie een buitenlander, zo meldde het ministerie van Binnenlandse Zaken zaterdag. In het pension verblijven Europeanen die namens een buitenlandse hulpgroep werken als adviseur voor de regering van Afghanistan. <

ap

Gerhard Wilts nd.nl/buitenland beeld nd

Uitzien naar een politieke messias …Joden hebben een onvervreemdbaar recht zich te vestigen in Judea en Samaria.

dan ook maar. Europa steunt echter de meest extreme visie, namelijk dat joden daar niet mogen bidden.’

…Met die boodschap trok Sondra Oster Baras vorige week door ons land. ‘Land opgeven voor vrede werkt niet.’

Doet Israël het beter met openstaan voor andere culturen?

‘Nou, zo goed doen wij het ook niet. De vastbeslotenheid om op te komen voor je eigen volk hoeft echter niet in tegenspraak te zijn met respect voor andere mensen of culturen. Israëliërs staan zeer open voor andere culturen. Maar niet voor een cultuur die ons dood wil of onze nationale identiteit wil afnemen. Alleen als we elkaar respecteren, kunnen we elkaar echt ontmoeten en accepteren.’

▶ Nijkerk Waarom wilt u aan christenen uitleggen waarom Joden in Judea en Samaria willen leven?

‘Ik heb veel christenen leren kennen als fervente supporters van Israël. Joden en christenen hebben een gemeenschappelijke Bijbelse basis, ondanks een verschil in theologie. De christelijke interesse voor Israël maakte me enthousiast. Wat er nu gaande is in de relatie tussen christenen en joden, vind ik revolutionair. De joodse geschiedenis in Europa verliep bloedig en christenen gedroegen zich zeer bloeddorstig. Dat is ingrijpend omgeslagen, naar belangstelling, respect, zelfs bewondering. Ik ontmoet christenen die mij vragen om de Bijbel vanuit mijn joodse perspectief uit te leggen. Wonderlijk! God brengt ons dichter bij elkaar, ook wat betreft Israël.’

Waarom bent u er zo zeker van dat Israël het recht heeft zich te vestigen op de Westelijke Jordaanoever?

‘Het enige volk dat gedurende vierduizend jaar een band heeft gehad met het land Israël, is het Joodse volk. Of je wel of niet gelooft in de Bijbel, dit is een niet te ontkennen feit. Tweeduizend jaar geleden zijn we door ballingschap gedwongen ons thuis te verlaten, maar de hoop op terugkeer is nooit verflauwd en er zijn altijd Joden blijven wonen in dit gebied.

Israël is nooit een oorlog begonnen om al die Bijbelse plaatsen terug te veroveren. We waren bereid tot compromissen over het delingsplan voor Palestina, maar de Arabieren hebben het nooit geaccepteerd.

Voor mij komt daar bij dat God dit land aan Abraham, Izaak en Jakob heeft beloofd. God zal ons terugbrengen uit de vier hoeken van de aarde. De enige keer dat dat gebeurt in de geschiedenis, is nú.’

Toch menen veel christenen dat het koninkrijk van God een geestelijke zaak is, en niet gebonden is aan een stuk grond of een politieke staat.

‘Ik denk niet dat dat klopt. Het enige punt waarop joden en christenen echt verschillen, is over wie de Messias is.

Dat is een enorm verschil; maar het heeft niets te maken met Israël. Van koning David kun je zeggen dat hij een heilig man was, een briljant psalmdichter. Maar hij was ook een politiek vorst.

De beloften voor David en zijn nakomelingen zijn behalve spiritueel ook politiek. Joden geloven niet in een hemels Jeruzalem dat gescheiden is van het aardse Jeruzalem. Voor ons past de politieke definitie van de staat Israël naadloos in de profetische visie. We zien geen enkel verschil.’

Kan Israël land opgeven voor vrede?

‘Ik heb nooit geloofd dat dat mogelijk is. De twintig jaar dat we dat gedaan hebben, bewijzen dat het niet kan. In plaats van vrede kwam er meer geweld.

De Gazastrook is een gebied zo groot als Singapore. Wat hebben ze ermee gedaan? Geen Singaporees succesverhaal.’

Sondra Oster Baras: ‘De Arabische claim is een van totale exclusiviteit. Zij willen ons nergens.’

Wat zegt u als christenen zeggen dat het koninkrijk van God komt met Jezus Christus?

‘Joden en christenen geloven dat de Messias nog moet komen. We verschillen van mening over wie hij zal zijn.

Voor christenen is dat Jezus, voor Joden is dat de zoon van David (maar niet Jezus), een politieke koning. Jeruzalem is het spirituele centrum, de paraplu waaronder zij bijeengebracht zullen worden.’

Stel dat Israël verdwijnt of wordt weggevaagd, zoals Iran wil?

‘Dat zal nooit gebeuren. Omdat ik de Bijbel geloof. God zegt dat wij uit de uithoeken van de aarde zullen terugkeren. Als natie hebben we meer dan tweeduizend jaar overleefd zonder thuisland en onze identiteit behouden.

Dat kan geen enkele andere natie zeggen. De terugkeer van Joden naar Israël in de twintigste eeuw is wellicht het beste bewijs dat God bestaat.’

De regering-Netanyahu verkeert in crisis door een discussie over de Joodse identiteit van de staat Israël. Vindt u dat een belangrijke kwestie?

‘De verkiezingen zijn in aantocht. Dus elke partij probeert haar eigen punt te scoren. Tegelijk heeft het te maken met onze verhouding tot de Palestijnen. Bij de Oslo-akkoorden in 1993 erkende Israël de Palestijnse Autoriteit en was de

Sondra Oster Baras Sondra Oster Baras woont in de Joodse nederzetting Karnei Shomron (Westelijke Jordaanoever), met haar man Edward en vijf kinderen. Ze is geboren in Cleveland (Ohio, VS) in een orthodox-joods gezin en studeerde geschiedenis, Engels en rechten. Ze is directeur van Christian Friends of Israel Communities (CFoIC Heartland), een christelijke organisatie die opkomt voor de belangen van Joodse ‘kolonisten’ op de Westelijke Jordaanoever. CFoIC geeft voorlichting over de Joodse kolonistenbeweging, organiseert educatieve reizen naar Israël en werft christelijke sponsors voor humanitaire projecten in Judea en Samaria.

In Nederland werkt CFoIC samen met Christenen voor Israël.

verwachting dat de Palestijnen Israël zouden erkennen. Maar de PA heeft Israël nooit willen erkennen; wel als een land in het Midden-Oosten, maar nooit als een Joodse staat. Voor hen betekent ‘Israël’ niet meer dan een naam voor een plek. Het is cynisch woordgebruik.

Voor Joden is er dus behoefte aan een plaats waar Israël zichzelf definieert.’

De spanningen tussen Israëli’s en de Palestijnen nemen de laatste maanden

erg toe. Is steun vragen voor Joodse kolonisten geen olie op het vuur?

‘We hebben vanaf het begin de fout gemaakt onze band met het land Israël, de symbolen van de joodse geschiedenis en godsdienst naar de achtergrond te schuiven, om de Arabieren mild te stemmen. Het tegendeel gebeurde: door toe te geven, stookten we het vuur op. De Arabische claim is er een van totale exclusiviteit. Zij willen ons nergens.

Als we in een hoekje op de Tempelberg willen bidden, schildert Abbas ons af als mensen die gewijde moslimlocaties “ontheiligen”.

Hetzelfde doen ze met Judea en Samaria, het Bijbelse hartland. Israël moet dat gebied behouden om Bijbelse en strategische redenen. Nooit hebben we de Arabieren verboden in dit gebied te gaan wonen. Zij zijn ver in de meerderheid. Het enige is dat wij ook er onze plek willen hebben, maar dat wordt ons op geen enkele manier gegund. Hoe meer we toegaven, hoe extremer de eisen.’

De sympathie van Europa helt intussen over naar de Palestijnen. Is dat geen veeg teken?

‘Europa wil staan voor democratie, vrijheid van godsdienst, voor een seculier werelddeel waar ieder mag geloven wat hij wil. In die visie zou ook passen dat iedereen mag bidden op de Tempelberg: moslims, christenen, joden of wie

Oost-Jeruzalem delen met de Palestijnen in ruil voor vrede?

‘De Palestijnen hebben nooit vrede aangeboden in ruil voor een deling van Jeruzalem. Ze zullen het ook nooit doen.

Lees hun documenten na, luister naar hun verklaringen: zij kúnnen Jeruzalem niet erkennen als hoofdstad van de Joodse staat. Het is onrealistisch.

Van 1949 tot 1967 was Oost-Jeruzalem in de handen van Jordanië. Wie maakte zich toentertijd druk over Jeruzalem?

Niemand. De moskeeën waren leeg. Nu Israël er de scepter zwaait, is het plotseling wel belangrijk. In de Koran wordt Jeruzalem niet één keer genoemd. OostJeruzalem als Palestijnse hoofdstad is een mythe!

Voor mij is deling ononderhandelbaar.

‘Als ik Jeruzalem zou vergeten’ – een uitdrukking in de psalmen die bij elk Joods huwelijk wordt gereciteerd, al 2500 jaar – die uitspraak is fundamenteel voor Joden. Jeruzalem hoort bij Israël.

De Arabieren hebben alle heilige Joodse plaatsen ontoegankelijk gemaakt zodra die in moslimhanden vielen. Joden kunnen niet naar het graf van Jozef in Nablus (Sichem), een locatie waar ons vrije toegang was gegarandeerd in de Oslo-akkoorden. Dat is de realiteit waarmee we te maken hebben.’

In de buurlanden van Israël heerst geweld en chaos. Het geduld van westerse landen met Israël raakt op, het antisemitisme neemt wereldwijd toe.

Hoe kijkt u naar die ontwikkelingen?

‘Het liefst zou ik zien dat het Westen schouder aan schouder staat met Israël als enige democratie in het MiddenOosten. De ontwikkelingen in de laatste eeuw duiden erop dat we in een messiaanse tijd leven. Maar ik ben erg terughoudend om te spreken van het einde der tijden, omdat ik dat gewoon niet weet. Ik kan er niet uit aflezen of de Messias morgen komt of over honderd jaar. Het moet ons nederig houden. De toekomst, die is in Gods handen.’ <

6 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

Gert de Looze / rd nd.nl/binnenland beeld rd

‘Probeer schade aan de schepping te verminderen’ …Het gezin van Embert Messelink koopt groenten bij de lokale boer. Een vliegvakantie is taboe. …‘God vraagt ons minder schade aan zijn schepping toe te brengen.’

▶ Amersfoort ‘De wereld is een dorp’, zegt Embert Messelink uit Amersfoort. ‘Ons koopgedrag kan negatieve gevolgen hebben voor boeren in Zuid-Amerika.’ Hij is directeur van A Rocha Nederland en presentator bij de Evangelische Omroep.

De christelijke beweging A Rocha zet zich in voor natuurbehoud. Messelink reageert op de derde Monitor Duurzaam Nederland, die vorige week verscheen.

Nederlanders geven hun leven gemiddeld bijna een 8. Welk cijfer heeft u voor uw leven in gedachten?

‘Een 7. Mijn cijfer valt iets lager uit. Ik ben dankbaar voor de welvaart, maar realiseer me ook dat mijn leven meer

over van het oorspronkelijke leven in en op de bodem. Het gaat mij aan het hart dat er op grote lappen grond niets meer aan natuur te beleven valt.’

vraag te vinden. We leven allemaal in een systeem dat normaal wordt gevonden, terwijl het dat niet is. Zie bijvoorbeeld een recent rapport van het Wereld Natuur Fonds waarin staat dat het aantal wilde dieren in de afgelopen veertig jaar is gehalveerd. Het klimaat is een reusachtig thema dat ons bevattingsvermogen vaak te boven gaat.

Toch moeten we ons daardoor niet uit het veld laten slaan. Elk mens kan iets betekenen. Een buurman in nood helpen we toch ook? Daarom moeten we ook denken aan de medemens ver weg.

Mijn diepste motivatie ontleen ik aan het geloof in God. Hij is de Redder. Die wetenschap geeft ontspanning. Tegelijkertijd roept God mij ertoe op stappen te zetten, zodat ik minder schade toebreng aan zijn schepping. Onze levenswijze is beperkt houdbaar. Een soberder leven hoeft niet minder mooi te zijn.’

Wat moet er veranderen?

‘Het is lastig om een antwoord op die

Welke stappen zet u zelf?

‘We ontdekten als gezin dat we onze

impact op de medemens en op de rest van de schepping heeft dan me lief is.’

Onze levensstandaard gaat volgens de monitor ten koste van het milieu.

‘Dicht bij huis hebben we het beter voor elkaar dan vroeger. Nederland wordt schoner. Maar wat de monitor zegt, klopt wel: de schade ligt nu vaak ver weg, in andere landen.’

Wat merkt iemand ver weg concreet van ons consumptiepatroon?

‘Voor één kilo vlees is acht kilo graan nodig. In plaats van graan zit in veevoer vaak soja, en die wordt op het zuidelijk halfrond verbouwd. In Zuid-Amerika worden oerwouden gekapt en kleine boeren van hun akkers verdreven. En dat allemaal om grote sojaplantages te kunnen aanleggen. Dit vormt een aanslag op natuurlijke rijkdommen.’

Gaan Nederlanders verstandig om met het natuurlijk kapitaal?

‘De intensieve landbouw laat weinig

Embert Messelink

grote auto nauwelijks met z’n allen gebruikten. Daarom hebben we een kleinere, zuinigere aangeschaft. Daarnaast pakken we regelmatig de trein. De elektriciteit in huis komt dankzij zonnepanelen voor driekwart van ons eigen dak. De vleesconsumptie is verminderd naar zo’n twee keer per week. In principe kopen we biologisch voedsel. Dit komt bij voorkeur niet uit verre landen.

We kopen veel groenten op een boerderij dicht bij Amersfoort. De tegels in de achtertuin hebben plaatsgemaakt voor groen.’

Welke drie stappen kan iemand als eerste zetten?

‘Geniet als eerste van Gods schepping.

Als je die niet op de juiste waarde weet te schatten, zul je je ook niet inzetten voor het behoud ervan. Bid voor het behoud van de schepping en om wijsheid in de omgang met de aarde. Zorg tot slot voor de schepping. Pas je leven aan.

Maak geen reuzensprongen, maar kies voor kleine stappen.’ <

Gerard Beverdam nd.nl/buitenland

One of Us nu prolifefederatie ▶ Madrid In Madrid hebben organisaties uit zo’n vijftien Europese landen vrijdag en zaterdag het oprichtingscongres van de prolife-federatie One of Us bijgewoond.

Deze nieuwe beweging komt voort uit het gelijknamige burgerinitiatief, waarin eerder ruim 1,8 miljoen Europeanen vroegen om betere bescherming van het menselijk leven vanaf de conceptie.

Vanuit Nederland is Schreeuw om Leven toegetreden tot de nu 25 leden tellende federatie. Ook de SGP denkt daarover na, zegt beleidsmedewerker Willem de Wildt van de Tweede Kamerfractie, maar in principe is One of Us een beweging van maatschappelijke organisaties.

De SGP’er was wel bij het oprichtingscongres aanwezig, ‘want wij willen sowieso bij deze beweging betrokken zijn’.

Behalve dat de organisaties elkaar ondersteunen bij het organiseren van marsen voor het leven, staat volgens De Wildt ook beïnvloeding van het politieke beleid op de agenda.

‘De bedoeling is informatie uit te wisselen en elkaar te ondersteunen en te stimuleren in het uitdragen van een duidelijke prolife-boodschap’, zegt de SGP-medewerker. Een belangrijk deel van de 25 organisaties heeft een christelijke achtergrond, maar One of Us zal zich volgens De Wildt niet als christelijk manifesteren. ‘Het wil een bredere beweging zijn.’ Die sfeer was ook in Madrid voelbaar, zegt de SGP’er. ‘Het was fantastisch, te zien dat vanuit zo veel verschillende landen, en vanuit eigen ideeën en een eigen visie op het leven, mensen zich inzetten voor betere bescherming van al het menselijk leven.’

Het sluiten van brede en internationale coalities is belangrijk, zegt De Wildt. ‘In Engeland bijvoorbeeld, zijn embryo’s gekweekt met materiaal van drie ouders. Om daaraan weerstand te bieden, zie je dat prolife-organisaties ook samenwerken met bewegingen voor vrouwenrechten. Rond zulke thema’s kun je coalities sluiten, en samen een strijd leveren die de moeite waard is.’

