Dijital basim için ön hazirlik by Matris Tanıtım Baskı Hizmetleri

Dijital Bask› için

Bask›

Öncesi Dijital ça¤ için bask› öncesi yöntemlerine giriﬂ

John C. Clem ve Wade J. Link Editör ve Önsöz: Peter I. Muir

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 3

Dijital Bask› için Bask› Öncesi Dijital ça¤ için bask› öncesi yöntemlerine giriﬂ

John C. Clem ve Wade J. Link Editör ve Önsöz: Peter I. Muir

Marmara Üniversitesi Teknik E¤itim Fakültesi Matbaa E¤itimi Bölümü’ne çeviri konusundaki katk›lar›ndan dolay› teﬂekkür ederiz.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 4

‹çindekiler Önsöz Yazarlar hakk›nda

Giriﬂ Bu kitab›n kullan›m› hakk›nda

1. ‹lk Yap›lacaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 ‹yi Haz›rlanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Renk Alg›s› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dosyalar›n›z›n Gönderim ‹çin Haz›rlanmas› Hizmet Sa¤lay›c›n›z . . . . . . . . . . . . . . . . . . Yeni Uygulama Özellikleri . . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

.2 .2 .4 .5 .6

2. Uygulamalar ve Dosyalar . . . . . . . . . . . . .8 Masaüstü Yay›nc›l›k Uygulamalar› . . . . . . . . . . . . . . . .8 PostScript ve di¤er PDL’ler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Metin ve Fontlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Grafik Dosya Formatlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Dosya ile ‹lgili Di¤er Konular . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 ‹maj Yakalama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Orijinal ‹maj Tipi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Tarama Çözünürlü¤ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Yeniden Boyutland›rma ile ‹lgili Konular . . . . . . .19

3. Tasar›mla ‹lgili Konular . . . . . . . . . . . . .24 Renk Geçiflleri . . . . . . . . . . . . . . Trapping-fiiflirme . . . . . . . . . . . . Zemin Dolgular . . . . . . . . . . . . . Degradeler . . . . . . . . . . . . . . . . . Zengin Siyahlar . . . . . . . . . . . . . Tafl›rma Paylar› ve Bask› Alanlar› Sayfa Montaj› . . . . . . . . . . . . . . . Nokta Kazanc› . . . . . . . . . . . . . . Registrasyon-Ayarlama . . . . . . . . Toplam Mürekkep Miktar Ayar› . De¤iflken Veriler . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

.24 .25 .26 .27 .28 .29 .30 .31 .32 .33 .34

4. Bask› ile ‹lgili Konular . . . . . . . . . . . . . .38 Do¤ru Bask› Ekipman›n›n Seçilmesi . Bask› Makinas›n›n Kapasitesi . . . . . . Bask› Yap›lacak Malzemenin Kalitesi Bask›alt› Malzemesi ‹le ‹lgili Konular Bask› H›z› ve ‹ﬂ Maliyeti . . . . . . . . . . Bask› Yap›lan Malzemenin Ölçüsü ve ‹lgili Bask› Sonras› Seçenekleri . . .

. . . . .

.38 .38 .39 .39 .40

. . . . . . . . . . . . .41

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 5

5. Renkli Bask› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 Cihaz Renk Evrenleri . . . . . . . Renk Modelleri . . . . . . . . . . . . Trikromi, Hibrit ve Spot Bask› Bask› Ö¤eleri . . . . . . . . . . . . .

. . . .

. . .44 . . .44 . . .45 . . .47 Spot Renklerin Trikromiye Dönüﬂtürülerek Bas›lmas› . . .48 Renk Yönetimi Sistemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Uyumluluk Do¤rulamas›, Kalibrasyon, Karakterizasyon ve Dönüﬂtürme . . . . . . . . . . . . .50 ICC Profilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 RYS ve MÜY Uygulamalar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

6. Bask› Öncesi Kontrol . . . . . . . . . . . . . . .54 Manuel Bask› Öncesi Kontrol . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 Bask› Öncesi Kontrol Programlar› . . . . . . . . . . . . . . . .55 Web Tabanl› Bask› Öncesi Kontrol . . . . . . . . . . . . . . .55

7. Ç›kt› Seçenekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 Orijinal Program Dosyalar› . . . . . . PDF Dosyalar› . . . . . . . . . . . . . . . Bir PDF Dosyas›n›n Oluﬂturulmas› Adobe Distiller’in Kullan›lmas› . . . Bask›ya Haz›r Dosyalar . . . . . . . . Bask›ya Haz›r Dosya Üretme . . . .

. . . . . .

8. Dijital Bask› ‹çin H›zl› ‹puçlar›

. . . . . .

.58 .58 .59 .59 .60 .61

. . . . . . .64

Ç›k›ﬂ Hatalar›n›n Nedenleri . . . . . . . .67 Özet

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70

Internet Ba¤lant›lar›/Kitap ‹simleri . . . . . . . . . . . .71 ‹ndeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 Sözlük . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 6

Önsöz Yaflam›n›z ne denli dijital? Her birimizin ve hepimizin, dijital cihazlara dokunmadan veya bu cihazlardan etkilenmeden geçirdi¤i bir gün bile yok... K›sa bir süre önce baz› ö¤rencilerimden, 24 saat içinde do¤rudan veya dolayl› olarak temas ettikleri tüm dijital ayg›tlar› yazmalar›n› istedim ve onlar›n yan›tlar›n› afla¤›da okuyabilirsiniz: PDA’lar, cep telefonlar›, kiflisel bilgisayarlar, uçaklar, trenler, otomobiller, çocuk oyuncaklar›, çevresel kumandalar, müzik setleri, yaz›c›lar, bulafl›k makineleri, araç y›kama sistemleri, saatler, kameralar, taray›c›lar, ATM’ler, anahtar kartlar›, spor ekipmanlar›, telefonlar, TV’ler, faks cihazlar›, lambal› lastik ayakkab›lar, ça¤r› cihazlar›, tuvaletler, lavabolar, robotlar, saatler, GPS sistemleri, alarmlar, iflitme cihazlar›, h›z saptay›c›lar, MRI makineleri, serpme makineleri, ‹nternet, cerrahi aletler ve di¤erleri. Daha ne kadar fazlas›n› düflünebilirsiniz? Listenin, düflüncemi aktarmak için yeterli oldu¤una karar vermeden önce; sadece yukar›daki liste bile 2 dakika ald›... Onlar ise devam etmeye haz›rlard›! Dijital olan her fley yaflam›m›z› kuflat›yor! 2003 y›l›nda dijital olan bir fley kullanmadan bir günü geçirmeye çal›flmam›z oldukça zor olabilir. Tüm bu dijital teknolojiler ve gelecek olan di¤erleri bunun gerçekleflmesini giderek zorlaflt›r›yor. Yeni dijital sistemler eski dijital sistemlerin yerini ald›kça, bizler sürekli olarak neyin yeni oldu¤u, bunlar› en iyi flekilde nas›l kullanaca¤›m›z ve bozmaktan nas›l kaç›naca¤›m›z konusunda sürekli olarak e¤itiliyoruz. Yak›nlarda bana flu soru soruldu “Dijital teknoloji sizin yan› bafl›n›zda m› geliflti ya da siz dijital teknolojinin yan›nda m› büyüdünüz?” Bir an durdum ve böylesine önemli bir soru ile ilgili birkaç dakika düflündüm. Muhtemelen, dijitalin benim yan› bafl›mda geliflti¤ini söyleyebilecek olan en son kufla¤›n bir üyesiyim. Çünkü bugün 20 ayr› fleye bakarsan›z, yeni kuflaklar›n, dijitalin yan› bafl›nda büyüdü¤ünü göreceksiniz. Bundan flüphe duyarsan›z, okullar›na gidiniz ve bilgisayarlar› sadece s›n›flar›nda de¤il, ayn› zamanda çantalar›nda da tafl›d›klar›n› göreceksiniz! Ayr›ca cep telefonlar›, ça¤r› cihazlar›, MP3 çalarlar, video oyunlar›, dijital kameralar ve yaz›c›lar› da var. Yak›nlar›nda dijitalin geliflti¤i bizlerin bir seçim yapmas› gerekli, buna karfl› m› koyaca¤›z ya da kabullenecek miyiz? Benim flirketim e¤itim yoluyla insanlar›n teknolojiyi kullanmalar›na yard›mc› olan bir alanda faaliyet gösteriyor. ‹nsanlar, teknoloji hakk›nda bilgi edindikten ve kullan›m›n› ö¤rendikten sonra, para kazanabileceklerini, yaflamlar›n› kolaylaflt›rabileceklerini ve daha güzel görünmelerini sa¤layabileceklerini fark ediyorlar. Son on befl y›l çok e¤lenceli geçti. 80’li y›llar›n sonuna dikkat etmediyseniz, üç küçük dijital teknolojinin geliflimini kaç›rm›fl olabilirsiniz: Apple Macintosh, Aldus PageMaker ve Adobe PostScript. Günümüzde Apple ve di¤er firmalar taraf›ndan üretilen bilgisayarlar› kullan›yorsunuz. Bask› ve Internet’e yönelik olarak sayfa mizanpaj› için yaz›l›m kullan›yorsunuz. Bu üç küçük teknoloji bir devrimi bafllatt›. Bask› sanat› ve el iflinin oldukça vas›fl› iflgücü taraf›ndan gerçeklefltirildi¤i bir zaman boyunca, bu teknolojiler kaybolacak olan ufuklarda sadece ›fl›k olarak görülüyordu, kayg›lanmam›za gerek yoktu. Bunlarla ilgili kayg›lanmamay› tercih edenler dijital teknolojiyi kucaklad›lar veya baflka bir mesle¤e geçtiler ya da emekli oldular. K›sa süre öncesine kadar, herhangi bir fleyi bast›rmak istedi¤inizde, bir matbaac› bulman›z gerekiyordu. Art›k, ekran›m›zda bir butona bas›yoruz ve istedi¤imiz bask›, masam›zda, yerde,

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 7

ofiste, alt katta veya flehrin öbür ucunda haz›r oluveriyor! Siz de bir matbaac› olabiliyorsunuz! Her gün iletiflim amac›yla giderek daha fazla kifli dijital ayg›tlar› kullan›yor. Bu ayg›tlar› daha önce hiç kullanmam›fl olan kifliler iflin içine dahil olunca, sorunlarla karfl›lafl›yoruz. Bunlar, bize maliyeti olan, zaman›n›z› alan ve iflimizin kalitesini potansiyel olarak etkileyen problemlerdir. Dijital bask›ya geldi¤imizde, çal›flmalar›m›z› son kullan›c›lar› göz önüne alarak tasarlamam›z gerekiyor. Beyaz ekran› bilgiyle doldurmak yerine, geriye gidin ve bu yeni araçlar› kavramadan ve tasar›ma bafllamadan önce baz› eski moda planlamalar› gerçeklefltirin. John Clem ve Wade Link, tasar›m ve dijital bask›ya yönelik dijital dosyalar›n haz›rlanmas› ile ilgili en yararl› tan›t›m bilgilerini bir araya getirdiler. Bask›ya yönelik tasar›m yapan veya di¤er kiflilerin dosyalar›n› basarak bir hizmet sa¤layan bir kifliyseniz, ya da her ikisini de yap›yorsan›z, size yard›mc› olan pek çok faydal› bilgi bulacaks›n›z. Dijital bask› (inkjet ve toner tabanl› bask› teknolojisini kullanarak) kendisini kesin bir flekilde uygun bir pazar haline getirdi. Pazar› yakalay›p, teknolojiden yararlan›rken, bu yeni iletiflim yöntemlerinin, hem haberleflme tarz›m›z› hem de bask›ya yönelik dosyalar oluflturmam›z› ne flekilde de¤ifltirdi¤ini ö¤renmeye de vakit ay›rmal›y›z. Sizin yan› bafl›n›zda gelifltirilmekte olan bu yeni teknolojiyi ö¤renmeye çal›fl›n. Yaflam›n›z düflündü¤ünüzden daha fazla dijital hale gelmifl durumdad›r ve bu teknolojiyi ö¤renmek için zaman ay›rd›¤›n›z sürece yaflam›n›z daha kolay hale gelecektir. Peter Muir Baflkan I.O. Technologies John Clem, DocuColor ‹Gen3 Dijital Üretim Makinesi giriflim ekibinde Müflteri Destek Analisti’dir. Bask› endüstrisi müflterilerini ve ifl ak›fllar›n› destekleme göreviyle 6 y›ld›r Xerox’da çal›flmaktad›r. John Clem’in kendi yay›mlad›¤› bir kitab› bulunmaktad›r ve Yönetim Bilgi Sistemleri’nde Pazarlama ve Master derecesine sahiptir. John Clem ile john.clem@xerox.com e-mail adresinden iletiflim kurulabilir.

Wade Link, DocuColor ‹Gen3 Dijital Üretim Makinesi giriflim ekibine atanan bir SmartPress Üretim Dan›flman›’d›r. Wade, grafik tasar›mc›s›, sanat direktörü ve reklam ajans› sahibi olarak 20 y›ldan daha uzun bir süre bask› endüstrisinde çal›flt›. Wade bask› öncesinde, uygulamalarda ve bask› teknolojileri alan›nda bir uzmand›r. Wade Link ile wade.link@xerox.com e-mail adresinden iletiflim kurulabilir.

Peter Muir, bir grafik iletiflim e¤itimi, dan›flmanl›k ve araflt›rma flirketi olan I.O Technologies’in baflkan›d›r. 1984 y›l›nda Apple Macintosh ile ilk deneyiminden beri Peter, e¤itim ve teknolojiye derin bir flekilde ba¤l›d›r. Preflight Pocket Primer isimli kitab›n yazar› olan Peter; GrapExpo, Seybold and Print gibi ticari organizasyonlarda üretkenlik, kârl›l›k ve ortakl›k konular›nda düzenli olarak seminer vermektedir. Bask› Teknolojisinde RIT’den MS derecesini alm›flt›r. Peter Muir ile pmuir@bizucate.com e-mail adresinden iletiflim kurulabilir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 8

Girifl Eski bir Çin atasözü, “‹lginç zamanlarda yaflayas›n” dileklerini karfl›s›ndakine sunar. Bask› endüstrisinde de kesinlikle ilginç zamanlar yafl›yoruz. Bilgisayar teknolojisindeki geliflmeler son 5 y›lda bask› endüstrisini radikal bir biçimde de¤ifltirdi ki bu e¤ilim gelecekte de devam edecektir. Bunun yan›nda, müflteriler daha karmafl›k olan ve daha fazla renk içeren ifller talep etmeye bafllad›lar. Bunlar›n daha k›sa zamanda bas›lmas›n›, daha fazla hizmet bekleyerek ve daha h›zl› geri dönüfl süresine ihtiyaç duymalar› da bir o kadar artm›flt›r. Son zamanlardaki en önemli teknik geliflme oldukça yüksek kalitedeki dijital bask› ekipmanlar›n›n, matbaac›l›k sektörüne girmesi olmufltur. Dijital bask› ekipmanlar›, bas›l› bir görüntü oluflturmak için bask› kal›b› kullanmak yerine elektronik araçlar› kullanmas› nedeniyle, geleneksel ofset bask›dan ayr›l›r. Dijital bask› cihazlar›na örnek olarak masaüstü lazer yaz›c›lar, inkjet yaz›c›lar, ofis yaz›c›lar› veya yüksek h›za sahip dijital bask› makineleri gösterilebilir. Dijital ç›kt›lar ofset bask› ile bas›lm›fl materyallerden biraz farkl› bir görünüme sahip olabilir. Baz› kifliler bir fark görebilir, baz›lar› ise gördüklerini zannederler. Baz› kifliler ise hiçbir fark görmeyecektir ve en önemlisi ise ço¤u kifli bunu kabul edilebilir bulacakt›r, veya farklar› önemsemeyecektir! Dijital bask› tüm bask› gereksinimleri için en iyi seçenek de¤ildir. Dijital bask› ofset bask›n›n yerine konulmamal›d›r, onu tamamlamaktad›r. Dijital bask›,

ofset bask› ile bas›lacak bir iflin maliyet avantaj› sa¤lamamas› durumunda, ekonomik bir seçenek sunarak geleneksel bask› teknolojilerini tamamlayabilir. Prova bask›lar, ilave bask› kapasitesi, ofset öncesi üretim, ofset bask› sonras› üretim vb. örnekleridir. Dijital bask›, ticari yaflama daha fazla ifl ve para katarak hizmet sa¤lay›c›lara geçmiflte mümkün olmayan bir üretim seçene¤ini temin eder. Dijital bask›, maliyetten tasarruf sa¤layan k›sa tirajl› bask› iflleri, provalar, posterler, tek bir bask›, kitap kapaklar›, h›zl› geri dönüfl süresi gerektiren bask› iflleri ve kiflisellefltirilmifl data (de¤iflken data) gereksinimi olan bask› ifllerine mükemmel bir flekilde uyum sa¤lamaktad›r. Dijital bir bask› makinesi taraf›ndan oluflturulan bas›l› imaj, geleneksel bask› yöntemlerine nazaran daha az üretim haz›rl›¤›na gereksinim duydu¤undan, k›sa tirajl› bask›lar için daha ekonomiktir (bask› bafl›na daha az maliyet). Daha büyük miktarlar bas›l›rken dijital bask› en ekonomik çözüm olabilir veya olmayabilir; hizmet tedarikçiniz ifliniz için en ekonomik olan bask› yöntemi hususunda size bilgi verecektir. Ayr›ca, dijital bask› teknolojileri, malzemeleriniz için talep edilen miktarda bask› yapabilmesi yönüyle, bu malzemeler için nakit harcamalar›n›z› azaltarak, depolama masraflar›n›, tafl›ma masraflar›n›, kullan›lmayan malzemeleri, hasarl› malzemeleri ve potansiyel israflar› da düflürerek bas›l› malzemelerin miktarlar›n› azaltman›za yard›mc› olur.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 9

De¤iflken data içeren dokümanlar›n bas›m› için dijital bask› genellikle en iyi çözümdür. De¤iflen data uygulamas›nda dijital bir bask› makinesi doküman›n ana bölümünün yan› s›ra; ayn› anda de¤iflken müflteri datalar›n› da oluflturabilir. Bu, 1 ile 10.000.000 bask› tiraj› aras›ndaki bask›lar›n birim maliyetini sabit tutar. E¤er her sayfadaki datalar› de¤ifltiriyorsan›z, geleneksel bask› metodlar› asla maliyet aç›s›ndan

buradaki kadar avantajl› olmayacakt›r. Dijital bask› h›zl› bir flekilde de¤iflen ve geliflmekte olan bir teknolojidir. Grafik endüstrisinin içinde de¤erli bir kaynak olarak kalmak için bu de¤ifliklikleri yak›ndan izlemek önemlidir. Ek bilgiler mevcut dijital bask› kullan›c›lar›ndan, kullan›c› gruplar›ndan, üreticilerden ve bu teknolojiye sahip olan hizmet tedarikçilerinden edinilebilir.

Bu Kitab› Nas›l Kullanmal›s›n›z? Bu doküman, de¤iflik beceri düzeylerine sahip genifl bir okur kitlesine, grafik tasar›mc›lar›na, hizmet tedarikçilere ve cihaz operatörlerine dijital dosya haz›rlanmas› ile ilgili olarak bilgi temin etmek üzere oluflturulmufltur. Doküman, temel bir k›lavuz ve referans amac›n› gütmektedir. Bu bilgilerin kapsam› çok genifl oldu¤undan, tüm bölümler herkesle ilgili de¤ildir. Tüm doküman› ya da sadece belirli bölümlerde ilginizi çeken k›s›mlar› veya her ikisini de okumay› tercih edebilirsiniz. Bu kitapta sunulan bilgilerle herkesin hemfikir olmayaca¤›n›n fark›nday›z. Bu bilgiler sadece yazar ve editörlerin görüfllerini yans›tmaktad›r. Önemli bir bilginin gözümüzden kaçt›¤›n› veya yanl›fl bir bilgiyi aktard›¤›m›z› düflünüyorsan›z, görüfllerinizi john.clem@usa.xerox.com. adresine iletebilirsiniz. Yaz›c›, bask› makinesi ve matbaa terimlerinin tümü, “dijital bask› cihazlar›”n›n baz› tiplerini tan›mlamak için kullan›lmaktad›r. Ofset litografik bask› makinesine herhangi bir referans daima “ofset” kelimesini içerecektir. Bask›

hizmetleri sa¤layan flirket veya kurum ise daima “hizmet sa¤lay›c›” olarak adland›r›lacakt›r. Her bölüm için önemli hususlar, bölümlerin sonundaki “Bunu akl›n›zda tutunuz” k›sm›nda özetlenmektedir. ‹ndeks ve sözlük özel konular›n yerlerini tespit etmeniz ve terimleri tan›mlaman›z için size yard›mc› olacakt›r. Sözlükte bulunan terimler italik yaz›yla gösterilmektedir. Bask› terminolojisini içeren ayr›nt›l› bir sözlü¤e www.colouroutput.com/glossary adresinden eriflebilirsiniz. Ek bölümündeki Internet adresleri ve kitaplardan ayr›nt›l› bilgiler edinebilirsiniz. Bas›l› biçimdeki bilgilerin kilitlenmifl oldu¤unu ve endüstri de¤iflirken güncellenemeyece¤inin fark›nday›z. Ancak, bu kitap dijital bask› kullan›larak özel olarak bas›ld›¤›ndan, içindeki bilgileri daha s›k güncelleyebilir ve malzemeyi daha dinamik hale getirebiliriz. Ayr›ca en güncel bilgileri www.colouroutput.com adresindeki web sitemizde yay›nlayaca¤›z. Sitemizi ziyaret etmenizi öneririz.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 10

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 11

‹lk Yap›lacaklar ‹yi Haz›rlanma Renk Alg›s› Dosyalar›n›z›n Gönderim ‹çin Haz›rlanmas› Hizmet Sa¤lay›c›n›z Yeni Uygulama Özellikleri

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 12

‹lk Yap›lacaklar Bu kitap, elektronik dosyalar› ve tasar›mlar› oluflturman›za yard›mc› olmak üzere önemli bilgileri temin etmek ve dijital bask› cihazlar› ile bask› yaparken daha iyi sonuç alman›z› sa¤lamak temennisi ile oluflturulmufltur. Bu kitaptaki malzemeler dijital bask› cihazlar› için özel olarak önemli olan hususlar› vurgulamak amac›n› tafl›maktad›r.

‹yi Haz›rl›k Günümüzde tüm bas›l› malzemelerin, grafik çal›flmas›n›n oluflturulmas›nda ve bask› sürecinde bilgisayar kullan›m› gerekmektedir. Dijital dosyalar› nas›l yönetti¤iniz, baflar›l› bir ç›kt› için çok önemlidir. Bir grafik tasar›mc›, kulland›¤› sistemleri anlamaktan ve dosyalar›n› uygun bir flekilde haz›rlamaktan sorumludur. Bu süreci daha iyi anlamak üzere gösterilen küçük bir çaba, yap›lan iflin kalitesini büyük ölçüde artt›racakt›r. Dosya haz›rlama ile ilgili bir fleyden emin olunmad›¤›nda, hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›lmal›d›r çünkü onlar genellikle cihazlar›n›n özellikleri hakk›nda yeterli bilgiye sahiptirler. Bask› öncesi ifllemlerde, kabul edilen ve uyulan birçok kural mevcuttur. Bu kurallar›n ço¤unlu¤u bilgisayarlar›n çok güçlü olmad›¤› zamanlardaki dijitallefltirilmifl bask› öncesinin bafllang›ç dönemlerinden kalmad›r. Günümüzde bilgisayarlar çok daha güçlü oldu¤undan yetenekleri de daha fazlalaflm›flt›r. Bu özellikleri sayesinde, geleneksel dijital bask› öncesi kurallar›n›n ço¤u olumsuz etkileri olmadan istenilen flekilde kullan›labilir. Bu kurallarda de¤ifliklik yapman›z daha etkin ve daha h›zl› bir flekilde çal›flman›z› ve tasar›m yapman›z› mümkün k›lar. Ancak, baz› kurallarda da de¤ifliklik yapman›z sorun oluflturabilir. Hangi kurallarda de¤ifliklik yapamayaca¤›n›z gibi hangilerinde de yapabilece¤iniz hakk›nda size bir fikir vermeye çal›flaca¤›z.

Renk Alg›s› Herkesin gözü farkl›d›r ve hepimiz renkleri

farkl› bir flekilde görürüz. Gözün retina tabakas›nda bulunan, ›fl›¤›n k›rm›z›, yeflil ve mavi dalga boylar›na duyarl› olan koni biçimli hücreler vas›tas›yla renkleri görebiliriz. Bu hücrelerin da¤›l›m› kifliden kifliye farkl›l›k göstermektedir. Bu farkl›l›klar nedeniyle, her birimiz herhangi bir rengi bir baflka kifliden biraz farkl› olarak görüyoruz veya alg›l›yoruz. Renk alg›s›ndaki bu farkl›l›klar ayn› zamanda bas›l› malzemelerdeki renkleri nas›l alg›lad›¤›m›z› da etkilemektedir. Bir objeden yans›yan ya da geçen ›fl›k, rengi görmemizi etkiler. Bütün ›fl›k kaynaklar› belli bir dereceye kadar mavi, yeflil veya k›rm›z› dalga boyu içerirler. Ço¤u zaman rengi nesneden yans›yan bu dalga boylar›n›n bileflkesi olarak görürüz (sadece bilgisayar monitörleri hariç). Bir objeden yans›yan ›fl›¤›n dalga boyu, o objenin renginin nas›l görüldü¤ünü veya nas›l alg›land›¤›n› etkiler. Ayr›ca objenin rengine çok yak›n bir renk, görülen rengi de etkileyecektir. Kullan›lan ›fl›¤›n rengi etkilemesinden dolay›, nesnenin rengi de farkl› alg›lanacakt›r. Bas›l› malzemeleri de¤erlendirmek için, bu yüzden kontrollü ›fl›k kaynaklar›n›n kullan›lmas›

Gözlemci 1

Gözlemci 2 Ayn› objeyi herkes farkl› görür.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 13

‹lk Yap›lacaklar

Gün ›ﬂ›¤›

Yak›nl›k Etkisi önemlidir. Çal›flma ortam›ndaki de¤iflken ›fl›k kaynaklar›n›n tümü (ev ampulü, floresan, sodyum buhar›, günefl ›fl›¤› vb.) farkl› renk etkilerine sahiptir. Bas›l› renkli malzemeleri de¤erlendirmek ve onaylamak için bask› endüstrisinde bilinen standart ›fl›k kaynaklar›n› içeren ›fl›k kabinleri kullan›lmaktad›r. Bir ›fl›k kayna¤›n›n rengi Kelvin dereceleri ile tan›mlan›r. ‹ki genel seçenek D50 (5000 Kelvin derecesi) ve D65 (6500 Kelvin derecesi veya gün ›fl›¤›) ayd›nlatma standartlar›d›r. E¤er rengi de¤erlendirmek istiyorsan›z, kulland›¤›n›z ›fl›k kayna¤›n›n alg›lanacak rengin sonuçlar›n› etkileyece¤inden kesinlikle emin olabilirsiniz. Renkli dijital bask› teknolojisi için, çok farkl› teknolojiler mevcuttur. Bu yöntemlerden baz›lar›, su bazl› mürekkepleri, baz›lar› solvent bazl› mürekkepleri kullan›rken, xerography (digital bask›) gibi di¤er bask› sistemleri ise plastik tonerleri kullan›rlar. Tüm bu farkl› teknolojiler, çeflitli derecelerde farkl› gözüken nihai ç›kt›y› ürete-

Floresan

Ev Ampulü-Tungustan Flamanl›

Iﬂ›k kayna¤›n›n dalga boyu, alg›lad›¤›m›z rengi etkiler

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 14

cektir. Kullan›lan ka¤›t veya araçlar da nihai ç›kt›y› etkileyecektir. Çoklu platformlar ve teknolojilerle (dört renkli bask› makinesi, dijital bask› makinesi, web/Internet) uyumlu medyalar›n oluﬂturulmas› bilgi, sab›r, zaman ve paray› gerektirir.

