03_Η Συνείδηση του Ατόμου by group24

Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ Μύηση, Ανθρώπινη και Ηλιακή Επιστολές επί του Αποκρυφιστικού Διαλογισμού Η Συνείδηση του Ατόμου Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός Το Φως της Ψυχής Η Ψυχή και ο Μηχανισμός της Από τη Διανόηση στην Ενόραση Πραγματεία επί της Λευκής Μαγείας Από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος Ι Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος ΙΙ Τα Προβλήματα της Ανθρωπότητας Η Επανεμφάνιση του Χριστού Το Πεπρωμένο των Εθνών Γοητεία: Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα Τηλεπάθεια και ο Αιθερικός Φορέας Η Ατελείωτη Αυτοβιογραφία Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή Η Εξωτερίκευση της Ιεραρχίας Πραγματεία επί των Επτά Ακτίνων: Τόμος Ι – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙ – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙΙ – Εσωτερική Αστρολογία Τόμος IV – Εσωτερική Θεραπευτική Tόμος V – Oι Ακτίνες και οι Μυήσεις

Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ υπό

ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ

LUCIS PUBLISHING COMPANY 113 University Place, 11th Floor P.O. Box 722 Cooper Station New York, N.Y. U.S.A. 10276 LUCIS PRESS LTD. Suite 54 3 Whitehall Court London SW1A 2EF

U.K.

Πρώτη Αγγλική Έκδοση, 1922 Έβδομη Αγγλική Έκδοση, 1972 Ένατη Αγγλική Έκδοση, 1974

Η έκδοση αυτού του βιβλίου χρηματοδοτήθηκε από το Κεφάλαιο των Βιβλίων του Θιβετανού, που συστάθηκε για τη συνεχή διάδοση της διδασκαλίας του Θιβετανού και της Αλίκης Α. Μπέϊλη. Αυτό το κεφάλαιο ελέγχεται από τη Lucis Trust, που είναι ένα πνευματικό, εκπαιδευτικό ίδρυμα, απαλλαγμένο φορολογίας. Η Lucis Press Ltd. είναι μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που ανήκει στη Lucis Trust. Για το βιβλίο αυτό δεν πληρώνονται συγγραφικά δικαιώματα.

Το βιβλίο αυτό έχει επίσης εκδοθεί στα Ισπανικά και τα Γαλλικά. Η μετάφρασή του σε άλλες γλώσσες συνεχίζεται. Η πρώτη μετάφρασή του στα Ελληνικά έγινε το 1981.

Τίτλος πρωτοτύπου: «The Consciousness of the Atom», by Alice A. Bailey

Lucis Press Ltd., London 1974

ΠΡOΛOΓOΣ

διαλέξεις που παρουσιάζονται εδώ δόθηκαν στη Νέα Υόρκη το χειμώνα που πέρασε. O σκοπός αυτής της σειράς ήταν να παρουσιάσει στο ακροατήριο τη μαρτυρία της επιστήμης για τη σχέση ύλης και συνείδησης· να επιτρέψει στους ακροατές να παρατηρήσουν την απαράλλακτη εκδήλωση αυτών των σχέσεων και ορισμένων βασικών νόμων σε διαδοχικά ανώτερες καταστάσεις ύπαρξης κι έτσι να τους οδηγήσει σε μια αντίληψη της παγκοσμιότητας της εξελικτικής διαδικασίας και της πραγματικότητάς της· και ν’ ασχοληθεί κάπως με τη φύση των διευρυμένων καταστάσεων της συνείδησης και τη διευρυμένη ζωή στην οποία κατευθύνεται ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Έτσι αποσκοπούν να χρησιμεύσουν σαν μια εισαγωγή στη λεπτομερέστερη μελέτη κι εφαρμογή των νόμων της ζωής και της ανθρώπινης ανέλιξης, που περιέχονται γενικά στον όρο “αποκρυφισμός”. Θα παρατηρηθεί ότι σ’ αυτή τη σειρά υπάρχει ένας σημαντικός όγκος επαναλήψεων, εφόσον κάθε διάλεξη ανασκοπεί σε συντομία τα θέματα που καλύφθηκαν στις προηγούμενες ομιλίες. Εφόσον σε καθεμιά από τις διαλέξεις αυτής της σειράς παρευρίσκονταν καινούργια άτομα, κρίθηκε αναγκαίο να παρουσιάζεται κάθε φορά μια σύνοψη του εδάφους που καλύψαμε και των λόγων για τη θέση που λάβαμε κατόπιν. Ένα ακόμη πλεονέκτημα ήταν η σταθεροποίηση στις διάνοιες των ακροατών ορισμένων απ’ τις βασικές αυτές έννοιες, που σε πολλούς απ’ αυτούς ήταν καινούργιες και θα τους βοηθούσαν να συλλάβουν και να δεχθούν αμέσως τις περαιτέρω επεκτάσεις του θέματος. Για την παρουσίαση των διαλέξεων σε μορφή βιβλίου κρίθηκε φρόνιμο να διατηρηθεί το πλήρες κείμενο των διαλέξεων όπως δόθηκαν. Εκείνοι που είναι ήδη σπουδαστές της εσωτερικής σοφίας, θα είναι ικανοί να παρακολουθήσουν δίχως δυσκολία τη γραμμή της επιχειρηματολογίας των διαλέξεων. Εκείνους όμως που προσεγγίζουν για πρώτη φορά την εξέταση των ζητημάτων που συζητούνται εδώ, μια σποραδική επανάληψη των θεμελιωδών σημείων θα μπορούσε να τους βοηθήσει σε μια εύκολη κατανόηση και γι’ αυτή την τάξη των αναγνωστών προορίζεται κυρίως αυτό το βιβλίο. Ι

ΑΛΙΚΗ Α. ΜΠΕΪΛΗ Σεπτέμβριος, 1922

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ Από την εστία του Φωτός μέσα από τη Διάνοια του Θεού Ας διαχυθεί φως μέσα στις διάνοιες των ανθρώπων. Το Φως ας κατέλθει στη Γη. Από την εστία της Αγάπης μέσα από την Καρδιά του Θεού Ας διαχυθεί αγάπη μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Είθε ο Χριστός να γυρίσει στη Γη. Από το κέντρο όπου η Θέληση του Θεού είναι γνωστή O σκοπός ας καθοδηγεί τις μικρές θελήσεις των ανθρώπων – O σκοπός που οι Διδάσκαλοι γνωρίζουν και υπηρετούν. Από το κέντρο που ονομάζουμε φυλή των ανθρώπων Το Σχέδιο της Αγάπης και του Φωτός ας πραγματοποιηθεί Και είθε να σφραγίσει την πύλη του κακού. Το Φως, η Αγάπη και η Δύναμη ας αποκαταστήσουν το Σχέδιο πάνω στη Γη.

«Η παραπάνω Επίκληση ή Προσευχή δεν ανήκει σε κάποιο πρόσωπο ή όμιλο, αλλά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το κάλλος και η ισχύς της Επίκλησης αυτής βρίσκονται στην απλότητά της και στην έκφραση από μέρους της ορισμένων κεντρικών αληθειών τις οποίες αποδέχονται ενδόμυχα και φυσικά όλοι οι άνθρωποι – την αλήθεια για την ύπαρξη μιας θεμελιώδους Νοημοσύνης στην οποία προσδίδουμε αόριστα το όνομα Θεός· την αλήθεια ότι πίσω από όλη την εξωτερική φαινομενικότητα, κινητήρια δύναμη του σύμπαντος είναι η Αγάπη· την αλήθεια ότι ήρθε στη γη μια μεγάλη Ατομικότητα – που ονομάστηκε από τους Χριστιανούς, Χριστός – και ενσωμάτωσε αυτή την αγάπη ώστε να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε· την αλήθεια ότι τόσο η αγάπη όσο και η νοημοσύνη είναι αποτελέσματα εκείνου που αποκαλούμε Θέληση του Θεού· και τέλος, την αυταπόδεικτη αλήθεια ότι μόνο μέσω της ίδιας της ανθρωπότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί το Θείο Σχέδιο.» ALICE A. BAILEY

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΩΝ ΔΙΑΛΕΞΗ Ι ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ...................................................................................................................11 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ.....................................................................................................................23 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ........................................................................35 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙV Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ............................................................................47 ΔΙΑΛΕΞΗ V Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ...........................................................................................................57 ΔΙΑΛΕΞΗ VI Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ..................................................................................................................69 ΔΙΑΛΕΞΗ VII Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ..........................................................................................................................81

ΔΙΑΛΕΞΗ Ι ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

πριν στην ιστορία της σκέψης δεν υπήρξε ίσως άλλη περίοδος που να μοιάζει ολοκληρωτικά με την τωρινή. Οι στοχαστές παντού έχουν συνείδηση δύο πραγμάτων· πρώτο, ότι η περιοχή του μυστηρίου δεν είχε προσδιορισθεί ποτέ άλλοτε τόσο καθαρά και δεύτερο, ότι στην περιοχή αυτή μπορεί κανείς να εισέλθει ευκολότερα από κάθε άλλη φορά· συνεπώς θα μπορούσε ίσως να εξαναγκασθεί ν’ αποκαλύψει μερικά από τα μυστικά της, αν οι ερευνητές όλων των σχολών επιδίδονταν στην έρευνά τους με αποφασιστικότητα. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε καθώς μελετάμε τα γνωστά γεγονότα της ζωής και της ύπαρξης, επιδέχονται τώρα σαφέστερο ορισμό και μολονότι δε γνωρίζουμε τις απαντήσεις στα ερωτήματά μας, μολονότι δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει τις λύσεις των προβλημάτων μας και μολονότι δε διαθέτουμε κάποια πανάκεια για να θεραπεύσουμε τα δεινά του κόσμου, ωστόσο το καθαυτό γεγονός της δυνατότητας να τα ορίσουμε, της δυνατότητας να υποδείξουμε την κατεύθυνση όπου υπάρχει το μυστήριο και το γεγονός ότι το φως της επιστήμης, των θρησκειών και της φιλοσοφίας έχει καταυγάσει απέραντες εκτάσεις που θεωρούνταν πρωτύτερα σαν περιοχές σκότους, αποτελεί την εγγύηση της μελλοντικής επιτυχίας. Γνωρίζουμε πολλά περισσότερα απ’ ό,τι πριν πεντακόσια χρόνια, αν εξαιρέσουμε όσα γνώριζαν μερικοί κύκλοι σοφών και μυστικιστών· ανακαλύψαμε πολλούς νόμους της φύσης, παρότι δεν μπορούμε ακόμη να τους εφαρμόσουμε· και η γνώση των “πραγμάτων όπως είναι” (επιλέγω τις λέξεις με μεγάλη περίσκεψη) έκανε τεράστια άλματα. Ωστόσο η περιοχή του μυστηρίου εξακολουθεί να παραμένει απαραβίαστη και τα προβλήματά μας είναι ακόμη πολυάριθμα. Υπάρχει το πρόβλημα της ίδιας μας της ζωής, όποια κι αν είναι· υπάρχει το πρόβλημα εκείνου που ορίζεται γενικά σαν “ΜηΕαυτός” και αφορά το φυσικό μας σώμα, το περιβάλλον μας, τις περιστάσεις μας και τις συνθήκες της ζωής μας· αν ο νους μας εσωστρέφει, προκύπτει το πρόβλημα του ιδιαίτερου συνόλου των συναισθημάτων μας καθώς και των σκέψεων, των επιθυμιών και των ενστίκτων με τα οποία ελέγχουμε τη δράση. Τα ομαδικά προβλήματα είναι πολλά· γιατί άραγε πρέπει να υπάρχει οδύνη, πείνα και πόνος; Γιατί πρέπει ο κόσμος σαν σύνολο να είναι δέσμιος της πιο φριχτής ανέχειας, ασθένειας και δυστυχίας; Ποιος είναι ο σκοπός που υπόκειται σ’ όλα όσα βλέπουμε γύρω μας και ποια θα είναι η έκβαση των παγκόσμιων υποθέσεων θεωρούμενων σαν σύνολο; Ποιο είναι το πεπρωμένο της ανθρώπινης φυλής, ποια η καταγωγή της και ποιο είναι το κλειδί της ΟΤΕ

τωρινής της κατάστασης; Υπάρχει άραγε κάτι περισσότερο απ’ αυτή τη ζωή και πρέπει άραγε το μοναδικό μας ενδιαφέρον να εντοπίζεται σ’ ό,τι είναι φανερό και υλικό; Παρόμοια ερωτήματα αναφύονται κάθε τόσο στο νου μας και απασχόλησαν τις διάνοιες των στοχαστών όλων των αιώνων. Έγιναν πολλές απόπειρες για ν’ απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα και καθώς τα μελετούμε, ανακαλύπτουμε πως οι απαντήσεις που δίνονται διαιρούνται σε τρεις κύριες ομάδες και πως προτείνονται τρεις κύριες λύσεις για να εξετασθούν απ’ τους ανθρώπους. Οι τρεις αυτές λύσεις είναι: Πρώτο, ο Ρεαλισμός. Μια άλλη ονομασία γι’ αυτή τη σχολή είναι Υλισμός. Διδάσκει ότι “η παρουσίαση του εξωτερικού κόσμου για την οποία έχουμε συνείδηση, είναι αληθινή”· ότι τα πράγματα είναι όπως φαίνονται· ότι η ύλη και η δύναμη, όπως μας είναι γνωστές, αποτελούν τη μόνη πραγματικότητα κι ότι δεν είναι εφικτό για τον άνθρωπο να υπερβεί το απτό. Θα έπρεπε να μένει ικανοποιημένος με τα γεγονότα όπως τα γνωρίζει ή όπως η επιστήμη του λέει πως είναι. Αυτή είναι μια απόλυτα εύλογη μεθόδευση λύσεων, αλλά για μερικούς από μας υστερεί απ’ την άποψη ότι δεν προχωρά αρκετά μακριά. Αρνούμενη ν’ ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο εκτός από εκείνο που μπορεί ν’ αποδειχθεί και να καταδειχθεί, καθηλώνεται ακριβώς στο σημείο όπου ο ερευνητής ερωτά: “Έτσι είναι, αλλά γιατί;” Δε συμπεριλαμβάνει στις εκτιμήσεις της πολλά που ο μέσος άνθρωπος γνωρίζει και αντιλαμβάνεται σαν αληθινά, παρότι είναι ανίκανος να εξηγήσει γιατί ξέρει ότι είναι αληθινά. Οι άνθρωποι παντού αναγνωρίζουν την ακρίβεια των δεδομένων της ρεαλιστικής σχολής και της υλιστικής επιστήμης, όμως ταυτόχρονα αισθάνονται ενδόμυχα πως υπάρχει κάποια ζωοποιούσα δύναμη που υπόκειται της αποδειγμένης αντικειμενικής εκδήλωσης, καθώς και κάποιος συνεκτικός σκοπός που δεν μπορεί να ερμηνευθεί με όρους αποκλειστικά υλικούς. Δεύτερο, υπάρχει η άποψη που θα μπορούσαμε καλύτερα ίσως να ονομάσουμε Υπερφυσική. Ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι σε τελευταία ανάλυση τα πράγματα πιθανόν να μην είναι ακριβώς αυτά που φαίνονται πως είναι κι ότι υπάρχουν πολλά που παραμένουν ανεξήγητα· αφυπνίζεται στην αντίληψη ότι ο ίδιος δεν αποτελεί απλά κάποια συσσώρευση φυσικών ατόμων, κάτι υλικό, ή ένα απτό σώμα, αλλά ότι λανθάνουν μέσα του μια συνείδηση, μια δύναμη και μια ψυχική φύση, που τον συνδέουν μ’ όλα τα άλλα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας και με μια δύναμη η οποία βρίσκεται έξω απ’ αυτόν και πρέπει αναγκαστικά να την εξηγήσει. Αυτό, για παράδειγμα, οδήγησε στην εξέλιξη της Χριστιανικής και Ιουδαϊκής άποψης η οποία προϋποθέτει ένα Θεό έξω απ’ το ηλιακό σύστημα που Αυτός δημιούργησε, αλλά απ’ το οποίο ο Ίδιος στέκει έξω. Αυτά τα συστήματα σκέψης διδάσκουν ότι ο κόσμος εξελίχθηκε από μια Δύναμη ή ένα Ον που δόμησε το ηλιακό σύστημα και καθοδηγεί ορθά τους κόσμους, κρατώντας τη μικρή ανθρώπινη ζωή μας στα χέρια Του και “προστάζοντας μειλίχια” τα πάντα, σύμφωνα με κάποιο κρυμμένο σκοπό που δεν είναι δυνατό να γίνει ορατός – πόσο μάλλον κατανοητός – σε μας με την πεπερασμένη διάνοια. Αυτή είναι η θρησκευτική και υπερφυσική άποψη και βασίζεται στην

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

αναπτυσσόμενη αυτοσυνείδηση του ατόμου και σε μια αναγνώριση της δικής του θειότητας. Παρόμοια με την άποψη της ρεαλιστικής σχολής, ενσωματώνει κι αυτή μόνο μια μερική αλήθεια και είναι ανάγκη να συμπληρωθεί. Η τρίτη γραμμή σκέψης θα μπορούσε να ονομασθεί Ιδεαλιστική. Προϋποθέτει μια εξελικτική διαδικασία μέσα στην όλη εκδήλωση και ταυτίζει τη ζωή με την κοσμική διεργασία. Αποτελεί ακριβώς το αντίθετο του υλισμού και ανάγει την υπερφυσική θεότητα, που θεωρείται δεδομένη απ’ το θρησκευόμενο, σε μια μεγάλη Οντότητα ή Ζωή η Οποία εξελίσσεται μέσω του σύμπαντος όπως ακριβώς η συνείδηση του ανθρώπου εξελίσσεται μέσω ενός αντικειμενικού φυσικού σώματος. Στις τρεις αυτές σκοπιές – τη σαφώς υλιστική, την καθαρά υπερφυσική και την ιδεαλιστική – έχετε τις τρεις κύριες γραμμές σκέψης που προτάθηκαν σαν ερμηνευτικές της κοσμικής διαδικασίας· όλες τους αποτελούν μερικές αλήθειες, όμως καμιά τους δεν είναι πλήρης δίχως τις άλλες· όλες τους, όταν ακολουθηθούν χωριστά, οδηγούν σε παρεκκλίσεις και σε σκοτάδι, αφήνοντας άλυτο το κεντρικό μυστήριο. Όταν συντεθούν, όταν συνδυασθούν και συγχωνευθούν κι όταν ενοποιηθούν, ενσωματώνουν πιθανόν (δίνοντάς το απλά σαν εισήγηση) τόση ακριβώς από την εξελικτική αλήθεια όση ο ανθρώπινος νους μπορεί να συλλάβει στο τωρινό στάδιο εξέλιξης. Καταπιανόμαστε με μεγάλα προβλήματα και ίσως ανασκαλεύουμε ανώτερα και απρόσιτα πράγματα· παραβιάζουμε περιοχές που αποτελούν την αναγνωρισμένη επικράτεια της μεταφυσικής· κι επιχειρούμε να συνοψίσουμε με λίγα σύντομα λόγια όσα περιέχονται σ’ όλες τις βιβλιοθήκες του κόσμου· επιχειρούμε συνεπώς το ακατόρθωτο. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εξετάσουμε περιληπτικά και σύντομα τη μια όψη της αλήθειας μετά την άλλη. Το μόνο που μπορούμε να επιτύχουμε είναι να σκιαγραφήσουμε τις βασικές γραμμές εξέλιξης, να μελετήσουμε την αμοιβαία τους σχέση καθώς και τη σχέση τους με μας σαν συνειδητές οντότητες κι έπειτα να προσπαθήσουμε να αναμείξουμε και να συνθέσουμε τα λίγα που μπορούμε να γνωρίζουμε, ωσότου γίνει καθαρότερη κάποια γενική ιδέα της διαδικασίας σαν σύνολο. Πρέπει να θυμόμαστε αναφορικά με την κάθε διακήρυξη αληθειών ότι καθεμιά τους διαμορφώνεται από κάποια ιδιαίτερη σκοπιά. Ωσότου αναπτύξουμε περαιτέρω τις νοητικές μας διαδικασίες και γίνουμε ικανοί να σκεφτόμαστε με αφηρημένους όρους, όπως και με τους συγκεκριμένους, δε θα είναι δυνατό ν’ απαντήσουμε πλήρως στην ερώτηση: Τι είναι η αλήθεια; Ούτε να εκφράσουμε οποιαδήποτε όψη αυτής της αλήθειας μ’ έναν τέλεια αμερόληπτο τρόπο. Μερικοί άνθρωποι έχουν έναν πλατύτερο ορίζοντα από άλλους και μερικοί μπορούν να δουν την ενότητα που υπόκειται των διαφορετικών όψεων. Άλλοι τείνουν να νομίζουν ότι η δική τους προοπτική και ερμηνεία είναι η μοναδική. Ελπίζω με τις ομιλίες αυτές να διευρύνουμε κάπως την άποψή μας. Ελπίζω ότι θα φτάσουμε στην αντίληψη ότι ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται μόνο για την επιστημονική άποψη και περιορίζεται στη μελέτη εκείνων των εκδηλώσεων που είναι καθαρά υλικές, ασχολείται εξίσου με τη μελέτη του θείου όσο

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

και ο ειλικρινής θρησκευόμενος αδελφός του που ασχολείται μόνο με την πνευματική πλευρά· κι ότι ο φιλόσοφος επιχειρεί σε τελευταία ανάλυση να τονίσει την απόλυτα αναγκαία όψη της νοημοσύνης η οποία συνδέει την υλική και την πνευματική όψη και τις σμίγει σ’ ένα συνεκτικό όλο. Ίσως με την ένωση των τριών αυτών γραμμών της επιστήμης, της θρησκείας και της φιλοσοφίας να μπορέσουμε ν’ αποκτήσουμε μια λειτουργική γνώση της αλήθειας όπως είναι, ενθυμούμενοι ταυτόχρονα ότι “η αλήθεια βρίσκεται μέσα μας”. Κανενός ανθρώπου η έκφραση της αλήθειας δεν αποτελεί την πλήρη έκφραση και ο μοναδικός σκοπός της σκέψης είναι να μας επιτρέψει να δομούμε εποικοδομητικά για μας και να εργαζόμαστε με νοητική ύλη. Απόψε θα ήθελα να σκιαγραφήσω το σχέδιο μου, να διαγράψω το σκελετό των μελλοντικών μας ομιλιών και να θίξω τις κύριες γραμμές της εξέλιξης. Η πιο προφανής γραμμή είναι αναγκαστικά εκείνη που πραγματεύεται την εξέλιξη της ουσίας, τη μελέτη του ατόμου και τη φύση της ατομικής ύλης. Αυτό θα το θίξουμε την επόμενη εβδομάδα. Η επιστήμη έχει πολλά να μας πει σχετικά με την εξέλιξη του ατόμου και τα τελευταία πενήντα χρόνια κάλυψε μεγάλη απόσταση σε σχέση με τον περασμένο αιώνα. Τότε το άτομο θεωρούνταν σαν μια αδιαίρετη μονάδα ουσίας· τώρα εξετάζεται σαν ένα κέντρο ενέργειας ή ηλεκτρικής δύναμης. Από την εξέλιξη της ουσίας οδηγούμαστε πολύ φυσιολογικά στην εξέλιξη των μορφών ή των συναθροίσεων ατόμων κι εκεί είναι που θα μας διανοιγεί η ενδιαφέρουσα θεώρηση μορφών διαφορετικών από τις καθαρά υλικές – μορφών που υφίστανται σε λεπτοφυέστερη ουσία, όπως είναι οι μορφές της σκέψης και οι φυλετικές μορφές και οι μορφές των οργανώσεων. Σ’ αυτή τη διπλή μελέτη θα τονισθεί μια απ’ τις όψεις της θεότητας, εφόσον επιλέξετε να χρησιμοποιήσετε τον όρο “θεότητα”, ή μια απ’ τις εκδηλώσεις της φύσης, εφόσον προτιμάτε αυτή τη λιγότερο δογματική έκφραση. Τότε θα οδηγηθούμε στην εξέταση της εξέλιξης της νοημοσύνης ή του παράγοντα του νου, που αναφαίνεται σαν διευθετημένος σκοπός σ’ όλα όσα βλέπουμε γύρω μας. Αυτό θα μας αποκαλύψει έναν κόσμο που δεν πορεύεται τυφλά, αλλά έχει πίσω του κάποιο σχέδιο, ένα συντονισμένο σχήμα, κάποια οργανωμένη έννοια η οποία πραγματώνεται μέσω της υλικής μορφής. Ένας λόγος για τον οποίο τα πράγματα μας φαίνονται τόσο δυσνόητα οφείλεται στο γεγονός ότι βρισκόμαστε στο μέσο μιας μεταβατικής περιόδου και το σχέδιο είναι ακόμη ατελές· ενεχόμαστε βαθιά στο μηχανισμό καθόσον αποτελούμε ακέραιο μέρος του συνόλου. Διακρίνουμε τμήματά του εδώ κι εκεί, αλλά ολόκληρο το μεγαλείο της ιδέας δε μας είναι φανερό. Μπορεί να έχουμε κάποιο όραμα, μπορεί να έχουμε κάποια μεγάλη στιγμή αποκάλυψης, αλλά όταν ερχόμαστε σ’ επαφή με οποιαδήποτε πλευρά της πραγματικότητας, αμφισβητούμε τη δυνατότητα υλοποίησης του ιδεώδους, γιατί η νοήμων σχέση ανάμεσα στη μορφή και σ’ εκείνο που τη χρησιμοποιεί φαίνεται να μην είναι καθόλου διευθετημένη. Η αναγνώριση του παράγοντα της νοημοσύνης θα μας οδηγήσει αναπόφευκτα στην ενατένιση της εξέλιξης των πολλών μορφών συνείδησης, που εκτείνονται από εκείνους τους τύπους συνείδησης που θεωρούμε υπανθρώπινους διαμέσου της ανθρώπινης συνείδησης ως εκείνη που λογικά συνάγεται (ακόμη κι αν δεν μπορεί να καταδειχθεί)

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

πως είναι υπερανθρώπινη. Το επόμενο ερώτημα που θ’ αντιμετωπίσουμε είναι: Τι κρύβεται πίσω απ’ όλους αυτούς τους παράγοντες; Υπάρχει άραγε πίσω από την αντικειμενική μορφή και την εμψυχώνουσα νοημοσύνη της κάποια εξέλιξη που αντιστοιχεί στην αυτεπίγνωση, στο Εγώ του ανθρώπου; Υπάρχει άραγε στη φύση και σ’ όλα όσα βλέπουμε γύρω μας, η πραγμάτωση του σκοπού ενός ατομικοποιημένου αυτοσυνείδητου Όντος; Αν υπήρχε ένα τέτοιο Ον και μια τέτοια θεμελιακή ύπαρξη, θα έπρεπε να μπορούσαμε να δούμε κάπως τις νοήμονες δραστηριότητές Του και να παρατηρήσουμε την καρποφορία των σχεδίων Του. Ακόμη κι αν δεν μπορούμε ν’ αποδείξουμε πως υπάρχει Θεός και πως η Θεότητα υφίσταται, μπορούμε τουλάχιστον να πούμε ότι η υπόθεση για την ύπαρξή Του είναι λογική, ότι συνιστά μια λογική εισήγηση καθώς και μια πιθανή λύση για όλα τα μυστήρια που μας περιβάλλουν. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται να καταδειχθεί η ύπαρξη ενός νοήμονος σκοπού που δρα μέσω κάθε είδους μορφής, μέσω φυλών και εθνών και μέσω όλων όσων βλέπουμε να εκδηλώνονται στο σύγχρονο πολιτισμό· τα βήματα που επιτέλεσε ο σκοπός και η βαθμιαία ανάπτυξη του σχεδίου θα πρέπει να καταδειχθούν κι έτσι θα μπορέσουμε ίσως ν’ αντιληφθούμε τι μας περιμένει στα επόμενα στάδια. Ας εξετάσουμε για λίγο τι εννοούμε με τις λέξεις “εξελικτική διαδικασία”. Χρησιμοποιούνται αδιάκοπα και ο μέσος άνθρωπος γνωρίζει καλά πως η λέξη “εξέλιξη” υποδηλώνει μια εξωστρεφή ανέλιξη και την εκπόρευση από ένα εσώτερο κέντρο, αλλά χρειάζεται να ορίσουμε σαφέστερα την ιδέα προκειμένου ν’ αποκτήσουμε μια καλύτερη αντίληψη. Ένας απ’ τους καλύτερους ορισμούς που έχω συναντήσει είναι εκείνος που ορίζει την εξέλιξη σαν “την ανέλιξη μιας διαρκώς αυξανόμενης δύναμης ανταπόκρισης”. Εδώ έχουμε έναν ορισμό πολύ διαφωτιστικό για την εξέταση της υλικής όψης της εκδήλωσης. Ενέχει την έννοια του κραδασμού και της ανταπόκρισης σ’ αυτόν και μολονότι θα χρειασθεί ίσως με τον καιρό ν’ απορρίψουμε τον όρο “ύλη” και να υιοθετήσουμε έναν προτεινόμενο όρο όπως “κέντρο δύναμης”, η έννοια θα εξακολουθεί να ισχύει και η ανταπόκριση του κέντρου στη διέγερση θα γίνει ακριβέστερα αντιληπτή. Ο ίδιος ορισμός ισχύει πραγματικά και σε σχέση με την ανθρώπινη συνείδηση. Περιλαμβάνει την ιδέα μιας βαθμιαία αυξανόμενης αντίληψης και της αναπτυσσόμενης ανταπόκρισης της υποκειμενικής ζωής στο περιβάλλον της και μας οδηγεί τελικά μέχρι το ιδεώδες μιας ενοποιημένης Ύπαρξης η οποία θ’ αποτελεί τη σύνθεση όλων των γραμμών εξέλιξης και μέχρι τη σύλληψη μιας κεντρικής Ζωής ή δύναμης η οποία σμίγει και συγκρατεί όλες τις εξελισσόμενες μονάδες, είτε είναι μονάδες ύλης, όπως το άτομο της χημείας και της φυσικής, είτε μονάδες συνείδησης όπως τα ανθρώπινα όντα. Η εξέλιξη δηλαδή είναι η διαδικασία με την οποία ανελίσσεται η ζωή μέσα σ’ όλες τις μονάδες, η αναπτυσσόμενη παρόρμηση που συγχωνεύει τελικά όλες τις μονάδες κι όλες τις ομάδες, ωσότου προκύψει εκείνο το σύνολο της εκδήλωσης που μπορεί ν’ αποκληθεί Φύση ή Θεός και που αποτελεί το άθροισμα όλων των καταστάσεων συνείδησης. Αυτός είναι ο Θεός στον Οποίο αναφέρεται ο Χριστιανός όταν λέει “εν Αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”· αυτή είναι η δύναμη ή η ενέργεια που αναγνωρίζει ο

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

επιστήμονας· κι αυτός αποτελεί για το φιλόσοφο τον παγκόσμιο νου ή την Υπερψυχή. Αυτή επίσης είναι η νοήμων Θέληση που ελέγχει, μορφοποιεί, συνέχει, οικοδομεί, αναπτύσσει και οδηγεί τα πάντα σε μια υπέρτατη τελείωση. Αυτή είναι εκείνη η Τελείωση που είναι έμφυτη στην ίδια την ύλη καθώς και η τάση που λανθάνει μέσα στο άτομο, στον άνθρωπο και σ’ όλα όσα υπάρχουν. Αυτή η ερμηνεία της εξελικτικής διαδικασίας δεν την εκλαμβάνει σαν αποτέλεσμα μιας εξωτερικής Θεότητας που διαχύνει την ενέργεια και τη σοφία Της πάνω σ’ έναν κόσμο που καρτερεί, αλλά μάλλον σαν κάτι που λανθάνει στον ίδιο τον κόσμο και κρύβεται στην καρδιά του ατόμου της χημείας, στην καρδιά του ίδιου του ανθρώπου, μέσα στον πλανήτη και μέσα στο ηλιακό σύστημα. Είναι εκείνο το κάτι που οδηγεί τα πάντα προς το στόχο και είναι η δύναμη που φέρνει σταδιακά τάξη από το χάος· υπέρτατη τελείωση από την πρόσκαιρη ατέλεια· αγαθό απ’ το φαινομενικό κακό· και απ’ το σκότος και τον όλεθρο εκείνο που κάποτε θ’ αναγνωρίζεται σαν ωραίο, ορθό και αληθινό. Είναι όλα όσα έχουμε οραματισθεί και συλλάβει στις υψηλότερες και καλύτερες στιγμές μας. Η εξέλιξη έχει επίσης ορισθεί σαν “κυκλική ανάπτυξη” κι αυτός ο ορισμός με οδηγεί σε μια σκέψη που ανυπομονώ να τη συλλάβουμε πλήρως. Η φύση επαναλαμβάνεται συνεχώς ωσότου προσεγγισθούν ορισμένοι συγκεκριμένοι σκοποί, επιτευχθούν ορισμένα απτά αποτελέσματα κι επέλθουν ορισμένες ανταποκρίσεις στον κραδασμό. Με την αναγνώριση αυτής της επίτευξης μπορεί να καταδειχθεί ο νοήμων σκοπός της ενοικούσας Ύπαρξης. Αυτό επιτελείται με τη μέθοδο της διάκρισης ή της νοήμονος επιλογής. Στα εγχειρίδια των διαφόρων σχολών χρησιμοποιούνται πολλές λέξεις για να μεταδώσουν την ίδια γενική ιδέα, όπως “φυσική επιλογή” ή “έλξη και άπωση”. Θα ήθελα, αν είναι δυνατό, ν’ αποφύγω τους τεχνικούς όρους, γιατί χρησιμοποιούνται απ’ τις διάφορες σχολές σκέψης για να υποδηλώσουν διαφορετικά πράγματα. Αν μπορούσαμε να βρούμε μια λέξη με παρόμοια έννοια, δίχως όμως να συνδέεται με κάποια ιδιαίτερη γραμμή σκέψης, θα διαπιστώναμε πως νέο φως θα διαχυνόταν στο πρόβλημά μας. Η έλξη και η άπωση στο ηλιακό σύστημα δεν είναι παρά η διακριτική ικανότητα του ατόμου ή του ανθρώπου όπως εκδηλώνεται απ’ τους πλανήτες και τον ήλιο. Μπορεί να βρεθεί σε όλων των ειδών τα άτομα· μπορούμε να την ονομάσουμε προσαρμογή, αν έτσι προτιμάμε, ή δύναμη που αυξάνει και προσαρμόζει τη μονάδα στο περιβάλλον της δια της απόρριψης ορισμένων παραγόντων και της αποδοχής άλλων. Αναφαίνεται στον άνθρωπο σαν ελεύθερη βούληση ή δύναμη επιλογής και μπορεί να ιδωθεί στον πνευματικό άνθρωπο σαν μια τάση για θυσία, γιατί ο άνθρωπος επιλέγει τότε μια ιδιαίτερη γραμμή δράσης προκειμένου να ευεργετήσει την ομάδα στην οποία ανήκει, απορρίπτοντας ό,τι είναι σαφώς ιδιοτελές. Θα μπορούσαμε τελικά να ορίσουμε την εξέλιξη σαν διευθετημένη αλλαγή και διαρκή μεταβολή. Καταδεικνύεται στην αέναη δραστηριότητα της μονάδας ή του ατόμου, στην αλληλεπίδραση των ομάδων και στην ακατάπαυστη δράση των δυνάμεων ή των τύπων ενέργειας μεταξύ τους. Είδαμε ότι η εξέλιξη, είτε αναφέρεται στην ύλη, τη νοημοσύνη, τη συνείδηση ή το πνεύμα, έγκειται σε μια διαρκώς αυξανόμενη δύναμη ανταπόκρισης στον κραδασμό,