Bij de nieuwe federatie One of Us zijn organisaties betrokken die strijden tegen abortus, maar ook organisaties die zich verzetten tegen euthanasie of die zich sterk maken voor meer acceptatie van mensen met het syndroom van Down. One of Us wil zich inzetten om het leven en de menselijke waardigheid te verdedigen, vanaf de conceptie tot en met de laatste levensfase. <

Jarl van der Ploeg / vk nd.nl/economie beeld Jean-Pierre Geusens Bij De Bijenkorf – hier in Maastricht – is het volop feestseizoen. Dan vinden ook verreweg de meeste winkeldiefstallen plaats.

Bijenkorf wapent zich tegen ‘steelpiek’ …Winkeldieven berokkenen warenhuisketen De Bijenkorf enorme schade. …Ondanks uitgebreide voorzorgsmaatregelen verdwijnt er voor miljoenen uit de warenhuizen.

▶ Amsterdam Een scheerkwast van dassenhaar (135 euro) zet al snel zoden aan de dijk, maar is lastig te gappen, want die ligt achter glas. Het is gemakkelijker om een spijkerbroek (220 euro) weg te moffelen tijdens een uitstapje naar het Bijenkorf-pashok, maar nadelig zijn de hardplastic labels. Het beste doelwit: cosmetica. Kleine potjes, hoge prijzen en nauwelijks beveiliging.

Althans, zo lijkt het. Want alleen al in het Amsterdamse filiaal van De Bijenkorf hangen, door het warenhuis heen verspreid, 140 camera’s die jaarlijks circa tweehonderd dieven helpen betrappen. Tel daarbij op de hordes oplettende medewerkers, de beveiligingspoortjes en de antidiefstallabels en de

beveiliging lijkt op orde. Toch moeten de tien filialen van De Bijenkorf samen jaarlijks 7,5 miljoen euro afschrijven juist vanwege winkelcriminaliteit. Dat is omgerekend zo’n 20.000 euro per dag – ongeveer vijf mascara’s, een flesje parfum en een warm paar handschoenen ieder uur.

‘Die 7,5 miljoen klinkt misschien als een bizar hoog bedrag’, zegt Bert van Steeg, secretaris winkelcriminaliteit van Detailhandel Nederland. ‘Hun jaarwinst was vorig boekjaar 7,6 miljoen.

Maar als je kijkt naar de steelcijfers van heel Nederland, is het helaas toch niet zo extreem.’

Zo is de totale schade van alle winkelcriminaliteit – derving, in vakjargon – in Nederland gemiddeld 1,23 procent van de winkelomzet. Bij De Bijenkorf ligt dat op 1,85 procent.

‘Laat ik vooropstellen: iedere euro die gestolen wordt, is er een te veel’, zegt ook Pjotr van Wuyckhuyse van het Amerikaanse bedrijf Checkpoint Systems, naar eigen zeggen wereldmarkt-

leider in winkelbeveiligingssystemen – van poortjes bij de deur tot onzichtbare beveiliging en stiekeme camera’s.

‘Maar afgezet tegen het landelijke totaal is die 7,5 miljoen inderdaad niet bizar veel. Je moet het, helaas, in het juiste perspectief plaatsen. En dat is dat Nederland bijzonder slecht scoort op het gebied van winkeldiefstallen.

doorberekenen Elk jaar brengt Checkpoint Systems de Diefstalbarometer uit; een overzicht van de wereldwijde winkeldiefstallen uitgesplitst naar land. Uit de barometer van dit jaar, die drie weken geleden uitkwam, blijkt dat Nederlandse winkeliers vorig jaar gezamenlijk 1,09 miljard euro kwijtraakten aan winkelcriminaliteit. Tel daarbij de 723 miljoen euro op die ze aan beveiligingskosten uitgeven en bedenk dat ze het allemaal aan de klant doorberekenen. Dan kosten winkeldieven een Nederlands gezin gemiddeld 213 euro per jaar.

Alleen in Finland en Spanje zorgt het

plaatselijke dievengilde voor meer derving dan in Nederland. De vele criminele bendes worden als oorzaak genoemd, net als de weerzin van de Nederlandse klant om in Fort Knoxachtige winkels rond te lopen, resulterend in bijvoorbeeld minder vitrines.

En het slechtste nieuws moet eigenlijk nog komen: er bestaat namelijk een ‘steelpiek’ zegt Van Wuyckhuyse: de feestdagen. ‘Verreweg de meeste winkeldiefstallen vinden nu plaats. De voorraden zijn groot, waardoor winkeliers minder snel zien dat er spullen ontbreken. De waar wordt extra aantrekkelijk uitgestald. Er wordt tijdelijk personeel ingezet met minder routine.

En mensen met minder geld zijn juist nu geneigd iets te halen wat ze eigenlijk niet kunnen betalen.’

Niet voor niets wordt wat bij De Bijenkorf het Festive Season heet door bijvoorbeeld Detailhandel Nederland De Donkere Dagen genoemd. Of, zoals Van Wuyckhuyse het uitdrukt: ‘De feestdagen worden gevreesd.’ <

7 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

André Bijl nd.nl/sport beeld Orange Pictures / Caspar Huurdeman

Spakenburg sterkste in spectaculaire dorpsderby ▶ Bunschoten-Spakenburg Spakenburg heeft zaterdag aartsrivaal IJsselmeervogels met 4-2 verslagen. Daarmee hebben de ‘blauwen’ het voorlopig weer voor het zeggen in het dorp.

De thuisclub trok de winst naar zich toe in het tweede gedeelte van de eerste helft toen ze een 0-1 achterstand omboog in een 4-1 voorsprong. ‘Ons beste half uur van deze competitie’, concludeerde coach Jochem Twisker van Spakenburg na afloop.

Door de overwinning in de derby blijft Spakenburg tweede op de ranglijst, zeven punten achter koploper Kozakken Boys, dat met zes overwinningen op rij een ijzersterke serie neerzet. IJsselmeervogels staat achtste en lijkt uitgeschakeld voor de titel.

De rooien en de blauwen hebben beide een roerig najaar achter de rug. Begin dit seizoen werd Spakenburg geconfronteerd met verhalen over dopinggebruik tijdens het seizoen 2011-2012. Bij IJsselmeervogels vielen de resultaten tegen, wat leidde tot het ontslag van trainer Dogan Corneille en onrust rond bestuur en technische commissie.

In de aanloop naar de derby zijn alle sores vergeten. In het voormalige vissersdorp telt dan alleen de vraag of de rooien of de blauwen winnen en welke club het voorlopig voor het zeggen heeft in het dorp. De laatste training op donderdagavond heeft veel weg van een volksfeest.

Op zaterdag roken de tonnetjes met paling en wordt in tuinen en schuurtjes de spanning opgebouwd en afgereageerd.

Een uur voor de wedstrijd is de Westdijk hermetisch afgesloten. Het verkeer wordt omgeleid en politie te paard houdt een oogje in het zeil. Tegen drie uur kan er geen kip meer bij: de extra tribunes zijn tot de laatste plaats bezet met circa 8000 toeschouwers.

Tijd voor de supportersacties. Een drone met een Spakenburgvlag scheert boven

toppers topklasse naar Tweede Divisie De kans is groot dat het Nederlandse voetbal vanaf seizoen 2016/2017 weer een Tweede Divisie krijgt. De verenigingsraad van het amateurvoetbal heeft zaterdag met ruime meerderheid ingestemd met een nieuwe competitiestructuur. De nieuwe aanpak leidt tot – de door de KNVB gewenste – promotie en degradatie tussen het betaald voetbal en het amateurvoetbal. De nieuwe landelijke competitie wordt tussen de bestaande zaterdag- en zondagtopklasse en de Jupiler League geplaatst. De Tweede Divisie zou gaan bestaan uit de beste zeven teams uit de zaterdag- en de top zeven uit de zondagtopklasse, aangevuld met vier beloftenteams van betaaldvoetbalverenigingen (BVO). De andere beloftenteams worden verdeeld over de topklasse en de hoofdklasse.

Zowel bij amateurs als BVO’s bestaat weerstand tegen de plannen rond de beloftenteams. Voor de invoer van een Tweede Divisie bestaat wel een meerderheid.

De bondsvergadering neemt dinsdag een definitief besluit.

De bal van Spakenburg-speler Kees Tol is niet te houden voor IJsselmeervogels-doelman Raymon van Emmerik en diens teamgenoot Tony Tol. De ‘blauwen’ wonnen de dorpsderby afgetekend met 4-2. het veld. De aanhang van de Vogels laat zich niet onbetuigd en toont over de hele breedte van de tribune een ‘rooie’ vlag met de alleszeggende tekst ‘cheaters’, bedriegers. Daarmee waarschijnlijk doelend op de eerder gebruikte ‘stimulantia’. De tekst ‘we vreten ze op’ op de nieuwe Spakenburgse lichtreclame brengt de zaak weer in evenwicht.

Vuurwerk ontploft en het confettikanon doet zijn werk. Het duurt minuten voor de nevel is opgetrokken en het veld weer een beetje bespeelbaar is.

De Vogels komen fel uit de startblokken.

De gasten krijgen een serie corners en een paar kansen en de 0-1 van Achmed Ahahaoui is dik verdiend. De spits soleert dwars door de blauwe verdediging en passeert doelman Barry Ditewig met een bekeken schuiver. Het duurt even voor Spakenburg van die klap is bekomen, maar dan gaat het ook snel. De blauwe aanvallen golven op het doel van Vogels-doelman Raymon van Emmerik af. Er komen kansen, veel kansen.

En ook doelpunten, de een nog fraaier

dan de ander. Een fantastische actie van Kees Tol wordt gepareerd door Van Emmerik, maar Maurice van der Wilt schiet de rebound binnen: 1-1. Tussen de 33e en 41e minuut worden de Vogels door goals van Nick Tol, een fantastische volley van Kees Tol van 25 meter en een kopbal van Edwin Dekkers naar een 4-1 achterstand gespeeld.

In de tweede helft ontpopt zich op de ijskoude Westmaat een hartverwarmend voetbalgevecht met volop kansen, fouten en emoties. ‘De mooiste derby

van de laatste jaren’, geniet het publiek.

De Vogels komen na rust door een doelpunt van Thomas Verheijdt terug tot 4-2. De gasten blijven drukken, krijgen kansen, maar doelman Ditewig is een sta-in-de-weg. Spakenburg countert messcherp, maar omdat met name Kees Tol een paar dotten van kansen om zeep helpt, blijft de wedstrijd spannend.

Na het laatste fluitsignaal viert de blauwe aanhang de overwinning als een kampioenschap. De Rooien druipen verslagen af. <

Mark van Driel / vk nd.nl/sport beeld ap / Natacha Pisarenko

‘Betaal atleten voor deelname Olympische Spelen’ …Het IOC vergadert begin december over de toekomst van de Olympische Spelen. Grote hervormingen zijn aangekondigd. …Wat kan er beter? Yves Kummer, voorzitter van EU Athletes, de Europese vakbond voor topsporters, wil meer inspraak.

▶ Amsterdam De geschatte inkomsten van het IOC bedragen tussen 2013 en 2016 bijna 5 miljard euro (bron: IOC). Van dat gigantische bedrag behoort volgens voorzitter Yves Kummer van de Europese sportersvakbond EU Athletes een groter deel terecht te komen bij de sporters.

‘Ik vind dat er inspraak moet komen.

Het geld kan niet door een elitair clubje van ruim honderd mensen worden verdeeld.’

Kummer hekelt het archaïsche bestuursmodel van het IOC. Hij spreekt van feodalisme. Sporters krijgen niet betaald voor deelname aan de Spelen.

Prijzengeld is er niet. Sterker nog, ze moeten afzien van rechten waaraan ze inkomsten kunnen ontlenen, zoals het portretrecht. Persoonlijke sponsors mogen tijdens en rondom de Spelen geen reclame maken.

Volgens Kummer maakt het IOC op schandalige wijze misbruik van zijn monopoliepositie. ‘Binnen de sport is alles toegestaan wat in normale arbeidsverhoudingen volstrekt ondenkbaar is. Als je er internationale verdragen op naslaat, kan wat het IOC doet helemaal niet. Als je niet tekent, mag je niet meedoen. Toch accepteert iedereen het.’

Waarom zouden atleten geen salaris mogen ontvangen voor deelname aan de Olympische Spelen? Met die vraag stapt EU Athletes naar het IOC. In professionele sporten zoals voetbal, tennis, golf en Amerikaans basketbal en honkbal gaat volgens Kummer een groot deel van de inkomsten rechtstreeks naar de spelers: hij schat dat 60 tot 70 procent van de begrotingen uit salariskosten bestaat. Dat is terecht, meent hij, omdat sporters de prestaties leveren.

Het IOC dwingt sporters hun vakbekwaamheid voor niets ter beschikking te stellen. ‘En dat terwijl 80 tot 85 procent van de deelnemers aan de Spelen helemaal geen geld heeft.’

Dat moet anders, meent Kummer. Prijzengeld is een optie, maar het gevaar daarvan is dat de rijkste sporters nog rijker worden. In de sport is de inkomensongelijkheid al enorm. ‘Wat onze

Franse kapitaalvriend Piketty beschrijft over de gewone maatschappij is in de sport allang gemeengoed. De top krijgt steeds meer, de rest minder.’

Kummer is voorstander van een deelnamehonorarium. Voetballers ontvangen ook salaris voor deelname aan de WK. Waarom zou dat niet kunnen gelden bij de Olympische Spelen? ‘Sport is een baan. Je kunt beginnen met tienduizend deelnemers 10.000 euro te geven. Dan ben je pas 100 miljoen kwijt.

Van de 5 miljard.’

Bij het IOC vindt EU Athletes geen gehoor. Het wil niet eens in gesprek met de vakbond; of het nou gaat om privacyschendingen bij dopingcontroles of het portretrecht. ‘Zij hebben er volstrekt geen belang bij met ons om de

tafel te gaan zitten. Wij zijn echt paria’s voor ze.’

Volgens het IOC vloeit 90 procent van de torenhoge winst, die vooral afkomstig is uit televisiegelden, terug naar de sport. Het wordt verdeeld onder internationale federaties en nationale olympische comités. Indirect profiteren de sporters hiervan, redeneert het IOC. Bovendien kunnen ze hun olympische deelname en eventuele medaille verzilveren.

Die geldverdeling via federaties en NOC’s klinkt op papier mooi, meent Kummer. In de praktijk is niet te controleren of het geld in de zakken van corrupte bestuurders verdwijnt, of de sport vooruit helpt.

‘Het is zeer dubieus of dat werkt. In de praktijk zullen er best goede voorbeelden zijn, vooral in Noord-Europa en Amerika. Maar in de rest van de wereld is sport geen democratie. Mensen bouwen machtsposities en economische werelden op rondom hun positie in de sport. Je kunt niet zeggen dat de herverdeling altijd ten goede komt aan de sport.’

De sporter is de dupe. ‘Natuurlijk heeft de bond ook geïnvesteerd. Daar moet

ook geld naartoe gaan. Maar je moet het geld zo laag mogelijk in de keten neerleggen. Geef het niet aan internationale federaties. Dat zijn allemaal machtsbolwerken. Hoe hoger je zit, hoe eerder het fout gaat.’

Kummer verwacht niet dat het IOC vrijwillig zal overgaan tot het betalen van sporters. Hij denkt dat verandering alleen kan worden afgedwongen door machtige Amerikaanse sportvakbonden, die niet terugdeinzen voor maandenlange stakingen in salarisconflicten.

Hij denkt dat sporters in een rechtszaak een goede kans maken de huidige praktijk te veranderen.

Of zo’n rechtszaak er ooit komt, is een tweede. Zelfs de beroemdste en rijkste sporters, zij die het gevecht met het IOC zouden kunnen aangaan, vinden het een eer om mee te doen aan de Spelen.

Ook gratis.

‘In Londen waren een paar basketballers die zeiden: krijgen we niet betaald?

Misschien dat uit die groep iets kan komen. Of vanuit andere sporten die goed georganiseerd zijn vanuit de spelers, zoals golf. Het zou kunnen dat het IOC dat onderschat, zodat het tij uiteindelijk zal keren.’ <

advertentie

Alle boeken van Tim Keller.

Vandaag besteld, morgen in huis.

www.wevervanwijnen.nl

8 opinie debat analyse maandag 1 december 2014 nederlands dagblad

Gerard ter Horst • redacteur nd.nl/columns

Faiza Oulashen • campagneleider klimaat en energie van Greenpeace Nederland nd.nl/opinie beeld ap / Dmitri Sharomov

Psalmenpapegaai

Protest tegen energiew

Dit is een column in de categorie Opsporing Verzocht. Omdat een allerlaatste poging nodig is om de waarheid boven tafel te krijgen. Maar om eerlijk te zijn zie ik het somber in voor de in 1996 gestolen papegaai Lorita, woensdag beschreven in deze krant als ‘de papegaai die een psalm floot’.