Dosyalar›n›z›n gönderim için yap›land›r›lmas› Bilgisayarda oluflturulan dijital dosyalar, tamam› ç›k›fl için hizmet sa¤lay›c›n›za gönderilmesi gereken tipik olarak çoklu dosyalardan oluflur. Bunun bir istisnas› PDF ifl ak›fl›n›n (daha fazla ayr›nt› için bölüm 7’ye bak›n›z) kullan›lmas›d›r. Bu çeflitli dosyalar, ana uygulama dosyas›, çizim veya resim dosyalar› ve tasar›m›n gerçeklefltirilmesinde kullan›lan fontlar› içermektedir. Hizmet sa¤lay›c›n›za bu dosyalar› hangi alt dosyalarla gönderece¤iniz hakk›ndaki düzenlemenizde

çok dikkatli ve tutarl› olman›z önemlidir. Dosyalar›n›z›n do¤ru gönderimi her iki taraf için problemleri azaltacakt›r. Kaynak dosyalar›n gönderimi için genel olarak kabul edilen yöntem, dosyalar›n üç ayr› klasörde toplanmas›d›r: Sayfa tasar›m›, grafik çal›flmalar› ve fontlar. Ana uygulama dosyas›n› sayfa tasar›m› klasörüne, tüm grafiksel çal›flmalar› grafik klasörüne ve tüm fontlar› fontlar klasörüne kaydedilmesi uygun olacakt›r. Ço¤u sayfa tasar›m› uygulamalar›nda bu dosyalar› tan›man›za ve seçmenize yard›mc› olan bir özellik bulunmaktad›r. Baz›lar› di¤erinden daha iyi çal›fl›r, deneyin ve onlar› kullan›n!

Sayfa Tasar›m› ve Metin

Vek Çizi törel mle r

ap m t i er B l ü t ün r ö G

Hizmet sa¤lay›c›ya gönderim için dosyalar› do¤ru düzenlemeniz çok önemlidir.

Herhangi bir grafik çal›ﬂmas›n› veya fontlar› unutman›z, dosyan›n ç›k›ﬂ›nda gecikmelere neden olabilir, bu nedenle çok dikkatli olunuz.

Hizmet Sa¤lay›c›

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 15

‹lk Yap›lacaklar Bu kural›n istisnas›, dosya gönderimi için PDF’lerin kullan›lmas›d›r ve pek çok hizmet sa¤lay›c› PDF’lerin kullan›m›n› teflvik etmektedir. Düzgün bir biçimde oluflturulmalar› halinde, hizmet sa¤lay›c› için dosya yönetimini büyük ölçüde basitlefltirirler. PDF’lerin olumsuz yan› ise hizmet sa¤lay›c› taraf›ndan yap›labilen dosya düzeltmelerinin yap›lamamas›d›r. Dosyalar›n›z› göndermeden önce kontrol edip onay almakta yarar vard›r. Ayr›ca, tasar›m›n›z›n siyah-beyaz lazer veya inkjet provas› iflinizi minimum seviyede destekler, renkli bir prova ise daha iyisini sunmaktad›r. Bu prova, hizmet sa¤lay›c›ya nihai ç›kt› ile karfl›laflt›rma yapabilmesini sa¤layan baz› unsurlar› sunar. Bu, grafik ve foto¤raflar›n uygun bir flekilde bas›ld›¤›, imajlar›n do¤ru yerlerde oldu¤u, fontlar›n do¤ru bas›ld›¤› ve metnin kaymad›¤› hususunda hizmet sa¤lay›c›n›n emin olmas›n› sa¤layan yegane yoldur. Tasar›mlar›n›z› olufltururken, müflterilerinizle ve hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflürken bu hususlar› ak›lda tutunuz. Böylelikle ifliniz kolaylaflacak ve daha keyifli hale gelecektir.

Hizmet Sa¤lay›c›n›z Emin olmad›¤›n›zda hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z. Hizmet sa¤lay›c›n›z kâr elde etmek amac›yla bask› iflinde faaliyet göstermekte veya bir hizmet sunmaktad›r. Bu onlar›n ifli oldu¤u için, genellikle cihazlar›, cihazlar›n kapasiteleri, uygulama alanlar› ve tercih edilen dosya formatlar› hakk›nda pek çok fleyi bilirler. Baz› hizmet sa¤lay›c›lar›, spesifik olarak kendi ürün ve ekipmanlar›na yönelik do¤ru dosya haz›rlama bilgilerini içeren bask› k›lavuzlar›n›, müflterilerine sunmaktad›rlar. ‹flinizi oluflturmak için kulland›¤›n›z bask› donan›mlar›yla ilgili veya kullanaca¤›n›z programlarla ilgili bir sorunuz oldu¤u takdirde hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z. Size do¤ru bilgiyi temin etmekten memnuniyet duyacaklard›r. Bask›ya yönelik daha az problem iflin daha h›zl› tamamlanmas›n› sa¤layacakt›r.

“Emin olmad›¤›n›zda hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z. Hizmet sa¤lay›c›n›z kâr elde etmek amac›yla bask› iflinde faaliyet göstermekte veya bir hizmet sunmaktad›r. Bu onlar›n ifli oldu¤u için, genellikle cihazlar›, cihazlar›n kapasiteleri, uygulama alanlar› ve tercih edilen dosya formatlar› hakk›nda pek çok fleyi bilirler.”

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 16

Yeni Uygulama Özellikleri Yeni programlar ve özellikler, fark›nda olunmas› gereken di¤er hususlard›r. Teknolojinin çok h›zl› bir flekilde geliflmesi ve bilgisayarlar›n çok daha güçlü hale gelmesi nedeniyle mevcut uygulamalara pek çok yeni özellik eklenmektedir. Bu özelliklerin ço¤u verimlili¤e katk›da bulunur ve yarat›c›l›¤› destekler, ancak baz›lar› hâlâ sorun yaratabilir. Tasar›mda baz› yeni özellikler kullan›lmadan önce bunun üretimi nas›l etkileyebilece¤i düflünülmelidir. Bir RIP bunu destekleyebilecek mi? Bu ifllem zaman›n› büyük ölçüde artt›racak m›?

Ayn› fley yeni uygulamalar için de geçerlidir. Yeni bir uygulama kullan›lmadan önce hizmet sa¤lay›c›s›n›n bu uygulamay› destekleyip destekleyemeyece¤i kontrol edilmelidir. Ayr›ca uygulaman›n nas›l kullan›laca¤›na karar verilmelidir. 30 farkl› katman içeren bir dosyan›n RIP’e gönderilmesi bir problem yarat›r m›? Muhtemelen yaratacakt›r. Çal›flmalar›n›z› yap›n ve do¤runun ve yanl›fl›n yan› s›ra yeni bir uygulama veya özellik için olumsuz olan fleylerin de fark›na var›n.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 17

Uygulamalar ve Dosyalar Masaüstü Yay›nc›l›k Uygulamalar› PostScript ve di¤er PDL’ler Metin ve Fontlar Grafik Dosyas› Formatlar› Dosyalarla ‹lgili Di¤er Hususlar ‹maj Yakalama

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 18

Uygulamalar ve Dosyalar Nihai ç›kt›n›n sonuçlar› neredeyse tamamen iflin oluflturulma biçimine ba¤l›d›r. Dosyan›z› ne kadar baflar›l› bir flekilde olufltursan›z, nihai ürününüz de o denli iyi olacakt›r. Do¤ru uygulamalar›n amac›na uygun olarak kullan›lmas› en iyi sonuçlar› sa¤layacakt›r.

Masaüstü Yay›nc›l›k Uygulamalar› Pek çok çizim ve foto¤raf içeren karmafl›k bir doküman basmay› planl›yorsan›z, sayfa tasar›m› için bir masaüstü yay›nc›l›k (MÜY) yaz›l›m uygulamas› kullanman›z gereklidir. Bu programlardan baz›lar› Adobe Illustrator, QuarkXPress, Adobe InDesign, Adobe PageMaker veya Adobe FrameMaker’d›r. Bu programlar›n tümü yüksek kalitede ç›kt› oluflturma özelli¤ine sahiptir, ancak ayn› zamanda genel ofis uygulamalar›ndan daha pahal›d›rlar. Bir tasar›m oluflturmak için kullan›lan dört temel uygulama tipi mevcuttur: Kelime ifllem programlar›, resim iflleme programlar›, çizim programlar› ve sayfa tasar›m programlar›. programlar› daima amac›na uygun olarak kullanmal›s›n›z. Bir kelime ifllem program›nda sayfa tasar›m uygulamalar›n›n baz› özellikleri bulunsa dahi program› bu türden çal›flmalar için kullanmay›n›z. Kendiniz ve hizmet sa¤lay›c›n›z için yeni sorunlara neden olursunuz. Bas›l› malzeme oluflturmak için pek çok kifli tipik ofis uygulamalar›n› kullan›r. Bu uygulamalar karmafl›k sayfa tasar›m› çal›flmalar›na yönelik özel olarak tasarlanmam›fl olup, dosyalar› hizmet sa¤lay›c›ya veya bask› makinesine gönderirken sorunlara neden olabilirler. Bask› iflinizi oluflturmak için kullan›lan yaz›l›m ne olursa olsun, iflinizi oluflturmak için kulland›¤›n›z uygulaman›n hizmet sa¤lay›c›n›z taraf›ndan anlafl›l›p anlafl›lmamas› önemlidir. Hizmet

sa¤lay›c›n›zda sizin MÜY yaz›l›m›n›z yoksa, onlar sizin uygulama dosyan›z üzerinde çal›flamayacaklard›r. Dosyan›z› bask› endüstrisinde daha yayg›n olan bir dosya türüne dönüfltürmeniz gerekebilir. Bu konu kitab›n sonlar›nda ele al›nacakt›r. Kelime ifllem programlar›, esasen, metin oluflturmak ve düzenlemek amac›yla tasarlanm›fllard›r. Microsoft Word ve Corel Word Perfect kelime ifllem programlar›na örnektir. Bu programlar› tasar›m amac›yla kullanmaya çal›flmay›n›z, yaz›l›mlarda bu amaca yönelik tasar›m özellikleri bulunmamaktad›r ve bu dokümanlardan bask› yapmak zor olabilir. Piksel bazl› resim iflleme programlar›, taray›c› ve dijital kameralar taraf›ndan oluflturulan bitmap grafik dosyalar›n› düzenlemek için tasarlanm›fllard›r. Bitmap grafikleri, piksel olarak adland›r›lan yatay ve dikey hatlarla belirlenmifl bir ›zgara içinde oluflturulmufl bir resim formudur (örne¤in TIFF veya BMP dosyalar) ve çözünürlükle ba¤lant›l›d›r. Adobe Photoshop veya Corel Photo Paint (Photoshop as›l olarak grafik sanatlar› standard›d›r) bu programlar›n örnekleridir. Bu programlar bir sayfa tasar›m uygulamas› olarak kullan›lmamal›, bitmap tabanl› resim dosyalar›n› düzenlemek veya de¤ifltirmek için veya di¤er uygulamalara yerlefltirilecek olan orijinal çizimleri oluflturmak için kullan›lmal›d›r.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 19

Uygulamalar ve Dosyalar Vektörel çizim programlar›, vektör-tabanl› çizimleri oluflturmak ve düzenlemek için tasarlanm›fllard›r. Adobe Illustrator, Macromedia Freehand veya Corel Draw vektörel çizim programlar›n›n örnekleridir. Vektör tabanl› çizimler bir imaj içindeki noktalar›n tan›mlanmas› ve çizgileri temsil eden e¤rilerin matematiksel olarak hesaplanmas› ile oluflturulurlar. Vektör tabanl› çizimler çözünürlü¤e ba¤›ml› de¤ildirler ve bundan dolay› da kalite kayb› olmaks›z›n büyültülebilir veya küçültülebilirler. Bu programlar, bir sayfa tasar›m program›na aktar›lacak olan vektör tabanl› grafikleri oluflturmak için kullan›lmal›d›r. Ambalaj gibi baz› endüstrilerde tek sayfal› tasar›m› oluflturmak için bu türden yaz›l›mlar› kullanabilirler, çok sayfal› tasar›lar için tavsiye edilmemektedir. Sayfa tasar›m programlar›, tüm bu ö¤eleri, metin, bitmap grafikleri ve vektör grafiklerini yönetilebilir flekilde bir araya getirmek için tasarlanm›fllard›r. Programlar, tek sayfal›k el ilanlar› ve posterlerin yan› s›ra haber mektuplar› ve kitap oluflturmak için kullan›labilirler. QuarkXPress, Adobe InDesign ve Adobe Pagemaker sayfa tasar›m

Sayfa Tasar›m›

Tasar›m›n tüm bileﬂenleri, bitmap grafikleri, metinler ve vektör tabal› grafikler sayfa tasar›m uygulamas›na aktar›lmal›d›r.

programlar›n›n örnekleridir. Bu programlar, di¤er programlar taraf›ndan oluflturulan bileflenlerle çal›flmak üzere özel olarak tasarlanm›fl olup, iflinizi do¤ru bir flekilde basabilmeniz için gereken imaj ve tipografi yönetimi ve ç›kt› seçeneklerini size sunarlar. Hizmet sa¤lay›c›n›z, bu programlar› kullan›rken muhtemelen sizden daha fazla sorunla karfl›laflm›flt›r. Tasar›m›n›zda yard›mc› olabilecek baz› özellikler hususunda hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z.

Bu hususlar› unutmay›n›z 1. Tüm uygulamalar özel bir amaca yönelik olarak tasarlanm›fllard›r. Programlar› amac›na uygun olarak kullan›n. 2. Baz› bask› öncesi kurallarda de¤ifliklik yapman›z, iflinizin ç›k›fl›n› al›rken baz› sorunlara neden olabilir.

Bitmap Grafikleri

Metinler

Vektör Tabanl› Grafikler 9

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 20

PostScript ve di¤er PDL’ler Bir doküman› bask› için bilgisayar›n›zdan büyük bir bask› sistemine gönderdi¤inizde, doküman›n›z ço¤u zaman PostScript veya di¤er PDL’ e dönüfltürülür ve sonra bask› sistemine gönderilir. PostScriptbir sayfadaki tasar›m bilgilerini tan›mlama sorununa iflaret etmek için 1980’lerin sonunda Adobe Systems taraf›ndan gelifltirilmifl olan bir sayfa tan›mlama dilidir (PDL). PostScript bir sayfadaki tüm unsurlar› tan›mlar: Metinler, resimler, grafikler, zeminler, kontürler vb. O zamandan beri, PostScript bask› endüstrisi sayfa tan›mlama dili standard› haline gelmifltir. Tasar›m›n›zda oluflturdu¤unuz iyi ve kötü olan her fley, PostScript’te tercüme edilebilir. E¤er standart bask› öncesi kurallar›na uymuyorsan›z, oluflturdu¤unuz PostScript dosyas› gerekenden daha fazla karmafl›k hale gelebilir. Bu, dosyan›z›n bask› makinesinde ifllem görmesini engelleyebilir.

PostScript yayg›n bir ﬂekilde bask› endüstrisi taraf›ndan kullan›ld›¤› için, bu kitapta sadece PostScript uyumlu RIP’leri anlataca¤›z. RIP, PostScript ve onun tüm komutlar›n› bask› sisteminin veya makinenin anlayabilece¤i bir dile çevirir. Sonra, bu veriler, kullan›lan bask› teknolojisi taraf›ndan bas›l› ç›kt›lara dönüﬂtürülür.

Metinler ve Fontlar MÜY’de kullan›lan iki temel font tipi mevcuttur. Adobe Type 1 ve TrueType fontlar› Macintosh ve Windows tabanl› bilgisayarlarda kullan›lmaktad›r. Adobe PostScript Type 1 fontlar Macintosh bilgisayarlar›nda daha yayg›n kullan›l›rken, Windows tabanl› bilgisayarlarda ise genellikle TrueType fontlar kullan›lmaktad›r. Bask› endüstrisinde genel olarak Adobe Type 1 fontlar kullan›lmaktad›r,

Sadece flunu hat›rlamal›s›n›z ki: ‹yi Dosya Haz›rl›¤› = ‹yi Bir PostScript = Baflar›l› Ç›kt›!!! Bilgisayar›n›z taraf›ndan oluflturulan PostScript kodu RIP veya raster image processor (nokta oluflturma ifllemi) olarak bilinen sisteme gönderilir. Bir RIP, DFE veya digital front end (dijital ön uç) olarak da bilinir. Tüm dijital bask› ayg›tlar›: ‹nkjet yaz›c›lar, mürekkep püskürtmeli yaz›c›lar ve lazer bask› cihazlar›nda RIP’in bir çeflidi bulunmaktad›r. Ancak dijital bask› cihazlar›n›n tümü PostScript kodunu iflleyemezler, çünkü bu özelli¤in Adobe Systems taraf›ndan lisansland›r›lmas› gerekmektedir. Di¤er bask› cihazlar› Hewlett Packard’›n PCL sayfa tan›mlama dilini kullanabilirler. Bask› esnas›nda farkl› bir dilin kullan›lmas› ç›kt›da kolayl›kla farkl›l›klara neden olabilir. RIP’ler, ayr›ca, daha küçük ve daha yavafl ç›k›fl cihazlar› için küçük RIP’ler, daha büyük, daha h›zl› ve daha karmafl›k cihazlar için daha büyük RIP’ler fleklinde bask› teknolojisine ba¤l› olarak s›n›fland›r›labilirler.

PostScript baﬂl›k kodunun bir örne¤i

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 21

Uygulamalar ve Dosyalar Macintosh sistemleri için Adobe Type 1 fontlarda biraz farkl›l›k mevcuttur.

2. E¤er bir uygulama dosyas›n› hizmet sa¤lay›c›n›za götürüyorsan›z, dosyan›z› oluﬂturmak için kulland›¤›n›z tüm fontlar› da iletmeniz gereklidir. Bu, EPS (Encapsulated PostScript) grafik dosyalar› içinde bulunan tüm fontlar için de geçerlidir. Adobe Type 1 fontlar hem ekran fontu (ekranda görüntülemek için kullan›lan) ve hem de yaz›c› fontundan (bask› cihaz› taraf›ndan kullan›lan) oluﬂmaktad›r; her iki fontu da ekledi¤inizden emin olunuz.

3. Ayn› isimlere sahip Type 1 ve TrueType Macintosh ve Windows platformlar› aras›nda fontlar farkl›d›r ancak TrueType fontlar daha geçerli hale gelmektedir (eski RIP’ler TrueType fontlar› iflleyemeyebilirler ve baz› hizmet sa¤lay›c›lar TrueType font içeren dosyalar› kabul etmeyeceklerdir). Open Type olarak adland›r›lan daha yeni bir font yap›s› mevcuttur. Bu fontlar, hem Macintosh ve hem de Windows bilgisayarlar›nda kullan›lmalar›n› mümkün k›lacak flekilde platformlardan ba¤›ms›z olarak tasarlanm›fllard›r. Open Type fontlar›n kullan›lmas›, dosyalar›n kolayl›kla platformlar aras›nda tafl›nmas›n› sa¤lar. Open Type fontlarla ilgili iki ayr› sorun vard›r: Fontlar›n dosya büyüklü¤ü ve RIP uyumlulu¤u. Bu fontlar platformlardan ba¤›ms›z olduklar› için di¤er fontlardan daha büyüktürler. Bunlar›n kullan›lmas› ile dosyalar daha büyük hale gelecektir. Ayr›ca baz› RIP’ler hizmet sa¤lay›c› ile kontrol ifllemini yapamayabilirler. Emin olmak için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

Bunlar› ak›lda tutunuz

fontlarda vard›r, ancak bunlar›n üreticileri farkl› firmalar olabilir ve uygun olmayan karakterleri içerebilirler. Bu, kulland›¤›n›z fontlar› bilmedikleri için hizmet sa¤lay›c›lar için özellikle bir sorun teflkil eder. Font tiplerini, üreticilerini, versiyonlar›n›n yan› s›ra font isimleri gösteren bir liste oluflturmal›s›n›z. Bir fontun ad›n› asla de¤ifltirmeyin, bu ifllem sadece yeni problemlere neden olacakt›r.

4. Pek çok uygulamada (araç çubu¤unuzdaki bold, italic veya alt› çizili dü¤meleri kullanarak) bir fontu bold, italik veya alt› çizili hale getirebilen özellikler bulunmaktad›r. Buna lokal olarak flekillendirilmifl font denir. Bu özelli¤i kullanmaktan kaç›n›n. Bu fontlar ekran›n›zda daha hofl gözükebilir, ancak geliflmifl riplerin ço¤u, sadece doküman›n›zda belirtilen orijinal fontu ay›rarak uygulad›¤›n›z stili dikkate almayacak veya varsay›lan bask› fontu ile de¤ifltirecektir. E¤er kal›n (bold) bir font istiyorsan›z, kal›n yaz› biçimi olan bir font kullan›n. Farkl› font aileleri gerçek kal›n veya italik fontlar› sunarlar. Tasar›m›n›z›n bütünlü¤ünü korumak için bu türden fontlar› kullan›n.

1. Hizmet sa¤lay›c›n›z, dosyalar›n›z› oluflturmak için kulland›¤›n›z ayn› bilgisayar platformunu kullan›yorsa en iyi sonuçlar› elde edeceksiniz. Nihai ç›k›fl› etkileyecek flekilde Windows ve

5. Bir dosyay› oluﬂturmak için kullan›landan farkl› bir yaz›c› sürücüsü kulland›¤›n›zda TrueType fontlar taﬂma yapacakt›r. Bununla ilgili yap›lacak

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 22

çal›flma, dosyalar›n›z›n ç›k›fl›n› almak için hangi makinenin kullan›laca¤›n› belirlemek ve bunu varsay›lan yaz›c› olarak ayarlamakt›r. Sonra, fontlar hizmet sa¤lay›c›ya gönderildi¤inde taflma yapmayacakt›r.

6. Dosyay› riplerken problem olas›l›¤›n› azaltmak için herhangi bir dosyada sadece bir font tipi (Type 1, TrueType vb.) kullanmal›s›n›z.

7. Tüm fontlar›n kullan›ma yönelik olarak Yaz›c› fontu

yaz›l›m lisanslar›n›n oldu¤unu unutmay›n. Lisans anlaﬂmas›na uydu¤unuzdan emin olmak için font lisanslar›n› okuyunuz.

8. Son olarak, hizmet sa¤lay›c›ya göndermek üzere dosyalar› düzenleyece¤iniz zaman “Fontlar” isminde bir klasör oluﬂturun ve doküman›n›zda kulland›¤›n›z tüm fontlar›n bir kopyas›n› bu klasöre yerleﬂtirin.

Grafik Dosyas› Formatlar›

Vektör tabanl› yaz›c› fontu

Grafik dosyas›, tasar›m›n›zda kulland›¤›n›z bir imaj, foto¤raf veya çizim anlam›na gelmektedir. Kullan›lan dosya tipleri, bu dosyalar›n yönetilmesi ve MÜY yaz›l›m› iliﬂkileri ile ilgili baz› hususlar›n fark›nda olman›z gereklidir. Genellikle, grafiklerinizi MÜY yaz›l›m›n›za aktarmadan önce grafik dosyan›zda de¤iﬂiklik yapmak için (ölçüsünü, format›n›, rengini, gölgelemesini v.b) bir uygulama yaz›l›m› kullanacaks›n›z. Photoshop, Illustrator, Freehand ve Photo Paint bu türden grafik programlar›na örnektir.

Bit eﬂlem ekran fontu

Kay›ps›z ve kay›pl› olmak üzere iki ana grafik dosya tipi vard›r. Kay›ps›z dosyalar bilgilerin ço¤unu içerir, ancak ayn› zamanda oldukça büyük dosyalar olacaklard›r. Kay›pl› dosyalar ölçü olarak daha küçük olabilir, ancak imaj kalitesinden taviz vermektedirler. Kay›pl›/kay›ps›z tan›mlar› dosya tipinin s›k›ﬂt›rma oran› ve sonuçtaki imaj kalitesi

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 23

Uygulamalar ve Dosyalar taraf›ndan belirlenmektedir. Kay›ps›z dosyalar tipik olarak s›k›flt›r›lmazken kay›pl› dosyalar büyük oranda s›k›flt›r›labilir. Yüksek imaj kalitesi nedeniyle bask›da sadece kay›ps›z dosyalar›n kullan›m› uygunken, kay›pl› dosyalar ise web tabanl› grafiklere yönelik olarak kullan›lmaya uygundur. En genel grafik dosya tipi TIFF veya TIFF imaj›’d›r (Tagged Image File Format) TIFF’ler çapraz platform uygunlu¤una yönelik olarak tasarlanm›fl olan bir kay›ps›z dosya tipidir ve dosya büyüklü¤ünden dolay› saklamak ve kaydetmek için çok fazla alana ihtiyaç duyarlar. Piksel tabanl› TIFF imajlar› sadece bitmap dosyalard›r. ‹maj kalitesi önemli ölçüde düflmeden önce dosyay› ne kadar büyültebilece¤iniz veya ne kadar küçültebilece¤inizle ilgili bir s›n›r mevcuttur. TIFF dosyalar› ile birlikte kullan›lmak üzere, LZW olarak adland›r›lan, bir s›k›flt›rma program› mevcuttur, ancak baz› RIP’lerle uyumluluk sorunlar› nedeniyle kullan›m›ndan kaç›n›lmal›d›r. En çok bilinen di¤er bir dosya tipi ise, imaj› tan›mlayan düflük çözünürlüklü ön izleme dosyas› içeren ba¤›ms›z bir PostScript dosyas› olan EPS’dir (Encapsulated PostScript) EPS dosyalar›, bir uygulamaya aktar›l›rken renk tutarl›l›¤›n› korumalar› nedeniyle TIFF dosyalar›na nazaran daha avantajl›d›r, çünkü pek çok MÜY renk yönetimi sistemleri uygulamas› taraf›ndan TIFF dosyalar› göz ard› edilirler. Bunun yan›nda EPS dosyalar›, herhangi bir dosyay› sayfa tasar›m uygulamas›na yerlefltirirken pet çizimi ile istenilen bölgeyi kesme (clipping path) imkan›n› da içerirler. Bu dosyalar vektör veya bitmap tabanl› olabilir. Adobe Photoshop’ta oluflturulan bir EPS dosyas› bitmap tabanl› olacakt›r, Illustrator’da oluflturulan bir EPS dosyas›

Piksel tabanl› TIFF imajlar› sadece bitmap dosyalard›r. ise vektör tabanl› olacakt›r. Vektör tabanl› EPS dosyalar› çözünürlükten ba¤›ms›zd›rlar ve kalite kayb› olmaks›z›n büyültülüp küçültülebilirler. Vektör tabanl› EPS kullan›m›na iliflkin bir sak›nca fludur: Afl›r› karmafl›k çizimlerin RIP’lenmesi zor olabilir. JPG veya GIF gibi dosyalar kay›pl› dosya tipleridir ve mümkünse bask› için kullan›lmamal›d›r. PICT, BMP ve WMF gibi di¤er dosya tipleri kullan›labilir, ancak bu dosya tiplerinin baz› RIP’ler ile uyumsuz olduklar› bilinmektedir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:45 PM

Page 24

Afla¤›daki hususlar› unutmay›n›z 1. Bas›l› malzemeler için sadece kay›ps›z dosya tiplerini kullan›n. 2. Kulland›¤›n›z dosya tipinin avantajlar›n› ve limitlerini bilin. 3. RIP süresini ve problemleri azaltmak için afl›r› karmafl›k vektör tabanl› EPS dosyalar› oluflturmaktan kaç›n›n. 4. EPS’ye özel durumlar: • Bu dosyalar› ‹K‹L‹ (BINARY) formatta kaydedin, ASCII formatta (dosya ölçüsünü düflürür) kaydetmeyin. • EPS dosyan›zda font bulunuyorsa, dosyan›z› düzenlerden bu fontlar› da ekleyin. • Mümkünse bir EPS dosyas›n› bir baflka EPS dosyas› içine yerlefltirmeyin. • Vektör çiziminiz içindeki nokta say›s›n› azalt›n (daha az nokta daha düflük çözünürlük anlam›na gelmez, vektör çizimleri çözünürlükten ba¤›ms›zd›r). • Vektör dosyalar›nda ana çizgileri tan›mlamak için “hairline” denilen ince çizgi ayar› kullanmay›n, daima ana çizgilerin geniflli¤ini kendiniz belirleyin, örne¤in .25 points (.25x3.14). Üç temel kural hâlâ geçerlidir: Grafiklerinizi embed etmeyiniz, bir sayfa tasar›m uygulamas›n›n içinde grafiklerinizi döndürmeyiniz, ve grafik linkle ba¤land›ktan sonra ad›n› de¤ifltirmeyiniz. Bu kurallar›n üçü de sizin RIP h›z›n›z› etkileyecek veya grafiklerin do¤ru bas›lmamas›na neden olacakt›r.

