09_Από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά by group24

ΑΠΟ ΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΟ ΓΟΛΓΟΘΑ

ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ Μύηση, Ανθρώπινη και Ηλιακή Επιστολές επί του Αποκρυφιστικού Διαλογισμού Η Συνείδηση του Ατόμου Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός Το Φως της Ψυχής Η Ψυχή και ο Μηχανισμός της Από τη Διανόηση στην Ενόραση Πραγματεία επί της Λευκής Μαγείας Από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος Ι Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος ΙΙ Τα Προβλήματα της Ανθρωπότητας Η Επανεμφάνιση του Χριστού Το Πεπρωμένο των Εθνών Γοητεία: Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα Τηλεπάθεια και ο Αιθερικός Φορέας Η Ατελείωτη Αυτοβιογραφία Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή Η Εξωτερίκευση της Ιεραρχίας Πραγματεία επί των Επτά Ακτίνων: Τόμος Ι – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙ – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙΙ – Εσωτερική Αστρολογία Τόμος IV – Εσωτερική Θεραπευτική Tόμος V – Oι Ακτίνες και οι Μυήσεις

ΑΠΟ ΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΟ ΓΟΛΓΟΘΑ Οι Μυήσεις του Ιησού

υπό ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ

LUCIS PUBLISHING COMPANY 113 University Place, 11th Floor P.O. Box 722 Cooper Station New York, N.Y. U.S.A. 10276 LUCIS PRESS LTD. Suite 54 3 Whitehall Court London SW1A 2EF U.K.

Πρώτη Αγγλική Έκδοση, 1937 Τρίτη Αγγλική Έκδοση, 1968 Έκτη Αγγλική Έκδοση, 1976

Η έκδοση αυτού του βιβλίου χρηματοδοτήθηκε από το Κεφάλαιο των Βιβλίων του Θιβετανού, που συστάθηκε για τη συνεχή διάδοση της διδασκαλίας του Θιβετανού και της Αλίκης Α. Μπέϊλη. Αυτό το κεφάλαιο ελέγχεται από τη Lucis Trust, που είναι ένα πνευματικό, εκπαιδευτικό ίδρυμα, απαλλαγμένο φορολογίας. Η Lucis Press Ltd. είναι μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που ανήκει στη Lucis Trust. Για το βιβλίο αυτό δεν πληρώνονται συγγραφικά δικαιώματα.

Το βιβλίο αυτό έχει επίσης εκδοθεί στα Ισπανικά, Γαλλικά, Ολλανδικά, Γερμανικά και Ελληνικά. Η μετάφρασή του σε άλλες γλώσσες συνεχίζεται. Η πρώτη μετάφρασή του στα Ελληνικά έγινε το 1976.

Τίτλος πρωτοτύπου: «From Bethlehem to Calvary», by Alice A. Bailey Lucis Press Ltd., London 1976

ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ

Μ. VICTOR FOX ΜΕ ΕΥΓΝΩΜΟΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΝΟΟΥΣΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ Από την εστία του Φωτός μέσα από τη Διάνοια του Θεού Ας διαχυθεί φως μέσα στις διάνοιες των ανθρώπων. Το Φως ας κατέλθει στη Γη. Από την εστία της Αγάπης μέσα από την Καρδιά του Θεού Ας διαχυθεί αγάπη μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Είθε ο Χριστός να γυρίσει στη Γη. Από το κέντρο όπου η Θέληση του Θεού είναι γνωστή O σκοπός ας καθοδηγεί τις μικρές θελήσεις των ανθρώπων – O σκοπός που οι Διδάσκαλοι γνωρίζουν και υπηρετούν. Από το κέντρο που ονομάζουμε φυλή των ανθρώπων Το Σχέδιο της Αγάπης και του Φωτός ας πραγματοποιηθεί Και είθε να σφραγίσει την πύλη του κακού. Το Φως, η Αγάπη και η Δύναμη ας αποκαταστήσουν το Σχέδιο πάνω στη Γη.

«Η παραπάνω Επίκληση ή Προσευχή δεν ανήκει σε κάποιο πρόσωπο ή όμιλο, αλλά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το κάλλος και η ισχύς της Επίκλησης αυτής βρίσκονται στην απλότητά της και στην έκφραση από μέρους της ορισμένων κεντρικών αληθειών τις οποίες αποδέχονται ενδόμυχα και φυσικά όλοι οι άνθρωποι – την αλήθεια για την ύπαρξη μιας θεμελιώδους Νοημοσύνης στην οποία προσδίδουμε αόριστα το όνομα Θεός· την αλήθεια ότι πίσω από όλη την εξωτερική φαινομενικότητα, κινητήρια δύναμη του σύμπαντος είναι η Αγάπη· την αλήθεια ότι ήρθε στη γη μια μεγάλη Ατομικότητα – που ονομάστηκε από τους Χριστιανούς, Χριστός – και ενσωμάτωσε αυτή την αγάπη ώστε να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε· την αλήθεια ότι τόσο η αγάπη όσο και η νοημοσύνη είναι αποτελέσματα εκείνου που αποκαλούμε Θέληση του Θεού· και τέλος, την αυταπόδεικτη αλήθεια ότι μόνο μέσω της ίδιας της ανθρωπότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί το Θείο Σχέδιο.» ALICE A. BAILEY

ΠΡOΛOΓOΣ

βιβλίο αυτό εκδίδεται με την ειλικρινή ευχή να αποβεί πλήρως εποικοδομητικό και να οδηγήσει στην εμβάθυνση της πίστης μας στον Χριστό και σε μια πλατύτερη αναγνώριση του έργου που ήρθε να εγκαινιάσει. Πολλά χρόνια εργασίας σαν ευαγγελιστής και σαν δάσκαλος στο πεδίο των Χριστιανικών αρχών και σ’ ένα δύσκολο κύκλο όπου αντιμετώπισα το πρόβλημα της σχέσης μου με τον Χριστό και το Χριστιανισμό, με οδήγησαν σε δύο σαφείς και καθαρές αναγνωρίσεις: πρώτο, η αναγνώριση της πραγματικότητας της Ατομικότητας του Χριστού και της Αποστολής Του· και δεύτερο, η αναγνώριση ότι η ανάπτυξη της Χριστικής Συνείδησης και της Χριστικής Φύσης στον άνθρωπο ατομικά και στη φυλή σαν σύνολο φέρνει μαζί της και τη λύση του προβλήματος του κόσμου μας. Επικροτώ εγκάρδια τα λόγια του Άρθουρ Βάιγκαλλ ο οποίος λέει: O

“Ωστόσο ο ιστορικός Ιησούς, διακρινόμενος απ’ το θεολογικό Ιησού, παραμένει ‘η οδός, η αλήθεια και η ζωή’· και είμαι βέβαιος ότι η συγκέντρωση στην ιστορική μορφή του Κυρίου μας και στη διδασκαλία Του μπορεί από μόνη της να εμπνεύσει σ’ αυτό τον εικοστό αιώνα τη θερμή εκείνη προσκόλληση και υπηρεσία η οποία στους προηγούμενους αιώνες μπορούσε να επιτευχθεί απ’ τον κοινό άνθρωπο με την ερμηνεία των θεολογικών δογμάτων, την απειλή της κόλασης και την τέλεση περίτεχνων τελετών και τυπικών.” 1

Το βασίλειο το Θεού βρίσκεται πλέον σε διαδικασία γοργού σχηματισμού, όπως μαρτυρούν όλοι όσοι έχουν μακρόπνοο οραματισμό και αντιλαμβάνονται τη γοργά αναδυόμενη ομορφιά και θειότητα του ανθρώπου. Περνάμε από τη μεταβατική περίοδο μεταξύ της παλιάς και της νέας εποχής και η αληθινή αποστολή του Χριστού, που τόσο βαθιά και συχνά συσκοτίσθηκε από τις θεολογικές περιπλοκές και αμφισβητήσεις, ενσωματώνει την επερχόμενη αποκάλυψη. Η ανάπτυξη της ανθρωπότητας εγγυάται την αναγνώριση του Χριστού και του έργου Του και τη συνειδητή συμμετοχή της στη βασιλεία του Θεού. Η συνειδητή εφέλκυση της Χριστικής Ζωής στην ανθρώπινη καρδιά κι η ταχεία μας ολοκλήρωση στη βασιλεία του Θεού είναι τα άμεσα έργα μπροστά μας που ενσωματώνουν την ευθύνη, την ευκαιρία και το πεπρωμένο μας. Τελειώνοντας θα ήθελα να προσφέρω τις ευγνώμονες ευχαριστίες μου στον κ. Ουίλλιαμ Κάμμινγκς και τον κ. Άλαν Μάρρεϋ για την πρόθυμη και νοήμονα βοήθεια που μου έδωσαν. Έκαναν εφικτό το γράψιμο αυτού του βιβλίου. ΑΛΙΚΗ Α. ΜΠΕΪΛΗ

Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, p. 16.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ................................................................13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ: Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ.............................................................35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ: Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ..........................................................73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ: Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ............................................107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ: Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ...............................................................................135 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ: Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ..................................................175 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ: Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ..................................................195

ΑΠΟ ΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΟ ΓΟΛΓΟΘΑ Από εκείνους που ζήτησαν τη φάτνη μου στη Βηθλεέμ Κι άκουσαν τη φωνή κι ακολούθησαν το αστέρι, Πόσοι άραγε βάδισαν μαζί μου στο Γολγοθά; Ήταν πολύ μακριά. Δόξα σκέπαζε κάποτε εκείνο το βρέφος στη φάτνη, Κι ελπίδα για τους ανθρώπους που πάλαιψαν με την απώλεια. Αλλά ελπίδα που εκπληρώθηκε με το αγκάθινο στεφάνι μου Και με το σταυρό μου. Αλήθεια ήταν το ξίφος μου και πόνος η απονομή Που χορήγησα σ’ όσους με ακολούθησαν, Ένα δεμένο όνο διάλεξα σαν άτι Για να καβαλήσω. Χάθηκε τότε η δόξα της Βηθλεέμ, Τα δώρα των Βασιλιάδων και των Μάγων της Ανατολής· Χάθηκαν τα πλήθη και μόνο δώδεκα Ήταν στο δείπνο. Ταπεινό ψωμί προσφέρθηκε στο ψηλό δώμα Όπου το κύπελλο της θλίψης πέρασε από χέρι σε χέρι Σημάδι της αγάπης μου για όλο το ανθρώπινο γένος Πάνω στη γη. Όταν προσευχόμουν μόνος στη Γεθσημανή Για ν’ απέλθει ένα πικρότερο κύπελλο, Δεν μπορέσατε ν’ αγρυπνήσετε μαζί μου λίγη ώρα Μέχρι την Αυγή! Τόσοι πολλοί ζήτησαν τη φάτνη μου στη Βηθλεέμ Ακούγοντας μια φωνή κι ακολουθώντας ένα αστέρι, Αλλά μόνο ο Σίμων βάδισε στο Γολγοθά – Ήταν πολύ μακριά. H. Le Gallienne

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤOΝΟΣ “Υπάρχει μια ανθρώπινη επιθυμία για το Θεό· αλλά υπάρχει επίσης μια Θεία επιθυμία για τον άνθρωπο. Ο Θεός είναι η υπέρτατη ιδέα, η υπέρτατη μέριμνα κι η υπέρτατη επιθυμία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι η υπέρτατη ιδέα, η υπέρτατη μέριμνα κι η υπέρτατη επιθυμία του Θεού. Το πρόβλημα του Θεού είναι ανθρώπινο πρόβλημα. Το πρόβλημα του ανθρώπου είναι Θείο πρόβλημα… Ο άνθρωπος είναι αντίγραφο του Θεού κι ο αγαπημένος Του από τον οποίο περιμένει την ανταπόδοση της αγάπης. Ο άνθρωπος είναι το άλλο πρόσωπο του Θείου μυστηρίου. Ο Θεός χρειάζεται τον άνθρωπο. Είναι θέληση του Θεού όχι μόνο να υπάρχει ο ίδιος, αλλά κι ο άνθρωπος, ο Αγαπών κι ο αγαπώμενος.” Karl Pfleger, Wrestlers with Christ, p. 236.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

σε διαδικασία διόδου από μια θρησκευτική εποχή σε άλλη. Οι σημερινές πνευματικές τάσεις γίνονται σταθερά σαφέστερες. Οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν ποτέ τόσο ανοιχτές στην πνευματική εντύπωση όσο αυτή την εποχή και η θύρα στο καθαυτό κέντρο της πραγματικότητας είναι ορθάνοιχτη. Παράλληλη όμως με τη σπουδαία αυτή ανάπτυξη υπάρχει μια τάση στην αντίθετη κατεύθυνση και οι υλιστικές φιλοσοφίες και οι δοξασίες της άρνησης επικρατούν όλο και περισσότερο. Σε πολλούς το όλο ζήτημα της αξίας της Χριστιανικής θρησκείας μένει να καθορισθεί. Ισχυρίζονται ότι ο Χριστιανισμός απέτυχε κι ότι ο άνθρωπος δε χρειάζεται την ιστορία του Ευαγγελίου με τα επακόλουθα της θειότητας και της παρόρμησης για υπηρεσία και θυσία. Είναι άραγε η αφήγηση του Ευαγγελίου ιστορικά αληθινή; Μήπως είναι ένας μυστικιστικός μύθος μεγάλης ομορφιάς και πραγματικής διδακτικής αξίας, αλλά χωρίς ζωτική σημασία για τους σημερινούς νοήμονες άνδρες και γυναίκες που περηφανεύονται για τις λογικές τους δυνάμεις και την ανεξαρτησία τους από τις αρχαίες νοητικές παγίδες και τις παλιές και σκονισμένες παραδόσεις; Ως προς την απεικονιζόμενη τελειότητα του χαρακτήρα του Χριστού δεν υπήρξε ποτέ αμφισβήτηση. Οι εχθροί του Χριστιανισμού παραδέχονται τη μοναδικότητά Του, τη βασική Του εμβρίθεια και κατανόηση της καρδιάς των ανθρώπων. Αναγνωρίζουν τη νοημοσύνη των ιδεών Του και τις υποστηρίζουν στις φιλοσοφίες τους. Οι αναπτύξεις που έφερε ο Μαραγκός της Ναζαρέτ στη δομή της ανθρώπινης ζωής, τα κοινωνικά και οικονομικά ιδεώδη Του και η ομορφιά του πολιτισμού που θα μπορούσε να θεμελιωθεί στην ηθική διδασκαλία της επί του Όρους Ομιλίας, τονίζονται συχνά από πολλούς που αρνούνται ν’ αναγνωρίσουν την αποστολή Του σαν έκφραση της θειότητας. Από την ορθολογιστική άποψη το ζήτημα της ιστορικής ακρίβειας της ζωής Του παραμένει ακόμη άλυτο παρότι η διδασκαλία Του για την Πατρότητα του Θεού και την αδελφότητα των ανθρώπων υποστηρίζεται από τις καλύτερες διάνοιες της φυλής. Όσοι μπορούν να κινηθούν στον κόσμο των ιδεών, της πίστης και της ζωντανής εμπειρίας μαρτυρούν τη θειότητά Του και το γεγονός ότι μπορεί να προσεγγισθεί. Αλλά μια τέτοια μαρτυρία αντιμετωπίζεται συχνά με ελαφρότητα σαν μυστικιστική, μάταιη κι αναπόδεικτη. Ωστόσο η ατομική πίστη δεν έχει αξία για κανέναν παρά για τον ίδιο τον πιστό, εκτός αν τείνει ν’ αυξάνει τη μαρτυρία μέχρι ν’ αποκτήσει τέτοιες διαστάσεις που γίνεται τελικά απόδειξη. Η επανάπαυση στην “οδό της πίστης” μπορεί να αποτελεί ΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ

ένδειξη ζωντανής εμπειρίας, αλλά μπορεί να είναι και μια μορφή αυτοϋπνωτισμού ή μια “οδός διαφυγής” απ’ τις δυσκολίες και τα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Η προσπάθεια να κατανοήσουμε, να πειραματισθούμε, να βιώσουμε και να εκφράσουμε ό,τι είναι γνωστό και πιστευτό, είναι συχνά πολύ δύσκολη για την πλειονότητα και τότε επαναπαυόμαστε στην πίστη που βασίζεται στη μαρτυρία όσων εμπιστευόμαστε, σαν ευκολότερη διαφυγή απ’ το αδιέξοδο. Το πρόβλημα της θρησκείας και το πρόβλημα του ορθόδοξου Χριστιανισμού δεν είναι το ίδιο πράγμα. Όσα βλέπουμε σήμερα γύρω μας σε απιστία κι επίκριση και άρνηση των λεγόμενων αληθειών μας, βασίζονται στο γεγονός ότι η θρησκεία αντικαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό απ’ το τυπικό και το δόγμα πήρε τη θέση της ζωντανής εμπειρίας. Η ζωντανή αυτή εμπειρία αποτελεί το βασικό τόνο αυτού του βιβλίου. Ένας άλλος ίσως λόγος που η ανθρωπότητα αυτή την εποχή πιστεύει τόσο λίγο ή αμφισβητεί ατυχώς ό,τι πιστεύει, μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι θεολόγοι προσπάθησαν ν’ άρουν το Χριστιανισμό απ’ τη θέση του στο σχήμα των πραγμάτων και παρέβλεψαν τη θέση του στη μεγάλη συνέχεια της θείας αποκάλυψης. Προσπάθησαν να τονίσουν τη μοναδικότητά του και να τον θεωρήσουν σαν μια απομονωμένη κι εντελώς χωριστή έκφραση πνευματικής θρησκείας. Έτσι κατέστρεψαν το υπόβαθρό του, μετακίνησαν τα θεμέλια του κι έκαναν δύσκολο για το σταθερά αναπτυσσόμενο νου του ανθρώπου να δεχθεί την παρουσίασή του. Όμως ο Άγιος Αυγουστίνος μας λέει ότι “εκείνο που ονομάζεται Χριστιανική θρησκεία υπήρχε μεταξύ των αρχαίων και ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει απ’ την αρχή της ανθρώπινης φυλής μέχρι που ήρθε ο Χριστός σε ενσάρκωση, οπότε η αληθινή θρησκεία που ήδη υπήρχε, άρχισε να ονομάζεται Χριστιανισμός”. 2 Η Σοφία που εκφράζει τη σχέση με το Θεό, οι κανόνες του δρόμου που οδηγούν τα περιπλανώμενα βήματά μας πίσω στον οίκο του Πατρός κι η διδασκαλία που φέρνει αποκάλυψη, υπήρχαν πάντα ανά τους αιώνες και είναι ταυτόσημα με ό,τι δίδαξε ο Χριστός. Αυτό το σώμα των εσώτερων αληθειών κι αυτός ο πλούτος της θείας γνώσης υπήρχαν από αμνημόνευτων χρόνων. Είναι η αλήθεια που αποκάλυψε ο Χριστός· αλλά έκανε περισσότερα απ’ αυτό. Αποκάλυψε με τον Εαυτό Του και με την ιστορία της ζωής Του τι μπορούσε να κάνει για τον άνθρωπο αυτή η σοφία και γνώση. Κατέδειξε με τον Εαυτό Του την πλήρη έκφραση της θειότητας κι έπειτα παρήγγειλε στους μαθητές Του να πορευθούν και να κάνουν το ίδιο. Στη συνέχεια της αποκάλυψης ο Χριστιανισμός εισέρχεται στον κύκλο της έκφρασης υπό τον ίδιο θείο νόμο που διέπει κάθε εκδήλωση – το Νόμο της Κυκλικής Εμφάνισης. Η αποκάλυψη αυτή περνά από τις φάσεις κάθε μορφικής εκδήλωσης ή εμφάνισης, έπειτα αύξησης κι ανάπτυξης και τελικά (όταν ο κύκλος πλησιάζει στο τέλος του) αποκρυστάλλωσης και βαθμιαίας αλλά σταθερής έμφασης στο γράμμα και τη μορφή, ώσπου ο θάνατος αυτής της μορφής καταστεί αναπόφευκτος και σώφρων. Αλλά το 2

W. Kingsland, Religion in the Light of Theosophy.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

πνεύμα εξακολουθεί να ζει και να παίρνει νέες μορφές. Το Πνεύμα του Χριστού είναι αθάνατο κι όπως ζει σε όλη την αιωνιότητα, έτσι κι εκείνο που ενσάρκωσε για να δείξει πρέπει επίσης να ζει. Το κύτταρο στη μήτρα, το στάδιο της νηπιότητας, η ανάπτυξη του παιδιού σε άνδρα – σ’ όλα αυτά υποβλήθηκε και υπέστη όλες τις διαδικασίες που αποτελούν το πεπρωμένο κάθε υιού του Θεού. Εξαιτίας της υποταγής αυτής κι επειδή “έμαθεν αφ’ ων έπαθε την υπακοήν”, 3 έγινε δυνατό να Του εμπιστευθούν ν’ αποκαλύψει το Θεό στον άνθρωπο και (μπορούμε να πούμε;) τη θειότητα του ανθρώπου στο Θεό. Γιατί τα Ευαγγέλια μας δείχνουν ότι ο Χριστός συνεχώς επικαλείτο αυτή την αναγνώριση από τον Πατέρα. Η μεγάλη συνέχεια της αποκάλυψης είναι το πιο ανεκτίμητο κτήμα μας και μέσα σ’ αυτό πρέπει και ταιριάζει η θρησκεία του Χριστού. Ο Θεός δεν έμεινε ποτέ χωρίς μαρτυρία και ούτε θα μείνει. Η θέση του Χριστιανισμού σαν εκπλήρωση του παρελθόντος και σκαλοπάτι για το μέλλον συχνά λησμονείται κι αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι μιλούν για την αποτυχία του Χριστιανισμού και προσμένουν εκείνη την πνευματική αποκάλυψη που φαίνεται τόσο αναγκαία. Αν δε δώσουμε έμφαση σ’ αυτή τη συνέχεια και στη θέση που έχει η Χριστιανική πίστη σ’ αυτή, η αποκάλυψη μπορεί να περάσει απαρατήρητη. “Σε κάθε αρχαία χώρα που είχε αξιώσεις πολιτισμού, υπήρχε μια Εσωτερική Δοξασία, ένα σύστημα που ονομαζόταν ΣΟΦΙΑ κι όσοι αφοσιώνονταν στην άσκησή του ονομάζονταν αρχικά γνωστικοί ή σοφοί… Ο Πυθαγόρας ονόμασε αυτό το σύστημα… Γνώση των πραγμάτων που είναι. Υπό την ευγενή ονομασία της ΣΟΦΙΑΣ οι αρχαίοι δάσκαλοι, οι σοφοί της Ινδίας, οι μάγοι της Περσίας και της Βαβυλώνας, οι οραματιστές και οι προφήτες του Ισραήλ, οι ιεροφάντες της Αιγύπτου και της Αραβίας και οι φιλόσοφοι της Ελλάδας και της Δύσης συμπεριέλαβαν όλη τη γνώση που θεωρούσαν ουσιωδώς θεία· ταξινομώντας ένα μέρος σαν εσωτερικό και το υπόλοιπο σαν εξωτερικό.” 4

Γνωρίζουμε πολλά για την εξωτερική διδασκαλία. Ο ορθόδοξος και θεολογικός Χριστιανισμός βασίζεται σ’ αυτή όπως κι όλες οι ορθόδοξες διατυπώσεις των μεγάλων θρησκειών. Όταν όμως η διδασκαλία της εσώτερης σοφίας λησμονείται και η εσωτερική πλευρά αγνοείται, τότε το πνεύμα και η ζωντανή πειραματική εμπειρία εξαφανίζονται. Ασχοληθήκαμε με τις λεπτομέρειες της εξωτερικής μορφής της πίστης και λησμονήσαμε θλιβερά το εσώτερο νόημα που μεταδίδει τη ζωή και τη σωτηρία στο άτομο κι επίσης στην ανθρωπότητα. Συνεχίσαμε να πολεμούμε για τα επουσιώδη της παραδοσιακής ερμηνείας και παραλείψαμε να διδάξουμε το μυστικό και την τεχνική της Χριστιανικής ζωής. Υπερτονίσαμε τις τυπικές και δογματικές όψεις και θεοποιήσαμε το γράμμα, ενώ συνεχώς η ανθρώπινη ψυχή κραυγάζει για το πνεύμα της ζωής που καλύπτεται απ’ το γράμμα. Αγωνιούσαμε για τις ιστορικές όψεις της αφήγησης του Ευαγγελίου, για το στοιχείο του χρόνου και για τη λεκτική ακρίβεια των πολλών μεταφράσεων, ενώ αστοχούσαμε να δούμε το πραγματικό μεγαλείο της επίτευξης του Χριστού και τη σημαντική διδαχή που έχει για το άτομο και τη φυλή. Χάθηκε από τη θέα το δράμα της ζωής Του και η πρακτική εφαρμογή του στη ζωή των οπαδών Του λόγω της αδόκιμης σημασίας που δόθηκε σε κάποιες φράσεις τις οποίες 3 4

Προς Εβραίους, v, 8. Η.P. Blavatsky, The Secret Doctrine, Vol. III, p. 55.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

υποτίθεται ότι είπε, ενώ αγνοήθηκε εντελώς ό,τι εξέφρασε στη ζωή Του και οι σχέσεις που τόνισε και θεώρησε ότι συνεπαγόταν η αποκάλυψή Του. Πολεμήσαμε για τον ιστορικό Χριστό και πολεμώντας έτσι χάσαμε από τη θέα το μήνυμά Του της αγάπης προς όλα τα όντα. Οι φανατικοί ερίζουν για τα λόγια Του και δε θυμούνται ότι ήταν “ο Λόγος όστις εγένετο σαρξ”. Συζητούμε για την Άμωμη Σύλληψη του Χριστού και λησμονούμε την αλήθεια που αποσκοπούσε να διδάξει η Ενσάρκωση. Η Έβελιν Άντερχιλλ τονίζει στο αξιοσημείωτο βιβλίο της Μυστικισμός ότι “η Ενσάρκωση που για το λαϊκό Χριστιανισμό είναι συνώνυμη με την ιστορική γέννηση και τη γήινη ζωή του Χριστού, για το μυστικιστή δεν είναι μόνο αυτό αλλά και μια αέναη κοσμική και προσωπική διαδικασία”. Λόγιοι πέρασαν τη ζωή τους για ν’ αποδείξουν ότι η όλη ιστορία δεν είναι παρά μύθος. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι μύθος είναι η συνοπτική πίστη και γνώση του παρελθόντος που μας κληροδοτείται για οδηγός και σχηματίζει τα θεμέλια μιας νεότερης αποκάλυψης κι ότι είναι ένα σκαλοπάτι για την επόμενη αλήθεια. Ο μύθος είναι μια βάσιμη και αποδειγμένη αλήθεια που γεφυρώνει βήμα προς βήμα το χάσμα μεταξύ της αποκτηθείσας γνώσης του παρελθόντος, της αλήθειας που διατυπώθηκε στο παρόν και των άπειρων και θείων δυνατοτήτων του μέλλοντος. Οι αρχαίοι μύθοι και τα παλιά μυστήρια μας δίνουν μια διαδοχική παρουσίαση του θείου μηνύματος όπως εκπέμφθηκε από το Θεό σε ανταπόκριση της ανάγκης του ανθρώπου ανά τους αιώνες. Η αλήθεια της μιας εποχής γίνεται ο μύθος της επόμενης, αλλά η σημασία και η πραγματικότητά του μένουν άθικτες και απαιτούν μόνο επανερμηνεία στο παρόν. Είμαστε ελεύθεροι να διαλέξουμε και ν’ απορρίψουμε· ας προσέξουμε όμως να διαλέγουμε με μάτια ανοικτά, με την οξύνοια και σοφία που είναι το σημάδι όσων εισχώρησαν αρκετά στην ατραπό της επιστροφής. Στην ιστορία του Ευαγγελίου υπάρχει ζωή κι αλήθεια και ζωντάνια που πρέπει πάλι να εφαρμόσουμε. Υπάρχει δυναμισμός και θειότητα στο μήνυμα του Ιησού. Ο Χριστιανισμός είναι για μας σήμερα μια κορυφαία θρησκεία. Είναι η μέγιστη από τις προηγούμενες θείες αποκαλύψεις. Πολλά από την απαρχή του πριν δύο χιλιάδες χρόνια έφτασαν να θεωρούνται μύθος και οι σαφείς περιγραφές της ιστορίας θόλωσαν κι έφτασαν να θεωρούνται συχνά συμβολικής φύσης. Όμως πίσω απ’ το σύμβολο και το μύθο στέκει η πραγματικότητα – μια ουσιαστική, δραματική και πρακτική αλήθεια. Η προσοχή μας απορροφήθηκε απ’ το σύμβολο και την εξωτερική μορφή, ενώ το νόημα έμεινε σκοτεινό κι αποτυγχάνει σε μεγάλο βαθμό να επηρεάσει τη ζωή μας. Με τη μυωπική μας μελέτη του γράμματος χάσαμε τη σημασία του ίδιου του Λόγου. Πρέπει να περάσουμε πίσω από το σύμβολο σ’ εκείνο που ενσωματώνει και να μετατοπίσουμε την προσοχή μας από τον κόσμο των εξωτερικών μορφών σ’ εκείνο των εσώτερων πραγματικοτήτων. Ο Κέϋζερλινγκ το τονίζει με τα ακόλουθα λόγια: “Η διαδικασία της μετατόπισης επιπέδου απ’ το γράμμα στο εσώτερο νόημα του θέματος των πνευματικών στάσεων μπορεί να δοθεί σαφώς με μια απλή φράση. Συνίσταται στην ‘όραση διαμέσου’ του φαινομένου. Κάθε ζωντανό φαινόμενο είναι σε τελευταία ανάλυση ένα σύμβολο· γιατί η ουσία της ζωής είναι νόημα. Αλλά κάθε σύμβολο που είναι η έσχατη έκφραση μιας κατάστασης συνείδησης, είναι διαφανές για ένα άλλο βαθύτερο κι έτσι μέχρι την αιωνιότητα· γιατί όλα τα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

πράγματα με την έννοια της σχέσης της ζωής συνδέονται εσωτερικά και τα βάθη τους έχουν τις ρίζες τους στο Θεό. Συνεπώς καμιά πνευματική μορφή δεν μπορεί ποτέ να είναι έσχατη έκφραση· κάθε έννοια, όταν εισχωρήσει κανείς μέσα της, γίνεται αυτόματα απλή έκφραση γράμματος μιας βαθύτερης κι έτσι το παλιό φαινόμενο λαμβάνει μια νέα και διαφορετική έννοια. Έτσι ο Καθολικισμός, ο Προτεσταντισμός, ο Ελληνικός-Καθολικισμός, ο Ισλαμισμός και η Βουδδιστική θρησκευτικότητα μπορούν να συνεχίσουν κατ’ αρχή στο πεδίο αυτής της ζωής όπως ήταν, αλλά να σημαίνουν κάτι εντελώς νέο.” 5

Η μόνη δικαιολογία αυτού του βιβλίου είναι η προσπάθεια να διεισδύσουμε στη βαθύτερη αυτή έννοια που υπόκειται στα μεγάλα γεγονότα της ζωής του Χριστού και να φέρει σε μια ανανεωμένη ζωή κι ενδιαφέρον την εξασθενημένη έφεση του Χριστιανού. Αν μπορέσει να αποδειχθεί ότι η ιστορία που αποκαλύφθηκε στα Ευαγγέλια δεν έχει μόνο εφαρμογή στη θεία εκείνη Μορφή που έμεινε για κάποιο διάστημα μεταξύ των ανθρώπων, αλλά έχει επίσης μια πρακτική σημασία κι έννοια για τον πολιτισμένο σημερινό άνθρωπο, τότε θα έχει επιτευχθεί ένας σκοπός και θα έχει παρασχεθεί κάποια υπηρεσία και βοήθεια. Είναι πιθανό ότι σήμερα – λόγω της προχωρημένης εξέλιξης και της ικανότητας να εκφρασθούμε με πιο λεπτές αποχρώσεις συνείδησης – μπορούμε να οικειοποιηθούμε τη διδασκαλία με καθαρότερο οραματισμό και συνετότερη χρήση του υποδεικνυόμενου μαθήματος. Ο μεγάλος αυτός Μύθος μας ανήκει – γιατί ας είμαστε θαρραλέοι κι ας χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη με την αληθινή και ορθή της έννοια. Ένας μύθος έχει τη δυνατότητα να καταστεί γεγονός στην εμπειρία του ατόμου, γιατί ο μύθος είναι γεγονός που μπορεί να αποδειχθεί. Πάνω στους μύθους παίρνουμε τη θέση μας, αλλά πρέπει να επιδιώξουμε να τους επανερμηνεύσουμε στο φως του παρόντος. Δια του αυτοεγκαινιαζόμενου πειράματος μπορούμε ν’ αποδείξουμε την αξία τους· δια της εμπειρίας μπορούμε να τους εδραιώσουμε σαν διέπουσες δυνάμεις της ζωής μας· και με την έκφρασή τους μπορούμε να καταδείξουμε την αλήθειά τους στους άλλους. Είναι το θέμα αυτού του βιβλίου που πραγματεύεται τα γεγονότα της ιστορίας του Ευαγγελίου, του πενταπλού διαδοχικού αυτού μύθου που μας διδάσκει την αποκάλυψη της θειότητας στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού και ο οποίος μένει αιώνια αληθινός, με κοσμική έννοια, με ιστορική έννοια και με την πρακτική του εφαρμογή στο άτομο. Ο μύθος αυτός διαιρείται σε πέντε μεγάλα επεισόδια: 1. 2. 3. 4. 5.

Η Γέννηση στη Βηθλεέμ. Η Βάπτιση στον Ιορδάνη. Η Μεταμόρφωση στο Όρος Κάρμηλον. Η Σταύρωση στο Όρος Γολγοθά. Η Ανάσταση και η Ανάληψη.

Έργο μας είναι η σημασία τους για μας και η επανερμηνεία τους με σύγχρονους όρους. Η ιστορία του ανθρώπου έφθασε σ’ ένα σημείο κρίσης και κορύφωσης κι αυτό 5

Hermann Keyserling, The Recovery of Truth, pp. 91-92.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

οφείλεται στην επίδραση του Χριστιανισμού. Ως μέλος της ανθρώπινης οικογένειας έφθασε σ’ ένα επίπεδο ολοκλήρωσης άγνωστο στο παρελθόν, εκτός απ’ την περίπτωση λίγων εκλεκτών σε κάθε έθνος. Είναι, όπως έδειξαν οι ψυχολόγοι, ένα σύνολο φυσικών οργανισμών, ζωτικής δύναμης, ψυχικών καταστάσεων ή συναισθηματικών συνθηκών και νοητικών αντιδράσεων. Είναι πια έτοιμος να του δείξουν την επόμενη μετάβαση, ανάπτυξη ή ανέλιξη. Την προσδοκά παραμένοντας έτοιμος να επωφεληθεί της ευκαιρίας. Η θύρα σ’ έναν κόσμο ανώτερης ύπαρξης και συνείδησης είναι ορθάνοιχτη· ο δρόμος προς το βασίλειο του Θεού έχει υποδειχθεί καθαρά. Πολλοί στο παρελθόν πέρασαν σ’ αυτό το βασίλειο και αφυπνίσθηκαν εκεί σ’ έναν κόσμο ύπαρξης και κατανόησης που για την πλειονότητα είναι ένα σφραγισμένο μυστήριο. Η δόξα της παρούσας στιγμής βρίσκεται στο γεγονός ότι πολλές χιλιάδες είναι έτοιμοι και (αφού δοθούν οι αναγκαίες οδηγίες) μπορούν να μυηθούν στα μυστήρια του Θεού. Μια νέα ανέλιξη της συνείδησης είναι πλέον δυνατή· ένας νέος στόχος υψώθηκε και διέπει τις προθέσεις των πολλών. Σαν φυλή είμαστε οριστικά στο δρόμο για μια νέα γνώση, νέες αναγνωρίσεις κι έναν κόσμο βαθύτερων αξιών. Ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό πεδίο εμπειρίας είναι ενδεικτικό παρόμοιων συμβάντων σ’ ένα λεπτοφυέστερο κόσμο εννοιών. Γι’ αυτόν πρέπει να πρoετοιμασθούμε. Είδαμε ότι η Χριστιανική αποκάλυψη ενοποίησε μέσα της τις διδασκαλίες του παρελθόντος. Αυτό τόνισε ο ίδιος ο Χριστός όταν είπε: “Μη νομίσητε ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον ή τους προφήτας· ουκ ήλθον καταλύσαι, αλλά πληρώσαι”. 6 Ενσωμάτωσε όλο το παρελθόν και αποκάλυψε την ύψιστη δυνατότητα στον άνθρωπο. Τα λόγια του Δρ. Μπερντιάγεφ στην Ελευθερία και το Πνεύμα ρίχνουν φως σ’ αυτό: “Η Χριστιανική αποκάλυψη είναι παγκόσμια και κάθε ανάλογή της στις άλλες θρησκείες είναι απλά μέρος αυτής της αποκάλυψης. Ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία της ίδιας τάξης με τις άλλες· είναι, όπως είπε ο Σλαϊερμάχερ, η θρησκεία των θρησκειών. Τι πειράζει αν στο Χριστιανισμό, που υποθετικά είναι τόσο διάφορος απ’ τις άλλες πίστεις, δεν υπάρχει τίποτε το πρωτότυπο εκτός από την έλευση του Χριστού και της Προσωπικότητάς Του· μήπως στο ιδιαίτερο αυτό σημείο δεν εκπληρώνεται η ελπίδα όλων των θρησκειών;” 7

Κάθε μεγάλη χρονική περίοδος και κάθε παγκόσμιος κύκλος έχει – με τη στοργική αγαθότητα του Θεού – τη δική του θρησκεία των θρησκειών που συνθέτει όλες τις αποκαλύψεις του παρελθόντος και δείχνει την ελπίδα του μέλλοντος. Σήμερα η παγκόσμια προσδοκία δείχνει ότι στέκουμε στο χείλος μιας νέας αποκάλυψης. Θα είναι μια αποκάλυψη που κατά κανένα τρόπο δε θα αρνηθεί τη θεία πνευματική κληρονομιά μας, αλλά θα προσθέσει το καθαρό όραμα του μέλλοντος στο θαύμα του παρελθόντος. Θα εκφράσει ό,τι είναι θείο, αλλά μέχρι τώρα δεν αποκαλύφθηκε. Είναι λοιπόν πιθανό ότι η κατανόηση κάποιων βαθύτερων σημασιών της ιστορίας του Ευαγγελίου να επιτρέψει στο σύγχρονο ερευνητή να συλλάβει την ευρύτερη σύνθεση. Μερικά από αυτά τα βαθύτερα επακόλουθα θίγονται σ’ ένα βιβλίο που δημοσιεύθηκε πριν πολλά χρόνια, με τον τίτλο Οι Κρίσεις του Χριστού, απ’ τον 6 7

Κατά Ματθαίον, v, 17. Nicholas Berdyaev, Freedom and the Spirit, pp. 88-89.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

παλαίμαχο εκείνο Χριστιανό, το Δρ. Κάμπελλ Μόργκαν. Παίρνοντας τα πέντε μεγάλα επεισόδια της ζωής του Σωτήρα, γύρω από τα οποία περιστρέφεται ολόκληρη η διήγηση του Ευαγγελίου, τους έδωσε μια πλατιά και γενική εφαρμογή, αφήνοντας τους ανθρώπους με την αντίληψη ότι ο Χριστός δεν πέρασε μόνο απ’ τις δραματικές αυτές εμπειρίες πραγματικά κι αληθινά, αλλά μας άφησε με τη σαφή εντολή να “επακολουθήσετε τοις ίχνεσιν αυτού”. 8 Δεν είναι άραγε δυνατό ότι τα μεγάλα αυτά γεγονότα της εμπειρίας του Χριστού, οι πέντε αυτές προσωποποιημένες όψεις του παγκόσμιου μύθου, να έχουν για μας σαν άτομα περισσότερο από ιστορικό και προσωπικό ενδιαφέρον; Δεν είναι άραγε δυνατό να ενσωματώνουν κάποια εμπειρία και κάποιο μυητικό εγχείρημα δια του οποίου πολλοί Χριστιανοί περνούν τώρα κι έτσι υπακούουν στην εντολή Του να εισέλθουν σε μια νέα ζωή; Δεν πρέπει άραγε να ξαναγεννηθούμε όλοι, να βαπτισθούμε εν Πνεύματι και να μεταμορφωθούμε στη βουνοκορφή της ζωντανής εμπειρίας; Μήπως η σταύρωση βρίσκεται μπροστά σε πολλούς από μας, οδηγώντας στην ανάσταση και την ανάληψη; Και δεν είναι επίσης πιθανό να έχουμε ερμηνεύσει αυτές τις λέξεις με πολύ στενή έννοια, με πολύ συναισθηματικές και κοινές ερμηνείες, ενώ μπορεί να υποδεικνύουν σε εκείνους που είναι έτοιμοι έναν ειδικό δρόμο και μια ταχύτερη ακολούθηση των βημάτων του Υιού του Θεού; Αυτό είναι ένα από τα σημεία που μας ενδιαφέρουν και με τα οποία προσπαθεί ν’ ασχοληθεί το βιβλίο αυτό. Αν μπορέσει να βρεθεί η σαφέστερη αυτή έννοια κι αν το δράμα των Ευαγγελίων γίνει κατά κάποιο ιδιάζοντα τρόπο το δράμα εκείνων των ψυχών που είναι έτοιμες, τότε θα δούμε την ανάσταση των ουσιωδών του Χριστιανισμού και την αναζωογόνηση της μορφής που τόσο γοργά αποκρυσταλλώνεται. 2 Έχει ενδιαφέρον να θυμηθούμε ότι κι άλλες διδασκαλίες εκτός απ’ τη Χριστιανική τόνισαν τις πέντε αυτές σπουδαίες κρίσεις που συμβαίνουν, αν το θελήσουμε, στη ζωή των ανθρώπινων εκείνων όντων που εμμένουν στην ουσιαστική τους θειότητα. Τόσο η Ινδική διδασκαλία όσο κι η Βουδδιστική πίστη τις θεώρησαν σαν εξελικτικές κρίσεις από τις οποίες δεν μπορούμε τελικά να διαφύγουμε· και μια ορθή κατανόηση της αλληλοσχέτισης των μεγάλων αυτών παγκόσμιων θρησκειών μπορεί τελικά να επιφέρει μια αληθινότερη κατανόηση όλων τους. Η θρησκεία του Βούδδα, παρότι προηγείται εκείνης του Χριστού, εκφράζει τις ίδιες βασικές αλήθειες αλλά τις παρουσιάζει με διαφορετικό τρόπο που μπορεί να μας βοηθήσει σε μια ευρύτερη ερμηνεία του Χριστιανισμού: “Ο Βουδδισμός και ο Χριστιανισμός έχουν την καταγωγή τους αντίστοιχα σε δύο εμπνευσμένες στιγμές της ιστορίας: στη ζωή του Βούδδα και στη ζωή του Χριστού. Ο Βούδδας έδωσε τη διδασκαλία του για να φωτίσει τον κόσμο· ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Οι Χριστιανοί πρέπει να διακρίνουν τη διδασκαλία. Ίσως στο τέλος το πολυτιμότερο τμήμα της διδασκαλίας του Βούδδα να είναι η ερμηνεία της ζωής του.” 9 8 9

Πέτρου A, ii, 21. A.N. Whitehead, Religion in the Making, p. 55.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

Η διδασκαλία του Λάο-Τσε μπορεί να υπηρετήσει τον ίδιο σκοπό. Η θρησκεία πρέπει τελικά να γίνει σύνθετη, συγκεντρωμένη από πολλές πηγές κι αποτελούμενη από πολλές αλήθειες. Ωστόσο είναι εύλογο να νιώθει κανείς ότι αν είχε να διαλέξει την τωρινή εποχή μία πίστη, θα έπρεπε να διαλέξει το Χριστιανισμό και για τον εξής ειδικό λόγο: το κεντρικό πρόβλημα της ζωής είναι να εμμείνουμε στη θειότητά μας και να την κάνουμε να εκδηλωθεί. Στη ζωή του Χριστού έχουμε την πιο πλήρη και τέλεια εκδήλωση και παράδειγμα θειότητας που βιώθηκε επιτυχώς στη γη και βιώθηκε – όπως οι πλείστοι πρέπει να τη ζουν – όχι αποτραβηγμένοι, αλλά στην πλήρη παλίρροια της θύελλας και της έντασης. Οι εκπρόσωποι όλων των πίστεων συναντώνται σήμερα για να συζητήσουν τη δυνατότητα εύρεσης μιας βάσης τέτοιας καθολικότητας και αλήθειας ώστε πάνω της να μπορούν να ενωθούν όλοι οι άνθρωποι και στην οποία να μπορεί να βασισθεί η ερχόμενη παγκόσμια θρησκεία. Αυτή μπορεί ίσως να θεμελιωθεί με μια σαφέστερη ερμηνεία και κατανόηση των πέντε εξέχοντων επεισοδίων και στην πρακτική και μοναδική τους σχέση όχι μόνο με το άτομο αλλά και με την ανθρωπότητα σαν σύνολο. Η αντίληψη αυτή θα μας συνδέσει σαφέστερα με το παρελθόν, αγκυροβολώντας μας στην αλήθεια όπως ήταν· θα μας υποδείξει τον άμεσο στόχο και το καθήκον μας που όταν το κατανοήσουμε θα μας επιτρέψει να ζούμε πιο θεία, να υπηρετούμε επαρκέστερα κι έτσι να φέρουμε την καρποφορία της θέλησης του Θεού πάνω στη γη. Εκείνο που έχει σπουδαιότητα είναι η εσώτερή τους έννοια και η ατομική μας σχέση μαζί τους. Ό,τι υπάρχει είναι ένα πολύτιμο κέρδος για μας, ένας εμπλουτισμός της συνείδησής μας, όταν αντιληφθούμε την ενότητα και κατά καιρούς την ομοιομορφία της διδασκαλίας όπως μας δίνεται στην Ανατολή και τη Δύση. Για παράδειγμα, το τέταρτο επεισόδιο της ζωής του Χριστού, η Σταύρωση, παραλληλίζεται με την τέταρτη μύηση της Ανατολικής διδασκαλίας, που ονομάζεται η Μεγάλη Απάρνηση. Υπάρχει μια μύηση που αποκαλείται στη Βουδδιστική ορολογία η “είσοδος στο ρεύμα” και υπάρχει στη ζωή του Ιησού ένα επεισόδιο που ονομάζεται “η βάπτιση στον Ιορδάνη”. Η ιστορία της γέννησης του Χριστού στη Βηθλεέμ μπορεί να παραλληλισθεί πρακτικά με κάθε λεπτομέρεια στη ζωή των προηγούμενων αγγελιαφόρων του Θεού. Τα αποδειγμένα αυτά γεγονότα έπρεπε ασφαλώς να μας προκαλέσουν την αναγνώριση ότι αν και υπάρχουν πολλοί αγγελιοφόροι, υπάρχει ένα μόνο Μήνυμα· αυτή όμως η αναγνώριση με κανένα τρόπο δε μειώνει το μοναδικό έργο του Χριστού και τη μοναδική λειτουργία που ήρθε να επιτελέσει. Είναι επίσης ενδιαφέρον να έχουμε κατά νου ότι οι δύο αυτές εξέχουσες Ατομικότητες, ο Βούδδας και ο Χριστός, έθεσαν τη σφραγίδα Τους σε αμφότερα τα ημισφαίρια – ο Βούδδας υπήρξε ο Δάσκαλος της Ανατολής και ο Χριστός ο Σωτήρας της Δύσης. Οποιαδήποτε κι αν είναι τα προσωπικά μας συμπεράσματα για τις σχέσεις Τους με τον Πατέρα στον Ουρανό ή μεταξύ τους, το γεγονός πέρα από κάθε αμφισβήτηση είναι ότι έδωσαν την αποκάλυψη της θειότητας στον ιδιαίτερο πολιτισμό Τους κι ότι συνεργάσθηκαν με πολύ σημαντικό τρόπο για το τελικό όφελος της φυλής.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

Τα δύο συστήματά τους αλληλεξαρτώνται κι ο Βούδδας προετοίμασε τον κόσμο για το μήνυμα και την αποστολή του Χριστού. Και οι δύο ενσωμάτωσαν μέσα Τους ορισμένες κοσμικές αρχές και με το έργο και τη θυσία Τους ορισμένες θείες δυνάμεις διαχύθηκαν πάνω στην ανθρωπότητα. Το έργο που έγινε από τον Βούδδα και το μήνυμα που κήρυξε, διέγειρε τη νοημοσύνη σε σοφία. Η σοφία είναι κοσμική αρχή και θεία δύναμη. Την αρχή αυτή ενσωμάτωσε ο Βούδδας. Αλλά η αγάπη ήρθε στον κόσμο δια του Χριστού κι Αυτός με το έργο Του μετουσίωσε το αίσθημα σε Αγάπη. Εφόσον “ο Θεός είναι Αγάπη”, η αντίληψη ότι ο Χριστός αποκάλυψε την αγάπη του Θεού αποσαφηνίζει το μέγεθος του έργου που ανέλαβε – έργο πολύ πέρα των δυνάμεων οποιουδήποτε δασκάλου ή αγγελιαφόρου που είχε προηγηθεί. Όταν ο Βούδδας πέτυχε τη φώτιση, “άφησε” μια πλημμύρα φωτός στη ζωή και τα παγκόσμια προβλήματα κι αυτή τη νοήμονα κατανόηση των αιτίων της παγκόσμιας δυστυχίας προσπάθησε να διατυπώσει στις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες. Αυτές είναι, όπως οι περισσότεροι γνωρίζουμε: 1. Ότι η ύπαρξη στο φαινομενικό σύμπαν είναι αδιαχώριστη απ’ τον πόνο και τη θλίψη. 2. Ότι αιτία του πόνου είναι η επιθυμία για ύπαρξη στον κόσμο των φαινομένων. 3. Ότι η κατάπαυση του πόνου επέρχεται με την εκρίζωση κάθε επιθυμίας για ύπαρξη σ’ αυτό το σύμπαν των φαινομένων. 4. Ότι ο τρόπος για την κατάπαυση του πόνου είναι η διάνυση της ευγενούς Οκταπλής Ατραπού όπου εκφράζεται η ορθή πίστη, η ορθή πρόθεση, η ορθή ομιλία, η ορθή πράξη, η ορθή ζωή, η ορθή προσπάθεια, η ορθή σκέψη και η ορθή συγκέντρωση. Πρόσφερε μια δομή αλήθειας, δόγματος και δοξασίας που επέτρεψε σε πολλές χιλιάδες να δουν το φως ανά τους αιώνες. Σήμερα ο Χριστός και οι μαθητές Του ασχολούνται (όπως έκαναν επί δύο χιλιάδες χρόνια) με το ίδιο έργο της φώτισης και της σωτηρίας των ανθρώπων· δόθηκαν χτυπήματα στην παγκόσμια πλάνη και οι διάνοιες των ανθρώπων φθάνουν μαζικά σε αυξανόμενη διαύγεια σκέψης. Με το μήνυμα του Βούδδα μπορεί συνεπώς ο άνθρωπος να συλλάβει για πρώτη φορά το αίτιο της αιώνιας δυσαρέσκειάς του, της διαρκούς απέχθειας και δυσφορίας του και της ατέρμονης νοσταλγίας του. Από τον Βούδδα μπορεί να μάθει ότι ο τρόπος της αποδέσμευσης πρέπει να βρεθεί στην απόσπαση, την απάθεια και τη διάκριση. Αυτά είναι τα πρώτα βήματα στο δρόμο του Χριστού. Με το μήνυμα του Χριστού τρεις γενικές αντιλήψεις ξεπήδησαν στη φυλετική συνείδηση: Πρώτο, ότι το άτομο έχει αξία σαν άτομο. Ήταν μια αλήθεια που η γενική Ανατολική δοξασία της επαναγέννησης έτεινε ν’ αρνηθεί. Ο χρόνος ήταν μεγάλος· η ευκαιρία θα επαναλαμβανόταν συνεχώς· η εξελικτική διαδικασία θα έκανε το έργο της. Ας παρασυρόταν λοιπόν το ανθρώπινο γένος σαν σύνολο απ’ το ρεύμα και τελικά όλα θα ήταν καλά. Έτσι η γενική στάση της Ανατολής απέτυχε να τονίσει την υπέρτατη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

αξία κάθε ατόμου. Ήρθε όμως ο Χριστός και τόνισε το έργο του ατόμου λέγοντας, “Ούτω λαμψάτω τα φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα”.10 Δεύτερο, παρουσιάσθηκε η ευκαιρία στη φυλή σαν σύνολο να κάνει ένα τεράστιο βήμα για να υποστεί τη “νέα γέννηση” ή να λάβει την πρώτη μύηση. Μ’ αυτή θα ασχοληθούμε στο επόμενο κεφάλαιο. Τρίτο, η έννοια που διδάχθηκε απ’ τον Χριστό ενσωμάτωσε την τεχνική της νέας εποχής, που θα ερχόταν όταν συλλαμβανόταν κατάλληλα η ατομική σωτηρία κι η νέα γέννηση. Ήταν το μήνυμα ή η εντολή “αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν”. 11 Η ατομική προσπάθεια, η ομαδική ευκαιρία και η ταύτιση με τον άλλο – αυτό ήταν το μήνυμα του Χριστού. Στη διδασκαλία του Βούδδα έχουμε τρεις τρόπους με τους οποίους μπορεί ν’ αλλάξει η κατώτερη φύση και να πρoετοιμασθεί για να γίνει συνειδητή έκφραση της θειότητας. Με την απόσπαση ο άνθρωπος μαθαίνει ν’ αποσύρει το ενδιαφέρον του και τη συνείδησή του απ’ τα πράγματα των αισθήσεων και να έχει ένα κουφό αυτί στα καλέσματα της κατώτερης φύσης. Η απόσπαση επιβάλλει ένα νέο ρυθμό στον άνθρωπο. Μαθαίνοντας το μάθημα της απάθειας γίνεται άτρωτος στην οδύνη της κατώτερης φύσης γιατί αποσπά το ενδιαφέρον του από δευτερεύοντα πράγματα κι επουσιώδη και το επικεντρώνει στις ανώτερες πραγματικότητες. Με την άσκηση της διάκρισης ο νους μαθαίνει να επιλέγει το καλό, το ωραίο και το αληθινό. Οι τρεις αυτές πρακτικές που οδηγούν σε αλλαγή στάσης στη ζωή και την πραγματικότητα, όταν τηρηθούν συνετά, θα φέρουν την εξουσία της σοφίας και θα προετοιμάσουν το μαθητή για τη Χριστική ζωή. Τη φυλετική αυτή διδασκαλία ακολουθεί το έργο του Χριστού με την ανθρωπότητα, που καταλήγει στην κατανόηση της αξίας του ατόμου και των αυτοπροαίρετων προσπαθειών του για αποδέσμευση και φώτιση με τελικό αντικειμενικό σκοπό την ομαδική αγάπη και το ομαδικό καλό. Μαθαίνουμε να τελειοποιούμαστε σύμφωνα με την παραίνεση του Χριστού, “Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι” 12 για να έχετε κάτι να συνεισφέρετε στο ομαδικό καλό και να υπηρετήσετε τέλεια τον Χριστό. Έτσι η πνευματική αυτή πραγματικότητα για την οποία μίλησε ο Απ. Παύλος, “ο Χριστός εν υμίν, η ελπίς της δόξης”,13 αποδεσμεύεται στον άνθρωπο και μπορεί να εκδηλωθεί σε πλήρη έκφραση. Όταν συλλάβει αυτό το ιδεώδες ένας επαρκής αριθμός ανθρώπων, ολόκληρη η ανθρώπινη οικογένεια θα μπορέσει να σταθεί για πρώτη φορά ενώπιον της πύλης που οδηγεί στην Ατραπό του Φωτός και η ζωή του Χριστού θα ανθίσει στο ανθρώπινο βασίλειο. Η προσωπικότητα θα ξεθωριάσει, αμαυρούμενη από τη δόξα της ψυχής η οποία σαν τον ανατέλλοντα ήλιο θα διασκορπίσει το σκοτάδι, θ’ αποκαλύψει την κατάσταση της ζωής και θα ακτινοβολήσει την κατώτερη φύση. Οδηγεί σε ομαδική δραστηριότητα κι ο εαυτός, όπως τον αντιλαμβανόμαστε συνήθως, θα εξαφανισθεί. 10

Κατά Ματθαίον, v, 16. Κατά Ματθαίον, xix, 19. 12 Κατά Ματθαίον, v, 48. 13 Προς Κολασσαείς, i, 27. 11

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

Αυτό ήδη συμβαίνει. Το τελικό αποτέλεσμα του έργου του Χριστού μπορεί να ιδωθεί στα λόγια Του που βρίσκονται στο κατά Ιωάννην xvii, το οποίο αξίζει να διαβάσουμε όλοι μας. Ατομικότητα, Μύηση, Ταύτιση – με τους όρους αυτούς μπορεί να εκφρασθεί το μήνυμα του Χριστού. Το συνόψισε όταν βρισκόταν στη γη με τα λόγια: “Εγώ και ο Πατήρ έν εσμέν”. 14 Η μεγάλη αυτή Ατομικότητα, ο Χριστός, με τη διαδικασία των πέντε μεγάλων Μυήσεων μας έδωσε μια εικόνα των σταδίων και της μεθόδου με την οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί η ταύτιση με το Θεό. Η πρόταση αυτή μας δίνει το βασικό τόνο ολόκληρης της ιστορίας του Ευαγγελίου και αποτελεί το θέμα αυτού του βιβλίου. Η αλληλοσχέτιση του έργου του παρελθόντος και του παρόντος, όπως μας δόθηκε απ’ το μεγάλο Δάσκαλο της Ανατολής και απ’ το Σωτήρα της Δύσης, μπορεί να εκφρασθεί ως εξής: Ο Βούδδας...........Η Μέθοδος...............Απόσπαση. Απάθεια. Διάκριση. Ο Χριστός............Το Αποτέλεσμα........Ατομικότητα. Μύηση. Ταύτιση. Ο Χριστός έζησε τη ζωή Του σ’ αυτή τη μικρή αλλά σημαντική λωρίδα γης που ονομάζουμε Παλαιστίνη, Άγιους Τόπους. Ήρθε για να μας αποδείξει τη δυνατότητα της ατομικής επίτευξης. Πρόβαλε (όπως όλοι οι Δάσκαλοι φαίνεται ότι έκαναν ανά τους αιώνες) από την Ανατολή κι εργάσθηκε σ’ αυτή τη χώρα που μοιάζει σαν γέφυρα μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού ημισφαιρίου, χωρίζοντας δύο πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς. Οι σύγχρονοι στοχαστές θα έκαναν καλά να θυμούνται ότι ο Χριστιανισμός είναι μια γεφυρωτική θρησκεία. Εδώ βρίσκεται η μεγάλη της σπουδαιότητα. Ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία της μεταβατικής εκείνης περιόδου που συνδέει την εποχή της αυτοσυνείδητης ατομικιστικής ύπαρξης με ένα μελλοντικό ενοποιημένο κόσμο ομαδικής συνείδησης. Είναι κατεξοχήν μια θρησκεία σχίσματος, που δείχνει στον άνθρωπο τη δυαδικότητά του κι έτσι βάζει τα θεμέλια της προσπάθειάς του να επιτύχει ενότητα ή ενοποίηση. Η αντίληψη αυτής της δυαδικότητας είναι ένα πολύ αναγκαίο στάδιο στην ανέλιξη του ανθρώπου και σκοπός του Χριστιανισμού είναι να το αποκαλύψει· είναι επίσης να τονίσει τον πόλεμο μεταξύ του κατώτερου και ανώτερου ανθρώπου, μεταξύ του σαρκικού και πνευματικού ανθρώπου, ενωμένων σε ένα πρόσωπο και να τονίσει την ανάγκη του κατώτερου ανθρώπου να σωθεί απ’ τον ανώτερο. Αυτό τονίζει ο Απ. Παύλος με τα τόσο γνωστά σε όλους μας λόγια του: “…ίνα τους δύο κτίση εν εαυτώ εις ένα καινόν άνθρωπον ποιών ειρήνην· και αποκαταλλάξη τους αμφοτέρους εν ενί σώματι τω Θεώ, αποκτείνας την έχθραν εν αυτώ”.15 Αυτή ήταν η θεία αποστολή Του κι αυτό είναι το μάθημα της Ευαγγελικής αφήγησης. 14 15

Κατά Ιωάννην, x, 30. Προς Εφεσίους, ii, 15, 16.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

Συνεπώς ο Χριστός δεν ενοποίησε μόνο μέσα Του “το νόμο και τους προφήτες” του παρελθόντος, αλλά παρουσίασε επίσης εκείνη την αλήθεια που μπορούσε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της Ανατολικής πίστης και φιλοσοφίας και του Δυτικού μας υλισμού και επιστημονικής επίτευξης, αμφότερων θείων εκφράσεων της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα κατέδειξε στα ανθρώπινα όντα την τελειότητα του έργου που κάθε άνθρωπος μπορεί να προαγάγει μέσα του, γεφυρώνοντας την ουσιαστική δυαδικότητα που είναι η φύση του κι επιφέροντας την ενοποίηση του ανθρώπινου και του θείου, που είναι καθήκον των θρησκειών να βοηθούν. Καθένας μας πρέπει “ίνα τους δύο κτίση εν εαυτώ εις ένα καινόν άνθρωπον ποιών ειρήνην”, γιατί η ειρήνη αποτελεί ενότητα και σύνθεση. Αλλά το μάθημα και το μήνυμα που έφερε ο Χριστός στο άτομο, το έφερε επίσης στα έθνη, διατηρώντας μπροστά τους την ελπίδα της μελλοντικής παγκόσμιας ενότητας και της παγκόσμιας ειρήνης. Ήρθε στην αρχή της αστρονομικής εκείνης εποχής που καλείται “Ιχθυακή εποχή”, γιατί στη διάρκεια αυτής της περίπου δισχιλιετούς περιόδου ο ήλιος μας περνά από εκείνο το σημείο του ζωδιακού που ονομάζεται Ιχθείς. Απ’ όπου και η συχνή αναφορά στους ιχθείς και η εμφάνιση του συμβόλου των ιχθύων στη Χριστιανική φιλολογία, περιλαμβανομένης της Καινής Διαθήκης. Η Ιχθυακή αυτή εποχή έρχεται μεταξύ της προηγούμενης Εβραϊκής διδασκαλίας (τα δύο χιλιάδες χρόνια όπου ο ήλιος πέρασε από το ζώδιο του Κριού) και της Υδροχοϊκής εποχής στην οποία μεταβαίνει πλέον ο ήλιος μας. Αυτά είναι αστρονομικά γεγονότα, γιατί τώρα δεν αναφέρομαι σε αστρολογικά συμπεράσματα. Την περίοδο που ο ήλιος ήταν στον Κριό είχαμε τη συχνή εμφάνιση του κριού ή του αποδιοπομπαίου τράγου στη διδασκαλία της Παλαιάς Διαθήκης και την τήρηση της εορτής της Εξόδου. Στη Χριστιανική εποχή χρησιμοποιούμε το συμβολισμό του ιχθύος, τρώγοντας ψάρια τη Μεγάλη Παρασκευή. Το σύμβολο της Υδροχοϊκής εποχής, όπως αναφέρεται σε όλους τους αρχαίους ζωδιακούς, είναι εκείνο του ανθρώπου που φέρει υδρία ύδατος. Το μήνυμα της εποχής αυτής είναι μήνυμα ενότητας, επικοινωνίας και αδελφικών σχέσεων, γιατί όλοι είμαστε τέκνα του ενός Πατρός. Την εποχή αυτή υπέδειξε ο Χριστός στις οδηγίες προς τους μαθητές Του όταν τους είπε να πάνε στην πόλη, προσθέτοντας: “ιδού εισελθόντων υμών εις την πόλιν συναντήσει υμίν άνθρωπος κεράμιον ύδατος βαστάζων· ακολουθήσατε αυτώ εις την οικίαν ού εισπορεύεται”. 16 Αυτό έκαναν κι αργότερα συνέβη σ’ εκείνη την οικία η μεγάλη κι άγια γιορτή της κοινωνίας. Αναφέρεται αναμφίβολα στη μελλοντική περίοδο όπου θα εισέλθουμε στον οίκο του ζωδιακού που ονομάζεται “Υδροχόος” κι όπου όλοι επίσης θα καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι και θα κοινωνήσουμε μεταξύ μας. Η Χριστιανική διδασκαλία έρχεται μεταξύ των δύο μεγάλων παγκόσμιων κύκλων κι όπως ακριβώς ο Χριστός συνόψισε μέσα Του το μήνυμα του παρελθόντος κι έδωσε τη διδασκαλία για το παρόν, έτσι υπέδειξε κι εκείνο το μέλλον της ενότητας και της κατανόησης που είναι ο αναπόφευκτος στόχος μας. Σήμερα βρισκόμαστε στο τέλος της εποχής και εισερχόμαστε στην περίοδο της Υδροχοϊκής ενότητας, όπως πρoείπε. Το “ανώγαιο” είναι σύμβολο του υψηλού αυτού 16

Κατά Λουκάν, xxii, 7, 10.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

σημείου επίτευξης προς το οποίο σαν φυλή μεταβαίνουμε γοργά. Κάποια μέρα θα συμβεί η μεγάλη Λειτουργία της Κοινωνίας της οποίας κάθε λειτουργία μετάληψης αποτελεί την πρόβλεψη. Περνούμε βραδέως στο νέο αυτό ζώδιο. Για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια οι δυναμικότητες και οι δυνάμεις του θα επιδράσουν στη φυλή και θα εδραιώσουν τους νέους τύπους, θα γαλουχήσουν τις νέες διευρύνσεις της συνείδησης και θα οδηγήσουν τον άνθρωπο σε μια πρακτική αντίληψη της αδελφότητας. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ενέργειες που επιδρούσαν στον πλανήτη μας όταν ο ήλιος ήταν στον Κριό, προκάλεσαν στο θρησκευτικό συμβολισμό την έμφαση στον τράγο κι ότι στην παρούσα εποχή των Ιχθύων οι επιδράσεις αυτές χρωμάτισαν το Χριστιανικό συμβολισμό έτσι ώστε ο ιχθύς να επικρατεί στην Καινή Διαθήκη και στον εσχατολογικό συμβολισμό μας. Οι νεoεισερχόμενες ακτίνες, ενέργειες κι επιρροές πρόκειται ασφαλώς να προκαλέσουν παρόμοια αποτελέσματα όχι μόνο στο βασίλειο των φυσικών φαινομένων αλλά και στον κόσμο των πνευματικών αξιών. Τα άτομα του ανθρώπινου εγκεφάλου “αφυπνίζονται” όσο ποτέ πριν και λέγεται ότι τα εκατομμύρια των κυττάρων που είναι ανενεργά και υπνώττουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο μπορούν να έλθουν σε λειτουργική δραστηριότητα και να φέρουν την ενορατική διόραση που θ’ αναγνωρίσει την ερχόμενη πνευματική αποκάλυψη. Σήμερα ο κόσμος αναπροσανατολίζεται στις νεότερες επιρροές και στη διαδικασία αναπροσαρμογής είναι αναπόφευκτη μια περίοδος πρόσκαιρου χάους. Ο Χριστιανισμός δε θ’ αντικατασταθεί. Θα υπερπηδηθεί, γιατί το έργο του της προετοιμασίας θα ολοκληρωθεί θριαμβευτικά κι ο Χριστός θα μας δώσει πάλι την επόμενη αποκάλυψη της θειότητας. Αν ό,τι γνωρίζουμε τώρα για το Θεό είναι ό,τι μπορεί να γίνει γνωστό, η θειότητα του Θεού δε θα είναι παρά ένα περιορισμένο ζήτημα. Ποιος μπορεί να πει ποια θα είναι η νέα διατύπωση της αλήθειας; Αλλά το φως διαχύνεται βραδέως στις καρδιές και τις διάνοιες των ανθρώπων και στη φωτεινή αυτή ακτινοβολία θα οραματισθούν τις νέες αλήθειες και θα φθάσουν σε μια καινούργια έκφραση της αρχαίας σοφίας. Με το φακό του φωτισμένου νου ο άνθρωπος θα δει σύντομα τις μέχρι τώρα άγνωστες όψεις της θειότητας. Μπορεί να μην υπάρχουν ποιότητες και χαρακτηριστικά της θείας φύσης εντελώς άγνωστα και μη αναγνωρισμένα ως τώρα; Μπορεί να μην υπάρχουν αποκαλύψεις του Θεού χωρίς κανένα προηγούμενο και για τις οποίες δεν έχουμε λέξεις ή επαρκείς έννοιες έκφρασης; Τα αρχαία μυστήρια που σύντομα θα αναστηλωθούν, πρέπει να επανερμηνευθούν στο φως του Χριστιανισμού και να αναπροσαρμοσθούν για να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες ανάγκες, γιατί μπορούμε πια να εισέλθουμε στον Άγιο Τόπο σαν νοήμονες άνδρες και γυναίκες κι όχι σαν παιδιά που παρακολουθούν δραματικές ιστορίες και διαδικασίες στις οποίες δε μετέχουν συνειδητά σαν άτομα. Ο Χριστός διαδραμάτισε για χάρη μας τη δραματική ιστορία των πέντε μυήσεων και μας προέτρεψε να ακολουθήσουμε τα βήματά Του. Γι’ αυτό μας προετοίμασε η παρελθούσα εποχή και τώρα μπορούμε να περάσουμε με νοημοσύνη στο βασίλειο του Θεού δια της διαδικασίας της μύησης. Το γεγονός ότι ο ιστορικός Χριστός υπήρξε και

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

βάδισε πάνω στη γη αποτελεί για μας εγγύηση της θειότητάς μας και της έσχατης επίτευξής μας. Το γεγονός ότι ο μυθικός Χριστός, εμφανιζόμενος συνεχώς ανά τους αιώνες, αποδεικνύει ότι ο Θεός ποτέ δεν έμεινε χωρίς μαρτυρία κι ότι πάντα υπήρξαν εκείνοι που πέτυχαν. Το γεγονός του κοσμικού Χριστού, που εκδηλώνεται σαν παρόρμηση για τελειοποίηση σ’ όλα τα βασίλεια της φύσης, αποδεικνύει το γεγονός του Θεού και αποτελεί την αιώνια ελπίδα μας. Η ανθρωπότητα βρίσκεται προ των πυλών της μύησης. 3 Πάντοτε υπήρχαν ναοί και μυστήρια και ιεροί τόποι όπου ο αληθινός ζηλωτής μπορούσε να βρει ό,τι ζητούσε και τις αναγκαίες οδηγίες για το δρόμο που έπρεπε να βαδίσει. Ο αρχαίος προφήτης έλεγε: “…εκεί έσται οδός καθαρά και οδός αγία κληθήσεται και ου μη παρέλθη εκεί ακάθαρτος, ουδέ έσται εκεί οδός ακάθαρτος· οι δε διεσπαρμένοι πορεύσονται επ’ αυτής και ου μη πλανηθώσι.” 17

Είναι ο δρόμος που οδηγεί από εκείνο που βρίσκεται έξω σε εκείνο που ενοικεί εντός. Αποκαλύπτει βήμα προς βήμα την κρυμμένη ζωή που κάθε μορφή και σύμβολο καλύπτει και κρύβει. Αναθέτει στο ζηλωτή ορισμένα έργα που οδηγούν στην κατανόηση και παράγει περιεκτικότητα και σοφία που ικανοποιεί τη βαθιά του αίσθηση ανάγκης. Περνά από το στάδιο της αναζήτησης σ’ εκείνο που οι Θιβετανοί ονομάζουν “άμεση γνώση”. Πάνω σ’ αυτή την ατραπό το όραμα κι η ελπίδα δίνουν θέση στην αντίληψη. Υφίσταται τη μια μύηση μετά την άλλη και καθεμιά οδηγεί το μυημένο πλησιέστερα στο στόχο της πλήρους ενότητας. Εκείνοι που στο παρελθόν εργάσθηκαν έτσι, βασανίσθηκαν και πέτυχαν, αποτελούν μια μακρά αλυσίδα που εκτείνεται από το απώτατο παρελθόν μέχρι σήμερα, γιατί οι μυημένοι είναι ακόμη μαζί μας κι η θύρα στέκει ακόμη ορθάνοιχτη. Με τη μεσολάβηση αυτής της ιεραρχίας της επίτευξης οι άνθρωποι ανυψώνονται βήμα προς βήμα στη μακρά κλίμακα που φθάνει από τη γη στον ουρανό, για να σταθούν τελικά ενώπιον του Μυσταγωγού και στην υψηλή αυτή στιγμή να βρουν ότι είναι ο ίδιος ο Χριστός που τους χαιρετίζει – ο οικείος Φίλος ο Οποίος αφού τους προετοίμασε με το παράδειγμα και τη διδασκαλία, τους υποδέχεται τώρα στην παρουσία του Θεού. Αυτή ήταν πάντα η εμπειρία, η ομοιόμορφη εμπειρία ανά τους αιώνες όλων των ερευνητών. Εξεγειρόμενοι στην Ανατολή για τον τροχό της επαναγέννησης με τη συνεχώς επαναλαμβανόμενη οδύνη και πόνο, ή εξεγειρόμενοι στη Δύση για την προφανή τερατώδη αδικία μιας θλιβερής ζωής στην οποία υποβάλλεται ο Χριστιανός, οι άνθρωποι στράφηκαν μέσα τους για να βρουν το φως, την ειρήνη και τη λύτρωση που τόσο έντονα επιθυμούσαν. Ο Χριστός μας δίνει μια συγκεκριμένη εικόνα της όλης διαδικασίας με την ιστορία της ζωής Του που δομήθηκε γύρω από τις κύριες αυτές μυήσεις που είναι η παγκόσμια κληρονομιά μας και η ένδοξη (και για πολλούς) άμεση ευκαιρία. Αυτές είναι : 1. Η Γέννηση στη Βηθλεέμ στην οποία ο Χριστός κάλεσε το Νικόδημο λέγοντας:

Ησαΐας, xxxv, 8.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

“Εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού”. 18 Η Βάπτιση στον Ιορδάνη. Είναι η βάπτιση στην οποία αναφέρθηκε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής λέγοντάς μας ότι ο Χριστός “βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω και πυρί”.19 Η Μεταμόρφωση. Εδώ καταδεικνύεται για πρώτη φορά η τελειότητα κι εδώ η θεία δυνατότητα μιας τέτοιας τελειότητας αποδεικνύεται στους μαθητές. Η εντολή απευθύνεται σε μας, “Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι, ώσπερ ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς τέλειος εστίν”. 20 Η Σταύρωση. Ονομάζεται στην Ανατολή η Μεγάλη Απάρνηση, με το μάθημά της της θυσίας και της κλήσης στο θάνατο της κατώτερης φύσης. Αυτό ήταν το μάθημα που γνώριζε ο Απ. Παύλος κι ο στόχος για τον οποίο αγωνιζόταν. “Καθ’ ημέραν αποθνήσκω”, έλεγε, γιατί μόνο με την πρακτική του καθημερινού θανάτου που υφιστάμεθα, μπορεί ν’ αντιμετωπισθεί με εγκαρτέρηση ο τελικός Θάνατος.21 Η Ανάσταση και η Ανάληψη, ο τελικός θρίαμβος που επιτρέπει στο μυημένο να ψάλει και να μάθει την έννοια των λόγων: “Πού σου, θάνατε, το κέντρον; Πού σου, άδη, το νίκος;”22

Αυτά είναι τα πέντε μεγάλα δραματικά συμβάντα των μυστηρίων. Αυτές είναι οι μυήσεις δια των οποίων όλοι οι άνθρωποι πρέπει κάποια μέρα να περάσουν. Η ανθρωπότητα στέκει σήμερα στην ατραπό της δοκιμασίας. Η οδός της εξάγνισης διανύεται από τις μάζες και είμαστε σε διαδικασία κάθαρσης απ’ το κακό και τον υλισμό. Όταν συμπληρωθεί αυτή η διαδικασία, πολλοί θα βρεθούν έτοιμοι να προετοιμασθούν για την πρώτη μύηση και να υποστούν τη νέα Γέννηση. Οι μαθητές του κόσμου πρoετοιμάζονται για τη δεύτερη μύηση, τη Βάπτιση και γι’ αυτή πρέπει να έλθει η κάθαρση της συναισθηματικής επιθυμητικής φύσης και η αφιέρωση της επιθυμητικής φύσης στη ζωή της ψυχής. Οι μυημένοι του κόσμου αντιμετωπίζουν τη μύηση της Μεταμόρφωσης. Ο έλεγχος του νου κι ο ορθός προσανατολισμός στην ψυχή, με πλήρη μετουσίωση της ολοκληρωμένης προσωπικότητας, βρίσκεται μπροστά τους. Πολλές ανοησίες λέγονται αυτές τις μέρες για τη μύηση και ο κόσμος είναι γεμάτος ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι είναι μυημένοι. Αποτυγχάνουν να θυμηθούν ότι κανένας μυημένος δεν ισχυρίζεται κάτι τέτοιο ούτε μιλά για τον εαυτό του. Όσοι ισχυρίζονται ότι είναι μυημένοι, κάνοντας έτσι ακυρώνουν τον ισχυρισμό τους. Οι μαθητές και οι μυημένοι διδάσκονται να είναι περιεκτικοί στις σκέψεις τους και μηχωριστικοί στις στάσεις τους. Ποτέ δε διαχωρίζονται από την υπόλοιπη ανθρωπότητα βεβαιώνοντας τη θέση τους και τοποθετούμενοι έτσι αυτόματα πάνω σε βάθρο. Ούτε είναι οι απαιτήσεις, όπως αναφέρεται σε πολλά βιβλία εσωτερισμού, τόσο απλές όσο 18

Κατά Ιωάννην, iii, 3. Κατά Ματθαίον, iii, 11. 20 Κατά Ματθαίον, v, 48. 21 Προς Κορινθίους Α, xv, 31. 22 Προς Κορινθίους Α, xv, 55. 19

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

φαίνονται να είναι. Διαβάζοντας κανείς κάποια απ’ αυτά, θα νόμιζε ότι εφόσον ο ζηλωτής πέτυχε κάποιο μέτρο ανοχής, καλοσύνης, αφοσίωσης, συμπάθειας, ιδεαλισμού, υπομονής και καρτερίας εκπλήρωσε τις κύριες απαιτήσεις. Είναι πράγματι τα πρωταρχικά ουσιώδη, αλλά στις ποιότητες αυτές πρέπει να προστεθεί μια νοήμων κατανόηση και μια νοητική ανέλιξη που θα οδηγήσει σε υγιή και νοήμονα συνεργασία με τα σχέδια για την ανθρωπότητα. Απαιτείται η ισορροπία κεφαλής και καρδιάς και η διανόηση πρέπει να βρει το συμπλήρωμά της και την έκφρασή της δια της αγάπης. Αυτό απαιτεί μια πολύ προσεκτική επαναδιακήρυξη. Η αγάπη, το αίσθημα και η αφοσίωση συγχέονται συχνά μεταξύ τους. Η αγνή αγάπη είναι ιδιότητα της ψυχής και είναι παμπεριεκτική και στην αγνή αγάπη συνίσταται η σχέση μας με το Θεό και μεταξύ μας. “Γιατί η αγάπη του Θεού είναι πλατύτερη από τα μέτρα του ανθρώπινου νου και η καρδιά του Αιώνιου είναι θαυμαστά καλή” – έτσι λέει ο αρχαίος ύμνος κι έτσι εκφράζεται αυτή η αγάπη που είναι ιδιότητα της Θεότητας κι επίσης μια κρυμμένη ιδιότητα κάθε υιού του Θεού. Το αίσθημα είναι συγκίνηση και ασταθές· η αφοσίωση μπορεί να είναι φανατική και σκληρή· αλλά η αγάπη σμίγει και συγχωνεύει, κατανοεί κι ερμηνεύει και συνθέτει όλες τις μορφές κι όλες τις εκφράσεις, όλες τις αιτίες κι όλες τις φυλές σε μια φλογερή καρδιά αγάπης που δε γνωρίζει χωριστικότητα, ούτε διαίρεση και δυσαρμονία. Η πραγμάτωση της θείας αυτής έκφρασης στην καθημερινή μας ζωή απαιτεί το ανώτατο που βρίσκεται μέσα μας. Το να είναι κανείς μυημένος χρειάζεται κάθε δύναμη κάθε όψης της φύσης του. Δεν είναι εύκολο έργο. Το να αντιμετωπίσει κανείς τις αναπόφευκτες δοκιμασίες τις οποίες θα συναντήσει σίγουρα καθώς βαδίζει την ατραπό που διάνυσε ο Χριστός, χρειάζεται ένα σπάνιο είδος θάρρους. Το να συνεργάζεται κανείς φρόνιμα και συνετά με το Σχέδιο του Θεού και να συγχωνεύει τη θέλησή του με τη θεία Θέληση πρέπει να καλεί σε δράση όχι μόνο τη βαθύτατη αγάπη στην καρδιά του, αλλά και τις οξύτερες αποφάσεις του νου. Η μύηση μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα μεγάλο πείραμα. Υπήρξε ίσως μια εποχή, όταν θεσπίσθηκε αυτή η διαδικασία ανέλιξης, στην οποία έγινε δυνατό να διαδραματισθούν στη γη ορισμένες εσώτερες διαδικασίες γνωστές εκείνη την εποχή μόνο σε λίγους. Τότε εκείνο που ήταν μέσα μπόρεσε να τεθεί σε συμβολική μορφή για τη διδασκαλία των “μικρών” και μπόρεσε αργότερα να επιτελεσθεί δημόσια και να εκφρασθεί για μας στη γη από τον Υιό του Θεού, τον Χριστό. Η μύηση είναι μια ζωντανή διαδικασία και μέσω αυτής της διαδικασίας όλοι όσοι πειθαρχούν κατάλληλα και συναινούν εκούσια μπορούν να περάσουν, εξεταζόμενοι και βοηθούμενοι απ’ αυτή την ομάδα μυημένων και γιγνωσκόντων που είναι οι οδηγοί της φυλής και μας είναι γνωστοί με πολλά ονόματα στα διάφορα μέρη του κόσμου και στις διάφορες εποχές. Στη Δύση αποκαλούνται ο Χριστός και η Εκκλησία Του, οι Πρεσβύτεροι Αδελφοί της Ανθρωπότητας. Η μύηση είναι λοιπόν μια πραγματικότητα κι όχι ένα ωραίο και μάλλον εύκολα εφικτό όραμα, όπως τόσα πολλά αποκρυφιστικά κι εσωτερικά βιβλία φαίνεται να διατείνονται. Η μύηση δεν είναι μια διαδικασία που υφίσταται ο άνθρωπος όταν συμμετέχει σε κάποιες οργανώσεις και η οποία μπορεί να κατανοηθεί μόνο με τη συμμετοχή σε τέτοιες ομάδες. Δεν έχει να κάνει με εταιρείες, εσωτερικές σχολές και

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

οργανώσεις. Ό,τι μπορούν να κάνουν είναι να διδάξουν στο ζηλωτή ορισμένους πολύ γνωστούς και βασικούς “κανόνες του δρόμου” κι έπειτα να τον αφήσουν να κατανοήσει ή όχι, όσο του επιτρέπει η ετοιμότητα και η ανάπτυξή του και να διέλθει απ’ την πύλη, όσο το επιτρέπει ο εξοπλισμός και το πεπρωμένο του. Οι Δάσκαλοι της φυλής κι ο Χριστός που είναι “Διδάσκαλος όλων των Διδασκάλων και Δάσκαλος αγγέλων και ανθρώπων”, δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτές τις οργανώσεις περισσότερο από κάθε κίνηση στον κόσμο σήμερα, που φέρνει στους ανθρώπους φώτιση κι αλήθεια. Οι μυημένοι του κόσμου βρίσκονται σε κάθε έθνος, σε κάθε εκκλησία και σε κάθε ομάδα όπου εργάζονται άνθρωποι καλής θέλησης κι όπου παρέχεται παγκόσμια υπηρεσία. Οι σύγχρονοι λεγόμενοι εσωτερικοί όμιλοι δεν είναι θεματοφύλακες της διδασκαλίας της μύησης, ούτε είναι προνόμιο τους να πρoετοιμάσουν τον άνθρωπο γι’ αυτή την ανέλιξη. Οι άριστοι απ’ αυτούς μπορούν να πρoετοιμάσουν τους ανθρώπους μόνο για εκείνο το στάδιο της εξελικτικής διαδικασίας που καλείται “μαθητεία”. Ο λόγος που δυστυχώς συμβαίνει αυτό και η μύηση φαίνεται τόσο μακρινή για τα μέλη των περισσότερων ομίλων που διατείνονται ότι γνωρίζουν τις μυητικές διαδικασίες, είναι γιατί δεν έδωσαν την αναγκαία έμφαση στη νοητική φώτιση που κατ’ ανάγκη φωτίζει το δρόμο προς την Πύλη που οδηγεί στο “Μυστικό Τόπο του Υψίστου”. Τόνισαν την προσωπική αφοσίωση στους Διδασκάλους της Σοφίας και στους αρχηγούς των οργανώσεών τους· τόνισαν την υποταγή στην αυταρχική διδασκαλία και τους κανόνες της ζωής και δεν τόνισαν κυρίως την υποταγή στην ήρεμη μικρή φωνή της ψυχής. Ο δρόμος προς τον τόπο της μύησης και προς το Κέντρο όπου βρίσκεται ο Χριστός είναι ο δρόμος της ψυχής, ο μοναχικός δρόμος της αυτοανέλιξης, της αυταπάρνησης και της αυτοπειθαρχίας. Είναι ο δρόμος της νοητικής φώτισης και της ενορατικής αντίληψης. Μύηση είναι η αποκάλυψη της αγάπης, της δεύτερης μεγάλης όψης της θειότητας που εκφράζεται με σοφία. Η έκφραση αυτή βρίσκει την πληρότητά της στη ζωή του Χριστού. Μας αποκάλυψε τη φύση της ουσιαστικής αγάπης κι έπειτα μας είπε να αγαπούμε. Μας έδειξε τι είναι η θειότητα κι έπειτα μας είπε να ζούμε θεία. Στην Καινή Διαθήκη η ανελισσόμενη αυτή ζωή της βίωσης της θείας αγάπης διατηρείται μπροστά μας με τρεις τρόπους που καθένας είναι προοδευτικός στον ορισμό του της εμπειρίας και καθένας μας δίνει τη συνέχεια της αποκάλυψης του Χριστού στην ανθρώπινη καρδιά. Πρώτα απ’ όλα υπάρχει η φράση: “Ο Χριστός εν υμίν, η ελπίς της δόξης”. 23 Είναι το στάδιο που προηγείται κι ακολουθεί αμέσως τη νέα γέννηση, τη Γέννηση στη Βηθλεέμ. Είναι το στάδιο προς το οποίο εργάζονται αργά αλλά σταθερά οι μάζες των ανθρώπων και είναι ο άμεσος στόχος για πολλούς απ’ τους ζηλωτές στον κόσμο σήμερα. Δεύτερο, υπάρχει το στάδιο που καλείται εκείνο του πλήρως αναπτυγμένου εν Χριστώ ανθρώπου, που δείχνει μια αυξημένη εμπειρία της θείας ζωής και μια βαθύτερη ανέλιξη της Χριστικής συνείδησης στο ανθρώπινο ον. Σ’ αυτό προσανατολίζονται τώρα οι μαθητές του κόσμου. Υπάρχει έπειτα το στάδιο της επίτευξης που αναφέρεται απ’ τον Απ. Παύλο με τους ακόλουθους όρους: “Μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις 23

Προς Κολασσαείς, i, 27.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού”. 24 Η μύηση είναι συνεπώς μια διαβαθμισμένη κι αντιληπτή σειρά διευρύνσεων της συνείδησης, μια σταθερά αυξανόμενη επίγνωση της θειότητας και όλων των συνεπειών της. Πολλοί λεγόμενοι μυημένοι πιστεύουν σήμερα ότι έφτασαν στην κατάσταση αυτή επειδή κάποιος αποκρυφιστής αρχηγός ή ψυχικός διορατικός τους είπε ότι είναι έτσι· όμως μέσα τους δε γνωρίζουν τίποτε για τη διαδικασία με την οποία μπορούν να περάσουν (όπως διδάσκει ο Τεκτονισμός) από τη μυστηριώδη εκείνη θύρα μεταξύ των δύο μεγάλων στηλών, στην έρευνά τους για το φως· δεν έχουν συνειδητή γνώση του αυτοεγκαινιαζόμενου εκείνου προγράμματος που πρέπει να ακολουθήσουν με πλήρη εγρήγορση συνείδησης, που είναι ταυτόχρονα αντιληπτό απ’ την ενοικούσα θεία ψυχή, το νου και τον εγκέφαλο του ανθρώπου στη φυσική ζωή. Αυτές οι διευρύνσεις της συνείδησης αποκαλύπτουν προοδευτικά στον άνθρωπο την ποιότητα της ανώτερης και της κατώτερης φύσης του· είναι αυτή η αντίληψη που σημαδεύει τον Απ. Παύλο σαν έναν από τους πρώτους μυημένους που πέτυχαν αυτή την κατάσταση κατά τη Χριστιανική διδασκαλία. Διαβάστε τι λέει γι’ αυτή την αποκάλυψη της δυαδικότητάς του: “Οίδα γαρ ότι ουκ οικεί εν εμοί, τουτ’ έστιν εν τη σαρκί μου, αγαθόν· το γαρ θέλειν παράκειταί μοι, το δε κατεργάζεσθαι το καλόν ουχ ευρίσκω· ου γαρ ό θέλω ποιώ αγαθόν, αλλ’ ό ου θέλω κακόν τούτο πράσσω· συνήδομαι γαρ τω νόμω του Θεού κατά τον έσω άνθρωπον, βλέπω δε έτερον νόμον εν τοις μέλεσί μου αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου και αιχμαλωτίζοντά με εν τω νόμω της αμαρτίας τω όντι εν τοις μέλεσί μου. Ταλαίπωρος εγώ άνθρωπος! Τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου; Ευχαριστώ τω Θεώ δια Ιησού Χριστού του Κυρίου ημών.” 25

Μόνο με την αποκάλυψη του Χριστού μέσα σε κάθε ανθρώπινο ον μπορεί να γίνει αυτή η ενοποίηση. Μόνο με τη νέα γέννηση, τη βάπτιση του πνεύματος και του πυρός και τη μεταμόρφωση της φύσης μπορεί να βρεθεί η λύτρωση, μπορεί να επιτευχθεί η ενότητα με το Θεό. Μόνο με τη θυσία της ανθρωπότητας, που είναι η ουσία της σταύρωσης, μπορεί να επιτευχθεί η ανάσταση. Ό,τι αληθεύει για το άτομο, αληθεύει τελικά για όλη την ανθρώπινη οικογένεια. Το σχέδιο για την ανθρωπότητα αφορά τη συνειδητή ανέλιξη του ανθρώπου. Καθώς το ανθρώπινο γένος αυξάνει σε σοφία και γνώση και καθώς οι πολιτισμοί έρχονται και φεύγουν, φέρνοντας καθένας το αναγκαίο του μάθημα και το υψηλό του σημείο επίτευξης, οι άνθρωποι σαν ομάδα πλησιάζουν την πύλη που οδηγεί στη ζωή. Κάθε σύγχρονη ανακάλυψη, κάθε ψυχολογική μελέτη και γνώση, κάθε ομαδική δραστηριότητα και κάθε επιστημονική επίτευξη καθώς και κάθε πραγματική απόκρυφη γνώση έχει πνευματική φύση και συμβάλλει σ’ εκείνη τη διεύρυνση της συνείδησης που θα καταστήσει το ανθρώπινο γένος το Μεγάλο Μυημένο. Μόλις τα ανθρώπινα όντα συλλάβουν σε πλατιά σύνθεση την ανάγκη της σαφέστερης εισόδου στον κόσμο της αληθινής έννοιας και αξίας, θα δούμε τα μυστήρια ν’ αναγνωρίζονται παγκόσμια. 24 25

Προς Εφεσίους, iv, 13. Προς Ρωμαίους, vii, 18-25.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

Θα ιδωθούν οι νέες αξίες και οι νέες τεχνικές και μέθοδοι ζωής θ’ αναπτυχθούν σαν αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης. Υπάρχουν σημάδια ότι αυτό ήδη συμβαίνει, ότι η καταστροφή που βαίνει γύρω μας και η κατάρρευση των αρχαίων θεσμών – πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών – δεν είναι παρά προπαρασκευή γι’ αυτό το εγχείρημα. Βρισκόμαστε στο δρόμο για “εκείνο που είναι μέσα” και πολλές φωνές σήμερα το διακηρύσσουν. Βρισκόμαστε σ’ εκείνη τη μεταβατική ατραπό (μπορούμε άραγε να την ονομάσουμε Ατραπό της Μαθητείας;) που θα μας οδηγήσει σε μια νέα διάσταση, στον εσώτερο κόσμο του αληθινού γεγονότος και της ορθής ενέργειας. Είναι ένας κόσμος στον οποίο μόνο το πνευματικό σώμα μπορεί να λειτουργεί και μόνο ο οφθαλμός του πνεύματος μπορεί να βλέπει. Δεν μπορεί να νοηθεί από εκείνους των οποίων η εσώτερη αντίληψη δεν αφυπνίσθηκε και των οποίων η ενόραση υπνώττει. Όταν αρχίζει να οργανώνεται και ν’ αναπτύσσεται το πνευματικό σώμα κι όταν ο οφθαλμός της σοφίας ανοίγει βραδέως κι εξασκείται να βλέπει αληθινά, τότε θα εμφανισθούν οι ενδείξεις ότι ο Χριστός που λανθάνει σε κάθε υιό του Θεού, αρχίζει να ελέγχει και να οδηγεί τον άνθρωπο στον κόσμο της πνευματικής ύπαρξης, της αληθινής έννοιας και των ουσιαστικών αξιών. Ο κόσμος αυτός είναι το βασίλειο του Θεού, ο κόσμος των ψυχών και – όταν εκδηλωθεί – είναι εκείνη η έκφραση της θείας ζωής που μπορούμε να ονομάσουμε πέμπτο βασίλειο της φύσης. Αλλά δεν μπορεί ακόμη να νοηθεί γενικά. Μόνο με τη διαδικασία της μύησης ο κόσμος αυτός αποκαλύπτεται. Προτού δοθεί η μύηση, η σημασία των παραπάνω ιδεών πρέπει να συλληφθεί και κατ’ ανάγκη προϋποτίθενται ορισμένες μεγάλες αναπτύξεις. Οι απαιτήσεις αυτές μπορεί να ιδωθεί ότι πραγματώνονται σήμερα στη ζωή κάθε μαθητή κι εκείνοι που έχουν μάτια για να βλέπουν, μπορούν να δουν ότι επέρχονται δραστικές αλλαγές στη φυλή. Η έφεση είναι μια βασική απαίτηση για το άτομο και για τη φυλή. Σήμερα η ανθρωπότητα ανατείνει σε μεγάλα ύψη κι αυτή η έφεση ευθύνεται για τα μεγάλα εθνικά κινήματα που βλέπουμε σε πολλές χώρες. Συγχρόνως οι μαθητές ατομικά αγωνίζονται εκ νέου για φώτιση, παροτρυνόμενοι από τον πόθο τους ν’ αντιμετωπίσουν την παγκόσμια ανάγκη. Η πνευματική ιδιοτέλεια που ήταν χαρακτηριστικό των ζηλωτών του παρελθόντος, πρέπει να υπερπηδηθεί και να μετουσιωθεί σε αγάπη του ανθρώπου και συμμετοχή στην “κοινωνίαν των παθημάτων του Χριστού”.26 Ο εαυτός πρέπει να χαθεί στη θέα της υπηρεσίας. Η υπηρεσία αποβαίνει γοργά ο βασικός τόνος της εποχής κι ένα απ’ τα κίνητρα της φυλετικής προσπάθειας. Η αντιμετώπιση της καταστροφής και οι οδυνηρές εμπειρίες είναι πάντοτε ο κλήρος του μαθητή ατομικά. Γίνεται προφανές ότι ο παγκόσμιος μαθητής, η ίδια η ανθρωπότητα, κρίνεται πλέον άξια μιας τέτοιας δοκιμασίας. Αυτή η παγκοσμιότητα της δυσκολίας σε κάθε τμήμα της ανθρώπινης ζωής χωρίς να εξαιρείται καμιά ομάδα, δείχνει ότι το ανθρώπινο γένος σαν σύνολο πρoετοιμάζεται για μύηση. Σε ό,τι συμβαίνει σήμερα υπόκειται ένας σκοπός. Οι ωδίνες της γέννησης του Χριστού 26

Προς Φιλιππησίους, iii, 10.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΥΗΣΗ

μέσα στη φυλή άρχισαν κι ο Χριστός θα γεννηθεί στον “Οίκο του Άρτου” (που σημαίνει η λέξη “Βηθλεέμ”). Οι επιπτώσεις του τωρινού παγκόσμιου πόνου και οδύνης είναι πολύ προφανείς για να χρειάζονται περαιτέρω εξήγηση. Ένας σκοπός υπόκειται σ’ όλες τις παγκόσμιες υποθέσεις αυτή την εποχή και υπάρχει ανταμοιβή στο τέλος του δρόμου. Κάποια μέρα, γρηγορότερα ίσως απ’ ό,τι πολλοί νομίζουν, οι πύλες της μύησης θ’ ανοίξουν διάπλατα στο δεινοπαθούντα παγκόσμιο μαθητή (όπως πάντα στο παρελθόν άνοιγαν στα άτομα) κι η ανθρωπότητα θα μπει σ’ ένα νέο Βασίλειο και θα σταθεί μπροστά στη μυστηριώδη Παρουσία της Οποίας το φως κι η σοφία έλαμψε στον κόσμο μέσω του Προσώπου του Χριστού και της Οποίας η φωνή ακούστηκε σε καθεμιά από τις πέντε κρίσεις από τις οποίες πέρασε ο Χριστός. Τότε το ανθρώπινο γένος θα μπει στον κόσμο των αιτίων και της γνώσης. Θα κατοικήσουμε στον εσώτερο κόσμο της πραγματικότητας κι η εξωτερική εμφάνιση της φυσικής ζωής θα είναι γνωστή μόνο σαν σύμβολο των εσώτερων συνθηκών και γεγονότων. Τότε θ’ αρχίσουμε να εργαζόμαστε και να ζούμε σαν εκείνους που είναι μυημένοι στα μυστήρια κι η ζωή μας θα ρυθμίζεται από το βασίλειο της πραγματικότητας όπου ο Χριστός και οι Μαθητές Του όλων των εποχών (η αόρατη Εκκλησία) οδηγούν κι ελέγχουν τις ανθρώπινες υποθέσεις. Ο στόχος που έχουν υπόψη Τους κι ο σκοπός για τον οποίο εργάζονται, συνοψίζονται για μας σ’ ένα σχόλιο από μια αρχαία Θιβετανική γραφή. Τα λόγια της έχουν ως εξής: “Όλη η ομορφιά, όλη η καλοσύνη, όλα όσα συντελούν στο ξερίζωμα της θλίψης και της άγνοιας πάνω στη γη, πρέπει να αφιερωθούν στη Μεγάλη Επίτευξη. Τότε, όταν οι Κύριοι της Συμπόνιας θα έχουν εκπολιτίσει πνευματικά τη Γη και θα την έχουν κάνει Παράδεισο, θ’ αποκαλυφθεί στους Προσκυνητές η Ατέλειωτη Ατραπός που φθάνει μέχρι την καρδιά του σύμπαντος. Ο άνθρωπος, τότε όχι πια άνθρωπος, θα υπερβεί τη Φύση κι απρόσωπα αλλά συνειδητά, ενοποιημένος μ’ όλους τους Φωτισμένους, θα βοηθήσει στην εκπλήρωση του Νόμου της Ανώτερης Εξέλιξης, του οποίου η Νιρβάνα είναι μόνο η αρχή.” 27

Αυτός είναι ο στόχος μας. Αυτός είναι ο ένδοξος αντικειμενικός μας σκοπός. Πώς μπορούμε να προχωρήσουμε σ’ αυτή την επίτευξη; Ποιο είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε; Με τα λόγια ενός άγνωστου ποιητή: “Όταν μπορείς να βλέπεις Κάτω από τα εξωτερικά φαινόμενα Τις αιτίες που γεννούν όλα τα αποτελέσματα, Όταν μπορείς να νιώθεις στη θέρμη του ηλιακού φωτός Την Αγάπη του Θεού που περιβάλλει τη γη, Τότε μάθε ότι είσαι μυημένος στα Μυστήρια Που ο σοφός άνθρωπος πάντα θεωρούσε μεγάλης αξίας.”