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

ότι προωθείται μέσω διαρκούς αλλαγής, εξασκώντας μια εκλεκτική τακτική ή χρησιμοποιώντας τη διακριτική ικανότητα και εφαρμόζοντας τη μέθοδο της κυκλικής ανάπτυξης ή επανάληψης. Θα μπορούσαμε γενικά να διαιρέσουμε την εξελικτική διαδικασία σε τρία στάδια που αντιστοιχούν στα στάδια της ζωής ενός ανθρώπινου όντος: παιδική ηλικία, εφηβεία και ωριμότητα. Όσον αφορά τον άνθρωπο, τα στάδια αυτά μπορούν να επισημανθούν είτε στην ανθρώπινη μονάδα είτε στη φυλή και καθώς οι πολιτισμοί διαβαίνουν και αναπτύσσονται, θα γίνει ασφαλώς εφικτό ν’ ανιχνεύσουμε την ίδια τριπλή ιδέα μέσα στην ανθρώπινη οικογένεια σαν σύνολο κι έτσι να επιβεβαιώσουμε το θείο αντικειμενικό σκοπό μέσω της μελέτης της εικόνας ή της αντανάκλασής Του, του ΑΝΘΡΩΠΟΥ. Θα μπορούσαμε να εκφράσουμε τα τρία αυτά στάδια με επιστημονικότερους όρους και να τα συνδέσουμε με τις προαναφερθείσες τρεις σχολές σκέψης, θεωρώντας τα σαν: α. Το στάδιο της ατομικής ενέργειας. β. Το στάδιο της ομαδικής συνοχής. γ. Το στάδιο της ενοποιημένης ή συνθετικής ύπαρξης. Ας προσπαθήσω να διευκρινίσω την άποψή μου. Το στάδιο της ατομικής ενέργειας είναι αυτό που αφορά κυρίως την υλική πλευρά της ζωής και αντιστοιχεί στην παιδική ηλικία της ζωής ενός ανθρώπου ή μιας φυλής. Αποτελεί την περίοδο του ρεαλισμού, της έντονης δραστηριότητας, της ανάπτυξης με τη δράση σε βάρος όλων, ή την καθαρή εγωκεντρικότητα και ιδιοτέλεια. Γεννά την υλιστική άποψη κι οδηγεί αναπόφευκτα στη φιλαυτία. Συνεπάγεται την αναγνώριση ότι το άτομο είναι τελείως αυτοτελές κι ότι παρόμοια οι ανθρώπινες μονάδες έχουν μια χωριστή ζωή, ανεξάρτητη απ’ όλες τις άλλες μονάδες και δίχως καμιά σχέση μ’ αυτές. Ένα τέτοιο στάδιο μπορεί να ιδωθεί στις ανεξέλικτες φυλές του κόσμου, στα μικρά παιδιά και στους υπανάπτυκτους. Όλοι αυτοί είναι φυσιολογικά εγωκεντρικοί· οι ενέργειές τους αφορούν τη δική τους ζωή· ασχολούνται με το αντικειμενικό και το απτό· χαρακτηρίζονται από μια απαραίτητη και προστατευτική ιδιοτέλεια. Είναι ένα αναγκαιότατο στάδιο στην ανάπτυξη και τη διαιώνιση της φυλής. Απ’ αυτή την ιδιοτελή ατομική περίοδο προβάλλει ένα άλλο στάδιο, εκείνο της ομαδικής συνοχής. Αυτό συνεπάγεται τη δόμηση μορφών και ειδών ωσότου υπάρξει κάτι συνεκτικό και ατομικοποιημένο σαν ολότητα, το οποίο όμως θα συντίθεται από πολλές μικρότερες ατομικότητες και μορφές. Αναφορικά με το ανθρώπινο oν αντιστοιχεί στην αφυπνιζόμενη αντίληψη της ευθύνης και στην αναγνώριση της θέσης του μέσα στην ομάδα. Απαιτεί την από μέρους του ικανότητα ν’ αναγνωρίζει μια ζωή μεγαλύτερη απ’ το ίδιο, είτε αυτή η ζωή αποκαλείται Θεός είτε θεωρείται απλά σαν η ζωή της ομάδας στην οποία ένας άνθρωπος ανήκει σαν μονάδα, δηλαδή η μεγάλη εκείνη Ταυτότητα της οποίας ο καθένας μας αποτελεί μέρος. Αυτό το στάδιο αντιστοιχεί στη σχολή σκέψης την οποία καλούμε υπερφυσική και την οποία πρέπει να διαδεχθεί κάποτε μια αληθινότερη κι ευρύτερη έννοια. Όπως είδαμε ήδη, το πρώτο ή ατομικό στάδιο αναπτύχθηκε μέσω της φιλαυτίας ή της εγωκεντρικής ζωής του ατόμου (είτε πρόκειται για το άτομο της ουσίας ή για το ανθρώπινο άτομο)· το δεύτερο στάδιο

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

τελειοποιείται με τη θυσία της μονάδας για το καλό των πολλών και του ατόμου για την ομάδα στην οποία ανήκει. Γι’ αυτό το στάδιο γνωρίζουμε προς το παρόν πρακτικά πολύ λίγα και αποτελεί εκείνο που συχνά οραματιζόμαστε και για το οποίο ελπίζουμε. Το τρίτο στάδιο είναι ακόμη μακριά μας και μπορεί να θεωρηθεί από πολλούς σαν μια μάταιη χίμαιρα. Αλλά μερικοί από μας έχουν κάποιο όραμα το οποίο, παρότι είναι ακόμη ανέφικτο, θεωρείται λογικά κατορθωτό, εφόσον οι προϋποθέσεις μας είναι ορθές και τα θεμέλια μας έχουν τεθεί σωστά. Είναι εκείνο της ενοποιημένης ύπαρξης. Δεν θα υφίστανται σ’ αυτό μόνο οι χωριστές μονάδες συνείδησης, μόνο τα διαφοροποιημένα άτομα μέσα στη μορφή, ούτε μόνο η ομάδα που θ’ αποτελείται από μια πολλαπλότητα ταυτοτήτων, αλλά θα έχουμε το άθροισμα όλων των μορφών, όλων των ομάδων και όλων των καταστάσεων συνείδησης, συγχωνευμένων, ενωμένων και συντεθειμένων σε μια τελειοποιημένη ολότητα. Η ολότητα αυτή μπορεί ν’ αποκληθεί ηλιακό σύστημα, φύση ή Θεός. Τα ονόματα δεν έχουν σημασία. Αντιστοιχεί στο στάδιο ενηλικίωσης του ανθρώπινου όντος· είναι ανάλογο με την περίοδο της ωριμότητας και μ’ εκείνο το στάδιο όπου ο άνθρωπος υποτίθεται ότι έχει ένα συγκεκριμένο σκοπό και έργο ζωής καθώς κι ένα ξεκάθαρο σχέδιο υπόψη του, το οποίο εκπονεί με τη βοήθεια της νοημοσύνης του. Σ’ αυτές τις ομιλίες θα ήθελα να μπορούσα να σας αποδείξω ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει στο ηλιακό σύστημα, στον πλανήτη, στην ανθρώπινη οικογένεια και στο άτομο. Πιστεύω ότι θα μπορέσουμε ν’ αποδείξουμε ότι υπάρχει μια νοημοσύνη που υπόκειται όλων· κι ότι απ’ το χωρισμό θα προβάλλει η ένωση που θα έχει παραχθεί από την ανάμειξη και τη συγχώνευση σε ομαδικό σχηματισμό κι ότι τελικά θα δούμε ν’ αναδύεται από τις πολλές ομάδες η τελειοποιημένη πλήρως συνειδητή ολότητα η οποία θ’ αποτελείται από μυριάδες χωριστές ταυτότητες που θα εμψυχώνονται από ένα σκοπό και μία θέληση. Αν αληθεύει αυτό, ποιο είναι το επόμενο πρακτικό βήμα για όσους φτάνουν σ’ αυτή την αντίληψη; Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε πρακτικά αυτό το ιδανικό στη ζωή μας και να εξακριβώσουμε το άμεσο καθήκον μας, ώστε να μπορέσουμε να συμμετάσχουμε στο σχέδιο και να το προωθήσουμε συνειδητά; Στην κοσμική διαδικασία διαθέτουμε το μικροσκοπικό μας μερίδιο και κάθε δραστήρια μέρα θα πρέπει να μας βρίσκει να επιτελούμε το ρόλο μας με νοήμονα κατανόηση. Ο πρώτος μας στόχος πρέπει ασφαλώς να είναι η αυτεπίγνωση με την άσκηση της διάκρισης· πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε με διαύγεια, να δίνουμε μορφή στις σκέψεις μας και να χειριζόμαστε τις νοητικές μας διεργασίες· πρέπει να μάθουμε να γνωρίζουμε εκείνο που σκεφτόμαστε και γιατί το σκεφτόμαστε, ν’ ανακαλύψουμε την έννοια της ομαδικής συνείδησης μελετώντας το νόμο της θυσίας. Όχι μόνο πρέπει ν’ αντιληφθούμε το αρχικό στάδιο της ιδιοτέλειας της παιδικής ηλικίας (κι αυτό βέβαια πρέπει να βρίσκεται πολύ πίσω μας), όχι μόνο πρέπει να μάθουμε να διακρίνουμε ανάμεσα στο πραγματικό και το απατηλό εξασκώντας τη διάκριση, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να μεταπηδήσουμε απ’ αυτό σε κάτι πολύ καλύτερο. Για μας ο άμεσος στόχος είναι να βρούμε την ομάδα στην οποία πιθανόν ανήκουμε. Δεν ανήκουμε σ’ όλες τις ομάδες, ούτε μπορούμε ν’ αντιληφθούμε συνειδητά τη θέση μας μέσα στο

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

μέγα Σώμα, όμως μπορούμε να βρούμε κάποια ομάδα στην οποία ν’ ανήκουμε, κάποιο σώμα ανθρώπων με τους οποίους να μπορούμε να συνεργασθούμε και να εργασθούμε, κάποιον αδελφό ή αδελφούς τους οποίους να μπορούμε να συντρέξουμε και να βοηθήσουμε. Αυτό περιλαμβάνει πραγματικά τη συνειδητή επαφή με το ιδανικό της αδελφότητας και – ωσότου εξελιχθούμε μέχρι το στάδιο όπου η αντίληψή μας θα είναι οικουμενική – συνεπάγεται την ανεύρεση της ιδιαίτερης εκείνης ομάδας αδελφών τους οποίους μπορούμε ν’ αγαπούμε και να συντρέχουμε μέσω του νόμου της θυσίας και με τη μετουσίωση της ιδιοτέλειας σε αγαπητική υπηρεσία. Έτσι μπορούμε να συνεργασθούμε στο γενικό σκοπό και να συμμετάσχουμε στην αποστολή της ομάδας.

ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

ΔΙΑΛΕΞΗ II Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

προφανές ότι σε μια σειρά διαλέξεων σαν κι αυτή θα ήταν αδύνατο να πραγματευθώ επαρκώς το καταπληκτικό αυτό θέμα, έστω κι αν ήμουν καταρτισμένη για να μιλήσω σ’ ένα τόσο θεμελιώδες επιστημονικό ζήτημα. Επιπλέον, ακόμη κι αν τα συμπεράσματα της επιστήμης για την εξέλιξη της ύλης ήταν οριστικά, το θέμα θα παρέμενε αχανές για να το χειρισθεί κανείς, όμως δεν είναι, γιαυτό και το ζήτημα περιπλέκεται περισσότερο. Θα επιθυμούσα λοιπόν να προλογίσω απόψε τις παρατηρήσεις μου δηλώνοντας ότι σκοπεύω ν’ απευθυνθώ ιδιαίτερα σ’ εκείνους που δεν έχουν κανενός είδους επιστημονική εκπαίδευση και να τους δώσω μια γενική έννοια των συνήθως παραδεκτών ιδεών· επιζητώ λοιπόν να διατυπώσω μερικές προτάσεις οι οποίες μπορεί να μας βοηθήσουν να οργανώσουμε το νου μας αναφορικά μ’ αυτό το μεγάλο πρόβλημα της ύλης. Συνήθως όποτε εξεταζόταν η όψη της ουσίας της εκδήλωσης, αντιμετωπιζόταν σαν κάτι ξεχωριστό και μόνο πρόσφατα εκείνο που θα μπορούσα να ονομάσω “ψυχολογία της ύλης” άρχισε να παρουσιάζεται στο κοινό μέσω της έρευνας και των πορισμάτων των προοδευτικών επιστημόνων. Θα θυμάστε ότι την περασμένη εβδομάδα προσπάθησα να σας επισημάνω με έναν πλατύ και γενικό τρόπο την ύπαρξη τριών γραμμών προσέγγισης στη μελέτη του υλικού σύμπαντος. Υπάρχει η γραμμή που εξετάζει μόνο την υλιστική όψη και ασχολείται μόνο μ’ εκείνο που μπορεί να ιδωθεί, μ’ εκείνο που είναι απτό και μπορεί ν’ αποδειχθεί. Μια δεύτερη γραμμή είναι εκείνη του υπερφυσικού που δεν αναγνωρίζει τόσο πολύ την υλική πλευρά των πραγμάτων όσο εκείνη που αποκαλείται θεϊκή· ασχολείται με την πλευρά της ζωής και την όψη του πνεύματος, θεωρώντας αυτή τη Ζωή σαν μια δύναμη εξωγενή ως προς το ηλιακό σύστημα και τον άνθρωπο και προϋποθέτοντας πως αυτή η δύναμη είναι ένας μεγάλος δημιουργικός Πράκτορας ο Οποίος δημιουργεί και καθοδηγεί το αντικειμενικό σύμπαν παραμένοντας ωστόσο έξω απ’ αυτό. Οι δύο αυτές γραμμές σκέψης φαίνεται να γίνονται αποδεκτές απ’ τον ειλικρινή υλιστή επιστήμονα, τον ορθόδοξο Χριστιανό και το θεϊστή κάθε πίστης. Υπέδειξα κατόπιν μια τρίτη γραμμή προσέγγισης στο πρόβλημα, που την αποκαλέσαμε ιδεαλιστική. Αναγνωρίζει την υλική μορφή, αλλά βλέπει επίσης τη ζωή μέσα σ’ αυτή και θεωρεί δεδομένη μια Συνείδηση ή Νοημοσύνη που εξελίσσεται με το μέσον της εξωτερικής αυτής μορφής. Θα διαπιστώσετε, νομίζω, πως αυτή είναι η γραμμή που θέλω να τονίσω και να υπογραμμίσω σ’ αυτές τις διαλέξεις. Άλλωστε κανένας ομιλητής δεν μπορεί ν’ αποποιηθεί εντελώς την άποψή του και σ’ αυτές τις ΙΝΑΙ

ομιλίες έταξα σαν καθήκον μου να εργασθώ πάνω στην τρίτη αυτή γραμμή, γιατί θεωρώ πως συνθέτει τις άλλες δύο και προσθέτει ορισμένες έννοιες που παράγουν ένα συνεκτικό όλο όταν σμίξει με τις άλλες δύο. Σε σας έγκειται ν’ αποφασίσετε αν η τρίτη αυτή σκοπιά είναι λογική, έλλογη και σαφής. Το πιο συνηθισμένο πράγμα στη ζωή μας είναι ο υλικός κόσμος – αυτός ο κόσμος τον οποίο μπορούμε να δούμε και να προσεγγίσουμε με το μέσον των πέντε αισθήσεων και ο οποίος αποκαλείται από τους στοχαστές της μεταφυσικής “μηεαυτός”, ή εκείνος που είναι αντικειμενικός για τον καθένα μας. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το έργο του χημικού είναι ν’ αναγάγει όλες τις γνωστές ουσίες στα πλέον απλά στοιχεία τους και μέχρι πρότινος θεωρείτο ότι αυτό είχε γίνει ικανοποιητικά. Τα πορίσματα της χημείας τοποθετούσαν τον αριθμό των γνωστών στοιχείων μεταξύ εβδομήντα και ογδόντα. Πριν είκοσι περίπου χρόνια (το 1898) ανακαλύφθηκε ωστόσο ένα νέο στοιχείο που ονομάσθηκε Ράδιο και η ανακάλυψη αυτή προκάλεσε μια κυριολεκτική επανάσταση στην παγκόσμια σκέψη αναφορικά με την ύλη και την ουσία. Αν καταφύγετε στα εγχειρίδια του περασμένου αιώνα, ή αν αναδιφήσετε στα παλιά λεξικά ζητώντας, για παράδειγμα, τον ορισμό του ατόμου, θα βρείτε συνήθως τον ορισμό του Νεύτωνα. Όριζε το άτομο σαν ένα “συμπαγές, αδιαίρετο, έσχατο σωματίδιο”, κάτι που δεν επιδεχόταν περαιτέρω υποδιαίρεση. Αυτό θεωρήθηκε σαν το έσχατο άτομο στο σύμπαν και ονομάσθηκε απ’ τους επιστήμονες της Βικτωριανής εποχής “ο θεμέλιος λίθος του σύμπαντος”· νόμιζαν ότι είχαν ανατρέξει όσο ήταν δυνατό στην όλη εκδήλωση και στην καθαυτή αντικειμενικότητα κι ότι είχαν ανακαλύψει ό,τι βρισκόταν πίσω απ’ αυτές. Αλλά όταν ανακαλύφθηκε το ράδιο και οι άλλες ραδιενεργές ουσίες, μια εντελώς νέα όψη της κατάστασης έπρεπε ν’ αντιμετωπισθεί. Έγινε φανερό ότι εκείνο που θεωρείτο σαν το έσχατο σωματίδιο δεν ήταν καθόλου έτσι. Ο τωρινός ορισμός του ατόμου (τον παραθέτω απ’ το Πρότυπο Λεξικό) είναι: “Άτομο είναι ένα κέντρο δύναμης, μια φάση ηλεκτρικών φαινομένων, ένα κέντρο ενέργειας, που είναι ενεργό ένεκα της ίδιας του εσωτερικής δομής και αποδίδει ενέργεια ή θερμότητα ή ακτινοβολία.”

Συνεπώς άτομο είναι (όπως ο Λόρδος Κέλβιν, το 1867, νόμιζε πως τελικά θ’ αποδεικνυόταν ότι είναι) ένας “στροβιλοειδής δακτύλιος” ή κέντρο δύναμης κι όχι ένα σωματίδιο εκείνου που θεωρούμε απτή ουσία. Το έσχατο αυτό σωματίδιο ύλης αποδεικνύεται τώρα πως συνίσταται από ένα θετικό ενεργειακό πυρήνα που περιβάλλεται – όπως ακριβώς ο ήλιος από τους πλανήτες – από πολλά ηλεκτρόνια ή αρνητικά σωμάτια κι έτσι το άτομο της επιστήμης του παρελθόντος υποδιαιρείται σε πολυάριθμα μικρότερα σώματα. Τα στοιχεία διαφέρουν ανάλογα με τον αριθμό αυτών των αρνητικών ηλεκτρονίων και τη διάταξη τους γύρω απ’ το θετικό πυρήνα και περιφέρονται ή κινούνται γύρω απ’ αυτό το κεντρικό ηλεκτρικό φορτίο, όπως το πλανητικό μας σύστημα περιφέρεται γύρω απ’ τον ήλιο. Ο καθηγητής Σόντυ σ’ ένα απ’ τα τελευταία του βιβλία υπέδειξε ότι μέσα στο άτομο μπορεί να ιδωθεί ένα ολόκληρο

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

ηλιακό σύστημα – μπορεί ν’ αναγνωρισθεί ο κεντρικός ήλιος, με τους πλανήτες να διαγράφουν τις τροχιές τους γύρω απ’ αυτόν. Θα γίνει φανερό στον καθένα μας πως όταν στοχασθούμε και μελετήσουμε αυτό τον ορισμό του ατόμου, θα αναφανεί μια εντελώς νέα έννοια για την ουσία. Οι δογματικοί ισχυρισμοί δεν έχουν λοιπόν θέση, γιατί έχει γίνει αντιληπτό ότι η επόμενη ανακάλυψη ίσως μας αποκαλύψει το γεγονός ότι τα ίδια τα ηλεκτρόνια μπορεί να είναι κόσμοι μέσα σε κόσμους. Μια ενδιαφέρουσα υπόθεση σ’ αυτές τις γραμμές βρίσκεται σ’ ένα βιβλίο κάποιου στοχαστή επιστήμονα όπου εισηγείται πως ίσως μπορέσουμε να διαιρέσουμε και να υποδιαιρέσουμε το ίδιο το ηλεκτρόνιο σ’ ό,τι αυτός αποκαλεί “ψυχόνια” κι έτσι να οδηγηθούμε σε βασίλεια που σήμερα δε θεωρούνται φυσικά. Αυτό ίσως ν’ αποτελεί απλά ένα όνειρο, αλλά εκείνο που επιζητώ να εντυπώσω στο νου μας είναι το πόσο λίγα γνωρίζουμε για τη θέση μας στην επιστημονική σκέψη καθώς και για τη θέση μας στον κόσμο της θρησκείας και της οικονομίας. Καθετί διέρχεται από μια μεταβατική περίοδο· η παλιά τάξη αλλάζει· ο παλιός τρόπος θεώρησης των πραγμάτων αποδεικνύεται σφαλερός ή ανεπαρκής· οι παλιές εκφράσεις της σκέψης φαίνονται μάταιες. Το μόνο που μπορεί να κάνει τώρα ο συνετός άνθρωπος είναι να κρατά τη γνώμη του, να διακριβώνει ο ίδιος την αλήθεια που τον έλκει και μετά να προσπαθεί να συνθέσει την ιδιαίτερη εκείνη όψη της οικουμενικής αλήθειας με την όψη που έχει γίνει αποδεκτή από τον αδελφό του. Μπορούμε λοιπόν ν’ αποφανθούμε ότι το ίδιο το άτομο αναλύεται σε ηλεκτρόνια κι ότι μπορεί να εκφρασθεί με όρους δύναμης ή ενέργειας. Η ύπαρξη ενός κέντρου ενέργειας ή δραστηριότητας συνεπάγεται μια διπλή έννοια· έχετε αυτό που αποτελεί το αίτιο της κίνησης ή της ενέργειας κι εκείνο που ενεργοποιείται ή δραστηριοποιείται. Αυτό μας οδηγεί κατευθείαν στο πεδίο της ψυχολογίας, γιατί η ενέργεια ή δύναμη θεωρείται πάντα σαν μια ποιότητα κι όπου έχουμε ποιότητα, εξετάζουμε στην πραγματικότητα το πεδίο των ψυχικών φαινομένων. Όταν εξετάζουμε την ουσία χρησιμοποιούμε ορισμένους όρους τους οποίους συναντούμε συνεχώς και των οποίων ο ορισμός ποικίλλει πλατιά. Διαβάζοντας την περασμένη εβδομάδα κάποιο επιστημονικό βιβλίο, ανακάλυψα με απογοήτευση ότι ο συγγραφέας δήλωνε ότι το άτομο της χημείας, της φυσικής, των μαθηματικών και της μεταφυσικής είναι τέσσερα τελείως διαφορετικά πράγματα. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο δεν είναι δυνατό να είμαστε δογματικοί καθώς πραγματευόμαστε αυτά τα ερωτήματα. Πάντως, σωστά ή λαθεμένα, έχω μια πολύ συγκεκριμένη υπόθεση να σας παρουσιάσω. Όταν μιλάμε για το ράδιο ριψοκινδυνεύουμε κατά πάσα πιθανότητα μέσα στο βασίλειο της αιθερικής ουσίας, στην περιοχή του αιθέρα ή της πρωτύλης. Τη λέξη πρωτύλη έπλασε ο Σερ Ουίλλιαμ Κρουξ και την όρισε ως εξής: “Η πρωτύλη είναι λέξη ανάλογη με το πρωτόπλασμα κι εκφράζει την ιδέα της πρωτογενούς, αρχέγονης ύλης πριν από την εξέλιξη των χημικών στοιχείων. Η λέξη που αποτόλμησα να χρησιμοποιήσω γι’ αυτό το σκοπό αποτελεί σύνδεση των Ελληνικών λέξεων ‘πρώτος’ και ‘ύλη’.”

Κατά συνέπεια ανάγουμε την έννοια της ύλης εκεί που πάντα την τοποθετούσε η σχολή της Ανατολής, στο πρωτογενές υλικό, σ’ εκείνο που οι Ανατολιστές αποκαλούν

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

“πρωτογενή αιθέρα”, μολονότι πρέπει πάντα να θυμόμαστε πως ο αιθέρας της επιστήμης απέχει πολύ απ’ τον πρωτογενή αιθέρα του αποκρυφιστή της Ανατολής. Οδηγούμαστε πίσω σ’ εκείνο το αψηλάφητο κάτι που αποτελεί τη βάση του αντικειμενικού πράγματος το οποίο μπορούμε να δούμε, ν’ αγγίξουμε και να χειριστούμε. Η λέξη “substance” (ουσία) καθαυτή σημαίνει κάτι που “υπόκειται” ή βρίσκεται πίσω απ’ τα πράγματα. Συνεπώς το μόνο που μπορούμε ν’ αποφανθούμε για τον αιθέρα του χώρου είναι ότι αποτελεί το μέσον όπου λειτουργεί ή κάνει αισθητή την παρουσία της η ενέργεια ή η δύναμη. Όταν στις διαλέξεις αυτές αναφερόμαστε στην ενέργεια και τη δύναμη καθώς και στην ύλη και την ουσία, θα τις διαχωρίζουμε στο νου μας ως εξής: Όταν μιλάμε για ενέργεια και ουσία θα θεωρούμε αυτό που παραμένει άψαυστο και θα χρησιμοποιούμε τη δύναμη σε σχέση με την ύλη, όταν ασχολούμαστε μ’ εκείνη την όψη του αντικειμενικού την οποία αναμφίβολα μελετούν οι επιστήμονές μας. Ουσία είναι ο αιθέρας σε μια απ’ τις πολλές διαβαθμίσεις του και είναι εκείνο που υπάρχει πίσω απ’ την ίδια την ύλη. Όταν μιλάμε για ενέργεια πρέπει να υπάρχει εκείνο που ενεργοποιεί, εκείνο που αποτελεί την πηγή της ενέργειας και την προέλευση της δύναμης αυτής που εκδηλώνεται στην ύλη. Αυτό ακριβώς είναι το σημείο που θέλω να τονίσω. Από που άραγε προέρχεται αυτή η ενέργεια και τι είναι; Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν μ’ όλο και μεγαλύτερη διαύγεια ότι τα άτομα κατέχουν ποιότητες και θα ήταν ενδιαφέρον αν ανέτρεχε κανείς στα διάφορα επιστημονικά βιβλία που πραγματεύονται το θέμα της ατομικής ύλης κι αν σημείωνε ποιοι απ’ τους πολλούς και ποικίλους όρους που αποδίδονται στα άτομα, θα μπορούσαν ν’ αποδοθούν και σ’ ένα ανθρώπινο ον. Προσπάθησα κάτι τέτοιο σε μικρή κλίμακα και το βρήκα πολύ διαφωτιστικό. Πρώτα απ’ όλα, όπως ξέρουμε, το άτομο αναφέρεται ότι κατέχει ενέργεια και τη δύναμη αλλαγής από έναν τρόπο δραστηριότητας σ’ άλλο. Ένας συγγραφέας παρατήρησε ότι η “απόλυτη νοημοσύνη πάλλεται σε κάθε άτομο του κόσμου”. Αναφορικά μ’ αυτό θα ήθελα να σας τονίσω τι αναφέρθηκε από ένα δημοσιογράφο ότι δήλωσε ο Έντισον στο Harper’s Magazine το Φεβρουάριο του 1890 και το οποίο αναπτύχθηκε στο Scientific American τον Οκτώβριο του 1920. Στην πρώτη περίπτωση δήλωσε τα ακόλουθα: “Δεν πιστεύω ότι η ύλη είναι αδρανής, δραστηριοποιούμενη από μια εξωτερική δύναμη. Κατά τη γνώμη μου κάθε άτομο κυριαρχείται από ένα ορισμένο ποσό πρωτόγονης νοημοσύνης. Παρατηρήστε τους χιλιάδες τρόπους με τους οποίους τα άτομα του υδρογόνου συνδυάζονται με τα άτομα άλλων στοιχείων για να σχηματίσουν τις πιο διαφορετικές ουσίες. Μήπως θέλετε να πείτε ότι αυτό γίνεται χωρίς καμιά νοημοσύνη; Άτομα που βρίσκονται σε αρμονική και χρήσιμη συσχέτιση, προσλαμβάνουν όμορφα ή ενδιαφέροντα σχήματα και χρώματα, ή αναδίδουν κάποιο ευχάριστο άρωμα σαν να εξέφραζαν την ικανοποίηση τους… συναθροισμένα σε ορισμένες μορφές, τα άτομα συνιστούν ζώα κατώτερης τάξης. Τελικά συνδυάζονται στον άνθρωπο ο οποίος αντιπροσωπεύει το σύνολο της νοημοσύνης όλων των ατόμων.” “Αλλά από πού προέρχεται αυτή η νοημοσύνη;” ρώτησε ο ανταποκριτής. “Από κάποια δύναμη μεγαλύτερη από μας”, απάντησε o Έντισον. “Πιστεύετε λοιπόν σ’ ένα νοήμονα Δημιουργό, σ’ έναν προσωπικό Θεό;”

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

“Ασφαλώς. Η ύπαρξη ενός τέτοιου Θεού μπορεί κατά τη γνώμη μου ν’ αποδειχθεί απ’ τη χημεία.”

Στην εκτενή συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στο Scientific American, o Έντισον παρέθεσε έναν αριθμό από πολύ ενδιαφέρουσες υποθέσεις από τις οποίες επέλεξα τις ακόλουθες: 1. Η Ζωή, όπως και η ύλη, είναι άφθαρτη. 2. Τα σώματά μας απαρτίζονται από μυριάδες απειροελάχιστες οντότητες που καθεμιά συνιστά μια μονάδα ζωής· όπως ακριβώς το άτομο απαρτίζεται από μυριάδες ηλεκτρόνια. 3. Το ανθρώπινο ον δρα σαν συλλογικότητα παρά σαν μονάδα· το σώμα και ο νους εκφράζουν την ψήφο ή τη φωνή των οντοτήτων της ζωής. 4. Οι οντότητες της ζωής δομούν σύμφωνα μ’ ένα σχέδιο. Αν ένα μέρος του ζώντος οργανισμού ακρωτηριασθεί, το ανοικοδομούν όπως ακριβώς ήταν… 5. Η επιστήμη παραδέχεται τη δυσχέρεια χάραξης μιας γραμμής ανάμεσα στο άψυχο και στο έμψυχο· ίσως οι οντότητες της ζωής να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους μέχρι τους κρυστάλλους και τις χημικές ουσίες… 6. Οι οντότητες της ζωής ζουν παντοτινά· οπότε σ’ αυτό τουλάχιστον το μέτρο η αιώνια ζωή την οποία προσδοκούμε οι περισσότεροι από μας, αποτελεί μια πραγματικότητα. Σε μια προσφώνησή του που δημοσιεύθηκε στο Literary Digest στις 26 Φεβρουαρίου 1921, ο Σερ Κλίφορντ Όλμπατ, Πρόεδρος της Βρετανικής Ιατρικής Εταιρίας, αναφέρθηκε στην ικανότητα του μικροβίου να επιλέγει και ν’ απορρίπτει και διατύπωσε τις ακόλουθες παρατηρήσεις: “Όταν το μικρόβιο βρίσκεται στο σώμα του ξενιστή, μπορεί να διατελεί σε πλήρη δυσαρμονία ή αρμονία με οποιοδήποτε ή με όλα τα κύτταρα που προσεγγίζει· και στις δύο περιπτώσεις δε θα συμβεί τίποτε παθολογικό… παθολογικά περιστατικά θα συμβούν ανάμεσα σ’ αυτό το μικρόβιο και τα σωματικά κύτταρα μέσα στην εμβέλειά του αλλά όχι εναρμονισμένα μαζί του. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ένα μικρόβιο, προσεγγίζοντας ένα σωματικό κύτταρο που βρίσκεται στα όρια της εμβέλειάς του, μπορεί ν’ αποπειραθεί ποικιλοτρόπως ν’ αγκιστρωθεί πάνω του. Αν το επιτύχει, το αβλαβές αρχικά μικρόβιο θα γίνει επικίνδυνο. Εξάλλου και τα σωματικά κύτταρα μπορούν να διδαχθούν να δονούνται αρμονικά με το μικρόβιο με το οποίο βρίσκονταν προηγουμένως σε ασυμφωνία· ή ακόμη μπορεί να επέλθει αμοιβαία ανταλλαγή και προσαρμογή… “Αλλά, αν έχουν έτσι τα πράγματα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια θαυμάσια και μακρόπνοη ικανότητα, την ικανότητα της εκλογής, που αναδύεται από τα έσχατα βάθη της βιολογίας μέχρι το αποκορύφωμα – τη διαπλαστική ικανότητα – της ‘αυτεξουσιότητας’, ή, αν θέλετε, του ‘νου’.”

Το έτος 1895 ο Σερ Ουίλλιαμ Κρουξ, ένας απ’ τους μεγαλύτερους επιστήμονές μας, έδωσε μια ενδιαφέρουσα διάλεξη σε μια συγκέντρωση χημικών στη Μεγάλη Βρετανία, όπου πραγματεύθηκε την ικανότητα του ατόμου να εκλέγει την πορεία του, ν’ απορρίπτει και να επιλέγει κι έδειξε ότι η φυσική επιλογή μπορεί ν’ ανιχνευθεί σ’ όλες τις μορφές ζωής, τόσο στο έσχατο τότε άτομο όσο και σ’ όλες τις μορφές ύπαρξης. Σ’ ένα άλλο επιστημονικό άρθρο το άτομο θεωρείται περαιτέρω πως διαθέτει και αισθαντικότητα:

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

“Η πρόσφατη αντιδικία για τη φύση των ατόμων τα οποία πρέπει να θεωρούμε στη μια ή την άλλη μορφή σαν τους απώτατους συντελεστές κάθε φυσικής ή χημικής διεργασίας, φαίνεται ότι έχει εύκολη λύση με την παραδοχή ότι οι μικροσκοπικές αυτές μάζες κατέχουν – σαν κέντρα δύναμης – μια διαρκή ψυχή κι ότι κάθε άτομο έχει αισθαντικότητα και κινητικότητα.”

Ο Τύνταλ υπέδειξε παρόμοια ότι ακόμη και τα ίδια τα άτομα φαίνεται να “διαπνέονται από την επιθυμία για ζωή”. Αν λάβετε υπόψη τις διαφορετικές αυτές ποιότητες του ατόμου – ενέργεια, νοημοσύνη, ικανότητα επιλογής και απόρριψης, έλξης και άπωσης, αισθαντικότητα, κινητικότητα και επιθυμία – θα έχετε κάτι που προσομοιάζει πολύ στην ψυχολογία του ανθρώπινου όντος, αν και σε πολύ μικρότερη ακτίνα και σε πολύ πιο περιορισμένο βαθμό. Δεν επιστρέψαμε άραγε σ’ ό,τι θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “ψυχή του ατόμου”; Ανακαλύψαμε ότι το άτομο είναι μια ζώσα οντότητα, ένας μικροσκοπικός παλλόμενος κόσμος κι ότι μέσα στη σφαίρα επιρροής του μπορούν ν’ ανευρεθούν κι άλλες μικροσκοπικές ζωές, με την ίδια έννοια με την οποία ο καθένας μας αποτελεί μια οντότητα ή ένα θετικό πυρήνα δύναμης ή ζωής, που συγκρατεί μέσα στη σφαίρα επιρροής του άλλες μικρότερες ζωές, δηλαδή τα σωματικά μας κύτταρα. Ό,τι μπορεί να ειπωθεί για μας, μπορεί να ειπωθεί σε κάποιο βαθμό και για το άτομο. Ας επεκτείνουμε λίγο περισσότερο την ιδέα μας για το άτομο κι ας θίξουμε εκείνο που ίσως συνιστά το θεμελιώδες αίτιο και ίσως κρατά τη λύση των προβλημάτων του κόσμου. Η έννοια αυτή του ατόμου σαν μιας θετικής εκδήλωσης ενέργειας, που συγκρατεί μέσα στην εμβέλεια της δραστηριότητάς της το πολικό της αντίθετο, δεν επεκτείνεται μόνο σε κάθε τύπο ατόμου, αλλά και σ’ ένα ανθρώπινο ον. Μπορούμε να εκλάβουμε κάθε μονάδα της ανθρώπινης οικογένειας σαν ένα ανθρώπινο άτομο, γιατί ο άνθρωπος είναι απλά ένα μεγαλύτερο άτομο. Είναι ένα κέντρο θετικής δύναμης που συγκρατεί μέσα στην περιφέρεια της σφαίρας επιρροής του τα κύτταρα του σώματός του· επιδεικνύει διάκριση, νοημοσύνη και ενέργεια. Η διαφορά έγκειται μόνο στη διαβάθμιση. Κατέχει μια πλατύτερη συνείδηση και δονείται σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι το μικροσκοπικό άτομο της χημείας. Θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε περαιτέρω την ιδέα και να θεωρήσουμε έναν πλανήτη σαν ένα άτομο. Ίσως να υπάρχει μια ζωή μέσα στον πλανήτη, που να συγκρατεί την ουσία της σφαίρας κι όλες τις μορφές ζωής πάνω της σ’ ένα συνεκτικό όλο και η οποία να διαθέτει μια ειδική έκταση επιρροής. Αυτό αντηχεί ίσως σαν μια παρακινδυνευμένη εικασία, μολονότι θα μπορούσε αναλογικά να υπάρχει μέσα στην πλανητική σφαίρα μια Οντότητα, η συνείδηση της Οποίας ν’ απέχει τόσο από εκείνη του ανθρώπου όσο η τελευταία απέχει από τη συνείδηση του ατόμου της χημείας. Αυτή η σκέψη μπορεί να προωθηθεί ακόμη περισσότερο ωσότου περιλάβει το άτομο του ηλιακού συστήματος. Εκεί, στην καρδιά του ηλιακού συστήματος, στον ήλιο, υφίσταται το θετικό κέντρο ενέργειας που συγκρατεί τους πλανήτες μέσα στη σφαίρα επιρροής του. Εφόσον υφίσταται νοημοσύνη μέσα στο άτομο· εφόσον υφίσταται νοημοσύνη μέσα στο ανθρώπινο ον· εφόσον υφίσταται μέσα στον πλανήτη μια Νοημοσύνη που ελέγχει όλες τις λειτουργίες του, θα ήταν άραγε παράλογο να επεκτείνουμε την ιδέα και να προδικάσουμε μια ακόμη μεγαλύτερη Νοημοσύνη πίσω

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

απ’ αυτό το μεγαλύτερο άτομο, το ηλιακό σύστημα; Αυτό μας οδηγεί τελικά στην άποψη την οποία πάντα πρέσβευε ο θρησκευόμενος κόσμος, της ύπαρξης ενός Θεού ή Θείου Όντος. Εκεί όπου ο ορθόδοξος Χριστιανός θα μιλούσε με δέος για Θεό, οι επιστήμονες θα μιλούσαν με τον ίδιο σεβασμό για Ενέργεια· κι όμως αμφότεροι θα εννοούσαν το ίδιο πράγμα. Εκεί όπου ο ιδεαλιστής δάσκαλος θα μιλούσε για τον “ένδον Θεό” της ανθρώπινης μορφής, άλλοι θα μιλούσαν με την ίδια ακρίβεια για την “ενεργοποιούσα ικανότητα” του ανθρώπου που τον οδηγεί σε μια δραστηριότητα φυσικής, συναισθηματικής ή νοητικής φύσης. Παντού μπορούν ν’ ανευρεθούν κέντρα δύναμης και η ιδέα μπορεί να επεκταθεί από ένα τέτοιο κέντρο δύναμης όπως το άτομο της χημείας, διαμέσου διαφόρων βαθμίδων και ομάδων παρόμοιων κέντρων νοημοσύνης, μέχρι τον άνθρωπο και απ’ αυτόν μέχρι τη Ζωή που εκδηλώνεται σ’ όλο το σύστημα. Με τον τρόπο αυτό εμφανίζεται ένα θαυμάσιο και συνθετικό Όλο. Ο Απ. Παύλος μπορεί να είχε κάτι τέτοιο υπόψη του όταν μιλούσε για τον Ουράνιο Άνθρωπο. Με τη φράση “σώμα Χριστού” εννοούσε ασφαλώς όλες εκείνες τις μονάδες της ανθρώπινης οικογένειας που συγκρατούνται μέσα στη σφαίρα επιρροής Του και απαρτίζουν το σώμα Του, όπως το άθροισμα των φυσικών κυττάρων σχηματίζει το φυσικό σώμα του ανθρώπου. Εκείνο που απαιτείται στις μέρες αυτές της θρησκευτικής αναστάτωσης είναι ν’ αποδειχθεί ότι οι θεμελιώδεις αλήθειες της Χριστιανοσύνης είναι επιστημονικές αλήθειες. Είναι ανάγκη να καταστήσουμε επιστημονική τη θρησκεία. Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα Σανσκριτική γραφή πολλών χιλιάδων ετών, την οποία τολμώ να παραθέσω εδώ. Αναφέρει: “Κάθε μορφή πάνω στη γη και κάθε κόκκος (άτομο) στο χώρο μάχεται προσπαθώντας ν’ αυτοδιαμορφωθεί και ν’ ακολουθήσει το πρότυπο που του τέθηκε στον Ουράνιο Άνθρωπο. Η ενέλιξη και η ανέλιξη του ατόμου… έχουν ένα και μόνο αντικείμενο: τον άνθρωπο.”