Dat deed hij in het voorheen vrijgemaakt-gereformeerde verzorgingshuis d’Amandelboom in Bilthoven. Ik acht het goed mogelijk dat die psalm hem zelfs de das heeft omgedaan.

Ik kom tot vier mogelijke scenario’s.

1. Lorita is gestolen door een groep ordinaire vogeldieven die hem nog diezelfde nacht naar het verre buitenland heeft gesmokkeld. Dit was nodig omdat het dier een uniek wijsje floot waarmee hij in Nederland boven de grote rivieren snel herkend zou worden. Dus heeft-ie de rest van zijn leven op een eenzaam Grieks eiland doorgebracht, waar de dorpsbewoners zich bleven afvragen waar die telkens gefloten hymne nu vandaan kwam.

2. Toen de dieven doorkregen dat papegaai Lorita een psalm floot, ‘U alleen, U loven wij’, was het hek van de dam. De diefstal zat hun al niet lekker en het laatste waar ze op zaten te

wachten was een papegaai die hun dat iedere dag ging ‘influiten’. Een papegaai als ‘extern geweten’, dat ging te ver. Dus sloegen ze het beest dood en begroeven hem in een Amersfoortse achtertuin.

3. Ook mogelijk: de gewetenswroeging leidde tot een poging de papegaai op een onbewaakt ogenblik terug te brengen. Maar dat mislukte, omdat het verzorgingshuis na de diefstal de beveiliging fors had opgeschroefd. Het lukte niet Lorita weer binnen te smokkelen en dus is hij losgelaten in de vrije natuur. Hij bracht nog enkele jaren door in de Loonse en Drunense Duinen, waar het beest met zijn gefluit voor een kleine opwekking zorgde onder leden van de plaatselijke vogelkolonie.

4. Niet uit te sluiten valt dat de papegaai is ontvreemd op aangeven van een groot psalmen- en vogelliefhebber. En dat Lorita dus tot op de dag van vandaag z’n dagen slijt in een amper betreden voorkamer van een geïsoleerd levende gereformeerde kluizenaar.

Voor wie vermoedens of aanwijzingen heeft, er is een anonieme kliklijn voor dit soort leed: meld misdaad anoniem (toets 27 voor verdwenen papegaaien).

Reageren?

Brieven: maximaal 200 woorden.

Artikelen: maximaal 700 woorden. Mail uw reactie met naam, adres en telefoonnummer naar opinie@nd.nl of Nederlands Dagblad, postbus 111, 3770 AC Barneveld.

Meer informatie: nd.nl/contact advertentie

Geloof dat maar, prachtdagboek van Arie van der Veer.

Vandaag besteld, morgen in huis.

www.wevervanwijnen.nl

… Energiebedrijven en olieproducerende landen proberen vreedzame acties preventief de kop in te drukken.

Greenpeace trekt aan de bel.

Ooit was grootschalige milieuvervuiling iets dat ver weg gebeurde. Denk aan de ravage die Shell aanrichtte in Nigeria of aan de vervuilende kolenmijnen in Colombia. Het naar boven halen van olie en gas, voor een groot deel bestemd voor onze benzinetanks en energiecentrales, gebeurde veelal in ‘wegwerpregio’s’. Nu de voorraden slinken, richten de Shells en Gazproms van deze wereld zich op onconventionele bronnen.

Dan gaat het om moeilijk bereikbare

democratische grondrechten, maar kom niet aan de belangen van de olieindustrie. Dat merkte Greenpeace vorig weekend, toen onze rubberboten tijdens een vreedzame actie bij Lanzarote meermalen hard werden geramd door boten van de Spaanse marine. Een van de actievoerders brak hierbij haar been en viel in zee. Een bizarre actie van de marine, maar we kunnen wel tegen een stootje.

Ik maak me pas echt druk over wat er dinsdag gebeurde. De Spaanse autoriteiten legden de Arctic Sunrise aan de ketting, de ijsbreker waarmee ik dik een jaar geleden actievoerde tegen olieboringen in het Russische Noordpoolgebied.

sociale rechtvaardigheid Ik kan er niets anders van maken dan dat een overheid een rechtmatig pro-

Burgerlijke ongehoorzaamheid wordt gecriminaliseerd. olie en (schalie)gas. Wat die bronnen met elkaar gemeen hebben: de methoden van extractie zijn zeer gevaarlijk, kostbaar en vervuilend. En de boorputten worden geslagen op plekken die ons na aan het hart liggen. In Groningen trilt de laatste aardbeving nog na, maar de fossiele industrie staat al in de startblokken om door het hele land proefboringen te verrichten naar schaliegas. In de jacht op de laatste voorraden fossiele brandstoffen is geen regio veilig.

Canarische eilanden Dat ondervonden ook de bewoners van Lanzarote en Fuerteventura. Het unieke ecosysteem van de Spaanse archipel wordt bedreigd door het voormalige staatsbedrijf Repsol, dat daar diepzeeboringen wil uitvoeren. De risico’s voor het milieu én het levensonderhoud van de eilandbewoners zijn groot. Veel Spanjaarden zijn tegen, maar Repsol gaat ongestoord verder. Weerstand bieden heeft geen zin, is zo ongeveer de houding van fossiele-energiereuzen als Repsol.

We gaan in het Westen graag prat op

Faiza Oulashen belandde in de Russische gevangenis, toen ze voor Greenpeace actievoerde tegen oliewinning die het milieu bedreigt.

Wim Houtman nd.nl/opinie

Verschoon het vaatdoekje in de keuken elke dag, aldus de nieuwe campagne voor hygiëne in huis. ‘We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om niet ziek te worden’, zei minister Schippers,

maar, dan zouden er nog wel een paar adviezen moeten worden toegevoegd, want grote delen van de dag zijn we buitenshuis en daar duiken ziekmakende bacteriën op op onvermoede plekken. Mijd de pinautomaat! Kom niet aan de magnetron of koelkast op uw werk! En moet u ooit in een hotel verblijven, gebruik dan nimmer de afstandsbediening van de televisie op de kamer.

Het is waar, de vaatdoek is het smerigste plekje in huis. Wie kent het raadsel niet: ‘Het stinkt en als je de tafel ermee afneemt, stinkt de tafel ook.’

Een vaatdoekje kun je het beste onaangeroerd in een hoekje laten liggen, want bij gebruik verspreid je de bacteriën alleen maar.

Een mens sjouwt de hele dag drie tot vijf pond aan bacteriën in en op zijn lichaam rond: honderd triljoen. De meeste zijn ongevaarlijk en veel zelfs nuttig. Vooral de darmen zitten vol bacteriën die het immuunsysteem versterken, infecties voorkómen en vuil afvoeren. Baby’s krijgen een lading bacteriën uit de vaginawand van de moe-

der mee die hun afweersysteem ontwikkelen en de spijsvertering op gang helpen.

Daarnaast heb je de paar bacteriën waar je echt ziek van wordt. Charles Gerba, hoogleraar microbiologie aan de Universiteit van Arizona, doet onderzoek naar de bacteriën die in ontlasting zitten, zoals E.coli en streptokokken. Vlees snijden kun je beter op de wc-bril doen dan op een snijplank in de keuken, is zijn conclusie. Op een gemiddelde wc-bril zitten een kleine tien bacteriën per vierkante centimeter. Op een snijplank zijn dat er tweehonderd keer zoveel. In rauw vlees zitten namelijk dierlijke darmbacteriën. Snijd vlees dus op een aparte plank, is ook een advies uit de campagne. Bij vaatdoekjes kwam Gerba tot 200.000 keer zoveel bacteriën als op de wc-zitting – gesteld dat het toilet regelmatig gereinigd wordt.

En dan de boze buitenwereld. Het lijkt zo sympathiek, de telefoon van een collega opnemen als die van z’n plek is – niet doen! Gerba’s onderzoeksgroep vond op kantoortelefoons meer dan

vierduizend bacteriën per vierkante centimeter.

Andere haarden van ziekteverwekkers: muis en toetsenbord, bureau, deurknoppen, handvatten van koelkast en magnetron, de toetsen van het kopieerapparaat. En buiten de werkplek: Brits onderzoek uit 2011 vond op de toetsen van pinautomaten evenveel en ook hetzelfde soort bacterien als op openbare toiletten. In hotelkamers zat op zes van de tien afstandsbedieningen voor de tv een griepvirus, aldus onderzoek door de Universiteit van Virginia tijdens het koude seizoen in 2008. Het virus kan daar 24 tot 48 uur overleven.

Denk aan de gast vóór u. Denk in de kerk ook aan de gezamenlijke avondmaalsbeker en de collectezak die door tientallen handen gaat.

Om alle bacteriën te ontwijken zou je, naar een woord van de apostel Paulus in een ander verband, de wereld moeten verlaten. Veel zaken zijn smerig, maar je krijgt er niks van. Tenzij je weerstand tekortkomt en dat heeft meer met gezond eten, drinken en leven te maken.

over de andere kant van de feiten

9 opinie debat analyse nederlands dagblad maandag 1 december 2014

column Aad Kamsteeg is oud-buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad en schrijft op deze plaats twee keer per maand een column.

inning wordt bedreigd test probeert te smoren. Burgerlijke ongehoorzaamheid, de aanjager van zo ongeveer alle bewegingen voor sociale rechtvaardigheid uit het verleden, wordt gecriminaliseerd.

Voor de Spaanse autoriteiten staan de belangen van de olie-industrie boven het milieu, boven de proteststem van miljoenen mensen wereldwijd die er genoeg van hebben dat elk laatste ongerepte stukje natuur op aarde wordt

opgeofferd aan de mantra ‘meer, meer, meer’.

Het kan nog erger: het lijkt een trend te worden dat bedrijven preventief vreedzame acties de kop proberen in te drukken. Op 4 oktober werd Greenpeace voor de rechter gedaagd door een olietanker van het Russische Gazprom. Het schip naderde de haven van Rotterdam om daar een lading Noordpoololie te lossen. Wij lagen met de Arctic Sunrise

klaar om tegen dit transport te protesteren; gesteund door zes miljoen mensen wereldwijd en 70 procent van de Nederlandse bevolking die aangeeft tegen olieboringen in het Noordpoolgebied te zijn. Het Russische staatsbedrijf werd in het gelijk gesteld: het protest mocht niet doorgaan.

Ons hoger beroep dient later dit jaar, maar het schip kon zijn controversiële lading ongestoord lossen. Hoewel bij het preventief onmogelijk maken van protestacties geen politiegeweld of (zoals in mijn geval) een maandenlange celstraf komt kijken, zet deze trend de bijl aan de basis van de democratie.

preventieve rechtszaak Royal Dutch Shell maakte het nog bonter: nog voordat het in 2012 bij Alaska probeerde te boren naar olie, probeerde het met een preventieve rechtszaak toekomstige protesten de nek om te draaien. U leest het goed: Shell vroeg de rechter om protesten van milieuclubs als Greenpeace al bij voorbaat te verbieden.

Ruim een week geleden werd dit bizarre verzoek terecht door een Amerikaanse rechter van tafel geveegd. Maar het signaal moeten we serieus nemen.

Zowel overheden als multinationals neigen vaker en vaker naar het (preventief) neerslaan van vreedzaam protest. Rusland maakt het non-gouvernementele organisaties met restrictieve wetten moeilijk; Spanje nam onlangs wetten aan die het mogelijk maken demonstranten hoge boetes op te leggen.

Vreedzaam kunnen protesteren is een basisvoorwaarde voor een gezonde samenleving – het diepgewortelde recht om je stem te laten horen, om onrechtvaardige wetten te betwisten. En ook het recht om soms, als het systeem echt faalt, je eigen lichaam in de strijd te gooien. We mogen rechten waar voorgaande generaties met gevaar voor eigen leven voor hebben gevochten, niet verloren laten gaan voor het eigenbelang van een paar duurbetaalde CEO’s of overheden die lak hebben aan hun eigen burgers.

Het is aan ons om terug te vechten, onze stem extra luid te laten klinken.

De strijd voor het milieu is uiteindelijk ook een strijd voor onze democratische grondrechten. <

Willem Pijnacker Hordijk • lezer te Delft nd.nl/opinie

Voorkom ongelukkig nieuwjaar … In de aanloop naar december is veel gediscussieerd over Zwarte Piet. Maar het kan beter gaan over vuurwerk.

De discussie over Zwarte Piet is opgelaaid. Hoe sociaal zijn we? Een andere brandende kwestie die in december thuis lijkt te horen, is vuurwerk. Nederland blijkt vuurwerkland bij uitstek te zijn. We staan aan de wereldtop, maar dat is eerder om je voor te schamen dan om trots op te zijn.

Vuurwerk is een luxeartikel. Omdat we dat dus best kunnen missen, zou de zogenaamde vermakelijkheidsbelasting hierop drastisch kunnen worden verhoogd. Die ‘vermakelijkheid’ wordt trouwens lang niet door iedereen gedeeld. Vuurwerk kan bij gebruik ernstig lichamelijk letsel veroorzaken (ogen, handen, longen) en zelfs dodelijke slachtoffers eisen.

De kracht van het vuurwerk is zeer toegenomen, zodat het soms te vergelijken is met granaten en mortieren. Zulk oorlogsspul mag niet in handen van amateurs vallen. En ondeskundige opslag en vervoer van vuurwerk zijn levensgevaarlijk (Enschede).

Afsteken van vuurwerk gebeurt bovendien vaak in combinatie met overmatig alcoholgebruik en brandstichting, vandalisme dus. Ook rond de jaarwisseling mag anarchie niet getolereerd worden.

Vuurwerk leidt verkeersdeelnemers af en geeft dus onveiligheid op de openbare weg. Daar komt bij dat het giftige milieuvervuiling veroorzaakt. Gif in combinatie met mist kan leiden tot smog, wat zeer ongezond en gevaarlijk is voor het verkeer, en ook nog eens

Je kunt het zien als het verknallen van Gods schepping. hinder geeft voor patiënten met ademhalingsmoeilijkheden. Voor de enorme berg troep die na het afsteken achterblijft, draaien vaak niet de vervuilende burgers op, maar de gemeentereiniging, die draait op onze belastingcenten. Kortom, je kunt het zien als het verknallen van Gods schepping.

Een ander bezwaar tegen vuurwerk is dat het in een tijd van vergroting van de kloof tussen arm en rijk een onverantwoorde en schandalige verspilling is. Ook veroorzaakt vuurwerk angst bij mensen die oorlog(en) hebben meegemaakt, zoals vluchtelingen en asielzoekers die hier komen schuilen. Ook huisdieren weten van de paniek niet waar ze het zoeken moeten.

Als men dan toch tegen beter weten in zonodig vuurwerk wil afsteken, laat het dan collectief gebeuren door deskundigen en maak er een forse meevaller van voor de staatskas. Nu moeten ook de belastingbetalers die geen vuurwerk afsteken, toch boeten voor kostbare overlast, zoals vervuiling en extra medische zorg. Laat de vervuilers en vernielers zelf betalen.

Het ongezonde roken is teruggedrongen, nu het vuurwerk nog. Staakt het vuren en voorkom een ongelukkig nieuwjaar. <

advertentie

Duizendmaal dank van Ann Voskamp.

Vandaag besteld, morgen in huis.

www.wevervanwijnen.nl

Aad Kamsteeg nd.nl/columns

Onze vriend in de rolstoel Overmorgen 3 december is het..., twee dagen voor Sinterklaas? Ja, maar ook Internationale Dag van Mensen met een Beperking, uitgeroepen door de VN in 1992. Oké, beperkt zijn we natuurlijk allemaal. Maar uiteraard wordt dat niet bedoeld. Het gaat om Wereldgehandicaptendag, om mensen in een rolstoel, om kinderen met het downsyndroom, om..., vul zelf maar in.

Ik hoorde van een moeder dat haar tienjarig dochtertje die meervoudige beperkingen heeft, naast het volgen van onderwijs nog heel wat meer kan: zwemmen, yoga, naar de film en naar concerten gaan. Geweldig toch? Ja maar, voegde die moeder eraan toe, ze moet alles steeds wel doen in gezelschap van de eigen familie of andere gehandicapte kinderen. ‘Mijn liefste wens is dat zij, zoals andere jongens en meisjes, ook eens op een verjaardagsfeestje wordt gevraagd.’ Zo’n opmerking snijdt je door de ziel.

Buitengesloten!

