Maison Sans Souci
technische nota voor be.exemplary
26-06-2019
00 Index
01.
Beschrijving
5
02.
Voorbeeldfunctie en transversale benadering
6
03.
Architecturale en stedenbouwkundige kwaliteit Concept Gecontroleerde dichtheid Gemengdheid Flexibiliteit / evolutief karakter Verhouding tot de stad Bewoonbaarheid Bouwkunde
8
04.
Sociaal
20
05.
Milieu
06.
Kringloopeconomie Beheer van de materiĂŤle hulpbronnen Beheer van het personeel
Sociale cohesie Nieuwe gebruiken Socio-economisch luik Beheer Energie Water Impact van de gekozen materialen Natuurlijke omgeving en biodiversiteit Welzijn, comfort en gezondheid Beheer van het gebouw tijdens de gebuiksfase Mobiliteit
26
38
3
4
01 Beschrijving
Maison Sans Souci is de naam van ons project. Samen kochten we een een rijwoning in Elsene om collectief te wonen in twee entiteiten. Initieel opgevat als een persoonlijke no-nonsense zoektocht naar betaalbaar wonen in Brussel draaide uit op een project waarvan wij vinden dat het een voorbeeld kan zijn voor anderen. Ons doel is niet op zoek te gaan naar extremen binnen bepaalde technische domeinen, daaraan ontbreken de middelen. Wel zijn we er fier op dat we mits enkele gerichte insteken en slimme besparingen ons huis kunnen aanpassen zodat het een antwoord kan bieden aan de energietransitie en tegelijk een model is voor een vernieuwende woonvorm. We doen dit op een manier die universeel is, en aanpasbaar naar de toekomst. Onze woning is niet one-of-a-kind, maar een van de velen. Daarbij doorlopen we ons traject met een beperkt budget, zonder loodzware lening. Op die manier kunnen we van ons huis en ons leven genieten zonder zorgen, Sans Soucis.
5
Sfeerbeeld tuinkamer
6
02 Transversale benadering
Hoe pakken we het thema duurzaam bouwen het best aan? Het aantal facetten en subfacetten die in rekening genomen moeten worden is zo groot dat er moeilijk een eenduidig antwoord op gegeven kan worden. Om voor onszelf de focus te behouden hebben we ons project opgebouwd rond een aantal vraagstellingen waaraan het project in zijn ontwerpfase voordurend getoetst wordt.
Hoe kan een doordachte manier van wonen bijdragen tot duurzaam leven?
Kunnen we met ons project aantonen dat duurzaam renoveren niet zo moeilijk is?
Hoe kunnen we duurzaam wonen betaalbaar houden?
De doorsnee Belg woont in vergelijking met de rest van Europeanen te groot, en vaak in een te lage densiteit. De onmogelijkheid om hiervoor rendabel openbaar vervoer te voorzien resulteert in een grote afhankelijkheid van de auto. De renaissance van de stad is reeds ingezet maar daarnaast vinden wij dat ook het traditioneel wonen zelf in vraag moet gesteld worden. Waar traditioneel wonen inhoudt dat alle behoeften individueel georganiseerd moeten worden en co-living staat voor een doorgedreven collectivisering proberen wij een woonvorm te zoeken die de voordelen van beide koppelt. Deze strategie stelt ons in staat kwaliteiten te bieden aan de woonentiteiten die anders moeilijk te vinden (of heel duur) zijn in de stad. Als typevoorbeeld hiervan onze tuin als rustgevend en biodivers stukje stadsoase. Een woonmodel dat is gestoeld op ‘het delen’ maakt dat er minder ruimte, energie, geld,... benut moet worden om er dezelfde voordelen voor de gebruikers uit te halen. Dat is iets waar wij voor gaan.
Generaliseerbaarheid is hier een keywoord. Onze woning zelf is allesbehalve uniek: het déja-vu gevoel was groot toen we de eerste keer de woning bezochten. Heel wat vrienden en kennissen wonen in een woning met dezelfde typologie. Waar veel mensen eerder als iets negatief zullen zien maakt het voor ons de ideale testcase. Met wel erg simpele ingrepen in de architectuur vergroten we het gebruikerscomfort en vormen we het woonprogramma om van eengezinswoning tot co-house project. Simpele ingrepen betekenen weinig nieuw materiaalgebruik. Combineer dit met een simpele maar efficiënte isolatiestrategie en dat maakt dat we het energieverbruik over de ganse levenscyclus van het gebouw makkelijk onder controle krijgen. Het ultieme einddoel van ons project is dat geïnteresseerden na een bezoek naar huis gaan met de gedachte: “dit kan ik ook!” ... om vervolgens die gedachte om te zetten in de praktijk. Als dat lukt zijn we echt geslaagd in onze opzet.
Als we als maatschappij de klimaatdoelstellingen willen halen, moeten we iedereen meekrijgen in het duurzame verhaal. Als jonge alleenstaanden moeten we ook zelf waken over hoe we ons geld spenderen. Via een reeks slimme maatregelen (de eersten worden eerder al gehint) weten we het budget al vanaf de conceptiefase onder controle te houden. Voor meer informatie verwijzen we hier naar het socio-economische luik in punt 4. In de praktijk komt het er vaak op aan budgetkwesties af te wegen met esthetische/ecologische/ functionele/... wensen. Een voorbeeld is hierbij het buitenschrijnwerk. Dit bevindt zich in prima staat, maar staat wat vreemd in de gevel. In dit geval hebben we ervoor gekozen het schrijnwerk te behouden, en eventueel pas in een latere renovatie te vervangen wanneer het echt nodig is. Andere voorbeelden zijn de radiatoren, het interieur van een gedeeld toilet, bepaalde afwerkingen,... Een coherent geheel van insteken tracht aan te tonen dat duurzaam renoveren niet enkel voor de ‘happy few’ weggelegd hoeft te zijn.
7
A
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.
17.
Niv Niv +4 +4
14.
15. Niv +3 +3 Niv
16.
12. 13.
2.
Niv Niv +2 +2
11.
2.
Niv Niv +1 +1
4.
3. 2. Niv Niv +0 0
5. 1.
8.
7. 6.
Niv Niv -1 -1
10. 9.
8
inkom/fietsenstalling (gedeeld) traphal (gedeeld) gemeenschapsruimte (gedeeld) tuinkamer (gedeeld) slaapkamer (+bureau) (unit A) technische ruimte (gedeeld) wasruimte (gedeeld) werkatelier (gedeeld) berging (gedeeld) badkamer (unit A) leefruimte (unit A) toilet (gedeeld) leefruimte (unit B) slaapkamer 1 (unit B) slaapkamer 2 (unit B) badkamer (unit B) mezzanine (unit B)
03 Architectuur en Stedenbouw
3.1 CONCEPT Als alleenstaande twintiger is het moeilijk een betaalbare woning of appartement te vinden op de Brusselse vastgoedmarkt. Na een periode van vruchteloos zoeken besloten we (Sanne & Matthias) de krachten te bundelen en samen een woning te kopen om hierin een kleinschalig co-housing project op te zetten. Samen werkten we een woonvorm uit waarbij elke eenheid afzonderlijk aan de basisbehoeften van comfort kan voldoen, waarbij de oppervlaktes intiem worden gehouden en verder worden verrijkt door gemeenschappelijke faciliteiten. Individueel wonen in collectiviteit.
Verdeeld over de verdiepingen worden twee co-house entiteiten ingericht. De eerste wooneenheid, van netto ongeveer 60 m² wordt gespreid over drie verdiepingen. Een badkamer vooraan in de kelder met daarboven een slaapkamer op het gelijkvloers en over de hele eerste verdieping een leefruimte en keuken waarbij het werkblad naadloos zal aansluiten op het raam met uitzicht op de tuin. De verticale stapeling genereert een enorm gevoel van ruimtelijkheid. Een nieuwe slanke spiraaltrap voorziet deze triplex van interne circulatie en benadrukt vormelijk het verticale wonen (2).
De woning die we kochten is een smalle rijwoning, bestaande uit 4 bouwlagen (+kelder en zolder). De ruime meerderheid van de klassieke woningen, met hun kenmerkende sequens van kamers, lenen zich goed tot het maken van alternatieve indelingen met slechts kleine architecturale ingrepen. Dit maakt de aankoop ideaal voor ons beperkte budget.
De tweede wooneenheid is een duplex van netto ongeveer 70m² en wordt georganiseerd op de bovenste twee verdiepingen. Deze unit omvat twee slaapkamers, een badkamer en een leefruimte. De twee vloeren worden met elkaar verbonden door het afscheiden van de gemeenschappelijke trap ter hoogte van de tweede verdieping. Bovenaan wordt de entiteit beëindigd met een mezzanin: een rustplek met uitzicht over de wijk (3).
De grootste planmatige ingreep is de afbraak van een bijbouwkeuken en toilet op de gelijkvloerse verdieping. De huidige, piepkleine koer transformeert tot een weelderige tuinkamer die grenst aan een gemeenschapsruimte voor flexibel gebruik. Om de beperkte oppervlakte van de tuinkamer visueel te vergroten zal de achtermuur bekleed worden met alu-panelen met zeer dunne anodisatielaag (1). Deze zal de kleur van het weelderige groen in de tuin overnemen en zo de tuin verder verlengen.
1
2
De twee leefruimtes delen één gastentoilet dat zich precies op het bordes tussen de twee leefruimtes bevindt, hierdoor kunnen we plaats besparen in de entiteiten. Aanvullend wordt er in het project ruimte voorzien voor gemeenschappelijk gebruik. Verdere uitleg hierbij is terug te vinden in punt 4.2.