Αντιλαμβάνεσθε τη μεγάλη ελπίδα που προβάλλει μπροστά μας απ’ αυτή την έννοια; Εφόσον όλα τα άτομα της ύλης εμφανίζουν λανθάνουσα νοημοσύνη, διάκριση και ικανότητα επιλογής, δεν μπορούν παρά να φτάσουν με την πάροδο των αιώνων σ’ εκείνο το πολύ εξελιγμένο στάδιο συνείδησης που καλείται ανθρώπινο. Ασφαλώς και το ανθρώπινο άτομο θα μπορούσε εξίσου να υποτεθεί ότι προοδεύει σε κάποιο στάδιο πολύ πλατύτερης συνείδησης κι ότι τελικά θα φτάσει στο στάδιο ανάπτυξης των μεγάλων εκείνων Οντοτήτων των οποίων τα σώματα είναι πλανητικά άτομα· κι Αυτές άραγε πού τείνουν; Στην επίτευξη της παμπεριεκτικής εκείνης κατάστασης συνείδησης την οποία αποκαλούμε Θεό ή ηλιακό Λόγο. Ασφαλώς η διδασκαλία αυτή είναι λογική και πρακτική. Η αρχαία αποκρυφιστική προσταγή που έλεγε στον άνθρωπο: “Γνώρισε τον εαυτό σου, γιατί σ’ αυτόν βρίσκονται όλα όσα μπορούν να γίνουν γνωστά”, παραμένει ο κανόνας για το συνετό σπουδαστή. Αν όλοι θεωρούσαμε επιστημονικά τον εαυτό μας σαν κέντρο δύναμης, συγκρατώντας την ύλη των σωμάτων μας μέσα στην ακτίνα ελέγχου μας κι εργαζόμενοι συνεπώς μέσω κι εντός αυτών, θα έπρεπε να διαθέτουμε μια υπόθεση με την οποία θα μπορούσε να ερμηνευθεί ολόκληρο το κοσμικό σχήμα. Αν, όπως υπαινίσσεται ο Αϊνστάιν, ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

δεν είναι παρά μια σφαίρα, γίνεται εύλογο το συμπέρασμα ότι κι αυτό με τη σειρά του δεν είναι παρά ένα κοσμικό άτομο· έτσι θα ήμασταν τοποθετημένοι μέσα σ’ ένα ακόμη μεγαλύτερο σχήμα και θα διαθέταμε ένα κέντρο γύρω απ’ το οποίο θα περιστρεφόταν το σύστημά μας και θα έμοιαζε όπως το ηλεκτρόνιο στο άτομο. Οι αστρονόμοι μας έχουν πει ότι ολόκληρο το σύστημά μας πιθανόν να περιστρέφεται γύρω από ένα κεντρικό σημείο στους ουρανούς. Η βασική ιδέα λοιπόν την οποία επεδίωξα να τονίσω μπορεί ν’ ανιχνευθεί σ’ όλη τη διαδρομή της, από το άτομο της χημείας και της φυσικής, τον άνθρωπο, τη Ζωή που ενεργοποιεί κάθε πλανήτη μέχρι το Λόγο, τη θεότητα του ηλιακού μας συστήματος, τη Νοημοσύνη ή Ζωή που κρύβεται πίσω απ’ ολόκληρη την εκδήλωση ή φύση και μέχρι κάποιο μεγαλύτερο σχήμα στο οποίο ακόμη κι ο Θεός μας πρέπει να παίξει το ρόλο Του και να βρει τη θέση Του. Αυτό αποτελεί μια πανέμορφη εικόνα, εφόσον αληθεύει. Δεν μπορώ ν’ ασχοληθώ απόψε με τις ποικίλες αναπτύξεις αυτής της νοημοσύνης που εμψυχώνει όλα τα άτομα, αλλά θα ήθελα να καταπιαστώ για λίγο με αυτό που αποτελεί ίσως τη μέθοδο της εξέλιξής τους κι αυτό απ’ την ανθρώπινη σκοπιά (που μας αφορά αμεσότερα), ενθυμούμενοι πάντα πως ό,τι αληθεύει για καθένα άτομο, θα πρέπει ν’ αληθεύει σε κάποιο βαθμό και για όλα. Σε μια πλατιά θεώρηση των ατόμων του ηλιακού συστήματος, περιλαμβανομένου και του ίδιου του συστήματος, δύο πράγματα γίνονται καταφανή: το πρώτο είναι η έντονη ζωή και η δραστηριότητα του ίδιου του ατόμου καθώς και η εσώτερη ατομική του ενέργεια· και το δεύτερο είναι η αλληλενέργειά του με τα άλλα άτομα – καθώς απωθεί μερικά κι έλκει άλλα. Ίσως τότε μπορέσουμε να συμπεράνουμε απ’ αυτά τα δεδομένα πως η μέθοδος εξέλιξης κάθε ατόμου αποδίδεται σε δύο αίτια: στην εσώτερη ζωή του ίδιου του ατόμου και στην αλληλενέργεια ή τη συνεύρεσή του με άλλα άτομα. Τα δύο αυτά στάδια είναι προφανή στην εξέλιξη του ανθρώπινου ατόμου. Το πρώτο τονίσθηκε από τον Χριστό όταν είπε: “Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστίν”, δείχνοντας σ’ όλα τα ανθρώπινα άτομα το κέντρο της ζωής ή της ενέργειας μέσα τους και διδάσκοντας ότι πρέπει να επεκταθούν και ν’ αναπτυχθούν απ’ αυτό το κέντρο και διαμέσου αυτού. Ο καθένας μας συνειδητοποιεί ότι είναι επικεντρωμένος στον εαυτό του· εξετάζει καθετί απ’ τη σκοπιά του και τα εξωτερικά συμβάντα τον ενδιαφέρουν στο βαθμό που τον αφορούν. Ασχολούμαστε με πράγματα που μας επηρεάζουν προσωπικά κι όσα συμβαίνουν στους άλλους, σε κάποιο στάδιο της εξέλιξής μας, είναι σημαντικά μόνο καθόσον μας αφορούν. Αυτό αποτελεί το τωρινό στάδιο πολλών και συνιστά το χαρακτηριστικό της πλειονότητας· είναι η περίοδος του έντονου ατομικισμού και το στάδιο όπου η αυτεπίγνωση έχει υπέρτατη σπουδαιότητα. Συνεπάγεται μεγάλη εσώτερη δραστηριότητα. Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται το ανθρώπινο άτομο είναι δια της αλληλενέργειάς του μ’ όλα τα άλλα άτομα κι αυτό είναι κάτι που μόλις τώρα αρχίζει ν’ ανατέλλει στην ανθρώπινη νοημοσύνη και ν’ αποκτά την αρμόζουσα σπουδαιότητα. Μόλις τώρα αρχίζουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε τη σχετική σημασία του ανταγωνισμού και της συνεργασίας και βρισκόμαστε στο κατώφλι της αναγνώρισης ότι δεν μπορούμε

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

να ζούμε εγωιστικά και χωριστά από την ομάδα στην οποία βρίσκουμε μια θέση· αρχίζουμε να μαθαίνουμε ότι όταν ο αδελφός μας μένει πίσω και δεν προοδεύει κι ότι όταν τα άλλα ανθρώπινα άτομα δεν πάλλονται όπως θα έπρεπε, τότε επηρεάζεται κάθε άτομο του συλλογικού σώματος. Κανείς μας δε θα ολοκληρωθεί, ωσότου όλες οι άλλες μονάδες επιτύχουν την πληρέστερη και πιο ολοκληρωμένη τους ανάπτυξη. Την επόμενη εβδομάδα θα επεκταθώ κάπως σ’ αυτό, όταν καταπιαστώ με το ζήτημα της μορφικής δόμησης. Απόψε, κλείνοντας αυτή την ομιλία, το μόνο που επιδιώκω είναι να οδηγήσω τη συνείδησή σας σε μια εκτίμηση της θέσης που κατέχει ο καθένας μας μέσα στο γενικό σχήμα καθώς και να γίνουμε ικανοί ν’ αντιληφθούμε τη σπουδαιότητα της αλληλενέργειας που συντελείται μεταξύ όλων των ατόμων. Επιδιώκω να τονίσω την ανάγκη ανεύρεσης από μέρους μας της θέσης μας μέσα στην ομάδα στην οποία ανήκουμε φυσιολογικά (όπου είμαστε σαν ηλεκτρόνια ως προς το θετικό πυρήνα) και της επιτέλεσης του έργου μας σ’ αυτό το μεγαλύτερο άτομο, την ομάδα. Το γεγονός αυτό καθιστά την όλη υπόθεση όχι πια ένα άπιαστο όνειρο αλλά ένα πρακτικά χρήσιμο ιδανικό. Αν αληθεύει ότι όλα τα κύτταρα του σώματός μας είναι, για παράδειγμα, ηλεκτρόνια τα οποία συγκρατούμε σε συνοχή κι ότι συνιστούμε τον ενεργοποιό παράγοντα μέσα στην υλική μορφή, έχει πρωταρχική σημασία ν’ αναγνωρίσουμε αυτό το γεγονός και ν’ ασχοληθούμε ορθά κι επιστημονικά μ’ αυτές τις μορφές και τα άτομά τους. Αυτό περιλαμβάνει την πρακτική φροντίδα για το φυσικό σώμα και τη συνετή προσαρμογή όλης της ενέργειάς μας για το έργο που πρέπει να γίνει και για τη φύση του αντικειμενικού μας σκοπού· απαιτεί τη νουνεχή χρησιμοποίηση εκείνου του κυτταρικού συνόλου που συνιστά το όργανο ή το εργαλείο μας καθώς και τη σφαίρα της εκδήλωσής μας. Αυτό είναι κάτι για το οποίο γνωρίζουμε πολύ λίγα προς το παρόν. Όταν η σκέψη αυτή αναπτυχθεί και το ανθρώπινο ον αναγνωρισθεί σαν κέντρο δύναμης, η στάση των ανθρώπων προς την εργασία τους και τον τρόπο ζωής τους θα μεταβληθεί θεμελιωδώς. Οι απόψεις του ιατρικού κόσμου, για παράδειγμα, θ’ αλλάξουν και οι άνθρωποι θα μελετούν τις ορθές μεθόδους χρήσης της ενέργειας. Η ασθένεια που οφείλεται στην άγνοια θα πάψει να υφίσταται και οι μέθοδοι διαβίβασης δύναμης θα μελετηθούν και θ’ ακολουθηθούν. Τότε πια θα γίνουμε αληθινά νοήμονα άτομα – πράγμα που δεν είμαστε ακόμη. Επιπλέον δε θα είμαστε μόνο πρακτικοί στο χειρισμό των υλικών μας σωμάτων επειδή θα κατανοούμε τη σύστασή τους, αλλά θα βρίσκουμε συνειδητά τη θέση μας μέσα στην ομάδα και θα κατευθύνουμε την ενέργειά μας προς όφελος της ομάδας κι όχι, όπως τώρα, για την προαγωγή των δικών μας σκοπών. Πολλά άτομα δε διαθέτουν μόνο μια δική τους εσώτερη ζωή, αλλά ταυτόχρονα ακτινοβολούν κι όσο η ραδιενέργεια θα κατανοείται βαθμιαία τόσο και η μελέτη του ανθρώπου σαν κέντρου ενεργού ακτινοβολίας θα συμπληρώνεται. Στέκουμε τις μέρες αυτές στο κατώφλι εκπληκτικών ανακαλύψεων: προσεγγίζουμε μια θαυμάσια σύνθεση της σκέψης του κόσμου· οδεύουμε σ’ εκείνη την περίοδο όπου επιστήμη και θρησκεία θα συντρέχουν η μια την άλλη κι όπου η φιλοσοφία θα προσθέσει το μερίδιο της στην κατανόηση της

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

αλήθειας. Η χρησιμοποίηση της φαντασίας διανοίγει συχνά μια θαυμάσια προοπτική κι αν αυτή η φαντασία βασίζεται πάνω στα ουσιώδη και ξεκινά από μια λογική υπόθεση, ίσως μας οδηγήσει στη λύση μερικών από τα μυστήρια και τα προβλήματα που βασανίζουν σήμερα τον κόσμο. Αν τα πράγματα παραμένουν για μας μυστηριώδη και ανεξήγητα, αυτό μπορεί να μην οφείλεται στη μεγάλη Οντότητα η Οποία εκδηλώνεται δια του πλανήτη μας και η Οποία πραγματώνει ένα συγκεκριμένο σκοπό και σχέδιο, όπως ακριβώς κάνουμε κι εμείς στη ζωή μας. Μερικές φορές οδηγούμε το φυσικό μας φορέα σε καταστάσεις και του προκαλούμε δυσκολίες που είναι δυσάρεστες κι επίπονες· παίρνοντας όμως σαν δεδομένη την υπόθεση πάνω στην οποία εργαζόμαστε τώρα, είναι ίσως λογική η εικασία πως η μεγάλη Νοημοσύνη του πλανήτη μας οδηγεί παρόμοια ολόκληρο το σώμα της εκδήλωσής Της (το οποίο περιλαμβάνει την ανθρώπινη οικογένεια) σε καταστάσεις που ταλαιπωρούν τα άτομα. Θα ήταν ασφαλώς λογικό να υποθέσουμε ότι το μυστήριο όλων όσων βλέπουμε γύρω μας μπορεί να κρύβεται μέσα στη βούληση και το νοήμονα σκοπό της μεγάλης αυτής Ζωής η Οποία εργάζεται διαμέσου του πλανήτη μας όπως ο άνθρωπος εργάζεται διαμέσου του φυσικού του σώματος, μολονότι κι Αυτή δεν είναι παρά ένα άτομο μέσα σε μια ακόμη μεγαλύτερη σφαίρα που ενοικείται απ’ τον ηλιακό Λόγο, τη Νοημοσύνη η Οποία συνιστά το σύνολο όλων των μικρότερων ζωών.

ΔΙΑΛΕΞΗ III Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ήθελα να επεκταθώ απόψε στη βασική ιδέα της ενότητας της συνείδησης ή της νοημοσύνης, που ανέπτυξα κάπως στη διάλεξη της περασμένης εβδομάδας και να διευρύνω περαιτέρω την έννοια. Ειπώθηκε ότι η όλη εξέλιξη βαίνει απ’ το ομογενές και δια της ετερογένειας επιστρέφει πάλι στην ομογένεια και τονίσθηκε ότι: Α

“Εξέλιξη είναι μια συνεχώς επιταχυνόμενη πορεία όλων των σωματιδίων του σύμπαντος, η οποία τα οδηγεί ταυτόχρονα από μια ατραπό διάσπαρτη από καταστροφή, όμως αδιάκοπη και ασταμάτητη, από το υλικό άτομο σ’ εκείνη την παγκόσμια συνείδηση όπου πραγματώνεται η παντοδυναμία και η παντογνωσία: με μια λέξη στην πλήρη αντίληψη του Απόλυτου Θεού.”

Αυτή προχωρεί από τις μικροσκοπικές εκείνες διαφοροποιήσεις που αποκαλούμε μόρια και άτομα, μέχρι τις συναθροίσεις τους που δομήθηκαν σε μορφές και συνεχίζεται δια της δόμησης αυτών των μορφών σε μεγαλύτερες μορφές, ωσότου προκύψει ένα ηλιακό σύστημα στην ολότητά του. Όλα βαίνουν νομοτελώς και οι ίδιοι βασικοί νόμοι διέπουν την εξέλιξη ενός ατόμου και την εξέλιξη ενός ηλιακού συστήματος. Ο μακρόκοσμος επαναλαμβάνεται στον άνθρωπο – το μικρόκοσμο – κι ο μικρόκοσμος αντανακλάται πάλι σ’ όλα τα κατώτερα άτομα. Αυτές οι παρατηρήσεις, όπως και η προηγούμενη ομιλία, αφορούν πρωταρχικά την υλική εκδήλωση ενός ηλιακού συστήματος, αλλά στις μελλοντικές μας συζητήσεις θα επιδιώξω να τονίσω κυρίως εκείνο που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ψυχική ανέλιξη, ή τη σταδιακή επίδειξη και την εξελικτική ανέλιξη εκείνης της υποκειμενικής νοημοσύνης ή συνείδησης που βρίσκεται πίσω απ’ την αντικειμενική εκδήλωση. Όπως συνήθως, θα διαιρέσουμε αυτή την ομιλία σε τέσσερα τμήματα: Πρώτα θα πραγματευθούμε το θέμα της εξελικτικής διαδικασίας που στην ιδιαίτερη αυτή περίπτωση είναι η εξέλιξη της μορφής ή της ομάδας· κατόπιν τη μέθοδο της ομαδικής ανάπτυξης· έπειτα θα εξετάσουμε τα στάδια που ακολουθούνται στη διάρκεια του εξελικτικού κύκλου και θα τελειώσουμε με μια πρακτική προσπάθεια και θα συναγάγουμε απ’ τα συμπεράσματά μας κάποιο μάθημα που να εφαρμόζεται στην καθημερινή ζωή. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνουμε είναι να εξετάσουμε κάπως τι είναι πραγματικά μια μορφή. Αν καταφύγουμε σ’ ένα λεξικό θα βρούμε τον ακόλουθο ορισμό για τη λέξη: “Το εξωτερικό σχήμα ή η διαμόρφωση ενός σώματος”. Στον ορισμό αυτό τονίζεται το επιφανειακό, το απτό και η εξωτερική εκδήλωση. Η ίδια σκέψη ανακύπτει επίσης απ’ την προσεκτική μελέτη της ετυμολογίας της λέξης

“manifestation” (εκδήλωση). Προέρχεται από δύο Λατινικές λέξεις που σημαίνουν “αγγίζω ή ψηλαφώ” (manus, χέρι και fendere, αγγίζω) κι επομένως η ιδέα που έρχεται στο νου μας συνίσταται απ’ την τριπλή σκέψη ότι εκείνο που εκδηλώνεται, είναι αυτό που μπορούμε να νιώσουμε, ν’ αγγίξουμε και ν’ αντιληφθούμε σαν απτό. Ωστόσο το ζωτικότερο τμήμα της έννοιας διαφεύγει κι απ’ τις δύο ερμηνείες και πρέπει ν’ αναζητήσουμε αλλού έναν ακριβέστερο ορισμό. Κατά τη γνώμη μου ο Πλούταρχος μεταδίδει την ιδέα της εκδήλωσης του υποκειμενικού με το μέσον της αντικειμενικής μορφής, μ’ έναν τρόπο πολύ πιο διαφωτιστικό απ’ ό,τι το λεξικό. Δηλώνει ότι: “Μια ιδέα είναι ένα ασώματο ον που δεν υφίσταται από μόνο του, αλλά δίνει σχήμα και μορφή στην άμορφη ύλη και καθίσταται το αίτιο της εκδήλωσης.”

Εδώ έχετε μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση και πραγματικής αποκρυφιστικής σημασίας. Πρόκειται για μια πρόταση που χρειάζεται προσεκτική μελέτη κι εξέταση, γιατί ενσωματώνει μια έννοια που δεν αναφέρεται μόνο σ’ εκείνη την περιορισμένη εκδήλωση, το άτομο της χημείας και της φυσικής, αλλά και σ’ όλες τις μορφές που συνίστανται απ’ αυτά, συμπεριλαμβανομένης της εκδήλωσης του ανθρώπινου όντος και της Θεότητας ενός ηλιακού συστήματος, της μεγάλης εκείνης Ζωής, του εναγκαλίζοντος τα πάντα παγκόσμιου Νου, του παλλόμενου εκείνου κέντρου ενέργειας και της μεγάλης περιβάλλουσας εκείνης συνείδησης που καλούμε Θεό ή Δύναμη ή Λόγο, την Ύπαρξη που εκφράζεται με το μέσον ενός ηλιακού συστήματος. Στη Χριστιανική Βίβλο η ίδια σκέψη εκφράζεται από τον Απ. Παύλο σε μια επιστολή προς την Εκκλησία της Εφέσου. Στο δεύτερο κεφάλαιο της Επιστολής προς Εφεσίους δηλώνει κυριολεκτικά ότι: “Αυτού γαρ εσμέν ποίημα” και η σκέψη που κυριαρχούσε στο νου του Αποστόλου ήταν πως με το μέσον κάθε ανθρώπινης ζωής ή του συνόλου των ζωών που απαρτίζουν ένα ηλιακό σύστημα, ο Θεός απεργάζεται μια ιδέα, μια ειδική έννοια ή ένα λεπτομερές ποίημα διαμέσου της μορφής. Ο άνθρωπος είναι μια ενσωματωμένη σκέψη κι αυτό αποτελεί επίσης τη λανθάνουσα έννοια στον ορισμό του Πλουτάρχου. Μέσα σ’ αυτόν υπάρχει κατ’ αρχή η ιδέα κάποιας αυτοσυνείδητης οντότητας, κατόπιν αναγνωρίζεται η σκέψη ή ο σκοπός που επιδιώκει να εκφράσει αυτή η οντότητα και τέλος συνάγεται σαν επακόλουθο το σώμα ή η μορφή. Ο όρος Λόγος που αποδόθηκε στα Αγγλικά σαν Word (Λέξη), χρησιμοποιείται συχνά στην Καινή Διαθήκη αναφορικά με τη θεότητα. Το αντιπροσωπευτικό εδάφιο είναι το πρώτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, όπου διαβάζουμε: “Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος”. Ας εξετάσουμε για λίγο το νόημα που εκφράζεται εδώ. Ο όρος “Λόγος” ορίζεται κυριολεκτικά σαν η “απόδοση αντικειμενικής έκφρασης σε μια κρυμμένη σκέψη”. Αν λάβετε ένα οποιοδήποτε ουσιαστικό και μελετήσετε την αντικειμενική του σημασία, θ’ ανακαλύψετε ότι μεταδίδει πάντα στο νου κάποια συγκεκριμένη σκέψη που εμπεριέχει σκοπό, πρόθεση, ή κάποια αφηρημένη ίσως έννοια. Αν η ίδια μέθοδος μελέτης επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει την ιδέα της Θεότητας ή του Λόγου, είναι δυνατό να διαφωτισθούμε σε

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

σχέση με το δυσνόητο αυτό πρόβλημα της εκδήλωσης του Θεού, της κεντρικής Νοημοσύνης, διαμέσου της υλικής μορφής, είτε Τον βλέπουμε να εκδηλώνεται διαμέσου της μικροσκοπικής μορφής του ατόμου της χημείας είτε διαμέσου του γιγαντιαίου εκείνου φυσικού Του σώματος που αποκαλούμε ηλιακό σύστημα. Στη διάλεξη της περασμένης εβδομάδας διαπιστώσαμε ότι για όλα τα άτομα μπορεί να βεβαιωθεί ένα πράγμα κι ότι οι επιστήμονες παντού τείνουν ν’ αναγνωρίσουν ένα διακεκριμένο χαρακτηριστικό. Τα άτομα έδειξαν ότι διαθέτουν νου και κάποια στοιχειώδη μορφή νοημοσύνης. Εκδηλώνουν την ποιότητα της διάκρισης, τη δύναμη επιλογής και την ικανότητα να έλκουν ή ν’ απωθούν. Ίσως φαίνεται περίεργη η χρήση της λέξης intelligence (νοημοσύνη) αναφορικά μ’ ένα άτομο της χημείας, αλλά ωστόσο η ετυμολογία της λέξης ενσωματώνει τέλεια αυτή την ιδέα. Προέρχεται από δύο Λατινικές λέξεις: inter, μεταξύ και legere, επιλέγω. Νοημοσύνη λοιπόν είναι η ικανότητα να σκεπτόμαστε, να εκλέγουμε, να επιλέγουμε και να διακρίνουμε. Είναι στην πραγματικότητα εκείνο το αφηρημένο κι ανεξήγητο χαρακτηριστικό που βρίσκεται πίσω απ’ το μεγάλο νόμο της έλξης και άπωσης, έναν απ’ τους βασικούς νόμους της εκδήλωσης. Αυτή η θεμελιώδης ικανότητα της νοημοσύνης χαρακτηρίζει ολόκληρη την ατομική ύλη και διέπει επίσης τη δόμηση των μορφών ή τη συνάθροιση των ατόμων. Ασχοληθήκαμε προηγουμένως με το άτομο καθαυτό, αλλά δεν εξετάσαμε καθόλου την οικοδόμησή του σε μορφή ή σ’ εκείνη την ολότητα των μορφών που αποκαλούμε φυσικό βασίλειο. Πραγματευθήκαμε κάπως την ουσιαστική φύση του ατόμου και το κύριο χαρακτηριστικό του της νοημοσύνης και τονίσαμε εκείνο απ’ το οποίο δομήθηκαν όλες οι ποικίλες μορφές που γνωρίζουμε – όλες οι μορφές του ορυκτού, του φυτικού, του ζωικού και του ανθρώπινου βασιλείου. Το σύνολο όλων των μορφών συνιστά την ολότητα της φύσης όπως νοείται γενικά. Ας διευρύνουμε τώρα την ιδέα μας για τις μεμονωμένες μορφές που συμμετέχουν στη σύσταση καθενός απ’ αυτά τα τέσσερα βασίλεια της φύσης κι ας τις θεωρήσουμε ότι παρέχουν εκείνη την ακόμη μεγαλύτερη μορφή που αποτελεί το καθαυτό βασίλειο, θεωρώντας έτσι το βασίλειο αυτό σαν μια συνειδητή μονάδα που σχηματίζει ένα ομογενές όλο. Έτσι κάθε φυσικό βασίλειο μπορεί να θεωρηθεί πως παρέχει μια μορφή δια της οποίας μπορεί να εκδηλωθεί κάποιου είδους ή βαθμού συνείδηση. Μ’ αυτό τον τρόπο επίσης το άθροισμα των ζωωδών μορφών συνθέτει τη μεγαλύτερη εκείνη μορφή που προσδιορίζει το ίδιο το βασίλειο και παρόμοια βρίσκει τη θέση του μέσα σ’ ένα ακόμη μεγαλύτερο σώμα. Ίσως μέσω αυτού του βασιλείου να ζητά να εκφρασθεί μια συνειδητή ζωή και μέσω του αθροίσματος των βασιλείων ίσως να ζητά να εκδηλωθεί μια ακόμη μεγαλύτερη υποκειμενική Ζωή. Σ’ όλα τα εξεταζόμενα βασίλεια – ορυκτό, φυτικό, ζωικό και ανθρώπινο – υφίστανται πάλι τρεις συντελεστές, με την προϋπόθεση βέβαια πως η βάση του λογισμού μας είναι ορθή: πρώτο, ότι το αρχικό άτομο είναι το ίδιο μια ζωή· δεύτερο, ότι όλες οι μορφές δομούνται από μια πολλαπλότητα ζωών, οπότε προκύπτει ένα συνεκτικό σύνολο δια του οποίου μια υποκειμενική οντότητα απεργάζεται κάποιο

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

σκοπό· τρίτο, ότι η κεντρική ζωή μέσα στη μορφή συνιστά την κατευθυντήρια ώση της, την πηγή της ενέργειάς της, την αφετηρία της δραστηριότητάς της κι εκείνο που συνέχει τη μορφή σε μια ενότητα. Η ίδια σκέψη μπορεί να εφαρμοσθεί και στον άνθρωπο. Στα πλαίσια της ομιλίας μας ο άνθρωπος μπορεί να ορισθεί σαν εκείνη η κεντρική ενέργεια, ζωή ή νοημοσύνη που λειτουργεί μέσω μιας υλικής εκδήλωσης ή μορφής η οποία έχει δομηθεί από μυριάδες μικρότερων ζωών. Αναφορικά μ’ αυτό παρατηρήθηκε συχνά ένα περίεργο φαινόμενο κατά τη στιγμή του θανάτου· μου το επεσήμανε ειδικά πριν μερικά χρόνια μια απ’ τις ικανότερες νοσοκόμες χειρουργείου των Ινδιών. Για πολύ καιρό υπήρξε άθεη, αλλά άρχισε ν’ αμφισβητεί το βάσιμο της απιστίας της αφότου παρακολούθησε πολλές φορές αυτό το φαινόμενο. Μου αφηγήθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις, τη στιγμή του θανάτου, είχε δει μια αστραπή φωτός να εκτινάσσεται από την κορυφή της κεφαλής κι ότι σε μια περίπτωση ειδικά (την περίπτωση ενός κοριτσιού με φανερά προχωρημένη πνευματική ανάπτυξη και μεγάλη αγνότητα και αγιότητα ζωής) το δωμάτιο φάνηκε να φωτίζεται στιγμιαία σαν από ηλεκτρισμό. Επιπλέον πριν λίγο καιρό, πολλά απ’ τα εξέχοντα μέλη του ιατρικού κόσμου μιας μεγάλης Μεσοδυτικής πόλης προσεγγίσθηκαν γραπτά από κάποιο ενδιαφερόμενο ερευνητή και ρωτήθηκαν αν ήταν πρόθυμοι να δηλώσουν ιδιάζοντα φαινόμενα τα οποία είχαν υποπέσει στην αντίληψή τους τη στιγμή του θανάτου. Αρκετοί απάντησαν αναφέροντας πως είχαν παρατηρήσει ένα γαλαζωπό φως να εκπέμπεται απ’ την κορυφή της κεφαλής και μερικοί πρόσθεσαν ότι είχαν ακούσει έναν αιφνιδιαστικό κρότο στην περιοχή της κεφαλής. Για την τελευταία αυτή περίσταση έχουμε κάποια επιβεβαίωση στον Εκκλησιαστή όπου αναφέρεται η αποκοπή της αργυρής χορδής ή η θραύση του μαγνητικού συνδέσμου που ενώνει την ενοικούσα οντότητα ή στοχαστή με το φορέα του της έκφρασης. Και στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις παρατηρείται προφανώς μια οπτική επίδειξη της απόσυρσης του κεντρικού φωτός ή ζωής και της επακόλουθης διάσπασης της μορφής και του διασκορπισμού των μυριάδων κατώτερων ζωών. Μπορεί λοιπόν μερικοί από μας να θεωρήσουν σαν λογική την υπόθεση ότι όπως ακριβώς το άτομο της χημείας είναι μια μικροσκοπική σφαίρα ή μορφή μ’ ένα θετικό πυρήνα που συγκρατεί γύρω του τα περιστρεφόμενα αρνητικά ηλεκτρόνια, έτσι κι όλες οι μορφές σ’ όλα τα βασίλεια της φύσης έχουν μια παρόμοια δομή και διαφέρουν μόνο στο βαθμό συνείδησης ή νοημοσύνης. Μπορούμε λοιπόν να θεωρήσουμε τα βασίλεια καθαυτά σαν τη φυσική έκφραση κάποιας μεγάλης υποκειμενικής ζωής και μπορούμε λογικά να οδηγηθούμε στην αναγνώριση πως κάθε μονάδα της ανθρώπινης οικογένειας αποτελεί ένα άτομο στο σώμα εκείνης της μεγαλύτερης μονάδας την οποία ορισμένες Γραφές αποκαλούν “Ουράνιο Άνθρωπο”. Έτσι καταλήγουμε στην αντίληψη ότι το ηλιακό σύστημα δεν είναι παρά το άθροισμα όλων των βασιλείων και όλων των μορφών κι ότι αποτελεί το Σώμα ενός Όντος που εκφράζεται διαμέσου αυτού, χρησιμοποιώντας το για ν’ απεργασθεί έναν καθορισμένο σκοπό και μια κεντρική ιδέα. Σ’ όλες αυτές τις προεκτάσεις της τελευταίας μας υπόθεσης παρουσιάζεται η ίδια τριπλότητα· μια εμψυχώνουσα Ζωή ή Οντότητα που εκδηλώνεται μέσω μιας μορφής ή