Dit jaar gaat het de VN vooral om technologie, om middelen die de fysiek en/of psychisch beperkte mens helpt allerlei moeiten te overwinnen. Gehandicapten zouden zo veel mogelijk in staat moeten worden gesteld aan de samenleving deel te nemen: in bedrijven, trein en bus, met sportactiviteiten, kerkgang, noem maar op.

Zo’n speciale dag is geen overbodige luxe.

paralympics Kernvraag lijkt me hoe de zogenaamde niet-beperkte mens tegen zijn gehandicapte medeburger aankijkt. Volgens de VN valt 15 procent van de wereldbevolking op de een of andere manier onder die categorie, ongeveer een miljard mensen, de grootste minderheidsgroep die er bestaat. En stel nu eens dat we de waarde van gehandicapten afmeten aan hun economische inbreng, hun in geld uit te drukken productiviteit, hun prestaties...

We hebben allemaal weleens iets opgevangen van de Paralympics.

Ongelooflijk wat die mannen en vrouwen met kunstarmen of -benen, bijna blind, zittend in een rolstoel of verstandelijk beperkt presteren. Toeschouwers vertellen achteraf dat zij met een positiever houding het stadion uit kwamen dan zij erin gingen. Maar veel gehandicapten zullen natuurlijk nooit zo’n superman of –vrouw worden. Sommigen kunnen alleen maar een hand of vinger bewegen.

De op een of andere manier extra beperkte mens is er niet best aan toe als zijn waarde afhangt van wat hij economisch of sportief presteert. Ik houd niet zo van vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog. Maar de uiterste consequentie van dit nuttigheidsdenken zagen we bij de nazi’s: verstandelijk gehandicapten werden als waardeloos om het leven gebracht.

Mijn vrouw en ik kennen een man die al zo’n veertig jaar grotendeels verlamd in een rolstoel zit. De man kan lachen, medelijden tonen, God danken, meepraten over van alles en nog wat, liefhebben. Zou hij voor ons en zijn onmiddellijke omgeving niet belangrijk zijn? We houden van die man.

Of denk eens aan Henri Nouwen. Intellectueel was hij buitengewoon begaafd. Maar de misschien wel rijkste tijd in zijn leven beleefde hij toen hij in L’Arche ging helpen, een thuis voor zwaar gehandicapten. Henri werd er toegewezen aan de 25-jarige Adam Arnett. Arnett kon niet spreken, leed regelmatig aan toevallen en kon zich zonder hulp niet bewegen. Maar juist van Adam kreeg Nouwen de vriendschap, gemeenschap en liefde waarnaar hij altijd zo had verlangd.

Sommigen kunnen alleen maar een hand of vinger bewegen.

namen in het boek Trouwens, of we nu meer of minder beperkt zijn, elk mens is bedoeld om te leven naar het beeld van God. En wat is bij God het allerbelangrijkst? De verlamde die door zijn vrienden door het dak vlakbij Jezus werd gebracht, kreeg eerst te horen dat zijn zonden moesten worden vergeven. En tegen de zeventig volgelingen die Jezus enthousiast kwamen vertellen dat zij mensen hadden kunnen genezen, zei Hij dat ze zich vooral moesten verheugen in het feit dat God hun namen in het boek van het leven had geschreven.

Joni Eareckson zit nu al meer dan veertig jaar in een rolstoel en uiteraard had ook zij dolgraag kunnen lopen. Toen ze een keer in India was, ontmoette ze een meisje, Shantamma, dat via het boek Joni tot geloof was gekomen. En zegt Joni nu, stel je voor dat ik begin jaren zeventig tijdens een campagne van gebedsgenezeres Kathryn Kuhlman genezen was. ‘Dat was voor mij misschien fijn geweest, maar wat was er dan gebeurd met Shantamma?’

Ik denk dat Joni en onze vriend in die rolstoel op de nieuwe aarde harder zullen kunnen lopen dan ik.

10 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

Willem Vissers / vk nd.nl/sport beeld novum / Andre Weening

Susanne Geuze / vk nd.nl/binnenland

Vrouwen durven nu dominant te spelen

Rotterdam wil grotere milieuzone

…In tien jaar is het Nederlands team gegroeid van een counterploeg tot een elftal dat dominant durft te spelen.

▶ Rotterdam …Maar het is nog te vroeg voor mijmeringen.

Het Rotterdamse gemeentebestuur wil de milieuzone van de stad fors uitbreiden. De meest vervuilende auto’s mogen straks een groot deel van Rotterdam niet meer in.

▶ Zeist Pakjesavond in Ottawa. Zo omschreef bondscoach Roger Reijners de loting op 6 december voor het WK voetbal voor vrouwen in Canada. En in de cadeaumaand valt meer goed nieuws te verwachten. Vrijwel zeker krijgt Nederland dan de organisatie van het EK van 2017 toegewezen.

Van de 129 aan kwalificatie begonnen FIFA-leden plaatste de nationale vrouwenploeg van Nederland zich donderdag als laatste voor het veld van 24, waarbij titelhouder Japan, olympisch kampioen Verenigde Staten en Europees kampioen Duitsland straks de favorieten zijn.

Met een enorm geluksgevoel, dansjes en drankjes verliet de ploeg vrijdag Verona, om op Schiphol een bloemetje te ontvangen van KNVB-bondsvoorzitter Michael van Praag. Oranje zal debuteren op het WK, het zevende wereldkampioenschap voor vrouwen.

Het was een historische avond voor de nationale sport, met bijzondere verhaallijnen. Zo kan het dus gaan voor een trainer als Roger Reijners. Je bent als trainer van Fortuna Sittard aan het seizoen begonnen met één speler, omdat de licentie even was ingetrokken en bijna iedereen al was vertrokken. Maar je hoort er tenminste bij, in het wereldje van het profvoetbal. Dan gaat op een dag de telefoon. Of je bondscoach van de vrouwen wilt worden? Nee, is de reflex. Maar dan: wacht eens, even nadenken.

Roger Reijners uit Roermond deed rondvraag tijdens zijn bedenktijd. Hij hoorde louter positieve verhalen, van onder anderen hockeytrainer Lammers en handbalcoach Bouwer. Die gesprekken gingen over de puike sportbeleving van vrouwen en over de potentiële groei van de sport. Hij zei alsnog ja. En zie, donderdag, op de atletiekbaan van het stadion in Verona, droegen de vrouwen van de nationale ploeg hem letterlijk op handen, tijdens een korte jonassessie. ‘Ik hield hen goed vast’, aldus Reijners.

Tijdens de Cyprus Cup in maart, zo stelden de internationals, is het goede gevoel in de ploeg geslopen, na een moeizaam begonnen kwalificatiereeks.

Opeens ging het lopen in balbezit, dat gedurfde, aanvallende spel, dat drijft op het offensieve potentieel. Manon Melis,

Grote vreugde in Verona nadat Vivianne Miedema Nederland op een 2-0 voorsprong heeft gezet in de wedstrijd tegen Italië. met 28 jaar al een routinier, keek donderdag met genoegen terug op de ontwikkeling door de jaren heen.

Oranje groeide in een kleine tien jaar van een ploeg die tegen betere landen de counter hanteerde, met Melis als sneltrein, naar een dominant elftal. Ze keek ook terug op de media: het ging van nauwelijks tot geen aandacht naar veel verslaggevers – bij de nationale ploeg althans. De competitie blijft klein, zeker in Nederland.

Oranje durft de aanval te zoeken met technisch behoorlijk verzorgd spel, met naast Melis aanvallers die misschien nog beter zijn dan zij: Lieke Martens, de stijlvolle dribbelaar, en de spectaculaire spits Vivianne Miedema, een tiener nog, maar al zo rustig en goed. Bij de tweede goal tegen Italië kon ze stiften of passeren. In die fractie van een seconde besloot ze te passeren, en ze deed het met verve.

Interessant is de ontwikkeling ook omdat het vrouwenvoetbal nog ergens tussen amateurisme en professionalisme zweeft. De beleving is zonder meer professioneel. ‘Voetbal is ons leven’, zei aanvoerster Mandy van den Berg, die kan leven van de sport alleen – als prof in Scandinavië. Ze heeft, bepaald niet als enige, een zaakwaarnemer en bovendien een aflopend contract. Ze denkt binnenkort te tekenen bij een andere club in Noord-Europa dan haar laatste werkgever, Vittsjö in Zweden.

weeffout Van den Berg sprak de hoop uit dat steeds meer vrouwen zich volledig kunnen toeleggen op een loopbaan als prof.

De vrouwen vallen nog steeds onder de sectie amateurvoetbal van de KNVB. Dat lijkt onderhand op een weeffout in de structuur.

Zo was het ook de avond van Hans

Spierings, die afgelopen zomer de financiële puinhoop (miljoenenverlies) in de amateursectie opruimde en nu als directeur ad interim van de sectie geldt.

Hij sprak zich uit over plannen voor een trainingskamp voor het WK en beheersing van kosten. De KNVB ontvangt geld van de FIFA, maar vermoedelijk zal ook de profsector van de bond bijdragen.

Sponsors zullen zich mogelijk aandienen. Het moet bovendien raar lopen, wil het EK van 2017 aan Nederland voorbijgaan. Spierings wilde niet alles vertellen, maar zijn lichaamstaal zei dat het een formaliteit betreft.

Hoe de kansen liggen in Canada, is moeilijk in te schatten. Van de 24 landen plaatsen 16 zich voor de achtste finales, want ook de beste nummers 3 gaan door. Het is te vroeg voor mijmeringen over favoriete tegenstanders.

Reijners zal wel zien, op 6 december in Ottawa. <

De nieuwe milieuzone beslaat het hele stadsdeel ten noorden van de Maas, tot aan de ring. Alle vracht- en bestelauto’s van vóór 2005 die op diesel rijden, mogen daar dan niet meer komen. Het zou gaan om ongeveer 10 procent van de bestelauto’s. Mogelijk gaat de nieuwe maatregel ook gelden voor personenauto’s van voor 1992.

Doel van de zone is de roetuitstoot in de loop van vier jaar met 40 procent te verminderen. ‘De luchtkwaliteit van Rotterdam schiet tekort volgens Europese normen’, zegt D66-wethouder Pex Langenberg. Gemeenten die vanaf 1 januari 2015 niet voldoen aan die normen, riskeren een boete. Eerdere maatregelen voor schonere lucht, zoals meer oplaadpunten voor elektrische auto’s, hadden volgens de wethouder onvoldoende effect. ‘In andere Europese steden zien we dat een grotere milieuzone wél werkt.’

Over de precieze uitwerking van de plannen gaat het college de komende tijd in overleg met belangengroepen.

Begin 2015 wordt het definitieve plan aangeboden aan de gemeenteraad. Langenberg wil de nieuwe maatregel op 1 juli 2015 laten ingaan. ‘Het is een gevoelige discussie voor een autostad als Rotterdam’, geeft de wethouder toe. Het vorige stadsbestuur vergaderde twee jaar over het onderwerp, maar kwam niet tot een plan van aanpak.

Milieuorganisaties zijn blij dat er eindelijk een plan ligt. ‘Rotterdam liep achter op andere steden wat betreft gezonde lucht’, aldus een woordvoerder van Milieudefensie.

schadepost Ondernemersorganisatie Transport en Logistiek Nederland is echter ‘onaangenaam verrast’. ‘De gemeente dwingt ondernemers nu om versneld andere voertuigen aan te schaffen’, zegt voorzitter Arthur van Dijk. ‘Als je vorig jaar een nieuwe vrachtauto hebt gekocht en je mag er opeens niet meer de binnenstad in, is dat een flinke schadepost, zeker voor een klein bedrijf.’

Rotterdam is de tweede Nederlandse stad die haar milieuzone uitbreidt. In de Utrechtse binnenstad mogen vanaf 1 januari 2015 al geen dieselauto’s van vóór 1 januari 2001 meer komen. <

familieberichten tarief € 0,93 per mm, per kolom (incl. 21% btw); bij opgave via www.nd.nl/adverteren 10% korting; over telefonisch opgegeven advertenties kunt u niet reclameren

1954

1 december

2014

Welzalig hij, die de God van Jakob tot zijn hulpe heeft, wiens verwachting is op de HERE, zijn God. Ps 146 : 5 We zijn God dankbaar dat onze (groot)ouders

W. Sonneveld en

A. Sonneveld-Hordijk vandaag 60 jaar getrouwd zijn.

De HERE is hun al deze jaren nabij geweest.

We zijn Hem dankbaar voor alles wat we in onze ouders mochten ontvangen.

Erna Sonneveld Arie en Caroline Sonneveld Jacob en Hannie Sonneveld Bram en Marja Sonneveld Henny en Gerard v.d. Heiden Klein- en achterkleinkinderen Vanwege ziekte van Ma kunnen onze ouders niet meer samenwonen.

W. Sonneveld Raadhuishof 52 2651 JK Berkel en Rodenrijs

A. Sonneveld-Hordijk Oudelandselaan 226 2652 EL Berkel en Rodenrijs, Woning 18

“… en God zoekt weer op wat voorbijgegaan is”

Haar leven was Christus, haar sterven gewin.

Op vrijdag 28 november is gestorven onze lieve, sterke en voorkomende schoonzuster

Opgenomen in Heerlijkheid onze lieve zus, schoonzus en tante,

Gré Wierenga-Doornbosch

GRETHA AUKELINA WIERENGA-DOORNBOSCH

In haar leven was zij in onze grote familie een rustige en betrokken zus, en tot in haar korte en felle ziekte een zorgzame en meelevende gastvrouw. Wij en onze kinderen denken met grote genegenheid aan haar, en wij wensen onze broer Jan en zijn kinderen troost van God en mensen toe.

Assen: Henny Wierenga Midlaren: Wubbo en Ineke Wierenga-Oldenhuis Groningen: Bert en Metty Wierenga-Boekema Groningen: Henk en Sijjo Wierenga-De Jong Kampen: Ineke en Anne Bergsma-Wierenga Groningen: Klaas en Trees Wierenga-Kloeze Zuidhorn: Janny en Dick Oostra-Wierenga Groningen: Ite en Willemien Wierenga-Bremmer Aduard: Bram en Grietje Wierenga-Glas

Zwolle:

J.E. Doornbosch T.G. Doornbosch-Laninga

Schildwolde:

J.S. Doornbosch M. Doornbosch-Koop E.J.B. Doornbosch T.I.H. Doornbosch-Swierenga Neven en nichten

Schildwolde, 28 november 2014

Overlijdensberichten uit andere bladen: Reformatorisch Dagblad: 24 nov: Maria Cornelia van de Voorde-van Essen te Ridderkerk (80); Hendrik van de Scheur te Wageningen (95); Gerrit van Milligen te Uddel (48); Evert Jan Brouwer te Barneveld (84); Marinus van Klompenburg te Hulshorst (71).

levens achterop@nd.nl Overlijdensberichten zeggen iets over een gestorven geliefde. Het Nederlands Dagblad wil u door de wekelijkse rubriek Levens de gelegenheid geven meer te vertellen over iemand uit uw familie, kennissenkring of omgeving die is overleden.

Het uitgangspunt van de rubriek is dat ieder leven een verhaal heeft, dat de levens van onze dierbaren hun sporen nalaten en dat het waardevol kan zijn deze levensverhalen met elkaar te delen.

▶ U kunt uw verhaal of verzoek mailen naar achterop@nd.nl In alle gevallen krijgt u antwoord van een redacteur.

Vermeld ook uw telefoonnummer

11 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

achtergrond Marije Vlaskamp / vk nd.nl/reportage beeld vk

Van het ene China naar het andere Duizenden moeders van het Chinese vasteland bevallen in Hongkong zodat hun kinderen meer kansen hebben. De scholen in Hongkong worden nu overstroomd door deze ‘grensoverstekertjes’. …Drie uur is Vito (6) onderweg om vanuit het Chinese vasteland naar zijn school in Hongkong te komen. …Bij een vriendje thuis spelen zit er niet in. De bus naar huis wacht niet.

▶ Hongkong Schoolhoofd Grace Leung vindt het een onprettig gezicht, de plastic mappen met reisdocumenten die tweehonderd van de duizend leerlingen op de school Boeddhistische Wijsheid om hun nek dragen. Zo onderscheiden de kleintjes zich als vasteland-Chinezen. ‘Ik zie liever geen verschil tussen mijn leerlingen. Maar ze moeten dat ding op hun lijf dragen van hun ouders.’ Als een kind die documenten verliest, betekent dat namelijk tien dagen in een duur Hongkongs hotel wachten op vervangende papieren. Tien dagen zonder ouders, want die zijn aan de andere kant van de grens, in de Volksrepubliek China.