W.Y. Evans-Wentz, Tibetan Yoga and Secret Doctrines, p. 12.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ “Εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού.” Κατά Ιωάννην, iii, 3.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

συζήτησή μας για τις πέντε αυτές κύριες μυήσεις θα επιδιώξουμε να κάνουμε τρία πράγματα. Πρώτο, θα προσπαθήσουμε ν’ αντιληφθούμε ότι ο Χριστιανισμός είναι το άνθος κι ο καρπός των θρησκειών του παρελθόντος και είναι η τελευταία που διαδόθηκε με εξαίρεση τη Μωαμεθανική θρησκεία. Είδαμε ότι η έμφαση της Χριστιανικής θρησκείας δόθηκε στη μονάδα της ανθρώπινης οικογένειας κι επίσης στη μοναδική αποστολή του Χριστού. Ο Χριστός ήρθε να διδάξει την υπέρτατη αξία του ατόμου, όπως ήδη έδειξα στο προηγούμενο κεφάλαιο. 28 Φαίνεται ότι η έμφαση που δόθηκε απ’ τους οπαδούς του Μωάμεθ στο γεγονός του Θεού, του Υψίστου, του Ενός και Μοναδικού, είχε τη φύση μιας εξισορροπιστικής εξαγγελίας που έγινε το δέκατο πέμπτο αιώνα για να προστατεύσει τον άνθρωπο απ’ τη λησμοσύνη του Θεού, καθώς προσέγγιζε τη λανθάνουσα και ουσιαστική του θειότητα σαν υιός του Πατρός. Η μελέτη των σχέσεων των διαφόρων αυτών πίστεων κι ο τρόπος με τον οποίο πρoετοιμάζονται για να συμπληρωθούν μεταξύ τους, έχει βαθύ ενδιαφέρον. Αυτό λησμονήθηκε συχνά από τους Δυτικούς θεολόγους. Ο Χριστιανισμός μπορεί και διατηρεί μυστική μέσα του την ιερή διδασκαλία, αλλά κληρονόμησε αυτή τη διδασκαλία από το παρελθόν. Μπορεί να προσωποποιηθεί με το μέσον του μέγιστου των θείων Αγγελιαφόρων, αλλά ο δρόμος αυτού του Αγγελιαφόρου πρoετοιμάσθηκε εκ των προτέρων και του ιδίου προηγήθηκαν άλλοι μεγάλοι Υιοί του Θεού. Ο λόγος Του μπορεί να είναι ο ζωοδότης Λόγος για το Δυτικό μας πολιτισμό και μπορεί να ενσωματώνει τη σωτηρία που έπρεπε να μας φέρει, αλλά η Ανατολή είχε τους δικούς της δασκάλους και καθένας απ’ τους περασμένους πολιτισμούς στον πλανήτη μας είχε το θείο του Αντιπρόσωπο. Καθώς εξετάζουμε το μήνυμα του Χριστιανισμού και τη μοναδική του συνεισφορά, ας μην ξεχνούμε το παρελθόν, γιατί αν το λησμονήσουμε δε θα κατανοήσουμε ποτέ τη δική μας πίστη. Δεύτερο, πρέπει να θυμόμαστε να σκεπτόμαστε με όρους συνόλου και να αντιληφθούμε ότι οι μεγάλες διευρύνσεις της συνείδησης στις οποίες θα αναφερόμαστε συνεχώς, έχουν τις παγκόσμιες παραλληλίες τους. Μερικές απ’ αυτές τις ανελίξεις της φυλής βρίσκονται στη φυλετική ιστορία του παρελθόντος. Μερικές βρίσκονται μπροστά. Μια είναι άμεσα πιθανή στο παρόν. Καθώς ο φυσικός και μηχανικός εξοπλισμός του ανθρώπου αναπτύσσεται για ν’ ανταποκριθεί στη διευρυνόμενη συνείδησή του, οδηγείται βαθμιαία να βιώσει όλο και περισσότερο τη θεία Ενύπαρξη, ΤΗ

Βλέπε σ. 15.

να νοήσει περισσότερα από τη θεία Υπερβατικότητα και να καταγράφει με αύξουσα φωτισμένη επίγνωση την αποκάλυψη που παρουσιάζεται διαδοχικά για την εκπαίδευση και τη μορφωτική του ανάπτυξη. Σήμερα βρισκόμαστε στα πρόθυρα της γέννησης του φυλετικού Χριστού και από το σκοτάδι της μήτρας της ύλης το παιδίον Χριστός μπορεί να εισέλθει στο φως του βασιλείου του Θεού. Μια άλλη κρίση επίκειται και γι’ αυτή ο Χριστός προετοίμασε τη φυλή, γιατί όταν γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, δεν ήταν απλά η γέννηση ενός άλλου θείου Δασκάλου και Αγγελιαφόρου, αλλά η εμφάνιση ενός Ατόμου που δε συνόψισε μέσα Του μόνο την παρελθούσα επίτευξη της φυλής, αλλά ήταν επίσης ο πρόδρομος του μέλλοντος και ενσωμάτωσε όλα όσα ήταν δυνατό να επιτύχει η ανθρωπότητα. Η εμφάνιση του Χριστού στο σπήλαιο της Βηθλεέμ ήταν η εγκαινίασή της δυνατότητας ενός νέου κύκλου πνευματικής ανέλιξης για τη φυλή καθώς και για το άτομο. Τρίτο, θα εξετάσουμε τις ανελίξεις αυτές απ’ τη σκοπιά του ατόμου και θα μελετήσουμε τα επεισόδια που αναφέρονται στην ιστορία του Ευαγγελίου κι αφορούν ζωτικά το ανθρώπινο ον, που καθώς πλησιάζει το τέρμα της μακράς και κοπιώδους οδού της εξέλιξης, είναι έτοιμο να επαναλάβει το ίδιο δράμα στη δική του εμπειρία. Έχει την ευκαιρία να περάσει απ’ το στάδιο της νέας γέννησης σ’ εκείνο της τελικής ανάστασης δια της απόκρημνης ατραπού του Όρους Γολγοθά. Στην εσώτατη φύση του πρέπει να μάθει να κατανοεί τα λόγια του Χριστού, “δει υμάς γεννηθήναι άνωθεν” 29 και να εκφράσει το θάνατο στη ζωή, που είναι το εξέχον μήνυμα του Απ. Παύλου. 30 Καθένας πρέπει αργά ή γρήγορα να το αποδείξει μόνος του, γιατί “η ζώσα θρησκευτική εμπειρία είναι η μόνη δόκιμη οδός για την κατανόηση του δόγματος”. 31 Μόνο ακολουθώντας το παράδειγμα όσων πέτυχαν, θα μάθουμε την έννοια της επίτευξης. Μόνο ζώντας θεία θα μπορέσει να βρει αληθινή έκφραση η κρυμμένη θειότητά μας. Συνεπάγεται πρακτική εφαρμογή που φέρνει τη δική της ανταμοιβή, αλλά πρέπει αρχικά ν’ αναληφθεί στα τυφλά. Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι λοιπόν η ιστορία της ατομικής αυτής αναζήτησης για θεία έκφραση και φως και για την έσχατη επίτευξη της νέας γέννησης που αποδεσμεύει τον άνθρωπο στην υπηρεσία του βασιλείου του Θεού. Ανά τους αιώνες άτομα σ’ όλο τον κόσμο πέρασαν απ’ τις πέντε αυτές διευρύνσεις της συνείδησης και εισήλθαν σε μια βαθύτερη ζωή πληρέστερης και πλουσιότερης υπηρεσίας. Βήμα προς βήμα αναπτύχθηκε η αίσθηση της θειότητάς τους κι η επίγνωσή τους της θείας Ζωής, ενυπάρχουσας στη φύση, τους οδήγησε στην αναγνώριση της παράλληλης αλήθειας του υπερβατικού Θεού. Ο Θεός στο άτομο κι ο Θεός στον Χριστό. Ο Θεός σ’ όλες τις μορφές κι ο Θεός η εμψυχώνουσα ζωή του κόσμου κι όμως ένας Θεός που συνειδητά εμψυχώνει το σύμπαν καθώς και τον άνθρωπο και το μικροσκοπικό άτομο της ουσίας. Η εξέλιξη αυτής της αναγνώρισης της θειότητας στον άνθρωπο υπήρξε βαθμιαία και αργή, αλλά σε ορισμένα σημεία της φυλετικής ιστορίας (όπως της ιστορίας του 29

Κατά Ιωάννην, iii, 7. Προς Κορινθίους Α, xv, 31. 31 Pavel Florensky in The Recovery of Truth by Hermann Keyserling, p. 80. 30

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

ανθρώπου ατομικά) προσεγγίσθηκαν κρίσιμες στιγμές και πρόβαλαν και ξεπεράσθηκαν κρίσεις και κάθε συγκεκριμένη μύηση άφηνε τη φυλή με μια διευρυμένη κατανόηση. Σήμερα το ανθρώπινο γένος ετοιμάζεται για μια τέτοια ακριβώς μετάβαση και για την επανεστίαση της ανθρώπινης συνείδησης σε μια ανώτερη διάσταση και σ’ ένα πλουσιότερο πεδίο εμπειρίας. Η ανθρωπότητα είναι έτοιμη να βαδίσει σε μια ψηλότερη βαθμίδα της εξελικτικής κλίμακας. Αντιμέτωποι με μια κατάσταση τόσο ιδιάζουσα και με μια εμπειρία τόσο απαράμιλλη, η τωρινή μας χαοτική σύγχυση δεν προξενεί έκπληξη. Τρέμουμε στο χείλος ενός άλλου βήματος προς τα εμπρός· είμαστε έτοιμοι για μια άλλη μύηση· βρισκόμαστε στο σημείο διεύρυνσης του ορίζοντά μας και περνάμε από μια ανοιχτή θύρα σ’ ένα μεγαλύτερο δωμάτιο. Ό,τι συμβαίνει δεν είναι ένδειξη αποτυχίας, παράλογης σύγχυσης και τυφλής αναστάτωσης. Είναι μάλλον μια διαδικασία πρόσκαιρης καταστροφής για περαιτέρω ανοικοδόμηση και δεν είναι παρά μια αντιστοιχία της φυλετικής ζωής σε εκείνες τις δοκιμασίες και δοκιμές που πάντοτε είναι ο κλήρος του μαθητή ο οποίος πρoετοιμάζεται για μύηση. Γι’ αυτή ο Χριστιανισμός προετοίμασε πολλούς απ’ τη φυλή. Η νέα ερμηνεία και η επόμενη αποκάλυψη επίκεινται. Η επερχόμενη αυτή αναζωογόνηση της ουσιαστικής κι εσώτερης φύσης της ανθρωπότητας, με την επακόλουθη αναδιοργάνωση των παγκόσμιων υποθέσεων και της ανθρώπινης ζωής, είναι ήδη αισθητή και αναμένεται από τους στοχαστές της φυλής που σταθερά απομονώνουν την τωρινή ευκαιρία. Η προσδοκία της φυλής προσλαμβάνει ζωτικές αναλογίες. Με τα λόγια ενός αρχαίου Μεξικάνικου αφορισμού, “Πάντοτε στο κέντρο θα έλθει ένας νέος Λόγος”. Κάθε μορφή έχει το θετικό της κέντρο ζωής. Κάθε οργανισμός είναι κατασκευασμένος γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα δύναμης. Υπάρχει στο σύμπαν μας ένα κέντρο από το οποίο εκπορεύθηκε ο Λόγος και έφερε σε ύπαρξη το οργανωμένο ηλιακό μας σύστημα όπως το έχουμε τώρα και τον πλανήτη στον οποίο ζούμε με τις μυριάδες του μορφές ζωής. “Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος. Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν. Πάντα δι’ αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ό γέγονεν. Εν αυτώ ζωή ην και η ζωή ην το φως των ανθρώπων. Εν τω κόσμω ην και ο κόσμος δι’ αυτού εγένετο και ο κόσμος αυτόν ουκ έγνω.” 32

Ό,τι αληθεύει για το Σύνολο, αληθεύει επίσης για το μέρος. Κάθε πολιτισμός σαν έκφραση της ανθρώπινης συνείδησης, είχε το Λόγο του. Πριν δύο χιλιάδες χρόνια ο Λόγος για χάρη μας “εγένετο Σαρξ” και γύρω απ’ αυτό το δυναμικό κέντρο της πνευματικής ζωής περιστρέφεται ο Δυτικός κόσμος μας. Δεν ενδιαφέρει αν αποδεχόμαστε ή όχι αυτό το γεγονός όσον αφορά τα αποτελέσματα, γιατί ο Δρ. Σβάιτσερ μας λέει: “Η ιστορική θεμελίωση του Χριστιανισμού, όπως ο ορθολογισμός, ο φιλελευθερισμός και η σύγχρονη θεολογία τη θεωρούν, δεν υφίσταται πια – όμως δεν μπορεί να λεχθεί ότι ο Χριστιανισμός 32

Κατά Ιωάννην, i, 1, 2, 3, 4, 10.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

έχει συνεπώς χάσει την ιστορική του θεμελίωση. Το έργο στο οποίο πίστεψε η ιστορική θεολογία πρέπει να διεξαχθεί κι εκείνο που φαίνεται να καταρρέει τη στιγμή ακριβώς που πλησιάζει η συμπλήρωση, είναι μόνο το επίχρισμα του πηλού της ακατάβλητης αλήθειας της ιστορικής θεμελίωσης που είναι ανεξάρτητη από κάθε ιστορική γνώση και απόδειξη – απλά διότι βρίσκεται εκεί και υπάρχει. Ο Ιησούς είναι κάτι στον κόσμο μας επειδή ένα πανίσχυρο ρεύμα πνευματικής επιρροής εκπορεύθηκε απ’ Αυτόν και εισχώρησε επίσης στην εποχή μας. Το γεγονός αυτό ούτε κλονίζεται ούτε επιβεβαιώνεται από μια ιστορική γνώση.” 33

Πάντα ηχούσε ο Λόγος που επέτρεπε στη φυλή να δει και να αναγνωρίσει το επόμενο βήμα της. Ο Χριστός επέτρεψε στον άνθρωπο να τον ακούσει στο παρελθόν· θα επιτρέψει στον άνθρωπο να κάνει το ίδιο και σήμερα. Κάποια μέρα, όπως γνωρίζουν όλοι οι Τέκτονες, αυτοί οι Λόγοι που ειπώθηκαν περιοδικά θα αντικατασταθούν από το ΛΟΓΟ που τους είναι γνωστός ως “Απωλεσθείς Λόγος”. Όταν τελικά εκφωνηθεί αυτός ο Λόγος, η ανθρωπότητα θα γίνει ικανή να αναρριχηθεί στην τελική κορυφή της ανθρώπινης επίτευξης. Τότε η κρυμμένη θειότητα θα λάμψει με τη δόξα της με το μέσον της φυλής. Το ύψος της υλικής επίτευξης έχει ίσως προσεγγισθεί. Τώρα έρχεται η ευκαιρία για το λεπτοφυή αυτό θείο Εαυτό να εκδηλωθεί διαμέσου της εμπειρίας που ονομάζουμε “νέα γέννηση” και την οποία δίδασκε ανέκαθεν ο Χριστιανισμός. Το αποτέλεσμα όλου αυτού που συμβαίνει τώρα στη γη θα φέρει στην επιφάνεια εκείνο που είναι κρυμμένο στην ανθρώπινη καρδιά και θα αποκαλύψει στα μάτια μας το νέο όραμα. Τότε θα μπορέσουμε να περάσουμε από την πύλη της Νέας Εποχής σ’ έναν κόσμο που θα χαρακτηρίζεται από μια νεότερη επίγνωση, μια βαθύτερη κατανόηση των ζωτικών πραγματικοτήτων κι ένα αληθινότερο και ανώτερο πρότυπο αξιών. Ο Λόγος πρέπει να ηχήσει πάλι από το κέντρο – το Κέντρο των Ουρανών και το κέντρο κάθε ανθρώπινης καρδιάς. Κάθε ατομική ψυχή πρέπει να τον ακούσει μόνη. Καθένας μας πρέπει να περάσει από εκείνη την εμπειρία με την οποία γνωρίζουμε ότι είμαστε “ο Λόγος όστις εγένετο Σαρξ” και μέχρι η εμπειρία της Βηθλεέμ να γίνει μέρος της ατομικής μας συνείδησης σαν ψυχών, θα παραμένει μύθος. Μπορεί να γίνει γεγονός – το μεγάλο γεγονός της εμπειρίας της ψυχής. Δεν μπορώ εδώ να υπεισέλθω στον ορισμό της λέξης “ψυχή”. Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Δρ. Μποσανκέ εκφράζει την ιδέα με όρους που τη συνδέουν με την ατομική εμπειρία κι όμως διατηρούν την ομορφιά των κοσμικών συνεπειών. Μια απομονωμένη ψυχή είναι αδυνατότητα. Λέει: “Η Ψυχή – χρησιμοποιώ τον όρο με την πιο γενική του έννοια που σημαίνει το κέντρο της εμπειρίας το οποίο σαν μικρόκοσμος απέκτησε ή αποκτά δικό του χαρακτήρα και σχετική διάρκεια – η ψυχή δεν πρόκειται να έλθει σε αντίθεση σαν αποσπασμένος παράγοντας είτε με τη συστατική της εξωτερικότητα απ’ τη μια μεριά είτε με τη ζωή του απόλυτου απ’ την άλλη. Η ιδέα μας υπήρξε πάντα… ότι η ψυχή είναι μια περιοχή εξωτερικότητας που ‘ζωντανεύει’ επικεντρωνόμενη στο νου. Κι όταν μιλάμε για την ψυχή σαν θέληση που πλάθει δημιουργικά τις περιστάσεις, αυτό είναι μια άλλη έκφραση για το μικρόκοσμο, συμπεριλαμβανομένου του κέντρου γύρω απ’ το οποίο στέκουν οι περιστάσεις, που αναπλάθεται και ανασχηματίζεται. Είναι απ’ την άλλη μεριά ένα νήμα ή μια ίνα της απόλυτης ζωής… ένα ρεύμα ή μια παλίρροια μέσα του, ποικίλου εύρους, έντασης και 33

Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, pp. 28, 29.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

χωριστικότητας απ’ τη μεγάλη πλημμύρα που τον κινεί.” 34

Τι είναι αυτή η ψυχή όταν αποκαλυφθεί κι εκδηλωθεί (ακόμη και με τους περιορισμούς της σάρκας) μας το διευκρίνισε ο Χριστός. Το μερικό για μας είναι πλήρες γι’ Αυτόν, ένα γεγονός σε πλήρη έκφραση. Μας συνέδεσε με τον Εαυτό Του μέσω της τελειοποιηθείσας ανθρωπότητάς Του· μας συνέδεσε με το Θεό μέσω της εκφρασθείσας θειότητάς Του. Συνεπώς δύο σκέψεις πρέπει να γεννηθούν στο νου μας αυτή την εποχή, αν δεν πρόκειται να βυθιστούμε στο προφανές παγκόσμιο χάος κι έτσι να χάσουμε την προοπτική μας. Η μια είναι ότι κάθε εποχή έχει τη διέξοδό της. Αυτό εννοούσε ο Χριστός όταν είπε: “Εγώ ειμί η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή”. 35 Γνώριζε ότι συνέθεσε μέσα Του την ψυχή του παρελθόντος και το πνεύμα του μέλλοντος. Κι ό,τι αληθεύει γι’ Αυτόν, αληθεύει και για τη διδασκαλία που έδωσε. Στο Χριστιανισμό περιέχεται το παρελθόν και περιλαμβάνονται τα καλύτερα θρησκευτικά του στοιχεία. Η ψυχή του ανθρώπου στέκει προ των πυλών της αποκάλυψης και πρέπει να μάθει ότι η αποκάλυψη αυτή θα έλθει μέσω του τελειοποιημένου εαυτού του. Ο Μπράουνιγκ το εξέφρασε με τους πολύ γνωστούς στίχους: “Έτσι κατοικεί σ’ όλα, Από το πρώτο λεπτό της ζωής ως το τελευταίο Στον άνθρωπο – την κορύφωση αυτού του σχήματος Της ύπαρξης, την περάτωση αυτής της σφαίρας Της ζωής· της οποίας οι ιδιότητες εδώ κι εκεί Διασκορπίσθηκαν πάνω στον ορατό κόσμο πριν, Ζητώντας να συνδυασθούν, αμυδρά κομμάτια με πρόθεση Να ενωθούν σε κάποιο θαυμαστό όλο, Ατελείς ποιότητες σ’ όλη τη δημιουργία, Υπονοώντας κάποιο δημιούργημα να γίνει ακόμη, Κάποιο σημείο όπου όλες οι διάσπαρτες ακτίνες θα συναντηθούν Συγκλίνοντας στις ικανότητες του ανθρώπου. …………………………………………………………… Όταν όλη η φυλή τελειωθεί το ίδιο Σαν άνθρωπος, δηλαδή· όλα έτειναν στο ανθρώπινο γένος Κι ό,τι ο άνθρωπος έφτιαξε, όλα έχουν ως τώρα το τέλος τους· Αλλά στον τελειωμένο άνθρωπο αρχίζει πάλι Μια τάση στο Θεό. Οι προγνώσεις είπαν Ο άνθρωπος πλησιάζει· έτσι στον εαυτό του προβάλλουν Μεγαλοπρεπείς προσδοκίες, σύμβολα, τύποι Μιας αμυδρής λαμπρότητας που πάντα υπήρξε πριν Σ’ αυτό τον αιώνιο κύκλο των επιδιώξεων της ζωής. Γιατί οι άνθρωποι αρχίζουν να περνούν τα όρια της φύσης τους Και βρίσκουν νέες ελπίδες και φροντίδες που γοργά υπερπηδούν Τις ίδιες χαρές και λύπες τους· γίνονται πολύ μεγάλοι Για τη στενή πίστη του σωστού και λάθους, που ξεθωριάζει 34 35

B. Bosanquet, The Value and Destiny of the Individual, p. 129. Κατά Ιωάννην, xiv, 6.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

Μπροστά στην απροσμέτρητη δίψα για το καλό· ενώ η ειρήνη Ανατέλλει μέσα τους πάντα όλο και πιο πολύ. Τέτοιοι άνδρες υπάρχουν και τώρα πάνω στη γη, Γαλήνιοι ανάμεσα στα μισοσχηματισμένα πλάσματα γύρω Που θα σωθούν απ’ αυτούς και θα ενωθούν μαζί τους.” 36

Ο άνθρωπος, το ανθρώπινο ον, μια ψυχή σε ενσάρκωση, είναι έτοιμος να κάνει εκείνο το βήμα προς τα εμπρός που θα επιφέρει την πρώτη από τις μεγάλες ανελίξεις, την οποία ονομάζουμε “νέα γέννηση”. Εφόσον το κάνει, η ζωή του παιδίου Χριστός θ’ αυξηθεί και η εδραιωθείσα ορμή θα τον μεταφέρει προς τα εμπρός πάνω στο Δρόμο που οδηγεί απ’ τη μια κορυφή επίτευξης στην άλλη μέχρι να γίνει ο ίδιος ένας φωτισμένος Φωτοδότης κι εκείνος που θα μπορεί να φωτίζει το δρόμο των άλλων. Οι φωτισμένοι οδήγησαν πάντοτε τη φυλή προς τα εμπρός· οι γνώστες, οι μυστικιστές και οι άγιοι μας αποκάλυψαν πάντοτε τα ύψη της φυλετικής και ατομικής δυνατότητας. Ο Δρόμος από τη Γέννηση στη Βηθλεέμ μέχρι το Όρος της Σταύρωσης είναι σκληρός και δύσκολος, αλλά διανύθηκε με χαρά από τον Χριστό κι από εκείνους των οποίων η συνείδηση συντονίσθηκε με τη δική Του. Η χαρά της φυσικής ζωής μετατρέπεται σε χαρά της κατανόησης και νέες αξίες, νέες επιθυμίες και μια νέα αγάπη αντικαθιστούν τις παλιές. Η Γέννηση στη Βηθλεέμ σημάδεψε την απαρχή του μακρινού δρόμου της τραγωδίας του Σωτήρα. Τον κατέστησε “άνθρωπο θλίψεων και δόκιμον ασθενείας”. 37 Ήταν η αρχή του τέλους και σημάδεψε τη μύησή Του σε ανώτερες καταστάσεις συνείδησης. Αυτό φανερώνεται στην ιστορία του Ευαγγελίου. 2 Πριν αναλάβουμε την οριστική μελέτη των μεγάλων αυτών μυήσεων, θα άξιζε να θίξουμε ένα ή δύο σημεία σχετικά με το θέμα σαν σύνολο. Τόσο ιδιόρρυθμη και λανθασμένη διδασκαλία του θέματος δίνεται αυτή την εποχή και τόσο πλατύ είναι το γενικό ενδιαφέρον, ώστε χρειάζεται απελπιστικά κάποιο μέτρο καθαρής σκέψης και πρέπει να δοθεί προσοχή σε ορισμένους παράγοντες που συχνά παραβλέπονται. Πρέπει να τεθεί στο σημείο αυτό το ερώτημα: “Ποιος είναι ο μυσταγωγός; Ποιος είναι ο εκλεκτός που θα σταθεί μπροστά Του και θα περάσει τη μύηση;” Δεν μπορεί να τονιστεί περισσότερο ότι ο πρώτος μυσταγωγός με τον οποίο έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι πάντα η ψυχή του. Πολλές εσωτερικές σχολές και δάσκαλοι κατευθύνουν τη διδασκαλία τους και τους ζηλωτές τους σε κάποιο μεγάλο Διδάσκαλο ο Οποίος υποτίθεται ότι τους πρoετοιμάζει γι’ αυτό το βήμα και χωρίς τον Οποίο καμία πρόοδος δεν είναι εφικτή. Λησμονούν ότι δεν είναι δυνατό για έναν τέτοιο Διδάσκαλο ακόμη και να προσεγγίσει έναν άνθρωπο σ’ αυτή τη σχέση μέχρι να κάνει μια σαφή κι οριστική επαφή με την ψυχή του. Στο επίπεδο επίγνωσης που είναι εκείνο της ψυχής, βρίσκονται εκείνοι που μπορούν να βοηθήσουν και ωσότου σαν άτομα διεισδύσουμε σ’ αυτή την κατάσταση, δε μας είναι δυνατό να έλθουμε σε νοήμονα επαφή με όσους 36 37

Robert Browning, Paracelsus. Ησαΐας, liii, 3.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

λειτουργούν κανονικά εκεί. Η μύηση σχετίζεται με τη συνείδηση και είναι απλά μια λέξη που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε τη μετάβαση που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος από τη συνείδηση του τέταρτου ή ανθρώπινου βασιλείου στο πέμπτο ή πνευματικό, το βασίλειο του Θεού. Ο Χριστός ήρθε για να αποκαλύψει το δρόμο προς το βασίλειο αυτό. Αυτή η μυούσα ψυχή, όπως ήδη είδαμε, έχει διάφορα ονόματα στην Καινή Διαθήκη και στις άλλες θρησκείες ονομάζεται με μια ορολογία που ταιριάζει στην εποχή και την ιδιοσυγκρασία του ζηλωτή. Όταν ο Χριστιανός μαθητής λέει “ο Χριστός εν υμίν, η ελπίς της δόξης”,38 ο Ανατολίτης μαθητής μπορεί να μιλά για τον Εαυτό ή το Άτμαν. Οι σύγχρονες σχολές σκέψης μιλούν για το εγώ ή τον ανώτερο εαυτό, τον πραγματικό άνθρωπο ή την πνευματική οντότητα, ενώ στην Παλαιά Διαθήκη γίνεται αναφορά στον “Άγγελο της Παρουσίας”. Μπορεί να γίνει ένας μακρύς κατάλογος αυτών των συνωνύμων, αλλά για τους σκοπούς μας θα περιορισθούμε στη λέξη “ψυχή” λόγω της πλατιάς χρήσης της στη Δύση. Η αθάνατη ψυχή του ανθρώπου τον πρoετοιμάζει για την πρώτη μύηση, γιατί αυτή η ψυχή εκδηλώνεται στη γη σαν “παιδίον Χριστός” κι εμφανίζεται στον άνθρωπο. Είναι η νέα γέννηση. Αυτό που κυοφορείται βραδέως στον άνθρωπο, επιτέλους γεννιέται κι ο Χριστός ή η ψυχή γεννιέται συνειδητά. Πάντοτε το σπέρμα του ζώντος Χριστού ήταν παρόν, παρότι κρυμμένο, σε κάθε ανθρώπινο ον. Αλλά την κατάλληλη εποχή και χρόνο κάνει την εμφάνισή της η νηπιακή ψυχή και γίνεται εφικτή η πρώτη από τις πέντε μυήσεις. Το έργο προχωρεί και η Χριστική ζωή ανελίσσεται και αναπτύσσεται στον άνθρωπο μέχρι να λάβουν χώρα η δεύτερη και η τρίτη μύηση. Εκείνη τη στιγμή, όπως πιστεύουν πολλοί, μυούμαστε με τη μεσολάβηση του Χριστού κι ο μυημένος με πλήρως αφυπνισμένη συνείδηση στέκει στην Παρουσία Του και Τον βλέπει πρόσωπο με πρόσωπο. Ο Μπράουνιγκ εκφράζει αυτή την αλήθεια στο μεγάλο ποίημα Σαούλ, όταν λέει: “Ω Σαούλ, θα είναι Ένα πρόσωπο σαν το δικό μου που θα σε δεχθεί· άνθρωπο σαν εμένα Θ’ αγαπήσεις και θ’ αγαπηθείς για πάντα· ένα χέρι σαν αυτό το χέρι Θα σου ανοίξει τις πύλες της νέας ζωής! Δες ο Χριστός στέκει!”

Μετά την τρίτη μύηση, τη Μεταμόρφωση, όταν η προσωπικότητα υποταχθεί στην ψυχή ή ο ενοικών Χριστός και η δόξα του Κυρίου λάμψουν διαμέσου της σάρκας, θ’ αντιμετωπίσoυμε την ύψιστη επίτευξη της Σταύρωσης και της Ανάστασης. Έπειτα, λέγεται, ότι το μυστηριώδες Ον που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ως Μελχισεδέκ και ως Αρχαίος των Ημερών, θα παίξει το ρόλο Του και θα μας μυήσει στα ακόμη ανώτερα μυστήρια. Για Αυτόν λέγεται ότι: “Ούτος γαρ ο Μελχισεδέκ, βασιλεύς Σαλήμ, ιερεύς του Θεού του υψίστου… πρώτον μεν ερμηνευόμενος Βασιλεύς Δικαιοσύνης, έπειτα δε και Βασιλεύς Σαλήμ, ό έστι Βασιλεύς Ειρήνης. Απάτωρ, αμήτωρ, αγενεαλόγητος, μήτε αρχήν ημερών μήτε ζωής τέλος έχων… μένει ιερεύς εις το 38

Προς Κολασσαείς, i, 27.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

διηνεκές.” 39

Είναι Εκείνος που δέχεται το μυημένο κι εποπτεύει τις ανώτερες μεταβάσεις της συνείδησης, οι οποίες είναι η ανταμοιβή των δοκιμασιών που υπέστη θριαμβευτικά. Είναι Εκείνος του Οποίου “ο αστέρας λάμπει” όταν ο μυημένος εισέρχεται στο φως. Υπάρχουν συνεπώς τρεις μυσταγωγοί: πρώτα η ψυχή του ανθρώπου, έπειτα ο ιστορικός Χριστός και τελικά ο Αρχαίος των Ημερών, εκείνος στον Οποίο “ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. 40 Οι ιδέες αυτές είναι ενδιαφέρουσες όταν αντιληφθούμε ότι απ’ τις πέντε μυήσεις υπάρχουν τρεις που φαίνονται φυσικά ότι έχουν ύψιστη σημασία. Στη ζωή του Χριστού υπάρχουν επεισόδια που αντιπροσωπεύουν μεγάλα σημεία επίτευξης, τα οποία κορυφώνουν τους κύκλους κι εγκαινιάζουν νέους. Είναι η πρώτη μύηση, η Γέννηση· η τρίτη μύηση, η Μεταμόρφωση· και η πέμπτη μύηση, η Ανάσταση. Στη φύση υπάρχει μια μυστηριώδης αξία που συνδέεται με την πρώτη, την τρίτη και την πέμπτη – την απαρχή, το μεσαίο σημείο και την κορυφαία επίτευξη. Όπως τονίσθηκε, “τα διαστήματα όχι μόνο μεταξύ του βασικού φθόγγου, του μείζονος τρίτου και του τέλειου πέμπτου, ή εκείνα που διακρίνουν τον τόνο απ’ το ημιτόνιο, μας επιτρέπουν να συνθέσουμε μια συμφωνία ή ένα τραγούδι”. Μεταξύ των υψηλών αυτών σημείων, στα διαστήματα των οποίων μας δίνονται οι λεπτομέρειες στην ιστορία του Ευαγγελίου, διεξάγεται το έργο που καθιστά εφικτές τις μεταγενέστερες επιτεύξεις. Στο βιβλίο αυτό εξετάζουμε πρωτίστως την τεχνική της εισόδου στο βασίλειο του Θεού. Το βασίλειο αυτό υφίσταται και η γέννηση σ’ αυτό είναι αναπόφευκτη όπως η γέννηση στην ανθρώπινη οικογένεια. Η διαδικασία είναι μια διαδοχική πορεία απ’ την κύηση μέχρι το “πλήρωμα του χρόνου” οπότε γεννιέται το Παιδίον Χριστός· η ψυχή αρχίζει να εκδηλώνεται στη γη κι αρχίζει η ζωή του μαθητή και του μυημένου. Περνά από στάδιο σε στάδιο μέχρι να κυριαρχήσει όλους τους νόμους του πνευματικού βασιλείου. Δια της γέννησης, της υπηρεσίας και της θυσίας ο μυημένος γίνεται πολίτης αυτού του βασιλείου κι αυτό είναι μια τόσο φυσική διαδικασία που συνδέεται με την εσώτερη ζωή του όσο και οι φυσικές διαδικασίες στη σχέση τους με την εξωτερική του ζωή σαν ανθρώπινου όντος. Οι δυο αυτές προχωρούν μαζί, αλλά η εσώτερη πραγματικότητα εκδηλώνεται τελικά με τη θυσία του ανθρώπινου στο θείο. Ο μυημένος δεν είναι απλά ένας καλός άνθρωπος. Ο κόσμος είναι γεμάτος από καλούς ανθρώπους που πιθανόν απέχουν πολύ απ’ το να είναι μυημένοι. Ούτε είναι ο μυημένος ένας καλοπροαίρετος ευλαβής. Είναι άνθρωπος που πρόσθεσε μια υγιή διανοητική κατανόηση στα βασικά προσόντα ενός υγιούς ηθικού χαρακτήρα κι ευλάβειας. Με την πειθαρχία συντόνισε την κατώτερη φύση του, την προσωπικότητα, έτσι ώστε “έσται σκεύος εις τιμήν, ηγιασμένον και εύχρηστον τω δεσπότη”, 41 όπου ο δεσπότης αυτός είναι η ψυχή του. Γνωρίζει ότι βαδίζει σ’ έναν κόσμο πλάνης, αλλά ενώ το κάνει, ασκείται να βαδίζει στο φως της ψυχής, αντιλαμβανόμενος ότι με την υπηρεσία στους συνανθρώπους του και την αυταπάρνηση πρoετοιμάζεται για να σταθεί 39

Προς Εβραίους, vii, 1-4. Πράξεις, xvii, 28. 41 Προς Τιμόθεον Β, ii, 21. 40

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

μπροστά στην πύλη της Μύησης. Στην ατραπό αυτή συναντά εκείνους που σαν τον ίδιο μαθαίνουν να είναι πολίτες του βασιλείου. Αυτή ήταν η γνώση και το μήνυμα όλων των αληθινών Χριστιανών ανά τους αιώνες και η κοινή μαρτυρία τους αποδεικνύει την πραγματικότητα του βασιλείου, το γεγονός ότι όσοι το ζητούν αληθινά μπορούν να το βρουν κι ότι όσοι αναζητούν την ύπαρξή του δε θα απογοητευθούν. Ο δρόμος προς το βασίλειο βρίσκεται ρωτώντας κι απαντώντας, ζητώντας και βρίσκοντας και με την υπακοή στην εσώτερη εκείνη φωνή που μπορεί να ακουσθεί όταν όλες οι άλλες φωνές σωπάσουν. Όταν ακουσθεί αυτή η φωνή συνειδητοποιούμε τις δυνατότητες μπροστά μας και κάνουμε το αρχικό βήμα για την πρώτη μύηση που οδηγεί στη Βηθλεέμ, για να βρούμε και να συναντήσουμε εκεί τον Χριστό. Μέσα μας βρίσκουμε το Θεό. Στο σπήλαιο της καρδιάς νιώθουμε να πάλλεται η θεία ζωή. Ο άνθρωπος ανακαλύπτει ότι είναι ένας από τον τεράστιο αριθμό που υπέστη την ίδια εμπειρία και με τη διαδικασία της μύησης γέννησε τον Χριστό. Η “νηπιακή ζωή”, το νεογέννητο στο βασίλειο του Θεού, αρχίζει τον αγώνα και την εμπειρία που θα το οδηγήσει βήμα προς βήμα από τη μια μύηση στην άλλη μέχρι να επιτύχει. Τότε γίνεται ένας δάσκαλος και μια έκφραση της θειότητας και ακολουθεί τα βήματα του Σωτήρα, υπηρετώντας τη φυλή, ηχώντας τον αναγκαίο φθόγγο και βοηθώντας τους άλλους να φθάσουν στο σημείο που έφθασε. Η ατραπός της υπηρεσίας και της συνεργασίας με τη θεία θέληση γίνεται ο σκοπός της ζωής του. Όλοι οι μυημένοι δεν μπορούν να φθάσουν το ύψος που έφθασε ο Χριστός. Είχε μια μοναδική και κοσμική αποστολή. Αλλά η εμπειρία κάθε σταδίου φώτισης, όπως περιγράφεται στην ιστορία του Ευαγγελίου, είναι δυνατή στους μαθητές του κόσμου. Συνοψίζοντας λοιπόν τις ιδέες αυτές σχετικά με τη νέα γέννηση στο βασίλειο, την οποία πολλοί αντιμετωπίζουν αυτή την εποχή, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι: “Στην πρώτη μεγάλη Μύηση ο Χριστός γεννιέται στο μαθητή. Τότε αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά μέσα του τη διάχυση της θείας Αγάπης και βιώνει τη θαυμάσια εκείνη αλλαγή που τον κάνει να νιώθει ότι είναι ένα με ό,τι ζει. Αυτή είναι η ‘Δεύτερη Γέννηση’ και μ’ αυτή τη γέννηση αγαλλιάζουν τα ουράνια όντα, γιατί γεννιέται στη ‘βασιλεία των ουρανών’ σαν ένας από τους ‘μικρούς’, σαν ‘μικρό παιδί’ – τα ονόματα που δίνονται πάντοτε στους νέους Μυημένους. Αυτό είναι το νόημα των λόγων τον Ιησού, ότι ο άνθρωπος πρέπει να γίνει μικρό παιδί για να εισέλθει στη Βασιλεία.” 42

Η ίδια συγγραφέας τονίζει σε άλλο σημείο ότι: “Η ‘δεύτερη γέννηση’ είναι ένας γνωστός όρος για τη Μύηση· ακόμη και τώρα στην Ινδία οι ανώτερες κάστες ονομάζονται ‘διπλογεννημένοι’ κι η τελετή που τους κάνει διπλογεννημένους είναι μια τελετή Μύησης – ένα απλό κέλυφος στους σύγχρονους αυτούς καιρούς των ‘υποδειγμάτων των εν τοις ουρανοίς’. 43 Όταν ο Ιησούς μιλούσε στο Νικόδημο δήλωσε ότι ‘εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού’ κι ανέφερε ότι η γέννηση αυτή είναι ‘εξ ύδατος και

42 43

Annie Besant, Esoteric Christianity, pp. 185, 286, 53, 54. Προς Εβραίους, ix, 23.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

Πνεύματος’, 44 είναι η πρώτη Μύηση· μια μεταγενέστερη είναι ‘εν Πνεύματι Αγίω και πυρί’, 45 η βάπτιση του Μυημένου στην ανδρική του ηλικία, όπως η πρώτη είναι της γέννησης που τον καλωσορίζει σαν ‘μικρό παιδί’ που εισέρχεται στη βασιλεία. 46 Πόσο πολύ ήταν γνωστές οι εικόνες αυτές στους Εβραίους μυστικιστές φαίνεται απ’ την έκπληξη που δοκίμασε ο Ιησούς όταν ο Νικόδημος παρανόησε τη μυστικιστική Του φρασεολογία: ‘Συ ει ο διδάσκαλος του Ισραήλ και ταύτα ου γινώσκεις;’ 47”

Αντιμετωπίζοντας τα πιθανά αυτά ύψη επίτευξης στέκουν αυτή την εποχή οι μαθητές του κόσμου. Εδώ επίσης στέκει ο κουρασμένος παγκόσμιος μαθητής, η ανθρωπότητα σαν σύνολο, εξαντλημένος και απορημένος, σε σύγχυση και ανησυχία, αλλά με συνείδηση των θείων δυνατοτήτων και των μεγάλων ονείρων, οραμάτων και ιδανικών τα οποία γεννούν ελπίδα και την άρνηση να ηττηθεί και αποτελούν εγγύηση της τελικής επιτυχίας. Η φωνή όλων των παγκόσμιων Σωτήρων και το παράδειγμα του Χριστού φανερώνουν στην ανθρωπότητα το Δρόμο που πρέπει να βαδίσει. Οδηγεί πέρα από το επιφανειακό και το υλικό, από τον κόσμο της απατηλότητας στον κόσμο της πραγματικότητας. “Ο άνθρωπος πέρασε αρκετό μέρος της ζωής του αποκομμένος από το θρησκευτικό του κέντρο και θα αρχίσει να αναζητεί μια νέα θρησκευτική ισορροπία, μια πνευματική εμβάθυνση· χωρίς τάξη στη δραστηριότητά του θα συνεχίσει απλά στην επιφάνεια, σε μια καθαρά εξωτερική ζωή.” 48 Το βάθος καλεί το βάθος και απ’ το σκοτάδι αυτού του βάθους και με πόνο και οδύνη θα προβάλει το παιδίον Χριστός και η ανθρωπότητα σαν σύνολο θα σταθεί έτοιμη να κάνει τη μεγάλη μετάβαση στο βασίλειο του Θεού. Ο άνθρωπος μπορεί πια να περάσει στο βασίλειο και να αρχίσει να δημιουργεί την πνευματική του ιστορία. Μέχρι τώρα η ιστορία ήταν προκαταρκτική. Μόνο σήμερα για πρώτη φορά η φυλή είναι έτοιμη να κάνει το μεγάλο βήμα στην ατραπό της μαθητείας και της εξάγνισης, η οποία προηγείται της ατραπού της μύησης. Τα άτομα πάντοτε πρόβαλλαν από την τάξη τους και ανυψώνονταν στις κορυφές της επίτευξης κι έτσι ανέβαιναν στο όρος της μύησης. Αλλά σήμερα αυτό είναι εφικτό για τους πολλούς. Η φωνή όσων πέτυχαν, το σαλπιγκτήριο κάλεσμα εκείνων που είναι μυημένοι στα μυστήρια της βασιλείας του Θεού, καθιστά δυνατό το νέο βήμα. Η στιγμή είναι μοναδική κι επείγουσα. Το κάλεσμα απευθύνεται στο άτομο, αλλά για πρώτη φορά στην ιστορία αντηχεί στα αυτιά του πλήθους, γιατί το πλήθος είναι έτοιμο να ανταποκριθεί. Τέτοια είναι η κατάσταση τώρα. Οι φωνές των ατόμων που εισήλθαν στο βασίλειο καλούν σήμερα το πλήθος με βεβαιότητα και η έκβαση είναι σίγουρη, παρότι σε μερικούς η μύηση της ανθρωπότητας φαίνεται αργή. Παλιές αλήθειες που διακηρύχθηκαν από τους παγκόσμιους Δασκάλους και Σωτήρες είναι σε διαδικασία επανερμηνείας για να αντιμετωπίσουν τις αρχαίες ανάγκες με νέους όρους και με ζωτικότερο τρόπο. Οι Αρχηγοί που διαπλάθουν τα πνεύματα των ανθρώπων κρατούν 44

Κατά Ιωάννην, iii, 3, 5. Κατά Ματθαίον, iii, 11. 46 Κατά Ματθαίον, xviii, 3. 47 Κατά Ιωάννην, iii, 10. 48 Nicholas Berdyaev, The End of our Time, p. 59. 45

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

τις θύρες ορθάνοιχτες και μέσα απ’ αυτές θα υποχρεωθεί να περάσει το ανθρώπινο γένος, σύντομα αν ακούσει, αλλά αναπόφευκτα είτε ακούσει είτε όχι. Συνεπώς το θέμα μας προβάλλει βαθμιαία στη συνείδησή μας. Μπορούμε να δούμε ότι πρέπει να προσεγγισθεί από δύο κύριες γωνίες. Θα μελετήσουμε τις πέντε αυτές μυήσεις του Ιησού πρώτιστα από τη σκοπιά του μαθητή ατομικά, έτσι ώστε να γίνει φανερό ότι σαν τέκνα του Θεού μπορούμε όλοι να συμμετάσχουμε σε ό,τι πέρασε ο Χριστός. Ένα από τα ενδιαφέροντα πράγματα που εμφανίζεται καθώς μελετούμε τη ζωή του Χριστού και σημειώνουμε πώς καταγράφηκε προοδευτικά το θείο Σχέδιο αυτής της ζωής στη συνείδησή Του, είναι ότι αρχικά μόνο αόριστα ένιωσε τι έπρεπε να κάνει. Οι ιδέες αναπτύχθηκαν καθώς μεγάλωνε. Μετά την πρώτη μύηση, τη Γέννηση στη Βηθλεέμ, τα λόγια Του στη μητέρα Του ήταν, “Τι ότι εζητείτε με; Ουκ ήδειτε ότι εν τοις του πατρός μου δει είναι με;”49 Γνώριζε ότι ήταν προορισμένος να εργασθεί και να υπηρετήσει, αλλά η εξειδίκευση αυτού του έργου αποσαφηνίσθηκε αργότερα στο νου Του. Αναγνώριζε απλά ένα Σχέδιο και στο Σχέδιο αυτό αφιερώθηκε. Το ίδιο πρέπει επίσης να γίνει από εκείνους που ακολουθούν τα βήματά Του. Κατόπιν έλαβε χώρα η δεύτερη μύηση, εκείνη της Βάπτισης. Ο Χριστός έφθασε στην ανδρική ηλικία και η επίτευξη αυτή ακολουθήθηκε αμέσως από μια σαφή και συνειδητή απόρριψη του κακού. Την αναγνώριση του έργου που πρόκειται να γίνει πρέπει να διαδεχθεί ο εξαγνισμός εκείνου που πρέπει να εργασθεί μ’ αυτό τον τρόπο και πρέπει να καταδειχθεί αυτή η εξάγνιση και η ελευθερία από το κακό. Την έδειξε ο Χριστός με τη νίκη επί των τριών πειρασμών. Τότε, μόνο μετά την αποδειχθείσα πρoετοιμασία, διαβάζουμε ότι άρχισε να διδάσκει. 50 Η αναγνώριση και η πρoετοιμασία για τη συμμετοχή στο θείο Σχέδιο ακολουθήθηκε κατόπιν από την αφιέρωση σ’ αυτό το Σχέδιο. Μετά τη Μεταμόρφωση απέκτησε πλήρη αντίληψη εκείνου που βρισκόταν μπροστά Του και το καθόρισε σαφώς στους μαθητές Του λέγοντας: “…δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν και αποδοκιμασθήναι από των πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι… ει τις θέλει οπίσω μου έρχεσθαι, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι.”51

Έπειτα διαβάζουμε στο ίδιο κεφάλαιο ότι “εστήριξε το πρόσωπον αυτού του πορεύεσθαι” στον τόπο της θλίψης και της θυσίας. Τέλος ήρθε η αντίληψη ότι εκπλήρωσε εκείνο που είχε ταχθεί να κάνει. Είχε εκπληρώσει το Σχέδιο· το έργο του Πατρός είχε γίνει και είχε “πολλά παθείν”. Διαβάζουμε ότι ακόμη και στο Σταυρό το Σχέδιο απορροφούσε την προσοχή Του και με το τελικό Του “Τετέλεσται”, 52 πέρασε από τις πύλες του θανάτου σε μια χαρμόσυνη ανάσταση. Η βαθμιαία αποκάλυψη του Σχεδίου και της υπηρεσίας του συνοδεύει πάντοτε τη 49

Κατά Λουκάν, ii, 49. Κατά Λουκάν, iv, 14, 15. 51 Κατά Λουκάν, ix, 22, 23. 52 Κατά Ιωάννην, xix, 30. 50

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

διαδικασία της μύησης· το άτομο μαθαίνει να υποτάσσει τη ζωή του στη Θέληση του Πατρός και να γίνεται – όπως έγινε ο Χριστός – υπηρέτης αυτής της Θέλησης. Η διαδικασία της μύησης είναι μόνο μέρος του γενικού Σχεδίου για τη φυλή και οι ατραποί της μαθητείας και της μύησης δεν είναι παρά τα τελικά στάδια της Ατραπού της Εξέλιξης. Τα αρχικά βήματα στην Ατραπό αφορούν την ανθρώπινη ζωή κι εμπειρία, αλλά τα τελικά στάδια μετά τη νέα γέννηση αφορούν την πνευματική ανέλιξη. Ό,τι αληθεύει για την ανέλιξη του ατόμου, αληθεύει και για τη φυλή· κι όλα αυτά τα στάδια πρέπει να πραγματωθούν στη φυλετική ζωή. Όσοι βλέπουν καθαρά το όραμα μπορούν να ανιχνεύσουν τις αποδείξεις του ανελισσόμενου αυτού Σχεδίου στη σταθερή αύξηση διαφόρων ιδεών που δεσπόζουν τώρα στον κόσμο. Χωρίς να υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες ή να επεκταθούμε στην ανάλυση του θέματος, η ανάπτυξη του Σχεδίου και της φυλετικής ανταπόκρισης μπορεί να ανιχνευθεί πολύ καθαρά στην ανάπτυξη της ιδέας του Θεού. Πρώτα ο Θεός ήταν μια μακρινή, ανθρωπομορφική Θεότητα, άγνωστη και μη αγαπητή, αλλά θεωρούμενη με δέος και φόβο και λατρευόταν σαν Θεότητα που εκφραζόταν μέσω των δυνάμεων της φύσης. Με την πάροδο του χρόνου ο μακρινός αυτός Θεός ήρθε πλησιέστερα στο λαό Του, παίρνοντας ένα πιο ανθρώπινο χρώμα, ώσπου στην Εβραϊκή διδασκαλία Τον βρίσκουμε να μας μοιάζει πολύ, αλλά να είναι ακόμη ο οργίλος, ηθικός Κυβερνήτης που πρέπει να υπακούμε και να φοβόμαστε. Πλησίασε ακόμη περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου· και πριν την έλευση του Χριστιανισμού οι άνθρωποι Τον αναγνώρισαν σαν τον αγαπημένο Κρίσνα της Ινδικής πίστης και σαν τον Βούδδα. Έπειτα ήρθε ο Χριστός στη Δύση. Ο ίδιος ο Θεός φανερώθηκε ενσαρκωμένος μεταξύ των ανθρώπων. Ο μακρινός έγινε κοντινός κι Εκείνος που λατρευόταν με δέος και θαυμασμό, έγινε πια γνωστός και αγαπημένος. Σήμερα ο Θεός έρχεται ακόμη πλησιέστερα και η νέα εποχή δε θ’ αναγνωρίσει μόνο την αλήθεια των περασμένων αποκαλύψεων και θα αποδείξει την ακρίβεια και την προοδευτική τους αποκάλυψη της θειότητας, αλλά σ’ όλα αυτά θα προστεθεί η έσχατη αποκάλυψη της Παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη καρδιά, του γεννημένου στον άνθρωπο Χριστού και της αληθινής εκδήλωσης κάθε ανθρώπινου όντος σαν υιού του Θεού. Εξετάζοντας την ανέλιξη της συνείδησης, εμφανίζεται η ανάδυση του ίδιου θείου Σχεδίου. Παρότι η φυλή στη νηπιακή της ηλικία διεπόταν από το ένστικτο, με την πάροδο του χρόνου άρχισε να εμφανίζεται η διανόηση και συνεχίζει να ελέγχει τις ανθρώπινες υποθέσεις, τη διακυβέρνηση και τη σκέψη. Από τη διανόηση που χρησιμοποιείται ορθά και με κατανόηση, εξελίσσεται κάτι καλύτερο και πιο αποκαλυπτικό και μπορούμε να ανιχνεύσουμε σταθερά την ανάπτυξη της νέας αυτής δύναμης, της ενόρασης, στο σύγχρονο διανοούμενο. Αυτή με τη σειρά της φέρνει φώτιση κι έτσι ο άνθρωπος περνά από δόξα σε δόξα μέχρις να ιδωθεί ο παντογνώστης κοσμικός Υιός του Θεού, εκφραζόμενος μέσα από κάθε υιό του ανθρώπου. Η ίδια πάλι ανέλιξη μπορεί ν’ ανιχνευθεί φυλετικά στη μετάβαση που κάναμε δια

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

των διαφόρων σταδίων, από εκείνο του μοναχικού άγριου στην οικογένεια και τη φυλή, έπειτα στη συνένωση των φυλών σε έθνη κάτω από μια κεντρική κυβέρνηση, ώσπου σήμερα ζούμε σ’ έναν κόσμο που αρχίζει να ανταποκρίνεται σ’ εκείνο που είναι μεγαλύτερο από το έθνος – στην ίδια την ανθρωπότητα – και ν’ αντιλαμβανόμαστε την έκφρασή της με την ανάπτυξη μιας διεθνιστικής συνείδησης. Ανεξάρτητα από τη γραμμή με την οποία ανιχνεύουμε την ανάπτυξη του Σχεδίου, φτάσαμε από ένα μακρινό, σκοτεινό και αδαές παρελθόν στο τωρινό σημείο όπου φαίνεται να προβάλλουν αληθινότερες αξίες. Αρχίζουμε να βλέπουμε τι είναι αυτό το Σχέδιο όπου κι αν πηγαίνουμε. Εισερχόμαστε σταθερά στον κόσμο των πνευματικών πραγματικοτήτων, γιατί “υπάρχει ένας δρόμος από κάθε φυσική ομάδα γεγονότων σε κάθε πνευματική πραγματικότητα του σύμπαντος· και η ουσιαστική φύση των δυνάμεων του νου διασχίζει πάντοτε σε κάποιο βαθμό αυτό το δρόμο…” 53 Σ’ αυτή τη “συντέλεια του αιώνος” στέκει ο άνθρωπος μπροστά στη θύρα της ευκαιρίας κι επειδή βρίσκεται στη διαδικασία ανακάλυψης της θειότητάς του, θα εισέλθει στο βασίλειο των πραγματικών αξιών και θα φθάσει σε μια αληθινότερη γνώση του Θεού. Αντικρίζει το μυστήριο της νέας γέννησης και πρέπει να περάσει απ’ αυτή την εμπειρία. Αυτή η θειότητα του ανθρώπου πρέπει να φθάσει στη γέννηση τόσο στο άτομο όσο και στη φυλή κι έτσι θα μπορέσει να έλθει σε ύπαρξη το βασίλειο του Θεού στη γη. 3 Και οι πέντε αυτές μυήσεις έχουν ορισμένα κοινά βασικά σημεία, ομοιότητες που έχουν πραγματική σημασία. Υπάρχουν παράγοντες που ισχύουν σε όλες τους. Η Οδός για τη βασιλεία είναι καθολική κι ο ίδιος ο άνθρωπος είναι το σύμβολο και η πραγματικότητα. Προσέχει όλους τους μύθους και τα σύμβολα του κόσμου· διαβάζει και γνωρίζει την ιστορία των παγκόσμιων Σωτήρων· ταυτόχρονα πρέπει να αναπαραστήσει την ίδια ιστορία και να κάνει το μύθο γεγονός της προσωπικής του εμπειρίας· πρέπει να γνωρίσει τον Χριστό· πρέπει επίσης να ακολουθήσει τον Χριστό στάδιο με στάδιο μέσω των μεγάλων εμπειριών της μυητικής διαδικασίας. Κάθε μύησης προηγείται ένα ταξίδι· κάθε στάδιο και κάθε δραματικό συμβάν έρχεται στο τέλος μιας περιοδείας. Ο συμβολισμός είναι προφανής. “Η διάνυση της Ατραπού” είναι ένας οικείος τρόπος περιγραφής της προσέγγισης του ανθρώπινου όντος στα μυστήρια. Είναι αξιοσημείωτο ότι σήμερα όλος ο κόσμος βρίσκεται σε κίνηση. Καθένας ταξιδεύει και περιοδεύει – μια διαδικασία συμβολική της εσώτερης κατάστασης αναζήτησης και κίνησης σ’ έναν προκαθορισμένο στόχο. Το ταξίδι με τραίνο, με πλοίο ή με αεροπλάνο είναι σήμερα ο κλήρος του καθενός. Ομάδες ανθρώπων σε πολλές χώρες μετακινούνται από τόπο σε τόπο εφόσον το καθιστούν δυνατό οι οικονομικές συνθήκες και το υπαγορεύει η μοίρα. Περιοδεύουμε από δω κι από κει. Βρισκόμαστε στο δρόμο μας, διευρύνοντας τους ορίζοντές μας. Πρoετοιμαζόμαστε επίσης για διευρύνσεις της συνείδησης που θα μας επιτρέψουν να ζούμε σε δύο βασίλεια συγχρόνως – τη ζωή που πρέπει να ζούμε στη γη και τη ζωή 53

B. Bosanquet, The Value and Destiny of the Individual, p. 111.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

που μπορούμε να ζούμε στο βασίλειο του Θεού. Η ανθρωπότητα βρίσκεται στο πρώτο στάδιο του ταξιδιού της προς τη μυστική Βηθλεέμ όπου γεννήθηκε το παιδίον Χριστός κι αυτή την εποχή η πρώτη μύηση είναι επικείμενο γεγονός για πολλούς. “Για κάθε άνθρωπο ανοίγει Δρόμος και δρόμοι κι ένας ΔΡΟΜΟΣ. Και η υψηλή ψυχή παίρνει τον υψηλό δρόμο Και η χαμηλή ψυχή ψηλαφεί το χαμηλό· Και μεταξύ, στις ομιχλώδεις πεδιάδες, Οι υπόλοιποι παραδέρνουν εδώ κι εκεί, Αλλά για κάθε άνθρωπο ανοίγει Ένας υψηλός δρόμος κι ένας χαμηλός. Και κάθε άνθρωπος αποφασίζει Το δρόμο που θα πάρει η ψυχή του.” 54

Επίσης κάθε μύηση σημαδεύεται απ’ την εξαγγελία μιας Λέξης Δύναμης. Ο μυημένος την ακούει, όχι όμως ο υπόλοιπος κόσμος. Όταν ο Χριστός πέρασε απ’ αυτές τις κρίσεις, ήχησε σε κάθε περίπτωση μια Φωνή κι ο ήχος που εκπέμφθηκε “άνοιξε πάλι τις πύλες της ζωής”. Θύρα με θύρα ανοίγει με απαίτηση του μυημένου και σε ανταπόκριση του Μυσταγωγού που στέκει στην άλλη πλευρά της πύλης. Θα δούμε τι σήμαινε κάθε Λέξη. Η Λέξη εκπέμπεται πάντα απ’ το κέντρο. Επανειλημμένα στην Καινή Διαθήκη λέγεται ότι “ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω” 55 και μια μελέτη των λέξεων που δόθηκαν στις επτά Εκκλησίες της Αποκάλυψης θα φέρει πολύ φως στον παράγοντα της Λέξης. Μεγάλες φυλετικές Λέξεις ήχησαν κι επέφεραν τις αναγκαίες αλλαγές και υποδήλωναν μια δυναμικότητα αληθινής πνευματικής αξίας για τον ευαίσθητο. Η Λέξη ή ο ήχος της αρχαίας Ασίας στο παρελθόν ήταν ΤΑΟ ή η Οδός. Αντιπροσώπευε την αρχαία εκείνη Οδό την οποία βάδιζαν και δίδασκαν οι Μυημένοι της άπω Ανατολής. Για τη φυλή μας ο ήχος είναι ΑUΜ που εκφυλίσθηκε στο Δυτικό μας ιδίωμα σε ΑΜΗΝ. Οι αρχαίες γραφές της Ινδίας θεωρούν αυτή τη Λέξη σαν ιδιάζουσα ένδειξη της θειότητας, του πνεύματος της ζωής, της πνοής του Θεού. Ποια θα είναι η νέα Λέξη που θα “προβάλει απ’ το κέντρο” δε γνωρίζουμε, γιατί δε θα ακουσθεί πριν είναι έτοιμη η φυλή. Υπάρχει όμως μια κοινή Λέξη Δύναμης που θα δοθεί στους θεματοφύλακες της φυλής μας, αν ανταποκριθούμε στην ευκαιρία μας και με τη νέα γέννηση εισέλθουμε στο βασίλειο του Θεού. Η Λέξη αυτή θα επιταχύνει στη ζωή την κρυμμένη ψυχή του ανθρώπου και θα τον γαλβανίσει σε ανανεωμένη πνευματική δραστηριότητα. Καθώς η φυλή αυξάνει σε ευαισθησία, καθώς οι ζηλωτές του κόσμου σ’ όλες τις πολλές θρησκείες καλλιεργούν την ικανότητα (μέσω διαλογισμού) να ακούν τη Φωνή που μπορεί να αποσυντονίζει όλες τις άλλες φωνές και καθώς μαθαίνουν να καταγράφουν τον Ήχο που θα εξαλείψει όλους τους άλλους ήχους, θα αποτυπώσουν σαν ομάδα τη νέα Λέξη που θα εκπεμφθεί. Όπως θα δούμε, σε κάθε μύηση του Ιησού δινόταν ένα Σημείο· ήταν ένα Σημείο 54 55

John Oxenham. Κατά Ματθαίον, xi, 15.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

που καταγραφόταν στη συνείδηση εκείνων που δεν ήταν μυημένοι. Κάθε φορά γινόταν ορατό ένα σύμβολο ή μορφή που ήταν ενδεικτική της αποκάλυψης. Ο ίδιος ο Χριστός μας λέει ότι στη συντέλεια του αιώνα θα ιδωθεί στους Ουρανούς το σημείο του Υιού του Ανθρώπου.56 Όπως ακριβώς η Γέννηση στη Βηθλεέμ αναγγέλθηκε από ένα Σημείο, εκείνο του Αστέρα, έτσι και η γέννηση στην οποία σπεύδει η φυλή θα αναγγελθεί ομοίως από ένα ουράνιο Σημείο. Η έκκληση που ανέρχεται από τις καρδιές όλων των αληθινών ζηλωτών της μύησης ενσωματώνεται όμορφα στην ακόλουθη προσευχή: “Υπάρχει μια ειρήνη που ξεπερνά την κατανόηση· κατοικεί στις καρδιές εκείνων που ζουν στο Αιώνιο. Υπάρχει μια δύναμη που κάνει όλα τα πράγματα νέα. Ζει και κινείται σ’ εκείνους που γνωρίζουν ότι ο Εαυτός είναι Ένας. Είθε αυτή η ειρήνη να μας σκεπάσει· αυτή η δύναμη να μας ανυψώσει μέχρι να σταθούμε εκεί όπου επικαλούνται τον Ένα Μυσταγωγό, μέχρι να δούμε το άστρο Του να λάμπει.”

Όταν ιδωθεί αυτό το Σημείο κι ακουσθεί η Λέξη, το επόμενο βήμα θα είναι η καταγραφή του Οράματος. Το Σχέδιο κι ο ρόλος που πρέπει να παίξει ο μυημένος, του καταδεικνύονται και γνωρίζει τι πρέπει να κάνει. Το Όραμα αυτό αναφέρεται σαν “όραμα του Θεού”, αλλά εκφράζεται στον άνθρωπο με όρους της θέλησης του Θεού και της εκπλήρωσης εκείνου που αποσκοπεί ο Θεός. Προοριζόμαστε να μυηθούμε στα μυστήρια αυτής της θέλησης. Το όραμα του Θεού είναι το όραμα του Σχεδίου του Θεού. Κανείς άνθρωπος δεν είδε ποτέ το Θεό. Η αποκάλυψη του Θεού έρχεται δια της αποκάλυψης του Χριστού. “Λέγει αυτώ Φίλιππος· Κύριε, δείξον ημίν τον πατέρα και αρκεί ημίν. Λέγει αυτώ ο Ιησούς· τοσούτον χρόνον μεθ’ υμών ειμί και ουκ έγνωκάς με, Φίλιππε; Ο εωρακώς εμέ εώρακε τον πατέρα.” 57

Ο Χριστός αποκάλυψε με τον Εαυτό του τη θέληση του Θεού κι έδωσε στην ανθρωπότητα το όραμα του Σχεδίου του Θεού για τον κόσμο και το Σχέδιο αυτό είναι η έλευση της βασιλείας. Ήταν Θεός κι ο λόγος του Θεού εκπέμφθηκε απ’ Αυτόν. Ο άνθρωπος ζει από την ενσάρκωση του Θεού μέσα του. Περνώντας από την πύλη της νέας γέννησης μπορεί να λυτρώσει τη σάρκα στην οποία έχει εγκλεισθεί η θειότητα και τότε μπορεί να βοηθήσει στην απολύτρωση του κόσμου. Για τη φυλή υπάρχει επίσης η κρίση, η μύηση και το όραμα. “Όταν δεν υπάρχει όραμα, ο λαός χάνεται.” 58 Αλλά το όραμα αυτό δεν είναι ποτέ το συνολικό Σχέδιο. Δεν είναι η έσχατη εμπειρία ούτε η ανεξιχνίαστη κορύφωση. Γι’ αυτή δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι. Ο ίδιος ο Χριστός δε διακήρυξε την τελική αποκάλυψη. Είδε και διακήρυξε το επόμενο βήμα για τη φυλή. Τα αμέσως επόμενα γεγονότα γίνονται αισθητά για να εξετασθούν αργότερα με νοημοσύνη· υπάρχει μια στιγμή πρόβλεψης, μια πρόρρηση κίνησης και δραστηριότητας, δυσκολίας και υπηρεσίας και της επόμενης ανελισσόμενης δόξας. Ακολουθώντας το όραμα, όπως αυτό ακολούθησε τη μύηση, έρχεται ένας ανανεωμένος κύκλος δοκιμασίας και δυσκολίας. Οι αποκαλυφθείσες αλήθειες και η 56

Κατά Ματθαίον, xxiv, 30. Κατά Ιωάννην, xiv, 8, 9. 58 Παροιμίαι, xxix, 18. 57

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

χορηγηθείσα αποκάλυψη πρέπει να πραγματωθούν στην εμπειρία της καθημερινής ζωής. Στιγμές αφομοίωσης και στοχασμού πρέπει να διαδεχθούν τις περιόδους έξαρσης και οραματισμού. Αν δεν υπάρχει πρακτική εμπειρία εκείνου που έγινε γνωστό, αυτό παραμένει στη βουνοκορφή της αποκάλυψης. Τελικά κάθε μύηση οδηγεί σε διευρυμένη υπηρεσία. Η πρακτική πνευματική ζωή πρέπει να ακολουθήσει τις στιγμές της βουνοκορφής. Ο εαυτός και η επίτευξή του πρέπει να λησμονηθούν στην υπηρεσία για τους άλλους. Απ’ αυτό δεν υπάρχει διαφυγή. Κάθε κορυφή επίτευξης ακολουθείται από έναν κύκλο δοκιμασίας. Κάθε νέα αποκάλυψη που συνελήφθη και οικειοποιήθηκε πρέπει να προσαρμοσθεί στις ανάγκες μιας επακόλουθης κι εντατικής ζωής υπηρεσίας κι η μύηση προκαλεί πάντοτε μια ανανεωμένη δοκιμασία και μια αυξημένη δύναμη για υπηρεσία. 4 “Εγένετο δε εν τω είναι αυτούς εκεί επλήσθησαν αι ημέραι του τεκείν αυτήν. Και έτεκε τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον και εσπαργάνωσεν αυτόν και ανέκλινεν αυτόν εν τη φάτνη, διότι ουκ ην αυτοίς τόπος εν τω καταλύματι.” 59

Με τα απλά αυτά λόγια αρχίζει η βαρυσήμαντη ιστορία – μια ιστορία τόσο μακροπρόθεσμων συνεπειών ώστε μόλις σήμερα αρχίζουμε να καταγράφουμε τα αποτελέσματα. Μόλις σήμερα, δύο χιλιάδες χρόνια μετά το γεγονός, το μάθημα της ζωής του Χριστού παίρνει σχηματικό αποτέλεσμα στη φαντασία των ανθρώπων· μόνο σήμερα το μοναδικό μάθημα που ήρθε να διδάξει, δημιουργεί τις αναγκαίες αλλαγές στην ικανότητα των ανθρώπων να κατανοούν. Μόνο τώρα αποκτούμε επίγνωση ότι η ιστορική απόδειξη της έλευσής του στη γη είναι η καθαυτή ιστορία κι ότι υπάρχει στον κόσμο η απόδειξη δύο μεγάλων ρευμάτων προσπάθειας ή δραστηριότητας ― του ρεύματος της κοινής, χωριστικής, ανελισσόμενης συνείδησης του ανθρώπου κι εκείνου που είναι η σταθερή εφαρμογή του μηνύματος του Χριστού στις τρέχουσες υποθέσεις, τροποποιώντας τες, αλλάζοντάς τες και καθορίζοντας πολύ περισσότερο απ’ ό,τι μπορούμε ν’ αντιληφθούμε το δρόμο που πρέπει να πάρουμε. Ο Χριστός ήρθε στο πλήρωμα του χρόνου, όταν η ανθρωπότητα προσέγγιζε την ωριμότητα και μας έδειξε με τον Εαυτό Του και τη ζωή Του τι μπορεί να είναι και είναι ο άνθρωπος. Ο Υιός του Θεού είναι επίσης Υιός του Ανθρώπου! Το γεγονός αυτό ίσως λησμονήθηκε με την έμφαση που δόθηκε στη θειότητά Του. Η θειότητα αυτή υπάρχει και τίποτε δεν μπορεί να τη θίξει ή να την κρύψει· είναι ακτινοβολία και αγνό λευκό φως. Υπάρχει όμως και η ανθρωπότητα, μια εγγύηση της ευκαιρίας και των δυνατοτήτων μας, μια επικύρωση της πίστης μας. Με τη μαγνητική δύναμη που αποπνέουν τα λόγια του Αγαπημένου Αποστόλου καθώς απεικόνισε τον Χριστό ως Υιό του Θεού που μιλά θεϊκά, προσκυνήσαμε με αγάπη και λατρεία αυτή τη θειότητα. Η ανθρωπότητά του όμως τονίσθηκε από τον Λουκά και τον Ματθαίο, όπως ακριβώς η ζωή Του ως Μεγάλου Υπηρέτη τονίσθηκε απ’ τον Μάρκο. Αγωνισθήκαμε για τη θειότητα του Χριστού. Αν δεν υπήρχε άλλο Ευαγγέλιο εκτός από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, μόνο η θειότητά Του θα μας ήταν γνωστή. Ο Χριστός ως άνθρωπος κι ό,τι 59

Κατά Λουκάν, ii, 6, 7.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

έκανε και ήταν ως άνθρωπος δεν εξετάζεται απ’ αυτό το συγγραφέα. Κάθε σύγχρονος συγγραφέας που έχει την ευθύνη της βιογραφίας του Χριστού, θα υποστεί σοβαρή κριτική (απ’ τους θεολόγους και τους ορθόδοξους) αν παραλείψει τα σημαντικά αυτά σημεία. Αλλά προφανώς κατά τη γνώμη του Αποστόλου δεν είχαν ιδιαίτερη σπουδαιότητα. Εκείνο που ήταν ζωτικό και αναγκαίο ήταν το Πνεύμα του Χριστού. Οι άλλοι τρεις Απόστολοι μας δίνουν τις λεπτομέρειες και προφανώς έκαναν πολλά για να φέρουν τις λεπτομέρειες αυτές σε συμφωνία με τη διδασκαλία του παρελθόντος, με το περιβάλλον και τη ζωή των προηγούμενων παγκόσμιων δασκάλων και σωτήρων, γιατί υπάρχει μια περίεργη ταυτότητα στα γεγονότα και τα περιστατικά. Αγωνισθήκαμε για τις λεπτομέρειες που συνδέονται με τη φαινομενική εμφάνιση του Χριστού και παραβλέψαμε την έμφαση που δόθηκε σε τρεις από τις μυήσεις στα λόγια Του και το νόημά τους. Επιμείναμε στα φυσικά γεγονότα της ζωής Του κι αγωνισθήκαμε ν’ αποδείξουμε την αυθεντική ιστορικότητα των φυσικών αυτών γεγονότων, ενώ ο ίδιος ο Θεός λέει, “Αυτού Ακούετε”. Ένα άλλο σημείο που συχνά λησμονείται είναι ότι ερχόμενος στη γη και παίρνοντας ανθρώπινη ενσάρκωση, ο Θεός επιβεβαίωσε την πίστη Του στη θειότητα του ανθρώπου. Ο Θεός είχε αρκετή εμπιστοσύνη στους ανθρώπους και στην αντίδρασή τους στις παγκόσμιες συνθήκες, ώστε έδωσε τον Υιό Του για να καταδείξει στον άνθρωπο τη δυνατότητα κι έτσι να σώσει τον κόσμο. Με αυτό εξέφρασε την πίστη Του και η διαγωγή Του υπαγορεύθηκε απ’ αυτή την πίστη. Θα ήθελα με σεβασμό να πω ότι η θειότητα του ανθρώπου δικαιολόγησε την έκφραση της θειότητας. Έτσι ο Θεός έδρασε. Ο Ντην Ίνγκε όταν έγραφε για τα έργα του Πλωτίνου είπε πολύ επίκαιρα ότι “η διαγωγή της ζωής βασίζεται σε μια πράξη πίστης που αρχίζει με πείραμα και τελειώνει με εμπειρία”. Τα λόγια αυτά αληθεύουν για το Θεό και τον άνθρωπο. Ο Θεός είχε τόση πίστη στην έμφυτη πνευματικότητα του ανθρώπου – και τι άλλο είναι η πνευματικότητα παρά μια έκφραση της θειότητας σε μορφή; – ώστε τόλμησε ένα μεγάλο πείραμα που οδήγησε στη Χριστιανική εμπειρία. Πίστη στον Χριστό! Πίστη στην ανθρωπότητα! Πίστη στην ανταποκριτικότητα του ανθρώπου στο πείραμα! Πίστη ότι το δοθέν όραμα θα μετουσιωθεί ή θα εξελιχθεί σε εμπειρία! Τέτοια ήταν η πίστη του Θεού στην ανθρωπότητα. Η Χριστιανική πίστη παρά το δόγμα και τη δοξασία και παρά τις διαστρεβλώσεις των ακαδημαϊκών θεολόγων και τις αξιώσεις λίγων μη νοήμονων κληρικών έφερε τους ανθρώπους κοντά στο Θεό, συγχωνευμένους με τον Χριστό κι έτσι παρουσίασε την αλήθεια ότι κάθε ανθρώπινο ον μπορεί να έχει πίστη για να τολμήσει το πείραμα και να υποστεί την εμπειρία. Αυτή η ζωτική, δραματική, μυστικιστικά απεικονισθείσα αλλά ζώσα αλήθεια, όταν συλληφθεί από το νου και κατανοηθεί από την καρδιά, θα επιτρέψει σε κάθε ζηλωτή των Χριστιανικών Μυστηρίων να περάσει από την πύλη της νέας Γέννησης στο φως και να βαδίσει έπειτα σ’ αυτό το φως, γιατί “αι οδοί των δικαίων ομοίως φωτί λάμπουσιν, προπορεύονται και φωτίζουσιν έως κατορθώση η ημέρα”. 60 Η αλήθεια αυτή είναι μια ζώσα αλήθεια κι εμπλουτίζει και χρωματίζει όλη την πίστη μας. 60

Παροιμίαι, iv, 18.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

Σ’ αυτή τη συνέχεια (που είναι η βάση της πίστης μας στην αγάπη του Θεού) υπήρξαν, όπως είδαμε, πολλές Λέξεις που εκπέμφθηκαν από το Κέντρο. Πολλοί Υιοί του Θεού έδωσαν ανά τους αιώνες στην ανθρωπότητα ένα προοδευτικά αποκαλυπτικό όραμα των “κορυφών της δυνατότητας”, ερμηνεύοντας το Σχέδιο του Θεού στη φυλή με όρους κατάλληλους για κάθε εποχή και ιδιοσυγκρασία. Η ομοιομορφία της ιστορίας της ζωής τους, η επανειλημμένη εμφάνιση της Παρθένου Μητέρας (της οποίας το όνομα είναι συχνά παραλλαγή του ονόματος Μαρία), η ομοιότητα στις λεπτομέρειες της ιστορίας της γέννησης, όλα μας δείχνουν τη συνεχή αναπαράσταση μιας αλήθειας, έτσι ώστε απ’ τη δραματική της ποιότητα και την επανάληψή της ο Θεός εντυπώνει στις καρδιές των ανθρώπων ορισμένες μεγάλες αλήθειες που είναι ζωτικές για τη σωτηρία τους. Μια από τις αλήθειες αυτές είναι ότι η αγάπη του Θεού είναι αιώνια κι ότι η αγάπη Του για το λαό Του είναι σταθερή και αναλλοίωτη. Όταν ο καιρός είναι ώριμος και το δικαιολογεί η ανάγκη των ανθρώπων, θα έλθει για τη σωτηρία των ψυχών των ανθρώπων. Ο Κρίσνα της αρχαίας Ινδίας διακήρυξε αυτή την αλήθεια με τα μεγαλοπρεπή λόγια: “Όταν υπάρχει μαρασμός του νόμου… και άνοδος της ανομίας σε κάθε πλευρά, τότε εκδηλώνομαι. Για τη σωτηρία των δικαίων και τον όλεθρο εκείνων που πράττουν το κακό, για τη σταθερή εδραίωση του νόμου γεννιέμαι από εποχή σε εποχή. Εκείνος που αντιλαμβάνεται τη γέννησή μου κι εργάζεται τόσο θεία όσο αληθινά είναι… έρχεται σε μένα, Αρζούνα.” 61

Επανειλημμένα τέτοιοι δάσκαλοι πρόβαλαν, εκδήλωσαν τόση απ’ τη θεία φύση όση επέτρεπε η φυλετική ανάπτυξη, είπαν εκείνα τα λόγια που καθόρισαν την κουλτούρα και τον πολιτισμό των λαών κι έπειτα προχώρησαν στο δρόμο τους, αφήνοντας το σπόρο που έσπειραν να γονιμοποιηθεί και να καρποφορήσει. Στο πλήρωμα του χρόνου ήρθε ο Χριστός κι αν η εξέλιξη σημαίνει κάτι κι αν η φυλή σαν σύνολο ανέπτυξε κι ανέλιξε τη συνείδησή της, το μήνυμα που έδωσε και η ζωή που έζησε έπρεπε αναγκαστικά να συνοψίσει όλα τα καλύτερα του παρελθόντος, συμπληρώνοντας κι εκπληρώνοντάς τα και προαναγγέλλοντας μια εφικτή μελλοντική πνευματική κουλτούρα που θα υπερβεί κατά πολύ όλα όσα μπορεί να δόθηκαν στο παρελθόν. Οι περισσότεροι από τους μεγάλους αυτούς Υιούς του Θεού γεννήθηκαν αρκετά περίεργα σε σπήλαιο και συνήθως από παρθένο μητέρα. “Σχετικά με την Παρθενική Γέννηση είναι ουσιώδες ότι δεν υπάρχει αναφορά γι’ αυτή στις Επιστολές που αποτελούν τα αρχαιότερα Χριστιανικά κείμενα· αλλά αντίθετα ο Απ. Παύλος μιλά περί του Ιησού ‘του γενομένου εκ σπέρματος Δαυΐδ κατά σάρκα’, 62 δηλαδή από σπέρμα Ιωσήφ, απόγονου του Δαυΐδ. Το αρχαιότερο Ευαγγέλιο, του Μάρκου, που χρονολογείται μεταξύ 70 και 100 μ.Χ., δεν την αναφέρει· ούτε και το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, που χρονολογείται γύρω στο 100 μ.Χ. Το Βιβλίο της Αποκάλυψης που γράφηκε μεταξύ 69 και 93 μ.Χ., αποσιωπά το θέμα, αν και τότε η Παρθενική Γέννηση ήταν σπουδαίο δόγμα της πίστης και έπρεπε αναμφίβολα να αναφέρεται στο 61 62

The Bhagavad Gita, translation of Charles Johnston, iv, 7, 8. Προς Ρωμαίους, i, 3.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

μυστικό συμβολισμό αυτής της σύνθεσης.” 63

Η Ίσις εικονιζόταν συχνά να στέκει πάνω σε μια ημισέληνο, με δώδεκα άστρα να περιβάλουν το κεφάλι της. Σχεδόν σε κάθε Ρωμαιοκαθολική εκκλησία στην Ευρωπαϊκή ήπειρο μπορούμε να δούμε εικόνες και αγάλματα της Μαρίας, της “Βασίλισσας των Ουρανών”, να στέκει πάνω σε ημισέληνο, με το κεφάλι της να περιβάλλεται από δώδεκα άστρα. “Είναι περισσότερο από σύμπτωση ότι πολλές από τις παρθένους μητέρες και θεές της αρχαιότητας έπρεπε να έχουν το ίδιο όνομα. Η μητέρα του Βάκχου ήταν η Μύρρα· η μητέρα του Ερμή ήταν η Μύρρα ή Μαία· η μητέρα του Σιαμέζου Σωτήρα – Σομμόνα Κάντομ – ονομαζόταν Μάγια Μαρία, δηλαδή η ‘Μεγάλη Μαρία’· η μητέρα του Άδωνη ήταν η Μύρρα· η μητέρα του Βούδδα ήταν η Μάγια· όλα αυτά τα ονόματα Μύρρα, Μαία ή Μαρία είναι ίδια με το όνομα της μητέρας του Χριστιανού Σωτήρα. Ο μήνας Μάιος ήταν αφιερωμένος σ’ αυτές τις θεές, όπως στις μέρες μας είναι αφιερωμένος στην Παρθένο Μαρία. Ονομαζόταν επίσης Μύρρα και Μαριάμ όσο και Μαρία…”64

Στη συμβολική γλώσσα του εσωτερισμού το σπήλαιο θεωρείται τόπος μύησης. Ήταν πάντα έτσι και θα μπορούσε να γίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη της μυητικής διαδικασίας και της νέας γέννησης, αν συγκεντρώνονταν και αναλύονταν οι πολλές αναφορές των αρχαίων κειμένων για τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν σε σπήλαια. Ο στάβλος στον οποίο γεννήθηκε ο Ιησούς έμοιαζε με σπήλαιο, γιατί εκείνη την εποχή πολλοί στάβλοι ήταν σκαμμένοι στο έδαφος. Αυτό αναγνωρίσθηκε απ’ την αρχαία Εκκλησία και μας λένε ότι “είναι πολύ γνωστό ότι όπου στα Ευαγγέλια αναφέρεται πως ο Ιησούς γεννήθηκε σε στάβλο πανδοχείου, οι πρώτοι Χριστιανοί συγγραφείς, όπως ο Μάρτυρας Ιουστίνος κι ο Ωριγένης, λένε ρητά ότι γεννήθηκε σε σπήλαιο”.65 Μελετώντας τις πέντε αυτές μυήσεις της ιστορίας του Ευαγγελίου, βλέπουμε ότι δύο απ’ αυτές συνέβησαν σε σπήλαιο, δύο σε βουνοκορφή και μία σε πεδιάδα μεταξύ ύψους και βάθους. Η πρώτη και η τελευταία μύηση (η Γέννηση στη ζωή και η Ανάσταση στην “περισσή ζωή”66) συνέβησαν σε σπήλαιο. Η Μεταμόρφωση και η Σταύρωση διαδραματίσθηκαν στην κορυφή όρους ή λόφου, ενώ η δεύτερη μύηση μετά την οποία ο Χριστός εισήλθε στη δημόσια υπηρεσία Του, συνέβη σ’ έναν ποταμό, στην κοιλάδα του Ιορδάνη – σύμβολο ίσως της αποστολής του Χριστού να ζήσει και να εργασθεί μεταξύ των ανθρώπων. Η Τεκτονική φράση “συνάντηση στο επίπεδο” προσλαμβάνει εδώ μια πρόσθετη σημασία. Μετά από κάθε εμπειρία σε βουνό ο Χριστός κατέβαινε πάλι στο επίπεδο της καθημερινής ζωής κι εκεί εκδήλωνε τα αποτελέσματα ή τα επακόλουθα του ανώτερου αυτού συμβάντος. Ο Μίθρας γεννήθηκε σε σπηλιά και το ίδιο πολλοί άλλοι. Ο Χριστός γεννήθηκε σε σπηλιά και εισήλθε, όπως όλοι οι άλλοι, στη ζωή της υπηρεσίας και της θυσίας για να ειδικευθεί στο έργο του παγκόσμιου Σωτήρα. Έφεραν στο ανθρώπινο γένος φως και 63

Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, p. 42. T.W. Doane, Bible Myths, p. 332. 65 J.M. Robertson, Pagan Christ, p. 338. 66 Κατά Ιωάννην, x, 10. 64

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

αποκάλυψη και θυσιάστηκαν στις περισσότερες περιπτώσεις από το μίσος εκείνων που δεν κατανόησαν το μήνυμά τους ή όσων αντιτάχθηκαν στις μεθόδους τους. Όλοι τους “κατήλθον στον Άδην, αναστάντες την τρίτην ημέραν”. Υπάρχουν είκοσι ή τριάντα τέτοιες ιστορίες διάσπαρτες στους αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας και οι ιστορίες και οι αποστολές είναι πάντα ταυτόσημες. “Η ιστορία του Ιησού φαίνεται τώρα ότι έχει πολλές αντιστοιχίες με την ιστορία των προηγούμενων Ηλιακών θεών και με την πραγματική πορεία του Ηλίου δια των ουρανών – τόσες πολλές ώστε δεν μπορούν να αποδοθούν σε απλή σύμπτωση ή ακόμη στις βλάσφημες πανουργίες του Διαβόλου! Ας απαριθμήσουμε μερικές απ’ αυτές. Υπάρχει (1) η γέννηση από Παρθένο μητέρα· (2) η γέννηση σε στάβλο (σπηλιά ή υπόγειο)· και (3) στις 25 Δεκεμβρίου (ακριβώς μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο). Υπάρχει (4) το Άστρο της Ανατολής (ο Σείριος) και (5) η άφιξη των Μάγων (των ‘Τριών Βασιλέων’)· υπάρχει (6) η απειλή της Σφαγής των Αθώων και η επακόλουθη φυγή σε κάποια μακρινή χώρα (που λέγεται επίσης για τον Κρίσνα κι άλλους Ηλιακούς θεούς). Υπάρχουν επίσης οι εκκλησιαστικές γιορτές (7) της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου) με λιτανείες που συμβολίζουν το αυξανόμενο φως· (8) των Νηστειών ή του ερχομού της άνοιξης· (9) του Πάσχα (κανονικά την 25η Μαρτίου) για να εορτασθεί το πέρασμα του Ισημερινού από τον Ήλιο· και (10) το ταυτόχρονο άναμμα των φώτων στον Πανάγιο Τάφο στην Ιερουσαλήμ. Υπάρχει (11) η Σταύρωση κι ο θάνατος του Θεού Αμνού τη Μεγάλη Παρασκευή, τρεις μέρες πριν το Πάσχα· υπάρχει (12) το κάρφωμα σε δένδρο, (13) ο κενός τάφος, (14) η χαρούμενη Ανάσταση (όπως στην περίπτωση του Όσιρη, του Άττη κι άλλων)· υπάρχουν (15) οι δώδεκα μαθητές (τα Ζωδιακά σημεία)· και (16) η προδοσία του ενός από τους δώδεκα. Αργότερα υπάρχει (17) η εαρινή Ισημερία, η 24η Ιουνίου, αφιερωμένη στη γέννηση του αγαπημένου μαθητή Ιωάννη, που αντιστοιχεί στη μέρα των Χριστουγέννων· υπάρχουν οι γιορτές (18) της Κοίμησης της Παρθένου (15η Αυγούστου) και (19) των Γενεθλίων της Παρθένου (8η Σεπτεμβρίου), που αντιστοιχεί στην κίνηση του ηλίου δια της Παρθένου· υπάρχει η σύγκρουση του Χριστού και των μαθητών του με τους αστερισμούς του φθινοπώρου, (20) τον Όφι και το Σκορπιό και τελικά το περίεργο γεγονός όπου η Εκκλησία (21) αφιερώνει τη μέρα του χειμερινού ηλιοστασίου (όταν καθένας πολύ φυσικά αμφιβάλλει για την αναγέννηση του Ηλίου) στον Θωμά ο οποίος αμφισβήτησε την αλήθεια της Ανάστασης!” 67

Κάθε σπουδαστής της συγκριτικής των θρησκειών μπορεί να ερευνήσει την αλήθεια αυτών των δηλώσεων και τελικά θα μείνει έκθαμβος με την εμμονή στην αγάπη του Θεού και την προθυμία να θυσιαστούν που εκδήλωσαν όλοι αυτοί οι Υιοί του Θεού. Είναι συνεπώς φρόνιμο και επίκαιρο να θυμόμαστε ότι: “Τα γεγονότα αυτά αναπαράγονται στη ζωή των διαφόρων Ηλιακών Θεών και η αρχαιότητα είναι γεμάτη με τις απεικονίσεις τους. Η Ίσις της Αιγύπτου, όπως η Μαρία της Βηθλεέμ, ήταν η Άμωμος Δέσποινα, το Άστρο της Θάλασσας, η Βασίλισσα των Ουρανών, η Μητέρα του Θεού. Τη βλέπουμε σε εικόνες να στέκει πάνω στην ημισέληνο, στεφανωμένη με αστέρια, να θηλάζει το παιδί της τον Ώρο και να φαίνεται ο σταυρός στη ράχη της έδρας στην οποία κάθεται στα γόνατα της μητέρας του. Η Παρθένος του ζωδιακού αναπαριστάνεται στις αρχαίες ζωγραφιές σαν μια γυναίκα που θηλάζει ένα παιδί – ο τύπος κάθε μελλοντικής Παναγίας με το θείο Βρέφος της, που δείχνει την προέλευση του συμβόλου. Η Δεβάκι εικονίζεται επίσης με το θείο Κρίσνα στην αγκαλιά της , όπως και η Μυλίττα ή η Ιστάρ της Βαβυλώνας, με το ίδιο στέμμα των άστρων και με το παιδί της Ταμμούζ στα γόνατά της. Ο Ερμής κι ο Ασκληπιός, ο Βάκχος κι ο Ηρακλής, ο Περσέας και οι Διόσκουροι, ο Μίθρας κι ο Ζαρατούστρας είχαν όλοι θεία και ανθρώπινη γέννηση.” 68 67 68

Edward Carpenter, Pagan and Christian Creeds, p. 50. Annie Besant, Esoteric Christianity, p. 158.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

Είναι επίκαιρο να θυμηθούμε ότι ο καθεδρικός της Νοτρ Νταμ στο Παρίσι χτίσθηκε στην αρχαία θέση του Ναού της Ίσιδας κι ότι η αρχαία εκκλησία πολύ συχνά επωφελήθηκε από τη λεγόμενη ειδωλολατρική ευκαιρία για να ορίσει ένα Χριστιανικό τυπικό ή μια μέρα ιερής ανάμνησης. Ακόμη κι η καθιέρωση της ημέρας των Χριστουγέννων, την 25η Δεκεμβρίου, ορίσθηκε έτσι. Η ίδια συγγραφέας μας λέει ότι: “Για τον προσδιορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρας γέννησης του Ιησού ο Ουίλλιαμσον λέει τα εξής: ‘Όλοι οι Χριστιανοί γνωρίζουν ότι η 25η Δεκεμβρίου είναι τώρα η αναγνωρισμένη γιορτή της γέννησης του Ιησού, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι δεν ήταν πάντοτε έτσι. Λέγεται ότι υπήρξαν εκατόν τριάντα έξι διάφορες ημερομηνίες που ορίσθηκαν από διάφορες Χριστιανικές αιρέσεις’. Ο Λάιτφουτ δίνει τη 15η Σεπτεμβρίου, άλλοι το Φεβρουάριο ή τον Αύγουστο. Ο Επιφάνιος αναφέρει δύο αιρέσεις που η μια γιόρταζε τον Ιούνιο κι η άλλη τον Ιούλιο. Το θέμα τακτοποιήθηκε τελικά απ’ τον Πάπα Ιούλιο, το 337 μ.Χ. κι ο Χρυσόστομος, γράφοντας το 390 μ.Χ., λέει: ‘Αυτή τη μέρα (δηλαδή η 25η Δεκεμβρίου) ορίσθηκε επίσης αργότερα στη Ρώμη η γέννηση του Χριστού, γιατί ενόσω οι ειδωλολάτρες θα ήταν απασχολημένοι με τις τελετές τους (τα Βρουμάλια, προς τιμή του Βάκχου), οι Χριστιανοί θα μπορούσαν να εκτελούν ανενόχλητοι τις τελετουργίες τους’.” 69

Η εκλογή της ιδιαίτερης αυτής ημερομηνίας είναι κοσμική στις συνέπειές της και μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι σκόπιμα οι σοφοί των αρχαίων καιρών πήραν τις βαρυσήμαντες αυτές αποφάσεις. Η Άννι Μπέζαντ μας λέει ότι: “Γεννιέται πάντοτε στο χειμερινό ηλιοστάσιο, μετά τη μικρότερη μέρα του έτους, τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου, όταν το ζώδιο της Παρθένου υψώνεται στον ορίζοντα· γεννιέται καθώς ανατέλλει αυτό το Ζώδιο, πάντοτε από μια παρθένο που παραμένει παρθένος και μετά τη γέννηση του Ηλιακού της παιδιού, όπως η ουράνια Παρθένος παραμένει αναλλοίωτη και αμόλυντη όταν ο Ήλιος προβάλλει απ’ αυτή στους Ουρανούς. Είναι αδύνατος κι αδύναμος σαν βρέφος που γεννιέται όταν οι μέρες είναι μικρότερες και οι νύχτες μεγαλύτερες…” 70

Είναι επίσης ενδιαφέρον να θυμόμαστε ότι: “Ο Σεβάσμιος Μπεντέ, 71 γράφοντας στις αρχές του όγδοου αιώνα, λέει ότι ‘ο αρχαίος λαός του Αγγλικού έθνους’, εννοώντας τους Άγγλους παγανιστές πριν την εγκατάστασή τους στη Βρετανία το 500 μ.Χ., ‘άρχιζε το έτος την 25η Δεκεμβρίου, όταν γιορτάζουμε τώρα τη γέννηση του Κυρίου μας’· και μας λέει ότι η νύχτα της 24ης προς την 25η Δεκεμβρίου, ‘που είναι τώρα η κατεξοχήν άγια νύχτα για μας, ονομαζόταν στη γλώσσα τους Μοντρανέχτ, που σημαίνει η “Νύχτα της Μητέρας”, λόγω των τελετών που εκτελούσαν κατά τη νυχτερινή αυτή αγρυπνία’. Δεν αναφέρει ποιες ήταν αυτές οι τελετές, αλλά είναι σαφές ότι συνδέονταν με τη γέννηση του Ηλιακού θεού. Όταν οι Άγγλοι έγιναν Χριστιανοί τον έκτο κι έβδομο αιώνα, η γιορτή της Γέννησης την 25η Δεκεμβρίου είχε ήδη καθιερωθεί στη Ρώμη σαν επίσημη γιορτή· αλλά στην Αγγλία η ταύτισή της με το εύθυμο παλιό παγανιστικό Γιούλ – μια λέξη που προφανώς σημαίνει ‘γλέντι’ – της έδωσε ένα χαρούμενο χαρακτήρα που δεν είχε στο νότο. Ο χαρακτήρας αυτός επέζησε και η φύση του έρχεται σε αξιοσημείωτη αντίθεση με τις Λατινικές φυλές στις οποίες η συνήθεια των βορείων να γιορτάζουν και να δίνουν Χριστουγεννιάτικα δώρα ήταν άγνωστη μέχρι τα πρόσφατα χρόνια.” 72

Την εποχή της γέννησης του Χριστού, ο Σείριος, το Άστρο της Ανατολής, 69

Annie Besant, Esoteric Christianity, p. 160. Annie Besant, Esoteric Christianity, p. 157. 71 Bede, De Temp. rat., xiii. 72 Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, pp. 236, 237. 70