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

μιας πολλαπλότητας μορφών και η οποία επιδεικνύει διακριτική νοημοσύνη. Είναι αδύνατο να καταπιαστούμε με τη μέθοδο σύμφωνα με την οποία δομούνται οι μορφές ή να επεκταθούμε στην εξελικτική διαδικασία μέσω της οποίας τα άτομα συνδυάζονται σε μορφές κι αυτές οι ίδιες οι μορφές συγκεντρώνονται σε μια μεγαλύτερη ενότητα την οποία ονομάζουμε φυσικό βασίλειο. Η μέθοδος αυτή μπορεί να συνοψισθεί με τρεις όρους – ενέλιξη, ή η εμπλοκή της υποκειμενικής ζωής στην ύλη, η μέθοδος με την οποία η ενοικούσα Οντότητα αναλαμβάνει το φορέα της έκφρασής της· ανέλιξη ή η χρησιμοποίηση της μορφής από την υποκειμενική ζωή, η σταδιακή της τελείωση και η τελική απελευθέρωση της φυλακισμένης ζωής· και ο νόμος της έλξης και άπωσης, όπου ύλη και πνεύμα συντονίζονται, όπου η κεντρική ζωή αποκτά πείρα, διευρύνει τη συνείδησή της και δια της χρήσης της ιδιαίτερης αυτής μορφής κατακτά την αυτογνωσία και τον αυτοέλεγχο. Όλα προωθούνται κάτω απ’ αυτό το βασικό νόμο. Σε κάθε μορφή υπάρχει μια κεντρική ζωή ή ιδέα που έρχεται σ’ εκδήλωση, εμπλέκεται όλο και περισσότερο μέσα στην ουσία, ενδύεται μια μορφή και κάποιο σχήμα ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της, χρησιμοποιώντας αυτή τη μορφή σαν μέσον έκφρασης και τέλος – όταν έλθει η ώρα – απελευθερώνεται από την περιβάλλουσα μορφή προκειμένου ν’ αποκτήσει μια πιο κατάλληλη για τις ανάγκες της. Έτσι μέσω διαφορετικών βαθμίδων μορφής το πνεύμα ή η ζωή προοδεύει, ωσότου διανυθεί η ατραπός της επιστροφής και προσεγγισθεί η αφετηρία. Αυτό είναι το νόημα της εξέλιξης κι εδώ κρύβεται το μυστικό της κοσμικής ενσάρκωσης. Το πνεύμα απελευθερώνεται τελικά απ’ τη μορφή και κατακτά την ελευθερία μαζί με μια αναπτυγμένη ψυχική ποιότητα και μια σταδιακή διεύρυνση της συνείδησης. Θα μπορούσαμε να επισκοπήσουμε τα συγκεκριμένα αυτά στάδια και να τα εξετάσουμε σύντομα. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε τη διαδικασία της ενέλιξης. Είναι η περίοδος κατά την οποία διαρκεί ο περιορισμός της ζωής μέσα στη μορφή ή το περίβλημα και συνιστά μια πολύ αργή διαδικασία που κρατά εκατομμύρια χρόνια. Σ’ αυτό το μεγάλο κύκλο συμμετέχει κάθε τύπος ζωής. Αφορά τη ζωή του Ηλιακού Λόγου καθώς εκδηλώνεται μέσω ενός ηλιακού συστήματος. Αποτελεί τμήμα του κύκλου της ζωής του πλανητικού Πνεύματος το οποίο εκδηλώνεται μέσω κάποιας σφαίρας όπως ο πλανήτης Γη· συμπεριλαμβάνει εκείνη τη ζωή που καλούμε ανθρώπινη και παρασύρει στον ενεργειακό της δρόμο τη μικροσκοπική ζωή που λειτουργεί δια του ατόμου της χημείας. Πρόκειται για τη μεγάλη διαδικασία του γίγνεσθαι και γι’ αυτό που καθιστά εφικτά τόσο την ύπαρξη όσο και το ον καθαυτό. Αυτή η περίοδος του περιορισμού, της βαθμιαία αυξανόμενης έγκλεισης και μιας όλο και βαθύτερης καθόδου στην ύλη, ακολουθείται από την περίοδο της προσαρμογής κατά την οποία ζωή και μορφή συνδέονται στενά και κατόπιν απ’ την περίοδο όπου η εσώτερη αυτή σχέση τελειοποιείται. Η μορφή τότε επαρκεί για τις ανάγκες της ζωής και μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Έπειτα, καθώς η ένδον ζωή αυξάνει και διευρύνεται, συμβαίνει παράλληλα η αποκρυστάλλωση της μορφής που δεν επαρκεί πλέον σαν μέσον έκφρασης. Την αποκρυστάλλωση ακολουθεί η περίοδος της διάσπασης. Περιορισμός, προσαρμογή, χρησιμοποίηση, αποκρυστάλλωση και διάσπαση – αυτά είναι τα στάδια

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

που καλύπτουν τη ζωή μιας οντότητας ή μιας λίγο ή πολύ ενσωματωμένης ιδέας που επιδιώκει να εκφρασθεί μέσω της ύλης. Ας συσχετίσουμε αυτή τη σκέψη με το ανθρώπινο ον. Η διαδικασία του περιορισμού μπορεί να ιδωθεί στην πρόσληψη μιας φυσικής μορφής καθώς και στους σημερινούς αναρχούμενους καιρούς όπου ο άνθρωπος είναι γεμάτος επιθυμίες, φιλοδοξίες, πόθους και ιδανικά τα οποία φαίνεται ανίκανος να εκφράσει ή να ικανοποιήσει. Ακολουθεί μετά η περίοδος της προσαρμογής, όπου ο άνθρωπος αρχίζει να χρησιμοποιεί ό,τι διαθέτει και να εκφράζεται όσο καλύτερα μπορεί διαμέσου εκείνων των μυριάδων κατώτερων ζωών και διανοιών που συνιστούν το φυσικό, το συναισθηματικό και το νοητικό του σώμα. Ενεργοποιεί την τριπλή μορφή του εξαναγκάζοντάς την να εκτελεί τις προσταγές του και να εκπληρώνει τους σκοπούς του κι έτσι να επιτελεί το σχέδιο του, είτε για καλό είτε για κακό. Ακολουθεί το στάδιο όπου ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη μορφή όσο του είναι δυνατό και φτάνει σ’ ό,τι ονομάζουμε ωριμότητα. Τελικά, στα μετέπειτα στάδια της ζωής, η μορφή αποκρυσταλλώνεται και ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ανεπάρκειά της. Τότε επέρχεται η ευτυχισμένη αποδέσμευση που αποκαλούμε θάνατο, η μεγάλη εκείνη στιγμή όπου το “πνεύμα εν φυλακή” δραπετεύει απ’ το δεσμωτήριο της φυσικής μορφής του. Οι ιδέες μας για το θάνατο υπήρξαν λαθεμένες· τον αντιμετωπίσαμε σαν το μέγιστο και ύψιστο τρόμο, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η μεγάλη απόδραση, η είσοδος σε μια πληρέστερη δραστηριότητα και η απαλλαγή της ζωής απ’ τον αποκρυσταλλωμένο φορέα και την ανεπαρκή μορφή. Σκέψεις παρόμοιες με τις παραπάνω ισχύουν για όλες τις μορφές κι όχι μόνο για εκείνες που αναφέρονται στο φυσικό σώμα ενός ανθρώπινου όντος. Οι ιδέες αυτές μπορούν να εφαρμοσθούν σε μορφές διακυβέρνησης, μορφές θρησκείας και μορφές επιστημονικής και φιλοσοφικής σκέψης. Μπορούν να ιδωθούν καθώς πραγματώνονται μ’ έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τρόπο σ’ αυτό τον κύκλο που ζούμε. Όλα βρίσκονται σε κατάσταση ροής· η παλιά τάξη αλλάζει και προχωρά μια περίοδος μετάβασης· οι παλιές μορφές σε κάθε τομέα σκέψης διασπώνται, αλλά μόνο προκειμένου να διαφύγει η ζωή που τους έδωσε ύπαρξη και να δομήσει για λογαριασμό της εκείνη που θα είναι πιο ικανοποιητική κι επαρκής. Ας πάρουμε για παράδειγμα την παλιά θρησκευτική μορφή της Χριστιανικής πίστης. Εδώ θα ήθελα να σας προλάβω για να μη με παρεξηγήσετε. Δεν προσπαθώ ν’ αποδείξω ότι το πνεύμα του Χριστιανισμού είναι ανεπαρκές, ούτε επιδιώκω να υποδείξω πως είναι σφαλερές οι δοκιμασμένες και αποδειγμένες αλήθειές του. Προσπαθώ να τονίσω μόνο ότι η μορφή δια της οποίας προσπαθεί να εκφρασθεί αυτό το πνεύμα, έχει υπηρετήσει κάπως το σκοπό της κι αποδεικνύεται περιοριστική. Όλες αυτές οι μεγάλες αλήθειες κι οι ίδιες βασικές ιδέες απαιτούν έναν επαρκέστερο φορέα δια του οποίου θα λειτουργήσουν. Οι Χριστιανοί στοχαστές σήμερα χρειάζεται να διακρίνουν πολύ προσεκτικά ανάμεσα στις ζωτικές αλήθειες του Χριστιανισμού και στην αποκρυσταλλωμένη μορφή της θεολογίας. Η ζωντανή ώθηση δόθηκε απ’ τον Χριστό. Διακήρυξε τις μεγάλες και αιώνιες αυτές αλήθειες και τις έπεμψε να λάβουν μορφή και να θεραπεύσουν την ανάγκη ενός

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

πάσχοντος κόσμου. Περιορίσθηκαν απ’ τη μορφή και χρειάστηκε μια μακρά περίοδος κατά την οποία η μορφή (τα δόγματα και οι δοξασίες της θρησκείας) αναπτύχθηκε και σχηματοποιήθηκε σταδιακά. Ακολούθησαν αιώνες όπου η μορφή και η ζωή έμοιαζαν αμοιβαία προσαρμοσμένες και τα Χριστιανικά ιδεώδη εκφράσθηκαν με το μέσον αυτής της μορφής. Τώρα ανέκυψε η περίοδος της αποκρυστάλλωσης και η διευρυνόμενη Χριστιανική συνείδηση βρίσκει ανεπαρκή και στενά τα όρια των θεολόγων. Το μεγάλο οικοδόμημα των δογμάτων και των δοξασιών, όπως κατασκευάσθηκε απ’ τους ιερείς και τους θεολόγους στη διάρκεια των αιώνων, πρέπει αναπόφευκτα να καταρρεύσει, αλλά μόνο για να μπορέσει να διαφύγει η ένδον ζωή και να δομήσει για λογαριασμό της ένα καλύτερο και ικανοποιητικότερο μέσον έκφρασης κι έτσι ν’ ανταποκριθεί στο ύψος της αποστολής της. Το ίδιο πράγμα μπορεί να ιδωθεί στις ποικίλες σχολές σκέψης. Όλες τους εκφράζουν κάποια ιδέα διαμέσου μιας ιδιαίτερης μορφής ή δέσμης μορφών και μας είναι πολύ αναγκαίο να θυμόμαστε πως η τριπλή ζωή πίσω απ’ όλες τις μορφές δεν είναι παρά Μία, μολονότι οι φορείς έκφρασης είναι ανόμοιοι και πάντα αποδεικνύονται ανεπαρκείς με την πάροδο του χρόνου. Ποιος είναι λοιπόν ο σκοπός πίσω από την ατέλειωτη αυτή διαδικασία δόμησης μορφών και του συνδυασμού των κατώτερων αυτών μορφών; Ποιος είναι ο λόγος για όλα αυτά και ποιος θ’ αποδειχθεί πως είναι ο στόχος; Αναμφίβολα είναι η ανάπτυξη της ποιότητας, η διεύρυνση της συνείδησης, η ανάπτυξη της ικανότητας για αντίληψη, η επίδειξη των δυνάμεων της ψυχής και η εξέλιξη της νοημοσύνης. Ασφαλώς είναι η βαθμιαία εκδήλωση της βασικής ιδέας ή σκοπού που η μεγάλη αυτή Οντότητα την Οποία καλούμε Λόγο ή Θεό, πραγματώνει μέσω ενός ηλιακού συστήματος. Είναι η επίδειξη της ψυχικής Του ποιότητας, γιατί ο Θεός είναι νοήμων Αγάπη και η εκπλήρωση του καθορισμένου σκοπού Του, γιατί ο Θεός είναι νοήμων αγαπητική Θέληση. Για όλους τους διαφορετικούς βαθμούς και τύπους ατόμων υπάρχει επίσης ένας στόχος κι ένας σκοπός. Υπάρχει ένας στόχος για το άτομο της χημείας· υπάρχει ένα σημείο επίτευξης για το ανθρώπινο άτομο, τον άνθρωπο· το πλανητικό άτομο θα επιδείξει κι αυτό κάποια μέρα το βασικό του σκοπό και η μεγάλη Ιδέα που βρίσκεται πίσω απ’ το ηλιακό σύστημα θα αποκαλυφθεί κάποτε. Είναι άραγε δυνατό για μας στη σύντομη αυτή μελέτη ν’ αποκομίσουμε μια έγκυρη αντίληψη ως προς το τι είναι αυτός ο σκοπός; Ίσως να μπορέσουμε ν’ αποκτήσουμε κάποια πλατιά και γενική ιδέα, αν προσεγγίσουμε το θέμα με τον ανάλογο σεβασμό και την κατάλληλη ευαισθησία, έχοντας προσεκτικά υπόψη πως μόνο οι αδαείς δογματίζουν πάντα και μόνο οι ασύνετοι καταπιάνονται με τις λεπτομέρειες καθώς εξετάζουν τα εκπληκτικά αυτά ζητήματα. Είδαμε, για παράδειγμα, ότι το άτομο της χημείας εκδηλώνει την ποιότητα της νοημοσύνης· εμφανίζει χαρακτηριστικά διακριτικού νου και ίχνη ικανότητας επιλογής. Έτσι η μικροσκοπική ζωή μέσα στην ατομική μορφή εκδηλώνει ψυχική ποιότητα. Το άτομο λοιπόν οικοδομείται σ’ όλες τις ποικίλες μορφές, σε διαφορετικούς καιρούς και

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

στάδια και κάθε φορά αποκομίζει κάτι ανάλογα με τη δύναμη και τη ζωή της οντότητας που εμψυχώνει αυτή τη μορφή και διατηρεί την ομοιογένειά της. Πάρτε για παράδειγμα το άτομο που οικοδομείται σε κάποια μορφή του ορυκτού βασιλείου· δεν εμφανίζει μόνο διακριτικό κι επιλεκτικό νου αλλά κι ευκαμψία. Ακολούθως οι δύο αυτές ποιότητες εμφανίζονται στο φυτικό βασίλειο, αλλά μαζί με μια τρίτη την οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αισθαντικότητα, αν και σε υποτυπώδη μορφή. Η αρχική νοημοσύνη του ατόμου έχει αποκτήσει κάτι στη διάρκεια της μετάβασης από μορφή σε μορφή κι από βασίλειο σε βασίλειο. Η ανταποκριτικότητά του στην επαφή και η γενική του επίγνωση έχουν αυξηθεί. Όταν φτάσουμε να μελετήσουμε την εξέλιξη της συνείδησης, θα εξετάσουμε τα παραπάνω με περισσότερες λεπτομέρειες· απόψε προσπαθώ μόνο να δείξω ότι οι δομημένες από άτομα μορφές του φυτικού βασιλείου δεν εμφανίζουν μόνο διακριτική νοημοσύνη και ευκαμψία, αλλά διαθέτουν επίσης αισθαντικότητα ή εκείνο που στο φυτικό βασίλειο αντιστοιχεί σε συναίσθημα ή αίσθημα, εφόσον το συναίσθημα δεν είναι παρά υποτυπώδης αγάπη. Κατόπιν υπάρχει το ζωικό βασίλειο στο οποίο οι ζωώδεις μορφές δεν παρουσιάζουν μόνο όλες τις παραπάνω ποιότητες, αλλά και το ένστικτο ή εκείνο που κάποια μέρα θ’ ανθίσει σε νοητικότητα. Τελικά φτάνουμε στο ανθρώπινο ον που παρουσιάζει όλες αυτές τις ποιότητες σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, γιατί το τέταρτο βασίλειο δεν είναι παρά ο μακρόκοσμος των τριών κατώτερων. Ο άνθρωπος εκδηλώνει νοήμονα δραστηριότητα, είναι ικανός για συναίσθημα ή αγάπη κι επιπλέον υπάρχει ένας ακόμη παράγοντας, εκείνος της νοήμονος θέλησης. Αποτελεί τη θεότητα του δικού του μικρού συστήματος· δε διαθέτει μόνο συνείδηση αλλά και αυτοσυνείδηση. Δομεί το δικό του σώμα εκδήλωσης, όπως ακριβώς και ο Λόγος, αλλά σε μικροσκοπική κλίμακα· ελέγχει το μικρό του σύστημα με το μεγάλο νόμο της έλξης και άπωσης, όπως κι ο Λόγος και ενεργοποιεί και συνθέτει την τριπλή του φύση σε μια συνεκτική μονάδα. Είναι τρία σε ένα και ένα σε τρία, όπως ακριβώς κι ο Λόγος. Υπάρχει ένα μέλλον για κάθε άτομο του ηλιακού συστήματος. Ενώπιον του έσχατου ατόμου απλώνεται ένας τρομακτικός στόχος και καθώς οι αιώνες κυλούν, η ζωή που εμψυχώνει αυτό το άτομο θα διέλθει απ’ όλα τα βασίλεια της φύσης ωσότου βρει το στόχο της στο ανθρώπινο βασίλειο. Η ιδέα θα μπορούσε τώρα να επεκταθεί κάπως κι έτσι να μελετήσουμε τη μεγάλη εκείνη Οντότητα που συνιστά την εμψυχώνουσα ζωή του πλανήτη και συγκρατεί όλα τα διαφορετικά βασίλεια της φύσης μέσα στη συνείδησή Της. Δε θα ήταν άραγε πιθανό η νοημοσύνη Της, καθώς εμψυχώνει το σύνολο όλων των ομάδων και των βασιλείων, ν’ αποτελεί στόχο για τον άνθρωπο, το ανθρώπινο άτομο; Ίσως με την πάροδο του χρόνου η προοπτική της τωρινής Της αντίληψης να γίνει και δική μας και να υπάρξει γι’ Αυτή και για όλες τις μεγάλες εκείνες Ζωές που εμψυχώνουν τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, η επίτευξη της τρομακτικής εκείνης έκτασης συνείδησης που χαρακτηρίζει τη μεγάλη Ύπαρξη η Οποία είναι η εμψυχώνουσα Ζωή του ηλιακού συστήματος. Ίσως αληθεύει το γεγονός ότι μεταξύ των διαφόρων βαθμών συνείδησης που εκτείνονται απ’ το άτομο της χημείας και της φυσικής, για παράδειγμα, μέχρι το

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Λόγο του ηλιακού συστήματος, δεν υπάρχουν χάσματα ούτε απότομες μεταπτώσεις, αλλά μόνο μια βαθμιαία διεύρυνση και μια σταδιακή ανέλιξη απ’ τη μια μορφή νοήμονος εκδήλωσης στην άλλη κι ότι η ζωή μέσα στη μορφή κερδίζει πάντα σε ποιότητα διαμέσου της εμπειρίας. Όταν δομήσουμε αυτή την ιδέα στη συνείδησή μας, όταν γίνει προφανές πως υπάρχει σκοπός και κατεύθυνση που υπόκειται στο καθετί, όταν αντιληφθούμε ότι δε συμβαίνει το παραμικρό δίχως ν’ αποτελεί απόρροια της συνειδητής θέλησης κάποιας οντότητας κι ότι όλα όσα συμβαίνουν έχουν ένα συγκεκριμένο στόχο και σκοπό, τότε θα έχουμε το κλειδί για την κατανόηση των εαυτών μας κι όλων όσων βλέπουμε να συμβαίνουν γύρω μας στον κόσμο. Αν, για παράδειγμα, αντιληφθούμε ότι ευθυνόμαστε για τη δόμηση και τη φροντίδα του φυσικού μας σώματος, για τον έλεγχο της συναισθηματικής μας φύσης και για την ανάπτυξη της νοητικότητάς μας, αν αντιληφθούμε ότι είμαστε οι ενεργοποιοί παράγοντες μέσα στο σώμα μας κι ότι όταν αποσυρόμαστε απ’ αυτό, διασπάται και καταρρέει· τότε ίσως κατανοήσουμε τι επιδιώκει η εμψυχώνουσα Ζωή του πλανήτη καθώς λειτουργεί διαμέσου μορφών κάθε είδους (ηπείρων, πολιτισμών, θρησκειών και οργανώσεων) πάνω σ’ αυτή τη γη· τι συνέβη στη σελήνη που είναι τώρα μια μορφή σε αποσύνθεση, τι συμβαίνει στο ηλιακό σύστημα και τι πρόκειται να συμβεί σ’ αυτό, όταν ο Λόγος αποσυρθεί από εκείνο που δεν αντιπροσωπεύει γι’ Αυτόν παρά μια πρόσκαιρη εκδήλωση. Και τώρα ας προχωρήσουμε σε μια πρακτική εφαρμογή αυτών των σκέψεων. Ζούμε σήμερα σε μια εποχή όπου όλες οι μορφές της σκέψης φαίνονται να συντρίβονται, όπου η θρησκευτική ζωή των ανθρώπων δεν είναι πια αυτό που ήταν, όπου τα δόγματα και οι δοξασίες κάθε είδους υπόκεινται σε κριτική. Πολλές απ’ τις παλιές μορφές επιστημονικής σκέψης καταρρέουν παρόμοια και τα θεμέλια όλης της παλιάς φιλοσοφίας φαίνονται να κλονίζονται. Μας έλαχε ο κλήρος μιας απ’ τις δυσκολότερες περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας, μιας περιόδου που χαρακτηρίζεται απ’ το διαμελισμό των εθνών, τη συντριβή των παλιών σχέσεων και δεσμών και την επικείμενη φανερή χρεοκοπία του πολιτισμού. Πρέπει ν’ αναθαρρήσουμε ενθυμούμενοι ότι όλα αυτά συμβαίνουν μόνο επειδή η ζωή μέσα στις μορφές ισχυροποιείται τόσο ώστε να τις εκλαμβάνει σαν φυλακή και περιορισμό· και πρέπει ν’ αναλογιστούμε ότι η μεταβατική αυτή περίοδος συνιστά τη μεγαλύτερη επαγγελία που είδε ποτέ ο κόσμος. Δεν υπάρχουν περιθώρια για απαισιοδοξία και απόγνωση, αλλά μόνο για μεγαλύτερη αισιοδοξία. Σήμερα πολλοί αναστατώνονται και σαστίζουν επειδή βλέπουν τα θεμέλια να κλονίζονται, τις προσεκτικά δομημένες και βαθιά λατρεμένες κατασκευές της θρησκευτικής σκέψης και πίστης και των φιλοσοφικών πορισμάτων να κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, όμως η αγωνία μας οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι είμαστε ολότελα απορροφημένοι στη μορφή και υπερβολικά απασχολημένοι με τη φυλακή μας κι αν η αποσύνθεση έχει αρχίσει, αυτό συμβαίνει προκειμένου να μπορέσει η ζωή να δομήσει για λογαριασμό της νέες μορφές κι έτσι να εξελιχθεί. Το έργο του καταστροφέα είναι τόσο θεϊκό όσο και του δημιουργού και η μεγάλη θεότητα της καταστροφής πρέπει να συντρίψει και να θρυμματίσει τις μορφές,

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Ή ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ώστε να γίνει εφικτό το έργο του οικοδόμου και το πνεύμα να μπορέσει να εκφρασθεί επαρκέστερα. Σε πολλούς από μας οι ιδέες αυτές μπορεί να φανούν νεωτεριστικές, φανταστικές και αβάσιμες. Όμως ακόμη κι αν τις εκλάβουμε σαν απλές υποθέσεις, μπορεί ν’ αποδειχθούν ενδιαφέρουσες και να μας δώσουν μια πιθανή εκδοχή του μυστηρίου. Βλέπουμε πολιτισμούς να χρεωκοπούν, θρησκευτικά συστήματα να παραπαίουν, φιλοσοφίες ν’ ανατρέπονται μ’ ευκολία και τα θεμέλια της υλικής επιστήμης να κλονίζονται. Αλλά σε τελευταία ανάλυση τι είναι οι πολιτισμοί; Τι είναι οι θρησκείες; Τι είναι οι μεγάλες φυλές; Απλώς είναι οι μορφές δια των οποίων επιδιώκει να εκφρασθεί η μεγάλη τριπλή κεντρική Ζωή που εμψυχώνει τον πλανήτη μας. Όπως ακριβώς εμείς εκφραζόμαστε διαμέσου μιας φυσικής, συναισθηματικής και νοητικής φύσης, έτσι κι Αυτή εκφράζεται μέσω της ολότητας των βασιλείων της φύσης και μέσω των εθνών, των φυλών, των θρησκειών, των επιστημών και των φιλοσοφιών που υφίστανται αυτή τη στιγμή. Καθώς η ζωή Της σφύζει σε κάθε τμήμα της ύπαρξής Της, εμείς σαν κύτταρα και άτομα της μεγαλύτερης αυτής εκδήλωσης ακολουθούμε την κάθε μεταβολή και παρασυρόμαστε απ’ το ένα στάδιο στο άλλο. Με την πάροδο του χρόνου και τη διεύρυνση της συνείδησής μας θα εισδύσουμε όλο και περισσότερο στη γνώση του σχεδίου Της, όπως το απεργάζεται και θα μπορέσουμε τελικά να συνεργασθούμε μαζί Της για τον ουσιαστικό σκοπό Της. Ανακεφαλαιώνοντας την κεντρική ιδέα αυτής της ομιλίας, ας προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε πως δεν υπάρχει τίποτε που να υφίσταται σαν ανόργανη ύλη, αλλά πως κάθε άτομο είναι μια ζωή. Ας αντιληφθούμε ότι όλες οι μορφές είναι ζώσες μορφές κι ότι καθεμιά δεν αποτελεί παρά το φορέα έκφρασης κάποιας ενοικούσας οντότητας. Ας αποπειραθούμε να κατανοήσουμε πως αυτό αληθεύει επίσης και για το άθροισμα όλων των μορφών. Μ’ αυτό τον τρόπο αποκτούμε μια εκδοχή για τον εαυτό μας και πιθανόν το κλειδί για το μυστήριο του ηλιακού συστήματος.

ΔΙΑΛΕΞΗ IV Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

είναι η τέταρτη από μια σειρά διαλέξεων που άρχισαν να δίνονται απ’ τον περασμένο μήνα και πιθανόν μ’ αυτές να κατορθώσαμε ν’ αποκτήσουμε κάποια ιδέα μιας από τις θεμελιώδεις αρχές που υπόκεινται της εξέλιξης και που μπορούν να ιδωθούν καθώς λειτουργούν στο ηλιακό σύστημα. Ας κάνουμε πρώτα μια σύντομη ανακεφαλαίωση ώστε να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το αποψινό μας θέμα με ορισμένες σαφώς καθορισμένες ιδέες. Είδαμε πως η ερμηνεία μας των διεργασιών της φύσης απαιτεί μια τριπλή έννοια που αφορά την όψη ζωή, την όψη ουσία και τη στενή τους αλληλοσχέτιση μέσω της ιδιότητας της νοημοσύνης που εκδηλώνεται σαν συνείδηση διαφόρων ειδών. Αυτή η αλληλοσχέτιση θα παραγάγει τελικά την τελειοποιημένη έκφραση (με το μέσον της ύλης) του συνειδητού σκοπού κάποιας ενοικούσας οντότητας. Ζητώ να τονίσω το γεγονός ότι ο στόχος της προσπάθειάς μου είναι να θέσω ενώπιόν σας μια υπόθεση και μια εισήγηση που ίσως να περικλείουν το σπέρμα κάποιας πιθανής αλήθειας και που μπορούν να φανούν σε μερικούς από μας σαν ο σαφέστερος τρόπος για την εξήγηση του μυστηρίου του σύμπαντος. Είδαμε ότι τα τρία μέρη του ενός μεγάλου όλου είναι το Πνεύμα ή Ζωή που εκδηλώνεται μέσω ενός δεύτερου παράγοντα τον οποίο ονομάζουμε ουσία ή ύλη και χρησιμοποιεί έναν τρίτο παράγοντα τον οποίο καλούμε νοημοσύνη. Στη βαθμιαία σύνθεση των τριών αυτών συνιστωσών όψεων της θεότητας μπορεί να ιδωθεί η εξέλιξη της συνείδησης. Κατόπιν οδηγηθήκαμε σε μια πιο τεχνική συζήτηση του θέματος της ουσίας καθαυτής, ασχολούμενοι με τη γενική έννοια μιας πρωτογενούς ουσίας κι όχι με τις διαφοροποιημένες ουσίες ή στοιχεία και αποπειρώμενοι ν’ ανατρέξουμε όσο γίνεται πιο πολύ σ’ εκείνο που ο Σερ Ουίλλιαμ Κρουξ αποκάλεσε “πρωτύλη” ή σ’ εκείνο που βρίσκεται πίσω απ’ το απτό ή αντικειμενικό. Εξετάσαμε το άτομο και διαπιστώσαμε ότι ο πιο πρόσφατος ορισμός του ήταν ότι αποτελεί στην πραγματικότητα μια μονάδα δύναμης ή ενέργειας που συνίσταται από ένα θετικό ηλεκτρικό φορτίο το οποίο διεγείρει κάποιο αριθμό αρνητικών σωματιδίων. Μας έγινε φανερό ότι το μικροσκοπικό άτομο της χημείας και της φυσικής ήταν καθαυτό ένα ηλιακό σύστημα, με την ίδια γενική διαμόρφωση όπως και το μεγαλύτερο σύστημα, εκδηλώνοντας μια παρόμοια δραστηριότητα και κυβερνώμενο από ανάλογους νόμους. Διαπιστώσαμε ότι διέθετε έναν κεντρικό ήλιο κι ότι γύρω απ’ αυτόν τον κεντρικό ήλιο μπορούσαν να ιδωθούν τα ηλεκτρόνια καθώς διέγραφαν τις καθορισμένες τροχιές τους. Σημειώσαμε ΥΤΗ

επίσης το γεγονός ότι τα στοιχεία διαφέρουν μόνο ανάλογα με τον αριθμό και τη διάταξη αυτών των ηλεκτρονίων γύρω από το κεντρικό θετικό φορτίο. Κατόπιν περάσαμε στην εξέταση της ψυχής του ατόμου και διαπιστώσαμε ότι οι επιστήμονες αναγνωρίζουν την αλήθεια πως τα άτομα καθαυτά διαθέτουν ποιότητα, παρουσιάζουν ενδείξεις διάνοιας ή νοημοσύνης και μπορούν να διακρίνουν, να επιλέγουν και να εκλέγουν. Μετά προχωρήσαμε στη διατύπωση μιας υπόθεσης που φάνηκε φανταστική. Θεωρήσαμε ότι το ανθρώπινο ον είναι ένα άτομο και ανιχνεύσαμε τις ομοιότητές τους· διαπιστώσαμε ότι ο άνθρωπος έλκει και συγκρατεί στη σφαίρα επιρροής του την ύλη των διαφόρων σωμάτων του, νοητικού, συναισθηματικού και φυσικού, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και τα ηλεκτρόνια συγκρατούνται σε περιφορά γύρω απ’ το κεντρικό τους εστιακό σημείο. Η ιδέα αποδείχθηκε πως επιδέχεται περαιτέρω επέκταση και στρέψαμε την προσοχή μας στον πλανήτη τον οποίο θεωρήσαμε ότι έχει παρόμοια φύση με το ανθρώπινο άτομο και με το έσχατο άτομο της ουσίας, καθόσον δεν είναι παρά έκφραση μιας ζωής που εκδηλώνεται μέσω μιας σφαιροειδούς μορφής κι απεργάζεται ένα νοήμονα σκοπό. Τελικά ολοκληρώσαμε θεωρώντας το ηλιακό σύστημα σαν ένα κοσμικό άτομο που ενεργοποιείται από τη ζωή του Λόγου. Συνεπώς εξετάζουμε τέσσερα είδη ατόμων: Πρώτο, το άτομο της χημείας και της φυσικής. Δεύτερο, το ανθρώπινο άτομο, ή τον άνθρωπο. Τρίτο, το πλανητικό άτομο που ενεργοποιείται από έναν πλανητικό Λόγο, ή έναν Ουράνιο Άνθρωπο. Τέταρτο, το ηλιακό άτομο μέσα στο οποίο ενοικεί ο ηλιακός Λόγος, ή η Θεότητα. Αν αληθεύει η θεμελιώδης αυτή άποψή μας, αν υπάρχει έστω κι ένας κόκκος πραγματικότητας στην υπόθεσή μας κι αν υφίσταται κάποιο αληθινό υπόβαθρο στην ιδέα μας για το άτομο από το οποίο συντίθενται τα στοιχεία, τότε πρέπει αυτό ν’ αναγνωρισθεί σαν μια ζωή που λειτουργεί με νοημοσύνη χρησιμοποιώντας σαν μέσον κάποια μορφή. Ίσως να μπορέσει ν’ αποδειχθεί κατόπιν ότι κι ο άνθρωπος αποτελεί μια ζωή ή κέντρο ενέργειας, που εκδηλώνεται διαμέσου των σωμάτων του· επιπλέον ίσως καταδειχθεί ότι κι ο πλανήτης είναι το μέσον έκφρασης ενός ακόμη μεγαλύτερου κέντρου ενέργειας και σύμφωνα με το νόμο της αναλογίας ίσως αποδειχθεί σε κάποιο μακρινό χρόνο ότι υπάρχει ένας Θεός ή μια κεντρική ζωή πίσω από την υλική φύση, καθώς και μια Οντότητα η Οποία λειτουργεί συνειδητά διαμέσου του ηλιακού συστήματος. Στην τελευταία μας ομιλία πραγματευθήκαμε μια άλλη φάση της εκδήλωσης. Μελετήσαμε το ίδιο το άτομο και το εξετάσαμε στη σχέση του με άλλα άτομα καθώς και στις σχηματισμένες ομάδες ή τις συσσωματώσεις ατόμων μέσω αμοιβαίας συνοχής. Μ’ άλλα λόγια εξετάσαμε το άτομο καθώς δομείται σε ποικίλες μορφές στα διάφορα βασίλεια της φύσης και διαπιστώσαμε ότι στη διαδικασία της εξέλιξης τα άτομα έλκονται προς άλλα μεγαλύτερα κεντρικά σημεία που μετατρέπονται με τη σειρά τους

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

σε ηλεκτρόνια. Έτσι κάθε μορφή δεν είναι παρά άθροισμα μικρότερων ζωών. Κατόπιν θίξαμε σύντομα τα διάφορα βασίλεια της φύσης και ανιχνεύσαμε την ανάπτυξη της ψυχής σ’ αυτά. Για το άτομο αποφανθήκαμε ήδη ότι διαθέτει νοημοσύνη ή δύναμη διάκρισης και διαπιστώσαμε ότι κατά τη δόμηση των μορφών στο ορυκτό, φυτικό και ζωικό βασίλειο αρχίζει να εμφανίζεται αυτό που νοούμε σαν αισθαντικότητα και τότε αναφαίνονται ίχνη εμβρυώδους συναισθήματος ή αισθήματος – της αντανάκλασης της αγάπης στο φυσικό πεδίο. Έτσι έχουμε μια όψη της τριπλής φύσης του Θεού, τη νοημοσύνη, να εκδηλώνεται δια του ατόμου· και δια της μορφής έχουμε την εκδήλωση της αγάπης ή της ποιότητας της έλξης. Το ίδιο μπορεί επίσης να εκφρασθεί με την αναγνώριση ότι στις δύο αυτές όψεις της κεντρικής θείας ζωής έχετε το τρίτο πρόσωπο της Λογοϊκής Τριάδας καθώς συνεργάζεται με το δεύτερο· έχετε τη νοήμονα δραστηριότητα της θειότητας ή την όψη του Αγίου Πνεύματος καθώς εργάζεται σε σχέση με τη δεύτερη όψη ή τον Υιό ο Οποίος είναι ο δομητής των μορφών. Αυτό εκφράζεται με ενδιαφέροντα τρόπο στις Παροιμίες viii, όπου η Σοφία (η οποία αντιπροσωπεύει στην Παλαιά Διαθήκη τη Χριστική όψη) αφού τονίσει πως ήταν μετά του Θεού πριν υπάρξει δημιουργία, συνεχίζει αναφωνώντας: “και ισχυρά εποίει τα θεμέλια της γης, ήμην παρ’ αυτώ αρμόζουσα”. Οι σπουδαστές καλά θα έκαναν να μελετήσουν αυτό το κεφάλαιο σε συνδυασμό με τις ιδέες που διατυπώθηκαν εδώ, προσέχοντας να εξασφαλίσουν την ακριβή μετάφραση. Φτάνουμε πλέον στην εξέταση του αποψινού μας θέματος της εξέλιξης του ανθρώπου, του στοχαστή. Θα δούμε πως στον άνθρωπο εμφανίζεται μια άλλη όψη της θειότητας. Ο Μπράουνινγκ στον “Παράκελσο” καλύπτει το θέμα που εξετάζουμε μ’ έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο, συνοψίζοντάς το ως εξής: “Έτσι Αυτός (ο Θεός) κατοικεί σ’ όλα, Απ’ της ζωής τις ελάχιστες απαρχές μέχρι Τον άνθρωπο τον ίδιο – την τελείωση αυτού του σχεδίου Της ύπαρξης, την ολοκλήρωση αυτής της σφαίρας Της ζωής: που οι ιδιότητές της, διασκορπισμένες Καθώς ήταν εδώ κι εκεί στον ορατό κόσμο, Ζήτησαν να συνδυαστούν, δυσδιάκριτα θρύψαλα Προορισμένα να ενωθούν σ’ ένα θαυμάσιο όλο, Ατελείς ποιότητες σ’ όλη την πλάση, Υπαινίσσονται ένα ακόμη δημιούργημα, Ένα σημείο συνάντησης όλων των διάσπαρτων ακτίνων Που θα συγκλίνουν στις ικανότητες του ανθρώπου.”