“JPG veya GIF gibi dosyalar kay›pl› dosya tipleridir ve mümkünse bask› için kullan›lmamal›d›r. PICT, BMP ve WMF gibi di¤er dosya tipleri kullan›labilir, ancak bu dosya tiplerinin baz› RIPler ile uyumsuz olduklar› bilinmektedir.”

Çok Tonlu (CT) resim (Photoshop)

Sayfa içine al›nm›ﬂ resim ve Vektör ‹llüstrasyonuna döndürülür

Sayfa tasar›m›na dönüfltürülmüfl son flekil

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 25

Uygulamalar ve Dosyalar

Vektör grafikleri bir dizi nokta ve bu noktalar aras›nda tan›mlanan çizgilerden oluﬂur.

Vektör dosyas›, bir noktay› oynatarak veya bu noktalar aras›ndaki çizginin ﬂeklini yeniden tan›mlayarak de¤iﬂtirilir.

Çok karmaﬂ›k olan bir vektör imaj›

Do¤ru vektör imaj›

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 26

Dosya ile ‹lgili di¤er hususlar Grafik dosyalar› ve bask› ile ilgili baz› di¤er genel kurallara de¤inmemiz gerekli. Bu kurallar›n izlenmesi, ifl ak›fl›n›z›, grafik yönetimini iyilefltirecek ve RIP süresini azaltacakt›r. 1. Resimsel ö¤elerinizi bir MÜY yaz›l›m› içine yerlefltirirken, onlar› linkle ba¤lamal› kesinlikle embed etmemelisiniz. Embed edilerek haz›rlanm›fl bir dosya grafik yönetimini güçlefltirmekle kalmay›p bunun yan›nda RIP zaman›n› da artt›rabilir. 2. MÜY uygulamalar›nda resimsel ö¤eleri döndürmekten veya yeniden boyutland›rmaktan kaç›n›lmal›d›r. Bu ifllemler RIP sürelerini artt›racakt›r. Dosyalar› linkle ba¤lamadan önce bu ifllemleri grafik iflleme uygulamalar›nda gerçeklefltirin. (Günümüzün güçlü RIP’leriyle bu kural uygulanmayabilir, ancak RIP’i hâlâ etkileyebilece¤inizin fark›nda olun).

Orijinal ‹maj Tipi Tire ve renkli/yar›mton ve traml› orijinaller olmak üzere tarama gereksinimi duyabilece¤iniz iki temel imaj tipi mevcuttur. Bu iki tarama tipi birbirinden farkl›d›r ve farkl› bir flekilde de¤erlendirilmelidir. Tire orjinaller bitmap tabanl› bir dosyad›r ve sadece tek renk, genellikle de siyah kullan›rlar. Ancak, tire orjinaller ço¤u zaman özel bir renk veya bir flirket logosunda oldu¤u gibi spot renk olarak bas›l›r. Tire orjinallerin, yaz›c›n›n çözünürlü¤üne eflit veya daha büyük olan bir çözünürlükte taranmas› gerekmektedir. Yar›mton-Çoktonlu resimler (griskala veya renkli resimler)sürekli devam eden bir tonal de¤ere ve bir imaj› ifade edecek flekilde formatlanm›fl olan imajlard›r. Bir foto¤raf çoktonlu imaj›n›n genel bir biçimidir.

Çizim

3. MÜY uygulamas›na linkle ba¤lad›ktan sonra resimsel ö¤elerinizin ad›n› de¤ifltirmeyin. De¤ifltirmeniz halinde imaj›n düflük çözünürlükte bas›lmas›na neden olacak flekilde linkle ba¤lant› kesilecektir. 4. Orijinal uygulamada linkle ba¤lanm›fl olan resimsel ö¤elerlerde herhangi bir de¤ifliklik yapt›ktan sonra, MÜY uygulamas›nda ba¤lant›y› güncellemeniz gereklidir.

100 DPI

Not: TIFF imajlar› baz› MÜY uygulamalar› (örn. QuarkXPress 4.1) taraf›ndan otomatik olarak RGB’den CMYK’ya dönüfltürülür. Bu ifllem ç›kt›da istenmeyen renk de¤iflikliklerine neden olacakt›r.

‹maj Yakalama Resimsel ö¤elerin tarama çözünürlü¤ü, birçok kifli için karmafl›k ve kafa kar›flt›r›c› bir konudur. Afla¤›da bu ifllemi nas›l basitlefltirilebilece¤ini aç›klamaktay›z.

1200 DPI

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 27

Uygulamalar ve Dosyalar

Tarama Çözünürlü¤ü Tarama yapt›¤›n›z resimlerin çözünürlü¤ü son derece önemlidir. Çok düflük çözünürlükte taray›p imaj kalitesinin düflmesini istemeyece¤iniz gibi, çok yüksek çözünürlükte taray›p dosya büyüklü¤ünü ve RIP’leme zaman›n› artt›rmay› da istemezsiniz. Tüm dijital bask› ayg›tlar› dot per inch (DPI) modelini kullanarak görüntüleri olufltururlar. Tipik bir lazer yaz›c›s› 300 ila 600 DPI aras›nda bir ç›k›fl çözünürlü¤üne sahiptir. Geliflmifl dijital yaz›c›lar›n ç›k›fl çözünürlü¤ü ise 600 ila 1200 DPI aras›nda olabilir. Konuyu aç›kl›¤a kavuflturmak için, çözünürlü¤ün ölçüldü¤ü yere ba¤l› olarak, çözünürlük DPI (dots per inch), SPI (samples per inch)ve PPI (pixels per inch)olarak temsil edilebilece¤ini belirtelim. Samples per inch normal olarak bir tarama ayg›t› ile, pixels per inch bir bilgisayar ekran› ile ve dots per inch ise fiziksel olarak ç›kt›lar ile ilgilidir. Bunlar›n her biri, inç bafl›na düflen ölçü birimi olarak gösterilmekte-

dir. Böylelikle, konuyu basitlefltirmek için bunlar›n tamam›n› temsilen bu kitapta sadece DPI’› kullanaca¤›z. Bir siyah beyaz orijinali ç›k›fl çözünürlü¤ünden daha düflük olarak tararsan›z, imaj›n kenarlar›n›n k›r›k görüntülenmesi veya “k›r›klaflma” riski oluflabilir. fiayet vektör tabanl› olmayan bir fontu çok fazla büyütmüflseniz bu durumla karfl›laflm›fl olabilirsiniz. E¤er 600 DPI ç›k›fl çözünürlü¤ü olan bir cihazda bask› yapacaksan›z, tire orijinalinizi siyah-beyaz modda 600 DPI’da taraman›z gereklidir. Pek çok dijital bask› cihaz› için orijinalinizin 600 DPI’da taranmas› uygundur, 1200 DPI ise geleneksel bask› süreçlerinde kullan›lmal›d›r. Çoktonlu orijinallerinin ayn› flekilde ifllem görmeleri gerekli de¤ildir. ‹yi bir imaj kalitesi elde etmek için bu kadar yüksek bir tarama çözünürlü¤ünde taraman›za gerek yoktur. Yüksek çözünürlükte tarama dosyalar›n›z› çok büyük hale getirecek ve nadiren “iyi görünüm” elde edeceksiniz.

Çoktonlu ‹maj

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 28

Çoktonlu tarama çözünürlü¤ü için genel olarak kabul edilen bir kural vard›r. Bu kural, ayn› flekilde, bilgisayarlar henüz bu kadar güçlü de¤ilken oluflturulmufltur. Gereksinimleri karfl›lamak için bu kural üzerinde baz› oynamalar yap›labilir, ancak bu ifllemin sonuçlar›n›n fark›nda olunmas› gerekmektedir. Bask› ç›k›fl›n›zda kullanaca¤›n›z LPI yani tram s›kl›¤› de¤erini iki kat› çözünürlükte

‹maj›n daha düflük bir çözünürlükte taranmas› imaj kalitesinin azalmas›na, daha yüksek bir çözünürlükte tarama ise disk saklama alan›n›n gereksiz yere kullan›lmas›na ve RIP süresinin artmas›na neden olacakt›r. E¤er orijinal ölçüsünden daha büyük ya da daha küçük hale getirerek imaj› yeniden boyutland›racaksan›z, örnekleme oran›n› de¤ifltirmeniz gerekecektir. Tarand›ktan sonra imaj› % 50 oran›nda küçültecekseniz, büyültme-küçültme oran›n› % 50 azaltabilirsiniz. Tarama iflleminden sonra imaj ölçüsünü % 30 büyültecekseniz, büyültme-küçültme oran›n› % 30 artt›rman›z gereklidir. Büyültme-küçültme oran›n› artt›r›rken, orijinalin buna uygun olacak kadar yüksek kalitede oldu¤unu varsay›yoruz. DPI = LPI x 2 ( 1 +/- ölçüdeki art›fl veya azal›fl›n yüzdesi)

300 dpi

133 LPI, imaj ölçüsünden %150 art›fl 133 LPI x 2 x 1.5 ( % 50 art›fl = 1.5) = 399 DPI Pek çok kifli imajlar› genellikle 300 DPI’da tarar. Siz ç›k›fltan memnunsan›z ve RIP çok uzun zaman alm›yorsa bu uygundur. E¤er bu sizin için uygunsa tarama formülleri konusunda kayg›lanman›za gerek yoktur.

Çok düﬂük çözünürlü¤ü olan bir imaj iyi sonuç vermeyecektir.

72 dpi

taray›n. E¤er 150 LPI tram kullanacaksan›z, 300 DPI’da tarama yap›n. Daima ç›k›fl›n›z için gereksinim duydu¤unuz nihai ölçünün ayn›s› olarak (%100) taramakta fayda vard›r. Taray›c›n›n Çözünürlü¤ü DPI’› = ç›k›fl cihaz›n›n LPI’› x 2 Bu flu anlama gelmektedir: E¤er 133 LPI’l›k tram ayarlar› ile tarayacaks›n›z, imaj› 266 DPI’da taraman›z gereklidir.

Dosyalar›n›z›n RIP’lenmesi çok zaman al›yorsa, sorunun nedeninin çoktonlu imaj›n büyüklü¤ü olup olmad›¤›n› kontrol edin. Dosya ebad›n›n küçültülmesi sorunu düzeltecek mi? Bu imaj kalitesini etkileyecek mi? ‹maj tarama ile ilgili olarak tavsiyelerini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Kendi ortamlar› için neyin uygun oldu¤unu biliyorlard›r. Resim ya da negatif olmayan, bask› ekipmanlar› kullan›larak oluflturulmufl herhangi bir imaj traml› noktalar›ndan oluflturulmufltur. Bu tram dokusu ç›plak

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 29

Uygulamalar ve Dosyalar iznini almadan bu imaj› ço¤altamazs›n›z.

gözle görülmeyecek kadar küçük olabilir. Bu türden bir imaj› tararsan›z, taray›c›n›z muhtemelen taranan imajda (içinde tram noktalar›n› daha çabuk görebilece¤iniz) bir moire deseni oluflturarak tram›n kendine ait olan desenini kald›racakt›r. Baz› tarama ayg›tlar›nda bunu gizlemek için bir descreening (tram kald›rma) özelli¤i bulunmaktad›r. Daima bir çoktonlu orijinali taramaya çal›fl›n›z. Yapamaman›z halinde, taray›c› ayarlar›n›z› en iyi sonuçlar› verecek flekilde ayarlay›n›z. Photoshop gibi bir bitmap iflleme (resim iflleme daha ygun bence) program›nda descreening özelli¤ini kullanarak daha önceden bas›lan ‘traml› görüntüler’in hatalar›n› düzeltmek mümkündür. Bu ifllem, imaj›n netli¤ini kaybetmesine veya bozulmas›na neden olabilece¤inden dikkatli olman›z gereklidir. Orijinal tram veya tram nokta de¤eri ne kadar büyükse, descreening imaj›n›z› o kadar az düzeltebilecektir. Geliflmifl bir taray›c›s› olan hizmet sa¤lay›c›n›z›n descreening olanaklar› daha fazlad›r.

Her zaman oldu¤u gibi, tereddüt etti¤inizde hizmet sa¤lay›c›n›za dan›ﬂ›n.

Ebad› %200 büyütmek için Tarama DPI’› = LPI x 2 x 2

Tarad›¤›n›z imaj size mi ait? veya kullan›m izniniz var m›? E¤er yoksa, tarama yapmay›n. ‹ster foto¤raf ister bir tasar›m olsun, her imaj, onu oluﬂturan kiﬂiye aittir. E¤er bu imaj genel kullan›ma aç›k de¤ilse, sahibinin yaz›l›

Yeniden Boyutland›rma Unsurlar› Bir imaj tarand›¤›nda belirli bir çözünürlük ve ebatta saklan›r. Yeniden boyutland›rma, bir imaj›n ölçüsünü de¤ifltirdi¤inizde ve büyültme küçültmeye gerek duyuldu¤unda gerçekleflir. Bir imaj›n boyutunu küçültebildi¤iniz kadar büyültebilmek de mümkündür. Bu ifllemler büyültme küçültme oran›n›n yeniden de¤iflmesine ve imaj kalitesinin bozulmas›na neden olaca¤›ndan, mümkün oldu¤unca yeniden boyutland›rma iflleminden kaç›nmal›s›n›z. Pohotoshop’ta “Resample Image” kutusu seçili de¤ilken imaj boyutlar›n› de¤ifltirdi¤inizde, imaj›n yeniden boyutland›r›lmad›¤›n› biliniz. Boyutlar› de¤ifltirirken imaj›n çözünürlü¤ü de de¤iflir yani hiçbir bilgi kayb›na u¤ramazs›n›z.

Yeniden boyutland›rma gerekiyorsa, Bicubic yeniden modelleme yöntemini kullan›n, Bilinear veya Nearest Neighbour’u kullanmay›n.

Boyutlar› de¤ifltirdi¤inizde, boyutlar›n de¤iflmesi sonucu imaj›n çözünürlük de¤eri de de¤iflir. Böylelikle herhangi bir resimsel ö¤eyi atmay›p saklayabilirsiniz. ‹maj›n DPI’› yaz›c›ya gönderilirken önceden belirledi¤iniz DPI de¤erinin alt›nda olmamas›na dikkat ediniz.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 30

Orijinal imaj- 2,5 inçte 300 dpi

1 inçte 225 dpi’a küçültüldü¤ünde imaj kalitesinde kay›p olmaz

Yeniden 2,5 inçte 300 dpi’a yükseltildi¤inde imaj kalitesi bozulacakt›r

“Tarama iflleminden önce imajlar›n›z›n nihai ölçüsünü belirleyerek yeniden boyutland›rma sorunlar›ndan kaç›n›n›z. Sonra uygun çözünürlük ve ölçeklendirme faktörü ile taray›n›z. Daha sonra imaj›n›zda yeniden boyutland›rmay› gerektirmeyen k›rpma ifllemi gibi küçük de¤ifliklikler yapman›z gereklidir.”

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 31

Uygulamalar ve Dosyalar “Resample Image” kutusu seçili olarak imaj›n boyutlar›n› de¤ifltirirseniz, imaj çözünürlü¤ü sabit kal›r, imaj yeniden boyutland›r›l›r ve veri ç›kar›l›r veya eklenir. ‹maj›n eklenmesi veya ç›kar›lmas› üç ayr› yoldan biri ile gerçeklefltirilir: “Nearest Neighbour”, “Bilinear” ve “Bicubic”. En geliflmifl yöntem oldu¤undan ve en iyi ifl kalitesi gerçeklefltirdi¤inden dolay› daima “Bicubic” ayarlar›n› kullanmak daha faydal›d›r. Tarama iflleminden önce imajlar›n kesin ölçüsü belirlenmeli ve yeniden boyutland›rma sorunlar›ndan kaç›n›lmal›d›r. Sonra uygun çözünürlük ve büyütme faktörü ile taray›n›z. Daha sonra imaj›n›zda yeniden boyutland›rmay› gerektirmeyen k›rpma ifllemi gibi küçük de¤ifliklikler yapman›z gereklidir. Bir imaj taran›rken önemli husus orijinalin kalitesidir. Düflük kaliteli imajlar› daha yüksek çözünürlükte tarayarak daha iyi hale getirmezsiniz. Yüksek kalitedeki imajlar yüksek çözünürlükte taran›rlar. Orijinalden elde edilen imaj›n ebad›n› (oran›n›) büyütmek isterseniz bu konu çok önemlidir. Orijinalin imaj kalitesini de¤erlendirirken göz önüne alman›z gereken çeflitli faktörler vard›r.

• ‹maj iyi bir ton aral›¤›na sahip mi? Koyu bölgeler çok mu koyu? Aç›k renkler çok mu aç›k? Ton aral›¤› reprodüksiyon aflamas›nda imaj›n ne kadar iyi gözükece¤ini de etkileyecektir. • Renk düzeltmesi var m›? Varsa uygun olan bir yaz›l›m ile bunlar› düzeltmeye çal›flman›z gereklidir. • ‹majda iyi bir ›fl›kland›rma var m›? Aksi takdirde bask› ifllemini zorlaflt›racakt›r. Tüm bu faktörler ç›kt›n›z›n nihai kalitesini etkileyecektir.

Bunlar› ak›lda tutunuz 1. Tire ve traml› orijinallerin farkl›klar›n› kavray›n. 2. Her birinin tarama çözünürlüklerinin fark›nda olun. 3. Bir imaj› tararken büyültmeküçültme miktar›n› göz önüne al›n. 4. Mümkünse yeniden boyutland›rmadan kaç›n›n. 5. Orijinal imaj kalitenizi göz önüne al›n›z, üretiminiz sadece orijinal imaj kalitesine ba¤l›d›r.

• ‹majlar nereden temin edildi? ‹maj›n kayna¤› genellikle kalitesini belirler.

Dijital kamera

Foto¤raf bask›s› veya önceden bas›l› malzemeler

Foto¤raf negatifi

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 32

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 33

Tasar›mla ‹lgili Konular Renkli Karfl›laflt›rmalar Trapping - fiiflirme Zemin Dolgular Degradeler Zengin Siyahlar Tafl›rma Paylar› ve Bask› Alan› Sayfa Montaj› Nokta Kazanc› Registrasyon - Ayarlama Toplam Mürekkep Miktar› De¤iflken Veriler

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 34

Tasar›mla ‹lgili Konular Masaüstü uygulamalar› iflinizi oluflturman›z için size say›s›z seçenek sunar. Bu seçeneklerin ço¤u dijital bask› makinalar› ve geleneksel ofset bask› makinalar›n›n her ikisi için de ayn›d›r, ancak dijital bask› makinesine gönderirken en iyi sonuçlar› alman›z için tasar›m›n›z›n baz› k›s›mlar›nda de¤ifliklik yapman›z gerekecektir.

Renkli Karfl›laflt›rmalar Bir karfl›laflt›rma, genellikle aralar›nda bir kesme olacak flekilde iki ya da daha fazla sayfay› bir tasar›m içinde bir araya getiren bir grafiktir. Grafik çoklu sayfalara bas›laca¤›ndan, nihai tamamlanm›fl olan parçada do¤ru hiza-

lanmalar› için dikkatli bir flekilde yerlefltirilmeleri gereklidir. Bir karfl›laflt›rmada, grafi¤in düzgün bir flekilde yerleflmesini sa¤lamak için cilt pay›n› hesaplayarak göz önüne alman›z gereklidir. Kapak takmada kesim ölçüsünü göz önüne alman›z ve iç kenarlar› uygun bir flekilde ayarlaman›z gereklidir. Bu ifllem ile grafik tasar›m›n cilt ifllemi s›ras›nda bozulup kaybolmas› önlenmifl olur. Hizmet sa¤lay›c›lar›n ço¤u bu ifllemi sizin yerinize yapacakt›r. Tel dikiflli bir iflte ‘s›rt pay›’na (creep) izin vermek için karfl›laflt›rmal› ifllerde forma içindeki yerini göz önüne alman›z gereklidir. Bir tel dikiflli formada daha çok sayfa iç içe eklenece¤inden daha fazla miktarda kaymaya izin vermeniz gereklidir.

Bunlar› ak›lda tutunuz 1. Kesim yerlerine yak›n olmalar› nedeniyle okunmalar› daha zor olaca¤›ndan iki sayfa aras›na küçük metin alanlar› koymaktan kaç›n›n. Ayr›ca, metin taraf›ndan oluflturulan yatay çizgi tüm hizalama hatalar›n› gösterecektir. 2. Hizalanmalar› zor oldu¤undan ve ciltlemede kayma problemini artt›racaklar›ndan karfl›l›kl› sayfalar aras›nda yatay çizgi kullanmay›n. 3. Ayn› nedenden ötürü aç›ya sahip bir çizimi sayfalar aras›nda koymay›n, ciltleme esnas›ndaki herhangi bir yanl›fl hizalama daha çok belli olacakt›r.

Karfl›laflt›rma içeren grafiklerde dikkatli olunuz, yanl›fl ayarlama iflinizde sorunlara neden olabilir.

4. Son olarak, her zaman oldu¤u gibi, tereddütte oldu¤unuzda hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Muhtemelen bu sorunla geçmiflte bafla ç›km›fllard›r ve tasar›m›n›za uygun bir ifl ak›fllar› vard›r.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 35

Tasar›mla ‹lgili Konular

fiiflirme Trapping, üst üste yap›lan bask›larda bask›da istenmeyen kenar boflluklar›ndan kaç›nmak için yak›n renkli grafiklerdeki de¤ifliklikleri tan›mlamak için kullan›lan bir terimdir. Tüm bask› ekipmanlar›nda belirli bir ayar tolerans› bulunmaktad›r. fiiflirme gereksinimi, her bir renk ayr›m›n› (CMYK) bask› esnas›nda birlefltirirken ayar hatalar›n› meydana getiren cihaz toleranslar›n›n farkl›klar›ndan oluflmaktad›r. Bir veya daha fazla mürekkebin kaymas› üst üste bas›lan grafikler aras›nda bir bofllu¤a neden olur. Bitiflik renkli ö¤elerin temel renkleri paylaflmalar›na izin vererek trapping sorunlar›ndan kaç›nabilirsiniz. Trapping, objelerin s›n›rlar›n› geniflletme veya daraltma tekni¤idir, böylelikle biraz çak›fl›rlar. Genellikle, bask›da görünür hale gelen boflluk olas›l›¤›n› azaltmak için aç›k renk koyu rengin üzerine do¤ru genifller. Bir rengin genifllemesine yay›lma (spread) ve daralmaya ise k›s›lma (choke) denir. Trapping manuel olarak gerçeklefltirilir, ancak günümüzde nadiren uygulanmaktad›r. Pek çok durumda trapping’i hizmet sa¤lay›c›n›z›n yapmas›n› sa¤laman›z tavsiye edilmektedir. Hizmet sa¤lay›c›n›zda, muhtemelen sizin yapabilece¤inizden daha hassas ifl yapabilmelerini sa¤layan geliflmifl yaz›l›mlar ve donan›mlar bulunmaktad›r. Elbette bu kural›n istisnalar› da mevcuttur.

Trapping’de bulunan di¤er teknikler alt›n› oyma (knockouts) ve üst üste bask›lard›r (over-prints).

Daralma Choke

Bir alt oyma iflleminde, bir obje farkl› bir renge sahip olan bir baflka obje ile çak›flt›¤›nda oluflur. Oyma ifllemi üst objenin alt›ndaki rengi ortadan kald›r›r. Bu yöntem, iki renk kar›flt›r›ld›¤›nda renk farkl›l›klar›n› gidermek için kullan›l›r.

Original Orijinal ö¤e element

1 birimlik Choke of 1daralma point

Yay›lma Spread Original Orijinal ö¤e element

PostScript varsay›lan olarak üst üste binen tüm objelerin alt›ndaki rengi iptal eder. Üst üste bask›, iki rengi kar›flt›rarak özel bir efekt oluflturmak için bir ö¤enin di¤erinin üzerine bas›lmas›d›r. E¤er bir bölgenin üzerine bask› yapmak isterseniz, yapmak istedi¤iniz ifllem konusunda hizmet sa¤lay›c›n›za bilgi veriniz. Hizmet sa¤lay›c›n›z bunu sorun olarak görebilir, tasar›m›n›z› düzeltmeye veya de¤ifltirmeye çal›flabilir. Trapping ifllemini hizmet sa¤lay›c›ya yapt›r›n›z, ancak sorunlardan kaç›nmak için ald›¤›n›z önerileri kendiniz deneyiniz.

E¤er kendi trapping’inizi yapmak istemezsiniz, önce hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z. Çok küçük yaz›larda trapping problemlerine neden olurlar. Yaz› çok küçük oldu¤unda (örn. 8 veya daha küçük) uygun bir flekilde çak›flt›rmak güçleflir. Sonuçlar ç›k›flta önemli problemlere neden olabilir. Alt oyma

Üst üste bask›

Spread of 1 birimlik 1 daralma point

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 36

Zemin Dolgular Zemin dolgular veya rengin zemin olarak bas›lan alanlar›, geçmiflte dijital bask› cihazlar› için problem yaratm›fl olan genel bir tasar›m ö¤esidir ve problemler bir ölçüye kadar bugün de geçerlidir. Dijital bask› cihaz› bask› mürekkebini bas›lacak materyale yönlendirmek için bir elektrik flarj› kullan›r. Bask› alt› malzemesi ve ortamdaki de¤iflimler nedeniyle flarjda baz› de¤ifliklikler olabilir. Bu istenmeyen flarj de¤iflimleri büyük zeminli bölgelerde de¤iflim yaratma e¤ilimine sahip olmaktad›r. Bu durum, en son bask› cihazlar› için daha az sorun yaratmaktad›r ve bu problem yak›n bir süre içinde tamamen ortadan kalkabilir. Ancak günümüzde bu sorunu gidermek için birkaç seçene¤iniz mevcuttur.

Birincisi, tüm tasar›m›n›zda zemin bask›lar›n› büyük alanlarda basmaktan kaç›nabilirsiniz. Zemin dolgular genel bir tasar›m unsuru oldu¤undan, bu tasar›mc›lar›n ço¤u için bir sorundur. Seçeneklerden biri, renk de¤iflikliklerinin görünürlü¤ünü en aza indirgemek için noise efekti eklemek veya zeminli alanlarda ince desen kullanmakt›r. Di¤er seçenek ise, ç›k›fl›n›z› seçerken dikkatli olman›zd›r. Baz› dijital cihazlar kufle olmayan malzemelerde, di¤erleri ise kufle malzemelerde daha iyi zemin oluflturacakt›r. Bu tamamen cihazlar aras›ndaki farklardan kaynaklanmaktad›r. Bask› için kullan›lan ka¤›t, her cihaz›n verimli bir flekilde zemin dolgular› oluflturmas›nda as›l önemli unsurdur. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n tavsiyelerini ö¤renin. Hizmet sa¤lay›c›n›z kendi cihazlar›n› ve özelliklerini bilmektedir.