3
1: Louvre Lens - SANAA 2: Casa do Monte - Banchini & Zamarbide 3: auteur onbekend
9
18
40
8
10
7
1
23
40
8
Flag
ey
7
16
39
3
15
5
3
29
26
1
4
10
0 27
au
du
ct
so
ur
lf
e
in
le
ex
n
co
ns
i(
ist
en
tru
an
te
pl
la
fo
ct
et
ré
nd
e
Co
up
ne
(c
tte
m
)
es
(m
²)
31
8
io
n
5
l
ve
el
rp
s
vit
Musée d'Ixelles
5.
ru
so
ni
uv
ce
eu
tio
an
rfa
ut
la
Pl
42
st
no
su
ha
iso
e
8
F
40
nd
HP
Ma
ge
V
Rue
Le
libr an
3
an
)
11
4
ni 1 ot
o
m
m
m
ph
co
co
co
pt
ve
pt
pt
eu
eu
eu
e
le
'e
au
du
rd
ré
rd
au
ct
so
ga
z
riq
ue
lf
Bib Sans Souci
in
i(
en
él
év
at
io
n)
École 2 Le
ge
nd
e
Fa
École des Arts
ca
de
Ru
e
Sa
ns
Place Blyckaerts
So
uc
i
École Edmont Peeters
at
tra
ns oo
Tr
10
0m
SCHAAL: 1:2000
1m
3.2 GECONTROLEERDE DICHTHEID
Ons project heeft in dit stadium van zijn bestaan als belangrijkste programma wonen, dit in de vorm van co-housing. De twee entiteiten die gecreëerd worden hebben een verschillende focus in termen van gebruikers.
Tentoonstelling
1
gastenslaapkamer
voorleesevent Stap 3: binnenbouwblok als gedeelde tuin
coworking
Stap 2: aantakking van andere cohouse projecten
chillroom
De duplex, bovenaan, heeft twee slaapkamers en is daarom perfect voor stichtende jonge gezinnen. De tweede woonunit richt zich dan weer eerder op jonge professionals. Zo kan de ruimte aan de straat worden ingericht als een werkruimte (evt. met toevoeging van een mezzanine) en zou in een latere levensfase zelfs de hele entiteit in gebruik genomen kunnen worden als een creatief atelier dat zichtbaar is vanaf de straat. De gedeelde ruimte kan dan worden gebruikt voor presentaties aan klanten of als tijdelijke galerij. (1) Een derde type gebruiker zien we als tijdelijke gast in ons project. We zouden graag ons steentje bijdragen aan een maatschappij waarbij respect t.o.v. onze medemens centraal staat. Daarom willen we gedurende bepaalde periodes in het jaar de gemeenschappelijke ruimte gebruiken voor de opvang van hulpbehoevenden. (2)
gastenslaapkamer
Stap 1: onze woning als pilootproject
muziekruimte
Met de afbraak van de huidige aanbouwkeuken verlagen we de dichtheid van ons perceel ten gunste van meer groen. We dromen ervan dat meer en meer woningen uit de buurt dezelfde filosofie delen, en dat op termijn de scheidings-
bbq
Ook ons gebouw is momenteel bestemd als eengezinswoning maar met ongeveer 240 m² aan vloeroppervlakte is de woning naar hedendaagse norm te groot voor één gezin. Daarbij komend is het nodig een antwoord te bieden aan de enorme bevolkingstoename in steden. Op eenzelfde oppervlakte zullen dus meer woningen moeten voorzien worden, maar dit mag niet betekenen dat er ingeboet wordt op woonkwaliteit. In ons project kiezen we resoluut voor co-housing met twee woonentiteiten waarbij voldoende persoonlijke ruimte aangevuld wordt met gemeenschappelijke faciliteiten. Voor een verdere toelichting hierover verwijzen we naar punt 4.2.
muren tussen de tuinen kunnen verdwijnen in het voordeel van één grote gemeenschappelijke tuin te midden van een co-housing cluster. In België is het concept retrofit-cohousing relatief onbekend maar onze woning heeft de ambitie een opstapje te vormen voor een dergelijk project. voorleesevent
Ons gebouw is gelegen in de Sans Soucistraat, vlakbij het museum van Elsene. Deze woonbuurt wordt gekarakteriseerd door de aanwezigheid van kleine en middelgrote rijwoningen, oorspronkelijk gebouwd als eengezinswoning, maar waarvan er velen (onofficieel) zijn opgesplitst in piepkleine studio’s. Het duurzaam wijkcontract Atheneum benoemt dit deel van Elsene terecht als een ‘rijk patchwork van microwijken’, met een gemoedelijke sfeer en rijke diversiteit, dat gelegen is tussen twee sterkte identiteiten: de Europese wijk en de Louisawijk. Het wijkcontract oppert de kleinschalige korrel van de wijken te koesteren omdat zij meer en meer onder druk komt te staan van de vastgoedontwikkelingen en suggereert daarom om meer in te zetten op het bestaande gebouwenpatrimonium.
3.3 GEMENGDHEID
2
bbq
11 chillr
Het nieuwe plein door de ogen van de leerlingen van ĂŠcole 2
12
De gevels aan het nieuwe plein. (Relief en scheiding zullen anders geĂŻnterpreteerd worden)
3.4 FLEXIBILITEIT
bbq
chillroom
Op korte termijn neemt de gemeenschapsruimte hierin een sleutelpositie. Ze vormt een buffer voor wijzigende leefpatronen van één van de bewoners, zij het veranderende gezinssamenstellingen of toenemende economische of creatieve activiteiten. Zo kan ze gedurende een bepaalde periode een extra slaapkamer voorzien of kan ze tijdelijk ingericht worden als extra werkruimte. (1)
meespelen in de architectuur en tegelijk toonbaar maken bij latere renovaties waar op eenvoudige manier opnieuw openingen te maken zijn. Daarnaast is er de ambitie om het verloop van de technische leidingen uit te klaren. Momenteel een wirwar van leidingen met complexe tracés zullen we alles netjes te concentreren tegen de wanden van de traphal. (2) Gezien de traphal in contact staat met nagenoeg elke ruimte in het huis kunnen op die manier makkelijk aftakkingen worden gemaakt om toekomstige wijzigingen te faciliteren. Ons project kan opgevat worden als een drager-inbouw project, waar wij nu een bepaalde indeling aan geven, maar waarbij het de bedoeling is zonder veel complexiteit veranderingen door te voeren om te beantwoorden aan veranderende esthetische en/of functionele eisen. gastenslaapkamer
voorleesevent
De twee woonentiteiten hebben momenteel een duidelijke gebruiker voor ogen. (Ver)bouwen doen we echter niet enkel voor het heden; we gaan in onze beslissingen ook na wat de impact is op de aanpasbaarheid is op lange én korte termijn met als doel een zo hoog mogelijke flexibiliteit te kunnen garanderen.
3.5 VERHOUDING TOT DE STAD
coworking
muziekruimte
2
1
In het duurzaam wijkcontract Atheneum wordt de speelplaats van School 2 in Elsene geïdentificeerd als een strategisch project voor de vergroening van een momenteel erg gemineraliseerd stadsdeel. De speelplaats zal buiten de schooluren worden opengesteld en zo deel uitmaken van het publieke domein. Het nieuwe plein wordt tot aan de overkant van de straat doorgetrokken, wat maakt dat ons gebouw deel zal uitmaken van de gevel die deze plaats definieert. De geplande vergroening willen we doortrekken in onze gevel door een klimplant te plaatsen die interageert met het groen op het plein. Hoewel de raamverdeling onze gevel idealiter esthetisch verfijnd zou worden zien we hiervan af omdat de profielen en het glas nog in uitstekende staat zijn. Het is voor ons belangrijker dat ons project op sociaal niveau bijdraagt aan de relevantie van deze nieuwe openbare plaats. Dit willen de doen we door onze gemeenschappelijke ruimte open te stellen voor buurtactiviteiten zoals het Literair festival ‘Living Stories’ (3) of de tentoonstellingsreeks Musée Comme Chez Soi van het Museum van Elsene. 3
2: House 12k - Dierendonck Blancke 3: Drukwerk festival Living Stories - Bib Sans Souci
Tentoonstelling
Op lange termijn streven we er in onze renovatie naar de basisstructuur van de woning te vrijwaren en zo helder mogelijk te maken. Een eerste voorbeeld hiervan is onze omgang met het afdichten van bestaande deuren en openingen. De dikte van de muren maakt het mogelijk niches over te houden die kunnen gebuikt worden als boekenrek, garderobe,... Dankzij het gebruik van contrastmaterialen kunnen deze niches
13
Straatbeeld Rue Sans Souci met in het wit/geel de voorgevel van ons project
14
3.6 BEWOONBAARHEID
3.7 BOUWKUNDE
Het toegevoegde wooncomfort van ons project volgt grotendeels uit het cohouse gegeven en de aanwezigheid van gemeenschappelijke ruimten. De sociale contacten, gegenereerd door gebruik van gedeelde ruimtes, doorbreken de anonimiteit van de grootstad en vergroten het sociale vangnet.
