Ang Kamayan Tomo I Bilang I - 2017 issue

LATHALAIN Paupahang Talaarawan l12

EDITORYAL Aanayhin pa ba? 06

BALITA The times they are changi b8

Edukasyon para sa lahat

AGHAM Barya lang para maaga a14

ISPORTS Korona sa Camaya i20

LATHALAIN .. P10-11

Barya lang para maaga... a15

Kamayan KATOTOTOHANAN AT TAPAT NA SERBISYO

DALAWANG MUNDO NG ESTUDYANTENG ATLETA NG PALARONG PAMBANSA

ANG

Ano nga ba ang pakiramdam ng isang estudyanteng atleta? Mahirap isipin kung paano nila naibabalanse ang dalawang mundong ginagalawan nila. ►IPAGPATULOY SA PAHIPAHINA I19

► ANG BAGONG USBONG NA DIYARYONG PAMPAARALAN SA GITNANG LUZON

TUNGO SA TAGUMPAY

TOMO I BILANG 1 DISYEMBRE 2017

Work Immersion ng Mariveles NHS-Camaya Campus, ikinasa na

ANG OPISYAL NA PAHAYAGAN NG MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL -CAMAYA CAMPUS •MARIVELES,BATAAN, REHIYON III•

✏ GLO-ANNE MENDOZA • 11- HUMSS A

“NIREREADY ng immersion ‘yung mga estudyante in a way na binibigyan sila nito ng real life experience.

Ito ang pahayag ng supervisor ng immersion na si Nova Vida Cruz patungkol sa naitutulong ng bagong programa ng edukasyon na immersion sa mga mag – aaral ng ika – 12 na baitang sa Mariveles National High School – Camaya Campus.

KATOTOHANAN LAMANG

►IMMERSION l IPAGPATULOY SA PAHINA B5

227

SULONG KAALAMAN

TVL TRACK TUMANGGAP NG MGA BAGONG KAGAMITAN

KAGAMITAN ANG IPINAGKALOOB NG DEPED REGION III SA IBA'T- IBANG LARANGAN SA TVL

KAMPUS BALITA

Enrolment rate bumaba sa ikalawang semestre MAKABAGONG HASAAN.

Isang estudyante mula baitang 12 ang unang gumamit ng kagamitang ipinagkaloob ng Deped-Region III, naging malaking tulong ito para sa paghasa ng kaniyang kakayahan sa napiling larangan . kuha ni Kennlee Orola

✏ LOUELLA CUEVA • 11- STEM Para sa mas mabisang pagkatuto, pinagkalooban ng DepEd Region III ang Technical Vocational and Livelihood (TVL) Track ng paaralan ng mga kagamitan at kasangkapan na magagamit ng mga estudyante sa kanilang mga napiling strand. ►TVL l IPAGPATULOY SA PAHINA B5

BALITANG SARBEY

Kolehiyo, abot-kamay na para sa Camayans

'Ang Kamayan' wagi sa R3SPC Monforte, Canlas pasok sa NSPC'18

✏ GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A

BAGAMA’T MARAMI na ang mga pagbabago sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas; gaya ng pagpapatupad ng K-12 Program, na nagdagdag ng dalawang taon sa pag-aaral at nakatakdang libreng pag-aaral sa kolehiyo, lumabas na marami pa ring Camayan ang nais magpatuloy ng pag-aaral hanggang kolehiyo.

Mahigit sa 96.7 porsyento sa mga magaaral ng Mariveles National High SchoolCamaya Campus ang sumagot ng ‘Oo’ sa katanungang, “Ikaw ba ay mayroong planong magpatuloy ng pag-aaral hanggang kolehiyo?”

Samantala, tatlo’t tatlong porsyento naman ang hindi mag-aaral ng kolehiyo at wala pa sa isang porsyento ang nagsabing sila ay ‘undecided’.

Ito ay ayon sa sarbey na isinagawa ng mga pahayagang Ang Kamayan at The Courier sa 120 estudyante ng paaralan mula sa iba’t ibang strand nitong buwan ng Oktubre.

Lumabas din dito na karamihan sa mga

96.7

bahagdan na sinarbey ang magpapatuloy pa sa KOLEHIYO

►SARBEY l IPAGPATULOY SA PAHINA B3

3.3 bahagdan naman ang tatahak sa magandang oportunidad ng K-12

"Go kolehiyo; mas mataas na edukasyon, mas malaking demand sa paghahanap ng maganda at gusto mong trabaho."

-K. Manalang

✏MARK ANTHONY AMBROCIO • 12-GAS

#DUMAGUETEDREAMS Nilipad at narating nila Marvin Monforte at Angelene Canlas ang kanilang pangarap matapos parehong masungkit ang unang pwesto sa kani-kanilang kategorya sa ginanap na Regional Schools Press Conference 2017 sa Talavera, Nueva Ecija, Nobyembre 21-23.

"Basta in every contest, kapag lumalaban ka, dapat half filled lang- hindi kulang, hindi din sobra. Kasi pag inisip mo na alam mo na lahat, there will be no room for improvement at di mo maabsorb yung mga bagong knowledge."

-M.Monforte

Kabilang ang dalawa sa 116 na campus journalist na magrerepresenta sa Ikatlong Rehiyon sa National Schools Press Conference 2017 na gaganapin sa Dumaguete.

Kaugnay nito, naiuwi naman ni Jerome Garcia ang 9th place sa kategoryang Science and Technology Writing-English samantalang hanggang sa ngayon ay hinihintay pa rin ang resulta para sa TV Broad►RSPC - 3 l IPAGPATULOY SA PAHINA B3

✏ SYRICK SALAZAR • 12-STEM A

Nagkaroon ng pagbaba sa tala ng mga mag-aaral na nag-enrol para sa ikalawang semestre para sa taong panuruan 2017-2018 sa Mariveles National High School Camaya.

Kung ikukumpara, 23 ang ibinaba nito matapos sumahin ang 1109 na number of enrolees para sa ikalawang semestre kung ikukumpara sa 1132 na mga estudyanteng kumuha ng unang semestre.

Malaking bilang nito

Gusaling'di magamit;

Shifting ikinasa hanggang 2nd semester NAPURNADA ang dapat na pagbuwag sa kasalukuyang shifting schedule ng ilang magaaral sa Mariveles National High School- Camaya Campus matapos magkaroon ng mga aberya sa bagong gusali na dapat ay magbibigay solusyon sa kakulangan ng classroom ng paaralan. ►TUNGHAYAAN SA PAHINA B2 ABOT KAMAY LAMANG KAMI

✏ JAMEA BORJA • 12-STEM A

“PAGGIYA, Pagkinabuhi, Pag-alagad” (“Manguna, Mamuhay, Maglingkod”).

Ito ang temang ginamit at kinintal sa mga myembro ng Girl Scouts of the Philippines (GSP) na dumalo sa 40th Girl Scout National Camp sa Camp Marina, Cebu City, Nobyembre 30-Disyembre 5. " Napakasaya na mapabilang sa GSP Nat'l Camp kasama ang mga babaeng iskawt galing sa iba't-ibang probinsya sa bansa. Nagkaroon ako ng oportunidad na makadaupang palad ang mga babaeng may mga adbokasiya bitbit ang pag-asang ito'y makulayan. Napakalaking naitulong sa akin nito bilang iskawt at Pinoy para lalong mamutawi sa akin ang pagkamakabayan."

-M.Rivera

Sa anim na araw na paglagi ng mga girl scout, ay napuno ng mga aktibidad na humamon at humasa sa kanilang mga kakayahan bilang parte ng organisasyon.

Kabilang sa mga ito ay ang - Acquiantance Night, Arts and Crafts,Martial Arts, Extreme Challenge, Sinulog Dance, Disaster

Preparedness, Explore the Queen City Tour, Regional Extravaganza, Holy Mass, at Scouts Own. Samantala, tinatayang 1,170 na girl scout mula sa iba't ibang rehiyon ang dumalo kabilang na ang dalawang Cadet Girl Scout ng paaralan na sila Arriane Akia Ocampo at Marcriz Mirai Rivera.

►KAMPUS l IPAGPATULOY SA PAHINA B5

BALITANG MAY-LALIM

GSP Nat'l Camp isinagawa sa Cebu Dalawang iskawt ng Camaya, lumahok

ang binubuo ng mga mag-aaral sa Grade 11 na nagsimula sa 515 mga estudyante na kalauna'y naging 496 na lamang.

Mula sa 234 ay naging 219 ang 11-TVL; samantala 48 pa rin ang 11-STEM; 11ABM na naging 84 mula 87; 11-HUMMS na simula sa 95 ay naging 93; at 11-GAS na nadagdagan pa ng isa kumpara sa naunang tala nitong 51.

Tunghayan

■ EMAIL angkamayan@gmail.com ■ ADDRESS Zone VI , Camaya, Mariveles, Bataan 2105 ■ WEB mnhscamayacampus.com

'ANG KAMAYAN', KINILALANG OVERALL CHAMPION SA DSPC 2K17 PAGONG GUSALI

►TUNGHAYAAN SA PAHINA B2

►TUNGHAYAAN SA PAHINA O9

PAUPAHANG TAALARAWAN ►TUNGHAYAAN SA PAHINA A15

2 balita

AYOS MANONG. Sinisigurado ni manong na nagpapatakbo ng payloader ang mga lupang nakapaligid sa gusali kung may mga lugar na kulang o sobra pa na lupa .

Kita sa larawan ang kuha ni Louella Cueva

ANGKAMAYAN •DISYEMBRE 2017

Gusali, di magamit; Shifting, ikinasa hanggang 2nd semester ✏

Napurnada ang dapat na pagbuwag sa kasalukuyang shifting schedule ng ilang mag-aaral sa Mariveles National High School-Camaya Campus matapos magkaroon ng mga aberya sa bagong gusali na dapat ay magbibigay solusyon sa kakulangan ng classroom ng paaralan.

Setyembre 16, 2016 nitong nakaraang taon nang unang

simulan ang dalawang apat na palapag na gusali na may tig-20 classroom.

Ang proyektong ito ay sa ilalim ng Department of Public Works and Highways (DPWH) Bataan 2nd District Engineering Office at ng contractor na Orani Builders Supply na binadyetan ng halos 31 milyong piso.

Ayon sa kontrata, nakatakda

Oportunidad sa Edukasyon

Rivera, kandidato para Int’l Scholarship Grant MARVIN MONFORTE•12-STEM A

Mula sa libo-libong aplikante, pasok sa huling walong estudyanteng pinagpilian para sa isang international scholarship grant si Marcriz Mirai Rivera ng 12 STEM A. Magmumula sa isang international cargo company na International Container Terminal Services Inc. o ICTSI ang nasabing scholarship na sasagot sa pag-aaral ng isang mapipiling beneficiary sa Northeastern University, Boston, Massachusetts sa Amerika.

Ito ay nauna nang binuksan sa mga estudyante ng Grade 12

mula sa iba’t ibang mga pampublikong paaralan sa buong Pilipinas na kabilang sa top 5% ng graduating batch, mula sa indigent community, mayroong leadership skill at magaling sa paggamit ng Ingles sa pagsulat at pagsasalita.

Sasagutin ng kumpanya ang lahat ng school, living at travel expenses ng mapipiling bata, kabilang na rito ang airfare at mga kakailanganin nito sa pag-aaral.

Tinatayang aabot sa dalawang milyong piso ang magagastos ng kumpanya sa mapipiling iskolar.

MNHS-Camaya nakiisa sa Brigada Eskwela ✏

JOHN CHRISTIAN AGUSTIN • 11-HUMSS A

Sa temang "Isang DepEd, Isang Pamayanan, Isang Bayanihan para sa Handa at Ligtas na Paaralan", ipinakita ng Mariveles National High School – Camaya Campus ang pakikiisa sa malawakang Brigada Eskwela mula ika – 15 hanggang ika – 22 ng Mayo.

Isinagawa ang programang ito upang masiguro ang pagkakaroon ng malinis at maayos na kapaligiran bago bumalik ang mga mag – aaral sa paaralan.

Kinapalooban ang halos isang linggong programa ng iba’t ibang gawain gaya ng paglilinis ng silid – aralan, pag-

itong matapos nitong nakaraang Mayo 18 ng taong kasalukuyan ngunit hindi pa rin ito magamit ng paaralan pitong buwan na ang nakalipas.

Unang binalak ng administrasyon ng paaralan na gamitin ito sa simula ng schoolyear 2017-2018, kasabay ng pagpasok ng ikalawang batch ng mga mag-aaral na nag-enroll para sa

Senior High School Program.

Dahil dito, hindi napaghandaan ang kakulangan ng silidaralan kung saan pinakanaapektuhan ang mga mag-aaral na nasa ilalim ng Technical Vocational and Livelihood Track o TVL na nagkaroon ng shifting schedule na 6:00 AM-11:30 AM o kaya naman ay 11:30AM ►GUSALI l IPAGPATULOY SA PAHINA B3

MULA PAHINA 1... SARBEY

BALITANG Iskolar

✏

LOUELLA CUEVA • 11-STEM A

kukumpuni ng sirang upuan, pagsasaayos ng kantina, at pagsusuri ng mga maliliit na kable ng kuryente na maaaring pagmulan ng short circuit.

Kasama sa nakiisa rito ang mga estudyante, magulang, guro, ilang opisyal ng lokal na pamahalaan, at iba pang mga miyembro ng school administration.

Samantala, kasabay din nito ang enrollment ng mga mag – aaral sa ika – 11 at ika – 12 na baitang kaya naman nasiguro rin nila ang kahandaan sa panibagong taon na gugugulin nila sa paaralan.

estudyante ay kukuha ng kurso na konektakdo sa mga strand.

Patok sa mga estudyante ng HUMSS ang mga kursong may kinalaman sa pagtuturo, Psychology at Criminology; samantalang pawang mga engineering courses naman ang nanguna sa mga STEM; Accountancy at Business Management naman para sa mga ABM; habang mga IT, Culinary at Hotel and Restaurant Services Course naman ang nais ng mga nasa TVL; at kumbinasyon ng mga ito ang nakuhang sagot mula sa mga estudyante ng GAS. "Iba't iba man kami ng gusto pero alam kong lahat kami magkokolehiyo, iba pa rin ang makatapos ka hanggang tertiary education kasi mas malaki yung demand sa'yo ng trabaho," ani Mark Anthony Ambrocio, mag-aaral ng GAS.

Road Widening Project, sinimulang isagawa ✏

Ocampo, wagi sa Division Virtue Exposition Contest JAY MACABULOS • 11-STEM A

Nanguna si Arriane Akia Ocampo ng 12 ABM sa Virtue Exposition Contest ng Bataan para sa mga estudyanteng nasa Senior High School na ginanap sa DepEd Bataan Division Office Conference Hall, Nobyembre 10.

Kung saan ay ipinaliwanag ng mga kalahok ang kanilang nabunot na ‘virtue’ sa paraang patalumpati.

Dagdag pa rito, nagsilbing tagasanay ni Ocampo para sa kumpetisyong ito si Ma’am Ma. Lani Gamit.

Deped Computerization Program, ikakasa sa Camaya ✏

PIGA BRIGADA. Sa pagtutulong-tulong ng mga estudyante,nakiisa si Katrina Manalang,17, sa pagpipiga ng panlampaso sa sahig para sa Brigada Eskwela para sa malinis na silid-aralan para sa pasukan, ika-18 ng Mayo.

kuha ni Romeo Locson Jr.

✏

ERNESTO JR. ACLADO • 11-STEM A

Pumanaw ang isa sa mga dapat na delegado ng Rehiyon 3 sa para sa nalalapit na National Schools Press Conference 2017 sa Dumaguete, Disyembre 24.

Si Aleoh Gallardo ay isang Editorial Cartoonist mula ng pahayagang "Young Martyrs" ng St. Peter of Verona Academy sa Hermosa, Bataan.

Ito ay matapos maiulat ang matinding pagbaba ng lebel ng kanyang

potassium sa katawan na kumitil sa kanyang buhay.

Nitong nakaraang Regional Schools Press Conference sa Talavera, Nueva Ecija ay nakuha ni Gallardo ang unang pwesto sa kanyang kategorya.

Kaugnay nito, nagpaabot naman ng pakikiramay sa pamamagitan ng Facebook posts ang mga campus journalist at school paper advisers mula sa iba-ibang parte ng bansa.

SA UNANG PAGKAKATAON. Ang pagwawagi ng Mariveles National High School - Camaya sa Divsion School Press Conference sa unang pagkakataon. kuha ni John Christian Agustin

SYRICK SALAZAR • 12-STEM A

Sa layuning mabawasan ang masikip na daloy ng trapiko, inumpisahang palawakin ang daan sa Pablo Roman Boulevard, ika – 16 ng Mayo.

Inilunsad ng Municipal at National Government ang proyektong ito na may 169 milyong pondo at kasalukuhayng pinangungunahan ni Project Engineer Levey Sanchez.

Ipinahayag din ni Engr. Sanchez na humigit-kumulang isang taon ang itatagal bago matapos ang naturang proyekto.

Kalakip nito, masamang panahon at kakulangan sa pondo ang mga suliraning maaaring makaharap sa pagpapagawa nito.

Inaasahan naman ng mga motorista na agad itong maisasakatuparan lalo ngayong patindi nang patindi ang mabagal na daloy ng trapiko sa tuwing rush hour.

✏

Bataeñong NSPC Qualifier binawian ng buhay

FRANCIS HERNANDEZ • 11-STEM A

Sinimulan na ang unang hakbang para sa DepEd Computerization Program o DCP na ikakasa sa Mariveles National High School-Camaya Campus.

Ito ay matapos nang unahin ang pagpalagay ng tiles sa kasalukuyang silid-aralan ng 12 STEM C na pinaplanong maging isang computer hub sa susunod na schoolyear.

Ang Computerization Program na ito ay proyekto ng Kagawaran ng Edukasyon na naglalayong paigtingin pa ang edukasyon ng mga mag-aaral, guro at mga lider ng paaralan pagdating sa Information and Communication Technology sa pamamagitan ng pagkakaloob ng mga computer laboratory packages sa mga ito.

BALITANG PressCon

Unang Sabak , Unang Puwesto

'Camayans', kinilalang overall champion sa DSPC 2k17 ✏ Bunga ng ibayong pag-eensayo, humakot ng parangal ang mga campus journo mula sa Mariveles National High School – Camaya Campus at iniuwi ang titulong ‘overall champion‘ sa ginanap na Division Schools Press Conference 2017 sa Dinalupihan Elementary School, Oktubre 4 hanggang Oktubre 6.

Sa individual category, nasungkit ni Khryss-Anne Monteagudo ang unang pwesto sa Copyreading and Headline Writing – Filipino; gayundin si Angelene Canlas sa Feature Writing – English; ikalawa naman si Gilian Dela Luna sa Feature Writing –

GLO-ANNE MENDOZA • 11-HUMSS A

Filipino; ikalawa rin si Marvin Monforte sa Science Writing - Filipino; habang ikatlo naman si Jerome Garcia sa Science Writing – English; nakamit din ni Virginia Constante ang ika-apat na pwesto sa Editorial Writing – Filipino, panglima si Glo-Anne Mendoza sa News Writing – Filipino; ika-anim naman si Jhaster Troy Limua sa Sports Writing – English; habang sa News Writing – English ay pangwalong pwesto si Mirai Rivera; gayundin si Ellisha Nieles sa Sports Writing – Filipino.

Samantala, sa group category ay iniuwi ng Collaborative Desktop Publishing

– Filipino, TV Broadcasting – English, at TV Broadcasting – Filipino ang unang pwesto; ikalawa ang Radio Broadcasting- English, habang ikaapat naman ang Radio Broadcasting – Filipino.

Kalakip nito, ang nakakuha ng una hanggang ikatlong pwesto sa individual category at unang pwesto sa Group category ay sasabak sa Regional Schools Press Conference na gaganapin sa Talavera, Nueva Ecija.

Bunga nito, masigasig na nagsasanay ang mga campus journo upang muling itaas ang bandera ng Bataan dala ang pangalan ng MNHS – Camaya..

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

MULA PAHINA 2...GUSALI

SA UNANG PAGKAKATAON. Ang pagwawagi ng Mariveles National High School - Camaya sa Divsion School Press Conference sa unang pagkakataon. kuha ni John Christian Agustin

CPP SEMINAR, INILUNSAD NG CAMAYANS Sa layuning mapalawak ang kaalaman ng mga mag – aaral patungkol sa Child Protection Policy, nagsagawa ang Mariveles National High School – Camaya Campus ng isang seminar na may temang “Child Protection Policy in relation to Child’s Rights” sa Mariveles Sports Complex, Disyembre 15.

Hinati ang naturang programa sa ilang bahagi na naglayong maipaliwanag ang iba’t ibang usapin gaya ng gender sensitivity, netiquette or cyberbullying, child protection, at values enhancement.

Naunang ipinaliwanag ni Bb. Nova Vida Cruz ang gender sensitivity, pagkakaiba ng “gender” at “sex”, gayundin ang kahalagahan nito.

Sumunod naman si Bb. Annie Rose Rosales na binigyang diin ang kasabihang “Think Before You Click” na may kinalaman sa cyberbullying at

pangangalaga ng privacy sa paggamit ng internet.

Sa kabilang banda, ipinaliwanag naman ni G. Romeo Locson na ang mga karapatan ng bata, child protetion policy at ang may edad 18 pataas ay maituturing pa ring bata kung ito ay pumapasok o nasa ilalim pa rin ng paaralan.

Nagsagawa naman ng isang aktibidad sa ilalim ng huling speaker na si Bb. Arlyne Gonzales kung saan nabigyang linaw ang “7 Ways to Improve Your Self-image”.

Hindi naman ito maisasakatuparan kung wala ang tulong ng mga guro, magulang, at mga mag – aaral na nakilahok sa naturang seminar.

"Naging malaking tulong ang Child Protection Policy (CPP) Seminar para mapangalagaan ang karapatang pangkabataan tulad namin,"ani Alvin Macararanga, opiser ng GAS.

Essilor Mfg., naglunsad ng Group Mission Activity ✏

Nagsagawa ng libreng eye exam ang Essilor Mfg. Philippines Inc. sa mga estudyante ng Mariveles National High School-Camaya Campus na mayroon problema sa paningin.

Sang-ayon sa kanilang company mission na "To help see the world better", ang pro-

CHRISTIAN ALVEAR • 12-STEM A

gramang ito ay kilala rin bilang GMA o Group Mission Activity.

Pumupunta ang grupo ng mga eye consultant ng kumpanya sa iba’t-ibang paaralan sa Bayan ng Mariveles mapapribado man o pampumbliko, upang magbigay ng libreng eye exam at salamin sa mga

mag-aaral na may gradong lampas 20 sa parehong mata.

Ngayong taon, tinatayang 25 pampublikong paaralan sa munisipalidad ang target na mabisita ng Essilor.

Sa ngayon, hindi pa tiyak kung kailan ibabahagi ang mga libreng salamin at kung sinosino sa mga nagpatingin ang

INDAK PARA SA WIKA. Ang sayaw sa bangko na itinanghal nila Shara Mae Garcia at Jelo Manalili sa Lakan at Lakambini ng wika bilang pakikiisa sa wikang mapagbago. kuha ni Roel Cordeta

-4:30PM na hindi nirerekomenda pagdating sa SHS. Dagdag pa rito, nananatili pa rin sa Bepz Elementary School ang halos 190 estudyante ng Humanities and Social Science.

Nauna nang naitala ang depektibong mga wiring na ginamit sa mga gusali, sitwasyon na kinaharap din ng mga kasalukuyang mga building ng paaralan.

Sa pamamagitan nito, magkakaroon ng ilang mga problemang elektrikal ang paaralan na naranasan na rin sa mga dati nang silid-aralan kung saan tanging tigda-dalawang electric fan lamang ang pinapahintulutang gamitin kada klase sa loob ng ilang linggo.

Daing din ng mga estudyante na siguruhing sa lilipatang mga gusali ay mayroon nang maayos at malinis na suplay ng tubig.

Ayon sa kanila, walang pakinabang ang mga bago at magagandang CR kung hindi naman nilalabasan ng tubig ang mga gripo nito.

Setyembre ng taong ito inasahang muli na matatapos ang proyekto para magamit na ang mga gusali pagdating ng ikalawang semestre ng schoolyear ngunit sa ikalawang pagkakataon ay nabigo ang mga estudyante at kaguruan ng paaralan.

Kaugnay nito, kamakailan lamang ay napabalita ang mga kisame sa ikaapat na palapag ng gusali na bumigay at nasira na muling bumasag sa pagasang magagamit ito ngayong taon.

Siniguro naman ng Assistant Principal ng paaralan, G. Rolando Limua, na hindi ipapagamit ang mga ito hangga’t mayroon pang problema.

“Hindi ito i-eendorse hangga’t hindi pa natatapos lahat,” pagpapalawig niya.

Ayon pa sa kaniya, sa ngayon ay maliliit na lamang na detalye at pagkukumpuni ang isinasagawa ngunit ipinagpaliban na ang paggamit nito ngayong taon at sa susunod na schoolyear na lamang ito tuluyang lilipatan ng mga estudyante.

WAKAS SA PROBLEMA SA TUBIG, KURYENTE Nilinaw ng Punongguro ng Mariveles National High School-Camaya Campus, Ludivina Omania, ang mga aksyong isinasagawa laban sa mga problema sa paaralan kabilang na ang suliranin nito sa kuryente at tubig “Magtatayo ng isang three-phased transformer para sa school,” dagdag pa ng punongguro.

Ito ang magbibigay lunas sa kasalukuyang lagay ng elektrisidad sa paaralan na maaaring

✏

Ipinagdiwang ng Mariveles National High School - Camaya Campus ang selebrasyon ng Buwan ng Wika sa pamamagitan ng pagsasagawa ng iba't ibang kumpetisyon kaugnay ng temang "Filipino: Wikang Mapagbago," na ginanap sa huling linggo ng Agosto.

Tampok sa pagdiriwang ang Balagtasan kung saan nasungkit ng mga piling mag-aaral ng Humanities and Social Sciences (HUMSS) ang unang pwesto; Science, Technology, Engineering and Mathematics (STEM) sa ikalawa;

JAMEA ME-ANN BORJA • 11-STEM A

at Accountancy and Business Management (ABM) bilang ikatlo.

Nagwagi naman si Miracle Recto ng HUMSS sa patimpalak sa pagtatalumpati ukol sa wikang Filipino na sinundan ni Arriane Ocampo ng ABM at Joshua Tolentino ng STEM bilang ikalawa at ikatlo.

Inabangan din ang kumpetisyon ng saling wika na naipanalo ng mga mag-aaral mula sa HUMSS na nagpakitang gilas sa kanilang tagalized version ng kantang "One Day" ni Mati Yashu. Parehong nasa ikalawang pwesto naman ang

grupo mula sa STEM-A at General Academic Strand o GAS. Habang wagi naman sa sabayang pagbigkas ang mga magaaral ng 11 ABM na sinundan ng 11 STEM at HUMSS sa ikatlo.

Nagtagisan din ng talino pagdating sa panitikan at gramatikang Filipino ang ilang mag-aaral kung saan itinanghal si Mark Anthony Ambrocio ng GAS bilang panalo, si Aaron Aboy ng STEM sa pangalawang pwesto at si Keizl Coyoca na mula rin sa STEM sa pangatlo.

Fernandez, Lopez wagi sa Mr. & Ms. Nutrition Month 2017 ✏

MARK ANTHONY AMBROCIO• 12-GAS

Ipinamalas nila John Christian Lopez (STEM) at Mery Joyce Fernandez (HUMSS) ang kanilang galing, ganda at talino sa selebrasyon ng Nutrition Month sa Mariveles National High School – Camaya Campus kung saan sila ay itinanghal bilang Mr. and Ms. Nutrition Month.

Kasabay ng temang, “Healthy Diet, Gawing Habit for Life,” layon nitong bigyang importansya ang kahalagahan ng malusog na pangangatawan sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng healthy diet.

Nasungkit nila Bastie Tulaban (GAS) at Celvin Grace Junio (GAS) ang Best in Talent sa nasabing patimpalak; Kateleen Ann Malanum (STEM) at Tom Gabriel Tungol (ABM) bilang Best in Streetwear; at sina Mariz De Ocampo (STEM) at John Christian Lopez (STEM) sa Best in Shirtology para sa mga special awards.

Samantala, itinanghal naman bilang Mr. and Ms. Nutrition Month 1st runner up sila Ben Kenneth Roscano (GAS) at Maida Pablo (GAS) at sila James Garcia (TVL) at Celvin Grace Junio (GAS) naman para sa pwestong 2nd runner up.

Idinaos ang pagdiriwang ng Buwan ng Nutrisyon sa buong buwan ng Hulyo kung saan nagkaroon rin ng Zumba Dance Competion kung saan nagwagi ang 11 STEM, Cooking Contest na nasungkit ng grupo mula sa 12 TVL, Photo Essay na pinangunahan ni Kennlee Orola (STEM), at Poster Making Contest na napanalunan ni Kaye Cie Duldulao (STEM).

►GUSALI l IPAGPATULOY SA PAHINA B5

Rurok sa taas ng Edukasyon

MNHS-Camaya Campus sumailalim sa NAT ✏

Filipino kinilala bilang wikang mapagbago

balita 3

GLO-ANNE MENDOZA • 11-HUMSS A

Bilang pagsusuri sa antas ng edukasyon sa Pilipinas, muling isinagawa ang National Achievement Test (NAT) sa mga paaralan sa bansa kabilang na ang Mariveles National High SchoolCamaya Campus, Oktubre 10.

Taon taong ginaganap ang NAT sa mga estudyanteng nasa Grade 6 at Grade 10 upang masukat ang kakayahang pang-akademiko ng kani-kanilang paaralan at ang mga kalakasan at kahinaan nito.

"Ito ay para kuhanin o makita ang level of proficiency ng mga Grade 10 students nung Junior High School, pero hindi performance ng bata kung hindi performance ng school. Hindi tulad ng NCAE (National Career Assessment Examination) na student ang ina-assess,"paglilinaw ni Rolando Limua, MNHS-Camaya Campus Assistant Principal.

Ngayong taon ay napabilang sa mga examinees ang mga estudyante ng Grade 7 at Grade 11 na hindi nakakuha ng pagsusulit noong nakaraang schoolyear.

Matatandaang noong Pebrero ay naglabas ang DepEd ng DepEd Memo

No. 25 series of 2017 na naglalayong kanselahin ang nauna nang schedule ng pambansang pagsusulit na dapat sana ay noong Marso dahil sa “administrative and logistical limitations” ayon kay DepEd Secretary Leonor Briones.

Paglilinaw naman ng Assistant Principal, ang resulta ng mga estudyanteng nasa Senior High School ay sasalamin pa rin sa mga paaralan kung saan sila nagtapos ng Grade 10 o Junior High School.

Kaugnay nito, tinatayang 515 ang dapat na total number of examinees ng paaralan ngunit 20 sa mga estudyanteng ito ang hindi nakakuha ng pagsusulit.