Baz› dijital bask› makinelerinde belirli ka¤›tlarda zemin dolgular› verimli bir flekilde oluflturulurken problem oluflabilir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 37

Tasar›mla ‹lgili Konular

Degradeler Geçifller, degradeler, vignetler ve gradyan terimlerinin hepsi bir renkten di¤erine veya bir yo¤unluktan di¤erine geçen bir dolguyu anlatmak üzere kullan›l›rlar. Banding (bant yapma) RIP taraf›ndan oluflturulan sak›ncal› bir desendir. Bir renkten di¤erine yumuflak geçifl yerine ç›k›flta birbirinden ayr›lan ayr› bantlar, basamaklaflmalar göreceksiniz.

geçifllerde daha büyük bantlara neden olur. 4. Mümkün oldu¤unda geçifllerin fiziksel uzunlu¤unu azalt›n. Geçifllerin uzunlu¤u ne kadar büyükse bant o kadar genifl olacakt›r. Özelliklerle ilgili olarak hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Size konuyla ilgili bir tavsiyede bulunabilirler.

Pek çok dijital bask› makinesinin ç›k›fl çözünürlü¤ü yaklafl›k 600 dpi’dir. Bu, ço¤u ofset bask› cihaz›ndan daha düflük bir çözünürlük seviyesidir. Bask› çözünürlü¤ü nedeniyle, bir dijital bask› makinesi kullan›rken geçifllerde bant yapma olas›l›¤› daha fazlad›r. Dijital cihazlar›n çözünürlü¤ü gün be gün art›yor. Bu geliflmeler bant yapma olas›l›¤›n› azaltmaya devam edecektir. Ayr›ca PostScript Level 3 PDL’nin piyasaya sunumu bu sorunun giderilmesine yard›mc› olacakt›r. Level 3, 4096 gri tonu tan›maktayken, bu oran Level 2 için 256’d›r. Spot renklerle oluflturulan geçifller posterizasyon fleklinde görüntülenebilir. Bundan kaç›nmak için CMYK kullanarak geçiflleri oluflturun. Ayr›ca seçti¤iniz program da ç›k›fl› etkileyebilir.

Bunlar› ak›lda tutunuz 1. Kullanaca¤›n›z ç›k›fl cihaz›n›n çözünürlü¤ünü ö¤renin. 2. Ç›k›fl için düflük bir LPI ayar› kullan›n. Yüksek bir LPI ayar› her renk için mevcut olan tonlar› azalt›r. 3. Renk tonlar›n›n say›s›n› artt›rmak için gradasyon için kullan›lan renk de¤erlerinin oran›n› %85’e veya %90’a artt›r›n. Daha küçük bir oran renk tonlar›n›n say›s›n› azalt›r ve

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 38

Proses (Zengin) Siyah Proses siyahlar›n kullan›m›, ç›k›fl cihaz›n›n ton aral›¤›n› geniflletmenin genel bir yoludur. Buradaki mant›k basittir, görünümlerini daha iyi hale getirmek için düz siyah bölgelere biraz C, M ve/veya Y ekleyin. Bu ifllem siyah rengin görünümünü daha canl› veya daha donuk yapmak için de gerçeklefltirilebilir. Tipik proses siyah kar›fl›mlar›n kullan›m› dijital bask› cihazlar›n›n ço¤unda baflar›l› sonuçlar vermektedir. Bir ofset matbaac›s› gibi tasar›m›n›z› ayarlay›n. Geleneksel zengin siyah kar›fl›mlar›n baz› dijital cihazlar için afl›r› olabilece¤ini gözlemleyebilirsiniz. Bu durumda, CMY renk ilavelerini 100K 20C 10M ve 10Y veya 100 K 10C 10M ve 10Y gibi daha küçük de¤erlere düflürün. Benzer flekilde canl› ve donuk siyahlar için C ve M ilavelerini flu oranlara düflürmeye çal›fl›n: Donuk 100K 15C 0M 0Y ve canl› 100K 0C 15M 0Y.

0C 0M 0Y 100K

30C 0M 0Y 100K

Ayr›ca, baz› dijital cihazlarda, tamamlay›c› renk ilaveleri olmadan 100K kullanarak en iyi düz siyah rengi elde edeceksiniz. ‹flinizin ç›k›fl›n› almak için hangi cihaz›n kullan›laca¤› ve bu cihaz›n özelliklerinin bilinmesi çok önemlidir. Kullanmak istedi¤iniz cihazla ilgili özel tavsiyeleri için daima hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

0C 30M 0Y 100K

30C 30M 30Y 100K 28

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 39

Tasar›mla ‹lgili Konular

Kesim Paylar› (bleed) ve Bask› Alan› E¤er kesim paylar› olan herhangi çal›flma yap›yorsan›z, daha büyük bir tabakaya bask› yapman›z gerekecektir. Bir kesim pay›, bir imaj veya rengin, tamamlanm›fl sayfan›n s›n›rlar›n› aflacak flekilde tasarlanmas›n› ifade etmektedir; sonra bas›lan malzeme, bas›lan rengin ya da görüntünün her bir kenar›ndan son ebat de¤erine göre kesilmesi ile sonuçlan›r. Bask› cihazlar›n›n hiçbirisi bas›lacak ka¤›d›n dört kenar›n›n köflelerine uygun bir flekilde bask› yapamayaca¤›ndan, bu yöntem kullan›larak tam bask› gerçeklefltirilir. Kesim paylar›n› kullan›rken, tasar›m›n›z için kullan›lacak olan bask› sonras›

ifllemleri göz önüne alman›z gereklidir. Bir kesim pay›, bask› ve bask› sonras› ifllemlerdeki hatalar› telafi etmek için yeterli paya izin verecek flekilde tipik olarak tamamlanm›fl sayfa ölçüsünün 1/8” alt›na ayarlan›r. Bask› sonras› ifllemlerdeki de¤ifliklikler olumsuz sonuçlara neden olabilece¤inden sayfan›n köflelerine metin veya grafik koymaktan kaç›nmal›s›n›z. Kesim paylar› ile ilgili tavsiyelerini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z. Bir bask› sonras› ifllem veya bask› makinesi için uygun olan yöntem di¤eri için uygun olmayabilece¤inden dikkatli olunuz.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 40

Sayfa Montaj› Sayfa montaj›, tasar›m›n›z›n sayfalar›n› düzenleme ifllemidir, böylelikle bas›lan tabaka bask› sonras› katland›¤›nda ifliniz do¤ru sayfa s›ras›nda olacakt›r. Ofset bask› makineleri çok büyük tabakalara bask› yapabildi¤inden dolay›, bu sayfalara 4, 8, 16, 32 veya daha fazla sayfay› ayn› anda bas›p bunlar›n katlanmas›yla forma flekline dönüfltürülür. Bask› yap›lacak tabakan›n maksimum ebad› ve sayfa ebad› daima tabakan›n en iyi kullan›m›na yönelik bir faktör olmal›d›r. Di¤er de¤iflkenler afla¤›dakileri içermektedir:

edebilecek uzmanl›k ve özel yaz›l›mlara sahiptir ve ayn› zamanda bask› sonras› ifllemleri de göz önüne alacakt›r. Sayfa montaj›, baflar›l› veya baflar›s›z bir iflin en önemli belirleyicilerinden biridir. Bask› sonras› ve sayfa montaj›n› öncelikle göz önüne almadan bir ifle bafllamay›n. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n sizinle paylaflaca¤› pek çok örnek ve deneyimi mevcuttur.

• Bitmifl sayfa ebad› • Tabakan›n ebad› • Kesim pay› var veya yok • Sayfa s›ras› Dijital bask› cihazlar›n›n ço¤u daha küçük ebatl› ve daha az katlan›lan sayfa montaj flekillerini kullan›rlar, bu yüzden formalar daha az sayfadan oluflmaktad›r. Günümüzde ise dijital bir cihazdaki formalar maksimum 8 sayfay› içermektedir, ancak 4 sayfal›k formalar daha yayg›nd›r. Bir tabaka bir forma flekline getirilip bir di¤eri üzerine katland›¤›nda, ortadaki sayfalar biraz d›flar› do¤ru ç›k›nt› yapacakt›r. Buna kayma denmektedir. Sayfa montaj› (imposition) yaz›l›m›, uygun sayfadaki imajlar› biraz içe do¤ru çekerek kaymay› telafi edebilir. Doküman ciltlenirken ve kesilirken, tüm sayfalar do¤ru bir flekilde hizalanacakt›r. Dijital bask› cihazlar›ndaki formalarda daha az sayfa bulunmaktad›r ve tipik olarak telafi edilmesi gereken daha az kayma durumu vard›r.

8 ön-16 sayfal›k forma

4 ön-8 sayfal›k forma

Sayfa montaj›n› kendiniz oluflturabilir veya hizmet sa¤lay›c›n›za yapt›rabilirsiniz. Hizmet sa¤lay›c›n›z, karfl›lafl›labilecek tüm de¤iflkenleri telafi 2 ön-4 sayfal›k forma

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 41

Tasar›mla ‹lgili Konular

Nokta Kazanc› Bir ofset bask› makinesinde ka¤›t üzerine bir mürekkep tatbik edildi¤inde, emilmesi s›ras›nda mürekkebin yay›lma e¤ilimi mevcuttur. Buna nokta kazanc› denir. Görüntüyü oluflturan tram noktalar› istenilen seviyeyi aflacak flekilde büyür. Nokta kazanc› kal›p pozlama sürecinde ve imaj transferi esnas›nda da oluflabilir, ancak nokta kazançlar›n›n ço¤u mürekkep ka¤›t üzerine tatbik edilirken oluflur. Nokta kazanc›, görüntü ve renklerin istenilenden daha koyu ve daha doygun gözükmelerine neden olur. Nokta kazanc› orta tonlarda daha yo¤un gerçekleflir, koyu ve aç›k tonlarda ise bu oran daha düflüktür. Koyu tonlu bölgelerdeki noktalarda dolma olaca¤›ndan dolay› detay kayb› olacakt›r. Tipik bir ofset bask› makinesinde nokta kazanc› yaklafl›k % 20’dir. Dijital bask› makinelerinin ço¤u s›v› mürekkep kullanmaz, bu nedenle genel olarak nokta kazanc› % 5 veya daha azd›r. Mürekkep püskürtmeli Inkjet yaz›c›lar gibi dijital bask› cihazlar›nda ofset makineleriyle ayn› düzeyde nokta kazanc› mevcut oldu¤u bilinmelidir. Çoktonlu ifllerde nokta kazançlar›n› den-

% 50 Nokta

gelemek için Photoshop gibi yaz›l›mlar kullan›labilir, ancak pek çok RIP bu ifllevi otomatik olarak gerçeklefltirecektir. Dijital cihaz üreticileri Photoshop’un kendi makinelerinde oluflmayan nokta kazanc›n› dengeledi¤inin fark›ndad›rlar. Dijital cihazlar›n ço¤u, tasar›mc›lardan bu sorunu tüm tasar›mlar›nda özel olarak düzeltmelerini istemek yerine gereken düzeltmeleri RIP’de gerçeklefltirirler. Böylelikle tasar›mlar›n ofset ve dijital cihazlar aras›nda dönüfltürülmesigereksiz hale gelir. Dijital veya geleneksel ofset bask› makinesinde bask› yapacak olan herkesin nokta kazanc›n›n gerçekleflti¤ini fark etmesi gereklidir. Nokta kazanc› az veya çok gerçekleflir, ancak her koflulda gerçekleflecektir. Ka¤›t, bask› makinesi ve RIP’in tamam› nokta kazanc›n› etkilemektedir. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n nokta kazanc›n›n etkilerini tespit etmek için kendi cihazlar›n› test etmeleri gereklidir. Daha sonra size tasar›m›n›zla ilgili tavsiyede bulunmalar› gereklidir.

% 20 Nokta Kazanc›

Dijital bask› cihazlar›n›n ço¤unda minimum nokta kazanc› gerçekleﬂmektedir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 42

Ayarlama - Registrasyon ‹ki ayr› ayar türü vard›r, bir imaj› meydana getiren mürekkep ayr›mlar›n›n ayar› ve ka¤›d›n ön ve arkas›nda imajlar›n ayarlanmas› veya hizalanmas›. Renk ayr›mlar›n›n yanl›fl ayarlanmas› ürünün görünümünü bozarak bitiflik renkler aras›nda boflluklara neden olur. Bunu telafi etmek için trapping kullan›l›r. Ön-arka bask› yap›lan veya dublekslenen sayfalar aras›ndaki ayarlama, sayfa numaralar› gibi objelerin hizalanmalar›n› engeller ve yine ürünün kalitesini etkiler. Dijital bask› makineleri, ofset bask› makinelerindeki önden arkaya kadar s›k› bir ayarlama ifllemi yapmazlar. Ancak tüm dijital makineler farkl›l›k göstermektedir. Bu hususu tasar›m›n›zda göz önüne almay› isteyebilirsiniz. Özel hususlar› hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün.

Bas›l› ç›k›ﬂ›n›z› ›ﬂ›¤a do¤ru tutarak ön-arka register ayar›n› kontrol edebilirsiniz.

“Sayfa montaj›, baflar›l› veya baflar›s›z bir iflin en önemli belirleyicilerinden biridir. Bask› sonras› ifllemleri ve sayfa montaj›n› öncelikle göz önüne almadan bir ifle bafllamay›n.”

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 43

Tasar›mla ‹lgili Konular

Toplam Mürekkep Miktar› Toplam mürekkep miktar›, bask› prosesinde kullan›lan mürekkep veya boyar maddenin birleflik miktar›n› ifade etmektedir. Bu esasen traml› orjinaller ile ilgilidir. Proses renklerde %400 maksimum toplam mürekkep limiti mevcuttur: %100 C, %100 M, %100 Y ve %100 K. Ancak pek çok sistem %400’lük mürekkep oran›n› kullanarak bask› yapmayacakt›r. Tüm bask› sistemlerinde imajlar›n güvenilir bir flekilde oluflturulabilece¤i maksimum toplam mürekkep limiti mevcuttur. Bu miktar k›smen kullan›lan ka¤›t taraf›ndan da belirlenir.

Gözenekli ka¤›t olduklar›ndan, gazetelerdeki toplam mürekkep miktar› yaklafl›k %240’t›r. Dijital bask› makinelerinin ço¤u %240 ve %280 aras›nda çal›flacakt›r, ancak baz›lar›nda bu oran %325’e kadar yükselebilir. Amerikan Ofset bask› endüstri standard› olan SWOP, %300’lük toplam mürekkep limitini kullan›r. Toplam mürekkep limiti üretim sürecindeki çeflitli aflamalarda de¤ifltirilebilir. En iyi ç›k›fl kalitesini edinmek için toplam mürekkep ayarlar› ile ilgili hizmet sa¤lay›c›n›z›n tavsiyelerini ö¤renin.

Toplam Mürekkep Yo¤unlu¤u %85 Cyan %45 Magenta %37 Sar› %100 Siyah

%267 Toplam Mürekkep Yo¤unlu¤u 33

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 44

De¤iflken Veriler De¤iflken verilerle bask› (VDP), her sayfaya bas›lan verileri de¤ifltirme olana¤› sa¤lamas› nedeniyle günümüzde bask› endüstrisindeki en canl› konulardan birisidir. Dijital bask› bu özelli¤i gerçek olarak sa¤layan tek bask› teknolojisidir. VDP, her potansiyel müflteriye spesifik olarak kendisine özgü bilgileri temin ederek, flirketlere reklam dokümanlar›n› bireysellefltirme imkan› sunmas› nedeniyle çok önemlidir. Pazarlama kurulufllar›na tüketicileri 1’e 1 hedeflemeleri olana¤›n› sa¤lamaktad›r. VDP yayg›n olarak pazarlama literatürünü oluflturmak için kullan›lmaktad›r, ancak mali raporlar gibi ifllemsel dokümanlar› oluflturmak için de kullan›lmaktad›r. VDP iki yetenekten oluflmaktad›r: yaz›c›ya bask› h›z›na eflit veya ondan daha h›zl› bir flekilde imajlar› oluflturmak için RIP olana¤› ve bir dijital yaz›c›n›n her sayfaya ayr› verileri basabilme imkan›. VDP’de, bir temel form ve bunun yan›nda müflteri bilgileri veritaban›n› gerekmektedir. Temel form tipik olarak

bir sayfa tasar›m program›nda oluflturulur ve müflteri verileri bir ana bilgisayar veritaban›ndan toplan›r. Veritaban› bilgileri de¤ifltirilebilir ve de¤iflken veri uygulamalar›na daha uyumlu olan bir veri formuna dönüfltürülebilir. VDP üç ana formda temin edilmektedir: ba¤›ms›z kullan›m›na haz›r uygulamalar, tipik olarak bir RIP’le bir arada olan uygulamalar ve özel olarak programlanm›fl bir uygulama. Her bir tip, spesifik olanak ve özellikler sunmaktad›r. Bunlar›n baz›lar›n›n kullan›m› çok kolay olabilir, ancak baz› olanaklar mevcut olmayabilir. Di¤erleri ise güçlü olabilir, ancak karmafl›kt›rlar ve kullan›m› için e¤itimli bir programc› gereklidir. Dijital bask› cihazlar›n›n tüm sat›c›lar› VDP özelli¤ini sunmaktad›rlar, ancak hizmet sa¤lay›c›lar›n›n tamam› henüz bu piyasaya girmediler. Bu konu ile ilgili yine hizmet sa¤lay›c›n›zla görüflün, gereksinimlerinize karfl›lamalar› muhtemeldir.

Don’t you want a vacation? Don’t you need a vacation?

There is no better time than now! Contact Maverick Travel for your getaway today. 1-800-555-1212 34

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 45

Tasar›mla ‹lgili Konular Bunlar› ak›lda tutunuz:

4. Sayfa Montaj›, daha küçük sayfa ölçüsü, daha küçük forma ölçüsü.

Dijital bir bask› makinesi kullan›l›rken baz› tasar›m hususlar›n›n farkl› de¤erlendirilmesi gereklidir: 1. Zemin bölgelerde, geleneksel yöntemleriniz kadar verimli olacak m›? 2. Degradelerin kald›r›lmas› gerekebilir. 3. Zengin siyahlar farkl› olabilir.

5. Register ayar› ofset bask› kadar do¤ru olmayabilir. 6. Tasar›m›n›z sonradan ofset bir bask›ya yönlendirilirse sadece küçük de¤iﬂikliklerin yap›lmas› gereklidir. 7. Özet, kullanaca¤›n›z cihaz› tan›y›n ve buna uygun olarak tasar›m›n›z› oluﬂturun.

Russell

Don’t you want a vacation? Don’t you need a vacation? Jim

Don’t you want a vacation? Don’t you need a vacation? Bob

Ther

Don’t you want a vacation? Don’t you need a vacation?

Contac 1-800Ther Contac 1-800-

There is no better time than now! Contact Maverick Travel for your getaway today. 1-800-555-1212 35

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 46

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 47

Bask› ile ‹lgili Hususlar Do¤ru Bask› Ekipman›n›n Seçilmesi Bask› Makinas›n›n Özellikleri Bask› Yap›lacak Malzemenin Kalitesi Bask› Makinesinin H›z› ve ‹ﬂin Maliyeti Bask› Yap›lan Malzemenin Ebad› ve Bask› Sonras› ‹ﬂlemler

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 48

Bask› ile ‹lgili Hususlar Seçim yap›labilecek farkl› tipte bask› cihazlar› oldu¤u gibi, ayn› ﬂekilde, aralar›ndan seçim yapabilece¤iniz farkl› seviyelerde ç›kt› kalitesi de mevcuttur. Her kalite seviyesinin farkl› maliyetlerinin yan› s›ra kendine özel avantajlar› ve dezavantajlar› vard›r.

yüksek olacakt›r veya h›z ve ucuz fiyat isterseniz, kalite daha düﬂük olacakt›r. Dijital bask› ile tüm üçüne sahip olabilirsiniz.

Bask› Özellikleri Bask› kalitesi genellikle iki faktör taraf›ndan belirlenmektedir: Bask› yöntemi ve ka¤›t. LPI, bask› makinesi üreticilerinin kendi cihazlar› ile üretebilecekleri inç baﬂ›na sat›r› temsil etmektedir.

The Xerox DocuColor 6060 Dijital Bask› Makinesi

Do¤ru Bask› Makinesinin Seçilmesi Göz önüne alman›z gereken ana de¤iflkenler, istedi¤iniz ç›k›fl kalitesi, bask› tiraj›n›z›n büyüklü¤ü ve ifliniz için harcamak istedi¤iniz parad›r. Eski bask› endüstrisi özdeyifli flöyle der: “Seçimleriniz; kalite, h›z ve fiyattan ibarettir. Bunlar›n aras›ndan istedi¤iniz iki tanesini seçebilirsiniz”. E¤er yüksek kalite ve h›z istiyorsan›z, maliyet daha

150 LPI’da bas›lan gri renk tonu

Tram noktalar›n› göstermek için %1000 büyütülen alan

Dijital bask› sistemlerinin ço¤u oluflturulabilecek tram s›kl›¤›n› belirtmek için Line Per Inch’i (LPI) kullan›rlar ve tram s›kl›¤› tipik olarak 133 ve 200 LPI aras›ndad›r. DPI’› LPI ile kar›flt›rmay›n›z. DPI (Dots per Inch)bir dijital bask› makinesinin verimli bir flekilde oluflturabilece¤i en küçük noktay› temsil etmektedir. Dijital yaz›c›lar ve bask› makinelerinin ço¤u 600 ve 2400 DPI aras›nda çal›fl›rlar. LPI, makinenin oluflturabilece¤i tram s›kl›¤›n› temsil etmektedir. ‹nç bafl›na düflen tram say›s›n›n içinde her biri tram noktasn› (nokta kümesi) temsil eden pek çok Dots per Inchvard›r. Bir bask› makinesinin LPI oran› bu makinenin DPI oran›ndan daha azd›r. 175 LPI, ince ayr›nt›lar ve güzel kaliteyi mümkün k›lar. Bask› ifllerinin ço¤u için

Tram noktalar›n› (DPI) oluﬂturan tramlar› göstermek için %400 büyütülen alan

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 49

Bask› ile ‹lgili Hususlar kullan›lmas› daha uygundur. Ço¤u kifli, 175 LPI’daki bir imaj› oluflturan tram noktalar›n› göremeyecektir. ‹maj kalitesi konusunda çok hassas olmaktan kaç›n›n›z. ‹maj kalitesi elbette önemlidir, ancak müflteriniz imaj kalitesinden memnun ve ifli sat›n almak istiyorsa, bu ifl yeteri kadar iyi demektir!

gibi ka¤›t yüzeyi ne kadar yans›t›c› ise, oluﬂturulabilecek potansiyel renk aral›¤› o denli geniﬂ olacakt›r. Daha az yans›t›c› özelli¤i olan bir ka¤›d›n kullan›lmas› daha az potansiyel renk aral›¤›na neden olacakt›r.

Bask› Yap›lacak Malzemenin Kalitesi Seçti¤iniz ka¤›t ç›k›fl kalitesini de etkileyecektir. Seçim yapabilece¤iniz binlerce ka¤›t vard›r, her biri farkl›d›r ve her birinin spesifik özellikleri vard›r ve fiyatlar› da farkl›d›r. Daha yüksek kalitedeki ka¤›tlar daha pahal›d›r, muhtemelen çok pahal›d›r. ‹stedi¤iniz ç›k›fl kalitesi kullanaca¤›n›z ka¤›d›n kalitesini belirleyecektir. E¤er sadece bir mesaj iletmek istiyor, ancak iflin görünümü ile çok fazla ilgilenmiyorsan›z, daha düflük kalitedeki bir ka¤›t yeterli olacakt›r. Bununla birlikte, bask›n›z›n yüksek kalitede olmas› gerekli ise, yüksek kaliteli bir bask› malzemesi seçmeniz gereklidir. Her bask› ka¤›d› bask› kalitesini farkl› flekilde etkiler. Gazete ka¤›d› çok geçirgen bir malzemedir ve küçük tramlar› tutamayacakt›r. Mürekkep emilip ka¤›t üzerine yay›ld›¤›ndan, nokta kazanc› çok fazla olabilir. Bu nedenle gazeteler 80 ila 100 LPI aras›nda bas›lmaktad›r. Dergiler ço¤unlukla 150 ve 300 LPI aras›nda bas›lmaktad›r. Ka¤›d›n daha sert ve daha yumuflak yüzeyleri daha az geçirgendir ve mürekkebin emilip, ka¤›t üzerinde yay›lmas›na izin vermez. Sonuç olarak, yüksek tram de¤eri ile daha az nokta kazanc› vard›r ve sonuç daha yüksek kalitedeki imajd›r. Bask› için kullan›lan ka¤›tta renk oluflumunu önemli ölçüde etkileyecektir. Ka¤›t emilmeyen ›fl›¤› bakan kifliye geri yans›t›r. Kufle ka¤›tlarda oldu¤u

Baz› dijital bask› makineleri tabaka medya yerine rulo medya kullan›rlar

Beyaz ka¤›tlar›n hepsi tamamen beyaz de¤ildir. Baz› ka¤›tlar mavi veya sar› renk tonunu içermektedir. Ka¤›d›n renk tonu, alg›lanan rengi iki flekilde etkileyecektir: Birincisi; bir tasar›mda renkler yüzde olarak (tonlar) uygulanmaktad›r. Bu, ›fl›¤›n rengi dengelemesini ve ka¤›d› renk tonunu yakalayacak flekilde yans›tmas›n› mümkün k›lar. ‹kincisi; renk uygulanmayan herhangi bir bölgenin ka¤›t tonu bitiflik renkli bölgelerin alg›lanmas›n› etkileyecektir (yak›nl›k etkisi). Ekipmanlar›n›n özellikleri ve uyumlu malzeme stoklar› hakk›nda bilgi almak için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n›z.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 50

Bask›alt› Malzemesi ile ‹lgili Konular Sadece kullan›lacak ka¤›t kalitesini anlamakla kalmay›p, dijital bask› makinelerinin ço¤unun, geleneksel ofset bask› makinelerine k›yasla ka¤›t üzerinde daha fazla bas›nç uygulad›¤›n›n da fark›nda olmal›s›n›z. Öncelikle, pek çok bask› makinesi üreticisi ürünleri ile ilgili tavsiye edilen bir ka¤›t katalo¤u olufltururlar. Bu, bask› makinesinde do¤ru bir flekilde kullan›labilirlikleri test edilmifl ve belgelenmifl olan ka¤›t tiplerinin bir listesidir.

potansiyel besleme ve imaj transfer problemlerine neden olabilir. Yüksek s›cakl›k ve nem kolayca problem yaratabilir. Unutmay›n›z ki kullan›lacak ka¤›d›n ortama al›flmas› gereklidir. Ka¤›tlar ço¤u zaman depolar ve kamyonlar gibi kontrol edilemeyen ortamlarda muhafaza edilirler. Bir ka¤›d› s›f›r›n alt›ndaki bir s›cakl›kta kamyondan al›p derhal bir bask› makinesine aktard›¤›n›zda ne türden sorunlar›n oluflabilece¤ini bir düflünün. Bu sonuçlar son derece olumsuz olacakt›r. Ka¤›tlar, bask›ya girmeden önce, bask› odas›n›n ortam›na al›flt›r›lmal›d›r. Bir paletlik ka¤›d›n tam al›flmas› bir haftadan daha uzun sürebilir. Dijital bask› makinelerinin ço¤u, imaj› sayfaya ›s›tarak aktarmak için yüksek s›cakl›klar› kullan›rlar. Baz›lar› 400 Fahrenhayt derecelik yüksek s›cakl›klarda ifllem yaparlar. Ka¤›t, ›s›t›c›dan geçerken çok fazla nem içeriyorsa, nem hemen buhara dönüflüp imaja zarar verebilir. Ayr›ca, yüksek ›s› ka¤›d›n ›s›t›lma esnas›nda biraz küçülmesine neden olacakt›r. E¤er ön-arka bir ifl gerçeklefltiriliyorsa, malzeme bu sorunu iki kez yaflayacakt›r.