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

βρισκόταν στη γραμμή του μεσημβρινού κι ο Ωρίων, που ονομαζόταν “Οι Τρεις Βασιλείς” από τους αστρονόμους της Ανατολής, ήταν κοντά· συνεπώς ο αστερισμός της Παρθένου υψωνόταν στην Ανατολή και η γραμμή της εκλειπτικής, του ισημερινού και του ορίζοντα συναντώνταν σ’ αυτό τον αστερισμό. Είναι επίσης ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο λαμπρότερος και μεγαλύτερος αστέρας του αστερισμού της Παρθένου ονομάζεται Στάχυς· βρίσκεται στο “στάχυν του σίτου” (σημείο γονιμότητας) που κρατά η Παρθένος. Βηθλεέμ σημαίνει “οίκος του άρτου” και υπάρχει συνεπώς μια προφανής σχέση μεταξύ των δύο αυτών λέξεων. Ο αστερισμός αυτός αποτελείται επίσης από τρία άστρα σε σχήμα κυπέλλου. Είναι το αληθινό Άγιο Δισκοπότηρο που περιέχει το αίμα της ζωής, η αποθήκη των ιερών και των αγίων κι εκείνο που κρύβει τη θειότητα. Αυτά είναι αστρονομικά γεγονότα. Η ερμηνεία του συμβολισμού που δόθηκε από την αρχαιότητα σ’ αυτούς τους αστερισμούς, είναι τόσο παλιά όσο και η θρησκεία. Από πού ήλθαν τα ζώδια και πώς ήλθαν σε ύπαρξη οι έννοιες και τα σύμβολα που συνδέονται μαζί τους, χάνεται στη νύχτα του χρόνου. Υπήρχαν στο νου και τις σκέψεις και τα γραπτά των ανθρώπων επί χιλιάδες χρόνια και αποτελούν σήμερα την κοινή κληρονομιά μας. Ο αρχαίος ζωδιακός της Τεντύρας (που προηγείται του Χριστιανισμού πολλές χιλιάδες χρόνια) είναι επαρκής απόδειξη. Στην πορεία του ηλίου γύρω από το ζωδιακό, αυτός ο “Άνθρωπος των Ουρανών” φθάνει τελικά στους Ιχθείς· το ζώδιο αυτό είναι ακριβώς απέναντι στο ζώδιο της Παρθένου και είναι το ζώδιο όλων των παγκόσμιων Σωτήρων. Είδαμε ήδη ότι η εποχή του Χριστιανισμού είναι η Ιχθυακή Εποχή κι ο Χριστός ήρθε στους Άγιους Τόπους όταν ο ήλιος πέρασε σ’ αυτό το ζώδιο. Επομένως αυτό που αρχίζει κι έχει την ύπαρξή του στην Παρθένο (η γέννηση του Παιδίου Χριστός) ολοκληρώνεται στους Ιχθείς όταν αυτό το Παιδίον Χριστός, αφού αποκτήσει ωριμότητα, προβάλλει ως παγκόσμιος Σωτήρας. Σχετικά μ’ αυτό έχει ενδιαφέρον ένα άλλο αστρονομικό γεγονός. Σε στενή σύνδεση με τον αστερισμό της Παρθένου και στο ίδιο τμήμα των Ουρανών βρίσκονται τρεις άλλοι αστερισμοί και σ’ αυτούς τους τρεις απεικονίζεται συμβολικά η ιστορία του Παιδίου που θα γεννηθεί, θα υποφέρει και θα πεθάνει και θα έλθει πάλι. Είναι η ομάδα των αστέρων που ονομάζονται Κόμη της Βερενίκης, η Γυναίκα με το Παιδί. Είναι ο Κένταυρος και ο Βοώτης του οποίου το όνομα στην Εβραϊκή γλώσσα σημαίνει ο “Ερχόμενος”. Πρώτα το παιδί που γεννήθηκε από τη γυναίκα που είναι παρθένος· έπειτα ο κένταυρος που συμβολίζει πάντα στις αρχαίες μυθολογίες την ανθρωπότητα, γιατί ο άνθρωπος είναι ζώο και θεός και συνεπώς ανθρώπινο ον. Έπειτα Εκείνος που θα έλθει τους καλύπτει όλους, επισκιάζοντάς τους, υποδεικνύοντας την εκπλήρωση που θα έλθει με τη γέννηση και την ανθρώπινη ενσάρκωση. Αληθινά το εικονογραφημένο βιβλίο των ουρανών παρουσιάζει την αιώνια αλήθεια για όσους έχουν μάτια να βλέπουν και την ορθά αναπτυγμένη ενόραση για να ερμηνεύουν. Η προφητεία δεν περιορίζεται στη Βίβλο, αλλά πάντα υπήρχε μπροστά στα μάτια των ανθρώπων στον ουράνιο θόλο. Έτσι όπως “οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

το στερέωμα”,73 έχουμε την προφητεία του κοσμικού αυτού γεγονότος που συνέβη όταν ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, τον “οίκο του άρτου” και η Παρθένος υψώθηκε στον ορίζοντα, ενώ έλαμπε το Άστρο της Ανατολής. Τότε ήλθε ο Χριστός με σάρκα κι αίμα, γιατί Τον έλκυσε ο κόσμος των ανθρώπων και Τον ώθησε η αγάπη του Πατρός. Ήλθε για να δώσει σκοπό και περιεχόμενο στη ζωή και να μας δείξει το Δρόμο· ήλθε για να μας δώσει ένα παράδειγμα, έτσι ώστε να γαλβανισθούμε από την ελπίδα η οποία “ου καταισχύνει” 74 και “τοις έμπροσθεν επεκτεινόμενοι κατά σκοπόν διώκωμεν επί το βραβείον της άνω κλήσεως”. 75 Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι το ταξίδι που προηγήθηκε της γέννησης αποτελεί επίσης μέρος της ιστορίας της ζωής κι άλλων δασκάλων που εστάλησαν απ’ το Θεό. Λόγου χάρη, διαβάζουμε: “Μεταξύ των τριάντα δύο σημείων που έπρεπε να εκπληρωθούν από τη μητέρα του αναμενόμενου Μεσσία (Βούδδα), το πέμπτο σημείο ανέφερε ‘ότι θα βρισκόταν σε ταξίδι το χρόνο γέννησης του παιδιού της’. Συνεπώς ‘για να εκπληρωθεί ό,τι ειπώθηκε από τους προφήτες’, η παρθένος Μάγια το δέκατο μήνα μετά την ουράνια σύλληψη πήγε ταξίδι στον πατέρα της, οπότε συνέβη η γέννηση του Μεσσία κάτω από ένα δένδρο. Μια αφήγηση λέει ότι ‘αναπαυόταν σ’ ένα πανδοχείο όταν γεννήθηκε ο Βούδδας’. Η μητέρα του Λάο-Τσε, του παρθενογέννητου Κινέζου σοφού, βρισκόταν μακριά από το σπίτι όταν γεννήθηκε το παιδί της. Σταμάτησε ν’ αναπαυθεί κάτω από ένα δένδρο κι εκεί, όπως η παρθένος Μάγια, γέννησε το παιδί της.” 76

Στην ιστορία του Ευαγγελίου λέγεται ότι η Παρθένος Μαρία με το σύζυγό της Ιωσήφ και φέροντας μέσα της το Παιδίον Χριστός, πήγε από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας στη Βηθλεέμ. Μερικές φορές με τη μελέτη της σημασίας των ονομάτων που συναντούμε στη Βίβλο και την παράδοση, μπορούμε να φωτίσουμε το επεισόδιο και ν’ αποκαλύψουμε το κρυφό νόημά του. Για τη μελέτη της Βιβλικής ιστορίας χρησιμοποίησα μόνο τη Βίβλο και το Ευρετήριο του Κρούντεν. Η ερμηνεία των ονομάτων ελήφθη απ’ το Ευρετήριο του Κρούντεν. Εκεί βρίσκουμε ότι “Ναζαρέτ” σημαίνει “εκείνο που είναι αφιερωμένο” ή ξεχωριστό, “Γαλιλαία” σημαίνει το “γύρισμα του τροχού” – εκείνου του τροχού της ζωής και του θανάτου που γυρίζει συνεχώς, μεταφέροντάς μας όλους μαζί του και κρατώντας μας στον “τροχό της ύπαρξης”, όπως τον αποκαλούν οι Βουδδιστές, μέχρι να μάθουμε τα μαθήματα της ζωής και να γίνουμε “σκεύος εις τιμήν, ηγιασμένον και εύχρηστον τω δεσπότη”. 77 Το μακρύ ταξίδι της ύπαρξης βρίσκεται πίσω απ’ τον Χριστό κι Αυτός με τη Μητέρα Του διανύει το τελευταίο τμήμα του δρόμου. Αφιερωμένος από περασμένους αιώνες σ’ αυτό ακριβώς το έργο της παγκόσμιας σωτηρίας, πρέπει πρώτα απ’ όλα να υποβληθεί στην κανονική διαδικασία της γέννησης και της παιδικής ηλικίας. Ο Χριστός πρόβαλε από τη Ναζαρέτ, τον τόπο της αφιέρωσης και πήγε στη Βηθλεέμ, τον Οίκο 73

Ψαλμοί, xix, 1. Προς Ρωμαίους, v, 5. 75 Προς Φιλιππησίους, iii, 14. 76 T.W. Doane, Bible Myths, p. 5. 77 Προς Τιμόθεον Β, ii, 21. 74

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

του Άρτου, όπου με ιδιάζοντα τρόπο επρόκειτο να γίνει ο “Άρτος της Ζωής” 78 σ’ έναν πεινασμένο κόσμο. Ξεχώρισε ή μπήκε χώρια (όπως κάνουν όλοι οι αφυπνισμένοι υιοί του Θεού) για το έργο της απολύτρωσης. Ήρθε για να θρέψει τον πεινασμένο και σχετικά μ’ αυτό δύο στίχοι της Βίβλου ρίχνουν φως στο έργο Του και την πρoετοιμασία του. Ο Ησαΐας μας λέει ότι “ο δε σίτος του άρτου κατασυντρίβεται” 79 κι ο ίδιος ο Χριστός μας είπε ότι “εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει· εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει”. 80 Αυτή ήταν η μοίρα που τον περίμενε και ήρθε να γεννηθεί στη Βηθλεέμ. Έπειτα άρχισε τη σταδιοδρομία που τελικά Τον “συνέτριψε” και Τον οδήγησε στο θάνατό Του. Σύμφωνα με το Ευρετήριο το όνομα Μαρία σημαίνει “η εξυψωμένη του Κυρίου”. Λέγοντας αυτά τα λόγια έρχεται στο νου η περίφημη εικόνα της Παρθένου του Μουρίλλο, που στέκει πάνω σε μια ημισέληνο και υψώνεται στα σύννεφα του Ουρανού. Είναι η ανάληψη της Παρθένου στη δόξα. Υπάρχει κι ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο σχετικά με τον αστερισμό της Παρθένου, που θα έπρεπε να θίξουμε. Η Παρθένος Μαρία στο συμβολισμό της αρχαίας σοφίας αντιπροσωπεύει την παρθένο ύλη, γιατί είναι η ουσία που ανατρέφει και γαλουχεί και κρύβει μέσα της το παιδίον Χριστός, τη Χριστική συνείδηση. Σε τελευταία ανάλυση μέσω της μορφής και της ύλης αποκαλύπτεται ο Θεός. Αυτή είναι η ιστορία της θείας ενσάρκωσης. Η ύλη, επισκιαζόμενη απ’ το Άγιο Πνεύμα, το τρίτο Πρόσωπο της Τριάδας, γεννά τη δεύτερη Όψη της Τριάδας στο Πρόσωπο του Χριστού – κοσμικού, μυθικού κι ατομικού. Συνδεμένοι με το ιστορικό βιβλίο των ουρανών είναι τρεις αστερισμοί (εκτός απ’ τον αστερισμό της Παρθένου) που συμβολίζονται από γυναίκες. Υπάρχει η Κασσιόπη, η Ενθρονισμένη Γυναίκα. Είναι ο αστερισμός που αποτελεί σύμβολο του σταδίου της ανθρώπινης ζωής όπου δεσπόζει και θριαμβεύει η ύλη και η μορφή· όπου η εσώτερη θεία ζωή είναι τόσο βαθιά κρυμμένη ώστε δε δείχνει κανένα σημάδι και μόνο η υλική φύση ελέγχει και κυβερνά. Έπειτα έρχεται το μεταγενέστερο στάδιο της ιστορίας της φυλής και του ατόμου όπου βρίσκουμε να αναδύεται συμβολικά η Κόμη της Βερενίκης – και φαίνεται η Γυναίκα που κρατά το Παιδίον Χριστός. Εδώ η ύλη αρχίζει να αποκαλύπτει την αληθινή της λειτουργία, που είναι να γεννήσει τον Χριστό σε κάθε μορφή. Όταν η στροφή του μεγάλου τροχού της ζωής παίξει το ρόλο της, τότε η Μαρία εξέρχεται απ’ τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και ταξιδεύει στη Βηθλεέμ για να γεννήσει εκεί το Σωτήρα. Τελικά υπάρχει η Ανδρομέδα, η αλυσοδεμένη Γυναίκα ή η ύλη που υποτάσσεται στην ψυχή. Τώρα κυβερνά η Ψυχή ή ο Χριστός. Πρώτα η κυρίαρχη ύλη, ενθρονισμένη και θριαμβεύουσα. Έπειτα η ύλη, ο φύλακας της κρυμμένης θειότητας, του κάλλους και της πραγματικότητας, έτοιμη να τις γεννήσει. Τελικά η ύλη σαν υπηρέτης εκείνου που γεννήθηκε, του Χριστού. Πάντως τίποτε δεν κατορθώνεται αν δε γίνει το ταξίδι από τη Ναζαρέτ, τον τόπο της αφιέρωσης και τη Γαλιλαία, τον τόπο του καθημερινού κύκλου της ζωής· κι αυτό αληθεύει είτε μιλά κανείς για τον κοσμικό Χριστό, κρυμμένο από τη μορφή ενός ηλιακού συστήματος· είτε για το μυθικό Χριστό, 78

Κατά Ιωάννην, vi, 33, 35, 41, 58. Ησαΐας, xxviii, 28. 80 Κατά Ιωάννην, xii, 24. 79

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

κρυμμένο στην ανθρωπότητα ανά τους αιώνες· είτε για τον ιστορικό Χριστό σφραγισμένο μέσα στη μορφή του Ιησού· είτε για τον ατομικό Χριστό, κρυμμένο μέσα στον κοινό άνθρωπο. Γιατί πάντα η πορεία είναι ίδια – το ταξίδι, η νέα γέννηση, η εμπειρία της ζωής, η υπηρεσία που θα προσφερθεί, ο θάνατος που θα υπομείνει κανείς κι έπειτα η ανάσταση σε μια πιο εκτεταμένη υπηρεσία. Το όνομα του Ιωσήφ σημαίνει “εκείνος που θα προσθέσει”· ήταν οικοδόμος, ξυλουργός, εργάτης στις κατασκευές, εκείνος που προσθέτει πέτρα στην πέτρα, δοκάρι στο δοκάρι. Είναι το σύμβολο της δομητικής-δημιουργικής όψης του Θεού Πατρός. Στους τρεις αυτούς ανθρώπους, τον Ιωσήφ, το νήπιο Ιησού και τη Μαρία, έχουμε τη θεία Τριπλότητα που συμβολίζει κι αντιπροσωπεύει το Θεό Πατέρα, το Θεό Υιό και το Θεό Άγιο Πνεύμα ή την Ύλη που εμψυχώνεται από τη Θεότητα και συνεπώς απεικονίζεται για μας στην Παρθένο Μαρία. Σήμερα οι μάζες ταξιδεύουν. Σήμερα η διδασκαλία της Ατραπού κι ο Δρόμος προς το Θεό απορροφά την προσοχή των ζηλωτών του κόσμου. Βρισκόμαστε στην Ατραπό της επιστροφής στην ατομική και τη φυλετική Βηθλεέμ. Βρισκόμαστε τώρα στο σημείο της εισόδου στο σπήλαιο όπου μπορεί να λάβει χώρα η νέα γέννηση κι επομένως συμπληρώνεται σχεδόν ένα στάδιο του μακρινού ταξιδιού της ζωής. Ο συμβολισμός αυτός είναι ίσως αληθινότερος απ’ ό,τι νομίζουμε. Το παγκόσμιο πρόβλημα σήμερα είναι ο άρτος και οι αγωνίες μας, η σύγχυσή μας, οι πόλεμοι και οι αγώνες μας βασίζονται στο οικονομικό πρόβλημα της διατροφής των λαών. Σήμερα όλος ο κόσμος ασχολείται με την ιδέα της Βηθλεέμ, τον άρτο. Στη λεπτή αυτή σχέση έχουμε ασφαλώς την εγγύηση ότι όπως ήρθε πρωτύτερα στον Οίκο του Άρτου, έτσι θα εκπληρώσει πάλι το λόγο Του και θα επαληθευθεί και θα επιστρέψει. Το σπήλαιο, ένας τόπος σκότους και στενοχώριας, ήταν για τη Μαρία ο τόπος του πόνου και της κόπωσης. Η ιστορία του σπηλαίου ή του στάβλου της Καινής Διαθήκης είναι ίσως τόσο συμβολική όσο και καθετί στη Βίβλο. Το μακρύ κι επίπονο ταξίδι τέλειωσε στο σκοτεινό σπήλαιο. Το μακρύ και κοπιαστικό ταξίδι της ανθρωπότητας μας έφερε σήμερα σ’ έναν παρόμοιο σκληρό και αφιλόξενο τόπο. Η ζωή του μαθητή ατομικά προτού πάρει μύηση και περάσει από την εμπειρία της νέας γέννησης, είναι πάντα μια ζωή υπέρτατης δυσκολίας και σκληρότητας. Αλλά στο σκοτάδι και στις δυσκολίες θα βρεθεί ο Χριστός και θα ανθίσει η Χριστική ζωή και θα μπορέσουμε να σταθούμε πρόσωπο με πρόσωπο μπροστά Του ως Μυσταγωγού. Ο τυφλός ποιητής Τζωρτζ Μακντόναλντ το ένιωσε όταν έγραψε τα ωραία λόγια που παρηγόρησαν τόσους πολλούς: “Προκάλεσε το σκοτάδι, όποιο κι αν είναι, Της θλίψης βαθύ σκοτάδι ή παράξενο μυστήριο Της προσευχής ή της πρόνοιας. Συνέχισε επίμονα Και θα βρεις το κρυμμένο μυστήριο της αγάπης. Κάποια μυστική αποκάλυψη, γλυκύτητα και φως, Περιμένει κι ενεδρεύει τον παλαιστή τη νύχτα. Στο βαθύ σκοτάδι, στην ίδια την καρδιά του, Συναντά τον Χριστό, μεταμορφωμένο, να καλεί τις ψυχές χώρια.”

Σ’ αυτό το σπήλαιο της μύησης συμβολίζονται αλάνθαστα και τα τέσσερα βασίλεια

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

της φύσης. Στη βραχώδη δομή του σπηλαίου εμφανίζεται το ορυκτό βασίλειο. Ο σανός και τα ξερόχορτα που βρίσκονται φυσικά εκεί, συμβολίζουν το φυτικό βασίλειο. Το βόδι κι ο όνος αντιπροσωπεύουν τη ζωώδη φύση αλλά και κάτι περισσότερο απ’ αυτή. Το βόδι αντιπροσώπευε εκείνη τη μορφή λατρείας που έφευγε από τη γη την εποχή που ήρθε ο Χριστός. Υπήρχαν ακόμη πολλοί που λάτρευαν τον ταύρο ο οποίος ήταν η επικρατούσα λατρεία την εποχή που ο ήλιος μας περνούσε στην εποχή του Ταύρου και είχε διατηρηθεί εκείνη την εποχή στα μυστήρια του Μίθρα και της Αιγύπτου. Το ζώδιο που προηγήθηκε της Χριστιανικής εποχής ήταν εκείνο του Κριού ή του Αμνού κι αυτό συμβολιζόταν με τα κοπάδια που τριγύριζαν στη Βηθλεέμ. Έχει επίσης ενδιαφέρον να έχουμε κατά νου ότι ο όνος συνδέθηκε σαφώς με την ιστορία της Μαρίας και του Παιδιού της. Δύο όνοι αναφέρονται στην ιστορία του Ευαγγελίου, ο ένας απ’ το βορρά που μετέφερε τη Μαρία στη Βηθλεέμ κι ο άλλος που την κατέβασε στην Αίγυπτο. Είναι τα σύμβολα των δύο αστερισμών που ονομάζονται Βόρειος Όνος και Νότιος Όνος και γειτονεύουν με τον αστερισμό της Παρθένου. Με τη Μαρία και τον Ιωσήφ αντιπροσωπεύεται το ανθρώπινο βασίλειο, με την ανθρώπινη ενότητα συν τη δυαδικότητα που είναι τόσο ουσιαστική για την ίδια την ύπαρξη. Με το νεογέννητο Βρέφος εκφράζεται η ίδια η θειότητα. Έτσι στο μικρό αυτό σπήλαιο αντιπροσωπεύεται ο κόσμος. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός στη Βηθλεέμ, αντήχησε μια τριπλή Λέξη. “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία.” 81 Τότε μας δόθηκε μια τριπλή Λέξη. Την έψαλλαν άγγελοι στους βοσκούς τη νύχτα που φύλαγαν τα κοπάδια τους στους αγρούς γύρω από το σπήλαιο-στάβλο, όπου βρισκόταν το βρέφος Χριστός. Ένα μοναδικό γεγονός συνέβη στον κόσμο και οι στρατιές των ουρανών το τίμησαν. Το ζήτημα της μοναδικότητας της γης προβλημάτισε συχνά τους διανοούμενους. Μπορεί ένα τόσο απειροελάχιστο άτομο στο διάστημα, όπως ο πλανήτης μας, να έχει τέτοιο ενδιαφέρον για το Θεό ώστε να επιτρέψει να δοκιμασθεί εδώ το μεγάλο αυτό πείραμα; Έχει το μυστήριο του ανθρώπου και η σημασία του σκοπού μας τόση σπουδαιότητα ώστε να μην παραλληλίζεται πουθενά αλλού; Μπορεί πραγματικά να συμβεί κάτι σ’ αυτή τη “σφαίρα σκόνης”, τέτοιας ζωτικής σημασίας ώστε να δικαιολογεί το τραγούδι των αγγέλων, “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία”; Μας αρέσει να νομίζουμε ότι μπορεί να είναι έτσι. Φοβόμαστε τη στιγμή που βλέπουμε τη ματαιότητά μας καθώς ατενίζουμε τα άστρα του ουρανού και αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια κόσμοι και δεκάδες δισεκατομμύρια αστερισμοί! Είμαστε κουκίδες σε μια μεγάλη απεραντοσύνη. Ίσως είμαστε σπουδαιότεροι απ’ ό,τι μαντεύουμε. Ίσως ό,τι μας συμβαίνει στο βασίλειο της συνείδησης να ενδιαφέρει πράγματι το κοσμικό σχήμα. Ξέρουμε ότι δεν ενδιαφέρει πολύ τι συμβαίνει στο σώμα. Εκείνο που μετρά είναι ό,τι συμβαίνει εντός και δια του σώματος. Ίσως ό,τι συμβαίνει εντός και δια του σώματος που ονομάζουμε πλανήτη, που κατοικείται ομοίως από το Θεό, να έχει ζωτική σημασία για τα σχέδια του Θεού. Αυτό θα έδινε νόημα στη ζωή· μόνο όταν κατανοούμε κι εκτιμούμε την 81

Κατά Λουκάν, ii, 14.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

έννοια, μπορούμε να κατανοήσουμε τη σημασία της Λέξης που ειπώθηκε στη γέννηση του Χριστού. Ας παραφράσουμε το μήνυμα των αγγέλων. Προήλθε από μια ομάδα όντων κι ελέχθη σε μια ομάδα όντων. Είναι συνεπώς παγκόσμιο μήνυμα, ένα μήνυμα που περιμένει ακόμη ανταπόκριση. Όταν η συνείδηση που είναι εκείνη του Χριστού, αφυπνισθεί σ’ όλους τους ανθρώπους, τότε θα έχουμε ειρήνη στη γη και καλή θέληση μεταξύ των ανθρώπων. Όταν συμβεί αυτό, τότε θα δοξασθεί ο Θεός. Η έκφραση της θειότητάς μας θα δώσει τέλος στα μίση που μαίνονται στη γη και θα γκρεμίσει όλα τα διαχωριστικά τείχη που διαιρούν τους ανθρώπους, τις ομάδες, τα έθνη και τις θρησκείες. Όπου υπάρχει καλή θέληση πρέπει να υπάρχει ειρήνη· πρέπει να υπάρχει οργανωμένη δραστηριότητα κι αναγνώριση του Σχεδίου του Θεού, γιατί το Σχέδιο είναι σύνθεση· το Σχέδιο είναι συγχώνευση· το Σχέδιο είναι ένωση κι ενοποίηση. Τότε ο Χριστός θα είναι σε όλους κι ο Θεός Πατήρ θα δοξασθεί. Αυτό πρέπει να γίνει με τη ζωντανή ένωση με το Θεό μέσω του Χριστού – μέσω του ιστορικού Χριστού που αποκάλυψε το Θεό και μέσω του ατομικού Χριστού που κρύβεται σε κάθε ανθρώπινη καρδιά και πρέπει να γεννηθεί. Καμιά από τις Επιστολές της Καινής Διαθήκης δεν το κάνει τόσο σαφές όσο η προς Εφεσίους Επιστολή, γιατί εκεί δίνεται η εικόνα της δυνατότητας με όρους που δεν αφήνουν περιθώρια παρανόησης. Η επιστολή αυτή λέει: “…εμποτιζόμαστε από την ιδέα της ζωντανής ένωσης με τον Χριστό κι ενοικούμε μέσα Του. Εκφράζεται με πολλές μεταφορές. Ριζώνουμε μέσα Του όπως το δένδρο στο έδαφος που το κάνει γερό και καρπερό. Οικοδομούμαστε μέσα Του όπως τα γερά θεμέλια του ναού χώνονται στο ζωντανό βράχο. Ζούμε μέσα Του όπως τα άκρα στο σώμα… Η ενοίκηση είναι αμοιβαία. Είναι μέσα μας και είμαστε μέσα Του. Είναι μέσα μας σαν πηγή της ύπαρξής μας· είμαστε μέσα Του πλήρεις από την πληρότητά Του. Είναι μέσα μας δίνοντας· είμαστε μέσα Του δεχόμενοι. Είναι μέσα μας σαν το φως του ήλιου στο σκοτεινό δωμάτιο· είμαστε μέσα Του σαν το ψυχρό πράσινο κλαδί που ρίχτηκε στο φλεγόμενο καμίνι και λάμπει με κόκκινη και μετασχηματίζουσα θερμότητα. Είναι μέσα μας σαν το χυμό στις φλέβες του δένδρου· είμαστε μέσα Του σαν τα κλαδιά.” 82

Αυτή η αντίληψη χρειάζεται σήμερα. Ο Χριστός στο Θεό. Ο Θεός στον Χριστό. Ο Χριστός σε σας κι ο Χριστός σ’ εμένα. Αυτό είναι που θα φέρει σε ύπαρξη εκείνη τη θρησκεία που θα είναι η θρησκεία της αγάπης, της ειρήνης στη γη, της παγκόσμιας καλής θέλησης, της θείας κατανόησης και της βαθιάς αναγνώρισης του Θεού. Τότε η σφραγίδα Του και η ζωή Του θα φαίνονται παντού, σε καθένα και σε καθετί. Η θεία “υπογραφή” (όπως λέει ο Μπαίμε) θα αναγνωρίζεται παντού. Η ζωή του Θεού αναταράζει σήμερα το νου των ανθρώπων και τους κάνει να κινηθούν προς το δώμα της γέννησης. Από εκεί θα περάσουν σ’ ένα νέο κόσμο όπου ανώτερα ιδανικά και βαθύτερες επαφές και πλουσιότερες κατανοήσεις θα χαρακτηρίζουν την ανθρωπότητα. Όταν ήρθε ο Χριστός, διαβάζουμε ότι οι οραματιστές που ήταν έτοιμοι είπαν: “Είδομεν γαρ αυτού τον αστέρα εν τη ανατολή και ήλθομεν προσκυνήσαι αυτώ”.83 Ήταν το Σημείο που δόθηκε στους λίγους που ήταν έτοιμοι κι είχαν κάνει το αναγκαίο ταξίδι στη Βηθλεέμ. Αλλά οι πολλοί είδαν ένα άλλο σημείο που δόθηκε από τον άγγελο Κυρίου στους ποιμένες που φύλαγαν στους αγρούς τη νύκτα. “Και τούτο υμίν 82 83

A. MacLaren, Sermons, 3rd Series, pp. 71, 72. Κατά Ματθαίον, ii, 2.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

το σημείον· ευρήσετε βρέφος εσπαργανωμένον, κείμενον εν φάτνη.” 84 Ένα σημείο δόθηκε σ’ όσους φύλαγαν, δύο ή τρεις, που ήταν έτοιμοι ν’ αφιερώσουν τα πάντα, διέκριναν τον αστέρα της μύησης ν’ αστράφτει κι έσπευσαν στο δώμα της μύησης. Ο μεγάλος αριθμός που ενδιαφερόταν και φύλαγε, χρειαζόταν ένα πιο συγκεκριμένο και πιο εύκολα ερμηνευόμενο σημείο κι εστάλησαν να δουν το βρέφος με τη μητέρα του. Η στάση τους εκφράζεται με τα λόγια, “διέλθωμεν δη έως Βηθλεέμ και ίδωμεν το ρήμα τούτο το γεγονός, ό ο Κύριος εγνώρισεν ημίν”. 85 Αλλά οι τρεις που κατανόησαν, ήλθαν να προσκυνήσουν και να δώσουν. Τα δώρα που έφεραν μας διδάσκουν τον ειδικό τύπο πειθαρχίας που πρέπει να υποστούμε για να παρουσιασθούμε στον Χριστό την ώρα της νέας γέννησης, δώρα που συμβολίζουν την επίτευξη. Αυτοί οι τρεις πρόσφεραν στο βρέφος Ιησού τρία δώρα – χρυσό, λιβάνι και σμύρνα. Ας μελετήσουμε για λίγο την ειδική σημασία τους για τον υποψήφιο μυημένο. Μας λένε οι εσωτεριστές ότι ο άνθρωπος είναι ένα τριπλό πρόσωπο στην ανθρώπινη φύση του κι αυτή η αλήθεια υιοθετείται απ’ τις αναζητήσεις και τις έρευνες των ψυχολόγων. Είναι ένα φυσικό ζωντανό σώμα, είναι ένα σύνολο συναισθηματικών αντιδράσεων και είναι επίσης το μυστηριώδες εκείνο κάτι που ονομάζουμε νου. Τα τρία αυτά μέρη του ανθρώπου – φυσικό, συναισθηματικό και νοητικό – πρέπει να προσφερθούν σε θυσία, λατρεία και σαν αυθόρμητο δώρο στον ένδον Χριστό προτού ο Χριστός μπορέσει να εκδηλωθεί δια του μαθητή και του μυημένου όπως επιθυμεί να κάνει. Ο χρυσός είναι σύμβολο της υλικής φύσης που πρέπει να αφιερωθεί στην υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου. Το λιβάνι συμβολίζει τη συναισθηματική φύση με τις εφέσεις, τις επιθυμίες και τους πόθους της και η έφεση αυτή πρέπει να υψωθεί σαν θυμίαμα στα πόδια του Θεού. Το θυμίαμα είναι επίσης σύμβολο εξαγνισμού, της καύσης που απομακρύνει κάθε σκωρία κι αφήνει μόνο την ουσία για την ευλογία του Θεού. Η σμύρνα ή πικρία αναφέρεται στο νου. Μέσω του νου υποφέρουμε σαν ανθρώπινα όντα κι όσο περισσότερο προοδεύει η φυλή τόσο αναπτύσσεται ο νους και μεγαλώνει η ικανότητα για δεινά. Αλλά όταν τα δεινά ιδωθούν στο αληθινό τους φως κι αφιερωθούν στη θειότητα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν όργανο με το οποίο προσεγγίζουμε το Θεό. Τότε μπορούμε να προσφέρουμε στο Θεό αυτό το σπάνιο και θαυμάσιο δώρο ενός νου που έγινε σοφός δια του πόνου και μιας καρδιάς που έγινε αγαθή με την υπερνίκηση της δυστυχίας και της δυσκολίας. Καθώς μελετούμε την έννοια των τριών αυτών δώρων που προσφέρθηκαν από παλιούς μαθητές στο βρέφος Ιησού και καθώς βλέπουμε το νόημά τους να εφαρμόζεται στην ατομική μας κατάσταση, γίνεται εξίσου φανερό ότι σήμερα η ανθρωπότητα σαν φυλή στέκει μπροστά στο βρέφος Ιησού μέσα στον Οίκο του Άρτου, στο τέρμα ενός μακρινού ταξιδιού και μπορεί πια να προσφέρει, αν το θέλει, τα δώρα της υλικής ζωής, του εξαγνισμού δια των πυρών της αντιξοότητας και των δεινών στα οποία υποβλήθηκε. Η ανθρωπότητα μπορεί να ταξιδέψει από τη Γαλιλαία στη Ναζαρέτ. 84 85

Κατά Λουκάν, ii, 12. Κατά Λουκάν, ii, 15.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

Ο χρυσός, το πράγμα που σήμερα φαίνεται να είναι το καθαυτό αίμα της ζωής των ανθρώπων, πρέπει να αφιερωθεί στον Χριστό. Το λιβάνι, τα όνειρα και τα οράματα και οι εφέσεις του πλήθους, τόσο πραγματικά και βαθιά ώστε παντού τα έθνη αγωνίζονται για την έκφραση αυτών των ονείρων – κι αυτά πρέπει επίσης να αφιερωθούν και να προσφερθούν στον Χριστό, για να είναι παντού σε όλα. Και ο πόνος και τα βάσανα και η αγωνία της ανθρωπότητας, που ποτέ δεν ήταν τόσο έντονα όσο τώρα, πρέπει να τοποθετηθούν με σιγουριά στα πόδια του Χριστού. Μάθαμε πολλά. Το νόημα όλων αυτών ας εισδύσει στις καρδιές και τις διάνοιές μας κι η λογική του πόνου ας μας οδηγήσει να τον προσφέρουμε σαν το έσχατο δώρο μας στον Χριστό. Ο πόνος είναι πάντοτε ο συνοδός της γέννησης. Η οδύνη βρίσκεται πάντοτε σε κάθε θάλαμο τοκετού. Αυτή η αντίληψη αφυπνίζει το βαθύτερο και δημιουργικότερο είδος αισιοδοξίας στο νου εκείνων που στοχάζονται τα δεινά και την αγωνία του κόσμου. Μήπως αυτό δε δείχνουν οι ωδίνες του τοκετού που προηγούνται της αποκάλυψης του Χριστού; Όταν αυτό γίνει αντιληπτό, τότε θα μπορέσουμε να πούμε μαζί με τον Απ. Παύλο: “Αλλά μενούνγε και ηγούμαι πάντα ζημίαν είναι δια το υπερέχον της γνώσεως Χριστού, δι’ όν τα πάντα εζημιώθην και ηγούμαι σκύβαλα είναι ίνα Χριστόν κερδήσω. Και ευρεθώ εν αυτώ μη έχων εμήν δικαιοσύνην την εκ νόμου, αλλά την δια πίστεως Χριστού, την εκ Θεού δικαιοσύνην επί τη πίστει… ουχ’ ότι ήδη έλαβον ή ήδη τετελείωμαι, διώκω δε ει και καταλάβω εφ’ ώ και κατελήφθην υπό του Χριστού Ιησού… έν δε, τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος, τοις δε έμπροσθεν επεκτεινόμενος κατά σκοπόν διώκω επί το βραβείον της άνω κλήσεως του Θεού εν Χριστώ Ιησού. Όσοι ουν τέλειοι, τούτο φρονώμεν· και ει τι ετέρως φρονείτε και τούτο ο Θεός υμίν αποκαλύψει. Πλην εις ό εφθάσαμεν, τω αυτώ στοιχείν κανόνι, το αυτό φρονείν.” 86

5 Η αφήγηση της παιδικής ηλικίας του Χριστού, όπως μας δίνεται στα Ευαγγέλια, είναι πολύ ολιγόλογη. Μόνο ένα επεισόδιο αναφέρεται κι αυτό είναι εκείνο κατά το οποίο ο Ιησούς, αφού έφθασε στην ηλικία των δώδεκα ετών, οδηγήθηκε από τη μητέρα Του στο Ναό του Κυρίου κι εκεί για πρώτη φορά έδειξε την κλίση Του και την αντίληψη ότι κάποια αποστολή είχε ταχθεί γι’ Αυτόν. Πριν απ’ αυτό, οι γονείς Του είχαν συμμορφωθεί με όλες τις απαιτήσεις του Ιουδαϊκού τυπικού· είχαν επίσης μείνει προσωρινά στην Αίγυπτο. Όλα όσα γνωρίζουμε καλύπτονται από τα λόγια: “Υπέστρεψαν εις την Γαλιλαίαν εις την πόλιν εαυτών Ναζαρέτ. Το δε παιδίον ηύξανε και εκραταιούτο πνεύματι πληρούμενον σοφίας και χάρις Θεού ήν επ’ αυτό.” 87

Οι σπουδαστές θα έκαναν καλά να θυμούνται ότι ο αριθμός δώδεκα θεωρείται απ’ τους εσωτεριστές όλων των πίστεων ότι δηλώνει τον αριθμό της συμπλήρωσης· αναφέρεται επανειλημμένα στις διάφορες γραφές του κόσμου. Τα ακόλουθα σχόλια έχουν ενδιαφέρον σ’ αυτό το σημείο καθώς δείχνουν τη σημασία αυτού του αριθμού και τη σχέση του με τη μύηση: “Η συμπλήρωση της ηλικίας των δώδεκα ετών υποδηλώνει μια πλήρη περίοδο εξέλιξης, οπότε υπέστη μύηση η Χριστική ψυχή. Αυτό συνέβη στον εσώτερο νου (το ναό) και αντιστοιχεί στην 86 87

Προς Φιλιππησίους, iii, 8, 9, 12, 16. Κατά Λουκάν, ii, 39, 40.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

αφύπνιση της λογικής και της ενορατικής πλευράς της ψυχής. Είναι η πατρική-μητρική αρχή που υποδεικνύεται από την παρουσία των γονέων.” 88

Κι επίσης, “Αυτός ο αριθμός (των 12 μαθητών) απεικονίζεται σε πολλά πράγματα της Παλαιάς Διαθήκης· στους 12 υιούς του Ιακώβ· στους 12 ηγεμόνες των Τέκνων του Ισραήλ· στις 12 πηγές του Ελίμ· στις 12 πέτρες του θώρακα του Ααρών· στους 12 άρτους της πρόθεσης· στους 12 κατασκόπους που έστειλε ο Μωυσής· στους 12 λίθους με τους οποίους έγινε ο βωμός· στους 12 λίθους που αφαιρέθηκαν απ’ τον Ιορδάνη· στα 12 βόδια που αποκάλυψαν την ορειχάλκινη θάλασσα. Επίσης στην Καινή Διαθήκη στα 12 άστρα στο στέμμα της νύφης· στα 12 θεμέλια της Ιερουσαλήμ που είδε ο Ιωάννης και στις 12 πύλες της.” 89

Όλες αυτές οι επαναλήψεις του δώδεκα έχουν πιθανόν την προέλευσή τους στα δώδεκα σημεία του ζωδιακού, της φανταστικής αυτής ζώνης των ουρανών δια της οποίας φαίνεται να διέρχεται ο ήλιος κατά το ετήσιο ταξίδι του και στη διάρκεια του μείζονος κύκλου που διαρκεί περίπου 25.000 χρόνια. Αφού συμπλήρωσε το προπαρασκευαστικό έργο στα δώδεκα χρόνια Του, ο Χριστός υπέστη μια ενορατική εμπειρία πηγαίνοντας απ’ τη Ναζαρέτ (τον τόπο της αφιέρωσης) στο Ναό, όπου αυτή η ενόραση Τον οδήγησε σε μια νέα αντίληψη του έργου Του. Δεν υπάρχει σημάδι ότι γνώριζε λεπτομερώς τι ήταν αυτή η αποστολή· δεν έδωσε εξηγήσεις στη μητέρα Του. Άρχισε να κάνει το έργο που ήταν το άμεσο καθήκον και να διδάσκει όσους βρήκε στο Ναό, προκαλώντας την έκπληξή τους με την κατανόηση και τις απαντήσεις Του. Η μητέρα Του, ανήσυχη και στενοχωρημένη, θέλησε να τραβήξει την προσοχή Του στην ίδια και στον πατέρα Του, αλλά πήρε μια ήρεμη απάντηση που ειπώθηκε με πεποίθηση, αλλάζοντας έτσι όλη τη ζωή της: “Τι ότι εζητείτε με; Ουκ ήδειτε ότι εν τοις του πατρός μου δει είναι με;” 90 Η εργασία αυτή όπως αναπτύχθηκε στη συνείδησή Του με την πάροδο των ετών, έγινε πολύ ευρύτερη και πλατύτερη στην παμπεριεκτική της αγάπη απ’ ό,τι η μέση ορθόδοξη Εκκλησία είναι πρόθυμη να παραδεχθεί. Η έκταση αυτής της αποστολής ήρθε σιγά-σιγά στο νεανικό Του νου κι άρχισε, όπως όλοι οι αληθινά μυημένοι υιοί του Θεού πρέπει κατ’ ανάγκη να κάνουν, να ενεργεί σαν αγγελιαφόρος του Θεού μόλις αναγνωρίσθηκε το Όραμα και στον τόπο όπου βρισκόταν. Αφού έδειξε έτσι ότι αντιλήφθηκε το μελλοντικό Του έργο, διαβάζουμε ότι “κατέβη μετ’ αυτών και ήλθεν εις Ναζαρέτ και ην υποτασσόμενος αυτοίς… Και Ιησούς προέκοπτε σοφία και ηλικία και χάριτι παρά Θεώ και ανθρώποις”.91 Συχνά στην ιστορία του Ευαγγελίου βρίσκουμε τη λέξη “κάτω”. Ο Χριστός πήγε με τη μητέρα Του “κάτω προς Αίγυπτον”· πήγε “κάτω προς Ναζαρέτ”· και επανειλημμένα κατέρχεται απ’ τη βουνοκορφή ή απ’ τον τόπο της μοναξιάς για να κάνει το καθήκον Του μεταξύ των ανθρώπων. Μετά την κρυφή εμπειρία στην Αίγυπτο (για την οποία δε 88

G.A. Gaskell, Dictionary of the Sacred Language of all Scriptures and Myths, p. 773. Bishop Rabanus Manrus, A.D. 857. 90 Κατά Λουκάν, ii, 49. 91 Κατά Λουκάν, ii, 51, 52. 89

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

μας δίνεται καμιά αφήγηση στη Βίβλο) και μετά την αποκάλυψη στο Ναό και την αποδοχή του έργου που πρέπει να εκπληρωθεί, ο Χριστός επιστρέφει στον τόπο του καθήκοντος. Στην περίπτωση αυτή και μετά τη μύηση της Γέννησης, λέγεται ότι για μια περίοδο τριάντα ετών εργαζόταν σαν άνθρωπος της καθημερινής ζωής στο ξυλουργείο και στο σπίτι με τους γονείς Του. Η οικιακή αυτή ζωή αποτελούσε τη δοκιμασία στην οποία έπρεπε να υποβληθεί και η σημασία της δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Είναι άραγε βλασφημία να πούμε ότι αν αποτύγχανε στο άμεσο καθήκον, το υπόλοιπο έργο Του θα είχε διακοπεί; Αν είχε αποτύχει να καταδείξει τη θειότητα στον οικογενειακό κύκλο και στη μικρή πόλη όπου τον έριξε η τύχη, θα ήταν δυνατό να είχε λειτουργήσει σαν παγκόσμιος Σωτήρας; Ήρθε για να μας αποκαλύψει την ανθρωπότητά μας όπως μπορεί να είναι και θα είναι όταν τερματίσουμε το μακρύ ταξίδι στη Βηθλεέμ. Αυτό αποτέλεσε τη μοναδικότητα της αποστολής Του. Ο Χριστός έζησε ήσυχα στο σπίτι Του με τους γονείς Του, υφιστάμενος τη δυσκολότατη αυτή εμπειρία της οικιακής ζωής, με τη μονοτονία της, τις αμετάβλητες συνήθειές της, την αναγκαία υποταγή της στη θέληση και τις ανάγκες της ομάδας, τα μαθήματά της της θυσίας, της κατανόησης και της υπηρεσίας. Αυτό είναι πάντοτε το πρώτο μάθημα που πρέπει να μάθει κάθε μαθητής. Μέχρι να το μάθει δεν μπορεί να προοδεύσει παραπέρα. Μέχρι να εκφρασθεί η θειότητα στο σπίτι και μεταξύ εκείνων που μας γνωρίζουν καλά και είναι στενοί μας φίλοι, δεν μπορεί να αναμένεται να εκφρασθεί κάπου αλλού. Πρέπει να ζούμε σαν υιοί του Θεού στη θέση – ανιαρή, μουντή και μερικές φορές φαύλη – που μας βάζει η μοίρα· πουθενά δεν υπάρχει άλλη σ’ αυτό το στάδιο. Ο τόπος που είμαστε, είναι ο τόπος από τον οποίο αρχίζει το ταξίδι μας κι όχι ο τόπος απ’ τον οποίο δραπετεύουμε. Αν δεν μπορούμε σαν μαθητές να κάνουμε το καλό όπου βρισκόμαστε και στον τόπο όπου ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας, δε θα μας δοθεί καμιά ευκαιρία μέχρι να το κάνουμε. Εδώ βρίσκεται η δοκιμασία μας κι εδώ βρίσκεται το πεδίο της υπηρεσίας. Πολλοί αληθινοί και ειλικρινείς ζηλωτές νιώθουν ότι θα μπορούσαν πράγματι να προκαλέσουν εντύπωση στους γύρω τους και να εκδηλωθούν θεϊκά αν είχαν διαφορετική κατοικία, διαφορετικό περιβάλλον ή θέση. Αν είχαν παντρευθεί διαφορετικά ή αν είχαν περισσότερα χρήματα ή περισσότερη άνεση, αν αντιμετωπίζονταν με μεγαλύτερη συμπάθεια από τους φίλους τους ή αν είχαν καλύτερη φυσική υγεία, δεν μπορεί να ειπωθεί τι θα είχαν κατορθώσει. Η δοκιμασία είναι κάτι που δοκιμάζει τη δύναμή μας για να δούμε τι είδους είναι· καλεί το υπέρτατο που βρίσκεται μέσα μας και μας αποκαλύπτει πού είμαστε αδύνατοι και πού αστοχούμε. Η ανάγκη σήμερα είναι για αξιόπιστους μαθητές και για όσους έχουν τόσο δοκιμασθεί ώστε δε θα σπάσουν ούτε θα ραγίσουν όταν έρθουν οι δυσκολίες και αντιμετωπισθούν οι σκοτεινοί τόποι της ζωής. Έχουμε, αν μπορούσαμε να το αντιληφθούμε, εκείνες ακριβώς τις περιστάσεις κι εκείνο το περιβάλλον στο οποίο μπορεί να μαθευτεί αυτό το μάθημα της υπακοής στο ανώτατο που βρίσκεται μέσα μας. Έχουμε ακριβώς τον τύπο σώματος και τις φυσικές συνθήκες δια των οποίων μπορεί να εκφρασθεί η θειότητα μέσα μας. Έχουμε εκείνες τις επαφές στον κόσμο και το είδος της εργασίας που απαιτείται για να κάνουμε το επόμενο βήμα στην ατραπό της

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

μαθητείας, το επόμενο βήμα προς το Θεό. Μέχρι να συλλάβουν οι ζηλωτές το ουσιαστικό αυτό γεγονός και να κατασταλάξουν ευτυχισμένα σε μια ζωή υπηρεσίας και προσφοράς αγάπης στα σπίτια τους, δε θα μπορέσουν να προοδεύσουν. Μέχρι να διανυθεί η ατραπός της ζωής ευτυχισμένα, σιωπηλά και χωρίς αυτοοικτιρμό στον oικογενειακό κύκλο, κανένα άλλο μάθημα ή ευκαιρία δε θα δοθεί. Πολλοί καλοπροαίρετοι ζηλωτές χρειάζονται επίσης να κατανοήσουν ότι οι ίδιοι ευθύνονται για πολλές από τις δυσκολίες που συναντούν. Απορούν γιατί φαίνεται να προκαλούν τόσο μεγάλο ανταγωνισμό από τους γύρω τους, παραπονιούνται ότι δε συναντούν καμιά συμπαθητική ανταπόκριση καθώς προσπαθούν να ζουν μια πνευματική ζωή, να μελετούν, να διαβάζουν και να σκέφτονται. Η αιτία μπορεί συνήθως να βρεθεί στο γεγονός της πνευματικής τους ιδιοτέλειας. Μιλούν πολύ για τις εφέσεις τους και για τον εαυτό τους. Επειδή αποτυγχάνουν στην πρώτη τους υπευθυνότητα, δε βρίσκουν κατανοήσιμη αντίδραση στην απαίτησή τους για χρόνο να διαλογισθούν. Πρέπει να αναγνωρισθεί ότι διαλογίζονται. Το σπίτι πρέπει να είναι ήσυχο· δεν πρέπει να ενοχλούνται· κανείς δεν πρέπει να τους διακόπτει. Καμιά απ’ αυτές τις δυσκολίες δε θα προέκυπτε αν οι ζηλωτές θυμόνταν δύο πράγματα: Πρώτο, ότι ο διαλογισμός είναι μια διαδικασία που διεξάγεται μυστικά, σιωπηλά και κανονικά στο μυστικό ναό του νου του ανθρώπου. Δεύτερο, ότι θα μπορούσαν να γίνουν πολλά αν οι άνθρωποι δε μιλούσαν τόσο πολύ για ό,τι κάνουν. Χρειάζεται να βαδίζουμε σιωπηλά με το Θεό, να κρατάμε την προσωπικότητα στο περιθώριο· να οργανώνουμε τη ζωή μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούμε να ζούμε σαν ψυχές, δίνοντας τον κατάλληλο χρόνο στην καλλιέργεια της ψυχής μας, αλλά διατηρώντας ταυτόχρονα μια αίσθηση αναλογίας, συγκρατώντας τη στοργή των γύρω μας κι εκπληρώνοντας τέλεια τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις μας. Ο αυτοοικτιρμός και τα πολλά λόγια είναι τα βράχια πάνω στα οποία συντρίβονται πρόσκαιρα πολλοί ζηλωτές. Με την αγάπη και την πρακτική της αγάπης αποδεικνυόμαστε μυημένοι στα μυστήρια. Γεννημένοι στον κόσμο της αγάπης στη Βηθλεέμ, ο βασικός τόνος της ζωής μας πρέπει να είναι η υπακοή στο ανώτατο που είναι μέσα μας, η αγάπη σ’ όλα τα όντα και η πλήρης εμπιστοσύνη στη δύναμη του ενοικούντος Χριστού να εκδηλώνει (δια της εξωτερικής μορφής της προσωπικότητάς μας) μια ζωή αγάπης. Η ζωή του Χριστού είναι η ζωή που πρέπει τελικά να ζήσουμε σήμερα όλοι. Είναι μια ζωή χαράς κι ευτυχίας, δοκιμασίας και προβλημάτων, αλλά η ουσία της είναι αγάπη και μέθοδός της η αγάπη. Μας δίνει το παράδειγμα ότι πρέπει ν’ ακολουθήσουμε τα βήματά Του και να συνεχίσουμε το έργο που εγκαινίασε. Αφού ταξιδέψαμε με τον Χριστό απ’ τη Βηθλεέμ στο χρόνο που πλησιάζει η δεύτερη μύηση, ποιο είναι το μάθημα που μάθαμε; Πώς μπορούμε να συνοψίσουμε τη σημασία αυτού του επεισοδίου με όρους πρακτικής ατομικής εφαρμογής; Έχει άραγε αυτό το επεισόδιο κάποια προσωπική σημασία; Ποιες είναι οι απαιτήσεις και οι δυνατότητες που αντιμετωπίζουμε; Αν η μελέτη των πέντε αυτών αναπτύξεων της ζωής του Χριστού δε μας ωφελούν κι αν αφορούν μια ανέλιξη που δεν μπορεί να έχει ανθρώπινη ερμηνεία, τότε όλα όσα γράφηκαν και διδάχθηκαν ανά τους αιώνες είναι

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

μάταια και χωρίς αξία. Οι συνήθεις θεολογικές εφαρμογές δεν προκαλούν πια έλξη στην αναπτυγμένη νοημοσύνη του ανθρώπου. Ο Χριστός έχει πάντα τη δύναμη να προσελκύει το ανθρώπινο ενδιαφέρον και να έλκει κοντά Του εκείνους που έχουν τον οραματισμό να βλέπουν την αλήθεια όπως είναι και ν’ ακούν το μήνυμα του Ευαγγελίου με τους όρους που απαιτεί κάθε νέα εποχή. Είναι χαμένος χρόνος να συνεχίσουμε ν’ ασχολούμαστε με την αρχαία αυτή ιστορία του ζώντος Χριστού αν δεν έχει ένα ειδικό μήνυμα για μας, αν ό,τι απαιτείται από μας είναι η στάση του θεατή και του ανθρώπου που λέει απλά: “Έτσι είναι”. Αυτή η αρνητική στάση του πιστού κράτησε πάρα πολύ. Κοιτάζοντας τον Χριστό από μια πολύ μακρινή απόσταση, είμαστε τόσο προκατειλημμένοι με την αντίληψη της επίτευξής Του, ώστε το δικό μας ατομικό μέρος που πρέπει να παίξουμε τελικά κι αναπόφευκτα, έχει λησμονηθεί. Τον αφήσαμε να κάνει όλο το έργο. Προσπαθήσαμε να Τον αντιγράψουμε, αλλά δε θέλει να αντιγράφεται. Επιδιώκει να αποδείξουμε σ’ Αυτόν, στον εαυτό μας και στον κόσμο ότι η θειότητα που είναι μέσα Του, είναι και μέσα μας. Χρειάζεται ν’ ανακαλύψουμε ότι μπορούμε να είμαστε όπως είναι Αυτός, γιατί Τον είδαμε. Είχε απεριόριστη πίστη σε μας και στο γεγονός ότι είμαστε όλοι “τέκνα Θεού”, γιατί “είς ο Πατήρ ημών” και η κλήση Του απευθύνεται σε μας να βαδίσουμε την Ατραπό της αγιότητας και να επιτύχουμε εκείνη την τελειότητα στην οποία μας καλεί η ζωή Του και για την οποία μας λέει να εργασθούμε. Διερωτάται κανείς μερικές φορές πόσο σωστό ήταν για τους ανθρώπους να δεχθούν τις ιδέες του Απ. Παύλου όπως ερμηνεύθηκαν ανά τους αιώνες. Η σκέψη της αμαρτίας είναι πολύ μικρή για να αποδοθεί στον Χριστό. Τονίσθηκε απ’ τον Απ. Παύλο και η κλίση που έδωσε στο Χριστιανισμό είναι ίσως πλατιά υπεύθυνη για το σύμπλεγμα κατωτερότητας που κυριαρχεί στο μέσο Χριστιανό – μια κατωτερότητα που με κανένα τρόπο δε διδάχθηκε απ’ τον Χριστό. Μας καλεί σε μια αγιότητα ζωής και μας προτρέπει ν’ ακολουθήσουμε τα βήματά Του και να μην ακολουθήσουμε τα βήματα ούτε να δεχθούμε την ερμηνεία των λόγων Του για την οποία κάποιος μαθητής Του μπορεί να συνηγορεί, ανεξάρτητα της εκτίμησης ή της αξίας της. Τι είναι αυτή η αγιότητα στην οποία μας καλεί, όταν κάνουμε το πρώτο βήμα για τη νέα γέννηση; Τι είναι ένας άγιος άνθρωπος; Ολοκλήρωση, ενότητα, ενοποίηση, πληρότητα – αυτό είναι το σημάδι ενός τέλειου ανθρώπου. Αφού είδαμε μια φορά και με ανοιχτά μάτια το όραμα της θειότητας, τι μπορούμε να κάνουμε; Με το ερώτημα αυτό εκφράζεται το πρόβλημά μας. Ποιο είναι το επόμενο βήμα, το άμεσο καθήκον του ανθρώπου που γνωρίζει ότι μέσα του δε συνέβη ακόμη η νέα γέννηση, αλλά νιώθει μέσα του μια ετοιμότητα να ανέλθει στη Βηθλεέμ από τη Γαλιλαία μέσω της Ναζαρέτ; Κατ’ αρχή συνεπάγεται προσπάθεια. Σημαίνει πρωτοβουλία, δαπάνη ενέργειας, υπερνίκηση της αδράνειας και θέληση να αγωνισθεί κανείς για να κάνει το αρχικό ταξίδι. Σημαίνει να ακούει και να υπακούει το επίμονο αίτημα της ψυχής για μια μεγαλύτερη προσέγγιση στο Θεό και μια πληρέστερη έκφραση της θειότητας· κι όμως “κάθε άτομο διχάζεται σε κάποιο σημείο μεταξύ της λαμπρής παρόρμησης να

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

προχωρήσει προς την κατανόηση και της λαχτάρας να επιστρέψει στην ασφάλεια”. 92 Γιατί υπάρχει δυσκολία και κίνδυνος στον περιγραφέντα δρόμο προς το κέντρο. Πολλά θα αντιμετωπισθούν και θα υπερνικηθούν. Η κατώτερη φύση (η όψη Μαρία) υποχωρεί και προτιμά την αδράνεια και τη σταθερότητα από την αναγκαία δραστηριότητα και την επακόλουθη σχετική και πρόσκαιρη αβεβαιότητα. Η νέα αυτή γέννηση δεν είναι μυστικιστικό όνειρο· ούτε είναι ένα αγαπητό όραμα για κάτι που είναι δυνατό αλλά όχι πιθανό· δεν είναι απλά η συμβολική έκφραση κάποιου έσχατου στόχου – που βρίσκεται μπροστά μας σε κάποιο αβέβαιο μέλλον ή σε κάποια άλλη μορφή ύπαρξης και κάποιος πιθανός παράδεισος τον οποίο μπορούμε να επιτύχουμε αν αφεθούμε σε μια αλόγιστη πίστη και στην τυφλή αποδοχή όσων μπορεί να μας πει η θεολογία. Είναι σχετικά εύκολο να πιστέψουμε, γιατί αυτή είναι η γραμμή της ελάχιστης αντίστασης για την πλειονότητα. Είναι δύσκολο να αγωνισθεί κανείς για εκείνο το στάδιο της εμπειρίας όπου γίνεται σαφές το θείο πρόγραμμα για τον άνθρωπο και oι δυνατότητες που δραματοποίησε ο Χριστός για χάρη μας να γίνουν κάτι που δε μας επιτρέπει να αναπαυθούμε προτού το μετουσιώσουμε σε προσωπική εμπειρία δια του πειράματος της μύησης. Η νέα γέννηση είναι ένα φυσικό γεγονός κι ένα αποτέλεσμα της εξελικτικής διαδικασίας όπως είναι η γέννηση ενός παιδιού στον κόσμο της φυσικής ζωής. Συνεχώς ανά τους αιώνες οι άνθρωποι έκαναν και θα συνεχίσουν να κάνουν τη μεγάλη μετάβαση, αποδεικνύοντας το γεγονός αυτής της εμπειρίας. Είναι κάτι που όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη μια ή την άλλη στιγμή. Δύο αναγνωρίσεις πρέπει να προβάλουν στον κόσμο της σκέψης του σημερινού ζηλωτή. Πρώτο, η παρουσία της ψυχής, μιας ζωντανής οντότητας που μπορεί και πρέπει να γίνει γνωστή δια της διαδικασίας της γέννησης πάνω στο πεδίο της καθημερινής ζωής· και δεύτερο, η απόφαση να επιτύχουμε τον αναπροσανατολισμό ολόκληρης της φύσης, έτσι ώστε να γίνει εφικτή μια στενότερη ταύτιση μ’ αυτή την ψυχή ωσότου επιτευχθεί πλήρης ενότητα. Αρχίζουμε να βλέπουμε τι πρέπει να γίνει, αρχίζουμε να παίρνουμε τη σωστή στάση που θα το καταστήσει δυνατό. Τα ήμισυ της ουσιαστικής μας δυαδικότητας – η ψυχή και το σώμα, ο Χριστός και η Μαρία, επισκιασμένη απ’ το Άγιο Πνεύμα, το υλικό και το πνευματικό – αλληλοαντικρύζονται και πλησιάζουν όλο και πιο κοντά μέχρι να επιτευχθεί πλήρης ένωση κι ο Χριστός γεννηθεί με τη μεσολάβηση της Μητέρας. Αλλά η αποδοχή της θείας αυτής ιδέας κι ο προσανατολισμός της ζωής για να καταστήσει την ιδέα γεγονός, είναι τα πρώτα και άμεσα βήματα. Αυτό δίδαξε ο Χριστός και προσευχήθηκε στον Πατέρα: “Ου περί τούτων δε ερωτώ μόνον, αλλά και περί των πιστευόντων δια του λόγου αυτών εις εμέ, ίνα πάντες έν ώσι, καθώς συ, Πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι, ίνα και αυτοί εν ημίν έν ώσιν, ίνα ο κόσμος πιστεύση ότι συ με απέστειλας… Εγώ εν αυτοίς και συ εν εμοί, ίνα ώσι τετελειωμένοι εις έν.” 93

Αυτή είναι η δοξασία της Ενοποίησης· ο Θεός, ο ενυπάρχων στο σύμπαν – ο 92 93

W.H. Sheldon, Psychology and the Promethean Will, p. 47. Κατά Ιωάννην, xvii, 20-23.

Η ΠΡΩΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ

κοσμικός Χριστός. Ο Θεός, ο ενυπάρχων στην ανθρωπότητα, που αποκαλύπτεται μέσω του ιστορικού Χριστού. Ο Θεός, ο ενυπάρχων στο άτομο, ο ενοικών Χριστός, η ψυχή. Πώς μπορεί αυτή η αλήθεια της ψυχής και της νέας γέννησης να βιωθεί τόσο απλά και τόσο πρακτικά ώστε να εμφανισθεί η έννοιά της, επιτρέποντάς μας έτσι να κάνουμε εκείνο που χρειάζεται; Ίσως από τις ακόλουθες δηλώσεις: 1. Σε κάθε ανθρώπινο ον είναι κρυμμένος “ο ενσαρκωθείς Λόγος”, ο Υιός του Θεού εγένετο σαρξ. Είναι “ο Χριστός εν ημίν, η ελπίς της δόξης”, αλλά προς το παρόν μόνο ελπίδα για τη μάζα των ανθρώπων. Ο Χριστός δεν εκδηλώθηκε ακόμη. Είναι κρυμμένος και καλυμμένος από τη μορφή. Βλέπουμε τη Μαρία, όχι τον Χριστό. 2. Καθώς ο τροχός της ζωής (η εμπειρία της Γαλιλαίας) μας μεταφέρει από το ένα μάθημα στο άλλο, πλησιάζουμε όλο και πιο κοντά στην ενοικούσα πραγματικότητα και την κρυμμένη θεότητα. Αλλά το Παιδίον Χριστός είναι ακόμη κρυμμένο στη μήτρα της μορφής. 3. Τον κατάλληλο καιρό η προσωπικότητα – φυσική, συναισθηματική και νοητική – συγχωνεύεται σ’ ένα ζωντανό σύνολο. Η Παρθένος Μαρία είναι έτοιμη να γεννήσει τον Υιό της. 4. Το μακρύ ταξίδι φθάνει σ’ ένα τέρμα και το κρυμμένο Παιδίον Χριστός γεννιέται στην πρώτη μύηση. Την αλήθεια αυτή θίγει ο Δρ. Ίνγκε με τα εξής λόγια: “Ο Μακάριος, ακολουθώντας τον Μεθόδιο, διδάσκει ότι η καθαυτή ιδέα της ενσάρκωσης περιέχει την ένωση του Λόγου με τις ευσεβείς ψυχές από τις οποίες είναι ευχαριστημένος. Σε καθεμιά απ’ αυτές γεννιέται ο Χριστός. Έτσι εκτός από τις ιδέες της Εξαγοράς και της Θυσίας του Χριστού για χάρη μας, αυτοί οι θεολόγοι έθεσαν τις ιδέες της καθαγίασης και της εσώτερης μεταμόρφωσης του Χριστού μέσα μας και θεώρησαν τις τελευταίες τόσο πραγματικές και τόσο αναπόσπαστο μέρος της απολύτρωσής μας όσο και τις πρώτες. Αλλά η δοξασία της Θείας Ενύπαρξης στην ανθρώπινη καρδιά δεν έγινε ποτέ η κεντρική αλήθεια της θεολογίας μέχρι την εποχή των μεσαιωνικών μυστικιστών. Ο Έκχαρτ λέει: ‘Ο Πατέρας λέει τη Λέξη στην ψυχή κι όταν γεννηθεί ο Υιός, κάθε ψυχή γίνεται Μαρία’.”94

Καλούμαστε για τη νέα γέννηση. Οι προσωπικότητές μας είναι πια ζωντανές με δυναμικότητα. Η ώρα έφθασε. Η ανθρώπινη ψυχή πρέπει να ακούσει το κάλεσμα της Χριστικής ψυχής και να αντιληφθεί ότι “η Μαρία είναι ευλογημένη, όχι γιατί γέννησε σωματικά το Χριστόν, αλλά γιατί Τον γέννησε πνευματικά κι έτσι καθένας μπορεί να γίνει σαν κι αυτή.” (Έκχαρτ)

W.R. Inge, The Paddock Lectures, p. 66.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ “Είναι ευνοϊκή στιγμή να βάλουμε τη Χριστιανική ζωή σε πρακτική εφαρμογή… Σε μια περίοδο καταστροφής συμβαίνει μια διαδικασία ασκητικού εξαγνισμού με την απουσία του οποίου δεν μπορεί να υπάρξει πνευματική ζωή ούτε για την κοινωνία ούτε για το άτομο…” Nicholas Berdyaev, Freedom of the Spirit, p. 46.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ 1 “Οπουδήποτε νοείται κάτι ή είναι αισθητό, υπάρχει η εμπειρία της ψυχής· κι οπουδήποτε σκέψη κι αίσθημα γίνονται δυσδιάκριτα, υπάρχει η ψυχή. Ψυχή σημαίνει εναδικότητα, ενότητα, ένωση της εσώτερης επιθυμίας και της εξωτερικής πραγματικότητας. Καθώς ο άνθρωπος κινείται προς την αποδοχή του σύμπαντος, προς τη συμβατότητα εκείνου που νιώθει σαν επιθυμία εκ των έσω κι εκείνου που αντιλαμβάνεται σαν διευθέτηση εκ των έξω και καθώς και τα δύο στοιχεία επεκτείνονται, η ψυχή κινείται προς το μεγαλείο.”95

πρώτη μύηση έλαβε χώρα. Ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ. Η ψυχή ήλθε σε εξωτερική έκφραση και τώρα αυτή η ψυχή – ο Χριστός (σαν ιστορικός εκπρόσωπος ό,τι μπορεί να είναι η ψυχή), ο μυημένος ατομικά – προχωρεί προς το μεγαλείο. Η αποστολή του Σωτήρα αρχίζει οριστικά αυτή την εποχή, αλλά για χάρη εκείνων που θα ακολουθήσουν πρέπει να ηχήσει ο φθόγγος της εξάγνισης και της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις των τυπικών και τη γενική τάση της σκέψης της εποχής Του. Ο μυημένος που έκανε το πρώτο βήμα πρέπει να δώσει έμφαση στην εξάγνιση της κατώτερης φύσης, που είναι ουσιαστική και πρέπει να προλογίσει τη δεύτερη μύηση. Το βάπτισμα του Ιωάννη ήταν το σύμβολο αυτής της εξάγνισης. Ο Χριστός υποβλήθηκε στη βάπτιση παραμερίζοντας τις διαμαρτυρίες του Ευαγγελιστή με τη φράση: “άφες άρτι· ούτω γαρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην”. 96 Ο Χριστός έφθασε στην ωριμότητα. Η παράδοση μας λέει ότι ήταν τριάντα ετών όταν βαπτίσθηκε κι άρχισε τη σύντομη και θεαματική δημόσια σταδιοδρομία Του. Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό ιστορικά, ποιος μπορεί να το πει; Δεν έχει πραγματική σημασία. Ο Χριστός ήταν, είναι και θα είναι για πάντα. Μιλώντας συμβολικά, ήταν αναγκαίο να είναι τριάντα ετών, γιατί υπάρχει σημασία σ’ αυτό τον αριθμό όσον αφορά την ανθρωπότητα. Το τριάντα υποδηλώνει την τελείωση των τριών όψεων της προσωπικότητας – το φυσικό σώμα, τη συναισθηματική φύση και το νου. Αυτά τα τρία συνθέτουν τη μορφική πλευρά του ανθρώπου και καλύπτουν ή κρύβουν την ψυχή. Είναι στην πραγματικότητα ο μηχανισμός της επαφής του με τον εξωτερικό κόσμο, ο εξοπλισμός με τον οποίο ανελίσσεται και αφυπνίζεται η συνείδησή του. Στο σύνολό τους συνιστούν τον “ανταποκριτικό μηχανισμό” του, όπως τον ονομάζουν οι ψυχολόγοι. Γνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος είναι ένα φυσικό ζώο καθώς κι ένα συναισθηματικό, αισθανόμενο ον και μια σκεπτόμενη οντότητα. Όταν τα τρία αυτά 95 96

W.H. Sheldon, Psychology and the Promethean Will, p. 130. Κατά Ματθαίον, iii, 15.

μέρη της κατώτερης φύσης του ανθρώπου λειτουργούν ομαλά και σχηματίζουν μαζί μια μονάδα για χρήση του εσώτερου ανθρώπου, το αποτέλεσμα είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα ή ένας επαρκής κατώτερος εαυτός. Αυτό επιμαρτυρεί ο αριθμός τριάντα. Το δέκα είναι ο αριθμός της τελειότητας και το τριάντα βεβαιώνει την τελειότητα και στα τρία μέρη του εξοπλισμού της ψυχής. Έχει ενδιαφέρον να έχουμε κατά νου ότι μέσω των τριών αυτών όψεων (ή αντανακλάσεων του θείου όντος) ο άνθρωπος έρχεται σε συνάφεια με το υπάρχον σύμπαν και συνεπώς με το Θεό που ενυπάρχει στη φύση. Το φυσικό σώμα μας επιτρέπει να αγγίζουμε τον απτό, ορατό κόσμο. Η συναισθηματική, αισθαντική φύση μας επιτρέπει να λέμε, “Υψώνω την καρδιά μου στον Κύριο”. Πολλοί άνθρωποι ζουν στην καρδιακή τους φύση και στο αισθαντικό τους σώμα και μέσω της καρδιάς βρίσκουμε το δρόμο μας στην Καρδιά του Θεού. Μόνο με την αγάπη μπορεί ν’ αποκαλυφθεί η Αγάπη. Όταν με την ορθή χρήση και κατανόηση ο νους κατευθύνεται σαφώς και προσανατολίζεται κατάλληλα, έρχεται σε επαφή με τη Διάνοια του Θεού, τον Παγκόσμιο Νου, το Σκοπό, το Σχέδιο και τη Θέληση του Θεού. Μέσω του φωτισμένου νου του ανθρώπου αποκαλύπτεται ο Νους της Θεότητας. Έτσι ο άνθρωπος φαίνεται ότι έγινε “κατ’ εικόνα του Θεού”. 97 Στη δεύτερη μύηση ο Χριστός στάθηκε ενώπιον του Θεού, του Μυσταγωγού, με όλες αυτές τις όψεις εξαγνισμένες και ώριμες· ο μηχανισμός Του ήταν προσαρμοσμένος κι έτοιμος για το έργο κι έτσι μπόρεσε να αποδείξει αυτή την εξάγνιση και την ένταση στη στάση, που Του επέτρεψε να διεκπεραιώσει την αποστολή Του με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Έπρεπε να την αποδείξει στο Θεό και τον άνθρωπο δια της εξάγνισης που μπορούσε να του δώσει η βάπτιση και δια των επακόλουθων πειρασμών στην έρημο. Έτοιμος για το έργο Του κατείχε εκείνο που ο Δρ. Σέλντον αποκαλεί “τα τρία θεμελιώδη στοιχεία ενός μεγάλου νου, δηλαδή ενθουσιασμό, ενορατική διόραση και συστηματοποιημένο πραγματικό εξοπλισμό” και τονίζει παραπέρα ότι τα δύο πρώτα “είναι τα ζωτικότερα, γιατί δεν μπορούν ν’ αποκτηθούν αν κάποιο πρόσωπο έφθασε στην ενηλικίωση χωρίς αυτά”. 98 Ο Χριστός στάθηκε έτσι εξοπλισμένος. Αξίζει να μελετήσουμε εδώ για λίγα λεπτά το σκοπό για τον οποίο στάθηκε έτσι εξοπλισμένος. Είδαμε στο τελευταίο κεφάλαιο ότι ο πλανήτης αυτός που ονομάζουμε Γη, θεωρείται από πολλούς σύγχρονους έγκριτους επιστήμονες σαν πιθανόν μοναδικός στη σύσταση και το σκοπό του. Είναι φανερό ότι προσφέρει συνθήκες ζωής που δε βρίσκονται σ’ άλλο πλανήτη. Αυτό μπορεί ή όχι να είναι έτσι και μόνο η ανέλιξη της συνείδησης του ανθρώπου μπορεί να επαληθεύσει ή ν’ απορρίψει αυτή τη θεωρία της μοναδικότητας. Σήμερα καθώς παρατηρούμε την πλανητική μας ζωή, σ’ όλα τα βασίλεια η θέα είναι αποθαρρυντική. Σ’ όλα τα βασίλεια βρίσκουμε θάνατο κι ασθένεια και στο ζωικό κι ανθρώπινο βασίλειο όχι μόνο αυτά, αλλά και βία πολλών ειδών. 97 98

Γένεσις, i, 26. W.H. Sheldon, Psychology and the Promethean Will, p. 135.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

Ιδιαίτερα στην ανθρώπινη οικογένεια η θέα είναι θλιβερή, τόσο λίγο μάθαμε να κατανοούμε εκείνο που εκπροσωπεί ο Χριστός και τόσο λίγα αποκτήσαμε από τις εξαγνιστικές διαδικασίες της σύγχρονης ζωής. Η θέληση για βελτίωση μπορεί να ιδωθεί ότι εργάζεται σε πολλά πεδία όσον αφορά τα άτομα, αλλά η ώθηση είναι ακόμη αδύνατη στην ανθρωπότητα σαν σύνολο. Όμως μπορεί να ανυψωθεί κι έτσι να αφυπνισθούμε στις ευθύνες του περιβάλλοντός μας, όταν μελετήσουμε εκ νέου το μήνυμα της αγάπης που έδωσε ο Χριστός. Μάλλον αληθεύει ότι ο Χριστός ήρθε σε μας με ένα πλατύτερο και βαθύτερο μήνυμα από κάθε προηγούμενο Αγγελιαφόρο από το Κέντρο, αλλά αυτό δε μειώνει κατά κανένα τρόπο τη θέση και το έργο Εκείνων που προηγήθηκαν. Ήρθε σε μια κρίσιμη εποχή και σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης κι ενσωμάτωσε μια κοσμική αρχή – την αρχή της Αγάπης που είναι η εξέχουσα ποιότητα του Θεού. Άλλες όψεις, ποιότητες και σκοποί της θείας φύσης αποκαλύφθηκαν σε προηγούμενες ενσαρκώσεις του Θεού και εμφανίσθηκαν καθώς η φυλή έφθανε στο σημείο της ανάπτυξής της όπου ήταν εφικτή μια ορθή αντίδραση. Ο Ζαρατούστρα, για ν’ αναφερθεί ένας τέτοιος Αγγελιαφόρος, επέσυρε την προσοχή του ανθρώπινου γένους στο γεγονός των δυο βασικών αρχών που βρίσκονται στον κόσμο – εκείνων του καλού και του κακού – τονίζοντας έτσι τις βασικές δυαδικότητες της ύπαρξης. Ο Μωϋσής αποκάλυψε το Νόμο, καλώντας τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν το Θεό σαν την αρχή της δικαιοσύνης ακόμη κι αν φαίνεται άστοργη δικαιοσύνη σ’ εκείνους από εμάς που ζουν με την αποκάλυψη που έδωσε ο Χριστός. Ο Βούδδας ενσωμάτωσε την αρχή της θείας σοφίας και με καθαρή διόραση στον κόσμο των αιτίων είδε τη θνητή ύπαρξη όπως ήταν και υπέδειξε τη διέξοδο. Αλλά η αρχή της Αγάπης – η θεμελιώδης αρχή του σύμπαντος – δεν είχε αποκαλυφθεί πριν την έλευση του Χριστού. Ο Θεός είναι αγάπη και στο πλήρωμα του χρόνου το εξέχον αυτό χαρακτηριστικό της θείας φύσης έπρεπε να αποκαλυφθεί και με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσει να το συλλάβει ο άνθρωπος. Έτσι ο Χριστός ενσωμάτωσε τη μέγιστη των κοσμικών αρχών. Αυτός ο Νόμος της Αγάπης μπορεί να ιδωθεί να λειτουργεί στο σύμπαν σαν Νόμος της Έλξης, με όλα όσα συνεπάγεται αυτός ο όρος – συνοχή, ολοκλήρωση, θέση, διεύθυνση και τη ρυθμική πορεία του ηλιακού μας συστήματος· μπορεί επίσης να ιδωθεί στη διάθεση του Θεού προς την ανθρωπότητα, όπως μας αποκαλύφθηκε μέσω του Χριστού. Η μοναδική αυτή λειτουργία του Χριστού σαν θεματοφύλακα και αποκαλυπτή μιας κοσμικής αρχής ή ενέργειας βρίσκεται πίσω απ’ όλα όσα έκανε· ήταν η βάση και το αποτέλεσμα της επιτευχθείσας τελειότητάς Του· ήταν το κίνητρο κι η ώθηση στη ζωή της υπηρεσίας Του και είναι η αρχή πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η βασιλεία του Θεού. Ότι ο παγανισμός δε γνωρίζει στόχο ή σκοπό είναι για πολλούς από μας σήμερα μια δήλωση που δεν αντέχει στην έρευνα. Όλα όσα έγιναν στο παρελθόν είχαν για στόχο τους εκείνα που συνέβησαν όταν εμφανίσθηκε ο Χριστός· προετοίμασαν την ανθρωπότητα για την προσφερθείσα ευκαιρία, σχηματίζοντας τα θεμέλια πάνω στα οποία βασίζεται το παρόν. Παρόμοια η επικείμενη αποκάλυψη του προσεχούς αιώνα θα αποτελέσει το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα βασισθεί το μέλλον και για το σκοπό

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

αυτό όλα όσα συμβαίνουν σήμερα είναι υψίστης σπουδαιότητας. Δε γεφύρωσε ο Χριστός μόνο το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, συνοψίζοντας μέσα Του όλα όσα η Ανατολή άξιζε να συνεισφέρει, αλλά έδωσε στο Δυτικό πολιτισμό μας (αγέννητο εκείνη την εποχή) τα μεγάλα εκείνα ιδανικά κι εκείνο το παράδειγμα της θυσίας και της υπηρεσίας, που σήμερα (δύο χιλιάδες χρόνια αφού βάδισε μεταξύ των ανθρώπων) γίνονται ο βασικός τόνος των καλύτερων διανοιών της εποχής μας. Η ιστορία των ιδεών, πώς έρχονται και πώς κάνουν την κρούση τους στην ανθρώπινη συνείδηση, αλλάζοντας έτσι την πορεία των ανθρώπινων υποθέσεων, είναι η πλοκή της ιστορίας· αλλά αρκετά περίεργα οι ιδέες αποτελούν ένα απρόβλεπτο στοιχείο του μέλλοντος. Κάποιο άτομο με εξέχουσα προσωπικότητα βγαίνει από τις τάξεις της φυλής και σκέπτεται την ύπαρξη κάποιας μεγάλης και δυναμικής ιδέας που βασίζεται στην αλήθεια. Τη διατυπώνει με τέτοιους όρους ώστε οι συνάνθρωποί του μπορούν να τη συλλάβουν και τελικά να ζήσουν μαζί της. Τότε προβάλλουν νέες τάσεις, νέα κίνητρα και νέες παρορμήσεις κι έτσι γράφεται η ιστορία. Μπορεί να ειπωθεί αληθινά ότι χωρίς ιδέες δε θα υπήρχε ιστορία. Μόνο με την εξαγγελία μιας κοσμικής ιδέας και με την ικανότητα να κάνει αυτή την ιδέα ιδανικό με δυναμική ισχύ, στέκει ο Χριστός. Με τη ζωή Του μας έδωσε την ιδέα που έγινε με τον καιρό το ιδανικό της υπηρεσίας, έτσι ώστε η προσοχή πολλών κυβερνητών και στοχαστών σ’ όλο τον κόσμο να απορροφάται σήμερα στην ευημερία των εθνών και των ανθρώπων. Ότι η τεχνική που χρησιμοποιείται και οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την επιβολή του αισθητού και οραματισθέντος ιδανικού είναι συχνά λανθασμένες και ανεπιθύμητες και παράγουν σκληρά και χωριστικά αποτελέσματα, δε μεταβάλλει κατά κανένα τρόπο το γεγονός ότι πίσω απ’ όλα αυτά τα ιδεαλιστικά πειράματα της φυλής βρίσκεται το μεγάλο αυτό ιδανικό το οποίο ενέπνευσε και συνόψισε θεϊκά για μας ο Χριστός με τη ζωή και τη διδασκαλία Του. Ο Χριστός μας έδωσε τις πιο μεγάλες ιδέες – ότι ο Θεός είναι Αγάπη κι ότι η αγάπη μπορεί να εκδηλωθεί στην ανθρώπινη μορφή κι έτσι εκδηλωμένη μπορεί να είναι μια δυνατότητα για όλους τους ανθρώπους. Η ζωή Του υπήρξε η επίδειξη τέτοιας τελειότητας που ποτέ προηγουμένως δεν είχε δει ο κόσμος. Η ψυχή που είναι ο κρυμμένος σ’ όλους Χριστός, μεσολαβεί μεταξύ του πνεύματος (του Πατρός) και του ανθρώπινου όντος. Αυτό τόνισε ο Χριστός όταν επέσυρε την προσοχή στην ουσιαστική θειότητα του ανθρώπου, μιλώντας για το Θεό σαν τον “Πατέρα μας”, επειδή ήταν ο Πατήρ του Χριστού. Ήταν το φως που ήρθε να δείξει και που είδε επίσης (κρυμμένο και καλυμμένο) σ’ όλους, παραγγέλοντάς μας “λαμψάτω το φως υμών”.99 Μας κάλεσε να δείξουμε και μας παρήγγειλε να εκδηλώσουμε την τελειότητα της οποίας ήταν ενσωμάτωση. Μας απέδειξε τη δυνατότητα και μας κάλεσε να την εκφράσουμε. Σ’ αυτή τη μοναδικότητα της αποκάλυψης ο Χριστός στέκει μόνος, γιατί ήταν ο μέγιστος, ο ύψιστος κι ο αληθινότερος από όσους εμφανίσθηκαν, αλλά όχι γιατί – τολμώ να πω – ήταν ο μέγιστος που μπορούσε να εμφανισθεί. Κανείς δεν τολμά να περιορίσει έτσι το Θεό. Κάτω απ’ την εξελικτική αποκάλυψη της φύσης 99

Κατά Ματθαίον, v, 16.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

της θειότητας φαίνεται ότι ο Χριστός κορύφωσε το παρελθόν και υπέδειξε το μέλλον. Δεν είναι άραγε δυνατό να υπάρχουν όψεις και χαρακτηριστικά της θείας φύσης για τα οποία δεν έχουμε ακόμη την πιο αμυδρή αντίληψη; Δεν είναι άραγε πιθανόν ότι ο αισθαντικός μηχανισμός μας είναι ακόμη ανεπαρκής για να συλλάβει την πληρότητα του Θεού; Μήπως ο αντιληπτικός μηχανισμός μας χρειάζεται περαιτέρω εξελικτική ανάπτυξη προτού κι άλλα θεία και πνευματικά χαρακτηριστικά μας αποκαλυφθούν με ασφάλεια μέσα μας; Μπορεί να υπάρξουν μελλοντικές αποκαλύψεις τέτοιου καταπληκτικού θαύματος και κάλλους, ώστε δεν μπορούμε ακόμη να σχηματίσουμε την παραμικρή ιδέα της πιθανής περιγραφής τους. Αλλιώς ο Θεός θα ήταν περιορισμένος και στατικός κι ανίκανος να κάνει περισσότερα απ’ όσα ήδη έκανε. Πώς τολμούμε να λέμε ότι μας είναι δυνατό να υποθέτουμε περιορισμούς στη φύση της Θεότητας; Πώς μπορεί η ανθρώπινη διάνοια να πιστεύει αλαζονικά ότι μπορεί να αναγνωρίσει, ακόμη και δια του Χριστού, τους έσχατους αντικειμενικούς σκοπούς της θείας Θέλησης; Η ιστορία της ανέλιξης της ανθρώπινης συνείδησης αποδεικνύει ότι η αλήθεια δόθηκε προοδευτικά κι ότι ο λαμπρός γαλαξίας των Παγκόσμιων Δασκάλων έδωσε μια διαρκώς διευρυνόμενη ερμηνεία της Θεότητας, προσεγγίζοντας με την πάροδο του χρόνου συνεχώς μεγαλύτερους αριθμούς. Ο Χριστός μας έδωσε την ύψιστη και πιο περιεκτική αποκάλυψη στην οποία μπορεί ν’ ανταποκριθεί η ανθρώπινη συνείδηση μέχρι την τωρινή εποχή. Αλλά πώς τολμούμε να λέμε ότι τίποτε περισσότερο δεν είναι δυνατό στο Θεό, όταν είμαστε έτοιμοι να το δεχθούμε; Γι’ αυτό προετοιμαζόμαστε γοργά. Ακόμη κι ο Χριστός είπε στους μαθητές Του ότι “ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα ά εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει και μείζονα τούτων ποιήσει”. 100 Τα λόγια αυτά είτε εκφράζουν μια αλήθεια είτε όλο το οικοδόμημα της πίστης μας καταρρέει. Υπάρχουν περισσότερα ν’ αποκαλυφθούν, αλλιώς η περασμένη ιστορία χάνει το σκοπό της· οι αρχαίες πίστεις χάνουν τη σημασία τους· και φτάνουμε σ ’ ένα αδιέξοδο που κι ο ίδιος ο Θεός δε θα μπορούσε να υπερβεί. Κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να το δεχθούμε. Ο κοσμικός Χριστός, ο μυστικός Χριστός, ο ιστορικός Χριστός κι ο ατομικός Χριστός υπάρχουν στην αιωνιότητα κι η αποκάλυψη μπορεί συνεπώς να είναι προοδευτική. Αν μπορούμε να πιστέψουμε ότι ο Θεός περιέχει όλες τις μορφές κι ό,τι αποκαλύπτουν οι μορφές, ασφαλώς καθώς αναπτύσσεται ο εξοπλισμός μας και βελτιώνεται ο μηχανισμός επαφής μας θα γίνουμε ικανοί να δούμε περισσότερα απ’ τη θεότητα απ’ ό,τι τώρα και θα θεωρηθούμε κάποτε άξιοι για μεγαλύτερη αποκάλυψη. Μόνο οι περιορισμοί μας σαν ανθρώπινων όντων είναι εκείνοι που μας εμποδίζουν να δούμε όλα όσα μπορούν να γίνουν ορατά. Η νέα γέννηση μας έφερε στο σημείο όπου αποκτήσαμε επίγνωση ενός νέου κόσμου φωτός και ύπαρξης. Μέσω αυτής της διαδικασίας της μύησης γίναμε πολίτες του βασιλείου του Θεού, το οποίο ήρθε να εδραιώσει ο Χριστός σαν γεγονός στη συνείδηση των ανθρώπων· μέσω της νέας γέννησης περνάμε σ’ έναν κόσμο που διέπεται από μια ανώτερη σειρά νόμων, των πνευματικών νόμων και νέοι 100

Κατά Ιωάννην, xiv, 12.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

αντικειμενικοί σκοποί διανοίγονται μπροστά μας, νέες όψεις της κρυμμένης πνευματικής μας φύσης προβάλλουν και αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε μέσα μας το περίγραμμα ενός νέου όντος με διαφορετικές επιθυμίες, πόθους, ιδανικά και μεθόδους παγκόσμιας δραστηριότητας. Μιλούμε πολύ για την ενοποίηση που ο Χριστός έκανε μέσα Του και για τον άνθρωπο. Αναγνωρίζουμε την ενότητα που ένιωσε με τον Πατέρα κι ότι μας κάλεσε σε μια παρόμοια θεία ενότητα. Μήπως όμως εδραίωσε μια σύνθεση πλατύτερη από εκείνη του ατόμου και του Θεού – τη σύνθεση της βασιλείας του Θεού; Τι σημαίνουν άραγε αυτές οι λέξεις; Μιλήσαμε για τη βασιλεία των Ουρανών με όρους χωριστικούς. Είτε είμαστε σ’ αυτό το βασίλειο είτε έξω απ’ αυτό. Λένε ότι πρέπει να περάσουμε απ’ το βασίλειο των ανθρώπων (που ελέγχεται απ’ τον κόσμο, τη σάρκα και το διάβολο) σ’ ένα άλλο βασίλειο που εικονίζεται σαν κάτι τελείως διαφορετικό. Είναι όμως έτσι; Όλες οι όψεις των τριών υπανθρώπινων βασιλείων – ζωικού, φυτικού και ορυκτού – βρίσκονται στον άνθρωπο· και τη σύνθεσή τους, συν έναν άλλο παράγοντα, τη θεία διανόηση, την αποκαλούμε ανθρώπινο βασίλειο. Ο άνθρωπος ενοποιεί μέσα του τις λεγόμενες μικρότερες εκδηλώσεις της θεότητας. Στα υπανθρώπινα βασίλεια της φύσης βρίσκουμε τρεις κύριους τύπους συνείδησης: το ορυκτό βασίλειο με την υποκειμενική του διακριτική δύναμη, την ικανότητά του να αναπτύσσεται και την έσχατη ραδιενέργειά του· το φυτικό βασίλειο με την ευαισθησία ή αισθαντικότητά του και τον αναπτυσσόμενο ανταποκριτικό μηχανισμό του που είναι ευαίσθητος στο ηλιακό φως, τη θερμότητα και το κρύο και σε άλλες κλιματολογικές συνθήκες του περιβάλλοντος· το ζωικό βασίλειο με την πολύ αυξημένη επίγνωσή του, την ικανότητά του για ελεύθερη κίνηση και για ευρύτερες επαφές δια της ενστικτώδους φύσης του. Το ανθρώπινο βασίλειο ενσωματώνει όλους αυτούς τους τύπους επίγνωσης – συνείδηση, αισθαντικότητα, ένστικτο – συν τη μυστηριώδη εκείνη ανθρώπινη ικανότητα που ονομάζουμε “νου” και συνοψίζουμε όλες αυτές τις κληρονομικές ποιότητες στη λέξη “αυτοσυνείδηση”. Πάντως στην εμπειρία του νοήμονος ανθρώπινου όντος έρχεται βραδέως η αναγνώριση ότι υπάρχει κάτι ακόμη μεγαλύτερο και βαθύτερης αξίας έξω από το ίδιο. Γίνεται ευαίσθητο σε μια λεπτοφυέστερη περιοχή επαφών και εντυπώσεων τις οποίες ονομάζει πνευματικές, ιδανικές ή μυστικιστικές. Ένας άλλος τύπος συνείδησης αρχίζει να γονιμοποιείται μέσα του και στη γέννηση στη Βηθλεέμ η επίγνωση αυτή εκδηλώνεται και αναγνωρίζεται. Όπως ακριβώς το ανθρώπινο ον συνθέτει μέσα του όλα όσα υπήρξαν, συν τη δική του ιδιάζουσα σύσταση και ποιότητες, έτσι μπορούν επίσης να αρχίσουν να προβάλουν και να εκδηλώνονται μέσα του ποιότητες που δεν είναι ανθρώπινες. Τα μέλη της βασιλείας του Θεού ενσωματώνουν ασφαλώς την κληρονομιά των τεσσάρων βασιλείων, όπως ο άνθρωπος ενσωματώνει την κληρονομιά των τριών. Η ανώτερη αυτή πολιτεία συνεπάγεται την έκφραση της Χριστικής συνείδησης που είναι η συνείδηση της ομάδας, της σχέσης του μέρους με το όλο (κάτι που συνεχώς τόνιζε ο Χριστός) και του ανθρώπινου με το θείο. Το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης πρέπει

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

ασφαλώς να είναι, υπό το εξελικτικό σχήμα, η εμφάνιση ενός άλλου βασιλείου της φύσης. Αυτό συνιστά το μεγάλο έργο του Χριστού. Με τη δύναμη της αντιληπτής Του θειότητας δημιούργησε τον άνθρωπο που συγχώνευσε μέσα Του τα καλύτερα όσων υπήρξαν και αποκάλυψε επίσης τι μπορούσε να γίνει. Συνένωσε σε μια λειτουργική ενότητα το ανώτερο και το κατώτερο κι απ’ αυτά έναν “καινόν άνθρωπον”. Θεμελίωσε το βασίλειο του Θεού πάνω στη γη και παρήγαγε μια σύνθεση όλων των βασιλείων στη φύση, προκαλώντας έτσι την εμφάνιση ενός πέμπτου βασιλείου. Μπορούμε να συνοψίσουμε τις ενοποιήσεις που πέτυχε ως εξής: 1. Ένωσε μέσα Του τέλεια τη φυσική, συναισθηματική και νοητική όψη του ανθρώπου και κατέδειξε συνεπώς το τέλειο Άτομο. 2. Ένωσε μέσα Του ψυχή και σώμα, την ανώτερη και την κατώτερη όψη και δημιούργησε συνεπώς μια θεία ενσάρκωση. 3. Ένωσε μέσα Του το καλύτερο απ’ όλα τα βασίλεια της φύσης, ορυκτό, φυτικό, ζωικό, που σημαίνει στη σύνθεσή τους το ανθρώπινο με τη διανοητική λειτουργία. 4. Έπειτα συγχώνευσε αυτή τη σύνθεση μ’ έναν ανώτερο πνευματικό παράγοντα κι επέφερε τη γέννηση ενός άλλου βασιλείου της φύσης, του πέμπτου. Ο Χριστός αφού παρήγαγε μέσα Του τη μια ένωση ή ενοποίηση μετά την άλλη προς όφελος της ανθρωπότητας, εμφανίζεται μπροστά στον Ιωάννη το Βαπτιστή και περνά τη δεύτερη μύηση, εκείνη της εξάγνισης στα ύδατα του Ιορδάνη. Με τη διαδικασία της βάπτισης και με τους πειρασμούς που ακολούθησαν, απέδειξε την ωριμότητά Του, αντιμετώπισε την αποστολή Του κι έδειξε στον κόσμο την αγνότητά Του και τη δύναμή Του. Η τρίτη μύηση, εκείνη της Μεταμόρφωσης, πιστοποίησε το γεγονός της ενοποίησης που πέτυχε ο Χριστός μεταξύ ψυχής και σώματος. Η ολοκλήρωση ήταν πλήρης κι η επακόλουθη φώτιση έγινε φανερή στους μαθητές Του. Εμφανίσθηκε μπροστά τους σαν Υιός του Ανθρώπου και Υιός του Θεού κι αφού τους απέδειξε ποιος ήταν, αντιμετώπισε το θάνατο που Τον περίμενε και την ενδιάμεση υπηρεσία. Στην τέταρτη μύηση κατέδειξε αυτή την ολοκλήρωση όχι μόνο σαν Θεάνθρωπος, αλλά σαν Εκείνος που περιέλαβε στη συνείδησή του ολόκληρο τον κόσμο των ανθρώπων. Ενώθηκε με την ανθρωπότητα και απεικόνισε την αποτελεσματικότητα της θείας αυτής ενέργειας που Του επέτρεψε να πει αληθινά “καγώ εάν υψωθώ εκ της γης πάντας ελκύσω προς εμαυτόν”. 101 Υψώθηκε μεταξύ Γης και Ουρανού και για δύο χιλιάδες χρόνια αυτά τα λόγια Του στάθηκαν ακατάλυτα. 2 “Τότε παραγίνεται ο Ιησούς από της Γαλιλαίας επί τον Ιορδάνην προς τον Ιωάννην του βαπτισθήναι υπ’ αυτού. Ο δε Ιωάννης διεκώλυεν αυτόν λέγων· εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι και συ έρχη προς με; Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν· άφες άρτι· ούτω γαρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην· τότε αφίησιν αυτόν· και βαπτισθείς ο Ιησούς ανέβη ευθύς από του ύδατος· και ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί 101

Κατά Ιωάννην, xii, 32.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν· και ιδού φωνή εκ των ουρανών λέγουσα. Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ευδόκησα.” 102

Με τα απλά αυτά λόγια μας λένε την ιστορία αυτής της μύησης. Ο βασικός τόνος είναι η εξάγνιση κι έκλεισε μια περίοδο πρoετοιμασίας, ήρεμης υπηρεσίας και εγκαινίασε έναν κύκλο εντατικής δραστηριότητας. Η εξάγνιση της κατώτερης φύσης είναι η απαίτηση που πάντα τόνισε η Χριστιανική Εκκλησία καθώς και η Ινδική πίστη. Ο Χριστός κράτησε αυτό το ιδανικό μπροστά στους μαθητές Του και σ’ όλους τους ανθρώπους όταν έλεγε: “Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται”.103 Σε μια αρχαία πραγματεία για το διαλογισμό, τις Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι, βρίσκουμε το δάσκαλο να διακηρύσσει: “Με την κάθαρση επέρχεται επίσης ηρεμία πνεύματος… και ικανότητα να βλέπει τον Εαυτό”. 104 Η κάθαρση είναι πολλών ειδών και βαθμών. Υπάρχει φυσική κάθαρση και ηθική κάθαρση και υπάρχει επίσης εκείνη η μαγνητική κάθαρση που κάνει τον άνθρωπο αγωγό πνευματικής δύναμης. Υπάρχει ψυχική κάθαρση η οποία είναι κάτι σπάνιο και νοητική κάθαρση. Η Αγγλική λέξη “purity” προέρχεται απ’ τη Σανσκριτική λέξη pur που σημαίνει απαλλαγή από την πρόσμιξη, τον περιορισμό και τη φυλάκιση του πνεύματος από τις αλυσίδες της ύλης. Δεν μπορεί να γίνει τίποτε χωρίς κάθαρση· δεν υπάρχει δυνατότητα να δούμε και να εκδηλώσουμε τη θειότητα χωρίς να περάσουμε απ’ τα ύδατα που καθαρίζουν. Στον κόσμο σήμερα βαίνει μια μεγάλη κάθαρση. Ένας “ασκητικός εξαγνισμός” και μια αναγκαστική εγκράτεια από πολλά που θεωρούνταν μέχρι σήμερα επιθυμητά, συνεχίζεται στον κόσμο και κανείς δεν μπορεί να διαφύγει απ’ αυτή. Οφείλεται στην κατάρρευση του οικονομικού συστήματος και πολλών άλλων συστημάτων που αποδείχθηκαν ανεπαρκή στο σύγχρονο κόσμο. Η κάθαρση μας επιβάλλεται και σαν συνέπεια θα προκύψει μια αληθινότερη αίσθηση αξιών. Μια κάθαρση από τα εσφαλμένα ιδανικά, μια φυλετική κάθαρση από τα ανέντιμα πρότυπα και τους ανεπιθύμητους αντικειμενικούς σκοπούς εφαρμόζεται δυναμικά αυτή την εποχή. Ίσως να σημαίνει ότι πολλοί στη φυλή σήμερα κατέρχονται στον Ιορδάνη για να εισέλθουν στα καθαρτήρια ύδατά του. Ένας αυτoεφαρμοζόμενος ασκητικός εξαγνισμός κι η αναγνώριση της αξίας του από τους πρωτοπόρους της ανθρώπινης οικογένειας μπορεί να κατορθώσει να τους οδηγήσει στην πύλη της μύησης. Μπορεί επίσης να βρει κανείς σ’ αυτό το επεισόδιο μια ενδιαφέρουσα αναλογία με ό,τι συμβαίνει σήμερα στη φυλή από αστρολογικής σκοπιάς. Εισερχόμαστε στο ζώδιο του Υδροχόου. Το ζώδιο αυτό αντιπροσωπεύει συμβολικά την ομαδική κάθαρση και σχέση, την παγκοσμιότητα της εμπειρίας και τα ύδατα που χύνονται σ’ όλους. Όταν αρχίσαμε να εισερχόμαστε σ’ αυτό το ζώδιο πριν διακόσια περίπου χρόνια, το ύδωρ έγινε για πρώτη φορά αντικείμενο γενικού ενδιαφέροντος και γενικής χρήσης στην υγιεινή και την άρδευση. Ο έλεγχος του ύδατος και η χρήση του σαν μέσου μεταφοράς σε παγκόσμια ευρεία κλίμακα έγινε δυνατή. Η χρήση του νερού στα σπίτια μας είναι 102

Κατά Ματθαίον, iii, 13-17. Κατά Ματθαίον, v, 8. 104 The Yoga Sutras of Patanjali, ii, 41. 103