Onze woning is gebouwd in 1870, en hoewel ze nu aan verfrissing toe is heeft de basisstructuur van de woning de tand des tijds met glans doorstaan. De dragende structuur bestaat uit massieve bakstenen wanden. De lichte houten vloeren worden afgedragen op 3 schijven: de voorgevel, de achtergevel en een parallelle wand daartussen. De vloer op de gelijkvloerse verdieping werd na een eerdere renovatie (vermoedelijk halfweg 20e eeuw) vervangen naar een ter plaatste gegoten betonvloer. De simpele structuur maakt het des te meer mogelijk de woning te zien als een bouwkit die toekomstige aanpassingen faciliteert. We hebben dan ook geenszins de ambitie hier enige verandering in te brengen. De basisstructuur van de woning komt in ons ontwerp nog extra tot zijn recht. De gelijkvloerse verdieping en kelder met vloerstructuur uit beton krijgen een minerale behandeling. De houten vloeren op de verdiepingen worden vrijgemaakt van hun linoleum vloerbekleding en de planken vloer wordt terug in ere hersteld.
Aan de praktische kant worden een aantal tekortkomingen van de huidige woning weggewerkt. We hebben het hier zowel over energetische ingrepen en het daarbij verhoogd comfort alsook het verhogen van de lichttoetreding in de woning. Door de aanwezigheid van een bijbouwkeuken is het in de huidige leefruimte vaak erg donker. De keuken maakt plaats voor een tuin en de leefruimte (in de toekomst de gemeenschappelijke ruimte) wordt voorzien van een groot raam waarlangs licht overvloedig zal binnenstromen.
15
Voorgevel
Achtergevel
phase
Permis d'UrbanismeLegende Plans et Coupes
desin
nom du projet
Élévations NE & SW
223
181
223
181
234
234
234 79
photo
387
001
niveau du sol fini (en plan) no. dessin échelle
compteur d'eau 1
387
-
+0.00
376
-
salaets.matthias@gmail.com
compteur électrique
30/01/2019
no. dossier sol
376
+32 470 75 12 37
berghmans.sanne@gmail.com
date
structure existante
387
+32 472 97 30 89
376
-
surface vitrée
compteur de gaz
nouvelle construction
partenaires externes
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
181
191
niveau du sol fini (en élévation)
A03
crépi/plâtre blanc
2
pierre bleue
3
bois peint en blanc
4
tuiles rouges
5
panneau plein isolant en bois
6
crépi/plâtre gris
7
vallée en verre
note:
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
79
1
tous les châssis de fenêtre en bois
79 80
223
191
isolation
architecte
107
5m
+0.00
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
107
4m
383
3m
383
2m
107
1m
383
0m
surface vitrée nette (m²) hauteur plafond (cm)
191 Co-housing Sans Souci
Situation existante
client
Legende Facade
V HPF
273
273
160
273
160
Plan -1
16
294
100
273
160
274
431
149
149
267
274
431
431
156
156 160
273
160
273
160
273
100
420
420
420
420
408
408
408 261
261 294
273
155
155 393
155 393 261
393 294
273
160
163
878
163
878
237
163
878
237
237
267
267
431
431
431
431
418
418
418
418
418 418
156
110
100
318
318
Plan 0
114
318
114
114
446
446
Plan 1
446
446
446
Plans
Co-housing Sans Souci
Après rénovation
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
client
surface vitrée nette (m²)
isolation
nouvelle construction
hauteur plafond (cm)
structure existante
sol
1m
2m
3m
4m
5m
partenaires externes
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
-
+32 472 97 30 89
+32 470 75 12 37
-
berghmans.sanne@gmail.com
salaets.matthias@gmail.com
-
date
no. dossier
30/01/2019 001 Opmetingsplannen
no. dessin
A04
échelle
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
237
223
niveau du sol fini (en plan)
Legende Plans et Coupes
V
HPF
+0.00
SCHAAL: 1:150
0m
architecte
294 383 418
393
+0.00 181
163
100 418
209
107
58
compteur de gaz
niveau du sol fini (en élévation)
compteur électrique
compteur d'eau
photo
155
15
1
261
285
234
273
crépi/plâtre blanc
318
pierre bleue
Legende Facade
1 surface vitrée
2
tuiles rouges
bois peint en blanc
panneau plein isolant en bois
3
5
vallée en verre
crépi/plâtre gris
4
6
tous les châssis de fenêtre en bois
7
note:
376
431 108
408
79 191
160
114 387
285
386
27
38
281
878
273 156
160
242
446
19
267
420
446
Langse Snede
446
431
0m
phase
Legende Facade
Legende Plans et Coupes surface vitrée nette (m²)
HPF
hauteur plafond (cm)
+0.00
niveau du sol fini (en élévation) compteur de gaz
isolation
compteur électrique
nouvelle construction
sol +0.00
photo
1
niveau du sol fini (en plan)
desin
crépi/plâtre blanc
2
pierre bleue
3
bois peint en blanc
4
tuiles rouges
5
panneau plein isolant en bois
6
crépi/plâtre gris
7
vallée en verre
Situatio
0m
149
274
1m
2m
3m
4m
5m
berghmans
80
110
4m
110
110
160
80
160
160
266
247
415
446
420
420
420
446
160
180
Co-housing Sans Souci
446
001
30/01/2019
A01
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
Plan 2
433
433
415
431
431
415
266
266
420 420
431
149 274
267
274
160
160
Permis d'Urbanisme
date
no. dossier
no. dessin
échelle
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
420
273
273
nom du projet
420
phase
Situation existante
partenaires externes
-
-
-
446
Plans
architecte
160
desin
client
+32 470 75 12 37
431
156
5m
salaets.matthias@gmail.com
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
+32 472 97 30 89
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
berghmans.sanne@gmail.com
160
431
149
420
273
Salaets M. Rue Sans 1050 Ixelle Belgique
+32 472 97
tous les châssis de fenêtre en bois 80
note:
Coup client
446
3m
1
273
compteur d'eau
2m
structure existante
surface vitrée
1m
V
247
247
Plan 3
180
180
433
Plan 4
17
Voorgevel
Achtergevel
phase
Permis d'UrbanismeLegende Plans et Coupes
desin
nom du projet
Élévations NE & SW
-
+32 472 97 30 89
+32 470 75 12 37
-
berghmans.sanne@gmail.com
salaets.matthias@gmail.com
-
181
compteur électrique
no. dossier sol
photo
001
niveau du sol fini (en plan) no. dessin échelle
compteur d'eau 1
A06
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
181 80
181223
structure existante
30/01/2019
371
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
date
371
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
107 223
223
compteur de gaz
nouvelle construction
371
5m
446
isolation
partenaires externes
107
4m
Legende Facade niveau du sol fini (en élévation)
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
architecte
107
3m
383
2m
383
1m
383
0m
surface vitrée nette (m²) hauteur plafond (cm)
446 446 Co-housing Sans Souci
Après rénovation
client
V HPF
110
160
273 163
Plan -1
18
294
100 294
273
160 273
160
273
431
431
431
431
431
431 160
273
160 273
420
420
420
420
420
425.5
425.5
408
425.5
408
261
261 100
273
273
408
393
261
393
393 294
273
155
163
155
163 237
155
237
237
431
431
448.5
431
160
448.5
448.5
431
431
408
408
408
408
408
408
160
100
318
Plan 0
318
114 318
114
114
446
446
Plan 1
446
446
446
Plans
Co-housing Sans Souci
Après rénovation
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
client
surface vitrée nette (m²)
hauteur plafond (cm)
isolation
nouvelle construction
Legende Plans et Coupes
V
HPF
structure existante
sol
1m
2m
3m
4m
5m
partenaires externes
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
-
+32 472 97 30 89
+32 470 75 12 37
-
berghmans.sanne@gmail.com
salaets.matthias@gmail.com
-
date
30/01/2019 001 Renovatieplannen
no. dossier
no. dessin
A04
échelle
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
237
223
niveau du sol fini (en plan)
SCHAAL: 1:150
0m
architecte
294 383 408
393
1 181
163 15
100
408
107
230
155
22
compteur de gaz
niveau du sol fini (en élévation)
compteur électrique
compteur d'eau
photo
261
321
Legende Facade
273 446
37
318 408
431
160
114 448.5
371
387
440
37
1206.5
352
425.5
30
19
273 431
160 205
228
446
420
446
Langse Snede
446
431
0m
phase
Legende Facade
Legende Plans et Coupes surface vitrée nette (m²)
HPF
hauteur plafond (cm)
niveau du sol fini (en élévation)
Coup
compteur de gaz
isolation
Après r
compteur électrique
nouvelle construction
compteur d'eau photo
1
sol
client
273
2m
structure existante
desin
1m
V
0m
niveau du sol fini (en plan) 446
3m
420
1m
2m
3m
4m
5m
431
Salaets M. Rue Sans 1050 Ixelle Belgique
+32 472 97
80
80
berghmans
110
4m
110
110
160
80 431
433
433
431 431
431
446
446
446
251
420
429
429
446
182
Co-housing Sans Souci
Permis d'Urbanisme
date
no. dossier
no. dessin
échelle
001
30/01/2019
A04
1/50 (A1) - 1/100 (A3)
Maison mitoyenne divisée en 2 unités résidentielles
nom du projet
446
160
160
429 420
431
431
273
273
partenaires externes
-
-
-
420
phase
Après rénovation
Plans
architecte
160
desin
client
431 431
5m
+32 470 75 12 37
Matthias Salaets Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
salaets.matthias@gmail.com
Salaets M. & Berghmans S. Rue Sans Souci 141 1050 Ixelles Belgique
+32 472 97 30 89
160
berghmans.sanne@gmail.com
273
446
Plan 2
446
251
251
Plan 3
182
182 433
Plan 4
19
20
SCHAAL: 1:100
04 Sociaal
4.1 SOCIALE COHESIE & 4.2 NIEUWE GEBRUIKEN buurtfunctie vervullen. Jaarlijks organiseert de Nederlandstalige bib in Elsene het festival Living Stories, waarbij dit jaar ook bij ons een schrijver haar boek heeft toegelicht. (1) Zie hiervoor ook punt 3.5.