Dijital bask› makinelerinin ço¤u imaj› medyaya ›s›tarak aktarmak için s›cakl›k ve bas›nç kullan›rlar. Bu güçler ç›kt›da imaj kalitesi problemlerine neden olacak flekilde medyadaki afl›r› nemi buhara dönüfltürürler. Bu liste, tipik olarak, ka¤›t üreticisi, model numaras› ve isim, ebat, a¤›rl›k, renk vb. gibi bilgileri içerecektir. Listede mevcut olmayan stoklar›n kullan›lmas› mümkündür, ancak üretici bask› sonuçlar›n› garanti etmeyecektir. Dijital yaz›c›lar›n ço¤u bir imaj oluflturmak için elektrostatik yükün baz› biçimlerini kullan›r. Bu yükün sabit bir flekilde kontrolünde önemli bir husus, bask› odas›ndaki s›cakl›k ve nemin kontrol edilmesidir. Çok düflük nem seviyesi

Dijital yaz›c›lar da ka¤›t üzerinde pek çok olumsuz etkiye sebep olurlar. Dijital bir yaz›c›n›n tipik ka¤›t yolu, çok say›da dar dönüflleri, bafllama ve durmalar› içermektedir. Bu ka¤›da güç tatbikidir ve baz› malzemelerde problem yaratabilir. Bu sorunun giderilmesine yard›mc› olmak için, pek çok dijital bask› makinesi ka¤›t yoluna dik çal›flan grenle ka¤›d› besler. Bu iflin tamamlanmas› esnas›nda problemlere neden olabilir. Baz› ka¤›tlar›n belirli ifllemlerde nas›l sonuçlar verece¤ini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Bunlar dijital bask› makinelerinin ka¤›tlara yüksek kuvvet uygulamalar›n›n örnekleridir. Tavsiyelerini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 51

Bask› ile ‹lgili Hususlar

Bask› Makinesinin H›z› ve ‹ﬂin Maliyeti

Bask› Yap›lan Malzemenin Ebad› ve Bask› Sonras› ‹ﬂlemler

Bask› makinesinin h›z› ve iflin maliyeti genellikle birbiriyle iliflkili konulard›r. Her bask› makinesinin çal›flmas›na oranl› bir h›z› ve bir çal›flma maliyeti mevcuttur. ‹flin maliyeti ço¤u zaman gerekli olan bask› kalitesi, ifl devir süresi ve bask› tiraj› taraf›ndan belirlenmektedir. Sonuçta bunlar bask› makinesinin özellikleri ve bask› h›z› ile ilgilidir.

Ka¤›t ebad› iﬂinizin nihai maliyetinin tespit edilmesinde önemli bir faktördür. Ofset bask› ile de¤iﬂik ölçülere sahip herhangi bir ka¤›da görsel olarak bask› yapabilirsiniz. Dijital bask› cihaz›nda durum böyle de¤ildir.

Bask› kalitesini de¤erlendirdikten sonra, yan›tlaman›z gereken soru fludur: “Bu ifl ne kadar çabuk tamamlanmal› ve ne kadar ödemeye raz›y›m?” Bu sorular sizi özel bask› cihazlar›na ve özel maliyetlere yönlendirecektir. Bask› makinesinin h›z›na gelince, sizin ifl teslimi gereksiniminizi karfl›layacak kadar h›zl› bir makine kullanmal›s›n›z. Yavafl bir bask› makinesi, muhtemelen bask› iflinizin gecikmesine neden olacakt›r.

Tüm ka¤›t tipleri dijital cihazlara uygun de¤ildir ve günümüzde ka¤›t ölçüleri tipik olarak 12x18 inç veya daha küçük ölçülerle s›n›rlanm›flt›r. Bu ka¤›t s›n›rlamalar› dijital bir bask› makinesi kullan›m›n›za yönelik seçiminizi etkileyebilir. Daha önce belirtildi¤i gibi, kesim paylar›, bitmifl ebattan daha büyük ka¤›t kullanman›za neden olacakt›r. Bununla birlikte, iflinizin ölçüsüne ve kullan›lacak cihaz›n özelliklerine ba¤l› olarak imaj›n sayfa montaj›, maliyetlerden tasarrufta bulunman›z› sa¤layabilir.

Farkl› bask› makineleri, istenilen kaliteye ba¤l› olarak fiyat farkl›l›klar› yarat›rlar. Bir ofset makinesinde k›sa tirajl› bir ifl üretmek ekonomik olmayabilir, di¤er yandan dijital bir bask› makinesinde uzun tirajl› bir ifl bas›lmas› çok yüksek maliyetlere neden olabilir. E¤er iflin maliyeti önemliyse (ne zaman önemli de¤ildir ki?) ifliniz için do¤ru makineyi seçiniz. Dijital bir bask› makinesi, tipik olarak, k›sa tirajl› ifllere daha uygundur. K›sa tirajl› ifller, 1 ila 2000 tak›m gerektiren herhangi bir ifl olarak tan›mlanabilir. Bu göreceli bir say›d›r, bir düzine kifliye k›sa tirajl› iflle ilgili tan›mlar›n› sordu¤unuzda, bir düzine yan›t alman›z muhtemeldir. De¤iflken verilere yönelik ifller k›sa tirajl› ifller kategorisinin alt›nda (her bir data bir ifl olarak say›ld›¤›ndan) veya daha uzun olabilirler. Tüm dijital bask› makinesi modelleri kendine has özelliklere sahiptir. Sa¤lad›klar› ç›k›fl opsiyonlar› ve sizin bütçenize en uygun olan› ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

Sayfa montaj› iﬂin maliyetinden tasarrufta bulunman›z› sa¤layabilir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 52

“Seçimleriniz, Kalite, H›z ve Fiyattan ibarettir. Bunlar›n aras›ndan istedi¤iniz iki tanesini seçebilirsiniz! Yak›n bir gelecekte, dijital bask› makineleri küçük tavizler veya hiç taviz olmaks›z›n bu üç opsiyonunun tümünü seçebilmenizi sa¤layabilir.” 42

E¤er ifliniz 2’li veya 4’lü olarak montaj yap›l›rsa, maliyetlerinizi önemli ölçüde k›sabilirsiniz, çünkü hizmet sa¤lay›c›n›z daha büyük ka¤›t ebatlar› kullanabilir ve böylelikle bask› makinesinde daha az bask› gerçeklefltirmifl olur. E¤er bu yolu tercih ederseniz, kaliteyi garantilemek için muhtemelen dijital bir bask› makinesinde karar k›lacaks›n›z. ‹fliniz sayfa montaj› ile ilave katlamay› gerektirirse bu yöntemi de test edin. En iyisi, tasar›m›n›za bafllamadan önce bu seçene¤i ayr›nt›l› bir flekilde hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflmenizdir. Böylelikle tasar›m›n›zda küçük, ince de¤ifliklikler yapabilir ve muhtemelen maliyetlerden tasarrufta bulunabilirsiniz.

Bunlar› ak›lda tutunuz: 1. ‹fliniz için do¤ru bask› makinesini seçin. Yanl›fl bir makine maliyetlerinizi artt›rabilir veya baflka sorunlara neden olabilir. 2. Kalite daima önceliklidir “‹flin ne kadar iyi gözükmesi gerekli?” veya “Ne kadar ödemeye raz›s›n›z?”. 3. Ka¤›d›n, bask› kalitesinin önemli bir parças› oldu¤unu hat›rlay›n. 4. ‹flin tamamlanma süresi. ‹flinizin ne kadar çabuk tamamlanmas› gerekli? Bu iflinizin maliyetini ne kadar etkiler? 5. ‹flin maliyeti. Bu ifl için ne kadar ödemeniz gerekli? Bu bütçeyi karfl›layabilir misiniz? 6. ‹fli daha düflük kalitede teslim etmeye karar verirseniz, bu müflteri için sorun teflkil eder mi ve bunu gerçekten önemserler mi? Bu sorulara verilecek yan›tlar sizi gereksinimlerinize en uygun bask› makinesine yönlendirecektir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 53

Bask› Rengi Cihaz Renk Evrenleri Renk Modelleri Trikromi, Hibrit ve Spot Bask› Bask› Ö¤eleri Renk Yönetimi Sistemleri Uyumluluk Do¤rulamas›, Kalibrasyon, Karakterizasyon ve Dönüﬂtürme ICC Profilleri RYS ve MÜY Programlar›

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 54

Bask› Rengi Yüksek kalitede renkli bas›lacak imajlar›n oluflturulmas›, bu kitap içinde ayr›nt›l› bir flekilde anlat›lamayacak olan oldukça karmafl›k bir konudur. Bu nedenle, renkli bask› ifllemleri ile ilgili sadece baz› temel hususlar› anlataca¤›z.

Cihaz Renk Evrenleri Tan›mlanabilecek, kaydedilebilecek veya üretilebilecek renk aral›klar›na bir renk gamutu denir. Bas›l› malzemeleri üretmek için kullan›lan her cihaz›n kendine has bir renk evreni vard›r. Bir foto¤raf›n tan›mlayabilece¤inden daha fazla renkleri görebiliriz. Bir baflka deyiflle, insan gözünün evreni, renkli bir fotografik renk evreninden daha büyüktür. Renkli foto¤raf renk evreni bir RGB dijital taray›c› taraf›ndan kaydedilen renk evreninden daha büyüktür. Pek çok dijital taray›c›n›n renk evreni bir bilgisayar ekran›n›n renk evreninden daha büyüktür. Dijital renkli yaz›c›n›n renk evreni genellikle bir CMYK ofset bask› makinesi taraf›ndan üretilen renk evreninden daha büyüktür. Tüm bunlar genel tan›mlamalard›r, ancak genel olarak do¤ru kabul edilirler. Bir renk evreni bölümlerinin üstün bir teknoloji ile çak›flt›¤› durumlar daima olacakt›r, ancak bir bütün olarak al›nd›¤›nda, yukar›daki varsay›mlar gerçekçidir.

‹nsan gözü renkli ifl ak›fl›ndaki herhangi bir unsurun en büyük renk geniflli¤ine sahiptir. hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün. Di¤erlerinden daha iyi sonuçlar verecek spesifik renkler önerebilirler.

Renk Modelleri Bask› yapmay› planlad›¤›n›z bask› cihaz› renk evreninin güçlü ve zay›f yanlar› tasar›mlar›n›zda göz önüne al›nmal›d›r (örn. Cihaz fazla mor veya k›rm›z› m› üretiyor? Bu renkleri tasar›m›n›zda kullan›n ve güçsüz renklerden kaç›n›n). Ç›k›ﬂ cihazlar›n›n renk evreni ile ilgili

Bas›l› malzemelerde gördü¤ümüz renk, ç›kart›c› (subtractive) renk modeli denilen yöntem taraf›ndan oluflturulur. Ifl›k bir objeye çarpt›¤›nda, objeden yans›t›l›r veya obje taraf›ndan emilir. Ç›kar›msal renkler, ›fl›k spektrumunun

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 55

Bask› Rengi baz› parçalar›n› emer ve di¤erlerini yans›t›r. K›rm›z› bir elma gördü¤ümüzde, bu elman›n k›rm›z› ›fl›¤› yans›tmas›ndan kaynaklanmamaktad›r, bu, bir yandan ›fl›k spektrumunun k›rm›z› bölümü gözlerimize yans›t›l›rken di¤er yandan k›rm›z› d›fl›ndaki ›fl›k dalgalar›n›n elma yüzeyi taraf›ndan emilmesinden kaynaklanmaktad›r. Bas›l› malzemeler ›fl›k dalgalar›n› emerek ve yans›tarak gördü¤ümüz renkleri benzer flekilde olufltururular. Dijital bir bask› makinesi taraf›ndan oluflturulan renkler, ifllemi (renklendirici, malzeme, bask› yöntemi) tan›mlayan faktörlere özeldirler ve sonucu cihaza ba¤›ml› hale getirirler.

RGB ekran›n›zda görüntülenen renklerin ço¤u bas›ld›¤›nda ayn› olmayacakt›r. Tipik olarak, bir ekranda üretilen renkler bask› makinesinin renk renk evrenine s›k›flt›r›lmal›d›r, bu ifllem muhtemelen renklerde de¤ifliklik yapacak ve tasar›m›n görünümünü de¤ifltirecektir.

Ç›kar›msal Renkler

Eklemeli Renkler

Bir bilgisayar ekran›nda yarat›lan imajlar z›t bir flekilde oluflturulurlar. Bir ekran, renkli imajlar› oluflturmak için k›rm›z›, yeflil ve mavi renkli fosforlar› kullan›r. Enerji fosforun akkorlaflmas›na neden olur. Fosforlarda hareket eden enerji miktar›n›n de¤iflmesi monitörün farkl› renk tonlar›n› oluflturmas›n› mümkün k›lar. De¤iflen miktarlarda üç temel rengin birlefltirilmesi farkl› renkleri oluflturdu¤undan buna eklemeli renk modeli denir. Bir bilgisayar ekran›, bask› cihaz› ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda daha genifl renk evreni gösterme özelli¤ine sahiptir.

Ekran›n›z size bas›lacak iflinizin bir ekran üzerinde tahmini görünümünü vermeye çal›flmaktad›r. Bask› iflinize benzemek üzere modifiye edilmifl, renkle yönetilen bir ekran kullanmad›¤›n›z sürece ekranda gördü¤ünüz renklerin bas›lan iflinize uyaca¤›n› sanmay›n. Gördü¤ünüzün elde edece¤iniz olmas› GEREKMEZ, ancak gereksinimlerinize

yak›n olabilir, bask› sonucunuz hakk›nda daha iyi bir fikir edinebilmek için hizmet sa¤lay›c›n›z›n dosyan›z›n bir provas›n› oluﬂturmas› gerekebilir.

Trikromi, Hibrit ve Spot Renkli bask› bir dizi yöntemle gerçeklefltirilebilir. En yayg›n renkli bask› yöntemi proses-trikromi renkler olarak adland›r›lan renkleri kullan›r. Proses renkler dört renk kombinasyonunu kar›flt›rarak oluflturulur: Cyan, Magenta, Sar› ve Siyah (CMYK). Bu dört renk ile pek çok renk aral›¤›n› oluflturabilirsiniz. CMYK’lar›n hepsi ayn› de¤ildir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 56

Yellow 5 Orange 3 Cyan 91

Magenta 100

Magenta 94

Cyan 60

Yellow 10

Green 8

Black 23

Black 40

Proses renk

HEXACHROME 305-1

Pantone HexaChrome

Spot Renk PMS 268

PANTONE 268C

Benzer renkler üç farkl› flekilde oluflturulur, CMYK, HexaChrome ve Spot Renk Cyan, bir sat›c›dan di¤erine biraz farkl› olabilir. Ka¤›d›n bask› sonucu oluflan renklere etkisini unutmay›n, ka¤›d›n de¤ifltirilmesi alg›lanan renk renk evrenini de de¤ifltirebilir. Proses renkler kullan›larak baz› renkler kolay elde edilemeyece¤inden, baz› üreticiler CMYK art› ilave renkleri kullanan sistemleri gelifltirdiler. Bu karma sistemler, bir renk oluflturmak için befl, alt› ve hatta yedi rengi kullan›rlar. Bunun avantaj› daha büyük bas›labilen renk renk evrenidir. Olumsuz olan ise cihaz›n ve sistemi yöneten yaz›l›m›n artan karmafl›kl›¤›d›r. Ço¤u fleyde oldu¤u gibi, bir ifllem ne kadar karmafl›ksa, ifllemin kontrolü o denli zordur ve sistem hatalar› oluflma ihtimali o denli yüksektir. Son yöntem spot renk olarak adland›r›lan renk sisteminin kullan›lmas›d›r. Spot renkler sonuçta özel renkleri basabilmek için kullan›l›r. Bu renkler, Pantone Matching System (PMS) gibi spot renkli sistemlerden biri ile belirtilmelidirler ve belirlenen renk ile bask› sonras› renk birbirleri ile eflleflmelidir. Spot renklerin kullan›m›,

flirket logolar› gibi özel renklerin oluflturulmas›n› gerektiren tasar›mlar bas›laca¤› zaman çok önemli hale gelir. Önceden kar›flt›r›lm›fl veya spot renklerin kullan›lmas› bask› esnas›nda renk de¤ifliklikleri olas›l›¤›n› azaltabilir. Günümüzde dijital matbaac›lar›n ço¤u spot renkli bask›y› desteklememektedir. Spot renkler, gerçek bir spot renk kullan›lamad›¤›nda dijital bask› makinelerinde simüle edilir. Spot rengi simüle etmek için bir CMYK ile çözüm bulunacak bir reçete haz›rlan›r. Baz› dijital bask› cihazlar›n›n siyahbeyaz, renkli veya her ikisini de basabildi¤inin fark›nda olun. S-B ve renkli bask›lar›n maliyetleri farkl›d›r. E¤er S-B ç›k›fl için bir bask› ifli haz›rlad›ysan›z, ifl otomatik olarak renkli bas›lacakt›r ve bu bask› ifli için daha fazla ödemeniz gerekecektir. Bu sorunun çözümü, tüm grafiklerinizi gri tonlu imajlara (siyah ve beyaz) dönüfltürmek veya bask› iflinizi tan›mlarken çok spesifik olmak ve grafiklerin S-B ç›k›fllara dönüfltürüleceklerini vurgulamakt›r.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 57

Bask› Rengi ‹ﬂinizin S-B, renkli veya her ikisini de içerdi¤i konusunda hizmet sa¤lay›c›n›za bilgi veriniz.

Bask› Ö¤eleri Tasar›mlar›n›z› genellikle bask› öncesi yaz›l›mlar› ile oluﬂtururken, CMYK veya RGB, Spot renkler veya Gri tonlu unsurlar› kullanarak tasar›mlar›n›z› tan›mlayacaks›n›z. Bu ö¤eler, metin, grafik, çoktonlu imajlar, degradeler, tramlar, dolgular veya di¤erleri olabilir. Ö¤elerden ba¤›ms›z olarak, bunlar bir veya daha fazla renk-evrenleri ile tan›mlanacakt›r. CMYK, bask› endüstrisinde spot olmayan renkleri tan›mlaman›n geleneksel bir yöntemidir. Birçok durumda en mükemmel sonucu üretmek için kullan›lan en bilinen metotdur. Tasar›mc›lar, tasar›mlar›n› y›llard›r CMYK modeline dayand›rd›lar.

Page Tasar›m› Layout Sayfa RIP 4’e çevirim 3 to3’ten 4 conver sion

Bask› Makinesi Printer

Günümüzde, tasar›mc›lar›n ço¤u CMYK özelliklerini ve istedikleri sonuçlar› elde etmek için imajlar üzerinde nas›l oynama yapabileceklerini bilmektedirler. ‹fle yarad›¤›n› bildi¤imiz fleyi kullan›r›z. Teknoloji ve dokümanlar›n oluflturulma flekilleri bunu de¤ifltirmektedir. Art›k pek çok RIP, RGB renk evrenindeki unsurlara efllik etmektedir. (Bu on y›l önce yap›lam›yordu). Ayr›ca, pek çok doküman Internet’te kullan›lmak üzere yeniden düzenleniyor. Internet bilgileri, bilgisayar ekran›nda RGB olarak görüntülenir. Tasar›m›n›zda baz› RGB unsurlar›n›n (taranan imajlar) kullan›m›, her ikisi de CMYK ve RGB olan tamamen farkl› iki imaj setini oluflturma ve renklerini ayarlama zorunlulu¤unuzu önleyebilir. RGB ö¤elerini tasar›m›zda bir araya getirmenin önemli avantajlar› vard›r. Birincisi, tüm taray›c› ve dijital kamera teknolojileri nedeniyle imajlar› RGB olarak kaydeder. Bu cihazlar›n baz›lar›

Dijital bask› makinesi RGB girdisini do¤rudan RIP’e kabul edebilir. imaj› sizin için CMYK’ya dönüfltürecektir, ancak bu imajlar hâlâ RGB olarak al›nm›flt›r. ‹kinci olarak, Photoshop gibi imaj düzenleme yaz›l›mlar› RGB ile çal›fl›rken size daha fazla kontrol imkan› sa¤layacak flekilde daha fazla özellik ve seçenek sunarlar. Son olarak, RGB renk evreni geleneksel CMYK’dan daha büyüktür. Ç›k›fl cihaz›n›za ba¤l› olarak, RGB imaj kullanarak daha fazla renk aral›¤› elde edebilir ve bir imaj›n daha gerçekçi üretimini gerçeklefltirebilirsiniz. Unutmay›n, baz› yeni dijital bask› makineleri SWOP gibi geleneksel CMYK renk kombinasyonlar›ndan daha büyük renk evreni sunarlar.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 58

Tasar›mc›lar›n ço¤u için CMYK renk evrenine nazaran RGB’de imajlar› düzenlemek daha zordur. RGB’de bask›ya yönelik olarak imajlar üzerinde ifllem yap›lmas›, biraz zaman, e¤itim ve ayr›ca deneyim gerektirir. Biz burada RGB ifl ak›fl›na dönmenizi tavsiye etmiyoruz. Ancak, RGB ifl ak›fl› kullanan kifli ve sistemlerle çal›flmaya haz›r olunuz.

Spot Renklerin CMYK ile Bas›lmas› Farkl› renk alanlar›na sahip vektörel çizimlerle çal›ﬂmaktan kaynaklanan sorunlar› bilmeniz gereklidir. Bu, sadece, bask› sonras›nda ayn› renkte gözükecek olan iki ayr› unsurun ayn› gibi gözükmesi sorunudur.

Adobe Photoshop 7.0 Pantone Purple C

Art›k günümüzde bir dizi karma renk sistemleri (dört renklendiriciden daha fazla) ile tasar›m yapabilirsiniz, ancak flu anda dijital sistemlerin çok az› bu seçene¤i desteklemektedir. Bir bask› makinesi karma bir sistemi desteklese bile, bu özel bir çal›flma olacakt›r. Tasar›m›n›zda karma bir renk sistemini kullanmay› düflünüyorsan›z, kar›fl›kl›k ve problemlerden kaç›nmak için bu seçene¤i hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün. Spesifik bir renk uyumu gerektiren di¤er unsurlarda spot renklerin kullan›m› gereklidir. Baz› dijital cihazlar gerçek spot renkleri kullanarak bu opsiyonu karfl›larlar. Dijital cihazlar›n ço¤u, CMYK kombinasyonlar› kullanarak renge mümkün oldu¤unca uymak için bir spot renk sözlü¤üne (color rendering dictionaryrenk oluflturma sözlü¤ü) baflvurarak spot renkleri taklit ederler. Baz› dijital bask› makineleri, baz› spot renkleri kabul edilebilir bir flekilde taklit etmek için spot renk üreticileri taraf›ndan onaylanmaktad›rlar. Kullanabilece¤iniz son unsur, siyah renktir. Siyah renk tasar›mlar›n ço¤unda metin ve baz› grafikleri oluflturmak için kullan›lmaktad›r. Bask›da kullan›lan siyah rengin gözükmemesi beklenmeyen bir durumdur. Tüm bu dört ö¤e günümüzün ifl ak›fl›nda yer almaktad›r: CMYK, RGB, Spot ve Gri Ton. ‹flinizden en yüksek verimi almak için en çok esnekli¤i, maliyet tasarrufunu ve potansiyeli sa¤layan ö¤eyi seçiniz.

QuarkXPress 5.01 Pantone Purple C

Pantone Purple C CMYK oran farkl›l›klar›

C M Y K

Adobe Photoshop 7.0

QuarkXPress 5.01

45 82 0 0

38 88 0 0

Mükemmel bir dünyada, rengi CMYK, Spot ve RGB’nin eflit ölçülerini kullanabilirdiniz. Ancak bildi¤iniz gibi bask› mükemmel bir dünya de¤ildir! Bask› esnas›nda spot bir renk CMYK’ya dönüfltürülse bile, CMYK ö¤esinin ve eflde¤eri olan bir spot ö¤enin ayn› gözükmeyece¤ini unutmaman›z gereklidir. (Örn.: Spot bir dolgunun, eflde¤eri olan CMYK ton geçifline yak›n bir renk olmas›) Bunun nedeni CMYK ö¤esinin RIP’e oldu¤u gibi aktar›lmas›d›r. Di¤er

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 59

Bask› Rengi taraftan, spot renkli bir ça¤r› spot CRD’den (color rendering dictionary) geçer ve CMYK’ya dönüfltürülür. Spotun CMYK’ya dönüfltürülmesi tasar›m uygulaman›zda belirtilen CMYK eflde¤erinden biraz farkl›d›r. Spot rengin CMYK temsili spot CRD’de farkl›d›r, çünkü bu renkler, bu cihaz için en iyi spot renk temsilini elde etmek üzere RIP üreticisi taraf›ndan ayarlanm›flt›r. Ayr›ca, bir grafi¤e eklenen CSA veya ICC profilinin son rengi de¤ifltirecek flekilde RIP içinde bir renk dönüfltürme vas›tas›yla ö¤eyi s›k›flt›raca¤›n› unutmay›n›z.

Bunlar› ak›lda tutunuz: Photoshop 6 Renk Ayarlar› 1. Kullanmak istedi¤iniz cihaz›n renk aral›¤›n› ö¤renin 2. Cihaz›n bask› özelliklerini ö¤renin. 3. Proses, karma ve spot renkleri ö¤renin. 4. Farkl› renk alanlar›nda renkli ö¤eleri kullanman›n avantajlar›n› ve dezavantajlar›n› ö¤renin. 5. Farkl› renk alanlar›nda bulunan bitiﬂik ö¤elerin dinamiklerini ö¤renin.

Renk Yönetim Sistemleri Bask›ya yönelik renkli dosya haz›rlaman›n karmafl›kl›¤› ve renkli bask› ifllemlerinin de¤iflkenli¤i tamamen istedi¤iniz rengi üretebilmenizi neredeyse imkans›z hale getirir. ‹nsan gözü milyonlarca rengi görebilir, ancak renkli bask› sistemlerinin ço¤u sadece birkaç bin renk oluflturabilir. Renkli bask› ifllemleri üzerinde kesin bir kontrol imkans›zd›r. Bu süreç üzerinde biraz kontrol elde etmek için bir renk yönetim sistemi

(CMS) kullanabilirsiniz. Bir renk yönetim sisteminin amac›, ç›k›fl›n›z›n mümkün oldu¤unca orijinal tasar›m›n›za uyumlu olmas›d›r. Renk yönetimi karmafl›k bir ifllem oldu¤u için, pek çok flirket taraf›ndan iyi anlafl›lmaz veya uygun bir flekilde kullan›lmaz. Büyük hizmet sa¤lay›c›larda deneyimli personel olabilir ve bafllang›çtan bitifl aflamas›na kadar imaj ve ç›k›fllar üzerinde tam kontrole sahip olduklar› bir “kapal› döngü” sisteminin içinde renk yönetimini kullan›rlar. Bu çal›flanlara önemli yat›r›m yapmak ve para anlam›na gelmektedir. Bask› ifllerinin d›fl kaynaklardan geldi¤i bir “aç›k döngü” sisteminde gerçek renk yönetimi daha zorlafl›r veya neredeyse imkans›z hale gelir. Bunun nedeni tasar›mc›lar›n kullanabilecekleri çeflitli CMS araçlar›n›n olmas›d›r. Ald›klar› kararlar›n renk yönetimini veya ifllemi etkilemekte oldu¤unu biliyor veya bilmiyor olabilirler. Sonuç, bafllar›n›n üzerindeki torbalarla ev infla eden bir marangoz grubuna benzerdir, hiç kimse bir di¤erinin ne yapmakta oldu¤unu

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 60

veya ne yapt›¤›n› tam olarak bilmez. En baflar›l› ifl ak›fllar›nda, tasar›mc›lar ve hizmet sa¤lay›c›lar tüm süreci yönetmek için birlikte çal›fl›rlar. Renk yönetim sistemlerinin farkl› tipleri mevcuttur: Özel sistemler ve bir iflin oluflturulmas›nda kullan›lan cihaz›n her parças› için renk profillerini (ICC profilleri ve etiketler) kullanan renk yönetim sistemleri. Bu cihazlar, taray›c›lar›, dijital kameralar›, ekranlar› ve ç›k›fl cihazlar›n›n ço¤unu içermektedir. Her cihaz için bir tane olmak üzere, bu profiller, dosyan›n oluflturulmas›nda, düzenlenmesinde ve ç›k›fl›n›n al›nmas›nda kullan›lan cihaz›n renk özellikleri hakk›nda bilgi sa¤lamak üzere dijital bir dosyaya ba¤lan›r. Bu profiller, renk evrenlerinin taray›c›dan monitöre ve son olarak da ç›k›fl cihaz›na do¤ru bir flekilde aktar›lmas›n› mümkün k›lar. ICC profillerini kullanan tüm renk yönetim sistemleri dört temel ad›m› içermektedir: Uyumluluk do¤rulamas›, kalibrasyon, karakterizasyon ve dönüfltürme.