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

πια τόσο γενική, ώστε δύσκολα αντιλαμβανόμαστε πώς ήταν ο κόσμος πριν. Ο Χριστός εισήλθε με τη μεγάλη αυτή μύηση στο ρεύμα και τα ύδατα Τον περιέλουσαν. Στην Ινδία η μύηση αυτή ονομάζεται “είσοδος στο ρεύμα” κι εκείνος που την υφίσταται θεωρείται ότι κατέδειξε τόσο φυσική όσο και ψυχική αγνότητα. Εξετάζοντας τη μύηση αυτή πρέπει να θυμόμαστε ότι στην ιστορία αναφέρονται δύο είδη βάπτισης: “Απεκρίνατο ο Ιωάννης άπασι λέγων· εγώ μεν ύδατι βαπτίζω υμάς· έρχεται δε ο ισχυρότερός μου, ού ουκ ειμί ικανός λύσαι τον ιμάντα των υποδημάτων αυτού· αυτός υμάς βαπτίσει εν Πνεύματι Αγίω και πυρί.” 105

Υπάρχουν συνεπώς δύο είδη βάπτισης: 1. Εκείνη του Ιωάννη του Βαπτιστή, που είναι βάπτιση δια του ύδατος. 2. Η βάπτιση του Ιησού Χριστού, που είναι εκείνη του Αγίου Πνεύματος και του πυρός. Στα δύο αυτά σύμβολα συνοψίζεται μεγάλο μέρος της ιστορίας της ανθρώπινης ανάπτυξης και το κοινό έργο του Ιωάννη του Βαπτιστή και του Χριστού δημιούργησε μια σύνθεση που είναι ενδεικτική του άμεσου σκοπού της φυλετικής μας προσπάθειας. Ο συμβολισμός είναι ακριβής σύμφωνα με την αρχαία μυστηριακή διδασκαλία. Μια στενή μελέτη της συμβολικής αυτής απόδοσης μιας βασικής αλήθειας θα ήταν ωφέλιμη για τους ερευνητές όλων των χωρών και μια κατανόηση της σημασίας των χρησιμοποιούμενων συμβόλων θα έριχνε πολύ φως στην πραγματικότητα. Στην εξέλιξη της φυλής αναπτύσσεται πρώτα η αισθαντική, αισθητική φύση και το ύδωρ ήταν πάντα το σύμβολο αυτής της φύσης. Η ρευστή φύση των συναισθημάτων, η συνεχής μετατόπιση μεταξύ αισθαντικής ηδονής και πόνου, οι θύελλες που ξεσηκώνονται στον κόσμο του αισθήματος και η ειρήνη και η ηρεμία που μπορούν να κατέλθουν στον άνθρωπο, καθιστούν το ύδωρ ένα πολύ κατάλληλο σύμβολο του εσώτερου αυτού λεπτοφυούς κόσμου της κατώτερης φύσης όπου ζούμε οι περισσότεροι κι όπου είναι κυρίως εστιασμένη η συνείδησή μας. Ο μέσος άνδρας ή γυναίκα αποτελεί κυρίως μείγμα της φυσικής και της συναισθηματικής φύσης· όλες οι προηγούμενες φυλές είχαν αυτό το χαρακτηριστικό κι η πιθανότητα είναι ότι στην αρχαία Ατλαντίδα ο πολιτισμός ήταν ολοκληρωτικά επικεντρωμένος στα αισθήματα και τις επιθυμίες, στα συναισθήματα και – στους πιο προχωρημένους τύπους του – στην καρδιακή ζωή. Γιαυτό ο Ιωάννης ο Βαπτιστής έδινε το βάπτισμα του ύδατος, που επιμαρτυρούσε την κάθαρση της συναισθηματικής φύσης, η οποία πρέπει πάντοτε να είναι το προκαταρκτικό βήμα της κάθαρσης δια του πυρός. Η βάπτιση στον Ιορδάνη συμβολίζει την κάθαρση της συνείδησης του ανθρώπου, όπως ακριβώς ο Χριστός και η βάπτισή Του συμβόλισαν το θείο στον άνθρωπο και την κάθαρση που ακολουθεί τη δραστηριότητα του θείου αυτού πνεύματος στην κατώτερη φύση. Η συνείδηση με την κλήση της για την αναγνώριση των ανώτερων αξιών, των βαθύτερων αληθειών και της γέννησης στη ζωή οδηγεί στον Ιορδάνη κι έτσι ο Χριστός 105

Κατά Λουκάν, iii, 16.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

πήγε εκεί “πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην”. Η εμπειρία αυτή προηγείται πάντοτε της βάπτισης εις Χριστόν και δια του Χριστού. Η βάπτιση του Ιωάννη ήταν ένα βήμα στο δρόμο προς το κέντρο και με γενικότερη εφαρμογή απ’ ό,τι η βάπτιση του Ιησού, γιατί λίγοι είναι έτοιμοι προς το παρόν για τη δεύτερη μύηση. Είναι προπαρασκευαστική της τελικής αυτής βάπτισης, γιατί η κάθαρση της συναισθηματικής φύσης πρέπει να προηγηθεί χρονικά της κάθαρσης της νοητικής φύσης, όπως ακριβώς στην εξέλιξη της φυλής (κι επίσης του παιδιού) αναπτύσσεται πρώτα ο αισθηματικός, αισθαντικός άνθρωπος κι έπειτα έρχεται ο νους σε ενεργό ζωή. Η βάπτιση που δίνει ο Χριστός στους οπαδούς Του αφορά την κάθαρση του νου με το πυρ. Το πυρ στον παγκόσμιο συμβολισμό της θρησκείας συμβολίζει πάντα τη νοητική φύση. Αυτή η βάπτιση δια του πυρός είναι η βάπτιση του Αγίου Πνεύματος. Έτσι ο Ιησούς προχώρησε από τη Ναζαρέτ και τη Γαλιλαία για να κάνει το επόμενο βήμα που υπέδειξε η εμπειρία Του. Σαν αποτέλεσμα της ζωικής εμπειρίας και της εσώτερης αφιέρωσης ήταν έτοιμος για την επόμενη μύηση. Αυτή ελήφθη στον ποταμό Ιορδάνη. Ιορδάνης σημαίνει “εκείνος που κατέρχεται”, αλλά σύμφωνα με κάποιους σχολιαστές “εκείνος που διαιρεί” όπως ένας ποταμός διαιρεί και διαχωρίζει τη γη. Στο συμβολισμό του εσωτερισμού η λέξη “ποταμός” σημαίνει συνήθως διάκριση. Είδαμε ότι το ύδωρ συμβολίζει τη συναισθηματική φύση κι ότι η κάθαρση στον Ιορδάνη δια της βάπτισης εικονίζει την πλήρη κάθαρση απ’ όλα τα αισθήματα, απ’ όλες τις επιθυμίες κι από εκείνη την επιθυμία της ζωής που είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τους περισσότερους ανθρώπους. Η πρώτη μύηση συμβολίζει την αφιέρωση του φυσικού σώματος και της ζωής του φυσικού πεδίου στην ψυχή. Η δεύτερη μύηση αντιπροσωπεύει τον καταδειχθέντα έλεγχο και την αφιέρωση στη θειότητα της επιθυμητικής φύσης με τις συναισθηματικές της αντιδράσεις και την ισχυρή της “επιθυμητική ζωή”. Ένας νέος παράγοντας υπεισέρχεται τώρα, η διακριτική ικανότητα του νου. Μέσω αυτής ο μαθητής μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τη νοητική ζωή και να την αφιερώσει στη ζωή του βασιλείου του Θεού, που ολοκληρώνεται στην τρίτη μύηση. Με την ορθή χρήση του νου ο μαθητής οδηγείται στην ορθή εκλογή και στην εξισορρόπηση (με σοφία) των ατέλειωτων ζευγών των αντιθέτων. Περνούμε δια της μύησης της Γέννησης κάπως ασυνείδητα. Η πλήρης σημασία εκείνου που υποστήκαμε δεν εμφανίζεται· είμαστε “νήπια εν Χριστώ” και σαν νήπια ζούμε και υποτασσόμαστε στην πειθαρχία, αναπτυσσόμενοι βραδέως σε ωριμότητα. Έρχεται όμως μια στιγμή στη ζωή κάθε μυημένου οπότε πρέπει να γίνει η εκλογή κι αυτή αντιμετώπισε ο Χριστός. Πρέπει να γίνει μια σαφής, καθαρή εσώτερη ρήξη με το παρελθόν προτού μπορέσουμε να ατενίσουμε ένα μέλλον υπηρεσίας που αναλαμβάνουμε συνειδητά και ξέρουμε ότι απ’ αυτή τη στιγμή τίποτε δε θα είναι το ίδιο. Η μύηση αυτή σημείωσε μια τρομερή αλλαγή στη ζωή του Ιησού της Ναζαρέτ. Μέχρι εκείνο τον καιρό, επί τριάντα χρόνια, ήταν απλά ο ξυλουργός της μικρής πόλης

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

και το παιδί των γονιών Του. Ήταν μια προσωπικότητα που έκανε πολλά καλά σε μια μικρή σφαίρα. Αλλά μετά την κάθαρση στον Ιορδάνη “πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην”,106 έγινε ο Χριστός και διέσχισε τη χώρα Του υπηρετώντας τη φυλή και λέγοντας εκείνα τα λόγια που για αιώνες διέπλασαν το Δυτικό πολιτισμό μας. Για τον καθένα μας πρέπει να έλθει η ίδια μεγάλη διεύρυνση κι αυτή συμβαίνει όταν είμαστε έτοιμοι να λάβουμε τη δεύτερη μύηση. Η επιθυμητική ζωή μας αντιμετωπίζει τότε μια ουσιαστική εκλογή που μόνο ο νους μπορεί να μας επιτρέψει να τη χειρισθούμε κατάλληλα. Στο Ευρετήριο του Κρούντεν λέγεται ότι το όνομα Ιωάννης σημαίνει “εκείνο που έδωσε ο Θεός” και στα τρία ονόματα που εμφανίζονται σ’ αυτό το επεισόδιο – Ιωάννης, Ιησούς και Χριστός – συνοψίζεται η όλη ιστορία του αφιερωμένου ζηλωτή: ο Ιωάννης που συμβολίζει τη θεία όψη, βαθιά κρυμμένη στον άνθρωπο, που τον παρακινεί στην αναγκαία κάθαρση· ο Ιησούς που στην περίπτωση αυτή συμβολίζει τον αφιερωμένο, δεσμευμένο μαθητή ή μυημένο, έτοιμο για εκείνη τη διαδικασία που θα επισφραγίσει την κάθαρσή του· ο Χριστός, ο θείος ενοικών Υιός του Θεού, ικανός πια να εκδηλωθεί στον Ιησού, γιατί ο Ιησούς υποβλήθηκε στη βάπτιση του Ιωάννη. Αυτή η υποταγή και η πλήρης κάθαρση έφερε την ανταμοιβή της. Σ’ αυτή τη μύηση ο ίδιος ο Θεός ανήγγειλε ότι είναι ο Υιός Του “εν ώ ευδόκησα”. Κάθε μύηση είναι απλά μια αναγνώριση. Είναι εσφαλμένη η συνήθης ιδέα πολλών σχολών των μυστηρίων και του εσωτερισμού ότι η μύηση είναι μια μυστηριώδης τελετή όπου δια του μυσταγωγού και της μυητικής ράβδου αλλάζουν οριστικά οι συνθήκες του ζηλωτή, έτσι ώστε για πάντα γίνεται αλλιώτικος και διαφορετικός. Η μύηση συμβαίνει όταν ο άνθρωπος καθίσταται με τη δική του προσπάθεια μυημένος. Αφού “η βασιλεία των ουρανών βιάζεται”107 και “μετά φόβου και τρόμου την εαυτών σωτηρίαν κατεργάζεσθε”,108 η πνευματική του κατάσταση αναγνωρίζεται αμέσως από τους ίσους του και γίνεται δεκτός για μύηση. Στη μύηση συμβαίνουν δύο πράγματα: ο μυημένος ανακαλύπτει τους μυημένους συντρόφους του, εκείνους με τους οποίους μπορεί να συνδεθεί και βρίσκει επίσης την αποστολή στην οποία κλήθηκε. Αποκτά επίγνωση της θειότητάς του με μια νέα και πραγματική αίσθηση, όχι μόνο σαν μια βαθιά πνευματική ελπίδα, μια αινιγματική υποθετική δυνατότητα και μια επιθυμία της καρδιάς του. Γνωρίζει ότι είναι υιός του Θεού κι επομένως του χορηγείται η αναγνώριση. Αυτή ήταν εκπληκτικά η περίπτωση του Χριστού. Το έργο Του πρόβαλε με τα φοβερά του επακόλουθα μπροστά στα μάτια Του κι αυτός πρέπει να ήταν σίγουρα ο λόγος που οδηγήθηκε στην έρημο. Η παρόρμηση στη μοναξιά, η αναζήτηση της ηρεμίας όπου η σκέψη και η αποφασιστικότητα μπορούν να ενδυναμώνονται αμοιβαία, ήταν η φυσική συνέπεια αυτής της αναγνώρισης. Είδε ό,τι έπρεπε να κάνει – να υπηρετήσει, να υποφέρει και να θεμελιώσει τη βασιλεία του Θεού. Η διεύρυνση της συνείδησης ήταν άμεση και βαθιά. Ο Δρ. Σβάιτσερ μας λέει σχετικά: 106

Κατά Ματθαίον, iii, 15. Κατά Ματθαίον, xi, 12. 108 Προς Φιλιππησίους, ii, 12. 107

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

“Για την προγενέστερη ανάπτυξη του Ιησού δεν ξέρουμε τίποτε. Όλα βρίσκονται στο σκοτάδι. Μόνο αυτό είναι βέβαιο: με τη βάπτισή του του αποκαλύφθηκε το μυστικό της ύπαρξής του – ότι δηλαδή ήταν Εκείνος τον Οποίο προόριζε ο Θεός να γίνει Μεσσίας. Με την αποκάλυψη αυτή ήταν πλήρης και δεν υπέστη πια περαιτέρω ανάπτυξη. Προς το παρόν είναι σίγουρος ότι μέχρι την προσεγγίζουσα μεσσιανική εποχή που επρόκειτο ν’ αποκαλύψει την ένδοξη θέση του, έπρεπε να εργασθεί για τη Βασιλεία σαν άγνωστος και κρυφός Μεσσίας κι έπρεπε ν’ αποδείξει και να εξαγνίσει τον εαυτό του μαζί με τους φίλους του στην τελική Οδύνη.” 109

Για τον άνθρωπο Ιησού αυτή ήταν πιθανόν μια συγκλονιστική αποκάλυψη. Αμυδρές προσδοκίες για την ατραπό που έπρεπε να βαδίσει, πρέπει να είχαν απασχολήσει το νου Του, αλλά τα πλήρη επακόλουθα κι η εικόνα του δρόμου που βρισκόταν μπροστά Του δε θα μπορούσαν να περάσουν από τη συνείδησή Του στην πληρότητα τους μέχρι να υποστεί τη δεύτερη μύηση, οπότε η εξάγνισή Του έγινε πλήρης. Τότε αντιμετώπισε τη ζωή της υπηρεσίας και τις δυσκολίες που συνοδεύουν την ατραπό κάθε συνειδητού υιού του Θεού. Ο ίδιος συγγραφέας λέει: “Στη μεσσιανική συνείδηση του Ιησού η σκέψη των δεινών όπως εφαρμόσθηκαν στον ίδιο, απέκτησε μια μυστηριώδη σημασία. Ο Μεσσιανισμός του οποίου απέκτησε επίγνωση στη βάπτισή του δεν ήταν κτήμα, ούτε απλό αντικείμενο προσδοκίας· αλλά στην εσχατολογική αντίληψη συνεπαγόταν ότι με τη δοκιμασία του πόνου πρέπει να γίνει αυτό που τον προόριζε ο Θεός. Η μεσσιανική του συνείδηση δεν απέκλεισε ποτέ τη σκέψη του Πάθους. Ο πόνος είναι ο δρόμος για την αποκάλυψη του Μεσσιανισμού.” 110

Ολόκληρη η ζωή του Χριστού ήταν ένας μακρύς δρόμος θλίψης, αλλά φωτιζόταν πάντα από το φως της ψυχής Του κι από την αναγνώριση του Πατρός. Παρότι όπως αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη, χωριζόταν σε σαφείς περιόδους και κύκλους και παρότι προφανώς οι λεπτομέρειες εκείνου που έπρεπε να κάνει Του αποκαλύπτονταν προοδευτικά, η ζωή Του συνιστούσε μια μεγάλη θυσία, μια μεγάλη εμπειρία κι ένα συγκεκριμένο σκοπό. Αυτή η σαφήνεια του σκοπού κι αυτή η αφιέρωση του όλου ανθρώπου σ’ ένα ιδανικό, είναι ενδεικτικές συνθήκες της κατάστασης της μύησης. Όλα τα γεγονότα της ζωής συνδέονται με την προώθηση του έργου της ζωής. Η ζωή προσλαμβάνει αληθινή σημασία. Αυτό είναι μάθημα που όλοι μας, αμύητοι και ζηλωτές, μπορούμε πια να μάθουμε. Μπορούμε να αρχίσουμε να λέμε: “Η ζωή καθώς την κοιτάζω, δεν είναι μια διαδοχή εμπειριών, αλλά μια μεγάλη εμπειρία, φωτισμένη εδώ κι εκεί με στιγμές αποκάλυψης”.111 Η φώτιση αυτή αυξάνει σταθερά με την πάροδο του χρόνου. Ο αρχαίος Ινδός δάσκαλος Πατάντζαλι δίδασκε ότι η φώτιση είναι επταπλή και βαίνει σε διαδοχικά στάδια.112 Είναι σαν να εξέτασε με τη σκέψη τις επτά φωτίσεις που έρχονται σε όλους τους υιούς του Θεού οι οποίοι βρίσκονται σε διαδικασία αφύπνισης στις θείες ευκαιρίες τους· τη φώτιση που έρχεται όταν αποφασίσουμε να βαδίσουμε την Ατραπό της δοκιμασίας και να πρoετοιμασθούμε για μύηση. Τότε το φως διαχύνεται στο 109

Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 354. Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 223. 111 Lord Conway of Allington, A Pilgrim’s Quest for the Absolute, p. 8. 112 The Yoga Sutras of Patanjali, II, 27. 110

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

μακρινό όραμα και συλλαμβάνουμε μια φευγαλέα ματιά του στόχου μας. Έπειτα το φως διαχύνεται πάνω μας και βλέπουμε τι είμαστε και τι μπορούμε να γίνουμε και εισερχόμαστε στην Ατραπό της μαθητείας ή – με την ορολογία της Βίβλου – αρχίζουμε το μακρύ ταξίδι προς τη Βηθλεέμ. Έπειτα υπάρχουν οι πέντε μυήσεις τις οποίες μελετούμε, καθεμιά από τις οποίες σημειώνει μια αύξηση φωτός που λάμπει στο δρόμο μας και αναπτύσσει την εσώτερη εκείνη ακτινοβολία που επιτρέπει σ’ όλα τα τέκνα του Θεού να πουν με τον Χριστό: “Εγώ ειμί το φως του κόσμου” 113 και να υπακούσουν στην εντολή Του που λέει “ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων”. 114 Το φως αυτό στα επτά του στάδια αποκαλύπτει το Θεό – το Θεό στη φύση, το Θεό στον Χριστό, το Θεό στον άνθρωπο. Είναι η αιτία του μυστικιστικού οράματος για το οποίο τόσα πολλά γράφηκαν και διδάχθηκαν και το οποίο μαρτυρούν και στα δύο ημισφαίρια οι βίοι των αγίων του Θεού. Απορεί κανείς για τον πρώτο άνθρωπο που είχε την πρώτη αμυδρή αναλαμπή (με το αμυδρό εσώτερο φως του) της άπειρης δυνατότητας που βρίσκεται μπροστά. Συνέλαβε μια αναλαμπή του Θεού κι από εκείνη τη στιγμή το φως του Θεού γίνεται όλο και πιο έντονο. Υπάρχει ένας αρχαίος θρύλος (και ποιος μπορεί να πει ότι δε βασίζεται σε γεγονός;) ότι ο Ιησούς της Ναζαρέτ ήταν ο πρώτος από την ανθρωπότητά μας που συνέλαβε σ’ ένα αμυδρό και μακρινό παρελθόν αυτή την αναλαμπή κι ότι με τη συνέπεια της συνεχώς κατευθυνόμενης προσπάθειάς Του ήταν ο πρώτος απ’ την ανθρωπότητά μας που πρόβαλε στο αληθινό Φως του ίδιου του Θεού. Ίσως ο Απ. Παύλος προσέγγισε αυτή την αλήθεια όταν είπε για τον Χριστό “εις το είναι αυτόν πρωτότοκον εν πολλοίς αδελφοίς”. 115 Είτε ο θρύλος αυτός είναι αληθινός είτε όχι, ο Χριστός εισήλθε στο φως γιατί ο ίδιος ήταν φως· και η ιστορία του ανθρώπου υπήρξε μια βαθμιαία αυξανόμενη φώτιση, ώσπου σήμερα η ακτινοβολία βρίσκεται παντού. Σ’ αυτό το φως, έμφυτο και θείο, λανθάνον κι όμως εκπορευόμενο απ’ το Θεό, ο Χριστός είδε το όραμα και το όραμα αυτό Του έδειξε την Υικότητά Του, το Μεσσιανισμό Του και την ατραπό των παθών Του. Το όραμα αυτό είναι ο κλήρος και η αποκάλυψη κάθε μαθητή ατομικά. Η μυστική αυτή αποκάλυψη μπορεί να γίνει αντιληπτή κι εφόσον γίνει αντιληπτή, παραμένει γεγονός – συχνά ανεξήγητο, αλλά μια σαφή και αναπόφευκτη πραγματικότητα. Δίνει στο μυημένο εμπιστοσύνη και δύναμη να προχωρήσει. Επηρεάζει την εμπειρία μας και είναι η ρίζα όλης της μελλοντικής μας συνέπειας και υπηρεσίας· είναι επίσης αναντίρρητο. Πάνω στην βάση αυτή κινούμαστε με θάρρος από το γνωστό στο άγνωστο. Είναι επίσης ανέκφραστο, γιατί τονίζει τη θειότητά μας, βασίζεται στη θεία ποιότητα κι εκπορεύεται από το Θεό. Είναι μια αναλαμπή στο βασίλειο του Θεού και μια αποκάλυψη της ατραπού που πρέπει να διανυθεί προς τα εκεί. Είναι μια διεύρυνση που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε ότι “το Βασίλειο του Θεού είναι μια κατάσταση της ψυχής, που έρχεται από το πνεύμα και αντανακλάται στο σώμα”.116 113

Κατά Ιωάννην, viii, 12. Κατά Ματθαίον, v, 16. 115 Προς Ρωμαίους, viii, 29. 116 Grand Duke Alexander of Russia, The Religion of Love. 114

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

Το πρώτο βήμα σ’ αυτό το βασίλειο γίνεται δια της νέας Γέννησης. Το δεύτερο βήμα γίνεται δια της βάπτισης της Εξάγνισης. Είναι μια διαδικασία ανάπτυξης στα χαρακτηριστικά του βασιλείου κι η βαθμιαία επίτευξη εκείνης της ωριμότητας που χαρακτηρίζει τον πολίτη αυτού του βασιλείου. Το επιβεβαίωσε ο Χριστός με τη βάπτιση όταν έφθασε στην ωριμότητα, δίνοντάς μας ένα παράδειγμα και με το θριαμβευτικό Του πέρασμα από τις δοκιμασίες των τριών πειρασμών κατέδειξε την αναγκαία αγνότητα. Το νήπιο εν Χριστώ, το μικρό παιδί, ο πλήρως αναπτυγμένος άνδρας, ο τέλειος άνθρωπος! Δια της εμπειρίας της Βηθλεέμ γεννιέται το νήπιο. Το μικρό παιδί αυξάνει σε ωριμότητα κι εκδηλώνει την αγνότητα και τη δύναμή του στη Βάπτιση. Εκδηλώνει στη Μεταμόρφωση τον πλήρως αναπτυγμένο άνθρωπο και πάνω στο Σταυρό εκπροσωπεί τον τέλειο Υιό του Θεού. Η μύηση είναι εκείνη η στιγμή στην οποία ο άνθρωπος νιώθει και γνωρίζει με κάθε τμήμα της ύπαρξής του ότι η ζωή είναι πραγματικότητα και η πραγματικότητα είναι ζωή. Για μια σύντομη στιγμή η συνείδησή του περιλαμβάνει τα πάντα· δε βλέπει μόνο το όραμα και ακούει τη λέξη της αναγνώρισης, αλλά γνωρίζει ότι το όραμα είναι ο εαυτός του κι ότι η λέξη είναι ο εαυτός του που έγινε σάρκα. Αυτός είναι ο ουσιώδης παράγοντας. Η μύηση είναι μια λάμψη φώτισης που πέφτει στον ποταμό της ύπαρξης κι έχει τη φύση μιας πλήρους εμπειρίας. Δεν έχει αοριστία κι ο μυημένος δεν είναι ποτέ πια ίδιος στη συνείδησή του. Στον ποταμό Ιορδάνη χύθηκε πάνω στον Χριστό φως από τον Ουρανό κι ο Πατέρας Του είπε εκείνα τα λόγια που αντήχησαν ανά τους αιώνες και προκάλεσαν ανταπόκριση στο βασίλειο από όλους τους ζηλωτές. Το πνεύμα του Θεού κατέβηκε σαν περιστερά πάνω Του. Το περιστέρι είναι πάντα σύμβολο ειρήνης. Για δύο λόγους επιλέχθηκε αυτό το σημείο στη μύηση. Το ύδωρ, όπως είδαμε, είναι το σύμβολο της συναισθηματικής φύσης η οποία όταν καθαρθεί δια της μύησης γίνεται μια ειρηνική, διαυγής λιμνούλα, ικανή να αντανακλά τη θεία Φύση με την αγνότητά της. Έτσι με τη μορφή περιστεράς η ειρήνη του Θεού κατήλθε στον Ιησού. Δεύτερο, οι ουσιαστικές δυαδικότητες της ύπαρξης εικονίζονται στη Βίβλο. Η Παλαιά Διαθήκη αντιπροσωπεύει το φυσικό κατώτερο άνθρωπο, την όψη της παρθένου Μαρίας που φέρει μέσα της την υπόσχεση του Μεσσία, Εκείνου που θα έλθει. Η Καινή Διαθήκη αντιπροσωπεύει τον πνευματικό άνθρωπο, γιατί ο Θεός έγινε σάρκα και τη γέννηση εκείνου που η υλική φύση έφερε και κάλυψε επί τόσο πολύ. Η Παλαιά Διαθήκη αρχίζει με την εμφάνιση του κόρακα την εποχή της θεμελίωσης του αρχαίου κόσμου, όπως αρχίζουμε να τον γνωρίζουμε. Η Καινή Διαθήκη αρχίζει με την εμφάνιση της περιστεράς – το ένα σύμβολο των ταραγμένων υδάτων, το άλλο σύμβολο των υδάτων της ειρήνης. Δια του Χριστού και της ανέλιξης της Χριστικής ζωής σε κάθε ανθρώπινο ον θα έλθει “η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν”. 117 Στέκοντας εκεί στα νερά του Ιορδάνη ο Χριστός αντίκρυσε τον κόσμο σαν Άνθρωπος. Στέκοντας στην κορυφή του Όρους της Μεταμόρφωσης αντίκρυσε τον 117

Προς Φιλιππησίους, iv, 7.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

κόσμο σαν Θεός. Αλλά σ’ αυτή τη μύηση στάθηκε σ’ ένα επίπεδο με τους αδελφούς Του κι έδειξε αγνότητα και ειρήνη. Ας θυμηθούμε ότι “απ’ την άποψη των άλλων μόνο εκείνος ο άνθρωπος είναι πρωτότυπος που μπορεί να τους οδηγήσει πέρα απ’ ό,τι ήδη γνωρίζουν, αλλά δεν μπορεί να το κάνει αν δε γίνει ίσος τους στις γνώσεις τους”. 118 Είναι σημείο που πρέπει να θυμόμαστε. Ο Χριστός εξαγνίσθηκε. Αλλά μπροστά του βρίσκονταν οι πειρασμοί. Έπρεπε να γίνει στη συνείδησή Του (είτε εκ νέου είτε με την ανάκτηση ενός αρχαίου παρελθόντος δοκιμασίας και δοκιμής) ίσος μας σ’ όλα τα σημεία – αμαρτίας, αδυναμίας κι ανθρώπινης ευπάθειας κι ανθρώπινης επιτυχίας κι επίτευξης. Ο Χριστός έπρεπε να καταδείξει το ηθικό μεγαλείο Του καθώς και τη θειότητά Του και την τελειότητά Του σαν άνθρωπος που πέτυχε την ωριμότητα. Έπρεπε να περάσει απ’ τις δοκιμασίες στις οποίες κάθε υποψήφιος πολίτης της βασιλείας πρέπει να υποβληθεί όταν κληθεί να αποδείξει την καταλληλότητά του για τα προνόμια αυτής της βασιλείας. Αυτής της βασιλείας η εκκλησία είναι το εξωτερικό και ορατό σύμβολο και παρότι εσφαλμένη κι αδύναμη στην ερμηνεία των ουσιωδών διδαχών της, συμβολίζει τη μορφή του βασιλείου του Θεού. Όμως δεν είναι το βασίλειο των θεολόγων. Δεν εισέρχεται κανείς σ’ αυτό με την αποδοχή κάποιων τυπικών πίστεων. Εισέρχονται εκείνοι που πέρασαν απ’ τη νέα γέννηση και κατέβηκαν στον Ιορδάνη. Η ιδιότητα του πολίτη αυτού του βασιλείου δοκιμάσθηκε στο Πρόσωπο του Χριστού κι έτσι κατέβηκε στην έρημο για να πειρασθεί εκεί απ’ το διάβολο. 3 Σ’ αυτό το γνωστό επεισόδιο της ζωής του Χριστού δίνεται ίσως η πρώτη πραγματική διόραση στις διαδικασίες του εσώτατου νου Του. Τα επόμενα λόγια δίνουν την ιστορία και είναι σημαντικά: “Και ιδού φωνή εκ των ουρανών λέγουσα· ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ευδόκησα. Τότε ο Ιησούς ανήχθη εις την έρημον υπό του Πνεύματος πειρασθήναι υπό του διαβόλου.” 119

Η ιστορία του πειρασμού στην έρημο είναι πολύ αντιφατική. Πολλά ερωτήματα τέθηκαν και πολλή ψυχική αγωνία δοκίμασαν οι σοβαροί πιστοί που επιχείρησαν να συμφιλιώσουν την κοινή λογική, τη θειότητα του Χριστού και το διάβολο. Ήταν άραγε δυνατό να πειρασθεί στην πραγματικότητα ο Χριστός κι αν ναι, μπορούσε να υποπέσει σε αμαρτία; Αντιμετώπισε αυτούς τους πειρασμούς σαν παντοδύναμος Υιός του Θεού ή τους αντιμετώπισε σαν άνθρωπος υποκείμενος συνεπώς σε πειρασμό; Τι ήθελε ο διάβολος; Και ποια ήταν η σχέση του Χριστού με το κακό; Αν αυτή η ιστορία της ερήμου δεν μας είχε λεχθεί ποτέ, ποια θα ήταν η στάση μας για τον Χριστό; Τι πραγματικά συνέβη στη συνείδηση του Χριστού όταν βρισκόταν στην έρημο; Για ποιο σκοπό μας επιτρέπεται να συμμερισθούμε μαζί Του αυτή την εμπειρία; Πολλά τέτοια ερωτήματα ανακύπτουν στο νου του νοήμονος ανθρώπου και πολλά σχόλια γράφηκαν για ν’ αποδείξουν την άποψη κάθε συγγραφέα. Δεν είναι σκοπός 118 119

Hermann Keyserling, The Recovery of Truth, p. 216. Κατά Ματθαίον, iii, 17· iv, 1.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

αυτού του βιβλίου ν’ ασχοληθεί με το δύσκολο θέμα του κακού ούτε να καθορίσει τις στιγμές που ο Χριστός λειτουργούσε σαν άνθρωπος ή σαν Υιός του Θεού. Μερικοί πιστεύουν ότι ήταν συγχρόνως και τα δύο και ήταν “αληθινός Θεός του αληθινού Θεού”120 κι όμως ουσιαστικά κι απόλυτα άνθρωπος ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι κάνουν τέτοιες δηλώσεις, αλλά τείνουν να λησμονούν τις συνέπειες. Βεβαιώνουν αποφασιστικά την άποψή τους και παραλείπουν να οδηγήσουν τη στάση τους σ’ ένα λογικό συμπέρασμα. Το συμπέρασμα είναι ότι μας επετράπη να μάθουμε για τον πειρασμό για να διδαχθούμε σαν ανθρώπινα όντα ένα αναγκαίο μάθημα· ας μελετήσουμε λοιπόν την ιστορία από τη σκοπιά της ανθρώπινης φύσης του Χριστού, χωρίς να ξεχνούμε ότι έμαθε να υπακούει στο θείο πνεύμα, στην ψυχή του ανθρώπου κι έλεγχε το σώμα της εκδήλωσής Του. Ήταν “πεπειρασμένος κατά πάντα καθ’ ομοιότητα χωρίς αμαρτίας”·121 ήρθε με ανθρώπινο σώμα και υπόκειτο στις ανθρώπινες συνθήκες όπως εμείς· υπέφερε κι αγωνιούσε· ερεθιζόταν και ρυθμιζόταν απ’ το σώμα, το περιβάλλον και την εποχή Του, όπως όλοι μας. Επειδή όμως είχε μάθει να κυριαρχεί τον Εαυτό Του κι επειδή ο τροχός της ζωής είχε κάνει το έργο του μαζί Του, μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει αυτή την εμπειρία και να συναντήσει το κακό κατά πρόσωπο και να θριαμβεύσει. Μας δίδαξε έτσι πώς ν’ αντιμετωπίζουμε τον πειρασμό· τι να περιμένουμε σαν μαθητές που πρoετοιμάζονται για μύηση και τη μέθοδο με την οποία το κακό μπορεί να μεταβληθεί σε καλό. Αντιμετώπισε τον πειρασμό χωρίς κάποια μεγάλη νέα τεχνική ή αποκάλυψη. Απλά στηρίχθηκε σ’ όσα γνώριζε, σ’ ό,τι είχε διδαχθεί και Του είχε ειπωθεί. Αντιμετώπισε κάθε φορά τον πειρασμό με το “γέγραπται”122 και δε χρησιμοποίησε νέες δυνάμεις για να πολεμήσει το διάβολο. Χρησιμοποίησε απλά τη γνώση που είχε. Δε χρησιμοποίησε θείες δυνάμεις για να κατανικήσει το Κακό. Χρησιμοποίησε απλά ό,τι όλοι κατέχουμε – την αποκτηθείσα γνώση και τους πανάρχαιους κανόνες. Νίκησε γιατί είχε διδαχθεί να υπερνικά. Ήταν κύριος των συνθηκών εκείνης της εποχής, γιατί είχε μάθει να κυριαρχεί τον Εαυτό Του. Μια τέτοια κυριαρχία της ψυχής μπορεί πράγματι να είναι τελείως πέρα απ’ την άμεση επίτευξή μας, αλλά η εντολή του Χριστού ισχύει πάντα: “Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι”·123 και κάποια μέρα θα αντιμετωπίσουμε τους πειρασμούς στην έρημο κι επίσης θα προβάλλουμε όπως Αυτός, ακηλίδωτοι κι αήττητοι. Αυτή η εμπειρία είναι αναπόφευκτη για όλους και δεν μπορούμε τελικά να την αποφύγουμε. Ο Χριστός δεν την απέφυγε, ούτε κι εμείς. “Υπάρχει η δυνατότητα να πειρασθούμε”, λέει ο Δρ. Σέλμπι, “πράγμα που δείχνει το πραγματικό μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης. Χωρίς αυτή θα είμασταν απλώς ανήθικα πλάσματα… Με την ικανότητα να διαλέγουμε σκοπούς και τις πράξεις που οδηγούν σ’ αυτούς προβάλλει η δυνατότητα της αμαρτίας”.124 Αυτό χρειάζεται περισσότερο από μια επιφανειακή εξέταση. Η ίδια η 120

Αθανασιανό Δόγμα. Προς Εβραίους, iv, 15. 122 Κατά Ματθαίον, iv, 4, 7, 10. 123 Κατά Ματθαίον, v, 48. 124 Dr. Selbie, Psychology of Religions, p. 228. 121

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

ανθρωπότητα διακυβεύεται στην ιστορία της ερήμου. Ολόκληρος ο κόσμος των υλικών πραγμάτων, της επιθυμίας και της φιλοδοξίας παρατάχθηκε μπροστά στον Χριστό κι επειδή αντέδρασε όπως αντέδρασε κι επειδή καμιά απ’ αυτές τις όψεις της ζωής δεν μπόρεσε να Τον επηρεάσει, μπορούμε κι εμείς να σταθούμε ελεύθεροι, βέβαιοι για την τελική μας νίκη. Ο Χριστός σαν άνθρωπος κατέκτησε τη νίκη. Μπορούμε κι εμείς να κάνουμε το ίδιο. Αυτό το θρίαμβο της ψυχής επί της ύλης και του πραγματικού επί του απατηλού τον απέδειξε ο Χριστός με την εμπειρία της ερήμου κι όλοι όσοι ακολουθούμε τα βήματά Του κινούμαστε στον ίδιο στόχο. Ο δικός Του θρίαμβος θα γίνει και δικός μας όταν αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα με το πνεύμα που το αντιμετώπισε, στρέφοντας το φως της ψυχής πάνω του και στηριζόμενος στην εμπειρία του παρελθόντος. Με τη μύηση της Βάπτισης η αγνότητα κι η ελευθερία του Χριστού από το κακό καταδείχθηκαν ενώπιον των ανθρώπων. Τώρα πρέπει να υποστεί μια διαφορετική δοκιμασία. Απ’ το πλήθος και την εμπειρία πήγε σ’ έναν τόπο μοναξιάς και για σαράντα μέρες και νύχτες έμεινε μόνος με τον Εαυτό Του, ανάμεσα στο Θεό και το Κακό. Με ποιο τρόπο μπόρεσε η κακή αυτή δύναμη να Τον φθάσει; Με το μέσον της ανθρώπινης φύσης Του, με το μέσον της μοναξιάς, της πείνας και των οραμάτων Του. Ο Χριστός ρίχτηκε πίσω στον Εαυτό Του κι εκεί στη σιγή της ερήμου, μόνος με τις σκέψεις και τις επιθυμίες Του δοκιμάσθηκε σ’ όλα τα μέρη της φύσης Του που μπορούσαν να είναι τρωτά. “Ότι καθώς εκείνος εστί και ημείς εσμέν εν τω κόσμω τούτω”,125 τρωτοί σε κάθε σημείο. Η δυσκολία για τους πιο πολλούς από μας είναι ότι είμαστε τρωτοί με πολλούς μηδαμινούς τρόπους και τείνουμε να πέφτουμε σε κάθε ασήμαντη κατάσταση. Το κρίσιμο σημείο της κατάστασης όσον αφορά τον Χριστό, ήταν ότι οι τρεις αυτοί πειρασμοί ήταν κλιμακούμενες δοκιμασίες στις οποίες είχαν εμπλακεί και οι τρεις όψεις της κατώτερης φύσης. Ήταν σύνθετοι πειρασμοί. Δεν ήταν ασήμαντοι, μηδαμινοί, ανόητοι πειρασμοί, αλλά η συγκέντρωση των δυνάμεων του τριπλού κατώτερου ανθρώπου – φυσικού, συναισθηματικού και νοητικού – σε μια έσχατη προσπάθεια να ελέγξουν τον Υιό του Θεού. Αυτή είναι η σύσταση του κακού κι όλοι κάποια μέρα θα αντιμετωπίσουμε αυτή τη δοκιμασία – το τριπλό κακό, το διάβολο, όπως τον αντιμετώπισε ο Χριστός. Πειράσθηκε τρεις φορές και τρεις φορές αντιστάθηκε και μόνο μετά από την ικανότητά του να αντιδρά στη μορφή και στο υλικό όφελος αφέθηκε κι έγινε δυνατό στον Χριστό να προχωρήσει στην παγκόσμια υπηρεσία Του και στο Όρος της Μεταμόρφωσης. Ένας από τους εκλεκτότερους στοχαστές στο πεδίο της Χριστιανικής ερμηνείας σήμερα λέει ότι “όλοι εκείνοι που προορίζονται για τη Βασιλεία πρέπει να κερδίσουν την άφεση για την ενοχή που τους κατέχει στη γήινη περίοδο καθώς αντιμετωπίζουν σταθερά την παγκόσμια δύναμη που συγκεντρώνεται για την τελική επίθεση. Γιατί μ’ αυτή την ενοχή υπόκεινται ακόμη στη δύναμη της αμαρτίας. Η ενοχή αυτή συνιστά αντίβαρο που εμποδίζει την έλευση της Βασιλείας”.126 125 126

Ιωάννου Α, iv, 17. Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 235.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

Ο Χριστός αντιμετώπισε την τελευταία αυτή επίθεση και πρόβαλε νικητής, εγγυώμενος έτσι την τελική μας νίκη. Ο διάβολος πλησίασε τον Ιησού όταν πέρασαν οι σαράντα μέρες της μοναχικής επικοινωνίας. Δε μας ειπώθηκε τι έκανε ο Χριστός τις σαράντα αυτές μέρες. Δε μας δόθηκε καμιά πληροφορία για τις σκέψεις και τις αποφάσεις Του, την αντίληψη και την αφιέρωσή Του σ’ αυτό το διάστημα. Μόνος αντιμετώπισε το μέλλον και στο τέλος αντιμετώπισε τις δοκιμασίες που Τον ελευθέρωσαν από τη δύναμη της ανθρώπινης φύσης Του. Καθώς μελετούμε τη ζωή του Ιησού αυτή η μοναξιά προβάλλει όλο και πιο καθαρά. Οι μεγάλες ψυχές είναι πάντα μοναχικές ψυχές. Βαδίζουν χωρίς συντρόφους τα πιο δύσκολα μέρη του μακρού δρόμου της επιστροφής. Ο Χριστός ήταν πάντα μόνος. Το πνεύμα Του Τον οδηγούσε επανειλημμένα στη μοναξιά. “Οι μεγάλες θρησκευτικές συλλήψεις που διακατέχουν τη φαντασία του πολιτισμένου ανθρώπινου γένους, είναι σκηνές μοναξιάς: ο Προμηθέας αλυσοδεμένος στο βράχο του, ο Μωάμεθ στοχαζόμενος στην έρημο, οι διαλογισμοί του Βούδδα, η μοναξιά του Ανθρώπου πάνω στο Σταυρό. Είναι το βάθος του θρησκευτικού πνεύματος να νιώθει κανείς εγκατάλειψη ακόμη κι απ’ το Θεό.”127 Η ζωή του Χριστού εναλλάσσεται μεταξύ του πλήθους που Τον αγαπούσε και της σιγής σε τόπους μοναξιάς. Πρώτα βρέθηκε στην καθημερινή ζωή της οικογενειακής εμπειρίας όπου οι οικειότητες των προσωπικοτήτων μπορούν τόσο θλιβερά να φυλακίσουν την ψυχή· από εκεί πέρασε στη μοναξιά της ερήμου κι έμεινε μόνος. Επέστρεψε κι άρχισε η δημόσια ζωή Του, ώσπου τη δημοσιότητα και το θόρυβο και τις φωνές τις διαδέχθηκε η βαθιά κι εσώτερη σιγή του Σταυρού, όπου εγκαταλειφθείς από όλους πέρασε στο βαθύ σκοτάδι της νύχτας της ψυχής – τελείως μόνος. Όμως σ’ αυτές τις στιγμές της πλήρους σιγής, όταν η ψυχή αποσύρεται στον εαυτό της και δεν υπάρχει κανείς να βοηθήσει, καμιά χείρα βοηθείας και καμιά φωνή ενίσχυσης, έρχονται εκείνες οι αποκαλύψεις κι αναπτύσσεται η καθαρή εκείνη διόραση που επιτρέπει να προβάλει ένας Σωτήρας για τη βοήθεια του κόσμου. Ο Χριστός πειράσθηκε απ’ το διάβολο. Είναι άραγε αναγκαίο σ’ ένα βιβλίο σαν αυτό να δοθεί μια ερμηνεία του διαβόλου; Δεν είναι άραγε φανερό ότι υπάρχουν στον κόσμο σήμερα δύο κυρίαρχες αντιλήψεις που αμφότερες πέρασαν σαν συντελεστές της συνείδησης των νέων και συνεπώς προσδιορίζουν τις μεταγενέστερες πίστεις – ο διάβολος και ο Άη Βασίλης ή ο Άγιος των Χριστουγέννων; Τα ονόματα αυτά ενσωματώνουν αντίθετες ιδέες. Καθένα συμβολίζει ένα από τα δύο μεγάλα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος στην καθημερινή του ζωή. Απ’ τους Ανατολίτες φιλοσόφους ονομάζονται “ζεύγη των αντιθέτων” κι ασφαλώς είναι ο τρόπος που ο άνθρωπος χειρίζεται τις δύο αυτές όψεις της ζωής και την υποκειμενική του στάση σ’ αυτές, ο οποίος καθορίζει αν η ζωή του αντιδρά στο κακό ή το καλό. Ο διάβολος είναι το σύμβολο εκείνου που δεν είναι ανθρώπινα θείο, γιατί υπάρχουν κακά πράγματα που γίνονται απ’ τον άνθρωπο και τα οποία όταν γίνουν από ζώο δε 127

A.N. Whitehead, Religion in the Making, p. 9.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

θεωρούνται τέτοια. Ένας άνθρωπος ή μια αλεπού, λόγου χάρη, μπορεί να κάνουν επιδρομή σ’ ένα κοτέτσι, αλλά στη μια περίπτωση παραβαίνεται ο ηθικός νόμος, ενώ στην άλλη ακολουθείται το φυσικό ένστικτο. Ένα ζώο μπορεί να σκοτώσει ένα άλλο ζώο στη μανία του ή υπερασπίζοντας το θηλυκό του, αλλά όταν ο άνθρωπος κάνει το ίδιο πράγμα αποκαλείται φονιάς και τιμωρείται όπως πρέπει. Ο Άγιος των Χριστουγέννων είναι η ενσωμάτωση της ανιδιοτέλειας· είναι το σύμβολο του δωρητή και του Χριστικού πνεύματος· συνεπώς αντιπροσωπεύει για τον άνθρωπο μια υπενθύμιση του Θεού, όπως ακριβώς αυτό το πλάσμα της φαντασίας, ο διάβολος με τα κέρατα και την ουρά, είναι υπενθύμιση εκείνου που δεν είναι Θεός, εκείνου που δεν είναι θείο. “Το κλειδί το δίνει η μυθολογία. Οι μύθοι απαιτούν μια σοβαρή ερμηνεία σε αντιστοιχία με την αντικειμενική πραγματικότητα, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε σαν καθαρή ποίηση χωρίς κάποια στέρεη αλήθεια πίσω τους, σαν ένα απλό παιχνίδι της φαντασίας! Το ένδυμα που περιβάλλει την ουσία μπορεί να είναι τόσο θαυμαστό, τόσο φανταστικό, τόσο άστατο και τόσο μπαλωμένο όσο θέλετε. Δε μεταβάλλει όμως το γεγονός ότι η λαϊκή μυθολογία μιλά για μια αόρατη πραγματικότητα και για μυστηριώδεις ‘μορφές’, να θυμάστε ‘μορφές’ κι όχι ‘δυνάμεις’ σε δράση παντού. Καθετί είναι ζωντανό κι έχει ψυχή. Ο κόσμος είναι γεμάτος πνεύματα, ψυχές. Οι μύθοι μιλούν γι’ αυτές. Ποιος επινόησε αυτούς τους μύθους; Κανείς. Γιατί οι επινοήσεις είναι αυθαίρετες, είναι φαντασιώσεις. Αλλά οι μύθοι αυτοί είναι δεκτοί απ’ όσους τους διηγούνται και από τους ακροατές τους σαν αναμφισβήτητη αλήθεια. Η ψυχολογία του πρωτόγονου τον υποχρεώνει να θεωρεί τα πράγματα ‘μαγικά’. Ό,τι στην πιο εξελιγμένη και πιο ατομική ψυχολογία μας έγινε ‘υποσυνείδητο’ στο οποίο λειτουργεί ακόμη η συλλογική ζωή των προγόνων μας, είναι η κανονική ψυχολογία του πρωτόγονου, μια κατάσταση ‘φυσικής υπνοβασίας’ με τις διακριτές της μορφές ευαισθησίας, τηλεπάθειας και διόρασης, μια άμεση αντίληψη παρόμοια του καλλιτέχνη για το όλο στα μέρη του, το ουσιώδες στην πολλαπλότητα της λεπτομέρειας.” 128

Αυτό μαρτυρούν τα σύμβολα του διαβόλου και του Αγίου των Χριστουγέννων – ενσωματώσεις των αρχικών δυαδικοτήτων στο βασίλειο της ποιότητας. Ολόκληρη η ύπαρξη του ανθρώπου σαν ανθρώπου αναλώνεται στην ταλάντευση μεταξύ αυτών των ζευγών των αντιθέτων, ωσότου τελικά επιτευχθεί η ισορροπία και τότε κινείται προς ό,τι είναι θείο. Θα μας ήταν ωφέλιμο αν στοχαζόμασταν πολύ και βαθιά τις δύο αυτές ακρότητες της ανθρώπινης ύπαρξης – καλό και κακό, φως και σκότος, ζωή και μορφή, πνεύμα και ύλη, εαυτός και μη-εαυτός, πραγματικό και απατηλό, αλήθεια και ψέμα, ορθό και λάθος, ηδονή και πόνος, ορμή και βραδύτητα, ψυχή και προσωπικότητα, Χριστός και διάβολος. Στα δύο τελευταία συνοψίζεται το πρόβλημα των τριών πειρασμών. Οι δυαδικότητες αυτές ορίσθηκαν επίσης σαν πεπερασμένο και άπειρο, που το ένα είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου και το άλλο του Θεού. Ό,τι τονίζει την πεπερασμένη φύση μας είναι της ανθρωπότητας, ό,τι είναι περιεκτικό είναι του Θεού. Θα δούμε στη μελέτη μας των τριών πειρασμών πώς προβάλλουν καθαρά οι διακρίσεις μεταξύ των δυαδικοτήτων. Ο Χριστός στους πειρασμούς δεν μπορούσε ν’ αντιφάσκει κι έτσι ταυτιζόμενος με την τελειότητα μας δίνει μια παρουσίαση ανθρώπινου όντος “εν τω κόσμω αλλά ουχί εκ του κόσμου”, 129 που πειράσθηκε απ’ το διάβολο, αλλά είναι 128 129

Otto Karrer, Religions of Mankind, pp. 121, 122. Κατά Ιωάννην, xvii, 16.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

ελεύθερο από την εσφαλμένη αντίδραση στις προτάσεις του διαβόλου. Έτσι ήταν μια ελεύθερη ψυχή, που είναι μια θεία ψυχή, αδέσμευτη απ’ την επιθυμία και τις δοκιμασίες της, αμόλυντη από τη σάρκα και τους πειρασμούς της κι απελευθερωμένη απ’ τις αμαρτίες των νοητικών διεργασιών. Τέτοια είναι η θέληση του Θεού για όλους μας κι ο προαναφερθείς συγγραφέας λέει: “Δεν μπορεί να υπάρχει ελευθερία… μέχρι η θεία θέληση να γίνει γνήσια ένα μ’ εκείνη των πεπερασμένων όντων σε μια μόνο προσωπικότητα”.130 Μια τέτοια Προσωπικότητα ήταν ο Χριστός. Το καλό είναι το αντίθετο του κακού και η στάση του Χριστού προς το διάβολο ήταν στάση ανένδοτης αντίθεσης. Μ’ αυτή ξεκαθάρισε το ζήτημα κι έκανε ό,τι μπορούν να κάνουν όλες οι ψυχές. Εδώ, όπως τόνισα νωρίτερα, βρίσκεται η μοναδικότητά Του και η διάκρισή Του – συνίσταται στο βασικό γεγονός ότι χρησιμοποίησε εκείνες τις μεθόδους υπηρεσίας, θριάμβου και θυσίας που είναι διαθέσιμες στον καθένα μας. Πολλοί στο παρελθόν πέθαναν για τους άλλους· πολλοί αντιμετώπισαν το κακό με ανένδοτη αντίθεση· πολλοί αφιέρωσαν τη ζωή τους στην υπηρεσία, αλλά κανείς δεν πέτυχε με την πληρότητα και την τελειότητα του Χριστού. Το μεγαλείο Του που δεν μπορεί να επαναληφθεί συχνά, βρίσκεται στην παγκοσμιότητά Του. Ο Δρ. Μποσανκέ πραγματεύεται αυτό το ζήτημα της προσωπικότητας ως εξής: “Εκείνο που ισχυρίζομαι είναι ότι μάλλον η αληθινή μας προσωπικότητα έγκειται στο συγκεκριμένο καλό μας κι ότι επιθυμώντας την ανάπτυξη και την ικανοποίησή της, επιθυμούμε αύξηση της πραγματικής μας ατομικότητας, αν και μείωση της τυπικής μας αποκλειστικότητας… Θα μας αντιταχθεί ότι η αληθινή ατομικότητα – μεγαλείο εύρους και οργάνωσης – αυξάνει την προσωπική διάκριση καθώς και την περιεκτικότητα. Αναμφίβολα, αλλά μειώνει την αποκλειστικότητα. Οι μεγάλοι άνθρωποι του κόσμου δε γεννιούνται απλά από τους γήινους γονείς τους. Ολόκληρες εποχές και χώρες εστιάζονται μέσα τους… Επιθυμώντας μια πολύ αναπτυγμένη τελειότητα, επιθυμούμε να γίνουμε κάτι που δεν μπορεί πια να ταυτισθεί με τα περιστατικά της γήινης ζωής.” 131

Αν τα λόγια αυτά μελετηθούν σε σχέση με τους πειρασμούς του Χριστού, προβάλλει το θαύμα Του και είναι ενθαρρυντικό για όλους εμάς τους νεότερους αδελφούς Του, εξίσου υιούς του Θεού. Συνεπώς σαν πλήρης άνθρωπος κι όμως απόλυτα θείος ο Χριστός μπήκε στην τελική μάχη με το διάβολο. Σαν ανθρώπινο ον στο οποίο το θείο πνεύμα εκφραζόταν πλήρως, αντιμετώπισε το κακό με την ανθρώπινη φύση Του (όταν ιδωθεί ξέχωρα από το Θεό) και βγήκε νικητής. Ας μην προσπαθούμε να διαχωρίσουμε αυτά τα δύο – το Θεό και τον άνθρωπο – όταν σκεπτόμαστε για τον Χριστό. Μερικοί στοχαστές τονίζουν την ανθρωπότητά Του κι αγνοούν τη θειότητά Του. Εδώ κάνουν ασφαλώς λάθος. Άλλοι τονίζουν τη θειότητά Του και θεωρούν βλάσφημους κι άδικους όλους εκείνους που Τον εξισώνουν με τα άλλα ανθρώπινα όντα. Αλλά αν θεωρήσουμε τον Χριστό σαν το άνθος της ανθρώπινης φυλής, επειδή το θείο πνεύμα είχε πλήρη έλεγχο και φανερώθηκε μέσω της ανθρώπινης μορφής, κατά κανένα τρόπο δε θα μειώσουμε 130 131

B. Bosanquet, The Value and Destiny of the Individual, p. 245. B. Bosanquet, The Value and Destiny of the Individual, pp. 284, 285.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

ούτε τον ίδιο ούτε τα επιτεύγματά Του. Όσο προοδεύουν οι άνθρωποι στην Ατραπό της Εξέλιξης τόσο συνειδητοποιούν τη θειότητά τους και την Πατρότητα του Θεού. Συγχρόνως όσο βαθύτερα εκτιμούν τον Χριστό τόσο πείθονται για την τέλεια θειότητά Του και την αποστολή Του και τόσο ταπεινότερα ζητούν να ακολουθήσουν τα βήματά Του, γνωρίζοντας ότι είναι ο Διδάσκαλος όλων των Διδασκάλων, ο αληθινός Θεός του αληθινού Θεού κι ο Δάσκαλος Αγγέλων και ανθρώπων. Αυτή η τέλεια θειότητα πρόκειται τώρα να δοκιμασθεί και να αποδειχθεί. Πρέπει τώρα να δείξει στο Θεό, στο διάβολο και στην ανθρωπότητα τη φύση της επίτευξής Του και πώς οι δυνάμεις της κατώτερης φύσης μπορούν να υπερνικηθούν από τις δυνάμεις της ψυχής. Οι πειρασμοί αυτοί μπορούν να κατανοηθούν πολύ απλά απ’ όλους τους ζηλωτές και μαθητές, γιατί ενσωματώνουν παγκόσμιες δοκιμασίες που εφαρμόζονται στην ανθρώπινη φύση στην οποία μετέχουμε όλοι και με την οποία παλεύουμε όλοι σε κάποια μορφή και κάποιο μέτρο. Δεν ενδιαφέρει αν το κάνουμε με παρακίνηση της συνείδησης, με έλεγχο της ανώτερης φύσης ή με το καθαρό φως της θειότητας. Αυτό πάντα το γνώριζαν όλοι οι μαθητές. Θα εξετάσουμε τους τρεις αυτούς πειρασμούς με τη σειρά που δόθηκαν από τον Ματθαίο, που διαφέρει από εκείνη του Λουκά. Ο Μάρκος απλά αναφέρει ότι ο Χριστός πειράσθηκε από το διάβολο, ενώ ο Ιωάννης δεν αναφέρεται καθόλου σ’ αυτούς. Με τους τρεις αυτούς πειρασμούς δοκιμάσθηκαν και οι τρεις όψεις της κατώτερης ανθρώπινης φύσης – η φυσική, η συναισθηματική-επιθυμητική φύση και ο νους ή νοητική φύση. Διαβάζουμε ότι: “Και νηστεύσας ημέρας τεσσαράκοντα και νύκτας τεσσαράκοντα ύστερον επείνασε. Και προσελθών αυτώ ο πειράζων είπεν· ει υιός εί του Θεού, ειπέ ίνα οι λίθοι ούτοι άρτοι γένωνται. Ο δε αποκριθείς είπε· γέγραπται, ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού.” 132

Υπάρχουν δύο ενδιαφέροντα γεγονότα που συνδέονται μ’ αυτούς τους πειρασμούς. Καθένας αρχίζει με ένα “ει” στα χείλη του διαβόλου και καθένας αντιμετωπίζεται από τον Χριστό με τη λέξη “γέγραπται”. Οι δύο αυτές φράσεις συνδέουν και τα τρία επεισόδια και δίνουν το κλειδί της όλης διαδικασίας. Ο τελευταίος πειρασμός είναι η αμφιβολία. Η δοκιμασία που όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουμε τελικά κι η οποία κορυφώθηκε στη ζωή του Χριστού μέχρι που τη νίκησε πάνω στο Σταυρό, είναι η δοκιμασία της θειότητάς μας. Είμαστε άραγε θείοι; Πώς πρέπει να εκφρασθούν οι θείες δυνάμεις μας; Τι μπορούμε να κάνουμε ή όχι, αφού είμαστε τέκνα του Θεού; Ότι οι λεπτομέρειες κάθε δυσκολίας, δοκιμασίας και δοκιμής μπορεί να διαφέρουν, είναι σχετικά επουσιώδες. Ότι οι δοκιμασίες μπορεί πρώτα να εστιασθούν στη μια ή την άλλη όψη της κατώτερης φύσης μας, είναι εξίσου ασήμαντο. Αυτό που δοκιμάζεται είναι η γενική επίμονη παρόρμηση προς τη θειότητα. Στον άνθρωπο που είναι ανεξέλικτος το πρόβλημα της θειότητας σαν σύνολο δεν τον απασχολεί. Μπορεί να καταπιάνεται μόνο με τη λεπτομέρεια, με το πρόβλημα στο άμεσο προσκήνιο της ζωής του. Το χειρίζεται ή όχι κατά περίπτωση με το φως της συνείδησης. Για το μαθητή η λεπτομέρεια αποκτά 132

Κατά Ματθαίον, iv, 2, 3, 4.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

μικρότερη σημασία και η γενική αλήθεια της υικότητάς του αρχίζει αργά να τον ενδιαφέρει. Τότε χειρίζεται τις συνθήκες της ζωής του από τη σκοπιά αυτής της θεωρίας. Για έναν τέλειο υιό του Θεού, όπως ο Χριστός, ή για τον άνθρωπο που εγγίζει την τελειότητα, το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπισθεί σαν σύνολο και το πρόβλημα της ζωής πρέπει να θεωρηθεί από τη σκοπιά της καθαυτής θειότητας. Αυτό ήταν το ζήτημα για τον Χριστό κι αυτά ήταν τα επακόλουθα που υποκρύπτονταν στα τρία “ει” του διαβόλου. Σωστά ή λάθος μου φαίνεται ότι σφάλαμε ερμηνεύοντας την αλήθεια απ’ τη σκοπιά των μετρίων. Αυτό έγινε. Η αλήθεια επιδέχεται ερμηνεία με πολλούς τρόπους. Όσοι είναι απλά φυσικο-συναισθηματικά όντα, με μικρό συνεπώς οραματισμό, χρειάζονται την προστασία της θεολογίας παρά τις ατέλειες και τους δογματικούς ή αστήρικτους ισχυρισμούς της. Αυτό χρειάζονται κι η ευθύνη όσων εξαγγέλλουν δόγματα στους “μικρούς” της φυλής είναι μεγάλη. Η αλήθεια πρέπει να δίνεται σε ευρύτερη μορφή και με γενικότερη έννοια σ’ όσους αρχίζουν να ζουν συνειδητά σαν ψυχές και μπορεί συνεπώς να τους εμπιστευθεί κανείς ότι θα δουν την έννοια πίσω απ’ το σύμβολο και τη σημασία πίσω απ’ την εξωτερική εμφάνιση της θεολογίας. Η αλήθεια για τα τέλεια τέκνα του Θεού πρέπει να είναι κάτι πέρα των ονείρων μας, τόσο βαθιάς σημασίας και τέτοιας περιεκτικότητας, ώστε είναι μάταιο να την εικάζουμε, γιατί είναι κάτι που πρέπει να βιώσουμε κι όχι να ονειρευθούμε, κάτι στο οποίο να εισέλθουμε κι όχι να οραματισθούμε. Η απάντησή του Χριστού πρέπει να ιδωθεί με τον τριπλό αυτό τρόπο. Είπε “γέγραπται” κι ο ανόητος και μικρόνους το θεωρεί σαν επικύρωση της ρηματικής έμπνευσης των Γραφών. Αλλά βέβαια δεν αναφερόταν μόνο στα αρχαία λόγια των Εβραϊκών Γραφών, όσο ωραία κι αν είναι. Οι πιθανότητες λάθους είναι πολύ μεγάλες για να δικαιολογούν την ανεπιφύλακτη αποδοχή κάθε λέξης σε κάθε γραφή του κόσμου. Όταν μελετηθούν οι μέθοδοι της μετάφρασης, αυτό γίνεται σαφώς φανερό. Ο Χριστός εννοούσε κάτι πιο βαθύ απ’ το “η Βίβλος λέει”. Εννοούσε ότι η υπογραφή του Θεού ήταν πάνω Του· ότι ήταν η Λέξη κι ότι αυτή η Λέξη ήταν η έκφραση της αλήθειας. Είναι η Λέξη της ψυχής (που είναι η εισροή της θειότητας) που καθορίζει τη στάση μας στον πειρασμό και την απάντησή μας στο πρόβλημα που παρουσιάζει ο διάβολος. Αν η Λέξη αυτή είναι μακρινή, βαθιά κρυμμένη από το κάλυμμα της μορφής, μόνο παράφωνοι ήχοι θα αντηχήσουν και η Λέξη δε θα είναι αρκετά ισχυρή για να αντισταθεί στο διάβολο. Η Λέξη είναι γραμμένη στη σάρκα, παραμορφωμένη και σχεδόν αόρατη παρότι μπορεί να υπάρχει στη δραστηριότητα της κατώτερης φύσης· η Λέξη ηχεί απ’ το νου, μεταφέροντας φώτιση και διόραση, παραμορφωμένη ακόμη από το όραμα και το φως που σπάνια φαίνεται. Αλλά η Λέξη είναι εκεί. Κάποια μέρα ο καθένας μας θα μπορεί να πει με δύναμη: “Γέγραπται” και θα δει αυτή τη Λέξη να εκφράζεται σε κάθε τμήμα της ανθρώπινης φύσης μας σαν ατόμων και – σε κάποια μακρινή εποχή – στην ίδια την ανθρωπότητα. Αυτή είναι η “απωλεσθείσα Λέξη” της Τεκτονικής παράδοσης. Η Ανατολική φιλοσοφία αναφέρεται συχνά στις τέσσερις σφαίρες της ζωής ή στα

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

τέσσερα προβλήματα που όλοι οι μαθητές και ζηλωτές πρέπει να αντιμετωπίσουν και τα οποία συνιστούν στην ολότητά τους τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Είναι ο κόσμος της Μάγια, ο κόσμος της γοητείας κι ο κόσμος της πλάνης. Υπάρχει επίσης ο μυστηριώδης “Ένοικος στο Κατώφλι” στον οποίο αναφέρεται ο Μπάλβερ Λύττον στον Ζανόνι. Αυτούς τους τέσσερις αντιμετώπισε και νίκησε ο Χριστός στην εμπειρία της ερήμου. Η Μάγια αναφέρεται στον κόσμο των φυσικών δυνάμεων στον οποίο κατοικούμε κι αυτόν αφορά ο πρώτος πειρασμός. Η σύγχρονη επιστήμη μας λέει ότι δεν υπάρχει τίποτε ορατό ή αόρατο που να μην είναι ενέργεια κι ότι κάθε μορφή δεν είναι παρά ένα σύνολο ενεργειακών μονάδων σε συνεχή, ακατάπαυστη κίνηση στην οποία πρέπει να προσαρμοσθούμε και στην οποία “ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. 133 Είναι η εξωτερική μορφή της Θεότητας και αποτελούμε μέρος της. Η Μάγια έχει ζωτικό χαρακτήρα και γνωρίζουμε λίγα για το αποτέλεσμά της στο φυσικό πεδίο (με όλα όσα υποδηλώνει ο όρος) και στο ανθρώπινο ον. Η Γοητεία αναφέρεται στον κόσμο της συναισθηματικής ύπαρξης και της επιθυμίας στην οποία κατοικούν όλες οι μορφές. Αυτή η γοητεία χρωματίζει τη ζωή μας και δημιουργεί ψευδείς αξίες, σφαλερές επιθυμίες, περιττές λεγόμενες ανάγκες, στενοχώριες, αγωνίες και φροντίδες· αλλά η γοητεία είναι πανάρχαιη και μας έχει αδράξει τόσο σφιχτά ώστε φαίνεται ότι λίγα μπορούμε να κάνουμε. Οι επιθυμίες των ανθρώπων ανά τους αιώνες έφεραν μια κατάσταση μπροστά στην οποία οπισθοχωρούμε τρομαγμένοι· η άκρατη φύση των πόθων και των επιθυμιών μας και το γοητευτικό τους αποτέλεσμα πάνω στο άτομο προσφέρουν στα εργαστήρια ψυχολογίας όλο το υλικό τους· η επιθυμητική ζωή της φυλής προσανατολίσθηκε εσφαλμένα και η ανθρώπινη επιθυμία στράφηκε προς το υλικό πεδίο, παράγοντας έτσι τον κόσμο της γοητείας με την οποία όλοι συνήθως παλεύουμε. Είναι η ισχυρότερη από τις πλάνες ή τους εσφαλμένους προσανατολισμούς μας. Όταν όμως πέσει πάνω της το καθαρό φως της ψυχής, αυτό το μίασμα των δυνάμεων θα διαλυθεί βαθμιαία. Το έργο αυτό αποτελεί το μεγάλο καθήκον όλων των ζηλωτών των μυστηρίων. Η Πλάνη είναι πιο νοητική στην κρούση της. Αφορά τις ιδέες με τις οποίες ζούμε και τη ζωή της σκέψης που λίγο ή πολύ (αν και κυρίως λίγο) διέπει τις καθημερινές μας υποθέσεις. Θα δούμε καθώς εξετάζουμε τους τρεις αυτούς πειρασμούς, πώς στον πρώτο πειρασμό ο Χριστός αντιμετώπισε τη μάγια, με φυσικές δυνάμεις τέτοιας ισχύος, ώστε ο διάβολος θα επωφελείτο απ’ αυτές σε μια προσπάθεια να Του προκαλέσει σύγχυση. Θα δούμε πώς στο δεύτερο πειρασμό δοκιμάσθηκε από τη γοητεία και με την καθυπόταξή της ζωτικής πνευματικής Του ζωής σε μια παρανόηση και συναισθηματική χρήση των θείων Του δυνάμεων. Το αμάρτημα του νου, που είναι η υπερηφάνεια, ήρθε σε δράση απ’ το διάβολο στον τρίτο πειρασμό και η πλάνη της εφήμερης δύναμης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σωστούς σκοπούς, είμαστε βέβαιοι ότι Του παρουσιάσθηκε. Έτσι δοκιμάσθηκε η πιθανή ενδότερη αδυναμία των τριών όψεων της φύσης του Χριστού και μέσω αυτών χύθηκε πάνω Του το τεράστιο 133

Πράξεις, xvii, 28.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

άθροισμα της παγκόσμιας μάγια, γοητείας και πλάνης. Έτσι αντιμετώπισε τον Ένοικο στο Κατώφλι, που είναι ένα άλλο όνομα για τον προσωπικό κατώτερο εαυτό, θεωρώντας τον σαν ενιαίο σύνολο, όπως συμβαίνει μόνο στους προχωρημένους ανθρώπους, τους μαθητές και τους μυημένους. Στις τρεις αυτές λέξεις – μάγια, γοητεία και πλάνη – έχουμε τα συνώνυμα της σάρκας, του κόσμου και του διαβόλου, που αποτελούν την τριπλή δοκιμασία την οποία αντιμετωπίζει κάθε υιός του Θεού στα πρόθυρα της απελευθέρωσης. “Ει υιός εί του Θεού, ειπέ ίνα οι λίθοι ούτοι άρτοι γένωνται.” Ας χρησιμοποιήσουμε τις θείες δυνάμεις μας για προσωπικούς φυσικούς σκοπούς. Ας θέσουμε πρώτη την υλική φυσική φύση. Ας καταπραΰνουμε την πείνα μας, όποια κι αν είναι κι ας το κάνουμε αφού είμαστε θείοι. Ας χρησιμοποιήσουμε τις θείες δυνάμεις μας έτσι ώστε να αποκτήσουμε τέλεια υγεία, την επιθυμητή οικονομική ευημερία, τη δημοτικότητα που λαχταρούμε για την προσωπικότητά μας κι εκείνο το φυσικό περιβάλλον και τις συνθήκες που θέλουμε. Είμαστε υιοί του Θεού και δικαιούμαστε όλα αυτά τα πράγματα. Διατάξτε τις πέτρες να γίνουν ψωμί για την ικανοποίηση των υποτιθέμενων αναγκών μας. Αυτά ήταν τα ψευδή επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν τότε και χρησιμοποιούνται σήμερα από πολλούς δασκάλους και σχολές σκέψης. Είναι ιδιαίτερα οι πειρασμοί των ζηλωτών του σημερινού κόσμου. Με τη θεωρία αυτή πολλοί δάσκαλοι και όμιλοι ευδοκιμούν κι αρκετά περίεργα το κάνουν ειλικρινά και τελείως πεπεισμένοι για την ορθότητα της θέσης τους. Οι πειρασμοί που παρουσιάζονται στις προχωρημένες ψυχές του κόσμου είναι πολύ λεπτοφυείς. Η χρήση των θείων δυνάμεων για την αντιμετώπιση και την ικανοποίηση των καθαρά προσωπικών φυσικών αναγκών μπορεί να παρουσιασθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται εντελώς σωστή. Όμως δε ζούμε μόνο με ψωμί, αλλά με τα μέσα της πνευματικής ζωής που (προερχόμενη απ’ το Θεό) εισρέει και είναι η ζωή του κατώτερου ανθρώπου. Είναι το πρώτο ουσιώδες για την κατανόηση. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ψυχική ζωή και στην εσώτερη επαφή. Η θεραπεία του φυσικού σώματος όταν ασθενήσει, θα ήταν ικανοποιητική για το άτομο, αλλά το να ζει κανείς σαν ψυχή έχει μεγαλύτερη σημασία. Η έμφαση σε μια θειότητα που πρέπει να εκφρασθεί ολοκληρωτικά με την ικανοποίηση μιας φυσικής ανάγκης, με χρηματικό τρόπο, περιορίζει σαφέστατα τη θειότητα σε μια ιδιότητά της. Όταν ζούμε σαν ψυχές, όταν η εσώτερη ζωή μας προσανατολίζεται στο Θεό, όχι για ό,τι μπορούμε να λάβουμε, αλλά γιατί έχουμε μια αναπτυγμένη αίσθηση της θειότητας, τότε οι δυνάμεις της θείας ζωής θα διαχυθούν πάνω μας και θα προσφέρουν ό,τι χρειαζόμαστε. Μπορεί να μην είναι κατ’ ανάγκη πλήρης ανοσία απ’ την ασθένεια ή οικονομική αφθονία· αλλά θα σημαίνει μια γλυκύτητα της κατώτερης φύσης, μια τάση για αυταπάρνηση και ανιδιοτέλεια που βάζει πρώτα τους άλλους, μια σοφία που αφορά τη διδασκαλία και τη βοήθεια των άλλων, μια ελευθερία από το μίσος και την καχυποψία που θα κάνει τη ζωή πιο ευχάριστη για εκείνους με τους οποίους συνδεόμαστε και μια καλοσύνη και περιεκτικότητα που δεν έχει χρόνο για το χωριστό εαυτό. Ότι αυτός ο τύπος της εσώτερης φύσης θα φέρει ένα υγιές σώμα και απαλλαγή από τις φυσικές ασθένειες είναι πολύ πιθανό, όχι όμως αναπόφευκτο. Σε χρόνο και

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

χώρο, σε μια ιδιαίτερη ζωή και σ’ έναν ειδικό χρόνο η ασθένεια έχει τη χρησιμότητά της και μπορεί να είναι μια βαθιά επιθυμητή ευλογία. Η φτώχεια κι η οικονομική ανέχεια μπορεί να επαναφέρουν μια χαμένη αίσθηση αξιών και να εμπλουτίσουν την καρδιά με συμπόνια. Το χρήμα και η τέλεια υγεία μπορεί για πολλούς να είναι καταστροφή. Αλλά η χρήση της θείας δύναμης για ιδιοτελείς σκοπούς και η βεβαίωση της θείας φύσης για σκοπούς ατομικής θεραπείας, φαίνονται σαν εκπόρνευση της πραγματικότητας κι αποτελούν τον πειρασμό που ο Χριστός τόσο θριαμβευτικά αντιμετώπισε. Ζούμε από τη ζωή του Θεού. Ας χυθεί η ζωή αυτή με “περισσόν” πάνω μας και θα γίνουμε όπως έγινε ο Χριστός, ζωντανά κέντρα ακτινοβόλου ενέργειας για την υπηρεσία του κόσμου. Πιθανόν ό,τι συμβεί θα είναι καλύτερη φυσική υγεία, επειδή δεν πρέπει να είμαστε τόσο προκατειλημμένοι με τον εαυτό μας. Η ελευθερία απ’ τον εγωκεντρισμό είναι ένας από τους πρώτους νόμους της καλής υγείας. Το θέμα της θεραπείας που απορροφά την προσοχή τόσων χιλιάδων αυτή την εποχή, είναι πολύ ευρύ για να εξετασθεί εδώ και πολύ πιο περίπλοκο απ’ ό,τι αντιλαμβάνεται ο μέσος θεραπευτής ή η θεραπευτική ομάδα. Δύο πράγματα θα ήθελα να τονίσω: Το ένα είναι ότι η βεβαίωση πως όλες οι ασθένειες είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης σκέψης δε δικαιολογεί μια βιαστική αποδοχή. Υπάρχουν πολλές ασθένειες στα άλλα βασίλεια της φύσης· ζώα, φυτά και ορυκτά υποφέρουν από ασθένειες όπως και τα ανθρώπινα όντα και τα βασίλεια αυτά προηγούνται της εμφάνισης της ανθρώπινης οικογένειας στη Γη. Δεύτερο, η βεβαίωση ότι κάποιος είναι θείος και συνεπώς δικαιούται να έχει καλή υγεία, μπορεί τελικά να είναι αληθινή όταν εκφράζεται πραγματικά η θειότητα, όμως δεν εκφράζεται με τη βεβαίωση αλλά με τη συνειδητή νοήμονα οργανωμένη ψυχική επαφή. Αυτή καταλήγει στη ζωή που έζησε ο Χριστός, χωρίς ιδιοτελή σκέψη αλλά μόνο με ενδιαφέρον και φροντίδα για τους άλλους. Ο Χριστός αντιμετώπισε τον πειρασμό να χρησιμοποιήσει τις θείες δυνάμεις Του για ιδιοτελείς σκοπούς με την ήρεμη επανάληψή της θειότητάς Του – μια θειότητα που βασιζόταν στην παγκοσμιότητα της Λέξης. Αξίζει ίσως να θυμηθούμε εδώ ότι πάνω στο Σταυρό χλευάσθηκε με τα λόγια, “άλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι”. 134 Η μάγια ή πλάνη της φυσικής φύσης δεν μπορούσε να Τον κρατήσει· απ’ αυτή στάθηκε ελεύθερος. Σήμερα ο Παγκόσμιος Ζηλωτής, η ανθρωπότητα, στέκει αντιμέτωπη μ’ αυτό τον πειρασμό. Το πρόβλημά της είναι οικονομικό. Αφορά βασικά και συγκεκριμένα το ψωμί, όπως ακριβώς, μιλώντας συμβολικά, το πρόβλημα του Χριστού ήταν πρόβλημα τροφής. Ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα υλικό ζήτημα. Ότι δεν υπάρχει διαφυγή απ’ αυτό είναι αληθινό κι ότι οι άνθρωποι πρέπει να τραφούν είναι εξίσου αληθινό. Πάνω σε ποια βάση θ’ αντιμετωπισθεί το πρόβλημα; Θα θεωρηθεί άραγε κανείς πολύ ιδεαλιστής και μη πρακτικός μυστικιστής και ονειροπόλος αν σταθεί, όπως ο Χριστός, στα θεμελιώδη της ζωής και πάρει τη θέση ότι όταν ο άνθρωπος αναπροσαρμοσθεί και αναπροσανατολισθεί σαν πνευματικό ον, το πρόβλημά του αυτόματα θα επιλυθεί; 134

Κατά Ματθαίον, xxvii, 42.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

100

Ασφαλώς θα θεωρηθεί έτσι. Αν νιώθει κανείς, όπως πολλοί σήμερα, ότι η λύση του προβλήματος βρίσκεται σε μια επανεκτίμηση της ζωής και σε μια επιμόρφωση στις υποκείμενες αρχές της ζωής, είναι άραγε τελείως παραπλανημένος και πρέπει να θεωρηθεί τρελός; Πολλοί θα τον θεωρήσουν έτσι. Αλλά η λύση του προβλήματος του ανθρώπου μόνο με όρους των φυσικών του αναγκών μπορεί να επιτύχει να τον βυθίσει πιο βαθιά στον υλικό βάλτο. Μπορεί να χρειάζεται πολύ η ικανοποίηση των απαιτήσεών του αποκλειστικά απ’ τη σκοπιά του ψωμιού και του βούτυρου. Πρέπει όμως να συνοδεύεται από κάτι που θα ικανοποιεί την ανάγκη του όλου ανθρώπου κι όχι μόνο του σώματος και των επιθυμιών του. Υπάρχουν πράγματα που ενδιαφέρουν ουσιαστικά τον άνθρωπο, που έχουν μεγαλύτερη σημασία και αξία από εκείνα που αφορούν τη μορφή, ακόμη κι αν ο ίδιος δεν το αντιλαμβάνεται. Ο Χριστός διέθεσε λίγο χρόνο για τη διατροφή του πλήθους. Έδωσε πολύ χρόνο στη διδασκαλία των κανόνων της βασιλείας του Θεού. Μπορεί να εμπιστευθεί κανείς τους ανθρώπους ότι θα πάρουν ό,τι χρειάζονται. Κάνουν το ίδιο τώρα παντού. Αλλά τα πράγματα που ενδιαφέρουν αληθινά πρέπει να τονίζονται και να διδάσκονται ταυτόχρονα, αλλιώς το τέλος θα είναι ολέθριο. Όταν καθαρίσουμε το ανθρώπινο σπίτι των καταχρήσεων, όπως οι επαναστάτες σε κάθε χώρα ισχυρίζονται ότι το κάνουν, αν το σπίτι αυτό δεν είναι ωραίο σαν αποτέλεσμα κι αν οι ένοικοί του δεν έχουν ιδέες βασισμένες στα θεία ουσιώδη, η τελευταία κατάσταση θα είναι χειρότερη απ’ την πρώτη. Επτά δαιμόνια μπορούν να μπουν στο σπίτι, σύμφωνα με την παραβολή του Χριστού. 135 Αν ο Θεός δεν κατοικήσει στο σπίτι όταν καθαρισθεί κι αν οι ανακατατάξεις και οι εθνικές προσαρμογές δεν οδηγήσουν σ’ εκείνη τη σχόλη και την ειρήνη του νου, όπου η ψυχή του ανθρώπου μπορεί ν’ ανθίσει, κατευθυνόμαστε σε ακόμη χειρότερες καταστροφές. “Ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού.” “Τότε παραλαμβάνει αυτόν ο διάβολος εις την αγίαν πόλιν και ίστησιν αυτόν επί το πτερύγιον του ιερού και λέγει αυτώ· ει υιός εί του Θεού, βάλε σεαυτόν κάτω, γέγραπται γαρ ότι τοις αγγέλοις αυτού εντελείται περί σου και επί χειρών αρούσι σε, μήποτε προσκόψης προς λίθον τον πόδα σου. Έφη αυτώ ο Ιησούς· πάλιν γέγραπται, ουκ εκπειράσεις Κύριον τον Θεόν σου.” 136

Είναι ουσιώδες για την ορθή κατανόηση αυτού του πειρασμού να θυμόμαστε την προηγούμενη διάκριση ότι τέτοια χωρία της Βίβλου ερμηνεύονται από τη σκοπιά των ενεχόμενων ψυχών. Ο Χριστός αντιμετωπίζει το διάβολο στη βάση της θείας Του φύσης. Αν είσαι Υιός του Θεού, επωφελήσου από την Πατρότητα του Θεού και πέσε κάτω. Ο πειρασμός αυτός διαφέρει απ’ τον πρώτο, αν και φαίνεται να ενσωματώνει τον ίδιο τύπο δοκιμασίας. Το κλειδί βρίσκεται στην απάντηση του Χριστού που στέκει στη θειότητά Του. Δεν το έκανε στον προηγούμενο πειρασμό. Ο διάβολος σ’ αυτή τη δοκιμασία παραθέτει τις γραφές για δικούς του σκοπούς. Οδηγεί επίσης τον Χριστό στον Ιερό Τόπο, το πεδίο της μάχης κι εκεί ο διάβολος ρίχνει την αμφιβολία. Η γοητεία της αμφιβολίας πέφτει στον Χριστό. Πεινασμένος, μόνος και κουρασμένος απ’ τη μάχη 135 136

Κατά Ματθαίον, xii, 45. Κατά Ματθαίον, iv, 5, 6, 7.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

101

πειράζεται ν’ αμφισβητήσει τις ρίζες της ύπαρξής Του. Δεν αμφισβητώ το γεγονός ότι ο Χριστός κατελήφθη από αμφιβολία. Τα πρώτα ίχνη της γοητείας που έπεσε πάνω Του σαν μεγάλο σκοτάδι στη Σταύρωση, Τον προσέβαλαν τώρα. Ήταν άραγε ο Υιός του Θεού; Είχε άραγε κάποια αποστολή; Μήπως ήταν η στάση Του ψευδαίσθηση; Άξιζαν όλα αυτά; Του επιτέθηκαν εκεί που ήταν ισχυρότερος κι εδώ βρίσκεται η δύναμη αυτού του πειρασμού. Σε μια αρχαία γραφή της Ινδίας, την Μπαγκαβάτ Γκίτα, ο μαθητής Αρζούνα αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα. Έχει εμπλακεί σε μια μεγάλη μάχη μεταξύ δύο κλάδων της ίδιας οικογένειας – στην πραγματικότητα μεταξύ του ανώτερου και του κατώτερου εαυτού – κι επίσης διερωτάται τι να κάνει. Να προχωρήσει στη μάχη και τη δοκιμασία κι έτσι να θριαμβεύσει σαν ψυχή; Να βεβαιώσει τη θειότητά του και να νικήσει το κατώτερο και το μη-θείο; Σ’ ένα σχόλιο στην Μπαγκαβάτ Γκίτα απαντώνται αυτά τα λόγια: “Υπάρχει μια πνευματική σημασία σ’ όλα αυτά και η θέση του Αρζούνα επελέγη σωστά για να προκύψουν μεγάλες πνευματικές αλήθειες. Αντιπροσωπεύει τον προσωπικό εαυτό που αρχίζει ν’ αναπτύσσει συνείδηση του Ανώτερου Εαυτού· με συγκίνηση κι έξαψη απ’ το πνευματικό φως αυτού του ανώτερου εαυτού, αλλά γεμάτος δειλία και τρόμο από την αντίληψη τι να σημαίνει η υπακοή στον Ανώτερο Εαυτό. Η μάχη των αδελφών συγκεντρώνεται τώρα σε μια μόνο φύση, τη ζωή ενός μόνο ανθρώπου. Πρέπει να διεξαχθεί μέσα του ένας πόλεμος, ένας πόλεμος μακρύς και δύσκολος για τη ζωή της Ψυχής. Μόνο ένα μεγάλο θάρρος, ενωμένο με πίστη κι έφεση, κάνει τη μάχη εφικτή κι ακόμη και τότε θα υπάρξει οπισθοχώρηση και δειλία.” 137

Ένας μεγαλύτερος απ’ τον Αρζούνα (που στέκει σαν σύμβολο του μαθητή στο δρόμο προς την τελείωση) αντιμετώπισε ένα παρόμοιο ζήτημα με θάρρος, πίστη κι έφεση, αλλά το ερώτημα ήταν ίδιο: Είναι η ζωή της ψυχής πραγματικότητα; Είμαι θείος; Ο Χριστός αντιμετώπισε το ζήτημα αυτό χωρίς δειλία και θριάμβευσε χρησιμοποιώντας μια βεβαίωση τέτοιας δύναμης (γιατί δήλωνε την αλήθεια) ώστε ο διάβολος δεν μπόρεσε προσωρινά να Τον αγγίξει. Πρακτικά είπε: “Είμαι Υιός του Θεού. Δεν μπορείς να με δελεάσεις”. Στάθηκε στη θειότητά Του και νίκησε την αμφιβολία. Έχει ενδιαφέρον ν’ αντιληφθούμε ότι σήμερα η ανθρωπότητα στέκει στη γοητεία της αμφιβολίας. Η αμφιβολία βρίσκεται παντού. Είναι συναισθηματικό ζήτημα. Η καθαρή, ψυχρή, αναλυτική και συνθετική διανόηση δεν αμφιβάλλει μ’ αυτή την έννοια· ρωτά κι αναμένει. Αλλά στον Ιερό Τόπο, με πλήρη γνώση εκείνου που έχει γραφεί και συχνά μετά τη νίκη, η αμφιβολία καταλαμβάνει το μαθητή. Ίσως αυτή η αίσθηση της θειότητας που μέχρι τώρα στήριζε το μαθητή να είναι γοητεία κι όχι πραγματικότητα. Ο μαθητής δεν μπορεί να αμφιβάλει ότι υπήρξαν εμπειρίες θείας και υπερφυσικής φύσης. Υπήρξαν στιγμές όπου είχε “μια αίσθηση θείας προσέγγισης, διαφορετική από άλλες εμπειρίες, πρωτότυπη κι ανεξήγητη, όπως το σεξ ή η αίσθηση του κάλλους – όπως η πείνα ή η δίψα”, 138 γιατί αναμφίβολα “στην καρδιά κάθε θρησκείας υπάρχει μια 137 138

The Bhagavad Gita, Commentary by Charles Johnston, p. 26. J.W. Graham, The Divinity in Man, p. 88.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

102

εμπειρία μοναδική, που δεν ερμηνεύεται απ’ την εξέλιξη άλλων εμπειριών”. 139 Ίσως όμως να είναι απλά φαινομενική κι όχι πραγματική· κάτι που περνά, χωρίς αθάνατη βάση· κάτι που βιώνουμε σαν τμήμα της παγκόσμιας γοητείας, που δε διαρκεί και δεν μπορεί να διαρκέσει. Ίσως ο Θεός να είναι μόνο ένα όνομα για ό,τι υπάρχει και για την ατομική συνειδητή ψυχή να μην υπάρχει σαφής διάρκεια, ούτε ουσιαστική θειότητα και τίποτε πραγματικό – μόνο μια στιγμιαία αναλαμπή επίγνωσης. Ας δοκιμάσουμε αυτή την αίσθηση της θειότητας κι ας δούμε αν με την αλλαγή της φυσικής καταστροφής κάτι διαρκεί που είναι πνεύμα κι είναι αθάνατο. Καθώς μελετά κανείς τον τρόπο που ο Χριστός αντιμετώπισε τον πειρασμό, τείνει να πιστέψει ότι (αφού βεβαίωσε την πίστη Του στη θειότητά Του) απλά τον αγνόησε. Η μέθοδός Του ήταν σύντομη και περιεκτική και δεν αναπτύχθηκε λεπτομερώς. Η διέξοδος απ’ τον ιδιαίτερο πειρασμό είναι διπλή: να τον αναγνωρίσουμε για ό,τι είναι, απατηλός, γοητεία χωρίς αληθινή και διαρκή υπόσταση, μια ψευδαίσθηση που μας προσβάλλει· κι έπειτα να στηριχθούμε στην εμπειρία του Θεού. Αν για μια στιγμή βρισκόμασταν στην Παρουσία του Θεού και τη γνωρίζαμε, θα ήταν πραγματική. Αν η Παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη καρδιά ήταν για μια στιγμή πραγματικότητα, τότε ας σταθούμε στη γνωστή κι αισθητή αυτή εμπειρία, αρνούμενοι να ασχοληθούμε με τις λεπτομέρειες της γοητείας της αμφιβολίας, του συναισθήματος, της κατάθλιψης ή της τύφλωσης στην οποία προσωρινά βρισκόμαστε. Αλλά η αμφιβολία του κόσμου σήμερα θα λυθεί μόνο όταν οι άνθρωποι κομίσουν στα προβλήματα της ανθρωπότητας, του Θεού και της ψυχής, όχι μόνο το καθαρό ψυχρό φως της διανόησης, φωτισμένης απ’ την ενόραση, αλλά και τη δύναμη της εμπειρίας του παρελθόντος. Αν η αίσθηση του Θεού διατηρήθηκε στον κόσμο για ανείπωτους αιώνες κι αν η μαρτυρία των μυστικιστών και των αγίων, των προφητών και των Σωτήρων όλων των εποχών είναι ιστορική κι αληθινή – όπως και είναι – τότε η μαρτυρία αυτή με τον πλούτο και την παγκοσμιότητά της αποτελεί επιστημονικό γεγονός όπως και κάθε άλλο. Αυτές είναι μέρες όπου ένα επιστημονικό γεγονός φαίνεται να έχει κάποια γοητευτική έλξη. Μυστικιστικοί κύκλοι, φιλοσοφικοί κύκλοι, κύκλοι επιστημονικής έκφρασης, κύκλοι υλισμού – αυτός είναι ο κυκλικός δρόμος που βαδίζουμε κι αυτή είναι η ιστορία μας. Επίμονα όμως τα διατρέχει όλα αυτά το νήμα του Σχεδίου του Θεού. Σταθερά μέσα απ’ όλα αυτά βαδίζει η ψυχή του ανθρώπου από τη μια ανέλιξη της συνείδησης στην άλλη και η αντίληψή μας για τη θειότητα κερδίζει συνεχώς σε πλούτο και πραγματικότητα. Αυτό είναι το γεγονός πάνω στο οποίο μπορεί να σταθεί η ανθρωπότητα, η θεία ψυχή του ανθρώπου. Αυτό είναι το γεγονός πάνω στο οποίο στάθηκε ο Χριστός όταν για δεύτερη φορά Τον δοκίμασε ο διάβολος. “Πάλιν παραλαμβάνει αυτόν ο διάβολος εις όρος υψηλόν λίαν και δείκνυσιν αυτώ πάσας τας βασιλείας του κόσμου και την δόξαν αυτών και λέγει αυτώ· ταύτα πάντα σοι δώσω, εάν πεσών προσκυνήσεις μοι. Τότε λέγει αυτώ ο Ιησούς· ύπαγε οπίσω μου, σατανά· γέγραπται γαρ, Κύριον τον Θεόν σου προσκυνήσεις και αυτώ μόνω λατρεύσεις.” 140

139 140

J.W. Graham, The Divinity in Man, p. 88. Κατά Ματθαίον, iv, 8, 9, 10.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

103

Ο Χριστός δοκιμάσθηκε στη φυσική Του φύση και θριάμβευσε. Δοκιμάσθηκε στη συναισθηματική-επιθυμητική Του φύση και είδαμε ότι ούτε οι δυνάμεις της φυσικής φύσης ούτε οι γοητείες που η συναισθηματική-αισθαντική φύση φέρνει αναπόφευκτα, μπόρεσαν να τον κάνουν να παρεκκλίνει κατ’ ελάχιστο από την ατραπό της πνευματικής ζωής κι έκφρασης. Όλες οι επιθυμίες Του κατευθύνονταν στο Θεό· κάθε δραστηριότητα της φύσης Του προσαρμοζόταν σωστά κι εκφραζόταν θεία. Ο θρίαμβος αυτός πρέπει να Του ήταν γνωστός κι αυτή η αντίληψη είχε μέσα της τα σπέρματα του τελικού πειρασμού. Είχε θριαμβεύσει στον υλισμό και την αμφιβολία. Γνώριζε ότι η μορφική πλευρά της ζωής δεν μπορούσε να Τον ελκύσει και είχε αγωνισθεί για την πλήρη αναγνώριση της θειότητάς Του. Συνεπώς είχε κατακτήσει τα όρια της φύσης Του, τις ανώτερες και κατώτερες όψεις της. Εξέφραζε πια την ποιότητα της θειότητας. Η θεία πραγματικότητα που ένιωθε και στην οποία βασιζόταν, είχε τη δύναμη να διαπεράσει τη μάγια και να διασκορπίσει τη γοητεία. Έμεινε η αγνή επιθυμία – η επιθυμία για το Θεό. Είχε δοκιμασθεί σε δύο όψεις της φύσης Του – την υλική και τη θεία – και σαν Θεάνθρωπος νίκησε το κακό. Πρωταρχικά και οι δύο πειρασμοί βρίσκονταν στην περιοχή της επιθυμίας. Η κλήση ήταν για προσωπική έλλειψη επιθυμίας. Έτσι στον Χριστό η επιθυμία μετουσιώθηκε σε δύναμη, παρότι η επιτευχθείσα νίκη οδήγησε σε αναπτύξεις που είχαν μέσα τους την πιθανότητα κινδύνου. Έπειτα ο Χριστός δοκιμάστηκε στο βασίλειο της δύναμης. Ένας χαρακτήρας που έφθασε σε υψηλό βαθμό τελειότητας κι εδραίωσε μια ενότητα μεταξύ της πηγής της δύναμης, της ψυχής και του οργάνου της δύναμης, του κατώτερου προσωπικού εαυτού, δημιουργεί εκείνο που ονομάζουμε προσωπικότητα. Η προσωπικότητα αυτή μπορεί να γίνει συγκεκριμένη πηγή κινδύνου για τον κάτοχό της. Η αίσθηση της δύναμης, η γνώση της επίτευξης, η αντίληψη της ικανότητας και η αισθητή δυνατότητα να κυβερνά τους άλλους επειδή κυβερνά τον εαυτό του, έχουν μέσα τους τα σπέρματα του πειρασμού κι εδώ ήταν που ο διάβολος δοκίμασε να παγιδέψει τον Χριστό. Οι άνθρωποι τείνουν να νιώθουν έκπληξη όταν τους τονιστεί ότι ένας λεπτός χαρακτήρας μπορεί να γίνει πηγή δυσκολίας. Αποτελεί ιδιάζουσα δυσκολία ότι τα πράγματα που γίνονται και τα λόγια που λέγονται από ένα πολύ αναπτυγμένο πρόσωπο του οποίου ο χαρακτήρας είναι κατεξοχήν λεπτός κι η προσωπικότητα ολοκληρωμένη, μπορούν να προξενήσουν μεγάλη ζημιά – ακόμη κι όταν το κίνητρο είναι σωστό ή φαίνεται να είναι. Τέτοια πρόσωπα χειρίζονται πολύ μεγαλύτερη δύναμη από τα κοινά. Τι ακριβώς είναι ένας λεπτός χαρακτήρας και πώς δημιουργείται; Πρώτα βέβαια δημιουργείται από τον τροχό της ζωής και την εμπειρία της Γαλιλαίας· έπειτα με συνειδητή προσπάθεια και αυτοεπιβαλλόμενη πειθαρχία· και τελικά με τις διαδικασίες ολοκλήρωσης των διαφόρων όψεων της κατώτερης φύσης σ’ ένα σύνθετο σύνολο, σε μια ενότητα για σκόπιμη χρήση. Στην περίπτωση του Χριστού στον τρίτο πειρασμό δοκιμάσθηκαν “οι συνειδητές αξίες ή σκοποί” Του. Η ακεραιότητά Του έπρεπε, αν ήταν δυνατό, να υπονομευθεί και η ενότητα που εκπροσωπούσε έπρεπε να εξαναγκασθεί σε διάσπαση. Αν γινόταν αυτό

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

104

κι αν το πρότυπο που είχε θέσει ανατρεπόταν, η αποστολή Του καταδικαζόταν από την αρχή σε αποτυχία. Αν είχε εξαπατηθεί από την πλάνη της δύναμης, αν η προσωπικής φύσης φιλοδοξία αναπτυσσόταν στη συνείδησή Του, η ίδρυση της βασιλείας του Θεού θα καθυστερούσε επ’ αόριστον. Ο πειρασμός αυτός ήταν μια επίθεση στη ρίζα της προσωπικότητας. Ο νους, ο ολοκληρώνων παράγοντας, με την ικανότητά του να σκέπτεται καθαρά, να διατυπώνει σαφή σκοπό και να επιλέγει, τέθηκε σε δοκιμασία. Τέτοιοι πειρασμοί δεν έρχονται στους υπανάπτυκτους κι εξαιτίας της δύναμης του χαρακτήρα που συνεπάγονται, είναι το πιο άγριο είδος και το πιο δύσκολο να χειραγωγηθεί. Η κλήση του διαβόλου απευθυνόταν στη φιλοδοξία του Χριστού. Η φιλοδοξία είναι το κατεξοχήν πρόβλημα του αναπτυγμένου ζηλωτή και μαθητή – προσωπική φιλοδοξία, αγάπη της δημοτικότητας, εγκόσμια φιλοδοξία, διανοητική φιλοδοξία και δικτατορία της δύναμης πάνω στους άλλους. Η πανουργία αυτού του πειρασμού συνίσταται στο γεγονός ότι η έκκληση γίνεται στο σωστό κίνητρο. Θα ήταν καλό – τέτοιο είναι το επακόλουθο – για τον κόσμο των ανθρώπινων υποθέσεων αν όλα ανήκαν στον Χριστό. Με την απλή αναγνώριση της υπεροχής της δύναμης του διαβόλου, της υλικής δύναμης του κόσμου, ο έλεγχος των βασιλείων του κόσμου θα δινόταν στον Χριστό. Τον πρόσφεραν σαν ανταμοιβή μιας απλής αναγνώρισης – που θα δινόταν χωρίς να τη δει κανείς στην κορυφή ενός ψηλού βουνού – της δύναμης που αντιπροσώπευε ή συμβόλιζε τον τριπλό κόσμο της εξωτερικής ζωής. Αν ο Χριστός γονάτιζε και λάτρευε τη μεγάλη αυτή δύναμη, τα βασίλεια του κόσμου κι η δόξα τους θα ήταν δικά Του· και ξέρουμε αρκετά γι’ Αυτόν για ν’ αντιληφθούμε ότι δε θα υπήρχε ιδιοτελές κίνητρο σ’ αυτή τη χειρονομία, αν πειθόταν να την κάνει. Τι στεκόταν μεταξύ Αυτού και της αποδοχής αυτής της ευκαιρίας; Η απάντησή Του το δείχνει καθαρά, αλλά χρειάζεται κατανόηση. Εκείνο που παρενέβη ήταν η γνώση Του ότι ο Θεός ήταν Ένας κι ο Θεός ήταν τα Πάντα. Ο διάβολος Του έδειξε μια εικόνα ποικιλίας, πολλών βασιλείων, πολλής διαίρεσης, πολλαπλότητας, πληθώρας, χωριστών μονάδων. Ο Χριστός ήρθε για να ενοποιήσει, να συνενώσει και να κάνει ένα όλα τα βασίλεια, όλες τις φυλές κι όλους τους ανθρώπους, έτσι ώστε τα λόγια του Απ. Παύλου να γίνουν αληθινά στην πράξη και την πραγματικότητα: “Έν σώμα και έν Πνεύμα, καθώς και εκλήθητε εν μια ελπίδι της κλήσεως υμών· είς Κύριος, μία πίστις, έν βάπτισμα· είς Θεός και πατήρ πάντων, ο επί πάντων και δια πάντων και εν πάσιν ημίν.” 141

Αν ο Χριστός είχε υποκύψει στο δέλεαρ του διαβόλου και από προφανές ορθό κίνητρο και αγάπη στην ανθρωπότητα αποδεχόταν το προσφερθέν δώρο, τα λόγια αυτά ποτέ δε θα εκπληρωθούν, όπως ασφαλώς θα γίνει κάποτε, ίσως όχι τόσο αργά όσο το χαοτικό παρόν μας κάνει να νομίζουμε. Ο Χριστός τήρησε τις αξίες Του αληθινές και το σκοπό Του αναλλοίωτο. Η πλάνη της δύναμης δεν Τον άγγιξε. Εκείνο που ήταν πραγματικό είχε τόσο αδράξει το νου Του ώστε το απατηλό και το άμεσο δεν μπόρεσε να εξαπατήσει τη συνείδησή Του. Είδε όλη την εικόνα. Είδε το όραμα ενός κόσμου όπου δε θα υπήρχε δυαδικότητα αλλά μόνο ενότητα και δεν μπορούσε να παρεκκλίνει από τις προσπάθειές Του να φέρει σε ύπαρξη το μελλοντικό αυτό κόσμο. 141

Προς Εφεσίους, iv, 4, 5, 6.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

105

Όταν υπάρχει αυτό το όραμα, μικρότερες αξίες και μικρότερα ζητήματα δεν μπορούν να κρατήσουν τη φλογερή καρδιά. Όταν συλληφθεί το όλο σαν δυνατότητα, το μέρος παίρνει τη σωστή θέση του. Όταν ο σκοπός του Θεού έχει αποκαλυφθεί καθαρά στο νου του ενορατικού, οι μικρότεροι σκοποί ή κίνητρα και οι μικροσκοπικές επιθυμίες και πόθοι του προσωπικού εαυτού σβήνουν απ’ την εικόνα. Στο τέλος του δρόμου της εξέλιξης βρίσκεται η κορύφωση, το βασίλειο του Θεού, όχι τα βασίλεια του κόσμου. Είναι μέρη ενός μελλοντικού όλου και θα αποτελέσουν αργότερα μια πνευματική σύνθεση. Αλλά αυτό το βασίλειο, όπως θα δούμε στο τελικό μας κεφάλαιο όταν συνοψίσουμε τα αποτελέσματα της μύησης, δεν έρχεται σε ύπαρξη με την προσωπική φιλοδοξία, την προσωπική προσπάθεια και την προσωπική επιθυμία. Έρχεται με την υποταγή του μέρους στο όλο και του ατόμου στην ομάδα. Αλλά αυτό γίνεται με θέληση και νοημοσύνη, χωρίς απώλεια προσωπικού γοήτρου, χρησιμότητας ή αίσθησης ταυτότητας. Δεν επιβάλλεται ούτε απαιτείται απ’ την ομάδα, την πολιτεία ή το βασίλειο, όπως τόσο συχνά συμβαίνει σήμερα. Ο Δρ. Βαν ντερ Λιούβ μας λέει: “Αν μπαίναμε στη βασιλεία, η στάση αυτή έπρεπε ν’ αλλάξει σ’ εκείνη του Χριστού του οποίου η αγάπη γίνεται ακτινοβόλος, προσφερόμενη πάντα στον περιβάλλοντα κόσμο είτε την αξίζει είτε όχι, του οποίου η ζωή επικεντρώνεται στο Θείο, κοινό σε όλα. Μέσα Του δεν υπάρχει κανένα απομεινάρι μιας χωριστής προσωπικότητας που να μάχεται για την ύπαρξή της ή το μεγαλείο της· το κύπελλο της ύπαρξής Του έχει αδειάσει από καθετί προσωπικό κι έχει γεμίσει με το κρασί της θείας ζωής που το μοιράζονται όλοι. Εμείς, με συνεχή αν και πιθανόν ασυνείδητη προσπάθεια, μπορεί να διατηρούμε το κέντρο της χωριστής ζωής, που ονομάζουμε προσωπικότητά μας· αν ακολουθούσαμε τον Χριστό, έπρεπε να εγκαταλείψουμε τον κοπιαστικό αγώνα για ατομική επιβεβαίωση μπροστά στην επιθυμία να γίνουμε η ζωή του Όλου παρά εκείνη του μέρους. Έτσι μόνοι μπορούμε να εισέλθουμε στη Βασιλεία όπου δεν μπορεί να υπάρχει χωριστικότητα.” 142

Ο πειρασμός του Χριστού συνίστατο σε μια απαιτούμενη αναγνώριση της δυαδικότητας. Αλλά γι’ Αυτόν υπήρχε μόνο ένα βασίλειο κι ένας δρόμος προς το βασίλειο κι ένας Θεός που έφερνε, πράγματι αργά αλλά σίγουρα, το βασίλειο αυτό σε ύπαρξη. Η αποστολή Του ήταν ν’ αποκαλύψει τη μέθοδο με την οποία μπορεί να επιτευχθεί η ενότητα· να διακηρύξει εκείνη την περιεκτική αγάπη κι εκείνη την τεχνική της ενοποίησης που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν όλοι όσοι μελετούν τη ζωή Του κι αντιδρούν στο πνεύμα Του. Δε θα μπορούσε λοιπόν να υποπέσει στο λάθος της ποικιλίας. Δεν μπορούσε να ταυτισθεί με την πολλαπλότητα όταν είχε αγκαλιάσει στη συνείδησή Του, σαν Θεός, την ευρύτερη σύνθεση. Ο Ποπ στο περίφημό του Δοκίμιο για τον Άνθρωπο το ένιωσε αυτό και το εξέφρασε με τα γνωστά σ’ όλους μας λόγια: “Ο Θεός αγαπά απ’ το όλο τα μέρη, αλλά η ανθρώπινη ψυχή Πρέπει να υψωθεί απ’ το άτομο στο όλο. Φιλαυτία, αλλά υπηρετεί τον ενάρετο νου ν’ αγρυπνά, Σαν το μικρό χαλίκι που ταράζει την ήρεμη λίμνη· Το κέντρο κινείται, ένας κύκλος ακολουθεί, Ύστερα κι άλλος κι ακόμη ένας απλώνεται· Φίλο, γονιό, γείτονα, πρώτο θ’ αγκαλιάσει· 142

Dr. van der Leeuw, Dramatic History of Christian Faith, p. 19.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ

106

Έπειτα τη χώρα του· και μετά όλη την ανθρώπινη φυλή· Όλο και πιο πλατιά το ξεχείλισμα του νου Περιλαμβάνει κάθε πλάσμα, κάθε είδους· Η γη χαμογελά ολόγυρα, με απεριόριστα γενναιόδωρη ευλογία, Κι ο Ουρανός παρατηρεί την εικόνα του στο στήθος του.”