1
chillroom gastenslaapkamer voorleesevent
coworking
chillroom
voorleesevent
chillroom muziekruimte
bbq
bbq
bbq chillroom
Tentoonstelling
coworking voorleesevent
bbq
coworking
muziekruimte
muziekruimte
Verschillende gebruiksmogelijkheden van de gemeenschapsruimte
gastenslaapkamer
Naast alle mogelijkheden tot gedeeld gebruik is het mogelijk in onze vorm van co-housing een zekere privacy te behouden, zo is elke woonunit uitgerust met een eigen badkamer en keuken.
gastenslaapkamer
Op de gelijkvloerse verdieping bevindt zich de gemeenschapsruimte die grenst aan de gedeelde tuin. Deze is vrij te gebruiken onder de bewoners en kan tal van activiteiten huisvesten in onderling overleg. Denk aan muziekruimte, co-working, rustplek, logeerkamer voor bezoekers. Ook kan de ruimte door zijn grote opengaande ramen gekoppeld worden aan de tuin waardoor barbecuefeestjes zomerdagen kunnen opfleuren. Om het samenleven en het onderling contact te bevorderen zullen leefregels opgesteld worden. Hierin zullen gezamenlijke activiteiten worden opgenomen en de automatische uitnodiging van de andere bewoner bij bepaalde activiteiten in de gemeenschapsruimte. Op lange termijn vormt de gemeenschapsruimte een bufferruimte voor toekomstige behoeften van de gebruikers. Meer info werd hierover neergeschreven in punt 3.4. We willen met ons project ook een sociale en/of gastenslaapkamer bbq
voorleesevent
voorleesevent
In de kelder wordt een gemeenschappelijk werkatelier ingericht waar vuil werk kan gebeuren. Gereedschap zal aangekocht worden in gemeenschap waardoor plaats en geld wordt uitgespaard. Naast de werkruimte bevindt zich een kleine ruimte waar in de toekomst mogelijk een douche zal
ingericht worden. Naar Zweeds model wordt ook de wasruimte gemeenschappelijk waardoor plaats vrijkomt in de woonentiteiten.
voorleesevent
BelgiĂŤ is overbevolkt, of zo lijkt het toch door de grote mate van versnippering in het ruimtelijk gebruik. De gemiddelde Belg is vertrouwd met een grote woning op een eigen stuk grond, maar om de klimaatdoelstellingen te halen zal het nodig zijn om meer mensen en (jonge) gezinnen duurzaam aan te trekken in de stad. Deze verdichtingsoefening moet echter wel gebeuren op een manier waarop het de woonkwaliteit ten goede komt. Veel stadswoningen worden opgesplitst met financiĂŤle winst als enige oogmerk, dit resulteert in appartementen waar bewoners van de periferie zich niet mee kunnen identificeren. Ons project tracht d.m.v. gemeenschappelijke ruimtes plaats te maken voor activiteiten die anders moeilijk uit te oefenen zijn in de stad.
21 cow muzie
Ten bbq
muz
Tento
22
4.3 SOCIO ECONOMISCH Om de energietransitie te kunnen bolwerken en zo klimaatdoelstellingen te halen is het belangrijk dat iedereen kan meestappen in het verhaal van duurzaam bouwen en renoveren. Een project als het onze slaagt erin met een beperkt budget en een slimme aanpak grote stappen voorwaarts te nemen. Een eerste grote kostenbesparing is onze samenaankoop van de woning. Eind september struikelde Matthias over een advertentie op Immoweb en besloot om na het bezichtigen van de woning op zoek te gaan naar geïnteresseerden om samen een project op te zetten. Dit gebeurde simpelweg via een eenvoudige post op sociale media voorzien van wat schetsplannetjes. Het bericht werd vlot gedeeld door vrienden waarna Sanne contact opnam. Enkele weken later brachten we met €298.000 het hoogste bod uit op de openbare verkoop van de woning. Om de budgettaire voordelen van een samenaankoop te illustreren maakten we op 20 juni 2019 een kleine studie via Immoweb. We berekenden gemiddelden in verkoopprijs van alle appartementen van 60m² en 70m² (dezelfde grootte als onze private delen) aangeboden in onze buurt. Deze resultaten leggen we naast de aankoopprijs van
AANKOOP WOONEENHEID KOPEN WONING aankoopprijs1 minimale renovatiekosten voor onderverdeling1 2 notariskosten nieuwe hypothecaire inschrijving dossierkosten aanpassing lening bank TOTAAL WONING KOPEN APPARTEMENT aankoopprijs TOTAAL APPARTEMENT
onze woning, waar we een kleine renovatiekost inrekenden strikt ter scheiding van de private delen en de notariskosten om deze scheiding te formaliseren. De uitkomst is dat voor elk van de bewoners tussen €100.000 en €75.000 is uitgespaard via onze samenaankoop. (zie tabel onderaan). Daarinboven wordt bij ons een veel hoger wooncomfort geboden door de beschikbaarheid van gemeenschappelijke ruimtes. De mogelijkheid tot het verkrijgen van twee afzonderlijke leningen voor eenzelfde woning was een horde die nog overwonnen moest worden. De oplossing voor ons bleek erin te bestaan de woning via een stedenbouwkundige vergunning op te splitsen in twee kadasternummers. Dit houdt echter in dat onze woonentiteiten moeten voldoen aan de comforteisen van standaard appartementen zonder dat hierbij de gemeenschappelijke ruimtes in rekening worden gebracht. Een goed uitgewerkt wettelijk kader ontbreekt voor initiatieven zoals het onze. We hopen dan ook dat het in de aandacht brengen van deze ervaringen het pad kan effenen voor politieke veranderingen.
ing van het wooncomfort en de energetische prestaties van de woning. Voordeel van de formele opsplitsing van de woning is hierbij wel dat we beiden afzonderlijk aanspraak maken op de bovengenoemde subsidies. Een deel van de renovatie plannen we zelf uit te voeren. Omdat we voor de werken moeten wachten tot de bouwaanvraag en om verder kosten te besparen wonen we momenteel al samen in de woning zoals die is achtergelaten door de vorige bewoners. Een derde trap in kostenefficiëntie is eerder over langere termijn en diept het concept van deeleconomie verder uit. Ten eerste kiezen we er als co-housing project bewust voor om energie en technieken te delen. Dit heeft als voordeel een lagere installatiekost (1 ipv 2 systemen), lagere onderhoudskosten, en een lagere energierekening omdat vaste kosten slechts eenmaal worden aangerekend. Via het gebruik man caloriemeters en verbruiksmeters kan de energiefactuur wel nog gesplitst worden i.f.v. verbruik. Daarnaast wordt het gedeeld gebruik van toestellen en objecten gestimuleerd. Zo is er een gemeenschappelijke wasmachine, wordt werkmateriaal ter gebruik van alle bewoners aangeboden en wordt er ook gebruik gemaakt van deelmobiliteit.
Het tweede luik van ons project, de renovatie wordt voor een aanzienlijk deel bekostigd door de subsidies die de regio Brussel aanreiktAANKOOP WOONEENHEID ter verbeter-
242m2 € 298.000 € 20.000 € 9.500 € 1.000 € 328.500
70m2
60m2
€ 163.900 € 134.100 € 11.000 € 9.000 € 5.000 € 4.500 € 500 € 500 € 180.400 € 148.100 € 280.190 € 226.200 € 280.190 € 226.200
KOPEN WONING aankoopprijs1 minimale renovatiekosten voor onderverdeling1 2 notariskosten nieuwe hypothecaire inschrijving dossierkosten aanpassing lening bank TOTAAL WONING KOPEN APPARTEMENT aankoopprijs TOTAAL APPARTEMENT
242m2 € 298.000 € 20.000 € 9.500 € 1.000 € 328.500
70m2
€ 163.900 € 134.100 € 11.000 € 9.000 € 5.000 € 4.500 € 500 € 500 € 180.400 € 148.100 € 280.190 € 226.200 € 280.190 € 226.200
1
als verdeelsleutel 55% en 45% nieuwe voordeuren, dichtmaken en maken van openingen, plaatsen van binnentrap, voldoen aan brandvoorschriften, bouwaanvraag, nieuwe binnenmuren…
2
1
als verdeelsleutel 55% en 45% nieuwe voordeuren, dichtmaken en maken van openingen, plaatsen van binnentrap, voldoen aan brandvoorschriften, bouwaanvraag, nieuwe binnenmuren…
2
60m2
23
FASE 1
6 maanden AANNEMER
Dakwerken zolder sanitair binnenisolatie VG
+3 +2
afbraak
-1
voorbereiding
FASE 2
6 maanden AANNEMER
+3
SLAPEN
+2
LEVEN
+1
stabiliteitswerken
+0
stabiliteitswerken groendak
-1
afwerking afbraak achterbouw
DOE-HET-ZELF
LEVEN
buitenisolatie AG
SLAPEN
+2
24
afbraak
1 jaar AANNEMER
-1
DOE-HET-ZELF
vloerisolatie
FASE 3
+0
afwerking
SLAPEN
+0
+1
afbraak
LEVEN
+1
+3
DOE-HET-ZELF
afbraak afwerking
nieuw schrijnwerk aanleg tuin technieken sanitair
afwerking
4.4 BEHEER De woning is vandaag in behoorlijke staat, waardoor wij meteen zijn kunnen verhuizen om geld uit te sparen. Ook tijdens de werken is het de bedoeling dat we hier zullen blijven wonen wat mogelijk gemaakt wordt door de huidige indeling van de woning. Het gebouw is namelijk opgebouwd uit een compacte vloeroppervlakte, die over 5 verdiepen wordt herhaald. Hierdoor kan er tijdens de werken makkelijk tussen de verdiepen gewisseld worden om het gemeenschappelijk leven in te richten. We verdelen telkens een gemeenschappelijke leefruimte, keuken en badkamer en elk een privĂŠkamer over twee niveaus. In de huidige toestand zijn ook twee badkamers en twee keukens aanwezig, wat de tijdelijke inrichtingen van het gebouw tijdens de werken ten goede komt. Zowel vandaag, als tijdens de werken, wordt er geleefd volgens het coliving concept. Veel huiseigenaren zijn ervan overtuigd dat verhuizen naar een andere woning noodzakelijk is bij een diepgaande renovatie en dit vormt een dus grote drempel. Wij willen het voor-
beeld geven hoe geleefd kan worden tijdens renovatiewerken. Het uitwisselen van informatie en gegevens tijdens de voorbereidingen van de werken (incl opmaak van het voorontwerp en bouwaanvraag) is gebeurd via dropbox. Dit is recent vervangen door een eigen NAS-systeem wat de samenwerking voor het beheer van het project ook in de toekomst zal bevorderen. We zijn tegelijk bouwheer en ontwerper en zullen ook zoveel mogelijk van de werken zelf uitvoeren. De werken die terugbetaald kunnen worden door de renovatie- of energiepremies zullen worden uitgevoerd door een aannemer. Dit komt ook de kostenefficiĂŤntie ten goede. Het schema hiernaast duidt het gebouwgebruik in de verschillende fases van de werf, waarbij ook de werken grof zijn opgedeeld met onderscheid tussen welke uitgevoerd worden door een aannemer en welke door onszelf.
