INTERVIEW
De
Fï
toekomst volgens Simone de Woort von Moteriol Sense
Met Material Sense behooÉ oprichter Simone de WaaÉ al vijftien jaar tot de voorhoede van materiaalinnovators. De virtuele expositie'Moving Materials', het vak lactile Experience aan de Technische Universiteit Eindhoven en het Material Sense LAB, een platform voor samenwerking tussen ontwerp en onderzoek op het gebied van materiaalinnovatie, komen uit haar koker. We kijken met haaÍ terug en vooruit.
Florence Husen
Digirool mqteriqol tqCtiel ervqren
7 w,
r --g
t
Sinds haar afstuderen aan de Design Academy in
Eindhoven is er veel gebeurd. Simone: 'Material Sense bestaat aankomend jaar precies vijftien jaan een mooie mijlpaal. Het is een prachtig moment voor introspectie en een aanleiding om kritisch terug te kijken naar wat we nou eigenlijk al die jaren hebben gedaan. Waar staan we nu en wat willen we bereiken in de komende jaren?'
Kwaliteiten van materialen Met Material Sense maakt Simone reizende exposities met verschillende thema's. 'Dit is het moment om ons af te vragen: wat is nu eigenlijk een expositie? Niet alleen het tentoonstellen van de materialen doet ertoe, maar ook het analyseren ervan: van grondstof naar materiaal naar halffabricaat naar eindproduct. Daarbij vragen we ons af: hoe ga je de interactie aan met mensen? Hoe breng je de kwaliteiten en de mogelijkheden van een materiaal voor het voetlicht?' Al deze aspecten wil Simone in een nieuwe vorm gieten. 'Dingen heel tastbaar en zichtbaar maken, daar staat Material Sense voor. Kijken naar materiaal, dat is een hele fysieke ervaring. Je kunt je lekker door een materiaal en zijn eigenschappen laten leiden. Er is een hernieuwde aandacht voor ambachtelijkheid en ondertussen worden technologische ontwikkelingen veel meer geïntegreerd. Momenteel zitten wij op een scheidslijn tussen een fysieke en een virtuele of digitale ervaring. Hoe die twee werelden samenkomen, is heel spannend !'
Moving Materials Twee jaar geleden maakte Material Sense de
tentoonstell ing'Moving Materials'.'Een virtuele expositie,' legt Simone uit. 'Online lieten wij materialen zien vanuit verschillende invalshoeken.
1
Still uit Moving Materials (rendering door
Architectuurproducties).
,ffi
Het was onderdeel van een Europees co-creatieproject. We laten werk zien van kunstenaars, wetenschappers, ontwerpers en de industrie.' De tentoonstelling reisde drie jaar rond. 'Dat is onze formule met exposities. Om te voorkomen dat naderhand niets meer te zien zouzijn, behielden we de virtuele expositie. Als je "Moving Materials" betreedt, loop je rond in een volledig virtuele ruimte. Je kunt soms ergens doorheen kruipen of dingen aanklikken om informatie te krijgen.' Maar hoe creëer je bij iets volledig digitaals toch het gevoe! van een fysieke ervaring? Simone: 'Dat was een hele zoektocht. Hoe maak je een digitale wereld even aantrekkelijk als de fysieke wereld? Want eigenlijk klik je gewoon
maar met de muis.Wij hebben samengewerkt met diverse partijen, zoals Architectuurproducties, en zoomden in op details. Je komt bijvoorbeeld in een ruimte waar je op de achtergrond muziek hoort, gedempt door akoestisch textiel.Zo kun je zintuigelijke ervaringen hebben in de digitale ruimte.'