Dagdag pa rito, hiniwalay naman mula sa mga estudyanteng nanggaling sa mga "regular sections" ang mga estudyanteng sumulit sa ilalim ng mga special programs gaya ng Science, Technology and Engineering Program (STEP) at Special Program for Sports (SPS) noong Junior High School.

Ito ay sa kadahilanang mayroon silang 'specialization' kaya't mayroon ding mga tanong sa kanilang NAT na hindi kabilang sa mga sinagutan ng ibang kumuha ng nasabing pagsusulit.

4 balita

ANGKAMAYAN •DISYEMBRE 2017

Dahil sa paglaganap ng Child Abuse

Bataan scribes sumailalim sa intensive training ✏

LGU, nilunsad ang Municipal Wide Campus Fair

MARK ANTHONY AMBROCIO• 12-GAS

Ikinasa ng DepEd Bataan ang isang division wide intensive training para sa mga qualifiers ng dibisyon sa nalalapit na Regional Schools Press Conference sa Talavera, Nueva Ecija.

Ang nasabing programa ay inaasahang magtatagal ng tatlong araw mula Nobyembre 8 ngunit nagtapos din noong ikasiyam dahil sa masamang panahon.

Sa kabila nito, naging makabuluhan pa rin ang training na dinaluhan ng 26 na scribe at apat na teacher-coach mula sa Mariveles National High School – Camaya Campus.

Nanguna bilang ta-

gasanay sa Feature Writing si Andy Matawaran; Editorial Cartooning sa ilalim ni Dr. Andoy Dela Cirna; News Writing kay Annabelle Ambrocio; Photojournalism, Edgar Valencia; Evangeline Dela Rosa, Copyreading and Headline Writing; Science Writing, Angelou Eugenio; Editorial Writing, Dolores Tanada at Janette Manalapaz; Sports Writing, para sa mga individual category.

Samantalang sila Joshua Miralles para sa Collaborative Desktop Publishing, Joey Silva sa TV Broadcasting at James Pagaduan sa Radio Broadcasting naman ang nagsanay sa mga group category.

LABAN BATAAN. Ang masusing paghahanda ng Collaborative Desktop Publishing Filipino ng Bataan sa gabay at tulong ni Mr. Joshua Miralles para sa darating na Regional Schools Press Conference ‘17. kuha ni Jerome Garcia

1Bataan namigay ng libreng school supplies sa MNHS- Camaya Campus ✏

JOY CORDEL • 11-HUMSS A

Para matugunan ang pangunahing pangangailangan para sa pag-aaral, nakatanggap ang mga paaralan ng libreng school supplies mula sa 1Bataan kasama sina Gov. Albert Garcia at Cong. Tet Garcia ng walong kwaderno at walong pluma bawat mag-aaral.

Dagdag pa rito, lubos na nagpapasalamat ang mga Camayan sapagkat hindi

na sila gagastos pa para sa pagbili ng kagamitan para sa pag-aaral.

"Napakagandang ideya na gamitin ang badyet ng gobyerno sa ganitong uri ng proyekto,"ani Angelique Bueno, mag-aaral.

Samantala, ang lahat ng mga pampublikong paaralan sa Bataan ay nabahagian ng parehas na kagamitan.

BALITANG Komunidad DATING LOGO

BAGONG LOGO(2017)

✏

HINDI PAPATUMBA ANG BATA .Inaayos ni Laydell Esguerra, 18, ang boothsa pamamagitan ng paniniguro sa katibayan nito at bilang pakikiisa sa Municipal Campus Wide Fair, Nobyembre 20. kuha ni Aliazza de Ocampo

✏

Matapos ang unang taon ng pag-upo sa pwesto, ipinakita na sa publiko ni Mayor Ace Jello Concepcion ang bagong logo ng Bayan ng Mariveles sa isang flag raising ceremony kasama ang iba pang opisyal ng munisipalidad, Agosto 7.

Kapansin-pansin ang pagiging mas simple ng bagong logo kumpara sa makulay na sa-

GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A

gisag na ginamit ng munisipalidad sa nakaraang mga taon.

Pagpapaliwanag naman ni Concepcion, ito ay para mas madaling maunawaan ang nais iparating nito.

Sa bagong logo, ginamit bilang simbolo ng bansang Pilipinas ang araw at mga bituin na makikita sa itaas na bahagi; isang rifle na may sumbrero sa gitna, sang-ayon

sa mayamang kasaysayan ng lugar; sa kaliwa naman ay mayroong isda at palay na sumasalamin sa pangunahing kabuhayan dito; gear sa kanan na may 18 tainga para sa Freeport Area of Bataan at ang 18 barangay na bumubuo sa Mariveles; pati na rin ang 1754 na nagmamarka sa taon kung kailan itinatag ang munisipalidad.

Dahilan ng patuloy na lumalaking kaso ng Child Abuse, muling isinagawa ng Local Government Unit (LGU) ng Mariveles ang 7th Municipal Wide Campus Fair, mula ika – 20 hanggang ika – 24 ng Nobyembre.

Ito ay may layuning ipaalam sa mga mamayan ang kahalagahan ng Child Protection Policy at upang matigilan na ang tumataas na kaso ng pang – aabuso sa mga bata.

Upang mas bigyang buhay, nagsagawa rin ng ilang patimpalak sa naturang programa gaya

ng Booth-Making, Mannequin Challenge, Folk Dance, Speech Choir and Song Interpretation na nilahukan ng iba’t ibang paaralan mula sa Mariveles.

Naglunsad din ang LGU ng mga aktibidades gaya ng State of the Child Address (SOCA), Girl Child Advocacy Orientation, Online Child Pornography Orientation, at Medical Mission.

Inaasahan naman na nakatulong ang mga gawaing ito upang magsilbing motibasyon sa mga mamamayan patungkol sa mga isyung kinakaharap ng bayan.

Para sa Immersion Program

10 Memorandum of Agreement , siniguro ✏ Kinumpirma ni Mariveles National High School – Camaya Campus School Principal Ludivina Omania ang 10 Memorandum of Agreement mula sa iba’t ibang establisyemento at kumpanya bilang paghahanda sa nalalapit na immersion program para sa mga mag-aral ng Grade 12 ng nasabing paaralan.

Ayon sa kanya, inaasikaso na ng mga immersion focal persons at supervi-

sors ang paghahanap ng mga lugar na handang humalii sa paaralan para sa nasabing programa.

Kabilang sa mga kumpirmadong pumirma ng MOA ang Tri-Den Restaurant and Bakeshop at Mariveles Bags na pawang kilala sa buong Mariveles.

Samantala, may sariling shop ang ilang piling strand mula sa TVL track, kaya’t ang ilang magaaral ay hindi na nangangailangang

GLO-ANNE MENDOZA • 11-HUMSS A

lumabas ng paaralan para sa immersion.

Sa ngayon, bukas pa rin ang Mariveles National High School – Camaya Campus sa pakikipag-ugnayan sa iba para sa immersion program at pagbibigay ng MOA sa mga ito.

Ang immersion program ay kabilang sa mga benepisyo ng K-12 Program sa Senior High School na tinatayang magsisimula sa pagpasok ng ikalawang semester.

16 Camaya GSP, nakiisa sa Escoda Day ✏

GLO-ANNE MENDOZA • 11-HUMSS A

Dinaluhan ng 16 na babaeng iskawts mula sa Camaya Campus ang Escoda Day na ginanap sa Bataan People’s Center, Balanga City, ika-23 ng Setyembre.

“Hindi naging boring ang buong araw at mas okay ‘yung mga ginawa

dito. Lahat kasi kumikilos,” pahayag ni Joana Joy Yabut, isang Cadet Girl Scout.

Dagdag pa niya na mas naging produktibo at mas naturuan silang magkaroon ng kooperasyon at tiwala sa isa’t-isa.

Isinagawa sa

naturang programa ang mga aktibidades gaya ng Zumba at Arts and Crafts kung saan itinanghal silang panalo.

Kalakip nito, ipinagdiriwang ang Escoda Day bilang paggunita sa nagtatag ng Girl Scout sa Pilipinas na si Josefa Llanes Escoda.

Camayans nakipagtagisan sa Technolympics ✏

Sagisag ng Pagkakakilanlan Bagong logo ng Mariveles isinapubliko

ALIAZZA DE OCAMPO• 12-HUMSS A

LOUELLA CUEVA • 11-STEM A

Hindi nagpahuli ang mga mag – aaral ng Mariveles National High School – Camaya Campus sa pakikipagtapatan ng kakayahan na ginanap na 6th Division Technolympics sa Lamao National High School, Setyembre 14.

Nakamit ni Mark Joseph Buiza ang ikalawang pwesto sa Electrical Installation Maintenance; ikatlo sina Dexter Cabiling at Edison Mangubat sa Landscaping Installation and Maintenance; habang ikaapat naman

si Allen Atillano sa Electronic Product Assembly Servicing.

Kalakip nito, ang mga nasabing mag – aaral ay nauna nang sumabak sa District Technolympics at nagkamit ng unang pwesto kasama sina Jay – R Gabriel at Trisha Mae Gonzales ng Cocktail Dress Making.

Gayundin, hindi ito maisasakatuparan kung wala ang tulong ng mga gurong tagasanay tulad na lamang nina Elmer Baracao, Mauro Ferez, Rizalyn Gonzalvo, at Alma Arellano.

MOA PARA SA KINABUKASAN. Ang paghahanda sa immersion program para sa mga mag-aaral ng Grade 12 at pakikipag-ugnayan ni Gng. Nova Vida Cruz sa establisyimento sa Mariveles. kuha ni Nitz Sy-Changco

BALITANG Dagli

'Bataan Foundation Day' bill isinumite sa Senado ✏

KHRYSS ANNE MONTEAGUDO• 12-STEM A

Isinulong na sa Senado ang isang panukalang batas na naglalayong gawing special non-working holiday sa Bataan ang Enero 11 kada taon na tatawaging Bataan Foundation Day. Ito ay matapos kumpirmahin ni Bataan 1st District Representative Geraldine Roman ang pag-apruba ng Kongreso sa House Bill bilang 3718.

Ang nasabing HB ay isinumite nila Jose Enrique Garcia III at Geraldine Roman, pawang mga kongresista sa nasabing probinsiya.

Ayon pa kay Roman, sa ngayon ay umaasa silang maaaprubahan na rin ito sa lalong madaling panahon.

Sa unang pagkakataon

NSPC 2018 gaganapin sa Lungsod ng Dumaguete ✏

HARI NG LANDSCAPING. Muling pinatunayan ni Dexter Cabiling at Edison Mangubat ang kanilang pangatlong beses na pagbabalik sa Landscaping Installation and Maintenance. kuha ni Romeo Locson Jr.

MAIDA PABLO • 12-GAS

Napili ang Dumaguete bilang susunod na magiging host ng tinaguriang Olympics of Campus Journalism o NSPC 2018 sa February 19-23 na kung saan lalahukan ng mahigit 4k delegado mula sa 17 rehiyon ng bansa.

Ang naturang paligsahan ay may temang Embracing ASEAN Integration: Campus journalists' role in advancing inclusive education

KAMPUS Silip 3000 Isko, nakatanggap ng 3k mula sa munisipyo ✏

Nat'l Teacher's Day, ginunita ng MNHS-Camaya LOUELLA CUEVA• 11-STEM A

“Gurong Pilipino: Kaakbay sa Progreso” Muling ginunita ng mga Camayan ang kahalagahan ng kanilang mga guro sa pamamagitan ng temang ito bilang selebrasyon ng National Teachers’ Month, Setyembre 5- Oktubre 5.

Ito ay sa pangunguna ng Supreme Student Government at mga advisers nito na naghanda ng mga gawain na nagtagal sa loob ng isang buwan.

Nagsilbing panimula ang pagtatanghal ng ilang estudyante mula sa Humanities and Social Sciences (HUMSS) na nag-alay ng kanta at tula para sa mga guro.

Dagdag pa rito, ang pagbibigay ng mga mumunting regalo at ang surpresa ng mga ‘Little Teacher’ na ikinatuwa rin nila.

Tampok rin ang programang hinanda nila noong Oktubre 5 kung saan binigyan ng medalya at sertipiko ang sumusunod na limang outstanding teachers ng paaralan – Ma’am Reya Tinao, Sir Romeo Locson, Ma’am Angelique Bacon, Ma’am Grace Lucas at Ma’am Mary Rose Rueda.

Student discount fare, aprubado ng LTFRB ✏

GLO-ANNE MENDOZA • 12-HUMSS A

Alinsunod sa Senate Bill 1597 o Student Fare Discount Act, inaprubahan ng Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) ang 20% discount ng mga estudaynte sa patungkol sa transportasyon.

Nasasaklaw nito ang mga pampulikong transportasyon gaya ng bus, jeepney, taxi, tricycle, pati na ang private railways.

Ayon kay LTFRB Board Member Aileen Lizada, ang naturang bill ay dahil sa mga reklamong natatanggap niya sa mga mamamayan.

“Madaming complaints sa social media,” pahayag ni Lizada.

Kasama sa mga estudyanteng ito ang mga hindi pa nakatatapos ng kolehiyo samantalang buo naman na ang babayaran ng mga kumukuha ng masters at doctorate degrees.

Sa kabila nito, halos lahat ng mag-aaral ng naturang paaralan ay umaalma sa singil ng mga tricycle driver mula arko patungo sa paaralan sapagkat hindi sila nabibigyan ng discount fare sa kanilang transportasyon.

STEM

158

Enrollment Rate MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL-CAMAYA

TVL

439

GAS

95

ABM

188

casting and Scriptwriting- English at Filipino na nauna nang sinabi na iaanunsyo sa pamamagitan ng isang memo.

Lubos namang ipinagmamalaki ng Mariveles National

TAAS NOO. Ipinagmalaki ni Marvin Monforte(kaliwa) ang nakuha niyang gintong medalya sa Pagsulat sa agham kasama si Franz Lloyd Delos Reyes (kanan) na nakakuha ng ikaapat na puwesto sa Collaborative Desktop Publishing. kuha ni Mark Anthony Ambrocio

BALITANG Lokal

Para sa pangmatagalang epekto at benepisyo

Libreng matrikula sa kolehiyo, ipinasa ni Duterte ✏

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12-GAS

Nilagdaan na ni Pang. Rodrigo Duterte ang Universal Access to Quality Tertiary Education Act na naglalayon na gawing libre ang tuition sa 12 State Universities at Colleges (SUCs) sa buong bansa, Agosto 3.

Nag-alangan ang grupo ng economic team sa gastusin ng gobyerno sapagkat base sa Commission in Higher Education, P16 bilyon ang kinakailangan para maipatupad ang batas.

Sinabi naman ni Budget Secretary Benjamin Diokno na posibleng 'di kayanin ang libreng tuition dahil kinakailangan ng P100

High School-Camaya Campus ang tagumpay ng mga nasabing manunulat mula sa "Ang Kamayan" at "The Courier", mga opisyal na pahayagan ng nasabing paaralan.

188

Sa kabilang banda, maliit na bilang lamang ang naging pagkakaiba sa Grade 12 na naging 613 mula sa 617.

Dagdag pa rito, mula sa 152 ay naging 150 ang 12-STEM; 12 TVL, 220 na dating 226; 12-ABM, 104 mula sa 103; 12-HUMSS,dating 92 na naging 95;at 12- GAS na nanatiling 44.

Sa huli, inaasahan naman ang mas madami pang estudyante para sa susunod na taong panuruan kasunod ng mga bagong building at silid aralan na ipinapatayo sa paaralan.

bilyon ang gobyerno kada taon.

Sakop ng batas ang walong SUCs sa Metro Manila, 49 sa Luzon, 26 sa Visayas, at 29 sa Mindanao.

Kung susumahin, 114 SUCs ang lumabas sa listahan ng 2018 National Expenditure Program & Joint Guidelines ng Commission in Higher Education at Department of Budget and Management sa libreng matrikula. Pinagsama ang Mindanao State University Iligan Institute & Technology at Mindanao State University - Tawi Tawi College of Technology & Oceanology sa Mindanao State

Grade 12 sumailalim sa career guidance

Kasuotang pangtrabaho bumida sa Camaya ✏

SYRICK SALAZAR • 12-STEM A

Upang mabigyan ng ideya sa trabahong papasukin, isinailalim sa career guidance ang mga mag – aaral ng ika – 12 na baitang ng Mariveles National High School – Camaya Campus sa Mariveles Sports Complex, Oktubre 13.

Ito ay isinagawa sa tulong ni Teacher Delegate Guidance Counselor Nova Vida Cruz at ng mga inimbitahan niyang tituladong tao na nagsilbing guest speakers sa nasabing programa.

Ipinahayag din ni Ma’am Cruz na iba ito sa mga naunang career guidance noong Junior High School kung saan mga

estudyante at mga guro galing iba’t ibang paaralan ang nangunguna.

Sa naturang programa, ang mga guest speakers ay nagbigay – motibasyon sa mga estudyante, naglahad ng mga karanasan, at nagbigay ng ideya sa mga bagay na ginagawa sa ilang mga trabaho na maaari nilang pasukin.

Isa sa layunin ng career guidance na mabigyan ng pagpipilian na trabaho ang mga mag – aaral kung kaya naglunsad din ng mga gawain gaya ng parade of the career, seminar, at symposium.

MULA PAHINA 1...IMMERSION Umabot sa 25 ang Memorandum of Agreement (MOA) na napapirmahan at kabilang sa mga lugar na pinapasukan ng mga estudyante ang Municipal Hall, Freeport Area of Bataan (FAB), at ilang Barangay Hall.

Dahil na rin sa laki ng populasyon, hinati ang 617 na mag – aaral sa limang batch at binigyan ng 10 araw na pumasok sa mga lugar kung saan sila nakatalaga.

Samantala, sinabi rin ni Ma’am Cruz na naapektuhan ng immersion ang mga

klaseng naiiwan ng mga estudyante dahil na rin kung minsan ay halos kalahati na lang ang bilang ng natitira.

Kalakip nito, nauna nang nagsagawa ng bench marking ang mga opisyal sa Department of Education mula Rehiyon I hanggang XIII kasama na ang National Capital Region (NCR) at binisita ang ilang lugar kung saan maaaring magsagawa ng immersion.

Kabilang sa mga lugar na ito ang RRYD para sa Technical Vocational and Technol-

ogy (TechVoc), FAB para sa administratives, habang Manufacturing Corporations naman sa ABM (Accountancy and Business Management).

Gayundin, ipinaliwanag ni Ma’am Cruz ang kaibahan ng On-the-Job Training (OJT) at immersion kung saan ang OJT ay programa ng Commission on Higher Education samantalang sa DepEd naman ang immersion.

Inaasahan namang magpapatuloy ang programang ito hanggang sa susunod pang mga taon.

MULA PAHINA 3 ...GUSALI ala sakaling magpapatuloy na hindi mabigyang aksyon lalo na kung sasabay sa pagkonsumo ang dalawang mga bagong gusali.

Kasunod nito ay sinisimulan na rin ang mga pagpaplano at pag-uusap sa pagpapagawa ng mga tangke ng tubig kasama ang ilang Municipal Engineer mula sa lokal na pamahalaan.

TULOY NA PROGRESO Ayon pa sa administrasyon, hindi dito nagtatapos ang patuloy na paglago ng eskwelahan.

Tinitignan din nila ang susunod na pagpapatayo ng dalawa pang gusaling katulad ng mga ito sa simula ng taong 2018.

Ipinahayag din ang pagkakaroon ng school library at laboratories na tutulong pa sa pag-aaral ng mga estudyante.

Prayoridad din ang pagpapagawa ng mga footbridge na magdudugtong sa mga bago at dating gusali at covered court na maaaring pagdausan ng mga programang pampaaralan.

Sa huli, nais ipaalaala ni Gng. Omania sa mga makikinabang sa mga pasilidad ng paaralan na, “Pag-ingatan, maraming (galing) junior high school pa ang gagamit nito.”

MULA PAHINA 1... TVL NAGLAHONG KAPAKINABANGAN. Tatlong libo ang nasayang na libro na dapat sana'y ipapamahagi sa madaling panahon ngunit ganito ng inabutan ang mga ito, kita sa larawan ang pagtatambak ng mga ilan sa libro sa tapat ng TVL Laboratory. kuha ni Louella Cueva

HUMSS

balita 5

MULA PAHINA 1...RSPC-3

MULA PAHINA 1...RSPC-3

JOY CORDEL • 11-HUMSS

Sang-ayon sa scholarship program, namahagi ang Munisipalidad ng Mariveles ng tigtatatlong libo sa mga iskolar nito para sa unang parte ng school year 2017-2018, Oktubre 10.

Sa kasalukuyan, tinatayang 1420 estudyanteng nasa Junior at Senior High School mula sa mga pampublikong paaralan ng bayan ang benepisyaryo ng programang ito.

Kalakip nito,inaasahang maibibigay ang natitira pang tatlong libo sa ikalima ng Disyembre.

Samantala, ipinahayag naman ni Rosemarie G. Linaza, Senior Administrative Assistant II sa Mariveles, na sa ngayon ay hindi pa maaaring madagdagan ang allowance.

✏

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

Kabilang sa mga ito ang 50 computer units with accesories, isang equipment package (white board, dalawang pirasong mga stylus pen, cables, LCD Projector at printer), Speechlab System (50 student panels na may call button, software, at 50 control hub) at

CSS Package o iba pang kagamitang teknikal gaya ng laptop, hard drive, monitor, atbp. para sa iHub ng paaralan na magagamit ng mga estudyanteng mula sa Information and Communication Technology.

Dagdag pa rito ang para sa Bread and Pastry Production na tigli-limang unit ng Pastry Blender, Dough Cutter, Commercial Mixer with attachments, Decker Oven, Cake Decorating Airbrush with compressor, Bread Slicer Machine, Gas range, Refrigerator, Planetary Dough Mixer, at Working Table at tig-isang unit ng Mechanical Dough Roller at Upright Freezer.

Nagkaroon naman ng Portable Disk Grinder, Welding Machine, dalawang set ng Personal Protective Equipment (PPE), dalawang clamp at chipping hammer, Portable Welding Machine, Bench Grinder, Drill Machine at Grinder Machine ang SMAW o Shielded Metal Arc Welding.

Habang apat na sewing machine at pitong edging machine naman ang napunta sa Dressmaking.

Lubos naman itong ikinatuwa ng mga guro at mag-aaral ng paaralan.

Sa katunayan, ayon kay Alfred Mendoza, isa sa mga guro sa TVL, mas naging madali ang pagtuturo ngayong aktwal na nailalapat ang mga aralin gamit ang bagong mga kagamitang ito.

NARIYAN NGUNIT ‘DI MAPAKINABANGAN Ngunit, bagama’t mayroong mga kagamitan, kapansin-pansin na hindi lahat ng mga ito ay pinapagamit sa mga mag-aaral.

FUTURE ACCOUNTANT. Para sa paghahanda sa trabaho at bilang parte ng immersion program, si Rosette Gache, 17, sa kanyang pagsisiguro na napirmahan lahat ng purchase request sa Munisipyo ng Mariveles, Nobyembre 24. kuha ni Myla Acebo

Kabilang sa mga ito ay ang mga computer units at speech lab system na nasa iHub ng paaralan , mga bagong Mechanical Dough Roller at Upright Freezer na dumating Hunyo 22 ng taong ito at ilang mga equipment para sa SMAW. “Gagraduate ka na, may computer pero ‘di mo magamit. Imbes na ma-enhance mo skill mo… yung screen di mo man lang natouch, yung mouse di mo naclick. Nakakadisappoint,” pahayag ni Abigail Pascua, isang estudyante mula sa ICT at ICT Club Auditor.

Paliwanag naman ng Property Custodian ng paaralan, Sallyver Pancho, isa sa mga dahilan ay hindi pa nai-inspeksiyon ng DepEd Regional Office ang mga kagamitan na kailangan munang maisagawa bago ipagamit ng paaralan ang mga ito.

“DepEd Region III ang nagi-inspect pero wala rin silang binibigay na schedule,” pagpapalawig pa niya.

Ayon pa dito, ang mga equipment naman para sa SMAW ay pansamantalang iniimbak sa bodega sapagkat hindi pa sapat ang seguridad sa mga classroom ng paaralan lalo na’t wala pa itong gate.

“Pero kung kailangan naman yung mga gamit nilalabas naman at pinapagamit sa mga bata,” giit niya.

Dagdag naman ni Annie Rose Rosales, SHS Teacher at kasalukuyang facilitator ng iHUB ng paaralan, handa na ang lahat ng mga computer units dito ngunit sa ngayon ay hinihintay pa rin ang pagtu-turn over ng DepEd Bataan Division Office, na siyang may proyekto nito, sa paaralan.

6opinyon DE-NUMERO

ANGKAMAYAN •DISYEMBRE 2017

Alam kong hindi lamang ako ang nanghinayang noong nakita ko sa harap ng TVL Laboratory iyong mga librong hindi nagamit .

-Punong patnugot

45%

Ang

ang tutol na lumipat agad sa bagong gusali

daming nasayang, alam kong malaki ang maiaambag nito sa mga mag-aaral lalo na kapag gusto nilang mag-advance reading pero wala na , sira na, paano pa magagamit ang mga iyan?

-Dibuhista

lubhang tumaas ang populasyon ng paaralan ng Camaya - 1132

100

bahagdan ang nadismaya sa mga nasirang libro

46.5

ang nasiyahan sa programang K-12

UNA

Sa unang pagtatayo ng paaralan, nanguna na kaagad ito sa iba't-ibang kompetisyon Dibuho ni Neil Magdaong

Pamasahirap

TATLONG LIBONG PANGHIHINAYANG.

EDITORYAL

Aanayhin pa ba?

U

PANGUNGURAKOT ang anak ng kamangmangan.

Mainit pa ring diskusyon ang pagkakaloob ng diskwento sa pamasahe ng mga estudyante. Ito’y bunga pa rin ng walang kamatayang pagpapasaway ng ilang mga pampasaherong tsuper at hinanaing mula sa mga estudyante at mga magulang sa hindi tamang singil sa pamasahe.

Nakasaad sa Memorandum Circular 2005- 014 ng Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) ang pagkakaroon ng diskwentong 20% sa pamasahe ng mga estudyante sa mga pampublikong transportasyon na inamiyendahan naman ng kalalabas lamang na Memorandum Ciruclar 2017-024. Naglalayon mabigyan ng diskwento ang mga estudyante kahit pa sa holidays at sembreak. Maaring magmulta ang lalabag dito mula dalawa hanggang limang libong piso o pagkansela ng Certificate of Public Convenience.

Ngunit tila hindi natitinag ang ilang mga pampublikong tsuper sa nilalaman ng kautusang ito at patuloy pa rin ang paniningil ng sobra-sobra sa mga estudyante. Tila panghahamon ito sa kapasidad ng owtoridad na magpatupad ng kautusan sa araw-araw na pamumuhay at hindi lamang sa pagpirma sa nakasaad sa papel.

M a d a las mangyari ang hindi pagbibigay ng diskwento sa mga estudyante lalo na sa mga lugar kung saan “mahirap” ang pagsakay at ‘di umano walang “sariling pila” ang mga namamasada o ang tinatawag nilang “special trip”.

Araw-araw itong nararanasan ng mga estudyante ng Senior High School Camaya tuwing araw ng pagpasok.

Ang dapat na Php 7 ay nagiging Php 10 upang marating ang paaralan na mayroon lamang halos apat na kilometrong distansya mula sa sakayan. Hindi pa kasama dito ang pamasahe papunta sa sakayan.

Nakapangiinit ng ulo ngunit wala rin namang magagawa ang mga estudyante lalo na at wala rin naman silang pagpipilian kundi ang magbayad ng sobra o maglakad na lamang. Tila nakikita itong malaking oportunidad ng ilang mga tsuper upang mapataas ang kanilang mga kita. Mahirap magreklamo lalo na’t hindi nauubusan ng idadahilan ang mga ito sa kanilang mga ginagawang pananamantala at hindi naman lahat ng estudyante ay may lakas ng loob na makipagsagutan sa mga tsuper para sa kanilang karapatan. Nakapagtataka na lamang din kung bakit tila hindi ito binibigyang aksiyon ng owtoridad samantalang hindi naman ito isang sikreto sa publiko.

Nagkaroon ng pagpupulong ang samahan ng mga magulang ng SHS Camaya upang idulog ang kanilang hinaing sa hindi tamang singil ng mga tsuper sa kinauukulan at mabigyan ito ng karampatang solusyon ngunit hanggang ngayon ay bigo pa rin itong matugunan.

Hindi tama at hindi kalian man naging tama ang gawing oportunidad upang mapagsamantalahan ang paghihirap ng iba. Tila hindi ata nababatid ng ilang mga tsuper na sila’y maituturing nang mga kurakot sa kanilang ginagawa. Kauna-unawa namang mahirap talagang mamasada ngunit kailangan ding maunwaan ng ilang mga tsuper na hindi pinupulot ng mga magulang ang perang ipinambabayad ng mga estudyante sa pamasaheng hindi naman naayon sa kung magkano ba talaga ang dapat ibayad.

Tigilan na natin ang paghihilahan pababa.

PAT N U G U TA N

sap-usapan ngayon ang mga nasirang aklat sa loob mismo ng pasilidad ng Mariveles National High School- Camaya Campus. Ayon sa pagtataya, humigit kumulang 200 na mga aklat ang inanay sa tatlong libong aklat. Matatandaang nagkaroon ng Anay Treatment nitong umpisa lamang ng taong pang-akademiko ngunit tila ito'y hindi pa rin sapat upang masugpo ang mga anay dahil na rin sa lokasyon ng paaralan.

Nakapanghihinayang man, hindi rin naman natin maaaring ibaling ang lahat ng sisi sa administrasyon ng paaralan. Hindi man gustuhin ng mga taong responsable rito, itinago ang mga nasabing aklat dahil hindi pa itinuturo sa ating paaralan ang ilang mga asignaturang may kinalaman sa aklat ayon na rin sa kasalukuyang custodian.

Ngunit sa kabilang banda, tila naglalaro ng hot potato ang ilang mga taong responsable rito. Hindi maibigay ng kasalukuyang custodian nang diretso sa mga estudyante ang mga aklat dahil walang mananagot sa oras na ito'y masira o mawala kaya't hanggat maaari'y sa mga guro ito ibinibigay. Tila naman natatakot ang ilang mga guro sa responsibilidad ng panghihiram ng mga aklat dahil na rin sa parehong dahilan na baka ang mga ito'y masira o hindi naman kaya'y mawala at sila ang managot dito.

Nakapagtataka nga lamang dahil tila mas mahalaga pang maingatan ang aklat kaysa sa mapakinabangan ito ng mga estudyante. Ginagastusan mula sa kaban ng bayan ang mga aklat upang magamit ng mga estudyante hindi para itago na lamang dahil sa pangambang ito'y masira o mawala. Tila parehas din naman ang kinahantungan ng pagtatambak nito sa bodega at pagbibigay nito sa mga estudyante, sa huli'y nasira rin naman ngunit ang pagkakaiba nga lamang ay hindi ito gaanong napakinabangan.