Έπειτα ο διάβολος Τον εγκαταλείπει. Δεν μπορούσε να κάνει περισσότερα κι ο Χριστός “ανεχώρησεν εις την Γαλιλαίαν”,143 επιστρέφοντας πάλι στον κύκλο της καθημερινής ζωής. Την εμπειρία της Γαλιλαίας δεν μπορεί να την αποφύγει κανείς Υιός του Θεού ενόσω είναι ενσαρκωμένος. Έπειτα έκανε τρία πράγματα: πρώτο, ακούγοντας ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ρίχτηκε στη φυλακή, ο Χριστός ανέλαβε το έργο που είχε αρχίσει και προχώρησε για να κηρύξει τη μετάνοια. Έπειτα διάλεξε προσεκτικά εκείνους που θα εργάζονταν μαζί Του και τους οποίους έπρεπε να εκπαιδεύσει για να προωθήσουν την αποστολή της βασιλείας και κατόπιν άρχισε την αυξημένη εκείνη υπηρεσία που είναι πάντα το σινιάλο για τον κόσμο ότι κάποιος άνθρωπος έγινε πιο περιεκτικός και πέρασε από μια ακόμη μύηση. Παρότι ο κόσμος μπορεί εκείνο τον καιρό να μην αναγνωρίσει το σινιάλο αυτό, δε θα είναι ποτέ πια ο ίδιος ακριβώς κόσμος όπως ήταν πριν ληφθεί η μύηση και παρασχεθεί η υπηρεσία. Η εμφάνιση ενός μυημένου στο πεδίο του κόσμου κάνει το πεδίο αυτό διαφορετικό. Ο Χριστός περιφερόταν κάνοντας το καλό, “διδάσκων εν ταις συναγωγαίς και κηρύσσων το ευαγγέλιον της βασιλείας και θεραπεύων πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν εν τω λαώ”.144 Είχε καταγράψει ενώπιον του Θεού και του ανθρώπου και του Εαυτού Του την τελείωσή Του. Πρόβαλε δοκιμασμένος από την εμπειρία της ερήμου και με τη θειότητά Του πλήρως επιβεβαιωμένη. Ήξερε ότι είναι Θεός· κατέδειξε στον Εαυτό Του τη θεία Του ανθρωπότητα. Κι όμως, όπως συμβαίνει με όλους τους απελευθερωμένους υιούς του Θεού, δεν μπορούσε να ησυχάσει προτού μας δείξει το δρόμο. Έπρεπε να μεταδώσει τη μεγάλη ενέργεια της Αγάπης του Θεού. Τελειοποιημένος, υπηρετώντας και με πλήρη γνώση της αποστολής Του ο Χριστός αρχίζει πια την περίοδο του ενεργού έργου που πρέπει να προηγηθεί της επόμενης μύησης, της μύησης της Μεταμόρφωσης.

143 144

Κατά Ματθαίον, iv, 12. Κατά Ματθαίον, iv, 17-24.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ “Ο Αρζούνα είπε: Ο λόγος που είπες από αγάπη για μένα, το υπέρτατο μυστήριο που ονομάζεται Υπερψυχή – έδιωξε την πλάνη μου. Για τη γέννηση και το πέρασμα των όντων άκουσα πολλά από Σένα που τα μάτια σου είναι πέταλα λωτού· άκουσα ακόμη για το Μεγάλο Πνεύμα που δεν αποχωρεί. Έτσι θα έβλεπα αυτό τον Εαυτό, όπως μίλησες, Παντοδύναμε Κύριε· τη θεία αυτή μορφή σου, άριστε των ανθρώπων! Αν νομίζεις ότι μπορώ να τον δω, Κύριε, Διδάσκαλε της ένωσης, τότε αποκάλυψέ μου τον αιώνιο Εαυτό!” Μπαγκαβάτ Γκίτα, xi, 1-4.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

ακόμη περίοδος υπηρεσίας τελείωσε. Ο Χριστός αντιμετώπισε μια ακόμη εσωτερική κρίση και τη φορά αυτή, σύμφωνα με την αφήγηση, μια κρίση που συμμερίσθηκε με τρεις αγαπητούς μαθητές Του, με τρεις ανθρώπους πλησίον Του. Ο καταδειχθείς αυτοέλεγχός Του και συνεπώς η ανοσία Του στον πειρασμό, όπως μπορούμε να την κατανοήσουμε, ακολουθήθηκε από μια περίοδο έντονης δραστηριότητας. Έθεσε επίσης τα θεμέλια της βασιλείας του Θεού, που ήταν αποστολή Του να θεμελιώσει και της οποίας η εσώτερη δομή και το σκελετώδες περίγραμμα δομήθηκε πάνω στους δώδεκα αποστόλους, τους εβδομήντα μαθητές που διάλεξε κι εκγύμνασε και τις ομάδες των ανδρών και γυναικών παντού που ανταποκρίθηκαν στο μήνυμά Του. Μέχρι τώρα είχε επιτύχει. Αντιμετωπίζει πλέον μια άλλη μύηση και μια περαιτέρω διεύρυνση της συνείδησης. Οι μυήσεις στις οποίες υποβλήθηκε για χάρη μας και στις οποίες θ’ ανατείνουμε όλοι τον κατάλληλο χρόνο, αποτελούν μια ζώσα σύνθεση αποκάλυψης που θα μας ωφελούσε να μελετήσουμε πριν εξετάσουμε τις λεπτομέρειες της εκπληκτικής αποκάλυψης που χορηγήθηκε στους τρεις αποστόλους στη βουνοκορφή. Τρεις από τις κρίσεις αυτές έχουν ίσως μεγαλύτερη σημασία απ’ όση έχει συλλάβει ως τώρα η ανθρωπότητα η οποία έχει την τάση να τονίζει μόνο μία απ’ αυτές, τη Σταύρωση. Απορεί κανείς μερικές φορές κατά πόσο θα είχαν σχετικά παραβλεφθεί προς όφελος της Σταύρωσης οι άλλες φοβερές εμπειρίες απ’ τις οποίες πέρασε ο Χριστός, αν δεν είχαν γραφεί ποτέ οι Επιστολές και είχαμε μόνο την εξιστόρηση του Ευαγγελίου για να βασίσουμε πάνω της τη Χριστιανική μας πίστη. Είναι ένα σημείο προς εξέταση και άξιο σοβαρής θεώρησης. Η προκατάληψη που έριξε ο Απ. Παύλος στη Χριστιανική θεολογία ανέτρεψε ίσως την ισορροπία στη δομή της παρουσίασης του Χριστού όπως προοριζόταν να την έχουμε. Οι τρεις μυήσεις που σε τελευταία ανάλυση μπορεί να σημαίνουν περισσότερα για τον ερευνητή της αλήθειας, είναι η γέννηση στη βασιλεία, η σεπτή εκείνη στιγμή όπου ολόκληρη η κατώτερη φύση μεταμορφώνεται κι αντιλαμβάνεται κανείς την καταλληλότητα των υιών του Θεού να είναι πολίτες αυτής της βασιλείας και η τελική κρίση όπου η αθανασία της ψυχής εκδηλώνεται κι αναγνωρίζεται. Η Βάπτιση και η Σταύρωση έχουν άλλη αξία, τονίζοντας την εξάγνιση και την αυτοθυσία. Αυτό μπορεί να εκπλήξει τον αναγνώστη, γιατί φαίνεται ότι μειώνει τον Χριστό, αλλά είναι βαθιά αναγκαίο να δούμε την εικόνα όπως την παρουσιάζει το Ευαγγέλιο, αχρωμάτιστη από τις ερμηνείες ενός μεταγενέστερου υιού του Θεού, ΙΑ

ανεξάρτητα αν είναι λαμπρή και ειλικρινής όπως ήταν του Απ. Παύλου. Ασχολούμενοι με το θέμα της Θεότητας, μας είπαν πάντοτε ότι γνωρίζουμε το Θεό μέσω της φύσης Του κι ότι η φύση είναι Πνεύμα ή Ζωή, Ψυχή ή συνειδητή αγάπη και Μορφή που υποκινείται από νοημοσύνη. Ζωή, ποιότητα και εμφάνιση – αυτές είναι οι τρεις κύριες όψεις της θειότητας και δε γνωρίζουμε άλλες· αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δε θα προσεγγίσουμε άλλες όψεις όταν τελικά αποκτήσουμε το μηχανισμό της γνώσης και την ενόραση για να διεισδύσουμε βαθύτερα στη θεία Φύση. Δε γνωρίζουμε ακόμη τον Πατέρα. Ο Χριστός Τον αποκάλυψε, αλλά ο ίδιος ο Πατέρας παραμένει ακόμη πίσω από τη σκηνή, ανεξιχνίαστος, αόρατος και άγνωστος, εκτός όσο αποκαλύφθηκε μέσω της ζωής των υιών Του και με την αποκάλυψη που δόθηκε ιδιόρρυθμα στη Δύση από τον Ιησού Χριστό. Καθώς εξετάζουμε αυτές τις μυήσεις, οι τρεις προαναφερθείσες πρoέχουν σαφώς. Με τη Γέννηση στη Βηθλεέμ έχουμε την εμφάνιση του Θεού, ο Θεός εκδηλώθηκε με σάρκα. Με τη Μεταμόρφωση έχουμε την ποιότητα του Θεού να αποκαλύπτεται στο υπερβατικό της κάλλος, ενώ στη μύηση της Ανάστασης η όψη ζωή της θειότητας κάνει αισθητή την παρουσία της. Στη γήινη ζωή Του ο Χριστός έκανε λοιπόν δύο πράγματα: 1. Αποκάλυψε την τριπλή φύση της Θεότητας, με την πρώτη, τρίτη και πέμπτη μύηση. 2. Κατέδειξε τις διευρύνσεις της συνείδησης, που έρχονται όταν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις – εξάγνιση κι αυτοθυσία. Με τα πέντε αυτά επεισόδια περιγράφεται η όλη ιστορία της μύησης· γέννηση, επακόλουθη εξάγνιση για να ακολουθήσει η ορθή εκδήλωση της Θεότητας, αποκάλυψη της φύσης του Θεού με το μέσον της μεταμορφωμένης προσωπικότητας και τελικά ο στόχος – αιώνια και δίχως τέλος ζωή, επειδή αποκεντρώθηκε κι ελευθερώθηκε απ’ τους αυτο-επιβεβλημένους περιορισμούς της μορφής. Οι τρεις αυτές κύριες μυήσεις, η πρώτη, η τρίτη και η πέμπτη, αποτελούν τις τρεις συλλαβές του Λόγου που έγινε σάρκα· ενσωματώνουν τη μουσική συγχορδία της ζωής του Χριστού, όπως θα ενσωματωθούν στη ζωή εκείνων που ακολουθούν τα βήματά Του. Με τον αναπροσανατολισμό σε νέους τρόπους ζωής και ύπαρξης περνούμε τα αναγκαία στάδια της προσαρμογής των φορέων της ζωής, μέχρι εκείνη τη βουνοκορφή όπου το θείο μέσα μας αποκαλύπτεται με όλη την ομορφιά του. Έπειτα περνούμε σε μια “χαρμόσυνη Ανάσταση” και στην αιώνια εκείνη ταύτιση με το Θεό που είναι η αιώνια εμπειρία όλων εκείνων που είναι τέλειοι. Θα μπορούσαμε να απεικονίσουμε τη διαδικασία ως εξής: 1η Μύηση Νέα Γέννηση Μύηση Έναρξη

3η Μύηση Μεταμόρφωση Αποκάλυψη Μετάβαση

5η Μύηση Ανάσταση Συμπλήρωση Κορύφωση

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

Εμφάνιση

Ποιότητα

111

Ζωή

Αυτή είναι η πρώτη από τις εμπειρίες του όρους. Είχαμε την εμπειρία του σπηλαίου και τη μύηση του ρεύματος. Καθεμιά από αυτές επιτέλεσε το έργο της, καθεμιά αποκάλυψε όλο και περισσότερο τη θειότητα του Ανθρώπου, του Ιησού Χριστού. Η εμπειρία του Χριστού, όπως είδαμε, ήταν να περάσει απ’ τη μια διαδικασία ενοποίησης στην άλλη. Ένας από τους κύριους αντικειμενικούς σκοπούς της αποστολής Του ήταν να διαλύσει τις δυαδικότητες μέσα Του, παράγοντας ενότητα και σύνθεση. Τι είναι αυτές οι δυαδικότητες που πρέπει να διαλυθούν σε ενότητα προτού το πνεύμα του ανθρώπου μπορέσει να λάμψει με την ακτινοβολία του; Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε πέντε απ’ αυτές για να αποκτήσουμε κάποια ιδέα τι πρέπει να γίνει και για να κατανοήσουμε το μέγεθος της επίτευξης του Χριστού. Δεν είναι δυνατή η Μεταμόρφωση προτού γίνουν αυτές οι ενοποιήσεις. Πρώτο, ο άνθρωπος κι ο Θεός πρέπει να σμίξουν και να συγχωνευθούν σ’ ένα λειτουργικό σύνολο. Ο Θεός που έγινε σάρκα, πρέπει να κυριαρχήσει και να ελέγξει τη σάρκα ώστε να μη συνιστά εμπόδιο στην πλήρη έκφραση της θειότητας. Δε συμβαίνει αυτό στο μέσο άνθρωπο. Σ’ αυτόν μπορεί να είναι παρούσα η θειότητα, αλλά είναι βαθιά κρυμμένη. Σήμερα όμως με τις ψυχολογικές μας έρευνες έχουν ανακαλυφθεί πολλά για τον ανώτερο και κατώτερο εαυτό και η φύση εκείνου που πολλές φορές ονομάζεται “εξαχνωμένος εαυτός” προβάλλει με τη μελέτη της αντίδρασης του εξωτερικού ενεργού εαυτού στις δραστηριότητες του εσώτερου υποκειμενικού αυτού οδηγού. Ότι ο άνθρωπος είναι διπλός έχει αναγνωρισθεί παντού κι αυτό από μόνο του δημιουργεί ένα πρόβλημα που συνεχώς αντιμετωπίζουν οι ψυχολόγοι. Οι προσωπικότητες φαίνονται να λειτουργούν μ’ ένα “διχασμένο” τρόπο· οι άνθρωποι παραφρονούν από το διχασμό αυτό. Ακούμε για πολλαπλές προσωπικότητες και για την ανάγκη ολοκλήρωσης, για το συντονισμό των διαφόρων όψεων του ανθρώπου και η συγχώνευση της φύσης του σ’ ένα λειτουργικό όλο γίνεται όλο και περισσότερο επείγουσα. Η αναγνώριση των ορίων του ανθρώπου κι η σταθερή έλξη του κόσμου των υπερβατικών αξιών δημιούργησαν ένα οξύ πρόβλημα στον κόσμο. Ο πρωτόγονος κι ο υπερβατικός· ο εξωτερικός συνειδητός άνθρωπος και ο εσώτερος υποκειμενικός εξαχνωμένος άνθρωπος· ο ανώτερος και κατώτερος εαυτός· η προσωπικότητα και η ατομικότητα· η ψυχή και το σώμα – πώς μπορούν να συμφιλιωθούν αυτά; Ο άνθρωπος έχει ακατάπαυστα συνείδηση των ανώτερων αξιών. Όλοι οι άγιοι μαρτυρούν τον άνθρωπο που θέλει να κάνει το καλό και τη φύση που τον προκαλεί αντίθετα να κάνει το κακό. Ολόκληρη η ανθρώπινη οικογένεια διχάζεται σήμερα στο βράχο της δυαδικότητας. Είτε η προσωπικότητα είναι διπλή και συνεπώς ανεξέλεγκτη, είτε οι ομάδες και τα έθνη διαιρούνται σε αντίθετα στρατόπεδα και η δυαδικότητα προβάλλει πάλι με έντονη δυναμική δυσκολία. Είναι η ολοκλήρωση που τόσο πλήρως κατέδειξε ο Χριστός, διαλύοντας έτσι τις δυαδικότητες του ανώτερου και κατώτερου “ίνα τους δύο κτίση εν εαυτώ εις ένα

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

112

καινόν άνθρωπον” 145 και ήταν αυτός “ο καινός άνθρωπος” που έλαμψε στη Μεταμόρφωση μπροστά στο έκπληκτο βλέμμα των τριών αποστόλων. Είναι αυτή η βασική ολοκλήρωση ή ενοποίηση την οποία η θρησκεία έπρεπε να σκοπεύει να δημιουργήσει και είναι αυτός ο συντονισμός μεταξύ των δύο θεμελιωδών όψεων της ανθρώπινης φύσης – της φυσικής και της θείας – τον οποίο η εκπαίδευση πρέπει να επιτελέσει. Αυτό το πρόβλημα των δύο εαυτών τους οποίους ο Χριστός τόσο εντυπωσιακά συνέθεσε μέσα Του, είναι αυστηρά ανθρώπινο πρόβλημα. Ο δευτερεύων εαυτός, σε αντιδιαστολή με το θείο Εαυτό, είναι γεγονός στη φύση όσο κι αν προσπαθούμε ν’ αποφύγουμε το ζήτημα και να αρνηθούμε ν’ αναγνωρίσουμε την ύπαρξή του. Ο “φυσικός άνθρωπος” υπάρχει όπως κι ο “πνευματικός άνθρωπος” και στην αλληλεπίδραση των δύο εστιάζεται το ανθρώπινο πρόβλημα. Μιλώντας για τον άνθρωπο ο Δρ. Μποσανκέ λέει ότι: “…η έμφυτή του αυτο-υπέρβαση, το ανεκρίζωτο πάθος του για το σύνολο, καθιστά αναπόφευκτο ότι απ’ την περίσσεια που δεν μπορεί να συστηματοποιήσει κάτω από το καλό, θα σχηματίσει ένα δευτερεύοντα κι αρνητικό εαυτό, έναν απόκληρο εαυτό, εχθρικό στην προστακτική κυριαρχία του καλού που είναι, υποθετικά, μόνο μερικό. Και η ασυμφωνία αυτή είναι πραγματικά αναγκαία για το καλό· γιατί θέτει το χαρακτηριστικό του πρόβλημα, την κατάκτηση του κακού. Και το καλό είναι απαραίτητο για το κακό, γιατί πέρα από την εξέγερση εναντίον του καλού, η δήθεν ολότητα του απόκληρου εαυτού δεν μπορεί να βρει άλλη ενότητα.” 146

Εδώ βρίσκεται το πρόβλημα του ανθρώπου κι εδώ βρίσκεται ο θρίαμβός του και η έκφραση της ουσιαστικής του θειότητας. Ο ανώτερος εαυτός υπάρχει και τελικά και αναπόφευκτα πρέπει να κατακτήσει τη νίκη πάνω στον κατώτερο εαυτό. Ένα απ’ τα πράγματα που συμβαίνουν σήμερα είναι η ανακάλυψη της ύπαρξης αυτού του ανώτερου εαυτού και είναι πολλές οι μαρτυρίες για τη φύση και τις ποιότητές του. Με τη μελέτη του εαυτού σε κάθε άνθρωπο προσεγγίζουμε σταθερά στην κατανόηση της θειότητας. Πίσω από την εκδήλωση του Ιησού Χριστού βρίσκονται αιώνες εμπειρίας. Ο Θεός εκφράσθηκε με φυσικές διαδικασίες, με την ανθρωπότητα σαν σύνολο και με ειδικά άτομα στην πάροδο των αιώνων. Έπειτα ήρθε ο Χριστός και στη διάρκεια του χρόνου, σαν οριστική εκπλήρωση του παρελθόντος και σαν εγγύηση του μέλλοντος, συνέθεσε μέσα Του σε μια υπερβατική Προσωπικότητα όλα όσα είχαν επιτευχθεί κι όλα όσα ήταν άμεσα στην ανθρώπινη εμπειρία. Ήταν μια Προσωπικότητα καθώς και μια θεία Ατομικότητα. Η ζωή Του με την ποιότητά της και τους σκοπούς της έθεσε τη σφραγίδα της στον πολιτισμό μας κι η αποδειγμένη σύνθεσή Του είναι η έμπνευσή του παρόντος. Η ολοκληρωμένη αυτή Προσωπικότητα που συνθέτει μέσα Της όλα όσα προηγήθηκαν στην ανθρώπινη εξέλιξη κι εκφράζει όλα όσα μπορούν να γίνουν αμέσως, είναι το μεγάλο δώρο του Θεού στον άνθρωπο. Ο Χριστός σαν Προσωπικότητα που θεράπευσε τη διαίρεση της ανθρώπινης φύσης κι ο Χριστός σαν σύνθεση της ανώτερης και κατώτερης όψης της θειότητας, είναι 145 146

Προς Εφεσίους, ii, 15. B. Bosanquet, The Value and Destiny of the Individual, p. 210.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

113

σήμερα η ένδοξη κληρονομιά του ανθρώπινου γένους. Αυτό ήταν που αποκαλύφθηκε στη Μεταμόρφωση. Όμως είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι μόνο σε κάποιο ορισμένο στάδιο της ανθρώπινης ανάπτυξης γίνεται δυνατή η έκφραση της ενοικούσας Χριστικής ζωής και συνείδησης. Το γεγονός της εξέλιξης με τις αναγκαίες διακρίσεις και διαφορές, είναι αναμφισβήτητο. Όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Διαφέρουν στην παρουσίαση της θειότητάς τους. Μερικοί είναι πραγματικά προς το παρόν υπανθρώπινοι. Άλλοι είναι απλά ανθρώπινοι κι ακόμη άλλοι αρχίζουν να επιδεικνύουν ποιότητες και χαρακτηριστικά που είναι υπερανθρώπινα. Δικαιολογημένα μπορεί να προκύψει το ερώτημα: πότε έρχεται στον άνθρωπο η δυνατότητα υπέρβασης του ανθρώπινου για να γίνει θείος; Δύο παράγοντες θα ελέγχουν εκείνο τον καιρό. Θα έχει υπερβεί τη συναισθηματική και φυσική φύση και εισερχόμενος στο βασίλειο της σκέψης θα πρέπει να ανταποκρίνεται κατά κάποιο τρόπο στα ιδανικά όπως του παρουσιάζονται από τους στοχαστές του κόσμου. Πρέπει να έρθει ο καιρός στην πρόοδο κάθε ανθρώπινου όντος όπου η ανάπτυξη της τριπλής ανθρώπινης φύσης – φυσικής, συναισθηματικής και νοητικής – φθάνει σ’ ένα σημείο εφικτής σύνθεσης. Τότε γίνεται προσωπικότητα. Σκέπτεται. Αποφασίζει. Καθορίζει. Επιτυγχάνει τον έλεγχο της ζωής του και δε γίνεται μόνο ένα γενεσιουργό κέντρο δραστηριότητας, αλλά και μια επιβλητική επιρροή στον κόσμο. Είναι η δυναμική είσοδος της νοητικής ποιότητας και της ικανότητας για σκέψη που το κάνει εφικτό. Αυτή η επιμονή στη σκέψη κι αυτή η απόφαση να χειρίζεται τη ζωή απ’ τη σκοπιά του νου κι όχι του συναισθήματος διακρίνει μια “προσωπικότητα” απ’ την τάξη των ανθρώπινων όντων. Ο άνθρωπος που σκέπτεται και δρα με βάση αποφάσεις και κίνητρα που προέρχονται από καλά μελετημένες πραγματικότητες της σκέψης, γίνεται με τον καιρό μια “προσωπικότητα” και αρχίζει να επηρεάζει κι άλλες διάνοιες. Ασκεί μια σαφή επιρροή στους άλλους ανθρώπους. Ωστόσο αυτός που επιβλέπει την προσωπικότητα είναι ο εσώτερος πνευματικός άνθρωπος που θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε “άτομο”. Και πάλι εδώ ο Χριστός σημείωσε επιτυχία και η δεύτερη δυαδικότητα την οποία τόσο σημαντικά διέλυσε είναι εκείνη του προσωπικού εαυτού και της “ατομικότητας”. Το πεπερασμένο και το άπειρο πρέπει να έλθουν σε στενή σχέση. Αυτό κατέδειξε ο Χριστός στη Μεταμόρφωση, όταν διαμέσου μιας εξαγνισμένης και αναπτυγμένης προσωπικότητας εκδήλωσε τη φύση και την ποιότητα του Θεού. Η πεπερασμένη φύση ξεπεράστηκε και δεν μπορούσε πια να ελέγχει τις δραστηριότητές Του. Είχε περάσει με τη συνείδησή Του στο βασίλειο της περιεκτικής αντίληψης και οι συνήθεις κανόνες που διέπουν το πεπερασμένο άτομο με τα μικρά του προβλήματα και τη μικρή του αντίδραση στα γεγονότα και τα πρόσωπα, δεν μπορούσαν πια να Τον επηρεάζουν ούτε να καθορίζουν τη διαγωγή Του. Είχε επιτύχει επαφή με εκείνο το βασίλειο της ύπαρξης στο οποίο δεν υπάρχει μόνο κατανόηση, αλλά και ειρήνη δια της ενότητας. Ο Χριστός είχε υπερνικήσει τους κανόνες και τις εμμονές και τις εικασίες και συνεπώς λειτουργούσε σαν άτομο κι όχι σαν ανθρώπινη προσωπικότητα. Διεπόταν από

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

114

κανόνες που ελέγχουν το βασίλειο του πνεύματος και ήταν αυτό που αναγνώρισαν οι τρεις Απόστολοι στη Μεταμόρφωση και οδήγησε στην υποταγή τους σ’ Αυτόν που αντιπροσώπευε γι’ αυτούς τη Θειότητα. Ο Χριστός συνεπώς στη Μεταμόρφωση ενοποίησε μέσα Του το Θεό και τον Άνθρωπο, σμίγοντας την αναπτυγμένη Προσωπικότητά Του με την Ατομικότητά Του. Πρόβαλε σαν η τέλεια έκφραση της έσχατης δυνατότητας στην οποία θα μπορούσε να ανατείνει η ανθρωπότητα. Οι δυαδικότητες των οποίων τόσο οδυνηρή έκφραση αποτελεί το ανθρώπινο γένος, συναντήθηκαν μέσα Του και οδηγήθηκαν σε μια σύνθεση τέτοιας τελειότητας ώστε για πάντα καθόρισε το στόχο της φυλής μας. Υπάρχει μια ακόμη ανώτερη σύνθεση την οποία επίσης ο Χριστός συνόψισε μέσα Του – η σύνθεση του μέρους με το Όλο, της ανθρωπότητας με την υπέρτατη Πραγματικότητα. Η ιστορία του ανθρώπου υπήρξε ιστορία ανάπτυξης απ’ την κατάσταση των μαζικών ασυνείδητων αντιδράσεων σ’ εκείνη μιας βραδέως αναγνωριζόμενης ομαδικής ευθύνης. Το χαμηλής τάξης ανθρώπινο ον ή το μη σκεπτόμενο άτομο έχει μια συλλογική συνείδηση. Μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του σαν πρόσωπο, αλλά δεν κάνει καθαρές σκέψεις ως προς τις ανθρώπινες σχέσεις ή ως προς τη θέση της ανθρωπότητας στην κλίμακα της ύπαρξης. Παρασύρεται εύκολα απ’ τη μαζική ή συλλογική σκέψη και πειθαρχείται και τυποποιείται από τη μαζική ψυχολογία. Κινείται με το ρυθμό της μάζας των ανθρώπων· σκέπτεται όπως σκέπτονται (αν σκέπτεται καθόλου)· εύκολα νιώθει όπως νιώθει η μάζα και παραμένει αδιαφοροποίητος απ’ τους oμοίους του. Πάνω σ’ αυτό βασίζουν την επιτυχία τους οι ρήτορες και οι δικτάτορες. Με τη χρυσή ρητορεία τους ή με τη μαγνητική και δεσποτική προσωπικότητά τους παρασύρουν τις μάζες σύμφωνα με τη θέλησή τους, επειδή εργάζονται με τη συλλογική αν και υπανάπτυκτη συνείδηση. Από το στάδιο αυτό περνάμε σ’ εκείνο της αναδυόμενης προσωπικότητας που κάνει τις δικές της σκέψεις, κάνει τα δικά της σχέδια και δεν μπορεί να πειθαρχηθεί ή να παραπλανηθεί με λόγια. Είναι σκεπτόμενο άτομο και δεν μπορούν να το κρατούν δέσμιο η συλλογική συνείδηση κι ο μαζικός νους. Είναι οι άνθρωποι που προχωρούν στην απελευθέρωση και οι οποίοι από τη μια διεύρυνση επίγνωσης στην άλλη γίνονται βαθμιαία συνειδητά ολοκληρωμένα μέρη του όλου. Τελικά η ομάδα και η θέλησή της (όχι η μάζα και τα αισθήματά της) φθάνουν να είναι υπέρτατης σπουδαιότητας, γιατί βλέπουν την ομάδα όπως τη βλέπει ο Θεός, γίνονται θεματοφύλακες του θείου Σχεδίου και συνειδητά, ακέραια, νοήμονα μέρη του όλου. Γνωρίζουν τι κάνουν και γιατί το κάνουν. Ο Χριστός έσμιξε και συγχώνευσε μέσα Του το μέρος με το όλο και πέτυχε την ενοποίηση μεταξύ της θέλησης του Θεού που είναι συνθετική και περιεκτική και της ατομικής θέλησης που είναι προσωπική και περιορισμένη. Σ’ ένα σχόλιο στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, το υπέρτατο αυτό πόνημα για τη ζωή του όλου που σμίγει και συγχωνεύεται με τη θειότητα, ο Τσαρλς Τζόνστον τονίζει ότι: “Η αλήθεια θα φαινόταν να είναι ότι σε κάποιο σημείο της πνευματικής ζωής ο φλογερός μαθητής που ζήτησε να φέρει σε όλα τα πράγματα την ψυχή του σε ομοφωνία με τη μεγάλη Ψυχή, που αγωνίσθηκε να φέρει τη θέλησή του σε ομοιότητα με τη Θεία Θέληση, περνά μια αξιοσημείωτη πνευματική εμπειρία στην οποία η μεγάλη Ψυχή τον τραβά προς τα πάνω, η Θεία Θέληση ανυψώνει

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

115

τη συνείδησή του σε εναδικότητα με τη Θεία Συνείδηση· για λίγο αντιλαμβάνεται και νιώθει όχι πια σαν πρόσωπο αλλά σαν Υπερψυχή, αποκτώντας μια βαθιά όραση των θείων τρόπων ζωής και νιώθοντας την άπειρη Δύναμη που εργάζεται παρόμοια με τη ζωή και το θάνατο, με τη θλίψη και τη χαρά, με την ένωση και το χωρισμό, με τη δημιουργία, την καταστροφή και την αναδημιουργία. Το δέος και το μυστήριο που περιβάλλει τη μεγάλη αυτή αποκάλυψη, έχουν θέσει τη σφραγίδα τους σ’ όλους όσους πέρασαν απ’ αυτή.” 147

Η αντίληψη αυτή είναι μακριά απ’ το μέσο άνθρωπο και ακόμη μακρύτερα απ’ τον υπανάπτυκτο. Το θείο είναι το Όλο που πληροφορείται κι εμψυχώνεται από τη ζωή και τη θέληση του Θεού· και σε απόλυτη υποταγή και με όλη τη δύναμη της εξαγνισμένης Του φύσης και της θείας Του κατανόησης και σοφίας ο Χριστός έσμιξε μέσα Του τη συλλογική συνείδηση, την ανθρώπινη αντίληψη και τη θεία Ολότητα. Κάποτε θα το καταλάβουμε καθαρότερα. Υπάρχει ακόμη κάτι που δεν μπορούμε να συλλάβουμε, εκτός αν η Μεταμόρφωση είναι για μας πραγματικότητα κι όχι στόχος. Είναι ενδιαφέρον να έχουμε κατά νου μια άλλη ενοποίηση που έκανε ο Χριστός. Ενοποίησε μέσα Του το παρελθόν και το μέλλον όσον αφορά την ανθρωπότητα. Αυτό απεικονίσθηκε σημαντικά στην εμφάνιση μαζί Του στο Όρος της Μεταμόρφωσης του Μωυσή και του Ηλία, των εκπροσώπων αντίστοιχα του Νόμου και των Προφητών. Στη μια μορφή συμβολίζεται το παρελθόν του ανθρώπου, με την αποκορύφωσή του στο Νόμο του Μωυσή που θέτει τα όρια πέρα από τα οποία δεν μπορεί να πάει ο άνθρωπος, ορίζοντας τις εντολές που πρέπει να επιβάλλει στην κατώτερη φύση του (επιθυμία-συναίσθημα) και τονίζοντας τις απαγορεύσεις τις οποίες η φυλή σαν σύνολο πρέπει να επιβάλλει στις πράξεις της. Μια προσεκτική μελέτη θ’ αποκαλύψει ότι όλοι αυτοί οι νόμοι αφορούν τη διοίκηση και τον έλεγχο της επιθυμητικής φύσης, του συναισθηματικού, αισθαντικού σώματος στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε. Αρκετά περίεργα το όνομα “Μωυσής”, σύμφωνα με το Ευρετήριο του Κρούντεν, σημαίνει “ο εξελθών του ύδατος”. Ήδη είπαμε ότι το ύδωρ είναι το σύμβολο της ρευστής συναισθηματικής επιθυμητικής φύσης στην οποία συνήθως κατοικεί ο άνθρωπος. Συνεπώς ο Μωυσής εμφανίσθηκε με τον Χριστό, απεικονίζοντας το συναισθηματικό παρελθόν του ανθρώπου και η τεχνική του ελέγχου του θα υποκατασταθεί αργότερα όταν το μήνυμα της ζωής του Χριστού κατανοηθεί σωστά, διαχυνόμενο στη συνείδηση του ανθρώπου σε διαρκώς μεγαλύτερη πληρότητα. Ο Χριστός υπέδειξε τη νέα σύνθετη εντολή που είναι “αγαπάτε αλλήλους”. Αυτή θα καθιστούσε άχρηστους όλους τους Νόμους και τους Προφήτες και θα έβαζε τις Δέκα Εντολές στο περιθώριο της ζωής, καθιστώντας τες περιττές, γιατί η αγάπη που θα χυθεί από τον άνθρωπο στο Θεό κι από τον άνθρωπο στον άνθρωπο θα δημιουργήσει αυτόματα και θετικά την ορθή δράση που θα καταστήσει αδύνατη την παράβαση των εντολών. Το “ου” του Θεού που δόθηκε από το όρος Σινά στον Μωυσή, με την αρνητική του έμφαση και την τιμωρητική του ερμηνεία, θα δώσει τη θέση του στην ακτινοβολία της αγάπης και την κατανόηση της καλής θέλησης και του φωτός που ο Χριστός ακτινοβόλησε στο όρος της Μεταμόρφωσης. Το παρελθόν συναντήθηκε μέσα Του και αντικαταστάθηκε από 147

The Bhagavad Gita, translated by Charles Johnston, p. 128.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

116

ένα ζωντανό παρόν. Ο Ηλίας το όνομα του οποίου σημαίνει “η ισχύς του Κυρίου”, στάθηκε δίπλα στον Ιησού Χριστό σαν εκπρόσωπος όλων των σχολών των Προφητών οι οποίοι από αιώνες είχαν πρoείπει την έλευση Εκείνου που θα αντιπροσώπευε την τέλεια δικαιοσύνη και θα ενσωμάτωνε στο Πρόσωπό Του, όπως γίνεται σήμερα, τη μελλοντική επίτευξη και το στόχο της ανθρώπινης φυλής. Είναι πολύ πιθανό ότι το μέλλον κρατά εκτάσεις συνείδησης και πρότυπα επίτευξης τόσο πολύ πέραν εκείνων του Χριστού όσο και η έκφρασή Του είναι πέραν της δικής μας. Μένει ακόμη να γνωσθεί η φύση του Πατρός· μερικές όψεις της, όπως η αγάπη και η σοφία του Θεού, μας αποκαλύφθηκαν από τον Χριστό. Για μας σήμερα και για τον άμεσο στόχο μας ο Χριστός εκπροσωπεί τον Αιώνιο Προφήτη τον οποίο μαρτυρούν ο Ηλίας κι όλοι οι Προφήτες. Συνεπώς καθώς στάθηκε στη βουνοκορφή, το παρελθόν και το μέλλον της ανθρωπότητας συναντήθηκαν μέσα Του. Είναι έτσι προφανές ότι ενοποίησε μέσα Του κάποια βασικά ανθρώπινα σχίσματα και σ’ όσα απαριθμήθηκαν παραπάνω μπορούμε να προσθέσουμε κάτι που ήδη αναφέραμε, τη συγχώνευση μέσα Του των δύο μεγάλων βασιλείων της φύσης, του ανθρώπινου και του θείου, κάνοντας δυνατή την εμφάνιση σε εκδήλωση ενός νέου βασιλείου στη γη – του βασιλείου του Θεού, του πέμπτου βασιλείου της φύσης. Εξετάζοντας τη Μεταμόρφωση πρέπει απαραίτητα να αντιληφθούμε ότι δεν ήταν απλά μια μεγάλη μύηση στην οποία ο Θεός αποκαλύφθηκε με την ακτινοβολία και τη δόξα Του στον άνθρωπο, αλλά ότι είχε μια συγκεκριμένη σχέση προς το μέσον της αποκάλυψης – την υλική φυσική φύση που ονομάζουμε “Μητρική όψη”. Είδαμε όταν μελετούσαμε τη μύηση της Γέννησης, ότι η Παρθένος Μαρία (ακόμη κι όταν αναγνωρίζουμε την ιστορικότητα της ύπαρξης του Χριστού) είναι το σύμβολο της μορφικής φύσης, της υλικής φύσης του Θεού. Απεικονίζει μέσα της εκείνο που διατηρεί τη ζωή του Θεού, που λανθάνει ακόμη με άπειρες δυνατότητες. Ο Χριστός αποκάλυψε την αγαπητική φύση του Πατρός. Δια του Προσώπου Του αποκάλυψε το σκοπό και το αντικείμενο της μορφικής ζωής του ανθρώπου. Σ’ αυτή την εμπειρία του όρους βλέπουμε τη δόξα της ύλης καθώς αποκαλύπτει κι εκφράζει το θείο, τον ενοικούντα Χριστό. Η ύλη, η Παρθένος Μαρία, αποκαλύπτει το Θεό. Η μορφή, το αποτέλεσμα των ενεργών υλικών διαδικασιών, πρέπει να εκφράσει τη θειότητα και η αποκάλυψη αυτή είναι το δώρο του Θεού σε μας στη Μεταμόρφωση. Ο Χριστός ήταν ο “αληθινός Θεός του αληθινού Θεού”, αλλά ήταν και “σαρξ εκ της σαρκός μας” και με την αλληλεπίδραση και τη συγχώνευση των δύο αποκαλύφθηκε ο Θεός σ’ όλη Του τη μαγνητική και ακτινοβόλο δόξα. Όταν αντιληφθούμε σαν ανθρώπινα όντα το θείο σκοπό και θεωρήσουμε τα φυσικά μας σώματα σαν τα μέσα δια των οποίων μπορεί να αποκαλυφθεί ο θείος, ενοικών Χριστός, θα αποκτήσουμε νέο όραμα της φυσικής ζωής και ανανεωμένο κίνητρο για την αρμόζουσα προσοχή και μεταχείριση του φυσικού σώματος. Θα αγαπήσουμε αυτά τα σώματα δια των οποίων λειτουργούμε πρόσκαιρα σαν θεματοφύλακες της θείας αποκάλυψης. Καθένας μας θα τα θεωρήσει, όπως η Παρθένος Μαρία θεώρησε το σώμα

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

117

της, σαν θησαυροφυλάκιο του κρυμμένου Χριστού και θα προσβλέψουμε στη σπουδαία εκείνη ημέρα, όταν κι εμείς θα σταθούμε στο Όρος της Μεταμόρφωσης αποκαλύπτοντας με το μέσον του σώματός μας τη δόξα του Κυρίου. Ο Μπράουνιγκ το ένιωσε και μας έδωσε τη σκέψη του στις ακόλουθες γνωστές φράσεις: “Η αλήθεια είναι μέσα μας· δεν ανυψώνεται Από τα εξωτερικά πράγματα, οτιδήποτε κι αν πιστεύουμε. Υπάρχει μέσα σ’ όλους μας ένα εσώτατο κέντρο Όπου η αλήθεια κατοικεί σε πληρότητα· και γύρω Τοίχος επί τοίχου, η χονδροειδής σάρκα την περιβάλλει. …... ...... ...... ...... Και για να γνωρίσουμε Μάλλον απαιτείται άνοιγμα του δρόμου Απ’ όπου το φυλακισμένο μεγαλείο μπορεί να διαφύγει Παρά κατορθώνοντας είσοδο στο φως Που υποτίθεται ότι είναι έξω.” 148

Έτσι για την ανθρωπότητα αποκαλύφθηκε ο Χριστός σαν έκφραση του Θεού. Για μας δεν υπάρχει άλλος στόχος. Ας θυμόμαστε ακόμη με ταπεινότητα και δέος ότι τα εκπληκτικά λόγια που είπε ο Κρίσνα στην Μπαγκαβάτ Γκίτα παραμένουν επίσης αληθινά σαν μια υπέρτατη δήλωση που αφορά τη μεταμόρφωση όλου του κόσμου: “Ούτε υπάρχει κάποιο τέλος της θείας μορφής Μου, ώ αφανιστή του εχθρού· αυτό το είπα για την καθοδήγησή σου, σαν απαρίθμηση των πολλαπλών μορφών Μου. Όποιο ον είναι ένδοξο, ευγενικό ή ισχυρό, θα το αναγνωρίζεις σαν να πήγασε από ένα τμήμα της φωτιάς μου. Αλλά τι ανάγκη έχεις, ώ Αρζούνα, της πολλαπλής αυτής σοφίας; Με ένα μέρος της ύπαρξής μου εδραιώνω όλο αυτό τον κόσμο.”149

Κάτω από την κρούση της εξελικτικής παρόρμησης ο Θεός κινείται προς πληρέστερη αναγνώριση. “Εξαγνισμός” είναι η λέξη που χρησιμοποιείται γενικά για να καλύψει τη διαδικασία με την οποία ετοιμάζεται να χρησιμοποιηθεί το μέσον της θείας έκφρασης. Η εμπειρία της Γαλιλαίας και η καθημερινή προσπάθεια να ζούμε και να αντιμετωπίζουμε τις περιστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης (που φαίνονται να αναπτύσσονται πιο δραστικά και πειθαρχημένα καθώς γυρίζει ο μεγάλος τροχός της ζωής και γυρίζοντας μεταφέρει την ανθρωπότητα προς τα εμπρός) φέρνει τον άνθρωπο στο σημείο όπου αυτός ο εξαγνισμός δεν είναι απλά το αποτέλεσμα της ίδιας της ζωής, αλλά είναι κάτι που επιβάλλεται συγκεκριμένα από τον άνθρωπο πάνω στην ίδια του τη φύση. Όταν η διαδικασία αυτή αυτοεγκαινιάζεται, τότε η ταχύτητα με την οποία προωθείται το έργο, επιταχύνεται. Αυτό προκαλεί ένα μετασχηματισμό του εξωτερικού ανθρώπου μεγάλης σημασίας. Η κάμπια μετασχηματίζεται σε πεταλούδα. Αυτή η κρυμμένη ομορφιά βρίσκεται βαθιά μέσα στον άνθρωπο, αδιάγνωστη, αλλά αγωνιζόμενη για απελευθέρωση. Η ζωή του ενοικούντος Χριστού προκαλεί το μετασχηματισμό του φυσικού σώματος, αλλά ακόμη βαθύτερα η ζωή αυτή ενεργεί στη συναισθηματική-αισθαντική φύση και με τη διαδικασία της μετουσίωσης μετατρέπει τις επιθυμίες και τα αισθήματα, 148 149

Robert Browning, Paracelsus, Oxford Edition, p. 444. Μπαγκαβάτ Γκίτα, x, 40, 41, 42.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

118

τις οδύνες και τις ηδονές, στα ανώτερα αντίστοιχά τους. Η μετουσίωση ορίσθηκε σαν “το πέρασμα από μια κατάσταση ύπαρξης σε άλλη δια της μεσολάβησης του πυρός”. 150 Αξίζει να θυμόμαστε ότι ο τριπλός κατώτερος άνθρωπος με τον οποίο ασχοληθήκαμε τόσο συχνά σ’ αυτές τις σελίδες, είναι αμυδρή αντανάκλαση της ίδιας της Θεότητας. Το φυσικό σώμα σχετίζεται με την τρίτη όψη της θειότητας, την όψη του Αγίου Πνεύματος κι αυτή η αλήθεια μπορεί να κατανοηθεί αν μελετήσουμε τη Χριστιανική έννοια της Παρθένου Μαρίας που επισκιάσθηκε απ’ το Άγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνη η όψη της θειότητας που είναι η ενεργός αρχή της ύλης και το φυσικό σώμα είναι μια αντιστοιχία της. Η συναισθηματική, αισθητική φύση είναι μια αμυδρή και παραμορφωμένη αντανάκλαση της αγαπητικής φύσης του Θεού, την οποία ο κοσμικός Χριστός, το δεύτερο Πρόσωπο της Τριάδας, δεσμεύθηκε να αποκαλύψει· και η όψη αυτή (μετουσιωμένη με τη μεσολάβηση του πυρός, της θέλησης ή του πνεύματος του Θεού) προκαλεί το μετασχηματισμό του φυσικού σώματος. Ο νους με τη σειρά του είναι συνεπώς η αντανάκλαση της ανώτερης όψης της θεότητας, του Πατρός ή Πνεύματος, για τον Οποίο λέγεται ότι “ο Θεός ημών είναι Πυρ καταναλίσκον”.151 Η λυτρωτική δραστηριότητα αυτής της μορφής του πνεύματος του Θεού δημιουργεί τελικά εκείνη την ακτινοβολία (σαν αποτέλεσμα μετασχηματισμού και μετουσίωσης) που είναι το διακριτικό χαρακτηριστικό της μύησης της Μεταμόρφωσης. “Η ακτινοβολία είναι μετουσίωση σε διαδικασία εκπλήρωσης”. “Επειδή η μετουσίωση είναι η απελευθέρωση της ουσίας για να μπορέσει ν’ αναζητήσει νέο κέντρο, η διαδικασία μπορεί ν’ αναγνωρισθεί σαν “ραδιενέργεια” όσον αφορά την ανθρωπότητα.”152 Οι διαδικασίες αυτές, διεξαγόμενες στη μορφική φύση, οδήγησαν τελικά την αποκάλυψη στους Αποστόλους της ουσιαστικής φύσης του Διδασκάλου που αγαπούσαν κι ακολουθούσαν κι είναι αυτή η όψη του Χριστού – η εσώτερη ακτινοβόλος πραγματικότητα – την οποία επιμαρτυρούν οι μυστικιστές όλων των εποχών, όχι μόνο σε σχέση με τον Χριστό, αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σχέση και με αλλήλους. Εφόσον ξεπερασθεί ο κόσμος των αισθήσεων και γίνουν ενεργές οι ανώτερες αντιστοιχίες, αποκαλύπτοντας τον εσώτερο κόσμο της ομορφιάς και της αλήθειας, θα έλθει στο μυστικιστή η αντίληψη του υποκειμενικού κόσμου, χαρακτηριστικά του οποίου είναι το φως, η ακτινοβολία, η ομορφιά και το απερίγραπτο θαύμα. Όλες οι μυστικιστικές γραφές είναι προσπάθειες περιγραφής αυτού του κόσμου στον οποίο φαίνεται να έχουν πρόσβαση οι μυστικιστές, με τις μορφές του να ποικίλουν ανάλογα με την περίοδο, τη φυλή και το σημείο ανάπτυξης του διορατικού. Γνωρίζουμε μόνο ότι το θείο αποκαλύπτεται, ενώ η εξωτερική μορφή που το κάλυπτε και το έκρυβε, διαλύεται ή μετασχηματίζεται, ώστε μόνο η εσώτερη πραγματικότητα καταγράφεται. Η ιδιοσυγκρασία και οι τάσεις του μυστικιστή – η έμφυτη ποιότητά του – έχει επίσης να κάνει πολλά με την περιγραφή όσων βλέπει. Ωστόσο όλοι συμφωνούν στην ουσιαστικά υπερβατική φύση της εμπειρίας και είναι πεπεισμένοι για τη θεία φύση του ενεχόμενου 150

Αλίκη Α. Μπέϊλη, Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός, σ. 476. Δευτερονόμιον, iv, 24. 152 Αλίκη Α. Μπέϊλη, Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός, σ. 478. 151

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

119

προσώπου. Ήταν πράγματι μεγάλη η δύναμη και το μυστήριο της θειότητας που αποκάλυψε ο Χριστός στην έκπληκτη ματιά των τριών φίλων Του στο Όρος της Μεταμόρφωσης. Σε μια αρχαία γραφή της Ινδίας, που αναφέρει ο Δρ. Όττο, επιχειρείται να εκφρασθεί ή ν’ αποκαλυφθεί το θείο εκείνο ουσιαστικό Πνεύμα που εκδηλώθηκε στη Μεταμόρφωση: “Λεπτότερος απ’ το λεπτό, είμαι όμως μεγαλύτερος, Είμαι το Παν στην τέλεια πληρότητά του, Εγώ, ο πιο αρχαίος, το πνεύμα, Κύριος ο Θεός. Είμαι η χρυσή λάμψη της θείας μορφής. Χωρίς χέρια και πόδια, πλούσιος με αδιανόητη ισχύ, Όραση χωρίς μάτια, ακοή χωρίς αυτιά, Ελεύθερος από κάθε μορφή, Γνωρίζω. Αλλά Κανείς δε με γνωρίζει. Γιατί είμαι Πνεύμα, είμαι ο Ων.” 153

Ο όγκος της φιλολογίας που γράφηκε σε μια προσπάθεια απεικόνισης του θαύματος της μεταμόρφωσης και του οράματος του Θεού, είναι ένα εξέχον φαινόμενο της θρησκευτικής ζωής και μια απ’ τις ισχυρότερες μαρτυρίες στο γεγονός των αποκαλύψεων. Η μεγάλη απλότητα της ιστορίας όπως αναφέρεται στα Ευαγγέλια, έχει μια δική της μεγαλοπρέπεια και πειστική δύναμη. Οι Απόστολοι είδαν ένα όραμα κι έλαβαν μέρος σε εμπειρία όπου ο Ιησούς Χριστός, στάθηκε μπροστά τους σαν τέλειος Άνθρωπος, πλήρως θείος. Συμμερίσθηκαν την υπηρεσία Του· άφησαν τα επαγγέλματά τους για να είναι μαζί Του· πήγαιναν μαζί Του από τόπο σε τόπο και Τον βοηθούσαν στο έργο Του και τώρα σαν ανταμοιβή στην πίστη τους και σαν αναγνώριση τους επιτράπηκε να δουν τη Μεταμόρφωση. “Όταν ο νους”, λέει ο Άγ. Αυγουστίνος, “έχει εμποτισθεί με την απαρχή της πίστης που εργάζεται με την αγάπη, προχωρεί με τη ζωή για να φθάσει επίσης στην όραση όπου υπάρχει ανέκφραστη ομορφιά, γνωστή στις ανώτερες κι άγιες καρδιές, η πλήρης όραση της οποίας αποτελεί την ύψιστη ευτυχία”. 154 2 “Και μεθ’ ημέρας εξ παραλαμβάνει ο Ιησούς τον Πέτρον και Ιάκωβον και Ιωάννην τον αδελφόν αυτού και αναφέρει αυτούς εις όρος υψηλόν κατ’ ιδίαν· και μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών και έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος, τα δε ιμάτια αυτού εγένετο λευκά ως το φως. Kαι ιδού ώφθησαν αυτοίς Μωυσής και Ηλίας μετ’ αυτού συλλαλούντες. Αποκριθείς δε ο Πέτρος είπε τω Ιησού· Κύριε, καλόν έστιν ημάς ώδε είναι· ει θέλεις, ποιήσωμεν ώδε τρεις σκηνάς, σοι μίαν και Μωυσεί μίαν και μίαν Ηλία. Έτι αυτού λαλούντος ιδού νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν αυτούς και ιδού φωνή εκ της νεφέλης λέγουσα· ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ευδόκησα· αυτού ακούετε· και ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα. Και προσελθών ο Ιησούς ήψατο αυτών και είπεν· εγέρθητε και μη φοβείσθε. Επάραντες δε τους οφθαλμούς αυτών ουδένα είδον ει μη τον Ιησούν μόνον.”155

153

Kaivalya, ii, 9. L.W. Grensted, Psychology and God, p. 75. 155 Κατά Ματθαίον, xvii, 1-8. 154

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

120

Μια εξέταση των διαφόρων ενοποιήσεων που πραγματοποίησε μέσα Του ο Χριστός, θα μας είχε προετοιμάσει για το εκπληκτικό φαινόμενο της αποκάλυψης που εξανάγκασε τους τρεις μαθητές να πέσουν πρηνείς. Τρεις γονατιστοί βασιλείς ή μάγοι παρακολούθησαν τη μύηση της γέννησης. Σ’ αυτή την κρίση τρεις μαθητές ξάπλωσαν στο έδαφος, ανίκανοι ν’ αντικρίσουν τη δόξα που αποκαλύφθηκε. Νόμιζαν ότι γνώριζαν το Διδάσκαλό τους, αλλά η γνωστή Παρουσία είχε μεταμορφωθεί και στέκονταν ενώπιον της Παρουσίας. Η αίσθηση του δέους, του θαυμασμού και της ταπεινότητας είναι πάντοτε μια εξέχουσα αντίδραση των μυστικιστών όλων των εποχών στην αποκάλυψη του φωτός. Το επεισόδιο αυτό είναι το πρώτο στο οποίο προσεγγίζουμε την ακτινοβολία και το φως που διέλαμψε απ’ το Σωτήρα και Του επέτρεψε να πει αληθινά “Εγώ ειμί το φως του κόσμου”. Η επαφή με το Θεό προξενεί πάντα τη λάμψη του φωτός. Όταν ο Μωυσής κατήλθε απ’ το Όρος Σινά η όψη του ήταν τόσο ακτινοβόλα ώστε οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον ατενίσουν κι η ιστορία λέει ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει πέπλο για να προστατεύσει τους άλλους απ’ αυτή την ακτινοβολία. Το φως όμως που υπήρχε στον Χριστό διέλαμψε σε πληρότητα από ολόκληρο το Πρόσωπό Του. Όλο και περισσότερο πιστεύω ότι καθώς προχωρεί η εξελικτική διαδικασία θα φτάσουμε σε βαθύτερη κατανόηση της σημασίας του φωτός σε σχέση με την ανθρωπότητα. Μιλούμε για το φως της γνώσης και σ’ αυτό το φως και την προαγωγή του είναι αφιερωμένες όλες οι εκπαιδευτικές μας μέθοδοι και θεσμοί. Επιθυμούμε βαθιά το φως της κατανόησης που εκφράζεται με σοφία και χαρακτηρίζει το σοφό και το συνετό πάνω στη γη· το φως αυτό τον ξεχωρίζει απ’ το κοινό νοήμον πρόσωπο, κάνοντας τα λόγια του σπουδαία και δίνοντας αξία στη συμβουλή του. Φτάσαμε να πιστεύουμε ότι στον κόσμο υπάρχουν οι φωτισμένοι που εργάζονται ήσυχα και σιωπηλά πίσω απ’ τη σκηνή των παγκόσμιων υποθέσεων, ρίχνοντας το απαιτούμενο φως στους σκοτεινούς τόπους του κόσμου, διευκρινίζοντας τα προβλήματα και φέρνοντας τελικά φως σ’ εκείνο που πρέπει να εκριζωθεί και σ’ εκείνο που χρειάζεται. Μάθαμε επίσης να αναγνωρίζουμε τους Φωτοδότες όλων των εποχών και νιώθουμε να εστιάζεται στον Χριστό το φως των αιώνων και να επικεντρώνεται το φως του Θεού. Οι μαθητές Του εισέδυσαν στην ακτινοβολία αυτού του φωτός για πρώτη φορά στη βουνοκορφή, μετά από εργασία έξι ημερών – έτσι λέει η ιστορία – και δεν μπορούσαν να υποφέρουν τη θέα τόσης λαμπρότητας. Πάντως ένιωσαν “καλόν έστιν ημάς ώδε είναι”. Όμως στη μελέτη του φωτός που υπήρχε στον Χριστό και στην έκσταση των Αποστόλων κατά την αποκάλυψή του, ας μην παραβλέψουμε το γεγονός ότι κι ο ίδιος μας λέει “ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς”. 156 Αυτό το φως βεβαιώνουν οι μυστικιστές κι αυτό είναι το φως στο οποίο εισέρχονται και το οποίο εισέρχεται σ’ αυτούς, αποκαλύπτοντας το φως που λανθάνει και καθιστώντας το δυναμικό. “Εν τω φωτί σου οψόμεθα φως.” Αυτό είναι το εξέχον γεγονός του επιστημονικού μυστικισμού. Ο Θεός είναι φως καθώς και ζωή. Αυτό απέδειξε ο μυστικιστής κι αυτό βεβαιώνει αιώνια. 156

Κατά Ματθαίον, v, 16.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

121

Αυτή η επίγνωση του γεγονότος της θειότητας εδραιώνεται πρώτα απ’ όλα στη συνείδησή μας με την αναγνώριση του θαύματος που λανθάνει σε κάθε ανθρώπινο ον. Ο άνθρωπος που δε βλέπει καλό στους συνανθρώπους του είναι εκείνος που δε γνωρίζει τη δική του καλοσύνη· ο άνθρωπος που βλέπει μόνο κακό στους γύρω του είναι εκείνος που τους βλέπει με τους διεστραμμένους φακούς της δικής του διεστραμμένης φύσης. Εκείνος όμως που αφυπνίζεται στον κόσμο της πραγματικότητας έχει συνεχή επίγνωση της θειότητας στον άνθρωπο δια των ανιδιοτελών πράξεών του, της καλοσύνης του, του ερευνητικού του πνεύματος, της ευθυμίας του στις δυσκολίες και της βασικής ουσιαστικής καλοσύνης του. Η επίγνωση αυτή βαθαίνει καθώς μελετά την ιστορία της φυλής και τη θρησκευτική κληρονομιά των αιώνων και πάνω απ’ όλα όταν έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την υπερβατική καλοσύνη και το θαύμα που αποκάλυψε ο Χριστός. Απ’ αυτή την αντίληψη περνά στην ανακάλυψη του θείου μέσα του κι αρχίζει το μακρύ αγώνα που τον μεταφέρει από τα στάδια της διανοητικής επίγνωσης της δυνατότητας και της ενορατικής αντίληψης της αλήθειας σ’ εκείνη τη φώτιση που είναι το προνόμιο και το δώρο όλων των τέλειων υιών του Θεού. Το ακτινοβόλο εσώτερο σώμα φωτός είναι παρόν τόσο στο άτομο όσο και στη φυλή, αόρατο κι αναποκάλυπτο, αλλά προβάλλει βραδέως και ασφαλώς. Την παρούσα ώρα ένας μεγάλος αριθμός της ανθρωπότητας έχει εμπλακεί στις δραστηριότητες των έξι ημερών που προηγούνται της εμπειρίας της μεταμόρφωσης. Είναι σπουδαίο να μελετήσουμε εδώ σύντομα τη θέση των μαθητών στην ιστορία αυτής της εμπειρίας. Στη Βιβλική ιστορία συναντούμε αυτή την τριπλότητα. Ο Μωυσής, ο Ααρών κι ο Γιοσουά· ο Ιώβ και οι τρεις φίλοι του· ο Σαδράχ, ο Μισάχ κι ο Αβδενεγώ, οι φίλοι του Δανιήλ· οι τρεις βασιλιάδες στη φάτνη στη Βηθλεέμ· οι τρεις μαθητές στη Μεταμόρφωση· οι τρεις Σταυροί στο Γολγοθά! Τι σημαίνει η σταθερή αυτή συγκυρία των τριών; Τι άραγε συμβολίζει; Εκτός από την πιθανή ιστορική τους εμφάνιση, μήπως βρίσκεται πίσω τους κάποιος ιδιαίτερος συμβολισμός που μπορεί, όταν κατανοηθεί, ν’ αποδώσει σαφώς τις περιστάσεις στις οποίες έπαιξαν το ρόλο τους. Η μελέτη των ονομάτων τους κι η ερμηνεία τους, όπως δίνεται στο γνωστό Λεξικό του Κρούντεν, μπορεί να μας δώσει το κλειδί. Πάρτε, λόγου χάρη, την έννοια των ονομάτων των φίλων του Ιώβ. Ήταν Ελιφάς ο Θαιμανίτης, Βαλδάδ ο Σαυχίτης και Σωφάρ ο Μιναιώτης. Ελιφάς ο Θαιμανίτης σημαίνει “ο Θεός μου είναι χρυσός” κι επίσης “το νότιο τέταρτο”, ο αντίθετος πόλος του βορρά. Ο χρυσός είναι το σύμβολο της υλικής ευημερίας κι ο αντίθετος πόλος στο πνεύμα είναι η ύλη, συνεπώς στο όνομα αυτό συμβολίζεται η απτή εξωτερική μορφή του ανθρώπου που κινητοποιείται απ’ την επιθυμία για υλικά αποκτήματα κι άνεση. Σωφάρ ο Μιναιώτης σημαίνει “εκείνος που ομιλεί” και το θέμα του είναι η ευχαρίστηση, που είναι η ερμηνεία που δίνεται στη λέξη “Μιναιώτης”. Εδώ έχουμε την εικόνα του σώματος της επιθυμίας, με τον πόθο του για χαρές, για ευτυχία και για ηδονή και μια ένδειξη της σταθερής κι ακατάπαυστης κλήσης και φωνής της αισθητικής φύσης, την οποία όλοι μπορούμε να βεβαιώσουμε. Ο Βαλδάδ ο Σαυχίτης αντιπροσωπεύει τη νοητική φύση, το νου, που υποδηλώνει “μετάνοια” η οποία είναι δυνατή μόνο όταν ο νους αρχίζει να γίνεται δραστήριος

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

122

(περιλαμβανομένης της συνείδησης). Σαυχίτης σημαίνει “κατάπτωση ή απελπισία” που δηλώνει ότι μόνος κι αβοήθητος ο νους μπορεί να αποκαλύψει αλλά δεν μπορεί να βοηθήσει. Τύψη και θλίψη, περιλαμβανομένης της μνήμης, είναι το αποτέλεσμα της νοητικής δραστηριότητας. Έτσι στους τρεις φίλους του Ιώβ αποκαλύπτονται οι τρεις όψεις της κατώτερης φύσης. Ίδια είναι η περίπτωση της μελέτης των ονομάτων των τριών φίλων του Δανιήλ. Αβδενεγώ σημαίνει “υπηρέτης του ηλίου”, ο υπηρετών το φως· στη σημασία αυτή συνοψίζεται ολόκληρο το έργο κι ο σκοπός του φυσικού εξωτερικού ανθρώπου. Το όνομα του Σαδράχ έχει μια συγκεκριμένη συναισθηματικήαισθητική έννοια γιατί σημαίνει “αγαλλίαση στο δρόμο” κι όποτε υπάρχει αναφορά στις βασικές δυαδικότητες της ηδονής και του πόνου, επισημαίνεται η συναισθηματική-αισθαντική φύση. Μισάχ σημαίνει “εύστροφος”, ταχύς, που είναι από μόνη της μια πολύ καλή περιγραφή της νοητικής φύσης. Ο Αρζούνα στην Μπαγκαβάτ Γκίτα157 το τονίζει με τα λόγια του Κρίσνα: “Αυτή την ένωση δια της ενότητας που διδάχθηκε από Σένα… δεν κατανοώ το σταθερό της θεμέλιο, λόγω της διακύμανσης του νου· γιατί ο νους ταλαντεύεται, Κρίσνα, ταραχώδης, ορμητικός, ισχυρός· και νομίζω ότι είναι τόσο δύσκολο να συγκρατηθεί όσο ο άνεμος”. Έτσι στους τρεις φίλους και στις διάφορες τριπλότητες που βρίσκουμε στη Βίβλο, ανακαλύπτουμε ένα συμβολισμό που είναι ζωτικά διαφωτιστικός. Απεικονίζονται έτσι οι τρεις όψεις δια των οποίων πρέπει να εκφρασθεί η ψυχή και δια των οποίων πρέπει να λάμψει. Είναι το ίδιο με τους τρεις φίλους του Ιησού Χριστού. Εδώ δεν μπορώ ν’ αναφερθώ στις φιλίες του Ιησού Χριστού. Είναι πολύ πραγματικές και πολύ βαθιές και παγκόσμιες στην περιεκτικότητά τους. Είναι άχρονες και αιώνιες και οι φίλοι του Χριστού βρίσκονται σε κάθε φυλή (Χριστιανική ή άλλη) και σε κάθε κλίμα και στα δύο ημισφαίρια. Κι ας θυμόμαστε ότι μόνο οι φίλοι του Χριστού έχουν κάθε δικαίωμα να είναι δογματικοί γι’ Αυτόν, ή μπορούν να μιλήσουν με αυθεντία γι’ Αυτόν και τις ιδέες Του, γιατί δική τους είναι η αυθεντία της αγάπης και της κατανόησης. Τη βασική αυτή τριπλότητα τη βρίσκουμε επίσης στα πρόσωπα του Πέτρου, του Ιάκωβου και του Ιωάννη και στα ονόματά τους βρίσκουμε τον ίδιο ουσιαστικό συμβολισμό που μας δίδει το κλειδί στην έννοια της θαυμάσιας αυτής ιστορίας. Πέτρος, όπως γνωρίζουμε καλά, σημαίνει “πέτρα”. Εδώ βρίσκεται το θεμέλιο, η πιο συγκεκριμένη όψη, η εξωτερική φυσική μορφή η οποία στη Μεταμόρφωση μετασχηματίζεται από τη δόξα του Θεού, έτσι ώστε να εξαφανίζεται η εξωτερική εικόνα και να λάμπει ο ίδιος ο Θεός. Ιάκωβος, λένε, σημαίνει “πλάνη”, διαστροφή. Εδώ έχουμε αναφορά στο συναισθηματικό-αισθαντικό σώμα, με τη δύναμή του να παρερμηνεύει και να εξαπατά, να παραπλανεί και να αποπλανεί. Όταν υπεισέρχεται το συναίσθημα κι όταν η εστία της προσοχής βρίσκεται στην ευαίσθητη κι αισθαντική αντίδραση, ό,τι δεν είναι αληθινό εμφανίζεται γοργά κι ο άνθρωπος υπόκειται σε πλάνη. Το σώμα της πλάνης είναι εκείνο που τελικά μετουσιώνεται κι έτσι αλλαγμένο και σταθεροποιημένο παρέχει ένα καθαρό μέσον για την αποκάλυψη της θεότητας. Ιωάννης σημαίνει “ο Κύριος μίλησε” κι εδώ εικονίζεται η νοητική φύση, γιατί μόνο 157

Μπαγκαβάτ Γκίτα, vi, 33, 34.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

123

όταν αρχίζει να εκδηλώνεται η νοητική όψη έχουμε την εμφάνιση της ομιλίας και του σκεπτόμενου εκείνου ομιλούντος ζώου που ονομάζουμε “άνθρωπο”. Έτσι με τον κατάλληλο συμβολισμό της Γραφής οι τρεις φίλοι του Χριστού αντιπροσώπευσαν τις τρεις όψεις της ανθρώπινης φύσης Του και πάνω σ’ αυτή την ολοκληρωμένη, εστιασμένη και αφιερωμένη προσωπικότητα η μεταμόρφωση έκανε την κρούση της και προκάλεσε την αποκάλυψη. Έτσι πάλι η ουσιαστική δυαδικότητα της ανθρωπότητας αποκαλύφθηκε δια του Χριστού και η τριπλή Του προσωπικότητα και η ουσιαστική Του θειότητα μας απεικονίσθηκαν μ’ έναν τέτοιο τρόπο ώστε το μάθημα (και η δυνατότητα) να μην μπορεί να διαφύγει. Οι Απόστολοι αναγνώριζαν το Θεό στο Διδάσκαλό τους, βασιζόμενοι στο γεγονός αυτής της θειότητας, όπως κάνουν οι μυστικιστές όλων των εποχών. “Οίδα γαρ ώ πεπίστευκα.”158 Είδαν το φως που έλαμπε στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού και γι’ αυτούς ήταν περισσότερο απ’ το Πρόσωπο που μέχρι τότε γνώριζαν. Με την εμπειρία αυτή ο Θεός έγινε γι’ αυτούς πραγματικότητα. Στη σύνθεση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος ο Χριστός και εκείνοι που ήταν οι άμεσοι φίλοι Του συνάντησαν το Θεό κι ήταν τόσο ισχυρός αυτός ο συνδυασμός ώστε εφέλκυσε απ’ τον ίδιο το Θεό άμεση ανταπόκριση. Όταν το αίσθημα κι η σκέψη συναντώνται σε μια στιγμή αντίληψης, υπάρχει μια ταυτόχρονη καταστάλαξη ενέργειας και η ζωή είναι για πάντα μετά διαφορετική. Εκείνο που πίστευαν έγινε γνωστό σαν γεγονός και η πίστη δε χρειαζόταν πια. 3 Η σκηνή της Μεταμόρφωσης ήταν ο τόπος συνάντησης σημαντικών παραγόντων κι από εκείνη τη στιγμή η ζωή της ανθρωπότητας άλλαξε ριζικά. Ήταν τόσο δυνατή στιγμή στη φυλετική ιστορία όσο η Σταύρωση, ίσως ακόμη μεγαλύτερης ισχύος κι από το μεγάλο και τραγικό αυτό συμβάν. Σπάνια έρχονται τέτοιες στιγμές. Συνήθως βλέπουμε αμυδρές μόνο αναλαμπές της δυνατότητας, σπάνιες λάμψεις φώτισης και φευγαλέα δευτερόλεπτα στα οποία εμφανίζεται μια σύνθεση και μας αφήνει με μια αίσθηση καταλληλότητας, ολοκλήρωσης, σκοπού και υποκρυπτόμενης πραγματικότητας. Αλλά τέτοιες στιγμές είναι πράγματι σπάνιες. Γνωρίζουμε ότι ο Θεός υπάρχει. Γνωρίζουμε ότι η πραγματικότητα υφίσταται. Αλλά η ζωή με την έμφασή της να κατευθύνεται στα φαινόμενα, τις εντάσεις της και τις πιέσεις της, μας απορροφά τόσο ώστε δεν έχουμε καιρό, μετά από μόχθο έξι ημερών, να σκαρφαλώσουμε στο όρος του οράματος. Μια ορισμένη οικειότητα με τη φύση του Θεού πρέπει ασφαλώς να προηγείται της αποκάλυψης του Εαυτού Του, που μπορεί και πράγματι τη χορηγεί κατά καιρούς. Οι τρεις φίλοι του Χριστού έγιναν δεκτοί σε κάποιο βαθμό οικειότητας μαζί Του που δικαιολογούσε την εκλογή τους σαν συντρόφων Του στη σκηνή της εμπειρίας Του, όπου αναπαράστησε για χάρη της ανθρωπότητας ένα συμβολικό γεγονός καθώς και μια συγκεκριμένη εμπειρία για την οποία έπρεπε να γίνει μια κατάλληλη διευθέτηση με την ορθή εκλογή και εκγύμναση των συμμετεχόντων, έτσι ώστε να μπορούσε να φανεί ο συμβολισμός που ενσωμάτωναν και οι ενορατικές τους 158

Προς Τιμόθεον Β, i, 12.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

124

αντιδράσεις να κατευθυνθούν σωστά. Ήταν απαραίτητο να έχει ο Χριστός μαζί Του εκείνους από τους οποίους θα εξαρτάτο η αναγνώριση της θειότητας όταν εμφανιζόταν και των οποίων η ενορατική πνευματική αντίληψη θα ήταν τέτοια ώστε – για πάντοτε – να μπορεί να γίνει φανερή η εσώτερη έννοια σε εκείνους από μας που θα ακολουθήσουμε αργότερα τα βήματά Του. Είναι ένα σημείο που μερικές φορές λησμονούμε. Αναπόφευκτα “όμοιοι αυτώ εσόμεθα, ότι οψόμαστε αυτόν καθώς εστί”.159 Για να επέλθει όμως αυτή η ομοιότητα είναι αναγκαία δύο πράγματα στον αφιερωμένο και δεσμευμένο μαθητή. Πρέπει να βλέπει καθαρά ενόσω θα στέκει στη φώτιση που ακτινοβολεί από τον Χριστό και η ενόρασή του πρέπει να είναι ενεργή, έτσι ώστε να μπορεί να ερμηνεύει σωστά αυτό που βλέπει. Αγαπά το Διδάσκαλό του και τον υπηρετεί με όση πίστη μπορεί· αλλά απαιτούνται περισσότερα από την αφοσίωση και την υπηρεσία. Πρέπει να είναι ικανός να αντιμετωπίζει τη φώτιση και συγχρόνως πρέπει να έχει την πνευματική εκείνη αντίληψη η οποία εκτεινόμενη πέρα απ’ το σημείο που μπορεί να τον μεταφέρει η διανόηση, να βλέπει και να αγγίζει την πραγματικότητα. Είναι συνδυασμός αγάπης και διανόησης συν τη δύναμη να γνωρίζει, που είναι έμφυτη στην ψυχή η οποία αναγνωρίζει ενορατικά αυτό που είναι ιερό, καθολικό και πραγματικό κι όμως είναι ειδικό και αληθινό για όλους τους καιρούς σ’ όλους τους ανθρώπους. Ο Χριστός αποκάλυψε την ποιότητα της θείας φύσης διαμέσου της ύλης ή της μορφής και “μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών”. “Η Ελληνική λέξη που χρησιμοποιείται εδώ είναι ‘μετεμορφώθη’, η ίδια λέξη που χρησιμοποίησε ο Απ. Παύλος για να περιγράψει τη μετουσίωση του θνητού σώματος στο αναστάν σώμα· γιατί τη μέρα της εκπλήρωσης, όταν ο τελειωθείς μαθητής επιτύχει την κυριαρχία, ο ‘Χιτώνας της Δόξας’ λάμπει με τέτοια ομορφιά διαμέσου του ενδύματος της σάρκας ώστε όλοι οι παρατηρητές τον διακρίνουν και τα μάτια και τα αυτιά τους συντονισμένα με τον εκλεπτυσμένο κραδασμό, παρατηρούν το Διδάσκαλό Τους σ’ όλο το θείο Του ανθρωπισμό.” 160

Είναι αξιοσημείωτο ότι παρά την εκ μέρους τους αναγνώριση της σημασίας του γεγονότος στο οποίο πήραν μέρος, οι τρεις Απόστολοι, μιλώντας με το στόμα του Απ. Πέτρου, δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι περισσότερο απ’ το να εκφράσουν το δέος και τη σύγχυσή τους, την αναγνώριση και την πίστη τους. Δεν μπορούσαν να εξηγήσουν ή να κατανοήσουν τι είδαν, ούτε βρίσκουμε κάποια καταγραφή ότι το έκαναν ποτέ. Η έννοια της Μεταμόρφωσης είναι κάτι που πρέπει να πραγματωθεί στη ζωή προτού γίνει δυνατό να ορισθεί ή να ερμηνευθεί. Όταν η ανθρωπότητα μάθει σαν σύνολο να μετασχηματίζει τη σάρκα δια της θείας εμπειρίας, να μετουσιώνει την αισθαντική φύση δια της θείας έκφρασης και να μεταφέρει τη συνείδηση μακριά από τον κόσμο της επίγειας ζωής στον κόσμο των υπερβατικών πραγματικοτήτων, οι αληθινές υποκειμενικές αξίες αυτής της μύησης θα αποκαλυφθούν στις διάνοιες των ανθρώπων. Τότε θα έλθει μια βαθύτερη έκφραση της ενόρασης. Ο Δρ. Σέλντον μας λέει αληθινά 159 160

Ιωάννου Α, iii, 2. Jean Delaire, The Mystery Teaching in the West, p. 121.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

125

ότι “όλες οι πιο λεπτές ανθρώπινες σκέψεις κι αισθήματα μεταφέρονται για γενιές, πιθανόν για αιώνες, σε ενορατικές διάνοιες πολύ προτού εκφρασθούν”. 161 Δεν εκφράζουμε ακόμη ό,τι αφορά αυτή την εμπειρία. Νιώθουμε αμυδρά και μακρινά το θαύμα και την τελειότητά της. Δεν έχουμε ακόμη σαν φυλή περάσει από τη νέα γέννηση· η εμπειρία του Ιορδάνη έχει προς το παρόν επιτευχθεί μόνο από λίγους. Μόνο η σπάνια κι αναπτυγμένη ψυχή ανέβηκε στο Όρος της Μεταμόρφωσης κι εκεί είδε και συνάντησε το Θεό στο δοξασμένο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Παρακολουθήσαμε αυτό το επεισόδιο με τα μάτια των άλλων. Ο Πέτρος κι ο Ιάκωβος κι ο Ιωάννης διαμέσου ενός άλλου αποστόλου, του Ματθαίου, μας μίλησαν γι’ αυτό. Παραμένουμε παρατηρητές, όμως είναι μια εμπειρία που κάποια μέρα θα συμμερισθούμε. Αυτό το ξεχάσαμε. Πήραμε τη γλώσσα του τέταρτου μεγάλου γεγονότος της ζωής του Χριστού και πολλοί από μας επιχείρησαν να συμμερισθούν και να εισέλθουν στο νόημα της Σταύρωσης. Ατενίσαμε τη Μεταμόρφωση αλλά δεν προσπαθήσαμε να μεταμορφωθούμε πρακτικά. Αλλά αυτό πρέπει κάποια μέρα να συμβεί και μόνο μετά τη Μεταμόρφωση μπορούμε να τολμήσουμε να σκαρφαλώσουμε στο Όρος Γολγοθά. Μόνον όταν επιτύχουμε την έκφραση της θειότητας μέσα και διαμέσου της κατώτερης προσωπικής φύσης θα έχουμε επιτύχει εκείνο το άξιο και πολύτιμο το οποίο μπορεί να επιτραπεί, κάτω από το θείο Σχέδιο, να σταυρωθεί. Αυτή είναι μια λησμονημένη αλήθεια. Όμως όλα είναι μέρος της εξελικτικής διαδικασίας με την οποία ο Θεός αποκαλύπτεται δια της ανθρωπότητας. Το μεγάλο και φυσικό φαινόμενο που η ανθρωπότητα κάποια μέρα – δια της αυτoέκφρασης και υπό το νόμο – θ’ αποκαλύψει μέσα της, περιλαμβάνει το κάλλος που έλαμψε απ’ τον Χριστό καθώς στεκόταν μεταμορφωμένος μπροστά στους τρεις φίλους Του κι αναγνωρίσθηκε από το Θεό τον Πατέρα Του κι έλαβε τη μαρτυρία του Μωυσή και του Ηλία, του Νόμου και των Προφητών, του παρελθόντος κι εκείνου που φέρνει τη μαρτυρία για το μέλλον. Ένα σημείο μπορεί εδώ να εξαχθεί. Στην Ανατολική αντιστοιχία των πέντε αυτών κρίσεων της ζωής του Ιησού Χριστού, το τρίτο αυτό επεισόδιο ονομάζεται η μύηση της “καλύβας” και τα λόγια του Πέτρου που πρότεινε να φτιάξουν τρεις “σκηνάς”, μια για τον Χριστό, μια για τον Μωυσή και μια για τον Ηλία, συνδέει το Χριστιανικό αυτό συμβάν με το αρχαίο του πρωτότυπο. Πάντοτε στα σπάνια αυτά περιστατικά ο Θεός δοξάστηκε με το φως, ανέκφραστο και λαμπερό, που λάμπει μέσα από το ένδυμα της σάρκας κι αυτή η εμπειρία του όρους δεν είναι μόνο Χριστιανική. Ο Χριστός όμως ήταν ο πρώτος που συγκέντρωσε σε μια διαδοχική παρουσίαση όλες τις δυνατές εμπειρίες της θειότητας, τις εκδήλωσε και τις απεικόνισε στην ιστορία της ζωής Του και στα πέντε επεισόδια του Ευαγγελίου για τη βελτίωση και την έμπνευσή μας. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα περνούν απ’ το δώμα της γέννησης, θα εισέρχονται στο ρεύμα και θα σκαρφαλώνουν στο όρος, προωθώντας το έργο του Θεού για την ανθρωπότητα· και το παράδειγμα του Χριστού φέρνει γρήγορα καρπούς και αποτελέσματα. Η θειότητα δεν μπορεί να διαψευσθεί κι ο άνθρωπος είναι θείος. Αν δεν 161

W.H. Sheldon, Psychology and the Promethean Will, p. 116.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

126

είναι, τότε η Πατρότητα του Θεού δεν είναι παρά ένα κενό σχήμα λόγου κι ο Χριστός και οι Απόστολοί Του έσφαλαν όταν αναγνώριζαν, όπως έκαναν συνεχώς, το γεγονός της υικότητάς μας. Η θειότητα του ανθρώπου δεν μπορεί να μην εξηγηθεί. Ή είναι γεγονός ή δεν είναι. Ο Θεός μπορεί να γίνει γνωστός στη σάρκα διαμέσου των τέκνων Του, ή δεν μπορεί. Όλα στηρίζονται στο Θεό, τον Πατέρα, το Δημιουργό, Εκείνον “εν τω Οποίω ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. Ο Θεός ενυπάρχει σε όλα τα πλάσματά Του, ή όχι. Ο Θεός είναι υπερβατικός και πέρα απ’ την εκδήλωση, ή αλλιώς δεν υπάρχει βασική πραγματικότητα, σκοπός ή προέλευση. Πιθανόν η αυξανόμενη αναγνώριση στις διάνοιες των ανθρώπων ότι είναι και ενύπαρκτος και υπερβατικός είναι αληθινή και μπορούμε να σταθούμε πάνω στην Πατρότητά Του, αναγνωρίζοντας ότι είμαστε θείοι αφού ο Χριστός και η Εκκλησία όλων των εποχών έδωσε αποδείξεις γι’ αυτό. Αυτή τη φορά η εκφωνηθείσα Λέξη διαφέρει από την προηγούμενη. Το πρώτο μέρος της διακήρυξης που έγινε απ’ το Μυσταγωγό που στέκει σιωπηλός πίσω από τη σκηνή καθώς ο Ιησούς παίρνει τη μια μύηση μετά την άλλη, είναι πρακτικά ίδιο με εκείνο της μύησης της Βάπτισης, εκτός από μια εκφρασθείσα εντολή. Είπε: “Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ευδόκησα”, αλλά τη φορά αυτή πρόσθεσε “αυτού ακούετε”. Στο πρώτο μεγάλο επεισόδιο ο Θεός Πατήρ, του Οποίου σύμβολο είναι ο Μυσταγωγός, δεν έκανε γνωστή την Παρουσία Του. Οι άγγελοι είπαν τη λέξη, ενσωματώνοντας την αποστολή του Χριστού εκ μέρους Του. Στη Βάπτιση δέχθηκε την αναγνώριση, αλλά αυτό ήταν όλο. Σ’ αυτή τη Μύηση ο Θεός διέταξε την ανθρωπότητα να προσέξει την ιδιαίτερη αυτή κρίση της ζωής του Χριστού και να ακούσει τα λόγια Του. Η δύναμη και το δικαίωμα να μιλά χορηγήθηκε τώρα στον Χριστό κι έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το κύριο μέρος της διδασκαλίας (όπως δόθηκε απ’ το Ευαγγέλιο του Ιωάννη και σε πολλές παραβολές) δόθηκε απ’ τον Χριστό μόνο αφού πέρασε αυτή την εμπειρία. Και πάλι ο Θεός έδειξε ότι αναγνώρισε το Μεσσιανισμό του Χριστού, λέξη που ερμηνεύεται απ’ τον άνθρωπο σαν αναγνώριση. Στη Βάπτιση Τον αναγνώρισε σαν Υιό Του που εστάλη στον κόσμο από τους κόλπους του Πατρός για να εκτελέσει τη θέληση του Θεού. Ό,τι αναγνώρισε ο Χριστός στο Ναό σαν παιδί, επικυρώθηκε αργότερα από το Θεό. Η αναγνώριση αυτή επαναλήφθηκε και η επικύρωση ενισχύθηκε με την εντολή στον κόσμο ν’ ακούει τα λόγια του Σωτήρα, ή ίσως από την εσωτερική και πνευματική σκοπιά, να ακούει το Λόγο που ήταν Θεός κι έγινε Σάρκα. “Υπάρχει στην πραγματικότητα μια εσώτερη σχέση μεταξύ της Βάπτισης και της Μεταμόρφωσης. Και στις δύο περιπτώσεις μια κατάσταση έκστασης συνοδεύει την αποκάλυψη του μυστικού του προσώπου του Ιησού. Την πρώτη φορά η αποκάλυψη ήταν μόνο γι’ αυτόν· εδώ τη συμμερίσθηκαν και οι Μαθητές. Δεν είναι σαφές σε ποια έκταση επηρεάσθηκαν οι ίδιοι απ’ την εμπειρία. Είναι βέβαιο ότι από μια κατάσταση σύγχυσης αφυπνίσθηκαν μόνο στο τέλος της σκηνή ς (Μάρκος, IX, 8) όπου η μορφή του Χριστού τους φάνηκε να φωτίζεται από ένα υπερφυσικό φως και δόξα και μια φωνή δηλώνει ότι είναι ο Υιός του Θεού. Αυτό που συνέβη μπορεί να ερμηνευθεί μόνο σαν το αποτέλεσμα μιας μεγάλης εσχατολογικής διέγερσης.” 162 162

Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 181.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

127

Ο ίδιος συγγραφέας τονίζει: “Έχουμε λοιπόν τρεις αποκαλύψεις του μυστικού του μεσσιανισμού, που συνδέονται τόσο πολύ ώστε κάθε επακόλουθη υποδηλώνει την προηγούμενη. Στο όρος πλησίον της Βηθεσδά αποκαλύφθηκε στους Τρεις το μυστικό που φανερώθηκε στον Ιησού στη βάπτισή του. Αυτό έγινε μετά το θερισμό. Λίγες εβδομάδες αργότερα γνωστοποιήθηκε στους Δώδεκα με το γεγονός ότι ο Πέτρος, στην Καισάρεια των Φιλίππων, απάντησε στο ερώτημα του Ιησού για τη γνώση που είχε αποκτήσει στο όρος. Ένας απ’ τους Δώδεκα πρόδωσε το μυστικό στον Αρχιερέα. Η τελευταία αυτή αποκάλυψη του Μυστικού υπήρξε μοιραία, γιατί επέφερε το θάνατο του Ιησού. Καταδικάσθηκε σαν μεσσίας παρότι δεν εμφανίσθηκε ποτέ μ’ αυτό το ρόλο.”163

Αυτό στην πληρότητά του γεννά το ερώτημα ως προς τη φύση της αποστολής την οποία ο Χριστός ήρθε να εκτελέσει και τι συνιστούσε τη θέληση του Θεού που ήρθε να εκπληρώσει. Τρεις κύριες απόψεις δέχονται συνήθως οι ορθόδοξοι Χριστιανοί, οι οποίες μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής: 1. Ήρθε για να πεθάνει πάνω στο Σταυρό και να κατευνάσει το θυμό ενός οργισμένου Θεού και να καταστήσει δυνατό σ’ όσους Τον πιστεύουν να πάνε στους ουρανούς. 2. Ήρθε για να μας δείξει την πραγματική φύση της τελειότητας και πώς με ανθρώπινη μορφή μπορεί να εκδηλωθεί η θειότητα. 3. Ήρθε για να μας αφήσει ένα παράδειγμα ότι πρέπει ν’ ακολουθήσουμε τα βήματά Του. Ο ίδιος ο Χριστός δεν έδωσε έμφαση στο θάνατό Του επί του Σταυρού σαν κορύφωμα του έργου της ζωής Του. Ήταν το αποτέλεσμα του έργου της ζωής Του κι όχι αυτό για το οποίο ήρθε στον κόσμο. Ήρθε για να έχουμε “ζωήν εν αφθονία” κι ο Ιωάννης μας λέει στο Ευαγγέλιο του ότι η νέα γέννηση εξαρτάται από την πίστη στον Χριστό, όταν “έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι, τοις πιστεύουσιν εις το όνομα αυτού, οί ουκ εξ αιμάτων, ουδέ εκ θελήματος σαρκός, ουδέ εκ θελήματος ανδρός, αλλ’ εκ Θεού εγεννήθησαν”.164 Δεν είναι για μας λογικό να συμπεράνουμε από τα λόγια αυτά ότι όταν ο άνθρωπος φθάνει στο σημείο της αναγνώρισης και της πίστης στον κοσμικό Χριστό, “του αρνίου του εσφαγμένου από καταβολής κόσμου”, 165 τότε γίνεται εφικτή η νέα γέννηση, γιατί η ζωή του παγκόσμιου αυτού Χριστού που εμψυχώνει κάθε μορφή θείας έκφρασης, μπορεί τότε συνειδητά και οριστικά να προαγάγει τον άνθρωπο σε μια νέα εκδήλωση της θειότητας; Το “αίμα είναι η ζωή”166 κι ο ζων Χριστός είναι εκείνος που κάνει εφικτό στον καθένα να γίνει πολίτης αυτού του βασιλείου. Η ζωή του Χριστού στον καθένα μας είναι εκείνη που μας κάνει υιούς του Πατρός, όχι ο θάνατός Του. Πουθενά στο Ευαγγέλιο δε βρίσκει έρεισμα η αντίθετη θέση. Ο Χριστός στην κοινωνία έδωσε στους μαθητές Του να πιούν απ’ το κύπελλο λέγοντας: “Τούτο γαρ εστί το αίμα μου το 163

Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, pp. 217, 218. Κατά Ιωάννην, i, 13. 165 Αποκάλυψις, xiii, 8. 166 Γένεσις, ix, 4. 164