Ruiken en voelen Simone vertelt verder over de verbinding tussen de digitale en de zintuiglijke wereld: 'Ruiken, voelen, tactiliteit wordt steeds belangrijker. Je kunt niet zonder die fysieke ervaringen. Het is dus interessant om te kijken hoe je ze kunt inbedden in de digitale wereld. Onze allereerste expositie tijdens de Dutch Design Week, "Tactility", g ing over tactiliteit. Wij moesten toen nog uitleggen wat dat was en waarom dat van belang was. Alles moest je aanraken, uitproberen met je handen en ruiken. Alles testen en ervaren om die interactie te hebben. Zelfs bij grote bedrijven is er niets meer dat zonder een tactiele ervaring kan. Het is gemeengoed geworden, helemaal geïntegreerd op velerlei gebied.'
Tactile Experience Ze geeft daarom het vak Tactile Experience aan de Technische Universiteit Eindhoven. 'Dat gaat
2
De presentatie van de virtuele
expositie'Moving
Materials'tijdens de Dutch Design Week, naar ontwerp van Patrick Vissers (foto: Simone de WaaÉ, Material Sense).
3
Studentenwerk Tactile Experience (foto: Simone
de WaaÉ, Material Sense).
E
over de tactiele ervaring van materialen. We onderzoeken met de studenten wat dat met je doet. Een materiaal kan heel betrouwbaar of comfortabel aanvoelen. Maar wat maakt nou dat een materiaal, en hoe het aanvoelt, een bepaald gevoel bijjou Iosmaakt? Dit onderzoeken we voor allerlei materialen, op verschillende ma-
nieren en met uiteenlopende testpersonen. Samen met de studenten en wetenschappers
toetsen wij die ervaringen en proberen wij ze uit.'Op wetenschappelijk niveau wordt steeds meer onderzoek gedaan naar tactiliteit. Simone:'Bijvoorbeeld vanuit de hersenwetenschap over hoe onze cognitieve ervaringen werken. Daar is steeds meer over bekend. Daardoor kun je ook steeds meer met de informatie doen. En je leert door te doen. lntuitieve ervaringen zijn bijvoorbeeld heel persoonlijk en subjectief, maar je kunt ze ook objectief maken.'
Zintuigl ijke bewustwording Material Sense werkt onder andere samen met Bartiméus, het blindeninstituut in Zeist.'Met hen onderzoeken we de mogelijkheden van 3D-geprinte materialen; welke tactiele ervaringen kunnen het voor blinden mogelijk maken om in een ruimte te navigeren? En hoe kun je de materialen zo beïnvloeden dat jij zelf dicht bij die ervaring komt? We kunnen veel leren van blinden. Die hebben zo'n grote gevoeligheid. Ze zijn tactiel veel verder ontwikkeld. Een blinde voelde bijvoorbeeld aan de temperatuur dat een wand rood was. Het is zo mooi om je daar bewust van te worden. Daar gaat Tactile Experience over. Dat je alledaagse dingen vastpakt en opmerkt: dat voelt eigenlijk heel koud aan. Wat doet dat met mij? Je wordt je heel bewust van die ervaring.' Ook synesthesie vindt Simone interessant: 'Dat
is
heel intrigerend, hoe bijvoorbeeld geur wordt gekoppeld aan andere zintuiglijke ervaringen. Synesthesisten zijn mooie voorbeelden van hoe je hersenen kunnen werken. Het heeft zintuigIijke dimensies en de koppeling daartussen is heel interessant. Wat ik daar uiteindelijk mee wil bereiken, is dat jij begrijpt hoe tactiliteit je kan helpen en ondersteunen. Het kan ook voor ouderen veel houvast bieden, omdat het vaak gekoppeld is aan de herinnering.'