Ngayong nasira na ang mga aklat, aanhin pa natin ito?

Samantala upang agapan na rin problemang ito, inaasahang ang pagkakaroon ng silid-aklatan sa oras na pormal nang magagamit ang bagong tayong pasilidad ng paaralan. Ang mga inanay na mga aklat na man ay ipapadala sa Division Office.

Hindi naman kawatan ang mga estudyante. Nawa'y matutunan sana ng mga taong responsable sa mga kagamitan ng paaralan ang pagtitiwala sa mga ito. Nawa'y maipakita rin naman ng mga estudyante na sila'y mapagkakatiwalaan sa mga kagamitan ng paaralan.

Dakilang Layunin Nilalayon ng 'Ang Kamayan' na itaas ang larangan ng pamamahayag sa paaralan at ang antas ng kamalayan ng mga Camayan sa pamamagitan ng paggamit ng wikang atin.

Sa pamamagitan nito, mabubuksan ang kaisipan ng mga estudyante sa mga nagaganap at iba't-ibang mapanuring pagiisip. Inihahayag ang purong katotohanan at mariing pakikiisa sa pagsugpo sa kadena ng maling impormasyon.

Naniniwala ang bumubuo ng 'Ang Kamayan' na ito ang magbubukas ng bagong pinto para maging oportunidad ng malasakit sa kapuwa.

SCAN THE CODE EMAIL ang kamayan@gmail. com LUGAR Zone VI, Camaya, Mariveles, Bataan 2105 WEB mnhscamayacampus. com

KATOTOTOHANAN AT TAPAT NA SERBISYO

► ANG BAGONG USBONG NA DIYARYONG PAMPAARALAN SA GITNANG LUZON

ANG

Kamayan ANG OPISYAL NA PAHAYAGAN NG MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL-CAMAYA CAMPUS •MARIVELES,BATAAN, •REHIYON III•

MATATAAS NA PATNUGOT Glo-Anne Mendoza Syrick Salazar Louella Cueva Punong Patnugot Mark Anthony Ambrocio Gilian dela Luna Pangalawang Patnugot Tagapangasiwa KATULONG NA PATNUGOT Glo-Anne Mendoza Louella Cueva Joy Cordel Patnugot sa Balita

Virginia Mae Constante Syrick Salazar Tagasulat ng Editoryal

Jamea Me-Ann Borja Gilian Dela Luna Ellisha Nieles Angelene Canlas Christian Alvear Patnugot sa Isports Patnugot sa Lathalain Mark Anthony Ambrocio John Christian Agustin Tagapaganyo Kimverlyn dela Cruz Tagakuha ng Larawan Neil Magdaong Mark Anthony Ambrocio Ryan Gimena Punong taga-wasto ng sipi Dibuhista

Marvin Monforte Patnugot sa Agham

KONTRIBYUTOR Kennlee Orola, Estarie Jay Dulay, Jewel Ann Arbo, Jerome Garcia, Nitz SyChangco, Rhonald Karl Fernandez, Miracle Recto, Romeo Locson Jr.,Edison Mangubat TAGASALIKSIK Aliazza de Ocampo, Myk Kenneth Escala, John Joshua Zuilan, Kyla Camille Tenorio, Jerome Manila, Jezzel Verdera, Joshua Tolentino, Francis Hernandez, Joy Cordel, Jay Macabulos GURONG TAGAPAYO Eden Cruzada Cristian Avendano Sherlyn Belanio Ludivina S. Omania Tagapayo Punongguro

Rolando Limua Punongguro

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

SABI KO , SABI NIYA

opinyon7 Kailangan ba?

Walang aangal

Dibuho ni Rhonald Karl Fernandez

KOMENTARYO

Motibasyon para sa hinaharap ✏ sa.

JAY MACABULOS • 11-STEM A

MAKINANG UUKIT sa kinabukasan ng ban-

Hindi lingid sa kaalaman ng bawat isa na minsang sumagi sa kaisipan ng bawat magulang na ang dagdag na dalawang taon sa sekondarya ay isang balakid at dagdag pasanin. Sa bisa ng K-12 Program na pinasimulan ng Administrasyong Aquino at lubusang naimplementa sa ilalim ng pamumuno ni Pangulong Duterte, nagkaroon ng pangil ang batas na sinasabing magiging paraan upang ihanda ang bawat mag-aaral sa tatahakin nilang karera.

Hindi maikakailang ilang diskusyon rin ang dinaanan ng naturang batas, dahil na rin sa ilang batikos at pilit na pagpapabasura nito. Ayon sa ilang kritiko, hindi sapat ang kahandaan ng batas sa naturang programa, patunay nito ang kakulangan sa guro, kawalan ng kagamitan, at hindi pa nayayaring pagpapatayo ng mga silid-aralan.

Hanggang sa kasalukuyan kung saan halos marating na nang K-12 ang unang nitong tagumpay ay hindi pa rin lubusang nasusolusyunan ang bawat problema na nagiging balakid sa pag-aaral ng bawat mag-aaral at nagtutulak upang mag-isip ng alternatibong paraan ang bawat kaguruan ng paaralan. Patuloy pa rin na ipinatutupad ang layunin ng naturang programa katulad na rin ng nakasaad sa batas.

Sa kasamaang palad, lumalabas na biktima ng maituturing na eksperimento ang pinakaunang tumikim ng programang K-12. Kung kailan kasi naimplementa ay dun lamang nakita ang mga butas ng batas na hanggang ngayon ay pilit pa ring tinatapalan. Nagpalala pa nito ang mabagal na aksyon nang gobyerno, kaya naman obligado ang mga guro na amyendahan ang bawat problema na walang agarang solusyon. Sa madaling salita, naipit sa kondisyon na ito ang mga guro at mga mag-aaral.

Sa kabilang banda, nakabubuti nga naman at nagiging aral ang bawat pangyayari upang sa mga susunod na henerasyon ay maging pulido na ang bawat hakbang na isasagawa at ilalapat sa daan ng karunungan.

Ngunit, nararapat rin sigurong maging produktibo na ang pamahalaan patungkol sa ilang pag-aaral sa bawat usbong ng problema at nawa’y di na umabot pa ito ng ilang pagdinig kung saan sa duloy nakabinbin din ang hahantungan.

Kung susuriing mabuti, nangangailangan ng sapat na hangin ang naghihingalong sistema ng edukasyon sa bansa. At isa ang K-12 sa paraang nakikita ng pamahalaan upang masolusyunan ito. Imbis na isiping pabigat, bakit di na lamang isipin na isa itong oportunidad upang magkaroon ng karagdagang tasa ang edukasyon sa buong bansa.

Naimbento na ang makinang magpapatakbo tungo sa makabago at komprehensibong edukasyon sa bansa.

Kaya naman nasa sa atin na kung paano natin ito mamanipulahin upang makamit ng bawat isa ang benepisyong hatid nito.

Patuloy na paunlarin ang disensyo ng makinang pangkinabukasan.

Blame me not

KASABIHAN PARA SA IYO ► Huwag isipin kung ano man ang nagawa nating nakapagpatalo sa atin, ang mahalaga natuto tayo at muling tumayo. ► Hindi bali ng pagod, ang mahalaga alam nating may idudulot itong magandang resulta sa atin. ► #YOLO: Pagkakaroon ng malasakit sa kapuwa na higit pa sa kasiyahang dulot ng pagiging masaya sa pansarili lamang.

ISA sa mga pinakamabisang paraan upang masugpo ang paggamit ng bawal na gamot sa bawat paaralan ay ang mabusising pagtugis neto sa pamamagitan ng pag-alam sa mga espisipikong gumagamit ng droga. Ngunit tila mawawalan din naman ito nang silbi kung hindi naman masasakop ang lahat ng mag-aaral sapagkat maaari pa rin naman hindi mahuli ang tunay na gumagamit kung sakaling sweetehin siya at hindi mapili sa gagawing programa.

Mahirap hanapin ang mga taong di nagpapahanap. Kaya naman paano malalaman ang tunay na mga gumagamit ng droga kung hindi naman ibubuhos ang lahat ng dapat na paraan upang ito ay makita.

Tila ba nagsasayang lang tayo nang oras habang ang tunay na salarin ay kampanteng hindi naman mabibisto at magpapatuloy pa sa kanyang ginagawa.

Ayon sa programa, maglalabas ng parental consent ang bawat paaralan upang malaman kung sasang-ayon ang mga magulang na isailalim sa pagsusuri ang kanilang mga anak. Isang patunay na napakalaki ng ganap ng mga magulang upang magtagumpay ang naturang programa.

Dagdag pa rito, marami ang nagtatanong kung magiging mabisa ba talaga ito upang magpigilan na ang pagdami ng mga kabataang nasasangkot sa krimen patungkol sa droga. Kung susuriin, magiging mabisa lamang ang naturang programa kung lubusan itong maiimplementa sa lahat ng mag-aaral.

Makadaragdag din sa bisa nito ang pagkakaroon ng kaukulang partisipasyon ng mga mag-aaral na sasailalim sa pagsusuri.

Kasama na rito ang buong pwersa ng paaralan upang mamonitor ng maigi ang mga mag-aaral at mabigyan ng kaukulang lunas kung sakaling mapatunayan na ito ay gumagamit ng ipinagbabawal na gamot.

Sama-samang puksain ang droga sa paaralan.

9165

NAGING MAINGAY ang pagkakaroon ng Random Drug Testing sa mga paaralan. Sa katunayan nito, marami ang umalma sa naturang programa sapagkat ay0n sa kanila ay walang sapat na proteksyon ang privacy ng mga batang mapapatunayang gumagamit nga sila at maaari pa itong humantong sa diskrimasyon.

Kung susuriing mabuti, halos wala ngang malinaw na hakbang sa kung paano nga ba lubusang maiimplementa ang naturang programa. Kaya naman di na kaila kung bakit kaliwa’t kanan din ang batikos ng ilan dito partikular na sa mga magulang. Isang patunay na bago pa man ito isagawa nang lubusan ay mabuting munang gawing pulido amg bawat hakbang nang sa ganoon ay hindi magkaroon ng matinding problema at hindi na humantong pa sa sisihan.

Mabuti nga naman talaga ang layunin ay naturang programa, ngunit paano kung ano pagiging maganda ng layunin ay hanggang sa simula lamang.

Paano kung kailan naimplementa ay dun naman nagsiusbong ang mga problema na hindi agad kayang bigyan ng agarang solusyon. Sa malalang banda, may maipit nanaman sa sitwasyon at ang lahat ng sisi ay mula nanaman sa pamahalaan.

Dadaan nanaman sa mga pagdinig at pagkatapos ay hindi nanaman mabibigyan ng karampatang hustisya ang mga naging biktima. Nakabinbin pa rin ang isyu samantalang bangkay na at naaagnas na ang biktima. Hindi malayong magdulot ng malaking krimen ang ganitong uri ng programa sapagkat kung yun nga na hindi pa nahuhuli ay pinapatay na, pano pa kaya yung mga napatunayang gumagamit talaga Nawa’y magising ang responsableng tao sa programa ito na bigyan ng sapat na proteksyon ang mga mag-aaral na mapatutunayang gumagamit ng droga.

Gawing pulido ang bawat hakbang sa Random Drug Testing.

DE-NUMERONG FACTOID

BATAS REPUBLIKA sa COMPREHENSIVE DANGEROUS ACT

700K → 39M

GURO SA PAMPUBLIKONG PAARALAN SUMAILALIM SA RANDOM DRUG TESTING

ANG INALAANG BADYET SA NASABING DRUG TESTING

Pahina ng Kalayaan HINDI NA lingid sa kaalaman natin na ang salitang ‘kabataan’ ay karugtong ng salitang ‘modernong teknolohiya’.

Dito nagiging bukas ang mga kabataan sa kanilang hinaing at mga emosyong nailalabas nila lalo na sa mga usong social media site, maaaring makaaliw ngunit mas mapanakit kaysa inaasahan. Nagdudulot ng hindi matapos na kaguluhan ang mga ito lalo na sa mga estudyante na mariing naaapektuhan ang kanilang pag-uugali na nadadala sa paaralan.

May mga naitatalang kaguluhan at hindi matapos tapos na bangayan sa mga usaping umiikot lamang sa Facebook.

Tulad na lamang ng mga Facebook page na hindi papahuli sa ibang pahina ng mga sikat na unibersidad, mayroong Poblacion Secret Files, SHS Zone6 Camaya Secret Files, Camaya_an NHS Confess Files, Shs-Camaya Pioneer FILES, Camaya-an national high school secret files, at Camaya_an NHS Confess Files na kung saan ito ang nagiging instrumento nila para maipahatid ang kanilang hinaing na walang ipinapakitang identidad kaya tinatangkilik ng nakararami. Nilalaman nito ay kadalasang usaping mali

at puri sa paaralan, pagibig, repleksyon sa mga bagay, at iba pa.

Gayupaman, sa mga hindi maiiwasang sirkumstansya ay nagkakaroon ng away. Bilang laban ng mga naaapi, isinaad sa Cybercrimes Prevention Act of 2012 o RA 10175 at Anti-cyberbullying

Act of 2015 o HB 5718 na makatutulong sa mga estudyante na nakararanas ng pang-aapi online.

Hindi ito ang kikitil sa kalayaan nating mamahayag ngunit ito lamang ay pagtuturo kung paano tayo magiging disiplinado at respetado.

Ito rin ay nakaaapekto sa pag-uugali ng magaaral sa kanyang personalidad at sa kanyang pang-akademiko ayon sa pag-aaral ni Fromsa Bedassa(2014).Kaya kinakailangan ng mari-

ing pag-iingat sa tunguhin dahil nakadepende na rin sa atin ang ugali nila na siyang nagpatunay na sa pag-unlad ng henerasyon ay ang pag-usbong ng makabagong teknolohiya at sa pagbabagong ito ay nakapagbabago na rin sa ugali ng mga tao.

Sa kabilang banda, tandaan natin na bilang estudyante ang ilan sa gamit nito ay para malaman natin ang mga nangyayari sa paligid, ang mga anunsyong hindi agad na naipararating at kadalasa’y magbigay aliw ngunit alalahanin na lahat ng sobra ay mali, ang lahat ng mali ay hindi magiging tama, kaya bilang responsableng netizen ng mga mag-aaral ng Camaya, huwag abusuhin ang kalayaang ibinigay sa atin at lalong huwag balaking umapak ng karapatang pantao ng ating kapuwa.

Sa mas malawak na usapin, siguraduhing kayang katawanan ang mga inilalathala o ipinopost sa Facebook dahil ang bawat klik ay may kalakip na responsibilidad.May kasabihang ‘think before you click,’ang bawat pindot ay may malaking impluwensya at ang bawat kalayaan ay may kaakibat na katapusan na pahina.

Malaya ka sa mga pahina.

Pangakong Hangin

✏

JAY MACABULOS • 11-STEM A

NAGLIPANANG KAMPON ng kasakiman.

Tila walang katakot-takot sa pangil ng batas ang mga naglipanang illegal recruiters sa bansa.

Nakasaad sa Republict Act No. 8042 na naglalayong magpatupad ng mga kautusan at mabigyan ng epektibong proteksyon ang sino mang magtatangka na magtrabaho sa ibang bansa.

Sa kabila ng mahigpit na pagpapatupad ng batas sa Anti-illegal Recruitment, nagkalat pa rin ang mga handang manggoyo ng kapwa magkaroon lamang ng salapi. Sa tala ng Philippines National Police (PNP), limang (5) kaso ng illegal recruitment ang naitala sa buwan lamang ng Nobyembre. Kaya naman agad na nagbigay pahayag si Pangulong Duterte patungkol sa isyung ito, ito na umano ang susunod niyang target sa ilalim ng kanyang administrasyon.

Animo’y laro na nga lang ang manloko ng kapwa sa kasalukuyan kung saan kaliwa’t kanan ang mga nabibiktima at ang malala pa ay hindi na naibabalik pa ang pinaghirapan nila.

Isa sa naitalang kaso ay ang pagkakadakip kay Jenelyn Betacura sa condominium nito sa Makati, miyerkules ng umaga. Ayon sa Philippines Overseas Employment Administration (POEA), hindi lisensyadong recruiter si Betacura. Sa panayam sa tatlong (3) biktima, nangako umano ang suspek nang trabaho sa Korea na umaabot ang sahod mula 100,000 hanggang 200,000 piso bilang isang factory worker.

Nakakapanlumong isipin na ang inaasahan mong mag-aahon sayo sa hirap ay siya pala ang lalong magpapalugmok sayo nang dahil lamang sa isang panloloko. Tila ba kumapit tayo sa pangakong animo’y hangin na kailanman man ay hindi natin mahahawakan.

Sadyang nakakapanggigil ang ganitong uri ng panloloko. Sa ibang kaso naman, matapos mahuli sa isang entrapment operation si Anna Macadangdang, isa pang illegal recruiter, napag-alaman na higit sa ilang daan na ang nabiktima ng suspek matapos mangako ng trabaho sa ibang bansa. Nahaharap ang suspek sa kasong illegal recruitment at large scale estafa.

Nakakabahala ang pagdami ng ganitong uri ng kaso. Marahil ay bunga ito ng pagiging agresibo ng mga tao na makaahon dahil na rin sa hirap ng buhay sa kasalukuyan. Ngunit nararapat pa rin nating isaalang-alang ang bawat hakbang sa kung paano natin tatahakin ang kaginhawaan.

Nawa’y magsilbing aral sa atin ang mga nabiktima upang dagdagan ng pangil ang batas patungkol sa isyung ito. Mas pahigpitin ang implimentasyon at palawakin ang magiging parusa para na rin sa ikatitigil ng ganitong uri ng kaso sa bansa.

Hasain ang pangil ng batas.

8opinyon

BAGONG PRESIDENTE, ‘bagong’ mga senador, ‘bagong’ mga miyembro ng gabinete, bagong plataporma, bagong administrasyon, andaming bago ngunit nananatili pa ring inaagnas ang sistema ng pamamahala.

“Makamasang” administrasyon ang inaasahang makamit ng maraming Pilipino noong nakaraang eleksyon kaya naman pinili nilang iboto ang “makamasa” na kandidato na biniyayaan ng “makamsang” dila. Ang pangulong “kaastigan” at “alamat” ang inilalabas ng bibig na nangakong mawawala ang kriminalidad at illegal na droga sa loob ng unang anim na buwang panunungkulan na may kasama, nahiya ang chicharon sa kalutungan, na mura ngunit biglang ikinumpara ang forensics ng bansa sa Estados Unidos para masabing hindi niya ito kaya.

Ipagpasensya ninyo ang maliit kong utak ngunit kahit anong gawin ko’y hindi ko maintindihan ang lohiko at plano ng kasalukuyang administrasyon para

sa bansa. Tila araw- araw ay unang araw ng Abril dahil hindi ko tiyak kung ang binibigay nilang pahayag ay isa na namang “joke” o isang seryosong pahayag na nagiging katatawanan dahil sa hindi pagkakasundo ng mga ideya.

Ang akala ko ba’y proprotektahan ng Pangulong Duterte ang “kanyang” mga mamamayan at ito’y galit sa illegal na droga kaya’t bakit tila inuubos lang ng kampanya ng pamahalaan ang mga gumagamit nito at hindi naman ang pinaka pinagmulan ng droga? Hindi ba kasama sa “kanyang” mamamayan ang mga napatay na ito?

Ewan ko ba kung bakit tila kabaligtaran naman ng lahat ng una nang “pinangako” ng Pangulo ang kasalukuyang estado ngayon ng ating bansa. Naghihintay pa rin ako ng jetski expedition ni Pangulong Duterte sa West Philippines Sea upang itusok ng ating watawat. Ngunit hindi ko tiyak kung may balak pa ba ng ating pangulo.

Tila yata hindi na tayo makaaapak pa sa sariling

MGA LIHAM KAY G. SJS

KURO KURO ANG KAMAYAN•DISYEMBRE 2017

Ewan ko ba

teritoryo dahil sa tila untiunting pagiging sunodsunuran ng pangulo, este ng “Pilipinas” sa China.

Matatandaan ding noong nakaraang eleksyon ay halos makipagsapakan na ito sa hangin upang maipakita ang tapang nito na “maipa-

glaban” ang “karapatan” at “maiahon” mula sa kahirapan ang mga kapos palad nating kababayan ngunit nitong nakaraan lamang ay galit na galit nitong sinabi ang maalamat na “Magtiiis kayo sa hirap at gutom, wala akong pakialam” sa mga nagproprotestang mga jeepney drivers laban

haharap sa madla. Pati na rin ang unti-unting pagkaubos ng mga nagiinvest na mga “burgis” sa bansa.

Ang mas pinataas na budget sa kagaganap lamang na ASEAN Summit dito sa bansa para sa mas onting delegado at mga mamumuhunan na lumahok, na dati’y sagaran kung pagmumurahin ng maalamat ng bibig ng Pangulo. Ang unti-unting pagputol sa ugnayan natin sa mga bansang malaki ang naitulong sa bansa. At siyempre hindi natin maaring kalimutan ang mga bagong bansang kafriendship (ni Pangulong Duterte) ng Pilipinas.

Hindi ako dilaw dahil ako’y isang kayumanggi, at hindi ko kailangang maging dilaw, upang magkaroon ng pakialam at ipahayag kung gaanong nakakakulo ng dugo ang estado ngayon ng ating bansa.

Kung gaano tila pilit na isinusubo ng administrasyon ang kanilang mga “naggagandahang” at “mala gintong” mga palpak na plataporma ngunit kung makapagbigay ng mga pahayag sa madla ay may matino nang napatunayan.

Tatlong estudyante mula sa naturang paaralan ang sumulat sa 'Ang Kamayan' tungkol sa kanilang mga hinaing at suhestiyon sa paaralan

LIHAM SA PATNUGOT

Sa kinauukulan,

Mahal na patnugot,

Isa po akong mag-aaral ng ika-12 baitang mula sa Mariveles National High School Camaya Campus at lumalaganap na ang fake news sa ating paaralan. Kaya't ako'y humihiling na gumawa kayo ng Facebook page sa mga pampublikong anunsyo sa ating paaralan para alam namin kung sino ang paniniwalaan.

Salamat at mabuhay 'Ang Kamayan.'

Magandang araw po!

Ako'y lubos na nagagalak na ang ating paaralan ay magkakaroon na ng pahayagan.

Ang aking lubos na kasiyahan na mabasa at malaman ang mga balita na nangyayari sa ating paaralan at mga Maraming salamat po.

sa modernisasyon. Napapaisip na lang ako kung ito ba talaga ang pangulong binoto ng mga mamamayan na naghahangad ng “pagbabago” sa bansa.

Isipin nating mabuti, paano ng aba naman magkakaroon ng “pagbabago” kung halos lahat naman ng nakaupo sa gabinete, Kongreso, at Senado ay mga pawing “recycled” lamang din galling sa mga mas nauna nang mga administrasyon? Kung mayroon akong nakikitang pagbabago ngayon yun ay ang ilang napakabagong miyembro ng gabineteng itinalaga ng Pangulo dahil sa pagsuporta nito noong nakaraang eleksyon kahit tila wala namang alam sa kanyang dapat na tungkulin ngunit mayroong internet connection at kung magpakalat ng kabuktutan daw ng mga kritiko ng administrasyon ay wagas wagasan kahit wala naman itong matibay na basehan.

Idagdag pa nating ang tila “wow bagong” estilo ng pabibigay ng pahayag ng mga “opisyal” ng “ating” pamahalaan na tila mga tambay sa kanto sa tuwing

Lubos na gumagalang, Analyn Imar

BUKAS NA LIHAM

Lubos na gumagalang,

Claribel Portin

TOKHANG

Dibuho ni Neil Magdaong P U M U T A K lang para sa sariling paniniwala.

Pumukaw pansin ang ginawa ni ProDuterte Blogger Sass Rogando Sasot matapos iton g umukit ng malaking ingay sa kalagitnaan ng Asean Summit. Kinompronta ni Sasot si Jonathan Head, isang BBC reporter.

Animo’y batang nagrereklamo ang ganap ni Sasot sa harapan ng maraming tao, isama mo pa si Fake News Queen Mocha Uson.

Mariin niyang hinahanapan ng paliwanag na kung bakit kailangan pang imbitahan si Jover Laurio, isang Anti-

Mahal na patnugot, Sa kasalukuyang estado, nararanasan ang madalas na pagtama ng bagyo sa Bataan at lalo itong ramdam sa ating paaralan.

Lalo na kahit bahagyang pag-ulan lamang at kaunting pagbugso ng ulan ang nararanasan, nagreresulta ito sa pagbaha na nagiging mitsa sa pagputol ng klase dahilan sa hindi makalipat ang kaguruan sa kabi-kabilang gusali at walang madaanan ang mga estudyanteng irregular.

Insulto de Gulat

Duterte Blogger at nagpasimula ng Pinoy Ako Blog, upang depensahan ang sarili sa kanilang istasyon.

Kung mapapansin, idinidiin ni Sasot na bakit dapat mabigyan ng pagkakataon na magpaliwag si Laurio gayong mas kilala naman siya sa larangan ng Social Media. Isa pa sa ikinagalit niya ay ang tila insulto umano ang ginawa ng BBC dahil sa isang parte lamang ng isyu nakatingin ang naging pokus ng diskusyon.

Agad namang kinondena ni Head ang paratang ni Sasot sa

H I N D I napag-isipang mabuti.

Dagdag pa rito, matinding putik ang inaabot ng mga estudyante rito at pagbalot ng maruming tubig sa dinaraanan, maaaring ito ay may pagkakamali sa konstruksyon ng paaralan o may mas lalala pa.

Kahit mayroong DRRR na asignatura ang mga estudyante, hindi ito sapat para sabihing magiging ligtas ang lahat.

Ako'y umaasa sa agarang aksyon at mabisang solusyon para maibsan ang ganitong problema.

Sumasainyo,

Marvin

Perez

kanya. Ngunit hindi naging kontento si Sasot sa naging paliwanag ni Head.

Kung susumahin, tunay nga namang naging pokus lamang sa katiwalian ng gobyerno

ang naging usapin matapos imbitahan si Laurio, ngunit nararapat rin bang pumatol pa kung nalalaman namang walang kredibilidad ang naging pag-uusap.

Hindi ito tungkol sa kung sino ang tama at mali. Mas nararapat na bigyan ng pansin kung sino nga ba sa dalawang ito ang mas nararapat na paniwalaan ng masa. Sa hakbang na ginawa ni Sasot hindi ba’t lalo lamamg niyang pinatunayan na tinutularan na lamang niya ang kanyang idolong pangulo.

Napakahalagang malaman ang kredibili-

Dagok sa Rehabilitasyon

Sinasabing isa sa pinakamatagumpay na programa ng Adimistrasyong Duterte ay ang kampanya nito kontra droga. Kaya di maikakaila kung bakit tila halamang yumayabong ang grado ng pangulo sa mamamayan.

Kaakibat ng kampanyang ito ay ang Oplan Tokhang kung saan tinatayang isang milyong katao ang sumuko mula noong 2016. Kaya di alintana ang pagusbong ng problema sa kung pano ipapatupad ang rehabilitasyon ng mga sumuko.

Kaya naman inilatag ng pamahalaan ang sa tingin nila’y pinakaepektibong solusyon upang maibsan ang dagok na ito. Ito ang pagpapatayo ng Mega Drug Treatment and Rehabilitation Center sa Fort Magsaysay sa Nueva Ecija.

Ayon sa datos, ito na ang pinakamalaking Rehab Center sa bansa na may lawak na labing-isang (11) ektarya.

Kung susumahin, inabot ng 1.4 bilyong piso ang naging halaga ng naturang Center na nagmula sa donasyon ng bilyonaryong Tsino na si Huang Rulun. Tinatayang 10,000 ang bed capacity ng Mega Rehab. Nagsimula na rin na operasyon rito kung saan minomonitor ng 160 na tauhan at 6 na doktor ang

dad ng bawat impormasyong naglipana na tila buhangin sa dagat sa sobrang dami. Basta na lamang ba tayong maniniwala sa binibitawang kataga ng bawat taong aktibo ang partisipasyon sa larangan ng Social Media?

Ang dila ay tila isang apo’y na kayang tupukin ang buong kagubatan. Kaya naman hindi malabong masilaw tayo sa liwanag ng kanilang salita. Importanteng pagningasin din natin ang ating kaisipan sa kung paano natin titimbangin ang bagaybagay nang hindi nagpapadala sa sinasabi ng ilan.

500 pasyente.

Gayunpaman, sa apat na bahagi ng Center ay isa pa lamang ang aktibong nagagamit at napupunan ng mga sumukong pasyente.

Hindi naman nakaligtas sa kritisismo ang naturang Rehab Center. Sa panayam kay dating Dangerous Drugs Board (DDB) Chief Dioniso Santiago, mariin niyang pinuna ang pagpapatayo nito. Iminungkahi ng dating kalihim na mas nararapat umanong isagawa ang rehabilitasyon sa bawat barangay dahil mas magdudulot umano ito ng mas epektibong solusyon.

Kung iisiping mabuti, maganda ang naging programa sa pagpapatayo ng Rehab Center, ngunit sapat na nga ba ito upang maibsan ang dagok na idinulot ng pagsuko ng karamihan sa batas at magdesisyong magbagong buhay? Droga ang naging ugat ng pagkasira ng kanilang buhay kaya naman nararapat lamang na burahin na sa bansa ang ilegal na produksyon nito.

Nawa’y hindi tumigil ang pamahalaan sa paghahanap ng pangmatagalang solusyon sa problemang ito at tuluyan na ng gumaling ang bawat biktima ng ipangbabawal na gamot.

✏

Sabi nila libre JAY MACABULOS • 11-STEM A

NAPAKAGANDANG PAKINGGAN ng "libreng tuition fee" para sa lahat ng mga estudyante ng kolehiyo at mga state universitites sa buong bansa.

Tila sumisilip ang bagong pag-asa na aangat ang kalidad ng edukasyon at magiging "mas" produktibo ang Pilipinas dahil mas marami na "raw" ang makapagtatapos sa pag-aaral.

Ngunit kung titignang mabuti, hindi naman talaga lahat ay makikinabang sa bagong latag na batas na ito. Karaniwang nakakahilo ang sistemang ito sa bansa. Lahat na lamang ay nakikisabay sa "trend". At dahil "trendy" ngayon ang pagpapangako ng libreng edukasyon sa mga kabataan, lahat na lamang ay ginawa na "raw" na libre kahit wala naman silang masusi at konkretong plano at pruweba na ito'y makatutulong sa bansa, maliban na nga lamang kung maari nating gamitin na siyntipikong batayan ang dakilang kasabihang "If there's a will, there's a way."

At hindi ko rin mabatid kung anong pinaglalaban ng batas na ito at saan kukuha ng pondo para sustentuhan ito. Kung ngayong taon ay kaya pa itong gastusan, paano naman sa susunod na mga taon?