Έχοντας λοιπόν ανακαλύψει δύο όψεις της θεότητας μέσα στο άτομο και τη μορφή, θα βρούμε την τριπλότητα να τελειοποιείται στον άνθρωπο. Μας έχει ειπωθεί ότι ο άνθρωπος πλάστηκε κατ’ εικόνα του Θεού κι επομένως θα περιμέναμε να τον δούμε ν’ αντανακλά την τριπλή φύση του Λόγου. Πρέπει να επιδείξει νοημοσύνη, να εκφράσει αγάπη και να εκδηλώσει θέληση. Ας μελετήσουμε μερικούς από τους ορισμούς που αναφέρονται στον άνθρωπο, όπως τους βρίσκουμε στα λεξικά ή σ’ άλλες πηγές. Ο ορισμός που απαντάται στο Πρότυπο Λεξικό είναι τελείως πεζός κι έχει ως εξής: Ο

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

άνθρωπος είναι “ένα άτομο της ανθρώπινης φυλής” κι έπειτα ακολουθεί μια μακρά παράθεση προτάσεων για την ετυμολογία της λέξης άνθρωπος, που ανατρέχουν σε κάθε γνωστή διάλεκτο, καταλήγοντας με τη δήλωση πως οι περισσότερες απ’ αυτές είναι απίθανες. Η ετυμολογία που αποδίδει τον ορισμό του ανθρώπου (man) στη Σανσκριτική ρίζα “man”, εκείνος που σκέπτεται, είναι κατά τη γνώμη μου η πιο ικανοποιητική. Η κ. Μπέζαντ σ’ ένα απ’ τα βιβλία της δίνει έναν εξαιρετικά σαφή ορισμό ως εξής: “Ο άνθρωπος είναι εκείνο το ον στο οποίο το ανώτατο πνεύμα και η κατώτατη ύλη συνδέονται δια της νοημοσύνης”. Ο άνθρωπος εικονίζεται εδώ σαν τόπος συνάντησης και των τριών γραμμών εξέλιξης, του πνεύματος, της ύλης και της συνδετικής διανόησης· απεικονίζεται σαν εκείνος που ενώνει τον εαυτό με το μη-εαυτό και τη μεταξύ τους σχέση και προβάλλει σαν γνώστης, σαν εκείνο που γίνεται γνωστό και σαν γνώση. Ποιος είναι ο σκοπός της διανόησης ή της γνώσης; Ασφαλώς ο σκοπός της είναι να προσαρμόσει την υλική μορφή στις ανάγκες και απαιτήσεις του ενοικούντος πνεύματος· να επιτρέψει στο στοχαστή που βρίσκεται μέσα στο σώμα, να το χρησιμοποιήσει με νοημοσύνη και για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό· και βέβαια ο σκοπός αυτός υφίσταται προκειμένου η κεντρική ενεργοποιούσα μονάδα να μπορέσει να ελέγξει εποικοδομητικά την αρνητική της όψη. Ο καθένας μας συνιστά μια οντότητα που εμψυχώνει κάποια μορφή και προσπαθεί να τη χρησιμοποιήσει δια της νοημοσύνης για κάποιο ειδικό σκοπό που υφίσταται μέσα στη συνειδητή θέληση του αληθινού εαυτού. Σ’ ένα πολύ παλιό αποκρυφιστικό βιβλίο – τόσο παλιό που η ημερομηνία του δεν μπορεί να εξακριβωθεί – βρίσκεται ένας ορισμός για τον άνθρωπο, που είναι πολύ διαφωτιστικός και συμφωνεί με τη σκέψη που επιχειρούμε να αναπτύξουμε απόψε. Ορίζει τον άνθρωπο σαν “τη Ζωή και τις ζωές”. Είδαμε ότι το άτομο συνιστά μια ζωή που εκδηλώνεται δια της μικρής σφαίρας της οποίας αποτελεί το κέντρο. Διαπιστώσαμε πως όλες οι μορφές είναι ένα άθροισμα ζωών και πως δομήθηκαν μέσα στο ορυκτό, το φυτικό και το ζωικό βασίλειο. Τώρα μπορούμε να περάσουμε στο επόμενο στάδιο αυτής της μεγάλης κλίμακας εξέλιξης και τότε θ’ ανακαλύψουμε ότι το ανθρώπινο ον αποτελεί τη λογική συνέπεια που προβάλλει από όλες τις προγενέστερες εξελίξεις. Πρώτα το πρωτογενές υλικό, την ουσιώδη νοήμονα ενέργεια· μετά την ατομική ύλη καθώς σχηματίζει με την ποικίλη δραστηριότητά της τους συνδυασμούς των στοιχείων· κατόπιν τη μορφή, το άθροισμα αυτών των ατόμων και τέλος τον ένοικο της μορφής, ο οποίος δεν είναι μόνο ενεργός νοημοσύνη, ούτε μόνο έμφυτη έλξη και αγάπη αλλά και σκόπιμη θέληση. Αυτός ο “ένοικος” πήρε στην κατοχή του τη μορφή όταν αυτή είχε φτάσει σε κάποιο ορισμένο στάδιο προπαρασκευής κι όταν οι συνιστώσες ζωές είχαν φτάσει σε μια συγκεκριμένη κραδασμική ικανότητα· τώρα τη χρησιμοποιεί κι επαναλαμβάνει στη δική του σφαίρα επιρροής το έργο του ατόμου της ύλης· ωστόσο εκδηλώνεται με τρεις τρόπους κι όχι μ’ έναν ή δύο. Στον άνθρωπο λοιπόν πραγματικά και αληθινά έχετε αυτό που οι Χριστιανοί αποκαλούν “εικόνα του Θεού”. Γιατί, όπως γίνεται φανερό σ’ όλους τους στοχαστές, ο μόνος τρόπος για να γνωρίσουμε το Θεό είναι με τη μελέτη της φύσης Του, ή της ψυχικής Του ποιότητας.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

Γνωρίζουμε πως ο Θεός είναι νοημοσύνη, γνωρίζουμε πως είναι αγάπη, ή η μεγάλη ελκτική δύναμη του ηλιακού συστήματος και γνωρίζουμε πως αποτελεί τη μεγάλη θέληση ή το σκοπό πίσω από κάθε εκδήλωση. Σε όλες τις Γραφές του κόσμου η Θεότητα απεικονίζεται με τις τρεις αυτές όψεις και εκδηλώνεται στη φύση με τον τριπλό αυτό τρόπο. Η εξέλιξη της ουσίας προχωρεί σταδιακά· συμπληρώνεται με τον καιρό μέσα από την αργή πραγμάτωση της εσώτερης υποκειμενικής ποιότητας της ζωής του Θεού κι έτσι καταδεικνύεται η ουσιαστική Του φύση. Πρώτα εκδηλώνεται η μία όψη, κατόπιν εμφανίζεται βραδέως μια άλλη και τελικά γίνεται αντιληπτή η τρίτη, έχοντας πλέον σαν εκπληκτικό συνδυασμό και ολοκλήρωση το ανθρώπινο ον. Συνθέτει και σμίγει τις τρεις όψεις, ενώνοντάς τες μέσα του. Αποτελεί το σύνολο των θείων ιδιοτήτων, μολονότι αυτές παραμένουν ακόμη σ’ εμβρυώδη κατάσταση και πρέπει να επαναλάβει στο δικό του κύκλο εξέλιξης τις πανομοιότυπες διαδικασίες που ακολούθησε το άτομο καθαυτό. Όπως ακριβώς το άτομο ακολουθεί τη δική του εσωτερική πορεία και οφείλει αργότερα να προσελκυσθεί, να σμίξει και να συγχωνευθεί μ’ άλλα άτομα στο σχηματισμό κάποιας ομάδας, έτσι και το ανθρώπινο άτομο πρέπει παρόμοια να βρει τη θέση του μέσα σε μια μεγαλύτερη μορφή. Ας εξετάσουμε λοιπόν για λίγο ποια είναι η μέθοδος της εξελικτικής διαδικασίας για το ανθρώπινο ον. Είδαμε ότι μέσα του συγκλίνουν οι τρεις γραμμές κι ότι αποτελεί ένα σημείο σύνθεσης, με τη μια όψη, εκείνη της νοημοσύνης, να δεσπόζει προς το παρόν, με τη δεύτερη όψη της αγάπης-σοφίας μόλις ν’ αρχίζει να κάνει αισθητή την παρουσία της και με την ανώτατη όψη της πνευματικής θέλησης να βρίσκεται ακόμη σε καθαρά εμβρυώδη κατάσταση. Σχεδόν όλοι μας ανατραφήκαμε με την πίστη σ’ αυτό που αποκαλείται “πτώση του ανθρώπου”. Στον καιρό μας πολύ λίγοι πιστεύουν στην πτώση όπως δίνεται στο τρίτο κεφάλαιο της Γένεσης και οι περισσότεροι από μας πιστεύουμε ότι έχει κάποια αλληγορική ερμηνεία. Ποια είναι άραγε η αποκρυφιστική αλήθεια πίσω απ’ αυτή την ιδιόμορφη ιστορία; Απλούστατα ότι η αλήθεια για την πτώση του πνεύματος μέσα στην ύλη μεταδίδεται διαμέσου μιας εικόνας στη νηπιακή νοητικότητα του ανθρώπου. Η διαδικασία της σύγκλισης αυτών των γραμμών είναι διπλή. Έχουμε την κάθοδο στην ύλη της οντότητας, της κεντρικής ζωής και την ενσάρκωση του πνεύματος και κατόπιν έχουμε την αποχώρηση από την ύλη αυτής της ζωής ή πνεύματος, μαζί με όσα έχουν κερδηθεί απ’ τη χρησιμοποίηση της μορφής. Ο πειραματισμός με την ύλη, η διαμονή μέσα στη μορφή, η ενεργοποίηση της ουσίας, η εκδίωξη απ’ τον Κήπο της Εδέμ (τον τόπο όπου δεν υπάρχει προοπτική για την απαραίτητη ανάπτυξη), καθώς και η περιπλάνηση του Άσωτου Υιού στη μακρινή χώρα, συνιστούν τα διάφορα στάδια που απεικονίζονται στη Χριστιανική Βίβλο, όπου ο άνθρωπος ανακαλύπτει πως δεν είναι η μορφή, αλλά εκείνος που τη χρησιμοποιεί. Είναι νοημοσύνη και συνεπώς έγινε κατ’ εικόνα του τρίτου Προσώπου της Τριάδας· είναι αγάπη και διαμέσου αυτού θα εκδηλωθεί κάποτε τέλεια η όψη της αγάπης της Θεότητας, οπότε θα μπορέσει να πει μαζί με τον πρεσβύτερο Αδελφό του, τον Χριστό, σε απάντηση του αιτήματος “Κύριε,

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

δείξον ημίν τον πατέρα και αρκεί ημίν”, ότι “ο εωρακώς εμέ εώρακε τον Πατέρα”, γιατί ο Θεός είναι Αγάπη· και τελικά διαμέσου αυτού η ανώτατη όψη, η θέληση του Θεού, θα εκδηλωθεί κι αυτός θα γίνει τέλειος όπως κι ο Πατέρας του στους ουρανούς είναι τέλειος. Όπως ακριβώς στην εξέλιξη της ουσίας μπορούν να ιδωθούν τρία στάδια – το στάδιο της ατομικής ενέργειας, της ομαδικής συνοχής και της τελικής σύνθεσης – έτσι θα συμβεί και στην εξέλιξη του ανθρώπου. Στα πρώτα στάδια της ανθρώπινης εξέλιξης έχουμε αυτό που θα μπορούσαμε ν’ αποκαλέσουμε ατομικό στάδιο, κατά το οποίο ο άνθρωπος φτάνει στη βαθμιαία αναγνώριση πως είναι μια αυτοσυνείδητη μονάδα με μια εντελώς δική της ατομικότητα. Καθένας που έχει αναθρέψει παιδιά γνωρίζει καλά αυτό το στάδιο. Στην αδιάκοπη επανάληψη της λέξης “δικό μου” μπορεί να ιδωθεί το στάδιο της οικειοποίησης όπου δεν εκφράζεται καμιά σκέψη για τους άλλους. Στα παιδιά η ιδιοτέλεια είναι φυσιολογική, σκόπιμη και σωστή. Αποτελεί το στάδιο της βαθμιαίας αναγνώρισης της χωριστικής ύπαρξης καθώς και της πιο δυναμικής χρήσης απ’ το ανθρώπινο άτομο της δικής του ενδότερης ατομικής δύναμης. Ο άνθρωπος στη νηπιακή ηλικία επαναστατεί κατά της επιβαλλόμενης κηδεμονίας εκείνων που ζητούν να τον προστατεύσουν και θεωρεί τον εαυτό του αυτάρκη. Αυτό μπορεί να ιδωθεί τόσο στο άτομο όσο και στη φυλή. Κατόπιν, καθώς η ζωή προχωρά, το άτομο περνά απ’ το ατομικό σ’ ένα ανώτερο και καλύτερο στάδιο, οπότε καθίσταται γνώστης των ομαδικών του σχέσεων, αποκτά επίγνωση των ομαδικών ευθυνών του και των λειτουργιών που πρέπει να επιτελέσει μαζί με άλλα ξεχωριστά άτομα. Η ομαδική συνείδηση αρχίζει να γίνεται αισθητή. Έτσι το ανθρώπινο άτομο βρίσκει τη θέση του μέσα στην ομάδα, τη μεγαλύτερη μονάδα στην οποία ανήκει και αρχίζει να εκδηλώνεται η όψη της αγάπης. Ο άνθρωπος διάβηκε απ’ το ατομικό στάδιο στο στάδιο της ομαδικής συνοχής. Αργότερα έρχεται το στάδιο όπου ο άνθρωπος αρχίζει ν’ αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει μόνο ευθύνες απέναντι στην ομάδα, αλλά ότι υπάρχει κάτι ακόμη μεγαλύτερο. Αντιλαμβάνεται ότι είναι τμήμα μιας μεγάλης παγκόσμιας ζωής που υπόκειται όλων των ομάδων, ότι δεν είναι μόνο ένα παγκόσμιο άτομο, ότι δε συνιστά μόνο μέρος κάποιας ομάδας, αλλά ότι αφού συγχωνευθεί η ταυτότητά του με τον όμιλο – μολονότι δε χάνεται ποτέ – ο όμιλος καθαυτός πρέπει πάλι να συγχωνευθεί με τη συνείδηση εκείνης της μεγάλης Ταυτότητας η Οποία είναι η σύνθεση όλων αυτών. Έτσι φτάνει το τελικό στάδιο της νοήμονος εκτίμησης της θείας ενότητας. Αυτή η τριπλή ιδέα συνοψίζεται στη Βίβλο σε μια μάλλον ιδιότυπη φράση όπου ο Ιεχωβά λέει στο Μωυσή, τον αντιπροσωπευτικό άνθρωπο: “Εγώ ειμί ο Ων”. Αν χωρίσετε αυτό το στίχο στα τρία του μέρη θα έχετε εκείνο που ζήτησα απόψε ν’ αναπτύξω: Πρώτα την ατομική συνείδηση ΕΓΩ ΕΙΜΙ· μετά την ομαδική συνείδηση ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο· μια συνειδητοποίηση πως δεν είναι μόνο ένα ξεχωριστό άτομο, ούτε μόνο μια εγωκεντρική μονάδα, ή μόνο μια αυτοσυνείδητη οντότητα, αλλά ότι συνιστά κάτι ακόμη μεγαλύτερο. Ο άνθρωπος τότε φτάνει στην αναγνώριση που θα τον οδηγήσει να θυσιάσει την ταυτότητά του στην υπηρεσία του ομίλου και να συγχωνεύσει τη

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

συνείδησή του σ’ εκείνη του ομίλου. Για μια τέτοια συνειδητή ένωση δε γνωρίζουμε προς το παρόν πρακτικά τίποτε. Αυτό το στάδιο ακολουθείται από ένα ακόμη μεγαλύτερο όπου το ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο ΩΝ δε θ’ αποτελεί για μας ένα ακατόρθωτο ιδανικό και μια φανταστική έννοια, αλλά μια θεμελιώδη πραγματικότητα, οπότε ο άνθρωπος συνολικά θ’ αυτοαναγνωρισθεί σαν μια έκφραση της παγκόσμιας ζωής και η ομαδική συνείδηση καθαυτή θα συγχωνευθεί μ’ εκείνη του Αθροίσματος όλων των ομίλων. Υποθέτουμε κι ελπίζουμε ότι ξεπερνάμε ταχύτατα το ατομικό στάδιο κι ότι η σφαίρα της επιρροής και του ενδιαφέροντός μας παύει να περιορίζεται απ’ τον ατομικό μας τοίχο κι ότι γινόμαστε (για να χρησιμοποιήσω ένα γνώριμο όρο) ραδιενεργοί. Στην περίπτωση αυτή δε θα περιοριζόμαστε ούτε θα δεσμευόμαστε μέσα στα κελύφη μας και στα στενά όρια της ατομικής μας ζωής, αλλά θ’ αρχίσουμε ν’ ακτινοβολούμε και ν’ αποκαθιστούμε επαφή με άλλα άτομα, φτάνοντας έτσι στο δεύτερο στάδιο, το ελκτικό. Ποιος είναι λοιπόν ο στόχος που βρίσκεται μπροστά στον καθένα μας; Ποιος είναι ο στόχος αυτών των διαφορετικών ατόμων με τα οποία ασχολούμαστε; Μας ειπώθηκε σε κάποια απ’ τις παλιές Ανατολικές Γραφές ότι ο στόχος για το άτομο της ουσίας είναι η αυτοσυνείδηση. Ποιος είναι συνεπώς ο στόχος για το ανθρώπινο άτομο που ήδη διαθέτει αυτοσυνείδηση, έχει ατομικοποιηθεί και καθοδηγείται απ’ τη θέλησή του; Τι απλώνεται μπροστά στον άνθρωπο; Απλά η διεύρυνση της συνείδησής του προκειμένου να περιλάβει τη συνείδηση της μεγάλης ζωής ή ύπαρξης στο σώμα της οποίας είναι ο ίδιος ένα κύτταρο. Το φυσικό μας σώμα, για παράδειγμα, αποτελείται από αναρίθμητες μικρότερες ζωές ή άτομα, που το καθένα τους είναι χωρισμένο απ’ το γειτονικό του, διακρίνεται απ’ τη δική του ενδόμυχη δραστηριότητα και σχηματίζει μια σφαίρα που συγκρατεί μέσα στην περιφέρειά της άλλες μικρότερες σφαίρες ή ηλεκτρόνια. Είδαμε ότι ο άνθρωπος είναι το θετικό φορτίο κι ότι συγκρατεί τα πολλαπλά του άτομα ή μικρότερες ζωές, ενεργοποιημένα και συνδεμένα μεταξύ τους σε συνεκτικές μορφές. Στο θάνατο, όταν η όψη του πνεύματος αποσύρεται, η μορφή διασπάται κι αποσυντίθεται και οι μικρές αυτές συνειδητές ζωές, έχοντας εκπληρώσει τη λειτουργία τους, διασκορπίζονται. Η συνείδηση του ατόμου μέσα στο σώμα είναι κάτι πολύ διαφορετικό απ’ τη συνείδηση του ανθρώπου κι αυτό μπορούμε να το αντιληφθούμε χωρίς πολλή σκέψη. Αν παραδεχθούμε ότι ο άνθρωπος είναι ένα κύτταρο μέσα σε μια μεγαλύτερη σφαίρα, δε θα ήταν άραγε δυνατό να υπάρχει κάποια συνείδηση που ν’ αποτελεί γι’ αυτόν ό,τι είναι η συνείδησή του για το κύτταρο του σώματός του; Δεν είναι άραγε δυνατό να εκτείνεται μπροστά μας η επίτευξη αυτής της συνείδησης με την ίδια έννοια με την οποία το άτομο της ουσίας μπορεί κάποτε να επιτύχει τη συνείδηση ενός ανθρώπινου όντος; Ίσως να εννοούσε κάτι παρόμοιο ο Μπράουνινγκ όταν έλεγε: “Ανθρώπινο γένος καμωμένο από ξεχωριστούς ανθρώπους· με τη σύνθεση αυτή τελειώνει η ιστορία”. Εδώ μας θέτει μια έννοια ενός μεγαλύτερου Ανθρώπου που αποτελεί τη σύνθεση ή το σύνολο όλων των μικρότερων μονάδων. Ίσως αυτή η σύνθεση να είναι η μεγάλη Ζωή, ή η πλανητική Οντότητα η Οποία βρίσκεται πίσω από την πλανητική μας εκδήλωση και η Οποία είναι το σύνολο της ομαδικής συνείδησης.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ

Νομίζω ότι όπως η αυτοσυνείδηση αποτελεί το στόχο όλων των υπανθρώπινων μορφών ζωής κι όπως η ομαδική συνείδηση, ή η συνείδηση του Ουράνιου Ανθρώπου, συνιστά το στόχο για το ανθρώπινο ον, έτσι και γι’ Αυτόν μπορεί να υπάρχει ένας στόχος και ίσως η επίτευξή Του να συνίσταται στην ανάπτυξη της Θεϊκής συνείδησης. Έτσι έχει να παλέψει για την ανάπτυξη της αντίληψης που είναι και αντίληψη του ηλιακού Λόγου. Έτσι μπορεί να ιδωθεί η ενότητα της συνείδησης απ’ το μικροσκοπικό άτομο μέχρι την ίδια τη Θεότητα. Διανοίγεται μπροστά μας μια θαυμάσια εικόνα και μια πιθανή προοπτική. Έτσι μπορεί να ιδωθεί η ζωή του Θεού στην ουσιαστική της τριπλή εκδήλωση καθώς πραγματώνεται σε μια συνεχώς διευρυνόμενη συνείδηση· καθώς εκδηλώνεται στο άτομο της ουσίας και διευρύνεται με το μέσον της μορφής, ωσότου βρει ένα σημείο αποκορύφωσης στον άνθρωπο, συνεχίζοντας κατόπιν την πορεία της μέχρι να εκδηλωθεί σαν πλανητική συνείδηση που είναι το σύνολο όλων των καταστάσεων συνείδησης πάνω στον πλανήτη μας, τη Γη και να φτάσει στη θεμελιώδη βασική Ζωή που συγκρατεί όλες τις πλανητικές εξελίξεις σε σύνθεση μέσα στη μεγαλύτερη σφαίρα Της, το ηλιακό σύστημα. Έτσι συνοψίζοντας, έχουμε τέσσερις καταστάσεις νοήμονος δραστηριότητας τις οποίες μπορούμε να ονομάσουμε συνείδηση, αυτοσυνείδηση, ομαδική συνείδηση και Θεϊκή συνείδηση. Αυτές εκφράζονται μέσω τεσσάρων τύπων ατόμων: πρώτα το χημικό άτομο κι όλες οι ατομικές μορφές· δεύτερο το ανθρώπινο άτομο· κατόπιν το πλανητικό άτομο· και τελικά το ηλιακό άτομο που περικλείει τα πάντα. Αυτές τις εμψυχώνουσες ατομικές μορφές μπορούμε να τις δούμε καθώς εκδηλώνουν όλους τους υπανθρώπινους τύπους ζωής, απ’ τη ζωή του ατόμου της ουσίας μέχρι τη ζωή που διαποτίζει τα ανώτερα ζώα κι εκείνη τη ζωή που αποκαλούμε ανθρώπινη, τη ζωή του στοχαστή· ακολούθως, τον Ουράνιο Άνθρωπο κι ακόμη τη μεγάλη Ζωή του ηλιακού συστήματος, που ονομάζεται απ’ τους Χριστιανούς Θεός ή Λόγος. Ο Μπράουνινγκ εκφράζει αυτή την ιδέα της βαθμιαίας διεύρυνσης της συνείδησης του ανθρώπινου όντος σε κάτι πελώριο κι απέραντο, με τα ακόλουθα λόγια: “Όταν όλη η φυλή τελειωθεί το ίδιο Όπως ο άνθρωπος· όλα τείνουν στο ανθρώπινο γένος Κι αφού δημιουργηθεί ο άνθρωπος, όλα τελειώνουν εκεί· Όμως στον τελειωμένο άνθρωπο αρχίζει πάλι Μια τάση στο Θεό. Οι οιωνοί είπαν Την προσέγγιση του ανθρώπου· έτσι στον άνθρωπο ξεπηδούν Σεπτές προσδοκίες, σύμβολα, τύποι Αμυδρού μεγαλείου πάντα Στον αιώνιο κύκλο που διαγράφει η ζωή. Γιατί οι άνθρωποι αρχίζουν να περνούν τα όρια της φύσης τους Και βρίσκουν νέες ελπίδες και φροντίδες που εκτοπίζουν Τις πρέπουσες χαρές και λύπες τους· γίνονται πολύ μεγάλοι Για τα στενά δόγματα του ορθού και λάθους, που μαραίνονται Μπροστά στην άμετρη δίψα για καλό· ενώ η ειρήνη Φουντώνει μέσα τους διαρκώς. Τέτοιοι άνθρωποι βρίσκονται πια στη γη

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΤΗ Γαλήνιοι στο μέσο μισοσχηματισμένων πλασμάτων Που πρέπει να τα σώσουν και να ενωθούν μαζί τους.”

ΔΙΑΛΕΞΗ V Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

περασμένη εβδομάδα μελετήσαμε στοιχειωδώς την εξέλιξη του ανθρώπου, του στοχαστή, του ενοίκου των σωμάτων κι εκείνου που τα χρησιμοποιεί στη διάρκεια του εξελικτικού κύκλου. Διαπιστώσαμε πως αποτελεί τη σύνοψη όλων των προγενέστερων εξελίξεων. Οδηγηθήκαμε στη μελέτη αυτής της εξέλιξης έπειτα από δύο προηγούμενες διαλέξεις όπου πρώτα εξετάσαμε την ουσία ή την ατομική ύλη πριν τη δόμησή της σε μορφή, δηλαδή το μικροσκοπικό άτομο πριν ενσωματωθεί σε κάποιου είδους φορέα. Κατόπιν μελετήσαμε τη δόμηση των μορφών δια του μεγάλου νόμου της έλξης που συγκεντρώνει τα άτομα και τα εξαναγκάζει σε συνοχή και σε ομοιόμορφο κραδασμό, παράγοντας έτσι μια μορφή ή μια συνάθροιση ατόμων. Οδηγηθήκαμε στην αναγνώριση πως στην ατομική ουσία είχαμε τη μια όψη του Θεού, της Θεότητας και της κεντρικής Δύναμης ή ενέργειας του ηλιακού συστήματος να εκδηλώνεται κάτω απ’ την όψη της νοημοσύνης και είδαμε πως στη μορφική όψη της φύσης εκδηλωνόταν μια ακόμη ποιότητα της θεότητας, εκείνη της αγάπης ή έλξης, της συνεκτικής δύναμης που συγκρατεί ενοποιημένη τη μορφή. Έπειτα μελετήσαμε το ανθρώπινο ον και διαπιστώσαμε ότι σ’ αυτό συναντώνται και οι τρεις θείες όψεις· και αναγνωρίσαμε ότι ο άνθρωπος είναι μια κεντρική θέληση που εκδηλώνεται μέσω μιας μορφής η οποία συνίσταται από άτομα και που εκφράζει τις τρεις ποιότητες του Θεού, δηλαδή τη νοημοσύνη, την αγάπη-σοφία και τη θέληση ή δύναμη. Σήμερα εγκαταλείπουμε την υλική όψη της εκδήλωσης με την οποία ασχοληθήκαμε στις προηγούμενες διαλέξεις και αρχίζουμε την εξέταση της συνείδησης μέσα στη μορφή. Είδαμε πως το άτομο μπορεί να θεωρηθεί σαν κεντρική ζωή που εκδηλώνεται μέσω μιας σφαιροειδούς μορφής κι εκφράζει την ποιότητα του νου· αλλά και πως το ανθρώπινο άτομο μπορεί να θεωρηθεί σαν μια κεντρική θετική ζωή που χρησιμοποιεί μια μορφή κι εκδηλώνει τις διάφορες ποιότητες που απαριθμήσαμε· ακολούθως δηλώσαμε πως αν αλήθευε η υπόθεσή μας για το άτομο, αν αλήθευε η από μέρους μας θεώρηση του ανθρώπινου όντος σαν άτομο, τότε θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε την πρωταρχική αυτή αντίληψη μέχρι τον πλανήτη και να ισχυριστούμε πως μέσα στο πλανητικό άτομο υφίσταται μια μεγάλη Ζωή που εκδηλώνεται μέσω μιας μορφής κι εκφράζει ειδικές ποιότητες καθώς απεργάζεται έναν εξειδικευμένο σκοπό· επεκτείναμε ακόμη την ίδια αυτή αντίληψη μέχρι τη μεγάλη σφαίρα του ηλιακού συστήματος και μέχρι τη Θεότητα που ενοικεί σ’ αυτό. Ας καταπιαστούμε τώρα με το ζήτημα της συνείδησης καθαυτής κι ας μελετήσουμε ΗΝ

για λίγο το πρόβλημα πραγματευόμενοι την αντίδραση της ζωής μέσα στη μορφή. Αν κατορθώσω έτσι να σας δώσω μερικές γενικές ιδέες σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, θα καταφέρω να τοποθετήσω ακόμη ένα λίθο στο οικοδόμημα που προσπαθώ να ανεγείρω. Η λέξη consciousness (συνείδηση) προέρχεται από δύο Λατινικά λήμματα: con, συν και sciο, γνωρίζω και σημαίνει κυριολεκτικά “εκείνο με το οποίο γνωρίζουμε”. Αν ανατρέξετε σ’ ένα λεξικό κι αναζητήσετε αυτή τη λέξη θα διαπιστώσετε πως ορίζεται ως εξής: “Η κατάσταση της επίγνωσης”, ή η κατάσταση της αντίληψης, η ικανότητα ανταπόκρισης σε διεγέρσεις, η ικανότητα αναγνώρισης των επαφών κι η δύναμη συγχρονισμού των κραδασμών. Όλες αυτές οι φράσεις θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σ’ οποιοδήποτε ορισμό της συνείδησης, αλλά εκείνη που θέλω να τονίσω απόψε είναι αυτή που αναφέρεται στο Πρότυπο Λεξικό και την οποία παρέθεσα προηγουμένως. Ο μέσος στοχαστής όταν ανατρέχει στην πλειονότητα των εγχειριδίων που πραγματεύονται αυτό το θέμα, σαστίζει απ’ αυτά, γιατί χωρίζουν τη συνείδηση και την κατάσταση της επίγνωσης σε πολυάριθμες διαιρέσεις και υποδιαιρέσεις, ωσότου οδηγήσουν τον αναγνώστη σε πλήρη σύγχυση. Απόψε θα θίξουμε μόνο τρεις τύπους συνείδησης, τους οποίους θα μπορούσαμε ν’ απαριθμήσουμε ως εξής: απόλυτη συνείδηση, οικουμενική συνείδηση και ατομική συνείδηση κι απ’ αυτές τις τρεις μπορούμε στην πραγματικότητα να ορίσουμε με σαφήνεια μόνο τις δύο. Η απόλυτη συνείδηση είναι πρακτικά αδύνατο ν’ αναγνωρισθεί απ’ τον κοινό στοχαστή. Σε κάποιο βιβλίο ορίσθηκε ως “εκείνη η συνείδηση στην οποία καθετί υφίσταται, τόσο το πιθανό όσο και το πραγματικό” και αφορά καθετί που μπορεί να νοηθεί σαν να έχει ήδη συμβεί, ή σαν να συμβαίνει, ή σαν να πρόκειται να συμβεί. Αυτή πιθανόν να είναι η απόλυτη συνείδηση και απ’ τη σκοπιά του ανθρώπινου όντος είναι η συνείδηση του Θεού που εμπεριέχει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Τότε τι είναι η οικουμενική συνείδηση; Θα μπορούσε να ορισθεί σαν συνείδηση που λαμβάνει υπόψη της το χρόνο και το χώρο, σαν συνείδηση που εμπεριέχει την ιδέα της θέσης και της αλληλουχίας ή στην πραγματικότητα σαν ομαδική συνείδηση, όπου η ομάδα καθαυτή σχηματίζει μια μονάδα μεγάλη ή μικρή. Τελικά η ατομική συνείδηση θα μπορούσε να ορισθεί σαν εκείνο το μέρος της οικουμενικής συνείδησης που μπορεί να προσεγγισθεί και να γίνει αντιληπτό από μια ξεχωριστή μονάδα. Τώρα προκειμένου να κατανοήσουμε αυτές τις αόριστες εκφράσεις – απόλυτη, οικουμενική κι ατομική συνείδηση – θα ήταν χρήσιμο αν επιχειρούσα κάπως να τις διευκρινίσω. Θα μπορούσα να το κάνω ως εξής: Στις προηγούμενες διαλέξεις μου είδαμε ότι πρέπει να θεωρούμε το άτομο του ανθρώπινου σώματος σαν μια μικρή οντότητα, μια απειροελάχιστη νοήμονα ζωή και μια μικροσκοπική δραστήρια σφαίρα. Εκλαμβάνοντας σαν αφετηρία αυτό το μικρό κύτταρο μπορούμε ν’ αποκτήσουμε μέσα απ’ αυτό κάποια αντίληψη των τριών αυτών τύπων συνείδησης, θεωρώντας τες απ’ τη σκοπιά του ατόμου και του ανθρώπου. Για το μικροσκοπικό άτομο στο σώμα ενός ανθρώπου ατομική συνείδηση θα ήταν η δική του κραδασμική ζωή, η δική του

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

εσώτερη δραστηριότητα κι όλα όσα ειδικά το αφορούν. Για το μικρό κύτταρο οικουμενική συνείδηση θα μπορούσε να θεωρηθεί η συνείδηση ολόκληρου του φυσικού σώματος, θεωρώντας το σαν τη μονάδα που ενσωματώνει το άτομο. Για το άτομο απόλυτη συνείδηση θα μπορούσε να θεωρηθεί η συνείδηση του σκεπτόμενου ανθρώπου που ενεργοποιεί το σώμα. Αυτή θ’ αποτελούσε για το άτομο κάτι τόσο απομακρυσμένο απ’ τη δική του εσώτερη ζωή ώστε να είναι πρακτικά ασύλληπτη κι άγνωστη, μολονότι παρασύρει στην τροχιά της βούλησής της τη μορφή και το άτομο μέσα στη μορφή καθώς κι όσα τα αφορούν. Η ιδέα αυτή αρκεί μόνο να επεκταθεί στον άνθρωπο, θεωρούμενου σαν άτομο ή κύτταρο μέσα στο σώμα μιας μεγάλης Οντότητας, για να διαμορφώσουμε σε ανάλογες γραμμές αυτή την έννοια της τριπλής συνείδησης. Θα ήταν φρόνιμο εδώ να προσγειωθούμε και να εξετάσουμε ζητήματα πρακτικότερα απ’ την απόλυτη συνείδηση. Η Δυτική επιστήμη οδηγείται σταδιακά στο συμπέρασμα της εσωτερικής φιλοσοφίας της Ανατολής πως δεν πρέπει μόνο να θεωρούμε δεδομένη τη συνείδηση στο ζώο και στο ανθρώπινο ον, αλλά πως πρέπει ν’ αναγνωρισθεί ότι επεκτείνεται διαμέσου του φυτικού ως το ορυκτό βασίλειο και πως η αυτο-συνείδηση πρέπει να θεωρείται σαν η κορύφωση της εξελικτικής ανάπτυξης της συνείδησης στα τρία κατώτερα βασίλεια. Δεν είναι δυνατό στο σύντομο χρόνο που διαθέτω να υπεισέλθω στη συναρπαστικότατη μελέτη της ανάπτυξης της συνείδησης στο ζωικό βασίλειο, στο φυτικό βασίλειο καθώς και της εμφάνισής της στο ορυκτό βασίλειο· αν όμως το επιχειρούσα θα διαπιστώναμε ότι ακόμη και τα ορυκτά εμφανίζουν ίχνη επίγνωσης και αντίδρασης σε διεγέρσεις· ότι εκδηλώνουν σημεία κόπωσης κι ότι είναι δυνατό να δηλητηριάσουμε και να δολοφονήσουμε ένα ορυκτό όπως ακριβώς κι έναν άνθρωπο. Το γεγονός ότι τα φυτά έχουν συνείδηση γίνεται παραδεκτό ευκολότερα κι έχουν δημοσιευθεί άρθρα μεγάλου ενδιαφέροντος πάνω στη συνείδηση των φυτών, διανοίγοντας μια πολύ πλατιά περιοχή σκέψης. Είδαμε πως αναφορικά με την ατομική ύλη το μόνο πράγμα που μπορούμε με ασφάλεια να προδικάσουμε είναι ότι εμφανίζει νοημοσύνη, τη δύναμη να επιλέγει και να διακρίνει. Αυτό αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της συνείδησης καθώς εκδηλώνεται στο ορυκτό βασίλειο. Στο φυτικό βασίλειο εμφανίζεται μια άλλη ποιότητα, αυτή της αισθαντικότητας ή του υποτυπώδους αισθήματος. Η ανταπόκριση εδώ γίνεται μ’ έναν τρόπο διαφορετικό απ’ ό,τι στο ορυκτό. Στο ζωικό βασίλειο αναφαίνεται μια τρίτη αντίδραση· το ζώο δεν επιδεικνύει μόνο σημεία αισθαντικότητας σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο απ’ την ανάλογη ανταπόκριση στο φυτικό βασίλειο, αλλά δείχνει επίσης και σημεία διανόησης ή εμβρυώδους νου. Το ένστικτο αποτελεί μια αναγνωρισμένη ιδιότητα όλων των ζωικών μονάδων και η λέξη αυτή προέρχεται απ’ την ίδια ρίζα με τη λέξη “instigate” (παρορμώ). Όταν η ικανότητα παρόρμησης γεννιέται μέσα σε κάθε ζωώδη μορφή σημαίνει πως μια εμβρυώδης νοητικότητα έχει αρχίσει να εκδηλώνεται. Σ’ όλα αυτά τα βασίλεια εμφανίζονται διάφορες βαθμίδες και τύποι συνείδησης, ενώ στον άνθρωπο έχουμε τις πρώτες ενδείξεις αυτοσυνείδησης ή της ικανότητας με την οποία ο άνθρωπος αποκτά την επίγνωση πως είναι μια ξεχωριστή ταυτότητα ή ενοικούσα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