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

128

της καινής διαθήκης το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών”. 167 Αυτές είναι όμως οι μόνες Του αναφορές στο αίμα στη λυτρωτική του όψη, που τόσο έντονα τονίσθηκε στις Επιστολές και που ο ίδιος πουθενά δεν το συνδέει με τη Σταύρωση. Μιλά σε παρόντα χρόνο και δε συνδέει το αίμα με τη νέα γέννηση ή τη Σταύρωση ούτε το κάνει παράγοντα αποκλειστικότητας που τόσο βαθιά χρωμάτισε την παρουσίαση του Χριστιανισμού στον κόσμο. Η ζωή του Χριστού είναι εκείνη που σ’ όλες τις μορφές συνιστά την εξελικτική ώθηση. Η ζωή του Χριστού είναι εκείνη που κάνει τη σταθερά ανελισσόμενη έκφραση της θειότητας δυνατή στο φυσικό κόσμο. Βρίσκεται βαθιά στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Η ζωή του Χριστού τον φέρνει τελικά στο σημείο να υπερβεί το ανθρώπινο βασίλειο (όταν το έργο της κανονικής εξέλιξης έχει παίξει το ρόλο του) και τον οδηγεί στο βασίλειο του πνεύματος. Η αναγνώριση της ζωής του Χριστού μέσα στη μορφή του ανθρώπου κάνει κάποτε κάθε ανθρώπινο ον να παίξει το ρόλο της Παρθένου Μαρίας για την ενοικούσα αυτή πραγματικότητα. Η ζωή του Χριστού είναι εκείνη που στη νέα γέννηση φθάνει σε πληρέστερη έκφραση κι από κρίση σε κρίση οδηγεί τον αναπτυσσόμενο Υιό του Θεού μέχρι να σταθεί τέλειος, έχοντας επιτύχει “εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού”. 168 Θα δούμε αργότερα ότι πάνω στην αποκάλυψη του αναστάντος Χριστού πρέπει να σταθεί η νέα παγκόσμια θρησκεία. Ο Χριστός πάνω στο Σταυρό, όπως θα φανεί όταν μελετήσουμε την επόμενη μεγάλη κρίση, έδειξε αγάπη και θυσία που έφθασε στην ακραία της έκφραση· αλλά ο Χριστός ζωντανός πάντα και ζωτικά ζωντανός σήμερα είναι ο βασικός τόνος της νέας εποχής και πάνω στην αλήθεια αυτή πρέπει να οικοδομηθεί η νέα παρουσίαση της θρησκείας κι αργότερα να δημιουργηθεί η νέα θεολογία. Η αληθινή έννοια της Ανάστασης και της Ανάληψης δεν έχει ακόμη συλληφθεί· σαν θεία υποκειμενική πραγματικότητα οι αλήθειες αυτές αναμένουν ακόμη αποκάλυψη. Η δόξα της νέας εποχής θα είναι η αποκάλυψη των δύο αυτών μυστηρίων κι η είσοδός μας σε πληρέστερη κατανόηση του Θεού σαν ζωής. Η αληθινή Εκκλησία του Χριστού είναι η συνάθροιση όλων εκείνων που ζουν δια της ζωής του Χριστού και των οποίων η ζωή είναι ένα με τη δική Του. Αυτό θα κατανοηθεί βαθμιαία και θα φέρει σε διαυγέστερο και πιο ακτινοβόλο φως το θαύμα και τη δόξα που βρίσκεται αναποκάλυπτη ακόμη στο Θεό τον Πατέρα. Μόνο ο άνθρωπος που κατανόησε κάτι απ’ την αξία της μύησης της Μεταμόρφωσης και τη φύση της τελείωσης που τότε αποκαλύφθηκε, μπορεί να ακολουθήσει μαζί με τον Χριστό το όραμα που Του χορηγήθηκε καθώς κατήλθε απ’ το υψηλό αυτό σημείο επίτευξης και μπορεί αργότερα να συμμεριστεί μαζί Του την κατανόηση της φύσης της παγκόσμιας υπηρεσίας. Η παγκόσμια αυτή υπηρεσία παρέχεται τέλεια από εκείνους των οποίων η εσώτερη τελείωση είναι περίπου σαν του Χριστού και των οποίων η ζωή διέπεται από τις ίδιες θείες παρορμήσεις και υποτάσσεται στο ίδιο όραμα. Το στάδιο αυτό υποδηλώνει την πλήρη εκείνη 167 168

Κατά Ματθαίον, xxvi, 28. Προς Εφεσίους, iv, 13.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

129

πνευματική ελευθερία που πρέπει τελικά να φτάσουμε. Ήρθε πια ο καιρός που τα ανθρώπινα όντα θα εγκαταλείψουν την πίστη και θα περάσουν στην αληθινή γνώση δια της μεθόδου της σκέψης, του στοχασμού, του πειράματος, της εμπειρίας και της αποκάλυψης. Το άμεσο πρόβλημα για όλους όσους επιζητούν τη νέα αυτή γνώση κι επιθυμούν να γίνουν συνειδητοί γνώστες αντί πιστοί οπαδοί, είναι ότι πρέπει να την επιτύχουν στον κόσμο της καθημερινής ζωής. Μετά από κάθε διεύρυνση συνείδησης και κάθε ανέλιξη μιας βαθύτερης επίγνωσης επιστρέφουμε, όπως έκανε ο Χριστός, στην απλότητα της καθημερινής ζωής και υποβάλουμε εκεί τη γνώση μας στη δοκιμασία, ανακαλύπτουμε την πραγματικότητα και την αλήθειά της κι ανακαλύπτουμε επίσης πού βρίσκεται για μας το επόμενο σημείο διεύρυνσης και ποια νέα γνώση πρέπει ν’ αποκτηθεί. Το έργο του μαθητή είναι η κατανόηση και η χρησιμοποίηση της θειότητάς του. Η γνώση του ενυπάρχοντας Θεού, που βασίζεται όμως στην πίστη του υπερβατικού Θεού, αποτελεί την προσπάθειά μας. Αυτή ήταν η εμπειρία των Αποστόλων στη βουνοκορφή. Λέγεται ότι “επάραντες δε τους οφθαλμούς αυτών ουδένα είδον ει μη τον Ιησούν μόνον”. 169 Το γνωστό εμφανίσθηκα πάλι σ’ αυτούς. Είναι πραγματικά ενδιαφέρον να συγκρίνουμε μια κάπως παρόμοια ιστορία που αναφέρεται στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, όπου στον Αρζούνα αποκαλύφθηκε η ένδοξη μορφή του Κυρίου. Στο τέλος της αποκάλυψης ο Θεός στο πρόσωπο του Κρίσνα του λέει με τρυφερότητα και κατανόηση, “Μη φοβάσαι ούτε η σύγχυση να σε καταβάλει, παρατηρώντας πόσο φοβερή είναι η μορφή Μου! Κοίταξε την προηγούμενη μορφή μου άλλη μια φορά, ο φόβος σου έφυγε, η καρδιά σου ησύχασε!” κι έπειτα προχωρεί για να του πει: “Αυτή τη μορφή Μου που είδες είναι πράγματι δύσκολο να τη δει κανείς! Ακόμη και οι Θεοί επιθυμούν πάντα τη θέα αυτής της μορφής! Ούτε μπορώ να ιδωθώ μέσω των Βεδών, των ποινών, των δώρων, των θυσιών, με τη μορφή που είδες. Μπορώ όμως να γίνω γνωστός έτσι με την αγάπη της απλής καρδιάς Αρζούνα και να ιδωθώ όπως αληθινά είμαι και να εισέλθεις σε Μένα, ώ Καταλύτη του εχθρού!”170

Η Λέξη της Αναγνώρισης ηχήθηκε και η εντολή να ακούμε τον Χριστό δόθηκε. Ο Ιησούς επέστρεψε “στην ίδια Του μορφή” κι έπρεπε ν’ ακολουθήσει η κάθοδος από το όρος. Τότε συνέβη ό,τι μπορεί να θεωρηθεί σαν μια μεγάλη, θλιβερή, πνευματική αντίδραση, αναπόφευκτη και φοβερή, που εκφράσθηκε από τον Χριστό με τα εξής λόγια: “Μέλλει ο υιός τον ανθρώπου παραδίδοσθαι εις χείρας ανθρώπων και αποκτενούσιν αυτόν και τη τρίτη ημέρα εγερθήσεται.” 171

Έπειτα έρχεται το απλό σχόλιο ότι οι μαθητές “ελυπήθησαν σφόδρα”. Το όραμα του Χριστού, αν το ανιχνεύσουμε από τα γραπτά, διαιρείται σε δύο μέρη. Πρώτο, είχε το όραμα της επίτευξης. Η επίτευξη της βουνοκορφής, μια μεγάλη πνευματική εμπειρία, βρισκόταν πίσω Του. Τώρα έχει το όραμα μιας φυσικής κορύφωσης με τη μορφή της 169

Κατά Ματθαίον, xvii, 8. Μπαγκαβάτ Γκίτα, xi, 49, 52, 53, 54. 171 Κατά Ματθαίον, xvii, 22, 23. 170

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

130

θριαμβευτικής εισόδου στην Ιερουσαλήμ. Αυτό όμως συνοδεύεται από την προαίσθηση ή την πρόβλεψη της κορύφωσης της ζωής της υπηρεσίας Του πάνω στο Σταυρό. Είδε καθαρά, ίσως για πρώτη φορά, τι Τον περίμενε και την κατεύθυνση που Τον οδηγούσε η υπηρεσία Του στον κόσμο. Η οδός της θλίψης ενός Παγκόσμιου Σωτήρα απλώθηκε μπροστά Του· η μοίρα όλων των πρωτοπόρων ψυχών αποκορυφώθηκε στην εμπειρία Του και είδε τον Εαυτό Του διωκόμενο, χλευαζόμενο και νεκρό, όπως συμβαίνει σε πολλούς μικρότερους υιούς του Θεού. Η δίωξη του κόσμου προηγείται πάντα της αποδοχής από τον κόσμο. Η απογοήτευση είναι ένα στάδιο του δρόμου προς την πραγματικότητα. Το μίσος εκείνων που δεν είναι ακόμη έτοιμοι να αναγνωρίσουν τον κόσμο των πνευματικών αξιών είναι πάντα ο κλήρος εκείνων που είναι. Αυτό αντιμετώπισε ο Χριστός κι όμως “εστήριξε το πρόσωπον αυτού του πορεύεσθαι εις Ιερουσαλήμ”. 172 Καθώς μελετούμε αυτά τα συμβάντα, γίνεται ξεκάθαρη στο νου μας η ιδιαίτερη δοκιμασία που αντιμετώπισε τότε ο Χριστός. Ήταν πάλι μια τριπλή δοκιμασία όπως εκείνη μετά τη μύηση της Βάπτισης· όμως αυτή τη φορά ήταν πολύ λεπτότερης φύσης. Αντιμετώπισε τη δοκιμασία ως προς το αν μπορούσε να αντέξει και να χειρισθεί την εγκόσμια επιτυχία και να περάσει το θριαμβευτικό δρόμο της εισόδου Του στην Ιερή Πόλη, χωρίς να παρεκκλίνει απ’ το σκοπό Του, χωρίς να ελκυστεί από υλικά επιτεύγματα και να ανακηρυχθεί Βασιλιάς των Ιουδαίων. Η επιτυχία συνιστά μια πολύ πιο δραστική πειθαρχία και δημιουργεί πολύ περισσότερες ευκαιρίες να ξεχάσεις το Θεό και την πραγματικότητα παρά η αποτυχία και η ανωνυμία. Ο αυτοοικτιρμός, η αίσθηση του μαρτυρίου και η εγκαρτέρηση είναι ισχυροί κι αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης της αποτυχίας. Όμως η ανύψωση στην κορυφή του κύματος, η δημόσια αναγνώριση και η επίτευξη του εγκόσμιου στόχου είναι πολύ δυσκολότεροι παράγοντες για ν’ αντιμετωπισθούν. Ο Χριστός τους αντιμετώπισε και τους αντιμετώπισε με πνευματική σταθερότητα και με τη μακρόπνοη σοφία που δημιουργεί μια σωστή αίσθηση αξιών και μια κατάλληλη αίσθηση αναλογίας. Η δεύτερη φάση της δοκιμασίας βρίσκεται στην πρόβλεψή Του για το τέλος Του. Γνώριζε ότι έπρεπε να πεθάνει, γνώριζε πώς θα πέθαινε κι όμως προχώρησε χωρίς να παρεκκλίνει από την προσδιορισμένη πορεία Του, παρότι είχε την πρόβλεψη της καταστροφής. Όχι μόνο έπρεπε να καταδείξει τη δύναμη να υπομένει την επιτυχία, αλλά έπρεπε επίσης να καταδείξει τη δύναμη να αντιμετωπίζει την καταστροφή, ισοσταθμίζοντας τις δύο μεταξύ τους και θεωρώντας αμφότερες σαν απλές ευκαιρίες θείας έκφρασης και πεδία για την εκδήλωση απόσπασης – του εξέχοντος αυτού χαρακτηριστικού του ανθρώπου που ξαναγεννήθηκε, εξαγνίσθηκε και μεταμορφώθηκε. Στις δοκιμασίες αυτές προστέθηκε κι εκείνη που αντιμετώπισε νωρίτερα στην έρημο, η δοκιμασία της απόλυτης μοναξιάς. Η δύναμη να υπομένει την επιτυχία! Η δύναμη να υπομένει την καταστροφή! Η δύναμη να στέκει τελείως μόνος! Αυτά έπρεπε να δείξει ο Χριστός στον κόσμο και τα έδειξε. Στάθηκε θριαμβευτής μπροστά στον κόσμο σε κάποιο ενδιάμεσο στάδιο στο δρόμο Του προς το Σταυρό. Η αγωνία της μοναξιάς στον 172

Κατά Λουκάν, ix, 51.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

131

Κήπο της Γεθσημανή ήταν ίσως πολύ δυσκολότερη στιγμή γι’ Αυτόν από τη δημόσια εμφάνιση στο Όρος Γολγοθά. Σ’ αυτές όμως τις λεπτότερες δοκιμασίες αποκαλύφθηκε η ποιότητα του Θεού και η ποιότητα και η έννοια του Θεού είναι εκείνη που έσωσε τον κόσμο – η ποιότητα της ζωής Του που είναι Αγάπη και Σοφία και Αξία και Πραγματικότητα. Όλα αυτά τα εκπλήρωσε ο Χριστός. Αμέσως μετά την κάθοδο από τη βουνοκορφή ο Χριστός άρχισε πάλι να υπηρετεί. Συνάντησε, όπως ξέρουμε, ένα πρόσωπο σε απόγνωση και ανταποκρίθηκε αμέσως στην ανάγκη. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε μύησης είναι η αυξημένη ικανότητα και δυνατότητα του μυημένου να υπηρετεί. Ο Χριστός έδειξε έναν τελείως νέο και μοναδικό τρόπο με τον οποίο μιλούσε και αντιμετώπιζε τις μάζες καθώς και να διδάσκει ιδιαιτέρως και προσωπικά τους λίγους εκλεκτούς Του. Η θεραπευτική Του δύναμη συνεχίσθηκε, αλλά το έργο Του μετατοπίσθηκε σε ένα πεδίο νέων αξιών και είπε εκείνα τα λόγια και εξήγγειλε εκείνες τις αλήθειες που απέδειξαν τα θεμέλια της πίστης όσων είχαν τη διόραση να εισδύσουν στη θεολογική παρουσίαση του Χριστιανισμού και να βρουν εκεί την πραγματικότητα. Η υπηρεσία Του εκείνη την εποχή συνίστατο πρωταρχικά στη διδασκαλία και την ομιλία. Είναι όμως τέτοια η σοφία και το κάλλος της από μέρους Του παρουσίασης της αλήθειας ώστε εξέφραζε τη θειότητα σε μορφές που ο κοινός άνθρωπος μπορούσε να συλλάβει. Γεφύρωνε το παλιό με το νέο κι έδινε τη νέα εκείνη αλήθεια και την ειδική εκείνη αποκάλυψη που χρειάζονταν τότε για να ενώσει την αρχαία σοφία με την πιο σύγχρονη ελπίδα. Ο Κάυσερλιγκ συνέλαβε το θαύμα που κάνει ο Παγκόσμιος Σωτήρας και το εκφράζει με τα ακόλουθα λόγια: “…ο μεγάλος νους είναι ουσιαστικά ο Αφυπνιστής. Αν ένας τέτοιος νους εξέφραζε το εντελώς νέο, το μοναδικό, αυτό δε θα σήμαινε τίποτε για τους άλλους. Η κοινωνική του αξία έγκειται στην ικανότητά του να εκφέρει καθαρά ό,τι νιώθουν όλοι στα μύχια της καρδιάς τους σαν αληθινό – γιατί πώς μπορεί αλλιώς να γίνει κατανοητός; – και να το εκφράσει με τόσο καθολικό τρόπο, δηλαδή τόσο συντονισμένο με τους αντικειμενικούς νόμους ώστε οι ιδέες του να γίνουν όργανα για τους άλλους.”173

Ο Χριστός μας έδωσε μια μεγάλη ιδέα. Μας έδωσε τη νέα έννοια ότι ο Θεός είναι Αγάπη, ανεξάρτητα με ό,τι συμβαίνει στον κόσμο της αμεσότητας. Όλες οι μεγάλες ιδέες έρχονται απ’ τον κόσμο της θειότητας δια των μεγάλων Ενορατικών κι η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ουσιαστικά ιστορία ιδεών – η προβολή τους μέσω των ενορατικών στοχαστών, η αναγνώρισή τους απ’ τους λίγους, η αύξηση της δημοφιλίας τους και η τελική τους ολοκλήρωση στην παγκόσμια σκέψη, το παγκόσμιο πρότυπο των διανοητών της φυλής. Τότε καθορίζεται η μοίρα τους και τελικά η νέα και μοναδική ιδέα γίνεται ένα δημόσιο και κοινά αποδεκτό πρότυπο της ανθρώπινης διαγωγής. “Στο ερώτημα αν οι προσωπικότητες ή οι ιδέες αποφασίζουν τη μοίρα μιας εποχής, η απάντηση είναι ότι η εποχή παίρνει τις ιδέες της απ’ τις προσωπικότητες.” 174 Ο Χριστός ενσωμάτωσε μια μεγάλη ιδέα, την ιδέα ότι ο Θεός είναι Αγάπη κι ότι η 173 174

Hermann Keyserling, The Recovery of Truth, p. 213. Albert Schweitzer, The Decay and Restoration of Civilisation, p. 82.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

132

αγάπη είναι η κινητήρια δύναμη του σύμπαντος. Αυτό αποτελεί τη φώτιση που ο Χριστός σαν το Φως του Κόσμου διάθλασε στα παγκόσμια γεγονότα. Το μεγαλείο της αντίληψης αυτής δεν μπορεί να τονισθεί περισσότερο. Χρειάζεται να την αντιληφθούμε πιο βαθιά και δυναμικά, γιατί συνιστά το βασικό, θεμελιακό χαρακτήρα και την ποιότητα όλων των γεγονότων, ανεξάρτητα απ’ την εξωτερική εμφάνιση που μπορεί να έχουν. Ο Χριστός φωτίζει τη ζωή. Αυτή ήταν μια από τις πιο σπουδαίες συνεισφορές Του στη ζωή όπως τη ζούμε σήμερα. Είπε: Ο Θεός αγαπά τον κόσμο· ό,τι συμβαίνει βρίσκεται στη γραμμή της αγάπης. Αν αυτό κατανοηθεί σαν γεγονός και θεμελιώδης αλήθεια, φωτίζει όλη τη ζωή κι ελαφρύνει όλα τα φορτία· η αιτία και το αποτέλεσμα προσεγγίζουν κι ο σκοπός του Θεού κι η μέθοδός Του φαίνονται σαν ένα. Οι θεολόγοι συχνά το ξεχνούν καθώς φιλονικούν για τις πιο τεχνικές όψεις της ζωής του Χριστού. Ό,τι φώτισε τη λειτουργία Του σαν “Φως του Κόσμου”, ό,τι πήρε απ’ το θείο Φως και διάχυσε στον κόσμο, ό,τι διάθλασε, συνήθως παραβλέπεται στον αγώνα ν’ αποδειχθούν δοξασίες όπως το γεγονός ότι η Παρθένος Μαρία υπήρξε άμωμη κι ο Χριστός γεννήθηκε συνεπώς με άμωμη σύλληψη. Σήμερα μόνο λίγοι της νεότερης γενιάς προσέχουν αυτά τα σημεία της δοξασίας. Ας το δηλώσουμε με έμφαση. Προσέχουμε όμως ότι η αγάπη που εξέφρασε πρέπει να εκδηλωθεί στον κόσμο και η φώτιση που έφερε πρέπει “να φωτίσει το σκοτάδι μας”. Ο Χριστός εξέπεμψε καθαρά το φθόγγο που μπορεί να εγκαινιάσει το νέο πολιτισμό και τη νέα τάξη και μια στενή μελέτη των ιδεωδών και των ιδεών που σήμερα χωρίς εξαίρεση υπόκεινται σε όλα τα μεγάλα πειράματα που αναλήφθηκαν απ’ τα διάφορα έθνη, θα δείξει ότι βασίζονται ουσιαστικά σε κάποια συγκεκριμένη αντίληψη του Χριστού. Ότι η μέθοδος της εφαρμογής τους κι η τεχνική που χρησιμοποίησαν είναι συχνά αντιχριστιανικές, είναι θλιβερά αληθινό, αλλά οι βασικές έννοιες θα φέρουν το φως που ο Χριστός μπορεί να ρίξει πάνω τους. Η κύρια δυσκολία υπήρξε το γεγονός ότι η διανοητική μας σύλληψη των εννοιών προηγείται της προσωπικής μας ανάπτυξης και συνεπώς χρωματίζει ολέθρια την εφαρμογή τους. Όταν οι βασικές αυτές ιδέες μετουσιωθούν σε παγκόσμια ιδανικά από τους αφιερωμένους διανοητές της φυλής κι εφαρμοσθούν με το πνεύμα που τις συνέλαβε ο Χριστός, τότε θα εγκαινιασθεί πραγματικά μια νέα παγκόσμια τάξη. Είναι πολύτιμο ν’ αντιληφθούμε ότι αυτό που έκανε πραγματικά ο Χριστός ήταν να εγκαινιάσει την εποχή της Υπηρεσίας, ακόμη κι αν αρχίζουμε μόλις σήμερα (δύο χιλιάδες χρόνια μετά το παράδειγμά Του) να συλλαμβάνουμε τις συνέπειες αυτής της λέξης που τόσο πλατιά χρησιμοποιείται. Τείνουμε να θεωρούμε τη σωτηρία με όρους του ατόμου και να τη μελετούμε από τη σκοπιά της ατομικής σωτηρίας. Η στάση αυτή πρέπει να τερματισθεί, αν πρόκειται να κατανοήσουμε το πνεύμα του Χριστού. Ένας μεγάλος Ιάπωνας θέτει το τραχύ ερώτημα: “Ποιος είναι ο κύριος σκοπός μιας θρησκείας που αξίζει να υπάρχει;” και συνεχίζει λέγοντας ότι “είναι η σωτηρία, αλλά μια σωτηρία διαποτισμένη με ανακούφιση κι επανόρθωση της ζωής και του κόσμου”.175 Η υπηρεσία γίνεται όλο και περισσότερο αντικείμενο όλων των 175

A.E. Haydon, quoting Kishio Satomi, Modern Trends in World Religions, p. 75.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

133

ανθρώπινων υποθέσεων. Ακόμη κι οι σύγχρονες επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει ένας κινητήριος παράγοντας αν η επιχείρηση, όπως την κατανοούμε με τη σύγχρονη έννοια, πρόκειται να επιζήσει. Σε τι βασίζεται η γενική αυτή τάση; Ασφαλώς στην παγκόσμια σχέση μας με τη Θεότητα και στις αμοιβαίες υποκειμενικές μας σχέσεις που έχουν τη ρίζα τους στις σχέσεις μας με το Θεό. Αυτή βέβαια είναι η βάση της υπηρεσίας. Πρέπει να είναι, όπως ήταν στην περίπτωση του Χριστού, ένα αυθόρμητο αποτέλεσμα της θειότητας. Ένα απ’ τα ισχυρότερα επιχειρήματα για τη θεία ανέλιξη του ανθρώπου είναι η ανάδυση σε πλατιά κλίμακα αυτής της τάσης για υπηρεσία. Μόλις αρχίζουμε ν’ αποκτούμε ένα αμυδρό όραμα της έννοιας του Χριστού για την υπηρεσία. “Επέκτεινε το κίνητρο της υπηρεσίας λέγοντας ότι όταν το κοινό καλό και η προσωπική σας επιτυχία ή ευημερία συγκρούονται, πρέπει να θυσιασθείτε εσείς κι όχι ο άλλος.”176 Αυτή η ιδέα της υπηρεσίας έρχεται φυσικά σε πλήρη σύγκρουση με τη συνήθως ανταγωνιστική στάση στη ζωή και την ιδιοτέλεια που γενικά δείχνει ο κοινός άνθρωπος. Στον άνθρωπο όμως που επιζητεί ν’ ακολουθεί τον Χριστό και σκοπεύει τελικά ν’ ανέβει στο Όρος της Μεταμόρφωσης, η υπηρεσία οδηγεί αναπόφευκτα σε αυξημένη φώτιση κι η φώτιση με τη σειρά της πρέπει να βρει την έκφρασή της σε ανανεωμένη κι αφιερωμένη υπηρεσία κι έτσι βρίσκουμε το δρόμο μας – μέσω της υπηρεσίας προς τους συνανθρώπους μας – το Δρόμο που βάδισε ο Χριστός. Ακολουθώντας τα βήματά Του, αποκτούμε τελικά τη δύναμη να ζούμε σαν φωτισμένοι και όμοιοι με τον Χριστό άνδρες και γυναίκες στο κανονικό καθημερινό μας περιβάλλον. Τι είναι λοιπόν το δώρο που καθένας μπορεί να κάνει στον κόσμο καθώς μελετούμε τη ζωή του Χριστού και προχωρούμε με το νου μας μαζί Του από τη μια μύηση στην άλλη; Μπορούμε να αποβλέπουμε σ’ αυτό το μεγαλείο της πράξης που θα μας λυτρώσει απ’ τη φυσική μας μετριότητα και θ’ αποκαλύψει προοδευτικά τη θειότητά μας. Καθένας μπορεί να σταθεί σαν φάρος φωτός, δείχνοντας το δρόμο προς το κέντρο απ’ το οποίο εκπορεύεται η Λέξη· και καθένας μπορεί να αρχίσει να εκφράζει στην καθημερινή του ζωή κάτι απ’ την ποιότητα του Θεού που τόσο τέλεια απεικόνισε ο Χριστός και μετέφερε θριαμβευτικά απ’ το Όρος της Μεταμόρφωσης στην κοιλάδα του καθήκοντος και της υπηρεσίας και Του επέτρεψε να προχωρήσει με σταθερή απόφαση στην εμπειρία του Σταυρού δια του θριαμβευτικού δρόμου της επευφημίας και του θλιμμένου δρόμου της εγκατάλειψης και της μοναξιάς. Η παρόρμηση είναι ισχυρή για να κλείσουμε με κάποια λόγια που είπε ο Αρζούνα στον Κρίσνα, πολύ προ της Χριστιανικής εποχής, μετά την αποκάλυψη της φανερωθείσας ομορφιάς στην οποία έγινε δεκτός. Η σχέση τους είναι αναμφισβήτητη. Μπορεί κανείς να φαντασθεί τον Πέτρο ή τον Ιωάννη να λένε τα λόγια αυτά στον Χριστό όταν άνοιξαν τα μάτια τους και είδαν “τον Ιησούν μόνον”. Ίσως μπορούν να εφαρμοσθούν σε μας επίσης καθώς μελετούμε τον Χριστό και τη σχέση μας μαζί Του: “Αν νομίζοντας πως είσαι σύντροφός μου, Σου μίλησα απότομα… μη γνωρίζοντας το μεγαλείο Σου, ή απρόσεκτα, ή στοργικά, ή αστειεύθηκα μαζί Σου άπρεπα, ταξιδεύοντας, αναπαυόμενος, ή 176

A.E. Haydon, Modern Trends in World Religions, p. 106.

Η ΤΡΙΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΥΨΗΛΟ ΟΡΟΣ

134

καθήμενος, ή σε συμπόσιο, μόνος, ώ Αναμάρτητε, ή στην παρουσία τους, για όλα ζητώ συγγνώμη από Σένα, Άπειρε! Είσαι ο Πατέρας του κόσμου, των πραγμάτων, κινητών και ακίνητων· αξίζεις τιμή, σεβάσμιε Δάσκαλε του κόσμου. Κανένας δεν είναι ίσος Σου· πώς θα μπορούσε κανείς να είναι μεγαλύτερος; Ακόμη και στους τρεις κόσμους δεν υπάρχει κανένας σαν Εσένα σε ισχύ. Υποκλινόμενος λοιπόν σκύβοντας μπροστά Σου, ζητώ τη χάρη Σου, άξιε Κύριε! Όπως ο Πατέρας το γιο, ο σύντροφος το σύντροφο, ο αγαπών τον αγαπώμενο, δέξου Κύριε να με συγχωρέσεις! Αγάλλομαι βλέποντας ό,τι δεν έβλεπα πριν κι η καρδιά μου τρέμει από φόβο· δείξε μου Κύριε την προηγούμενη μορφή· Κύριε των Θεών, αγαθέ, που κρατάς τους κόσμους.” 177

177

Μπαγκαβάτ Γκίτα, xi, 41-45.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ Μια πύρινη αχλύ κι ένας πλανήτης, Ένας κρύσταλλος κι ένα κύτταρο, Μια μέδουσα κι ένα ερπετό, Και σπηλιές όπου οι τρωγλοδύτες κατοικούν· Έπειτα μια αίσθηση του νόμου και του κάλλους Και μια όψη του περιστρεφόμενου σβώλου – Μερικοί την ονομάζουν Εξέλιξη Κι άλλοι την ονομάζουν Θεό. Σαν παλίρροιες στην κυρτή ακροθαλασσιά Όταν η σελήνη είναι νέα και λεπτή, Μέσα στην καρδιά μας ανώτερες λαχτάρες Έρχονται αναβλύζοντας και φουσκώνουν: Έρχονται απ’ το μυστικό ωκεανό Που το χείλος του δεν πατήθηκε – Μερικοί από μας τις ονομάζουν Πόθο Κι άλλοι τις ονομάζουν Θεό. Ένας παγωμένος πρόσκοπος στο καθήκον, Μια μάννα λιμοκτονεί για το μωρό της, Ο Σωκράτης πίνει το κώνιο Κι ο Ιησούς πάνω στο σταυρό· Κι εκατομμύρια ταπεινοί και ανώνυμοι, Βαδίζουν την ευθεία και σκληρή ατραπό – Μερικοί το ονομάζουν Αφιέρωση Κι άλλοι το ονομάζουν Θεό. William Herbert Carruth

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

πια στο κεντρικό μυστήριο του Χριστιανισμού και στην κορυφαία μύηση την οποία οι άνθρωποι, σαν ανθρώπινα όντα, μπορούν να επιθυμούν. Για την επόμενη μύηση, την Ανάσταση και την Ανάληψη που συνδέεται μαζί της, δε γνωρίζουμε πρακτικά τίποτε, πέρα από το γεγονός ότι ο Χριστός ανέστη εκ νεκρών. Η μύηση της Ανάστασης καλύπτεται με σιγή. Ό,τι έχει καταγραφεί είναι η αντίδραση εκείνων που γνώρισαν και αγάπησαν τον Κύριο και τα κατοπινά αποτελέσματα στην ιστορία της Χριστιανικής Εκκλησίας. Η Σταύρωση όμως υπήρξε πάντοτε το εξέχον δραματικό επεισόδιο στο οποίο θεμελιώθηκε η όλη δομή της Χριστιανικής θεολογίας. Σ’ αυτό δόθηκε έμφαση. Εκατομμύρια λέξεων γράφηκαν γι’ αυτό και χιλιάδες βιβλία και σχόλια επιχείρησαν να φωτίσουν το νόημά του και να εξηγήσουν τη σημασία του μυστηρίου του. Ανά τους αιώνες μυριάδες απόψεις παρουσιάσθηκαν για τη μελέτη των ανθρώπων. Υπήρξαν πολλές παρεξηγήσεις, αλλά διατυπώθηκαν και πολλά που είναι θεία και πραγματικά. Ο Θεός παρανοήθηκε πολλές φορές και η ερμηνεία όσων έκανε ο Χριστός διακωμωδήθηκε από κοντόθωρους ανθρώπους. Το θαύμα του συμβάντος στο Όρος Γολγοθά αποκαλύφθηκε από τη φωτισμένη εμπειρία του πιστού και του γνώστη. Μια νέα τάξη γεννήθηκε όταν ο Χριστός ήρθε στη γη κι από εκείνη την εποχή προχωρήσαμε σταθερά σε μια νέα εποχή στην οποία οι άνθρωποι θα ζουν αναπόφευκτα σαν αδελφοί επειδή ο Χριστός πέθανε και η αληθινή φύση της βασιλείας του Θεού θα βρει έκφραση στη γη. Εγγύησή της είναι η πρόοδος του παρελθόντος. Η αμεσότητα αυτού του γεγονότος έχει ήδη γίνει αμυδρά κατανοητή απ’ όσους, όπως είπε ο Χριστός, έχουν μάτια για να βλέπουν και αυτιά για να ακούν. Αναπόφευκτα προχωρούμε στο μεγαλείο κι ο Χριστός το τόνισε αυτό με τη ζωή και το έργο Του. Δεν έχουμε ακόμη επιτύχει αυτό το μεγαλείο, αλλά τα σημάδια του μπορούν να ιδωθούν. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις της έλευσης της νέας αυτής εποχής και διακρίνεται το αμυδρό περίγραμμα μιας νέας και σχεδόν πιο ιδεαλιστικής κοινωνικής δομής, βασισμένης στην τελειοποιημένη ανθρωπότητα. Είναι αυτή η τελειότητα που έχει ενδιαφέρον. Ένα απ’ τα πρώτα πράγματα που είναι ουσιώδες να αναγνωρίσουμε είναι το γεγονός, το συγκεκριμένο γεγονός, ότι η Σταύρωση του Χριστού πρέπει να υψωθεί απ’ το βασίλειο της καθαρά ατομικής εφαρμογής στο βασίλειο του παγκόσμιου και του όλου. Ίσως προξενήσει κατάπληξη να τονίσουμε την ανάγκη κατανόησης ότι ο θάνατος του ιστορικού Χριστού πάνω στο Σταυρό δεν αφορούσε πρωταρχικά κάθε άνθρωπο ατομικά που αξιώνει να επωφεληθεί απ’ αυτόν. Ήταν ένα μεγάλο κοσμικό ΘΑΝΟΥΜΕ

γεγονός. Οι συνέπειες και τα αποτελέσματά του αφορούν τις μάζες της ανθρωπότητας κι όχι ειδικά το άτομο. Τείνουμε να θεωρούμε σαν προσωπική υπόθεση τις πολλές συνέπειες της θυσίας του Χριστού. Η ιδιοτέλεια του πνευματικού ζηλωτή είναι συχνά πολύ πραγματική. Είναι βέβαια φανερό, αν προσεγγίσει κανείς το θέμα με νοημοσύνη, ότι ο Χριστός δεν πέθανε για να μπορέσουμε εσείς κι εγώ να πάμε στον παράδεισο. Πέθανε σαν αποτέλεσμα της ίδιας της φύσης της υπηρεσίας που πρόσφερε, του φθόγγου που ήχησε και επειδή εγκαινίασε μια νέα εποχή και είπε στους ανθρώπους πώς να ζουν σαν υιοί του Θεού. Μελετώντας την ιστορία του Ιησού πάνω στο Σταυρό, είναι συνεπώς ουσιώδες να τη δούμε με πλατύτερους και γενικότερους όρους απ’ ό,τι συνήθως. Οι περισσότερες από τις πραγματείες και τα κείμενα πάνω στο θέμα είναι αντιφατικά κι επιχειρηματολογικά, υπερασπίζοντας συνήθως ή καταπολεμώντας τη μαρτυρία ή τη θεολογία που συνδέεται με το θέμα. Ή μπορεί να είναι καθαρά μυστικιστικής ή συναισθηματικής φύσης στον τόνο και το αντικείμενο, ασχολούμενα με τη σχέση του ατόμου προς την αλήθεια ή με την προσωπική σωτηρία δια του Χριστού. Αλλά μ’ αυτό τον τρόπο πιθανόν να χαθούν τα πραγματικά στοιχεία της ιστορίας και το ανώτερο νόημά της. Ωστόσο δύο πράγματα προβάλλουν από την έρευνα και την αναζήτηση του περασμένου αιώνα. Το ένα είναι ότι η ιστορία του Ευαγγελίου δεν είναι μοναδική, αλλά αντίστοιχη με τις ζωές κι άλλων Υιών του Θεού· δεύτερο, ότι ο Χριστός ήταν μοναδικός στο ιδιαίτερό Του Πρόσωπο και αποστολή κι ότι από μια ειδική σκοπιά η εμφάνισή Του ήταν άνευ προηγουμένου. Κανείς σπουδαστής της συγκριτικής των θρησκειών δε θ’ αμφισβητήσει τις Χριστιανικές αντιστοιχίες με προηγούμενα γεγονότα. Κανείς άνθρωπος που ερεύνησε αληθινά με ανοιχτό νου δε θα αρνηθεί ότι ο Χριστός υπήρξε ακέραιο μέρος μιας μεγάλης συνέχειας αποκάλυψης. Ο Θεός “ουκ αμάρτυρον εαυτόν αφήκεν”. 178 Κι η σωτηρία του ανθρώπινου γένους ήταν πάντα κοντά στην καρδιά του Πατρός. Για να παραθέσουμε ένα συγγραφέα που επιδιώκει να αποδείξει αυτή τη συνέχεια: “Την εποχή της ζωής ή της αναφερθείσας εμφάνισης του Ιησού της Ναζαρέτ κι επί μερικούς αιώνες πριν ο Μεσογειακός και γειτονικός κόσμος ήταν η σκηνή μεγάλου αριθμού παγανιστικών πίστεων και τελετουργιών. Υπήρχαν άπειροι Ναοί αφιερωμένοι σε θεούς όπως ο Απόλλων ή ο Διόνυσος μεταξύ των Ελλήνων, ο Ηρακλής μεταξύ των Ρωμαίων, ο Μίθρας μεταξύ των Περσών, ο Άδωνις κι ο Άττις στη Συρία και τη Φρυγία, ο Όσιρις, η Ίσις κι ο Ώρος στην Αίγυπτο, ο Βαάλ κι η Αστάρτη μεταξύ των Βαβυλωνίων και των Καρχηδονίων κ.λπ. Εταιρείες μεγάλες ή μικρές, ενωμένοι πιστοί και οι ευλαβείς στην υπηρεσία ή τις τελετουργίες που συνδέονται με τις αντίστοιχες θεότητες και με τις πίστεις που ομολογούσαν σ’ αυτές τις θεότητες. Κι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον γεγονός για μας είναι ότι παρά τις μεγάλες γεωγραφικές αποστάσεις και φυλετικές διαφορές, στις λεπτομέρειες των λειτουργιών τους η γενική περιγραφή των πίστεων και των τελετουργιών τους– αν δεν ήταν ταυτόσημη – ήταν αξιοσημείωτα παρόμοια. Δεν μπορώ βέβαια να επεκταθώ στις διάφορες αυτές λατρείες αλλά μπορώ γενικά να πω ότι όλες ή σχεδόν όλες οι θεότητες που προαναφέρθηκαν, λέγεται και πιστεύεται ότι: 178

Πράξεις, xiv, 17.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

139

Γεννήθηκαν τη μέρα των Χριστουγέννων ή πολύ κοντά της. Γεννήθηκαν από Παρθένο Μητέρα. Και μέσα σε Σπηλιά ή υπόγειο δώμα. Έζησαν μια ζωή μόχθου για την Ανθρωπότητα. Και ονομάσθηκαν Φωτοδότης, Θεραπευτής, Μεσολαβητής, Σωτήρας, Ελευθερωτής. Νικήθηκαν όμως από τις Δυνάμεις του Σκότους. Και κατέβηκαν στον Άδη ή τον κάτω κόσμο. Αναστήθηκαν εκ νεκρών κι έγιναν οι πρωτοπόροι του ανθρώπινου γένους στον Ουράνιο κόσμο. Ίδρυσαν Κοινωνίες Αγίων και Εκκλησίες στις οποίες γίνονταν δεκτοί μαθητές με τη Βάπτιση. Και εορτάζονταν με Ευχαριστήρια γεύματα.” 179

Τα γεγονότα αυτά μπορούν να ελεγχθούν από οποιονδήποτε επιθυμεί κι ενδιαφέρεται σοβαρά να εξιχνιάσει την ανάπτυξη της δοξασίας των παγκόσμιων Σωτήρων στον Παγκόσμιο ιδεαλισμό. Ο Έντουαρντ Κάρπεντερ προχωρεί για να μας πει στο ίδιο βιβλίο: “Ο αριθμός των παγανιστικών θεοτήτων (που γεννήθηκαν κυρίως από παρθένες και θανατώθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην προσπάθειά τους να σώσουν το ανθρώπινο γένος) είναι τόσο μεγάλος ώστε είναι δύσκολο να κρατήσουμε λογαριασμό. O θεός Κρίσνα στην Ινδία, ο θεός Ίντρα στο Νεπάλ και το Θιβέτ έχυσαν το αίμα τους για τη σωτηρία των ανθρώπων· ο Βούδδας, σύμφωνα με τον Μαξ Μύλλερ, είπε: ‘Ας πέσουν πάνω μου όλες οι αμαρτίες του κόσμου για να λυτρωθεί ο κόσμος’· ο Κινέζος Τιέν ο Άγιος – ‘ένα με το Θεό και συνυπάρχων για όλη την αιωνιότητα’ – πέθανε για να σώσει τον κόσμο· ο Αιγύπτιος Όσιρις ονομαζόταν Σωτήρας, έτσι κι ο Ώρος· έτσι κι ο Πέρσης Μίθρας· έτσι κι ο Έλληνας Ηρακλής που νίκησε το Θάνατο αν και το σώμα του αναλώθηκε στο φλεγόμενο ένδυμα της θνητότητας, από το οποίο αναστήθηκε στον ουρανό. Έτσι κι ο Φρύγιος Άττις που ονομάσθηκε Σωτήρας κι επίσης ο Σύριος Ταμμούζ ή Άδωνις – που και οι δύο, όπως είδαμε, καρφώθηκαν ή δέθηκαν σ’ ένα δέντρο κι έπειτα αναστήθηκαν από τα φερετρά τους. Ο Προμηθέας, ο μέγιστος και αρχαιότερος ευεργέτης της ανθρώπινης φυλής, καρφώθηκε στα χέρια και τα πόδια και με τους βραχίονες εκτεταμένους στους βράχους του όρους Καύκασος. Ο Βάκχος ή Διόνυσος, γεννηθείς από την παρθένο Σεμέλη για να γίνει ο Ελευθερωτής του ανθρώπινου γένους (αποκλήθηκε Διόνυσος Ελευθέριος) ξεσχίστηκε σε κομμάτια σαν τον Όσιρι. Ακόμη και στο μακρινό Μεξικό ο Κουετζαλκοάτλ, ο Σωτήρας, γεννήθηκε από παρθένο, πειράσθηκε και νήστεψε σαράντα μέρες, υπέστη το θάνατο κι η δεύτερη έλευσή του αναμενόταν τόσο έντονα ώστε (όπως είναι γνωστό) όταν εμφανίσθηκε ο Κορτέζ, οι δύστυχοι Μεξικανοί τον χαιρέτισαν σαν τον επιστρέφοντα θεό! Στο Περού και μεταξύ των Ινδιάνων της Αμερικής, βόρεια και νότια του ισημερινού, παρόμοιοι θρύλοι υπάρχουν ή ανακαλύπτονται.” 180

Δεν είναι σκοπός αυτού του βιβλίου να επιχειρηματολογήσει υπέρ ή κατά αυτών των ιδεών. Το μόνο ζήτημα που έχει σημασία για μας είναι τι ρόλο έπαιξε πραγματικά ο Χριστός σαν Παγκόσμιος Σωτήρας και τι αποτελούσε τη μοναδικότητα της αποστολής Του. Τι ήταν αυτός ο κόσμος στον οποίο ήρθε· και ποια είναι η σημασία του θανάτου Του για το μέσο ανθρώπινο ον σήμερα; Είναι άραγε ιστορικώς αληθινά τα γεγονότα της ζωής Του· και υπήρξε περίοδος στη φυλετική ιστορία μας στην οποία περπάτησε και μίλησε κι έζησε τη συνήθη ανθρώπινη ζωή; Υπηρέτησε άραγε τη φυλή Του κι επέστρεψε στην Πηγή από την οποία ήρθε; 179 180

Edward Carpenter, Pagan and Christian Creeds, pp. 20, 21. Edward Carpenter, Pagan and Christian Creeds, pp. 129, 130.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

140

Το γεγονός του Χριστού δεν είναι πρόβλημα για όσους Τον γνωρίζουν. Αντιλαμβάνονται, πέρα από κάθε αμφισβήτηση, ότι υπάρχει. “Οίδα γαρ ώ πεπίστευκα.”181 Γι’ αυτούς η πραγματικότητά Του δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την έμφαση που τίθεται στις διάφορες θεολογικές ερμηνείες της ιστορίας της ζωής Του, αλλά γνωρίζουν τον Χριστό και βαδίζουν μαζί Του την ατραπό της ζωής. Μπορεί να συζητούν αν ήταν Θεός ή άνθρωπος, ή Θεάνθρωπος, ή Άνθρωπος-Θεός, αλλά όλοι συμφωνούν σ’ ένα σημείο κι αυτό είναι ότι ήταν Θεός και Άνθρωπος, εκδηλωμένος σ’ ένα σώμα. Μπορεί να αγωνίζονται για να διαιωνίσουν τη μνήμη του θανόντος Χριστού πάνω στο Σταυρό, ή μπορεί να προσπαθούν να ζουν τη ζωή του αναστάντος Χριστού, αλλά όλοι μαρτυρούν την πραγματικότητα του ίδιου του Χριστού και με το πλήθος των μαρτυριών το γεγονός εδραιώνεται ασφαλώς. Εκείνος που γνωρίζει δεν μπορεί να αμφιβάλλει. Ο Χριστιανισμός είναι η επανάληψη μιας πολύ παλιάς δοξασίας. Δεν είναι νέος. Είναι τόσο ουσιώδες για τη σωτηρία και την ευτυχία του κόσμου αυτό που ο Θεός πάντα διακήρυξε. Οι διηγήσεις του Ευαγγελίου είναι αξιόπιστες κι αληθινές, γιατί είναι ολοκληρωμένες με την πνευματική αποκάλυψη του παρελθόντος και επανερμηνεύονται σήμερα με όρους του Χριστού. Συνεπώς, αφού το ανθρώπινο γένος είναι πιο εξελιγμένο και νοήμον, η επανερμηνεία αυτή θ’ αντιμετωπίσει πιο εύκολα κι επαρκώς τις ανάγκες της ανθρωπότητας. Αλλά δεν είναι νέος κι ο Χριστός ποτέ δεν ισχυρίσθηκε κάτι τέτοιο. Πρoείπε μια νέα εποχή και μια έλευση της βασιλείας του Θεού. Από το πλατύ πέρασμα του χρόνου και την αιώνια σύλληψη της συνείδησης του Θεού, μόλις τώρα το ανθρώπινο γένος αρχίζει να βλέπει έναν κόσμο και μια ανθρωπότητα έτοιμη για τη νέα αποκάλυψη – μια αποκάλυψη που θα βασίζεται στην αληθινή Χριστιανική ηθική και τις ζωτικές Χριστιανικές αλήθειες. Εκείνη που υποστήριξε ο Χριστός, η αλήθεια που ενσωματώνει, είναι τόσο παλιά ώστε ποτέ δεν υπήρξε εποχή που να μην ήταν παρούσα σαν μια ανάγκη της ανθρώπινης συνείδησης κι όμως είναι τόσο νέα ώστε ποτέ δε θα υπάρξει εποχή όπου η ιστορία της γέννησης και του θανάτου του παγκόσμιου Σωτήρα να μην είναι ύψιστης σπουδαιότητας για τον άνθρωπο. Ο Έντουαρντ Κάρπεντερ το τονίζει, ρίχνοντας φως σ’ αυτή την αδιάκοπη και μακρόχρονη εστίαση της αγάπης του Θεού και της επιθυμίας του ανθρώπου στο πρόσωπο ενός υιού του Θεού. Λέει: “Αν η ιστορικότητα του Ιησού μπορούσε σε κάποιο βαθμό ν’ αποδειχθεί, θα μας έδινε το δικαίωμα να υποθέσουμε – κάτι που προσωπικά πάντοτε έτεινα να πιστεύω – ότι υπήρχε επίσης ένας ιστορικός πυρήνας για προσωπικότητες όπως ο Όσιρις, ο Μίθρας, ο Κρίσνα, ο Ηρακλής, ο Απόλλων και άλλοι. Το ζήτημα στην πραγματικότητα περιορίζεται σ’ αυτό. Υπήρξαν άραγε στην πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης κάποια κομβικά σημεία ή περίοδοι στις οποίες τα ψυχολογικά ρεύματα συμβάδισαν και συμπυκνώθηκαν για μια νέα αρχή και κάθε κόμβος ή σημείο συμπύκνωσης σημαδεύτηκε με την εμφάνιση ενός πραγματικού και ηρωικού ανθρώπου (άνδρα ή γυναίκας) που πρόσφερε την αναγκαία ορμή για το νέο ξεκίνημα κι έδωσε το όνομά του στην κίνηση που επακολούθησε; Ή είναι αρκετό να υποθέσουμε τον αυτόματο σχηματισμό τέτοιων κόμβων ή σημείων εκκίνησης, χωρίς την επέμβαση ενός ειδικού ήρωα ή μεγαλοφυίας και να φαντασθούμε ότι 181

Προς Τιμόθεον Β, i, 12.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

141

σε κάθε περίπτωση η μυθοπλαστική τάση του ανθρώπινου γένους δημιούργησε μια μυθική κι εμπνέουσα μορφή και τη λάτρεψε για μακρά περίοδο σαν θεό; Όπως είπα πριν, είναι ένα θέμα που όσο ενδιαφέρον κι αν έχει, δεν είναι πραγματικά πολύ σπουδαίο. Το κύριο πράγμα είναι ότι το προφητικό και δημιουργικό πνεύμα του ανθρώπινου γένους έχει αναπτύξει κατά καιρούς αυτές τις μορφές σαν εξιδανίκευση της ‘επιθυμίας της καρδιάς’ του και τοποθέτησε ένα φωτοστέφανο γύρω από τα κεφάλια τους. Η μακρά διαδοχή τους γίνεται ένα πραγματικό κομμάτι της Ιστορίας – της ιστορίας της εξέλιξης της ανθρώπινης καρδιάς και της ανθρώπινης συνείδησης.” 182

Η Σταύρωση κι ο Σταυρός του Χριστού είναι τόσο αρχαία όσο και η ίδια η ανθρωπότητα. Και τα δύο είναι σύμβολα της αιώνιας θυσίας του Θεού καθώς βυθίζεται στη μορφική όψη της φύσης κι έτσι γίνεται Θεός ενυπάρχων καθώς και Θεός υπερβατικός. Είδαμε ότι ο Χριστός πρέπει να αναγνωρισθεί πρώτα απ’ όλα με την κοσμική έννοια. Ο κοσμικός Χριστός υπήρχε πριν την αιωνιότητα. Ο κοσμικός αυτός Χριστός είναι θειότητα ή πνεύμα που σταυρώθηκε στο χώρο. Προσωποποιεί την προσφορά ή τη θυσία του πνεύματος στο σταυρό της ύλης, της μορφής ή της ουσίας, για να μπορέσουν να ζήσουν όλες οι θείες μορφές περιλαμβανομένης της ανθρώπινης. Αυτό αναγνωρίσθηκε πάντα από τις λεγόμενες παγανιστικές πίστεις. Αν ο συμβολισμός του σταυρού ανιχνευθεί πολύ πίσω, θα βρεθεί ότι προηγείται του Χριστιανισμού κατά χιλιάδες χρόνια και τελικά θα δούμε τους τέσσερις βραχίονες του σταυρού να χάνονται, αφήνοντας μόνο την εικόνα του ζώντος Ουράνιου Ανθρώπου με τους βραχίονές Του απλωμένους στο χώρο. Στο βορρά, το νότο, την ανατολή και τη δύση στέκει ο κοσμικός Χριστός πάνω σε ό,τι ονομάζεται “ο σταθερός σταυρός των ουρανών”. Πάνω σ’ αυτό το σταυρό είναι αιώνια σταυρωμένος ο Θεός. “Μυστικά μιλούν για τον ουρανό σαν το Ναό και την αιώνια συνείδηση του Θεού. Βωμός του είναι ο ήλιος του οποίου οι τέσσερις βραχίονες ή ακτίνες απεικονίζουν τις τέσσερις γωνίες ή το θεμελιώδη σταυρό του σύμπαντος, ο οποίος έγινε τα τέσσερα σταθερά σημεία του Ζωδιακού κι όπως τα τέσσερα ισχυρά ιερά ζωδιακά σημεία είναι και κοσμικά και πνευματικά… Τα τέσσερα αυτά είναι γνωστά σαν τα καθαγιασμένα ζώα του Ζωδιακού, ενώ τα ίδια σημεία αντιπροσωπεύουν τα βασικά θεμελιώδη στοιχεία της ζωής, Πυρ, Γη, Αήρ και Ύδωρ.” 183

Τα τέσσερα αυτά σημεία είναι ο Ταύρος, ο Λέων, ο Σκορπιός κι ο Υδροχόος και συνιστούν κατεξοχήν το σταυρό της ψυχής, το σταυρό πάνω στον οποίο σταυρώθηκε το δεύτερο Πρόσωπο της θείας Τριάδας. Ο Χριστός προσωποποίησε στην αποστολή Του τις τέσσερις αυτές όψεις και σαν κοσμικός Χριστός παρουσιάζει στο Πρόσωπό Του τις ποιότητες που εκπροσωπεί κάθε σημείο. Ακόμη κι ο πρωτόγονος άνθρωπος, ο ανεξέλικτος και αδαής, είχε επίγνωση της σημασίας του κοσμικού πνεύματος, θυσιασμένου στην ύλη και σταυρωμένου στο σταυρό με τους τέσσερις βραχίονες. Τα τέσσερα αυτά σημεία βρίσκονται σαφώς στη Βίβλο και θεωρούνται στη Χριστιανική μας πίστη σαν τα τέσσερα ιερά ζώα. Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ αναφέρεται σ’ αυτά με τα λόγια: 182 183

Edward Carpenter, Pagan and Christian Creeds, pp. 217, 218. E.V. Straiton, The Celestial Ship of the North, Vol. 1, p. 104.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

142

“Και ομοίωσις των προσώπων αυτών· πρόσωπον ανθρώπου και πρόσωπον λέοντος εκ δεξιών τοις τέσσαρσι και πρόσωπον μόσχου εξ αριστερών τοις τέσσαρσι και πρόσωπον αετού τοις τέσσαρσι.” 184

Στο Βιβλίο της Αποκάλυψης βρίσκουμε ξανά τον ίδιο αστρολογικό συμβολισμό: “Και ενώπιον του θρόνου ως θάλασσα υαλίνη, ομοία κρυστάλλω· και εν μέσω του θρόνου και κύκλω του θρόνου τέσσαρα ζώα γέμοντα οφθαλμών έμπροσθεν και όπισθεν· και το ζώον το πρώτον όμοιον λέοντι και το δεύτερον ζώον όμοιον μόσχω και το τρίτον ζώον έχον το πρόσωπον ως ανθρώπου και το τέταρτον ζώον όμοιον αετώ πετομένω.” 185

Το “πρόσωπον ανθρώπου” είναι το αρχαίο ζώδιο του Υδροχόου, το ζώδιο του ανθρώπου που φέρει υδρία, στο οποίο αναφέρθηκε ο Χριστός όταν έστειλε τους μαθητές Του στην πόλη λέγοντας: “Ιδού εισελθόντων υμών εις την πόλιν συναντήσει υμίν άνθρωπος κεράμιον ύδατος βαστάζων· ακολουθήσατε αυτώ εις την οικίαν ού εισπορεύεται”.186 Είναι το ζωδιακό σημείο στο οποίο εισερχόμαστε. Θα ήταν καλό να τονισθεί ότι αυτό αληθεύει αστρονομικά και δεν είναι απλά μια δήλωση των αστρολόγων. Το σύμβολο που αντιπροσωπεύει το ζωδιακό σημείο του Λέοντος είναι το λιοντάρι. Το ζώδιο αυτό είναι το σύμβολο της ατομικότητας και υπό την επιρροή του η φυλή φθάνει στην αυτοσυνείδηση και οι άνθρωποι μπορούν να λειτουργούν σαν άτομα. Ο Χριστός στη διδασκαλία Του τόνισε τη σημασία του ατόμου και στη ζωή του κατέδειξε την υπέρτατη αξία του ατόμου, την τελείωσή του, την υπηρεσία του και την έσχατη θυσία του για τα συμφέροντα του συνόλου. Ο αστερισμός του Αετού θεωρείται πάντα εναλλάξιμος με το ζώδιο του Σκορπιού – του όφεως – και γιαυτό χρησιμοποιείται συχνά σ’ αυτή τη σχέση όταν εξετάζουμε το σταθερό σταυρό του κοσμικού Σωτήρα. Ο Σκορπιός είναι ο όφις της πλάνης από την οποία μας ελευθερώνει τελικά η Χριστική φύση και στις πλανερές πανουργίες αυτού του όφεως του Σκορπιού υπέκυψε ο Αδάμ στον κήπο της Εδέμ. Το “πρόσωπον μόσχου” είναι το βιβλικό σύμβολο για το ζώδιο του Ταύρου που ήταν η θρησκεία η οποία προηγήθηκε της Ιουδαϊκής αποκάλυψης και η οποία βρήκε τους εκπροσώπους της στην Αίγυπτο και στα Μιθραϊκά Μυστήρια. Πάνω στο σταθερό αυτό σταυρό σταυρώνονται αιώνια όλοι οι παγκόσμιοι Σωτήρες, μη εξαιρουμένου του Χριστού της Δύσης, για να υπενθυμίζουν στον άνθρωπο τη θεία του πρόθεση που βασίζεται στη θεία θυσία. Οι πρώτοι Πατέρες αναγνώριζαν αυτή την αλήθεια και αντιλαμβάνονταν ότι η γραμμένη στους ουρανούς ιστορία είχε μια συγκεκριμένη σχέση με την ανθρωπότητα και την εξέλιξη των ανθρώπινων ψυχών. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς μας λέει ότι “η ατραπός των ψυχών σε άνοδο βρίσκεται στα δώδεκα σημεία του ζωδιακού” και οι Εκκλησιαστικές γιορτές σήμερα δε βασίζονται στις ιστορικές ημερομηνίες σε σχέση με τις εξέχουσες θρησκευτικές μορφές στις οποίες αναφέρονται, αλλά στους καιρούς και τις εποχές. Είδαμε πώς στη Γέννηση στη Βηθλεέμ η ημερομηνία καθορίσθηκε αστρονομικά τέσσερις σχεδόν αιώνες μετά τη γέννηση του Χριστού. Ο συνδυασμός της Παρθένου με τον Αστέρα της Ανατολής (Σείριο) και τους Τρεις Βασιλείς (που 184

Ιεζεκιήλ, i, 10. Αποκάλυψις, iv, 6, 7. 186 Κατά Λουκάν, xxii, 10. 185

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

143

συμβολίζονται από τη ζώνη του Ωρίωνα) ήταν ο καθοριστικός παράγοντας. Η Παρθένος ήταν ορατή στην ανατολή, με τη γραμμή του ορίζοντα να περνά απ’ το κέντρο της κι αυτός είναι ένας απ’ τους καθοριστικούς παράγοντες της δοξασίας της γέννησης της Παρθένου. Μπορεί εδώ να δοθεί ένα άλλο παράδειγμα για να δειχθεί το αστρονομικό υπόβαθρο των Χριστιανικών εορτών. Υπάρχουν δύο γιορτές που τηρούνται στη Ρωμαιοκαθολική και την ανώτερη Αγγλικανική Εκκλησία, που ονομάζονται η Κοίμηση της Παρθένου και η Γέννηση της Παρθένου Μαρίας. Η μία γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου κι η άλλη στις 8 Σεπτεμβρίου. Κάθε έτος ο ήλιος φαίνεται να εισέρχεται στο ζώδιο της Παρθένου το χρόνο περίπου της Κοίμησης κι ολόκληρος ο αστερισμός καλύπτεται και χάνεται απ’ τη θέα στην ακτινοβόλο δόξα του ηλίου. Στις 8 Σεπτεμβρίου περίπου ο αστερισμός της Παρθένου επανεμφανίζεται βραδέως καθώς προβάλλει απ’ τις ακτίνες του ήλιου. Αυτό αναφέρεται σαν η γέννηση της Παρθένου. Η μέρα του Πάσχα καθορίζεται πάντοτε αστρονομικά. Τα γεγονότα αυτά δικαιολογούν την πιο προσεκτική μελέτη. Η πληροφόρηση αυτή πρέπει να γίνει γνωστή σ’ όλους τους Χριστιανούς, γιατί τότε και μόνο τότε μπορούν να φθάσουν σε μια πλήρη και καθαρή κατανόηση του τι ήρθε να κάνει στη Γη ο Χριστός στην κοσμική Του φύση. Το γεγονός αυτό ήταν μεγαλύτερης σπουδαιότητας απ’ την απλή επίτευξης της σωτηρίας ενός ανθρώπινου όντος ατομικά. Σήμαινε περισσότερα από τη βάση της πίστης πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων στο ουράνιο μέλλον τους. Η ενσάρκωση του Χριστού πέρα από την ιστορική της αξία και το βασικό τόνο που ήχησε, σημάδεψε το κλείσιμο ενός μεγάλου κοσμικού κύκλου, αλλά σημάδεψε και το άνοιγμα εκείνης της θύρας στο βασίλειο, που μέχρι τότε είχε ανοίξει μόνο περιστασιακά για να επιτρέψει την είσοδο εκείνων των υιών του Θεού που θριάμβευσαν επί της ύλης. Μετά την έλευση του Χριστού η θύρα έμεινε ορθάνοιχτη για πάντα και το βασίλειο του Θεού άρχισε να σχηματίζεται στη Γη. Στη μακρά διαδρομή του χρόνου τέσσερις μεγάλες εκφράσεις της θείας ζωής, τέσσερις μορφές του Θεού που ενυπάρχει στη φύση εμφανίσθηκαν στον πλανήτη μας. Τις ονομάζουμε τέσσερα βασίλεια της φύσης. Συμβολικά αποτελούν την πλανητική αντανάκλαση των τεσσάρων βραχιόνων του ζωδιακού σταυρού πάνω στον οποίο ο κοσμικός Χριστός είναι σταυρωμένος. Στο διάστημα των αιώνων τα ανθρώπινα όντα συμβόλισαν τον κοσμικό Χριστό να θυσιάζεται πάνω στο σταυρό της ύλης κι έτσι διαιώνισαν στη συνείδηση της φυλής τη γνώση αυτού του γεγονότος· έτσι με μια πλανητική έννοια το ίδιο κάνουν τα τέσσερα βασίλεια της φύσης, απεικονίζοντας το πνεύμα του Θεού απλωμένο πάνω στο σταυρό της υλικής μορφής, για να γίνει δυνατή τελικά η εμφάνιση της βασιλείας του Θεού πάνω στη Γη. Αυτό υπονοεί την πνευματοποίηση της ύλης και της μορφής, την ανάληψη της ύλης στον ουρανό και την αποδέσμευση του Θεού από την κοσμική σταύρωση. Ο ποιητής Τζόζεφ Πλάνκετ το διευκρινίζει με τους εξής στίχους: “Βλέπω το αίμα Του πάνω στα ρόδα Και στα αστέρια τη δόξα των ματιών Του, Το σώμα Του λάμπει ανάμεσα σε αιώνια χιόνια, Τα δάκρυά Του πέφτουν απ’ τους ουρανούς.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

144

Βλέπω την όψη Του σε κάθε άνθος, Ο κεραυνός και το τραγούδι των πουλιών Δεν είναι παρά η φωνή Του – και σκαλισμένοι με τη δύναμή Του Οι βράχοι είναι τα γραπτά Του λόγια. Όλα τα μονοπάτια έχουν από τα πόδια Του φθαρεί, Η δυνατή καρδιά Του αναδεύει την κινούμενη θάλασσα, Το ακάνθινο στεφάνι Του ταιριάζει με κάθε αγκάθι, Σταυρός Του είναι κάθε δένδρο.” 187

Το θαύμα της αποστολής του Χριστού βρίσκεται στο γεγονός ότι αν και ήταν ένας από μια μακρά συνέχεια τέλειων θείων ανθρώπων, είχε μια μοναδική λειτουργία. Συνόψισε μέσα Του και έφερε σε πέρας τη συμβολική παρουσίαση της αιώνιας θυσίας του Θεού πάνω στο σταθερό σταυρό των ουρανών, την οποία επιμαρτυρούν τα άστρα και την οποία τόσο επιτυχημένα κάλυψε η ιστορία της θρησκείας και σήμερα αρνείται να αναγνωρίσει. Ο Ουράνιος Άνθρωπος κρέμεται σήμερα στους Ουρανούς, όπως από την εποχή της δημιουργίας του ηλιακού συστήματος κι όπως είπε ο Χριστός “καγώ εάν υψωθώ εκ της γης, πάντας ελκύσω προς εμαυτόν” 188 κι όχι μόνο όλους τους ανθρώπους, αλλά τελικά όλες οι μορφές ζωής σ’ όλα τα βασίλεια θα παραδώσουν τη ζωή τους όχι σαν μια επιβαλλόμενη θυσία αλλά σαν μια εθελούσια προσφορά στην τελική δόξα του Θεού. “Ο απωλέσας την ψυχήν αυτού ένεκεν εμού ευρήσει αυτήν”, 189 είναι ένα γεγονός που συχνά λησμονείται και κάτι που ασκεί μια συγκεκριμένη επίδραση στην ιστορία της σταύρωσης στις πλατύτερες συνέπειές της. Ωστόσο με την επίτευξη του τελευταίου των εκδηλωμένων βασιλείων, του ανθρώπινου, συμπληρώθηκε ο σταυρός κι ο σκοπός του κι αυτό επιμαρτυρεί ο θάνατος του Χριστού. Το σπουδαίο όμως σημείο δεν είναι ο θάνατός Του, αν και ήταν κορυφαίο στην εξελικτική διαδικασία, αλλά η επακόλουθη Ανάσταση που συμβολίζει το σχηματισμό και το καταστάλαγμα στη Γη ενός νέου βασιλείου στο οποίο οι άνθρωποι κι όλες οι μορφές θα είναι ελεύθερες από το θάνατο – ένα βασίλειο του οποίου ο Άνθρωπος αποδεσμευμένος απ’ το Σταυρό πρέπει να είναι το σύμβολο. Συμπληρώνουμε έτσι ολόκληρο τον κύκλο από τον Άνθρωπο στο διάστημα, με βραχίονες απλωμένους σε μορφή σταυρού, δια της σειράς των σταυρωμένων Σωτήρων που μας λένε ξανά και ξανά τι έκανε ο Θεός για το σύμπαν, μέχρις να φθάσουμε στον κορυφαίο Υιό του Θεού ο Οποίος κατέβασε το συμβολισμό στο φυσικό πεδίο σ’ όλα του τα στάδια. Έπειτα αναστήθηκε εκ νεκρών για να μας πει ότι το μακρύ έργο της εξέλιξης έφθασε επιτέλους στην τελική του φάση – αν το διαλέξουμε κι αν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι κι Αυτός – να πληρώσουμε το τίμημα και περνώντας απ’ τις πύλες του θανάτου να επιτύχουμε μια χαρούμενη ανάσταση. Ο Απ. Παύλος προσπάθησε να μας εξοικειώσει μ’ αυτή την αλήθεια, αν και τα λόγια του έχουν συχνά διαστραφεί από τη μετάφραση και τη θεολογική παρερμηνεία: “Του γνώναι αυτόν και την δύναμιν της αναστάσεως αυτού και την κοινωνίαν των παθημάτων 187

Arthur Stanley, The Testament of Man, p. 498. Κατά Ιωάννην, xii, 32. 189 Κατά Ματθαίον, x, 39. 188

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

145

αυτού, συμμορφούμενος τω θανάτω αυτού, ει πως καταντήσω εις την εξανάστασιν των νεκρών. Ουχ ότι ήδη έλαβον ή ήδη τετελείωμαι, διώκω δε ει και καταλάβω.” 190

Δε φαίνεται απ’ αυτό το χωρίο ότι ο Απ. Παύλος θεωρούσε αρκετό για τη σωτηρία πως πρέπει κάποιος απλά να πιστεύει ότι ο Χριστός πέθανε για τα αμαρτήματά του. Ας αναφέρω εδώ σύντομα και περιεκτικά τι πραγματικά φαίνεται ότι συνέβη όταν ο Χριστός πέθανε στο Σταυρό. Επέστρεψε τη μορφική όψη και ταυτίσθηκε σαν Άνθρωπος με τη ζωική όψη της Θεότητας. Μας απελευθέρωσε συνεπώς από τη μορφική πλευρά της ζωής, της θρησκείας και της ύλης και μας κατέδειξε τη δυνατότητα ύπαρξης “εν τω κόσμω αλλά ουχί εκ του κόσμου”, 191 ζώντας σαν ψυχές, λυτρωμένοι απ’ τις παγίδες και τους περιορισμούς της σάρκας, ενώ ακόμη περπατούμε στη γη. Ως τα μύχια της ύπαρξής της η ανθρωπότητα είναι κουρασμένη απ’ το θάνατο. Η μόνη της ανάπαυση βρίσκεται στην πίστη ότι η έσχατη νίκη είναι πάνω στο θάνατο και κάποια μέρα ο θάνατος θα καταργηθεί. Αυτό θα το αναλύσουμε πιο συγκεκριμένα στο επόμενο κεφάλαιο, αλλά προς το παρόν μπορεί να λεχθεί ότι η φυλή είναι τόσο εμποτισμένη με τη σκέψη του θανάτου, ώστε η γραμμή της ελάχιστης αντίστασης για τη θεολογία ήταν να τονίσει το θάνατο του Χριστού και να παραλείψει να θέσει την κύρια έμφαση στην ανανέωση της ζωής της οποίας αυτός ο θάνατος ήταν προοίμιο. Η πρακτική αυτή θα τερματισθεί γιατί σήμερα ο κόσμος απαιτεί ένα ζώντα Χριστό παρά ένα νεκρό Σωτήρα. Απαιτεί ένα ιδανικό τόσο παγκόσμιο στις συνέπειές του – τόσο περιεκτικό χρόνου, χώρου και ζωής – ώστε οι σταθερές ερμηνείες και οι ατέλειωτες απόπειρες να συμμορφωθεί η θεολογία με τις απαιτήσεις μιας βαθιά αισθητής ζωτικής αλήθειας, δε θα χρειάζονται πια. Ο κόσμος επέζησε της σκέψης ενός οργίλου Θεού που απαιτεί θυσία αίματος. Οι νοήμονες άνθρωποι σήμερα πρέπει να δεχθούν ότι “…η σύγχρονη σκέψη δε συγκρούεται με τις πρωτόγονες Χριστιανικές ιδέες· αλλά σε σχέση με την εξιλέωση για τις κακές αυτές κλίσεις η περίπτωση διαφέρει. Δεν μπορούμε πια να δεχόμαστε την τρομακτική θεολογική δοξασία ότι για κάποιο μυστικό λόγο είναι αναγκαία μια εξιλεωτική θυσία. Προσβάλλει την αντίληψή μας για έναν παντοδύναμο Θεό ή την αντίληψή μας γι’ Αυτόν ως αγαπώντος τα πάντα”. 192 Η ανθρωπότητα θα δεχθεί τη σκέψη ενός Θεού που τόσο αγάπησε τον κόσμο ώστε έστειλε τον Υιό Του για να μας δώσει την τελική έκφραση της κοσμικής θυσίας και να μας πει, όπως είπε πάνω στο Σταυρό: “Τετέλεσται”.193 Μπορεί πια να ειπωθεί “είσελθε εις την χαράν του κυρίου σου”.194 Οι άνθρωποι μαθαίνουν ν’ αγαπούν και απαρνούνται μια θεολογία που κάνει το Θεό μια δύναμη σκληρότητας και τραχύτητας στον κόσμο, πρωτοφανή στους ανθρώπους. Η όλη τάση της ανθρώπινης ζωής τείνει να αποκηρύξει εκείνα τα αρχαία δόγματα που βασίσθηκαν στο φόβο κι αντί γι’ αυτά αντιμετωπίζει θαρραλέα τα γεγονότα και τις ευθύνες που είναι συμφυείς στα πνευματικά της πρωτοτόκια. 190

Προς Φιλιππησίους, iii, 10, 11. Κατά Ιωάννην, xvii, 16. 192 Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, p. 152. 193 Κατά Ιωάννην, xix, 30. 194 Κατά Ματθαίον, xxv, 21. 191

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

146

2 Όταν η Εκκλησία δώσει έμφαση στο ζώντα Χριστό κι όταν αναγνωρίσει ότι οι τύποι και οι τελετουργίες της, οι γιορτές και τα τυπικά της κληρονομήθηκαν από ένα πολύ αρχαίο παρελθόν, θα έχουμε τότε την προβολή μιας νέας θρησκείας που θα είναι τόσο διαχωρισμένη από τη μορφή και το παρελθόν όσο το βασίλειο του Θεού είναι διαχωρισμένο απ’ την ύλη και τη σωματική φύση. Η ορθόδοξη θρησκεία σαν σύνολο μπορεί να θεωρηθεί σαν σταυρός πάνω στον οποίο σταυρώσαμε τον Χριστό· εξυπηρέτησε το σκοπό της σαν θεματοφύλακας των αιώνων και συντηρητής των αρχαίων μορφών, αλλά πρέπει να εισέλθει σε μια νέα ζωή και να περάσει απ’ την ανάσταση αν πρόκειται να ικανοποιήσει την ανάγκη της βαθιά πνευματικής ανθρωπότητας της σημερινής εποχής. “Τα έθνη, όπως τα άτομα”, μας λένε, “έγιναν όχι μόνο με ό,τι απέκτησαν αλλά και με ό,τι αποποιήθηκαν κι αυτό αληθεύει επίσης για τη θρησκεία αυτή την εποχή”.195 Η μορφή της πρέπει να θυσιασθεί πάνω στο Σταυρό του Χριστού για να μπορέσει να αναστηθεί σε αληθινή και ζωτική ζωή για την αντιμετώπιση της ανάγκης των ανθρώπων. Το θέμα της ας είναι ένας ζων Χριστός κι όχι ένας νεκρός Σωτήρας. Ο Χριστός πέθανε. Γι’ αυτό ας μην υπάρξει σφάλμα. Ο Χριστός της ιστορίας πέρασε από τις πύλες του θανάτου για μας. Ο κοσμικός Χριστός πεθαίνει ακόμη πάνω στο Σταυρό της Ύλης. Εκεί κρέμεται καθηλωμένος μέχρις κι ο τελευταίος κουρασμένος προσκυνητής βρει το δρόμο του για το σπίτι. 196 Ο πλανητικός Χριστός, η ζωή των τεσσάρων βασιλείων της φύσης, σταυρώθηκε στους τέσσερις βραχίονες του πλανητικού Σταυρού ανά τους αιώνες. Το τέλος όμως αυτής της περιόδου της σταύρωσης είναι κοντά μας. Το ανθρώπινο γένος μπορεί να κατέλθει απ’ το σταυρό όπως κι ο Χριστός και να εισέλθει στο βασίλειο του Θεού, ένα ζων πνεύμα. Οι υιοί του Θεού είναι έτοιμοι να εκδηλωθούν. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε: “Αυτό το Πνεύμα συμμαρτυρεί τω πνεύματι ημών ότι εσμέν τέκνα Θεού. Ει δε τέκνα και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού, είπερ συμπάσχομεν ίνα και συνδοξασθώμεν… Η γαρ αποκαραδοκία της κτίσεως την αποκάλυψιν των υιών του Θεού απεκδέχεται. Τη γαρ ματαιότητι η κτίσις υπετάγη, ουχ εκούσα, αλλά δια τον υποτάξαντα, επ’ ελπίδι ότι και αυτή η κτίσις ελευθερωθήσεται από της δουλείας της φθοράς εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού. Οίδαμεν γαρ ότι πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει άχρι του νυν· ου μόνον δε, αλλά και αυτοί την απαρχήν του Πνεύματος έχοντες και ημείς αυτοί εν εαυτοίς στενάζομεν υιοθεσίαν απεκδεχόμενοι, την απολύτρωσιν του σώματος ημών.” 197

Όλοι κινούμαστε προς αυτή τη δόξα του Θεού. Μερικοί από τους υιούς των ανθρώπων ήδη την πέτυχαν μέσω της πραγμάτωσης της θειότητάς τους. Αξίζει να σημειωθεί πως οι δύο μεγάλοι κλάδοι του ορθόδοξου Χριστιανισμού, ο Ανατολικός όπως εκφράζεται δια της Ελληνικής Εκκλησίας κι ο Δυτικός όπως εκφράζεται δια της Ρωμαιοκαθολικής και της Προτεσταντικής εκκλησίας, διατήρησαν δύο μεγάλες έννοιες τις οποίες χρειάζεται το πνεύμα της φυλής στο μεγάλο εξελικτικό 195

Sir Radhakrishnan, The Supreme Spiritual Ideal, Hibbert Journal, October 1936. The Secret Doctrine, Vol. I, p. 229. 197 Προς Ρωμαίους, viii, 16-24. 196

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

147

της ταξίδι από το Θεό και πίσω στο Θεό. Η Ελληνική Εκκλησία τόνιζε πάντοτε τον αναστάντα Χριστό. Η Δυτική έδωσε έμφαση στο σταυρωμένο Σωτήρα. Ο Ανατολικός Χριστιανισμός προσβλέπει στην ανάσταση σαν κεντρική διδασκαλία του. Η ανάγκη ενός θανάτου των υλικών πραγμάτων, η τάση του ανθρώπου στην αμαρτία και τη λησμονιά του Θεού και η ανάγκη για μια αλλαγή της καρδιάς ή της πρόθεσης ήταν η συμμετοχή του Δυτικού Χριστιανισμού στις θρησκευτικές πίστεις του κόσμου. Απορροφηθήκαμε όμως τόσο πολύ με το θέμα της αμαρτίας ώστε λησμονήσαμε τη θειότητά μας και γίναμε τόσο έντονα ατομιστές στη συνείδησή μας ώστε περιγράψαμε ένα Σωτήρα που έδωσε τη ζωή Του για μας σαν άτομα, πιστεύοντας ότι αν δεν πέθαινε δε θα εισερχόμασταν ποτέ στον παράδεισο. Στις αλήθειες αυτές ο Ανατολικός Χριστιανισμός έδωσε μικρή έμφαση, τονίζοντας το ζώντα Χριστό και τη θεία φύση του ανθρώπου. Ασφαλώς μόνο όταν οι καλύτερες αλήθειες από τις δύο γραμμές παρουσίασης συγκερασθούν κι έπειτα επανερμηνευθούν θα φτάσουμε στη βασική έννοια στην οποία θα μπορέσουμε να σταθούμε χωρίς αμφιβολία και με τη βεβαιότητα ότι είναι αρκετά περιεκτική για να είναι πραγματικά θεία. Η αμαρτία υπάρχει και υπάρχει η θυσία που περιλαμβάνεται στη διαδικασία προσαρμογής της αμαρτωλής φύσης μας. Υπάρχει θάνατος στη ζωή και για να ζει κανείς πρέπει, όπως λέει ο Απ. Παύλος, “καθ’ ημέραν αποθνήσκω”. 198 Ο Χριστός πέθανε για όλα όσα έχουν την ύπαρξή τους σε μορφή, αφήνοντάς μας ένα παράδειγμα για να ακολουθήσουμε τα βήματά Του. Αλλά στη Δύση ξεχάσαμε τη Μεταμόρφωση και χάσαμε την επαφή με τη θειότητα και πρέπει τώρα να είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε από το Χριστιανό της Ανατολής ό,τι επί τόσο χρόνο πίστευε. Η γνώση αυτή υπήρχε πάντοτε στον κόσμο. Πολύ προτού έλθει ο Χριστός ήταν βέβαιη η θειότητα του ανθρώπου και αναγνωρίζονταν οι θείες ενσαρκώσεις. Οι Γνωστικοί ισχυρίζονταν ότι είναι θεματοφύλακες μιας αποκάλυψης που δεν ήταν αποκλειστικά δική τους, αλλά ήταν πάντοτε παρούσα στον κόσμο. Ο Τζ. Μηντ, αυθεντία σ’ αυτά τα θέματα, παρατηρεί ότι: “Ο ισχυρισμός των Γνωστικών ήταν πρακτικά ότι τα καλά νέα του Χριστού αποτέλεσαν την εκπλήρωση της εσώτερης δοξασίας των Μυστηριακών Θεσμών όλων των εθνών· το τέρμα όλων αυτών ήταν η αποκάλυψη του Μυστηρίου του Ανθρώπου. Στον Χριστό αποκαλύφθηκε το Μυστήριο του Ανθρώπου”.199 Μπροστά στο αποδειχθέν γεγονός ότι υπάρχει μια συνέχεια αποκάλυψης κι ότι ο Χριστός ήταν ένας από μια μεγάλη σειρά εκδηλωμένων Υιών του Θεού, κατά τι διαφέρει το Πρόσωπό Του κι η αποστολή Του από εκείνη των άλλων; Μπορούμε και πρέπει να συμφωνήσουμε με τον Πφλέγκερ όταν λέει: “Η Ενσάρκωση του Θεού στον Χριστό δεν είναι παρά η μεγαλύτερη και τελειότερη θεοφάνεια σε μια σειρά άλλων πιο ατελών θεοφανείων που προετοίμασαν το δρόμο γι’ αυτή, διαπλάθοντας την ανθρώπινη φύση που τις δέχθηκε… η Ενσάρκωση δεν είναι θαύμα με την αυστηρή και χονδρoειδή έννοια του όρου, περισσότερο από την Ανάσταση, που είναι η εσώτερη 198 199

Προς Κορινθίους Α, xv, 31. G.R.S. Mead, Thrice-Greatest Hermes, Vol. I, p. 141.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

148

ένωση ύλης με πνεύμα και είναι ξένη στην παγκόσμια τάξη της ύπαρξης”. 200 Κατά τι λοιπόν διέφερε η αποστολή του Χριστού από την αποστολή των άλλων; Η διαφορά βρίσκεται στο σημείο εξέλιξης που είχε φθάσει η ίδια η ανθρωπότητα. Ο κύκλος που εγκαινίασε ο Χριστός ήταν κύκλος στον οποίο οι άνθρωποι ήταν καθαρά ανθρώπινοι. Μέχρι εκείνη την Ενσάρκωση υπήρξαν πάντοτε εκείνοι που έχοντας επιτύχει την ανθρωπότητα, προχώρησαν για να εκδηλώσουν τη θειότητα. Τώρα όμως ολόκληρη η φυλή βρίσκεται στο σημείο να κάνει το ίδιο. Παρότι σήμερα οι άνθρωποι είναι κυρίως συναισθηματικά ζώα, όμως με την επιτυχία της εξελικτικής διαδικασίας – που οδήγησε στο πλατιά διαδομένο εκπαιδευτικό σύστημα και το γενικά υψηλό επίπεδο νοητικής επίγνωσης – οι άνθρωποι έφτασαν στο σημείο όπου οι καθαυτές μάζες, με την κατάλληλη ενθάρρυνση, μπορούν να “εισέλθουν εις την βασιλείαν του Θεού”. Ποιος μπορεί να πει ότι δεν είναι αυτή η αντίληψη, αμυδρή κι αβέβαιη ακόμη, που παρακινεί την παγκόσμια ανησυχία και την πλατιά διαδομένη αποφασιστικότητα για καλύτερες συνθήκες; Εκείνο που ερμηνεύουμε βασίλειο του Θεού με υλικούς όρους, είναι κατ’ αρχή αναπόφευκτο, είναι όμως ελπιδοφόρο και πνευματικό σημείο ότι σήμερα είμαστε τόσο απασχολημένοι στον καθαρισμό του οίκου κι έτσι επιχειρούμε ν’ ανυψώσουμε το επίπεδο του πολιτισμού μας. Ο Χριστός ενσαρκώθηκε όταν για πρώτη φορά η ανθρωπότητα ήταν ένα πλήρες σύνολο όσον αφορά τη μορφική πλευρά της φύσης κι εκδήλωνε όλες τις ποιότητες – φυσική, ψυχική και νοητική – που διακρίνουν το ανθρώπινο ζώο. Μας έφερε μια εκδήλωση του τι μπορούσε να είναι ο τέλειος άνθρωπος ο οποίος θεωρώντας τη μορφική πλευρά σαν ναό του Θεού, αλλά αναγνωρίζοντας την έμφυτη θειότητά του, αγωνίζεται να τη φέρει στο προσκήνιο, πρώτα απ’ όλα στη δική του συνείδηση κι έπειτα ενώπιον του κόσμου. Αυτό έκανε ο Χριστός. Τα μυστήρια αποκαλύπτονταν πάντοτε στο άτομο που προσαρμοζόταν να εισδύσει σ’ ένα κρυμμένο μυστήριο ή ναό, αλλά ο Χριστός τα αποκάλυψε στην ανθρωπότητα σαν σύνολο κι έδειξε το όλο δράμα του Θεανθρώπου ενώπιον της φυλής. Αυτή ήταν η μεγάλη επίτευξή Του και τη λησμονήσαμε – το ζώντα Χριστό – με την έμφαση που δώσαμε στον ίδιο τον άνθρωπο, στη σχέση του με τον εαυτό του σαν αμαρτωλό και με το Θεό σαν Εκείνον έναντι του οποίου αμάρτησε. Ακόμη κάθε μεγάλη οργάνωση ή ομαδική θρησκεία ή λατρεία οποιουδήποτε είδους προέρχεται από κάποιο πρόσωπο κι απ’ αυτό το πρόσωπο διαδίδεται η ιδέα στον κόσμο και συγκεντρώνει οπαδούς με την πάροδο του χρόνου. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Χριστός καταστάλαξε τη βασιλεία του Θεού πάνω στη γη. Υπήρχε πάντοτε στους ουράνιους τόπους. Προκάλεσε την υλοποίησή της κι έτσι έγινε γεγονός στη συνείδηση των ανθρώπων. Η πρoετοιμασία για τη Βασιλεία και η έλευση του χρόνου όπου οι άνθρωποι σε μεγάλους αριθμούς μπορούσαν να μυηθούν στα μυστήρια, απαιτούσε απ’ αυτούς την αναγνώριση μιας αναξιότητας και αμαρτωλότητας που μόνο η ανάπτυξη του νου μπορούσε να δώσει. Η εποχή του Χριστιανισμού υπήρξε μια εποχή νοητικής ανέλιξης. Υπήρξε επίσης μια εποχή στην οποία δόθηκε μεγάλη έμφαση στην αμαρτία και την 200

Karl Pfleger, Wrestlers with Christ, p. 242.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

149

κακή πράξη. Στα ζώα δεν υπάρχει συνείδηση της αμαρτίας, αν και μπορεί να υπάρχουν ενδείξεις συνείδησης μεταξύ των οικιακών ζώων λόγω της συνάφειάς τους με τον άνθρωπο. Ο νους παράγει τη δύναμη να αναλύουμε και να παρατηρούμε, να διαφοροποιούμε και να διακρίνουμε· κι έτσι με την έλευση της νοητικής ανάπτυξης υπήρξε για μεγάλο διάστημα μια αυξανόμενη αίσθηση αμαρτίας, μετάνοιας και μιας σχεδόν δουλικής στάσης προς το Δημιουργό, που προκαλεί στην ανθρωπότητα εκείνο το έντονα παρατηρούμενο σύμπλεγμα κατωτερότητας με το οποίο ασχολούνται σήμερα οι ψυχολόγοι. Σ’ αυτό το αίσθημα της αμαρτίας με τα επακόλουθα της εξιλέωσης, της επανόρθωσης και της θυσίας του Χριστού για χάρη μας, υπήρξε μια εξέγερση· και σ’ αυτή την πραγματικά υγιή αντίδραση υπάρχει η κανονική τάση να προχωρήσουμε μακριά. Ευτυχώς δεν μπορούμε ποτέ να απομακρυνθούμε πολύ από τη θειότητα· κι ότι σαν φυλή θα επιστρέψουμε σε μια κατάσταση μεγαλύτερης πνευματικότητας από ποτέ πριν αποτελεί την ειλικρινή πίστη όλων όσων γνωρίζουν. Η θεολογία υπερέβαλε με το σύμπλεγμα του “άθλιου αμαρτωλού” και την έμφασή της στην ανάγκη εξαγνισμού με αίμα. Αυτή η διδασκαλία του εξαγνισμού με το αίμα ταύρων και κριών (ή αμνών) ήταν μέρος των αρχαίων μυστηρίων και μας κληρονομήθηκε πρωτίστως απ’ τα Μυστήρια του Μίθρα. Τα μυστήρια αυτά κληρονόμησαν με τη σειρά τους τη διδασκαλία κι έτσι διατύπωσαν τη δοξασία την οποία απορρόφησε ο Χριστιανισμός. Όταν ο ήλιος βρισκόταν στο ζωδιακό σημείο του Ταύρου, η θυσία του ταύρου προσφερόταν σαν μια πρόβλεψη εκείνου που ο Χριστός ήρθε ν’ αποκαλύψει αργότερα. Όταν ο ήλιος πέρασε (με τη μετάπτωση των ισημεριών) στο επόμενο σημείο, εκείνο του Κριού, βλέπουμε να θυσιάζεται ο αμνός κι ο αποδιοπομπαίος τράγος να στέλνεται στην έρημο. Ο Χριστός γεννήθηκε στο επόμενο σημείο – τους Ιχθείς – και γι’ αυτό το λόγο τρώμε ψάρι τη Μεγάλη Παρασκευή σε ανάμνηση της έλευσής Του. Ο Τερτυλλιανός, ένας απ’ τους αρχικούς Πατέρες της Εκκλησίας, μιλά για τον Ιησού Χριστό σαν το “Μεγάλο Ιχθύ” και για μας, τους οπαδούς Του, σαν τους “μικρούς ιχθείς”. Τα γεγονότα αυτά είναι πολύ γνωστά, όπως δείχνει το ακόλουθο απόσπασμα: “Οι τελετουργίες του εξαγνισμού με το ράντισμα ή το βρέξιμο του νεόφυτου με το αίμα ταύρων ή κριών είχαν διαδοθεί πλατιά και βρίσκονταν στα τυπικά του Μίθρα. Μ’ αυτό τον εξαγνισμό ο άνθρωπος “ξαναγεννιόταν’ και η Χριστιανική έκφραση ‘επλύθησαν εν τω αίματι του αρνίου’ είναι αναμφισβήτητα μια αντανάκλαση αυτής της ιδέας κι έτσι γίνεται σαφής η αναφορά στα λόγια της προς Εβραίους Επιστολής: ‘αδύνατον γαρ αίμα ταύρων και τράγων αφαιρείν αμαρτίας’. Στο ίδιο εδάφιο ο συγγραφέας λέει: ‘Έχοντες ουν παρρησίαν εις την είσοδον των Αγίων εν τω αίματι του Ιησού, ήν ενεκαίνισεν ημίν οδόν πρόσφατον και ζώσαν δια του καταπετάσματος, τουτ’ έστι της σαρκός αυτού… προσερχώμεθα… ερραντισμένοι τας καρδίας από συνειδήσεως πονηράς και λελουμένοι το σώμα ύδατι καθαρώ’. Όταν όμως μαθαίνουμε ότι η Μιθραϊκή τελετή μύησης ήταν η θαρραλέα είσοδος σε κάποιο μυστηριώδες υπόγειο ‘άγιο των αγίων’ με τα μάτια καλυμμένα κι εκεί ραντίζονταν με αίμα και πλένονταν με νερό, είναι σαφές ότι ο συγγραφέας της Επιστολής σκεπτόταν τα Μιθραϊκά αυτά τυπικά τα οποία έπρεπε να ήταν πολύ οικεία στον καθένα εκείνη την εποχή.” 201

Ο Χριστός ήρθε για να καταργήσει αυτές τις θυσίες δείχνοντάς μας την αληθινή τους έννοια και στο Πρόσωπό Του σαν τέλειου ανθρώπου πέθανε επί του Σταυρού για 201

Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, pp. 132, 133.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

150

να μας δείξει (σε εικονική μορφή και πραγματική εκδήλωση) ότι η θειότητα μπορεί να εκδηλωθεί και να εκφρασθεί αληθινά μόνο όταν ο άνθρωπος σαν άνθρωπος πεθάνει για να μπορέσει να ζήσει ο κρυμμένος Χριστός. Η κατώτερη σαρκική φύση (όπως άρεσε στον Απ. Παύλο να την αποκαλεί) πρέπει να πεθάνει για να μπορέσει να φανερωθεί η ανώτερη θεία φύση σ’ όλη την ομορφιά της. Ο κατώτερος εαυτός πρέπει να πεθάνει ώστε να μπορέσει ο ανώτερος εαυτός να εκδηλωθεί στη γη. Ο Χριστός έπρεπε να πεθάνει ώστε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος να μπορέσει μια για πάντα να μάθει το μάθημα ότι με τη θυσία της ανθρώπινης φύσης μπορεί να “σωθεί” η θεία όψη. Έτσι ο Χριστός συνόψισε μέσα Του τη σημασία όλων των προηγούμενων θυσιών του κόσμου. Η μυστηριώδης αυτή αλήθεια που αποκαλυπτόταν μόνο στο δεσμευμένο κι εκγυμνασμένο μυημένο όταν ήταν έτοιμος για την τέταρτη μύηση, δόθηκε από τον Χριστό στον κόσμο των ανθρώπων. Πέθανε για όλους έτσι ώστε όλοι να μπορέσουν να ζήσουν. Αυτή όμως δεν είναι η δοξασία της υποκατάστατης εξιλέωσης, που ήταν η κατεξοχήν ερμηνεία του Απ. Παύλου για τη Σταύρωση, αλλά η δοξασία που ο ίδιος ο Χριστός δίδαξε – η δοξασία της θείας ενύπαρξης (Ιωάν., xvii) και η δοξασία του Θεανθρώπου. Ο Χριστιανισμός κληρονόμησε πολλές από τις ερμηνείες του και οι δάσκαλοι κι ερμηνευτές των πρώτων Χριστιανικών χρόνων δεν ήταν περισσότερο ελεύθεροι από τη δουλεία των αρχαίων πίστεων απ’ ό,τι είμαστε εμείς από τις ερμηνείες που δόθηκαν στο Χριστιανισμό τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια. Πράγματι ο Χριστός μας έδωσε τη διδασκαλία ότι πρέπει να πεθάνουμε για να ζήσουμε σαν Θεοί και γιαυτό πέθανε. Πράγματι συνόψισε μέσα Του όλες τις παραδόσεις του παρελθόντος γιατί “δεν εκπλήρωσε μόνο τις Ιουδαϊκές Γραφές, αλλά εκπλήρωσε κι εκείνες του παγανιστικού κόσμου κι εδώ βρίσκεται η μεγάλη έλξη του πρώιμου Χριστιανισμού. Μέσα Του μια δωδεκάδα σκιωδών θεών συμπυκνώθηκε σε μια άμεση πραγματικότητα· και με τη σταύρωσή Του οι παλιές ιστορίες των φρικαλέων εξαγνιστικών δεινών και των θυσιαστικών θανάτων έγιναν πραγματικές και τους δόθηκε μια άμεση έννοια”. 202 Αλλά ο θάνατός Του υπήρξε επίσης η τελειωτική πράξη μιας ζωής θυσίας και υπηρεσίας και η λογική έκβαση της διδασκαλίας Του. Οι πρωτοπόροι κι όσοι αποκαλύπτουν στους ανθρώπους το επόμενο βήμα τους, όσοι προβάλλουν σαν ερμηνευτές του θείου Σχεδίου, αναπόφευκτα αποκηρύσσονται και πεθαίνουν συνήθως σαν αποτέλεσμα των θαρραλέων διακηρύξεών τους. Σ’ αυτό τον κανόνα δεν ήταν εξαίρεση ο Χριστός. “Οι προχωρημένοι Χριστιανοί διανοητές θεωρούν πια τη Σταύρωση του Κυρίου μας σαν την υπέρτατη θυσία που έκανε χάρη των αρχών της διδασκαλίας Του. Ήταν η επιστέφουσα πράξη της πολύ ηρωικής ζωής Του και παρέχει ένα τόσο υψηλό παράδειγμα στο ανθρώπινο γένος, ώστε μπορεί να ειπωθεί ότι ο διαλογισμός σ’ αυτό θα δημιουργήσει μια κατάσταση ενοποίησης με την Πηγή κάθε αγαθού”. 203 Πώς όμως συμβαίνει να δίνουμε σήμερα τέτοια έμφαση στο αίμα της θυσίας του Χριστού και στην ιδέα της αμαρτίας; Φαίνεται ότι δύο αιτίες είναι υπεύθυνες γι’ αυτό: 202 203

Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, p. 158. Arthur Weigall, The Paganism in our Christianity, p. 166.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

151

1. Η κληρονομημένη ιδέα της θυσίας αίματος. Όπως μας λέει ο Δρ. Ράσνταλ: “Οι διάφοροι συγγραφείς των κανονικών βιβλίων ήταν στην πραγματικότητα τόσο εξοικειωμένοι με τις προ-Χριστιανικές ιδέες μιας εξαγνιστικής θυσίας κι εξιλέωσης, ώστε τις δέχονταν χωρίς να ερευνούν τις ρίζες το θέματος. Αλλά αυτή η αοριστία δεν ήταν προσφιλής στους πρώτους Χριστιανούς Πατέρες. Κατά το δεύτερο αιώνα μ.Χ. ο Ειρηναίος και μετά απ’ αυτόν κι άλλοι συγγραφείς ερμήνευσαν τη δοξασία με εκείνο που αποκαλείται ‘Θεωρία των Λύτρων’, η οποία θεωρεί ότι ο Διάβολος ήταν ο νόμιμος κύριος του ανθρώπινου γένους ένεκα της πτώσης τον Αδάμ κι ότι ο Θεός, μη δυνάμενος με δικαιοσύνη να πάρει τους υπηκόους του Σατανά απ’ αυτόν χωρίς να πληρώσει λύτρα γι’ αυτούς, παρέδωσε σε αντάλλαγμα τον ίδιο τον ενσαρκωθέντα Υιό Του.” 204

Στη σκέψη αυτή έχουμε μια σαφή επίδειξη του τρόπου με τον οποίο όλες οι ιδέες (που συλλαμβάνονται ενορατικά κι είναι αλάνθαστα σωστές) διαστρέφονται. Οι διάνοιες των ανθρώπων και οι προκατειλημμένες αντιλήψεις τις χρωματίζουν. Η ιδέα γίνεται ιδανικό, υπηρετεί ένα χρήσιμο σκοπό κι οδηγεί τους ανθρώπους προς τα εμπρός (όπως η ιδέα της θυσίας οδήγησε πάντα τους ανθρώπους πλησιέστερα στο Θεό ) μέχρι να γίνει είδωλο και συνεπώς περιορίζει και δεν είναι αληθινό. 2. Η ανάπτυξη της συνείδησης της αμαρτίας στη φυλή λόγω της αυξανόμενης ευαισθησίας της στη θειότητα και την επακόλουθη αναγνώριση των ατελειών και του σχετικού κακού της κατώτερης ανθρώπινης φύσης. Είδαμε ότι ένας απ’ τους παράγοντες που ευθύνονται για το σύμπλεγμα αμαρτίας της Δύσης ήταν η ανάπτυξη της νοητικής ικανότητας με την επακόλουθη συνέπεια μιας αναπτυγμένης συνείδησης, μιας ικανότητας αίσθησης των αξιών και (σαν αποτέλεσμά της) της ικανότητας να βλέπουμε την ανώτερη και κατώτερη φύση σε αντίθεση μεταξύ τους. Όταν ο ανώτερος εαυτός με τις αξίες του και το εύρος των επαφών του προσεγγισθεί ενστικτωδώς κι ο κατώτερος εαυτός με τις μικρότερες αξίες του και το υλικότερο εύρος των δραστηριοτήτων του γίνει επίσης αντιληπτός, αναπτύσσεται κατ’ ανάγκη μια αίσθηση διαίρεσης κι αποτυχίας· οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την έλλειψη επιτευγμάτων τους· αποκτούν επίγνωση του Θεού και της ανθρωπότητας, του κόσμου, της σάρκας και του διαβόλου, αλλά συγχρόνως και της βασιλείας του Θεού. Καθώς ο άνθρωπος αναπτύσσεται, οι ορισμοί του αλλάζουν και τα λεγόμενα αμαρτήματα του ανεξέλικτου ανθρώπου και τα λάθη και οι αστοχίες του μέσου “καλού” πολίτη των σύγχρονων καιρών συνεπάγονται διάφορες στάσεις του νου και της κρίσης κι ασφαλώς διαφορετικές ποινικές προσεγγίσεις. Καθώς αλλάζει κι αναπτύσσεται η περί Θεού αίσθησή μας και καθώς πλησιάζουμε στην πραγματικότητα, ολόκληρη η άποψή μας για τη ζωή, τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας τείνει να αλλάξει και να διευρυνθεί και να γίνει περισσότερο θεία και περισσότερο ανθρώπινη. Είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό να έχει κανείς συνείδηση της αμαρτίας και ν’ αντιλαμβάνεται ότι όταν κανείς έχει αμαρτήσει, πρέπει με τη μια ή άλλη μορφή να πληρώσει ένα τίμημα. Το σπέρμα του νου, ακόμη και στη νηπιακή ανθρωπότητα, αφυπνίζει αυτή την αντίληψη, αλλά χρειάσθηκαν περίπου δύο χιλιάδες χρόνια Χριστιανισμού για να ανυψώσουν την αμαρτία σε θέση τέτοιας σπουδαιότητας ώστε να καταλάβει (όπως ακόμη κάνει) μια πρωταρχική θέση στη σκέψη ολόκληρης της φυλής. Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση 204

H. Rashdall, The Idea of Atonement, p. 248.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

152

όπου ο νόμος κι η Εκκλησία και οι εκπαιδευτές της φυλής είναι σχεδόν ολοκληρωτικά απορροφημένοι με την αμαρτία και πώς να την εμποδίσουν. Διερωτάται μερικές φορές κανείς πώς θα ήταν ο κόσμος αν σήμερα οι εκφραστές της Χριστιανικής πίστης είχαν απορροφηθεί με το θέμα της αγάπης και της αγαπητικής υπηρεσίας αντί της σταθερά επαναλαμβανόμενης έμφασης στη θυσία αίματος και τη φαυλότητα των ανθρώπων. Το θέμα της αμαρτίας διατρέχει φυσικά και κανονικά την ανθρώπινη ιστορία· κι η προσπάθεια εξιλέωσής της με τη μορφή της θυσίας ζώων ήταν πάντα παρούσα. Η πίστη σε μια οργίλη θεότητα που απαιτούσε ποινές για όλα όσα έγιναν από τον άνθρωπο εναντίον του αδελφού του και ζητούσε τίμημα για όλα όσα δόθηκαν στον άνθρωπο σαν προϊόν των φυσικών διεργασιών της γης, είναι τόσο παλιά όσο κι ο ίδιος ο άνθρωπος. Πέρασε από πολλές φάσεις. Η ιδέα ενός Θεού του Οποίου η φύση είναι αγάπη συγκρούσθηκε για αιώνες με την ιδέα ενός Θεού του Οποίου η φύση είναι οργή. Η εξέχουσα συνεισφορά του Χριστού στην παγκόσμια πρόοδο ήταν η διαβεβαίωσή Του, με λόγια και παράδειγμα, της σκέψης ότι ο Θεός είναι αγάπη κι όχι μια οργισμένη θεότητα που επιβάλλει μια ζηλότυπη ανταπόδοση. Μαίνεται ακόμη η μάχη μεταξύ της αρχαίας αυτής πίστης και της αλήθειας της αγάπης του Θεού που εξέφρασε ο Χριστός κι επίσης ενσωμάτωσε ο Σρι Κρίσνα. Η πίστη όμως σ’ έναν οργισμένο και ζηλότυπο Θεό είναι ακόμη γερά εδραιωμένη. Είναι ριζωμένη στη συνείδηση της φυλής και μόλις τώρα αρχίζουμε βραδέως να αντιλαμβανόμαστε μια διαφορετική έκφραση της θειότητας. Η ερμηνεία μας της αμαρτίας και της ποινής της ήταν λάθος, αλλά μπορεί πια να συλληφθεί η πραγματικότητα της αγάπης του Θεού κι έτσι να εξουδετερωθεί η καταστροφική δοξασία ενός οργισμένου Θεού ο Οποίος έστειλε τον Υιό Του για να εξιλεώσει το παγκόσμιο κακό. Αυτής της πίστης ο Καλβινισμός είναι ίσως η καλύτερη κι αγνότερη ερμηνεία και μια σύντομη δήλωση ως προς τη θεολογική αυτή δοξασία θα παρουσιάσει την έννοια με κατανοητούς όρους: “Ο Καλβινισμός είναι δομημένος στο δόγμα της απόλυτης κυριαρχίας του Θεού, που περιλαμβάνει παντοδυναμία, παντογνωσία και αιώνια δικαιοσύνη – μια κοινή Χριστιανική δοξασία που αναπτύχθηκε απ’ τους Καλβινιστές με αμείλικτη λογική σε ακραία συμπεράσματα. Ο Καλβινισμός συνοψίζεται συχνά σε πέντε σημεία: (1) Κάθε ανθρώπινο ον σαν απόγονος του Αδάμ (τον οποίο όλοι οι Χριστιανοί θεωρούσαν εκείνους τους καιρούς ότι είναι ιστορικό πρόσωπο) είναι από τη γέννησή του ένοχο του προπατορικού αμαρτήματος κι επιπλέον των μεταγενέστερων αμαρτημάτων που διέπραξε στη διάρκεια της ζωής του. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε για ν’ αποβάλει το αμάρτημα και την ενοχή του· αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη χάρη του Θεού, που ευσπλαχνικά του χορηγήθηκε με την εξιλέωση του Χριστού και χωρίς καμιά προσπάθεια εκ μέρους του· (2) Έτσι μόνο ορισμένα πρόσωπα μπορούν να σωθούν (ιδιαίτερη απολύτρωση)· (3) Εκείνα στα οποία δίνει ο Θεός μια αποτελεσματική κλήση που ενδυναμώνει τη θέλησή τους κι επιτρέπει να δεχθούν τη σωτηρία· (4) Ποιοι θα σωθούν ή όχι είναι θέμα θείας εκλογής ή προορισμού· (5) Ο Θεός δε θα εγκαταλείψει ποτέ τους εκλεκτούς του· δε θα στερηθούν ποτέ την έσχατη σωτηρία (διατήρηση των αγίων). Οι Καλβινιστές επέμειναν με μεγάλη θέρμη και προσπάθησαν με πολλή λεπτότητα να καταδείξουν ότι η δοξασία τους προνoεί πλήρως για την ανθρώπινη ελευθερία κι ότι ο Θεός κατά κανέναν τρόπο δεν είναι υπεύθυνος για την ανθρώπινη αμαρτία.” 205

Εξαιτίας αυτής της έμφασης στην ανθρώπινη αμαρτία και σαν αποτέλεσμα της 205

William K. Wright, A Student’s Philosophy of Religion, p. 178.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

153

πανάρχαιης συνήθειας της προσφοράς θυσίας στο Θεό, η αληθινή αποστολή του Χριστού αγνοήθηκε επί πολύ. Αντί ν’ αναγνωρισθεί ότι ενσωματώνει μέσα Του μια αιώνια ελπίδα για τη φυλή, ενσωματώθηκε στο αρχαίο σύστημα των θυσιών και οι αρχαίες συνήθειες σκέψης ήταν πολύ ισχυρές για τη νέα ιδέα που ήρθε να δώσει. Εκτόπισε την αμαρτία και τη θυσία και τις υποκατέστησε με την αγάπη και την υπηρεσία τις οποίες επιδίωξε να φέρει στην προσοχή μας με τη ζωή και τα λόγια Του. Γιαυτό επίσης, από ψυχολογική άποψη, ο Χριστιανισμός δημιούργησε ανθρώπους θλιβερούς, ανήσυχους και με συνείδηση αμαρτίας. Ο Χριστός, η θυσία για την αμαρτία κι ο Σταυρός του Χριστού σαν όργανο του θανάτου Του, απορρόφησαν την προσοχή των ανθρώπων, ενώ δόθηκε μικρότερη έμφαση στον Χριστό τον τέλειο άνθρωπο και στον Χριστό τον Υιό του Θεού. Η κοσμική σημασία του σταυρού λησμονήθηκε εντελώς (ή δεν έγινε ποτέ γνωστή) στη Δύση. Η σωτηρία δε συνδέθηκε πρωτίστως με την αμαρτία. Η αμαρτία είναι σύμπτωμα μιας κατάστασης κι όταν ο άνθρωπος “σώζεται αληθινά” η κατάσταση αυτή εξουδετερώνεται και μαζί της η συνοδευτική αμαρτωλή φύση. Αυτό ήρθε να κάνει ο Χριστός – να μας δείξει τη φύση της “λυτρωμένης” ζωής· να μας δείξει την ποιότητα του αιώνιου Εαυτού σε κάθε άνθρωπο· είναι το μάθημα της Σταύρωσης και της Ανάστασης· πρέπει να πεθάνει η κατώτερη φύση για να μπορέσει να εκδηλωθεί η ανώτερη και να υψωθεί από τον τάφο της ύλης η αιώνια αθάνατη ψυχή κάθε ανθρώπου. Έχει ενδιαφέρον ν’ ανιχνεύσουμε την ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να υποφέρουν σ’ αυτό τον κόσμο σαν αποτέλεσμα της αμαρτίας. Στην Ανατολή όπου επικρατούν οι δοξασίες της επανενσάρκωσης και του κάρμα, ο άνθρωπος υποφέρει για τις δικές του πράξεις και αμαρτίες και “μετά φόβου και τρόμου την εαυτών σωτηρίαν κατεργάζεσθε”.206 Στην Ιουδαϊκή διδασκαλία ο άνθρωπος υποφέρει για τις αμαρτίες των προγόνων του και του έθνους του κι έτσι δίνει υπόσταση σε μια αλήθεια που μόλις σήμερα αρχίζει να γίνεται γνωστό γεγονός – την αλήθεια της φυσικής κληρονομιάς. Κατά τη Χριστιανική διδασκαλία ο Χριστός, ο τέλειος άνθρωπος, υποφέρει με το Θεό, γιατί ο Θεός αγαπά τόσο τον κόσμο ώστε, καθώς ενυπάρχει σ’ αυτόν, δεν μπορεί να διαχωρισθεί από τις συνέπειες της ανθρώπινης αδυναμίας και άγνοιας. Έτσι η ανθρωπότητα δίνει κάποιο σκοπό στον πόνο κι έτσι το κακό τελικά ηττάται. Η σκέψη κι η ιδέα της θυσίας για τις αμαρτίες των ανθρώπων δεν ήταν η αρχική και βασική ιδέα. Αρχικά η νηπιακή ανθρωπότητα πρόσφερε θυσίες στο Θεό για να κατευνάσει την οργή Του που επιδεικνυόταν στα στοιχεία με τις θύελλες και τους σεισμούς και τις φυσικές καταστροφές. Όταν ενστικτωδώς οι άνθρωποι στρέφονταν ο ένας εναντίον του άλλου, όταν πρόσβαλαν κι έβλαπταν ο ένας τον άλλον κι έτσι καταπατούσαν μια αμυδρά αισθητή αντίληψη των ανθρώπινων σχέσεων και συνάφειας, προσφερόταν πάλι θυσία στο Θεό για να μη βλάψει το ανθρώπινο γένος. Έτσι σιγάσιγά αναπτύχθηκε η ιδέα ώσπου τελικά η έννοια της σωτηρίας μπορεί να συνοψισθεί σύντομα στους ακόλουθους όρους: 1. Οι άνθρωποι σώζονται από την οργή του Θεού με τα φυσικά φαινόμενα μέσω της 206

Προς Φιλιππησίους, ii, 12.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

2. 3.