Malamang, at hindi na rin ako magtataka kung bukas ay limang piso na ang isang kendi sa sari-sari store at may patong na ring tax lahat ng bagay na pwedeng kainin. Yung tipong magkakanya-kanyang research na ang mga mambabatas ng mga "masama-para-sa-kalusugan" na mga sangkap sa pagkain sabay babanatan buwis. At dahil nga malaki na ang tax wala na ring bibili ng mga produktong iyon, kaya atin na ring asahang magiging organic na lahat ng produkto sa tindahan, malulugi ang mga maliliit na sektor.

Ewan ko ba, siguro nga ang mga mambabatas talaga ng Pilipinas ang mga maituturing na "universal geniuses".

Akalain mo ba namang mas magaling pa sila sa mga economists at iba pang mga eksperto at nakikita nila ang mga mahiwagang "mga" benipisyo raw ng batas na ito. Oo maaaring makapagpatapos ngayong taon ang batas na ito ngunit maaari ring makapagpatigil sa pag-aaral sa iba pang mga estudyante.

Hindi ko man balak mahilo sa lohikong ito ngunit bakit hindi na lamang kaya pagtuunan muna ng pansin ang pagpapatibay sa ilang mga umiiral nang mga batas? Hindi ko naman kwinikwestiyon ang intelektwal na abilidad ng mga mambabatas ngunit ang akala ko ba'y para sa "mga" mamamayan ang kanilang ginagawang mga proyekto? Hindi ba kasama rito ang mga hindi pinalad na makatapos ng elementarya o high school? Nahihilo na ako, mag-aaral na lamang akong mabuti para naman makaabot sa cut-off ng mga "pinagsisilbihan" nilang mamamayan.

BUKAMBIBIG Anong linya sa kanta ang maaaring maisaad sa pamamalakad ng DepEd sa programang K-12 sa Senior High School?

■ I got new rules , I count 'em (Dua

Lipa) "Mas dumaming rinerequire, mas dumaming kailangan kaysa sa Basic Education Program." -- Victor Briones • 12-STEM A

■ Wala ng babalikan itigil na ang

ilusyon ,sayang lang ang oras at ang panahon (Inigo Pascual) "Hindi ko lang sure, pero nandito na tayo , hindi rin natin masasabi na ito ba ay tatagal o ilusyon 'tong ideya ng gobyerno?" --Lour John Mazo • 12-GAS

■ Kaya sa natitirang segundong

kayakap ka, maaari bang magkunwaring akin ka pa (Moira dela Torre) "Sobrang naging masya talaga ako sa naging resulta ng K-12, no doubt ako e, I want to go back here . " -- Dexter Cabiling • 12-GAS

TULANG Tudlingan REVERSE POETRY

MARUPOK NA ILAW Sa edukasyong kupas ikaw ang siyang pupuno Makinig ka at buksan ang mga mata mo Ako,ikaw,tayo marapat na ituwid ito Palaisipang babasag ng pangarap ang gigitla sa mga kabataang ito Maling pananaw ay kalimutan Pagiging pabigat sa mundo’y paghugutan ng lakas Ituwid na ang baluktot na isipan panahon na upang mamulat punan ang kaalamang salat pakiusap ko sa’yo.

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

HUWAG KAMI. Umasa kami sa gusaling ito na Nobyembre raw ay makakalipat na pero anong petsa na wala pa rin. Hustisya!

-Pangalawang patnugot

MAY LALIM

Pagong Gusali

Hanggang kailan? Ayan ang tanong namin. Nawa'y kapag kami'y nakalipat ay kumpleto at ligtas lahat, sa balitang bumagsak ang kisame kamakailan e sadyang nakakatakot at malaking pangamba pa rin ito sa aming mga estudyante.

-Dibuhista

MAINIT na usapan ngayon ang pagpapaurong na naman ng petsa sa pagpapagamit ng dalawang bagong tayong gusali ng paaralan sa kadahilanang hindi pa rin ito natatapos hanggang sa kasalukuyan.

Matatandaang sinimulan ang naturang proyekto noon pang nakaraang Setyembre 2016 at nakatakda sanang matapos nitong Mayo.

Halos pitong buwan na ang lumipas at nananatili pa rin itong "para-sa-iyong-mgamata-lamang". Tunay na nakapananabik ang pagkakaroon ng bagong gusaling magagamit ng mga estudyante ngunit tila kailangan pa nating habaan ang paghihintay sa mala usad pagong na pagtapos sa proyekto. Kung susumahin halos pitong buwan na rin ang lumipas matapos ang unang petsa ng dapat na pagkakumpleto ng naturang proyekto at mukhang hindi na rin inaasahang magamit ito ngayong nalalapit ng pagtatapos ng taon.

Pinondohan ng humigit kumulang PHP 31 198 521.37 ang dalawang bagong gusali na mayroon namang tig-apat na palapag at tig-20 na silid, na nagmula naman sa BEFF - Batch 1 CY 2016. Tumatayong responsableng ahensya sa pagpapaimplemento nito ang Department of Public Works and Highways- Bataan 2nd District Engineering Office kasama ang kontraktor nito na Orani Builders Supply.

Tila nakapagtataka nga lamang kung bakit sa hinaba-haba na ng panahong ginagawa ang mga gusali ay tila mayroon pa ring itong mga depekto. Matatandaan nito lamang nakaraang buwan ay nahulog hindi umano ang kisame sa isang silid sa ika-apat na palapag ng isang gusali. Hindi rin malinaw kung ang depekto ba ay sanhi ng pagkakagawa nito o sadyang hindi lamang talaga angkop ang mga ginamit na materyales.

Hindi dapat minamadali ang progreso. Ngunit ibang usapan na kung ang progreso ay patuloy lamang na inuurong dahil sa kasablayan ng mga responsable rito. Hindi naman masamang sumablay ng kaunti ngunit kailnan nating maunawaaan na lahat ng bagay ay may limitasyon.

Maging karapatdapat sa sariling panunungkulan.

BASAHIN NG PABALIKTAD

HB 5091:Tanggalan ng Pangil ✏

KHRYSS ANNE MONTEAGUDO• 12-STEM A

TILA NGA naibaon sa limot ang itinuturing na lingua franca ng bawat Pilipino.

Umukit ng malaking ingay sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang pag-ugong ng iminungkahing panukalang batas ni District 2 Representative Gloria Macapagal Arroyo, ang House Bill 5091. Naglalayon ang naturang panukala na gawing Ingles ang pormal na Wikang Panturo sa bawat paaralan sa buong bansa.

Kung susumahin, sadyang hindi katanggap-tanggap ang HB 5091 sapagkat nililimitahan nito ang karapatan ng bawat estudyante na gamitin ang kanilang wikang kinagisnan. Isang matibay na halimbawa ay ang pagtaliwas ng panukala sa seksiyon 6 at 7, arikulo 14 ng Konstitusyon ng 1987 na nagsasabing ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Ayon kay Noam Chomsky, mahalaga ang wikang kinagisnan sa unang apat na taon ng pagkatuto. Isang patunay na kung tatanggalin ang Wikang Filipino bilang wikang panturo ay hindi magiging epektibo ang edukasyon sa bansang Pilipinas sapagakat hindi rin naman matututo ang bawat estudyante.

Mariing pinaigting ng KWF ang kanilang pagkundena sa naturang panukala sapagkat ayon sa kanila ay walang matibay na katibayan at basehan ang pagpapatupad nito bilang batas. Dagdag pa rito, hiniling ng KWF na ibasura at wag pagtibayin ang HB 5091.

Masidhi man ang pagtutol ng KWF sa naturang panukala, hindi naman ito nangangahulugan na hindi na nila pinapayagan ang paggamit ng Wikang Ingles bilang medyum sa pagtuturo. Ayon sa Komisyon, maaari namang gamitin ang Wikang Ingles ngunit hindi bilang pormal na wika. Sinuportahan ng UST, Research Center on Culture, Education and Social Issues ang pagtutol ng Komisyon sa panukala.

Pinatutunayan ng pangyayaring ito ang malaking impluwensiya ng wikang banyaga sa buong bansa. Isang matibay na halimbawa upang tayoý mabahala sa kalagayan ng sarili nating wika, ang Wikang Filipino. Kaya’t nagdidikta ito na nararapat na tayong kumilos bago pa man tuluyang mawala ang wikang nagpapakilala sa ating identidad bilang Pilipino.

Ibalik sa isipan ang Wikang Filipino.

Dibuho ni Ryan Gimena

GUEST Column

Huwag tipirin ang pagbangon

B I L A N G B A H A G I ng rehabilitasyon ng Marawi City, naglaan ang Department of Budget and Management (DBM) ng limang libong piso ngayong taon. Malayong-malayo ito sa pahayag ni Marawi Mayor Majul Usman Gandamra na nangangailangan sila ng 90 bilyong piso. Kaugnay nito, maling-mali na tila tinitipid ang pagbangon ng lungsod.

Kung sisipatin ang kalagayan ng Marawi matapos ang limang buwang sagupaan sa pagitan ng Armed Forces of the Philippines (AFP) at Maute-ISIS group, hindi maitatanggi na nawasak ang halos kabuuan ng siyudad. Sa ganitong kalagayan, sadyang kulang na kulang ang halagang ipinagkaloob ng DBM. Malinaw na lahat ng aspekto ng pamumuhay ng mga taga-Marawi ay nangangailangan ng rehabilitasyon.

Kabilang na riyan ang pagsasaayos ng mga nasirang kabahayan, mosque, paaralan at iba pang gusali. Hindi rin dapat isantabi ang relief goods, tulong pinansiyal at pangkabuhayan ng mga apektadong resdente. Lubha rin si-

lang nangangailangan ng matagalang pagsasailalim sa 'stress debriefing' at 'counselling' lalo pa't karamihan sa kanila ay dumaranas ng matinding trauma partikular ang mga bata.

Kataka-takang kakarampot lamang na pondo ang ibinigay ng pamahalaan sa Marawi rehabilitation gayong maliwanag pa sa sikat ng araw kung gaano kalaki ang pangangailangan ng lungsod. Nakahahabag ang kalagayan ng ating mga kababayan na tila nanlilimos ng awa sa mga lingkod-bayan. Maihahalintulad natin ang pangyayaring ito sa pulubing nanlilimos sa isang mayamang tao ngunit tanging sentimo lang ang ipinagkaloob.

Gayumpaman, walang dudang malaki ang halaga ng donasyong makakalap mula sa mga lokal na NonGovernment Organization (NGO) at banyagang bansa. Marahil ito ang rason kung bakit kampante ang gobyerno kahit kakarampot lamang ang ibinigay nilang tulong. Magkaroon naman sana ng kaunting kahihiyan na mas malaki pa ang naitulong ng ibang mga bansa sa ating kababayan kaysa sa mismong gobyerno natin.

✏

MARK LESTER ANDREI CRUZET

Malaki rin ang posibilidad na maulit ang nangyari noong panahon ng bagyong Yolanda kung saan ibinulsa ang ilang bahagi ng pondo. Nakapanggagalaiti na katiting na nga lang ang tulong ng pamahalaan sa Marawi ay posibleng manakaw pa. Kung kaya, nararapat tiyakin na mapupunta sa mga benepisyaryo ang lahat ng pondo at hindi sa bulsa ng masisibang politiko.

Sa kabilang banda, hindi lang naman sa gobyerno dapat iasa ang tulong sa Marawi. Nararapat din tayong tumulong sa ating mga kababayan, in-cash o in-kind donation man. Higit sa lahat, ipagdasal natin ang agarang pagbangon ng mga kapatid nating Muslim.

Sa huli, makabubuti kung kalalampagin ng Task Force Bangon Marawi ang DBM upang dagdagan ng sapat na halaga ang pondo ng rehabilitasyon ng Marawi. Ang pagdaragdag ng pondo ay hindi lamang dagdag tulong bagkus ay patunay rin ito na sapat ang ating habag at malasakit sa muling pagtayo ng ating mga kababayan.

Si Mark Lester Andrei Cruzet, tubong Imus Unida Christian School, na kung saan isa sa mga delegadong lalahok sa National Schools Press Conference 2018.

Siya ay limang taon ng kampeon sa kanyang rehiyon at dalawang beses nang nanalo sa NSPC sa kategoryang pagsulat ng Editoryal. Dagdag pa rito,tatlong beses na rin siyang naging MOCJ ng kaniyang dibisyon (1) Bacoor City (2) Imus City.

Hindi dapat tinitipid ang pagbangon.

3P's kontra Galit

REPLEKSYON

✏

Mga Kawikaan 15:18 Ang mainiting tao ay humihila ng pagtatalo: nguni't siyang makupad sa galit ay pumapayapa ng kaalitan.

Dumadating sa punto ng buhay natin sadyang napakahirap pigilan ng pagkagalit. Sadyang napakahirap nga naman kasi pigilan neto lalo na kung direktang tinamaan nito ang maselan nating pagkatao.

Sa araw-araw nating pakikisalamuha ay hindi na bago ang magkaroon ng kaaway. Kahit pa isa sa pinakamalapit nating kakilala, kamag-anak o kaibigan ay mayroon pa rin posibilidad na maging kaaway natin sila.

Ngunit paano nga ba malalaban ang ganitong uri ng pag-uugali. Mayroong tatlong bagay na dapat nating isaalang-alang.

opinyon9

PASENSIYA “Nauubos na ang pasensiya ko.”

Isang kataga na palatandaan na ang isang tao ay malapit nang magalit o nasa bingit na nang pag-aaway.

Ngunit napakalinaw na isa sa mga paraan upang mapigilan ang pagkagalit ay habaan ang ating pasensya. Nararapat din tandaan na kaakibat ng pasensiya ay ang pagkakaroon ng “pang-unawa” sa kung nga kabubuan ng pangyayari.

Sadyang hindi madali sa atin na magkaroon pa nang pasensiya lalo’t kung kinakain na ang galit ang ating mga puso dahil sa nagawa ng ating kapwa. Ngunit nararapat nating tandaan na sa pamamagitang pang-unawa ay magagawa pa nating

SYRICK SALAZAR • 12-STEM A

pahabain ang ating pasensiya para ikabubuti ng sitwasyon.

PAGPAPATAWAD Isa sa pinakamahirap gawin ay patawarin ang isang taong nasaktan tayo nang husto. Pakiramdam kasi natin ay nagiging mababa tayo at lalo lamang natin binibigyan ng dahilan ang ating nakaalitan sa kung ano ang kanyang nagawa. Ngunit lagi nating tatandaan na kaya lang naman di natin magawang patawarin ang isang tao ay dahil sa hinaharangan tayo ng ating “PRIDE”, isang napakamakapangyarihang kalaban na pumipigil upang lumagay tayo sa tama at hayaan na lamang lumala ang sitwasyon. Kung susuriing mabuti, napakalinaw na upang

mangyari ang pagpapatawad ay nararapat natin ibaba ang ang ating pride at magkaroon ng pormal na usap sa ating nakaalitan nang sa ganoon ay hindi pa lumala at magkaroon ng kapatawaran sa isa’t-isa.

PAGMAMAHAL

mabuti sa ating kapwa. Kaya naman napakalinaw, upang mapigilan ang galit ay nararapat na mas bigyan ng halaga ang pagmamahal sa ating kapwa. Hindi natin magagawang gumawa nang mabuti sa ating kapwa kung walang kaakibat na pagmamahal.

Kung ating isasaalang-alang ang lohiko, pagmamahal ang ugat ng lahat ng positibong bagay na ating nagagawa sa ating kapuwa. Sa simpleng pagmamalasakit, kaya natin ito nagagawa sa kanila ay dahil sa mayroon tayong pagmamahal sa taong ating pinagbibigyan. Sa pagtulong, ang pagtulong ng bukal sa kalooban ay tanda ng pagmamahal kaya naman hindi lingid sa ating kaisipan na tayo nakagagawa na pala nang

Sa ating konklusyon....

Di madaling pigilan ang pagkagalit kaya naman nararapat nating isaalang-alang ang mga nabanggit na 3P’s upang labanan ito. Kung nahihirapan tayo at lagi lamang nating tatandaan na maaari natin g hingiin sa Diyos at Siya mismo ang magtuturo sa atin sa kung paano natin ito maisasakatuparan nang sa ganoon ay pumapayapa ang ating kalooban

lathalain ► BATANG INA

TIYARA: Ningning sa mata ng Kontesera ✏

GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A

Tumayo ng tuwid.

Ngipin ay piliting ingiti.

Naaalala ko pa ang mga sandaling tila kalahati ng aking katawan ay pinipilit na pagalawin habang ang kalahati ay nahubaran ng takot sa kaba. Isa sa mga nakagagalak na paligsahan sa loob at labas ng paaralan ang tulad ng mga ganitong prestihiyosong patimpalak ng kagandahan. Lahat ay nagkikinangan, naghanda at nagsanay. Inensayo ang isip sa mabilis na pagbuo ng mga salita at pariralang handang handang sambitin sa harap ng maraming tao. Nag-aral at natutong tumayo sa isteleto.

Beauty and brains ika nga.

Subalit ang buhay ay tila may kakaiba talagang timpla. Ang noo’y pinag-aaralang paglakad ng matuwid at matalino ngayon ay itinuturo na. Hawak ang dalawang kamay ng batang tila aking singhulma. Iba ang saya sa tuwing siya’y makikitang nakatawa at hindi maipaliwanag ang kabang nadarama sa tuwing siya’y nadarapa. Ang noo’y librong hawak upang pag-aralan ang mga katanungang maaaring maibato sa patimpalak ngayon ay nauwi sa pagsiguro na lahat ng ibinibigay sayo ay ligtas at may sapat na nutrisyon.

Gimik namin noon puyatan natin ngayon.

Isa sa mga masasayang kabanata ng isang pagiging kabataan ay ang pakikisama sa mga kaklase’t kaibigan. Ang mga asaran na nauuwi sa tawanan at walang humpa’y na kantiyawan. Sumasabog ang halakhakan sa loob ng silid-aralan. Ngunit ngayon, ako’y mag-isa na, kasama ang munting hulma, nag-aaruga. Ang hindi mapigil na bungisngisan noon ay napalitan ng pagpapatahan sa bawat ‘unga’ na mula sa iyong munting labi. Hindi asaran ang nagpupuno kundi ang pasensiyang dapat ay ilaan sa iyo.

Oo, isa ako sa kanila.

Ayon sa Philippine Statistics Authority, mahigit 200,000 kabataan ang nabubuntis at naging batang ina taon taon mula 2011 hanggang 2015. Kungsusumahin higit isang milyong kabataan ang nabubuntis sa loob ng anim na taon hanggang sa kasalukuyan.

Ayon sa PopCom, nakababahala ito dahil

magiging pabigat umano ang sitwasyon sa ekonomiya ng bansa.

Pabigat man kung ituturing, handang patatagin ang loob para patuloy na lumaban.

Hindi na paligsahan. Hindi na pagandahan. Hindi na patalinuhan. Bagkus ito’y panibagong pagsubok para sa kasalukuyan.

Hindi na ipipilit ang mga ngiti sapagkat ang munting anghel na ito’y kusang nagbibigay liwanag sa mga labi at mata. Wala ng isteleto pa dahil ako na ang gagabay sa bawat pagtayo at paglakad sa kabanata ng buhay niya.

Libro’y binitawan man ngunit mas malaking aral ang natutunan.

Ang pagpili ng pahinang bubuksan ay mayroong iba’t ibang dalang karunungan.

Hindi hadlang ang pagkakadapa sa muling pagbubukas ng bagong kabanata. Lagaslas man ng mga pahina ng libro ay nauubos ngunit ang kabanata ng buhay ay patuloy na maisasalarawan.

Paunawa: Ang istorya ay mula sa isang noon ay ka-kompitensiyang ngayon ay naging inspirasyon para sa isang makabuluhang akda. Hindi man nakamit ang inaasam na korona ay mayroong higit pa sa koronang dumating sa buhay niya.

✏ JAMEA ME-ANN BORJA • 11-STEM A

KALINGA NG MAAGANG INA. Sa pagkalong ng isang sanggol ay ang pagkalong ng responsibilidad bilang ina. kuha ni John Christian Agustin

Palala ✏

HALINA'T BASAHIN MO, PARA MAINTINDIHAN MO SILA

EDUKASYON PA

Punding ilaw ng Pilipinas sa ib

► MAY KAPANSANAN

Marahil hindi rin tama na ating kaawaan ang mga taong may kapansanan

PAG-ASA SA PAGBABAGO. Humigit kumulang 70 bahagdan ng estudyante sa Camaya ang pagyakap sa inklusibong edukasyon, kita sa larawan ang saya ng 11-STEM A ukol sa usaping pagkakaiba-iba. - kuha ni Kennlee Orola

NAGKAKAISANG PAG-ASA. Pagkakaroon ng bawat isa ng karapatang makapag-aral ang pinapangarap na ipairal ng mga taong nagkakaisa para sa pag-abot ng iba't-ibang pangarap. kuha ni Estarie Jay Dulay

Tapos na ang malulungkot na araw ng mga punding ilaw, simula na ng kaliwanagan sa mga inakalang wala ng kuwentang kuwento.

SYRICK SALAZAR • 12-STEM A

Pabili nga po yelo, yelo po pabili pabili po yelo.

Palilalia.

Pinagtatawanan. Kantiyawan at tuksuhan ang inaabot sa iba’t ibang tao, araw-araw. Hindi ko mawari kung ano ang mali, sap ag-uulit ulit ng sinasabi. Tila mas masarap pa nga itong pakinggan kaysa sa masasamang salitang lumalabas sa bibig ng mga normal na taong may sapat na kakayahang makapag-isip at makabigkas ng maayos. Marahil lahat ng karunungan ay umakyat na sa ulo ka’y ang utak ay nakikiliti na siyang nauuwi sa katatawanan ng isang batang hindi dapat tumatanggap ng karanasan.

Aaako po si si si.. ako ako po si.

Kung pautal-utal, paulit-ulit ang pagsasalita ng isang batang magaaral saan siya huhugot ng lakas ng loob na humarap sa kaniyang mga kamag-aral? Kung sa panahon ngayon presentable kang tingnan, maganda ang tindig, angkop ang boses ay hindi pa din napapansin, paano pa ang mag-aaral na hindi magawang ipakilala ng maayos ang kaniyang sarili? Ilan lamang ito sa mga rason kung bakit nahihinto sa pag-aaral ang mga batang may kapansanan.

Patuloy na lumolobo ang bilang.

Ayon sa Census noong 2010 ay mayroong 1,442,586 bilang ng Pilipinong may kapansanan. 49% sa Pilipinong may kapansanan ay babae.

26% sa Pilipinong may kapansanan ay nabibilang sa edad 0 – 19. 3% sa mga kabataang may kapansanan (may edad 7 – 12) ay nag-aaral. Nangangalahati lamang ang mga babaeng may kapansanan na nakapag-aral o may trabaho kung ihahambing sa mga lalaking may kapansanan.

A

ng pasukan ay matatapos dahil sa tintang paubos na.

Nakaharap sa pisara. Lantad ang sulat kamay na binabasa.

A e i... A e o...Aeio.Ubos na ang enerhiya sa paulit-ulit na pagbabasa ng patinig isama pa ang kantang abakada. Kumakalam ang sikmura kasabay sa pagsakit ng ulong walang laman.

Kaliwete ang gamit. Sarado sa pandinig. Tikom ang bibig. Tumatalang dalawang porsiyento lamang ang napabilang sa mahigit dalawang milyong kabataan na amy kapansanan ang nagnanais makapasok sa paaralan sa karapatang makapag-aral ay kabisado na ng bawat isa ngunit nariyan ang pagkukulang partikular sa naninirahan sa ibayong lugar na malayo sa kamay ng siyudad.

Ang ginto ay para sa itim. Ang ginto ay para sa puti. Ang ginto ay hangad ng lahat.

Tamang edukasyon. Sapat na kaalaman. Kagawaran ng Edu-

Malaking pribilehiyo na, na buo ka.

Maraming kabataan sa kasalukuyan ang patuloy na hindi nakukuntento, namumuhay sa inggit. Hindi nila alam na maswerte na silang, nakapag-aaral, nakapagsasalita, nakaririnig, nakakatayo, nakakatakbo, nakakakita at nakapag-iisip. Lingid sa kaalaman ng marami na sa bawat isang hiling sa material na bagay ay mayroong limang taong nagdarasal na sana’y matapos na ang kinasadlakang paghihirap. Paghihirap na panghabang-buhay ng dadalhin.

Maraaming sala-salamat po. Salamat po.

Marahil hindi rin tama na ating kaawaan ang mga taong may kapansanan bagkus ating ipagdasal ang kanilang kalakasan upang kaharapin ang pangaraw-araw na dinaranas at patuloy na lumaban sa hamon ng buhay. Bilang indibidwal na mayroong normal na buhay, ay matutong makuntento at magpasalamat sa poong maykapal si biyayang buhay na kaniyang ipinagkaloob dahil hindi lahat ng tao ay nabigyan ng pribilehiyong mabuo.

Hindi mabilang kung gaano kadami ang sakop ng inklusibong edukasyon.

Hindi lamang ito.

Marami pa.

atbp.

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

► KAHIRAPAN

10-11

Oy, Pagkain lang ang nakakawalang gana KAHIRAPANG 'DI KAWALAN. Taliwas sa kahirapan ang determinasyong magkaroon ng kaalaman. Hindi kawalan ang mahirap na estado ng buhay sa pagkatuto ng batang may pangarap. - kuha ni Kennlee Orola

KAPITAN NG KAALAMAN. Lapis at papel ang tanging takbuhan ng batang pursigidong mabigyan ng pagkakataon sa karunungan.. - kuha ni Kennlee Orola

ARA SA LAHAT

✏

ba't-ibang Poste ng Buhay kasyon nangunguna sa sa karera.

Dala ang supot ng pag-asa saka ibabahagi ng tapat. Babalutan ang aklat saka ipapabasa, ibabaon sa murang isipan saka lalago ng tuluyan.

Lahat ay mabibiyayaan ng handog na mula sa mayamang kaalaman.

Sampung kamay, tulong tulong sa pagbabantay. Tatak kabataan.

Taglay ay karunungan.

Sa bilang ng 3.8 milyong di nakapag-aral at walang kakayahang mag-aral. Dahilan ay kahirapan. Iba't - ibang programa ay sinimulang makiisa sa pagtataguyod ng edukasyon para sa bawat isa. Bagong oportunidad. Marahil ay bagong pag-asa.

Bago ang papel. Bagong tasa ang lapis. Bitbit na ang bag, laman ay kahusayan.

Sa patuloy na pag-usbong dumarami ang bilang ng nais magtaas ng kamay at umakyat sa rurok ng tagumpay. Marami ang may gus-

tong buhay nila ay makaranas ng kaginahawaan at katiwasayan. Lahat ay may pangarap. Ang pangarap ay tutuparin. Sa tamang edukasyon masusukat ang pagkapit sa tugatog ng kinabukasan.

Isusulat ko ang aking pangalan, saka ako makikilala sa aming bayan.

Pagsisikap ay siyang daan sa kaunlaran.Tamang pag-iisip at pamamaraan. Maitataguyod ang minsang bumagsak na kalagayan.

Sukat sa edukasyong kayamanan ng lahat, bawat isa ay paniguradong sisigla at mithiing kaunalaran ay matatamasa.

Bilang parte ng Sustainable Development Goals (SDG) sa bilang apat(4) sa de-kalidad na edukasyon na siguraduhin ang inklusibong edukasyon na para sa lahat at gamitin ito para sa pangmatagalang pag-aaral.

Sa kabilang banda,kamakailan ay pumirma si Pangulong Rodrigo Roa Duterte ang batas na Republic Act 10931 o Universal Access to

► ESTUDYANTE ISLAS TRABAHADOR

.

Sandali tayong manahimik at pagtuunan ng tingin ang mga papansin.

Mahirap makisabay sa uso, mahirap iwasan ang tukso ng puso, ngunit tila mas mahirap yatang matuto. Matuto ng mga bagay na hindi nakasanayan, pero kailangang tanggapin bilang bagong gawain sa lipunan. Ang mga taong dati lamang nagpapadyak ng kanilang mga bisekleta na sa kaniya – kaniyang galing sa diskarte ay nadugtungan ng 'sidecar' para matawag nang 'pedicab', ngayon ay papadyak na lang upang buhayin ang pinagpahingang makina. Sa araw - araw na paglalakad, kahit hindi ko man makita ang 105,633,254 na populasyon ng Pilipinas ayon sa istatistika ng kalalabas na diyaryo para sa araw na ito.

Lahat ba ng nabubuhay dito ay may kagustuhang matutong pumadyak?

Saglit akong mananahimik habang nag – aabang ng masasakyan sa harapan ng tindahan ng sorbetes na punong – puno ng litrato ng batang masugid na pinag – aralan ang pagharap at pag - anggulo sa lente ng mga kamera upang paniwalain ang mapapaniwala sa masarap at perpektong pagkakatimpla nila ng sorbetes ngunit tila ginto ang presyo bawat panalok. Sa hindi inaasahang pagdating ng punuang dyip, mapapatingin ako sa orasan at mapapasingit sa mababait.

Alas – otso na, huli na naman ako sa klase. Ano pa nga bang bago?

Dudukot ako sa pitaka at iaabot ang bayad, pagtapos ay kokompyutin ko ang matitirang pera at ihihiwalay sa gagastusin ko para ngayong araw. Lahat kaya ng tao ay natutong magtipid? Kadalasan kasi, sa panahon ngayon, kung saan nakakain na ng paunti – unti ng kahirapan ang bayan ni Juan, 20.2 % ang hindi na makapag – aral o makapunta man lang sa eskwelahan upang matuto, pumapangalawa sa maagang pagpapamilya o problema sa pamilya na mayroong 42.3 % na siyang pinaka - dahilan ng kakulangan ng kaalaman at sa estado ng pinag – aralan ng kabataan.

At isa sa pinakamalalang kaso? Ang sobrang pagkatuto.

Sila ang matatawag na mahihirap na mag – aaral, 'yung tipong dapat sinasaluduhan, pagtapos ay malakas – lakas mong babatukan. Hindi sila 'yung tipong sa kabila ng kahirapan, sa kabila ng pagiging imposible sa kanila na makapag – aral pa, e mas pipiliin pa ding pumasok sa eskwelahan ng hindi nakasapatos at butas pa ang suot na tsinelas.

Papasok ng may naninilaw na pang – itaas at huli sa klase. At 'yung mga sinasaluduhang tunay.

Pumara ako sa lugar na kanilang laging puntahan.

Dahil sila ang nawawalang 19.7% na nawawalan na lang ng interes na mag – aral dahil sa purong katamaran na bubuo sa 100% na rason kung bakit simula pa lang ng una, mahirap na ang mag - aral para sa mahihirap. Doon tayo sa masasabi nilang mahirap na mag – aaral dahil wala silang kakayanang tustusan ang kanilang mga pangangailangan— ay mali—dahil pala sa winawaldas nila ang panustos ng kanilang mga kinabukasan sa walang kasiguraduhan para sila'y maibida bilang isang mahirap na mag – aaral.