παρόρμηση μέσα στο σώμα κι εκείνος που υπόκειται στη διαδικασία της επίγνωσης μέσω αυτών των σωμάτων. Αυτό διδάχθηκε για μεγάλο διάστημα στην Ανατολή και “η εσωτερική φιλοσοφία διδάσκει πως το καθετί ζει και διαθέτει συνείδηση αλλά πως κάθε ζωή και συνείδηση δεν είναι όμοια με την ανθρώπινη” και τονίζει ακόμη το γεγονός ότι “τεράστια διαστήματα υφίστανται ανάμεσα στη συνείδηση του ατόμου και του άνθους, του άνθους και του ανθρώπου, του ανθρώπου και του Θεού”. Όπως είπε ο Μπράουνινγκ: “Στον άνθρωπο αρχίζει πάλι μια τάση στο Θεό”. Δεν είναι ακόμη Θεός, αλλά τείνει να γίνει· απεργάζεται την εικόνα του Θεού και κάποια μέρα θα την τελειοποιήσει. Είναι εκείνος που επιδιώκει να εκδηλώσει την υποκειμενική, θεία, τριπλή ζωή με το μέσον του αντικειμενικού. Η μέθοδος της εξελικτικής ανάπτυξης της συνείδησης στο ανθρώπινο ον δεν είναι παρά μια επανάληψη σε ανώτερη έλικα του σπειροειδούς των δύο σταδίων που παρατηρήσαμε στην εξέλιξη του ατόμου, δηλαδή της ατομικής ενέργειας και της ομαδικής συνοχής. Στο σημερινό κόσμο μπορεί να ιδωθεί πως η ανθρώπινη οικογένεια βρίσκεται στο ατομικό στάδιο εκδήλωσης, το οποίο οδηγεί σ’ ένα στόχο που δεν επιτεύχθηκε ακόμη, στο ατομικό στάδιο. Εκείνο που είναι προφανές σε όσους από μας ενδιαφέρονται κατά κάποιο τρόπο για την ικανότητα επίγνωσης και συνηθίζουν να παρατηρούν όσα τους περιβάλλουν, είναι πως συναντούν παντού διάφορες βαθμίδες νοητικότητας και διάφορους τύπους συνείδησης μεταξύ των ανθρώπων. Συναντούμε ανθρώπους που είναι σε εγρήγορση, γεμάτοι ζωντάνια, έχουν επίγνωση όλων όσων συμβαίνουν, οξυδερκείς, ανταποκριτικούς σε ποικίλα ρεύματα σκέψης των ανθρώπινων υποθέσεων και με συνείδηση επαφών κάθε είδους· επιπλέον συναντούμε ανθρώπους που φαίνονται να κοιμούνται· είναι προφανές πως πολύ λίγα τους ενδιαφέρουν· φαίνονται ν’ αγνοούν τελείως κάθε επαφή· διατηρούνται ακόμη σ’ ένα στάδιο αδράνειας και δεν είναι σε θέση ν’ ανταποκριθούν σε πολλές εξωτερικές διεγέρσεις· στερούνται νοητικής ζωντάνιας. Το ίδιο παρατηρεί κανείς και στα παιδιά· μερικά ανταποκρίνονται πολύ γρήγορα, ενώ αλλά τα θεωρούμε αργόστροφα. Αυτό δε σημαίνει πως είναι ουσιαστικά αργόστροφα· απλά οφείλεται στο εσώτερο στάδιο εξέλιξης του παιδιού, στις συχνότερες ενσαρκώσεις του και στη μεγαλύτερη περίοδο που χρειάστηκε για ν’ αποκτήσει επίγνωση. Ας θεωρήσουμε τώρα τα δύο στάδια, του ατόμου και της μορφής κι ας εξετάσουμε με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η συνείδηση του ανθρώπινου όντος, έχοντας πάντα υπόψη ότι στο ανθρώπινο άτομο αποταμιεύονται όλα όσα αποκτήθηκαν στα προγενέστερα στάδια των τριών κατώτερων βασιλείων της φύσης. Ο άνθρωπος είναι ο κερδισμένος από την τεράστια εξελικτική διαδικασία που προηγείται απ’ αυτόν. Ξεκινά έχοντας σε λανθάνουσα κατάσταση όλα όσα αποκτήθηκαν απ’ αυτή. Διαθέτει αυτοσυνείδηση και έχει μπροστά του ένα συγκεκριμένο στόχο, την επίτευξη ομαδικής συνείδησης. Για το άτομο της ουσίας στόχος είναι η επίτευξη της αυτοσυνείδησης. Για το ανθρώπινο ον ο στόχος είναι μια ευρύτερη Συνείδηση και μια μεγαλύτερη εμβέλεια επίγνωσης.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Το ατομικό στάδιο που εξετάζουμε τώρα, έχει για μας ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί αποτελεί το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η πλειονότητα της ανθρώπινης οικογένειας. Μ’ αυτό διερχόμαστε την περίοδο (την πολύ αναγκαία) της εγωκεντρικότητας, εκείνο τον κύκλο στον οποίο ο άνθρωπος ασχολείται κυρίως με τις δικές του υποθέσεις, με όσα τον ενδιαφέρουν αποκλειστικά και διάγει τη δική του έντονη, εσωτερική, κραδασμική ζωή. Για μια μεγάλη περίοδο του παρελθόντος μας, ίσως και του παρόντος (γιατί πιστεύω πως δε θα θιχτούμε αν θεωρηθεί ότι δεν πετύχαμε ακόμη την τελείωση ή το στόχο), υπήρξαμε έντονα εγωιστές και ενδιαφερόμασταν μόνο νοερά για όσα συνέβαιναν στον κόσμο κι αυτό ίσως γιατί θιγόταν η ανθρωπιά μας και οι ίδιοι αισθανόμασταν δυσάρεστα ή ακόμη γιατί το ενδιαφέρον μας υπαγορευόταν απ’ τη μόδα· κι όμως παρά τη νοητική αυτή στάση, η όλη προσοχή μας ήταν στραμμένη σε πράγματα σχετικά με την ατομική μας ζωή. Καθόσον βρισκόμαστε στο ατομικό στάδιο, ασχολούμαστε έντονα με τα προσωπικά μας προβλήματα. Παρατηρήστε τα πλήθη στους δρόμους κάθε μεγάλης πόλης και θα διαπιστώσετε πως παντού υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται στο ατομικό στάδιο, επικεντρωμένοι αποκλειστικά στον εαυτό τους, απορροφημένοι μόνο με τις δουλειές τους, αναζητώντας αποκλειστικά τη δική τους ευχαρίστηση, επιθυμώντας μόνο την καλοπέραση κι ασχολούμενοι μόνο συμπτωματικά με υποθέσεις που αφορούν την ομάδα. Είναι ένα αναγκαίο και προστατευτικό στάδιο κι έχει ουσιώδη αξία για κάθε μονάδα της ανθρώπινης οικογένειας. Η κατανόηση συνεπώς του παραπάνω θα μας προτρέψει ασφαλώς να δείχνουμε υπομονή στους αδελφούς μας που τόσο συχνά μας εξοργίζουν. Ποιοι είναι οι δύο παράγοντες δια των οποίων ανελισσόμαστε σ’ όλο το εύρος του ατομικού σταδίου; Για πολλούς αιώνες στην Ανατολή θεωρούσαν πως η μέθοδος της εξέλιξης ήταν διπλή. Ο άνθρωπος διδασκόταν πως ανελίσσεται κι αποκτά επίγνωση κατ’ αρχή διαμέσου των πέντε αισθήσεων κι αργότερα με την ανάπτυξη της ικανότητας για διάκριση σε συνδυασμό με την απάθεια. Αντίθετα στη Δύση έχουμε τονίσει κυρίως τις πέντε αισθήσεις και δεν καλλιεργούμε αυτή τη διάκριση που είναι τόσο ουσιώδης. Αν παρατηρήσουμε την ανάπτυξη του μικρού παιδιού θα διαπιστώσουμε ότι ένα νήπιο, λόγου χάρη, αναπτύσσει συνήθως τις πέντε αισθήσεις με μια καθορισμένη σειρά. Η πρώτη αίσθηση που αναπτύσσει είναι η ακοή· στρέφει το κεφάλι του όπου υπάρχει θόρυβος. Έπειτα η επόμενη αίσθηση που εμφανίζεται είναι η αφή, οπότε κι αρχίζει να ψηλαφεί με τα μικρά του χέρια. Η τρίτη αίσθηση που αφυπνίζεται είναι η όραση. Δεν εννοώ μ’ αυτό ότι ένα μωρό δε βλέπει, ούτε ότι γεννιέται τυφλό σαν τα γατάκια, αλλά ότι μεσολαβούν αρκετές εβδομάδες προτού αρχίσει να βλέπει συνειδητά και ν’ αναγνωρίζει αυτό που κοιτά. Υπήρχε πάντα αυτή η ιδιότητα αλλά δεν υπήρχε αντίληψη. Το ίδιο συμβαίνει και με τις διαβαθμισμένες διευρύνσεις της συνείδησης και τις αντιλήψεις που απλώνονται μπροστά στο σημερινό άνθρωπο. Σ’ αυτές τις τρεις σημαντικές ή κύριες αισθήσεις, την ακοή, την αφή και την όραση, έχουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα αναλογία αναφορικά με την τριπλή εκδήλωση της Θεότητας, δηλαδή τον εαυτό, το μη-εαυτό και τη μεταξύ τους σχέση. Ο εαυτός αποκρυφιστικά ακούει κι ανταποκρίνεται στον κραδασμό, αποκτώντας έτσι αυτεπίγνωση. Αποκτά επίσης

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

επίγνωση του μη-εαυτού και της απτότητάς του, μέσω της αφής, αλλά η μεταξύ τους σχέση εδραιώνεται μόνο με την εμφάνιση της όρασης ή της συνειδητής αναγνώρισης. Ο εαυτός χρησιμοποιεί δύο ακόμη αισθήσεις για την πραγματοποίηση των επαφών του, τη γεύση και την οσμή, που όμως δεν είναι τόσο βασικές για την ανάπτυξη της νοήμονος επίγνωσης όπως οι άλλες τρεις. Μέσω των πέντε αυτών αισθήσεων πραγματοποιούμε κάθε δυνατή επαφή πάνω στο φυσικό πεδίο· μέσω αυτών μαθαίνουμε, μεγαλώνουμε, αποκτούμε επίγνωση κι αναπτυσσόμαστε· μέσω αυτών ανελίσσονται όλα τα μεγάλα ένστικτα· συνιστούν τις μεγάλες προστατευτικές αισθήσεις που δε μας φέρνουν απλά σ’ επαφή με το περιβάλλον μας, αλλά και μας προστατεύουν απ’ αυτό. Αφού διδαχθούμε απ’ τις πέντε αυτές αισθήσεις να είμαστε νοήμονες μονάδες και διευρύνουμε τη συνείδησή μας με τη μεσολάβησή τους, αντιμετωπίζουμε μια ορισμένη κρίση κι ανακύπτει ένας ακόμη παράγοντας, αυτός της νοήμονος διάκρισης. Αναφέρομαι εδώ στη διάκριση που εκδηλώνει μια αυτοσυνείδητη μονάδα. Αναφέρομαι σ’ εκείνη τη συνειδητή εκλογή που όλοι μας επιμαρτυρούμε και που θ’ αναγκαστούμε να την ασκήσουμε καθώς η δύναμη της εξέλιξης θα μας οδηγήσει στο σημείο όπου θα μάθουμε να διακρίνουμε ανάμεσα στον εαυτό και το μη-εαυτό, στο πραγματικό και το απατηλό, μεταξύ της ζωής μέσα στη μορφή και της μορφής που η ίδια χρησιμοποιεί και μεταξύ του γνώστη κι εκείνου που γίνεται γνωστό. Εδώ βρίσκεται το όλο αντικείμενο της εξέλιξης, δηλαδή η επίτευξη της συνείδησης του πραγματικού εαυτού με το μέσον του μη-εαυτού. Διερχόμαστε μια μακρά περίοδο ή έναν κύκλο πολλών ζωών, όπου ταυτιζόμαστε με τη μορφή κι εξομοιωνόμαστε τόσο με το μη-εαυτό ώστε δεν αναγνωρίζουμε καμιά διαφορά, απορροφημένοι τελείως από πράγματα πρόσκαιρα και παροδικά. Αυτή η ταύτιση με το μη-εαυτό είναι εκείνη που οδηγεί σ’ όλο τον πόνο, τη δυσαρέσκεια και τη θλίψη του κόσμου κι ωστόσο πρέπει να θυμόμαστε πως διαμέσου αυτής της αντίδρασης του εαυτού προς το μη-εαυτό, μαθαίνουμε αναπόφευκτα και τελικά διαφεύγουμε απ’ το πρόσκαιρο και το απατηλό. Αυτός ο κύκλος της ταύτισης με το απατηλό παραλληλίζεται με το στάδιο της ατομικής συνείδησης. Όπως το άτομο της ουσίας πρέπει να βρει τη θέση του σε κάποια μορφή και να συνεισφέρει σε κάποια μεγαλύτερη μονάδα το μερίδιο του σε ζωτικότητα, έτσι και το ανθρώπινο άτομο μέσω της εξελικτικής ανάπτυξης της συνείδησης πρέπει παρόμοια να φτάσει στο σημείο όπου θ’ αναγνωρίσει τη θέση του μέσα σε μια μεγαλύτερη Ολότητα και θα επωμισθεί την ευθύνη του στην ομαδική δραστηριότητα. Αυτό είναι το στάδιο που προσεγγίζεται τώρα από ένα μεγάλο ποσοστό της ανθρώπινης οικογένειας. Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται όπως ποτέ άλλοτε τη διαφορά ανάμεσα στο πραγματικό και το απατηλό, στο μόνιμο και το πρόσκαιρο· δια του πόνου και της οδύνης αφυπνίζονται στην αναγνώριση ότι ο μη-εαυτός δεν επαρκεί κι ερευνούν στο περιβάλλον και μέσα τους για εκείνο που θ’ ανταποκριθεί ικανοποιητικότερα στις ανάγκες τους. Οι άνθρωποι επιζητούν να κατανοήσουν τον εαυτό τους, ν’ ανακαλύψουν τη βασιλεία του Θεού μέσα τους και δια της Νοητικής Επιστήμης, της Νέας Σκέψης και της μελέτης της

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

ψυχολογίας θα οδηγηθούν σ’ ορισμένες αντιλήψεις που θ’ αποδειχθούν ανεκτίμητες για την ανθρώπινη φυλή. Επομένως αναφαίνονται οι ενδείξεις της ταχύτατης προσέγγισης του μορφικού σταδίου και της μετάβασης των ανθρώπων απ’ την ατομική περίοδο σε κάτι απείρως καλύτερο και μεγαλύτερο. O άνθρωπος αρχίζει να νιώθει τον κραδασμό εκείνης της μεγαλύτερης Ζωής στο σώμα της Οποίας δεν είναι παρά ένα άτομο και εγκαινιάζει μια περιορισμένου βαθμού συνειδητή ανταπόκριση στο μεγαλύτερο αυτό κάλεσμα καθώς και την αναζήτηση πιθανών αγωγών κατανόησης της μεγαλύτερης αυτής Ζωής την Οποία νιώθει αλλά ακόμη αγνοεί. Αν επιμείνει σ’ αυτό, θ’ ανακαλύψει την ομάδα όπου ανήκει και τότε θα μετατοπίσει το επίκεντρό του. Δε θα περιορίζεται πια απ’ το δικό του μικρό ατομικό τοίχο, αλλά θα τον υπερβεί και θα καταστεί με τη σειρά του ένα συνειδητό, δραστήριο, νοήμον τμήμα του μεγαλύτερου όλου. Και με ποιο τρόπο επέρχεται αυτή η αλλαγή; Το ατομικό στάδιο αναπτύχθηκε μέσω των πέντε αισθήσεων και της χρήσης της ιδιότητας της διάκρισης. Το στάδιο κατά το οποίο ο άνθρωπος αφυπνίζεται στην ομαδική αντίληψη και αποβαίνει συνειδητός μέτοχος των δραστηριοτήτων της ομάδας, επέρχεται με δύο τρόπους: μέσω διαλογισμού και μέσω μιας σειράς μυήσεων. Όταν βέβαια χρησιμοποιώ τη λέξη “διαλογισμός”, δεν αναφέρομαι σ’ εκείνο που συνήθως νοείται απ’ αυτή, δηλαδή σε μια αρνητική, δεκτική κατάσταση του νου, ή σε μια κατάσταση ύπνωσης. Υπάρχει μεγάλη παρανόηση σήμερα ως προς το τι είναι πραγματικά ο διαλογισμός κι έχουν διαδοθεί πολλοί τύποι δήθεν διαλογισμού, έναν απ’ τους οποίους περιέγραψε πρόσφατα κάποιος σαν την κατάσταση όπου: “κλείνω τα μάτια μου, ανοίγω το στόμα μου και περιμένω να συμβεί κάτι”. Ο αληθινός διαλογισμός είναι κάτι που απαιτεί την πιο έντονη εφαρμογή του νου, τον υπέρτατο έλεγχο της σκέψης καθώς και μια στάση που δεν είναι ούτε αρνητική ούτε θετική αλλά εξισορροπημένη. Στις Γραφές της Ανατολής ο άνθρωπος που επιχειρεί να διαλογισθεί αποτελεσματικά, περιγράφεται με τις ακόλουθες λέξεις, η κατανόηση των οποίων θα μας αποφέρει πολλή βοήθεια και φώτιση: “Ο Μάχα Γιόγκι, ο μεγάλος ασκητής, είναι εκείνος στον οποίο έχει εντοπισθεί η ύψιστη τελειοποίηση του αυστηρού ασκητισμού και του αφηρημένου διαλογισμού δια των οποίων αποκτώνται απεριόριστες δυνάμεις, συντελούνται θαύματα κι αριστουργήματα, κερδίζεται η ύψιστη πνευματική γνώση και πραγματώνεται τελικά η ένωση με το μεγάλο Πνεύμα της οικουμένης”. Εδώ η ένωση με την ομαδική ζωή αποδίδεται στο διαλογισμό, δίχως να υπάρχει άλλη μέθοδος επίτευξης. Ο αληθινός διαλογισμός (που προκαταρκτικά του στάδια είναι η συγκέντρωση και η προσήλωση σε μια ιδιαίτερη γραμμή σκέψης) διαφέρει ανάλογα με τους τύπους των ανθρώπων. Ο θρησκευόμενος άνθρωπος, ο μυστικιστής, θα επικεντρώσει την προσοχή στη ζωή μέσα στη μορφή, στο Θεό, στον Χριστό, ή σε ό,τι ενσωματώνει το ιδανικό του. Ο επιχειρηματίας ή ο επαγγελματίας ο οποίος στη διάρκεια της εργασίας του είναι μονοσήμαντα επικεντρωμένος στις υποθέσεις που χειρίζεται και διατηρεί την προσοχή του εστιασμένη στο ιδιαίτερο πρόβλημα που πρέπει να επιλύσει, μαθαίνει να διαλογίζεται. Αργότερα, όταν προσεγγίσει την πνευματικότερη όψη του διαλογισμού,

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

θ’ ανακαλύψει ότι ήδη διάνυσε το δυσκολότερο τμήμα του δρόμου. Εκείνος που διαβάζει ένα δύσκολο βιβλίο και χρησιμοποιεί κατά την ανάγνωση όλη τη δύναμη και την ικανότητα του εγκεφάλου του, συλλαμβάνοντας εκείνο που καλύπτουν οι λέξεις, ίσως να διαλογίζεται στο μέτρο που μπορεί. Αυτό το αναφέρω για δική μας ενθάρρυνση, γιατί στον κύκλο που ζούμε κυκλοφορούν βιβλία σχετικά με το διαλογισμό. Όλα τους ενσωματώνουν κάποια όψη της αλήθειας και πιθανόν να είναι ωφέλιμα, αλλά μπορεί να μην περιέχουν εκείνο που είναι αναγκαίο στον καθένα. Χρειάζεται ν’ ανακαλύψουμε το δικό μας τρόπο συγκέντρωσης, να εξακριβώσουμε τη δική μας μέθοδο προσέγγισης εκείνου που βρίσκεται μέσα μας και να μελετήσουμε μονάχοι το πρόβλημα του διαλογισμού. Θα ήθελα εδώ να διατυπώσω την ακόλουθη προειδοποίηση. Αποφύγετε εκείνες τις σχολές και τις μεθόδους που συνδυάζουν το διαλογισμό με τύπους αναπνευστικών ασκήσεων, που διδάσκουν διάφορα είδη στάσεων του σώματος και μαθαίνουν στους σπουδαστές τους να συγκεντρώνουν την προσοχή τους σε φυσικά όργανα ή κέντρα. Εκείνοι που ακολουθούν αυτές τις μεθόδους, οδηγούνται στην καταστροφή και πέρα από τους φυσικούς κινδύνους που διατρέχουν και την πιθανή παραφροσύνη ή τις νευρικές διαταραχές, ενασχολούνται με τη μορφή που αποτελεί περιορισμό κι όχι με το πνεύμα που είναι η ζωή. Ο στόχος δεν επιτυγχάνεται μ’ αυτό τον τρόπο. Για τους περισσότερους από μας η διανοητική συγκέντρωση που καταλήγει σε έλεγχο του νου και η ικανότητα να σκεφτόμαστε με διαύγεια και μόνο εκείνο που επιθυμούμε, πρέπει να προηγηθούν του αληθινού διαλογισμού, κάτι που πολλοί άνθρωποι αγνοούν. Αυτός ο αληθινός διαλογισμός για τον οποίο αδυνατώ να επεκταθώ εδώ, θα έχει σαν αποτέλεσμα μια οριστική αλλαγή στην πόλωση, θα διανοίξει για τον άνθρωπο περιοχές εμπειρίας αδιανόητες ως τώρα, θα του αποκαλύψει επαφές που ποτέ δεν είχε αντιληφθεί και θα του επιτρέψει να προσδιορίσει τη θέση του μέσα στην ομάδα. Δε θα περιορίζεται πια απ’ τον τοίχο της προσωπικής του ζωής, αλλά θ’ αρχίσει να συγχωνεύει αυτή τη ζωή μέσα στο μεγαλύτερο όλο. Δε θα καταγίνεται πια με τα εγωιστικά του συμφέροντα, αλλά θ’ αφιερώνει την προσοχή του στα προβλήματα της ομάδας. Δε θα δαπανά πλέον το χρόνο του στην καλλιέργεια της δικής του ταυτότητας, αλλά θα επιζητεί την κατανόηση της μεγαλύτερης Ταυτότητας της οποίας συνιστά τμήμα. Αυτό πραγματικά προσπαθούν να επιτύχουν σε κάποιο βαθμό όλοι οι προχωρημένοι άνθρωποι. Μολονότι ο μέσος άνθρωπος δεν μπορεί να το αντιληφθεί, οι μεγάλοι στοχαστές, όπως ο Έντισον, οδηγήθηκαν στην επίλυση των προβλημάτων τους ακολουθώντας το διαλογισμό. Με επωαστική συγκέντρωση, με αδιάκοπη περισυλλογή και με ισχυρή προσήλωση στην ιδιαίτερη γραμμή σκέψης που τους ενδιέφερε, επέφεραν αποτελέσματα, άντλησαν απ’ τις εσώτερες δεξαμενές έμπνευσης και δύναμης και προσέλκυσαν απ’ τα ανώτερα επίπεδα του νοητικού πεδίου ευεργετικά επακόλουθα για την ομάδα. Όταν εμείς οι ίδιοι θα έχουμε εργασθεί αρκετά πάνω στη γραμμή του διαλογισμού, όταν θα καλλιεργούμε το ομαδικό συμφέρον κι όχι το ατομικό, όταν θα έχουμε αναπτύξει γερά και αγνά φυσικά σώματα καθώς και συναισθηματικά σώματα που θα ελέγχονται από μας και δε θα παρασύρονται απ’ την

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

επιθυμία, όταν θα διαθέτουμε νοητικά σώματα που θα είναι όργανα κι όχι αφέντες μας, τότε θα γνωρίσουμε την αληθινή έννοια του διαλογισμού. Όταν ο άνθρωπος έχει αποκαταστήσει μέσω διαλογισμού την επαφή με τον όμιλο στον οποίο ανήκει και συνεπώς αποκτά συνεχώς και περισσότερο ομαδική συνείδηση, τότε όπως λέμε είναι σε θέση να λάβει μια σειρά μυήσεων. Αυτές οι μυήσεις αποτελούν απλά διευρύνσεις της συνείδησης που επέρχονται με τη βοήθεια Εκείνων οι Οποίοι έχουν ήδη κατακτήσει το στόχο, έχουν ήδη ταυτισθεί με την ομάδα και συνιστούν συνειδητό τμήμα του σώματος του Ουράνιου Ανθρώπου. Με την αρωγή Τους και τη συμπαράστασή Τους ο άνθρωπος αφυπνίζεται σταδιακά στη δική Τους αντίληψη. Αναφορικά με αυτό το θέμα της μύησης εκδηλώνεται παντού μεγάλο ενδιαφέρον και υπερτονίζεται η τελετουργική του όψη. Πρέπει να θυμόμαστε πως κάθε μεγάλη ανέλιξη της συνείδησης συνιστά μια μύηση. Κάθε βήμα πάνω στην ατραπό της επίγνωσης αποτελεί μύηση. Η οικοδόμηση του ατόμου της ουσίας σε μορφή υπήρξε γι’ αυτό μια μύηση. Απέκτησε επίγνωση ενός άλλου τύπου δύναμης και η εμβέλεια των επαφών του διευρύνθηκε. Η συγχώνευση της συνείδησης του φυτικού και του ζωικού βασιλείου καθώς και το πέρασμα της ζωής απ’ το κατώτερο στο ανώτερο βασίλειο συνιστούσε κάποια μύηση. Όταν η συνείδηση του ζώου διευρύνθηκε σ’ εκείνη του ανθρώπινου όντος, έλαβε χώρα μια ακόμη μεγάλη μύηση. Και τα τέσσερα βασίλεια της φύσης εγκαινιάστηκαν από κάποια μύηση ή με μια διεύρυνση της συνείδησης. Ενώπιον της ανθρώπινης οικογένειας εκτείνεται τώρα το πέμπτο ή πνευματικό βασίλειο όπου θα εισέλθουμε μέσω μιας ορισμένης μύησης όπως μπορούν να διαπιστώσουν όσοι μελετούν με νοημοσύνη την Καινή Διαθήκη. Και σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις οι μυήσεις πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια Εκείνων που ήδη γνωρίζουν. Έτσι μέσα στο εξελικτικό σχήμα δεν παρουσιάζονται μεγάλα χάσματα μεταξύ των βασιλείων και των καταστάσεων επίγνωσης, αλλά υφίσταται μια βαθμιαία ανάπτυξη της συνείδησης στην οποία ο καθένας μας είχε και θα έχει το μερίδιο του. Αν θυμόμαστε αυτή την οικουμενικότητα της μύησης, θα έχουμε μια περισσότερο αρμονική άποψη γι’ αυτή. Κάθε διεύρυνση της επίγνωσής μας για το περιβάλλον και κάθε επαύξηση του νοητικού μας περιεχομένου αποτελεί μύηση σε μικροσκοπική κλίμακα. Κάθε διεύρυνση του ορίζοντά μας, του λογισμού και της αντίληψής μας αποτελεί μια μύηση κι εδώ ακριβώς έγκειται για μας η αξία της ίδιας της ζωής καθώς και το μεγαλείο της ευκαιρίας μας. Το σημείο που θέλω να επισημάνω εδώ είναι το εξής: κάθε μύηση πρέπει να είναι αυτόβουλη. Αυτό το τελικό στάδιο όπου μας προσφέρεται βοήθεια από εξωτερικές πηγές, δεν προσεγγίζεται επειδή κάποια μεγάλα Όντα ανυπομονούν να μας βοηθήσουν κι έρχονται για να μας ανυψώσουν. Προσεγγίζεται επειδή έχουμε επιτελέσει το αναγκαίο έργο, οπότε τίποτε δεν μπορεί να μας εμποδίσει. Αποτελεί δικαίωμά μας. Εκείνοι που το έχουν κατακτήσει μπορούν και θέλουν να μας βοηθήσουν και πράγματι μας συμπαρίστανται, αλλά δεσμεύονται μέχρι να εκπληρώσουμε το χρέος μας. Τίποτε λοιπόν δε χάνεται απ’ ό,τι κάνουμε για ν’ αυξήσουμε τη χρησιμότητά μας στον κόσμο,

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

από τις προσπάθειές μας να δομήσουμε καλύτερα σώματα και απ’ τον αγώνα μας ν’ αποκτήσουμε αυτοέλεγχο και να εξοπλίσουμε το νοητικό μας σώμα· απλά προστίθεται σ’ όλα όσα έχουμε σωρεύσει και τα οποία κάποτε θα μας οδηγήσουν σε μια μεγάλη αποκάλυψη, καθόσον ο μόχθος της κάθε ώρας διογκώνει την πλημμυρίδα της ενέργειας που θα μας παρασύρει μέχρι την πύλη της μύησης. Η έννοια της λέξης “μύηση” είναι “εισέρχομαι”. Σημαίνει απλά πως μυημένος είναι εκείνος που έκανε τα πρώτα βήματα στο πνευματικό βασίλειο και δέχθηκε την πρώτη σειρά πνευματικών αποκαλύψεων που καθεμιά τους αποτελεί κλειδί για μια ακόμη μεγαλύτερη αποκάλυψη.

ΔΙΑΛΕΞΗ VI Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

έναν τίτλο σαν κι αυτόν χάνω τελείως την αυτοπεποίθησή μου· αντιλαμβάνομαι πως το μόνο που μπορώ πιθανόν να επιχειρήσω είναι να σας θέσω ορισμένες υποθέσεις όπως τις φαντάζομαι. Φυσιολογικά δεν είναι δυνατό για τον πεπερασμένο νου να εκτιμήσει επακριβώς το σχέδιο της Θεότητας. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μελετούμε την ιστορία του παρελθόντος, να διερευνούμε τις εκάστοτε συνθήκες και να εξακριβώνουμε κατά κάποιο τρόπο τις φυλετικές και φυσικές τάσεις ώστε να κατανοούμε με τη μεγαλύτερη δυνατή λογική τα διάφορα βήματα και στάδια. Το μόνο που μας επιτρέπεται είναι να ξεκινούμε απ’ τη στερεή βάση των αποκτηθέντων γεγονότων και γνώσεων, να τα συνδυάζουμε κι έτσι να διατυπώνουμε κάποια υπόθεση ως προς τον πιθανό στόχο. Πέρα απ’ αυτό δεν μπορούμε να πάμε. Μιλώντας για την εξέλιξη, όπως άλλωστε ανέφερα στην πρώτη διάλεξη, ασχοληθήκαμε με υποθέσεις κι αναφερθήκαμε σε πιθανότητες. Ορισμένα πράγματα μας είναι γνωστά κι ορισμένες αλήθειες έχουν εξακριβωθεί· όμως ακόμη και τα πορίσματα της επιστήμης, για παράδειγμα, που τόσο συζητήθηκαν κι υποστηρίχθηκαν πριν σαράντα χρόνια, δε θεωρούνται πια σαν δεδομένα και δε χρησιμοποιούνται ούτε διακηρύσσονται με τόση βεβαιότητα κι έμφαση όπως άλλοτε. Η ίδια η επιστήμη διαπιστώνει κάθε χρόνο πως η γνώση της είναι πολύ σχετική. Όσο αυξάνεται η αντίληψη κι η γνώση του ανθρώπου, τόσο πλαταίνει ο ορίζοντας που ανοίγεται μπροστά του. Οι επιστήμονες αποτολμούν τώρα την εξέταση των λεπτοφυέστερων πεδίων της ύλης κι επομένως των περιοχών του αναπόδεικτου κι ας μην ξεχνάμε πως μέχρι πρόσφατα η επιστήμη αρνιόταν να παραδεχθεί την ύπαρξή τους. Περνάμε απ’ τη σφαίρα εκείνου που ονομάσθηκε “στερεά ύλη” σε περιοχές που υποδηλώνονται όταν χρησιμοποιούμε τους όρους “ενεργειακά κέντρα”, “αρνητική και θετική δύναμη” και “ηλεκτρικά φαινόμενα”· και τονίζεται όλο και περισσότερο η ποιότητα παρά εκείνο που αποκαλείται ουσία. Όσο μακρύτερα ατενίζουμε τόσο διευρύνεται η θεώρησή μας κι όσο επιχειρούμε να ερμηνεύσουμε τα τηλεπαθητικά, ψυχικά κι άλλα παρόμοια φαινόμενα, τόσο περισσότερο θα παρεισδύουμε στην περιοχή εκείνου που συνιστά τώρα το υποσυνείδητο και το υποκειμενικό και θα υποχρεωνόμαστε να εκφραζόμαστε με όρους ποιότητας ή ενέργειας. Η παραμικρή επιτυχία μας στην ερμηνεία εκείνου που είναι ασυνήθιστο και παραμένει ανεξήγητο καθώς και στην εξακρίβωση της πραγματικότητας του Ε

απόκρυφου θα επιφέρει μια κατάσταση που θα μπορούσε σχεδόν να ονομασθεί παράδοξη. Θα μετατρέψουμε σταδιακά το υποκειμενικό σε αντικειμενικό. Το θέμα που πρόκειται να εξετάσω τώρα είναι κάτι που μας αφορά άμεσα: δηλαδή η επίτευξη απ’ τον άνθρωπο εκείνης της ομαδικής συνείδησης που συνιστά το στόχο του καθώς και οι διευρύνσεις της μικρής του συνείδησης ωσότου εξομοιωθεί με τη μεγαλύτερη συνείδηση που την εμπεριέχει. Θα θυμάστε ότι στην προσπάθειά μου να επεξηγήσω τη διαφορά ανάμεσα στην αυτοσυνείδηση, την ομαδική συνείδηση και τη Θεϊκή συνείδηση τόνισα ότι στο μικρό άτομο ουσίας του φυσικού σώματος, σ’ αυτή τη μικροσκοπική επικεντρωμένη ζωή που υπεισέρχεται στη σύσταση της ανθρώπινης μορφής, έχουμε κάποια αντιστοιχία προς την αυτοσυνείδηση του ανθρώπινου όντος· ότι η ζωή του φυσικού σώματος, θεωρώντας ότι τα διάφορα μέρη του απαρτίζουν μια ολότητα, συνιστά για το μικρό αυτοτελές κύτταρο ό,τι και η ομαδική συνείδηση για μας· κι ότι η συνείδηση του πραγματικού ανθρώπου, της οντότητας που εμψυχώνει το σώμα, αποτελεί γι’ αυτό το άτομο ό,τι και η Θεϊκή συνείδηση για μας, το ίδιο ανεξήγητη και το ίδιο απόμακρη. Αν επεκτείνουμε αυτή την αντίληψη για το άτομο του σώματός μας και για τη σχέση του με τον άνθρωπο, το στοχαστή, μέχρι το ανθρώπινο άτομο, θεωρώντας το σαν μονάδα μέσα σ’ ένα μεγαλύτερο σώμα, μπορεί να φτάσουμε σε κάποια κατανόηση της ριζικής διαφοράς μεταξύ των τριών αυτών ακτίνων συνείδησης. Υφίσταται μια πολύ ενδιαφέρουσα αναλογία ανάμεσα στην εξέλιξη του ατόμου και του ανθρώπου (και υποθέτω επίσης της πλανητικής Θεότητας και του ηλιακού Λόγου) στις δύο μεθόδους ανέλιξης που ακολουθούνται. Είδαμε πως το άτομο έχει τη δική του ατομική ζωή και πως κάθε άτομο ουσίας στο ηλιακό σύστημα αποτελεί επίσης καθαυτό ένα μικρό σύστημα, επειδή διαθέτει ένα θετικό κέντρο ή κεντρικό ήλιο με τα ηλεκτρόνια, ή την αρνητική όψη, να διαγράφουν τις τροχιές τους γύρω του. Έτσι είναι η ενδότερη ζωή του ατόμου, η εγωκεντρική του όψη. Παρατηρήσαμε ακόμη πως το άτομο μελετάται πλέον κάτω από ένα νεότερο πρίσμα, αυτό της ραδιενέργειας και σε πολλές περιπτώσεις αρχίζει να γίνεται φανερή μια ενεργός ακτινοβολία. Είναι αδύνατο να προδικάσουμε πού ακριβώς οδηγεί αυτή η ανακάλυψη, γιατί η μελέτη των ραδιενεργών ουσιών είναι ακόμη υποτυπώδης και πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε αληθινά. Πολλά απ’ αυτά που δίδασκαν οι φυσικές επιστήμες ανατράπηκαν με την ανακάλυψη του ραδίου και όσο περισσότερα ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, τόσο εμφανέστερο γίνεται (όπως κι οι ίδιοι το αντιλαμβάνονται) πως στέκουμε στο κατώφλι πολύ μεγάλων ανακαλύψεων και βρισκόμαστε στις παραμονές καταπληκτικών αποκαλύψεων. Στο ανθρώπινο ον καθώς εξελίσσεται κι αναπτύσσεται μπορούν παρόμοια να ιδωθούν τα δύο αυτά στάδια. Υπάρχει το προκαταρκτικό ή ατομικό στάδιο, όπου το επίκεντρο όλου του ενδιαφέροντος του ανθρώπου εντοπίζεται στον εαυτό του, στη δική του σφαίρα, όπου η εγωκεντρικότητα συνιστά το νόμο της ύπαρξής του, ένα απαραίτητο προστατευτικό στάδιο εξέλιξης. Είναι καθαρά ιδιοτελής και ασχολείται

