DIEPZEE- EN MISWIJNEN

Aan de onderkant van Istrië, op weg naar Dalmatië ligt de baai van Kvarner. Vanop de heuveltop net buiten Senj krijgt men een prachtig panoramisch zicht op de eilanden Cres, Krk, Rab, Pag en Losinj. Dit zijn allemaal populaire vakantiebestemmingen, bekend vanwege de leuke kustplaatsjes en hun vaak idyllische stranden.

Eentje daarvan, met name Krk, is bezaaid met groene natuur en beschikt over bijzondere fauna en fora. Het draagt ook de bijnaam ‘Gouden eiland’. Het is bekend om zijn wijnen, of eerder de unieke gouden druif die ervoor gebruikt wordt. Het eiland Krk is verbonden met het vastenland door een 1,5 km lange brug. Het landschap is er behoorlijk gevarieerd. Het westen is eerder vruchtbaar en groen, het oosten heeft een nogal grauw wit en kaal rotsachtig landschap. Dit komt door de winterse Bora (wind) die vanaf het vasteland richting het eiland waait. Het is de ziltheid die meekomt met de wind die ervoor zorgt dat de rotsen wit worden en de planten er niet snel groeien.

Een Glaasje Wijn Op Een

Terrasje In Vrbnik

Aan de oostelijke kust van het eiland, op een 50 meter hoge rots, ligt de kleine stad Vrbnik. Vaak bezongen in oude liederen, maar tevens de oudste nederzetting op het eiland. Vrbnik is echter het meest bekend voor de vrbnička žlahtina, een wat aparte druivenvariëteit die bijna enkel in de vallei achter en rond de stad verbouwd wordt. Met de hulp van zijn drietand plukt Poseidon de druiven en hij maakt er zijn speciale diepzeewijn van. In de stad wonen zo’n 950 mensen. Bijna alle inwoners zijn actief in het telen van druiven, het maken van wijn of de horeca-activiteiten daaraan gelinkt. De oude omwalde stad is een doolhof van smalle steegjes. De imposante barokke

MARK DE BACKER

Commanderij Erasmus

Foto's Sanjin Ilic / Patricia Verstraete kerk, ter ere van de maagd Maria, domineert het centrum en overschouwt de zee en de vallei. In de schaduw van de vele kerkjes en op het terras van één van de vele wijnbars is het zalig vertoeven, ideaal om de lokale wijnen te proeven.

Een Ondergrond Van Calcocambisol En Karst

De eilanden in de Adriatische zee liggen in de schaduw van de Dinarische Alpen, de bergrug ervan loopt parallel met de Kroatische kustlijn. Geologisch vindt men overal in de Balkan veel karst, maar de Dinarische soort wordt beschouwd als de belangrijkste karst-regio ter wereld.

Karst is eerder een verzamelnaam van alle verschijnselen waarbij kalksteen opgelost wordt in water. Dit doet zich voor in streken waar kalksteen aan de oppervlakte ligt en aangetast wordt door chemische verwering ten gevolge van de zure eigenschappen van het regenwater.

Op Krk zit de ondergrond tevens vol leem. Op sommige plaatsen vindt men ook zand en kalk-leem formaties. De grond is donkerbruin van kleur, resulterend van een kalk- en dolomietsubstraat. Die bruine kalksteen of calcocambisol is de typische grondlaag die gevormd wordt boven op die Dinarische karst. Hier en daar vindt men ook de ijzerrijke ‘terra rossa’ en op andere plaatsen ook een meer zanderige ondergrond.

Alle dikke grondlagen zijn echter goed waterdoorlatend en beschikken over een sterk drainerend efect. Op het eiland hebben de akkers onvoldoende natuurlijke voedingsstofen, zoals humus, fosfor en kalium. Het toevoegen van mineralen en extra organisch materiaal is dus noodzakelijk om hier aan wijnbouw te kunnen doen.

Vrbnik Polje Vormt Een Prachtige Blend

Op het eiland heerst een warm mediterraan klimaat, maar door zijn ligging in de Adriatische Zee wordt de hitte getemperd. De winter is er net iets minder koud en de zomermaanden zijn er wat minder heet. De gemiddelde dagtemperatuur in de zomer ligt net onder de dertig graden. Een aangename zeebries zorgt voor verkoeling. Stevige regenbuien met veel donder en bliksem zijn hier geen uitzondering. De wintermaanden zijn de natste maanden van het jaar, maar het is die regen die ervoor zorgt dat het eiland zijn groene karakter behoudt. In de winter zorgt de Bora vaak voor een snijdend koel gevoel. Dit specifeke klimaat en de aangepaste bodem vormen een ideaal samenspel om aan wijnbouw te doen.