Sandali akong mananahimik at hihintaying mapansin ng mga nagpapatay – malisya.

"Kuya. Log – out niyo nga computer ng 2, 3, 4. Mga estudyante 'to e."

Makukuha sila sa tingin, tatayo't pagtapos ay mapapabulong na lang ng 'Si Ma'am ST.' At sasabay sa akin maglakad pabalik sa eskwelahan sa hindi kalayuan. Titingin sa orasan, at muling mapapaisip, hindi nga lahat ay may kagustuhang matutong pumadyak.

Pero lahat ay sinusubukang labanan ang katamaran. At ang iba'y susuko dahil ayaw nang matuto.

Sila nga.

Sila nga ang mahirap na mag – aaral.

Mahirap disiplinahin para mag – aral.

SAYAW: Sayo Ang Awa, Akin ang Gawa ✏

Alam ko naranasan mo ng bumuhat ng labing siyam na libro sa elementarya, labing dalawang kuwaderno sa hayskul, isang binder at apat na modyul sa senior high at isang pad nng dilaw na papel at ilang pirasong bolpen sa kolehiyo.

Hindi ko mawari kung bakit ganoon ang buhay mag-aaral, tila yata pagaan ng pagaan habang tumatagal ngunit bakit sakin tila habang buhay mabigat?

Sa umaga’y mag-aaral, sa dilim ay sumasayaw.

Kung ang tingin mo sakin ay taga-aliw, oo tama ka. Ngunit hindi sa paraang iniisip mo. Isa akong payaso na sumasideline sa mga selebrasyon ng kaarawan. Matapos magpalit bihis mula uniporme hanggang sa isang kostyum at mangilan-ngilan kolorete sa mukha. Lahat ng nag-aabang ay napapatawa, napapasaya. Ngunit paano, saan, ano, bakit? Hindi ko alam kung paano ko kinakaya ang lahat ng ito.

Buto’t balat man di patitibag.

Ayon sa mga datos ay kalahati lamang ng populasyon ng mga mag-aaral na isinasabay

Quality Tertiary Educational Act na nagsasabing libre ang matrikula para sa mga State Universities at Colleges, ito ay magiging patunay na ang punding ilaw ay unti-unti ng naliliwanagan Bilang produkto ng Batas Republika 10533, tayo ang magsisimula ng pagbabago, pinadali na ang buhay, tayo na lamang ang magtutuldok sa mga pangarap at katatagan natin para magpursigi sa pag-aaral.

Sa mga ipinaligid na punding ilaw, hindi lamang iyan ang sakop ng tinatawag na kaliwanagan , marami pa, hindi sapat ang isang papel para sabihing iyon lamang.

Sa daming klase ng tao sa mundo na sakop nito ay mas masasabing marami pa ang bilang ng taong nakapaloob dito.

Nakikita ko na ang liwanag ng tagumpay at tatahakin ko na ito papunta sa pinapangarap ko.

Matatapos na at hindi dahil ang tinta ay mauubos na.

ANGELENE CANLAS • 12-HUMSS A

MARVIN MONFORTE•12-STEM A

ang pagtatrabaho ang nakatatapos ng kanilang pag-aaral. Ito ang nakalulungkot na katotohanan sa kabila ng pagbubuhat ng sako sakong graba, paghahalo ng semente, pagbebenta ng iba’t ibang produktong nakakain, bag, wallet, paglilinis ng ibang bahay, pagtanggap ng labada, pagtatraysikel at kung anoano pa. Hindi lahat ng nagsisikap nakakatapos.

Mataas man ang probabilidad ng pagbagsak, laban lang.

Habang may buhay, may pag-asa. Hangga’t may trabaho, kayang-kaya makapag-aral.

Hangga’t nagsisikap hindi hihinto ang pagpasok ng opurtunidad sa buhay ng kahit na sino man. Walang masama kung ipagpapalit ang mga gamit pang-eskwela sa mga kagamitan para sa hanap buhay subalit sana’y huwag kalilimutan na ang pinto ng karunungan ay ang siyang magbubukas pa para sa mas maraming maaaring paroroonan.

Hindi magsasawang sayawan ang buhay.

Kadalasan hindi gaya ng pelikula ang totoong buhay. Kailangan magsikap, kumayod dahil walang dumarating ng instant.

Walang biyayang isasampal sa’yo para masalo ang lahat.

Bawat pag-unlad ay masusing inaabot at pinagtatrabahuhan. Kung kaya’t, kung ang tanging paraan ay sayawan ang buhay, bakit ka hihinto?

12 lathalain Pangarap sa Hinaharap

ALS: Ang Lakas ng Sambayanan ✍ JAMEA BORJA •11-STEM A

Mistulang isang malaking biyaya ang Alternative Learning System sa mga kabataang walang kakayahan na makapag-aral at sa mga mag-aaral na hindi nakapagtapos ng kanilang pag-aaral.

Kahirapan ang siyang hadlang sa pagpapatuloy sa tuwid na daan kung kaya’t maraming kabataan ang nawawalan ng pag-asa na maipagpatuloy ang kanilang paglalakbay. Ngunit ang nasabing sistema ang nagsilbing gabay ng mga kabataan sa kanilang paglalayag.

Mga natatanging guro ay nagsagawa ng kanilang espesyal na aksyon at nagsimulang tugunan ang mga suliranin ng mga kabataang kapos sa edukasyon.Sa pamamagitan ng sistemang ito, ang mga pangarap ay nagawa nang tuparin kung kaya’t nagsimulangdumami ang mga kabataan nais magsimula muli at bumangon mula sa pagkahinto sa kanilang pag-aaral. Narito ang ilang mga proseso na makatutulong sa bawat isa na mapabilang sa ganitong uri ng sistema ng edukasyon.

Una. Recruitment Sa prosesong ito, ang mga piling guro ay maghahanap ng mga kabataang hindi nakapagtapos ng kanilang pag-aaral. Sa oras na umabot na makapag-aya o makakuha sila ng 10 pataas na mag-aaral ay maaari na silang bumuo at magsimula sa kanilang gagawing klase. Ang mga mag-aaral na magkakalayo ang lugar ay pagtatayuan ng isang paaralan na maaaring mapuntahan ng lahat.

Pangalawa. Pagpili kung saan sila nararapat.

Ang mga coordinators at mga guro ay magsasagawa ng isang pagsusulit para sa mga nagbabasakaling makapasok sa klase. Ang pagsusulit na ito ay tinatawag na “Function Literacy Test” o FLT. Ito ay isinasagawa upang malaman kung saang klase sila nararapat ipasok. Maaari sila ay mahati sa elementarya o sekondarya .

Pangatlo. Pagbuo ng klase Magsisimula silang bumuo ng kanilang klase upang mapatupad ang sistemang ito. Ito ay kanilangmagagampanan sa tulong at suporta ng mga opisyal ng barangay, punongguro, at mga stateholders. Magkakaroon rin ng “review sessions” at maghahandog ng mga modyul na makatutulong sa pag-aaral ng mga learners.

Pang-apat. ALS Registration Ang mga learners ay nararapat na magparehistro bago kumuha ng Accredation and Equivalency Program o ANP. Nararapat na ipasa nila ang pagsusulit na ito upang sila ay magkaroon ng sertipikasyon na katumbas ng diploma. Sa oras na makatanggap ssila ng sertipikasyon, masasabi na sila ay nakasulit na sa kanilang pag-aaral.

ANG KAMAYAN•DISYEMBRE 2017

PAGTALA SA TALAARAWANG BUKAS ✏

GANDANG 'DI MO INAKALA. Itinanghal na Mutya ng Mariveles 2016 ang gurong taga-Camaya na si Bb. Dianne Pangilinan si kuha ni Louella Cueva

Sa paglapat ng tinta sa kanyang talaarawan, maririnig ang iyak ng munting ang hel na magsisilbing panimula sa istoryang pupuno sa musmos na pangarap.

Sa paglapat ng tinta sa kanyang talaarawan, maririnig ang iyak ng munting anghel na magsisilbing panimula sa istoryang pupuno sa musmos na pangarap.

Mapuputing balat na tila isang niyebe, kaniyang labing nilapatan ng pulang mga rosas at balingkinitang katawan na siyang tumataglay sa angking kagandahan. Ipinanganak noong Hulyo 6, 1995 sa lugar ng San Fernando, Pampanga. Binigyan

ng sapat na pag-aaruga ng magasawang G. Dan at Gng. Vinia Pangilinan. Siya si Binibining Diane April Santiago Pangilinan, kasalukuyang naninirahan sa bayan ng Mariveles na patuloy na nagbibigay ng inspirasyon sa bawat kabataang may natatanging pangarap. Bata pa lamang siya ay pangarap na niyang maging isang doktor, inhinyero at accountant. Iginugol niya ang kanyang buhay elementarya sa Antonio G. Llamas Elementary School o AGLES, at nakapagtapos ng hayskul sa Mariveles National Highschool-Poblacion.

Dahil sa kaniyang pagsisikap at matinding determinasyon sa pagaaral nagkamit siya ng mataas na karangalan at siyang naging daan sa pagpapatuloy na tahakin ang paglalakbay sa kolehiyo.

Ang magandang pabalat ay nagbigay kulay sa mata ng mambabasa at humanga sa kaniyang angking husay na tinatamasa.

Hindi naging madali ang pagsabak sa kolehiyo sapagkat nariyan ang hadlang sa pinansyal na problema. Sa University of the Philippines Diliman ang paaralang kaniyang tinahak upang unti-unting liparin ang

ANGELENE CANLAS • 12-HUMSS A

kaniyang pangarap. Sapat na determinasyon at dedikasyon sa pag-aaral ang inilaan makapagtapos lamang. Nakipagsapalaran sa pagsubok ng buhay at nanatiling matibay upang di magpatinag sa kamay ng pagsuko. Bilang kapalit ng kaniyang skolarship sa Manila, binigyan siya ng pagkakataon na magbahagi ng kaalaman sa mga kabataang nais lumipad katulad niya.

Masayang itatala ang mga masasayang alaala habang patuloy na binabalikan ang istoryang kamangha-mangha.

Sa pagharap sa pisara at pagbukas ng isip para sa iba, ito ang siyang bagong yugto na kaniyang tatahakin. Ngayon, isa na siyang kamang Sa pagharap sa pisara at pagbukas ng isip para sa iba, ito ang siyang bagong yugto na kaniyang tatahakin. Ngayon, isa na siyang kamangha-manghang guro ng paaralang Mariveles National Highschool Camaya Campus. Ito rin ang magiging daan niya upang ipursigi at pagtuunan ng pansin ang karera na nais niyang tahakin pagdating sa larangan ng Matematika.

Magpapatuloy ang paglipat ng pahina at ang istorya ay di matatapos sapagkat ang pag-abot sa

pangarap ay tuloy sa pagdaloy.

Tila isang talaarawan ang buhay na nagbigay kulay sa pangarap na sumisilay. Sa araw-araw ay may di inaasahang pangyayaring darating ngunit di balakid sa paghinto sa kinabukasang paparating. May natatanging mithiin na tutuparin at patuloy na liliparin na bubuo sa istoryang may dalang aral at inspira-

syon sa mga kabata-

ang may pangarap ring nais abutin.

MICRO EFFORTS WILL HAVE MACRO EFFECT

Tumpak Ganern

"The real problem is us because of our ignorance and apathy," ani Karen Ibasco, Miss Earth 2017 (Ang totoong problema ay tayo dahil sa ating kamangmangan at kawalan ng interes.)

✏ GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A 2008, 2014, 2015 at 2017 ng kompetisyon.

Physicist isa ng Environmental Heroine! “…what I do is convert their destructive Maraming adbokasiya ang paglalakbay criticism into a constructive one…” ng tao. Mayroong naghahangad ng kayaIsang positibong pananaw mula kay manan, kapangyarihan at kung minsa’y Karen Ibasco. pagkakakilanlan para sa kasikatan. ‘Sing #BIODIVERSITY. micro to macro effect. yabang nito ang mga daan na masalimuot Laban! at tila nakakalito kung tatahakin. Ngunit Hindi na biro ang problema at kalamikung sisiyasatin at tiyak mararating. dad na ibinabalik sa sanlibutan ng Inang Kaliwa, kanan, harap. Kasunod ay Kalikasan ngunit bawat aksiyon ay may isang nakakasilaw ng ngiti. bungang sumasalamin sa pinag-ugatan Tila mga lamparang binuhay ng apoy “May this be a beacon of hope for ang mga nanood ng ginanap na Miss everyone to see that our micro efforts will Earth 2017 sa bansang Pilipinas. Wari’y have macro effect as we take this chalnaging estudyante ang mga ito sa panlenge together…” pampanalong sagot ng ingin ni Ms. Karen Ibasco, isang propekandidata. sor sa Unibersidad ng Santo Tomas sa Ang pagtayo sa harapan ng maraming lungsod ng Maynila. tao ay hindi lamang upang maipagmal2008… aki ang sarili subalit ito’y para sa buong Body, beauty and brains. bansa, mundo at para sa kalikasan na Idinaos ang prestihiyosong pageant siyang bigay ng may likha. sa sariling bansa ng kandidata na siyang “No amount of words will change the pinagmulan ng samu’t sarong opinion fact that the battle has already been won” at konrotbersiya. Subalit malakas ang – Karen Ibasco, Miss Earth 2017. ebidensiya na tunay namang may laban Ga-bundok na bato ng batikos. ang kandidata na hindi humadlang sa Binhi’y korona’t reposibilidad ang bunpananaig ng karisma nito sa pagtatapos gang hindi nagtatapos.

ISTORYA SA LIKOD NG GIYERA

M

alas.

Daot.

Salot.

Sumpa ng Lipunan!

Makulay ang

✏

CAMOUFLAGE ✏

makabagong mundo. Kung noo’y itim at puti lamang ang pakakakilanlan ngayon ay nagyabong na. Paunti-unting natanggap ng mundo ang bawat kalakasan at kakayahan ng bawat nilalang.

Sinasaluduhang propersyon umarangkada ng pagbabago.

Sundalo. Isa sa mga tropang ibinala ang grupo ni Dhan Ryan Bayot o mas kilala na ngayon sa bansag na ‘Soldier Bayot’.

Ang 23-taong gulang na ito ay siyang binalot ng karangalan at respetong talagang hinahangaan.

Marawi. Syudad ng mga kapatid nating Maranao.

Tahanan ng mga templong taon na ang binilang ng itinagal. Isang pook na hatid ay kapayapaan at ipadama ang simoy ng kalakasan

larawan mula sa aawsat.com

HULING KAWAY P

MARY JOY ASUNCION • 12-STEM A

ng relihiyon. Ngunit nabasag ang lahat ng isang kaguluhang hindi inaasahang mamulat.

Takot, poot at pangamba.

Tatlong payak na salitang naghari sa mahal na tirahan ng mga Maranao.

Dahil ditto ay sunod-sunod na ipinadala sa giyera ang mga kapatid nating sundalo upang maipagtanggol ang bayan laban sa madilim na kapalaluan.

Kubli ang kaba at pangangatog ng tulad ay sama-samang sumuong sa laban ang 61st Infantry Battalion na kinabibilangan ng baguhang soldier na si Bayot. Dala ang pangalan ng ama, taas noong sumulong sa walang kasiguraduhan.

‘Bombahin ninyo nalang location ko sir’ (Just bomb my locaton sir) Isang pariralang binubuo ng pitong mabibigat na salita.

Makapangyarihang sambit na

naglalayong katilin ang sariling buhay para sa nakararami.

Mahinahong itinuro ng binatilyong sundalo ang lokasyon ng sariling tropa.

Bumagsak ang bomba kasabay ng static ns tunog ng radyo.

Natagpuang walang buhay, may gilit sa leeg na bahagi ng katawan.

Maputla at wala ng hininga pang sana’y magsisilbing pag-asa para sa mga mahal sa buhay at taong patuloy na nanalig sa buhay mula sa maykapal.

Pundasyon ang siyang kumuha sa katawan ng kaawa-awa.

Kasama ng iba pang sundalo na mula sa 1st Infantry Division, isang luhaan at wasak na ama ang sumalubong. Kinikilabutan at pikit matang inakap ang malamig na katawan ng anak. PAALAM. Huling patak ng luha.

Respetong sinalubong ng madla.

GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A

aalam. Sapagkat pangarap ng naputol, Kapalit ay pagsisikap.

Sa pagmamasid sa paligid, oras ay patuloy sa pag-usad, mga kamay na tila naghahabulan, sa sandaling madapa lahat ay napatulala.

Nagiisip na muli na namang lumipas.

Ngunit sa bawat paggalaw saan ng aba pupunta?

Lakbay Aral.

Halos 550,000 pasahero kada araw ang dumuedepende sa Metro Rail Transit o mas kilala bilang MRT. Io Masa sa pinaka-abalang rapid transit lines sa Metro Manila. Gamit ang magnetic card tickets napapadali ang pagtugon sa mga pasahero.

Ang korporasyon ng MRT ay may maintenance provider mula pa sa Japan na Sumitama Corp. Datapwat may teknolohiyang sumusuporta, hindi naiiwasan ang mga aberya dahil sa sobrang 200,000 sobrang pasahero salungat sa maximum capacity ng serbisyo.

Nobyembre 14,2017

Nagmarka ang mga nawalang dugo mula kay Angeline Fernando, 24 anyos na umano’y bread winner ng pamilya.

Alistang hinila ng isa sa mga guwardiyang nagbabantay sa istasyon ang babaeng ito na tla nahilo kaya bumagsak malapit sa papaandar na tren. Naipit ang kaniyang braso sa pagitan ng ikalawa at ikatlong bagon na nagsanhin ng malalang insidente sa kaniyang braso.

Sa loob ay komedya, sa labas ay drama Kung isang commuter at araw-araw ng nagtitiis sa pakikipag-balyahan sa MRT trains at stations kilala mo na ang 5 uri ng tipikal na pasahero sa korporasyon.

Una ang pusher, palaban sa gitgitan.

Pangalawa ang artist, Pablo Picasso ang galling sa pagpinta sa mukha habang umaandar ang sinasakyan.

Ikatlo ay tsismosa, radyo ng bayan.

Ikaapat kamay ang naglalakbay, kung hindi ‘magna-‘, alam na ang

isa. Huli ay ang mapagtiis, kapag walang panyo hindi nalang humihinga.

Hulog ng langit ang dapat bisita lamang.

Sa tulong lamang ng cardigan at sinturon, paghihirap ay naibsan.

Sa tulong ng isang 27-anyos ng medical intern. Nabigyan ng paunang lunas ni Charleanner Jandic ang babaeng naputulan ng braso sa istasyon at siya na ding nagpatawag ng ambulansya. Niasugod ito sa Makati Medical Center at doon binigyan ng tamang lunas.

“Siguro po further first aid training ang kailangan to cover situations gaya ng kahapon.”

Rekomendasyon ni Charleanne Jandic.

Marahil ang sandaling pagkahilo ang senyales na ng paalam ngunit sa isang anghel na may malasakit sa kapwa problema at pangamba ay napalitan.

Sa muling pagkakabalik ng pag-asa.

Pangarap at ngiti’t nasilayan na.

halaw mula sa changiairport.com

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

→ HUGOT NI DONNA SA MGA ISYUNG PANLIPUNAN

Pagkakaisa sa pagitan ng pagkakaiba ✍ JAMEA BORJA •11-STEM A

Patok na patok ang mga pambatakang hugot at punchlines ng Grand Winner ng Funny One Season 2 na si Donna Cariaga.

Singbagal ng pag-usad ng sasakyan sa EDSA ang pagmomove on ng komedyante sa kaniyang dating nobya tinawag nya sa pangalang "James". Narito ang mga hugot ni Donna nna talaga namang makakarelate sa iba lalong lalo ma sa kabataan ngayon.

1. " Naalala ko siya sa lahat ng bagay, malaki man o maliit, kahit

✏

tissue pa yan".

-Darating din ang panahon, makakalimot rin tayo sa alaalang mapapait. Balang araw mapapasigaw na lang tayo ng "I can tissue already."

2. "Okay na ko nakamove on na ko, limot ko na siya."

- Iyan marahil ang salitang panakip sa pusong wasak ganern.

Akala nila nakalimot ka na yun pala naunahan ka pa niya.

3. "Hindi naman sila bagay, maganda nga kaso plastik."

-Masakit isipin ngunit nararapat

lathalain 13

JOHN CHRISTIAN AGUSTIN • 11-HUMSS A

tanggapin na sa plastik siya malakas kumakapit.

54 "Pumunta ako sa mga club para maglibang, ang sarap sa feeling na nilabanan mo ang takot mo."

-Walwal is real? Walang wala sa pusong nagpakawala. Daanin sa libang nang makalimot agad.

Sa dinami ng hugot na narinig mula sa kaniya di maipagkakailang maraming tao ang binigyang ngiti sa kanilang mga mukha. Tunay ngang si Donna ang sagot sa pusong pagod sa pag-ibig, dahil sa

SURING Pampelikula

Bad Genius: Angas ng mandurugas ✏

JOSHUA TOLENTINO • 11-STEM A

Hango ang pelikulang Bad Genius sa mga pangyayari sa totoong buhay ukol sa mga balita at trending social media status ng mga estudyante at kung paano nila nalusutan dahil sa "pandaraya" ang SAT o Scholastic Aptitude Test. Pinagbidahan to ng mga baguhang Thai actors na sina Chutimon Chuengcharoensukying (Lynn), Chanon Santinatornkul (Bank), Teeradon Supapunpinyo (Pat), at Eisaya Hosuwan (Grace).

BANGON MARAWI Ang istoryang humakot mga maraming magandang papuri ay umikot sa istorya ng isang estudyanteng genius na salat sa karangyaan sa buhay at tinutustusan lamang ng kaniyang amang guro sa isang pampublikong paaralan. Naisa maipasok ng ama ang anak sa isang kalidad at pribadong paaralan at hindi naman ito nabigo dahil sa mga ebidensiya ng karangalan na higit pang makapagsasalita para sa mag-ama.

Dahil rito ay agad nakapasok si Lynn sa paaralan at 1.Pagbibigay daan sa matibay na samanakakuha ng scholarship para sa libreng pag-aaral. han resulta ay agarang kaunlaran.

Sa pagpasok sa bagong mundo ay nakatagpo ng kaiIsang mahalagang hakbang ang pagbubuo bigan si Lynn na sina Grace at Pat. Sa una’y tinulungan ng samahan sa iba’t-ibang bansa na kabilang ni Lynn ang kaibigang si Grace upang makapasa ang sa Timog Silangang Asya. Ang pakikisama ay NGITI SA LIKOD NG grado nito at makasali sa teatro subalit simula palang makatutulong sa mabisang pagbabahagi ng iba’tKAGULUHAN. Si Nurfa ay nakita na ni Lynn ang kahinaan ng kaibigan kaya’t Izah ay isang malaking ibang kaalaman at kaisipan ng iba’t-ibang lahi na nahimok itong pakopyahin sa isang pagsusulit na simungkahi ng katatagan may natatanging layunin. yang nagbukas ng daan para sa marami at mas masa kabila ng giyera sa lalaki pang pagkakamali. Nabayaran ng pera ang kata✏ GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A kanilang mahal na bayan 2.Layuning matulungin, isipan ay linuhan ni Lynn gamit ang kaniyang mga kamag-aral ng Marawi. kuha ni linangin. na matagumpay sa buhay ang mga pamilya. Ginamit Muhammad T. Matuan ni Lynn ang karunungan sa piano keys upang mas maAng lahat ay nagkagulo.

Mga asyanong bansang nagtutulungan sa pamilya. Pilit kong iniintindi Tanda ko pa noon, puno daling mapakopya ng hindi nahuhuli ang mga kamagWalang nagpatalo. Kaguluhan maayos na pamamalakad ng edukasyonay nagang kasiyahang aking nadama ang mangyayari ngunit tangaral na nagbabayad sa kaniya ng pera. ay nagpatuloy. Titigil saka bibigay ng mahalagang kontribusyon sa sistema ing katanungan sa isip ay nang muling masilayan ang Mahigpit na magkaribal si Lynn at Bank pagdating muli puputok at saka may ng edukasyonpartikular sa teknolohiya. Mga magandang bayan ng Marawi. "Paano na kami?" Kasama sa scholarship at sa grado. Mahirap na pamilya din ang guguho. Mistulang napag kabataang namuhay sa modernong mundo at ang mahigit dalawampung Abalang tao sa payapang pinanggalingan ni Bank at kailangan galingan para sa iwanan ng kasarinlan ang kamay ng teknolohiya ang siyang bumubukas sa Kristiyano na takot sa grukapiligiran, sa ganda ng pamilya. Nalaman ni Bank ang pandarayang ginagawa kasawiang kinaharap ng bawat indibidwal na mamahayag at iparating ang pong salungat sa paniniwala. kalikasan ay malugod na ng grupo ni Lynn at nagsumbong ito at napatunayan bayan. Maibabalik sa dating kanilang opinyon at saloobin.

Ilag. Iwas. Basbas. Bakas sa sinasabayan. Mayo 23, dala na nagpakopya si Lynn kaya naman nawala ang oporpinaglalagyan. Ibubuo. May mga mata ang pagmamakang ligaya sa puso upang tunidad na makuha ang scholarship para sa pag-aaral pupuno. Hindi susuko.

3.Pagtutulungan para sa pagkamit ng tunguhin ang tatahaking lan- aawa. Nagtago. Nagbago. sa ibang bansa. Sa hindi malaman na dahilan, dumaan "Ako si Isnihayah Bint mithiing pangkaunlaran.

Ang kadiliman ay kumalat. das. Malapit na ang pasukan. ang mga araw at nagising si Bank sa isang tamabakan Malawad, mahal ko ang Isyung pangedukasyon na mas bibigyang Ang mga ingay mula sa labas Puno marahil sa pamilihan. ng basura na marumi at bugbog sarado kaya hindi rin bayan ko at makiisa ako sa pansin para sa unti-unting pagka- mit ng kanilang ay patuloy na naglalaro sa Siksikan. nakakuha ng pagkakataong makuha ang scholarship pagbabalik nito. Ang pagasa natatanging mithiin. Ang masusing pag-iisip ng aking mga tainga. BumabagaIsang malakas na putukan na hinahangad. ay palaging nakabantay sa paraan sa paghahanap ng solusyon ay makakamit bag sa payapang pagtulog ,tila lahat ng pagkakataon kung ang bumasag sa payapang Sa matinding pangangailangan dulot nang hirap sa pamamagitan ng paghingi ng tulong sa karatig bayan. Sumabay ang malakas isang kulungan sa pagbabansa buhay ay tinulungan ni Bank ang grupo ni Lynn sa kaya bukas ang aking isipan bansa. Daan sa pakikipag-ugnayan na nilalaman tay sarado..Mga sundalong na sigaw ng mga tao at planong dayain ang SAT kapalit ang limpak limpak na upang muling yumapos sa ng matinding koop- erasyon at iisang pagkatinaguriang tagapagligtas. pag-uunahan sa pagtakbo. salapi gamit ang isang masusing plano. Una ay ang pag-ibig sa aking tinubuang kaintindihan.

Natulala. Nabigla. Nabahala. Nagtatanong. Nagtataka. paglipad sa Australia upang maunang kumuha ng lupa. Lakas ng loob at sapat Pakikibaka, matibay na pagkakaisa at sagaKalayaan ang tanging hangad na paninindigan ang susi Lalong umingay ang hiyaw eksaminsayon at maipadala ang mga kasagutan gamit nang pakikisama ay siyang bumubuo sa layuning ng mga nais makalaya.Pighati ko sana. ang teleponong nakatago sa loob ng comfort rooms. sa kalayaang nais balikan." makabayan na sumasaalang-alang sa kapakanan Sa grupong naglalayon na at poot. Tulungan ninyo kami.

Ikalawa, ay gagawan ng code ni Grace at Pat ang mga Kasama sina Nurfa-izah ng nakararami. Ang matalinong pag-angkin sa makasakop at hangad ay saril- Mangorsi Daud at Nermin Siksikan kami sa loob ng sagot upang iukit sa mga lapis na ipapamigay sa lahat yaman ng edukasyon ay mahalaga na nagrerelugar na puno ng puting mga ing pangkagustuhan. Nagnang mga kagrupong nagbayad sa samahan. Subalit hinHadji Abdullah, bilang isang sulta sa paglinang sa kalinangan at kakayahan. harina. Hanapbuhay ng aking nais na nakawin ang karapadi naging matagumpay si Bank sapagkat siya ay nahuli mamamayan na may pagmatan at sa pagtarak ng dugo ng mga awtoridad na nagbabantay sa eksaminasyon mahal sa bayan, ang ala-alang idinaan ang laban. Maayos at nakansela naman ang magiging scores ni Lyn dahil naganap ay bahagi na lamang na usapan. Maaayos rin sa sa biglaang paglisan. ng nakaraan. Ang araw ay maayos na usapan. Humatol.

Bagama’t mabuting pinagplanuhan ay sa huli, sisikat at bagong liwanag ang May humabol. Tumutol saka nakansela pa rin ang lahat ng entry ng mga nakapasa siyang mag-aabang sa muli ✏ LOUELLA CUEVA • 11-STEM A pumatol. mula sa bansang Thailand. Nagtapos ang pelikula sa naming pagsilang." pagpapasya ni Lynn na magbagong buhay at harapin Wala ng bigas at sibuyas! na hahanap-hanapin ang mga pampasalubong ang bunga ng problemang sinimulan.

Bubot pa ang pakwan. na produkto na maaring makita sa Puno’s Ice Ang buong istorya ay naganap sa isang pribadong Kabuua’y nakahain, tunay na halaga’y Cream, Edna’s Cake Land, Shing Fong Bakpaaralan sa Thailand at kinuhaan ang ibang bahagi sa iisipin. Magkakatabi sa mesa ang mga kubyer- ery at Hapag Vi Centico’s kung saa’y matamis ✏ GILIAN DELA LUNA • 12-STEM A bansang Australia. Ang protagonista sa istorya ay ang tos na makikintab, basong may lamang tubig na Batutay Longganisa ay maarng matikman.