25
ZONNE -ENERGIE
ZW 28m2 dakoppervlakte 20m2 zonnepanelen BESCHERMD VOLUME isoleren luchtdicht maken
VERWARMING SSW condenserende gasketel
VENTILATIE
systeem D met
warmterecuperatie rendement (<75%)
REGENWATER 4 personen 35m2 dakoppervlakte 2500l regentank
1
26
05 Milieu
5.1 ENERGIE Fase 1: de vraag naar energie verminderen Verwarmd volume verkleinen: • Afbraak achterbouw met keuken en toilet op gelijkvloers. • Werkatelier en schoonmaaklokaal in het volume onder tuinkamer, buiten het verwarmd volume plaatsen. • Gastellerlokaal vooraan uit het volume halen omwille van constante verluchting. • Een overgangszone van koud naar warm creëren door het plaatsen van een glazen deurgeheel tussen inkomsas en trappenhal op gelijkvloers. Beschermd volume isoleren en luchtdicht maken • Nieuwe hellend dak met behoud van de bestaande draagstructuur en hergebruik dakpannen met 22 cm minerale wol (λ= 0,035) • Isolatie van achtergevel langs buitenzijde met 16cm natuurlijke isolatie (λ=0,039). • Isolatie van achtergevel doortrekken in kelderwand, hergebruik van bestaande buitendeur ter verbinding werkatelier. • Isolatie van keldervloer boven op bestaande vloer met harde isolatie 14 cm (λ= 0,022). • Isolatie van voorgevel langs binnenzijde met 10cm hoogperformante isolatie (λ= 0,022). • Isolatie tussen wooneenheden met 10 cm minerale wol (λ= 0,035). • Bestaande ramen uit houten profielen met dubbel glas behouden. Extra aandacht zal gaan naar de aansluiting van de isolatie van de voor- en achtergevel met de bestaande profielen om de thermische snede niet te onderbreken. De dagkant van de ramen langs de buiten -en/of binnenkant wordt uitgekapt, zodat een goede aansluiting van de buiten- en of binnenisolatie mogelijk is. Langs de buitenzijde wordt een wachtstuk voorzien waarin later een nieuw raamkader geplaatst kan worden bij vervanging van de ramen. Er wordt ook een dubbele dorpel voorzien, waarbij de oude behouden blijft tot het raam vervangen wordt. (1) • Plaatsing nieuwe ramen in achtergevel gelijkvloers in het verlengde van de nieuwe isolatie. Er is hier gekozen voor kip- en draairamen in plaats van een schuif- of buitendeur voor esthetische en energetische redenen. • Bestaande dakramen vervangen en één nieuw. • Luchtdichtheid garanderen door binnenpleistering, goede detaillering en juiste materiaalkeuze. Installaties: • Vervanging van alle bestaande technische installaties door collectieve systemen • Eén gasgestookte condenstatieketel voor verwarming en sanitair warm water voor het gebouw • Eén ventilatiesysteem D met warmterecuperatie voor het hele gebouw Natuurlijke koeling: • Geen zonnescreen of luifel aan grote raampartijen op gelijkvoers doordat tuinkamer lager gelegen is dan achterburen. • Zonnewering voor dakramen voorzien. • Natuurlijk ventilatie en/of nachtkoeling is mogelijk door natuurlijke doorstroom op elk niveau bij het openzetten van de ramen in zowel voor- als achtergevel. • Bestaande buitenmuren- en muren bestaan uit massieve wanden, die de koelte kunnen opslaan en dus trager opwarmen of omgekeerd de warmte vertraagd afgeven. Bijkomende maatregelen: • Natuurlijk daglicht wordt verhoogd • Alle bestaande verlichting vervangen door led-verlichting • Oude, versleten apparaten vervangen door nieuwe
27
Netto-verwarmingsbehoeften / 30 NEB in kWh/m².jaar Netto-koelingsbehoeften / / NEB in kWh/m².jaar Primair energieverbruik / 95 PEV in kWh/m².jaar Luchtdichtheid – waarde n50 3 De overwogen certificaten, labels Niet van toepassing Tabel 1: energieprestatie
Berekening van de BAF (biotoop-oppervlaktefactor – zie tools) Berekening van de BAF 0,02 Bestaande situatie (biotoop-oppervlaktefactor – zie tools) Geplande situatie 0,42 Bestaande situatie 0,02 Tabel 2: berekening BAF
Geplande situatie 0,42 Regenwaterrecuperatietank uit kunststof in technische ruimte Volume in m³ 2500l
Toilet kelder Regenwaterrecuperatietank uit kunststof in technische ruimte Lavabo schoonmaaklokaal 2500l Volumevan in m³ Gebruik/bestemming de Wasmachine kelder opgevangen waterhoeveelheden Toilet Watering tuin Lavabo schoonmaaklokaal Gebruik/bestemming van de Wasmachine opgevangen waterhoeveelheden Watering tuin Tabel 3: dimensionering regenwatertank
Tabel 4: detailberekening BAF (tool Brussels Leefmilieu)
28
5.1 ENERGIE (DEEL 2)
5.2 WATER
Fase 2: het gebruik van hernieuwbare energie op de site Er wordt gekozen voor fotovoltaïsche panelen om het bijkomend elektriciteitsverbruik te compenseren van ventilatiesysteem D. Deze worden op het hellend dak aan de achterzijde geplaatst in zuidwestelijke richting. Om energie op te slagen zal overdag warm water worden geproduceerd. Ook de vaatwassers en wasmachine zullen zo ingesteld worden dat zij overdag draaien om optimaal gebruik te maken van de opgewekte zonne- energie.
Wel zullen er thermostatische kranen geplaatst worden en een thermostaat per woningeenheid. Het individueel verbruik wordt bepaald via calorimeters. Fase 4: compenserende investeringen Bij het kiezen naar een nieuwe energieleverancier bij verhuis hebben wij getracht deze te kiezen met de meest duurzame stroom. Omwille van bugettaire redenen is gekozen voor de tweede in het klassement van groen stroom, opgesteld door Greenpeace, namelijk Mega.