Uyumluluk Do¤rulamas›, Kalibrasyon, Karakterizasyon ve Dönüﬂtürme

edilebilir. Kalibrasyon, cihaz›n performans›n› istenilen aral›¤a getirir ve genellikle bir densitometre veya bir spektrofotometre kullan›larak gerçeklefltirilir. Bir densitometre belirli bir malzeme üzerindeki densiteyi ölçer ve spektrofotometre ise üretilen gerçek rengi ölçer. Bir bask› makinesinin kalibrasyonu özel bir ka¤›t üzerinde gerçeklefltirilmelidir, çünkü ka¤›t mürekkebin densitesini etkiler ve ka¤›t, nihai sonucun alg›lanan rengi etkileyen bir de¤ere sahiptir. Bir müzik aletinin kullan›lmadan önce ayarlanmas› gerekti¤i gibi, ayn› flekilde bir dijital bask› makinesine de ayar yap›lmal›d›r. Tutarl› sonuçlar sa¤lamak için dijital bask› makinelerinin düzenli olarak kalibre edilmesi gereklidir. Karakterizasyon, özel bir cihaz›n renk evrenini tan›mlama ifllemidir. Taray›c›, ekran, yaz›c› veya dijital kamera gibi her cihaz›n kendine özgü renk evreni vard›r. Donan›m, yaz›l›m ve ortam etkileri nedeniyle bu renk evrenleri cihaz›n iki özdefl parças› için farkl› olacakt›r. Her cihaz için bir renk profili (ICC profili) oluflturularak cihazlar tan›mlan›r. Özel bir renkli test skalas›n›n dijital cihazdan ç›k›fl› aln›r ve sonra bir spektrofotometre ile ölçülür. Bu ifllemin sonucunda ICC profili elde edilir.

Uyumluluk do¤rulamas›, esasen bask› makinesi ile ilgilidir ve makinenin üretici firman›n tan›mlamalar› do¤rultusunda çal›flmas›n› temin etme ifllemidir. Bu ifllem bazen yaz›c›y› normallefltirme, ‘lineerlefltirme’ ve standartlaflt›rma olarak da adland›r›l›r. E¤er bask› makinesi tutarl›, dengeli bir flekilde çal›flm›yorsa, bugün bas›lan bir dosyan›n renkleri gelecekteki bir zamanda bas›lan dosyan›n renginden farkl› olacakt›r.

Dönüfltürme son ad›md›r. Dönüfltürme, bir cihaz›n renk evreninin di¤er cihazlar›n renk evrenine dönüfltürme ifllemidir. (Örn. taray›c›dan ekrana veya ekrandan bask› makinesine). Kaynak cihazdan al›nan veriler CIE L*a*b gibi ba¤›ms›z bir renk evrenine tafl›n›r. Sonra hedef cihaz›n renk evrenine dönüfltürülür. Bu dönüfltürme her bir cihaz›n tan›m› (ICC profili) ile kontrol edilir.

Kalibrasyon, bir cihaz›n performans›n› ölçme ve ayarlama ifllemidir. ‹fl ak›fl›ndaki herhangi bir cihaz, bu özelli¤in bulunmas› halinde, kalibre

Renkle yönetilen bir ifl ak›fl› karmafl›k bir giriflimdir. Bununla birlikte baflar›s› veya baflar›s›zl›¤› tamamen teknoloji taraf›ndan belirlenmez. Renk yönetimli

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 61

Bask› Rengi bir ifl ak›fl›n› uygulaman›n ve muhafaza etmenin baflar›s›nda önemli bir husus flirket yönetiminin iflleme ba¤l›l›¤›d›r. Yönetim deste¤i olmadan tüm renk yönetimli ifl ak›fllar› baflar›s›z olmaya mahkumdur.

yerlefltirildi¤inde birçok problem oluflur. ‹maj sistem içinde hareket etti¤inden, renkler farkl› bir cihaz›n renk evrenine dönüfltürülür ve bu da istenmeyen renk de¤iflikliklerine neden olur ve bask› sonucunda yanl›fl renk ile sonuçlan›r.

ICC Profilleri Bir ICC profili ifl ak›fl› seçerseniz, tasar›m ve bask› ifllemi esnas›nda bunlar› destekleyen yaz›l›m kullanman›z gereklidir. En yeni masaüstü programlar› ICC profilleri ile çal›flmay› destekler, ancak eski versiyonlar desteklemeyebilir. ‹fl ak›fl›n›zdaki renk profillerini do¤ru bir flekilde kullanmak için gereken özel yaz›l›m ayarlar›n› tan›mlaman›z önemlidir. Bu ifllemin yap›lmamas› (renk yönetimi olmadan) sonuçlarda tahmin edilemeyen hatalara sebebiyet verecektir. Aç›k döngü sisteminde, uygun olmayan bir profil bir imaja uyguland›¤›nda ve ifl ak›fl›na

Renk yönetimli ifl ak›fl›nda ICC profillerinin kullan›lmas› e¤itim, deneyim ve özel ekipman›n yan› s›ra do¤ru çal›flan bir yaz›l›m gerektirir. ‹flinizde bir CMS kullanmay› tercih ederseniz, konuyla ilgili hizmet sa¤lay›c›n›za bilgi verin ve yöntemleriniz ve istedi¤iniz sonuçlar› onlara aktar›n.

RYS ve Masaüstü Yay›nc›l›k Uygulamas› Pek çok kifli, renk yönetimini bask› makinesi için son ad›m olarak uygulanan bir ç›k›fl profili ile birlikte masaüstü yay›nc›l›k program› içinde gerçeklefltirmektedir. RIP’lerin ço¤u, bask› ifline bir profil uygulama

Bir ICC profili oluﬂturmak için bir IT8 renk hedefi kullan›labilir A B C D E

1 2 3 4 5

A B C D E

IT8.7/3 A B C D E F 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

G H I J K L M N

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 62

özelli¤ini de sunmaktad›r. Ç›k›ﬂ profillerinin her iki lokasyonda (uygulama ve RIP) uygulanmamas› önemlidir, aksi takdirde beklenmedik sonuçlar oluﬂabilir. Renk yönetimini bir masaüstü yay›nc›l›k program›nda uygulamay› seçerseniz, RIP’teki RYS ayarlar›n› iptal etmeniz gereklidir.

yönetimi sistemi biçiminde ba¤›ms›z olarak iki ﬂey oldukça önemlidir:

Tavsiyeleri için hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüﬂün ve ayr›ca uygulama dokümantasyonunu dikkatli bir ﬂekilde okuyunuz.

Bu iki basit ad›m kalitenizi ve müﬂterinizin memnuniyetini önemli ölçüde geliﬂtirecektir.

Masaüstü yay›nc›l›k uygulamalar›n›n ço¤u kendi renk sistemlerinin içinde jenerik renk profillerini de içerirler. Bu profillerin oluﬂturulma koﬂullar›n› bilmedi¤iniz zaman, test bask›lar› bitene kadar onlar›n sonuçlar›n› da bilemezsiniz.

Bunlar› ak›lda tutunuz:

Di¤er bir seçenek ise, RYS’ni uygulama düzeyinde iptal etmek ve RIP’de etkinlefltirmektir. Bu ayarlama ile, ifl ak›fl›n›z›n mümkün oldu¤u kadar basit ve tutarl› olmas›n› isteyeceksiniz. Pek çok RIP, dosyalar›n›zda de¤ifliklik yapmak ve spesifik sonuçlar elde etmek için jenerik ç›k›fl profillerini içermektedir. Bu ç›k›fl profilleri makinenize özgü de¤ildir ve kullan›ld›klar›nda özel sonuçlar vermeyeceklerdir (bu renkleri yönetmenin kontrol d›fl› bir yöntemidir) Ancak CMYK renk e¤rilerini de¤ifltirebilir ve iflinizin renklerinde de¤ifliklik yapabilirsiz. Seçti¤iniz ç›k›fl seçeneklerinden ve MÜY program›n›za uygulanan RYS opsiyonlar›ndan ba¤›ms›z olarak hizmet sa¤lay›c›n›z bu seçenekleri RIP’te geçersiz k›labilir. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n tipik metodolojisini anlad›¤›n›zdan ve gereksinimlerini aç›k bir flekilde ifade etti¤inizden emin olunuz. Kurumunuz içinde kullan›lan renk

• Tercih etti¤iniz ifl ak›fl ifllemini ad›m ad›m belgeleyin. • Herkesin bu ifl ak›fl›na uymas›n› bildirin.

1. Renk yönetimini tamamen anlamad›ysan›z, sistemi kullanmay›n›z. 2. Renk yönetiminin dört bilefleni: Uyumluluk do¤rulamas› Kalibrasyon Karakterizasyon Dönüfltürme 3. Kötü bir ICC profili, iyi bir ifli tahrip edebilir. 4. CMS’nizin ifl ak›fl›nda nereye uyguland›¤›n› ve uygun olarak nas›l kullan›laca¤›n› ö¤renin.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 63

Bask› Öncesi Kontrol Manuel Bask› Öncesi Kontrol Bask› Öncesi Kontrol Programlar› Web Tabanl› Bask› Öncesi Kontrol

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 64

Bask› Öncesi Kontrol Bu kitapta dosyalar›n›z› do¤ru bir flekilde haz›rlaman›z için gereken bir çok yöntemi anlatt›k ve kaç›nman›z gereken baz› hususlar› tan›mlad›k. As›l amac›m›z “iyi” PostScript oluflturacak flekilde dosyalar›n›z›n haz›rlanmas› ve ç›k›fl›n›z esnas›nda daha az problem yaflaman›z› sa¤lamakt›r.

uzmanlaflman›z gereklidir. Bu beceri seviyesindeki kifliler yüksek fiyatla çal›flmaktad›rlar. En az›ndan yar›m düzine grafik uygulamas› hakk›nda iyi bir bilgisi olan uzman düzeyinde bir tasar›mc›ya gereksiniminiz var. Bu tasar›mc›lara baflka görevleri yapt›rmak daha kârl› olabilir mi?

Bask› öncesi kontrol, esasen, bask›ya gönderilmeden önce iyi haz›rlanm›ﬂ olduklar›ndan emin olmak için dosyalar›n kontrol edilmesinin yap›sal bir yöntemidir.

Ayr›ca, manuel bask› öncesi kontrolü zaman alan bir ifllemdir. Bask› endüstrisinde kimin yeterli zaman› var? Sadece müflteri dosyalar›n›n bas›lamayaca¤›n› tespit etmek ve yeniden çal›fl›lmas› gerekti¤ini bildirmek için yar›m saat çal›flacak bir çal›flana yat›r›m yapmak ister misiniz? Zaman para demektir, de¤il mi?

Manuel Bask› Öncesi Kontrol Bir tasar›m›n bask› öncesi son kontrol yöntemlerinden biri de, bu ifllemin manuel olarak yap›lmas›d›r. Bu ifllemde, tasar›m dosyalar›n›z› açars›n›z ve dosyay› oluflturmak için kulland›¤›n›z parçalar› gözden geçirirsiniz. Afla¤›daki hususlara dikkat ediniz: • Fontlar, font ailesinin içinden seçilmeli, extra bold, italik gibi özellikler kullan›lmamal›d›r. • Eksik dosya ve grafik olmamal›d›r • Bir sayfa tasar›m uygulamas›n›n içinde döndürülen ve yeniden boyutland›r›lan grafik olmamal›d›r • Grafiklerin çözünürlü¤ü çok yüksek veya çok düflük olmamal›d›r • Font tiplerinin bir karmas› vb. olmamal›d›r Manuel bask› öncesi kontrol yöntemini kullanarak pek çok problem teflhis edilebilir ve düzeltilebilir. Bu çaban›n sonucu baflar›l› bir flekilde bas›lan daha iyi bir dosya olmal›d›r. Tasar›mlar›n bask› öncesinde manuel olarak kontrol edilmesiyle ilgili iki ayr› sorun mevcuttur: Masaüstü yay›nc›l›k uygulamas›n›n verimli bir flekilde kullan›lmas›n› ö¤renmeniz gereklidir ve bu zaman alan bir süreçtir. Önce, sorunlar› tan›mlayabilmek için tasar›m› yapt›¤›n›z programda

Hizmet sa¤lay›c›n›za göndermeden önce tasar›m›n›z›n manuel olarak bask› öncesi kontrolünü yap›yorsan›z, size bravo! Bu tam da yapman›z gereken bir ifllemdir. Daha iyisi fludur; dosyalar ilk kez do¤ru bir flekilde oluflturulursa, bask› öncesi son kontrol için gereken zaman ve çaba daha az olacakt›r. E¤er hizmet sa¤lay›c›n›n yapmas› Manuel bask› öncesi kontrol, programa yönelik kapsaml› bir bilgiyi gerektirmektedir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 65

Bask› Öncesi Kontrol gereken fleyleri yap›yorsan›z ve baflka birinin dosyalar›n› son kontrolünü gerçeklefltiriyorsan›z, manuel bask› öncesi kontrol muhtemelen maliyet tasarrufu sa¤lamayacakt›r. Tavsiyelerini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün. Hizmet sa¤lay›c›n›z genellikle dosya tasar›m› ve bask› öncesi kontrolle ilgili baz› verimli tavsiyelerini size aktaracakt›r.

Bask› Öncesi Kontrol Programlar› Bir tasar›m›n bask› öncesinde manuel olarak kontrol edilmesine bir alternatif de; bir bask› öncesi kontrol program›n›n kullan›lmas›d›r. Baz› üreticiler bu programlar› bir dizi özellik ve maliyetle sunmaktad›rlar.

Genellikle, kötü haz›rlanm›fl tasar›mlarda de¤erli RIP süresini bofla kullanmak yerine, bir bask› öncesi uygulamas›nda tüm tasar›mlar›n kontrol edilmesi daha ucuz bir ifllemdir. Baz› hizmet sa¤lay›c›lar› ifller bask›ya gönderilmeden önce bask› öncesi kontrol program›n›n kullan›m›n› zorunlu tutmaktad›rlar. Tavsiyelerini ve olanaklar›n› ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

Web Tabanl› Bask› Öncesi Kontrol Bask› öncesi kontrol uygulamalar›nda nispeten yeni bir geliﬂme web tabanl› bask› öncesi kontroldür.

Bask› iﬂi Internet üzerinden gönderilir

Bask› öncesi kontrol yaz›l›m› iﬂi kontrol eder

‹fl kabul edilmezBask› öncesi kontrol raporu oluflturulur ve müflteriye gönderilir

Bask› öncesi kontrol programlar›n› sunan firmalara örnek olarak Markzware ve Extensis verilebilir. Uzmanlaflm›fl bask› öncesi kontrol yaz›l›mlar› bir tasar›m› ve tüm ilgili dosyalar›n› test eder ve sonra potansiyel problemleri tan›mlayan bir rapor olufltururlar. Bu programlar›n ço¤u, spesifik gereksinimlerinize yönelik özellefltirmeyi mümkün k›larak, kullan›c›n›n s›nanacak ö¤elere bir öncelik atamas›n› sa¤lar. Büyük hizmet sa¤lay›c›lar›n ço¤u günlük ifllemlerinde bask› öncesi kontrol yaz›l›mlar›n› kullan›rlar.

Bask› öncesi kontrol problemleri?

EVET

HAYIR

‹ﬂ bask›ya gönderilir

Web tabanl› bask› öncesi kontrol iﬂ ak›ﬂ›

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 66

Tipik bir web tabanl› bask› öncesi kontrol sistemi flu flekilde çal›fl›r: Bir kullan›c› hizmet sa¤lay›c›ya gönderilecek bir dosyay› uzak bir bilgisayara yükler, ifl onay numaras› gibi bir yan›t› beklerlerken bask› öncesi kontrol program› tasar›mlar›n› test eder. Tasar›m önceden tan›mlanm›fl olan bask› öncesi kontrol parametrelerini geçerse, bir ifl onay numaras› kullan›c›ya geri gönderilir. Tasar›m›n kontrolü geçememesi halinde, yeniden gönderim öncesi belirtilmesi gereken ayr›nt›lar› içeren bir bask› öncesi kontrol raporu kullan›c›ya geri gönderilir. Bu sistem, hizmet sa¤lay›c›n›n, kendi web gönderim sisteminden gelen herhangi bir dosyan›n bask› öncesi kontrolünün yap›ld›¤›n› garantiler. Hizmet sa¤lay›c› daha sonra bask› iflini tamamlamal› ve daha kârl› hale gelmelidir.

Hizmet sa¤lay›c›n›z bu hizmeti sa¤layabilir veya sa¤lamayabilir. Bir bask› öncesi kontrol program›, bizleri daha verimli hale getiren ve di¤er görevlere daha fazla zaman ay›rabilmemizi sa¤layan fantastik bir teknoloji kullan›m›d›r. E¤er bir ajansta veya hizmet sa¤lay›c›da çal›fl›yorsan›z, flirketiniz baz› bask› öncesi kontrol yaz›l›mlar›ndan yararlanmal›d›r. Tasar›mlar›n içindeki problemleri manuel olarak aramaya daha az zaman ayr›larak uygulaman›n bafllang›ç maliyetleri k›sa süre içinde amorti edilir ve daha fazla ifl baflar›l› bir flekilde bas›labilir. Bask› öncesi kontrol ifllemi hakk›nda daha fazla ve ayr›nt›l› bilgi için afla¤›daki kitab› sat›n alabilirsiniz: Preflight: Avoid Costly Printout Problems Through Proper File Preparation, Yazar Peter I. Muir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 67

Dosya Gönderimi Options Orijinal Uygulama Dosyalar› PDF Dosyalar› Bir PDF Dosyas›n›n Oluﬂturulmas› Adobe Acrobat Distiller’in Kullan›lmas› Bask›ya Haz›r Dosyalar PPD’ler ve Ayarlar

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 68

Dosya Gönderim Seçenekleri Tasar›mlar›n›z› hizmet sa¤lay›c›ya göndermek için kullanabilece¤iniz çeﬂitli formatlar mevcuttur. Burada, gönderim yöntemlerini de¤il, dosya tiplerini anlataca¤›z.

Uygulama dosyalar›n›n gönderilmesi oldukça düz bir iﬂlemdir ve günümüzde en çok kullan›lan yöntemlerden birisidir. Hizmet sa¤lay›c›n›z taraf›ndan koyulan gönderim kurallar›na uyunuz.

Orijinal uygulama dosyalar›, PDF dosyalar› ve bask›ya haz›r dosyalar, yayg›n olarak kullan›lan üç ayr› gönderim seçene¤ini oluﬂturmaktad›r. Bu seçeneklerin hepsi geçerli olabilir, ancak hizmet sa¤lay›c›n›z genellikle kendi tercih etti¤i format› ister.

PDF Dosyalar›

Orijinal Uygulama Dosyalar› Birinci seçenek, masaüstü yay›nc›l›k program›n›z taraf›ndan oluflturulan bir uygulama dosyas›n›n kullan›lmas›d›r. Bu dosya tipinin kullan›lmas›n›n baz› avantajlar› ve dezavantajlar› vard›r. Esas avantaj› do¤ru ç›k›fl için gerekli olan tasar›m›n›zda de¤ifliklik yapabilme olana¤›d›r. Bu hizmet sa¤lay›c›n›zda ayn› uygulama ve sürümün bulundu¤unu varsaymaktad›r. Problemin tipi ve karmafl›kl›¤›na ba¤l› olarak bu hizmet için ekstra bir bedel ödeyebilirsiniz. Önemli dezavantaj› ise; tasar›m dosyas›, fontlar ve tüm resim dosyalar›n›n gönderilme zorunlulu¤udur. E¤er herhangi bir ö¤eyi göndermezseniz, hizmet sa¤lay›c›n›z do¤ru bir flekilde ifli basamayacakt›r.

QuarkXPress, popüler bir sayfa tasar›m program›d›r

‹flinizi hizmet sa¤lay›c›ya göndermek için di¤er seçenek ise PDF veya di¤er ad›yla Portable Document Format file’d›r. PDF’lerin kullan›m› giderek daha yayg›n hale gelmektedir. PDF, Adobe Systems taraf›ndan gelifltirilen bir doküman tipidir ve PostScript’in bir türevidir. PDF’lerin popülaritesi birçok nedenden kaynaklanmaktad›r: • PDF’ler daha küçük dosya ölçüsü sunmaktad›r • PDF’ler, çoklu bilgisayar sistemleri ile kullan›lmalar›na imkan verecek flekilde platformlardan ba¤›ms›zd›rlar • Do¤ru oluflturulmas› halinde bir PDF, dosya gönderimini basitlefltirecek flekilde bir tasar›m içindeki tüm grafik ve fontlar› içerir. Ancak PDF kullan›m›n›n bir sak›ncas› vard›r. En büyük problem, hizmet sa¤lay›c›lar›n PDF dosyalar›nda sorunlar› gidermek üzere s›n›rl› olana¤a sahip olmalar›d›r. Bir PDF esasen bir hücre örtüsü içindeki PostScript kodu oldu¤undan, bunlar› düzenleme olana¤› s›n›rl›d›r. PDF’lerin nas›l oluflturuldu¤unu görmenizi ve renk alanlar›, fontlar vb.’yi tan›mlaman›z› sa¤layan Enfocus’ Pitshop gibi özel programlar vard›r. Ancak, genellikle, tasar›mda orijinal dosyada oldu¤u gibi kontrole sahip olamazs›n›z. Bir PDF ile ilgili bir problem varsa, hizmet sa¤lay›c›n›z bir tasar›mc› taraf›ndan düzeltilmesini ve yeniden gönderilmesini isteyebilir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 69

Dosya Gönderim Seçenekleri

Bir PDF Dosyas›n›n Oluflturulmas› Bir PDF dosyas›n›n oluflturulmas›nda kullan›lan birkaç yöntem mevcuttur. Birinci yöntem, PDF’in do¤rudan masaüstü yay›nc›l›k program› vas›tas›yla oluflturulmas›d›r. Baz› programlar bu ifllemi destekler, baz›lar› ise desteklemez. Ancak, bu özelli¤e sahip olan tüm uygulamalar PDF’in oluflturulmas›nda iyi sonuç veremezler. Verimlili¤ini tespit etmek için bu özelli¤i test etmeniz gereklidir. Illustrator, Photoshop ve InDesign gibi baz› uygulamalar tasar›m›n›z› do¤rudan PDF format›nda kaydetmenizi sa¤lar. Bu ifllem “Save as” (farkl› kaydet) komutu ile gerçeklefltirilir. Di¤er programlar “Print” iletiflim kutusu ile bir PDF dosyas› oluflturabilir. Bu yöntemde, genellikle bask› iletiflim kutusuna gidilir ve normal bask› için yap›lan flekilde seçim yap›l›r, ancak bask›n›n tersine ç›k›fl için “PDF Writer” seçilir. Doküman›n›z› basarken program size PDF’in ad›n› soracak ve kaydedilecek yeri belirtmenizi isteyecektir. K›s›tl› ifllevselli¤i ve oluflan PDF’in kalitesi nedeniyle bu seçene¤i kullan›rken dikkatli olun. Bir PDF dosyas› oluflturman›n ikinci yöntemi daha karmafl›kt›r, en büyük esnekli¤i sa¤lar ve en güvenilir yöntemdir. Bu yöntem ham bir PostScript dosya oluflturulmas›n› ve PDF’i oluflturmak üzere Adobe Acrobat Distiller’in kullan›m›n› içerir. Bu opsiyon sayesinde PDF oluflturman›n tüm aflamalar›n› kontrol edebilirsiniz. Program›n›z›n güçlü yanlar›ndan yararlanman›z nedeniyle bu yöntem, ayr›ca, en güvenilir olan yöntemdir (PostScript kodu do¤rudan uygulaman›zdan oluflturulur ve tamamen bu amaca yönelik olarak tasarlanm›fl bir program kullan›larak PDF’ler oluflturulur).

‹yi haz›rlanm›fl bir PDF, tasar›m içinde kullan›lan tüm grafik ve fontlar› tek bir dosya içinde birlefltirir Yanl›fl Distiller ayar›n›n veya bask› sürücüsünün ve PPD’nin kullan›lmas› oluflturulacak PDF’i olumsuz etkileyecektir. Bu, Powerpoint gibi ofis programlar›ndan bas›labilir bir dosya oluflturman›n yegane güvenilir yöntemidir.

Adobe Acrobat Distiller’in Kullan›lmas› Daha önce belirtildi¤i gibi, Adobe Acrobat Distiller özel olarak PDF oluflturmak üzere tasarlanan bir programd›r. Program, özellefltirilmesine ra¤men, göreceli olarak karmafl›k bir seçenek seçimini temin etmektedir. Bu seçenekleri anlaman›z ve do¤ru kullanman›z çok önemlidir. ‹yi bir bafllang›ç için hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün. Önce bask›ya haz›r bir PostScript dosya oluflturman›z gereklidir. Bu konuyla ilgili olarak bir sonraki bölüme bak›n›z. Distiller’i bafllatt›ktan sonra size baz› ç›k›fl seçenekleri sunulacakt›r: “Screen

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 70

optimized”, “Print optimized”, ve “Press optimized” baz› seçeneklerdir, 5.x versiyon ayr›ca bir opsiyon olarak “ebook”u sunar. “Screen optimized” bir ekranda görüntülenecek düflük çözünürlüklü PDF’leri oluflturmak için kullan›l›r, bu seçenek iyi bir bask› için yeterli çözünürlü¤e sahip de¤ildir. “Print optimized”, bask› durumlar›n›n ço¤una yönelik olarak yeterli çözünürlükte PDF’leri oluflturmak için kullan›l›r. Bu seçenek, tipik olarak, örnek grafik-

Distiller’de spesifik ayarlar›n kullan›m›na yönelik tavsiyelerini ö¤renmek için önce hizmet sa¤lay›c›n›za dan›ﬂ›n. Kendi cihazlar› için uygun olan ayarlar› biliyorlard›r. Daha fazla bilgi için www.adobe.com adresindeki Adobe web sitesini ziyaret edin. Sitede “How to create Adobe PDF files for Print and Press” isimli doküman› aray›n. Bu doküman Distiller’deki ayarlarla ilgili size çok spesifik bilgileri temin edecektir. PDF hakk›nda ö¤renebilece¤iniz her ﬂeyi ö¤renin, muhtemelen gelecekte PDF’leri daha s›k olarak kullan›yor olacaks›n›z.

Bask›ya Haz›r Dosyalar Bir Postscript dosya olufltururken yap›lacak son ifllem “bask›ya haz›r” dosyan›n elde edilmesidir. Bu yöntemi sadece hizmet sa¤lay›c›n›zla kontrol ettikten sonra kullanabilirsiniz, hizmet sa¤lay›c›n›z bunlarla u¤raflmak istemeyebilir.

Adobe Distiller ekran› lerin çözünürlü¤ünü 300 DPI’a düflürür (Distiller seçene¤ini baflka çözünürlüklere ayarlayabilirsiniz) Seçiminiz, ç›k›fl cihaz›n›n bask› çözünürlü¤ünü baz almal›d›r. “Press optimized” bask› makinesine ç›k›fl alacak flekilde çözünürlük ayarlar›n› kullan›r. Bu ayarlar baz› dijital ç›k›fl cihazlar›nda uzun RIP sürelerine neden olabilir. Distiller’de ayr›ca baz› renk seçenekleri mevcuttur. Yanl›fl kullan›lmalar› halinde bu seçenekler, doküman›n renklerini önemli oranda de¤ifltirir. Bu ayarlar›n aç›klamas› için Distiller ile birlikte verilen “help” doküman›na bak›n›z.