Bobo, pangit at iskwater magsalita. pampatid ng uhaw at mga pagkaing pagmu‘ D I PA PA G A P I bidang si Lynn dahil sa tapang nitong harapin ang “Bumalik ka bago magalas-dose” mulan sa sustansiya’t enerhiya/ Sinakop man ang bayan mula 16th Century hamon ng buhay estudyante at maituturing na anMula sa mundo ng mga liwanag mila lente, pagawit, pagsayaw at pag-arte LARAWAN hanggang 17th Century, baya’y lumaban at iba-ibang ang pakiramdam na itla sa alapaap ay naglalakbay. Matang lahat ay tagonista ang mga mayayamang kamag-aral na nais Sa makabagong henerasiyon tiyak mauuna kulturang mabuti ang yinakap. Kung bitin pa palitan ng pera ang kalidad ng edukasyon na dapat nakatunghay, sa buhay halaga ang pagsubaybay. munang dapuan ng liwanag mula sa telepono ang iyong #WOW, daluhan ang mga pistang ay paunti-unting natatamasa. Isa sa pinakamabigat Ningning ng isang bato. ang piging na nakahain kaysa presensiya ng gaya ng ‘Taong Putik’ upang higit na madama na suliranin ng mga tauhan ay ang higit na pagpapaMga labi’y naging ‘sing tamis ng rosas. Ang ilang mula sa lambak ay Maykapal upang makapagpasalamat. ‘Instaang piging mula sa Nueva Ecija. naging Mayon, mga kilay nagkabuhay at sa muling pagmulat talukap ay halaga sa numero kaysa kalidad. Mas hinangad pa ng grammable’ ika nga ng millennials. Petmalu Masarap alamin ang sangkap ng nakahain nabigyang halaga. Labis ang nagbago pagpapalit ng kulay mula kayumanggi mga estudyanteng ito na palitan ng salapi ang libreng kasi kung iisipin mula sa pagkain, sapin sa paa sa hapag, kailangan mo lamang itong lasapin patungong puti. pagkatuto. Sa huli, lahat ay talo dahil hindi kailanman hanggang sa lugar na lalakbayin ay may litrato at damhin ang tunay na adhikain.

Lahat ng imposible ay posible. magkakalaman ang alkansiyang hindi pinagsikapan at ka. Tiyak lodi ka ng netizens.

Feed Goals ka n.

Pinatunayan ng grupo ng mga surgeon na walang imposible. Buhay ay #Foodie #VSCOPhils #YOLO Instang Wanderer ka pa. pinag-ipunan upang mapuno ng isang siksik at liglig biyaya nginit mundo’y sadyang mapanghusga kaya naman ang grupong ito Subukan natin ang paraang #WOW o na kapunuan ang puwang na walang laman. ay naging sponsor ni Marlou Arizala upang tuparin ang adhikain mukha ng Words of Wisdom sa pamamagitan ng malupiTiyak na kagaganyakan ang mga anggulo at sinbinatilyo’y ayusin. tag caption. ematograpiyang ginamit sa kabuuan ng pelikula. Higit Mga mata.

H A PA G na nagkaroon ng bigat ang bawat bagsak ng eksena sa Naging masaya at positibo ang pagtanggap ng maraming tao sa transporMula sa bayang tinaguriang “Rice Bowl of panooran kasama na rin ang nakakapanabik at nakamasyong naganap sa binatilyo.

Papuri at tiyak kumpansya sa sarili ang inani the Philippines”, ibibida ang mahalimuyak at ni Xander sa lahat ng karayan at mga kamay na pinagdaanan. kakabang mga sound effects na plantsadong inilapat maputing butil ng malambot na kaning isinan“I don’t get it, please explain.” mula sa aktres na si Kris Aquino. sa bawat tagpo. Angkop ang iba pang mga element gag sa linamnam ng bawang at sibuyas kung Ang tinaguriang Queen of All Media, isang nagtrending na binatilyo, hindi gaya ng kasuotan, tagpuan at mga ekstrang panauhan saan ang bawat butil ay pinaghirapan ng mga kilala at tila nagtataka sa sinasabing pagbabago. Malayo sa lahat ng papuri sa buong pelikula. kapatid nating magsasaka sa Nueva Ecija. at pasinaya mula sa marami. Ang pisikal na pagbabago ay hindi sapat upang TURISMO Magalak na irerekomendang panoorin ang ganimabulag ang madla.

Ang ikinayaman ng lupain ng bayan ay tong uri ng mga pelikula lalo na sa mga kabataan “Si Kathryn?

Sakang naman ‘yon” tiyak papantayan ng bughaw na tila salamin upang higit na maunawaan ang lahat ng mga sanhi “Si Miles masyadong common ang mukha non, hindi magandang leading ang linaw kung susuungin. Ilan nito ang Talon at bunga ng bawat hakbang na pipiliin sa pagdaan ng lady.”

Ilan sa mga palpak na salita mula sa sana’y papasikat na si Xander ng Gabaldan at Binbin kung saan iibigin ang panahon sa pagpasok at labas sa paaralan. Tunguhin Ford. kapaligiran at muling pagbalik. Isa pa ay ang Hindi pala sapat ang isang supot ng kabaitan upang magbalik ng ni-katiting ng pelikula na masining na mai-kwento ang bawat Pantabangan Dam na pinagkukuhaan ng suna kabutihan. Ang paghangang natanggap ay siya palang bubunga ng maling karanasan sa loob ng paaralan at maipaunawa sa mga play ng tubig ng buong kabahayang pinalilibukayabangan. manonood nito ang kahalagahan ng pagiging tapat at tan ng bulubunduking Sierra Madre.

Matang lahat ay nakatunghay, sa buhay halaga ang pagsubaybay. Dahil tunay na ideolohiya ng pagsisikap tungo sa mayabong “TAAS NOO NOVA ECIJANO” sa sandaling subuking matalisod, sapatos ay mahubad at hindi na muling na nais paroonan.

Tatak Nueva Ecija – Viva produkto. Tiyak maisuot.

Tunay ngang mas mabilis panghawakan ang edukasyong papalago sa kamay ng mga bansang nagtutulungan. Sapat na edukasyon para sa mga kabataang tumutong sa kanilang tinubuang lupa kabilang ang mga aktibong Asyanong bansa.

Layunin ay makabuo nang mayamang kaalaman sa bawat isa. Edukasyon ay ipinagyayaman, patuloy na dinadala sa gintong kaunlaran. Kilalang mga asyanong bansa sa Timog Silangang bahagi kabilang ang Pilipinas, Malaysia, Brunei at natitirang walo pa ay kapit-bisig sa pagsusuri ng mga isyung kinakahara partikular na ang edukasyon.

Ilang mga hakbang ay masugid na isinagawa sa pagpapalago at pagkamit sa komprehensibong edukasyon:

ISTORYA SA LIKOD NG PINAGKAITANG LIWANAG

"Katapusan na ng mundo!

Mawawala na tayo, ano ba ito?"

Puno ng sakit at pait ang sigaw ng mga taong uhaw sa kalayaan.Daig pa ang rumaragasang sasakyan sa

KALAHATING MANGKOK

Cinderelou

14panitikan

Pinaghinimalaang mga tula ni Miracle Recto ANG KAMAYAN •DISYEMBRE 2017

PAGTINGIN SA MATA NG NANGAMATAY NA PAG-IBIG

Suki ng Mabahong Kubeta ✏

Nakangiti niyang tinahak ang banda paroon upang sana'y sariwain ang paminsang bugbog na dinanas mula sa tinatawag niyang piitan.Kulungang nakasama niya sa apat na taong pamumuhunan.

Nakita niya si Mang Erning na ligayang ligaya habang inaalok ng paninda ang magandang chinita na napadako sa kaniyang tindahan.Sa kaliwa naman ay si Manong Estato na tila nabubugnot sa hindi maalis na dumi sa sahig ng tapat ng isa pang piitan.

Mga sampung hakbang sa puwesto ni manong ang tinatawag niyang kuwadradong kulungan. Pinasok niya ang tila inabandonang kulungan na nagmistulang bodega , siya'y napangiti ng makita niya sa upuan ang nakaukit pa ring batang ikinumpara niya sa sarili niya noong bataan pa siya.

Naalala niya ang mga panahong gusto niyang kumawala ngunit ayaw niyang pumiglas dahil may tinatawag siyang edukasyon na sa tuwing binubulas siya at patuloy na pinagtatawanan ng mga higante niyang mga kabaro na masyado ng lumalaki ang ulo dahil sa hanging na tinatawag nilang kayabangan.

Nagsisimula na sila sa nililihim nilang pananakit habang nagtuturo ang guro kong mahusay sa matematika at siya'y biglang nagtaas ng kamay bago pa man siya ng mapagparusang pulis sa tinatawag niyang kulungan.

"Ma'am,may I go out?"

Habang nanginginig na nagsasalita.

Tumango lamang ang guro niya at

Ayokong tumingin sa mga mata mo ni kahit isang segundo, baka masugatan lang ako ng mga pinakanatatago mong mga salitang mas matalim pa sa kutsilyo.

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12- GAS

sabay takbo sa mapagpanggap na pagpigil ng ihi.

Dumadagundong ang mundo habang inapuhap niya ang mabahong kubeta kahit walang pagtawag ang kalikasan, parati na lamang siyang nasa palikuran na umaabot hanggang uwian.

Umiiyak.Lumuluha siya.

Ang luha niya ay higit pa sa masidhing kataksilan ng taong ilang dekada mong minahal.

Iniiyak niya lamang ang sakit na dulot ng kulungan.

'Iyak...iyak...' Hindi siya nagsasalita, alam ngunit hindi isinisigaw. Ramdam niya ang dulot ng batutang inihampas at bumuo ng pasa.

Nanahimik at tiniis niya ang mabahong naamoy dahil sa tingin niya'y mas masahol pa ang pagpasok sa kulungan kaysa mabahong palikuran.

May biglang kumatok habang siya'y nasa loob, binata ang boses at hindi ramdam ang dekalogong nagsasabing mabait ako.

"Lumabas ka d'yan!"

Dahan-dahan niyang binuksan ang pinto at biglang sumambulat ang ...

Bugbog, suntok, sapak!

Sa kabila ng mga ito, umuuwi siya ng may pasa, pasa sa lahat ng katawan.

"Huwag ako!"

Sa kaniyang sigaw, hindi pa rin naging sapat sa mga higante ang pagsapi sa kaniya ng kaluluwa ni Lily Cruz.

"Pashnea!"

Tinawag din niya ang espiritu ni Amihan ngunit hindi pa rin naging sapat

ang mga ito para layuan nila ang batang musmos.

Umuwi siya ng pasa, pasa sa trabaho na kaniyang pinasukan.

Siya na ang magmamay-ari ng tinatawag niyang kulungan. Isa na siyang ganap na guro.

Sa kabilang banda, siya ang isa sa tutuldok na wala ng magmumukmok sa kubeta para sa sandaling maramdaman ang kalayaan.

Gumagabi na.

Nakangiti siyang umuwi banda paroon dahil sa bugbog na iyon ay dinanas niya ang katatagan bilang indibidwal.

Nakita niya si Mang Erning na tila hindi maabala habang nakikipagtext sa nakilala niyang chinita. Sa kaliwa naman ay si Manong Estato na tapos ng maalis ang dumi at mahimbing na ang pagkakatulog sa upuan sa waiting shed.

Silang dalawa ang tinawag niyang higante ngunit ito ay parang dumi lamang na hindi maalis sa sahig ng tapat ng isang piitan, napatawag na niya at mahimbing ng natulog ang mga ito sa nakaraan.

Sa tulong ng Republic Act 10627 o Anti-Bullying Act of 2013 , wala ng magigigng sunud-sunuran sa pilahan ng mga suki ng mabahong kubeta.

Gabi na, lumubog na ang araw.

Tulad ng batang paminsang binulas, umiyak , nasaktan at nagtiis tulad ng isang umiibig,paminsan lamang na lumubog ang araw, mayroon pang bukas.

Ayokong tumingin sa mga mata mo baka ako pa'y mapaso ng nagliliyab na apoy ng iyong matinding pagkadisgusto.

Ayokong tumingin sa mga mata mo, paliko-liko man o diretso, baka mabasag lang ang puso ng mas malinaw pa sa salamin na katotohanang nakakaloko.

Ayokong tumingin sa mga mata mo, hindi dahil sa ito'y nakakatakot, kun'di baka multuhin lang ako ng mga salitang ayaw bigkasin ng iyong mapagpanggap na labi.

kuha ni Kennlee Orola

MARKA NG IBINUROL NA

NAKARAAN

Buhay makata sa dinugong martsa para sa kamatayan ✏

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12- GAS

Bakas pa rin ang pagdanak ng dugo na dinanas sa mga Hapones na walang habas na pinahirapan ang mga Pilipino para sa kolonyalismo.

Unti-unting hinuburan ang balat sa katawan at marahan na ipinakita ang baril na itinutok sa labas na utak.

Ako ang bida sa duplo pati na rin sa karagatan.

Ako ang tinagurian na balagtas sa aking kapanahunan, pinapalakpakan at pinagsisigawan na 'pare-parehas tayong mamamatay, sabay-sabay!'

Abril 9, 1942.

Hindi lahat ng dumarayo ay nakakatuwa, hindi lahat ng tao ay makakapwa-tao.

Nagsimulang maglakad ang aking ama at ako'y itinago sa kuweba sa Balon Anito para hindi mahuli at maghirap katulad niya. Ginawa niyang pain ang kaniyang sarili para lang mailigtas niya ang pasaway niyang anak para sa pagtakas nito.

Pilit kong itinitikom ang aking bibig para hindi marinig ng mga sundalong hindi makasundalo ngunit isang mandirigma na balak lamang makipagdigmaan sa ngalan ng pinalakas na kapangyarihan.

Hindi ko pa pala kayang sabihin na ako'y matapang sa kabila ng aking dinaranas, hindi ito ordinaryong sugat na maghihilom agad-agad, tumulo ang luha kasabay ng pagdanak ng dugo.

Ika-ika kong tinungo ang daan patungong Capas, Tarlac. Sobrang haba ng pila sa gitna ng tirik na araw, pinapahirapan pa rin ang naghihirap na mga mahirap.

Kung aking bibilangin 60 000 hanggang 80 000 ang aking nasaksihan na mga naglalakad, mga tila lantang gulay sa 96.6 kilometro na kahabaan sa patunguhan. May mga tumatalon sa bangin, may mga umiinom na ng kani-kaniyang ihi, may nahuli na sa paglakad at sila ang mga hindi na humihinga.

Isa ang isang lalaking pamilyar ang hitsura, pawisan at may mga bakas ng paa ng mga Hapones; hindi ako matapang na makata na tu-

Halaw mula sa http://variety.com/2013/film/global/ cannes-film-review-deathmarch-1200484000/ SIMULAN SA NUMERO 0.

Kung saan nagsimula hindi roon magtatapos sapagkat ang totoong paghihirap ay walang kaparoroonan.

Halaw mula sa http://variety.com/2013/film/global/ cannes-film-review-deathmarch-1200484000/

Modernong PANITIKAN DIONA

Daming kuda

✏ MARK ANTHONY AMBROCIO Namuro salita lang Buwaya na maparang Nasobrahan sa dupang

TEXTULA

Pakamatay

✏ EDISON MANGUBAT Kung sakaling malungkot Mundong lubhang kuripot Huwag maging busangot Matatapos ang poot

HAY(NA)KU

Karampot

✏

EDISON MANGUBAT

Pagaspas Ika'y lilipad sa mundong maka-CFC's

BITTER-ANO

✏

JAMEA BORJA • 11-STEM A

► Huwag mong pakainin ng gutom na puso ang tinga sa utak mo. ► Huwag bigyan ng pagkakataong makita kang nasasaktan habang sila nagdiriwang ► Iwanan mo man ang pamilya, iwan ka man ng taong minahal mo, bandang huli, sila at sila pa rin ang mamahalin mo at babalik-balikan

lad ng pamamahayag ng malaya ay tila naging pipe sa kasarinlan.

Humanap ako ng tiyempo para lapitan ang lalaking yaon na tila may hawig sa nakita ko sa sapa habang ako'y naghihilamos.Sa gitna ng kalsada ng San Fernando,Pampanga habang ako'y naliligiran ng tila pagtatago ng lihim sa mga may lihim.

Kasabay ng tiyempo at saka ako tumakbo, dali-daling tinahak ang ... ang... aking ama!

Sumuko na siya sa laban ng kaniyang buhay at pagiging makabayan.

Sa mga oras na yaon gusto kong hubaran ang kanilang balat sa katawan at tutukan ng baril sa luwang utak nila at puso tulad ng ginawa nila sa karamihan, ngunit bawal, wala akong kakayahang patayin silang lahat gamit ang mga de-kalibreng baril at bomba na ako lang mag-isa.

Wala akong magawa dahil ako lamang ay isang walang habas na makata.

Lumaon ang ilang buwan at ako'y muling nagsulat dahil sa paraan ng panulat na hindi katulad ng panday na makakapatay ay ito na ang mabisang paraan para sabihing pipe ako ngunit kayo kong magsalita.Napaalis namin sila sa bayang sinilangan. Hindi lang bida sa salita pati sa giyera. Sumuko na sila. Tapos na.

Minarkahan ko ang bawat kilometro simbolo ng haba ng kabayanihan ng Pilipino para sa tuwing manahan sila rito ay alaalang susunggab sa kanila sa nakaraan para kahit ito lamang ang maalala ng mga kabataan na inaatupag ang kinabukasan.

Marka ng ibinurol na nakaraan, makata ako at hindi dinugo.

Taksil na Pita ✏

EDISON MANGUBAT • 12- GAS

"Naaalala ko pa ang mga panahong iniwan niya ako sa ere, sa sampung taon na nakalipas, kilala ko pa rin ang baho ng kaniyang kili-kili't buhok. Naalala niya pa kaya ko?"

Oo, pero naaalala mo pa kaya ang pakikipaglaban ni Juan para sa pagtigil sa pang-aalipin ng mga Amerikano sa kung paano nagpakain ang Pilipino sa hindi nila sariling wika.

Kamakailan lamang ay sumang-ayon ka pa sa House Bill(HB) 5091 sa paggamit ng ingles bilang midyum sa inyong alma mater.

Mas masakit pa iyon sa mga inaalala mo, ngunit mas masakit pa na pinagtaksilan ka ng mismo mong kabaro.

Mapagmura man ng hindi direkta ang aking bunganga ngunit alam mo ang gusto kong iparating.

Pinagtanggol ka ng kanayon mo sa lupang hinirang para

sabihin itong bayang magiliw, pero pinerlas mo ba ang silanganan?

Hindi, inabuso mo ang perlas para mairegalo sa taksil mong kasintahan. Ngunit mas taksil ka!

Sa kabila nito, hindi kita ikinulong katulad ni Arroyo na nagsumite ng bill na ito. Huwag ka ng umangal! Huwag ka ng sumatsat.

Naaalala mo pa ang panahong ipinagtanggol kita sa pagsakripisyo sa aking sarili?

Naalala mo ba ang mas pinabaho kong kili-kili't buhok?

Naaalala mo... mo... nakaligtaan mo...

Kahit ilang beses mo kong pagtaksilan kahit parehas kayo ng naalala mo, mahal ka pa rin ng bayan mo!

Dahil tulad ng bayang sinilingan, ako'y mamamatay ng dahil sa'yo.

Ayokong tumingin sa mga mata mo, nakangiti man ang iyong labi sa repleksyon ng mga mata ko, ngunit ang totoo'y sa mga mata mo nakikita ang totoo, na peke ang pagngiti ng iyong labi, at kabaligtaran ng iyong pagngiti ang tunay na nais iparating ng iyong mga matang 'di mapaglihim.

Ayokong tumingin sa mga mata mo-mali, ayoko ng tumingin sa mga mata mo.

PAGLIPAS NANG INAKALA'Y GUTOM Ang pagkagutom ay 'di mapapawi Hangga't 'di nakakain mga salitang namutawi sa bibig na walang pasubali.

Tila yata ang pag-ayaw na tumingin sa iyong mga mata ay nagnanais ngayon na sumigaw ng pagbawi sa yaong mga salita.

Sa bawat araw na lumipas ni isang araw ay 'di pinalagpas, ang pagguhit ng iyong pangalan tila hindi mabura sa isipan.

Hindi sa mga tanong nakakulong upang paglaya ay masumpong kundi sa pangungulila't paghanap sa mga mata mong nananatiling mailap.

NINGNING NG PATAY NA BITUIN Mga paru-parong lumilipad sa aking tiyan namukadkad dumapo sa sariling mga palad nang masilayan iyong paglakad.

Libo-libong kuryente ang dumaloy sa aking mga ugat at dugo tumuloy kislap sa mukha'y sumaboy ngiti ay 'di mataboy.

Malakas na pintig hindi madidinig kahit ng buong daigdig tanging taong sayo'y umiibig.

Tila nauutal ang dila walang mabigkas na salita bawat letra, nilulon ng kaba nang magtama ang mga mata.

Mga mata'y 'di kumurap ng ibalik ang pagsulyap

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

Tubusin ang nakasanlang yaman Hindi lahat nang kumikinang ay ginto.

Buang-tapang na inanunsyo ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) ang pagtigil-operasyon ng 23 minahan sa bansa. Kabilang sa mga kumpanyang apektado nito ay ang ore Asia Mining and Development Corporation na isa sa may pinakamalaking produksyon sa Pilipinas.

Bumubungkal ng libingan.

Ito ang nagging takbo ng pagmimina sa banda. Ang inaakalang kayamanan ay nagbabalat kayo lamang . Ayon sa U.S. Geological Survey, nangunguna ang Pilipi-

DE - NUMERO

Para sa masigla at malusog na pangangatawan ✏

GLO-ANNE MENDOZA• 11-HUMSS-A

►MINA l IPAGPATULOY SA PAHINA A16

ng sports water, ice cream, cake, donut, fries, instant noodles, chicken skin, bacon, at kape sa bawat kantina ng paaralan.

Kaugnay nito, samu’t saring komento naman ang ibinigay ng mga estudyante at guro patungkol sa naturang DepEd Order.

“Yes bilang isang canteen manager agree ako na ipagbawal ang softdrinks at junk foods kahit na maapektuhan ang kita ng canteen,dahil talaga namang masama sa kalusugan ng mga estudyante,mas nauuna nilang bilhin ang junk foods at soft drinks kaysa sa mga healthy foods. May iba pa namang pwedeng idagdag na mga luto na magugustuhan ng mga estudyante,” pahayag ni MNHS – Camaya Campus canteen manager Estelita Labahan.

Samantala, bagamat ipinatupad ito sa mga pampublikong paaralan, hinihikayat pa rin ng DepEd na makiisa rin dito ang mga pribadong paaralan.

100+ 50+ mayana ang itinanim ng mga miyembro ng YES-O

✏

eight o' clock na hanging plant naman ang itinanim

PALA SA YES-O. Nakiisa ang 11-ABM sa gabay ni Gng. Angelique Bacon sa pagpapala ng lupa para sa pagtataniman ng Mayana sa luntiang kapaligiran. kuha ni Nitz Sy-Changco

M

alaki ang tiyan at mahaba ang balbas. Ang dati na masiglang halakhak ngayo’y pinatamlay na. Ang dati na masiglang halakhak ngayo’y pinatamlay na. Ang mga bisig na puno ng sigla ngayo’y marupok na. Paano na ang Pasko kung katawan niya ay mahina na?

Santa, gusto ko ng lechong magpapabagal ng tibok ng puso ko.

Ayon sa Center of International Medical Research (CIMR), umaakyat sa 40 porsiyento ang bilang ng mga taong nakraranas ng atake sa puso at altapresyon tuwing sasapit ang Pasko. Dagdag pa rito, ang mga kondisyong gaya nito ay pinalalala ng mga pagkaing sagana sa fats at lipids na umabara sa daluyan ng dugo. Masarap sa unang tikim pero nakalalason pa rin.

Santa, gusto ko ng serbetes na magpapahina sa aking dugo.

Batay sa isang pananaliksik na isinagawa ng Northeastern University, mula taong 2008, pumalo sa 24 porsiyento edad 20-35 ang nakararamdam ng parehong kondisyon. Patunay lamang nito na wala nang pinipiling edad ang naitalang sakit.

Kabataan ang bagong biktima ng nakabubusog na bisyo.

“

Okay lang naman sa'min na ipagbawal ang softdrinks at chichirya kasi alam naman naming para sa'min din ang ordinansang iyon para mas mapahaba pa ang buhay at mas maging malusog.,"ani Gidie Linayao.

"Ito ang totoong pagaapply ng buwan ng Nutrisyon hindi lamang sa buwan ng Hulyo kundi sa buong pag-aaral," ani Cristy Cabanillas.

Humuhuning Solusyon

Kawawang Santa

✏

33

%

hindi sang-ayon sa nasabing iyu

BILANG BILANG TINDERA. Sinigurado ni Gng. Garcia ang kaniyang kinita sa pagtitinda ng mga masusustansyang pagkain sa paaralan. kuha ni Kennlee Orola. linsunod sa DepEd Order No. 13, ipinagbawal ng Kagawaran ng Edukasyon ang pagtitinda ng soft drinks at junk food sa lahat ng pampublikong paaralan sa Pilipinas, Marso 14.

Ito ay dahil sa kanilang layunin na mailunsad at mapanatili ang maayos na kalusugan ng mga mag – aaral at mga guro.

Ayon kay DepEd Secretary Leonor Briones , “Foods that are classified under ‘green category’ are unsweetened milk, unsweetened buko juice, water, rice, chicken, lean meat, fish and fresh fruits which should always be available in school canteens.”

Sa kabilang banda, nasa ilalim naman ng ‘yellow category’ ang fruit juices, fried rice, processed food, stirfried vegetables, gayundin ang mga biskuwit at tinapay.

Kasama naman ng soft drinks at junk foods, ipinatigil din ang pagtitinda

67

%

agri sa pagbabawal ng sopdrinks at junk foods sa canteen

Pagbabawal ng soft drinks at junk food, ikinasa ng DepEd

A nas sa produksyon ng nickel na ginagamit sa mga materyales sa paggawa ng bahay at ng mga sasakyan. Sa kabilang banda, pangunahing epekto nito ay ang pagkakaiba ng kagubatan at pagkasira ng karagatan.

Isang ginto, kapalit ay daandaang puno

agha•lohiya 15

GILIAN DELA LUNA• 12- STEM A

Santa, gusto ko ng tsokolateng magdudulot ng labis na katabaan.

Takaw-panlasa man, mapanganib naman. Ang hindi wasyong kaugalian tuwing kapaskuhan sa paghahanda ng pagkain ay may masamang dulot sa ating kalusugan. Tila tumupok ng apoy sa pamamagitan ng gasoline. Makabutas-bulsa na, makapigil-hininga pa.

Santa, gusto ko ng pagkaing magnanakaw ng natitira kong sigla.

Ayon sa Research Institute of Tropical Medicine (RITM), maiging solusyon upang masugpo ang panganib ng atake sa puso at altapresyon ay ang regular na ehersisyo na maaaring umabot sa isa hanggang dalawang oras kada araw. Ito ay upang sunugin ang labis na taba na naipon sa ating katawan dahil sa sobrang pagkain.

Santa, gusto ko ng ehersisyong magpapanumbalik ng aking sigla.

Malaki man ang kanyang tiyan, masusustansyang pagkain naman ang laman. Nangibabaw muli ang halakhak ng pasko na nagpapaalalang mas masaya ang okasyong puno ng sustansiya.

Santa, gusto ko ng masusustansyang pasko.

MARVIN MONFORTE• 12- STEM A

Hindi makabagong instrumento ngunit napapanahon. Hindi produkto ng teknolohiya pero higit ang nalilikhang tulong.

Hindi humihingi ng kapalit ngunit magliligtas sa iyo sa oras ng sakuna.

Noon pa mang mga sinaunang kabihasnan, naging kakabit na ng hayop ang iba't-ibang natural na pangyayari sa kalikasan. Ayon sa Disaster Assessment Association (DAA) sa Mariveles, kinumpirma na ang mga hayop ay may malapit na pagkakaugnay sa kapaligiran kung kaya kasangkapan din ang mga ito upang matukoy ang paparating na sakuna tulad ng lindol, pagbaha, at pagputok ng bulkan.

MAKAMANDAG NGUNIT LIBOLIBONG BUHAY ANG MALILIGTAS Kaugnay nito, tinukoy sa ilang obserbasyon

ang kakaibang kakayahan ng ahas namakaramdam ng paparating na lindol. Taong 2003, ilang araw bago yumanig ang malakas na lindol sa Sydney, naalarma ang mga residente sa biglaang pagsulpot ng ahas na tila ba umahon mula sa kailaliman ng kalupaan , patunay lamang ito na sa modernong panahon bagama't walang produkto ng teknolohiya ang makapagtutukoy ng lindol ay mayroong mga natural na instrumentong makapagbigay-babala.

PUMAPAGASPAS NA BANTA NA PAPARATING NA MAPANGANIB NA LAGASLAS Takaw-pansin ang kumakaripas na pahimpapawid ng mga ibon.

Isang araw tumama sa lupa ang Bagong Sendong sa bansa. Hindi akalaing kasunod na pala nito ay lagpas-taong baha. Hindi man sila nakapag-iisip gaya ng

►SAKUNA l IPAGPATULOY SA PAHINA A16

LATHALAING Pang-agham

Paupahang Talaarawan ✏

M

MARVIN MONFORTE• 12- STEM A

emoryang dagdag-bawas.

Inalala pero hindi kinaya.

Sumulat gamit ang kumupas na tinta. Gumihit ng karanasan sa maninipis na pahina. Kinulayan ng pagdududa ang kumukupas na.

Lunes, pikitmata na sisimulang umukit ng alaala.

Ayon kay Dr. Alois Alzheimer, isang German Physicist nakatuklas ng Alzheimer’s Disease, ito ay isang hindi pangkaraniwang implikasyon na nakapagpapahina ng memorya ng isang tao na makaalala. Ito ay bunsod ng amyloid at tau, mga uri ng protina na nakapagpapalala ng kondisyon.

Martes, nagpatuloy sa byaheng pagkalimot ang kahahantungan.

Alzheimer’s Disease ang ika-anim na dahilan pagkasawi sa talaam ng Estados Unidos. Kaugnay nito, isa ang naitatalang namamatay sa bawat 66 na Segundo.Kung dati ay matatanda ang binibiktima nito, ngayon pabata na ng pabata.

Miyerkules, palit pa ring sinusubukan ngunit may tiyak na pagkukulang.

Batay kay Dr. James Hendrix ng Alzheimer Assiociation’s Global Science Innovation Team (AAGSIT), wala paring tiyak na lunas ang Alzheimer’s Disease sa kabila ng humigit-kumulang 400 pagsusuri.

Mailap amg solusyon.

Huwebes, araw kung kalian ang memorya ay nabulok sa pagkahinog.

Bukod sa direktang konsentrasyon ang amyloid at tau sa katawan ng tao, maraming biktima ng Alzheimer’s Disease ang nakumpirmang namana nila ito mula sa pamilya. Bagamat hindi nakakahawa, naipapasa naman.

Biyernes, sumikat ang araw pero hindi sa alaalang hilaw.

Hindi man malunasan ang Alzheimer’s Disease ngunit ito ay maiiwasan pa rin. Ayon kay Dr. Rudy Tanzy, ang imaging technology ay epektibong paraan upang matukoy ang pag-usbong ng karamdaman sa katawan ng tao mas maigi ito sapagkat ang maagap na kaaalaman ay ligtas na pamamaraan.\ Sabado,araw kung kailan ang hiniram ay dapat nang bayaran.

Mas lamang ang may karanasan. Hindi dapat hayaang mabura ang alaalang hindiman sing sigla ay singhalaga naman. Seryosong usapin ang Alzheimer’s Disease dahil hindi ka nabubuhay upang makalimot lamang.