Fase 3: het rendement van de installat(bron: https://mijngroenestroom.be) ies Doordat we de woning volledig De doelstellingen van de energieprisoleren en luchtdicht maken, is geestatie centraliseerd ventilatiesysteem D met De ambitie is om een zeer lage energiewarmteterugwinning de meest intereswoning te bekomen. Voorlopig zijn de sante keuze, temeer omdat niet alle energieprestaties berekend volgens het ramen vervangen worden en systeem gevraagde voor de startverklaring van C dus niet voor optimale toevoer zou de bouwaanvraag. Dus bij het definitief zorgen. De afvoer- en toevoerkanalen kiezen van materiaal en uitvoering zal kunnen geplaatst worden in de trapdit verder worden afgetoetst door EPBhal vanwaar zo goed als alle ruimtes verslaggever via EPB-software. bereikt kunnen worden. De bestaande radiatoren worden niet vervangen tenzij dit noodzakelijk is voor het rendement Simulatierapport voor een fotovoltaïsche installatie vanRapport het nieuwe verwarmingssysteem. uitgegeven op 22-6-2019 URL van het gebouw https://www.zonnekaart.brussels/client/solar/detail/21442A0126-00B007
Sans Soucistraat 141 in Elsene
Beheer van het regenwater op het perceel De doorlatende oppervlakte wordt vergroot. De bestaande koer uit tegels zal een deel van de tuin worden, waardoor de tegels en ondervloer vervangen worden door vegetatie op volle ondergrond. Hier kan regenwater infiltreren in de bodem. Door de afbraak van de achterbouw met keuken en toilet, krijgen de onderliggende ruimtes een groendak als afwerking om de waterafvoer op het terrein te vertragen. Zo krijgt de woning een waardige buitenruimte. Samen met het bekleden van de grootste scheidingsmuur van de tuinkamer met groene beplanting zal deze buitenruimte transformeren naar een groen oase in de stad. Aanvullende maatregelen ten voordele van de biotoop-oppervlaktefactor is de vergroening van de voorgevel door een klimplant te plaatsen. Een regenwatertank zal het regenwater van het hellend dak bufferen. Beperking van het drinkwaterverbruik Bijkomende maatregelen: • Douchewarmtewisselaar • Spaardouchekoppen • Spaartoetsen voor het toilet • Efficiënte apparatuur: kost- en onderhoudsprijs drukken door gemeenschappelijk gebruik
Mijn dak 69 m² 22 m² 28 m²
Totale oppervlakte Vermoedelijke obstakels Bruikbare oppervlakte
Mijn energie 2.049 kWh/jaar 2.629 kWh/jaar 49 % 0,9 TCO2/jaar
Productie van de panelen Huishoudelijk verbruik Autoconsumptie Winst voor het milieu
Mijn installatie 12 Aantal panelen Monokristallijn
20 m² Geïnstalleerde oppervlakte 3,1 kWp Totaal geïnstalleerd vermogen 25 jaar Levensduur van de installatie
Mijn financiën 0 m²
Uitstekend potentieel
41 m²
Goed potentieel
26 m²
Laag potentieel (niet opgenomen in de berekening)
Nettowinst op 10 jaar 1.816 € Contacteer gratis onze raadgevers De zonnekaart geeft geen 100% juiste gegevens. Contacteer een installateur om de resultaten te verfijnen of vraag bijkomende informatie aan onze raadgevers. Voor de particulieren : • www.homegrade.brussels
6.620 € 5.213 € 9.116 € 1.090 € 10 jaar
Aankoopprijs Incl.BTW Winst aan groenestroomcertificaten (10 jaar) Besparing op uw elektriciteitsfactuur na 25 jaar Nettowinst na 25 jaar Bijgewerkte terugverdientijd
Financieringmogelijkheden • Het meest winstgevende is om zelf de aankoop te doen. • Het afsluiting van een lening blijft interessant, meer info via homegrade.brussels/particuliers/pret-vert-bruxellois/?lang=nl Via het gebruik van een derde investeerder is het ook mogelijk om winst te maken. (weliswaar minder).
Klimplant Valse wingerd, Parthenocissus inserta
29
1
4
7
8
5
2
9
3 6
1: plafond met zichtbare strucuur (mezzanine) 2: vloer uit opgeschuurde planken 3: plafondafwerking lichte multiplex (schuin dak) 4: buitendeur te herbruiken (kelder) 5: recup tegelvloer (gelijkvloers) 6: baksteen uit afbraak te kuisen en herbruiken 7: schapjes uit teruggewonnen glazen panelen 8: estetisch waardevolle glazen scheiding 9: oude binnentrap in ere herstellen
30
5.3 IMPACT VAN DE GEKOZEN MATERIALEN De materiaalkeuze is gebaseerd op milieu-impact, gezondheid van de bewoners, energieprestatie en het budget. Eerst hebben wij een inventaris gemaakt van de bestaande structuur en aanwezige materialen. Hier kiezen wij om materialen in goede staat en met een levensduur van nog minstens 10 jaar te behouden of ter plaatse te hergebruiken. De keuze voor nieuwe
toegevoegde materialen toetsen wij af aan de meest optimale combinatie van de vernoemde selectiecriteria. Hierbij maken wij gebruik van de Gids duurzame gebouwen van Brussels Leefmilieu en NIBE classificatiesyteem om een eerste keuze te maken. Wanneer we het definitief materiaal kiezen zullen ecolabels doorslaggevend zijn. Het geheel van het gebouw zullen we
tot slot aftoetsen met TOTEM tijdens het opmaken van het uitvoeringsdossier. Er wordt in het interieur gekozen om de toegevoegde materialen te tonen in hun natuurlijke uiterlijk om zo het verschil van bestaand en nieuwe te versterken. De doorslag voor de keuze van PUR voor de isolatie van de keldervloer en voorgevel is de minimale benodigde dikte.
gebruikte tool/ TOTEM/ NIBE classificatiesysteem/ Gids Duurzame Gebouwen van Leefmilieu Brussel gebruikte keuzemethode lijst van de gekozen materialen BESTAAND = behoud structuur ➢ impact op het milieu • Draag- en binnenmuren uit metselwerk ➢ impact op de gezondheid • Houten vloeren in het zicht • Betonnen scheidingsvloer tussen gelijkvloers en kelder • Houten draagstructuur dak • Houten schrijnwerk met dubbel glas • Houten trap NIEUW • Buitenisolatie achtergevel met houtvezelplaat met crepi (naturepluslabel) • Binnenisolatie voorgevel met PUR (NIBE milieuklasse 1a – gezondheidsklasse 1f/ DUBOkeur®) • Isolatie plafond gemeenschapsruimte en leefruimte triplex met rotswol (NIBE milieuklasse 1a – gezondheidsklasse 1f) met gipskartonplaat (NIBE milieuklasse 1b – gezondsheidsklasse 1a) • Nieuwe dakopbouw en wandopbouw voor- en achtergevel niveau +3 met rotswol (NIBE milieuklasse 1a – gezondheidsklasse 1f) afgewerkt met multiplex (Europese houtsoort met FSC label/ lokale herkomst) • Houten scheidingsvloer mezzanine (Europese houtsoort met FSC label/ lokale herkomst) • Isoleren van vloer op volle grond (NIBE milieuklasse 1a – gezondheidsklasse 1f/ DUBOkeur®) • Houten schrijnwerk (NIBE milieuklasse 1a-c / Europese houtsoort met FSC label/ lokale herkomst) met dubbele beglazing • Gipspleister voor binnenafwerking (NIBE 1a tot 3a) • Metalen spiltrap • Aluminiumplaat met dunne anodisatielaag als gevelafwerking achterste scheidingsmuur tuinkamer lijst van de ter plaatse • Bestaande dakpannen hergebruikte of gerecycleerde • Metselwerk van uitgebroken muren om bestaande openingen te dichten met materialen gerecupereerd baksteen van afbraak • Bestaande keukenkasten als basis nieuwe keuken • Buitendeur gelijkvloers wordt buitendeur kelder en de rest van de opening wordt opgevuld met gerecupereerde bakstenen van afbraak • Glas binnendeurgeheel keuken als leggers nieuw keukenmeubel • Glazen binnendeur keuken demonteren, restaureren en herplaatsen als binnendeur tussen traphal en gemeenschapruimte • Houten binnendeuren demonteren, restaureren en terugplaatsen. • Nieuwe vloerafwerking kelder en gelijkvloers uit steenachtige tegels van tweede-handsmateriaal • Boord achtergevel uit steenachtige tegels van tweede-handsmateriaal • Recuperatie glazen deurgeheel van voormalige kantoorruimtes voor inkomsas • Hergebruik lichtarmaturen of tweedehands
31
2 1 9
5
8 4
10 6
11
13
14
12
16 Sfeerbeeld: Dan Pearson Studio, Londen
7
11
3
15
32
1: 2: 3: 4:
Lonicera periclymenum wilde kamperfoelie Fagus sylvatica beuk Anemone nemorosa bosanemoon Pulmonaria officinalis
5: 6: 7: 8: 9:
Rosa Arvensis bosroos Myosotis sylvatica Geranium Robertianum robertskruid Erica cinerea Arctium lappa
10: 11: 12: 13: 14: 15:
Lunaria annua Doronicum pardalianches Allium Ursinum Rubus idaeus Crataegus Laevigata tweesteilige meidoorn Sambucus racemosa trosvlier
5.4 NATUUR & BIODIVERSITEIT Uitgezonderd het ontkiemende esdoornzaad in de dakgoot was er bij aankoop van de woning weinig groen te bespeuren. Meer zelfs: in de hele wijk is er een nijpend tekort aan groene ruimte. De toekomst belooft beterschap, met de heraanleg van het schoolplein tegenover en de beeldentuin van het Museum van Elsene achter ons. Zij vormen stepping stones om fauna en flora via Ter Kamerenbos terug de stad in te gidsen. Ook wij willen met ons project graag vormgeven aan een stepping stone. De afbraak van een aanbouwkeuken biedt de mogelijkheid een tuinkamer vorm te geven. Naar analogie hoe onze buitenruimte licht brengt in het bestaande betonlandschap willen we onze tuin ontwerpen als een open plek in een dicht bos. Een boshabitat onstaat uit een gelaagde vegetatie met een dense opbouw in struik en boomlaag. Dit effect wordt versterkt door de natuurlijke inkleding van de bodem met een natuurlijke begroeiing. De onderlaag van bosflora en de mulch van boomschors zorgen voor een heel natuurlijk een groen aanvoelen in het midden van de stad. Op deze plek vinden veel bos en bosrandsoorten een geschikte leefomgeving: tal van ongewervelden zorgen voor bodemleven en vormen samen met besdragende struiken een voedselbron voor vogels. Het soortenpallet bestaat uit een combinatie van waardevolle inheemse soorten. In de boomlaag kiezen we voor een meerstammige beuk en berk die in dialoog gaan met de hoogstammige inheemse esdoorn bij de buren.