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

αποκλειστικά με τις δικές του υποθέσεις. Αυτό το στάδιο ακολουθείται από κάποιο μεταγενέστερο, όπου η συνείδηση του ανθρώπου αρχίζει να διευρύνεται, τα ενδιαφέροντά του αρχίζουν να επεκτείνονται έξω απ’ την ιδιαίτερη σφαίρα του κι έρχεται η περίοδος κατά την οποία συντάσσεται με την ομάδα στην οποία ανήκει. Το στάδιο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί σ’ εκείνο της ραδιενέργειας. Παύει να είναι μόνο μια εγωκεντρική ζωή κι αρχίζει να ασκεί μια συγκεκριμένη επίδραση στο περιβάλλον του. Αποστρέφει την προσοχή του απ’ την προσωπική του εγωιστική ζωή κι αναζητά το μεγαλύτερο κέντρο. Παύει να είναι απλά ένα άτομο και με τη σειρά του καθίσταται ηλεκτρόνιο και περιέρχεται υπό την επιρροή της μεγάλης κεντρικής Ζωής που τον συγκρατεί μέσα στη σφαίρα επιρροής Της. Αν αυτό ισχύει, τότε ανάλογα στάδια θα διαδραματίζονται στη ζωή της πλανητικής Θεότητας κι αυτό ίσως ερμηνεύει τις διάφορες μεταλλαγές καθώς και τα συμβαίνοντα πάνω στον πλανήτη. Θεωρούμε συχνά πως οι υποθέσεις του κόσμου οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο παγκόσμιος πόλεμος, λόγου χάρη, εκλαμβάνεται συχνά σαν αποτέλεσμα των ανθρώπινων λαθών και ελαττωμάτων. Ίσως αυτό ν’ αληθεύει, γιατί αναμφίβολα οι οικονομικές συνθήκες και οι ανθρώπινες φιλοδοξίες πρέπει να συνετέλεσαν σημαντικά στην έκρηξή του· ίσως όμως να οφείλεται κατά ένα μέρος στην επιτέλεση του σκοπού της μεγάλης κεντρικής Ζωής της Οποίας η συνείδηση δεν είναι ακόμη δική μας, η Οποία έχει δικά Της σχέδια, σκοπούς και ιδεώδη και που πιθανόν να πειραματίζεται με τη ζωή. Το πλανητικό αυτό Πνεύμα στη δική Του απέραντη κλίμακα και στο δικό Του υψηλό επίπεδο μαθαίνει να ζει, ν’ αποκτά επαφές και να διευρύνει παρόμοια τη συνείδησή Του· εκπαιδεύεται όπως κι εμείς. Έτσι μπορεί να συμβαίνει και στο ηλιακό σύστημα καθώς και σε γεγονότα τέτοιου μεγέθους που ξεπερνούν τελείως την εμβέλειά μας. Ορισμένα περιστατικά μέσα στο ηλιακό σύστημα μπορεί να οφείλονται στην πραγμάτωση των σχεδίων της Θεότητας ή του Λόγου, της κεντρικής εκείνης Ζωής που αποτελεί την πηγή που ενεργοποιεί όλα όσα υφίστανται στο ηλιακό σύστημα. Δεν μπορώ βέβαια να γνωρίζω, αλλά όλα αυτά συνιστούν για μας μια ενδιαφέρουσα γραμμή σκέψης και δε βλάπτει να τα εικάζουμε εφόσον μας οδηγούν στην απόκτηση ενός πλατύτερου οράματος, μιας ευρύτερης ανοχής και μιας μεγαλύτερης και συνετότερης αισιοδοξίας. Αφού είδαμε πως τα δύο στάδια της ατομικής δραστηριότητας και της ραδιενέργειας χαρακτηρίζουν την εξέλιξη όλων των ατόμων του ηλιακού συστήματος, ας δούμε τώρα ποιες είναι οι διάφορες αναπτύξεις που πρέπει ν’ αναμένονται καθώς ανελίσσεται η συνείδηση μέσα στο ανθρώπινο άτομο. Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας σ’ αυτό τον ανθρώπινο τύπο συνείδησης, καθώς συνιστά την κεντρική εξέλιξη του ηλιακού συστήματος. Όταν οι τρεις όψεις της θείας ζωής συνδυασθούν – η ενοικούσα ζωή ή πνεύμα, η υλική μορφή ή ουσιώδης φορέας και ο παράγοντας της νοήμονος δραστηριότητας – θα προκύψουν κάποια ειδικά αποτελέσματα. Θα έχουμε τη σταδιακή ανέλιξη κάποιου ιδιαίτερου είδους συνείδησης· την ανάπτυξη της ψυχικής ποιότητας· το αποτέλεσμα της υποκειμενικής ζωής πάνω στην υλική μορφή· τη χρησιμοποίηση της μορφής για κάποιους εξειδικευμένους σκοπούς και την επίτευξη ορισμένων

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

ποιοτήτων απ’ την ενοικούσα οντότητα. Η αληθινή φύση της κεντρικής ζωής, είτε Θεός είναι είτε άνθρωπος, θα εκδηλωθεί στη διάρκεια ενός βιόκυκλου, είτε ηλιακού είτε ανθρώπινου. Αυτό αληθεύει για όλους μας· αληθεύει πιθανόν για τον πλανητικό Λόγο, άρα και για τον ηλιακό Λόγο. Ας προσπαθήσουμε όσο μπορούμε να παρακολουθήσουμε μερικές απ’ τις διαφορετικές αναπτύξεις που σχετίζονται με τους τέσσερις τύπους ατόμων – το άτομο της ουσίας, το ανθρώπινο άτομο, το πλανητικό άτομο και το κοσμικό άτομο. Μια απ’ τις πρώτες και σημαντικότερες αναπτύξεις θα είναι η συνειδητή ανταπόκριση σε κάθε κραδασμό κι επαφή – δηλαδή η ικανότητα ανταπόκρισης προς το μη-εαυτό σε κάθε πεδίο. Ας το διευκρινίσω. Θα μπορούσα να επισκεφθώ διάφορα μέρη σ’ αυτή την πόλη, να συγκεντρώσω ένα ακροατήριο από αργόσχολους κι αμόρφωτους, να τους μιλήσω, επαναλαμβάνοντας όσα σας είπα απόψε και να μην έχω καμιά απολύτως ανταπόκριση. Θα μπορούσα ωστόσο να τους μιλήσω με τον τρόπο που μιλούσα πριν δέκα χρόνια, αυστηρά πάνω στις γραμμές του Ευαγγελίου και να έχω μια γοργή ανταπόκριση. Εδώ δεν υπεισέρχεται ζήτημα ορθού ή λάθους, αλλά απλά η διαφορά στην ικανότητα διαφόρων βαθμίδων και τύπων ανθρώπων σε διαφορετικά στάδια εξέλιξης ν’ ανταποκρίνονται στην επαφή και τον κραδασμό. Σημαίνει απλά ότι ορισμένοι άνθρωποι βρίσκονται σε κάποιο στάδιο όπου μπορούν να προσελκυσθούν από μια συναισθηματική έκκληση και να προσεγγισθούν πάνω στη γραμμή της προσωπικής τους σωτηρίας, επειδή παραμένουν στο πρωταρχικό ατομικό στάδιο. Υπάρχει ένα άλλο στάδιο που περιλαμβάνει το παραπάνω, αλλά επιτρέπει την ανταπόκριση και σε μια πιο διανοητική έκκληση που προσφέρει κάποιο ενδιαφέρον και ικανοποίηση σε συζητήσεις σαν αυτές που κάναμε και που οδηγεί στην έρευνα εκείνων των ζητημάτων τα οποία αφορούν την ομάδα, λόγου χάρη. Αλλά και τα δύο στάδια είναι εξίσου σωστά. Μπορούμε να κοιτάξουμε αυτό το θέμα κι από μια διαφορετική σκοπιά: είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε μεγάλους ανθρώπους, σημαντικούς άνδρες και γυναίκες και να μη μας εντυπωσιάσουν· μπορεί να τους προσπεράσουμε χωρίς να τους αναγνωρίσουμε και να χάσουμε έτσι εκείνο που έχουν να μας προσφέρουν. Αυτό συνέβη στην Παλαιστίνη πριν δύο χιλιάδες χρόνια στην περίπτωση του Χριστού. Γιατί; Επειδή εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε αρκετά μεγάλοι για ν’ ανταποκριθούμε σ’ αυτούς. Υπάρχει κάτι που μας λείπει ακόμη κι έτσι είμαστε ανίκανοι ν’ αντιληφθούμε ή να νιώσουμε τον ιδιότυπο κραδασμό τους. Έχω ακούσει να λέγεται και νομίζω πως αληθεύει ότι αν ο Χριστός επρόκειτο να κατέβει στη γη και να βαδίσει μεταξύ των ανθρώπων όπως παλιά, θα μπορούσε να ζει ανάμεσά μας μέρα με τη μέρα κι εμείς να μην προσέξουμε τίποτε το διαφορετικό πάνω Του σε σύγκριση με τους άλλους αγαθούς και ανιδιοτελείς ανθρώπους που γνωρίζουμε. Δεν έχουμε ακόμη καλλιεργήσει μέσα μας την ικανότητα ν’ ανταποκρινόμαστε στη θειότητα του αδελφού μας. Συνήθως προσέχουμε μόνο εκείνο που είναι κακό και χυδαίο και διακρίνουμε κυρίως τα σφάλματα του αδελφού μας. Παραμένουμε αναίσθητοι στους άριστους των ανθρώπων. Μια άλλη ανάπτυξη θα είναι εκείνη στην οποία θα μπορούμε να λειτουργούμε

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

συνειδητά σ’ όλα τα πεδία της ύπαρξης. Τώρα λειτουργούμε συνειδητά στο φυσικό πεδίο και υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που είναι ικανοί να λειτουργούν εξίσου συνειδητά στο επόμενο λεπτοφυέστερο πεδίο, εκείνο που αποκαλείται αστρικό (μια λέξη που αντιπαθώ, γιατί δε μεταδίδει καμιά πραγματική έννοια στο νου μας) ή πεδίο της συναισθηματικής φύσης, στο οποίο ο άνθρωπος δρα όταν βρίσκεται έξω απ’ το φυσικό σώμα, τις ώρες του ύπνου ή αμέσως μετά το θάνατο. Πολύ λίγα ανθρώπινα όντα μπορούν να λειτουργούν στο νοητικό πεδίο, με συνείδηση σε πλήρη εγρήγορση και ακόμη λιγότερα στο πνευματικό πεδίο. Το αντικείμενο της εξέλιξης είναι να λειτουργήσουμε συνειδητά με πλήρη συνέχεια αντίληψης πάνω στο φυσικό, το συναισθηματικό και το νοητικό πεδίο. Αυτό συνιστά τη μεγάλη επίτευξη που κάποια μέρα θα κατακτήσουμε. Τότε θα γνωρίζουμε τι κάνουμε όλες τις ώρες της μέρας κι όχι μόνο τις δεκατέσσερις περίπου από τις εικοσιτέσσερις. Προς το παρόν δε συνειδητοποιούμε πού βρίσκεται η πραγματική σκεπτόμενη οντότητα την ώρα που κοιμόμαστε. Αγνοούμε τις δραστηριότητές της καθώς και τις συνθήκες του περιβάλλοντός της. Κάποτε θα χρησιμοποιούμε και θα αξιοποιούμε κάθε λεπτό της μέρας. Υπάρχει κι άλλος ένας σκοπός της εξέλιξης, που είναι τριπλός και που κατ’ αυτόν θα πρέπει να έχουμε σκοπό ή θέληση, αγάπη κι ενέργεια σε συντονισμό. Αυτό δε συμβαίνει ακόμη. Προς το παρόν εκφράζεται συνεχώς πολλή ενέργεια νοημοσύνης, αλλά πραγματικά πολύ σπάνια απαντάται κάποιο πρόσωπο του οποίου ολόκληρη η ζωή να εμψυχώνεται από έναν κεντρικό σκοπό που ν’ ακολουθείται απαρέγκλιτα, να υποκινείται και να παροτρύνεται από αγάπη η οποία να λειτουργεί μέσω νοήμονος δραστηριότητας. Έρχεται ωστόσο ο καιρός που θα έχουμε διευρύνει τη συνείδησή μας σε τέτοιο βαθμό και θα έχουμε γίνει τόσο δραστήριοι εσωτερικά, ώστε θα καταστούμε ραδιενεργοί. Τότε θα προωθήσουμε ένα συγκεκριμένο σκοπό που θα συνιστά απόρροια της αγάπης και θα επιτύχουμε τον αντικειμενικό μας σκοπό μέσω της νοημοσύνης. Μήπως αυτό δεν κάνει κι ο Θεός; Στο τωρινό μας στάδιο ανάπτυξης είμαστε ασφαλώς νοήμονες, όμως ακόμη υπάρχει ελάχιστη αγάπη. Ίσως διαθέτουμε λίγη αγάπη σ’ όσους προσεγγίζουμε ή συναντούμε και κάποια μεγαλύτερη αγάπη για την οικογένειά μας και τους στενούς μας φίλους, αλλά δε γνωρίζουμε πρακτικά το παραμικρό για την ομαδική αγάπη. Όταν οι μεγάλοι ιδεαλιστές της φυλής μας μιλήσουν για την ομαδική αγάπη, θ’ αληθεύει σίγουρα πως έχουμε φτάσει στο στάδιο όπου μπορούμε ν’ ανταποκριθούμε κάπως σ’ αυτή και να νιώσουμε πως είναι κάτι που θα θέλαμε να το δούμε πραγματωμένο. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι όσο περισσότερο σκεφτόμαστε πάνω σε τέτοιες καθαρά αλτρουιστικές γραμμές, τόσο περισσότερο θα οικοδομούμε κάτι πολύτιμο και θ’ αναπτύσσουμε αργά κι επίμονα τα στοιχεία μιας πραγματικής ομαδικής συνείδησης που ακόμη είναι πολύ απομακρυσμένη για τους περισσότερους από μας. Υπάρχουν κι αρκετές άλλες αναπτύξεις στη διάρκεια της εξελικτικής διαδικασίας με τις οποίες θα μπορούσαμε ν’ ασχοληθούμε, αλλά είναι τόσο μακρινές προς το παρόν, ώστε μας είναι πρακτικά αδιανόητες εκτός κι αν διαθέτουμε τον ιδιόμορφο εκείνο τύπο

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

εγκεφάλου που μπορεί να σκεφθεί κάπως αφηρημένα. Υπάρχει το στάδιο όπου μπορούμε να υπερβούμε το χρόνο και το χώρο, οπότε η συνείδηση της ομάδας σ’ όλα τα μέρη του πλανήτη, λόγου χάρη, θα είναι και δική μας και θα μας είναι το ίδιο εύκολο ν’ αποκαταστήσουμε επαφή με τη συνείδηση ενός φίλου στην Ινδία, στην Αφρική ή αλλού, όπως κι εδώ· η απόσταση κι ο χωρισμός θ’ αποδειχθεί πως δε συνιστούν εμπόδια για τη συναναστροφή. Ενδείξεις γι’ αυτό μπορούν ν’ ανιχνευθούν στην ικανότητα μερικών ανθρώπων να επικοινωνούν τηλεπαθητικά ή να ψυχομετρούν. Θα μας άρεσε βέβαια να δαπανούμε χρόνο οραματιζόμενοι το μακρινό αυτό στόχο και εικάζοντας την επίτευξη του Λόγου για δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον, όμως εκείνο που παρουσιάζει ζωτικό ενδιαφέρον για μας είναι ν’ αποκτήσουμε κάποια ιδέα για το αμέσως επόμενο στάδιο· και να καταλάβουμε τι είναι εκείνο που αναμένεται πως θα συμβεί αναφορικά με την εξελικτική διαδικασία στις λίγες επόμενες χιλιετίες. Ας εξετάσουμε κάπως αυτή την ιδέα. Όπως γνωρίζουμε, υπάρχουν στον κόσμο τρεις κύριες γραμμές σκέψης: η επιστημονική, η θρησκευτική και η φιλοσοφική. Τι περιλαμβάνουν οι τρεις αυτές γραμμές; Στην επιστημονική γραμμή σκέψης έχουμε ενσωματώσει όσα αφορούν την ύλη, την όψη της ουσίας της εκδήλωσης· πραγματεύεται την αντικειμενικότητα κι ό,τι είναι υλικό, απτό και ορατό· δηλαδή ό,τι μπορεί ν’ αποδειχθεί. Στη θρησκευτική σκέψη έχουμε εκείνο που αφορά τη ζωή μέσα στη μορφή, που πραγματεύεται την επιστροφή του πνεύματος στην πηγή του μαζί μ’ όλα όσα αποκτήθηκαν απ’ τη χρήση της μορφής· έχει σχέση με την υποκειμενική πλευρά της φύσης. Στη φιλοσοφική σκέψη έχουμε αυτό που θ’ αποκαλούσα χρήση της νοημοσύνης από την ενοικούσα ζωή προκειμένου η μορφή να προσαρμοσθεί ικανοποιητικά στις ανάγκες της ζωής. Ας εξετάσουμε σχετικά μ’ αυτό ορισμένες αναπτύξεις που πρόκειται ν’ αναφανούν στο άμεσο μέλλον, έχοντας υπόψη πως τα λεγόμενά μου είναι μόνο εισηγήσεις και πως δε μιλώ με δογματικό πνεύμα. Είναι φανερό για τους περισσότερους στοχαστές ότι η επιστήμη, έχοντας ξεκινήσει τη μελέτη της ραδιενέργειας, βρίσκεται στα πρόθυρα της ανακάλυψης της φύσης της δύναμης μέσα στο καθαυτό άτομο· είναι πολύ πιθανό πως σύντομα θα δεσμεύσουμε την ενέργεια της ατομικής ύλης για κάθε δυνατό σκοπό, δηλαδή για θέρμανση, για φωτισμό καθώς και για την κίνηση των πάντων. Η δύναμη αυτή, όπως γνωρίζουν μερικοί από μας, ανακαλύφθηκε κατά κάποιο τρόπο στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν πενήντα χρόνια από τον Κήλυ, αλλά δεν του επετράπη να την ανακοινώσει στον κόσμο εξαιτίας του κινδύνου που περιέκλειε. Οι άνθρωποι είναι ακόμη πολύ ιδιοτελείς για να τους εμπιστευθεί κάποιος το χειρισμό της ατομικής ενέργειας. Η ανακάλυψη αυτή θα συμβαδίσει πιθανόν με την ανάπτυξη της ομαδικής συνείδησης. Μόνο όταν ο άνθρωπος καταστεί ραδιενεργός και μπορεί να εργάζεται και να σκέφτεται με ομαδικούς όρους, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιεί με ασφάλεια ή σύνεση τη λανθάνουσα δύναμη του ατόμου. Όλα συντονίζονται θαυμαστά στη φύση και τίποτε δεν μπορεί ν’ ανακαλυφθεί ή να χρησιμοποιηθεί πριν την ώρα του. Μόνο όταν ο άνθρωπος γίνει ανιδιοτελής θα του επιτραπεί να χειρισθεί αυτή την τρομακτική δύναμη. Ωστόσο πιστεύω πως μπορούμε να υπολογίζουμε ότι η επιστήμη θα

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

πραγματοποιήσει τεράστια άλματα στην κατανόηση της ατομικής ενέργειας. Κατόπιν, παραλληλίζοντας εκ νέου την εξέλιξη του ανθρώπινου όντος, μπορούμε να προδικάσουμε την κυριαρχία του ανθρώπου στον αέρα. Υπάρχει στο ηλιακό σύστημα μια μεγάλη κραδασμική σφαίρα ή πεδίο που ονομάζεται από κάποια αποκρυφιστικά βιβλία ενορατικό πεδίο· στη βιβλιογραφία της Ανατολής αποκαλείται Βουδδικό και σύμβολό του είναι ο αέρας. Όπως ο άνθρωπος αρχίζει τώρα να βρίσκει το δρόμο του δια της ανάπτυξης της ενόρασης σ’ αυτό το πεδίο, έτσι και η επιστήμη αρχίζει ν’ ανακαλύπτει πώς να κυριαρχεί τον αέρα κι ο έλεγχός του θ’ αναπτύσσεται και θα αυξάνει αντίστοιχα με την ενόραση του ανθρώπου. Κάτι άλλο που αναμένεται (και που ήδη αναγνωρίζεται κάπως) είναι η ανάπτυξη της ικανότητας να βλέπουμε τη λεπτοφυέστερη ύλη. Παντού γεννιούνται παιδιά που βλέπουν περισσότερα από μας. Εδώ αναφέρομαι σε κάτι που έχει μια καθαρά υλική βάση και σχετίζεται με το φυσικό μάτι. Αναφέρομαι στην αιθερική όραση που έγκειται στην ικανότητα να βλέπουμε τη λεπτότερη ύλη του φυσικού πεδίου ή εκείνα που ονομάζονται αιθέρες. Πολλή ενδιαφέρουσα εργασία πάνω σ’ αυτή τη γραμμή έχει γίνει από σπουδαστές και επιστήμονες στην Καλιφόρνια. Ο Δρ. Φρέντερικ Φιντς Στρονγκ εργάσθηκε σ’ αυτή την κατεύθυνση μ’ έναν πολύτιμο τρόπο και δίδαξε πως το φυσικό μάτι μπορεί να βλέπει αιθερικά και πως η αιθερική όραση συνιστά τη φυσιολογική λειτουργία του ματιού. Τι θα σημάνει άραγε η ανάπτυξη αυτής της ικανότητας; Θα σημάνει ότι η επιστήμη θα πρέπει ν’ αναθεωρήσει οριστικά τις απόψεις της για τα λεπτοφυέστερα πεδία. Αν μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια περιέλθουν στην εμβέλεια της όρασης ενός φυσιολογικού ανθρώπου ορισμένες όψεις και μορφές ζωής που θεωρήθηκαν ως τώρα φανταστικές, θα έχουμε συντρίψει μια για πάντα τον έντονο υλισμό που μας διέκρινε για τόσο μεγάλο διάστημα κι αν εκείνο που τώρα είναι αόρατο, αναγνωρισθεί από κάποια ιδιαίτερη κατεύθυνση, ποιος θα μπορούσε άραγε να προεξοφλήσει πόσο μακριά θα φτάσουμε με την πάροδο του χρόνου; Και πάλι η όλη εξέλιξη τείνει προς τη σύνθεση. Καθώς βυθιζόμαστε στην ύλη, καθώς οδηγούμαστε στην υλοποίηση προκύπτει ετερογένεια· καθώς επιστρέφουμε στο πνεύμα, τείνουμε στην ενότητα· έτσι στον κόσμο της θρησκείας μπορούμε ν’ αναμένουμε την εμφάνιση της ενότητας. Ακόμη και τώρα υφίσταται ένα μεγαλύτερο πνεύμα ανεξιθρησκίας απ’ ό,τι πριν πενήντα χρόνια· αλλά προσεγγίζεται γοργά ο καιρός που η υποκείμενη σ’ όλες τις διαφορετικές θρησκείες μεγάλη θεμελιώδης ενότητα καθώς και το γεγονός πως κάθε πίστη συνιστά κάποιο αναγκαίο τμήμα μιας μεγάλης ολότητας, θ’ αναγνωρίζονται απ’ όλους τους ανθρώπους και δια της αναγνώρισης αυτής θα προκύψει η απλοποίηση της θρησκείας. Θα τονίζονται και θα χρησιμοποιούνται τα μεγάλα κεντρικά γεγονότα, ενώ θα παραβλέπονται οι ασήμαντες και τιποτένιες διαφορές οργάνωσης κι ερμηνείας. Μπορούμε επίσης ν’ αναμένουμε πως θα λάβει χώρα ένα πολύ ενδιαφέρον συμβάν σε σχέση με την ανθρώπινη οικογένεια, γιατί τι θα συμβεί άραγε απ’ τη στιγμή που η ομαδική συνείδηση θ’ αποβεί σε μεγάλη κλίμακα ο συνειδητός αντικειμενικός σκοπός του ανθρώπου; Τότε ο άνθρωπος θ’ αρχίσει να βαδίζει σ’ αυτό που οι θρησκευόμενοι αποκαλούν “Ατραπό”. Θα αναλάβει οριστικά τον έλεγχο του εαυτού του, επιχειρώντας

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

να ζήσει τη ζωή του πνεύματος κι αρνούμενος πλέον την εγωκεντρική ατομική ζωή· θ’ αναζητήσει τη θέση του μέσα στο μεγαλύτερο όλο και θα τη βρει με μια συγκεκριμένη αυτόβουλη προσπάθεια, ενοποιούμενος κατόπιν μ’ αυτή την ομάδα. Αυτό εννοούν στην πραγματικότητα όλες οι διδασκαλίες αναφορικά με την Ατραπό, που παρέχονται από την Καθολική, την Προτεσταντική και τη Βουδδιστική εκκλησία. Όλες τους διδάσκουν τη διάνυση αυτής της Ατραπού που την αποκαλούν με διαφορετικά ονόματα, όπως Οδό, ευγενή Οκταπλή Ατραπό, Ατραπό της Φώτισης ή Ατραπό της Αγιότητας. Ωστόσο αναφέρονται στην ίδια Ατραπό, εκείνη που λάμπει συνεχώς και περισσότερο μέχρι την τέλεια ημέρα. Μπορούμε ν’ αναμένουμε επίσης την ανάπτυξη της δύναμης να σκεπτόμαστε αφηρημένα καθώς και την αφύπνιση της ενόρασης. Καθώς οι μεγάλες φυλές διαδέχονταν η μια την άλλη πάνω στον πλανήτη, υπήρξε πάντα μια διευθετημένη, κατευθυνόμενη ανέλιξη των δυνάμεων της ψυχής και μια σαφώς σχεδιασμένη αλληλουχία. Στην τρίτη φυλετική ρίζα, τη Λεμούρεια, η φυσική όψη του ανθρώπου οδηγήθηκε σ’ ένα υψηλό στάδιο τελειότητας. Αργότερα στη μεγάλη φυλή που προηγήθηκε της δικής μας, την Ατλάντεια, που αφανίστηκε από κατακλυσμό, αναπτύχθηκε η συναισθηματική φύση του ανθρώπου. Ακολούθως στη φυλή στην οποία ανήκουμε, την Αρεία ή πέμπτη φυλή, στόχος είναι η ανάπτυξη του συγκεκριμένου ή κατώτερου νου κι αυτόν αναπτύσσουμε με την κάθε δεκαετία που περνά. Μερικοί επίσης αρχίζουν ν’ αναπτύσσουν τη δύναμη να σκέπτονται με αφηρημένους όρους. Όταν συμβεί αυτό θα συναντούμε συχνότερα αυτή την ιδιάζουσα, ενδιαφέρουσα ικανότητα που παρουσιάζουν ορισμένοι άνθρωποι και την ονομάζουμε ικανότητα για έμπνευση. Δεν αναφέρομαι στο μεντιουμισμό ούτε κι εννοώ τη μεντιουμιστική ικανότητα. Δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από εκείνο που συνήθως νοείται με τον όρο “μέντιουμ”. Το μέσο μέντιουμ είναι ένας άνθρωπος με αρνητική ή δεκτική φύση και με τόσο χαλαρά συντονισμένη την τριπλή του φύση ώστε μια εξωτερική δύναμη ή οντότητα να μπορεί να χρησιμοποιεί τον εγκέφαλό του, τα χέρια του ή το σώμα του. Είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο. Η αυτόματη γραφή, η χρήση της πλανσέτας, η πνευματιστική σεάνς χαμηλού επιπέδου έχουν πλατιά διάδοση αυτό τον καιρό κι οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους σε παραφροσύνη και σε νευρικές διαταραχές. Ωστόσο υπάρχει κάτι του οποίου η μεντιουμική ιδιότητα αποτελεί απλά μια παραμόρφωση κι αυτό είναι η έμπνευση. Για να γίνει εφικτή η έμπνευση πρέπει ο ανθρώπινος νους να έχει κατακτήσει ένα στάδιο εξέλιξης όπου θα είναι συνειδητά και θετικά υπό τον έλεγχο του ανώτερου εαυτού του, του ένδον Θεού. Αυτός ο εσώτερος κυβερνήτης, ο πραγματικός εαυτός, μπορεί μέσω οριστικής επαφής να ελέγχει το φυσικό του εγκέφαλο και να επιτρέπει στον άνθρωπο ν’ αποφασίζει και να κατανοεί την αλήθεια πέρα από κάθε ορθολογισμό· αυτός ο εσώτερος Θεός θα καταστήσει ικανό τον άνθρωπο να μιλά, να γράφει και να μεταβιβάζει την αλήθεια δίχως τη χρήση του κατώτερου νου. Η αλήθεια βρίσκεται μέσα μας. Όταν μπορέσουμε να έρθουμε σ’ επαφή με τον εσώτερο Θεό μας, κάθε αλήθεια θα μας αποκαλυφθεί. Θα καταστούμε

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

Γνώστες. Αλλά αυτό είναι κάτι θετικό κι όχι αρνητικό και συνεπάγεται την άμεση συνειδητή ευθυγράμμιση με το Εγώ ή τον ανώτερο εαυτό μας κι όχι την ανεξέλεγκτη έκθεση της προσωπικότητάς μας στην κάθε διερχόμενη οντότητα ή στοιχειό. Η ευθυγράμμιση αυτή συμβαίνει τώρα περιστασιακά καθόσον ο μέσος άνθρωπος έρχεται σπάνια σ’ επαφή με τον ανώτερο εαυτό του. Συμβαίνει μόνο στις στιγμές της υπέρτατης προσπάθειάς μας, μόνο στις μεγάλες κρίσεις της ζωής μας και μόνο σαν αποτέλεσμα μακράς πειθαρχίας κι έντονου διαλογισμού. Κάποια μέρα όμως θα κυβερνούμε ολόκληρη τη ζωή μας, όχι απ’ την προσωπική ιδιοτελή σκοπιά, αλλά απ’ τη σκοπιά του ένδον Θεού, της άμεσης αποκάλυψης του Πνεύματος στο ύψιστο πεδίο. Τελικά επιθυμώ να σας αναφέρω απόψε πως στόχος για τον καθένα μας είναι η ανάπτυξη των δυνάμεων της ψυχής. Αυτό σημαίνει πως όλοι μας πρόκειται να γίνουμε ψυχικοί. Βέβαια δε χρησιμοποιώ τη λέξη “ψυχικός” όπως νοείται συνήθως ούτε και με την καθημερινή της σημασία. Σαν ψυχή εννοώ κυριολεκτικά τον ανώτερο εαυτό ή την ψυχή μέσα μας, που ξεπροβάλλει απ’ τον τριπλό κατώτερο εαυτό, όπως η πεταλούδα προβάλλει απ’ τη χρυσαλλίδα· αυτό συνιστά εκείνη την υπέροχη πραγματικότητα που τείνουμε να δημιουργήσουμε εδώ κάτω σαν αποτέλεσμα της ζωής ή των ζωών μας. Αληθινές ψυχικές δυνάμεις είναι εκείνες που μας θέτουν σ’ επαφή με την ομάδα. Οι δυνάμεις του φυσικού σώματος, που τις χρησιμοποιούμε καθημερινά, μας θέτουν σ’ επαφή με τα άτομα, όμως αληθινά ψυχικοί θα είμαστε όταν θα έχουμε αναπτύξει τις δυνάμεις της ψυχής και θα έχουμε ανελίξει τις δυνατότητές της. Ποιες είναι άραγε αυτές οι δυνάμεις; Το μόνο που μπορώ να κάνω απόψε είναι ν’ απαριθμήσω μερικές. Μια απ’ αυτές είναι ο συνειδητός έλεγχος της ύλης. Οι περισσότεροι ελέγχουμε συνειδητά τα φυσικά μας σώματα, υποχρεώνοντάς τα να εκτελούν τις προσταγές μας στο φυσικό πεδίο. Μερικοί ελέγχουμε συνειδητά τα συναισθήματά μας, αλλά ελάχιστοι μπορούμε να ελέγξουμε το νου μας. Στην πλειονότητά μας ελεγχόμαστε απ’ τις επιθυμίες και τις σκέψεις μας. Αλλά φτάνει ο καιρός που θα ελέγχουμε συνειδητά την τριπλή κατώτερη φύση μας. Για μας τότε δε θα υπάρχει πια καθόλου ο χρόνος. Θα διαθέτουμε τότε εκείνη τη συνέχεια της συνείδησης πάνω στα τρία πεδία ύπαρξης – το φυσικό, το συναισθηματικό και το νοητικό – που θα μας επιτρέπει να ζούμε όπως κι ο Λόγος, σ’ αυτή ακριβώς τη μεταφυσική αφαίρεση που είναι το Αιώνιο Τώρα. Μια άλλη δύναμη της ψυχής είναι η ψυχομετρία. Τι είναι όμως αυτή; Θα μπορούσε να ορισθεί σαν η ικανότητα να παίρνουμε κάτι απτό που ν’ ανήκει σ’ ένα άτομο και με τη μεσολάβησή του να ερχόμαστε σε επικοινωνία με το άτομο αυτό ή με μια ομάδα ατόμων. Η ψυχομετρία είναι ο νόμος του προσεταιρισμού των ιδεών, που επενεργεί στην κραδασμική ποιότητα της δύναμης με σκοπό την απόκτηση πληροφοριών. Επιπλέον η φυλή θ’ αποκτήσει ψυχακοή και ψυχόραση, δηλαδή την ικανότητα ν’ ακούμε και να βλέπουμε με την ίδια καθαρότητα κι ακρίβεια στα λεπτοφυέστερα πεδία, όπως και στο φυσικό. Θα συνεπάγεται την ικανότητα ν’ ακούμε και να βλέπουμε όσα αφορούν την ομάδα – δηλαδή ν’ ακούμε και να βλέπουμε στην τέταρτη και πέμπτη διάσταση. Δεν ξέρω πολλά μαθηματικά για ν’ αποτολμήσω μια ερμηνεία αυτών των διαστάσεων που σε μένα την ίδια προκαλούν σύγχυση, αλλά μια περιγραφή τους που

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

μου δόθηκε, ίσως διευκρινίσει κάπως το όλο θέμα. Ένας νεαρός Σουηδός στοχαστής μου έδωσε την ακόλουθη εξήγηση: “Η τέταρτη διάσταση είναι η ικανότητα να βλέπουμε διαμέσου και γύρω από ένα πράγμα. Η πέμπτη διάσταση είναι η ικανότητα, λόγου χάρη, να χρησιμοποιούμε έναν οφθαλμό και μέσω αυτού ν’ αποκαθιστούμε επικοινωνία μ’ όλους τους άλλους οφθαλμούς του ηλιακού συστήματος. Η όραση στην έκτη διάσταση θα μπορούσε να ορισθεί σαν η ικανότητα να παίρνουμε ένα βότσαλο από την παραλία και μ’ αυτό να εναρμονιζόμαστε μ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Στην περίπτωση βέβαια της πέμπτης διάστασης, όπου επιλέξαμε τον οφθαλμό, περιοριζόμαστε σε μια ιδιαίτερη γραμμή εκδήλωσης, ενώ στην περίπτωση της έκτης διάστασης, όπου επιλέξαμε ένα βότσαλο, ήρθαμε σ’ επαφή μ’ ολόκληρο τον πλανήτη.” Αυτό μας είναι κάτι πολύ μακρινό, αλλά είναι ενδιαφέρον να το συζητούμε και περικλείει μια υπόσχεση για τον καθένα μας. Δεν έχω χρόνο να πραγματευθώ τις υπόλοιπες δυνάμεις ούτε και μπορώ να τις περιγράψω. Η θεραπεία δια της αφής είναι μια απ’ αυτές. Ο χειρισμός των μαγνητικών ρευστών καθώς κι η συνειδητή δημιουργία μέσω του χρώματος και του ήχου είναι μερικές άλλες. Αυτό που πραγματικά μας αφορά τώρα είναι ν’ αναλάβουμε συνειδητά τον έλεγχο του εαυτού μας, να επιδιώξουμε να περιέλθουμε πληρέστερα κάτω από τον έλεγχο του εσώτερου κυβερνήτη, να προσπαθήσουμε να καταστούμε ραδιενεργοί και ν’ αναπτύξουμε την ομαδική συνείδηση.