Bu seçenek ile, ç›k›fl cihaz›na yönelik spesifik bir bask› makinesi tan›m› kullanarak bir PostScript dosyas› oluflturuyorsunuz. Oluflturulan dosya bask› makinesinden ba¤›ms›zd›r ve kulland›¤›n›z tüm resim ve fontlar› içerecektir. Bu dosyalar› ayr› olarak göndermeniz gerekmez. Bu seçene¤i kullanmak istemenizin nedeni afla¤›dakiler olabilir: • Bask›ya haz›r dosyay› bir PDF’e dönüfltürmek için Adobe Acrobat Distiller gibi bir program kullanacaks›n›z. • Bask›ya haz›r dosyay› baz› ek bask› öncesi (PostScript) süreçleri yoluyla göndereceksiniz. • Bask›ya haz›r dosyay› do¤rudan ç›k›fl için göndereceksiniz.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 71

Dosya Gönderim Seçenekleri

Bask›ya Haz›r Bir Dosyan›n Oluﬂturulmas› Bask›ya haz›r dosyan›z› oluﬂtururken hedef bask› makinesi için, do¤ru yaz›c› tan›m dosyas›n›n (PPD’si) kullan›lmas› çok önemlidir.

benzedi¤ini bilemeyeceksiniz (bir PDF oluflturmad›kça.) Bask› için tüm do¤ru seçenekleri seçti¤inizden emin olun. Hiçbir fleyi unutmamaya dikkat edin. Seçenekler afla¤›dakileri içermektedir:

Programlar›n ço¤unda, Lazer Writer sürücüsü gibi bir bask› sürücüsünün PPD’sini kullanacaks›n›z. PPD, bask› makinesi için tüm ç›k›fl seçeneklerini tan›mlamak için kullan›l›r. Do¤ru PPD’yi kurduktan sonra, program›n›z› ve ifl dosyan›z› aç›n. Haz›r oldu¤unuz zaman, “File/Print” i seçin. Bu noktada, bask› makinenizi ve makinenin opsiyonlar›n› seçmenizi sa¤layan bir menü kutusunu göreceksiniz. Ç›k›fl için kullanaca¤›n›z bask› makinesini seçin. Kulland›¤›n›z bilgisayar sistemi sizin hangi seçenekleri kullanaca¤›n›z› belirler. Bu seçenekler, iflleri daha karmafl›k hale getirmek için bir programdan baflka bir programa biraz de¤iflkenlik gösterir. ‹flleri basitlefltirmek için, dosyan›za sadece bask› yapaca¤›n›z› hat›rlay›n, bir bask› makinesine gönderilmenin aksine dosya sadece bir bilgisayar dosyas›na dönüfltürülmektedir. Bu yüzden dosyan›z› aynen bask› ayar› yap›yor gibi ayarlay›n. Ç›k›fl cihazlar› için iletiflim kutusundaki “print file”› seçin. E¤er program “print to file” seçene¤ini sunmuyorsa, yaz›c› sürücünüzü yeniden yüklemeniz gerekmektedir. Gerekti¤inde “help (yard›m)” menüsüne bak›n. Bask›ya haz›r dosyan›z›n ayar›n› yaparken, seçti¤iniz dosya seçene¤i, bu dosyada bulunan bilgileri tan›mlamaktad›r. Gönderdi¤iniz dosyay› alacaks›n›z! Yanl›fl seçenekleri seçerseniz, istedi¤iniz sonucu alamayacaks›n›z. Bu, muhtemelen bask›ya haz›r dosyalar›n kullan›m› esnas›nda karfl›laflaca¤›n›z en önemli problemdir, ç›k›fl›n› alana kadar dosyan›z›n neye

Ka¤›t ölçüsü Ka¤›t yönü Ka¤›t tipi Bask› çözünürlü¤ü Font seçenekleri PostScript seçenekleri Kesim paylar› Register ayar› Sayfa montaj› Vb. (Bask› makinesi için ç›k›fl opsiyonlar› oldu¤undan pek çok seçim mevcuttur) Bu seçeneklerin ço¤unun oldukça aç›k seçimleri olacakt›r. E¤er baz› seçenekler ile ilgili emin de¤ilseniz, hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Özel olarak dikkat etmeniz gereken iki bask› seçene¤i fontlar ve PostScript seçenekleridir. Fontlar için daima “Always send fonts to printer” seçene¤ini seçin. Bu RIP’te font problemlerini azaltarak tüm fontlar› bask›ya haz›r dosyan›z›n içine dahil edecektir. PostScript seçenekleri için, hizmet sa¤lay›c›n›z›n bu seçenekleri destekledi¤ini varsayarak mümkün en yüksek PostScript seviyesini (level 2 veya 3) seçin. Bu yüksek PostScript seviyeleri dosya oluflturulurken daha yeni PostScript özelliklerinin avantajlar›n› kullanacakt›r. Hizmet sa¤lay›c›n›za aksi yönde bir talimat vermedi¤iniz sürece tüm di¤er PostScript seçenekleri varsay›lan olarak muhafaza edilmelidir. Ayr›ca bask› çözünürlü¤ü de seçilebilir olabilir (Yaz›c› sürücüsü bask› cihaz›na özel oldu¤undan ve uygun çözünürlük otomatik olarak ayarland›¤›ndan bu seçenek mevcut olmayabilir). Bu seçene¤i

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 72

hizmet sa¤lay›c›n›zla görüflün. Genel olarak bask› iflinizde kullan›lan cihaz için mümkün en yüksek çözünürlü¤ü seçmek isteyeceksiniz. Tüm uygun bask› seçeneklerini seçtikten sonra dosyay› oluflturmak için “print”i seçebilirsiniz. “Print”i seçtikten sonra bir isim girmeniz ve bask›ya haz›r dosyan›n kaydedilece¤i yeri belirtmeniz istenecektir. Art›k bu dosyay› disk, CD veya Internet gibi diledi¤iniz ortamda hizmet sa¤lay›c›n›za gönderebilirsiniz veya bu dosyay› kullanarak bir PDF doküman› oluflturabilirsiniz. Bask›ya haz›r dosyalar bir ç›k›fl opsiyonlar›d›r. Bu sizin durumunuza uygun olabilir veya olmayabilir. Tavsiyelerini almak için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n.

Bunlar› ak›lda tutunuz 1. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n hangi ç›k›fl seçene¤ini - orijinal program dosyas›, PDF veya bask›ya haz›r dosya - tavsiye etti¤ini ve destekledi¤ini ö¤renin. 2. E¤er bir program dosyas› gönderiyorsan›z, tasar›m›n›z› do¤ru bir flekilde düzenleyin ve tüm font ve resimleri dahil edin. 3. Bir PDF gönderiyorsan›z, bir renkli prova ç›k›fl› al›n, provay› dikkatli bir flekilde kontrol edin ve dosyan›zla birlikte verin. 4. Distiller kullan›yorsan›z seçti¤iniz opsiyonlarla ilgili dikkatli olun. 5. Bask›ya haz›r dosyan›z› oluflturuyorsan›z hedef bask› makinesi için, do¤ru yaz›c› tan›m dosyas›n›n (PPD’si) kullan›lmas› çok önemlidir. 6. Problemleri azaltmak için emin olun ve tüm fontlar› bask›ya haz›r dosyaya aktar›n.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 73

Submission Options

Dijital Bask› için 5 ‹pucu Ç›k›ﬂ Hatalar›n›n 5 Nedeni

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 74

Dijital Bask› için H›zl› ‹puçlar› Bu bölüm tasar›m›n›z› dijital bask› makinesi için optimize etmeniz için 5 ipucu sunmaktad›r. Dijital bask› makineleri geleneksel ofset bask› makinelerinden farkl› bir flekilde çal›fl›rlar. ‹flinizin tasar›m›n› yaparken fark›nda olman›z gereken baz› hususlar vard›r. Daha fazla bilgi için ilgili bölümlere ve sözlü¤e bak›n›z.

1. Dijital Bask› için Tasar›m Öncelikle, tasar›m›n›z›n ç›k›fl›n› dijital bir yaz›c›dan al›naca¤›n› biliyorsan›z, tasar›m›n›z› bu cihaz için optimize etmeniz gereklidir. Bask› makinelerinde oldu¤u gibi tüm dijital yaz›c›larda da baz› özellikler ve s›n›rlamalar vard›r. Tasar›m›n›z›n ç›k›fl› için kullanacaklar› sistem hakk›nda bilgi almak üzere hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n ak›lda tutman›z gereken spesifik tavsiyelerini veya makine özelliklerini ö¤renin. Alaca¤›n›z ç›k›fl›n bekledi¤iniz ç›k›flla uyumlu olmas› için, iflinizin tasar›m›n› yaparken bu hususlar› göz önüne al›n.

2. Bask› Sonras› Seçenekleri Göz önüne Al›n Bas›l› malzemelerin ço¤u, tamamlanmadan önce, kesim, katlama veya ciltleme gibi baz› bask› sonras› ifllemleri gerektirir. Dijital bask› cihazlar›n›n ço¤u mürekkep tabanl› bask›dan farkl› bir flekilde imajlar› oluflturdu¤undan, bask› sonras› seçenekler biraz farkl›l›k gösterir. Yüzeye yap›fl›k olan tonerde çatlama ve soyulma e¤ilimi olaca¤›ndan dijital yaz›c›lardaki imajlar›n k›r›m ifllemi iyi yap›lmayabilir. Resimlerin k›r›m alanlar›yla çak›flmayaca¤› flekilde

iflinizin tasar›m›n› yap›n veya bu alanlardaki resimli bölgeleri azalt›n. E¤er tasar›m›n›z bir katlama ile çak›fl›rsa, katlama öncesi ka¤›tlar›n pilyajlanmas› muhtemel çatlamalar›n azalt›lmas›na yard›mc› olabilir. Katlama öncesi kapa¤›n laklanmas› veya lamine edilmesi bu problemin önlenmesine yard›mc› olabilir. Ancak bu ifllemiflin toplam maliyetini artt›racakt›r. Hangi malzeme ve özel laklar›n veya laminasyonlar›n uygulaman›z için en uygun oldu¤unu hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün. Bas›lan doküman ciltlenecekse, ka¤›d›n dokusuna yani su yönüne dikkat edin. Dokuman›z›n cildi, ka¤›t su yönüne dikey de¤il, paralel olmal›d›r. Ka¤›t su yönü ka¤›t liflerinin dizildi¤i yöndür. 8.5” x 11” kesimli ka¤›tta (kapaklar de¤il) doku normal olarak en uzun kenarla paralel bir flekilde olacakt›r (buna “doku uzunlu¤u” denir). Kapaklar ve daha büyük malzemelerde su yönü normal olarak k›sa kenara paralel olacakt›r (“k›sa doku”) Bu kapa¤›n daha iyi ciltleme için düz konumda olmas›n› sa¤lar. Kapakta, su yönünün ciltlemeye paralel olmas› kapa¤›n aç›k konumda olmas›n› sa¤larken, su yönüne karfl› ciltleme ise aç›ld›¤›nda kapa¤›n aniden kopmas›na neden olacakt›r. Oluflturmadan önce doküman›n›z›n son halini göz önüne al›n. Ve bunun sizin bask› sonras› tercihlerinizi ve baz› tasar›m parametrelerini belirlemesini sa¤lay›n.

3. Do¤ru Ka¤›d› Kullan›n Ofset bask›da kullan›labilecek genifl bir çeflidi mevcuttur. Bunlar›n tamam› ka¤›t hamurundan yap›lmam›flt›r.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 75

H›zl› ‹puçlar› Genellikle ofset bask› için uygun olan tüm malzemeler dijital bask› teknolojisiyle uyumlu de¤ildir. Polyester tabanl› malzemeler (diyapozitifler v.b) baz› problemlere neden olabilirler. Yumuflak, birinci kalitede beyaz ka¤›t genellikle en do¤ru seçimdir. Bu, dijital yaz›c›lar›n ço¤u taraf›ndan kullan›lan mürekkep, ka¤›tta yay›lan mürekkebin aksine ka¤›d›n yüzeyine yap›fl›r. Daha yumuflak bir ka¤›t, daha yüksek bir kalite sa¤layacak flekilde mürekkebin ka¤›t yüzeyini kavramas›n› sa¤lar. Genellikle a¤›r bir yap›lar› oldu¤undan ve dijital makineyi kirletebilen lifleri gevfletebilece¤inden, geri dönüfltürülmüfl ka¤›tlar› kullanmaktan kaç›n›n. Ayr›ca kufle ka¤›tlarla baz› dijital yaz›c›larda sorun yaflanmaktad›r. Malzeme a¤›rl›¤› da bir sorundur. Baz› dijital yaz›c›lar, a¤›r malzemelerin aksine daha hafif malzemelerde daha iyi sonuç vermektedir, baz›lar› ise 100-Ib kapak malzemelerine rahatl›kla bask› yapabilmektedir. Teknik özellikler hakk›nda bilgi almak için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Son olarak, ka¤›d›n nem içeri¤i ve ka¤›t tozunun miktar›ndan kaynaklanan baz› problemler olabilir. Ka¤›ttaki nem dijital cihazlar›n ço¤unda problem yaratabilir. Hizmet sa¤lay›c›n›z›n, kullan›mdan 24 saat önce, ka¤›tlar› ›s› kontrollü bir alanda (sabit s›cakl›k ve nem) muhafaza etti¤inden emin olunuz. Tüm ka¤›tlar belirli oranda ka¤›t tozu içermektedir, ancak baz› ka¤›tlarda di¤erlerine nazaran daha fazla ka¤›t tozu bulunmaktad›r. Hizmet sa¤lay›c›n›z bu konularla ilgili sizi bilgilendirebilir. E¤er iflinizi hizmet sa¤lay›c›n›n hiç deneyimi olmayan bir malzeme ile üretmek istiyorsan›z, uyumlulu¤u garantilemek için bir ön-üretim testi yapman›z mant›kl› olabilir. Bask› esnas›nda yeni ka¤›tlar› denemeyin.

4. Zeminler, Degradeler ve Renkler Dijital yaz›c›lar bir imaj oluflturmak için spesifik elektrostatik özellikleri olan bir mürekkep cinsi kullan›rlar. Dijital teknolojilerin ço¤u mürekkebi malzemeye aktarmak için bu özellikleri kullan›r. Bu nedenle dijital yaz›c›lar, di¤er bask› cihazlar› gibi büyük düz renk alanlar›n›/tonlar› veya karma renkleri basamayabilir. (Dijital cihazlardaki artan geliflmeler sayesinde bu daha az bir sorun haline gelecektir) Baz› kifliler Photoshop veya baflka bir yaz›l›m kullanarak düz zeminli bölgelere noise eklemek suretiyle bu sorunu gidermekteler. Bu taktik sorunu düzeltebilir, ancak ayn› zamanda düz alanlar›n›z› lekeli hale getirebilir. Sizin için en iyi olan seçene¤i tespit etmek için biraz deneyim kazanman›z gereklidir. Tavsiyeleri için hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Dijital bask› makineleri, geleneksel bask› makineleriyle ayn› flekilde imajlar› oluflturmazlar. Baz› malzemeleri kullan›rken degradeler, renk kar›fl›mlar› ve degradeler boyunca yumuflak geçiflleri oluflturman›n zor oldu¤unu görebilirsiz. Bu karma renklerdeki varyasyonlar›n daha az görünmesini sa¤lamak için bit efllem düzenleme yaz›l›m›n›z ile bunlara “noise” veya “gaussian blur” efekti uygulayabilirsiniz. Ayr›ca çok koyudan çok aç›¤a geçen geçiflleri izleyin, sorunlar›n ço¤una bunlar neden olacakt›r (daha önce anlat›lan “Tasar›m ‹le ‹lgili Konular” bölümünde daha spesifik bilgiler mevcuttur). Dijital bask› makinelerinin ço¤u ofset bask› makinelerinden daha fazla proses renk aral›¤› üretebilse bile, bu makineler sadece dört renk mürekkep kulland›klar›ndan, gerçek spot renkleri basamazlar. Bununla birlikte, dijital makinelerin daha büyük CMYK renk aral›¤› daha fazla spot renk üretebilmelerini sa¤lar. En yeni dijital bask›

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 76

makinelerinde tavsiye edilen ifl ak›fl›, tasar›mlar›n›zda spot renklerin belirtilerek kullanmakt›r. (örn. Pantone Matching System renkleri) RIP daha sonra bunlar› tan›yacak ve bir renk oluflturma sözlü¤ündeki özel spot renklere baflvuracakt›r. Bu ifllem bask›da en uygun renk uyumlulu¤unu sa¤layacakt›r. Ayr›ca hiçbir spot rengin ad›n› de¤ifltirmeyin. E¤er genifl siyah zeminleri basmak isterseniz, ofset bask›da yayg›n olarak kullan›lan “rich black” CMYK ayarlar›n›n varyasyonlar›n› kullanman›z faydal› olabilir. Farkl› dijital bask› makinelerinin zengin siyah renkler için farkl› toleranslar› vard›r. Baz› dijital bask› makineleri CMY’leri kar›flt›rarak elde ederlerken, di¤erleri sadece 100K kullanarak en iyi siyah rengi oluflturabilirler. Baz› cihazlar için 30C 15M 15Y 100 K ve hatta 10C 0M 0Y 100 K2’y› deneyin. Hizmet sa¤lay›c›n›z do¤ru renk kar›fl›mlar›n› seçmenizde size yard›mc› olacakt›r.

5. Register Ayar› Ofset bask›y› bilen tasar›mc›lar hassas ön arka register ayar›na al›fl›k olabilirler. Dijital bask› makineleri genellikle benzer toleranslar› muhafaza edemeyeceklerdir. Tipik bir dijital bask› makinesi yaklafl›k 1 veya 2 milimetre register tolerans›n› koruyabilir. Bunun tasar›m›n›zda sorun yarat›p yaratmayaca¤›n› tespit etmek için bir test bask›s› yap›n. Daha sonra tasar›m›n›zda de¤ifliklik yapman›z gerekti¤ine karar verebilirsiniz veya farkl› bir bask› sistemini düflünün. Bu önerileri mümkün oldu¤unca unutmamaya çal›fl›n ve kullanaca¤›n›z bask› makinesinin özelliklerine göre iflinizin tasar›m›n› yap›n. Böylelikle bask› sonucundan daha çok memnun kalacaks›n›z.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 77

Ç›k›ﬂ Hatalar›n›n 5 Nedeni Dosyan›z›n do¤ru bas›lamamas›n›n pek çok nedeni vard›r. ‹stedi¤iniz sonucu alamaman›z›n en önemli 5 nedenini aﬂa¤›da bulabilirsiniz.

1. Eksik Fontlar Font problemleri, di¤er bask› öncesi sorunlar›na nazaran sizi ve hizmet sa¤lay›c›n›z› daha fazla u¤raflt›racakt›r. Fontlar ile ilgili hususlara özel olarak dikkat etmeniz sizin lehinizedir. Mümkün oldu¤u ölçüde çal›flman›zda bir font tipi, ve tercihen de Type 1 fontlar› kullan›n. Bask› endüstrisinde fiili bir standart vard›r ve özellikleri pek çok hizmet sa¤lay›c› taraf›ndan iyi bilinmektedir. Type 1 fontlardan sonra, e¤er bir PC tabanl› bilgisayarda çal›fl›yorsan›z, bir sonraki seçiminizin TrueType Fontlar olmas› büyük olas›l›kt›r. TrueType fontlar, hizmet sa¤lay›c›lar›n ço¤u taraf›ndan kabul edilmektedir. Bu konu ile ilgili hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. Bir ofis program›nda kullan›lan TrueType fontlar, tasar›m esnas›nda tan›mlanan bask› cihaz› nihai bask› cihaz›ndan farkl› ise, yine sorun ç›karabilir. Bu sorunu gidermenin bir yolu dosyalar›n ç›k›fl› için hangi makinenin kullan›laca¤›n› tespit etmek ve tasar›m›n›z›n bafl›ndan itibaren bu yaz›c›y› PC’nizden varsay›lan yaz›c› olarak atamakt›r. Böylelikle fontlar, hizmet sa¤lay›c›ya gönderildi¤inde sorun yaratmayacakt›r. Fontlar baflka bir sefer yine sorun ç›karabilir. Dosyan›n PDF format›nda gönderilmesi metin taflmalar› sorununu önlemenin bir di¤er yoludur. Di¤er font tipleri daha yeni olan Open Type fontlar› içermektedir. Bu kitab›n

yaz›ld›¤› süre zarf›nda tüm hizmet sa¤lay›c›lar›n Open Type fontlar› desteklemedi¤ini bilmeniz gereklidir. Son olarak, hizmet sa¤lay›c›ya göndermek üzere dosyalar›n›z› düzenlerken “Fonts” isimli bir klasör oluflturun ve doküman›n›z içinde kulland›¤›n›z tüm fontlar›n bir kopyas›n› bu klasöre kopyalay›n. Ayr›ca, Type 1 kullanman›z halinde kulland›¤›n›z ekran ve yaz›c› fontlar›n›n her ikisini de temin edin ve grafik dosyalar› içinde bulunan tüm fontlar› dahil edin. Bu genel/kabul edilmifl olan bir metodolojidir, ancak, font üreticileri bu ifllemi yasal olarak yapman›za izin vermeyebilir. Emin olmak için font lisans anlaflmas›n› okuyun ve tavsiyelerini ö¤renmek için hizmet sa¤lay›c›n›z ile görüflün.

2. Resim Problemleri Tasar›m›n›zda kulland›¤›n›z resim dosyalar› genellikle en çok problem ç›karan ö¤elerden biridir. Eksik resimler, ba¤lant›s› olmayan resimler, düflük çözünürlüklü resimler, çözünürlü¤ü çok yüksek olan resimler ve yanl›fl dosya tipleri as›l sorunlar› oluflturmaktad›r. Kifliler, ifllerini gönderirken tüm resimleri eklemeyi unutmalar› nedeniyle eksik resimler sorun yaratmaktad›r. “Resimler” isimli bir klasör oluflturun ve tüm resimlerinizi bu klasör içine yerlefltirdi¤inizden emin olun. Tasar›m programlar›, baflka bir yere aktar›lmalar› halinde belirli bir resime olan ba¤lant›y› kaybedebilirler; göndermeden önce resim ba¤lant›lar›n› kontrol edin. Tasar›mc›lar düflük çözünürlüklü (sadece konumland›rma veya FPO) imajlarla çal›flt›klar›nda, ifllerini gönderirken ço¤u zaman yüksek çözünürlüklü resimlerin tamam›n› eklemeyi

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 78

unuturlar. Bu durumda ifller bas›lacakt›r, ancak sadece düflük çözünürlüklü imajlar bas›laca¤›ndan resimler yanl›fl olacakt›r. Yüksek çözünürlüklü resimlerinizi de ekledi¤inizden emin olun. Çok yüksek çözünürlük de sorun yaratabilir. Çoktonlu resimlerinizin taranmas› için ballpark çözünürlük mevcuttur. Genel olarak kabul edilen kural, nihai ç›k›fl LPI’›n›z›n iki kat›d›r. Bu, küçültme/büyültme yap›lmaks›z›n resimler için yaklafl›k 300 dpi’d›r. Neden 300 dpi? Resimlerin daha düflük çözünürlükte taranmas› daha da düflük çözünürlü¤e ve düflük resim kalitesine sebep olacakt›r. Çok yüksek çözünürlük, riplenmesi gereken oldukça büyük dosyalar yarat›r ve bu da iflleme yönelik problemlere neden olur. Ayr›ca tüm RIP/yaz›c› kombinasyonlar› kendilerine ait bir çözünürlük de¤erine sahiptir. E¤er çok yüksek çözünürlü¤e sahip bir imaj gönderirseniz, ekstra veriler her koflulda at›l›r. Bu hususlar› hat›rlay›n›z, imajlar›n›z› kalitede bir bozulma olmayacak olan ve RIP iflleminin kolay gerçekleflece¤i bir çözünürlükte taray›n. (Bu konu ile daha fazla bilgiye bu kitab›n önceki bölümlerinden ulafl›labilir). Tereddütte olman›z halinde, hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n, bekleyin ve her koflulda hizmet sa¤lay›c›n›za dan›fl›n. ‹fllerini yapmalar›na yard›mc› olan bir sorudan rahats›z olmayacaklard›r.

3. EPS Dosyalar›n›n Eklenmesi Bir EPS dosya içine baflka bir EPS dosyas›n›n eklenmesi problemlere neden olabilir. Bu yap›l›rken, RIP için daha fazla ifl yüküne neden olan son derece karmafl›k bir imaj oluflturulabilir ve ayr›ca dosyan›n uygun olmayan bir flekilde ifllem görmesine neden olabilir. Bu, örne¤in, bir çiçek buketinin EPS clipart’›n› baflka bir karmafl›k EPS içine

yerlefltirdi¤iniz bir tasar›m oluflturdu¤unuzda karfl›laflabilece¤iniz bir durumdur. Problem, buket tasar›m›n›n on bin vektör noktas› içermesidir. Tasar›m›n›z›n karmafl›kl›¤›n› artt›rman›z daha uzun RIP süresine neden olacakt›r. Günümüzdeki daha h›zl› RIP’ler bu türden dosyalarla kolay ifllem yapabilir, ancak dosyay› kullanana de¤in emin olamazs›n›z. Ayr›ca, bir font içeren vektörel bir görüntüyü eklemek mümkündür. E¤er bu fontu “Fontlar” klasörünüze eklemezseniz, büyük olas›l›kla bir font sorunu gerçekleflecektir ve ç›k›fl› al›n›rken dosyan›z do¤ru gözükmeyecektir. Özetle, mümkün oldu¤unca EPS dosyalar›n› di¤er EPS dosyalar›n›n içine eklemeyin.

4. Karmafl›k Vektör Dosyalar› Vektör dosyalar›, bir imaj› tan›mlayan noktalar dizisi ve matematiktir. Baflar›l› bir flekilde RIP’lenmeyecek olan çok say›da nokta içeren bir vektör dosyas› bile oluflturmak mümkündür. Çözüm: Mümkün oldu¤unca resimlerinizi basitlefltirin, daha az nokta, daha az degrade ve desen ekleyin ve ekstra bilgi koymamaya dikkat edin vb. (daha az nokta daha düflük çözünürlük anlam›na gelmez, vektör çizimleri çözünürlükten ba¤›ms›zd›rlar).