Deze combinatie zorgt voor afwisseling in bladvorm, boomhabitus en densiteit in de kroonlaag en voor geur in de zomer. De boomlaag wordt aangevuld met struiken die vrij mogen uitgroeien en voor extra structuur zorgen: trosvlier en tweestijlige meidoorn passen hier perfect in het streefbeeld van opening in het bos. De onderlaag bestaat uit soorten die voor bloem, structuur en textuur zorgen doorheen het hele jaar: een combinatie van inheemse voorjaarssoorten zoals bosanemoon, boshyacint met soorten die zorgen voor een bloemrijk najaar zoals robertskruid en vingerhoedskruid. Klimplanten zorgen ervoor dat de laatste stukjes stad worden opgenomen in de natuur. Kensoorten zijn hier de Bosroos en de wilde Kamperfoelie die vanaf juni bijen zal voorzien van zoete nectar voor het aanmaken van hun honing.
voorzien van voldoende water zullen we een irrigatiesysteem aanleggen dat wordt gevoed met regenwater. In natte maanden zorgt het ontwerp door (ondoorlaatbare) verhardingen te minimaliseren en volumineus groen te voorzien voor een goede waterbuffering en (in de mate van het mogenlijke)-infiltratie. In de zomer vertaalt dit zich tot een goede score naar mitigatie van het stedelijk hitte-eiland effect. Tenslotte is de (huidige) selectie van het groen gebeurd op basis van de beperkte lichtbehoeften van deze planten. De ligging van ons perceel in de hoek van het bouwblok maakt dat het aantal uren direct zonlicht beperkt wordt van ongeveer 12:00 tot 16:00.
Te midden van dit weelderige groen wordt een cirkelvormig terras voorzien dat zweeft tussen de bloemen en kruiden. Een plaats waar we van het zicht, van de smaak van een zelfgegroeide framboos, of gewoon van een boek willen genieten. Een oase in het midden van de drukke stad.
Het groenconcept wordt verder ontwikkeld in samenwerking met Plant- en Houtgoed waarmee reeds goede professionele contacten zijn opgebouwd. Plant en Houtgoed is onder andere bekend van de uitwerking van de groenstrategie bij Skanderbeg Square (Tirana, AlbaniĂŤ) waarbij in AlbaniĂŤ verdwenen inheemse soorten elders in europa gezocht werden om ze opnieuw te introduceren in het midden van de hoofdstad.
In onze beeldvorming houden we rekening met de realiteit van de stad. Zo worden voor de boomlaag meerstammige planten geselecteerd. Deze zijn makkelijk te beperken in hoogte zodat ze op termijn geen licht wegnemen bij omwonenden. Een deel van de tuin is onderkeldert waardoor een extra pakket van 30cm teelaarde wordt voorzien. Om ook in droge periodes de onderkelderde stukken van de tuin te
Skanderbeg Square - Plant en Houtgoed + 51N4E
33
1: Beeld binnentuin Museum Elsene B-architecten 2: Uitzicht op schooltuin vanuit leefruimte duplex
1
2
5.5 WELZIJN, COMFORT EN GEZONDHEID Akoestisch comfort Het project is gelegen in een geluidsluwe omgeving (zie geoportaal Brussels Leefmilieu). Er is weinig verkeer in de straat, maar tijdens de schooluren is er wel geluidshinder van de tegenovergelegen school. Door het isoleren van de voorgevel en dak en vervangen van ramen in de slaapkamers wordt de geluidshinder van buitenaf beperkt. Momenteel wordt er weinig geluidshinder ervaren van de naastliggende woningen, omdat de leefruimtes van elkaar gescheiden zijn door de circulatieruimtes. Tijdens de verbouwingen zullen wij leven op de verschillende niveaus en kunnen we ondervinden of akoestische isolatie toch noodzakelijk zou zijn. Om geluidshinder te vermijden tussen de 2 wooneenheden in het gebouw zelf zal de houten scheidingsvloer voorzien worden van een verlaagd plafond met akoestische isolatie in minerale wol en afgewerkt met een vals plafond uit gipskarton. Voor de trappenhal worden geen specifieke akoestische maatregelen genomen omdat er slecht 2 wooneenheden worden gecreĂŤerd. Enkel de bewoners van de triplex kunnen geluidshinder ervaren wanneer de bovenste buren hun woning betreden, maar dit zal slechts sporadisch zijn. Op de gelijkvloers zal de slaapkamer van de triplex akoestisch gescheiden worden van de gemeenschapsruimte door een nieuwe muur en branddeur te plaatsen. Hier gaat de meeste aandacht naar toe in het akoestisch verhaal om de functie van slapen en collectief
34
leven te verzoenen. De technische leidingen lopen doorheen de traphal en blijven zichtbaar. De gepaste technische oplossingen zullen toegepast worden om hier geluidshinder te voorkomen. De technische installaties bevinden zich in de technische ruimte in de kelder, ver weg van alle leefruimtes van het gebouw. Visueel comfort Door het afbreken van de uitbreidingen achteraan en het voorzien van een groot raam in de gemeenschapsruimte, zal hier opnieuw genoeg daglicht binnenvallen en uitkijk bieden op de tuinkamer. Dit principe wordt herhaald in de trappenhal op het gelijkvloers. De 2 bestaande deuropeningen worden 1 raamopening. Dankzij dit raam is er direct doorzicht naar buiten bij het betreden van de woning en benadrukt het welkom gevoel. Het schept ook een groter ruimtegevoel doordat het raam achter de trap doorloopt. Om deze doorkijk bij het binnenkomen te garanderen is de sasdeur voorzien in glas. Zowel voor- als achteraan zal de woning uitkijken op het groen. Achteraan op de groene tuinkamer en de vernieuwde binnentuin van het museum van Elsene. Vooraan op de toekomstige schooltuin als onderdeel van het wijkcontract Atheneum. Onder het dak wordt het natuurlijk licht ook versterkt door een extra dakvenster te plaatsen boven de mezzanine. De dakvensters worden voorzien van zonnewering- en
verduistering. . Onder het dak wordt het natuurlijk licht ook versterkt door een extra dakvenster te plaatsen boven de mezzanine. De dakvensters worden voorzien van zonnewering- en verduistering. Zonnewering is niet noodzakelijk voor de overige ramen. Het ademcomfort en de gezondheidskwaliteit van de binnenlucht en hygrothermisch comfort Luchtkwaliteit wordt gegarandeerd door het gekozen ventilatiesysteem, in mate van gezonde lucht en het optimaliseren van de relatieve vochtigheid. Dit wordt automatisch geregeld. Het extra dakvenster zorgt er ook voor dat er voldoende verlucht kan worden in de grote slaapkamer van de duplex. In bestaande situatie was dit niet voldoende. Bij het kiezen van de nieuwe materialen is de gezondheidskwaliteit van het binnenklimaat een belangrijke factor. Net als de hygrothermische eigenschappen van een materiaal. Zo wordt voor de isolatie van het dak en de valse plafonds gekozen voor rotswol. Een materiaal met goede hygroscopische capaciteit dat het mogelijke vocht beter verdeelt om te voorkomen dat de houten structuur te veel vocht absorbeert en zou rotten. Zie punt 3.1. Impact van de keuze van de materialen op het milieu en de gebruikers 5.3 Impact van de gekozen materialen
5.6 BEHEER VAN HET GEBOUW TIJDENS DE GEBRUIKSFASE Afvalbeheer tijdens de uitbating van het gebouw Er zal door iedere bewoner juist gesorteerd worden en de vuilzakken kunnen opgeslagen worden in de tuin in gepaste bakken. Van hieruit zijn de afvalzakken makkelijk naar de straat gebracht. Tijdens de participatieve sessies voor de ontwikkeling van het schoolpark is er geopperd voor een moestuin met kippen dat zowel door school als buurtbewoners onderhouden kan worden. Indien dit verwezenlijkt wordt, kan het groenafval samen met organisch huishoudelijk afval naar deze buurtcompost gebracht worden. In tussentijd, schakelen we de hulp in van het netwerk van moestuin- en compostmeesters om een collectieve moestuin en buurtcompost dichtbij te vinden. Onderhoud Het garanderen van goed beheer begint met een gevoel van verantwoordelijkheid. Alle inwoners van ons project (zij het wij of toekomstige bewoners) zijn eigenaar van het project in zijn algemeenheid, niet louter van de privé-vertrekken. Zij zullen ten gepaste tijden onderhoudswerken uitvoeren om de woning te onderhouden. Bij het kiezen van nieuwe materialen voor de gemeenschappelijke delen wordt er rekening gehouden met het onderhoudsgemak en de duurzame kwaliteit. Om de onderhoudskosten te drukken is er ook gekozen voor collectieve technische installaties. Deze bevinden zich in de technische ruimte, die toe-
gankelijk is voor elke bewoner, net als alle bijhorende leidingen gemakkelijk toegankelijk zijn in de traphal. Er wordt een vereniging van mede-eigenaars opgericht, die beheerd zal worden door één van de eigenaren en de taak van syndicus vrijwillig zal opnemen. Elke maand zal elke mede-eigenaar een bijdrage leveren aan het werk- en reservekapitaal van de mede-eigendom om de periodieke kosten van energie van gemeenschappelijke delen en de onderhoudskosten van het gebouw te bekostigen. Monitortingstrategie De bestaande analoge meters voor elektriciteit en gas zullen we vervangen door nieuwe digitale meters waarmee het verbruik van de gehele woning kan afgelezen worden. Om de energiekosten per wooneenheid eerlijk te verdelen, zullen we calorimeters geplaatst om de energieverdeling te monitoren. Het is van groot belang om tijdens de eerste maanden van ingebruikname van de nieuwe installaties de nodige instellingswijzingen door te voeren om de optimale werking te bekomen. Hier moet extra aandacht aan worden besteed. We zullen kiezen voor gebruiksvriendelijke beheersystemen die lokaal te regelen zijn om het comfort juist af te stemmen. Het water-, gas en elektriciteitsverbruik wordt nu al maandelijks bijgehouden via de energieboekhoudingstool energy-ID, waardoor het energiever-
bruik in kaart wordt gebracht. Via deze online web-tool kan het eigen verbruik vergeleken worden met andere gebruikers en kunnen verbruiksafwijkingen opgemerkt worden. Dit helpt om de bewoners te sensibiliseren. Doordat vandaag de energieboekhouding reeds maandelijks wordt opgemaakt, kunnen de effecten van de renovatiewerken gemeten worden. Het zal verbruiksprognoses voor de toekomst ook mogelijk maken om het budget onder controle te houden. Begeleiding van de beheerders en de gebruikers Er zal een gebruikersgids over het gebouw worden opgemaakt, die een gebruikshandleiding, as builtplannen en leefregels bevat. De gebruikshandleiding stelt de (toekomstige) bewoners in staat het gebouw, de installaties en apparatuur juist te gebruiken en te onderhouden. Hiervoor zal een onderhoudsplanning worden inbegrepen in de gids. Leefregels worden opgesteld, die de leefgewoontes- en visies van ons weerspiegeld, om de juiste bewonersprofielen aan te trekken wanneer één beslist te verkopen of te verhuren. Het gemeenschapsgevoel van delen is een evidentie voor ons. Dit gevoel moet worden doorgegeven aan toekomstige bewoners. Hiervoor is het noodzakelijk een goed contact te onderhouden door gemeenschappelijke activiteiten te organiseren.