De afgelopen drie jaar is het aantal kinderen dat op het Chinese vasteland woont maar in Hongkong naar school gaat, sterk toegenomen als gevolg van geboortetoerisme. Het feit dat in Hongkong geboren kinderen recht hebben op gratis Hongkongs kwaliteitsonderwijs is een belangrijke reden voor vermogende vastelands-Chinezen om naar Hongkong te gaan voor de bevalling. Tussen 2007 en 2011 zijn in totaal 142.000 vastelandskinderen in Hongkong geboren. Nu gaat de eerste generatie naar school. Hongkongse scholen kunnen de toestroom van 43.000 ‘grensoverstekertjes’, zoals deze leerlingen genoemd worden, nauwelijks aan. ‘Ze hebben statistieken, ze weten hoeveel kinderen er zijn, maar ze zijn niet voorbereid’, zegt de moeder van Vito (6). ‘Natuurlijk maken we gebruik van onze rechten, of Hongkong dat nu leuk vindt of niet.’

Een derde van Vito’s klas komt van het vasteland.

‘Dat pendelen is vermoeiend, maar de school is zoveel beter dan hier in Shenzhen’, zegt de moeder, terwijl ze met Vito op de schoolbus wacht. Uit de wijk komen slaperige kinderen in uniformen van verschillende Hongkongse scholen tevoorschijn. Allemaal met die plastic map om de nek.

Toen Vito’s ouders zagen hoe brutaal en chagrijnig hun buurjongetje werd van de meedogenloze studiedruk op Chinese scholen, was hun keuze voor Hongkong snel gemaakt. ‘Mijn kind wordt niet in een leerfabriek gehersenspoeld voor loodzware examens. Ik wil dat hij zichzelf blijft en dat hij leert een goed mens te worden’, zegt de moeder, die liever haar naam niet geeft.

De klas van Vito van de Boeddhistische Wijsheid-school in Hongkong. populair zijn. Scholieren met hun rugzakken zijn handige ‘ezels’ om iets over de grens te brengen.

‘Wij zijn daar heel alert op. We leren hun van jongs af aan niets van vreemden mee te nemen.

We waarschuwen de politie als dergelijke figuren

bij de school rondhangen’, zegt Huang Xuezhi, het aanspreekpunt op de Boeddhistische Wijsheidschool voor alles wat met grensoverstekertjes te maken heeft.

‘De kinderen zijn altijd moe. Ze kunnen nooit

‘Mijn kind wordt niet in een leerfabriek gehersenspoeld.’

Haar huiskamer staat vol met boeddhistische altaartjes. Op het vasteland is scholing van religieuze signatuur, zoals Boeddhistische Wijsheidschool, niet toegestaan. De Volksrepubliek kent slechts staatsscholen, waar socialistische ideologie en nationalisme op het lesprogramma staan. Die scholen accepteren geen kinderen met een Hongkongs paspoort. Vito kan alleen naar een internationale of privéschool.

Om zeven uur rijdt de bus voor. Die zet de kinderen af bij de grens, waar ze met speciale begeleidsters de Volksrepubliek uitreizen. Aan de Hongkongse grens staan andere begeleidsters bij een andere bus klaar voor een lange rit naar school.

Vito is in totaal drie uur onderweg – nog relatief snel, vergeleken met andere grensoverstekertjes.

Deze deur-tot-deur service kost 195 euro per maand, vertelt Vito’s moeder. ‘Ik druk hem elke dag op het hart veilig bij de begeleider te blijven.

Mijn grootste angst is dat hij kwijtraakt bij de grens. Dat is een keer gebeurd, toen hij op de kleuterschool zat. Hij was zo overstuur dat hij een week niet naar school durfde.’

zwarthandelaren Alleen al bij Luohu, de drukste grensovergang ter wereld, persen zich dagelijks 400.000 mensen door een rommelig complex vol gangen met vage winkeltjes, bedelaars en smokkelaars. Een volwassene verdwaalt er al, laat staan een kind.

Aan de Hongkongse kant hangen bij grensposten en scholen zwarthandelaren rond met iPads, iPhones en melkpoeder, goederen die op het vasteland

meedoen aan buitenschoolse activiteiten, want de bus wacht niet.’ Ronduit zielig, vindt Huang, hoe grensoverstekers in de rij staan voor de bus, terwijl hun klasgenootjes na de laatste bel naar hobbyclubjes en sporttoernooien gaan. ‘Ik kan nooit bij een vriendje thuis spelen’, zegt Vito.

Hongkong mag dan een onderdeel van de Volksrepubliek China zijn, er zijn genoeg verwarrende taal- en cultuurverschillen. Mandarijn-sprekende grensoverstekers verstaan het Kantonees op school niet. Doordeweeks krijgen kinderen op school informatie over ongecensureerde media en verschillende politieke partijen in het vrijere Hongkongse systeem, maar ze brengen weekeinden en vakanties door in een autoritaire eenpartijstaat, waar buurtvriendjes op school ‘nationalistische waarden’ krijgen ingepeperd.

‘Vastelandsouders vinden goede manieren minder belangrijk dan leerprestaties. Dat merk je in het gedrag’, zegt Huang. ‘Sommige gezinnen zijn uit elkaar gerukt. Vader werkt in Peking, moeder hokt in een flatje bij de grens, hun kind pendelt elke dag naar Hongkong.’

ingepikt

Vito en zijn moeder thuis in Shenzhen. Vito’s moeder: ‘Mijn grootste angst is dat hij kwijtraakt bij de grens. Dat is een keer gebeurd toen hij op de kleuterschool zat.’

bruggenhoofden in het buitenland Een laag sterftecijfer in de uitstekende ziekenhuizen is een reden om over de grens in Hongkong te bevallen. Bovendien ontlopen echtparen, als er sprake is van een tweede kind, boetes wegens het overschrijden van de eenkindpolitiek. En het Hongkongse paspoort biedt zoveel meer: minder strenge visumeisen, dus gemakkelijk internationaal reizen, twaalf jaar gratis onderwijs, voorrang bij toelating tot Hongkongse universiteiten.

Als een volwassen kind zich in Hongkong vestigt, kunnen de ouders op grond van volgmigratie mee. Veel Chinezen die zich onzeker voelen over de politieke en economische toekomst in de Volksrepubliek, zorgen voor ‘bruggenhoofden’ in het buitenland.

Daar hebben ze veel geld voor over. In geboortetoerisme gespecialiseerde reisagenten vragen enkele tienduizenden euro’s, medische zorg

inbegrepen. Een openbaar ziekenhuis rekent 5000 euro voor de bevalling van een vastelandvrouw, privéklinieken 6500 euro. Die hogere tarieven spekten de kas van een ziekenhuis dusdanig dat vastelandszwangeren voorrang kregen en er voor Hongkongse aanstaande moeders bedden tekort waren.

De Hongkongse autoriteiten namen vorig jaar maatregelen. Ziekenhuizen mogen alleen vrouwen opnemen die zijn getrouwd met een Hongkongse man. Bij de grens worden vrouwen die meer dan 28 weken zwanger zijn, geweigerd: vorig jaar werden 3532 vrouwen teruggestuurd.

Als reactie is het baartoerisme ondergronds gegaan. Een nephuwelijk met een Hongkongse man kost 34.000 euro. Met 52.000 euro is het vervalsen van een buitenlandse nationaliteit een nog duurdere manier om een Hongkongs ziekenhuisbed te veroveren.

Dat vastelands-Chinezen zich gediscrimineerd voelen, komt door dat soort aanpassingsproblemen, zegt schoolhoofd Leung. ‘Bij ons is iedereen hetzelfde. We zijn allemaal Chinezen. Elk kind krijgt onderwijs, ongeacht waar de ouders vandaan komen.’ Maar onder veel Hongkongse ouders, die hun kind moeilijker op de school van hun keuze geplaatst krijgen, leeft onvrede over de manier waarop ‘hun’ onderwijs is ingepikt. Het overweldigende aantal van veertig miljoen Chinese toeristen, die jaarlijks de voormalige Britse kroonkolonie met een bevolking van slechts zeven miljoen mensen bezoekt, versterkt het gevoel te worden overstroomd.

‘De sterk vergrijzende Hongkongse bevolking heeft straks jonge, goed opgeleide jongeren keihard nodig. Maar Hongkongers zijn zo koloniaal, ze nemen geen initiatief om meer scholen te openen’, moppert Vito’s vader, om daarna de vrijheid, het creatieve onderwijs, de schone lucht en de carrièremogelijkheden van Hongkong te prijzen.

Schoolhoofd Leung denkt dat door samenwerking tussen haar school en de scholen op het vasteland de verschillen langzaam verdwijnen. ‘Tot die tijd passen we ons aan. We werven niet actief kinderen van het vasteland, maar als ze komen, zijn ze welkom. En we hebben gelukkig fijne Hongkongse ouders die ouders op het vasteland wegwijs maken in ons schoolsysteem.’ <

12 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

Kaya Bouma / vk nd.nl/economie beeld Raymond Rutting

Echte sneeuw, Oostenrijks sfeertje …In het begin ging bijna alles fout bij een van de eerste skihallen in Nederland met echte sneeuw. …Nu, zeventien jaar later, wil Snowworld filialen openen in Barcelona en Parijs.

▶ Zoetermeer Ze waren nog maar net geopend of de toiletpotten lagen al aan diggelen. Kapot gevroren, net als de koffiezetapparaten.

En de kersverse piste van de indoorskihal in Zoetermeer – op dat moment de tweede in Nederland – lag er nagenoeg verlaten bij. Geen hond te bekennen.

‘Wat wil je, het was de winter van 1997’, zegt Koos Hendriks. Het laatste jaar dat de Elfstedentocht werd gehouden. ‘Heel Nederland stond op het ijs.’ Achteraf kan de oprichter en bestuursvoorzitter van Snowworld er wel om lachen. Die eerste weken na de opening van zijn skihal liep het voor geen meter.

Hij had nog wel zo zijn best gedaan om alles op tijd af te hebben voor het drukke winterseizoen. De skihal stond er en op de piste lag een laagje kraakverse sneeuw. Maar het bijgebouw waarin de horecavoorzieningen zouden komen, moest nog worden gebouwd. Dat zou pas in de zomer af zijn. Daarom liet Hendriks een complete strandtent uit Scheveningen overbrengen naar Zoetermeer. Die moest tijdens het eerste seizoen dienstdoen als après-skihut.

‘Daarnaast hadden we partytenten opgezet voor de rest van de voorzieningen. Maar de generator die de boel warm moest houden, begaf het door de vrieskou.’ Vandaar die kapot gevroren koffiezetapparaten en wc-potten.

Gelukkig blijft het in Nederland nooit lang koud. Met het smelten van het natuurijs, kwamen de klanten alsnog.

‘Vanaf het eerste jaar hebben we alleen maar zwarte cijfers geschreven’, zegt Hendriks trots. Naast de piste in ZuidHolland heeft zijn bedrijf inmiddels ook een skihal in het Limburgse Landgraaf, samen goed voor 1,5 miljoen bezoekers per jaar. Bijna een jaar geleden ging Snowworld naar de beurs om kapitaal op te halen voor verdere uitbreidingen.

‘Als alles volgens plan verloopt, openen we in 2017 skihallen in Barcelona en

Koos Hendriks, oprichter van Snowworld, bij zijn sportpark in Landgraaf met een skihal, een rodelbaan en een klimpark.

Parijs. In Zoetermeer wordt de piste verlengd.’

kaasfondue Toch was het begin niet makkelijk.

Toen Hendriks halverwege de jaren negentig als eigenaar van een wintersportzaak op het idee kwam voor een skihal, compleet met ‘wintersportgevoel’ (denk aan houten interieurs, knapperend haardvuur en kaasfondue op de menukaart), stonden de investeerders niet in de rij. Hendriks: ‘Een indoorskihal met echte sneeuw bestond nog niet, het was een risico. Het belangrijkste bezwaar dat men had, was dat je niets anders met die hal zou kunnen als het zou mislukken.’ Uiteindelijk wist hij de benodigde 20 miljoen gulden bij el-

advertenties

Maarten Wisse, Zo zou je kunnen geloven.

Vandaag besteld, morgen in huis.

www.wevervanwijnen.nl

kaar te krijgen, mede dankzij het geld van Free Record Shop-oprichter Hans Breukhoven.

‘Kijk, dit is de Bierstube. Die moest er sowieso komen.’ Hendriks loopt door het Snowworldcomplex in Landgraaf en wijst op het houten Alpencafeetje, onder aan de helling. Daarin schuilt volgens hem het succes van zijn bedrijf.

‘Mensen willen niet alleen een goede piste, ze willen ook de gezelligheid die bij wintersport hoort. Niet voor niets gaan de meeste Nederlanders het liefst naar Oostenrijk op vakantie. Zwitserland staat bekend om zijn goede pistes, maar in Oostenrijk heb je sfeer.’

En dus wordt de bezoeker van Snowworld bedolven onder de Oostenrijkse kneuterigheid, in de vorm van met hout betimmerde horecavoorzieningen, haardvuur en liters glühwein. In de skihal in Landgraaf staat halverwege de 520 meter lange piste zelfs een speciaal uit Oostenrijk geïmporteerde houten blokhut, waar elke avond klokslag 6 uur de après ski begint.

Snowboardster Bibian Mentel slalomt er vandaag in hoog tempo voorbij. De Nederlandse paralympisch kampioene

doet mee aan de jaarlijkse wereldtopwedstrijden die in Landgraaf worden gehouden. ‘Die zijn voor ons heel belangrijk’, zegt Hendriks. ‘Het is een vorm van erkenning voor de kwaliteit van onze pistes.’

wedstrijdteams De bestuursvoorzitter wist in 2003 voor het eerst een wereldbekerwedstrijd snowboarden naar Landgraaf te halen.

Een bijzondere prestatie in een land zonder bergen. Hendriks: ‘Ze versleten me in eerste instantie voor gek. De skifederatie FIS is onwaarschijnlijk traditioneel.’ Maar na heel wat lobbywerk kwam er toch iemand kijken in zijn skihal. ‘Die man oordeelde dat onze helling niet steil genoeg was en de baan te smal. Ik zei: dat is geen enkel probleem, dat lossen we zo op.’ Hendriks glimlacht, in zijn lichtblauwe ogen twinkelt een kwajongensblik. ‘Mijn architect zat er ook bij en begon onrustig te worden, we hadden niet veel tijd voor die verbouwingen. Maar ik wist dat het kon, dus ik gaf hem een schop onder tafel: rustig blijven.’

Het bleek een goede zet. Naast de ver-

scheidene internationale wedstrijden die nu in Snowworld worden gehouden, heeft het bedrijf er ook nieuwe klanten aan overgehouden. Zo komen er elke zomer wedstrijdploegen van over de hele wereld trainen op de baan in Zuid-Limburg. De sneeuwkwaliteit is er ’s zomers betrouwbaarder dan de gletsjersneeuw in de Alpen.

Voor Snowworld vormen de professionele sporters een welkome extra inkomstenbron in de zomer, als de reguliere bezoekersaantallen teruglopen.

Naast de skihal in Landgraaf is een paar jaar geleden ook een rodelbaan en een klimpark geopend om de bezoekersstroom op peil te houden. In het voorjaar reserveren fabrikanten van wintersportuitrustingen de skihallen om hun nieuwste spullen te testen.

De komende jaren breidt het bedrijf verder uit. Dat gaat niet zonder horten of stoten. Allereerst is er geld nodig.

‘Banken lenen niet meer uit, een beursgang leek ons daarom een goede manier om kapitaal op te halen.’ Dat gebeurde vorig jaar december via een zogenoemde omgekeerde overname, waarbij Snowworld werd ondergebracht in een leeg beursfonds: Fornix Biosciences. Maar direct na de beursgang kelderde het aandeel. In de eerste helft van dit jaar daalde het 40 procent in waarde. Hendriks: ‘De koers is op het laatste moment op 18 euro gezet, dat was te hoog.’ Nu schommelt de prijs van een aandeel rond de 8 euro. ‘Dat is de waarde die wij zelf bij de beursgang in ons hoofd hadden.’

De Nederlandse markt is met zes indoorskihallen aardig verzadigd, voor expansie kijkt Hendriks dus buiten de landsgrenzen.

Naar Parijs en Barcelona, om precies te zijn. Geen van de twee gemeenten heeft de plannen voor de skihal al definitief goedgekeurd. ‘Maar ik ga ervan uit dat het goed komt’, zegt Hendriks op een vastberaden toon, die verraadt dat hij gewend is dat de dingen gaan zoals hij dat wil. De bestuursvoorzitter zou met zijn 65 jaar voorzichtig aan pensioen kunnen denken. Maar daar heeft hij nog geen zin in. ‘Ik loop elke dag hard, ik voel me topfit. En ik vind dit werk heerlijk om te doen. Waarom zou ik stoppen?’ <

Snowworld waar: Zoetermeer en Landgraaf sinds: 1996 werknemers: 250 jaaromzet: 26 miljoen euro

ndwinkel.nl Ja, ik wil het Anton Pieck-pakket bestellen en betaal hiervoor de aangegeven prijs en eenmalig € 1,95 aan verzendkosten.