5. Resim Renk Evreni Dijital bask› makineleri çeflitli renk evrenlerini kullanabilirler: RGB, spot renkler, CMYK ve gri ton. Bu özellik daha genifl renk evreni ve belirli renklerin üretiminde daha dengeli bir ifl ak›fl› sa¤lar. Ancak, her bir renk evreninin farkl› bir flekilde tercüme edildi¤ini ve beklenmeyen sonuçlar al›naca¤›n› anlamayan kifliler için bu avantajlar s›k›nt› yaratabilir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 79

H›zl› ‹puçlar› Baz› spot veya RGB veriler bask› makinesinin renk evreni d›fl›nda kalarak sorun yarat›r. Bu bilgileri basmak için, renkler, renk evreninin içindeki en yak›n renge dönüfltürülür. Bu resimde görünür de¤iflikler oluflturabilir ve istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Bu verilerin baz›lar›nda yada tamam›nda renk dönüflümünün sonuçlar›n› de¤ifltiren renk profillerinin kullan›lmas› iflleri daha karmafl›k hale getirebilir. ‹laveten, operatör bu profilleri RIP’te kabul edebilir veya iptal edebilir. Sizin ifl ak›fl› gereksiniminize ba¤l› olarak, CMYK haricindeki renk evrenlerinin avantajlar›n› kullanabilir, potansiyel renk de¤iflimleri, dahili profiller veya di¤erleri ile u¤raflabilir ve RIP’te (ilave birkaç RIP seçeneklerinin yan› s›ra) bu profilleri koruyabilir veya iptal edebilirsiniz. Evet tüm bunlar karmafl›kt›r, ancak size farkl› ifl ak›fl› avantajlar› sa¤larlar. Bir taray›c› veya dijital kamera ile elde edilen spot renk veya RGB rengi olsun, sonuçta her fley CMYK’ya dönüfltürülmektedir. RIP’lerin ço¤u renklerin nas›l spottan CMYK’ya veya RGB’den CMYK’ya ve hatta CMYK’dan CMYK’ya dönüfltürülece¤i ile ilgili karar verirler. RIP’inizin renk dönüflümlerini nas›l gerçeklefltirdi¤i, operatörün ne yapmas› gerekti¤i ve içerik oluflturucular›n dosyalar› nas›l haz›rlamalar› gerekti¤i konular›nda biraz düflünmeniz sizin renk beklentilerinizi belirlemenizi ve üretkenli¤inizi artt›rman›z› sa¤layacakt›r.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 80

Özet Bu kitapta, dijital bask› makinelerinde ç›k›fl› al›nacak olan tasar›mlar›n haz›rlanmas›na yönelik çok çeflitli konular› anlatt›k. Ancak sadece çok genel bilgiler verebildik. Bunun yaln›zca bask› öncesi yöntemlerine bir girifl oldu¤unu hat›rlay›n›z. ‹lgili bölümlerdeki konular›n ço¤unu ayr›nt›l› bir flekilde ele almak ciltler dolusu kitab› gerektirirdi. Ve daha sonra ise teknolojideki geliflmeler birkaç y›l veya ay içinde iletti¤imiz içerikleri geçersiz hale getirebilirdi. Bask› teknolojisindeki ilerlemeler bu ticari alan› oldukça ilginç hale getirmektedir. Bu, yeni f›rsatlar oluflturup di¤erlerini geçersiz hale getirerek çok yak›n›n›zda sürekli olarak de¤iflmektedir. Ve böylelikle sizin de dinamik olman›z› sa¤lamaktad›r. Özel bir konu hakk›nda daha fazla bilgi edinmek isterseniz, araflt›r›n, internette arama yap›n, konu ile ilgili kitaplar› edinin veya bir seminere kat›l›n. Bask› endüstrisi ile ilgili neredeyse s›n›rs›z bir bilgi mevcuttur. Grafik ‹letiflimleri Endüstrisi, g›da ve giyimden sonra dünyadaki üçüncü büyük endüstridir. Grafik iletiflimleri,

fikirlerimizi ve bilgimizi paylaflma yolumuzdur. Bu endüstri sayesinde her birimizin ö¤renebilece¤inden daha fazlas›n› ö¤renebildik. Art›k tüm bilgileri edindiniz, peki bu bilgileri nas›l kullanacaks›n›z? E¤er bir tasar›mc›ysan›z, bu bilgileri kendi dosyalar›n›z› haz›rlarken kullanabilirsiniz. Böylelikle daha iyi dosyalar› oluflturacak ve daha iyi sonuçlara ulaflabileceksiniz. E¤er bir hizmet sa¤lay›c›ysan›z, müflterilerinizi en az çabayla en iyi kaliteye nas›l ulaflabilecekleri hususunda e¤itmek üzere bu bilgileri kullanabilirsiniz. Bu, onlar›n daha iyi dosyalar› oluflturabilmelerine yard›mc› olacak ve sonuçta sizde bask› sorunlar›yla daha az karfl›laflacaks›n›z. Ana fikir, müflterilerinizin istedikleri sonuçlara ulaflabilecekleri flekilde ifl ak›fllar›n› ve al›flkanl›klar›n› gelifltirmelerine yard›mc› olmakt›r. Bu çabalar bir hizmet sa¤lay›c› olarak sizlerin lehine olacakt›r, çünkü müflterileriniz hizmetinizden daha memnun kalacak ve muhtemelen size daha fazla ifl gönderecektir.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 81

Internet Ba¤lant›lar›/Kitaplar Daha fazla bilgi edinebilece¤iniz baz› Internet adresleri ﬂunlard›r:

Yaz›l›m Adobe—www.adobe.com www.adobe.com/print/main.html www.adobe.com/support/main.html QuarkXPress—www.quark.com Colorspace Calculators—www.brucelindbloom.com Xerox Corporation—www.xerox.com

Donan›m Apple Computer—www.apple.com CREO—www.Creo.com Xerox Corporation—www.xerox.com

E¤itim Rochester Institute of Technology—www.rit.edu GAIN-GATF—www.gatf.org International Color Consortium—www.color.org Color Gear—www.chromix.com/colorgear Apple Computer—www.apple.com Ollé—www.olle.com www.about.com (masaüstü yay›nc›l›k)

Tasar›m AIGA—www.aiga.org Creative Mac—www.creativemac.com

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 82

‹ndeks A

Aliasing 74, 76

Ön arka bask› 32, 40

Bitmap 8, 9, 13, 19, 65, 74, 77 Bask› Öncesi Kontrol 54, 55, 56

PDF 4, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 67, 77 PDL 10, 27, 77 PPD 59, 61

CÇ Clipping Path 13, 74 CMS-RYS 43, 49, 51, 52, 74 CRD 49, 75 Cihaz Renk Evreni 44, 45, 46, 47, 48, 50, 51, 65 Çoktonlu 16, 21, 31, 33, 47, 68, 74, 76 Çizimler 16, 17, 21, 74, 76 Ç›kart›c› Renk Kar›ﬂ›m› 44, 68, 78

D DFE 10, 75 Dots Per Inch 17, 38, 75 DTP-MÜY 8, 12, 13, 16, 24, 43, 51, 54, 58, 59,75 Dubleks 32

E EPS 11, 13, 50, 52, 68

K Kesim paylar› 29,30 Kalibrasyon 43, 50, 52, 74 Karakterizasyon 43, 50, 52, 74 Kayma 24, 30, 75 K›rp›nt›lar 17

L Linework 48 Lossless 12, 13, 14, 76

M More 19

R Renk Yönetim Sistemi 49, 50, 52, 74 Renk Profili 50, 74, 75 Renklendirici 26, 31, 33, 45, 48, 50, 64, 65 Renk Evreni 47, 48, 49, 58, 68 RGB 16, 43, 44, 45, 47, 48, 68, 69, 74, 76, 78 RIP 6, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 27, 31, 34, 39, 48, 49, 52, 55, 60, 61, 65, 68, 75,77, 78

S Spot Renk 16, 46, 48, 49, 65, 78

T TIF 13, 78 Toplamsal Renk Kar›fl›m› 45, 68, 74 Tram Noktas› 38, 39 Tram 18, 19 Trapping-fiiflirme 23, 25, 32, 78 TrueType 10, 11, 12, 75, 78 Type 1 10, 11, 12, 67, 75, 78

Y Yeniden boyutland›rma 19, 21, 78

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 83

Kitaplar

Kitaplar Aﬂa¤›da konumuzla ilgili baz› kitaplar›n bilgilerini bulabilirsiniz Preflight, Avoiding Costly Printout Problems Through Proper File Preparation, Yazar: Peter I. Muir. The Very Last Designers Guide to Digital, On-Demand, and Variable-Data Color Printing, Yazarlar: David Clark and Frank J. Romano. Print Publishing Guide, The Essential Resource for Print Publishing, Yay›nevi: Adobe Press

Tescilli Ticari Markalar ve Ticari Markalar Adobe Photoshop Adobe Illustrator Adobe InDesign Adobe Pagemaker Adobe Framemaker Adobe Distiller Corel Draw Corel WordPerfect Corel PhotoPaint Enfocus Pitstop Extensis Preflight Pro Macromedia Freehand Marksware Flightcheck Microsoft Word QuarkXPress Xerox

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 84

Sözlük Absolute Kolorimetrik – Amac› renkler aras›ndaki iliflki pahas›na renk tutarl›l›¤›n› korumakt›r. fiirket logolar› için ve özel bir rengin mümkün oldu¤unca ona yak›n oluflturulmas› gerekti¤inde kullan›l›r. Hedef renk aral›¤›n›n içindeki renkleri de¤ifltirmez, ancak renk aral›¤›n›n d›fl›ndaki renkler iptal edilir. Aç›ktonlar – Bir imajdaki %25’e kadar olan aç›k tonlar› tan›mlayan terim Aliasing – Düflük çözünürlüklü bilgisayar grafik imajlar›n›n basamakl› veya piksellenmifl görünümü. Bu, bir grafik imaj› kendi çözünürlü¤ünün destekleyebilece¤inden daha fazla büyütüldü¤ünde (ölçüsünün büyütülmesi) gerçekleflen bir durumdur ve veri bloklar›n›n görünür hale gelmesini mümkün k›lar. Anti-Aliasing – Dijital basamaklanmay› gizlemek için çapraz çizgilerin köflelerine ard›fl›k hafif piksellerin dijital olarak eklenmesidir. Bask›ya Haz›r Dosya – PostScript dili dosyas›na dönüfltürülen ve bask› için bir RIP’e gönderilmeye haz›r olan bir bilgisayar dosyas›d›r. Bask›ya haz›r dosyalar bask› için gereken tüm bilgileri, fontlar› ve grafikleri içerirler. Bit – 0 veya 1 ile temsil edilen bir ikili bilgi hanesidir ve tüm bilgisayar sistem verilerinin temel oluflturma blo¤udur. Bit Derinli¤i - Bir rengin ton derinli¤ini temsil etmek için gereken veri miktar›d›r. Tipik bit derinli¤i, çizimler için 1 bit, gritonlu imajlar için 8 bit, RGB renkli imajlar için 24 bit ve CMYK için 32 bit’tir. Bitmap - Bilgisayar imaj› verilerini X/Y düzleminde bireysel noktalar olarak temsil edecek flekilde oluflturulan imajd›r. Clipping Path - Bir grafi¤e ve sürekli tonlu bir imaja ba¤l› olan bir vektör

yoludur. Bu yol, bas›lmayacak olan bölgeleri gizler (veya keser). CMYK – Cyan, Magenta, Sar› ve Siyah. Renkli imajlar›n bas›m› için kullan›lan ç›kar›msal temel renklerdir. Ayr›ca trikromi ya da proses renkler olarak da bilinir. Color Rendering Dictionary (CRD) – Bir PostScript yaz›c› taraf›ndan kullan›lan ç›k›fl profilidir. Bir bask› cihaz›nda renklerin nas›l oluflturuldu¤unu tan›mlamak için kullan›lan bir arama tablosudur. Creep-S›rt pay› – Bir formadaki sayfalar›n istiflenmesi nedeniyle forman›n içteki sayfalar›n›n d›fla do¤ru kaymas›na denir. Crop-K›rpma – ‹maj›n çevresindeki bilgileri atarak bu imaj›n ölçüsünü küçültme ifllevidir. Çeyrek Tonlar – %25’lik ton dilimlerini tan›mlayan terimdir. Örne¤in üç çeyrek tonlar %50-%75 aras›n› belirtir. Ç›kart›c› Renk Kar›fl›m› - Tüm bas›l› malzemeleri oluflturmak için kullan›lan bir yöntemdir. Ç›kart›c› renkler, cyan, magenta, sar›’dan (CMY) oluflmaktad›r. Ç›kart›c› renkler, ›fl›k bas›l› yüzeyden yans›d›¤›nda, ›fl›¤›n bir bölümü yüzey taraf›ndan emildi¤inde (ç›kar›ld›¤›nda) oluflturulurlar ve biz ›fl›¤›n kalan k›sm›n› görmekteyiz. Çoktonlu ‹majlar (CT) - Bir dizi renk veya gri ton ile temsil edilen imajlard›r. Çoktonlu yada süreklitonlu imajlar olarak adland›r›l›r. Bu imajlar çizim veya foto¤raf olabilir ve renkli veya gri tonlu olarak temsil edilebilirler. Çoktonlu imajlarda tramlama ifllemi henüz yap›lmam›flt›r. Descreening – Tarama esnas›nda bir imajdan more desenlerinin ç›kar›lmas› veya giderilmesidir. Dijital Ön ‹fllem (DFE) – bak›n›z RIP Dithering (Tonlama) – Bir, ara ton de¤erinin efektini oluflturmak için nokta

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 85

Sözlük veya piksel desenlerini kullanma tekni¤idir. Dmax – Bir imaj içindeki Maksimum Dansite. Shadow Point’e bak›n›z. Dönüfltürme – Bir cihaz taraf›ndan oluflturulan renkleri baflka bir cihaz›n renk evrenine uyarlama ifllemidir ve iki cihaz aras›nda bilgi aktar›m› oldu¤unda gerçekleflir (örn. taray›c›dan ekrana, veya ekrandan yaz›c›ya). Renk evrenine dönüfltürmeleri, CIELAB veya CIEXYZ gibi cihazlardan ba¤›ms›z renk evrenlerinde gerçeklefltirilir. DPI – Dots Per Inch - Lazer yaz›c›lar ve film pozlay›c›lar›n ç›k›fl bask› çözünürlü¤ünün bir ölçüsüdür. Dubleks – (Ön arka bask›) Ka¤›d›n her iki yüzüne bask› yap›lmas›d›r. EPS – Encapsulated PostScript. Bir EPS uyumlu uygulama içine yerlefltirilebilen ba¤›ms›z bir tasar›m sayfas›n› tan›mlamak için kullan›lan PostScript Sayfa Tan›m Dili’nin alt kümesidir. Film Ç›k›fl Cihaz› - Bilgisayardan gelen verileri film yada kal›p üzerine pozland›ran bir cihazd›r. Fontlar – Bir dokümandaki alfa say›sal bilgilerin temsil edilmesidir. Kullan›labilecek yüzlerce farkl› font tipleri mevcuttur. PostScript Type 1 ve TrueType en yayg›n kullan›lan iki ayr› font tipidir. Gamma Düzeltme – Bir doküman›n ara tonlu bölgelerinin daha aç›k veya daha koyu hale gelmesiyle sonuçlanan kontrast ölçüsüdür. GCR / UCR – Gray component replacement/ under color removal – Renklerin görsel ifadesini korurken Cyan, Magenta ve Sar›’n›n Siyah ile de¤ifltirilme yöntemidir. Griskala – Gri rengin baz› tonlar›ndan oluflan çoktonlu imajd›r. HSB/HSL – Renk (Hue), SaturasyonDoygunluk ve Parlakl›k/ Aç›kl›k taraf›ndan tan›lanan renkler.

ICC Profili – Renkli bir ifl ak›fl›nda bir cihaz›n (örn. taray›c›, yaz›c›, ekran) matematiksel renk özelliklerini içeren bir dosyad›r. ICC profilleri baz› renk yönetim sistemleri ile birlikte kullan›l›r. Jaggies - Bak›n›z Aliasing Kalibrasyon – Bir cihaz›n performans›n› ölçme ve ayarlama ifllemidir. Kalibrasyon cihaz›n performans›n› istenilen seviyeye getirir ve bu ifllem genellikle bir spektrofotometre ve densitometre kullan›larak yap›l›r. Karakterizasyon – Belirli bir cihaz›n renk evrenini tan›mlama ifllemidir. Taray›c›, ekran, yaz›c› ve dijital kameralar›n kendine has bir renk evreni bulunmaktad›r. Cihazlar, bir spektrofotometre ve özel yaz›l›m kullan›larak, bu spesifik cihaz için bir renk profili (ICC profili) oluflturmak suretiyle tan›mlan›r. Kesim Paylar› – ‹maj nihai ölçünün s›n›rlar›n› aflacak flekilde (imaj ka¤›d›n kenarlar›ndan taflma yapmaktad›r) bas›ld›¤›nda gerçekleflen durumdur. Kesme Pay› – (Gutter Margin) Bofl alan veya bask› alan›ndan cilt alan›na kadar olan iç pay k›sm›d›r. Kontrast – Bir imajdaki en aç›k ve en koyu tonlar aras›ndaki parlakl›k fark›d›r. Koyu Nokta - Özel bir ç›k›fl cihaz› için mümkün olan en koyu tonda bas›lacak bir imaj içindeki örneklerdir. Bu noktan›n alt›ndaki ton de¤erleri tam siyah olarak bas›l›r. Laminasyon – Laminasyon, bir dokümana ince plastik filminin tatbik edilmesidir. Bu film doküman›n dayan›kl›l›¤›n› artt›r›r ve genellikle kitap kapaklar›nda kullan›l›r. Line Art – Traml› olmayan bas›lm›fl herhangi bir grafik imaj›d›r. Line art, bir veya daha fazla renkten oluflabilir. Look Up Table (LUT) – ‹majlar› bir renk evreninden bir di¤erine dönüfltürmek için kullan›lan bir referans tablosudur. Lut’lar iki ayr› veri seti aras›ndaki iliflkiyi tan›mlar.

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 86

Lossless – ‹maj kalitesini bozmayacak flekilde grafik imaj verilerini s›k›flt›rma yöntemidir. Lossy – Resim içindeki baz› bilgileri atarak grafik imaj verilerini s›k›flt›rma yöntemidir. ‹maj kalitesinde bozulma olur. LPI – Lines Per Inch. Bas›lacak ifllerdeki tram s›kl›¤›n› tan›mlar. Masaüstü Yay›nc›l›k (MÜY-DTP) – Bir doküman oluflturmak için metin ve grafikleri düzenlemenizi sa¤layan tüm uygulama programlar›na Masaüstü Yay›nc›l›k yaz›l›m› denir. More – Yanl›fl hizalanm›fl tram aç›lar› ile bask› yaparken oluflan istenmeyen desenlerdir. Daha önce tramlanm›fl imajlar taran›rken de oluflabilir. Mottle – Benek yapma, düz rengin büyük, düz bölgelerini basarken meydana gelen eflit olmayan benekli toner uygulamas›d›r.

Perceptual (Foto¤raf) – Foto¤raf imajlar› için kullan›lmaktad›r. Amac›, insan gözü taraf›ndan do¤al olarak alg›lanacak flekilde renkler aras›ndaki görsel iliflkileri korumakt›r. Renkler aras›ndaki iliflkileri korumak için tek renkler tam olarak oluflturulamayabilir. Piksel – Bir bilgisayar ekran›nda bir imaj› oluflturmak için kullan›lan ö¤elerdir. PostScript – Bask› endüstrisindeki dijitallefltirilmifl imaj verilerini tan›mlamak için kullan›lan genel amaçl› bir sayfa tan›m dilidir. PostScript, ticari bask› endüstrisinin standart dili olarak kabul edilmektedir. PPD – PostScript Printer Description, Spesifik bir bask› cihaz› için ç›k›fl seçeneklerini belirlemek için kullan›lan özel bir dosyad›r. PPD’ler bask› cihazlar›n› tan›mlamak için baz› Windows tabanl› programlar ve Macintosh bilgisayarlar taraf›ndan kullan›lmaktad›r.

Nokta Kazanc› – Bask› esnas›nda mürekkep/tonerin ka¤›t içine yay›lmas› ve emilmesinin sonucudur. Özellikle ara tonlarda yo¤un olarak görülmekte ve görüntüyü daha koyu hale getirir.

PPI – Pixel Per Inch – Bir bilgisayar ekran›nda bir imaj oluﬂturmak için kullan›lan piksel say›s›n›n tan›mlanmas›d›r.

Ofset Litografi – Bir imaj› oluﬂturmak için ya¤ bazl› mürekkep ve bask› kal›b› kullanan bir bask› iﬂlemidir.

Print To File - Özel bir bask› sürücüsü kullanarak bir program dosyas›n› bask›ya haz›r bir dosyaya dönüﬂtürme iﬂlemidir.

Ortaton – Aç›k ve koyu tonlar›n aras›nda kalan %25ila %75 aras›n› tan›mlayan bölgedir. Örnek: RGB verilerini bask› için CMYK içine dönüfltürmek için kullan›lan bir tablo. PDF – Adobe Systems taraf›ndan gelifltirilen portable document format file’d›r. Bu dosya tipi doküman›n aktar›lmas›n› kolaylaflt›rmak için tasarland›, çünkü PDF’ler çapraz platformlara uyumludur ve bask› makinelerinden ba¤›ms›zd›rlar. PDF format› ticari bask› endüstrisinde giderek daha fazla benimseniyor. PDL – Sayfa Tan›mlama Dili.

Profil/Cihaz Profili – Bir cihaz›n renk evreninin tan›m›d›r. Bu, cihaza ba¤›ml› CIE modeliyle iliﬂkisi aç›s›ndan yaz›c›n›n veya taray›c›n›n cihaz ba¤›ml› renk evrenini tan›mlayan bir dosya tipidir. Proses Renkler - Proses renklerle bask›da kullan›lan CMYK ana renkleridir. Raster - bak›n›z Bitmap Reflow - Reflow fontlar›n içindeki karakter alan›na etkide bulunur ve istenilenden daha fazla alan ekler. Reflow tüm doküman›n sayfa yap›s›n› de¤iﬂtirebilir. Hizmet sa¤lay›c›n›za

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 87

Sözlük verdi¤iniz dosya içindeki orijinal dosyaya ait bir ö¤e eksik oldu¤unda Reflow oluflabilir. Dijital dosyalar›n›z ile birlikte do¤ru bir bask› prova alman›z bu sorunun tespit edilmesini ve düzeltilmesini mümkün k›lar. Relative Kolorimetri - fiirket logolar› için ve özel bir rengin mümkün oldu¤unca ona yak›n oluflturulmas› gerekti¤inde kullan›l›r. Kaynak renk alan›n›n beyaz noktas›n› hedef renk evreninin beyaz rengi ile karfl›laflt›r›r ve buna uygun olarak tüm renkleri de¤ifltirir. Oluflturulamayan renkler, mümkün oldu¤unca bu renklere yak›n bir flekilde oluflturulur. Renk S›k›flt›rmas› – Bir renk evreninin baflka bir renk evneninde bulunan tüm renkleri üretememesinden kaynaklanan bir renk de¤iflikli¤idir. Absolute veya Relative kolorimetrik oluflturma amac›yla kullan›ld›¤›nda, hedef renk evreninin d›fl›ndaki kaynak renk evreninin de¤erleri hedef renk evrenine s›k›flt›r›l›r. Her iki renk evreni içindeki renkler yaln›z b›rak›l›r. Sonuç olarak, orijinal olarak farkl› olan iki renk art›k ayn› de¤erleri paylaflmaktad›r. Bu görsel renk de¤iflikliklerini oluflturur. Rendering intent – RGB renklerin nas›l bir CMYK renk evrenine dönüfltürülece¤ini tan›mlamak için kullan›lan ayarlard›r. Farkl› doküman tipleri için kullan›lan dört farkl› oluflturma sitili vard›r. Bu dört tip genellikle afla¤›daki flekilde adland›r›l›r: Absolute Colorimetric Relative Colorimetric Perceptual Saturation Renk Profili – Bir renk yönetim sisteminde kullan›lan biçimiyle, ekran gibi bir bilgisayar cihaz›n›n renk özelliklerini içeren bir dosyad›r. Renk Yönetim Sistemi (CMS) – Farkl› girifl ve ç›k›fl cihazlar›nda renk

tutarl›l›¤›n› sa¤lamak için kullan›lan yaz›l›m sistemleridir, bu sistemler vas›tas›yla bas›l› malzemeler orijinallere yak›n hale gelecektir. RGB – K›rm›z›, Yeflil, Mavi, bir bilgisayar ekran›nda verileri görüntülemek için kullan›lan bileflenli ana renklerdir. RIP – Raster Image Processor - Verileri bask› sürecinde kullan›lan bit efllemli imajlara dönüfltüren bir bilgisayar yaz›l›m›d›r. Satürasyon – Bir renk içindeki gri rengin miktar›d›r. Daha az gri, daha çok satürasyonla sonuçlan›r. Saturation (Presentation) – Sunumlarda kullan›lan grafikler için kullan›lmaktad›r. Buradaki amaç, renk tutarl›¤›ndan ziyade rengin canl›l›¤›n› korumakt›r. ‹fllem, kaynak renk evrenini hedef renk evrenine ölçeklendirir, ancak ton yerine nispi satürasyonu muhafaza eder. Sayfa Montaj› – Sayfalar›n›n bir forma halinde konumland›r›lmas›d›r, böylelikle bask›, katlama ve kesim ifllemlerinden sonra tüm sayfalar do¤ru s›rada olacakt›r. Bu terim, ayr›ca, ayn› imaj›n bir tabakaya çoklu olarak bas›lmas›n› tarif etmek için de kullan›l›r. Sharpening (Keskinlefltirme) – Bir imaj içindeki tüm ton farkl›l›klar› aras›ndaki kontrast› artt›rma tekni¤idir. S›k›flt›rma – Bilgisayar verisi dosyalar›n›n ölçüsünü küçültmek için kullan›lan algoritmalard›r. Büyük grafik dosyalar›n› küçültmek için yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Sonra, imaj doküman›n tam köflesine gelecek flekilde, medya nihai ölçüye göre kesilir. Tam bir kesim pay›, tabakan›n tüm dört kenar›na yay›l›r. SPI – Samples Per Inch. Bir taray›c›n›n yakalayabilece¤i inç bafl›na veri noktalar› say›s›n›n bir ölçüsüdür. Spot Renkler – Spesifik bir spot renk sistemine karfl›l›k gelmesi için oluflturulan mürekkeplerdir. Genellikle

-PrepressBook_icturkce.qxd

9/18/07

3:46 PM

Page 88

dört renkli bir ifli güçlendirmek için veya bask› ifli dört rengi gerektirmedi¤inde ve dört renkten daha az renk müflterinin gereksinimlerini karfl›lad›¤›nda kullan›l›rlar. SWOP – Web ofset bask›lar için Amerikan stardart›d›r - Mürekkep, ka¤›t, bask› densiteleri v.b yönelik spesikasyonlar› içeren ofset bask› için bir standartlar setidir. Tekrar Örnekleme – Dosyadan veri ç›karmak veya eklemek suretiyle bir imaj›n çözünürlü¤ünü ve ebad›n› de¤ifltirme ifllemidir. TIF – Tagged image format grafik imaj dosya tipidir. TIF imajlar› pek çok uygulama program› ile uyumlu olan bir çapraz platform dosya tipidir. Ton (Hue) – Bir rengi temsil eden ›fl›¤›n dalga boyudur. Ton, bir rengin en çok de¤iflkenlik gösteren özelli¤idir. Toplamsal Renkler – Bu tüm renkli ekranlar, televizyonlar ve projeksiyon sistemleri taraf›ndan kullan›lan bir renk üretme yöntemidir. Gördü¤ümüz renkleri oluflturmak için üç ayr› toplamsal renk ö¤esi olan k›rm›z›, yeflil, mavi yani RGB bir arada kullan›l›r. Tram Hücresi – Bireysel yaz›c› noktalar›n›n bir grubudur. Renklerin bu nokta gruplar› gözlerimizin farkl› tonlar› alg›lamas›n› sa¤lar. Tram Noktas› – Bir tram noktas›, ›zgara desenine bölünen çoktonlu imaj›n bir temsilidir ve bu imaj› basmak için kullan›l›r. Bu, bir foto¤raf ifllemi kullanarak çoktonlu bir imajlar bask› kal›b›na aktarmak için noktalar›n nas›l kullan›ld›¤›n› aç›klayan eskimifl bir terimdir. Trapping-fiiflirme – Muhtemel register hatalar›n› minimize etmeye yard›mc› olmak üzere bitiflik renklerin birbirlerinin üzerine getirildi¤i bir tekniktir. TrueType Fontlar – Dokümanlar içinde alfa say›sal bilgileri temsil etmek için kullan›lan bir dijital font tipidir. TrueType fontlar, Windows ve Macintosh

bilgisayar platformlar›n›n her ikisinde de yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Type 1 Fontlar – Dokümanlar içinde alfa say›sal bilgileri temsil etmek için kullan›lan bir dijital font tipidir. Adobe Systems taraf›ndan gelifltirilmifl olup, bask› endüstrisi için bir standart olarak kabul edilmektedir. Unsharp Masking – Bir imaj içindeki önemli ton farklar›n›n s›n›r alanlar›ndaki kontrast› artt›rma tekni¤idir. White Point – Kullan›lan ç›k›fl cihaz›n›n bast›¤› bir imaj içindeki en aç›k tondur. Yaz›c› Sürücüsü- Taray›c› veya yaz›c› gibi çevresel bir ayg›t› kontrol etmek veya çal›flt›rmak için kullan›lan bir yaz›l›m bölümüdür.