154

θυσίας ζώων, της οποίας σε πιο αρχαίους χρόνους προηγήθηκε η θυσία των καρπών της γης. Οι άνθρωποι σώζονται από την οργή του Θεού κι ο ένας απ’ τον άλλον με τη θυσία εκείνου που είναι πολύτιμο και οδηγεί τελικά στις ανθρώπινες θυσίες. Οι άνθρωποι σώζονται με τη θυσία ενός αναγνωρισμένου Υιού του Θεού, απ’ όπου και η υποκατάστατη εξιλέωση για την οποία οι πολλοί σταυρωμένοι παγκόσμιοι Σωτήρες ετοίμασαν το δρόμο για τον Χριστό. Οι άνθρωποι σώζονται οριστικά από την αιώνια τιμωρία για τις αμαρτίες τους με το θάνατο του Χριστού πάνω στο Σταυρό, του αμαρτωλού ενόχου για μια κακή κουβέντα που είναι το ίδιο υπεύθυνος για το θάνατο του Χριστού όσο κι ο πιο αχρείος δολοφόνος. Τελικά η βαθμιαία αναδυόμενη αναγνώριση ότι σωθήκαμε από το ζώντα αναστάντα Χριστό – που ιστορικά μας παρουσίασε ένα στόχο και είναι παρών στον καθένα μας όπως η αιώνια παντογνώστρια ψυχή τον ανθρώπου.

Ο αναστάς Χριστός προβάλλει σήμερα στο προσκήνιο της συνείδησης των ανθρώπων κι εξαιτίας αυτού είμαστε στο δρόμο για μια περίοδο μεγαλύτερης πνευματικότητας και αληθινότερης έκφρασης της θρησκείας από κάθε άλλη φορά στην ιστορία του ανθρώπου. Η θρησκευτική συνείδηση είναι η επίμονη έκφραση του ενοικούντος πνευματικού ανθρώπου, του ένδον Χριστού· και ούτε εξωτερικά γήινα συμβάντα, ούτε εθνικές καταστάσεις, ανεξάρτητα πόσο εφήμερα υλικές φαίνονται στους αντικειμενικούς σκοπούς τους, μπορούν να αμβλύνουν ή να εξαλείψουν την Παρουσία του Θεού μέσα μας. Μαθαίνουμε ότι αυτή η Παρουσία μπορεί να απελευθερωθεί μέσα μας μόνο με το θάνατο της κατώτερης φύσης κι αυτό είναι εκείνο που ο Χριστός διακήρυξε απ’ το Σταυρό Του. Αντιλαμβανόμαστε αυξανόμενα ότι η “κοινωνία των παθημάτων αυτού” σημαίνει ότι ανεβαίνουμε στο Σταυρό μαζί Του και συμμετέχουμε σταθερά στην εμπειρία της Σταύρωσης. Φθάνουμε στη γνώση ότι ο καθοριστικός παράγοντας της ανθρώπινης ζωής είναι η αγάπη κι ότι “Θεός αγάπη εστίν”.207 Ο Χριστός ήρθε να μας δείξει ότι η αγάπη ήταν η κινητήρια δύναμη του σύμπαντος. Υπέφερε και πέθανε γιατί αγαπούσε κι ενδιαφερόταν αρκετά για τα ανθρώπινα όντα για να τους δείξει το δρόμο που πρέπει να βαδίσουν – από το σπήλαιο της Γέννησης στο όρος της Μεταμόρφωσης και στην αγωνία της Σταύρωσης – αν πρόκειται να συμμερισθούν τη ζωή της ανθρωπότητας και να γίνουν με τη σειρά τους σωτήρες των συνανθρώπων τους. Πώς λοιπόν θα ορίσουμε την αμαρτία; Πρώτα ας προσέξουμε τα λόγια που χρησιμοποιούνται στη Βίβλο και στα θεολογικά έργα και τα σχόλια που πραγματεύονται το θέμα της αμαρτίας, της παράβασης, της αδικίας, του κακού, της χωριστικότητας. Όλα αυτά είναι εκφράσεις της σχέσης του ανθρώπου με το Θεό και τους συνανθρώπους του και σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη αυτοί οι όροι – Θεός και συνάνθρωποί μας – είναι εναλλασσόμενοι όροι. Τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις;

207

Ιωάννου Α, iv, 8.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

155

Η πραγματική έννοια της λέξης αμαρτία είναι πολύ ασαφής. Σημαίνει κυριολεκτικά “εκείνος που είναι”.208 Συνεπώς εκείνος που υπάρχει, στο βαθμό που εναντιώνεται στη θεία όψη που κρύβεται μέσα του, είναι αμαρτωλός. Μερικά λόγια του Δρ. Γκρένστεντ είναι σχετικά διαφωτιστικά. Λέει: “‘Οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν απ’ το Θεό’, λέει ο Αθανάσιος, ‘όταν άρχισαν να προσέχουν τον εαυτό τους’. Ο Αυγουστίνος ταυτίζει την αμαρτία με την αγάπη του εαυτού. Ο Δρ. Ουίλλιαμς ισχυρίζεται ότι η υποκρυπτόμενη αρχή απ’ την οποία πηγάζει η αμαρτία βρίσκεται στην ‘επιβεβαίωση του ατόμου έναντι της αγέλης, μια αρχή που μπορούμε να υποδείξουμε μόνο με τους ανεπαρκείς όρους ιδιοτέλεια, έλλειψη αγάπης και μίσος’. Και ο Δρ. Κερκ δηλώνει ότι ‘η αμαρτία μπορεί να ειπωθεί ότι αρχίζει με την αυτοεκτίμηση’.” 209

Οι σκέψεις αυτές μας φέρνουν κατευθείαν στο κεντρικό πρόβλημα της αμαρτίας που είναι (σε τελευταία ανάλυση) το πρόβλημα της ουσιαστικής δυαδικότητας του ανθρώπου, πριν κάνει την ενοποίηση που αντιπροσωπεύει ο Χριστός. Όταν ο άνθρωπος, προτού αφυπνισθεί στη διπλή του φύση, κάνει εκείνο που είναι λάθος κι αμαρτωλό, δεν μπορούμε και δεν τον θεωρούμε αμαρτωλό – εκτός αν είμαστε αρκετά παλιομοδίτικοι ώστε να πιστεύουμε στη δοξασία ότι κάθε άνθρωπος είναι ανεπανόρθωτα χαμένος εκτός αν “σωθεί” με την ορθόδοξη έννοια του όρου. Σύμφωνα με τον Ιάκωβο, αμαρτία είναι να δρας ενάντια στη γνώση και λέει: “ειδότι ουν καλόν ποιείν και μη ποιούντι, αμαρτία αυτώ εστίν”. 210 Εδώ έχουμε έναν πραγματικό ορισμό της αμαρτίας. Είναι να δρα κανείς ενάντια στο φως και τη γνώση και σκόπιμα να κάνει εκείνο που γνωρίζει ότι είναι λάθος και ανεπιθύμητο. Όπου δεν υπάρχει τέτοια γνώση, δεν μπορεί να υπάρξει αμαρτία· γιαυτό τα ζώα θεωρούνται ελεύθερα αμαρτίας και οι άνθρωποι όταν ενεργούν με ίση άγνοια πρέπει επίσης να θεωρούνται έτσι. Αλλά τη στιγμή που ο άνθρωπος αποκτά επίγνωση ότι είναι δύο πρόσωπα σε μία μορφή, ότι είναι Θεός και άνθρωπος, τότε αυξάνει σταθερά η ευθύνη, η αμαρτία γίνεται πιθανή κι εδώ υπεισέρχεται η μυστηριώδης όψη της αμαρτίας. Συνίσταται στη σχέση μεταξύ “του κρυπτού της καρδίας ανθρώπου” 211 και του εξωτερικού, απτού ανθρώπου. Καθένας έχει τη ζωή του και το δικό του πεδίο εμπειρίας. Καθένας λοιπόν παραμένει μυστήριο για τον άλλο. Η ενοποίηση συνίσταται στην αναγωγή της σχέσης μεταξύ αυτών των δύο κι όταν οι επιθυμίες “του κρυπτού ανθρώπου” παραβιασθούν, επακολουθεί η αμαρτία. Όταν οι δύο αυτές όψεις του ανθρώπου ενωθούν και λειτουργήσουν από κοινού σαν μια μονάδα κι όταν ο πνευματικός άνθρωπος ελέγχει τις δραστηριότητες του σαρκικού ανθρώπου, η αμαρτία καθίσταται αδύνατη κι ο άνθρωπος προχωρεί στο μεγαλείο. Η λέξη “παράβαση” δηλώνει την παραβίαση ενός ορίου· συνεπάγεται τη μετάθεση ενός οροθεσίου όπως λέγεται στον Τεκτονισμό ή την παραβίαση μιας από τις βασικές αρχές της ζωής. Υπάρχουν κάποια πράγματα που αναγνωρίζονται απ’ όλους ότι έχουν μια ελέγχουσα σχέση για τον άνθρωπο. Το απάνθισμα των αρχών των Δέκα Εντολών μπορεί να αναφερθεί σαν παράδειγμα. Αποτελούν τα όρια που επέβαλαν στη φυλή τα 208

Webster’s Unabridged Dictionary. L.W. Grensted, Psychology and God, p. 136. 210 Ιακώβου, iv, 17. 211 Πέτρου Α, iii, 4. 209

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

156

αρχαία έθιμα, οι τακτικές ορθές συνήθειες και η κοινωνική τάξη. Για να διασχίσει κανείς αυτά τα όρια τα οποία θέσπισε ο ίδιος ο άνθρωπος κατόπιν εμπειρίας και στα οποία ο Θεός χορήγησε θεία αναγνώριση, πρέπει να τα παραβεί και για κάθε παράβαση υπάρχει αναπόφευκτη τιμωρία. Κάθε φορά πληρώνουμε το τίμημα της άγνοιας κι έτσι μαθαίνουμε να μην αμαρτάνουμε· τιμωρούμαστε όταν δεν τηρούμε τους κανόνες και με τον καιρό μαθαίνουμε να μην τους παραβαίνουμε. Ενστικτωδώς τηρούμε κάποιους κανόνες· ίσως γιατί πληρώσαμε συχνά το τίμημα και σίγουρα γιατί νοιαζόμαστε πολύ για την υπόληψή μας και την κοινή γνώμη για να τους παραβούμε τώρα. Υπάρχουν όρια τα οποία ο μέσος εχέφρων πολίτης δε διασχίζει. Όταν το κάνει, ενώνεται με τη μεγάλη ομάδα των αμαρτωλών. Το ιδεώδες είναι η ελεγχόμενη δράση σε κάθε τμήμα της ανθρώπινης ζωής κι η δράση αυτή πρέπει να βασίζεται σε ορθά κίνητρα, να εκτελείται με ανιδιοτελή σκοπό και να προωθείται με τη δύναμη του εσώτερου πνευματικού ανθρώπου, “του κρυπτού της καρδίας ανθρώπου”. Η “φαυλότητα” είναι μια λέξη με φαινομενικά αθώα έννοια. Σημαίνει απλά μια ανωμαλία, μια ανισότητα. Ο φαύλος άνθρωπος είναι συνεπώς τεχνικά ένας ανισόρροπος, κάποιος που υποφέρει από κάποια ανωμαλία στην καθημερινή του ζωή. Ένας ορισμός σαν κι αυτόν είναι πλατιά περιεκτικός κι ακόμη αν δε θεωρούμαστε αμαρτωλοί και παραβάτες, ασφαλώς υπαγόμαστε στην κατηγορία εκείνων των οποίων η ζωή δείχνει κάποιες ανισότητες στη διαγωγή. Δεν είμαστε πάντοτε οι ίδιοι. Είμαστε ρευστοί στην έκφραση της ζωής μας. Μερικές μέρες είμαστε ένα πράγμα και μερικές μέρες άλλο και λόγω αυτής της έλλειψης ισορροπίας και ισοζυγίου είμαστε φαύλοι με την αληθινή έννοια της λέξης. Είναι καλό να θυμόμαστε αυτά τα πράγματα, γιατί μας εμποδίζουν από τη φρικτή αυτή αμαρτία, την αυταρέσκεια. Το ζήτημα του κακού είναι πολύ μεγάλο για να διευκρινισθεί, αλλά μπορεί να οριστεί απλά σαν προσκόλληση σ’ εκείνο που πρέπει να ξεπερασθεί, το άδραγμα εκείνου που πρέπει να παραμεριστεί. Το κακό είναι για πολλούς από μας απλά και μόνο μια προσπάθεια ταύτισης με τη μορφική ζωή, όταν έχουμε την ικανότητα για ψυχική συνείδηση· και ορθότητα είναι η σταθερή στροφή της σκέψης και της ζωής στην ψυχή που οδηγεί σ’ εκείνες τις δραστηριότητες που είναι πνευματικές, αβλαβείς και χρήσιμες. Η αίσθηση του κακού κι αυτή η αντίδραση στο καλό λανθάνει πάλι στη σχέση μεταξύ των δύο ημίσεων της ανθρώπινης φύσης – την πνευματική και την αυστηρά ανθρώπινη. Όταν στρέφουμε το φως της αφυπνισμένης συνείδησής μας στην κατώτερη φύση κι έπειτα κάνουμε εσκεμμένα “μέσα στο φως” εκείνα που προσδιορίζονται και ζωογονούνται από τα κατώτερα επίπεδα της ύπαρξής μας, ρίχνουμε το βάρος της γνώσης μας στην πλευρά του κακού και οπισθοδρομούμε. Δεν είναι πάντα ωφέλιμο από τη σκοπιά του “σαρκικού ανθρώπου” να κάνει ή να απορρίπτει ορισμένα πράγματα κι όταν επιλέγουμε το κατώτερο και το κάνουμε από ειδική επιλογή, τότε το κακό που είναι μέσα μας κυριαρχεί. Βαθμιαία η ανθρώπινη συνείδηση αναγνωρίζει ότι η χωριστική στάση έχει μέσα της τα στοιχεία της αμαρτίας και του κακού. Όταν είμαστε χωριστικοί στις στάσεις μας και κάνουμε κάτι που δημιουργεί χωρισμό, παραβαίνουμε ένα θεμελιώδη νόμο του Θεού.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

157

Εκείνο που πραγματικά κάνουμε είναι να παραβιάζουμε το Νόμο της Αγάπης, που δε γνωρίζει χωρισμό αλλά βλέπει μόνο ενότητα και σύνθεση, αδελφοσύνη και αλληλοσχέτιση παντού. Εδώ βρίσκεται το μεγαλύτερο πρόβλημά μας. Η μελέτη μας σχετικά με την αμαρτία και το κακό, όπως μας λέει ο Δρ. Γκρένστεντ, θα χρησιμεύσει… “κυρίως για να αποκαλύψει το θεμελιώδη χαρακτήρα του προβλήματός μας σαν αποτέλεσμα μιας αποτυχίας της πίστης και μιας άρνησης της αγάπης. Οι ψυχολόγοι δεν ξεφεύγουν απ’ αυτή την όψη της αμαρτίας όταν ασχολούνται μαζί της σαν ηθική ασθένεια, γιατί η μόνη τους ελπίδα επιτυχούς θεραπείας μιας τέτοιας ηθικής ασθένειας είναι η απόπειρα ν’ αφυπνίσουν τις λανθάνουσες προσωπικές δυνατότητες του εγώ με διαδικασίες που είναι καθαυτές προσωπικές. Όταν, όπως σε μερικές απ’ τις μεγαλύτερες ψυχώσεις, η έκκληση αυτή δεν μπορεί να γίνει, δεν υπάρχει ανθρώπινη ελπίδα θεραπείας. Το κλειδί της ψυχολογικής θεραπείας βρίσκεται στη μεταφορά και είναι το εγγύτερο δυνατό αντίστοιχο του Χριστιανικού τρόπου της άφεσης. Και οι δύο μέθοδοι είναι τελείως προσωπικές και οι δύο εξαρτώνται από την αναπροσαρμογή των σχέσεων που αρχίζουν από τον ιερέα ή το γιατρό και τελειώνουν σε κάθε σχέση του κοινωνικού περιβάλλοντος.” 212

Η αίσθηση της ευθύνης για τις πράξεις μας μεγαλώνει καθώς προοδεύουμε από στάδιο σε στάδιο πάνω στην Ατραπό της Εξέλιξης. Στα αρχικά στάδια η ευθύνη είναι μικρή ή ανύπαρκτη. Υπάρχει μικρή ή καθόλου γνώση, ούτε αίσθηση σχέσης με το Θεό και πολύ μικρή αίσθηση σχέσης με την ανθρωπότητα. Αυτή η αίσθηση της χωριστικότητας, αυτή η έμφαση στο προσωπικό κι ατομικό καλό έχει τη φύση αμαρτίας. Η αγάπη είναι ενότητα, ενοποίηση και σύνθεση. Η χωριστικότητα είναι μίσος, μοναξιά και διαίρεση. Αλλά ο άνθρωπος, όντας θείος στη φύση του, πρέπει να αγαπά και η δυσχέρεια είναι ότι αγάπησε εσφαλμένα. Στα αρχικά στάδια της ανάπτυξής του τοποθετεί την αγάπη σε λανθασμένη κατεύθυνση και στρέφοντας τα νώτα στην αγάπη του Θεού, που έχει την ίδια φύση με την ψυχή του, αγαπά εκείνο που συνδέεται με τη μορφική πλευρά της ζωής κι όχι με τη ζωική πλευρά της μορφής. Η αμαρτία είναι λοιπόν μια συγκεκριμένη παραβίαση του Νόμου της Αγάπης, όπως τη δείχνουμε στη σχέση μας με το Θεό ή τον αδελφό μας, έναν υιό του Θεού. Η πράξη από καθαρά ιδιοτελές συμφέρον προκαλεί πόνο σ’ όσους βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον μας ή στην ομάδα με την οποία μπορεί να συνδεόμαστε – οικογενειακή ομάδα, κοινωνική ομάδα, επιχειρηματική ομάδα ή την ομάδα των ανθρώπινων όντων όπου μας έριξε η μοίρα. Αυτό μας οδηγεί στην αντίληψη ότι αμαρτία σημαίνει σε τελευταία ανάλυση λανθασμένη σχέση με τα άλλα ανθρώπινα όντα. Η αίσθηση της εσφαλμένης αυτής σχέσης ήταν εκείνη που τις πρώιμες μέρες της ιστορίας του ανθρώπου οδήγησε στη θυσία των εγκόσμιων αγαθών πάνω στο βωμό, γιατί ο πρωτόγονος άνθρωπος φαινόταν να νιώθει ότι κάνοντας μια προσφορά στο Θεό επιτύγχανε τη λύτρωση του χαρακτήρα του με τους συνανθρώπους του. Αρχίζει να αποκαλύπτεται στη φυλή σήμερα ότι η μόνη πραγματική αμαρτία είναι να βλάψεις ένα άλλο ανθρώπινο ον. Αμαρτία είναι η κακή χρήση των σχέσεών μας και δεν μπορούμε να διαφύγουμε απ’ αυτές τις σχέσεις. Υπάρχουν. Ζούμε σ’ έναν κόσμο 212

L.W. Grensted, Psychology and God, p. 199.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

158

ανθρώπων και η ζωή μας είναι σ’ επαφή με άλλα ανθρώπινα όντα. Ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε το καθημερινό αυτό πρόβλημα αποδεικνύει τη θειότητά μας ή τη σφαλερή κατώτερη φύση μας. Το χρέος μας στη ζωή είναι να εκφράζουμε θειότητα. Κι αυτή η θειότητα εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο που εκφράσθηκε η θειότητα του Χριστού· με την αβλαβή ζωή και την ακατάπαυστη υπηρεσία στους συνανθρώπους μας· με την προσεκτική επιτήρηση λόγων και πράξεων μήπως με κάποιο τρόπο “σκανδαλίσει ένα των μικρών τούτων”·213 με το συμμερισμό με τον Χριστό της επιτακτικότητας που ένιωθε να αντιμετωπίσει την ανάγκη του κόσμου και να διαδραματίσει το ρόλο του σωτήρα των ανθρώπων. Είναι ένδοξη αλήθεια ότι η βασική αυτή έννοια της Θεότητας αρχίζει να περιβάλλει την ανθρωπότητα. Το κύριο έργο του Χριστού ήταν η εδραίωση της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη. Μας έδειξε τον τρόπο με τον οποίο η ανθρωπότητα μπορεί να μπει στη βασιλεία – με την υποβολή της κατώτερης φύσης στο θάνατο του σταυρού και την ανάσταση με τη δύναμη του ενοικούντος Χριστού. Καθένας μας πρέπει να βαδίσει το δρόμο του σταυρού μόνος και να μπει στη βασιλεία του Θεού με το δικαίωμα της επίτευξης. Αλλά ο δρόμος βρίσκεται στην υπηρεσία των συνανθρώπων μας κι ο θάνατος του Χριστού, θεωρούμενος από μια άποψη, ήταν η λογική έκβαση της υπηρεσίας που είχε προσφέρει. Υπηρεσία, πόνος, δυσκολία κι ο σταυρός – αυτές είναι οι αμοιβές του ανθρώπου που βάζει πρώτα την ανθρωπότητα κι έπειτα τον εαυτό του. Κάνοντας όμως έτσι, ανακαλύπτει ότι η θύρα προς τη βασιλεία είναι ορθάνοιχτη κι ότι μπορεί να εισέλθει. Πρέπει όμως πρώτα να υποφέρει. Είναι ο Δρόμος. Με την υπέρτατη υπηρεσία και θυσία γινόμαστε οπαδοί του Χριστού και αποκτούμε το δικαίωμα να εισέλθουμε στο βασίλειό Του, γιατί δεν εισερχόμαστε μόνοι. Αυτό είναι το υποκειμενικό στοιχείο σε κάθε θρησκευτική έφεση κι αυτό το συνέλαβαν και το δίδαξαν όλοι οι υιοί του Θεού. Ο άνθρωπος θριαμβεύει δια του θανάτου και της θυσίας. Το υπεράνθρωπο αυτό πνεύμα, ο Χριστός, το έκανε τέλεια. Μέσα του δεν υπήρχε αμαρτία γιατί είχε υπερβεί τέλεια τον εφήμερο κατώτερο εαυτό. Η προσωπικότητά Του είχε υποταγεί στη θειότητά Του. Οι νόμοι της παράβασης δεν Τον έθιξαν, γιατί δεν είχε διασχίσει τα όρια και δεν καταπάτησε καμιά αρχή. Ενσωμάτωσε μέσα Του την αρχή της αγάπης και συνεπώς δεν Του ήταν δυνατό στο στάδιο της εξέλιξης που είχε φθάσει, να βλάψει κάποιο ανθρώπινο ον. Ήταν τέλεια ισορροπημένος και είχε επιτύχει την ισοστάθμιση που Τον λύτρωσε απ’ όλες τις κατώτερες κρούσεις και Τον άφησε ελεύθερο ν’ ανέλθει στο θρόνο του Θεού. Τίποτε κατώτερο δεν Τον κρατούσε κι ό,τι ήταν ανθρώπινα επιθυμητό, το απέρριπτε θεϊκά. Ξεπέρασε συνεπώς το κακό και δεν είχε δοσοληψίες μαζί του. “Πεπειραμένον δε κατά πάντα καθ’ ομοιότητα χωρίς αμαρτίας.”214 Δε γνώριζε χωριστικότητα. Πλούσιοι, τελώνες, ψαράδες, μορφωμένοι καθηγητές, πόρνες και απλός λαός, όλοι ήταν φίλοι Του κι η “μεγάλη αίρεση της χωριστικότητας” είχε τέλεια υπερνικηθεί από το παμπεριεκτικό πνεύμα Του. Έτσι 213 214

Κατά Λουκάν, xvii, 2. Προς Εβραίους, iv, 15.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

159

εκπλήρωσε το νόμο του παρελθόντος, έδωσε έμφαση στον τύπο της ανθρωπότητας του μέλλοντος και εισήλθε για χάρη μας στον πέπλο, αφήνοντάς μας ένα παράδειγμα ότι πρέπει να ακολουθήσουμε τα βήματά Του – ένα παράδειγμα θυσίας μέχρι θανάτου, υπηρεσίας προσφερόμενης αδιάκοπα, αυταπάρνησης και ηρωισμού που Τον οδήγησε από σημείο σε σημείο πάνω στο δρόμο κι από ύψος σε ύψος ώσπου κανένας δεσμός δεν μπορούσε να Τον κρατήσει (ούτε ακόμη ο φραγμός του θανάτου). Παραμένει ο αιώνιος Θεάνθρωπος, ο Σωτήρας του κόσμου. Εκπλήρωσε τέλεια τη θέληση του Θεού και μας είπε τα λόγια που δίνουν έναν απλό κανόνα με μεγάλη ανταμοιβή: “Εάν τις θέλη το θέλημα αυτού ποιείν, γνώσεται περί της διδαχής, πότερον εκ του Θεού εστίν”.215 Η απλότητα αυτής της οδηγίας μας φέρνει σχεδόν σε αμηχανία. Μας λέγεται απλά να κάνουμε το θέλημα του Θεού και τότε η αλήθεια θα μας αποκαλυφθεί. Υπήρξαν στιγμές στη ζωή του Χριστού, όπως στον Κήπο της Γεθσημανή, όπου πάλαιψε με τον Εαυτό Του για να κάνει το θέλημα του Θεού. Υπήρξαν στιγμές όταν η ανθρώπινη σάρκα Του δείλιασε στην προοπτική που άνοιξε μπροστά Του. Συνεπώς γνώριζε τη δυσκολία του απλού αυτού κανόνα. 3 Στρέφοντας την προσοχή μας στην ιστορία της Σταύρωσης είναι φανερό ότι δε χρειάζεται να ανατρέξουμε στις λεπτομέρειές της. Είναι τόσο γνωστή και τόσο οικεία ώστε οι λέξεις με τις οποίες εκφράζεται σημαίνουν λίγα. Η διήγηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στην Ιερουσαλήμ, της συγκέντρωσης των μαθητών Του στο ανώγειο και της συμμετοχής τους στην κοινωνία του άρτου και του οίνου και της εγκατάλειψής Του από εκείνους που υποτίθεται ότι Τον αγαπούσαν, με την επακόλουθη αγωνία Του στον Κήπο της Γεθσημανή, μας είναι τόσο γνωστή όσο και τα ονόματά μας και πολύ λιγότερο εντυπωσιακή. Αυτή είναι η τραγωδία του Χριστού. Έκανε τόσα πολλά κι αναγνωρίσαμε τόσα λίγα. Χρειάστηκαν είκοσι αιώνες για να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τον Ίδιο και την αποστολή και τη σταδιοδρομία Του. Η Σταύρωση καθαυτή ήταν μόνο μια προβλέψιμη και αναμενόμενη κορύφωση αυτής της σταδιοδρομίας. Κανένα άλλο τέλος δεν ήταν δυνατό. Ήταν προκαθορισμένο από την αρχή και χρονολογείται πραγματικά από τον καιρό όταν, μετά τη μύηση της Βάπτισης, άρχισε να υπηρετεί την ανθρωπότητα και να διδάσκει και να κηρύσσει τα καλά νέα της βασιλείας του Θεού. Αυτό ήταν το θέμα Του και το ξεχάσαμε και διακηρύξαμε την Προσωπικότητα του Ιησού Χριστού – ένα θέμα που κι ο Ίδιος αγνοούσε και Του φαινόταν μικρής σημασίας σε σχέση με τις μεγαλύτερες αξίες που περιελάμβανε. Κι αυτή επίσης είναι η τραγωδία του Χριστού. Έχει μια σειρά αξιών κι ο κόσμος έχει μια άλλη. Κάναμε τη Σταύρωση τραγωδία, ενώ η πραγματική τραγωδία ήταν η αποτυχία μας να αναγνωρίσουμε την αληθινή της σημασία. Η αγωνία του Κήπου της Γεθσημανή βασιζόταν στο γεγονός ότι δεν κατανοήθηκε. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν από βίαιο θάνατο. Σ’ αυτό ο Χριστός δε διέφερε καθόλου από χιλιάδες άλλους διορατικούς 215

Κατά Ιωάννην, vii, 17.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

160

ανθρώπους και αναμορφωτές ανά τους αιώνες. Πολλοί άνθρωποι πέρασαν από την εμπειρία της Γεθσημανή και προσευχήθηκαν με την ίδια θέρμη σαν τον Χριστό για να γίνει το θέλημα του Θεού. Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείφθηκαν από εκείνους που ανέμεναν να κατανοήσουν και να συμμετάσχουν στο έργο και την υπηρεσία που οραματίσθηκαν. Σε καμιά απ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν ο Χριστός πραγματικά μοναδικός. Τα δεινά Του όμως βασίζονταν στο μοναδικό Του όραμα. Η έλλειψη κατανόησης των ανθρώπων και οι διεστραμμένες ερμηνείες που μελλοντικοί θεολόγοι θα έδιναν στο μήνυμά Του πρέπει ασφαλώς να ήταν μέρος της πρόβλεψης, όπως και η γνώση ότι η έμφαση που Του δόθηκε σαν Σωτήρα του κόσμου θα επιβράδυνε για αιώνες την υλοποίηση της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη, που αποτελούσε αποστολή Του να θεμελιώσει. Ο Χριστός ήρθε για να μπορέσουν οι άνθρωποι “ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσιν”.216 Ερμηνεύσαμε έτσι τα λόγια Του ώστε μόνο οι “σωθέντες” θεωρήθηκε ότι έκαναν τα αναγκαία βήματα γι’ αυτή τη ζωή. Αλλά η περισσή ζωή δεν είναι ασφαλώς μια ζωή που διάγεται στο επέκεινα, σε κάποιο μακρινό παράδεισο όπου οι πιστοί θα απολαύσουν μια αποκλειστική ζωή ευτυχίας, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά του Θεού θα μείνουν έξω. Ο Σταυρός αποσκοπούσε να δείξει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του βασιλείου των ανθρώπων και του βασιλείου του Θεού, μεταξύ ενός μεγάλου βασιλείου της φύσης που έφθασε στην ωριμότητα κι ενός άλλου βασιλείου της φύσης που θα μπορούσε πια να εισέλθει στον κύκλο της δραστηριότητάς του. Το ανθρώπινο βασίλειο εξελίχθηκε στο σημείο όπου δημιούργησε τον Χριστό κι εκείνα τα άλλα τέκνα του Θεού, των οποίων η ζωή κόμιζε τη σταθερή μαρτυρία της θείας φύσης. Ο Χριστός ανέλαβε το αρχαίο σύμβολο και το φορτίο του σταυρού και παίρνοντας τη θέση Του δίπλα σε όλους τους προηγούμενα σταυρωθέντες Σωτήρες, ενσωμάτωσε μέσα Του το άμεσο και το κοσμικό, το παρελθόν και το μέλλον, υψώνοντας το Σταυρό στο λόφο έξω απ’ την Ιερουσαλήμ (το όνομα της οποίας σημαίνει “όραμα ειρήνης”), καλώντας έτσι την προσοχή στο βασίλειο που πέθανε για να το εγκαθιδρύσει. Το έργο συμπληρώθηκε και σ’ εκείνη την παράξενη μικρή χώρα που ονομάζεται Άγιοι Τόποι, μια στενή λωρίδα εδάφους μεταξύ των δύο ημισφαιρίων, της Ανατολής και της Δύσης, ο Χριστός ανέβηκε στο Σταυρό και καθόρισε τα όρια μεταξύ του βασιλείου του Θεού και των βασιλείων του κόσμου, μεταξύ του κόσμου των ανθρώπων και του κόσμου του Πνεύματος. Έτσι έφερε σε αποκορύφωμα τα αρχαία Μυστήρια που είχαν προφητεύσει την έλευση αυτού του βασιλείου και θέσπισε τα Μυστήρια της βασιλείας του Θεού. Η προσπάθεια να εκτελέσει τέλεια τη θέληση του Θεού έφερε σε πέρας την πιο πλήρη ζωή που είχε ποτέ βιωθεί στη γη. Η προσπάθεια να θεμελιώσει τη βασιλεία που προοριζόταν από πάντα κι ο ανταγωνισμός που προκάλεσε, έφερε τον Χριστό στον τόπο της σταύρωσης. Η σκληρότητα των ανθρώπινων καρδιών, η αδυναμία της αγάπης τους και η αποτυχία τους να δουν το όραμα, ράγισε την καρδιά του Σωτήρα του κόσμου – Σωτήρα γιατί άνοιξε τη θύρα της βασιλείας. 216

Κατά Ιωάννην, x, 10.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

161

Είναι καιρός να αφυπνισθεί η Εκκλησία στην αληθινή της αποστολή που είναι να υλοποιήσει τη βασιλεία του Θεού στη γη, σήμερα, εδώ και τώρα. Πέρασε ο καιρός όπου μπορούσαμε να τονίσουμε μια μελλοντική έλευση της βασιλείας. Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται πια για μια πιθανή ουράνια κατάσταση ή μια πιθανή κόλαση. Χρειάζονται να μάθουν ότι η βασιλεία είναι εδώ και πρέπει να εκφρασθεί στη γη· αποτελείται απ’ όσους κάνουν το θέλημα του Θεού με κάθε κόστος όπως έκανε ο Χριστός και μπορούν να αγαπούν αλλήλους όπως μας αγάπησε ο Χριστός. Ο δρόμος για το βασίλειο αυτό είναι ο δρόμος που βάδισε ο Χριστός. Συνεπάγεται τη θυσία του προσωπικού εαυτού για το καλό του κόσμου και την υπηρεσία της ανθρωπότητας αντί την υπηρεσία των επιθυμιών μας. Στην πορεία της εξαγγελίας των νέων αυτών αληθειών που αφορούσαν την αγάπη και την υπηρεσία, ο Χριστός έχασε τη ζωή Του. Ο Στρήτερ μας λέει ότι “η σημασία κι η αξία του θανάτου του Χριστού ξεπηδάει από την εσώτερή του ποιότητα. Είναι η έκφραση με εξωτερική πράξη μιας ελεύθερα επιλεγείσας αφιέρωσης, πρόθυμης και χωρίς επιφύλαξη, στην ύψιστη υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου. Η συνοδευτική οδύνη μιας τέτοιας προσφοράς είναι ηθικά δημιουργική”.217 Δεν είναι άραγε γεγονός ότι η Σταύρωση του Χριστού, με τα μεγάλα προηγηθέντα γεγονότα – την κοινωνία και την εμπειρία της Γεθσημανή – είναι μια τραγωδία που έχει τη βάση της στη σύγκρουση αγάπης και μίσους; Δεν είναι πρόθεση αυτού του βιβλίου να μειώσει το παγκόσμιο γεγονός που συνέβη στο Γολγοθά. Σήμερα όμως καθώς αναλογίζεται κανείς αυτό το γεγονός, κάποια αλήθεια αρχίζει να προβάλει κι αυτή είναι ότι ερμηνεύσαμε αυτή τη θυσία κι αυτό το θάνατο με καθαρά ιδιοτελείς όρους. Ενδιαφερθήκαμε για το ατομικό μας συμφέρον στο ζήτημα. Τονίσαμε τη σημασία της ατομικής μας σωτηρίας και νιώθουμε ότι έχει τεράστια σπουδαιότητα. Αλλά η παγκόσμια άποψη και τι προοριζόταν να κάνει ο Χριστός για την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες κι η στάση του Θεού έναντι των ανθρώπινων όντων από τους πρώτους καιρούς, την περίοδο της ζωής του Χριστού στην Παλαιστίνη και μέχρι τη σημερινή εποχή, υποτάχθηκαν στον παράγοντα της πίστης ή της απιστίας μας στην αποτελεσματικότητα της Σταύρωσης πάνω στο Γολγοθά να σώσει τις ατομικές μας ψυχές. Ακόμη και στη συνομιλία Του με το μετανοηθέντα ληστή ο Χριστός τον δέχθηκε στη βασιλεία του Θεού με βάση την εκ μέρους του αναγνώριση της θειότητας. Ο Χριστός δεν είχε πεθάνει ακόμη και η θυσία του αίματος του Χριστού δεν είχε γίνει ακόμη. Ήταν σχεδόν σαν να είχε προβλέψει ο Χριστός την έννοια που η θεολογία θα έδινε στο θάνατό Του και προσπάθησε να την εξουδετερώσει καθιστώντας την αναγνώριση του θνήσκοντα ληστή ένα από τα εξέχοντα γεγονότα του θανάτου Του. Δεν αναφέρθηκε στην άφεση αμαρτιών δια του αίματός Του σαν το λόγο αυτής της εισδοχής. Το πραγματικό ζήτημα ήταν εκείνο μεταξύ αγάπης και μίσους. Μόνο ο Ιωάννης, ο αγαπημένος Απόστολος, ο πλησιέστερος στον Ιησού, κατανόησε πραγματικά· και στις Επιστολές του η έμφαση δίνεται ολοκληρωτικά στην αγάπη και η συνήθης ορθόδοξη 217

B.H. Streeter, The Buddha and the Christ, p. 215.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

162

ερμηνεία δε βρίσκεται πουθενά. Μόνο η αγάπη και το μίσος· η επιθυμία να ζούμε σαν τέκνα του Θεού κι η τάση να ζούμε σαν συνήθη ανθρώπινα όντα: εδώ βρίσκεται η διαφορά μεταξύ του πολίτη της βασιλείας του Θεού κι ενός μέλους της ανθρώπινης οικογένειας. Την αγάπη προσπάθησε να εκφράσει ο Χριστός, αλλά το μίσος κι η χωριστικότητα κι ο πόλεμος που κορυφώθηκαν στον Παγκόσμιο Πόλεμο, χαρακτήρισαν την επίσημη απόδοση της διδασκαλίας Του ανά τους αιώνες. Ο Χριστός πέθανε για να φέρει στην προσοχή μας ότι ο δρόμος για τη βασιλεία του Θεού ήταν ο δρόμος της αγάπης και της υπηρεσίας. Υπηρέτησε και αγάπησε κι έκανε θαύματα και συγκέντρωσε τους φτωχούς και τους πεινασμένους. Τους έθρεψε και φρόντισε με κάθε δυνατό τρόπο να επισύρει την προσοχή στην αρχή της αγάπης σαν το κύριο χαρακτηριστικό της θειότητας, μόνο για να βρει ότι αυτή η ζωή της στοργικής υπηρεσίας Του έφερε προβλήματα και τελικά το θάνατο επί του Σταυρού. Πολεμήσαμε για τη θεολογική δοξασία της Παρθενογένεσης. Πολεμήσαμε για τις δοξασίες με τις οποίες οι άνθρωποι θα σωθούν. Πολεμήσαμε για το ζήτημα της βάπτισης και της εξιλέωσης. Πολεμήσαμε για το γεγονός και την άρνηση της αθανασίας και τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για ν’ αναστηθεί εκ νεκρών. Θεωρήσαμε το μισό κόσμο απωλεσθέντα και μόνο τον πιστό Χριστιανό λυτρωμένο, αν και πάντοτε ο Χριστός μας έλεγε ότι η αγάπη είναι ο δρόμος για τη βασιλεία κι ότι το γεγονός της παρουσίας της θειότητας στον καθένα μας μας καθιστά κατάλληλους γι’ αυτή τη βασιλεία. Παραλείψαμε να αντιληφθούμε ότι “η υποκατάστατη εξιλέωση είναι η εναρμόνιση της δυσαρμονίας των άλλων με τη δύναμη μιας πνευματικής παρουσίας που επιφέρει τη μεγάλη μετουσίωση· το κακό απορροφάται και μετουσιώνεται σε καλό ή εξισορροπείται”.218 Αυτό συνιστά την προσπάθεια του Χριστού και το γεγονός της Παρουσίας Του είναι το εναρμονιστικό μέσον της ζωής. Οι άνθρωποι δε σώζονται με την πίστη στη διατύπωση κάποιου θεολογικού δόγματος, αλλά με το γεγονός της ζώσας Παρουσίας Του, του ζώντος άμεσου Χριστού. Η αντίληψη του γεγονότος της παρουσίας του Θεού στην ανθρώπινη καρδιά είναι η βάση του μυστικού οράματος, ενώ η γνώση ότι είναι υιός του Θεού δίνει σε κάποιον τη δύναμη να ακολουθήσει τα βήματα του Σωτήρα από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά. Εκείνο που τελικά θα αναδιοργανώσει την ανθρώπινη ζωή μας είναι η παρουσία στον κόσμο εκείνων που γνωρίζουν τον Χριστό σαν το παράδειγμά τους και αναγνωρίζουν ότι κατέχουν την ίδια θεία ζωή, όπως και τη διαβεβαίωση του βασικού νόμου της βασιλείας του Θεού, του Νόμου της Αγάπης, που τελικά θα σώσει τον κόσμο. Είναι η αντικατάσταση με τη ζωή του Χριστού της ζωής του κόσμου, της σάρκας και του διαβόλου, που θα εγχύσει μια έννοια και μια αξία στη ζωή. Η αίσθηση αποτυχίας της αγάπης συνιστά το εξέχον πρόβλημα της αγωνίας του Κήπου· ήταν αυτή η αίσθηση του μόχθου με τις παγκόσμιες δυνάμεις που επέτρεψε στον Χριστό να ενωθεί με τη συντροφιά όλων των αδελφών Του. Οι άνθρωποι Τον εγκατέλειψαν, όπως ακριβώς οι άνθρωποι μας εγκαταλείπουν. Τη στιγμή που χρειαζόταν περισσότερο την κατανόηση κι όλη τη δύναμη που δίνει η συντροφιά, οι 218

G.R.S. Mead, Some Mystical Adventures, p. 161.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

163

κοντινότεροι και οι αγαπημένοι Του Τον εγκατέλειψαν ή κοιμόνταν χωρίς επίγνωση της αγωνίας του νου Του. “Η Προμηθεϊκή σύγκρουση είναι ο αγώνας που συμβαίνει στον ανθρώπινο νου μεταξύ της λαχτάρας για κατανόηση και της πλησιέστερης και πιο άμεσης έλξης των ζωντανών εκείνων συγκινήσεων κι επιθυμιών που ρυθμίζονται από την καλή θέληση και την υποστήριξη των συντρόφων· επιθυμίες για την ευτυχία των αγαπημένων· για την ανακούφιση του πόνου και της απογοήτευσης των διανοιών που δεν μπορούν να κατανοήσουν το εσώτερο όνειρο· και για τη θερμή επιβεβαίωση των εγκόσμιων τιμών. Η σύγκρουση αυτή είναι ο βράχος πάνω στον οποίο συντρίβεται και διχάζεται ο θρησκευτικός νους.” 219 Σ’ αυτό το βράχο δε συνετρίβη ο Χριστός, αλλά είχε τις στιγμές Του της εντονότατης αγωνίας, βρίσκοντας ανακούφιση μόνο στην αντίληψη της Πατρότητας του Θεού και της συνέπειάς της, της αδελφοσύνης του ανθρώπου. “Πάτερ”, είπε. Ήταν αυτή η αίσθηση της ενότητας με το Θεό και τους συνανθρώπους Του που Τον οδήγησε να θεσπίσει το Μυστικό Δείπνο, να φέρει τη θεία κοινωνία, ο συμβολισμός της οποίας τόσο ολέθρια χάθηκε μέσα στη θεολογική πρακτική. Ο βασικός τόνος της θείας κοινωνίας ήταν η συντροφικότητα. “Μόνο έτσι ο Ιησούς δημιουργεί συντροφικότητα μεταξύ μας. Δεν είναι το σύμβολο που το κάνει… όσο εμείς μαζί με άλλους έχουμε μία θέληση για να βάλουμε τη βασιλεία του Θεού υπεράνω όλων και να υπηρετούμε για χάρη αυτής της πίστης κι ελπίδας, τόσο υπάρχει συντροφικότητα μεταξύ μας και των ανθρώπων όλων των γενεών που έζησαν και ζουν με την ίδια σκέψη.”220 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

“Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι.” 221 “Αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω.”222 “Γύναι, ιδέ ο υιός σου. Είτα λέγει τω μαθητή· ιδού η Μήτηρ σου.” 223 “Θεέ μου, Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;”224 “Διψώ.”225 “Τετέλεσται.”226 “Πάτερ, εις χείρας σου παρατίθεμαι το πνεύμα μου.” 227

Η σκέψη της βασιλείας χρωμάτισε όσα είπε πάνω στο Σταυρό. Η Λέξη Δύναμης που εκπορεύθηκε απ’ το Σταυρό ειπώθηκε από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό κι όχι αυτή τη φορά απ’ τον Πατέρα. Ο Χριστός είπε μια επταπλή λέξη και σ’ αυτή τη λέξη συνόψισε για μας τη Λέξη που εγκαινίασε τη βασιλεία του Θεού. Καθεμιά από τις εκφράσεις Του είχε σχέση μ’ αυτή τη βασιλεία κι όχι με τη συνήθη μικρή, ατομική ή ιδιοτελή σχέση 219

W.H. Sheldon, Psychology and the Promethean Will, pp. 85, 86. Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 56. 221 Κατά Λουκάν, xxiii, 34. 222 Κατά Λουκάν, xxiii, 43. 223 Κατά Ιωάννην, xix, 26. 224 Κατά Ματθαίον, xxvii, 46. 225 Κατά Ιωάννην, xix, 28 226 Κατά Ιωάννην, xix, 30 227 Κατά Λουκάν, xxiii, 46. 220

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

164

την οποία τόσο συχνά αποδώσαμε σ’ αυτές. Τι ήταν άραγε οι επτά αυτές λέξεις; Ας τις εξετάσουμε, αντιλαμβανόμενοι ότι οι αιτίες που τις προκάλεσαν επέφεραν την εκδήλωση της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη. Σε κάθε περίπτωση οι επτά λέξεις ερμηνεύθηκαν σαν να είχαν μια ατομική εφαρμογή σε σχέση με το πρόσωπο στο οποίο υποτίθεται ότι είχαν ειπωθεί, ή σαν να είχαν μια προσωπική σημασία για τον ίδιο τον Χριστό. Πάντα διαβάζαμε τη Βίβλο μ’ αυτό τον τρόπο, με την προσωπική σημασία κατά νου. Αλλά τα λόγια του Χριστού έχουν πολύ μεγαλύτερη σπουδαιότητα για να ερμηνευθούν έτσι. Έχουν μια έννοια πολύ ευρύτερη από εκείνη που συνήθως τους δίνεται. Το θαύμα όλων όσων είπε (όπως και το θαύμα όλων των παγκόσμιων γραφών) είναι ότι οι λέξεις επιδέχονται ποικίλες έννοιες. Ήρθε ο καιρός όπου η έννοια που έδωσε ο Χριστός πρέπει να γίνει γενικότερα κατανοητή από μας στο φως της βασιλείας του Θεού και με μια ευρύτερη σημασία από εκείνη του ατόμου. Τα λόγια Του ήταν Λέξεις Δύναμης, επικλητικές κι εφελκυστικές, ισχυρές και δυναμικές. Ένα από τα πρώτα πράγματα που προβάλλουν στη συνείδηση κάποιου καθώς μελετά τον πρώτο λόγο από το Σταυρό, ήταν το γεγονός ότι ο Ιησούς ζήτησε από τον Πατέρα Του να συγχωρήσει τους ανθρώπους που Τον σταύρωσαν· προφανώς δε θεωρούσε τότε το θάνατό Του στο Σταυρό επαρκή γι’ αυτή την ανάγκη. Δεν επέφερε άφεση αμαρτιών το χύσιμο του αίματος· αλλά ήταν ανάγκη να ζητήσει τη συγγνώμη του Θεού για το αμάρτημα που διεπράχθη. Τα δύο γεγονότα που προβάλλουν σ’ αυτό το λόγο είναι η Πατρότητα του Θεού και το γεγονός ότι η άγνοια, αν και παράγει αδικία, δεν καθιστά τον άνθρωπο ένοχο και συνεπώς τιμωρητέο. Η αμαρτία κι η άγνοια είναι συχνά συνώνυμοι όροι, αλλά η αμαρτία αναγνωρίζεται σαν τέτοια για εκείνους που γνωρίζουν και δεν είναι αμαθείς. Όπου υπάρχει άγνοια δεν υπάρχει αμαρτία. Με τη λέξη αυτή απ’ το Σταυρό, ο Χριστός μας λέει δύο πράγματα: 1. Ότι ο Θεός είναι ο Πατέρας μας κι ότι τον προσεγγίζουμε δια του Χριστού. Είναι ο εσώτερος κρυμμένος άνθρωπος της καρδιάς, ο αδιάγνωστος Χριστός, που μπορεί να προσεγγίσει τον Πατέρα. Ο Χριστός κέρδισε αυτό το δικαίωμα εξαιτίας της αποδειγμένης θειότητάς Του κι επειδή πέρασε την τρίτη μύηση, τη Μεταμόρφωση· όταν κι εμείς μεταμορφωθούμε (γιατί μόνο ο μεταμορφωθείς Χριστός μπορεί να σταυρωθεί) τότε κι εμείς θα μπορούμε να επικαλεσθούμε τον Πατέρα και να καλέσουμε το πνεύμα, που είναι ο Θεός, η ζωή όλων των μορφών, για να διευθετήσουμε τις σχέσεις και να επιφέρουμε εκείνη την άφεση που είναι η καθαυτή ουσία της ίδιας της ζωής. 2. Αυτή η συγγνώμη είναι το αποτέλεσμα της ζωής. Είναι μια σκληρή αλήθεια για να τη δεχθεί ο Δυτικός πιστός. Είναι τόσο συνηθισμένος να επαναπαύεται στη δραστηριότητα του Χριστού στο μακρινό παρελθόν. Η συγγνώμη είναι όμως αποτέλεσμα ζωντανών διαδικασιών που φέρνουν προσαρμογή, προκαλούν αποκατάσταση και παράγουν εκείνη τη στάση δια της οποίας ο άνθρωπος δεν είναι πια αδαής και συνεπώς δε χρειάζεται συγγνώμη. Η ζωή κι η εμπειρία το κάνουν για μας και τίποτε δεν μπορεί ν’ αναχαιτίσει τη διαδικασία. Δεν είναι η θεολογική πίστη που μας

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

165

τοποθετεί κοντά στο Θεό, αλλά μια στάση στη ζωή και μια στάση στον Χριστό που ενοικεί στην ανθρώπινη καρδιά. Μαθαίνουμε δια του πόνου και της οδύνης (δηλαδή δια της εμπειρίας) να μην αμαρτάνουμε. Πληρώνουμε το τίμημα των αμαρτιών και των λαθών μας και παύουμε να τα επαναλαμβάνουμε. Φθάνουμε τελικά στο σημείο όπου δεν κάνουμε πια τα πρότερα λάθη μας και δε διαπράττουμε τις προηγούμενες αμαρτίες μας. Γιατί υποφέρουμε και αγωνιούμε και μαθαίνουμε ότι η αμαρτία φέρνει ανταπόδοση και προκαλεί δεινά. Αλλά τα δεινά έχουν τη χρησιμότητά τους, όπως ήξερε ο Χριστός. Στο Πρόσωπό Του δεν ήταν μόνο ο ιστορικός Ιησούς που γνωρίζουμε και αγαπούμε, αλλά ήταν για μας το σύμβολο επίσης του κοσμικού Χριστού, του Θεού που υποφέρει για τα δεινά των όντων που δημιούργησε. Η δικαιοσύνη μπορεί να γίνει συγγνώμη όταν τα περιστασιακά γεγονότα κατανοηθούν ορθά και σ’ αυτό το αίτημα του σταυρωθέντα Σωτήρα έχουμε την αναγνώριση του Νόμου της Δικαιοσύνης κι όχι του Νόμου της Ανταπόδοσης, σε μια πράξη στην οποία όλος ο κόσμος μένει κατάπληκτος. Αυτό το έργο της συγγνώμης είναι το μακροχρόνιο έργο της ψυχής στην ύλη ή τη μορφή. Ο πιστός της Ανατολής το ονομάζει κάρμα. Ο πιστός της Δύσης μιλά για το Νόμο της Αιτίας και Αποτελέσματος. Αμφότεροι όμως ασχολούνται με την πραγμάτωση απ’ τον άνθρωπο της σωτηρίας της ψυχής του και τη σταθερή πληρωμή του τιμήματος που πληρώνει ο αδαής για τα λάθη που έκανε και τα λεγόμενα αμαρτήματα που διέπραξε. Ο άνθρωπος που αμαρτάνει εσκεμμένα εναντίον του φωτός και της γνώσης είναι σπάνιος. Οι περισσότεροι “αμαρτωλοί” είναι απλώς αδαείς. “Ου γαρ οίδασι τι ποιούσι.” Έπειτα ο Χριστός στράφηκε σ’ έναν αμαρτωλό, έναν άνθρωπο που είχε καταδικασθεί για άδικες πράξεις στα μάτια του κόσμου – και που ο ίδιος αναγνώριζε την ορθότητα της κρίσης και της τιμωρίας του. Δήλωσε ότι εισέπραξε τη δίκαιη αμοιβή των αμαρτημάτων του, αλλά συγχρόνως υπήρχε κάτι στην ποιότητα του Ιησού που τράβηξε την προσοχή του και τον ανάγκασε να παραδεχθεί ότι ο τρίτος Ληστής “ουδέν άτοπον έπραξε”. Ο παράγοντας που του χορήγησε την εισδοχή στον παράδεισο ήταν διπλός. Αναγνώρισε τη θειότητα του Ιησού. “Κύριε”, είπε. Κι επίσης αντιλήφθηκε ποια ήταν η αποστολή του Χριστού – να ιδρύσει μια βασιλεία. “Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου.” Η σημασία αυτών των λέξεων είναι αιώνια και παγκόσμια, γιατί ο άνθρωπος που αναγνωρίζει τη θειότητα και είναι συγχρόνως ευαίσθητος στη βασιλεία, είναι έτοιμος να επωφεληθεί απ’ τα λόγια, “Σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω”. Με τον πρώτο λόγο από το Σταυρό ο Ιησούς έλαβε υπόψη την άγνοια και την αδυναμία του ανθρώπου. Ήταν αβοήθητος σαν μικρό παιδί και με τα λόγια Του επιβεβαίωσε την πραγματικότητα της πρώτης μύησης και το χρόνο που ο ίδιος ήταν “νήπιον εν Χριστώ”. Ο παραλληλισμός μεταξύ των δύο επεισοδίων είναι σημαντικός. Η άγνοια, η αδυναμία και η επακόλουθη ανεπαρκής προσαρμογή των ανθρώπινων όντων προκάλεσαν απ’ τον Ιησού το αίτημα να χορηγηθεί άφεση. Όταν όμως η εμπειρία της ζωής έχει το ρόλο της, έχουμε πάλι το “νήπιον εν Χριστώ” ν’ αγνoεί τους νόμους του πνευματικού βασιλείου, καίτοι απαλλαγμένο απ’ το σκοτάδι και την άγνοια του

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

166

ανθρώπινου βασιλείου. Με το δεύτερο λόγο απ’ το Σταυρό έχουμε την αναγνώριση του επεισοδίου της Βάπτισης, που δήλωνε την αγνότητα και τη λύτρωση δια της κάθαρσης των υδάτων της ζωής. Τα ύδατα της Βάπτισης του Ιωάννη απελευθέρωσαν από τη δουλεία της ζωής της προσωπικότητας. Η Βάπτιση όμως στην οποία υποβλήθηκε ο Χριστός με τη δύναμη της δικής Του ζωής και στην οποία επίσης υποβαλλόμαστε δια της ζωής του Χριστού μέσα μας, ήταν η Βάπτιση του πυρός και των δεινών, που βρίσκει το κορύφωμά της στον πόνο επί του Σταυρού. Αυτή η κορύφωση της οδύνης για τον άνθρωπο που μπορεί να υπομείνει μέχρι τέλους, είναι η είσοδός του στον “παράδεισο” – μια λέξη που υποδηλώνει μακαριότητα. Τρεις λέξεις χρησιμοποιούνται για να εκφράσουμε αυτή τη δύναμη της αγαλλίασης – ευτυχία, χαρά και μακαριότητα. Η ευτυχία έχει μια καθαρά φυσική έννοια και αφορά τη φυσική μας ζωή και τις σχέσεις της· η χαρά έχει τη φύση της ψυχής κι αντανακλάται στην ευτυχία. Αλλά η μακαριότητα που έχει τη φύση του ίδιου του Θεού, είναι έκφραση της θειότητας και του πνεύματος. Η ευτυχία μπορεί να θεωρηθεί σαν ανταμοιβή της νέας γέννησης, γιατί έχει φυσική σημασία κι είμαστε βέβαιοι ότι ο Χριστός γνώρισε την ευτυχία έστω κι αν υπήρξε “άνθρωπος θλίψεων”· η χαρά, που ειδικότερα είναι της ψυχής, φθάνει την κορύφωσή της στη Μεταμόρφωση. Παρότι ο Χριστός ήταν “γνώριμος θλίψης”, γνώριζε τη χαρά στην ουσία της, γιατί η “χαρά του Κυρίου είναι η ισχύς μας” και η ψυχή, ο Χριστός σε κάθε ανθρώπινο ον, είναι ισχύς και χαρά και αγάπη. Γνώριζε επίσης τη μακαριότητα, γιατί στη Σταύρωση η μακαριότητα που είναι η ανταμοιβή του θριάμβου της ψυχής, ήταν δική Του. Έτσι στις δύο αυτές Λέξεις Δύναμης, “Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι” και “Σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω” συνοψίζονται για μας οι σημασίες των δύο πρώτων μυήσεων. Ερχόμαστε τώρα στο ασυνήθιστο και πολυσυζητημένο επεισόδιο μεταξύ του Χριστού και της μητέρας Του, που συνοψίζεται στα λόγια: “Γύναι, ίδε ο υιός σου” και συνεχίζεται με τα λόγια προς τον αγαπημένο μαθητή “Ιδού η μήτηρ σου”. Τι σήμαιναν αυτά τα λόγια; Κάτω απ’ τον Χριστό στέκονταν οι δύο άνθρωποι που Του ήταν ιδιαίτερα προσφιλείς και από την αγωνία του Σταυρού τους έδωσε ένα ειδικό μήνυμα, σχετίζοντάς τους μεταξύ τους. Η μελέτη των προηγούμενων μυήσεων μπορεί να ξεκαθαρίσει το νόημα. Ο Ιωάννης απεικονίζει την προσωπικότητα που εγγίζει την τελειότητα και του οποίου η φύση ακτινοβολείται απ’ τη θεία αγάπη, το κύριο χαρακτηριστικό του δεύτερου Προσώπου της θείας Τριπλότητας, της ψυχής, του υιού του Θεού, του οποίου η φύση είναι αγάπη. Όπως είδαμε, η Μαρία αντιπροσωπεύει το τρίτο Πρόσωπο της Τριάδας, την υλική όψη της φύσης που αγαπά και γαλουχεί τον υιό και τον γεννά στη Βηθλεέμ. Μ’ αυτά τα λόγια ο Χριστός, χρησιμοποιώντας το συμβολισμό των δύο αυτών προσώπων, τα συνδέει μεταξύ τους και λέει πρακτικά: Υιέ, αναγνώρισε ποιος θα σε γεννήσει στη Βηθλεέμ, εκείνον που σκεπάζει και προφυλάσσει τη Χριστική ζωή. Στη μητέρα Του λέει: Αναγνώρισε ότι στην αναπτυγμένη προσωπικότητα λανθάνει το παιδίον Χριστός. Η ύλη ή η παρθένος Μαρία δοξάζεται δια του υιού της. Συνεπώς τα λόγια του Χριστού αναφέρονται σαφώς στην τρίτη

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

167

μύηση, εκείνη της Μεταμόρφωσης. Έτσι στις τρεις πρώτες Λέξεις Του από το Σταυρό αναφέρεται στις τρεις πρώτες μυήσεις και ανακαλεί στο νου μας τη σύνθεση που αποκαλύφθηκε σ’ Αυτόν και τα στάδια που πρέπει να καλύψουμε αν πρόκειται να ακολουθήσουμε τα βήματά Του. Είναι επίσης πιθανόν ότι η σκέψη στη συνείδηση του σταυρωθέντα Σωτήρα ήταν ότι η καθαυτή ύλη, όντας θεία, επιδέχεται άπειρα δεινά· και μ’ αυτά τα λόγια αποσπάσθηκε απ’ Αυτόν η αναγνώριση ότι αν κι ο Θεός υποφέρει στο Πρόσωπο του Υιού Του, υποφέρει επίσης με την ίδια έντονη αγωνία στο πρόσωπο της μητέρας αυτού του Υιού, της υλικής μορφής που Τον γέννησε. Ο Χριστός στέκει στο μέσο μεταξύ των δύο – της μητέρας και του Πατέρα. Εδώ βρίσκεται το πρόβλημά Του κι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα κάθε ανθρώπινου όντος. Ο Χριστός έλκει τους δύο – την υλική όψη και την πνευματική όψη και η ένωση των δύο δημιουργεί τον υιό. Αυτό είναι το πρόβλημα της ανθρωπότητας και η ευκαιρία της ανθρωπότητας. Η τέταρτη Λέξη απ’ το Σταυρό μας εισάγει σε μια από τις πιο βαθιές στιγμές της ζωής του Χριστού – μια στιγμή που έχει σαφή σχέση με τη βασιλεία, όπως ακριβώς είχαν οι τρεις προηγούμενες Λέξεις. Πάντα διστάζει κανείς να παραβιάσει αυτό το επεισόδιο της ζωής Του, γιατί είναι μια από τις βαθύτερες και πιο μυστικές και ίσως πιο ιερές φάσεις της ζωής Του πάνω στη γη. Διαβάζουμε ότι υπήρχε “σκότος επί του προσώπου της γης” επί τρεις ώρες. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό διάλειμμα. Από το Σταυρό, μόνος και στο σκοτάδι, συμβόλιζε όλα όσα ενσωματώνονταν στην τραγική κι αγωνιώδη αυτή Λέξη. Ο αριθμός τρία είναι βέβαια ένας από τους πιο σπουδαίους και ιερούς αριθμούς. Αντιπροσωπεύει τη θειότητα κι επίσης την τέλεια ανθρωπότητα. Ο Χριστός, ο τέλειος Άνθρωπος, ήταν στο Σταυρό επί “τρεις ώρας” και σ’ αυτό το διάστημα καθεμιά από τις τρεις όψεις της φύσης Του έφθασε στο ανώτατο σημείο της ικανότητάς της για αντίληψη και για την επακόλουθη οδύνη. Στο τέλος η τριπλή αυτή προσωπικότητα βρήκε διέξοδο στην κραυγή, “Θεέ μου, Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;” Ο Χριστός πέρασε μέσα απ’ όλα τα κλιμακούμενα επεισόδια της προσαρμογής. Η εμπειρία της Μεταμόρφωσης μόλις είχε τελειώσει. Ας μη λησμονούμε αυτό το γεγονός. Σ’ αυτή την εμπειρία ο Θεός ήταν πλησίον κι ο μεταμορφωθείς Χριστός φαινόταν με τη μύησή Του να συνδέει το Θεό με τον άνθρωπο. Μόλις είχε εκφέρει τη Λέξη που είχε επιβεβαιώσει τη σχέση της σωματικής φύσης – την όψη της Μαρίας – με την προσωπικότητα, στο πρόσωπο του Ιωάννη – το σύμβολο μιας προσωπικότητας που έφθασε σε πολύ υψηλή κατάσταση τελειότητας και αντίληψης. Έπειτα επί τρεις μακρές ώρες αγωνίσθηκε στο σκοτάδι με το πρόβλημα της σχέσης του Θεού και της ψυχής. Το Πνεύμα και η ψυχή έπρεπε να συγχωνευθούν και να σμίξουν σε μια μεγάλη ενότητα – όπως ακριβώς είχε ήδη συγχωνεύσει και σμίξει την ψυχή και το σώμα και είχε επιβεβαιώσει αυτή την κορύφωση με τη Μεταμόρφωση. Ανακάλυψε αιφνίδια ότι όλα τα επιτεύγματα του παρελθόντος, όλα όσα είχε κάνει δεν ήταν παρά το προανάκρουσμα μιας άλλης ενοποίησης που έπρεπε να κάνει σαν ανθρώπινο ον· κι εκεί πάνω στο Σταυρό, στο πλήρες φως της δημοσιότητας, έπρεπε να απαρνηθεί ό,τι μέχρι τώρα κρατούσε – την ψυχή Του – και να αντιληφθεί για μια σύντομη στιγμή ότι

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

168

σ’ αυτή την απάρνηση διακυβευόταν καθετί. Ακόμη κι η συνείδηση ότι ήταν ο Υιός του Θεού, η ενσαρκωμένη στη σάρκα ψυχή (για την οποία αγωνίσθηκε και θυσιάστηκε), έπρεπε να εξαφανισθεί και να στερηθεί όλες τις επαφές. Κάθε έννοια αισθήματος κι όλες οι δυνατές αντιδράσεις απέτυχαν να γεμίσουν την αίσθηση του κενού. Φαινόταν εγκαταλειμμένος, όχι μόνο απ’ την ανθρωπότητα αλλά κι απ’ το Θεό. Εκείνο στο οποίο βασίσθηκε, η θειότητα για την οποία ένιωθε σίγουρος, βρέθηκε να σχετίζεται με το αίσθημα. Το αίσθημα αυτό έπρεπε να το υπερβεί. Έπρεπε λοιπόν να παραιτηθεί των πάντων. Μ’ αυτή την εμπειρία ο Χριστός φώτισε την ατραπό προς την καθαυτή καρδιά του ίδιου του Θεού. Μόνο όταν η ψυχή έχει μάθει να στέκει μόνη, σίγουρη για τη θειότητα κι όμως χωρίς εξωτερική αναγνώριση αυτής της θειότητας, μπορεί να αναγνωρισθεί το καθαυτό κέντρο της πνευματικής ζωής σαν σταθερό και αιώνιο. Με αυτή την εμπειρία ο Χριστός έγινε ικανός για τη μύηση της Ανάστασης κι έτσι απέδειξε στον Εαυτό Του και σε μας ότι υπήρχε ο Θεός κι ότι η αθανασία της θειότητας είναι ένα εδραιωμένο και αναλλοίωτο γεγονός. Αυτή η εμπειρία της μοναξιάς, της στέρησης από κάθε προστασία, όλων όσων θεωρούνται ουσιαστικά για την καθαυτή ύπαρξη, είναι το διακριτικό σημάδι της επίτευξης. Οι μαθητές τείνουν να το λησμονούν και απορεί κανείς για λίγο, καθώς ακούει τον Χριστό να καλύπτει έτσι την αγωνία Του, μήπως “πεπειραμένον κατά πάντα καθ’ ομοιότητα” και κατεβαίνοντας εκείνη τη στιγμή στα βαθύτερα μέρη της κοιλάδας ένιωθε ότι η έσχατη αυτή μοναξιά ήταν η ανταμοιβή όσων ανεβαίνουν στο Σταυρό του Γολγοθά. Μολονότι κάθε υιός του Θεού σε διαφορετικά στάδια στο δρόμο του της μύησης πρoετοιμάζεται για την τελική αυτή μοναξιά από φάσεις έσχατης απόρριψης, όταν έλθει η τελική κρίση πρέπει να δοκιμάσει στιγμές μοναξιάς που ποτέ πριν δεν είχε συλλάβει. Ακολουθεί τα βήματα του Διδασκάλου του, σταυρωνόμενος ενώπιον των ανθρώπων κι εγκαταλειμμένος από τους συνανθρώπους του και από την παρηγορητική παρουσία του θείου εαυτού στον οποίο είχε μάθει να βασίζεται. Επειδή όμως ο Χριστός εισήλθε έτσι στον τόπο του απόλυτου σκότους κι ένιωσε τελείως εγκαταλειμμένος απ’ όλα όσα μέχρι τότε σήμαιναν τόσα πολλά γι’ Αυτόν, ανθρώπινα κι από τη σκοπιά της θειότητας, μας επέτρεψε να μετρήσουμε την αξία της εμπειρίας και μας έδειξε ότι μόνο διαμέσου αυτού του τόπου του απόλυτου σκότους, τον οποίο οι μυστικιστές δικαιολογημένα αποκάλεσαν “η σκοτεινή νύχτα της ψυχής”, μπορούμε αληθινά να εισέλθουμε στην ευλογημένη συντροφιά της βασιλείας. Πολλά βιβλία έχουν γραφεί γι’ αυτή την εμπειρία, είναι όμως σπάνια – πολύ σπανιότερη απ’ ό,τι η φιλολογία των μυστικιστών μας κάνει να πιστεύουμε. Θα γίνει συχνότερη καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα περνούν από τις πύλες της οδύνης και του θανάτου προς τη βασιλεία. Ο Χριστός κρεμόταν μετέωρος μεταξύ ουρανού και γης και μολονότι περιβαλλόταν από πλήθη και μολονότι στα πόδια Του στέκονταν εκείνοι που αγαπούσε, ήταν τελείως μόνος. Η μοναξιά ενώ συνοδευόταν, η έσχατη αίσθηση ότι εγκαταλείφθηκε ενώ περιβαλλόταν απ’ όσους ζητούσε να κατανοήσει και να βοηθήσει, είναι εκείνο που συνιστά το σκοτάδι. Το φως της Μεταμόρφωσης έσβησε αιφνίδια· και

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

169

λόγω της έντασης αυτού του φωτός η νύχτα φαίνεται πιο σκοτεινή. Αλλά στο σκοτάδι γνωρίζουμε το Θεό. Τέσσερις Λέξεις Δύναμης ηχήθηκαν ως τώρα απ’ τον Χριστό. Είπε τη Λέξη για το πεδίο της καθημερινής ζωής, τη Λέξη της άφεσης και μ’ αυτή έδειξε την αρχή με την οποία εργάζεται ο Θεός σε σχέση με το κακό που κάνουν οι άνθρωποι. Όπου υπάρχει άγνοια κι όχι πρόκληση ή κακή πρόθεση, τότε είναι σίγουρη η συγγνώμη, γιατί η αμαρτία είναι μια συγκεκριμένη πράξη παρά την πρoειδοποιητική φωνή της συνείδησης. Είπε τη Λέξη που έφερε ειρήνη στο θνήσκοντα ληστή και του είπε ότι ήταν σίγουρη όχι μόνο η συγγνώμη, αλλά η ειρήνη κι η ευτυχία. Είπε τη Λέξη που συνένωσε τις δύο όψεις οι οποίες σταυρώθηκαν συμβολικά στο Σταυρό – την ύλη και την ψυχή, την ύλη της μορφής και την τελειοποιημένη κατώτερη φύση. Είναι οι τρεις Λέξεις του φυσικού, του συναισθηματικού και του νοητικού πεδίου, όπου συνήθως ζει ο άνθρωπος. Η θυσία ολόκληρης της κατώτερης φύσης συμπληρώθηκε κι επί τρεις ώρες υπήρξε σιγή και σκοτάδι. Έπειτα πρόφερε την εκπληκτική εκείνη Λέξη που έδειχνε ότι ο Χριστός είχε φθάσει το στάδιο της τελικής θυσίας κι ότι ακόμη και η συνείδηση της θειότητας, η συνείδηση της ίδιας της ψυχής, με την ισχύ και τη δύναμή της, το φως και την κατανόησή της, έπρεπε επίσης να τεθεί στο βωμό. Έπρεπε να υποστεί την εμπειρία μιας απόλυτης απάρνησης όλων όσων αποτελούσαν την καθαυτή Του ύπαρξη. Αυτή προκάλεσε την κραυγή της διαμαρτυρίας και το ερώτημα: “Θεέ μου, Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;” Έπειτα ακολούθησαν τρεις Λέξεις τελείως διαφορετικής ποιότητας. Με τη λέξη “Διψώ” εξέφρασε την κινητήρια δύναμη κάθε Σωτήρα. Παρερμηνεύθηκε από τους παριστάμενους που της έδωσαν μια φυσική σημασία· αλλά ασφαλώς είχε μια βαθύτερη έννοια και πρέπει ν’ αναφέρεται στη θεία εκείνη δίψα που σαρώνει τη συνείδηση κάθε υιού του Θεού που πέτυχε τη θειότητα και δείχνει την προθυμία του ν’ αναλάβει το έργο του Σωτήρα. Είναι χαρακτηριστικό όλων όσων πέτυχαν να μην μπορούν να μείνουν ικανοποιημένοι από την επίτευξη που τους έδωσε ελευθερία, αλλά να προσανατολίζονται αμέσως στον κόσμο των ανθρώπων και να παραμένουν με την ανθρωπότητα, εργαζόμενοι για τη σωτηρία των ανθρώπινων όντων μέχρις ότου όλοι οι υιοί του Θεού βρουν το δρόμο της επιστροφής στον οίκο του Πατρός. Η δίψα αυτή για τις ψυχές των ανθρώπων ανάγκασε τον Χριστό να ανοίξει τη θύρα στη βασιλεία και να την κρατήσει ανοιχτή, έτσι ώστε με το χέρι Του και τη βοήθειά Του να μας ανυψώσει πάνω από το κατώφλι. Αυτή είναι η λύτρωση κι αυτή τη λύτρωση τη συμμεριζόμαστε όλοι, όχι απ’ την ιδιοτελή σκοπιά της ατομικής μας σωτηρίας, αλλά με τη συνείδηση ότι καθώς λυτρώνουμε λυτρωνόμαστε, καθώς σώζουμε σωζόμαστε και καθώς βοηθούμε τους άλλους να πετύχουν, γινόμαστε δεκτοί σαν πολίτες της βασιλείας. Αλλά αυτός είναι ο δρόμος της Σταύρωσης. Μόνο όταν μπορούμε να εκφέρουμε τις πέντε Λέξεις Δύναμης κατανοούμε πραγματικά την έννοια του Θεού και της αγάπης Του. Τότε ο δρόμος του Σωτήρα γίνεται ο δρόμος μας. Η ζωή κι ο σκοπός του Θεού αποκαλύπτονται. Αυτή είναι η δίψα που συμμεριζόμαστε με το Σωτήρα και η παγκόσμια ανάγκη (της

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

170

οποίας η δική μας είναι μέρος, αν και σχετικά επουσιώδης) που μας ενώνει μαζί Του. Είναι η “κοινωνία των παθών Του” στην οποία μας καλεί και το αίτημα που ακούμε όπως το ακούει Αυτός. Αυτή η όψη του Σταυρού και το μάθημά του συνοψίσθηκε στα ακόλουθα λόγια που δικαιολογούν την προσοχή μας και την επακόλουθη αφιέρωσή μας στην υπηρεσία του Σταυρού, που είναι η υπηρεσία της ανθρωπότητας: “Όταν εγώ… αποστράφηκα την τρομακτική όψη του κόσμου, ο Χριστός σταυρώθηκε για μας, για να δούμε τις πιο περίπλοκες και θλιβερές αντιθέσεις της ζωής, δεν αντιμετωπίσθηκα όπως στις συνομιλίες με τους συνανθρώπους μου με τις ψυχρές κοινοτοπίες που βγαίνουν τόσο ελαφρά από τα χείλη εκείνων των οποίων οι καρδιές ποτέ δε γνώρισαν έναν πραγματικό σπασμό, ούτε οι ζωές τους ένα συντριπτικό κτύπημα. Δε μου είπαν ότι όλα τα πράγματα ήταν τακτοποιημένα για το καλύτερο, ούτε με βεβαίωσαν ότι οι καταπιεστικές ανομοιότητες της ζωής ήταν μόνο φαινομενικές, αλλά αντιμετώπισα τα μάτια και την όψη Εκείνου που είχε πράγματι γνωρίσει τη θλίψη, με μια ματιά σοβαρής αναγνώρισης, τέτοια που μπορεί να περάσει μεταξύ φίλων που υπέφεραν μαζί κάποια παράξενη και μυστική θλίψη και μ’ αυτή ενώθηκαν μ’ ένα δεσμό που δεν μπορεί να διασπασθεί.” 228

Τότε παρουσιάσθηκε στη συνείδηση του Χριστού το θαύμα της εκπλήρωσης. Είχε επιτύχει, έτσι ώστε με πλήρη κατανόηση της σημασίας της δήλωσης να μπορούσε να πει, “Τετέλεσται”. Είχε κάνει αυτό που ήρθε να κάνει στην ενσάρκωση. Η πύλη προς τη βασιλεία άνοιξε. Τα σύνορα μεταξύ του κόσμου και της βασιλείας είχαν σαφώς καθορισθεί. Μας έδωσε ένα παράδειγμα υπηρεσίας απαράμιλλης στην ιστορία. Μας έδειξε το δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε. Μας έδειξε τη φύση της τελειότητας. Δεν υπήρχε κάτι περισσότερο που μπορούσε να κάνει κι έτσι ακούμε τη θριαμβευτική κραυγή, “Τετέλεσται”. Μόνο μια ακόμη Λέξη Δύναμης αντήχησε από το σκοτάδι που κάλυψε τον ετοιμοθάνατο Χριστό. Η στιγμή του θανάτου Του προλογίσθηκε με τα λόγια, “Πάτερ, εις χείρας σου παρατίθεμαι το πνεύμα μου”. Η πρώτη και η τελευταία Του λέξη άρχισαν με την επίκληση: “Πάτερ” – γιατί πάντα είμαστε τα τέκνα του Θεού και “ει δε τέκνα και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού, είπερ συμπάσχομεν ίνα και συνδοξασθώμεν”· 229 συγκληρονόμοι της δόξας, αλλά και συγκληρονόμοι στα βάσανα που πρέπει να είναι δικά μας αν ο κόσμος πρέπει να σωθεί κι αν η ανθρωπότητα σαν σύνολο πρόκειται να περάσει στη βασιλεία. Η βασιλεία υπάρχει. Το έργο του Χριστού και η ζώσα Παρουσία Του υπάρχει σήμερα σ’ όλους μας, υποκειμενική προς το παρόν, αλλά αναμένουσα άμεση απτή έκφραση… “Εν σώμα και εν Πνεύμα, καθώς και εκλήθητε εν μια ελπίδι της κλήσεως υμών· είς Κύριος, μία πίστις, εν βάπτισμα· είς Θεός και πατήρ πάντων, ο επί πάντων και δια πάντων και εν πάσιν ημίν.” 230

Επιπλέον με λόγια που χρησιμοποίησε αργότερα ο Χριστός, ο ψαλμωδός λέει: “Εις χείρας σου παραθήσομαι το πνεύμα μου· ελυτρώσω με”. 231 Το συμπέρασμα εδώ είναι σαφές. Είναι το πνεύμα της ζωής στον Χριστό και σε μας που μας κάνει υιούς του Θεού και είναι αυτή η υικότητα (με τη θεϊκή της ποιότητα) που αποτελεί την εγγύηση 228

Dora Greenwell, Colloquia Crucis, p. 14 f. Προς Ρωμαίους, viii, 17. 230 Προς Εφεσίους, iv, 4, 5, 6. 231 Ψαλμοί, xxxi, 5. 229

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

171

της τελικής μας τελείωσης και εισόδου στο βασίλειο του πνεύματος. Το σημείο που δόθηκε εκφράζεται με τα λόγια: “Και ιδού το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη εις δύο από άνωθεν έως κάτω”.232 Η πρόσβαση στο Θεό εδραιώθηκε και οι εσώτερες πνευματικές δυνάμεις μπόρεσαν να περάσουν χωρίς εμπόδια στην εκδήλωση. Ήταν μια πράξη του Θεού, μια εκπληκτική αναγνώριση απ’ τον Πατέρα τι έκανε ο Υιός Του. Πνεύμα και ύλη έγιναν πια ένα. Καταργήθηκαν όλοι οι διαχωριστικοί φραγμοί κι ο άνθρωπος κι ο Θεός μπόρεσαν να συναντηθούν και να επικοινωνήσουν. Σε μια αρχαία γραφή της Ινδίας διαβάζουμε αυτά τα λόγια που ειπώθηκαν χιλιάδες χρόνια πριν, αλλά μπορούν ακόμη να εφαρμοσθούν με πολύ σημαντικό τρόπο σ’ αυτή την πράξη του Χριστού, που Τον συνέδεσε όχι μόνο με μας και μ’ όλους τους πιστούς του παρελθόντος πριν την έλευσή Του, αλλά και με τον Κοσμικό Χριστό που τόσο αλάνθαστα μιλά εδώ: “Ο Βράχμα, ο λαμπρός, διαλογίσθηκε. Εξέτασε… Ας θυσιάσω τον εαυτό μου στα ζωντανά πράγματα κι όλα τα ζωντανά πράγματα σε Μένα… Έτσι απέκτησε μεγαλείο, λαμπρότητα, αρχοντιά και κυριαρχία.”

Τελειώνοντας αυτό το κεφάλαιο της Σταύρωσης, ας εξετάσουμε ποιος πραγματικά ήταν ο σκοπός της θυσίας του Χριστού. Γιατί πέθανε; Μας λέγεται πολύ καθαρά στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη κι όμως δόθηκε πολύ μικρή έμφαση στη δήλωση. Μόνο σήμερα αρχίζουμε να κατανοούμε την έννοια εκείνου που έκανε. Μόνο σήμερα αρχίζει να εμφανίζεται στις διάνοιες εκείνων στους οποίους αφυπνίσθηκε η ενόραση, το θαύμα της θυσίας Του. Ήρθε κυρίως για να κάνει δύο πράγματα τα οποία ήδη θίξαμε: πρώτο, ήρθε για να ιδρύσει ή να υλοποιήσει πάνω στη γη τη βασιλεία του Θεού· δεύτερο, για να μας δείξει τι σημαίνει η αγάπη του Θεού και πώς εκφράζεται στην υπηρεσία και στην αιώνια θυσία της θειότητας πάνω στο σταυρό της ύλης. Ο Χριστός στάθηκε σαν σύμβολο και σαν παράδειγμα. Μας αποκάλυψε το Νου του Θεού και μας έδειξε το πρότυπο με το οποίο έπρεπε να διαπλάσουμε τη ζωή μας. Η βασιλεία κι η υπηρεσία! Οι δύο αυτοί βασικοί τόνοι που σήμερα έχουν μέσα τους τη συνεγείρουσα δύναμη που ζητούν οι πιστοί του κόσμου. Ο Χριστός συμμερίσθηκε μαζί μας, σαν ανθρώπινο ον, την ατραπό της εγκόσμιας εμπειρίας. Ανέβηκε στο Σταυρό και μας έδειξε με τη θυσία και το παράδειγμά Του τι έπρεπε να κάνουμε. Συμμερίσθηκε μαζί μας το δρόμο της ζωής, γιατί δεν έμενε τίποτε άλλο να κάνει, καθόσον ήταν ανθρώπινο ον. Έριξε όμως στην εμπειρία της ζωής το ακτινοβόλο φως της ίδιας της θειότητας, λέγοντάς μας επίσης “ούτω λαμψάτω το φως υμών”. 233 Διακήρυξε τον Εαυτό Του Άνθρωπο κι έπειτα μας είπε ότι είμαστε τέκνα του Θεού. Ήταν τότε μαζί μας και είναι τώρα μαζί μας, γιατί είναι μέσα μας συνεχώς, παρότι πολύ συχνά δεν αναγνωρίζεται και δεν προσεγγίζεται. Το κύριο μάθημα που αντιμετωπίζουμε είναι το γεγονός ότι “…η ανθρώπινη φύση, όπως την ξέρουμε, δεν μπορεί να επιτύχει την ευτυχία χωρίς δεινά, ούτε την τελείωση

232 233

Κατά Ματθαίον, xxvii, 51. Κατά Ματθαίον, v, 16.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

172

χωρίς τη θυσία της”.234 Για μας η βασιλεία αποτελεί όραμα, αλλά για τον Χριστό ήταν πραγματικότητα. Η υπηρεσία της βασιλείας είναι καθήκον μας κι επίσης η μέθοδος της λύτρωσής μας από τη δουλεία της ανθρώπινης εμπειρίας. Πρέπει να το συλλάβουμε αυτό· πρέπει να αντιληφθούμε ότι μόνο στην υπηρεσία της βασιλείας θα βρούμε τη λύτρωση. Μας συγκράτησαν επί πολύ τα δόγματα του παρελθόντος και σήμερα υπάρχει μια φυσική επανάσταση εναντίον της ιδέας της ατομικής σωτηρίας δια του αίματος της θυσίας του Χριστού. Η τελευταία είναι η εξωτερική και πιο φανερή διδασκαλία – αλλά είναι η εσώτερη έννοια που πραγματικά μας αφορά και μπορούμε να τη νιώσουμε μόνο όταν έλθουμε πρόσωπο με πρόσωπο με εκείνο που ενοικεί μέσα μας. Καθώς οι εξωτερικές μορφές χάνουν τη δύναμή τους, συμβαίνει συχνά να προβάλλει η αληθινή σημασία. Αυτό πρέπει να το αποδείξει ο καθένας μας. Συνήθως ο φόβος μας εμποδίζει να είμαστε ειλικρινείς στην αντιμετώπιση των γεγονότων. Είναι ουσιώδες ν’ αντιμετωπίσουμε σήμερα το πρόβλημα της σχέσης του Χριστού με το σύγχρονο κόσμο και να τολμήσουμε να δούμε την αλήθεια χωρίς καμιά θεολογική προκατάληψη. Η προσωπική μας εμπειρία του Χριστού δε θα πάθει τίποτε απ’ αυτή τη διαδικασία. Ούτε οι σύγχρονες απόψεις ούτε η θεολογία μπορούν να παραμερίσουν τον Χριστό από την ψυχή που τον γνώρισε. Αυτό είναι έξω από κάθε πιθανότητα. Είναι όμως εντελώς πιθανό να βρούμε τη συνήθη ορθόδοξη θεολογική ερμηνεία λανθασμένη. Είναι εντελώς πιθανό ότι ο Χριστός είναι πολύ περισσότερο περιεκτικός απ’ ό,τι οδηγηθήκαμε να πιστεύουμε κι ότι η καρδιά του Θεού Πατρός είναι πολύ πιο αγαθή από εκείνους που επεδίωξαν να την ερμηνεύσουν. Κηρύξαμε το Θεό της αγάπης και διαδώσαμε τη δοξασία του μίσους. Διδάξαμε ότι ο Χριστός πέθανε για να σώσει τον κόσμο και προσπαθήσαμε να δείξουμε ότι μόνο οι πιστοί μπορούν να σωθούν – παρότι εκατομμύρια ζουν και πεθαίνουν χωρίς ποτέ να ακούσουν περί Χριστού. Ζούμε σ’ έναν κόσμο χάους, προσπαθώντας να χτίσουμε ένα βασίλειο του Θεού, χωρισμένο απ’ το ρεύμα της καθημερινής ζωής και τη γενική οικονομική κατάσταση και συγχρόνως δεχόμαστε ένα μακρινό παράδεισο που κάποια μέρα θα επιτύχουμε. Αλλά ο Χριστός θεμελίωσε ένα βασίλειο πάνω στη γη, στο οποίο όλα τα τέκνα του Θεού θα έχουν ίση ευκαιρία να εκφρασθούν σαν υιοί του Πατρός. Αυτό πολλοί Χριστιανοί βρίσκουν αδύνατο να το δεχθούν και μερικές από τις καλύτερες διάνοιες του αιώνα αποκήρυξαν την ιδέα. Η ατομική σωτηρία είναι ασφαλώς ιδιοτελής στο συμφέρον και την προέλευσή της. Πρέπει να υπηρετούμε για να σωθούμε και μπορούμε να υπηρετούμε με νοημοσύνη μόνο αν πιστεύουμε στη θειότητα όλων των ανθρώπων καθώς και στην εξέχουσα υπηρεσία του Χριστού στη φυλή. Η βασιλεία είναι βασιλεία υπηρετών, γιατί κάθε ψυχή που σώθηκε πρέπει χωρίς συμβιβασμό να ενωθεί με τις τάξεις όσων αδιάκοπα υπηρετούν τους συνανθρώπους τους. Ο Δρ. Σβάιτσερ του οποίου το όραμα της βασιλείας του Θεού είναι τόσο σπάνιο και πραγματικό, τονίζει αυτή την αλήθεια και τις διαβαθμίσεις της αναγνώρισής της με τα εξής λόγια: “Τα καθοδικά στάδια της υπηρεσίας αντιστοιχούν στα ανοδικά στάδια της εξουσίας: 234

S.J. D’Arcy, M.B., Mirage and Truth, p. 179.