ΔΙΑΛΕΞΗ VII ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

μπορούσε να θεωρηθεί φαιδρή οποιαδήποτε απόπειρα να δοθεί μια διάλεξη πάνω στην Κοσμική Εξέλιξη, γιατί ασφαλώς συνιστά ένα θέμα για το οποίο ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος θνητός γνωρίζει το παραμικρό και συνεπώς είμαστε εντελώς ανίκανοι να το αναπτύξουμε. Ωστόσο μπορούμε να εξάγουμε ορισμένα συμπεράσματα σύμφωνα με το νόμο της αναλογίας, που θα μπορέσουν να μας οδηγήσουν σε πολύ ενδιαφέρουσες σφαίρες σκέψης. Για πολλές εβδομάδες πραγματευθήκαμε την εξέλιξη του ατόμου στάδιο προς στάδιο, ωσότου συμπεριλάβαμε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα στον όρο “άτομο”. Μελετήσαμε κατ’ αρχή σε γενικές γραμμές το άτομο της ουσίας, κατόπιν μελετήσαμε το ανθρώπινο άτομο κι έπειτα επεκτείναμε τα όσα γνωρίζαμε για τα δύο αυτά άτομα σε μια ακόμη μεγαλύτερη σφαίρα ή άτομο, σ’ έναν πλανήτη που αποκαλέσαμε πλανητικό άτομο· ακολούθως επεκτείναμε περαιτέρω αυτή την ιδέα μέχρι το άτομο του ηλιακού συστήματος, θεωρώντας το πως κατέχει μια θέση σ’ ένα ακόμη μεγαλύτερο όλο. Μελετήσαμε τρεις μεθόδους εξέλιξης ή ανάπτυξης αναφορικά μ’ αυτό το θέμα. Εξετάσαμε τις όψεις που εξελίχθηκαν διαμέσου αυτών των ατόμων, των ποιοτήτων ή της ψυχικής τους φύσης και διαπιστώσαμε ότι η μόνη ψυχική ποιότητα που θα μπορούσε να θεωρηθεί δεδομένη για το άτομο της ουσίας ήταν η ποιότητα της νοημοσύνης. Προχωρήσαμε κατόπιν στις ατομικές μορφές, τις υπανθρώπινες μορφές και διαπιστώσαμε ότι οι μορφές των δύο βασιλείων της φύσης, του φυτικού και του ζωικού, εκδήλωναν μια ακόμη ποιότητα της Θεότητας, εκείνη της αισθαντικότητας, του αισθήματος ή της εμβρυώδους αγάπης και συγκίνησης· ανακαλύψαμε επίσης ότι στο ζωικό βασίλειο άρχισε να εμφανίζεται μια τρίτη ποιότητα, εκείνη του υποτυπώδους νου κι ότι φτάνοντας στο ανθρώπινο άτομο, είχαμε πλέον τρεις όψεις σ’ εκδήλωση – τη νοημοσύνη, την αγάπη και μια κεντρική θέληση. Επεκτείναμε αυτή την έννοια στον πλανήτη και στο ηλιακό σύστημα και διαπιστώσαμε πως υπάρχει μια μεγάλη Νοημοσύνη ή Νους που λειτουργεί μέσω της μορφής του ηλιακού συστήματος· ότι ο αντικειμενικός σκοπός της χρησιμοποίησης από μέρους Του της μορφής ήταν η εκδήλωση μιας άλλης ποιότητας: της αγάπης ή σοφίας, ενεργοποιώντας το όλο με μια μεγάλη κεντρική ΘΕΛΗΣΗ. Συμπεράναμε ως εκ τούτου ότι αυτή η κεντρική Θέληση θα έπρεπε να είναι η εκδήλωση μιας Οντότητας που εμψυχώνει ολόκληρο το σύστημα, απ’ το κατώτατο άτομο της ουσίας μέχρι τη μεγάλη εκείνη Ζωή που ενεργοποιεί την πλανητική διάταξη. Α

Αφού θέσαμε αυτές τις βάσεις, προχωρήσαμε στη θεώρηση της εξέλιξης της συνειδητής ζωής μέσα στην ατομική μορφή, διαπιστώνοντας ότι από κάθε άτομο εξελίσσεται σταθερά ένας ανώτερος τύπος συνείδησης· ότι η αυτοσυνείδηση είναι εκείνο που διακρίνει την ανθρώπινη συνείδηση απ’ όλες τις κατώτερες μορφές· ότι ο άνθρωπος είναι μια νοήμων θέληση, που προβαίνει συνειδητά σε κάθε δράση, αποκτά επίγνωση του περιβάλλοντός του κι αναλαμβάνει μια συγκεκριμένη γραμμή δραστηριότητας με την προοπτική ενός ειδικού αντικειμενικού σκοπού. Η αυτοσυνείδηση του ανθρώπου οδηγεί πάλι σε κάτι ακόμη ευρύτερο, στη συνείδηση του μεγάλου πλανητικού Πνεύματος, η οποία θα μπορούσε ν’ αποδοθεί καλύτερα με τον όρο “ομαδική συνείδηση”. Καθώς προχωρεί η εξέλιξη ο άνθρωπος θα περάσει απ’ το στάδιο της αυτοσυνείδησης, στο οποίο όλοι βρισκόμαστε τώρα, σε μια αντίληψη εκείνου που νοείται με τον όρο ομαδική συνείδηση, κάτι που είναι πρακτικά άγνωστο προς το παρόν, εκτός σαν κάποιο όμορφο ιδανικό κι ένα όνειρο που ίσως υλοποιηθεί κάποτε στο μέλλον. Η ομαδική συνείδηση με τη σειρά της θα οδηγήσει λογικά σ’ εκείνο που από έλλειψη καλύτερου όρου ονομάζουμε Θεϊκή συνείδηση, μολονότι αποδοκιμάζω τη χρήση της λέξης θεϊκός επειδή προκαλεί πολλές διενέξεις ανάμεσα στους διάφορους στοχαστές της ανθρώπινης οικογένειας. Αυτές οι διενέξεις οφείλονται κυρίως σε διαφορές στη φρασεολογία, στους όρους που χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν θεμελιώδεις ιδέες και στις ποικίλες οργανωτικές μεθόδους. Όταν, λόγου χάρη, ο επιστήμονας μιλά για δύναμη ή ενέργεια κι ο Χριστιανός μιλά για το Θεό κι ο Ινδουιστής χρησιμοποιεί κάτι ανάλογο προς τους όρους “Εγώ ειμί ο Ων” ή Εαυτός, αναφέρονται όλοι τους στη μία και την ίδια μεγάλη ζωή, αλλά χάνουν πολύ χρόνο στην προσπάθεια ν’ αποδείξουν τα λάθη των άλλων και να επιδείξουν την ακρίβεια της δικής τους ερμηνείας. Στη συνέχεια είδαμε ότι η ατομική εξέλιξη, μιλώντας γενικά, θα μπορούσε να διαιρεθεί σε δύο τμήματα ή στάδια· το ένα στάδιο το ονομάσαμε ατομικό και το άλλο, από έλλειψη καλύτερου όρου, ραδιενεργό. Το ατομικό στάδιο είναι εκείνο στο οποίο το άτομο διάγει τη δική του εγωκεντρική ζωή, ενδιαφέρεται ολοκληρωτικά με τη δική του ανέλιξη και με τα αποτελέσματα των επαφών που πραγματοποιεί. Καθώς η εξέλιξη προχωρεί, γίνεται πρόδηλο ότι το άτομο αρχίζει ν’ αντιδρά με τον καιρό σε μια μεγαλύτερη ζωή έξω απ’ το ίδιο και μ’ αυτό έχουμε μια περίοδο ανάλογη προς το μορφοδομητικό στάδιο όπου αυτά τα άτομα της ουσίας έλκονται από ένα μεγαλύτερο φορτίο ενέργειας, ή θετικής ηλεκτρικής δύναμης (αν έτσι θέλετε να την ονομάσετε) η οποία τα σύρει ή τα έλκει προς αυτήν και δομεί απ’ αυτά μια μορφή· τότε αυτά τα άτομα της ουσίας καθίστανται με τη σειρά τους ηλεκτρόνια. Διαπιστώσαμε κατόπιν ότι στη δική μας περίπτωση, όπως και στην περίπτωση κάθε αυτοσυνείδητης μονάδας, ακολουθείται η ίδια διαδικασία κι ότι διαθέτουμε μια κεντρική ζωή που συγκρατεί μέσα στη σφαίρα επιρροής της τα άτομα που απαρτίζουν τα διάφορα σώματα, το νοητικό, το συναισθηματικό και το φυσικό· ότι εκδηλωνόμαστε, κινούμαστε, διάγουμε τη ζωή μας και πραγματώνουμε τους σκοπούς μας προσελκύοντας τα άτομα της ουσίας

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

που επαρκούν για τις ανάγκες μας και δια των οποίων μπορούμε ν’ αποκαταστήσουμε τις απαραίτητες επαφές. Τα άτομα αυτά αποτελούν για μας, την κεντρική ζωή, ό,τι και τα ηλεκτρόνια για το κεντρικό θετικό φορτίο στο άτομο της ουσίας. Έπειτα είδαμε πως αν αυτό αληθεύει, πως υπάρχει δηλαδή ένα εγωκεντρικό στάδιο ή μια καθαρά ατομική περίοδος για το άτομο και για το ανθρώπινο άτομο, τότε και για το άτομο του πλανήτη που ενοικείται από την κεντρική πνευματική του ζωή, θα μπορούσαμε να προδικάσουμε λογικά μια παρόμοια κατάσταση. Έτσι οδηγηθήκαμε στο χώρο της εικασίας. Κατόπιν εξετάσαμε κατά πόσο όλα όσα συμβαίνουν στον πλανήτη μας οφείλονται στην εγωκεντρική κατάσταση της Οντότητας που πραγματώνει τους σκοπούς Της διαμέσου του. Τελικά προωθήσαμε την ίδια ιδέα σε σχέση με το καθαυτό ηλιακό σύστημα. Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην εξέταση του δεύτερου σταδίου, του ραδιενεργού, που τα τελευταία είκοσι χρόνια μελετούν οι επιστήμονες αναφορικά με το άτομο της χημείας και της φυσικής· είδαμε ότι υφίσταται μια ανάλογη κατάσταση στην εξέλιξη του ανθρώπινου ατόμου κι ότι υπάρχει μια προγενέστερη περίοδος που παραλληλίζεται με το ατομικό στάδιο στο οποίο ο άνθρωπος είναι σαφώς ιδιοτελής, τελείως εγωκεντρικός και αδιαφορεί για την ευημερία της ομάδας όπου ανήκει. Το τελευταίο αυτό στάδιο είναι εμφανές στο σημερινό κόσμο. Ένα μεγάλο ποσοστό της ανθρώπινης οικογένειας βρίσκεται στο ατομικό στάδιο, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτό είναι αναγκαίο και προστατευτικό· το διαβαίνει κάθε μονάδα της ανθρώπινης οικογένειας στη διαδικασία της εξεύρεσης της θέσης της μέσα στον όμιλο και της επιτρέπει ν’ αναπτύξει κάτι πολύτιμο που θα προσφέρει στον όμιλο εισερχόμενη στο δεύτερο στάδιο. Στο σημερινό κόσμο υπάρχουν επίσης μονάδες της ανθρώπινης οικογένειας που εισέρχονται στο δεύτερο στάδιο, καθίστανται ραδιενεργές και μαγνητικές, επηρεάζουν άλλες μορφές κι αποκτούν ομαδική συνείδηση· περνούν απ’ το στάδιο του “Εγώ ειμί” στην αντίληψη του “Εγώ ειμί ο”· η ζωή κι ο σκοπός της μεγάλης Οντότητας του σώματος της Οποίας αποτελούν μέρος, αρχίζουν να γίνονται γνωστά σ’ αυτούς· αποκτούν επίγνωση του σκοπού που βρίσκεται πίσω από τη ζωή του πλανητικού Πνεύματος το Οποίο αποτελεί την υποκειμενική ώση πίσω απ’ την αντικειμενική εκδήλωση στη γη μας. Αρχίζουν να συνεργάζονται με τα σχέδια Του, να εργάζονται για τη βελτίωση της ομάδας τους· και η διαφορά τους με τα άλλα άτομα της ανθρώπινης οικογένειας έγκειται στο ότι τώρα διαθέτουν ομαδική συνείδηση, έναν πλατύτερο ορίζοντα, μια ομαδική αναγνώριση κι έναν ευρύτερο σκοπό. Ταυτόχρονα δε χάνουν την αυτοσυνείδησή τους, ούτε την ατομική τους ταυτότητα και παραμένει η δική τους σφαιροειδής ζωή, αλλά δεν καταναλώνουν το σύνολο της δύναμης και της ενέργειας που ρέει μέσα απ’ αυτούς στην πραγμάτωση των δικών τους σχεδίων, παρά σε μια νοήμονα συνεργασία με τη μεγαλύτερη Ζωή της οποίας αποτελούν μέρος. Τέτοιοι άνθρωποι είναι λίγοι και διάσπαρτοι, αλλά όταν αυξηθούν σε αριθμό, τότε θα μπορέσουμε να προσδοκούμε κάποια αλλαγή στις παγκόσμιες συνθήκες καθώς και την έλευση εκείνου του καιρού στον οποίο αναφέρεται ο Απ. Παύλος όταν λέει: “Ίνα μη ή

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

σχίσμα εν τω σώματι, αλλά το αυτό υπέρ αλλήλων μεριμνώσι τα μέλη· και είτε πάσχει έν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη, είτε δοξάζεται έν μέλος, συγχαίρει πάντα τα μέλη… ο δε αυτός έστι Θεός, ο ενεργών τα πάντα εν πάσιν. Διαιρέσεις δε χαρισμάτων εισί, το δε αυτό Πνεύμα· και διαιρέσεις διακονιών εισί, και ο αυτός Κύριος”. Όταν όλοι έχουμε ομαδική συνείδηση, επίγνωση του σκοπού που βρίσκεται πίσω απ’ την εκδήλωση στον πλανήτη μας και είμαστε συνειδητά δραστήριοι και δαπανούμε όλη μας την ενέργεια στην πραγμάτωση των ομαδικών σχεδίων, θα έχουμε ό,τι οι Χριστιανοί ονομάζουν “χιλιετία”. Εφόσον λοιπόν έχουμε τα δύο αυτά στάδια στην εξέλιξη του ατόμου της ουσίας και του ανθρώπινου ατόμου κι εφόσον αυτά αποτελούν τη βάση κάθε μελλοντικής ανάπτυξης, θα έχουμε και στο πλανητικό άτομο τα ίδια αυτά στάδια, δηλαδή εκείνο στο οποίο η πλανητική Ζωή απεργάζεται τα δικά Της σχέδια κι ένα μεταγενέστερο στο οποίο συντάσσεται με τα μεγαλύτερα σχέδια της Ζωής που εμψυχώνει το ηλιακό σύστημα. Επειδή, όπως καταλαβαίνετε δεν έχω πάρει ποτέ συνέντευξη απ’ το πλανητικό Πνεύμα, δεν είμαι σε θέση να σας πω κατά πόσο συνεργάζεται ήδη με τους σκοπούς του ηλιακού Λόγου· αλλά ίσως μπορούσαμε ν’ αποκτήσουμε κάποια ιδέα του γενικού σκοπού μελετώντας τη φυλετική εξέλιξη και την ανάπτυξη των μεγάλων διεθνών σχεδίων στον πλανήτη. Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη πως μολονότι εμείς οι άνθρωποι αυτοθεωρούμαστε σαν η ύψιστη και μέγιστη εκδήλωση πάνω στον πλανήτη, ίσως να υπάρχουν κι άλλες εξελίξεις δια των οποίων να εργάζεται η κεντρική Ζωή, για τις οποίες δε γνωρίζουμε το παραμικρό. Δε θα πρέπει να μελετούμε μόνο τον άνθρωπο, αλλά να εξετάζουμε και την αγγελική εξέλιξη ή τη ντεβαϊκή όπως αποκαλείται απ’ τους Ινδουιστές. Αυτό μας διανοίγει ένα απέραντο πεδίο μελετών και υποθέσεων. Θα μπορούσαμε επίσης να υποθέσουμε την ύπαρξη ανάλογων σταδίων στο ηλιακό σύστημα. Θ’ ανακαλύψουμε κατά πάσα πιθανότητα ότι η μεγάλη Ζωή που εμψυχώνει ολόκληρο το ηλιακό σύστημα, η μεγάλη Οντότητα που το χρησιμοποιεί για την πραγμάτωση ενός συγκεκριμένου σκοπού, το ενεργοποιεί μέσω των μεγάλων αυτών κέντρων δύναμης που ονομάζουμε πλανητικά άτομα· ότι τα κέντρα αυτά με τη σειρά τους εργάζονται μέσω μικρότερων κέντρων ή ομάδων, διοχετεύοντας την ενέργειά τους μέσω ομάδων από ανθρώπινα άτομα στα διάφορα βασίλεια της φύσης και φτάνοντας έτσι μέχρι το μικρό άτομο της ουσίας, το οποίο με τη σειρά του αντανακλά ολόκληρο το ηλιακό σύστημα. Αυτό το ζήτημα της ατομικής ζωής, αν το σκεφθούμε, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και μας οδηγεί σε πολλαπλές εικασίες. Ένα απ’ τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος που αποκαλύπτει, είναι η προσήκουσα συσχέτιση και η στενή αλληλενέργεια των κάθε είδους ατόμων καθώς και η διαποτίζουσα τα πάντα ενότητα που πρέπει τελικά ν’ αναγνωρισθεί. Εφόσον διαπιστώσαμε ότι στην εξέλιξη των ατόμων κάθε είδους έρχεται ένα στάδιο όπου αισθάνονται κι αναζητούν τη θέση τους μέσα στην ομάδα κι από θετικά καθίστανται αρνητικά σε σχέση με κάποια μεγαλύτερη ζωή κι εφόσον αληθεύει πως σ’ όλες αυτές τις εκδηλώσεις της συνείδησης υφίσταται ένα στάδιο αυτοσυνείδησης κι ένα στάδιο ομαδικής συνείδησης, δε θα ήταν άραγε λογικό και πιθανό ύστερα απ’ όλα αυτά, να υποθέσουμε πως και το ηλιακό μας

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

σύστημα αποτελεί ένα άτομο μέσα σ’ ένα μεγαλύτερο όλο; Δε θα μπορούσε άραγε να υπάρχει και για το ηλιακό μας σύστημα καθώς και για τον ηλιακό μας Λόγο μια μεγαλύτερη κεντρική ζωή προς την οποία να έλκεται βαθμιαία το εμψυχώνον Πνεύμα της ηλιακής σφαίρας και προς τη συνείδηση της Οποίας να τείνει η Θεότητά μας; Υπάρχουν άραγε πουθενά ενδείξεις μιας παρόμοιας ελκτικής δύναμης ή στόχου; Μήπως υπάρχουν μεγαλύτερες σφαίρες ηλιακής ζωής έξω απ’ το σύστημά μας που να έχουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα πάνω του; Αυτό ίσως αποτελεί μόνο μια εικασία, ωστόσο υπάρχουν και τα ενδιαφέροντα σημεία. Αν μελετήσουμε βιβλία αστρονομίας και επιδιώξουμε να εξακριβώσουμε αν ισχυρίζονται το ίδιο και οι αστρονόμοι, θα αντιμετωπίσουμε ένα πλήθος από αντικρουόμενες γνώμες· θα διαπιστώσουμε πως μερικοί αστρονόμοι ισχυρίζονται ότι μέσα στις Πλειάδες βρίσκεται ένα κεντρικό σημείο γύρω απ’ το οποίο περιστρέφεται το ηλιακό μας σύστημα· άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι στον αστερισμό του Ηρακλή βρίσκεται το σημείο της μαγνητικής έλξης αναφορικά με το ηλιακό μας σύστημα. Απ’ την άλλη μεριά θα διαπιστώσουμε πως αυτό είναι σαφώς αντιφατικό. Θα συναντήσουμε μερικούς αστρονόμους που μιλούν για “παρέκκλιση αστέρων” και ισχυρίζονται πως η παρέκκλιση ή η ροπή ορισμένων άστρων έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση· άλλοι πάλι αντιλέγουν πως οι αποστάσεις είναι τόσο τεράστιες ώστε είναι αδύνατο να προσδιορισθεί κατά πόσο ορισμένα συστήματα ακολουθούν μια δεδομένη τροχιά ή όχι. Ωστόσο αν ανατρέξουμε σε κάποια αρχαία βιβλία, αυτά που αποκαλούμε μυθολογίες (και σαν μύθος μπορεί να ορισθεί εκείνο που κρύβει μια μεγάλη αλήθεια ωσότου γίνουμε ικανοί να την κατανοήσουμε) κι αν μελετήσουμε τα αρχαία βιβλία της Ανατολής, θα διαπιστώσουμε πως σ’ όλα αναφέρονται δύο ή τρεις αστερισμοί που θεωρούνται ότι έχουν μια ιδιάζουσα στενή σχέση με το ηλιακό μας σύστημα. Γι’ αυτές τις απόψεις οι σύγχρονοι αστρονόμοι διατηρούν ακόμη μια αγνωστικιστική στάση που απ’ τη σκοπιά της υλιστικής επιστήμης είναι ορθή. Εκείνο που επιζητώ να τονίσω εδώ είναι πως ένα θέμα που διχάζει επιστήμονες κι αστρονόμους και αποτελεί αντικείμενο διαμάχης και στο οποίο τα βιβλία της Ανατολής αναφέρονται με σαφήνεια, πρέπει να έχει πραγματικά κάποια βάση και να εκπροσωπεί πιθανόν μια όψη της αλήθειας. Εισηγούμαι προσωπικά εδώ πως αυτή η όψη της αλήθειας δε θα εξευρεθεί πάνω σε γραμμές φυσικής ερμηνείας αλλά πάνω σε γραμμές συνείδησης· πως είναι η ψυχική εξέλιξη η οποία προωθείται σ’ όλα τα άτομα (χρησιμοποιώντας τη λέξη ‘ψυχικός’ με την έννοια της υποκειμενικής συνείδησης) εκείνη που υπαινίσσονται αυτά τα βιβλία καθόσον τονίζεται η αποκρυφιστική μας σχέση με άλλα ηλιακά συστήματα. Εδώ ίσως βρίσκεται η αλήθεια. Η υποκειμενική ζωή ίσως είναι μία· ίσως είναι μία και η ενέργεια που τα διατρέχει· αλλά στη φυσική μορφή υφίσταται διαφοροποίηση. Ίσως στην εξέλιξη της νοημοσύνης, στην εκδήλωση της αγάπης ή της ομαδικής συνείδησης και στην ανάπτυξη της θέλησης ή σκοπού να υφίσταται η ενότητα, η μοναδικότητα της υποκειμενικής ζωής και η τελική αναγνώριση πως μέσα στη μορφή και μόνο στη μορφή ενυπάρχει ο χωρισμός και η διαφοροποίηση. Τα αρχαία βιβλία της Ανατολής καθώς πραγματεύονται αυτό το θέμα τονίζουν ότι

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

τα επτά άστρα της Μεγάλης Άρκτου, τα επτά άστρα των Πλειάδων και ο ήλιος Σείριος συνδέονται στενά με το ηλιακό μας σύστημα κι ότι διατηρούν μια οικεία ψυχική μαγνητική σχέση με τον ηλιακό μας Λόγο. Είδαμε ότι στόχος του ατόμου της ουσίας είναι η αυτοσυνείδηση· κι ότι για την Οντότητα που ανελίσσεται μέσω ενός πλανήτη, στόχος μπορεί να είναι η Θεϊκή συνείδηση. Κι όταν φτάσουμε πια να εξετάσουμε τον ηλιακό Λόγο οι λέξεις είναι ανεπαρκείς, ωστόσο και για Αυτόν θα πρέπει να υπάρχει κάποιος στόχος. Μπορείτε αν θέλετε να τον αποκαλέσετε Απόλυτη Συνείδηση. Ας το διευκρινίσουμε πάλι. Μας έχει ειπωθεί πως το σώμα μας απαρτίζεται από μια πολλαπλότητα μικρών ζωών ή κυττάρων ή ατόμων που το καθένα τους διαθέτει μια ατομική συνείδηση. Αυτή συνιστά την αυτοσυνείδησή του. Η συνείδηση του φυσικού σώματος, θεωρούμενου σαν συνόλου, θα μπορούσε να θεωρηθεί απ’ τη σκοπιά του ατόμου σαν η ομαδική του συνείδηση. Κατόπιν έχουμε τη συνείδηση του ανθρώπου, του στοχαστή. Είναι εκείνος που ενεργοποιεί το σώμα και το προσαρμόζει στη βούλησή του – που για τα άτομα του σώματος είναι ανάλογη με ό,τι θα αποκαλούσαμε Θεϊκή συνείδηση. Η αυτοσυνείδηση μας είναι τόσο απομακρυσμένη από εκείνη του ατόμου όσο κι η συνείδηση του ηλιακού Λόγου απ’ τη δική μας. Δε θα ήταν άραγε δυνατό αυτή η συνείδηση του ηλιακού Λόγου να θεωρηθεί για τα άτομα του σώματός μας σαν Απόλυτη Συνείδηση; Η σκέψη αυτή μπορεί να επεκταθεί στο ανθρώπινο άτομο και στο πλανητικό άτομο και μπορούμε περαιτέρω να προδικάσουμε πως ο ηλιακός Λόγος τείνει σε μια συνείδηση πέρα απ’ Αυτόν, ανάλογη προς εκείνη που εκτείνεται ανάμεσα στα άτομα του σώματός μας και σ’ Εκείνον. Εδώ μας διανοίγεται μια εκπληκτική προοπτική. Είναι από μόνη της ενθαρρυντική· γιατί αν μελετήσουμε προσεκτικά το κύτταρο του φυσικού σώματος κι αν αναλογισθούμε τη μακρά πορεία που διανύθηκε ανάμεσα στη συνείδησή του και σ’ εκείνη που ο άνθρωπος θεωρεί τώρα δική του, θα έχουμε την επαγγελία και την ελπίδα κάποιας μελλοντικής επίτευξης και το κίνητρο για να εμμείνουμε στην προσπάθειά μας. Τα παλιά βιβλία της Ανατολής κράτησαν κρυφή για πολλούς αιώνες την αλήθεια, μεγάλο μέρος της οποίας μόλις τώρα αρχίζει να ενσταλάζεται στη συνείδηση του Δυτικού. Αναφέρθηκαν στη ραδιενέργεια της ύλης πριν χιλιάδες χρόνια κι έτσι ίσως να υπάρχει ίση δόση αλήθειας και στις διδαχές τους για τους αστερισμούς. Ίσως ακόμη στα αστέρια που φαίνονται στα βάθη του ουρανού και στη ζωή που ανελίσσεται μέσα τους να υπάρχει ο αντικειμενικός σκοπός του ηλιακού μας Λόγου καθώς και οι επιδράσεις που κατευθύνονται σ’ αυτόν, προσελκύοντάς τον και καθιστώντας τον στον κατάλληλο χρόνο ραδιενεργό. Στα βιβλία της Ανατολής αναφέρεται ότι στον ήλιο Σείριο βρίσκεται η πηγή της σοφίας κι ότι η επίδραση ή η ενέργεια της αγάπης αναβλύζει από εκεί. Αναφέρεται ακόμη πως υπάρχει ένας αστερισμός που συνδέεται στενότερα με τον ηλιακό μας Λόγο, επειδή ο τελευταίος δεν έχει ακόμη εξελιχθεί επαρκώς ώστε να μπορεί ν’ ανταποκρίνεται πλήρως στο Σείριο, όμως μπορεί ν’ ανταποκρίνεται στην επίδραση των επτά αδελφών, των Πλειάδων. Αυτή η ομάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Αν ανατρέξουμε στα λεξικά και αναζητήσουμε τη λέξη

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

“ηλεκτρισμός”, θα βρούμε πως πιθανόν να προέρχεται απ’ το άστρο Ηλέκτρα, μια απ’ τις επτά αδελφές που μερικοί υποθέτουν πως είναι η χαμένη μικρή Πλειάδα. Οι δάσκαλοι της Ανατολής ισχυρίζονται ότι στο μυστήριο του ηλεκτρισμού κρύβεται όλη η γνώση κι ότι με την εξιχνίασή του θα γνωρίσουμε όλα όσα μπορούν να γίνουν γνωστά. Αδυνατούμε να πούμε ποια είναι η σχέση των Πλειάδων με το ηλιακό μας σύστημα, αλλά ακόμη και η Χριστιανική Βίβλος μας την αναγνωρίζει και ο Ιώβ μιλά για “τας γλυκείας επιρροάς της Πλειάδος”, ενώ κάποιες Γραφές της Ανατολής βεβαιώνουν ότι η σύνδεση επιτελείται με ήχο ή κραδασμό. Ίσως οι Πλειάδες ν’ αποτελούν την πηγή της ατομικής ζωής του Λόγου μας, της όψης της ενεργού νοημοσύνης, εκείνης που πρώτη αναπτύχθηκε και την οποία μπορούμε ν’ αποκαλέσουμε ηλεκτρική ύλη. Υπάρχει ακόμη η Μεγάλη Άρκτος. Πολλά ενδιαφέροντα λέγονται στα Ανατολίτικα κείμενα για τη σχέση της Μεγάλης Άρκτου με τις Πλειάδες. Οι επτά αδελφές αναφέρεται πως είναι οι επτά σύζυγοι των επτά αστέρων της Μεγάλης Άρκτου. Ποια μπορεί άραγε να είναι η αλήθεια πίσω απ’ αυτό το μύθο; Αν οι Πλειάδες αποτελούν την πηγή της ηλεκτρικής εκδήλωσης, της όψης της ενεργού νοημοσύνης του ηλιακού συστήματος και η ενέργειά τους είναι εκείνη που εμψυχώνει όλη την ύλη, πιθανόν τότε να εκπροσωπούν την αρνητική όψη της οποίας το πολικό αντίθετο ή η θετική όψη είναι οι επτά σύζυγοί τους, τα επτά αστέρια της Μεγάλης Άρκτου. Ίσως η ένωση αυτών των δύο να συνιστά εκείνο που δημιουργεί το ηλιακό μας σύστημα. Ίσως οι δύο αυτοί τύποι ενέργειας, των Πλειάδων και της Μεγάλης Άρκτου, να σμίγουν και με την ένωσή τους να παράγουν εκείνο το αστραποβόλημα των ουρανών το οποίο θεωρούμε σαν ηλιακό μας σύστημα. Η σχέση των δύο αυτών αστερισμών ή μάλλον η υποκειμενική τους συνάφεια πρέπει σίγουρα να έχει κάποια αληθινή βάση, αλλιώς δε θα την υπαινίσσονταν οι διάφορες μυθολογίες. Πρέπει να υπάρχει κάτι που τους συνδέει με το ηλιακό μας σύστημα μέσα απ’ τους μυριάδες άλλους αστερισμούς. Αλλά όταν προσπαθούμε να προσδώσουμε μια καθαρά φυσική ερμηνεία, παραστρατούμε. Αν όμως επεξεργασθούμε αυτή τη σύνδεση πάνω στις γραμμές της υποκειμενικής ζωής και τη συσχετίσουμε με την ενέργεια, την ποιότητα ή τη δύναμη, ενδέχεται να εντοπίσουμε την αλήθεια και ν’ ανακαλύψουμε ένα μέρος απ’ την πραγματικότητα που υποκρύπτεται σ’ εκείνο που επιφανειακά φαίνεται να είναι ένας ανόητος μύθος. Καθετί που διευρύνει τους ορίζοντές μας και μας επιτρέπει ν’ αποκτήσουμε ένα πλατύτερο όραμα καθώς και μια σαφέστερη άποψη της πορείας της εξελικτικής διαδικασίας, είναι πολύτιμο, όχι επειδή η συσσώρευση εξακριβωμένων γεγονότων έχει κάποια αξία, αλλά εξαιτίας εκείνου που επιτελείται μέσα μας· η ικανότητα να σκεπτόμαστε με πλατύτερους και ευρύτερους όρους αυξάνεται· αποκτούμε τη δυνατότητα να υπερβαίνουμε την εγωκεντρική μας άποψη και να περιλαμβάνουμε στη συνείδησή μας όψεις διαφορετικές από τη δική μας. Ενεργώντας έτσι αναπτύσσουμε ομαδική συνείδηση και θ’ αντιληφθούμε τελικά ότι τα φαινομενικά εκπληκτικά γεγονότα που προκάλεσαν διαμάχες και θανάτους στη διάρκεια των αιώνων και που θεωρήθηκαν σαν

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ολόκληρη η αλήθεια, δεν είναι παρά κλάσματα ενός σχεδίου και απειροελάχιστα τμήματα ενός γιγαντιαίου συνόλου. Ίσως λοιπόν, επανερχόμενοι στα γήινα κι αναλογιζόμενοι τα πράγματα που τώρα μας ενδιαφέρουν και θεωρούμε τόσο σημαντικά, να διαπιστώσουμε πόσο λαθεμένα είναι σε σχέση με την προγενέστερη κατανόησή μας. Τα δεδομένα εξάλλου δεν έχουν σημασία· τα δεδομένα του περασμένου αιώνα δεν είναι πια βάσιμα και οι επιστήμονες του επόμενου αιώνα μπορεί να γελούν για τους δογματικούς ισχυρισμούς μας και ν’ αναρωτιούνται πώς ήταν δυνατό να θεωρούμε την ύλη με τον τωρινό τρόπο. Είναι η ανάπτυξη της ζωής και η σχέση της με το περιβάλλον εκείνο που πραγματικά έχει σημασία· και πάνω απ’ όλα η επίδραση που ασκούμε σ’ εκείνους με τους οποίους συνδεόμαστε καθώς και το έργο που εκτελούμε και επηρεάζει προς το καλύτερο ή το χειρότερο την ομάδα στην οποία ανήκουμε. Κλείνοντας αυτή τη σειρά των διαλέξεων δεν μπορώ παρά ν’ αναφερθώ πάλι στον Απ. Παύλο που λέει: “Λογίζομαι γαρ ότι ουκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν αποκαλυφθήναι εις ημάς… τη γαρ ελπίδι εσώθημεν… πέπεισμαι γαρ ότι ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε αρχαί ούτε δυνάμεις ούτε ενεστώτα ούτε μέλλοντα ούτε ύψωμα ούτε βάθος ούτε τις κτίσις ετέρα δυνήσεται ημάς χωρίσαι από της αγάπης του Θεού”.

Εκγύμναση για τη μαθητεία στη νέα επoχή παρέχεται από τη Σχoλή Αρκέην. Oι αρχές της Πρoαιώνιας Σoφίας παρoυσιάζoνται μέσα από εσωτερικό διαλoγισμό, μελέτη και υπηρεσία σαν ένας τρόπoς ζωής.

Για πληρoφoρίες γράψτε στoυς εκδότες.

Το βιβλίο αυτό παρέχει μια σαφή βάση στον αποκρυφιστή για τη μελέτη της συνείδησης σε βάθος καθώς και σε ορθή σχέση με το πρότυπο της ζωής του σύμπαντος. Το “άτομο” προβάλλει σαν ένα μικροσκοπικό αλλά τέλειο πανομοιότυπο της ενεργειακής δομής που είναι κοινή σ’ όλες τις μορφές ζωής – κοσμικές, πλανητικές, ανθρώπινες και υπανθρώπινες. Παρουσιάζονται ταξινομήσεις και συνάφειες, όπως υφίστανται σε μικρή ή σε τεράστια κλίμακα μέσα στην εξελικτική διαδικασία, καθώς και τα αποτελέσματα της ενεργειακής αλληλεπίδρασης σ’ ολόκληρη τη διάρθρωση της συνείδησης.

ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