nternationa le contacten Material Sense opereert veel op internationaal niveau. Simone vertelt hoe die contacten tot stand komen: 'Het gaat veel via via, maar ik merk I
dat mensen ons via de vernieuwde website ook goed weten te vinden. Wij leggen daarop uit wat wij precies doen. Het gaat over materialen en over materialiteit, een meer omvattend be-
t
4
5
grip. En natuurlijk over producten en materi-
wetenschap en onderwijs om duurzaam materiaalgebruik een boost te geven. Simone: 'Wij willen circulaire materialen ontwikkelen en zoeken industriepartners, die het in de markt kunnen zetten en positioneren. Bijvoorbeeld onze Biomunt, gemaakt in een oplage van 150.000 stuks van biomateriaal als PLA (polymelkzuur op basis van mais en aardappelzetmeel), vezels en natuurlijke kleurstoffen. Het is een spuitgietproduct dat sinds december 2016 gebruikt kan worden in de muntjesmachine van poppodium Gebouw-T in Bergen op Zoom. De munt werd ontwikkeld in samenwerking met het Biopolymeer Applicatie Centrum van de Avans Hogeschool te Breda. De munt is geproduceerd door Damen Plastics. Het logo bestaat uit een open "T" en een footprint van paardenhoefjes, vanwege de tactiliteit en de Iocatie van het poppodium op de plek van een voormalige militaire manege.' ln de nabije toekomst wil Simone de Waart bij Material Sense nog meer nieuw onderwijs ontwikkelen op het gebied van materiaalkunde en materiaalervaring.
aalinnovatie. Onlangs ben ik naar de Greenbuild lnternational Conference in Washington geweest, een congres over duurzaamheid in gebouwen, gezondheid en circulariteit, waar ik als keynotespeaker sprak. Maar ik heb ook workshops gegeven in Taiwan, China en in Mexico aan een mastersopleiding; de crème de la crème. Heerlijk om met deze studenten te werken. Mijn vraag aan hen was: hoe kunnen wij nieuwe technieken gebruiken, nieuwe technologieën op oude materialen toepassen en andersom? Het is geweldig om met jonge mensen te werken, te merken dat zij multicultureel zijn opgevoed en te zien hoe zij met Iokale materialen werken en die combineren met de allernieuwste producten.' De Textielwarenkast ln opdracht van het TextielMuseum in Tilburg heeft Simone de ïextielwarenkast ingericht. Het museum had namelijk van de onafhankelijke kennisorganisatie TNO een collectie geërfd, met textiele materialen tot 1970. Simone kreeg de opdracht het verhaal van grondstof tot halffabricaat te vertellen. Simone: 'Het gaat over hoe garens tot stand komen voor textiel, van welke grondstoffen deze worden gemaakt. De kast bestaat uit vierentwintig lades die alle grondstoffen laten zien, van natuurlijke oorsprong (dieren, planten, mineralen) en de gefabriceerde materialen (kunststoffen).' Bovenop de kast staan bijzondere grondstoffen onder plexiglazen stolpen. De Textielwarenkast sluit aan op de Garenbank in het TextielLab, die commerciële garens en hun toepassingsmogelijkheden laat zien. Het TextielMuseum heeft over dit project een boek uitgegeven dat in de museumwinkel en op de website van Material Sense te verkrijgen is.
5
Florence Husen is beeldend kunstenaar; docent Kleur bij SintLucas in Boxte! en extern assessorvoor de Academie
voor Beeldende Vorming in Tilburg.
Websites www. materi
a
!
www. materi
a
lsense
www. movi
ng
sense.co m I
a b. o
rg
materia Is.eu
4
lnhoud van een lade met PP (polypropyleen) in de Textielwarenkast (foto: Joep Vogels).
5 De Textielwarenkast opgesteld in het TextielMuseum (foto: Joep Vogels). 6
Biobased betaalmunten (foto: Simone de WaaÉ,
Material Sense).
(advertentie)
t
tontw3\ \,oor
''.\::i';ttïïïïï
ï::ËnhaKen
m! www.meervilt.nl
Circulaire materialen
(web)winkel voor wol en viltbenodigdheden
Drie jaar geleden werd het Material Sense LAB
meervitt! lJansweO 27-29
opgericht, een samenwerking tussen industrie,
| zOf
f
KL
Haarlem I OZf -
fizL7
37 lwinket@meervilt.nl