Anton Pieck-pakket

….. ex. van het Anton Pieck-pakket (dvd + verjaardagskalender) € 24,94 actieprijs € 21,20

documentaire en verjaardagskalender De sfeervolle prenten van kunstenaar Anton Pieck (1895-1987) maakten hem geliefd bij een miljoenenpubliek. Hij illustreerde vele boeken en ontwierp sprookjespark De Efteling in Kaatsheuvel.

naam:

m/v

straat:

Het Anton Pieck-pakket bestaat uit een documentaire op dvd en een verjaardagskalender. De documentaire laat Anton Pieck in al zijn facetten zien: als etser, houtsnijder, tekenaar, illustrator en schilder.

De verjaardagskalender bevat twaalf (uitsneden) van zijn mooiste tekeningen.

postcode:

plaats:

telefoonnr:

e-mail:

Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig de som van de bestelde artikelen en € 1,95 verzendkosten van mijn rekening af te schrijven.

IBAN: handtekening:

Bestel het Anton Pieck-pakket met korting voor € 21,20 in www.ndwinkel.nl/pieck of met de bestelbon hiernaast.

€ 24,94 actieprijs

ndwinkel

€ 21,20

Stuur deze bon naar het Nederlands Dagblad t.a.v. ndwinkel, Postbus 111, 3770 AC Barneveld

Bestel nu in ndwinkel.nl

13 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

WEER NEDERLAND DIANA WOEI

EUROPA VANOCHTEND

VANMIDDAG

975

4

985 990 995 1000

opklaringen

4

bewolkt

1005

Koude start

1010

buien

HELSINKI

onweer

OSLO MOSKOU

4

regen

4

DUBLIN

sneeuwregen 102 0

Het weer in onze omgeving wordt deze week bepaald door een krachtig hogedrukgebied. De kern van dit hogedrukgebied ligt vandaag boven de Baltische Staten en trekt in de loop van de week naar Rusland. Een oostenwind voert vandaag en morgen koude lucht aan. Vanochtend vriest het landinwaarts op veel plaatsen licht, vanmiddag loopt het kwik op van 2 graden in het oosten tot 4 vlak aan zee, maar door de matige oostenwind, kracht 3 tot 4, voelt het aan alsof het de hele dag licht vriest.

De maxima van vandaag zijn aan de lage kant voor de tijd van het jaar, normaal wordt het begin december een graad of 7. De zon maakt veel goed en schijnt vrijwel de hele dag geregeld. Ook blijft het droog. De komende avond en nacht gaat het op uitgebreide schaal licht vriezen.

Morgen gaat de dag wederom met vrieskou van start en als de auto in de buurt van een grasveld of sloot staat geparkeerd, behoort autoruiten krabben tot de mogelijkheid. In het westen zijn morgen meer wolken te zien en is later op de dag kans op een bui. In het oosten zijn er veel zonnige momenten en blijft het de hele dag droog. Na dinsdag zijn er in het hele land meer wolken te zien en blijft het kwik aan de koude kant.

965

zonnig

sneeuwbuien

4

4

LONDEN

1015BERLIJN

WARSCHAU

PARIJS

sneeuw

1030

mist

ZON

1010

MAAN

08:25 uur 16:32 uur

4

14:04 uur 02:04 uur

LISSABON

warmtefront

MAANDAG

DINSDAG

0° 3° 10% NO 3

0° 4° 10% NO 2

NEDERLAND

VA N DA AG

stad Amsterdam Arnhem Breda Den Haag Enschede Groningen

weer

WERELD

VA N DA AG

stad Bangkok Delhi Dubai Kaapstad Mexico City New York Paramaribo Peking Sydney Tel Aviv Vancouver

weer

zonnig zonnig bewolkt zonnig zonnig zonnig

bewolkt zonnig bewolkt zonnig zonnig bewolkt bewolkt zonnig onweer zonnig bewolkt

WOENSDAG

DONDERDAG

2° 5° 10% NO 2

1° 5° 10% ZO 1

MORGEN

°C weer 4 bewolkt 3 zonnig 3 regenbui 4 bewolkt 4 zonnig 2 bewolkt

stad Leeuwarden Maastricht Utrecht Vlissingen Zwolle Saba

weer bewolkt zonnig zonnig bewolkt zonnig bewolkt zonnig zonnig bewolkt bewolkt zonnig

weer zonnig bewolkt bewolkt zonnig zonnig regenbui VA N DA AG

°C 30 28 25 23 19 3 34 0 34 23 5

stad Athene Berlijn Brussel Kopenhagen Londen Madrid Moskou Parijs Rome Stockholm Wenen

weer bewolkt zonnig zonnig bewolkt bewolkt regenbui bewolkt zonnig neerslag bewolkt regen

weer bewolkt bewolkt bewolkt zonnig zonnig zonnig

ROME

ATHENE

H

hogedrukgebied

L

lagedrukgebied

995 9 T1100 UNIS 0

CANARISCHE EILANDEN

1005 <-15°

-15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0°

0°/ 5°

weer regenbui zonnig zonnig bewolkt bewolkt zonnig bewolkt zonnig regenbui bewolkt neerslag

5°/ 10° 10°/ 15°

15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35°

>35°

NEDERLAND WEERFOTO

°C 4 4 4 6 3 27

B ELEEG N SAANEN -

EXTREMEN Warmst: Koudst: Natst:

- leeg -

13,5 °C in 2000 -10,6 °C in 1973 33,8 mm in 1961

VORIG JAAR Maximum: Minimum: Aantal mm:

10,4 °C 7,3 °C 0,10 mm Ochtendnevel boven het Brabantse landschap HOOGWATERSTANDEN en met het kwik onder Delfzijl: 06:26 19:05 het vriespunt Den Helder: 01:54 11:50 zijn de waterplassen Scheveningen: 10:05 22:35 op de weilanden bevroren.

Vlissingen: 08:58 21:35

MORGEN

°C 18 0 4 4 8 13 -6 6 17 2 3

ISTANBOEL

DUBROVNIK

L

-1000- isobar

MORGEN

°C 4 4 3 5 3 27

MADRID

koufront

-1° 3° 10% ZW 2

VA N DA AG

°C 5 3 4 5 5 3

MORGEN

°C 32 29 26 24 21 12 34 -2 31 21 3

VRIJDAG

25

10

wind in Bft

°C 21 -1 4 5 8 12 -7 5 14 2 3

nieuwsquiz

feuilletons

Linda Stelma nd.nl beeld novum

vrije val 74. ‘Wil je de dvd zien? Mijn vader heeft de uitzending op een dvd’tje gebrand. De spandoeken staan er duidelijk op.’

‘Straks, ik wil eerst naar mijn moeder.’

‘Wat!’, riep ik. ‘Ben je nog niet bij je moeder geweest?’ Ik probeerde verontwaardiging in mijn stem te leggen, maar eigenlijk vond ik het super.

‘Ik ga al.’ Met de deurklink in zijn handen bleef hij nog even staan.

‘Floor, ik wil je zeggen dat ik het tof vind dat je zo veel voor me doet, enne ... nou ja, je bént tof.’ Voor ik kon antwoorden was hij al buiten. Ik wist nog niet eens waar hij gisteren en vannacht geweest was.

Hoi Floor, Ik heb je op de televisie gezien en ook in de krant. Even borrelde een super rotte gedachte in mijn hoofd: dat jij mijn vriendin wilde worden om Farid, via mijn

Dierennieuws Ps sorry van die stomme gedachte, hoor!

pa, aan een verblijfsvergunning te helpen. Maar toen ik wat langer nadacht, wist ik dat jij zo gemeen niet kon zijn.

Wel erg trouwens voor Farid! Ik ga het er wel met mijn pa over hebben, maar dat helpt geen zier, denk ik. Hij praat bijna nooit over zijn werk en laat zich zeker niet beïnvloeden. Maare ... als twee zulke toffe meiden hem nou eens... Helaas is hij nu in Turkije voor het ondertekenen van een verdrag. Jij bent toch vanmiddag vrij? Nou, ik toevallig ook: vergadering op school. Zal ik komen?

Groetjes van je nieuwe vriendin Lies.

Ik staarde naar het beeldscherm. Een narcose had me niet meer kunnen verdoven... zo gemeen niet kon zijn – het zinnetje maakte me van streek. Als een zombie liep ik naar buiten en pakte mijn fiets.

Zonder over de gevolgen van spijbelen na te denken fietste ik naar mijn dijkje.

Ik moest een tijdje alleen zijn.

Ze komt niet, dacht ik een paar uur later. Ze heeft zich bedacht.

Ik probeerde niet naar de telefoon te kijken die voor me op de tafel lag en elk moment kon gaan rinkelen. Ik zou zeggen: ‘Ik begrijp het; jammer. Ik zie je vanavond op de training.’ Hoewel ik twijfelde of ik nog wel naar de training zou gaan... Alles was anders nu.

‘Ik ben er om één uur’, had Lies op mijn korte mailtje geantwoord. En nu was het al vier minuten voor half twee.

Wij mensen hebben iets met dieren. Ze kunnen vertederen en een vriend zijn, maar ook beangstigen. Iedere dag komen er berichten over dieren voorbij in het nieuws. Afgelopen week zijn er weer paarden mishandeld in ons land. In Raamsdonksveer zat een kat met zijn voorpootje vast in een wildklem en op het Domplein in Utrecht is een gehandicapte hond vastgebonden. En vergeet niet het bericht van een woedende aap die met stenen smeet naar bezoekers van de dierentuin.

Maar het meest bijzondere dierennieuws komt van de overkant van de Noordzee.

Een Brit in Durham heeft zijn hond Buster de schuld gegeven van zijn slechte rijgedrag. De man reed met zo’n honderdvijftig kilometer per uur door een woonwijk. Hij verklaarde aan agenten dat Buster onrustig was geworden en klem was komen te zitten met zijn achterwerk op het gaspedaal.

De rechter geloofde de Brit niet ...

1. Wat is de nieuwe standplaats van de MAF? 2. Hoe heet de voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders?

3. Glaskunstenares die een lintje kreeg.

oplossing vorige nieuwsquiz Het woord van 24 november was ‘gas’. De antwoorden waren Gmail, AZC Overloon, Spanje.

wordt vervolgd

puzzel

het hemelteken 236. Buiten de door netten omheinde ruimte stond Ginna zenuwachtig haar handen te wringen.

‘Anna, wat is er met ze aan de hand?

Wat moet ik doen?’

Anna kalmeerde zichzelf en zei: ‘Ga de vader van onze mannen zoeken.’

Zelf wachtte ze in de kooi en probeerde om rustig te blijven. De vogels vlogen nu in het rond, alsof ze probeerden te ontsnappen. Anna stond versteld van hun snelheid en hun vermogen om te wenden en te keren tussen de talloze takken. Toen streken ze vrij plotseling naast elkaar neer op een van de takken, heel gedwee, alsof er niets gebeurd was. Even later voelde Anna Noachs aanwezigheid toen hij de loopplank opkwam. Hij grinnikte en Ginna liep ongerust achter hem aan.

‘Zo, dochter, ik hoop dat je je haar niet ingeruild hebt voor veren. Kom er maar uit, kleine vogel!’

‘Ze waren bang’, legde Anna uit. ‘Maar zodra u terugkwam naar de schuur werden ze rustig. Ze voelden uw aanwezigheid voordat ik die voelde.’

Toen Anna uit de omheining glipte, plukte Ginna een veer uit Anna’s haar en begon te lachen. ‘Die veren staan best mooi in je haar, Anna. We zouden die nieuwe versiering aan Ima-Naomi en Tirza moeten laten zien.’

Noach schraapte vriendelijk zijn keel, alsof hij het niet prettig vond om hen te moeten onderbreken. ‘Dochters, ga tegen jullie man zeggen dat ik de schuur

niet kan verlaten. Nu deze twee dieren gekomen zijn, zullen er andere volgen.

We hebben weinig tijd.’

Toen ze de schuur verlieten, snoof Ginna bedenkelijk. ‘Er verschijnen twee vogels en dan zegt hij: “We hebben weinig tijd.” Twee vogels zijn niet genoeg om mij te overtuigen, hoor.’ Ze wierp haar hoofd in haar nek en liep voor Anna uit de loopplank af.

‘De kudden zijn al de hele week rusteloos’, gromde Naham. Zijn stem weergalmde tot aan het grasdak van zijn hut. Jerach, die op een mat naast hem zat, bromde instemmend en staarde in het avondvuur. Met een frons vervolgde Naham: ‘Mijn vrouwen zeggen dat ze talloze dieren aan de overkant van de rivier hebben gezien, die allemaal in noordelijke richting trokken. Maar ja, vrouwen zijn zo dom. Ik kan ze beter negeren.’ Jerach bromde weer. wordt vervolgd

SUDOKU LIGHT

9

2 6

2

5

5 4 6

1

1

6 5

8 3 2 9 6 4 8 9 1 6 3 9 7 8 4 6 7 3 8

7

Schrijf alle cijfers 1 t/m 9 in alle verticale kolommen, alle horizontale rijen én in alle vierkantjes van 3 x 3 vakjes. © Sanders Puzzelboeken 141201

ONDER OPLOSSING SUDOKU VAN VRIJDAG

3 8 5 2 1 7 4 6 9

7 1 6 8 9 4 2 3 5

4 9 2 5 3 6 7 8 1

6 4 9 7 2 8 5 1 3

5 7 3 1 6 9 8 2 4

8 2 1 4 5 3 9 7 6

1 5 4 6 7 2 3 9 8

9 6 7 3 8 5 1 4 2

2 3 8 9 4 1 6 5 7

14 nederlands dagblad maandag 1 december 2014

colofon

en verder

meeleven

redactie nd • beeld gbs de lichtkring

Marianne Hoksbergen nd.nl/meeleven

■ achttien plus

Kinderen van de Lichtkring verkochten samen maar liefst 435 zakken pepernoten. De opbrengst is voor de ZOA.

■ pepernotenverkoop voor drinkwater, een opleiding, een huis Leerlingen van basisschool de Lichtkring in Zuidlaren hebben pepernoten verkocht voor de christelijke hulporganisatie ZOA. Door de verkoop van tien zakken is er schoon drinkwater voor een kind in Jemen. Bij de verkoop van dertig zakken kan een jongere uit Congo een opleiding volgen. Bij negentig verkochte zakken kruidnoten kunnen terugkerende vluchtelingen in Ethiopië met materialen een huis en een bestaan opbouwen. In totaal zijn er 435 zakken de deur uitgegaan.

■ nieuwe locatie evangelisatieproject in Dordrecht geopend Zaterdag is de nieuwe locatie van Het Staartlicht aan de Maasstraat 23 in Dordrecht geopend. Wim Bevelander vertelde een verhaal en zong liedjes.

Kinderen konden knutselen. Het Staartlicht is een evangelisatieproject van de vrijgemaakt-gereformeerde Kandelaarkerk, dat ruim een jaar actief is. ▶▶ tips? e-mail naar enverder@nd.nl

advertentie

Alle boeken van Tom Wright.

Vandaag besteld, morgen in huis.

www.wevervanwijnen.nl

‘Mijn moeder, mw. Janke PietersmaVenema uit Drachten, hoopt D.V. op 6 december tachtig jaar te worden’, mailt Iekje Cornelisse-Pietersma.

‘Omdat ze best eenzaam is, zou ik het fijn vinden als de ND-lezers haar via de post in het zonnetje zetten. Ze heeft suikerziekte, die haar gezichtsvermogen aantast, waardoor ze bijna niets meer ziet. Ook kan ze moeilijk lopen en ze is daarom (veel) aan huis gebonden. Kaartjes zullen haar verjaardag onvergetelijk maken.’

U doet er dus goed aan als u een mooie felicitatiekaart stuurt naar: Mevr. Janke Pietersma-Venema, Veenscheiding 107, 9202 NA Drachten.

Eveneens op 6 december a.s. hoopt het echtpaar Bart en Klara Haverkamp uit Uithuizermeeden te gedenken dat ze 12,5 jaar zijn getrouwd, zo blijkt uit een mail van Henk en Atty Haverkamp, en Jan en Ella Paize. ‘Doordat Klara ziek is, komt er veel neer op de schouders van Bart en hun dochter Nienke. Het is de bedoeling dat Klara binnenkort in zorg-wooncentrum Noorderbrug in Groningen gaat wonen. 6 december zal dus een heel gedenkwaardige dag zijn, met dubbele gevoelens.