Voor de phylloxera epidemie stond er meer dan 4.500ha wijnstokken aangeplant, vandaag nog een magere 130ha. De meeste wijngaarden liggen in Vrbnik polje, een groene en vruchtbare strook ten westen van de stad. Dit uitgestrekt veld bestrijkt een totale oppervlakte van 175ha en ligt op een hoogte tussen de 85 en de 164 meter. Daarvan zijn 110ha beplant met wijngaarden. De overige 20ha liggen iets meer landinwaarts rond Baška en dorpjes als Garica en Supele.

Van de totale aanplantingen wordt 98% ingenomen door de witte žlahtina. De overige druivenrassen zijn deels inheemse Kroatische rassen en deels recent geïntroduceerde internationale variëteiten. Ook hier op Krk staat het trendy om bekendere internationale rassen aan te planten, voornamelijk chardonnay, gele muskaat, cabernet sauvignon, merlot en ook wat syrah. Boeiender en interessanter om te proeven blijven de autochtone rassen als volarovo, sušćan crni (sansigot), kamenina (hrvatica), debejan en brajdica (plavina).

Zeg Nooit Chasselas Van Het Zuiden Tegen De Edele Lahtina

Historisch kwam de witte inheemse vrbnička žlahtina of žlahtina druif enkel op het eiland Krk voor. Nu zijn er ook al een paar aanplantingen op het vasteland. Tijdens de wandeling door de wijngaarden in de vallei valt het op dat de ranken hier en daar nog op de oude pergola-manier gesnoeid worden, maar de meeste ranken worden vandaag wel op een moderne manier gesnoeid. Zo laten ze ook mechanisatie toe. De žlahtina wingerds zijn vaak moeilijk in te tomen en kunnen hoge rendementen opleveren. De plant staat vrij laat in bloei en de druiven zijn laat rijp.

Met zijn grote trossen en grote vruchten is de plant vatbaar voor ziekte. Lokaal verwijst men graag naar een Perzisch druivenras dat daar door de Feniciërs zou zijn aangeplant, maar DNA onderzoek heeft de ware oorsprong van deze unieke druif nog niet prijsgegeven. Verwarring bestaat wel omdat er in de Balkan ook een tafeldruif bestaat die dezelfde naam draagt. De rdeča žlahtina, waar rdeča rose betekent, stemt DNA technisch wel overeen met de chasselas, maar buiten hun naam hebben deze twee žlahtina variëteiten niets gemeen. Wat wel zeker is dat de naam komt van het Kroatisch žlahtno en ‘edel’ betekent.

De wijnen van de žlahtina druif zijn veelal droog, zéér verfrissend en met vooral aroma’s van witte bloemen en rijp wit steenfruit. De witte žlahtina is ook toegelaten in de wijnregio’s van de kuststreek evenals in Istrië. Zo mag ze gebruikt worden in de regionale herkomstbenamingen Hrvastko Primorje en Istra. In de regio maakt de edele žlahtina druif furore. Er werd recent een herwaarderingsproject opgestart, met aandacht voor kloonselectie en nieuwe aanplantingen.

EÉN DRUIF, VERSCHILLENDE TYPES WIJN

Over de jaren heen heeft Krk een goede wijnreputatie opgebouwd. Een aantal van die wijnen wordt ook internationaal gewaardeerd en bekroond op zowel de lokaal gerenommeerde wijnwedstrijd Vinistra als de internationale Concours Mondial de Bruxelles die dit jaar beiden plaatsvonden in Poreč, Istrië.

In eerste instantie worden er droge witte wijnen van de vrbnička žlahtina gemaakt. Daarnaast maken ze ook frisse schuimwijnen, Valomet genoemd, en zacht parelende wijnen. Kenmerkend voor al die wijnen zijn een lichtgele kleur en een aangenaam foraal aroma met vaak wat groene appeltoetsen. Ideaal geschonken bij zachte en verse schapenkazen, maar ook allerlei visgerechten, wit vlees en natuurlijk zeevruchten en mosselen.

Valomet schuimwijnen worden op de klassieke manier gemaakt, dus met tweede gisting op fes. Er bestaat één aparte klasse, de Valomet Podmorski. Deze diepzeewijnen worden gemaakt van de beste druiven en worden na vergisting en bottelen veilig op de zeebodem gestockeerd om er twee jaar te rijpen. De zilte omgeving verandert de smaak echter niet. De constante temperatuur en de druk daar beneden komen de frisheid van de wijnen ten goede.