Linggo, matapos ang takipsilim ay ang pagsikat ng hindi malilimutang karanasan.

Muling sumulat gamit ang tinta ng kahandaan. Masining na gumuhit ng karanasan sa pahinang puno ng kaalaman at kinulayan pa ang hindi kumukupas na talaarawan.

Malupit maningil ang Alzheimer’s Disease.

Ngunit isang lingo ka lang dumaan sa buhay ko.

Malilimutan din kita.

16 agha•lohiya Dok Bulok

B

✏

ANG KAMAYAN•DISYEMBRE 2017

PANG-AGHAM NA EDITORYAL

Dibuho ni Neil Magdaong

MARVIN MONFORTE• 12- STEM A

aliktad na ang panahon. Bakuna na ang pumapatay sa tao sa halip na sakit. Hindi dapat tao ang biktima ng ekspirementasyon.

Aalagaan ka sa simula pero sa huli'y sasaktan ka rin pala.

Lunas sa nakakapangilabot na kagat. Ito ang paglalarawan sa inakalang solusyon. Epektibo noon,doktor-doktoran na lamang ngayon.Ang sana'y solusyon, ngayo'y dagdag impeksyon.

Taong 2015,unang pumatak ang Dengvaxia sa Pilipinas. Ito ang unang pinakalisensyadong bakuna kontra dengue sa Asya. Ayon sa Monthly Index of Medical Specialties(MIMS) , ang wastong pagbabakuna nito ay tatlong turok ng 0.5 ml na Dengvaxia sa bawat anim na buwang pagitan.Kung tutuusin, matagal na kapakinabangan kapag wasto ang pamamaraan.

Umasa sa wala.

Bilang bahagi ng Immunization Program ng Kagawaran ng Kalusugan, binigyang pansin ang distribusyon nito sa pampubliko at pampribadong institusyon sa bansa. Sa kasamaang palad, sampung porsiyento sa humigit kumalang 500 000 mag-aaral na binakunahan ng Dengvaxia ay nakaranas ng malulubhang karamdaman batay kay Sanofi Pasteur na nanguna sa distribusyon ng bakuna sa Pilipinas.

Ang inaasahang lunas, ang bisa ay nawalang parang bula.

Sirang-plakang solusyon Baliktad na ang panahon. Bakuna na ang pumapatay sa tao sa halip na sakit. Hindi dapat tao ang biktima ng ekspirementasyon. Ang ganitong baluktot na kasanayan ay parang pagsugpo ng apoy sa pamamagitan ng gasolina sa halip na tubig.

Pinalulubha lang ang sitwasyon. Sa huli,pagiingat ang mabisang bakuna sa lahat. Huwag magpakagat sa bulok na bakuna.

Nasasaktan ngunit lalaban.

M

alaking problema ang mga kalat na inilalabas ng iba’tibang uri ng factory lalo’t malaki ang epekto neto sa kalusugan at maging kalikasan.

Kaya naman, ang STP o Sewage Treatment Plant ay sadyang kapaki-pakinabang para sa isang industriyalisadong lugar tulad na lamang nang bayan ng Mariveles. Sa bayan ng Mariveles ipinatayo ang FAB o Freeport Area of Bataan noong panahon ng Adminstrasyong Marcos. Nakapaloob sa FAB ang iba’t-ibang uri ng factory kung saan nagbibigay ng trabaho sa libo-libong mamamayan ng Bataan. Kaya naman di na nakapagtataka kung bakit napakalaki ng buwis na naibabahagi ng bayan ng Mariveles sa buong lalawigan ng Bataan. Nagdulot din upang tanghalin ang Mariveles bilang pangatlo sa pinakamayamang Munisipalidad sa buong Pilipinas.

Hindi kaila sa kaalaman ng lahat ang kalat na hatid ng bawat factory na nakatirik sa nasasakupan ng FAB. Kaya naman naka-alalay ang STP upang tugunan ang problemang ito. Ang STP ay isang planta kung saan bumabagsak ang kalat ng bawat factory, sa madaling salita ay isang “imburnal”. Ang pangunahing trabaho ng STP ay gawing malinis ang mga tubig bago ito tuluyang matapon sa dagat.

Isang malaking hakbang ang pagkakatoon ng STP sa isang lugar upang mapuksa ang polusyon sa tubig. Ngunit paano na lamang kung ang inaasahang planta ay wala na sa maayos na kondisyon at nahuhuli sa modernong uri ng Treatment Plant?

Ito ang problemang kinakaharap ngayon ng planta kung saan mapapansin ang pagkaluma ng mga kagamitan at huli na sa makabagong uri ng teknolohiya. Isang dagok kung magkataong hindi na magfunction pa nang maayos ang bawat nito na maaaring magdulot ng panganib sa buong planta.

Ipinatayo ang naturang planta dalawampung taon na ang nakakaraan at ang mga kagamitan nito ay nagmula pa sa bansang Japan. Sa lagay ng panahon ngayon, sadyang huling huli na ang naturang planta sa mga kasabayan nitong planta. Ang masakit pa ►A.ED. l IPAGPATULOY SA PAHINA A16

Mariveles positibo sa HIV TATAK PINOY ✏

“

K

NGITI PARA SA SINABING LIGTAS. Sumailalim ang mga bata ng elementarya sa dengvaxia program para sa inakalang pag-iwas sa dengue.

tao at eksperto sa pagtuklas ng unos ay naging sandigan naman sila ng mga tao sa panahon ng sakuna.

Sa panahong umiinit ang klima at nagbabagong panahon, ang mga instrumentong tulad nito ang pinakamabisang proteksyon.

Kung kaya alagaan natin sila upang gabayan din nila tayo sa pagkakataong walang makapagtutukoy kung saan at sino.

Pinay wagi sa Science Video Contest

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12- GAS

Nagsilbi ito(HIV) na maging awareness sa mga tao kaya hindi nakakapagtakang kasabay sa alarma ang mga tao rito, alam nating hindi mababawasan ang kaso ng HIV pero at least may kamalayan na sila para maiwasan ang pagkakaroon ng ganitong virus.

inlasipika ang bayan ng Mariveles sa Category A na may naitalang mahigit 50 na kaso ng Human Immunodeficiency Virus (HIV) ayon sa inilabas na datos ng DOH-Region III. Inabisuhan ni Joseph Michael Manlutac, Regional Program Coordinator ng HIV na para maprotektahan ang publiko sa nakaamba pang pagtaas ng mga kaso ng HIV kinakailangan ng 100% testing,pagtaas ng distribusyon ng condom at pagbibigay kaalaman sa ganitong problema.

Sa ngayon, ang Pilipinas ay nangunguna sa buong Asya sa mga naitatalang kaso ng HIV sapagkat nadadagdagan ng 30 kaso kada araw ang naitatala.

S

FUN RUN Dagdag pa rito, nagsagawa ang probinsya ng Bataan ng 'Run Series:Color Splash Edition 2015' para makatulong na masolusyunan ang naturang problema,Oktubre 9.

Isinaad ni Faustine Luell Angeles Jr. na ito ay hindi lamang simpleng kasiyahan kundi nagturo rin ng mga bagong kaalaman tungkol sa HIV at maaari nilang magawa para makatulong dito.

AKSYON Sa kabila nito, nagsagawa na ng HIV Testing ang Kagawaran ng Kalusugan ng Mariveles noong Disyembre 6 para makiisa sa World HIV day.

Bilang parte ng pakikiisa nagsasagawa ang Mariveles Health Center ng Buntis

✏

SYRICK SALAZAR • 12- STEM A

a mahigit 11 000 estudyante mula sa 178 bansa, itinanghal si Hillary Andales mula sa Philippine Science High School-Eastern Visayas Campus na panalo sa ginanap na Breakthrough Junior Challenge tungkol sa pag-eeksplika sa relativity , sa NASA Ames Research Center sa Silicon Valley.

Nakatanggap si Andales ng $250 000 bilang kaniyang premyo, samantala, $50 000 naman naman ang kaniyang gurong tagapayo at ang paaralan at $100 000.

Ang kaniyang video ay naglalayon ipaliwanag ang konsepto ng equivalence ng reference frames na konektado sa nasabing pokus ng video.

Umabante sa finals si Andales pagkatapos manalo sa online "Popular vote" at nakipagtagisan sa 15 pili pang estudyante.

Ang programa ay naglalayon na ipagdiwang ang mga gawang siyentipiko at mag-inspira sa mga susunod pang henerasyon ng pagdiskubre at eksplorasyon.

larawan mula sa https://assets.rappler.com/9D955D681CCD406BB79 85DC216F7F175/img/A8C075170A7B4AA6AE9F8D30614794C6/hillaryandales-vid-relativity.jpg

►HIV l IPAGPATULOY SA PAHINA A16

larawan mula sa Trend Star News MULA PAHINA 15...SAKUNA

STP:Solidong Tanggal Polusyon

DAGLIANG Pang-agham

Mas ligtas ang may Alam ✏

MARVIN MONFORTE• 12- STEM A

Walang pinipili ang sakuna. Bata o matanda ay maaaring biktimahin nito kung kaya ang Department of Science and Technology(DOST), kaagapay ang UP National Institute of Geological Sciences ay naglunsad ng Project NOAH (Nationwide Operational Assessment of Hazards) na layuning pababain an panaganib na dala ng sakuna, Kadikit nito ang patuloy na pananaliksik, pagpapaunlad ng mga pasilidad at serbisyong pangkomunidad tulad na lamang ng mga programang tagapagpahatid ng kaalaman sa mga mamamayan sa isang komunidad.

Makiisa para makaisa sa makamundong pagbabago.

MAGLILIGTAS ANG MAY ALAM. Nakiisa si Querobie Toriaga, estudyante ng STEM, sa DRRR program na pinangunahan ng MDRRM ng Mariveles, Marso 16,2017. -kuha ni Arlyne Gonzales

MULA PAHINA 15... MINA Ganito ang kalakalan sa minahan. Sinasakripisyo ang kalikasan para sa kakarampot na bato.

Batay sa pananaliksik na isinigaw ng University of the Philippines (UP). Natural Resources Board, humigit 10 porsiyento ng kagubatan ng bansa ang kinalbo at kalupa ang pinatay upang bigyang daan ang pagmimina. Malaking kasayangan para sa yamang banyaga rin naman ang nakikinabang.

Walang matigas na lupa sa

mainit na kamay ng mapangabusong minahan. Hindi sapat ang sobra. Labis na pagbungkal para katasin ang natuyot na kalupaan. Hindi matatagpuan sa kailaliman ang ginto kundi sa mga punong binabaon sa libingan.

Agawin muli ang masaganang kapaligiran. Hukayin ang ibinaong yaman . Hindi mga batang pupukol sa ating ulo, kundi ang kumikinang na kinabukasanng susunod na henerasyon Tubusin bago pa mari-mata.

MULA PAHINA 15... A.ED. nito, isa ito sa pinakamahalagang nararapat na pagtuunan ng pansin sapagkat nakasalalay sa plantang ito ang banta ng polusyon sa ating kalikasan.

Hindi lamang patungkol sa kalikasan ang banta nito kundi maging sa kalusugan partikular na sa mga trabahador ng naturang planta dahil na rin sa marumi at nakakasulasok na amoy nito. Upang lubusang malinis ang tubig ay dumadaan sa proseso ang tubig na kaakibat ang iba’t-ibang kemikal na sadyang hindi maganda sa kalusugan ng tao.

Nararapat na ngang pagtuunan nang pansin ang rehabilitasyon ng naturang planta. Hindi lamang sa ikakaayos nito kundi maging sa kalusugan ng nga trabahador at namamahala dito.

Lagyan ng suporta ang sandata kontra polusyon.

FACT GANERN MGA KATOTOHANANG MAIDUDUTONG SA HIWAGA NG KATATAWANAN ✏

KHRYSS ANNE MONTEAGUDO • 12-STEM A

■ Ang pagsusuot raw ng earphone ng isang oras ay nakakataas ng bilang ng bacteria ng tenga ng 700x at ang malala pa rito iyong huling nanghiram ng earphone ko, nag-iIwan lagi ng bacteria sa earphone ko.

■ Ang puso ng hipon ay nasa kaniyang ulo kaya kung kung namuro pag-ibig yang nasa isip mo, tanungin mo na ang sarili mo.

■ Hindi mamamatay sa pagpigil lamang sa kanyang paghinga, ngunit maaari ring subukan ang paglanghap ng hininga ng katabi mong isang dekada nang hindi nagsesepilyo ■ Kayang tunawin ng stomach acid ng tao ang razor blades ngunit adik lamang ang kumain nito.

■ Ang baboy daw ay hindi kayang tumingin sa langit.

■ Para raw mawala ang sinok, ang mabisang paraan paraan ay madamdaming halik, ngunit itong pamamaraan na ito ay pawang sa mga totoong hokage lamang.

Bulag na ganda ✏

JOHN JOSHUA ZUILAN • 12- STEM A

Ang kagandahan ay nasa ilong at tainga rin, iyan ang sinubok patunayan ni Agata Groyecka.

Ang mga mananaliksik ay nagsagawa ng review ukol sa 'attractiveness literature' sa loob ng 30 taon at ang resulta ay inilathala sa Frontiers in Technology, natagpuan na ang olfactory at ang acoustic components ang malaking bahagi sa nasabing pananaliksik, ngunit may mangilan-ngilan pa rin na hindi masagot ukol dito.

Sa pagsusuri, si Groyecka at ang kaniyang mga kasamahan na nagpakita na sa pamamagitan ng tinig ng isang indibidwal, natutukoy ang ss. : pangingibabaw, kooperatiba, ang emosyonal na estado, at kahit na ang laki ng katawan ng speaker. Gayon din naman ang mga pag-aaral sa iminungkahing na amoy ng isang indibidwal ay maaaring gamitin para matukoy ang ss. : diyeta, at genetic compatibility. Sa katunayan, ang amoy ay nagbibigay-daan upang kilalanin ang sariling mga kamaganak, at isang mekanismo upang maiwasan ang inbreeding.

Ngunit kung susumahin ang lahat (mata, ilong at tainga) , ito ay magkakaroon ng epektong synergestic na makakaapekto sa kabuuang husga ng tao.

Ang 'visual' at 'vocal' na mga katangian ng isang partner ay may posibilidad na maging mas mahalaga sa parehong kasarian na nasa simula palang ng relasyon, samantalang ang amoy ay gumaganap ng isang mas mahalagang papel sa ibang pagkakataon, kapag ang kanilang kasosyo ay kanila ng mas kilala.

Inamin ni Groyecka na mas malalim na pag-unawa ang kailangan sa usapang atraksyon .Ngunit siya ay umaasa na ang pagsusuring ito ay pumukaw sa mga siyentipiko upang maisama ang napapabayaan elemento ng amoy at tunog sa kanilang pananaliksik.

"We hope that researchers will study voice attractiveness without isolating it from faces or other features that people possess," ani Groyecka. "Sa tunay na mundo, hindi sila umiiral ng magkahiwalay.

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

agha•lohiya15

BARYA LANG PARA MAAGA PP

Magbayad ng malasakit, walang onsehan

umasada na ang byahe ng kapahamakan, sumakay sa nakasusulasok na ulap ng usok. Umangkas sa destinasyong puno ng kalawang. Pumara ang usad-disgrasyang jeepney at buto’t balat pa.

Onsehan sa tungkuling masiguro ang kaligtasan.

Ayon sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB), mahigit 60 porsyento ng pumapasadang jeepney sa Pilipinas ay lagpas sa 20 taon ang edad. Kaugnay nito, taon-taon umaakyat sa 12 porsiyento ang aksidente sa kalsada na kinabibilangan ng jeepney.

Onsehan sa tungkuling panatilihin na malinis ang hangin.

Maliit na kapabayaan man, mapanganib pa rin, sa halip na makarating sa paroroonan, maaaring disgrasya ang kahantungan kakambal ng kawalang

✏

atensyon ang tiyak na kapahamakan.

Batay sa isinagawang pag-aaral University of the Philippines (UP) Technology and Developmental Communication Sciences, ang mga jeepney na gumagamit ng renewable energy sa halip na gasoline ay makatutulongupang mapababa ng 4 na porsiyento ang produksyon ng greenhouse gases o mga kemikal na hangin.

Onsehan sa tungkuling mapaunlad ang sasakyang tatak-Pilipino.

Lamang ang malinis na sasakyan. Higit na malakas ang dating ng jeep na palakaibigansa hangin kaysa sa mga bumibitin ng ating paghinga.

Malaking tulong ang solar-powered jeepney o yung mga pinapagana mula sa en-

MULA PAHINA 15...HIV Eskuwela at kalakip nito ang HIV Testing at pagbibigay kaalaman para rito.

"Tuwing Huwebes, nagkakaroon ako ng session sa para maglecture about sa HIV then after that dumadaan sa consent at counselling lahat ng magiging parte ng session," ani Gng. Melody Bulanadi, nars ng TB, HIV/STD sa Mariveles Health Center.

Gayunpaman, ang naturang pagtetest ay depende sa tao kung papayag sila pagkatapos ng session.

"Kung iiestimate everyday, humigit kumulang 27 persons ang nagpapalecture, at isa sa pito ang hindi pumapayag dito," dagdag ni Dra. Bulanadi.

Sa kabila nito, inihayag niya na may positibo at negatibong epekto ito.

NEGATIBO Inahayag niya na lubos na nakaapekto ito sapagkat kinilala ang Mariveles na positibo sa HIV at naging dahilan nito ang kakulangan sa kaalaaman ng mga Mariveleno POSITIBO Pagkatapos ng balitang ito, naitala ng center na mas dumami ang nagpatest sa kanila at dumami rin ang sumama sa pulong para sa pagtuturo tungkol sa HIV. "Nagsilbi ito(HIV) na maging awareness sa mga tao kaya hindi nakakapagtakang kasabay sa alarma ang mga tao rito, alam nating hindi mababawasan ang kaso ng HIV pero at least may kamalayan na sila para maiwasan ang pagkakaroon ng ganitong virus,"ani nars Melody Bulanadi.

LUMOLOBONG POSITIBO. Nakiisa ang mga mag-aaral ng BPSU at PHO sa World HIV Day noong Disyembre 5,2017 - larawan mula sa 1Bataan.

MARVIN MONFORTE • 12-STEM A

erhiya ng sikat ng araw, matipid na. ligtas pa.

Sa isinagawang pagtataya ng Department of Transportationand Communication (DOTC), higit na itinangkilik ng mga pasahero ang Electric Jeep kumpara sa ordinary at lumang klase nito. Matapos iendorso ang produkto ng teknolohiyang ito,mas umiinam ang biyaheng Pilipino.

Onsehan ay iwasan upang malayo sa kapahamakan.

Mas makabulsa-bulsa ang magpagamot kaysa gawing modern ang jeepney. Barya lang naman kung tutuusin. Barya lang naman kumpara sa mga buhay na nasa bingit ng disgrasya. Barya lang para mapanatili ang malinis na kapaligiran. Huwag pabigatin ang bulsa para hindi bumigat ang paghinga.

“

Onsehan sa tungkuling mapaunlad ang sasakyang tatakPilipino.

LATHALAIN Pang-agham

PALAMIGIN ANG KUMUKULONG TIYAN ✏

CHRISTIAN ALVEAR• 12-STEM A

Magdildil ng asin.

Ito ang baluktot na solusyon ng karamihan upang pahupain ang sikmurang kumakalam, tumutulay sa malnutrisyon na ngayo'y bumiktima sa mahigit 462 milyong tao ayon sa World Health Organization (WHO).

Minsan lugaw, madalas wala. Bukambibig ito ng karamihang bihira makatikim ng bigas. Humigit 45

porsiyento ng pagkamatay ng bata, edad lima ay nauugnay sa malnutrisyon. Kaugnay nito,madalas naitatala ang ganitong sa mahihirap na bansa kung saan hindi kayang tustusan ng bulsa ang kailangang sustansya.

Tinimbang ngunit kulang.

Naiuugnay din ang kakulangan sa timbang sa malnnutrisyon sapagkat kakambal nito ang kawalan ng sapat na nutrisyon. Ayon sa Philippine Association of Health, and Nutrition (PAHN), mahigit 40 porsiyento ng mga bata edad 5 hanggang 7 ay may mababang Body Mass Index (BMI) tao sa anngulo ng karamihan, buto't balat na, isinasawalang bahala pa.

Bukod sa kakulangan sa timbang kadikit din ng malnutrisyon ang obesity o labis na katabaan. Ito ay nararanasan kung higit sa sapat ang cholesterol sa ating katawan na nagmumula sa hindi masu-

sustansiyang pagkain at ito ay nagdudulot ng pagkabara sa ating ugat.

Batay sa WHO, taong 2014, 1.9 bilyong tao ay obese patunay lamang ito na mabigat sa timbang ang agresibong tiyan.

Lunes , almusal. Martes, tanghalain. Miyerkules, hapunan. Tatlong beses.

Ganito ang balangkas ng hapag-kainan ng karamihan sa pamilyang Pilipino na nais sugpuin ng mga pinuno ng Association of Southeast Asian Nations(ASEAN) sa pamamagitan ng pagpapaigting ng seguridad sa pagkain. Kabilang ito sa layunin ng Agenda 2030 kung saan walang nagugutom at preso ng malnutrisyon. Kaugnay nito, pangungunahan ng Pilipinas ang pagbuo ng aksyon sa pagpapalawak ng kaalaman kontra malnutrisyon.

Walang tiyang kumakalam kung busog sa masusustansiyang kaalaman.

18isports

ANG KAMAYAN•DISYEMBRE 2017

PINAGSAMANG LAKAS

'MNHS- Poblacion' umalagwa sa ikalawang puwesto sa AFAB Cheerdance Competition 2017 ✏

TAGILO NG 1BATAAN. Pagpapakitang gilas para depensahan ang trono ng Mariveles National High School - Poblacion sa ginanap na AFAB Cheerdance Competition 2017 sa ilalim ni G. Daniel Apales at G. Bach Briones . Maganda man ang tagilo at stunts , hindi pa rin sapat para makuha nila ang trono sa pangalawang pagkakataon, Nobyembre11,2017.

-halaw mula sa FAB Bataan

ELLISHA NIELES • 11-HUMSS A

SUNNY HILLSIDE SCHOOL

BEPZ MULTINATIONAL SCHOOL

LLAMAS MEMORIAL INSTITUTE

ISPORTS EDITORYAL

T

TAPAT DAPAT

apat mo, edad mo.

Nagsusulputan na naman ang iba't ibang manlalaro sa larangan ng pampalakasan.

Marahil sa paglobo ng populasyon kasabay ang pagkatuto ng mga bata sa mga palaro. Sa ganitong paraan, nabibigyan ng pagkakataon ang mga estudyante partikular ang mga mahihilig sa isports upang maipakita ang kanilang abilidad na sumisimbolo rin bilang instrumento ng pampalakasan para maiiwas ang kabataan sa maling daan.

Ngunit ang hinanaing ng karamihan, hindi nila naipapakita ang kanilang angking galing dahil tila daga lamang silang pinaglalaruan sa loob ng lungga. Ito ay dahil sa pagiging overage ng ibang manlalaro na nakahanay sa mas mababang edad para tiyak silang manalo. Ang mga nagnanais namay patunayan bilang isang atleta ay nahahadlangan dahil sa bultuhang magugulang sa laro ang nakikita.

Karaniwang mas napapansin ang mga ito sa laro dahil na rin mas nakaaangat ang kanilang pinapakita dulot ng matagal na karanasan sa larangan. Kung kaya naman natatabunan ang mga bagong henerasyon sa pagpapamalas ng talento.

Hindi naman kailangang akuin ng isang atleta ang mga larong sa tingin niya ay kayang para lamang masabing ito ay mahusay. Dahil hindi sukatan ng galing ang isang tunay na kahulugan ng pampalakasan bagkus kung sa paano mo ito bibigyang dangal kahit sa maliit na bagay tulad ng pagiging tapat. Marami nang gumagana ng pandarayang pagpapalit ng edad sa birrh certificate para lamang makapasok sa mas mababang antas ng abilidad at subukang manipulahin ang laro.

Gayunpaman, may mga atleta pa ring nagniningning kahit na 'di pa katagalan sa napiling larangan. Kaugnay nito ang pagkakaroon ng mas magandang simula sa karera ng isports dahil nakakasabay sa may mga matatagal ng karanasan sa pampalakan.

Tapat dapat tayo!

MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL-POBLACION

MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL-MALAYA

I B A PA rin ang pwersang hatid ng galit na tigre.

Nasulit ang paghihirap ng Sunny Hillside Tigers nang kilalanin bilang kampeonato sa AFAB Cheerdane Competition na ginanap sa Freeport Area of Bataan noong Nobyembre 11, 2017.

Ipinamalas ng SHS Tigers ang kanilang tikas at galing sa pagtatanghal matapos magpakita ng malinis na routines at kakaibang tagilo na naging dahilan upang makalikom ng 91 puntos para makamit ang inaasam nilang tropeyo.

Dahil sa pagkapanalo, naibulsa ng SHS Pep Squad ang premyong P20,000 at dedepensahan ang titulo para sa susunod na taon.

Maganda rin ang ipinamalas ng apat pang kalahok ngunit nabigo silang masungkit ang tropeyo matapos magkaroon ng mga deductions sa mga delikado at nakakapigil hiningang stunts at routines.

Ang Mariveles National High School-Poblacion Pepsquad naman ang pumangalawa sa laban na nagkamit ng 88 puntos habang ang LMI Tamaraws ang pumangatlo at nakalikom ng 86 puntos gayundin ang BEPZ Multinational School na may 84 na puntos at ang MNHS-Malaya Jaguars na nagtamo ng 82 puntos sa pagtatapos ng kumpetisyon.

Nabigo man ang defending champion MNHS- Poblacion na maipasakamay muli ang korona sa pangalawang pagkakataon, buong puso pa ring sumuporta ang mga kapwa nila mag-aaral gayundin din ang mga senior highschool students sa MNHS-Camaya na walang sawa sa pakikiisa sa pag-suporta para sa kanilang alma mater.

Kasama sa nasabing kompetisyon ang dalawang tubong Poblacion na ngayon ay nasa Mariveles NHS-Camaya na sina Marc Ferry Carrera at Emmanuel Albo na kasama sa Poblacion Pep Squad.

"Dama pa rin ang sayang dulot na galing ako sa Alma Mater ko at patunay na magkarugtong pa rin ang puso ng Poblacion at Camaya, isang napakalaking karangalan na ako ay nasama pa rin sa Pep Squad ng Poblacion,"ani Marc Ferry Carrera.

Inaasahan na mas magiging mainit ang labanan ng Cheerdance Competition sa Interhighschool na kung saan lalahukan ng mga matataas na paaralan sa buong Mariveles.

Bagong Laro ng Bagong Henerasyon MALAKING BENEPISYO sa katawan ang pagiging aktibo. Lalo na't maraming paraan para maenganyo ang isang tao sa larangan ng pampalakasan.

Ngunit may mga palarong hindi ginagamitan ng pisikal na katawan bagkus isang kagamitan na nagtataglay ng iba't ibang laro, ang electronic sports (eSports).

Sikat sa kabataan ngauon ang paggamit ng teknolohiya sa iba't ibang aspekto. Kaugnay nito ang pag-usbong ng maraming online games kung kaya't madaling mapukaw ang mga tao sa makabagong teknolohiya. Hindi naman natin maitayanggi na marami nang naging tuta ang teknolohiya bagay na ginawan ng mga batikos dahil sa patuloy na paglobo ng henerasyon nito. At dahil dito, nabigyang pansin ang eSports.

Hingil sa pagtaas ng demand ng mga manlalaro, iminungkahi na ang unang cyber Olympic kumpetisyon ay gaganapin sa 2020 Asian Olympic sa Tokyo, Japan. Kalakip nito ang maram-

ing pangangailangan at suporta dahil sa agarang presensya ng field stadium na paggaganapan ng patimpalak.

Para sa layuning ito, ang International Olympic Committee (IOC) ay marapat lamang pagtuunan ng pansin ang mga bagong kategoryang palaro na ipapasa sa taong 2 0 2 0 upang sa gayon m a i wasan anh paglupaypay sa badyet ng bansang naatasang na manguna sa Olympic Game.

Nang sa gayon hindi na rin maulit ang palpak na pasilidad na nangyari sa Rio de Janeiro sa pag-host noong 2016.

Mapapansing sumasabay na ang larangan ng pampalakasan sa progresong nagaga-

nap sa makabagong henerasyon ngunit kaya rin ba nitong makasabay sa lebel ng traditional sports para maisakatuparan ang suhestyon ng mga computer gamers.

Sa katunayan, maraming sumusuporta sa online games tulad ng League of Lehends at Dota 2 kung saan maraming manlalaro sa Pilipinas. 'Di maipagkakaila na malaki ang posibilidad na maipatupad nga ito bilang isa sa mga laro sa hanay ng Olympics.

Marami pang dadaanang pagsusuri ang eSports pero tiyak na papatok ito sa masa. Bukod sa kategorya ito ng isports, may mga pag-aaral na rin na marapat lamang itong gawing pormal na pampalakasan dahil sa ginagamitan naman ito ng istratehiya at teamwork tulad sa mga nakasanayang palaro.

Hangga't walang nakikitang mali dito, malamang sa malamang maipapatupad ito para na rin sa pagsuporta sa makabagong teknolohiyang handog ng bagong henerasyon.

Laro ng lahi na kinagisnan natin ✏

LOUELLA CUEVA • 11-STEM A

TAGU-TAGUAN maliwanag ang buwan,maraming mga bata ang nagkalat sa daan. Isa, dalawa,tatlo, "Magtago na kayo!" sigaw ng batang sa lansanga'y masayang naglalaro.

Hanap dito,hanap doon. Tara! Matamataya Tayo. Pramis masaya to.

Kay sarap alalahanin ng mga alaala sa naging kabataan natin. Hindi maiwasang mapangiti sa tuwing naaalala ang mga masasayang laro dati. Mga larong may pagkakaisa, larong pinagbuklod ang ating lahi ang ipinapakita. Na tila ba'y tumatak na talaga sa puso't isipan ng bawat isa Ang matinding tuwa't saya na paulitulit nating naalala nung tayo'y mga Bata pa.

Hindi alintana ang madapa,makatakbo lang para may mataya. Lingon dito,lingon Doon.

Tagu-taguan nanaman sa dapit hapon. At sa pag-tawag lang ni nanay,nagdedesisyong maghiwa-hiwalay.

Mga laro sa lansangan at

paaralan,patintero,sipa,habulan at tayaan ay dating laging nandyaan.

Ngunit nasaan na ito ngayon? Para bang kasabay ng pagbabago ng panahon ang paglaho ng mga larong ito.