Wij bidden en hopen dat ze een mooie dag hebben. En we vragen om uw gebed en meeleven in de vorm van bemoedigende post.’

Het adres: Bart, Klara en Nienke Haverkamp, Lange Akker 15, 9982 HL Uithuizermeeden.

‘Bij mijn moeder, mevrouw Grietje Westendorp-Kamp (80), is in mei jl. kanker ontdekt in beide nieren’, laat

Ingenet van Dusseldorp uit Schildwolde weten. ‘Inmiddels is ze twee keer geopereerd, waarbij één nier is verwijderd en een kwart van de andere nier. De uitslagen zijn gelukkig erg positief: ze hoeft geen nabehandeling of dialyse te ondergaan.

Mijn ouders zijn de Here dankbaar voor de tijd die hun is gegeven, maar merken ook dat de verwerking van alles wat gebeurd is veel tijd kost.

Een bemoediging van ND-lezers/-lezeressen zal hun goed doen!’

Uw post is welkom bij: Mevr. Grietje Westendorp-Kamp, Rietgors 15, 8271 GG IJsselmuiden.

‘De heer B. en mevrouw M. de la Fonteijne (beiden rond de 80) zijn enige jaren geleden verhuisd naar Ter Apel, waar ze lid zijn van een kleine, vergrijsde kerkelijke gemeente’, mailt Nathalie Schuurman uit Stadskanaal.

‘Helaas gaat sinds de verhuizing hun beider gezondheid zienderogen achteruit. Meneer heeft hartproblemen en slechte ogen: morgen, 2 december, wordt hij D.V. aan een oog geopereerd. Mevrouw wordt erg vergeetachtig en heeft veel last van de naweeën van een niersteenoperatie begin dit jaar. Hun twee zoons wonen ver weg en zijn niet zo vaak in de gelegenheid om langs te komen.

Meeleven per post zouden ze zeer op prijs stellen. Ze genieten van mooie, christelijke liederen en van kaarten met bemoedigende woorden.’

Hun adres: Fam. De la Fonteijne, Hoofdstraat 66, 9561 JD Ter Apel. ▶▶ opgaven: meeleven@nd.nl of ND, postbus 111, 3770 AC Barneveld

sterrenhemel Kees de Heer nd.nl/wetenschap beeld www.heavens-above.com

Uitgave van Nederlands Dagblad B.V. Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, tel. 0342 41 1 7 1 1 Postbus 111, 3770 AC Barneveld, www.nd.nl abonnementen tel. 0342 41 1 7 1 1 e-mail: abonneeservice@nd.nl www.nd.nl/abonneeservice advertenties tel. 0342 41 1 7 1 1, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur; fax 0342 41 1 61 2 ; e-mail: advertentie@nd.nl familieberichten € 0,93 per mm (incl. btw.), per kolom; e-mail: familiebericht@nd.nl rubrieksadvertenties zie nd.nl/adverteren sluitingstermijn rubrieksadvertenties één dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten vóór 13.00 uur; geboorte- en overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur.

Advertenties voor maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur; rubrieksadvertenties vrijdags tot 12.00 uur; familieberichten e-mail of fax zaterdags tot 17.00 uur. redactieadressen algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld; tel. 0342 41 17 1 1 ; fax 0342 41 161 1 ; e-mail: redactie@nd.nl politieke redactie Postbus 20018, 2500 EA Den Haag; tel. 070 3183180; fax 070 3453101; e-mail: politiek@nd.nl auteursrechten Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V., c.q. de desbetreffende auteur. bank IBAN NL21INGB0659441144 BIC code INGBNL2A Identificatienummer: NL44ZZZ090569430000 bezorging Informatie over bezorging tijdens kantooruren: 0342 41 17 1 1.

Op zaterdag van 8.30 tot 10.30 uur. Mailen kan ook: service@nd.nl of ga naar onze site nd.nl/bezorging. Of SMS 222 naar 1008 (55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen krant hebt ontvangen. Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van deze service vermeld dan uw e-mailadres, postcode en huisnummer.

Volle maan op pakjesavond heldere exemplaren. Onder gunstige omstandigheden kun je elke minuut een meteoriet zien. De omstandigheden zijn ’s avonds vrij gunstig, want de maan komt pas middernacht op. Kijk bij voorkeur tussen 22 en 24 uur.

In de periode van 17 tot 26 december kunnen we de Ursiden-meteoren verwachten. Het betreft een kleine zwerm van ongeveer tien exemplaren per uur, maar soms duiken onverwachts grotere aantallen op. De piek valt op 22 december, rond 21 uur. Het is dan nieuwe maan, dus we hebben geen last van storend maanlicht. Voor de Ursiden moet je letten op de omgeving van de Poolster (Polaris) in het sterrenbeeld Kleine Beer (Ursa Minor).

Sinterklaas gaat dit jaar op pad terwijl de maan volop door de bomen kan schijnen.

Pakjesavond valt nog geen etmaal voor volle maan, zaterdag 6 december 13.27 uur. ▶ Utrecht De zonnewende valt dit jaar op 22 december.

Om 0.03 uur bereikt de zon de Steenbokskeerkring en dat is het begin van de astronomische winter. Vanaf dat moment beweegt de zon weer noordwaarts en worden de dagen weer langer. Aanvankelijk gaat het om slechts enkele seconden per dag, maar op 29 december scheelt het al drie minuten. Volgens afspraak van weerkundigen begint de winter steevast op 1 december. De weerkundige winter omvat per definitie de maanden december, januari en februari. Het is volle maan op 6 december, 13.27 uur. Het is nieuwe maan op 22 december, 2.36 uur. De smalle maansikkel is waarschijnlijk op de avond van 23 december prima te zien, om 17 uur boven de zuidwestelijke horizon, pal naast de heldere planeet Venus.

Als het gaat om samenstanden van de maan met planeten, dan is het in december nog drie keer raak.

Op 12 december staat de halfverlichte maan in de buurt van Jupiter. Op de ochtenden van 19 en 20 december staat de maansikkel bij Saturnus en op de avond van 25 december bij Mars.

De planeten Venus en Saturnus zijn nu nog niet te zien, want zij staan beide te dicht bij de zon. Maar Saturnus is vanaf 5 december weer zichtbaar. De geringde planeet is dan in de ochtendschemering te vinden boven de zuidoostelijke horizon en vanaf 13 december komt Saturnus alweer meer dan twee uur voor de zon op. De planeet Venus verschijnt in de laatste dagen van het jaar: de ‘Avondster’ staat kort na zonsondergang laag boven de zuidwestelijke horizon.

Jupiter komt steeds vroeger in de avond op en is dan de rest van de nacht zichtbaar. De reuzenplaneet is nu het helderste object in het sterrenbeeld Leeuw (Leo). De zichtbaarheid van Mars neemt langzaam af. De rode planeet gaat ongeveer drie uur na de zon onder. De rode planeet is nu nog te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter en vanaf eind deze week in de Steenbok. Kijk voor Mars in de avondschemering naar de zuidwestelijke horizon.

steelpannetje

De sterrenhemel van vanavond rond middernacht.

De planeet Jupiter staat laag in het oosten, linksonder het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini).

In de periode tussen 7 en 26 december is de kans op meteoren groter dan normaal. ‘Vallende sterren’ ofwel meteoren ontstaan als kosmisch gruis in de aardatmosfeer verbrandt. Je ziet dan een lichtje dat razendsnel beweegt en dan weer uitdooft. In feite heb je altijd een kleine kans om een meteoor te zien, maar je krijgt doorgaans een meteorenregen als de aarde door een wolk van stof en gruis gaat.

Als de aarde de vroegere baan van een komeet of planetoïde kruist, kun je soms in één uur tijd honderden ‘vallende sterren’ zien, die ogenschijnlijk uit één sterrenbeeld komen. Zulke meteorenregens worden dan ook genoemd naar het desbetreffende sterrenbeeld. In de nachten van 13 tot 15 december valt de piek van de Geminiden, die uit het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini) lijken te komen. Dit is een van de rijkste meteorenzwermen, met vrij veel

Het leuke van december is dat je vanaf vijf uur ’s middags tot de volgende ochtend acht uur naar sterren kunt turen. Zodra het gaat schemeren, verschijnen reeds drie of vier heldere sterren. Tijdens het avondeten staat de oranjegekleurde Aldebaran in het oosten, Capella in het noordoosten en Fomalhout laag in het zuiden. Vrij hoog in het westen schittert Wega van het sterrenbeeld Lier (Lyra). De meest opvallende sterrenbeelden zijn dan Pegasus (in het zuiden met een grote rechthoek, het zogenaamde ‘herfstvierkant’), Zwaan (Cygnus), Lier (Lyra) en Arend in het westen.

Bijna recht boven ons hoofd, in het zenit, prijken Cassiopeia (het W-vormige sterrenbeeld) en Cepheus (een rare vijfhoek).

Later op de avond zijn alle sterren flink opgeschoven. Vanaf tien uur blikkert de heldere ster Sirius van het sterrenbeeld Grote Hond (Canis Major) boven de oostelijke horizon. Rond middernacht domineert het sterrenbeeld Orion in het zuidoosten, Tweelingen (Gemini) in het oosten en de Grote Beer (Ursa Major) in het noordoosten. De bekende ‘steelpan’ staat dan schuin op zijn staart. Als je de denkbeeldige verbindingslijn tussen de bovenste twee sterren van de Grote Beer vijf maal schuin omhoog verlengt, dan kom je uit bij de Poolster, de enige ster die ogenschijnlijk op haar plaats blijft staan, precies in het noorden. ▶▶ Meer informatie over verschijnselen aan de sterrenhemel is te vinden via de website www. sterrenkunde.nl.

novum

Avifauna weer open voor publiek ▶ Alphen aan den Rijn Avifauna is zaterdag na een sluiting van twee dagen weer geopend voor publiek. Het vogelpark sloot donderdag uit voorzorg de deuren na overleg met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. De vogels in het park zijn niet ziek geweest. Het park in Alphen aan den Rijn ligt binnen de tienkilometerzone van een bedrijf in Ter Aar waar vogelgriep is geconstateerd. Binnen deze zone gelden strenge maatregelen. Enkele zogenoemde doorloopgebieden binnen het vogelpark blijven overigens preventief gesloten voor het publiek. <

novum

Eerste Diamanten Boek voor Maarten ‘t Hart ▶ Amsterdam Voor het eerst is een Diamanten Boek uitgereikt. De prijs ging naar schrijver Maarten ‘t Hart omdat er meer dan een miljoen exemplaren van zijn roman Een Vlucht Regenwulpen zijn verkocht.

Het boek werd deze maand in een gratis oplage van 510.000 exemplaren cadeau gedaan aan de leden van de bibliotheken. ‘t Hart kreeg de onderscheiding zaterdag. De stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) reikt sinds 2012 Gouden, Platina en Diamanten Boeken uit voor boeken waarvan meer dan 250.000, 500.000 en een miljoen exemplaren zijn verkocht. <

15 media nederlands dagblad maandag 1 december 2014

vragen bij een lekke band, die een baaldag hebben op school of die lekker cocktails aan het drinken zijn aan de Costa Brava. Tim wil ze allemaal leren kennen en er voor ze zijn als hij denkt dat ze ‘m nodig hebben.

NPO 2, NCRV, 17.10-17.40 uur

Schepper & Co In het kader van het 90-jarig jubileum van de NCRV ontvangt Jacobine Geel vandaag commissioner Hans van Vliet, commandant van het Leger des Heils in Nederland en Tsjechië. NCRV en Leger des Heils hebben in de loop der jaren vaak samengewerkt, ze vonden elkaar in hun zorg om de gewone man. Het Leger komt op voor mensen die geen helper hebben, en in deze tijd van financiële crisis lijkt hun werk meer dan ooit nodig. Maar wat zullen de gevolgen zijn van de veranderingen in de zorg die per 1 januari effectief worden?

Zal het aantal hulpvragen toenemen, en is het Leger daarop voorbereid?

NPO 2, EO, 19.50-20.25 uur

Rail Away Een reis door de besneeuwde bergen van Tirol van Oostenrijk naar Italië.

Deze spoorlijn werd aangelegd langs de grens van het keizerrijk Oostenrijk.

Vroeger vooral van belang voor het leger, maken er nu veel toeristen gebruik van. Door het prachtige Pusterdal is aan alle kanten veel te genieten.

oorlogsmissie zo realistisch mogelijk na. Ook volgt ze titelverdediger Jarno Harms uit Emmen voor en tijdens de wedstrijd van de allersterkste man van Nederland.

Een, 20.40-21.25 uur

NPO 3, BNN, 19.55-20.25 uur

Mijn 5000 vrienden

NPO 3, AVROTROS, 22.05-22.45 uur

Beroepen zonder grenzen

Lauren!

Vier collega’s van een Vlaamse wasserij reizen naar de miljoenenstad Mumbai om mee te draaien in Mahalaxmi Dhobi Ghat: de grootste openluchtwasserette ter wereld. Vuile was uit de hele stad komt hier terecht en wordt hier dag in, dag uit gewassen door de zevenhonderd dhobis: deze professionele wassers doen alles manueel, met zware chemicaliën en vuil water.

Presentatrice Lauren Verster gaat op onderzoek in bijzondere en voor haar onbekende werelden, die vooral worden gedomineerd door mannen.

Rauw, ruw en stoer. In Engeland blijft Lauren 36 uur wakker op een Airsoftevenement. Daar spelen in camouflagepakken gehulde mannen, gewapend met peperdure replicawapens, een

Vrienden. BNN-presentator Tim Hofman heeft er nogal wat. Duizenden. Hij ziet ze alleen niet zo vaak.

Sterker nog: de meesten heeft hij nog nooit ontmoet. En daar wil Tim graag verandering in brengen. Dus gaat hij bij ze langs. Niet om hun pagina te liken, maar real life, face-to-face. Hij bezoekt vrienden die posten dat de vrijmibo op hun werk hilarisch is, die een knallend verjaardagsfeest geven, die hulp

▹ Wonders of the animals

NPO Radio 5, NCRV, 18.02-19.00 uur

Schepper & Co Radio In het theaterconcert De MariaMonologen schetsen drie zangeressen van Theatergroep De Kern (Elise Mannah, Elly Zuiderveld-Nieman en Ineke ter Heege) hun eigen beeld van Maria, op een unieke wijze. Hoe zien wij Maria en wie is zij voor ons? De protestantse theologe Hannie van Dijk bezocht de MariaMonologen en doet verslag. En: ‘Ik geef om jou’. Zo heet de tentoonstelling in het Catharijneconvent over naastenliefde door de eeuwen heen. Daarin is ook het project ‘Levende Objecten’ opgenomen: ruim veertig mensen die vrijwilligerswerk doen, vertellen hun verhaal aan de hand van een voorwerp dat ze zelf gekozen hebben.

▹ 2doc: Het is uw land

............... di NPO 2, 19.50-20.25 uur ............................di NPO 3, 21.20-21.55 uur ........................................................................................................................... .......................................................................................................... di NPO 2, 23.00-00.05 uur ..................

▹ Je zal het maar hebben

npo 1 11.40 NOS-Journaal. 12.00 NOS-Journaal. 12.15 NOS-Journaal. 12.30 NOS-Journaal. 12.40 NOS-Journaal. 13.00 NOS-Journaal. 13.10 NOS-Sportjournaal. 13.20 NOS-Journaal. 13.30 NOS-Sportjournaal. 13.35 NOS-Journaal. 13.45 NOS-Sportjournaal. 14.00 NOS-Journaal. 14.15 NOS-Journaal. 14.30 NOS-Journaal. 14.40 NOS-Journaal. 15.00 NOS-Journaal. 15.25 Pauw. 16.20 RAYMANN! 17.00 KRO Kindertijd.

17.01 Tekenen. 17.02 Sjouwen en Bouwen.

17.07 SinterWoezel en Pietje Pip. 17.11 Jan speelt met de trein. 17.13 Hier word ik blij van – Lisa.

17.14 De Post. 17.25 Sesamstraat: Supergezonde monsters. 17.35 Sesamstraat. 17.55 Politieke partijen ...................................................

18.00 18.15 18.45 19.00 20.00 20.30 21.10 22.05 23.00 23.55

NOS-Journaal.

EénVandaag.

NOS-Sportjournaal.

De Wereld Draait Door.

NOS-Journaal.

Radar.

Memories.

Bloedverwanten.

Pauw.