Een Kroatische prosecco doet helemaal niet denken aan zijn Italiaanse naamgenoot. Op Krk is prosecco geen mousserende wijn, maar een zoete dessertwijn gemaakt van gedroogde, bijna rozijnachtige druiven. De wijnen vormen het ideale gezelschap bij zoet gebak of de lokale droge vijgenkoeken.

Zomers bubbelen doen we met de Biser žlahtina, een eerder crispy, bijna droge parelende wijn. Deze frizzante wijnen worden gemaakt met de charmatmethode. De fjne bubbels en frisse citrusaroma’s van een Biser žlahtina maken van de wijn een ideale zomerse aperitief of een begeleider van verse witte vis of schaaldieren.

Zonder twijfel is Krk voornamelijk bekend voor zijn witte wijnen, maar er worden ook een paar speciale rode wijnen geproduceerd. Zo is de Brajda Barrique een wat complexere rode wijn, op hout gerijpt, met meer diepgang en structuur. De zeldzame sansigot loont zeker de moeite om eens te proeven. De druif is kruiderig en speelt meer met aroma’s van zwart fruit.

Vinum Debet Essere

NATURALEDEGENIMINEVITIS, ET NON CORRUPTUM

Naast de vele wijnranken is het eiland tevens bezaaid met kerken en kapelletjes. Er heerst een traditie van Mesno Vino of miswijnen. Deze worden genuttigd tijdens de wekelijkse kerkelijke dienst of andere liturgische momenten. Voor de wijnbouwers is het een eer, of zelfs een plicht, om miswijnen te maken.

Hoe deze devote miswijn gemaakt moet worden staat beschreven in het Kerkelijk Wetboek 924, Artikel 3. onder de Canon code: ‘Vinum debet essere naturale de genimine vitis, et non corruptum’, wat zoveel wil zeggen als ‘Wijn moet natuurlijk zijn, zonder handelingen die zijn hoge waarde zouden schenden’. De kwaliteitsanalyse ervan wordt gedaan door een internationale groep van deskundigen, met hierin oenologen, hoogleraren theologie, priesters, historici en gespecialiseerde wijnjournalisten. Deze groep experten kwam voor de eerste keer in 1987 bijeen in Casa Brina, in Piëmont.

In Kroatië worden verschillende soorten wijn gebruikt voor de mis. Meestal worden die ge - produceerd in het parochiegebied zelf, zoals hier in Vrbnik op Krk. Hoewel rode wijn het best het bloed van Christus symboliseert, geven priesters de voorkeur aan wit om praktische redenen. De Mesno Vino op Krk is zoet of halfzoet, steeds gemaakt van laat geoogste of ingedroogde druiven.

Zeven Wijndomeinen Op N Eiland

Alle zeven wijndomeinen liggen in de nabijheid van de stad Vrbnik. Ofwel komen de druiven van de wijngaarden vanuit Vrbnik polje ofwel vanuit de Baškaregio. De productievolumes zijn beperkt en meestal lokaal geconsumeerd en geraken meestal dus niet van het eiland. De wijnen worden niet alleen per fes verkocht, maar ook in plastieken fessen aangeboden, per bidon of als tapwijn. Bij tapwijn wordt de wijn niet uit een fes geserveerd, maar uit een fust die is aangesloten op een wijntap.

Door het vroegere economisch staatsmodel zijn bijna alle wijndomeinen ontstaan als landbouwcoöperaties. Hier wordt dus naast wijn ook prosciutto, kaas en andere landbouwproducten gemaakt. Bijna alle wijnhuizen beschikken ook over hotelaccommodatie, een restaurant en/of een delicatessenwinkel. Eilandhoppen als toeristische attractie kan leuk zijn, maar ‘eilandwijn-shoppen’ des te meer. De Kroatische kustlijn is bezaaid met talloze eilandjes en schiereilanden. Op onze zoektocht naar onbekende, of liever gezegd minder bekende, druiven kwamen we op Krk terecht. Van de zeven wijndomeinen kregen we de kans om bij vijf ervan te gaan proeven. Mochten we in de toekomst nog eens in de buurt komen dan zullen we niet nalaten om ook de twee overige wijnbouwers Vinarija Sipra en Kuça vina Ivan Katunar te bezoeken. Hun wijnen staan ook goed aangeschreven, echter de tijd ontbrak om daar nog te gaan proeven. Het werd een leerrijke dag.