Unti-unting natatakpan ng mga larong nasa modernong panahon. Laro ng lahi na natatabunan ng mga larong walang katotohanan Kung dati,umuwing pawisan ang

LUKSO NG BATANG NAGMAMATAAS. Hindi kaila na sa pagkain ng sistema ay may natitira pa ring patuloy na naglalaro sa labasan, mga batang musmos na sinusukat ang pisikalan kuha ni Eugene Lim

Pagbangon sa Pagkakadapa Sugal sa mundo ng manlalaro ✏ MAHIRAP MABIGO kahit saang anggulo mo man tignan. Ito ay isang bagay na hindi mo pwedeng takas an sa laro ng buhay. Hawak mo ang kapalaran sa bawat kilos na may kahulugan.

Mahabang buntong hininga ang tangan niya. Sa wakas nalagpasan na rin ang maraming matang nakatutok sa kanya. Sa kabila ng ilang ulit na pagkatisod mapanatili lang ang buhay ng laro. O kay bilis ng pangyayari at natuldukan na ang paghihirap niya.

Tila napilayan ng isang paa sa pagkakatalomg naranasan niya.

Tunay nga bang talo ang natatalo?

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

Wala man masama sa pagiging talunan, paano mo masasabi sa iba na hindi lahat ng natatalo ay talo.

Dahil ang iba ay nagwawagi sa paraang pagtanggap ng pagkakatalo. Hindi man sa mata ng maraming tao, bagkus sa isip at puso mo nagsusumigaw ang salitang “kampeonato”.

Sa alinmang larangan sa buhay ng isang masikap na manlalaro na patuloy na bumabangon mula sa kumunoy ng pagkatalo ang siyang nagkamit ng korona sa dulo. Dahil ang tunay na manlalaro ay ang marunong tumanggap ng pagkatalo.

Malimit lang sa mga atleta ang may ganitong

katangian marahil ang iba’y mayroong kinikimkim na pagkahinayang.

Hindi man natin sila masisisi ngunit maaari natin silang bigyan ng motibasyon tungo sa panalong inaasam.

Tandaan na ang mataas na baraha ay hindi kailanman maituturing na pagsubok sapagkat ang alas ng buhay mo ay ang tanging sarili na magiging daan sa pagbangon mula sa pagkakadapa.

Hindi naman talaga kinakailangang manalo para sabihin mong malayo ang narating mo.

Magsumikap at gawing inspirasyon ang pagkatalong dumaan.

GUSTO BA NG MGA ESTUDYANTE NA MAGKAROON NG LARONG PINOY SA SUSUNOD NA INTRAMURALS?

MAY GUSTO

isports19

HINDI GUSTO

Austria: Coach of the Year sa Ikatlong Pagkakataon ✏

MYK KENNETH ESCALA • 12- STEM A

MULING ITINANGHAL sa ikatlong sunod na season si San Miguel Beermen head coach Leo Austria bilang coach of the year sa ginanap na taunang PBA Pres Corps (PBAPC) Awards night noong ika-30 ng Nobyembre sa Gloria Maris Restaurant.

Nakatanggap ang batikang head coach ng orihinal na kopya ng Virgilio “Baby” Dalupan Perpetual Trophy, sunod sa pangalan ng isa sa mga immortal at halimaw na tactician sa PBA noong dekada 70, matapos nitong manalo ng naturang award sa tatlong magkasunod na taon.

Nagawang bitbitin ni Austria ang Beermen sa Philippine Cup at Commissioner’s Cup championship subalot kinapos ng isang conference upang makamit ang inaasam-asam na mailap na grand slam.

Sa kabila ng papuri sa kanya binigyang pagkilala pa rin ng 59 anyos na coach ang kanyang mga players na naging parte ng kanyang pagkakaluklok at pagtanggap ng nasabing award.

“I’m happy dahil ang mga players ko nagrere-

spond sa mga ginagawa namin, dahil dito attributed sa kanila ito dahil wala ako dito kung hindi sila nagpeperform ng maganda,” wika ni Austria.

Tinanghal rin namang Executive of the year si Ramon S. Ang, head honcho ng San Miguel Corporation, dahil sa championship ng Beermen sa dalawang conference at title-retention ng Barangay Ginebra Gin Kings nito lang Governor’s Cup. Nakatanggap naman ng Bogs Adornado Comeback player of the year si 35 years-old Katropa player na si Kelly Williams samantalang nakapagbulsa naman si Globalport Batangpier point guard Terrence Romeo ng Scoring champion matapos makapagtala ng 23.1 na points per game average ngayong season.

Nakasungkit naman si San Miguel Beermen player Chris Ross ng Mighty Sports Defensive Player of the year at Order of Merit Award naman kay Gin kings point guard L.A Tenorio matapos tanghaling player of the weekng apat na beses ngayong season.

DISYEMBRE 2017 • ANG KAMAYAN

Balitang UAAP CDC

SIMULA NG PAGLIPAD Falcons kumamada ng kampeonato sa UAAP CDC 2017 ✏

80s sa ika-80. Nasungkit ng Adamson University Pep Squad ang muling pagkapanalo nila sa UAAP Cheerdance Competition, ang apat na patong sa pagbuo ng piramide ang naging pasabog para makopo ng Soaring Falcons ang pagkapanalo - halaw mula sa Google Images

ELLISHA NIELES • 11-HUMSS A

U M U W I N G MATAGUMPAY sa unang pagkakataong ang Adamson University Pep Squad matapos masungkit ang tropeyo sa UAAP Cheerdance Competition 2017 na ginanap sa Mall of Asia arena sa Pasay City, December 02,2017.

Ipinamalas ng Soaring Falcons ang kanilang tikas at galing sa performance matapos magpakita ng nakakapigil hiningang mga stunts at kakaibang pyramids na naging dahilan upang makalikom ng kabuuang 663.50 puntos para makamit ang una nilang UAAP Cheerdance Crown matapos ang 15 taon.

"I'm speechless talaga. Adamson Pep Squad deserve the championship dahil sobra ang sacrifices ng mga bata. Pinaghirapan talaga nila ng husto ito," anya ni Adamson coach Jeremy Lorenzo.

Dahil sa pagkapanalo, nakatanggap ng tumatagingting na 340,000 Php ang

Adamson University. Bukod dito,nakalikom din sila ng 30,000 PHP mula sa Yamaha at 25,000 PHP galing sa Jollibee bilang kampeon sa taong ito.

Masayang naiuwi ng University of Sto.Tomas Salinggawi Dance troupe ang first runner-up trophy matapos makakuha ng 638.50 puntos at nakapag-uwi ng 200,00 PHP at 25,000 PHP mula sa Yamaha.

Sumunod naman ang University of the East Pep Squad matapos makapagtala ng 634.50 puntos para sa second runner up place at nag-uwi ng 140,000 PHP at 20,000 PHP galing sa Yamaha.

Nabigo ang four straight champion National University Pep Squad na maipasakamay ang korona at hangaring makuha ang pang-limang sunod na titulo matapos makakuha ng 610.50 puntos para tumaba sa Far Eastern University sa ikaapat na pwesto kasunod ang nagbabalik na University of the Philippines.

Dalawang Mundo ng Estudyanteng Atleta ng Palarong Pambansa ✏

ANO NGA BA ang pakiramdam ng isang estudyanteng atleta? Mahirap isipin kung paano nila naibabalanse ang dalawang mundong ginagalawan nila. Ang mundo ng kompetisyon sa larangan ng isports at ang mundo sa larangan ng akademiya.

Ngunit ang pagharap sa dalawang mundong ito ay hindi naging hadlang sakanila,sapagkat sa pamamagitan ng paglahok sa mga pampalakasan,mas naipapamalas nila ang galing at talento nila sa larangan ng isports.

Maaaring para sa iba,mabababa ang tingin sa mga atletang katulad nila. Marahil sa pagaakalang isports lang ang kaya nilang gawin.

Pero hindi batid ng iba ang hirap ng isip at katawan nilang mga manalalaro para mapagsabay

ELLISHA NIELES • 11-HUMSS A

ang pag-aaral at paglalaro. Ilan lamang iyan sa mga kinakaharap ng mga estudyanteng atleta.

Isa na rito si Aira Rose M. Taclan na isang magiting na mag-aaral at manlalaro na nagpamalas ng galing at talento sa Arnis sa tulong ng kanyang mahuhusay na taga sanay na sina Joseph Banaña at Dave Salvador.

Bukod dito nakarating na din siya ng provincial at CLARAA sa paglalaro ng wushu sa tulong at pag-gabay nina Daniel Apales at Jessie Lagante.

Tubong sisiman ang 17 taong gulang na si Aira ay kasalukuyang nag-aaral sa Mariveles National Highschool Camaya. Lubos siyang ipinagmamalaki at patuloy na sinusuportahan ng kaniyang dakilang ina na si Edna Taclan sa bawat laban na kanyang kakaharapin.

"How you train is how you play," ang katagang tumatak sa puso't isipan nya. Dahil kung paano ka mag-laro sa ensayo mo,ganoon ka

mag-lalaro sa mismong laban mo.

Ito ang kanyang pinanghahawakan sa bawat palakasang kanyang sinasalihan. Nasa ika-limang baitang si Aira nang pasukin niya ang mundo bilang arnis player,matagumpay siyang nakapunta ng limang beses sa provincial hanggang sa tumungtong sya sa Junior Highschool (Grade 9).

S a huling taon niya dito (Grade 10),sumabak siya

Isports ROUND UP

Huwag maliitin ang maliit ✏

LANGOY PATING . Sinisid ni Yeoj Cabrera representante ng distrito ng Dinalupihan para kumana sa ikatlong puwesto sa Breast Stroke men's Divsion sa ginanap na Parlarong Pampaaralan 2017. Maayos man ang ipinakitang mga stroke, bigo pa rin ang manlalaro na umusad sa CLRAA Meet 2017. - kuha ni Jewel Ann Arbo

HB 3495: Paglangoy gagawing asignatura sa programang K-12 ✏

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12- GAS

B I N A B A L A K ng House Bill 3495 na gawing asignatura ang paglangoy bilang parte ng programang K-12.

Ang House Bill 3495 na ipinanukala ni Iligan City Representative at House Committee on Youth and Sports Development member na si Frederick Siao na tinawag na " Drowning Prevention Act" na naglalayon na isama ang pag-aaral ng paglangoy sa pribado at pampublikong paaralan.

Ito ay para bigyang kasagutan ang pagtaas ng Pilipinas sa ikalawang ranggo

sa pinakamaraming naitalang namamatay na bata edad 15 pababa na inalabas ng United Nations International Children's Emergency Fund.

Dagdag pa rito, ayon sa National Disaster Risk Reduction and Management (NDRRM) na ang paglangoy ay magiging parte ng Musika, Sining at Edukasyong Pangkalusugan (MSEP).

Isiniguro ng bill ang ligtas na lugar para maging maayos ang pagiimplementa nito kung sakali mang aprubahan ng nakatataas.

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

Tila bubuwit kung tingnan ng ibang manlalaro ang mga atleta ng Pilipinas lalo na pagdating sa usaping patangkaran.

Halos kaliwa’t kanan na ang naghahatakang pwersa ang diskriminasyong natatamo ng mga Pilipino. Ngunit sa kabila nito, mas pinapairal pa rin ng mga Pinoy ang husay sa larangan ng pampalakasan.

Karaniwang napapansin ng mga ibang atleta ang pisikal na katangian ng mga Pilipino. Marahil sa ito ay maliliit at hindi masyadong mahahaba ang biyas. Gayunpaman, napakarami pa ring mga manlalarong Pinoy ang umaangat sa larangan ng isports.

Isa lamang itong realidad na halimbawa na siyang nagsisilbing agimat para sa mga Pilipino na hindi marapat maliitin ang kakayahang mayroon sila. Hindi maitatanggi na nakakababa ng dedikasyon ang pagpuna sa pisikal na anyo ngunit hindi ito ang pinapairal ni Reyland Capellan na nagkamit ng gintong medalya nitong 2017 SEA Games at pinagharian ang dinastiya ng Men’s Gymnastic Category.

Dinala ni Capellan ang bansang Pilipinas sa tuktok ng kampeonato sa pagtatala ng magandang record na may 19.50 puntos para patunayan ang likas na talento ng pusong Pilipino. Mapapansin na kahit pa man buhay ang diskriminasyon, mas aangat pa rin ang tunay na karapatdapat sa korona.

Kaya totoo pa rin ang kasabihan na, huli man at maliit nakakahabol rin.

Tanggal sakit- isports ✏

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

Maraming pag-aaral na ang naipasa na ang pagkahilig sa laro ay mayroong magandang dulot sa ating kalusugan. Mas pinapaigting nito ang ating immune system upang masanay sa mga pang araw-araw na gawain.

Ayon sa Department of Health (DOH), malaking porsyento ang nababawas na calorie at taba sa ating katawan sa tuwing tayo’y lumalangoy na siyang kadalasang sanhi ng heart disease at high blood pressure.

Kaugnay nito, pinapabilis rin ang ating metabolism at nakakatulong ng lubos sa paghuhubog ng katawan particular sa ating biceps at muscles. Kinakailangan magtaglay ng tamang balanse at koordinasyon ng katawan upang makagalaw ng maayos sa ilalim ng tubig.

Kaya naman bilang kabataan maganda ito maging libangan para sa healthy lifestyle natin. Isa rin itong paraan upang maging pampalipas oras lalo na sa mga kabataang naliligaw ang landas. Kasabay nito ang pagdiskubre sa natatagong talento nila sa larangan ng pampalakasan.

Kaya’t subukin na ito para sa mas malusog at malakas na resistensya at aktibong pangangatawan.

bilang wushu player,at sa unang pagkakataong ito,itinanghal siya bilang Gold Medalist sa CLARAA, at nagpatuloy umarangkada sa Palarong Pambansa.

Sa pagtuntong niya sa Senior Highschool (Grade 11),siya'y muling sumabak sa Provincial meet at itinanghal na Silver Medalist sa larangan ng Wushu. "Masaya ako kasi na-achieve ko yung mga gusto ko bilang player. Napapawi yung mga paghihirap ko sa training at paghahabol sa mga na-missed kong quizzes at activities kasi napapalitan ng matinding tuwa't saya sa bawat medalyang natatanggap ko." Saad ni Aira.

Patuloy siyang mag-eensayo para sa muling pagsabak niya sa provincial meet at muling naghahangad na muling makarating sa Palarong Pambansa.

Tikas at Lakas Camaya SHS nilampaso ang MNHS - Sisiman ✏

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

NAGPAULAN ng naglalagablab na kills ang Camaya Senior High School para padapain ang Mariveles National High School-Sisiman, 25-8 at 25-17 sa Unit Meet selection na ginanap sa Mariveles Sports Complex, Setyembre 15.

Bumandera para sa CHS si Joshua Yurong matapos humataw ng 14 puntos kasama ang pitong kills, dalawang service aces at dalwang blocks sa unang bahagi ng game.

Nag-ambag naman si Lance Valderama na humakot ng walong puntos kasama ang apat na kills at tigdalawang blocks at drops, gayundin si Kim Sapin na nagtala ng pitong puntos kalalip ang limang kills at dalawang drops.

“Masaya yung game, enjoy naman kahit nakakakaba pero ginawa namin yung best namin para manalo“, ani Allen Saromo.

Lumamang pa ng 12 puntos ang balwarte ng Camaya sa uanng set ng laro, 25-8, sa likod ni Yurong na siyang naging matibay na naging sandalan upang maitakas ang panalo.

Sinubukan humabol nnni Steven Rivera matapos tumipa ng 10 puntos na may dalawang blocks at limang sunod sunod na matatalim na atake sa huling bahagi ng laro.

Nagtarak sina Clarrence Tuazon ng pitong puntos, limang blocks at dalwang blocks kasama si Christian Gatcho na kumana ng anim na puntos na may apat na kills at isang block.

“Ayos naman po yung game medyo kabado pa yung mga kasama ko“, saad ng 15 anyos na rookie.

Dahil sa pagkapanalo, may pag-asa ngmakuha ang mga manlalaro ng Camaya sa darating na Provincial Meet.

Isports

HB 3495: Paglangoy gagawing asignatura sa programang K-12

ISPORTS .. P19

ISPORTS KAMALAYAN SARBEY

T A T LO N G P A T O K N A L A R O N G P I N O Y S A M N H S - C A M A Y A C A M P U S

PIKO LUKSONG LUBID SARANGGOLA

ANG OPISYAL NA PAHAYAGAN NG MARIVELES NATIONAL HIGH SCHOOL -CAMAYA CAMPUS•MARIVELES,BATAAN, REHIYON III•

TAEKWONDO HEAVYWEIGHT

KORONA SA CAMAYA ✏

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

good marker na nagpalamang ng husto sa kartada.

Nagtangka pang umiskod sa huling sipa ang bata bg Bulacan ngunit 'di na pinatagal ng Bataan ang sagupaan sa torneyo.

"Hindi naman ganoon kalayo abutin 'yung championship," aniya coach Aubrey Gabriel.

"Kayang-kaya nila 'yan basta gawin lang nila ang natutunan sa training" dagdag pa nito.

Naniniwala ang kanilang mga trainor na maaabot ng Bataan ang tagumpay hanggang Palarong Pambansa na kakatawanin nina Maapoy at Francis Mykhiel Roxas na sumungkit din ng gintong medalya sa hanay ng lightweight category.

Ang iba pang mga gold medalist ay sina Edel Advincula ng Arnis at John Paul Emaysay ng High Jump na pawang nga atleta rin ng Mariveles National High School-Camaya na sasabak sa palaro sa Antique.

Palarong Pambansa, aarangkada sa Vigan City ✏

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

Pagkatapos ng ilang oras na deliberasyon, titirada ang mga piling atleta mula sa iba’t –ibang rehiyon sa Pilipinas sa Vigan City, Ilocos Sur sa darating na Abril 16-20 sa susunod na taon.

Sa panayam kay Tonisito Umali, Deped Assistant Secretary sa Legal and Legislative Affairs, na ang pamantayan sa pagpili sa kung saan gaganapin ang Palarong Pambansa ay ang kumpletong pasilidad sa larangan ng isports, international standards, kalapitan ng mga lugar na tutuluyan ng higit na 12,000 na atleta, kapayapaan at kaayusan ng lugar at suporta ng LGU. Sa inilabas na artikulo ng Bombo Radyo Philippines, binigyang diin ni Ryan Singson, goberndador ng Ilocos Sur, na ang Vigan City ay mas payapang komunidad, at nakatanggap ng mga parangal mula sa kanilang City Police Station .

Inisaad ni Singson na naging bentahe ito para mas lumamang ang Vigan sa iba pang lugar:lungsod ng Ilagan ng Isabela, lungsod ng Baguio, lalawigan ng Bulacan, at lungsod ng Marikina.

Ginawa ring bentahe ng Vigan ang mga problemang kinaharap sa huling Palarong Pambansa, at sinabi rin ni Umali na ang pagbubukas ng programa ay gaganapin ng umaga o mga oras na papalubog na ang araw para maiwasan ang pagkakalantad sa init.

Inaasahan ni Umali na magiging matagumpay ang Palarong Pambansa sapagkat ito rin ay kasabay ng ika-200 anibersaryo ng nasabing lungsod.

Sinigurado ni Umali na ipagpapatuloy nila ang nasimulan na tagumpay ng Palarong Pambansa sa nakamit nilang Lifetime Achievement Award at pagpapatuloy ng Palaro Movers program.

Muling oorganisahin ng MovePH ng Rappler at Deped ang mga magwawagi sa darating na National Schools Press Conference, at inaasahang higit na 100 mamamahayag at school paper advisers mula sa iba’t-ibang rehiyon ang makikiisa sa programa.

Dagdag pa rito, pangatlong beses na ng lungsod ng Vigan na humawak ng Palarong Pambansa noong 1953, 1973 at ngayong 2018.

Ang San Jose de Buenavista, Antique ang humawak ng Palarong Pambansa 2017 na kung saan nakamit ng Pambansang Punong Rehiyon ang kampeonato sa parehong elementarya at sekondarya.

MAAGANG ENSAYO PARA SA LARO NG KAMPEONATO. Isa sa mga kinabiliban at hindi katakatakang pagkapanalo ni Vincent Maapoy ay ang kaniyang pagpupursigi sa nalalapit na mga laro, kita sa larawan ang pagsusumikap niyang palakasin ang sarili para sa minimithing pagkapanlo -kuha ni Eugene Lapad

RESBAK NG AGILA

Muling nangibabaw ang tikas ng mga bughaw na agila upang sungkitin muli ang korona kontra matalik na katunggali at defending champions na De La Salle Green Archers sa bestof-three finals series ng season 80 ng UAAP Men’s Basketball Tournament sa iskor na 88-86, December 3, sa Smart Araneta Colliseum.

Nagawang makabalik ng Blue Eagles sa championship scene matapos ang limang taon na pagka-uhaw makalipas ang limang sunod na title retention mula season71 noong 2008 hanggang season75 noong 2012.

Nagpakawala kaagad ang Blue Eagles ng mainit-init na panimula sa opening quarter matapos maglatag ng 10 point lead, 24-14, sa pagtatapos ng 1st quarter.

Sumagot din naman kabilang koponan ng 6-1 run solo ni back-to-back MVP Ben Mbala sa sunod na quarter at magawang itabla ang iskor sa huling anim na minuto ng first half, 25-all, sa tulong ni Ricci Rivero.

Muling nagpasiklab ang Ateneo at

SIKLAB . Sikap at Laban. Pinatunayan ni Jackylyn Dugay, 18, sa larong Basketball girls para sumikwat ng kampeonato para sa paaralan. -larawan mula kay Jackylyn Dugay

Naging makinang ang Palarong Pampaaralan 2017 sa mga manlalaro ng Mariveles National High School- Camaya Campus pagkatapos maghari ang dinastiya ng Mariveles Braves sa ikawalong pagkakataon, (petsa).

Humataw ang mga atleta ng Camaya ng buena manong 11 ginto, 7 pilak, at 8 bronse sa kabuuan.

Muling aarangkada si John Paul Emaysay sa high jump, Lizmar Tobilla at R-Pancer Ramos sa shotput, javelin throw at discus throw, kasama rin ang dalawang manlalaro sa basketbol na sina Jackylyn Dugay at Akina Marie Munoz,at si Edel Avincula naman ay sa isports na arnis sa darating na CLRAA 2018.

Kasama rin dito, si Jericho Rosales na aabante sa Wushu sapagkat naging default ang kampeonato niya pagkatapos ng hindi pag-aattend at hindi pagsali ng ibang distrito sa nasabing event.

Dagdag pa rito, aabante sila Joshua Servolo at Bryan Prudenciado kahit nakakuha lamang ang koponan nila ng bronse sa football , sapagkat nakitaan sila ng matitinding atake at sunod sunod na depensa para mapaisa sa manlalaro ng Bataan.

Nabigo man sa pag-alagwa sa pagsunod sa yapak ng siyam na bataan , naging malaki pa rin ang naging ambag ni Rose Marie sa softball kasama si Lizmar Tobilla, Lea May Ison sa 100 m hurdles at high jump, at ang volleyball team ng Mariveles Braves na sina Celvin Grace Junio at Cienna Joy Magpoc pagkatapos kumamada ng pilak sa mga nasabing event.

Hindi rin nagpahuli ang mga manlalaro ng archery na sila Ryan Tapon at Lady Ann Jovero pagkatapos makakuha ng bronse medalya kasama sina Ervean Condez, John Dave Caballero, Reneil Pagaling at Marco Sunga sa baseball.

Sa kabilang banda, taas noong ipinagmamalaki ni Gilbert Bongat, sports coordinator, na ang lahat ng nakopong nakopong medalya ng mga bataan ay dahil sa suportang natanggap nila mula sa Local Government Unit (LGU) ng Mariveles, magulang, kaguruan, punongguro at mga coordinator ng paaralan.

"Nakita ko ang eagerness sa mga atleta natin at alam na nila sa kung paano disiplinahin ang sarili nila sa tulong ng mga coach," aniya.

Dagdag pa niya na mas palaki na ng palaki ang hinaharap ng mga atleta mula Unit Meet papuntang Palarong Pambansa kaya inaasahan niya na titindi rin ang pageensayo ng mga piling manlalaro na mamamayagpag sa darating na CLRAA.

STEM Stingrays naghari sa Intramurals 2017

MYK KENNETH ESCALA • 12- STEM A

inungusan ang Green Archers matapos maghain ng 8-0 run sa pagtatapos ng first half na binagsakan pa ni Anton Asistio ng isang buzzer beater three.

Nagawa pang kumawala ng archers sa kuko ng agila ng muling maitabla ang laban, 66-all, sa unang quarter ng second half at 68-all sa final quarter.

Kinulang pa rin ang sikap ng De La Salle ng magsimulang pumutok si Matt Nieto at Asistio at magpakawala ng bak-to-back three, 10-0 run at makapagtatag ng 10 point lead sa huling 4 na minuto ng laro.

Sinelyuhan naman ni Isaac Go ang kalamangan sa isang tres sa 24 second marker ng 4th quarter dahilan upang seguraduhin ang kanilang pagkapanalo, 88-80.

Tinanghal na finals MVP si Thirdy Ravena sa nagtala ng 17 points, 8 rebounds, 5 assists, at 3 steals upang pasanin sa likod ang koponan at sinamahan pa ni Matt Nieto ng 14 points na nagkuha ng perfect 6 sa charity shot line.

MARK ANTHONY AMBROCIO • 12-GAS A

KAMPUS balita

Ateneo Blue Eagles, inangkin muli ang kampeonato ✏

Camaya nagningning sa Palarong Pampaaralan 2017 ✏

Maapoy, naghari sa Taekwondo 2017 CLRAA Meet Mautak at matinik.

Binasag ni John Vincent Maapoy ang ingay ng madla matapos sibakin ang katunggali sa Men's Taekwondo Heavyweight Championship sa bisa ng knockout game at maibulsa ang gintong medalya na ginanap sa Malolos Bulacan, February 5.

Tampok dito ang kanyang turning side kick na tumapos sa kampanya ng Bulacan sa iskor na 11-8 para pagharian ang heavyweight division.

"Nakakatuwa isipin dahil ilang taon ng tuyot ang taekwondo ng Bataan sa medalya at ngayon dalawa pa kaming nakapasok sa Palarong Pambansa." ani Maapoy.

Hindi naging madali ang pagatake ni Maapoy sa pagbukas ng unang frame dahilan para makakuha ng bentahe sa porma ng Bulacan.

Sinubukan namang kumana ng matutulis na sipa ang Bataan para magtarak ng iskor at hindi magapi ng maaga.

Bumulusok naman ang pwersa ng kalaban sa pagbibitaw ng mga kapos na spinning hook kick sa hangaring mabigyan ng credit score.

Ngunit nagsimula ng rumatsada ang produkto ng Camaya nang magawang basagin ang depensa ng Bulacan at magtaka ng 3 points

'8 PEAT'

Winakasan naman ni Chibueze Ikeh ang kanyang career sa UAAP ng mainit double-double, 12 points at 13 rebounds, samantala 11 points na ambag naman kay Asistio na galing tres lahat ng field goal.

Nagkasa din naman si season MVP Ben Mbala ng double-double, 19 points at 14 rebounds, na bumuhat sa archers sa tulong nina Aljun Melecio (16 points), Ricci Rivero (14 points), Andrei Caracut (13 points) at Santi Santillan (11 points).

Ito na ang huling playing UAAP game nina Ikeh, Tolentino, at Kris Porter.

Scores: Ateneo (88) – Ravena 17, Matt Nieto 14, Ikeh 12, Asistio 11, Tolentino 9, Go 7, Verano 6, Mendoza 5, Black 4, Mayumac 3, Mike Nieto 0.

La Salle (86) – Mbala 19, Melecio 16, Ricci Rivero 14, Caracut 13, Santillan 11, Tratter 4, Go 3, Montalban 3, Prince Rivero 2, Tero 1, Baltazar 0.

Quarter Scores: 24-14, 45-38, 66-66, 88-86

✏

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

PINAGHARIAN ng Science Technology Engineering and Mathematics (STEM) ang palarong pampaaralan matapos manguna sa kartada na may 7 gold, 10 silver at 5 bronze medal para sungkitin ang korona sa 2017 Intramurals sa Zone VI Camaya.

Nakuha nila ang kampeonato sa Basketball, Badminton at Athletics event para ilista sa gintong medalya upang angkinin ang liderato.

“Naging maganda ang resulta para sa amin at nakamit namin ang goal na maging overall champion”, ani coach Alfred Mendoza.

Nakamit naman ng Humanities and Social Sciences (HUMSS) ang ikalawang pwesto na nagtala ng 5 gold, 9 silver at 2 bronze habang nasa

ikatlong pweato ang Technical Vocational Livelihood na may 3 gold, 5 silver at 8 bronze.

Naging maalat man ang kapalaran sa Accountancy Business and Management (ABM) at General Academic Strand (GAS), nakasikwat naman sila ng ilang medalya para sa koponan na nasa ikaapat na pwesto GAS at ang ABM para sa ikalimang pwesto sa pagtatapos ng torneyo.

Umarangkada rin ang STEM Strand sa Cheerdance Competition para sa best in cheering squad sa opening ng intramurals.

Ang palarong pampaaralan na ito ay bahagi ng matagumpay na pagpapatayo ng Senior High School sa Camaya kung saan itinataguyod din ang larangan ng isports sa aspeto ng pag-aaral.

SAANMAN, KAILANMAN

Kamayan ng Tatak Camayan ✏ Angat ang may abilidad.

Sa may di kalayuan na lugar may mga umusbong na manalalarong tangan ay makilala hindi lamang sa paaralan bagkus maging sa buong mundo. Ilan lamang iyan sa mga katangian ng mga magigiting na atleta ng Senior High School Camaya.

Masikap na hinaharap ang bawat ensayong pinagdadaanan upang maging responsible at mahusay na manlalaro. Sa ganitong paraan mas naipapamalas ng buong husay ang resulta ng paghihirap tungo sa titulong inaasam.

Hatid ay matinding deter-

CHRISTIAN ALVEAR • 12- STEM A

minasyon.

Ipinamalas ng SHS Camaya ang kanilang agresibong kakayahansa pagsungkit ng mga tropeyo sa iba’t ibang kategorya upang ibandera ang paaralan. Dahil na rin ito ang unang taon sa pagsali ng nasabing paaralan sa mga pampalakasang kumpetisyon. Kaya’t sinulit na ang pagkakataon para itatak sa madla ang bangis ng talentong mayroon sila.

Marami sa kanila ang kakatawan sa Provincial Meet dahil sa angking galing sa pakikipagsabayan sa paglalaro kung saan magsisilbing mitsa upang lalo pang malinang ang

abilidad. Sa tulong na rin ng suporta ng paaralan at mga trainor na kasapi sa larangang isports, mapapaigting nang husto ng mga pambato ng Camaya ang produktibong gawa sa pampublikong pampaaralan.

May talino at pusong manlalaro.

Maituturing na kayang makipagsabayan sa lahat ng larangan. Sa pag-aaral man o pampalakasan tiyak mayroong ibubuga. Mga atletang responsable sa lahat ng bagaydahil ito ang unang sangkap nila upang marating ang mga pangarap na inaasam.