NOS-Journaal

00.15 Pauw. 01.15 EénVandaag.

npo 2 07.30 NOS-Journaal met gebarentolk. 07.35 NOS-Journaal. 07.40 NOS-Journaal. 07.45 NOSJournaal. 08.00 NOS-Journaal met gebarentolk. 08.15 NOS-Journaal. 08.30 NOS-Journaal.

08.35 NOS-Journaal. 08.45 NOS Jeugdjournaal met gebarentolk. 09.00 NOS-Journaal met gebarentolk. 09.15 Metterdaad. 09.30 Brandpunt. 10.15 Buitenhof. 11.30 De Wereld Draait Door. 12.30 Man bijt hond. 12.57 Politieke partijen. 13.00 NOS-Journaal. 13.10 NOS-Sportjournaal. 13.20 NOS-Studio Voetbal. 14.20 MAX Maakt Mogelijk. 14.30 De Rekenkamer. 15.00 KRO De reünie. 16.00 NOS-Journaal. 16.10 Andries. 16.35 Bakkie troost. 17.00 NOS-Journaal.

17.10 Schepper & Co. 17.40 Tijd voor MAX & Hallo Nederland ........................................

18.50 19.20 19.50 20.25 21.25 22.00 23.00 23.55

Man bijt hond.

Kassa Groen.

Rail Away.

2Doc: Zwart als roet.

Altijd Wat Monitor.

Nieuwsuur.

Les revenants.

NTR Podium

00.55 Nachtzoen. 01.05 Nieuwsuur. 02.05 Nieuwsuur.

▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl of op Teletekst pagina 200 ....................................................▹▹

npo 3 11.15 Bob de Bouwer. 11.25 Bibbeltje big. 11.35 De avonturen van Bert en Ernie. 11.40 Harry en Toto. 11.55 Mickey Mouse Clubhuis. 12.15 Calimero. 12.30 Het Sinterklaasjournaal. 12.40 Shaun het schaap. 12.50 Shaun het schaap.

12.55 Buurman en Buurman. 13.00 Masha en de beer. 13.10 Aya. 13.20 KRO Kindertijd. 13.21 Ik wil mijn slak. 13.32 SinterWoezel en Pietje Pip. 13.35 Pepernoten. 13.42 Hopisu & Mimocan – kleien. 13.45 Raad eens hoeveel ik van je hou. 14.00 Het Sinterklaasjournaal. 14.10 Sesamstraat: Supergezonde monsters. 14.20 Sesamstraat. 14.35 Nellie & Cezar. 14.45 Maya de Bij. 14.55 Prinsessia. 15.10 De Smurfen. 15.25 Rudi het racevarken. 15.55 SpangaS. 16.20 Het Sinterklaasjournaal. 16.30 De dodelijkste 60.

17.00 Checkpoint. 17.25 Willem Wever ............

18.00 18.15 18.23 18.45 18.55 19.30 19.55 20.25 21.20 22.05 22.45 23.10 23.25

Het Sinterklaasjournaal.

Freeks wilde wereld.

Het Klokhuis.

NOS-Jeugdjournaal.

SpangaS. De invaller.

Mijn 5.000 vrienden.

Fort Boyard.

Ruben vs Geraldine.

Lauren!

PowNews.

NOS op 3.

The Tonight Show

00.15 De Wereld Draait Door. 01.10 PowNews.

canvas 10.20 Hill Street Blues. 11.05 Herfstbeelden.

12.30 Onderbreking. 15.15 100’’. 15.17 Hoera cultuur!15.42 100’’. 15.45 Atelier de stad.

16.35 100’’. 16.37 Sonic Highways. 17.37 100’’.

17.40 Hill Street Blues .................................

Andries Gesprek met Minella van

Altijd Wat Monitor Digitaal aangifte

Bergeijk. Zij geeft huwelijkscursussen.

NPO 2, 16.10 uur

doen bij de politie blijkt veel problemen te geven. NPO 2, 21.25 uur

family7

bbc 1

07.00 Opwekking Praise 2012. 07.30 Family7 Kids – Auto B Good. 08.00 Chip Ingram. 08.39 Hollywood. 09.04 Homecoming. 09.30 Café Tinto. 11.00 G-time TV. 11.30 Messias van Israel.

12.00 In Touch. 13.00 Nehemia. 14.00 Eindtijd profetie en Israël. 14.30 Arjan en Efi Knevel.

15.00 Verhalen van Hoop. 15.30 Daniel Rodriquez. 16.00 Café Tinto. 17.30 Completing Kaden

07.00 Breakfast. 10.15 Fake Britain. 11.00 Homes Under the Hammer. 12.00 Claimed and Shamed. 12.30 Channel Patrol. 13.15 Bargain Hunt. 14.00 BBC News – Weather. 14.30 BBC Regional News and Weather. 14.45 Doctors.

15.15 The Doctor Blake Mysteries. 16.10 Escape to the Country. 16.55 Tom Kerridge’s Proper Pub Food. 17.25 Flog It!.....................................

18.00 Family7 Kids – Auto B Good. 18.30 Another life. 18.54 1. 19.00 Wind at my back. 19.30 Gospel Truth. 20.00 Billy Graham. 20.57 Billy Graham. 22.03 Cross Talk.

22.30 Nehemia. 23.00 Barakat TV. 23.30 Without Limits. 23.59 God of wonders .....

18.15 Pointless. 19.00 BBC News. 19.27 Weather. 19.30 BBC Regional News Programmes. 19.57 Weather. 20.00 The One Show. 20.30 Could I Get Ebola?20.57 BBC News and Regional News. 21.00 EastEnders. 21.30 Miranda. 22.00 Wild Weather with Richard Hammond. 23.00 BBC News.

23.25 BBC Regional News and Weather.

23.35 Have I Got a Bit More News for You ..

00.00 God of wonders. 01.30 Wind at my back. 02.00 Gospel Truth. 02.28 Billy Graham.

03.24 Billy Graham. 04.30 Nehemia. 05.00 Without Limits. 05.30 Café Tinto.

00.20 Citizen Khan. 00.50 The Graham Norton Show. 01.35 Weather for the Week Ahead.

18.30 100’’. 18.32 Comedy inc.18.55 100’’.

18.57 Vranckx. 19.22 100’’. 19.25 Lijst Debecker. 20.00 Terzake. 20.40 Karakters.

21.35 Extra Time. 22.30 Reyers Laat. 23.10 Boss .................................................

00.00 Canvaslus.

ngc 06.00 Highway Thru Hell. 06.50 Empire Wars.

07.35 Yukon Gold. 08.20 The Incredible Dr Pol. 09.05 Locked Up Abroad. 09.50 Air Crash Investigation. 10.40 Science of Stupid. 11.05 Science of Stupid. 11.30 Beyond Magic with DMC. 12.25 Rosetta. 13.20 Inside the American Mob. 14.15 Yukon Gold. 15.10 Air Crash Investigation. 16.05 Highway Thru Hell. 17.00 Bid & Destroy. 17.30 Money Meltdown ....................

18.00 Inside 9/11. 19.00 Money Meltdown.

19.30 Car S.O.S. 20.30 Onzichtbare kinderen in Oost-Europa: Op reis met Renate Gerschtanowitz. 21.00 Get Rich Or Die Mining. 22.00 Yukon Gold. 23.00 Wicked Tuna. 23.55 Drugs Inc. ..........................

00.50 Get Rich Or Die Mining. 01.45 Yukon Gold. 02.35 WWII’s Greatest Raids. 03.20 Get Rich Or Die Mining. 04.05 Yukon Gold. 04.50 Wicked Tuna. 05.35 Bid & Destroy.

tv vooraf Daniël Gillissen nd.nl

Ben ik wel kleurenblind?

Programmamaker Sunny Bergman maakte een documentaire over de strijd tegen Zwarte Piet.

Eigenlijk gaat de film over ongewild racisme en dat zit in (bijna) iedereen.

Een scène uit Zwart als roet is twee weken geleden op internet verspreid en heeft al ruim een half miljoen kijkers getrokken. SInterklaas en twee Zwarte Pieten, onder wie Sunny Bergman zelf, lopen door een Londens park. De reacties zijn stuk voor stuk afwijzend, soms zelfs boos. ‘Dit is vreselijk’; ‘In Engeland kun je dit niet doen’. Doel is te laten zien dat wie niet met de Nederlandse traditie is opgegroeid, meteen ziet dat Zwarte Piet discrimerend is. In Engeland en Amerika is blackfacing not done.

Sprekend is de reactie van acteur Russell Brand, die Bergman toevallig tegen het lijf loopt. Hij is ‘verrast’ en noemt Zwarte Piet een ‘koloniale kater’. ‘We zijn bang voor jullie traditie.’

Bergman is zeer betrokken op het onderwerp. Bewust probeert ze haar kinderen zonder Zwarte Piet op te voeden. Ze heeft zich aangesloten bij de strijd tegen het ‘karikaturale type’, aangevoerd door Quinsy Gario. Voor haar buurman die samen met een vriend in december voor Sint en Piet speelt, voelt het showen van pietenkostuums aan Bergman als het laten zien van Hilters Mein Kampf.

Duidelijk is dat de documentaire geen objectief beeld van Zwarte Piet toont, al doet Bergman haar best tegengeluiden te laten horen. Maar zoals ze zelf zegt: Is er iemand in Nederland te vinden die onbevooroordeeld in deze discussie staat?

De waarde van de film is echter niet zozeer de discussie over Zwarte Piet.

De gemiddelde Nederlander wil niet racistisch zijn. Die belijdt met de mond en doorgaans met de daad dat iedereen gelijk is. Niettemin schuilt onbewust en ongewild racisme in velen. Dat maakt Zwart als roet duidelijk.

Een lichtgekleurde man vertelt dat hij met zijn oude BMW 32 keer in een half jaar is aangehouden door de politie. Dat kan natuurlijk door zijn rijgedrag komen, maar het lijkt warempel Amerika wel. De kinderen van een donkere vriendin van Bergman komen thuis met de opmerking dat ze liever blond zijn, ‘want dan ben ik slimmer’. Een zwarte man vertelt dat hij oude vrouwtjes bewust groet omdat hij merkt dat ze bang voor hem zijn.

Dat zijn de ervaringen, maar inzichtgevend is ook de praktijktest waar drie gelijk geklede mannen - een blanke, een lichtgekleurde en een donkere - opzichtig het slot van een damesfiets met kinderzitjes proberen open te maken. De blanke wordt zelfs geholpen - ‘zijn sleutels kwijt, dacht ik’. Van de twee gekleurde mannen maken mensen foto’s en binnen een mum van tijd is de politie ter plaatse - ‘straks krijg ik klappen op mijn hoofd’.

Hoe reageer ik in zo’n situatie? Die persoonlijke reflectie zet Zwart als roet in gang. De Zwarte Piet-discussie maakt daarmee een verdiepingsslag. Je kunt met de mond belijden dat iedereen gelijk is, je kinderen vanuit die gedachte opvoeden, maar toch blijft de vraag: Ben ik wel echt kleurenblind? ▶▶ Zwart als roet, NPO 2, 20.25-21.25 uur

16 achterop maandag 1 december 2014 nederlands dagblad

stilgezet 1 Samuël 26:23

Rechtvaardig en trouw

■

ndmeedenken

Denk mee met de redactie! Geef ons uw mening, ideeën en tips of breng ons in contact met anderen of uzelf om iets te vertellen over deze onderwerpen:

Maar David zei: ‘Hier is uw speer, koning, laat een van uw mannen hem komen halen. Wie rechtvaardig en trouw is, wordt door de HEER beloond…’

Natuurlijk geeft David dat waterkruikje ook terug, maar dat is lang zo belangrijk niet als die speer van Saul: een koninklijk wapen, en daardoor symbool van diens gezag. David zal die speer echt niet triomfantelijk meenemen naar zijn eigen kamp. Nee, Saul hoeft wat hem betreft niet nog verder af te gaan. Maar wel waarschuwt hij in algemene termen: wie rechtvaardig is en trouw, wordt door de HEER beloond! Dat geldt voor hemzelf, maar niet minder voor Saul. En voor de mannen die zwijgend dit hele gesprek hebben aangehoord. Als dit verhaal de ronde doet, zal heel Israël weer moeten nadenken over de vraag: wat is rechtvaardig? Wat is trouw?

Hoe ben ik écht trouw?

Gezocht: liefhebbers van omroep MAX

▶▶ Weleens naar omroep MAX gekeken? De omroep, ooit opgezet voor en door ouderen, maar nu ook steeds populairder bij jonge mensen. Hoe kan dat? Wat is het geheim van deze omroeporganisatie? Maken ze alleen maar mooie programma’s, of kun je je ook aan hen ergeren? Denk mee en reageer voor een artikel over deze bijzondere omroep.

Kees van Egmond

Kerstreclame PKN Een kerklid, heel trouw, uit Terlinden dat zich alweer op loopt te winden: ‘Met Kerst, ik voorspel, lijkt ’t Bethlehem wel.

Er is weer geen plekje te vinden.’

Dagobert Duck vrekkig stripfiguur: Dankzij je baas heb je werk. Ja toch?

Nou, doe hem of haar dan een plezier door vandaag een uurtje over te werken. #tip #dankbaarheid

beeldspraak

Wat maakt Sela zo bijzonder?

▶▶ De christelijke muziekgroep Sela is erg populair. Concerten worden goed bezocht, cd’s van Sela vliegen als warme broodjes over de toonbank. Waaraan heeft de groep dit te danken? Wat maakt Sela zo bijzonder? Deel je enthousiasme – of juist je kritiek – met muziekredacteur Roel Sikkema, die een artikel over het ‘fenomeen’ Sela voorbereidt.

Bewust op vakantie tijdens jaarwisseling

▶▶ Het lijkt een opkomende trend te zijn om de jaarwisseling in het buitenland te vieren. Maar welke redenen hebben mensen om hun vakantie bewust elders te vieren dan in hun eigen woonplaats? Bent of kent u iemand die dit jaar speciaal voor de jaarwisseling naar het buitenland gaat? Redacteur Lisa Petersen schrijft hierover een verhaal voor de Oudejaarsbijlage, die aan het einde van het jaar uitkomt. Ze hoort graag uw overwegingen.

Jouw foto’s op Instagram

limerick

tweet van de dag

▶▶ Ben je actief op Instagram, de mobiele app om foto’s te maken, te bewerken en te delen? Maak je vaak foto’s van je dagelijks leven en deel je die via Instagram?

Het Nederlands Dagblad wil jou dan graag volgen op dit sociale medium. In de bijlage Leven plaatsen we wekelijks de mooiste Instagramfoto’s. Graag horen we je accountnaam, zodat we je kunnen volgen. En wie weet, verschijnt jouw foto in de krant.

Wat is jouw favoriete sport?

▶▶ Amateursporters, opgelet! Trekt u iedere week fanatiek baantjes in het zwembad? Traint u zich regelmatig in het zweet om een sportieve prestatie te leveren?

In de bijlage Leven portretteren we mensen die aan amateursport doen. We zijn op zoek naar hun motivatie: is het geluk, vriendschap, of draait het vooral om uitdaging? Laat het ons weten als u uw favoriete sport met ons wilt delen.

ik & mijn huis bijdragen? achterop@nd.nl

Helft We zijn gewend om aan tafel de Kinderbijbel voor te lezen aan onze dochtertjes. Een heel goede gewoonte die ik overgenomen heb van mijn moeder. Deze middag is de geschiedenis van Salomo aan de beurt, het eigenlijk toch wel wat lugubere verhaal van de twee moeders die voor de koning staan en ‘hun’ kindje opeisen. Er staat een plaatje bij waarop te zien is dat een soldaat van de koning het baby’tje aan één beentje omhoog houdt en het zwaard boven het lijfje... Durf ik dit wel te vertellen? Als ik halverwege ben, zegt Nanneke: ‘Dat is niet eerlijk; aan de onderste helft heb je niks!’

▶▶ Wilt u ook meedenken? Ga naar ndmeedenken.nl of mail: meedenken@nd.nl uw limerick hier? achterop@nd.nl

foto die de krant niet haalde beeld novum / Piet van der Meer

Dagelijks geven honderden beelden ons een kijk op de wereld. Elke foto vertelt zijn eigen verhaal. In deze rubriek een mooie foto die de afgelopen week de krant niet haalde.

Afgelopen week was de aftrap van het Amsterdam Light Festival. Tijdens dit festival staan de Amsterdamse binnenstad en de grachten weer in de schijnwerpers. Het thema van Amsterdam Light Festival is in 2014 A Bright City. Op de foto staat de Circle of Life van de Amsterdamse architect Rob van Houten. Het festival duurt tot en met 18 januari 2015.