35
1
B T A
V
V
B
F
T
F
V
B
TRANSPORT
NAAM
AANBIEDER
AFSTAND
trein
Brussel-Luxemburg/ Mouterij
NMBS
750m/1000m
bus
Malibran/ Blyckaerts/ Museum van Elsene
MIVB lijn 38/95/71/60
190m/220m/400m
metro
Naamsepoort/ Troon
MIVB lijn 2 en 6
1100m/1200m
tram
Flagey/Gist
MIVB lijn 81
500m/600m
taxi
B
T
Collecto blyckaerts/ Flagey/ Gemeentehuis Elsene
auto
A
autodelen
Cambio/Ubeeqo
220m
fiets
V
Blyckaerts/De Hennin/ Gray
Villo!
220m/400m/600m
fiets
F
Cycloparking Maesstraat/ Kerkstraat
Cyclo
210m/290m
Tabel 1: gegevens van MOBIGIS en Cyclo
36
220m/450m/600m
5.7 MOBILITEIT Op wandelafstand bevinden zich alle mogelijke voorzieningen, van onderwijs, winkels en diensten, ontspanning, cultuur en sport tot gezondheid en zorg. Het centrum van Elsene met winkelstraat ligt op 10 minuten wandelafstand en tot het centrum van Brussel is het 15 minuten fietsen of kunnen er verschillende bussen genomen worden. Tram- en metrohalte zijn ook op wandelafstand bereikbaar om verschillende delen van Brussel te bereiken en treinstations om tot buiten Brussel te reizen. Als laatste optie zijn er ook haltes voor autodelen in de buurt om grotere afstanden af te leggen of moeilijker te bereiken punten te bereiken. De mobiscore van de Vlaamse overheid bevestigt de ideale ligging van de woning op vlak van mobiliteit. (1) Binnen de woning is er ruimte voorzien voor het stallen van vier fietsen. Dit hebben wij voorzien in de inkomsas waar een slim opbergsysteem geplaatst zal worden, zodat de fietsen weinig ruimte innemen. (2) Zo heeft elke woonentiteit de mogelijkheid om twee fietsen te bergen. Indien er meerdere fietsen of cargofietsen in de toekomst gestald dienen te worden, zijn er buurtfietsenparkings in de buurt. Bezoekers met de fiets kunnen gebruik maken van de fietsbeugels ter hoogte van de bibliotheek Sans Souci.
1
2
1: Mobiscore- Vlaamse Overheid 2: Wheely lift
37
Een eerste oplijsting van elementen aanwezig in de woning: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
38
Bestaande isolatie dak valse plafonds en wanden uit houten latwerk op alle verdiepen valse plafonds uit houtvezelplaten op niveau +1 en niveau +2 vloerbekleding uit vinyl op de bovenste verdiepen tegelvloer gelijkvloers raamgeheel keuken binnendeurgeheel keuken binnendeuren gelijkvloers buitengevel natuurstenen dorpels keuken raam toilet gelijkvloers tegels koer keukenmeubel tegels keukenmeubel dakkoepel dak keuken afvoerbuizen condensatieketel op gas 3 gasbranders schouw uit metselwerk metselwerk uit af te breken delen muur binnenwand uit gipskarton op niveau +1 en niveau +2 schuifdeurgeheel niveau +2 sanitaire meubels oude dakramen lichtarmaturen …
06 Kringloopeconomie
6.1 BEHEER MATERIĂ&#x2039;LE HULPBRONNEN
6.1 BEHEER PERSONEEL
De integratie van de bouwhiĂŤrarchie en de ontwikkelingen van de mogelijkheden op het vlak van demonteerbaarheid, omkeerbaarheid en aanpasbaarheid ervan. De structuur en indeling van het bestaande gebouw blijft zo goed al ongewijzigd en wordt ingedeeld in ruimten die eenvoudig kunnen meegroeien of wijzigen. De stabiliteitswerken zijn het maken van een trapopening in vloer gelijkvloers en niveau +1, vergroten van een deuropening op niveau +1 en maken van een nieuw dakraam in het dak vooraan. Andere bestaande (deur)openingen worden dichtgemaakt zodanig dat zij makkelijk terug te openen zijn en blijven zichtbaar aanwezig in de afwerking. Dit maakt het gebouw nog flexibeler dan vandaag. (zie punt 3.4) Voor de gebouwschil is het dak demonteerbaar in zijn verschillende onderdelen. Opbouwsystemen binnen zijn het zichtbaar laten van alle leidingen, die in opbouw worden gemonteerd. De valse plafonds worden gerealiseerd met gipskartonplaten en dus ook makkelijk demonteerbaar.
van alle materialen die de bestaande structuur verstoppen. Hierbij zullen we zoveel mogelijk proberen demonteren voor hergebruik en indien mogelijk in de woning zelf. Hiervan willen we zoveel mogelijk weggeven of verkopen voor hergebruik en tweedehands (tweedehands, spullenhulp en opalis,...). Als hergebruik niet mogelijk blijkt, zullen we op de werf zo goed mogelijk te sorteren om de kosten te drukken. Dit sturen we naar ondernemingen gespecialiseerd in materiaalrecuperatie (rotor, BC materials) of sorteercentra. Voor de lijst met lijst van de ter plaatse hergebruikte of gerecycleerde materialen zie 5.3.
Beheer van de materiaalstromen Om het bestaand gebouw ten volle te benutten als voornaamste materiaalbron zal een pre-sloopinventaris worden opgemaakt door ons zelf en maken we hiervoor gebruik van het praktisch zakboekje van Homegrade. Dit dient als informatiebron om te beslissen welke materialen nog hergebruikt kunnen worden, hetzij in de woning zelf, hetzij verkocht worden als tweedehandsmateriaal. Indien in slechte staat zal dit materiaal worden gesorteerd om juist gerecycleerd te kunnen worden.
Bij de keuze van nieuwe materialen zullen we bekijken of het mogelijk is om tweedehandsmaterialen te integreren in het renovatieproject. Zo niet houden we rekening met de vooropgesteld criteria beschreven onder 5.3 Impact van de gekozen materialen.Voor de toekomstige vervanging van de ramen anticiperen we reeds door een tweede dorpel te plaatsen.
Na de inventaris wordt in een hergebruikplan neergeschreven wat met elk materiaal zal gebeuren. In eerst instantie zal het gebouw ontmanteld worden
Er zal steeds geopteerd worden voor lokale aannemers te kiezen voor de werken, die onder de renovatiepremie vallen. Voor de overige werken gaan de bouwheren proberen zoveel mogelijk werken zelf uit te voeren. Voor het juiste bouwmateriaal zullen zij gebruik maken van de deeldienst Tournevis, die niet ver van het gebouw gelegen is. Ook zullen zij gebruik maken van de vele opleidingsinitiatieven in de buurt voor doe-het-zelvers of simpelweg via alle handige info op verschillende sites (www.reuse.brussels, www.circulareconomy.brussels...). Tot slot stimuleren we deeleconomie, waardoor veel toestellen en gereedschap gemeenschappelijk zullen aangekocht en gebruikt worden. Eventueel ook gedeeld met de buurt via de app Hoplr.
Preventie van beheer en werfafvoel Er is de ambitie om een bouwplaats te leiden met lage milieu-impact en bouwoverlast. In het mate van het mogelijke zal alle uitgaande materialen worden gerecycleerd om te sorteren. Hiervoor zullen we beroep doen op aannemers die hier ook aandacht aan besteden tijdens de werken.
39