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ

173

1. Αλλ’ ός εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται υμών διάκονος. (Μάρκ. x, 43.) 2. Και ός εάν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος. (Μάρκ. x, 44.) 3. Και γαρ ο υιός τον ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών. (Μάρκ. x, 45.) Η κλίμακα είναι διπλή. Η υπηρεσία των Μαθητών εκτεινόταν μόνο στον κύκλο τους· η υπηρεσία του Ιησού σ’ έναν απεριόριστο αριθμό, δηλαδή σ’ όλους εκείνους που θα επωφελούνταν απ’ τα δεινά και το θάνατό του. Στην περίπτωση των Μαθητών ήταν κυρίως ζήτημα ανιδιοτελούς υποταγής· στην περίπτωση του Ιησού σήμαινε τα πικρά δεινά του θανάτου. Και τα δύο υπολογίζονται σαν υπηρεσία επειδή εδραιώνουν μια αξίωση σε μια θέση εξουσίας της Βασιλείας.” 235

Αγάπη είναι η αρχή κι αγάπη το τέλος και με την αγάπη υπηρετούμε κι εργαζόμαστε. Έτσι τελειώνει το μακρύ ταξίδι στη δόξα της απάρνησης της προσωπικής επιθυμίας και στην αφιέρωση της ζώσας υπηρεσίας.

235

Albert Schweitzer, The Mystery of the Kingdom of God, p. 75.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ “Εκτός απ’ τον Χριστό δε γνωρίζουμε τι είναι η ζωή μας ούτε ο θάνατός μας· δε γνωρίζουμε τι είναι ο Θεός ούτε ο εαυτός μας.” Pascal, Pensées “Υπάρχει μια Ψυχή πάνω απ’ την ψυχή του καθενός, Μια ισχυρότερη ψυχή που όμως ανήκει στον καθένα! Υπάρχει ένας ήχος που γίνεται από κάθε ανθρώπινη λαλιά Και πολυάριθμοι σαν συνένωση όλων των τραγουδιών· Και στην Ψυχή αυτή ζει ο καθένας, στον καθένα αυτή η Ψυχή, Αν κι όλοι οι αιώνες είναι η απέραντη διάρκεια της ζωής της· Κάθε ψυχή που πεθαίνει στο πιο ιερό της σύνολο Δέχεται ζωή που θα διαρκεί για πάντα.” Richard Watson Dixon

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

η μύηση διαιρείται σε δύο ήμισυ και για καθένα απ’ αυτά γνωρίζουμε πολύ λίγα. Οι λεπτομέρειες του επεισοδίου ή κρίσης της Ανάστασης στη ζωή του Χριστού δεν αναφέρονται απ’ τους συγγραφείς της Καινής Διαθήκης. Δεν ήταν δυνατό γι’ αυτούς να γνωρίζουν περισσότερα. Μετά τη Σταύρωση μας λένε λίγα για τη ζωή του Χριστού ή για ό,τι Τον απασχόλησε μεταξύ του χρόνου που αναστήθηκε και του χρόνου που άφησε τη συντροφιά των Αποστόλων κι “ανελήφθη στους ουρανούς” – μια συμβολική φράση που σημαίνει πολύ λίγα για μας. Η κρίσιμη μύηση που μπορεί να καταλάβει η ανθρωπότητα αυτή την εποχή είναι η τέταρτη. Μόνο όταν κυριαρχήσουμε τη σημασία της υπηρεσίας και της θυσίας μπορεί να μας αποκαλυφθεί το γεγονός της αθανασίας και η αληθινή της έννοια. Δεν μπορούμε να πούμε πώς αναστήθηκε ο Χριστός, ποιες διαδικασίες υπέστη και με τι σώμα εμφανίσθηκε. Οι Απόστολοι μας διαβεβαιώνουν ότι έμοιαζε με εκείνο που χρησιμοποιούσε προηγουμένως, αλλά είναι αδύνατο να πούμε αν ήταν το ίδιο σώμα που αναστήθηκε θαυμαστά· αν ήταν το πνευματικό Του σώμα που εμφανίσθηκε σαν ίδιο στα φυσικά μάτια εκείνων που Τον αγαπούσαν, ή αν είχε δημιουργήσει ένα εντελώς νέο σώμα στις ίδιες γενικές γραμμές με το προηγούμενο· ούτε είναι δυνατό να ξέρουμε αν η όραση των μαθητών δεν ήταν υπερφυσική ή αν δια της έντασης της εκφρασθείσας θειότητάς Του δεν είχε διεγείρει ο Χριστός την εσώτερη όρασή τους ώστε να βλέπουν ψυχορατικά ή σε μια άλλη διάσταση. Το σημαντικό ζήτημα ήταν ότι αναστήθηκε, ότι έγινε ορατός από πολλούς κι ότι το γεγονός της ανάστασής Του εντυπώθηκε στις διάνοιες των φίλων Του κι επί δύο ή τρεις αιώνες μετά την αναχώρησή Του. Η ψυχολογία των μαθητών είναι η καλύτερη απόδειξη που έχουμε της πραγματικότητας της πεποίθησής τους ότι ο θάνατος δεν μπορούσε να καταβάλει το Σωτήρα κι ότι μετά θάνατον ήταν παρών και ζωντανός ανάμεσά τους. Μας είναι δύσκολο ν’ αποκτήσουμε την υψηλή αυτή επίτευξη συνείδησης που έδειξαν. Φαινομενικά ο κόσμος τους τερματίσθηκε πάνω στο Σταυρό. Ο Χριστός φαινομενικά τους απογοήτευσε κι αντί να είναι ο θείος Υιός του Θεού και βασιλιάς των Ιουδαίων, δεν ήταν παρά ένας συνήθης άνθρωπος, καταδικασμένος για προδοσία και τιμωρημένος σαν κοινός κακοποιός. Τι υπέμειναν στη διάρκεια των τριών ημερών της απουσίας Του δε μας είναι δύσκολο να το φαντασθούμε. Η απελπισία, η απόγνωση, η απώλεια της εμπιστοσύνης τους και του γοήτρου μεταξύ των φίλων τους· ο σκοπός στον οποίο ήταν τόσο πρόθυμοι ν’ αφιερωθούν καθώς οδοιπορούσαν με τον Χριστό από μέρος σε μέρος στους Άγιους Τόπους, είχε τελειώσει και καταρρεύσει. Ο Αρχηγός ΥΤΗ

τους δυσφημίσθηκε. Τότε συνέβη κάτι που άλλαξε την όλη κατεύθυνση της σκέψης τους. Ό,τι είχε χαθεί σε εμπιστοσύνη, ελπίδα και σκοπό αποκαταστάθηκε και οι πρώτοι αιώνες της Χριστιανικής ιστορίας (προτού δώσει η θεολογία μια στροφή στην ερμηνεία και μεταβάλλει έτσι το Ευαγγέλιο της αγάπης σε λατρεία της χωριστικότητας) μας αποκαλύπτουν: “…μια συντροφιά ανδρών και γυναικών γεμάτοι εμπιστοσύνη, ενθουσιασμό και θάρρος, έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουν τη δίωξη και το θάνατο, πρόθυμοι ιεραπόστολοι. Τι τους έδωσε το νέο αυτό χαρακτήρα; Λίγο πριν μερικοί απ’ αυτούς έφευγαν τρομαγμένοι με την πρώτη απειλή προσωπικού κινδύνου. Όταν σταυρώθηκε ο Ιησούς είχαν χάσει και το τελευταίο ίχνος ελπίδας ότι μπορούσε ν’ αποδείξει ότι ήταν ο Χριστός. Όταν τοποθετήθηκε στον τάφο, ο Χριστιανισμός πέθανε κι ενταφιάσθηκε. Τώρα συναντούμε αυτούς τους άνδρες και τις γυναίκες, λίγες εβδομάδες αργότερα, να είναι εντελώς αλλαγμένοι. Δεν είναι ότι ξαναγύρισε κάποια αμυδρή ελπίδα σε μερικούς απ’ αυτούς. Αλλά όλοι είναι απολύτως βέβαιοι ότι ο Ιησούς είναι πράγματι ο Χριστός. Τι προκάλεσε αυτή τη μεταβολή; Η απάντησή τους είναι ομόφωνη: την τρίτη μέρα ανέστη εκ νεκρών.” 236

“Χριστός Ανέστη”, είναι η κραυγή τους κι επειδή αναστήθηκε, η βασιλεία του Θεού μπορεί να προχωρήσει πάνω στη γη και μπορεί να διαδοθεί πλατιά το μήνυμά Του της αγάπης. Τώρα γνωρίζουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι νίκησε το θάνατο κι ότι τα χρόνια που έρχονται θα δουν το θάνατο να εξαλείφεται. Είναι προφανές από τα κείμενα και τον ενθουσιασμό τους ότι προσδοκούσαν μια άμεση βασιλεία και περίμεναν να δουν το γεγονός της αθανασίας ν’ αναγνωρίζεται καθολικά. Δύο χιλιάδες χρόνια Χριστιανισμού απέδειξαν ότι είχαν κάνει λάθος. Δεν είμαστε ακόμη πολίτες ενός θείου βασιλείου εκδηλωμένου οριστικά πάνω στη γη, ο φόβος του θανάτου είναι δυνατότερος από ποτέ και το γεγονός της αθανασίας δεν είναι παρά εικασία για εκατομμύρια. Αλλά ήταν λάθος η αίσθησή τους του χρόνου κι η αποτυχία τους να κατανοήσουν τις βραδείες διαδικασίες της φύσης. Η εξέλιξη κινείται αργά και μόλις τώρα είμαστε αληθινά στα πρόθυρα της εκδήλωσης της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη. Επειδή αυτό είναι το τέλος μιας εποχής, ξέρουμε ότι σε λίγο το άδραγμα που έχει ο θάνατος στο ανθρώπινο ον κι ο τρόμος που εμπνέει ο άγγελος του θανάτου θα εξαφανισθεί. Θα εκλείψει γιατί θα θεωρούμε το θάνατο μόνο σαν ένα άλλο βήμα στο δρόμο προς το φως και τη ζωή και θα αντιληφθούμε ότι καθώς η Χριστική ζωή θα εκφράζεται εντός και δια των ανθρώπινων όντων, θα καταδείξουν στον εαυτό τους και στον κόσμο την πραγματικότητα της αθανασίας. Το κλειδί στην υπερνίκηση του θανάτου και στις διαδικασίες αντίληψης της έννοιας και της φύσης της αιωνιότητας και της συνέχειας της ζωής μπορεί με ασφάλεια να αποκαλυφθεί μόνο όταν επικρατήσει η αγάπη στην ανθρώπινη συνείδηση κι όταν το καλό του συνόλου κι όχι το ιδιοτελές καλό του ατόμου φθάσει να θεωρείται υπέρτατο. Μόνο με την αγάπη (και την υπηρεσία σαν έκφραση αγάπης) μπορεί το πραγματικό μήνυμα του Χριστού να γίνει κατανοητό και οι άνθρωποι να προχωρήσουν σε μια χαρούμενη ανάσταση. Η αγάπη μας κάνει ταπεινότερους και ταυτόχρονα σοφότερους. Εισχωρεί στην καρδιά της πραγματικότητας κι έχει την ικανότητα ν’ ανακαλύπτει την 236

Anthony C. Deane, The Valley and Beyond, p. 72.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

179

αλήθεια που κρύβει η μορφή. Οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν απλοί με τον τρόπο αυτό, γιατί αγαπούσαν αλλήλους, γιατί αγαπούσαν τον Χριστό και τον Χριστό μέσα τους. Ο Δρ. Γκρένστεντ το τονίζει με τα εξής λόγια, δίνοντάς μας μια εξαίρετη σύνοψη της στάσης των πρώτων Χριστιανών και της προσέγγισής τους, τις ενθουσιώδεις εκείνες μέρες, στον Χριστό και τη ζωή του κόσμου: “Μιλούσαν με απλούς όρους για το Θεό. Δε θεωρούσαν τον Ιησού της Ναζαρέτ σαν ένα κρίσιμο πείραμα. Τον ήξεραν σαν Φίλο και Διδάσκαλο κι έριχναν την όλη ύπαρξή τους στον ενθουσιασμό της φιλίας και της υπηρεσίας Του. Το κήρυγμά τους ήταν τα καλά νέα για τον Ιησού. Δέχονταν ότι ήδη οι άνθρωποι εννοούσαν κάτι όταν μιλούσαν για το Θεό και χωρίς να προκαλούν την κληρονομιά που είχαν λάβει απ’ τον Ιουδαϊσμό, τοποθετούσαν δίπλα του τον Ιησού που γνώρισαν ζωντανό και νεκρό και ξανά ζωντανό. Είχαν δει περισσότερες από μια φορά ανεξήγητα θαύματα, θεραπείες και φωνές και μια παράξενη κυριαρχία πάνω στην ίδια τη Φύση και στο τέλος μια κατάκτηση του θανάτου. Αν είχαν πει στον κόσμο και σε μας μόνο αυτά τα πράγματα, θα είχαν γίνει πιστευτοί. Τέτοιες ιστορίες βρίσκουν πάντα ακροατήριο. Κι οι άνθρωποι δε θα γνώριζαν ακόμη τίποτε περισσότερο για την έννοια του Θεού. Η εμπειρία τους όμως ήταν εκείνη μιας Φιλίας που ποτέ δε γνώρισε ο άνθρωπος, μιας ολέθριας αποτυχίας και μιας συγγνώμης πέρα από κάθε πίστη και μιας νέας, ελεύθερης, δημιουργικής ζωής. Τίποτε απ’ αυτά δεν ήταν δική τους επίτευξη. Ήξεραν ότι ήταν αναμορφωμένοι άνθρωποι και ήξεραν ότι ο τρόπος της αναμόρφωσής τους ήταν η αγάπη. Ήταν μια πρόνοια, μια απελευθέρωση, μεγαλύτερη και σημαντικότερη απ’ οτιδήποτε είχε ποτέ ισχυρισθεί ο Εβραίος για το Δημιουργό Θεό. Όμως δεν μπορούσαν να τη σκεφθούν σαν κάτι άλλο απ’ το έργο Του, αφού ο Θεός, όπως όλη η εθνική τους παράδοση δίδασκε, είναι Ένας. Ερμήνευε γι’ αυτούς, όπως πρέπει να το θέσουμε με προσεκτικότερο τρόπο, τη δημιουργική πραγματικότητα που οι ίδιοι κι όλοι οι άνθρωποι έβλεπαν με αβεβαιότητα και ακόμη με φόβο. Στο εξής η κεντρική υπόθεση που οι άνθρωποι ονόμαζαν Θεό θα ήταν γνωστή σαν αγάπη και θα εκδηλωνόταν παντού στο βαθμό που η αγάπη θα περνούσε απ’ τον Χριστό στη συντροφιά της Χριστιανικής κοινότητας.” 237

Ο Χριστός αναστήθηκε και με την Ανάστασή Του απέδειξε ότι η ανθρωπότητα είχε μέσα της το σπέρμα της ζωής κι ότι δεν υπήρχε θάνατος για τον άνθρωπο που θα μπορούσε ν’ ακολουθήσει τα βήματα του Διδασκάλου. Στο παρελθόν, όντας τελείως απορροφημένοι με τη μελέτη της Σταύρωσης, είχαμε την τάση να ξεχνούμε το γεγονός της Ανάστασης. Όμως τη μέρα του Πάσχα σ’ ολόκληρο τον κόσμο οι πιστοί παντού εκφράζουν την πίστη τους στον αναστάντα Χριστό και στην πέραν του τάφου ζωή. Συζήτησαν σε πολλές γραμμές τη δυνατότητα της ανάστασής Του κι αν αναστήθηκε σαν ανθρώπινο ον ή σαν Υιός του Θεού. Ενδιαφέρθηκαν βαθιά να αποδείξουν ότι επειδή αναστήθηκε, έτσι θ’ αναστηθούμε κι εμείς, αρκεί να πιστέψουμε σ’ Αυτόν. Για ν’ αντιμετωπίσουμε τη θεολογική ανάγκη της απόδειξης ότι ο Θεός είναι αγάπη, επινοήσαμε έναν τόπο πειθαρχίας που του δώσαμε πολλά ονόματα, όπως καθαρτήριο, ή τα ποικίλα στάδια των διαφόρων πίστεων στο δρόμο των απερχόμενων για τον παράδεισο πνευμάτων, επειδή τόσα πολλά εκατομμύρια πεθαίνουν ή έχουν πεθάνει χωρίς ποτέ να έχουν ακούσει για τον Χριστό. Συνεπώς η πίστη σ’ Αυτόν σαν ιστορικό πρόσωπο είναι αδύνατη γι’ αυτούς. Αναπτύξαμε τέτοιες δοξασίες, όπως της υπό όρους αθανασίας και της εξιλέωσης δια του αίματος του Χριστού, σε μια προσπάθεια να δοξάσουμε την προσωπικότητα του 237

L.W. Grensted, Psychology and God, p. 237.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

180

Ιησού και να προστατεύσουμε τους πιστούς Χριστιανούς και να εναρμονίσουμε τις ανθρώπινες ερμηνείες με την αλήθεια των Ευαγγελίων. Διδάξαμε τη δοξασία της φλεγόμενης κόλασης και της αιώνιας τιμωρίας κι έπειτα προσπαθήσαμε να την προσαρμόσουμε στη γενική πίστη ότι ο Θεός είναι αγάπη. Όμως η αλήθεια είναι ότι ο Χριστός πέθανε και αναστήθηκε επειδή ήταν η έμφυτη θειότητα σε ανθρώπινο σώμα. Με τις διαδικασίες της εξέλιξης και της μύησης μας κατέδειξε την έννοια και το σκοπό της θείας ζωής που ήταν παρούσα σ’ Αυτόν και σε όλους μας. Επειδή ο Χριστός ήταν άνθρωπος αναστήθηκε. Επειδή ήταν επίσης θείος αναστήθηκε και στην αναπαράσταση του δράματος της ανάστασης μας αποκάλυψε τη μεγάλη εκείνη ιδέα της συνέχειας της εξέλιξης, που ανέκαθεν ήταν χρέος των Μυστηρίων όλων των εποχών ν’ αποκαλύψουν. Είδαμε ξανά και ξανά ότι τα τρία επεισόδια που αναφέρονται στην ιστορία του Ευαγγελίου δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα της ζωής του Ιησού της Ναζαρέτ, αλλά συνέβαιναν επανειλημμένα στους μυστικούς τόπους των Ναών των Μυστηρίων από την αρχή του χρόνου. Οι Σωτήρες του παρελθόντος υποβλήθηκαν όλοι στις διαδικασίες του θανάτου με τη μια ή την άλλη μορφή, αλλά όλοι αναστήθηκαν ή μετέστησαν στη δόξα. Στις τελετουργίες της μύησης αυτή η ταφή κι η ανάσταση την τρίτη μέρα ήταν γνωστή τελετή. Η ιστορία μας λέει για πολλούς απ’ αυτούς τους Υιούς του Θεού που πέθαναν και αναστήθηκαν και τελικά ανήλθαν στους Ουρανούς. Βλέπουμε, λόγου χάρη, ότι “η Κηδεία του Άδωνι εορταζόταν στην Αλεξάνδρεια (της Αιγύπτου) με άκρα επίδειξη. Η εικόνα του μεταφερόταν με μεγάλη επισημότητα στον τάφο, που εξυπηρετούσε το σκοπό της απόδοσης σ’ αυτόν των τελευταίων τιμών. Προτού ψαλεί η επιστροφή του στη ζωή, γιορτάζονταν πένθιμες τελετές προς τιμή της οδύνης και του θανάτου του. Έδειχναν τη μεγάλη πληγή που είχε υποστεί, όπως ακριβώς έγινε με την πληγή του Χριστού από το τρύπημα της λόγχης. Η τελετή της ανάστασής του γινόταν στις 25 Μαρτίου”. 238 Ο ίδιος θρύλος συνδέεται με τα ονόματα του Ταμμούζ, του Ζωροάστρη, του Ασκληπιού. Στον τελευταίο ο Οβίδιος απηύθυνε τα ακόλουθα λόγια: “Χαίρε, Μεγάλε Ιατρέ του κόσμου! Πάντα χαίρε! Χαίρε, παντοδύναμο Βρέφος που στα χρόνια που έρχονται Θα θεραπεύσεις τα έθνη και θα ξεγελάς τον τάφο. Ας είναι γοργή η ανάπτυξή Σου και απεριόριστος ο θρίαμβός Σου. Κάνε να μεγαλώνουν τα βασίλεια και ν’ αυξάνει η ανθρωπότητα. Η θαρραλέα Σου τέχνη θα εμψυχώνει τους νεκρούς Και θα σύρει τον κεραυνό στην ένοχη κεφαλή Σου· Έπειτα θα πεθάνεις, αλλά από τη σκοτεινή κατοικία Θα αναστηθείς νικητής και θα γίνεις δύο φορές Θεός.” 239

Τα λόγια αυτά θα μπορούσαν να απευθυνθούν αρμοδίως στον Χριστό και χρησιμεύουν για να δείξουν την αρχαιότητα της Διδασκαλίας των Μυστηρίων, η οποία με αδιάσπαστη συνέχεια αποκάλυψε τη θειότητα του Ανθρώπου και του έδειξε το 238 239

Addison, Ovid’s Metamorphoses, p. 148. Dupius, Origin of Religious Belief, p. 161.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

181

Δρόμο του Σωτήρα. Αλλά στην αρχαία εποχή τα μυστήρια αυτά παρέμεναν μυστικά και τα τυπικά της μύησης δίνονταν μόνο σε εκείνους που ήταν κατάλληλοι να περάσουν τις πέντε μεγάλες εμπειρίες από τη Γέννηση ως την Ανάσταση. Η μοναδικότητα του έργου του Χριστού βρίσκεται στο γεγονός ότι ήταν ο πρώτος που διαδραμάτισε το σύνολο των τελετουργικών τυπικών της μύησης δημόσια, μπροστά στον κόσμο, δίνοντας έτσι στην ανθρωπότητα μια εκδήλωση της θειότητας της επικεντρωμένης σ’ ένα πρόσωπο, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να δουν, να μπορούν να γνωρίσουν, να πιστέψουν και να ακολουθήσουν τα βήματά Του. Οι ίδιες ιστορίες λέγονται για τον Ηρακλή, τον Μπάλντουρ, τον Μίθρα, τον Βάκχο και τον Όσιρι, για ν’ αναφέρουμε μόνο λίγους από ένα μεγάλο αριθμό. Ένας απ’ τους πρώτους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Φίρμικους Ματέρνους, μας λέει ότι τα μυστήρια του Όσιρι παρουσιάζουν στενή ομοιότητα με τη Χριστιανική διδασκαλία κι ότι μετά την ανάσταση του Όσιρι οι φίλοι του χάρηκαν όλοι μαζί, λέγοντας: “Τον βρήκαμε”. Η Άννι Μπέζαντ τονίζει σε ένα διαφωτιστικό χωρίο ότι: “Στα Χριστιανικά Μυστήρια – όπως τα αρχαία Αιγυπτιακά, Χαλδαϊκά κι άλλα – υπήρχε ένας εξωτερικός συμβολισμός που εξέφραζε τα στάδια από τα οποία περνούσε ο άνθρωπος. Μεταφερόταν στο δώμα της Μύησης και ξάπλωνε στο έδαφος με τα χέρια απλωμένα, μερικές φορές σ’ έναν ξύλινο σταυρό, άλλοτε απλά στο πέτρινο πάτωμα σε στάση σταυρωμένου ανθρώπου. Τον άγγιζαν τότε με το θύρσο στην καρδιά – τη ‘λόγχη’ της σταύρωσης – κι αφήνοντας το σώμα περνούσε στους πέρα κόσμους, ενώ το σώμα έπεφτε σε βαθιά έκσταση, το θάνατο του σταυρωμένου. Τοποθετούσαν το σώμα σε μια πέτρινη σαρκοφάγο κι εκεί έμενε φυλασσόμενο προσεκτικά. Στο μεταξύ ο άνθρωπος βάδιζε πρώτα στις παράξενες σκοτεινές περιοχές που ονομάζονται ‘έγκατα της γης’ και μετά στο ουράνιο όρος όπου φορούσε το τελειοποιημένο μακάριο σώμα που ήταν πια πλήρως οργανωμένο σαν φορέας της συνείδησης. Μ’ αυτό επέστρεφε στο σώμα της σάρκας για να το εμψυχώσει πάλι. Ο σταυρός που έφερε αυτό το σώμα ή το βυθισμένο σε έκσταση κι άκαμπτο σώμα, εφόσον δεν είχε χρησιμοποιηθεί σταυρός, το σήκωναν από τη σαρκοφάγο και το τοποθετούσαν σε μια κεκλιμένη επιφάνεια, όπου αντίκριζε την ανατολή, έτοιμο για την ανατολή τον ηλίου την τρίτη μέρα. Τη στιγμή που οι ακτίνες του ηλίου έπεφταν στο πρόσωπό του, ο Χριστός, ο τέλειος Μύστης ή Διδάσκαλος, εισερχόταν ξανά στο σώμα, δοξάζοντάς το με το μακάριο σώμα που φορούσε, αλλάζοντας το σώμα της σάρκας κατά την επαφή με το σώμα της μακαριότητας, δίνοντάς του νέες ιδιότητες, νέες δυνάμεις, νέες ικανότητες, μετουσιώνοντάς το σύμφωνα με τη δική Του ομοιότητα. Αυτή ήταν η Ανάσταση του Χριστού κι έπειτα το σώμα της σάρκας άλλαζε, παίρνοντας μια νέα φύση.” 240

Έτσι βλέπουμε ότι η ιστορία της ανάστασης είναι πολύ αρχαία κι ότι πάντα ο Θεός παρουσίασε στην ανθρωπότητα, με τα μυστήρια και τους φωτισμένους Υιούς Του, το γεγονός της αθανασίας, όπως και στο Χριστιανικό μας κόσμο με το θάνατο και την ανάσταση του αγαπημένου Του Υιού, Ιησού Χριστού. Όλο αυτό το πρόβλημα του θανάτου και της αθανασίας απορροφά τη δημόσια προσοχή αυτή την εποχή. Ο Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε το γεγονός του θανάτου στη δημόσια συνείδηση κατά ένα νέο κι έντονο τρόπο. Σπάνια υπήρξε οικογένεια σε πάνω από είκοσι έθνη, που δε θρήνησε το θάνατο με τη μια ή την άλλη μορφή. Ο κόσμος πέρασε από μια διαδικασία θανάτου και στα χρόνια μας το μυστήριο της Ανάστασης έγινε θέμα σπουδαίου ενδιαφέροντος στις διάνοιες των ανθρώπων. Η σκέψη της 240

Annie Besant, Esoteric Christianism, pp. 247, 248, 249.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

182

Ανάστασης έρχεται εγγύτερα και η σημασία της υπήρξε η κεντρική ιδέα της Τεκτονικής Αδελφότητας ανά τους αιώνες, συνιστώντας το εστιακό σημείο του έργου του υπέρτατου Τρίτου Βαθμού. Σε στενή σχέση με την Τεκτονική αυτή “ανάσταση” μπορεί να τοποθετηθεί ένα λίγο γνωστό κήρυγμα του Βούδδα με το οποίο διδάσκει στους μαθητές Του τη σημασία των “πέντε σημείων της Φιλίας” κι έτσι συνδέει τα πέντε αυτά σημεία, τις πέντε κρίσεις της ζωής του Χριστού και τα πέντε σημεία του Τεκτονικού θρύλου. Όλες αυτές οι αναφορές χρησιμεύουν για να δείξουν τη συνέχεια της αποκάλυψης της οποίας η Ανάσταση (με την επακόλουθή της Ανάληψη) ήταν το κορυφαίο γεγονός για τη Δύση. Η εξέχουσα ανάγκη του Χριστιανισμού σήμερα είναι να δώσει έμφαση στο ζώντα, αναστάντα Χριστό. Έχουμε συζητήσει πολύ για το θάνατο του Χριστού, ζητώντας να επιβάλουμε ένα στενό αιρετικό Χριστό στον κόσμο. Τροφοδοτήσαμε τα πυρά της χωριστικότητας με τις Χριστιανικές μας διαιρέσεις, εκκλησίες, αιρέσεις και “-ισμούς”. Το όνομά τους είναι λεγεών κι οι περισσότερες απ’ αυτές θεμελιώθηκαν σε κάποια αιρετική παρουσίαση του θανόντα Χριστού και στις αρχικές όψεις της ιστορίας Του. Ας ενωθούμε τώρα με βάση τον αναστάντα Χριστό – το ζώντα σήμερα Χριστό, τον Χριστό την πηγή της έμπνευσης και τον ιδρυτή της βασιλείας του Θεού· τον Χριστό, τον κοσμικό Χριστό, αιώνια πάνω στο Σταυρό, αλλά αιώνια ζώντα· τον Χριστό, τον ιστορικό Σωτήρα, τον ιδρυτή του Χριστιανισμού, που επιτηρεί την Εκκλησία Του· τον Χριστό, το μυστικό, μυθικό Χριστό που απεικονίζει στον καμβά των Ευαγγελίων τα επεισόδια της ανέλιξης, έτσι ώστε όλοι όσοι ζουν να μπορέσουν να γνωρίσουν και ν’ ακολουθήσουν· και τον Χριστό που ζει σήμερα σε κάθε ανθρώπινη καρδιά, την εγγύηση και την παρόρμηση προς τη θειότητα που η ανθρωπότητα τόσο σταθερά επιδεικνύει. Εξαιτίας της παρουσίας του Χριστού στον άνθρωπο, η πεποίθηση της θειότητας και η επακόλουθη αθανασία του ανθρώπου φαίνεται να είναι έμφυτες στην ανθρώπινη συνείδηση. Θα απασχολεί αναπόφευκτα όλο και περισσότερο την προσοχή του ανθρώπου μέχρις ότου καταδειχθεί και αποδειχθεί· στο μεταξύ έχει καταδειχθεί ότι κάτι παραμένει προφανώς μετά το φυσικό θάνατο. Το γεγονός της αθανασίας δεν έχει αποδειχθεί ως τώρα, αν κι αποτελεί βασική πίστη στις διάνοιες εκατομμυρίων κι όταν μια τέτοια πίστη είναι παγκοσμίως θεμελιωμένη, πρέπει αναμφισβήτητα να υπάρχει κάποια βάση γι’ αυτή. Το όλο ζήτημα της αθανασίας συνδέεται στενά με το πρόβλημα της θειότητας και του αόρατου, υποκειμενικού κόσμου που φαίνεται να υπόκειται του απτού και ορατού, κάνοντας συχνά αισθητή την παρουσία του. Εργαζόμενοι συνεπώς με την υπόθεση του αόρατου, είναι πιθανόν ότι τελικά θα εισχωρήσουμε σ’ αυτό και θα ανακαλύψουμε ότι ήταν πάντα μαζί μας, αλλά είμασταν τυφλοί κι ανίκανοι ν’ αναγνωρίσουμε την παρουσία του. Πάντοτε κάποιοι το έκαναν κι ο φθόγγος τους ηχεί, ενισχύοντας την πίστη μας, επικυρώνοντας την ελπίδα μας κι εγγυώμενος την τελική μας εμπειρία. Πώς λοιπόν θ’ αναγνωρίσουμε την αλήθεια ή την πραγματικότητα όταν τη συναντήσουμε; Πώς θα ξέρουμε ότι μια δοξασία είναι του Θεού ή όχι; Είναι τόσο εύκολο να κάνουμε λάθη, να πιστεύουμε ό,τι θέλουμε να πιστέψουμε και να

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

183

εξαπατούμε τον εαυτό μας με την επιθυμία να υποστηρίζουν κι άλλες διάνοιες τις δικές μας ιδέες. Τα λόγια του Δρ. Στρήτερ έχουν εδώ ένα συγκεκριμένο τόνο ενθάρρυνσης γιατί υποδεικνύουν απαιτήσεις που μας είναι εφικτό να τηρήσουμε: “Ακόμη κι η αυταπάτη, το τελευταίο οχυρό του εχθρού, θα χάσει τη δύναμή της καθώς το άτομο συμμορφώνεται αναλογικά με ορισμένες συνθήκες που (κατά την άποψη των Βιβλικών συγγραφέων) πρέπει να εκπληρωθούν για να το καταστήσουν ικανό να δεχθεί ένα αυθεντικό μήνυμα από το Θείο – είτε στο επίπεδο του προφήτη που δημιουργεί μια εποχή ή του απλού προσώπου που καθοδηγείται σωστά στην ατραπό του καθημερινού καθήκοντος. Αυτές είναι κυρίως τέσσερις: (1) ‘Θα ήμουν ευτυχής να είμαι για το Αιώνιο Αγαθό ό,τι είναι για τον άνθρωπο το δεξί του χέρι.’ Απόλυτη αφοσίωση ή υποταγή στο Θείο. ‘Ιδού εγώ ειμί· απόστειλόν με’, λέει ο Ησαΐας· κι όταν ο Χριστός απευθύνθηκε στους πρώτους οπαδούς του με τα λόγια ‘Δεύτε οπίσω μου’, μας λένε ότι άφησαν τα πάντα και Τον ακολούθησαν. (2) Η αυτογνωσία και η επακόλουθη παραδοχή της αποτυχίας. Η υπόσχεση “επιστηριώ επί σε τους οφθαλμούς μου” του Ψαλμού που αναφέρθηκε παραπάνω, δίνεται στον άνθρωπο που ομολόγησε την αδικία του κι έτσι εδραίωσε μια σωστή σχέση με το Θεό. Η πρώτη ανταπόκριση του Ησαΐα στη θεία κλήση ήταν εκείνη η λάμψη της αυτογνωσίας που φέρνει στον άνθρωπο την πεποίθηση της αναξιότητας και της αμαρτίας: ‘ότι άνθρωπος ων και ακάθαρτα χείλη έχων’… (3) ‘Και ιδού… έως ού ενδύσησθε δύναμιν εξ ύψους’ (Λουκ. xxiv, 49). Αλλά αυτή η ζωή της δύναμης, μια δύναμης ενστικτώδους με αγάπη και χαρά και ειρήνη, μόνο με δυσκολία μπορεί να βιωθεί συνεχώς εκτός από τη συντροφικότητα μέσα στην οποία είναι εύκολη η αμοιβαία πρόκληση, η αμοιβαία ενθάρρυνση και η αμοιβαία ομολογία της αποτυχίας… (4) Η είσοδος σε μια τέτοια ζωή και μια τέτοια συντροφικότητα περιλαμβάνει κάποιο βαθμό οδύνης, θυσίας ή ταπείνωσης. ‘Και όστις ου βαστάζει το σταυρόν εαυτού και έρχεται οπίσω μου, ου δύναται είναι μου μαθητής’ (Λουκ. xiv, 27). Δεν είναι ίσως τυχαία ότι ήδη στην Παλαιά Διαθήκη της υπόσχεσης, ‘και τα ώτα σου ακούσονται τους λόγους των οπίσω σε πλανησάντων , οι λέγοντες· αύτη η οδός, πορευθώμεν εν αυτή’, προηγούνται τα λόγια ‘και δώσει Κύριος υμίν άρτον θλίψεως και ύδωρ στενόν’.” 241

Χρειάζεται θάρρος για να αντιμετωπίσουμε το γεγονός του θανάτου και να διατυπώσουμε με σαφήνεια τις πεποιθήσεις οποιουδήποτε για το θέμα. Είναι στατιστικό γεγονός ότι περίπου πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο. Πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι είναι περισσότεροι από ολόκληρο τον πληθυσμό της Μεγάλης Βρετανίας και αποτελούν μια μεγάλη ομάδα ανθρώπινων όντων που υφίστανται τη μεγάλη περιπέτεια. Αν αυτό είναι έτσι, η εδραίωση της αλήθειας της Ανάστασης του Χριστού κι η αλήθεια της αθανασίας είναι πολύ μεγαλύτερης σημασίας απ’ ό,τι μπορεί να νομίζει το άτομο. Έχουμε την τάση να μελετούμε αυτά τα προβλήματα είτε από την επιστημονική είτε από την καθαρά ιδιοτελή ατομική σκοπιά. Ο θάνατος είναι το μόνο γεγονός που μπορούμε να προβλέψουμε με απόλυτη βεβαιότητα κι όμως είναι το γεγονός που η πλειονότητα των ανθρώπινων όντων αρνείται να σκεφθεί μέχρις ότου αντιμετωπίσει το επικείμενο και προσωπικό ζήτημα. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν το θάνατο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους· μερικοί φέρνουν στην περιπέτεια μια αίσθηση αυτοοικτιρμού και είναι τόσο απασχολημένοι με το τι πρέπει ν’ αφήσουν πίσω, τι πρόκειται να τελειώσει γι’ αυτούς και την 241

B.H. Streeter, The God Who Speaks, pp. 175, 176.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

184

εγκατάλειψη όλων όσων έχουν μαζέψει στη ζωή, ώστε η αληθινή σημασία του αναπόφευκτου μέλλοντος δεν καταφέρνει να ελκύσει την προσοχή τους. Άλλοι τον αντιμετωπίζουν με θάρρος και κάνουν το καλύτερο απ’ όσα δεν μπορούν να αποφύγουν και ατενίζουν κατά πρόσωπο το θάνατο με μια θαρραλέα χειρονομία επειδή δεν υπάρχει τίποτε άλλο που μπορούν να κάνουν. Η υπερηφάνειά τους τους βοηθά να αντιμετωπίσουν το γεγονός. Άλλοι ακόμη αρνούνται τελείως να εξετάσουν την πιθανότητα· υπνωτίζονται σε μια κατάσταση στην οποία η σκέψη του θανάτου δεν έχει καμιά θέση στη συνείδησή τους και δεν υπολογίζουν την πιθανότητά του, έτσι ώστε όταν έρχεται, τους πιάνει απροετοίμαστους· μένουν αβοήθητοι κι ανίκανοι να κάνουν κάτι περισσότερο απ’ το να πεθάνουν απλά. Η Χριστιανική στάση κατά κανόνα είναι σαφέστερα μια αποδοχή της θέλησης του Θεού, με την απόφαση να θεωρεί το συμβάν σαν το καλύτερο των γεγονότων, ακόμη κι αν δε μοιάζει τέτοιο από τη σκοπιά του περιβάλλοντος και της περίστασης. Μια σταθερή πίστη στο Θεό και τον προδιαγραμμένο σκοπό Του για το άτομο τους μεταφέρει θριαμβευτικά δια της πύλης του θανάτου, αλλά αν κάποιος τους πει ότι αυτό είναι απλά μια άλλη μορφή μοιρολατρίας του Ανατολίτη στοχαστή και μια σταθερή πίστη σ’ ένα αναλλοίωτο πεπρωμένο, θα το θεωρούσαν σαν αναληθές. Κρύβονται πίσω από το όνομα του Θεού. Ο θάνατος μπορεί ωστόσο να είναι κάτι περισσότερο από αυτά τα πράγματα και μπορεί ν’ αντιμετωπισθεί με διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να αποκτήσει μια συγκεκριμένη θέση στη ζωή και τη σκέψη και μπορούμε να πρoετοιμασθούμε γι’ αυτόν σαν κάτι που δεν μπορεί να αποφευχθεί αλλά είναι απλά ο Φορέας Αλλαγών. Έτσι καθιστούμε τη διαδικασία του θανάτου ένα προγραμματισμένο μέρος του σκοπού ολόκληρης της ζωής μας. Μπορούμε να ζούμε με τη συνείδηση της αθανασίας κι αυτό θα δώσει ένα πρόσθετο χρώμα και κάλλος στη ζωή· μπορούμε να καλλιεργήσουμε την επίγνωση της μελλοντικής μας μετάστασης και να ζούμε με την προσδοκία του θαύματός της. Όταν αντιμετωπίζεται έτσι ο θάνατος και θεωρείται σαν πρελούδιο μιας περαιτέρω ζώσας εμπειρίας, προσλαμβάνει ένα διαφορετικό νόημα. Γίνεται μια μυστική εμπειρία, μια μορφή μύησης που βρίσκει το αποκορύφωμά της στη Σταύρωση. Όλες οι προηγούμενες μικρότερες απαρνήσεις μας πρoετοιμάζουν για τη μεγάλη απάρνηση· όλοι οι προηγούμενοι θάνατοι δεν είναι παρά το προοίμιο για το εκπληκτικό επεισόδιο του θανάτου. Ο θάνατος μας φέρνει λύτρωση – πρόσκαιρη ίσως, αν και τελικά μόνιμη – απ’ τη σωματική φύση, απ’ την ύπαρξη στο φυσικό πεδίο και την ορατή του εμπειρία. Είναι μια ελευθέρωση από τον περιορισμό· και είτε κανείς πιστεύει (όπως πολλά εκατομμύρια) ότι ο θάνατος είναι μόνο ένα διάλειμμα σε μια ζωή σταθερά συσσωρευόμενης εμπειρίας ή το τέλος κάθε τέτοιας εμπειρίας (όπως υποστηρίζουν πολλά άλλα εκατομμύρια), δεν αρνείται το γεγονός ότι σημαδεύει μια οριστική μετάβαση από μια κατάσταση συνείδησης σε άλλη. Αν κανείς πιστεύει στην αθανασία της ψυχής, η μετάβαση αυτή μπορεί να συντελέσει σε μια τόνωση της συνείδησης· ενώ αν κυριαρχεί η υλιστική άποψη, μπορεί να υποδεικνύει το τέλος της συνειδητής ύπαρξης. Συνεπώς το κρίσιμο ερώτημα είναι: Αυτό που ονομάζουμε ψυχή είναι αθάνατο; Ποια είναι η έννοια της αθανασίας;

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

185

Είναι επιτακτικό σήμερα ν’ ανακτήσουμε κάποια μορφή πίστης στον εσώτερο υποκειμενικό κόσμο και στη σχέση μας μαζί του. Απ’ αυτή εξαρτάται η επιτυχία ή αποτυχία του έργου και του μηνύματος του Χριστού. Αυτές είναι μέρες όπου το καθετί αμφισβητείται – και ίσως περισσότερο απ’ όλα το γεγονός της ψυχής και η αθανασία της. Είναι ένα αναγκαίο κι αξιόλογο στάδιο υπό τον όρο ότι προχωρούμε ζητώντας απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα. Πολλοί μπορεί να θεωρούν αυτές τις “ηθικές ανησυχίες” σαν ελπιδοφόρες ενδείξεις μιας ανάδυσης απ’ τη στατική κατάσταση σ’ όλα τα βασίλεια της ανθρώπινης σκέψης, που σημάδεψαν το πρώτο μέρος του περασμένου αιώνα κι ότι σήμερα βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας νέας εποχής πιο αληθινών πνευματικών αξιών. Οι νεότερες όμως δομές της πίστης και της διαγωγής πρέπει να έχουν βαθιά θεμέλια στο καλύτερο που έχει να δώσει το παρελθόν. Τα ιδανικά που διακήρυξε ο Χριστός παραμένουν ακόμη τα ανώτατα απ’ όσα δόθηκαν ως τώρα στη συνέχεια της αποκάλυψης κι ο Ίδιος μας προετοίμασε για την ανάδυση εκείνων των αληθειών που θα σημαδέψουν το χρόνο του τέλους και την υπερνίκηση του τελευταίου εχθρού, που το όνομά του είναι Θάνατος. Αυτή η αμφισβήτηση της πίστης κι αυτή η πάλη με μια ενδόμυχη ελπίδα πρέπει να συνεχισθούν μέχρι ν’ αποκτηθεί σιγουριά, η πίστη να γίνει γνώση και η πεποίθηση βεβαιότητα. Ο άνθρωπος γνωρίζει αναμφισβήτητα ότι υπάρχει ένας στόχος μεγαλύτερος απ’ τους μικρούς του σκοπούς κι ότι υπάρχει μια ζωή που θ’ αγκαλιάσει την πιο πλατιά του άποψη, επιτρέποντάς του τελικά να επιτύχει το ανώτατο, αν και αμυδρά αισθητό, ιδανικό. Η μελέτη της Ανάστασης μπορεί να προσφέρει μια μεγαλύτερη σιγουριά, αρκεί να έχουμε κατά νου τη μακρά συνέχεια της αποκάλυψης που παρέχεται από το Θεό και να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να γνωρίζουμε προς το παρόν λίγα, πέρα απ’ το γεγονός ότι οι Υιοί του Θεού πέθαναν και αναστήθηκαν κι ότι πίσω απ’ αυτό το γεγονός βρίσκεται μια βασική αιτία. Οι Θιβετανοί μιλούν για τη διαδικασία του θανάτου σαν “είσοδο στο διαυγές ψυχρό φως”.242 Είναι πιθανό ότι ο θάνατος μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί σαν εμπειρία που μας ελευθερώνει από την πλάνη της μορφής· κι αυτό φέρνει σαφώς στο νου μας την αντίληψη ότι όταν μιλούμε για το θάνατο αναφερόμαστε σε μια διαδικασία που αφορά την υλική φύση, το σώμα, με τις ψυχικές του ικανότητες και τις νοητικές του διαδικασίες. Αυτό λοιπόν μπορεί να περιορισθεί στο ερώτημα αν είμαστε το σώμα και μόνο το σώμα, ή αν η αρχαία γραφή της Ινδίας ήταν ορθή όταν τόνιζε ότι: “Ο θάνατος είναι σίγουρος για ό,τι γεννιέται και σίγουρη η γέννηση για ό,τι πεθαίνει· επομένως μη θλίβεστε για ένα ζήτημα που είναι αναπόφευκτο… Αυτός ο κύριος του σώματος κατοικεί πάντα αθάνατος στο σώμα του καθενός.” 243

Ένας σύγχρονος Χριστιανός ποιητής έχει εκφράσει την ίδια ιδέα με τα ακόλουθα ωραία λόγια: “Ο θάνατος είναι για τη ζωή ό,τι το μάρμαρο για το γλύπτη, Περιμένει το άγγιγμα που αφήνει την ψυχή να φύγει ελεύθερη· 242 243

W.Y. Evans-Wentz, The Tibetan Book of the Dead, p. 29. The Bhagavad Gita, II, 26, 29.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

186

Θάνατος είναι η στιγμή που ο κολυμβητής νιώθει Το γοργό πόνο της βουτιάς στη λίμνη, Που ακολουθείται από γέλιο όταν υψώνονται οι φυσαλίδες Απ’ το χωρισμένο νερό και τον ήλιο Που τις κάνει σαν κρύσταλλα: ζωή και φως είναι ένα.” 244

Θα ήταν σκόπιμο να εξετάσουμε εδώ τι είναι εκείνο που ζητάμε να δούμε ότι διαρκεί. Μια ανάλυση στη στάση κάποιου για το όλο ζήτημα του θανάτου και της αθανασίας μπορεί συχνά να χρησιμεύσει στην αποσαφήνιση του νου απ’ την αοριστία και την ασάφεια, με τη βάση τους στο φόβο, τη νοητική αδράνεια και τη συγκεχυμένη σκέψη. Συνεπώς τα ακόλουθα ερωτήματα έρχονται στο νου και απαιτούν μελέτη. Πώς ξέρουμε ότι η διαδικασία του θανάτου επιφέρει τέτοιες συγκεκριμένες αλλαγές στη συνείδησή μας ώστε ν’ αποδεικνύεται μοιραία για μας σαν αισθαντικά όντα και να καθιστά μάταιη κάθε προηγούμενη προσπάθεια σκέψης, ανάπτυξης και κατανόησης; Το θαύμα της Ανάστασης του Χριστού, όσον αφορά την Προσωπικότητά Του, συνίστατο στο γεγονός ότι αφού πέρασε δια του θανάτου και της ανάστασης ήταν ουσιαστικά το ίδιο πρόσωπο, μόνο με πρόσθετες δυνάμεις. Το ίδιο δεν μπορεί να συμβαίνει και με μας; Δεν μπορεί απλά ο θάνατος να απομακρύνει τους περιορισμούς με φυσική έννοια, αφήνοντάς μας με αυξημένες ευαισθησίες και μια καθαρότερη αίσθηση αξιών; Η ζωή αυτή μας διέπλασε και διαμόρφωσε ορισμένες συγκεκριμένες εκφράσεις μορφής και ποιότητας κι αυτές, σωστά ή λάθος, αποτελούν εκείνο που είναι ο Εαυτός, εκείνο που είναι ο πραγματικός άνθρωπος από τη σκοπιά της ανθρώπινης ζωής. Υπάρχει κάτι μέσα μας που αρνείται την τελική ταύτιση με τη φυσική μορφή, αντίθετα απ’ ό,τι λέει η επιστήμη και οι άπειροι. Ένας ενορατικός, ουσιαστικός εσώτερος Εαυτός αποκηρύσσει σταθερά και καθολικά την εκμηδένιση και υποστηρίζει σταθερά την πίστη ότι η έρευνα κι ο στόχος, οι ιδεατές αξίες για τις οποίες αγωνιζόμαστε πρέπει κάπου, κάποτε και κάπως ν’ αποδειχθούν άξιες λόγου. Κάθε άλλη άποψη υποστηρίζει την απόλυτη έλλειψη ενός νοήμονος σχεδίου ύπαρξης και οδηγεί στην απελπισία την οποία εξέφρασε ο Απ. Παύλος με τα λόγια: “ει εν τη ζωή ταύτη ηλπικότες εσμέν εν Χριστώ μόνον, ελεεινότεροι πάντων ανθρώπων εσμέν”. 245 Είμαστε ασφαλώς στο δρόμο μας για κάτι πολύτιμο και δυναμικά άξιο· αλλιώς η ζωή είναι μια μάταιη διαδικασία άσκοπων περιπλανήσεων· φροντίδων για ένα σώμα κι εκπαίδευσης ενός νου που δεν έχει κανενός είδους αξία και δεν είναι χρήσιμος για το Θεό ή τους ανθρώπους. Ξέρουμε ότι αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει. Η διατήρηση της αξίας, εκείνου που είναι αξιόλογο και η συνέχιση του επίμονου, εσώτερου και θείου κινήτρου για πρόοδο, για δημιουργία και προς όφελος των άλλων, αυτό φαίνεται σ’ όσους έχουν φθάσει στο σημείο όπου η σκέψη είναι εξακολουθητικά δυνατή, να κρατά το κλειδί στο πρόβλημα της αθανασίας. Η όλη ιστορία του Χριστού το αποδεικνύει. Απέδειξε με τη ζωή Του της αφιερωμένης υπηρεσίας και αφοσίωσης στους συνανθρώπους Του ότι έφθασε στο σημείο της εξέλιξής Του όπου είχε κάτι να συνεισφέρει στο καλό του συνόλου· είχε υψωθεί στην εξελικτική κλίμακα κι η 244 245

Robert Norwood, The Modernists, p. 57, Socrates. Προς Κορινθίους Α, xv, 19.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

187

ανθρωπότητά Του είχε χαθεί απ’ τη θειότητα που εξέφρασε. Είχε κάτι που άξιζε να προσφέρει στο Θεό και τον άνθρωπο και το πρόσφερε πάνω στο Σταυρό. Του στοίχισε τη ζωή Του για να κάνει τη συνεισφορά Του στην πηγή όλου του συλλογικού σώματος, αλλά την έκανε. Λόγω της αξίας εκείνου που πέτυχε και της αξίας της ζωντάνιας της συνεισφοράς Του, μπόρεσε να καταδείξει την αθανασία. Η αθάνατη αξία είναι εκείνη που επιζεί κι όταν μια τέτοια αξία υπάρχει, η ψυχή δε χρειάζεται πλέον το σχολείο της ανθρώπινης εμπειρίας. Η σκέψη αυτή προκαλεί το ερώτημα: Τι είναι λοιπόν αυτό που ζητούμε να δούμε να επιζεί; Ποιο μέρος του εαυτού μας θεωρούμε σαν επιθυμητά αθάνατο; Τι μέσα μας δικαιολογεί την επιβίωση; Ασφαλώς κανείς από μας δε ζητά να ανασταίνεται το φυσικό σώμα, ούτε ανυπομονούμε να παγιδευτούμε και να περιορισθούμε πάλι στον τωρινό περιοριστικό μας φορέα στον οποίο βρίσκονται οι περισσότεροι από μας. Η αξία του φαίνεται ανεπαρκής για την εμπειρία της ανάστασης και για το δώρο της αθανασίας. Ούτε ασφαλώς επιθυμούμε να δούμε την ίδια ψυχική φύση, με το σύνολο των διαθέσεων και αισθημάτων κι αισθαντικών αντιδράσεών της στις συνθήκες του περιβάλλοντος, να μας επηρεάζει ξανά. Ασφαλώς επίσης κανείς από μας δεν είναι ευχαριστημένος να σκέφτεται την παλιά ιδέα ενός ζαχαρένιου παράδεισου όπου θα περνούμε τον καιρό μας ντυμένοι με άσπρους μανδύες, ψέλνοντας και μιλώντας για θρησκευτικά θέματα. Έχουμε ξεπεράσει τις ιδέες αυτές κι ο ίδιος ο Χριστός τις ανασκεύασε. Αναστήθηκε εκ νεκρών και εισήλθε σε μια ζωή αυξημένης ενεργού υπηρεσίας. Τα “άλλα πρόβατα δει αγαγείν και γενήσεται μία ποίμνη, είς ποιμήν”· 246 οι μαθητές Του πρέπει να εξασκηθούν και να διδαχθούν· οι οπαδοί Του πρέπει να καθοδηγηθούν και να βοηθηθούν· η βασιλεία του Θεού πρέπει να οργανωθεί πάνω στη γη. Κι ακόμη ο αναστάς Χριστός κινείται ανάμεσά μας, συχνά απαρατήρητος, αλλά δραστήριος στο έργο της σωτηρίας του κόσμου και την υπηρεσία. Δεν υπάρχει παράδεισος ειρήνης και ανάπαυσης κι αδράνειας για τον Χριστό, ενόσω μένουμε αλύτρωτοι· ασφαλώς δεν υπάρχει για μας που επιζητούμε να ακολουθήσουμε τα βήματά Του. Όταν η ζωή του ανθρώπου αποκτήσει σημασία, τότε είναι έτοιμος να βαδίσει την ατραπό του εξαγνισμού και της δοκιμασίας πρoετοιμαζόμενος για τα μυστήρια· καθώς η σημασία και η επιρροή του αυξάνουν, μπορεί να περάσει στάδιο προς στάδιο τις διαδικασίες της μύησης και να βαδίσει την ατραπό της αγιότητας. Μπορεί “να γεννηθεί στη Βηθλεέμ” γιατί το σπέρμα εκείνου που είναι δυναμικό και ζωντανό αφυπνίζεται, αποκτά ισχύ και σημασία και πρέπει συνεπώς να κάνει την εμφάνισή του· μπορεί να περάσει από τα ύδατα του εξαγνισμού και να φθάσει στη βουνοκορφή της μεταμόρφωσης όπου εκείνο που αξίζει ακτινοβολεί με όλη του τη δόξα. Όταν επιτύχει αυτή τη στιγμή της υψηλής εμπειρίας κι όταν αυτό που έχει αξία αναγνωρίζεται απ’ το Θεό σαν αξιόλογο, τότε και μόνο τότε είναι έτοιμος να προσφέρει τη ζωή του στο βωμό της θυσίας και της υπηρεσίας και μπορεί να στρέψει το πρόσωπό του προς την Ιερουσαλήμ κι εκεί να σταυρωθεί. Είναι το αναπόφευκτο τέλος εκείνου που αξίζει. 246

Κατά Ιωάννην, x, 16.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

188

Είναι ο υποκρυπτόμενος σκοπός όλης της διαδικασίας της τελείωσης, αφού υπάρχει πια κάτι που αξίζει να προσφερθεί. Αλλά αν κι αυτό μπορεί να είναι το τέλος της φυσικής έκφρασης της αξίας, είναι ουσιαστικά η στιγμή του θριάμβου της αξίας και η κατάδειξη της αθανασίας της. Γιατί εκείνο που αξίζει, η θεία και κρυμμένη ομορφιά που η εμπειρία της ζωής κι η μύηση βοήθησαν να αποκαλυφθεί, δεν μπορεί να πεθάνει. Είναι ουσιαστικά αθάνατη και πρέπει να ζήσει. Αυτή είναι η αληθινή ανάσταση του σώματος. Όταν μελετηθούν η συνείδηση της τιμής και της αξίας κι η αναγνώριση της επιτυχίας του ανθρώπου, καθώς και η κατανόησή του, η ζωή της υπηρεσίας (που οδηγεί στο θάνατο) και της ανάστασης (που οδηγεί στην πλήρη ιδιότητα του πολίτη της βασιλείας του Θεού) αρχίζουν να αποκτούν νόημα. Το σώμα που έχουμε τώρα είναι σχετικά χωρίς αξία· το σύνολο των διαθέσεων και νοητικών αντιδράσεων στις οποίες υποβαλλόμαστε τώρα είναι χωρίς αξία για τον καθένα εκτός από μας· το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και κινούμαστε δεν έχει ασφαλώς τίποτε που να δικαιολογεί την ατέρμονα διαιώνισή του. Κοντολογίς μια συνέχιση του προσωπικού εαυτού σε κάποιο παράδεισο που είναι η επέκταση της ατομικής μας συνείδησης και η έννοια μιας ατέλειωτης αιωνιότητας που ζει ο καθένας, δεν έχει για τους περισσότερους από μας οποιοδήποτε θέλγητρο. Όμως μια όψη του εαυτού μας ποθεί την αθανασία και την αίσθηση του άπειρου. Η “ατέλειωτη επέκταση στο χρόνο της σταδιοδρομίας του εαυτού” οδήγησε σε μεγάλη σύγχυση της σκέψης. Λίγοι από μας, αν ερωτηθούν σοβαρά να εξετάσουν το πρόβλημα και να δώσουν σοβαρά μια απάντηση, θα ένιωθαν ότι σαν άτομα απαιτούνται προσαρμογές για την ατέλειωτη επιβίωσή μας. Μια αίσθηση αλήθειας και δικαιοσύνης μπορεί να μας οδηγήσει τίμια στο συμπέρασμα ότι η αξία μας για το σύμπαν είναι πρακτικά μηδαμινή. Κι όμως ξέρουμε ότι υπάρχει αξία και λόγος πίσω από την εμπειρία της ζωής μας κι ότι ο φαινομενικός κόσμος του οποίου αναμφισβήτητα αποτελούμε μέρος, καλύπτει ή κρύβει κάτι άπειρης αξίας, του οποίου αποτελούμε επίσης μέρος. Επιζητούμε τη σιγουριά ότι εκείνοι τους οποίους αγαπούμε και εκτιμούμε δε χάνονται για μας. Επιζητούμε να συμμερισθούμε μαζί τους κάποια κατάσταση ευτυχίας που θα περιέχει αληθινότερες αξίες απ’ αυτές που γνωρίσαμε στη γη· λαχταρούμε να παρατείνουμε σε χρόνο και χώρο τη γνωστή κατάσταση που αγαπούμε και συμπαθούμε. Επιθυμούμε αντιστάθμισμα για ό,τι έχουμε υποστεί και την αντίληψη ότι το καθετί είχε σκοπό και ήταν αξιόλογο. Είναι αυτός ο πόθος, αυτή η πίστη, αυτή η αποφασιστικότητα να επιβιώσουμε, που βρίσκεται πίσω από κάθε επίτευξη και είναι το κίνητρο κι η παρόρμηση στην οποία βασίζουμε κάθε προσπάθεια. Ο Σωκράτης τόνισε το βασικό αυτό επιχείρημα για την αθανασία όταν είπε ότι “κανείς δε γνωρίζει τι είναι ο θάνατος κι αν δεν είναι το καλύτερο απ’ όλα τα καλά πράγματα. Ωστόσο τον φοβόμαστε σαν να ήταν το υπέρτατο κακό… Όταν ο θάνατος πλησιάζει τον άνθρωπο, εκείνο που είναι μέσα του θνητό διασκορπίζεται· εκείνο που είναι αθάνατο και άφθαρτο αποσύρεται άθικτο”. Εξετάζοντας αυτό το πρόβλημα της αξίας, τρεις είναι οι σπουδαίες σκέψεις που τόσο θαυμάσια εκδηλώθηκαν απ’ τον Χριστό κι αποτέλεσαν τον αληθινό λόγο για τον

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

189

οποίο αναστήθηκε. Η αθανασία Του βασίσθηκε στη θειότητά Του. Η θειότητά Του εκφράσθηκε δια της ανθρώπινης μορφής και με τη μορφή αυτή εκδήλωσε αξία, πεπρωμένο, υπηρεσία και σκοπό. Όλα αυτά τα εκδήλωσε τέλεια και συνεπώς δεν Τον κράτησε ο θάνατος ούτε οι αλυσίδες του τάφου μπόρεσαν να εμποδίσουν την απελευθέρωσή Του. Η πρώτη σκέψη είναι ότι η αθανασία είναι η προστασία εκείνου για το οποίο πραγματικά ενδιαφερόμαστε. Ο παράγοντας στον οποίο δίνουμε έμφαση στην καθημερινή μας ζωή επιζεί και λειτουργεί σε κάποιο επίπεδο συνείδησης. Πρέπει και τελικά επιτυγχάνουμε ό,τι ζητούμε. Όταν ενδιαφερόμαστε για εκείνο που έχει αιώνια αξία, τότε η αιώνια ζωή, ελεύθερη από τους περιορισμούς της σάρκας, είναι δική μας. Ο Ντην Ίνγκε μας λέει ότι “στο βαθμό που μπορούμε να ταυτισθούμε με τις απόλυτες αξίες, είμαστε βέβαιοι για την αθανασία”. Εκείνο για το οποίο μεριμνούμε στις ανώτερες στιγμές μας, όταν είμαστε ελεύθεροι απ’ τις πλάνες της συναισθηματικής φύσης, καθορίζει την αθάνατη ζωή μας. Τότε προκύπτει το ερώτημα τι συμβαίνει όταν διαστρέφεται ή είναι προσωρινά ανύπαρκτη η αίσθηση των αξιών. Στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του ερωτήματος εκατομμύρια ανθρώπων αποδέχθηκαν την Ανατολική δοξασία της επαναγέννησης που δηλώνει ότι ο κόσμος είναι η “κοιλάδα της ψυχοπλασίας”, όπως την αποκαλεί ο Κητς κι η οποία διδάσκει ότι επιστρέφουμε ξανά και ξανά στη φυσική ζωή μέχρι να έρθει ο καιρός κατά τον οποίο οι αξίες μας προσαρμόζονται κατάλληλα και μπορούμε να περάσουμε από τις πέντε μυήσεις προς την απελευθέρωση. Πολλή από τη δοθείσα διδασκαλία στα βιβλία του αποκρυφισμού και του εσωτερισμού είναι διεστραμμένη και φανταστική, αλλά ότι υπάρχουν πολλά που μπορούν να λεχθούν για τη δοξασία της επαναγέννησης είναι φανερό στον απροκατάληπτο σπουδαστή. Σε τελική ανάλυση, αν τελικά πρόκειται να επιτευχθεί τελειότητα, το ζήτημα είναι απλά θέμα χρόνου και τόπου. Ο Χριστιανός μπορεί να πιστεύει σε μια αιφνίδια τελειοποίηση δια της διαδικασίας του ίδιου του θανάτου ή της νοητικής αποδοχής του θανάτου του Ιησού, που την ονομάζει “προσηλυτισμό”· μπορεί να θεωρεί το θάνατο σαν τη θύρα προς έναν τόπο πειθαρχίας και ανάπτυξης, που ονομάζει “καθαρτήριο”, όπου συμβαίνει μια διαδικασία κάθαρσης· ή μπορεί να πιστεύει ότι στον ίδιο τον παράδεισο γίνονται προσαρμογές και διευρύνσεις της συνείδησης που τον καθιστούν διαφορετικό άνθρωπο απ’ ό,τι ήταν προηγουμένως. Ο Ανατολικός μπορεί να πιστεύει ότι η γη παρέχει επαρκείς ευκολίες για τις διαδικασίες εκγύμνασης και ανάπτυξης κι ότι επανειλημμένως επιστρέφουμε μέχρι να φτάσουμε στην τελειοποίηση. Ο στόχος παραμένει ένας. Ο αντικειμενικός σκοπός είναι ταυτόσημος. Η σχολή είναι σε διαφορετικό τόπο κι η συνείδηση εξελίσσεται σε διαφορετικές τοποθεσίες. Αυτό είναι όλο. Ο Πλάτων θεωρούσε ότι: “Περιορισμένη στο σώμα σαν σε φυλακή… η ψυχή αναζητεί την αρχέγονη σφαίρα της καθαρής λογικής, αναζητώντας τη φιλοσοφική ζωή, σκεπτόμενη το παγκόσμιο, αγαπώντας και ζώντας σύμφωνα με τη λογική. Η σωματική ζωή δεν είναι παρά ένα επεισόδιο της αιώνιας σταδιοδρομίας της ψυχής, που προηγείται της γέννησης και συνεχίζει μετά το θάνατο. Η ζωή στη σάρκα είναι μια δοκιμασία και μια δοκιμή· ο θάνατος, η απολύτρωση κι η επιστροφή στο πεπρωμένο της ψυχής· σ’

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

190

ένα άλλο όριο δοκιμασίας ή στο βασίλειο της καθαρής λογικής.”

Σε κάποιο τόπο, συνειδητά και πρόθυμα, πρέπει να μάθουμε να εισερχόμαστε και να εργαζόμαστε στον κόσμο των αξιών κι έτσι να γινόμαστε κατάλληλοι για πολίτες της βασιλείας του Θεού. Την εκδήλωση αυτή μας την έδωσε ο Χριστός. Η δεύτερη σκέψη που πρέπει να εξετασθεί είναι ότι η προσπάθεια του ανθρώπου, ο αγώνας του για επίτευξη, η αίσθησή του για το Θεό, έμφυτη κι αληθινή, η συνεχής του προσπάθεια να βελτιώνει τις συνθήκες και να κυριαρχεί τον εαυτό του και το φυσικό κόσμο, πρέπει να έχουν έναν αντικειμενικό σκοπό· αλλιώς όλα όσα βλέπουμε να συμβαίνουν γύρω μας είναι κενά, μάταια κι άνευ νοήματος. Η εξουσία επί του Εαυτού Του και των στοιχείων της φύσης και η απαρέγκλιτη κατεύθυνση του σκοπού Του οδήγησε τον Χριστό από σημείο σε σημείο και του επέτρεψε να ανοίξει τη θύρα στη βασιλεία και ν’ αναστηθεί εκ νεκρών, η “απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο”. 247 Ο σκοπός πρέπει να υπόκειται του πόνου. Πρέπει να γίνεται αισθητός σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο ιδεαλισμός των ηγετών της φυλής δεν μπορεί να είναι εντελώς ψευδαίσθηση. Η αντίληψη του Θεού πρέπει να έχει κάποια πραγματική βάση. Τα ανθρώπινα όντα είναι πεπεισμένα ότι η φαινομενική αδικία του κόσμου παρέχει την εύλογη βεβαιότητα ενός μετέπειτα όπου θα δικαιωθεί η ακεραιότητα του θείου σκοπού. Υπάρχει η βασική πίστη ότι το καλό και το κακό μάχονται στη φύση του ανθρώπου κι ότι αναπόφευκτα το καλό πρέπει να θριαμβεύσει. Ο άνθρωπος το επιβεβαίωσε ανά τους αιώνες. Η ανθρωπότητα ανέπτυξε πολλές θεωρίες για να εξηγήσει τον άνθρωπο και το μέλλον του, για την πρoετοιμασία του της μετέπειτα ζωής και για το σκοπό του εδώ στη γη. Δεν είναι ανάγκη ούτε χρόνος να ασχοληθούμε με τις λεπτομέρειες αυτών των θεωριών. Είναι από μόνες τους απόδειξη του γεγονότος της αθανασίας και της θειότητας του ανθρώπου. Έχει οραματισθεί την έσχατη δυνατότητα και δε θα ησυχάσει μέχρι να την επιτύχει. Είτε στην πολλαπλότητα των ζωών επί του πλανήτη μας, που οδηγεί σε μια έσχατη τελείωση, είτε στη Βουδδιστική θεωρία που οδηγεί στη Νιρβάνα, ο στόχος είναι ίδιος. Η τελευταία αυτή θεωρία συνοψίζεται θαυμάσια σε ένα βιβλίο που πραγματεύεται τις μυστικές δοξασίες της Θιβετανικής φιλοσοφίας: “…όταν οι Κύριοι της Συμπόνιας θα έχουν εκπολιτίσει πνευματικά τη Γη και θα την έχουν κάνει Παράδεισο, θα αποκαλυφθεί στους Προσκυνητές η Ατέλειωτη Ατραπός που φθάνει στην Καρδιά του Σύμπαντος. Ο άνθρωπος, που δε θα είναι τότε άνθρωπος, θα υπερβεί τη Φύση και απρόσωπα αλλά συνειδητά, ενωμένος με όλα τα Φωτισμένα Όντα, θα βοηθήσει στην εκπλήρωση του Νόμου της Ανώτερης Εξέλιξης, του οποίου η Νιρβάνα δεν είναι παρά η απαρχή.” 248

Εδώ έχουμε την ιδέα της βασιλείας του Θεού που εμφανίζεται στη γη επειδή η ανθρωπότητα θα έχει εκπολιτισθεί πνευματικά με την επίτευξη της τελειότητας που εγχάραξε ο Χριστός. Υπάρχει επίσης η δοξασία της αιώνιας επιστροφής, στην οποία πίστεψαν ο Νίτσε κι ο Χάινε, με την έμφασή της σε μια αδιάκοπη, επαναλαμβανόμενη, γήινη ύπαρξη από κάθε μονάδα δύναμης μέχρι να εξελιχθεί η ψυχή. Αναπτύχθηκε ακόμη η ζοφερή 247 248

Προς Κορινθίους Α, xv, 20. W.Y. Evans-Wentz, Tibetan Yoga and Secret Doctrines, p. 12.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

191

δοξασία της επιβίωσής μας καθώς οι επιδράσεις διαιωνίζονται στη φυλή στην οποία ανήκουμε και τονίζει μια ανιδιοτέλεια που είναι θαυμαστή, αλλά συνιστά εξίσου την άρνηση του ατόμου. Οι ορθόδοξες Χριστιανικές δοξασίες είναι τρεις σε αριθμό και είναι η δοξασία της αιώνιας ανταπόδοσης, της παγκόσμιας αποκατάστασης και της υπό όρους αθανασίας. Σ’ αυτές πρέπει να προσθέσουμε τις θεωρίες των Πνευματιστών, με τις διάφορες σφαίρες τους που αντιστοιχούν κάπως στους λεπτοφυείς κόσμους, επτά σε αριθμό, των Θεοσοφιστών και των Ροδόσταυρων· κι επίσης την ακραία θεωρία της εκμηδένισης η οποία δε βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση στους υγιώς σκεπτόμενους. Η αξία αυτών των δοξασιών είναι ότι ελκύει την προσοχή στο αιώνιο ενδιαφέρον του ανθρώπου για το μετέπειτα και τις πολλές εικασίες του για το μέλλον και την αθανασία του. Ο Χριστός πέθανε κι αναστήθηκε. Ζει. Και μερικοί στον κόσμο σήμερα δε χρειάζονται αποδείξεις γι’ αυτό το γεγονός. Ξέρουν ότι ζει κι επειδή ζει, θα ζήσουμε κι εμείς. Μέσα μας υπάρχει το ίδιο σπέρμα της ουσιώδους ζωής που άνθισε τέλεια σ’ Αυτόν, νικώντας την τάση του θανάτου που είναι έμφυτη στο φυσικό άνθρωπο. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η αθανασία συνίσταται σε τρία στάδια: Πρώτο, σαν εκείνη τη ζωντάνια που ονομάζουμε παρόρμηση για εξέλιξη, ώθηση για πρόοδο, για πορεία, για ζωή και για γνώση της ζωής. Αυτό είναι το κίνητρο πίσω απ’ την απόφαση του ανθρώπου να γνωρίσει τον εαυτό του σαν άτομο, με το δικό του βιόκυκλο, το δικό του έμφυτο σκοπό και το αιώνιο μέλλον του. Δεύτερο, σαν εκείνη τη δυναμική πνευματική επίγνωση που εκδηλώνεται στον αναπροσανατολισμό στην αιωνιότητα και τις αιώνιες αξίες, που είναι το διακριτικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου ο οποίος είναι έτοιμος να κάνει τα αναγκαία βήματα για να καταδείξει την πνευματική του ζωή και να λειτουργεί σαν αθάνατος. Τότε η ανάσταση που βρίσκεται μπροστά του και την οποία εξέφρασε ο Χριστός, φαίνεται να είναι κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως. Ο ακόλουθος ορισμός της αληθινής ανάστασης καθώς αρχίζει να προβάλλει στα μάτια του ανθρώπου που αφυπνίζεται στη δόξα του Κυρίου μέσα στη δική του καρδιά και ενυπάρχει σε κάθε μορφή, έχει θέση: “Η ανάσταση δεν είναι η έγερση των νεκρών από τους τάφους τους, αλλά το πέρασμα από το θάνατο της αυτοαπορρόφησης στη ζωή της ανιδιοτελούς αγάπης, η μετάβαση από το σκοτάδι του ιδιοτελούς ατομισμού στο φως του συμπαντικού πνεύματος, απ’ το ψέμα στην αλήθεια, από τη σκλαβιά του κόσμου στην ελευθερία του αιώνιου. Η δημιουργία ‘στενάζει και οδύρεται’ για να λυτρωθεί από τα δεσμά της διαφθοράς στην ελευθερία της δόξας των τέκνων του Θεού.” 249

Η τρίτη και τελική σκέψη που πρέπει να τονιστεί είναι ότι ανασταινόμαστε σε μια αιώνια ζωή και γινόμαστε μέλη της συντροφιάς των αθανάτων όταν γίνουμε κατάλληλοι για συνεργάτες του Χριστού στο βασίλειό Του. Όταν χάσουμε τη συνείδηση του χωριστού ατόμου και αποκτήσουμε τη θεία επίγνωση του συνόλου του οποίου είμαστε μέρος, γιατί μάθαμε το τελικό μάθημα της ζωής και “δε χρειάζεται να επανέλθουμε”. Εκείνο που μας φοβίζει και μας τρομάζει είναι ο θάνατος του ατόμου κι 249

S. Radhakrishnan, The Supreme Spiritual Ideal, Hibbert Journal, October, 1936.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

192

η απώλεια της προσωπικής συνείδησης. Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι όταν το όραμα της βασιλείας είναι δικό μας, όταν το σύνολο της δημιουργίας λάμπει μπροστά στα μάτια μας, τότε μας ενδιαφέρει το Σύνολο και χάνουμε τη θέα του προσωπικού μας εαυτού. Η ανάσταση θα μπορούσε λοιπόν να ορισθεί σαν η εμμονή στο μέλλον εκείνου που είναι η θεία όψη και ολοκληρώνεται με τη ζωή και τη συνείδηση εκείνου του αθροίσματος που ονομάζουμε Θεό. Αυτή η ζωή κι αυτή η συνείδηση ρέει σ’ όλα τα μέρη της εκδήλωσης του Θεού, το φυσικό κόσμο. Τα βασίλεια της φύσης εξελίχθηκαν ένα προς ένα κι έτσι εξέφρασαν κάποια όψη της ζωής Του καθώς εμπνέει κι εμψυχώνει τη δημιουργία Του. Ένα προς ένα προόδευσαν σταθερά απ’ την αδρανή συνείδηση και τον αργό, βαρύ ρυθμό του ορυκτού βασιλείου και αποκάλυψαν διαδοχικά όλο και περισσότερο την κρυμμένη θεία φύση μέχρι να φτάσουμε στον άνθρωπο του οποίου η συνείδηση είναι πολύ ανώτερης τάξης και του οποίου η θεία έκφραση είναι εκείνη της αυτοσυνείδητης, αυτοδιάθετης Θεότητας. Απ’ τις αυτόματες μορφές συνείδησης η ζωή του Θεού μετέφερε τις μορφές ζωής δια της αισθαντικής συνείδησης στην ενστικτώδη συνείδηση του ζώου· έπειτα προόδευσε στο ανθρώπινο βασίλειο, όπου επικρατεί η αυτοσυνείδηση, ώσπου τα ανώτερα μέλη αυτού του βασιλείου αρχίζουν να δείχνουν μια τάση προς τη θειότητα. Τα αμυδρά, ασθενή σημεία ενός ακόμη ανώτερου βασιλείου μπορεί τώρα να φανούν και η αυτοσυνείδηση θα δώσει θέση στην ομαδική συνείδηση κι ο άνθρωπος θα γνωρίσει ότι είναι ταυτισμένος με το Όλο κι όχι απλά ένα αυτάρκες άτομο. Τότε η ζωή του όλου σώματος του Θεού μπορεί να κυλά συνειδητά εντός και διαμέσου αυτού κι η ζωή του Θεού γίνεται ζωή του και ανασταίνεται σε ζωή αιώνια. Συνεπώς η τάση των ανθρώπινων υποθέσεων στην εποχή μας προς τη σύνθεση, τη συνεργασία, τη συγχώνευση και την ένωση είναι σημείο του προχωρημένου σταδίου που έφθασε η ανθρωπότητα. Είναι οιωνός υπόσχεσης και δείχνει ότι η ανάσταση στη ζωή, την οποία πιστοποίησαν όλοι οι Υιοί του Θεού ανά τους αιώνες, αποτελεί πια μια γενική δυνατότητα. Η ανθρωπότητα σαν σύνολο αντικρίζει σήμερα τη ζωή επειδή οι αξίες της είναι πραγματικές, η ακεραιότητά της εξασφαλίζεται σταθερά κι οι παγκόσμιες ενδείξεις (όπως εκδηλώνονται στα έθνη και τις ομάδες) προσανατολίζονται στη σύνθεση και τη συνεργασία. Η τωρινή παγκόσμια αναταραχή είναι απλά το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας του αναπροσανατολισμού κι έχει την αντιστοιχία της στη διαδικασία της Χριστιανικής “προσηλύτισης” και την επακόλουθη προσαρμογή σ’ αυτό το συμβάν που συνήθως αλλάζει και αναδιευθετεί ολόκληρο το πρόγραμμα της ζωής του ανθρώπου. Έτσι αναπροσαρμόζεται το παγκόσμιο πρόγραμμα και το άμεσο αποτέλεσμα είναι χάος. Η νέα όμως κατεύθυνση είναι σίγουρη και τίποτε δεν μπορεί ν’ ανακόψει την πρόοδο της εισόδου της ανθρωπότητας στη ζωή. Απ’ όπου κι η παγκόσμια κρίση – οι αναπροσαρμογές, η τάση για συγχώνευση και σύνθεση. Η νέα φυλή, που είναι αθάνατη, έρχεται σε ύπαρξη κι όμως είναι η ίδια φυλή σ’ ένα νέο και υψηλό σημείο επίτευξης. Τότε η Μεγάλη Προσδοκία είναι ότι η Γέννηση σε μια Αθάνατη Φυλή μπορεί να πραγματωθεί εδώ και τώρα, όπως ήδη πραγματώθηκε από εκείνους τους ανθρώπους που έγιναν θείοι.

Η ΠΕΜΠΤΗ ΜΥΗΣΗ…Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΛΗΨΗ

193

Το βασίλειο του Θεού προχωρεί στην εκπλήρωση. Ο σκοπός της ζωής του Χριστού, ο θάνατος κι η ανάσταση είναι στα πρόθυρα της επίτευξης ολοκλήρωσης. Ένα νέο βασίλειο έρχεται σε ύπαρξη· ένα πέμπτο βασίλειο της φύσης υλοποιείται και ήδη λειτουργεί στη γη ένας πυρήνας σε φυσικά σώματα. Ας καλωσορίσουμε λοιπόν το μόχθο και τον αγώνα της παρούσας εποχής, γιατί είναι ένα σημείο ανάστασης. Ας κατανοήσουμε την αναστάτωση και το χάος καθώς η ανθρωπότητα προβάλλει απ’ τον τάφο της ιδιοτέλειας και του ατομικισμού κι έρχεται στον τόπο του ζώντος φωτός και της ενότητας, γιατί αυτή είναι η ανάσταση. Ας εισχωρήσουμε στο σκοτάδι με ό,τι φως έχουμε κι ας δούμε την ανθρωπότητα ν’ αναδεύεται, τα νεκρά οστά να έρχονται στη ζωή και τα σάβανα ν’ απορρίπτονται, καθώς η πνευματική δύναμη και ζωή χύνεται στη φυλή των ανθρώπων, γιατί αυτή είναι η ανάσταση. Έχουμε το προνόμιο να είμαστε παρόντες τη στιγμή της μεγάλης κρίσης της φυλής. Βλέπουμε τη γέννηση μιας νέας κι αθάνατης φυλής – φυλής στην οποία το σπέρμα της αθανασίας θ’ ανθίσει και στην οποία θα εκφρασθεί η θειότητα με τη μεταμόρφωση της ανθρωπότητας. Ό,τι αξίζει έρχεται στο προσκήνιο. Πάντα ήταν εκεί, αλλά σήμερα μπορεί να ιδωθεί, φέρνοντας την ολοκλήρωση του έργου του Χριστού και πραγματώνοντας το όραμά Του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ “Σε κάθε δεδομένη στιγμή της ζωής πρέπει να επιλέγουμε μεταξύ δύο θεών, ψυχολογικά ασύμβατων. Απ’ τη μια μεριά την ειρήνη του ερημίτη, τη σιωπή του δάσους, την έξαρση της θυσίας, την παντοδυναμία της απλοποίησης και της ενότητας, τη χαρά της αυτoεγκατάλειψης, την ηρεμία της απόλυτης ενατένισης, τον οραματισμό του Θεού. Απ’ την άλλη μεριά την ποικιλία και την πίεση της ζωής, την όρεξη των κοινών στόχων, την κυριαρχία των μέσων, τη δόξα του άπειρου εγχειρήματος, την υπερηφάνεια της δημιουργικότητας και της κατοχής. Ο σύγχρονος κόσμος σαν σύνολο έκανε την εκλογή του. Αλλά υπάρχει καλύτερη εκλογή· δηλαδή η εκλογή και των δύο. Γιατί η ζωή του ενός είναι ότι μπορεί να χάνεται κατά καιρούς στη ζωή του άλλου. Κι αυτό που είναι φανερό στα μερικά πράγματα, είναι αληθινό – και μάλιστα πολύ αληθινό – στα συνολικά πράγματα.” W.E. Hocking, The Meaning of God in Human Experience, p. 427

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

τον Χριστό από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά και δια της Ανάστασης στο επεισόδιο όπου εξαφανίσθηκε απ’ τη θέα του απτού κόσμου και εισήλθε στον κόσμο των υποκειμενικών αξιών για να λειτουργήσει εκεί σαν “Διδάσκαλος όλων των Διδασκάλων και Δάσκαλος αγγέλων και ανθρώπων”. Προσεγγίσαμε το θέμα των πέντε κρίσεων της ζωής Του από τη σκοπιά της παγκόσμιας σημασίας τους παρά απ’ τη σημασία τους για μας σαν άτομα. Είδαμε ότι υπήρξε μια εξέγερση (και πολύ ορθά) στην έμφαση που δόθηκε από τους θεολόγους του παρελθόντος πάνω στη θυσία του αίματος του Χριστού· και φτάσαμε στο συμπέρασμα ότι η ανάγκη του κόσμου σήμερα είναι να αναγνωρισθεί ο αναστάς Σωτήρας. Σημειώσαμε το γεγονός ότι η μοναδικότητα της αποστολής Του έγκειται στο γεγονός ότι στο “πλήρωμα του χρόνου” ήρθε να θεμελιώσει τη βασιλεία του Θεού, να φέρει σε ύπαρξη στη γη ένα άλλο βασίλειο της φύσης κι έτσι να θέσει την οροθετική γραμμή μεταξύ εκείνου που είναι αντικειμενικό και απατηλό κι εκείνου που είναι υποκειμενικό και πραγματικό. Ο ερχομός Του σημάδεψε τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του κόσμου των μορφών ή συμβόλων και του κόσμου των αξιών ή της έννοιας. Στον τελευταίο αυτό κόσμο εισερχόμαστε με μεγάλη ταχύτητα. Η επιστήμη, η θρησκεία κι η φιλοσοφία ασχολούνται σήμερα με τη σημασία και οι έρευνές τους τις οδηγούν έξω από τον κόσμο των εμφανίσεων· οι κυβερνήσεις και οι συναφείς επιστήμες – πολιτική και οικονομικά και κοινωνιολογία – πραγματεύονται με τη σειρά τους ιδέες και ιδανικά. Ακόμη και στο βασίλειο των κοινωνικών αναταραχών και των πολέμων – γενικών, σποραδικών ή εμφύλιων – βλέπουμε τη διαμάχη διαφόρων ιδανικών κι όχι πολέμους επιθετικούς ή για την προστασία της ιδιοκτησίας. Αυτές τις διακρίσεις μεταξύ του αντικειμενικού και του υποκειμενικού, μεταξύ του απτού και του άψαυστου, του ορατού και του αόρατου, τις γαλούχησε ο Χριστιανισμός, γιατί ήταν οι διαφορές που παρουσίαζε το βασίλειο του Θεού και το βασίλειο του ανθρώπου. Ο Χριστός ήρθε για να δώσει στη ζωή νόημα και αξία, όπως ακριβώς ο Βούδδας ήρθε για να μας διασαφηνίσει τις ψεύτικες αξίες πάνω στις οποίες βασίζεται ο σύγχρονος κόσμος μας. Μια μελέτη των διδασκαλιών που δόθηκαν νωρίτερα θα δείξει ότι κάθε διδασκαλία και κάθε παθών Υιός του Θεού που προηγήθηκε του Χριστού, έκανε δύο πράγματα: Πρώτα απ’ όλα προετοίμασε το δρόμο για τον Χριστό, μεταδίδοντας τη διδασκαλία που η ιδιαίτερη εποχή Του, η περίοδος κι ο πολιτισμός απαιτούσαν και δεύτερο, ΚΟΛΟΥΘΗΣΑΜΕ

διαδραμάτισε στη ζωή Του τη διδασκαλία των Μυστηρίων, η οποία όμως προ της εποχής του Χριστού περιοριζόταν στους πολύ λίγους που πρoετοιμάζονταν για μύηση, ή σ’ εκείνους που μπορούσαν να εισχωρήσουν με το δικαίωμα της μύησης στους ναούς αυτών των Μυστηρίων. Έπειτα ήρθε ο Βούδδας και μίλησε στα πλήθη, λέγοντάς τους ποια ήταν η πηγή της δυστυχίας και δυσαρέσκειάς τους και δίνοντάς τους με τις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες μια περιεκτική δήλωση της ανθρώπινης κατάστασης. Τους περιέγραψε την Ευγενή Οκταπλή Ατραπό που διέπει την ορθή διαγωγή κι έδωσε στην πραγματικότητα τους κανόνες που πρέπει να ελέγχουν κάποιον στην Ατραπό της Μαθητείας. Έπειτα, έχοντας επιτύχει τη Φώτιση, εισήλθε στο “Μυστικό Τόπο του Υψίστου” για να εμφανίζεται, όπως μας λέει ο θρύλος, μια φορά κάθε χρόνο για να ευλογήσει τον κόσμο. Αυτή η μέρα της ευλογίας (η μέρα της πανσελήνου του Μαΐου) τηρείται στην Ανατολή σαν μια μεγάλη γιορτή και στη Δύση πολλές εκατοντάδες την τηρούν επίσης σαν μέρα πνευματικής ανάμνησης. Κατόπιν ήρθε ο Χριστός και παρουσίασε στον κόσμο κι εξέθεσε δημόσια με τη ζωή Του και τα κρίσιμα σημεία της τις μεγάλες διαδικασίες της μύησης (πέντε σε αριθμό) που βρίσκονται μπροστά σ’ όλους εκείνους που τηρούν τους κανόνες τους οποίους καθιέρωσε ο μεγάλος Του Αδελφός. Προώθησε κατά ένα βήμα τη διδασκαλία και την έκανε προσιτή στις μάζες. Έτσι διαιωνίσθηκε η συνέχεια της αποκάλυψης. Ο Βούδδας μας δίδαξε τους κανόνες για τους μαθητές που πρoετοιμάζονται για τα Μυστήρια της μύησης, ενώ ο Χριστός μας έδωσε το επόμενο στάδιο και μας έδειξε τη διαδικασία της μύησης από τη στιγμή της νέας γέννησης στη βασιλεία μέχρι εκείνη την τελική ανάσταση στη ζωή. Το έργο Του υπήρξε μοναδικό σε χρόνο και τόπο, γιατί σημάδεψε μια κορύφωση του παρελθόντος και μια είσοδο σε κάτι τελείως νέο όσον αφορά την ανθρωπότητα σαν σύνολο. Η ανθρωπότητα έφθασε επίσης σε ένα μοναδικό στάδιο της ανάπτυξής της. Η φυλή έγινε νοήμων και η προσωπικότητα του ανθρώπου – φυσική, συναισθηματική και νοητική – προωθήθηκε σε ένα συγκεκριμένο σημείο ολοκλήρωσης και συντονισμού. Αυτό σε μια κλίμακα τόσο τεράστια ήταν μοναδικό. Υπήρχαν μεμονωμένες προσωπικότητες. Τώρα στη Χριστιανική εποχή ζούμε σε μια εποχή προσωπικοτήτων. Τόσο υψηλό είναι το γενικό επίπεδο της ζωής της ολοκληρωμένης προσωπικότητας ώστε έχουμε την τάση να νιώθουμε ότι φτάσαμε σε μια εποχή που δεν υπάρχουν εξέχουσες φυσιογνωμίες. Αυτό πιθανόν οφείλεται στο γεγονός ότι ο γενικός μέσος όρος της ανθρώπινης ανάπτυξης είναι τόσο υψηλός ώστε η δύναμη της υπεροχής είναι πάρα πολύ περιορισμένη. Εξαιτίας αυτής της ανάπτυξης η ανθρωπότητα (θεωρούμενη σαν βασίλειο της φύσης) έφθασε σ’ ένα σημείο όπου κάτι νέο μπορεί να προβάλει, όπως συμβαίνει πάντα σε ανάλογες περιστάσεις σε άλλα βασίλεια. Μπορούμε να δημιουργήσουμε και σαν φυλή να γεννήσουμε το επόμενο βασίλειο της φύσης, το οποίο ο Χριστός ονόμασε βασιλεία του Θεού· είναι το βασίλειο των ψυχών, το βασίλειο των πνευματικών ζωών και μέσα απ’ αυτό προβάλλει μοναδικά ο Χριστός.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

199

Είναι ο ιδρυτής αυτού του βασιλείου. Διακήρυξε την ύπαρξή του κι έδειξε τη φύση του. Με τον Εαυτό Του μας έδωσε μια έκφραση των ιδιοτήτων του και μας έδειξε τα χαρακτηριστικά του πολίτη αυτού του βασιλείου. Με το παράδειγμα του Ιδρυτή του ο Χριστιανισμός είχε επίσης τη μοναδική αποστολή της εγκαινίασης της εποχής της υπηρεσίας. Η παγκόσμια υπηρεσία, η παγκόσμια ευημερία, το παγκόσμιο συμφέρον, η παγκόσμια επικοινωνία και η σπουδαιότητα του γενικού καλού είναι όλα προϊόντα της έμφασης που έδωσε ο Χριστός στην ανθρώπινη θειότητα και στην αδελφότητα των ανθρώπων που βασίζεται στην Πατρότητα του Θεού. Σε καμιά άλλη θρησκεία ή εποχή δεν τονίσθηκαν τόσο αυτά τα σημεία. Με πολλούς τρόπους παραμένουν ακόμη ιδανικά, αλλά σιγά-σιγά γίνονται γεγονότα. Ο Χριστός πέτυχε συνεπώς με το έργο Του τα εξής πράγματα: 1. Εξωτερίκευσε τα Μυστήρια, έτσι ώστε να γίνουν γνωστά στην ανθρωπότητα σαν σύνολο και να μην είναι μόνο η μυστική κατοχή των Μυημένων. 2. Αναπαράστησε το δράμα της μύησης ενώπιον του κόσμου, έτσι ώστε ο συμβολισμός της να μπορέσει να εισχωρήσει στην ανθρώπινη συνείδηση. 3. Μας έδωσε μια απόδειξη της τελειότητας, έτσι ώστε να μη διερωτώμαστε πλέον για τη φύση του Θεού, όμως ταυτόχρονα μας έδωσε την εγγύηση ότι κι εμείς είμαστε τέκνα του Θεού και μπορούμε επίσης να επιτύχουμε τη θειότητα, αν ακολουθήσουμε τα βήματά Του. 4. Μας αποκάλυψε τον κόσμο της έννοιας και στο Πρόσωπο του ιστορικού Χριστού μας έδειξε τη σημασία του κοσμικού Χριστού, του μυθικού Χριστού και του μυστικού Χριστού στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Αποκάλυψε τη φύση του υπερβατικού Θεού και του ενύπαρκτου Θεού. 5. Σ’ Αυτόν κορυφώθηκε το παρελθόν της ανθρωπότητας· σ’ Αυτόν το παρόν βρίσκει τη λύση του και το μέλλον συμβολίζεται στη ζωή και το θάνατό Του. Συνεπώς και οι τρεις γραμμές του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος συναντώνται σ’ Αυτόν και Του δίνουν τη μοναδική Του σημασία. 6. Εγκαίρως ίδρυσε τη βασιλεία του Θεού όταν το ανθρώπινο βασίλειο άγγιζε την ωριμότητα. Με τη ζωή Του κατέδειξε τις αξίες αυτού του βασιλείου, απεικονίζοντάς μας το χαρακτήρα των πολιτών του κι άνοιξε διάπλατα τη θύρα για όλους όσους είναι ικανοί (με την υπηρεσία και την πειθαρχία) να εξέλθουν απ’ το ανθρώπινο βασίλειο στο πνευματικό βασίλειο. 7. Ύψωσε το Σταυρό Του σαν ορόσημο, σύμβολο και παράδειγμα μεθόδου, μεταξύ του κόσμου των απτών αξιών και του κόσμου των πνευματικών αξιών και μας κάλεσε στο θάνατο της κατώτερης φύσης για να κυριαρχήσει πλήρως το Πνεύμα του Θεού. 8. Μας δίδαξε ότι πρέπει να τελειώσει ο θάνατος κι ότι το πεπρωμένο της ανθρωπότητας είναι η ανάσταση εκ νεκρών. Η αθανασία πρέπει να πάρει τη θέση της θνητότητας. Για χάρη μας λοιπόν αναστήθηκε εκ νεκρών κι απέδειξε ότι τα δεσμά του θανάτου δεν μπορούν να κρατούν το ανθρώπινο ον που μπορεί να

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

200

λειτουργεί σαν Υιός του Θεού. Πολλοί υιοί του Θεού πέρασαν απ’ τους Ναούς των Μυστηρίων· πολλοί έμαθαν να λειτουργούν θεία και στη διαδικασία έκφρασης της θειότητας έζησαν και υπηρέτησαν και πέθαναν. Αλλά κανείς τους δεν ήρθε την ιδιαίτερη περίοδο ανέλιξης που έκανε δυνατή την παγκόσμια αναγνώριση την οποία εφέλκυσε ο Χριστός, ούτε ήταν αρκετά αναπτυγμένη η διανόηση των μαζών για να επωφεληθεί από τη διδασκαλία τους σε ευρεία κλίμακα μέχρι εκείνη την εποχή. Απ’ αυτή την άποψη ο Χριστός και η αποστολή Του ήταν μοναδικά σημαντική. Μας δίδαξε να εργαζόμαστε για την ενότητα και να δίνουμε τέλος στην απομόνωση, το μίσος και το χωρισμό, λέγοντας μας να αγαπούμε τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας. Έδωσε ένα μήνυμα που ήταν παγκόσμιο στα επακόλουθά του, γιατί η βασιλεία του Θεού στέκει ορθάνοιχτη σε όλους όσους αγαπούν και υπηρετούν και εξαγνίζουν την κατώτερη φύση τους, ανεξάρτητα πίστης και δόγματος. Δίδαξε την ενότητα της πίστης, την Πατρότητα του Θεού και την ανάγκη όχι μόνο να βαδίζουμε με το Θεό, αλλά να βαδίζουμε από κοινού με αγάπη και κατανόηση. Τόνισε την ανάγκη της συνεργασίας, δείχνοντας ότι αν ακολουθούμε αληθινά την Οδό, θα θέσουμε τέρμα στον ανταγωνισμό και θα τον αντικαταστήσουμε με τη συνεργασία. Μας παρακίνησε να ζούμε με αρχές, θείες, βασικές και θεμελιώδεις και να μη δίνουμε έμφαση στις προσωπικότητες. Αγάπη, αδελφοσύνη, συνεργασία, υπηρεσία, αυτοθυσία, περιεκτικότητα, ελευθερία από δοξασίες, αναγνώριση της θειότητας – αυτά είναι τα χαρακτηριστικά του πολίτη της βασιλείας κι αυτά παραμένουν ακόμη τα ιδανικά μας. Το σπουδαίο συνεπώς ζήτημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι τι ακριβώς πρέπει να γίνει για να πραγματωθεί η επίτευξη των τριών κύριων αντικειμενικών σκοπών που ο Χριστός έθεσε ενώπιόν μας. Παραμένουν αντικειμενικοί σκοποί για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος κι έχουν αναγνωρισθεί γενικά ακόμη κι όταν αγνοείται η Χριστιανική ερμηνεία τους ή όταν δεν αναγνωρίζεται ο Χριστός. Πώς θα τελειοποιήσουμε το ανθρώπινο ον, έτσι ώστε ο χειρισμός της ζωής του κι η στάση του προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον του να είναι ορθή κι εποικοδομητική; Πώς θα υλοποιήσουμε στη γη εκείνη την κατάσταση συνείδησης που συνοδεύεται από εκείνες τις συνθήκες ζωής, το αποτέλεσμα των οποίων θα άξιζε να αναγνωρίζεται σαν βασιλεία του Θεού; Πώς θα φτάσουμε σε κάποια κατανόηση του προβλήματος του θανάτου, με την υπερνίκηση της διαδικασίας του θανάτου και την επίτευξη της ανάστασης; Ο Χριστός μας έδωσε συγκεκριμένη απάντηση και πρόγραμμα για την επίλυση του προβλήματος της ανθρώπινης τελειοποίησης, του προβλήματος ενός νέου κόσμου και του προβλήματος της αθανασίας. Ότι η ανθρωπότητα είναι στο δρόμο για μεγάλα και ζωτικά γεγονότα αναγνωρίζεται γενικά. Στο παρελθόν προοδεύσαμε μέσω διαφόρων πολιτισμών προς ένα σπουδαίο παρόν και βρισκόμαστε στο δρόμο μας για ακόμη μεγαλύτερα επιτεύγματα. Ανακύπτει ωστόσο το ερώτημα πώς θα μπορέσουμε να επιταχύνουμε τη διαδικασία· αν με μια ορθή κατανόηση του Χριστού και της διδασκαλίας Του θα μπορούσαμε να επισπεύσουμε το ζήτημα, έτσι ώστε η βασιλεία και οι νόμοι της να επικρατήσουν

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

201

νωρίτερα απ’ ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά. Καμιά θυσία εκ μέρους μας δε θα ήταν πολύ μεγάλη αν ο Χριστός είχε δίκιο στη θέση που πήρε και στη διδασκαλία που έδωσε ως προς τη φύση του ανθρώπου. Η απόφαση εναπόκειται σε μας. Η εκλογή είναι δική μας. Συνεπώς σε τελική ανάλυση ποια είναι η απόφαση που πρέπει να πάρουμε; Ποιο είναι το ερώτημα που πρέπει να απαντήσουμε; Ο Χριστός είπε ότι ο άνθρωπος είναι θείος. Είχε δίκιο; Αν ο άνθρωπος είναι θείος και υιός του Πατρός, ας προχωρήσουμε να εκφράσουμε αυτή τη θειότητα και να διεκδικήσουμε τα πρωτοτόκια μας. Στο παρελθόν αφιερώσαμε πολλή σκέψη και συζήτηση για το Θεό. Ο υπερβατικός Θεός αναγνωρίσθηκε και απορρίφθηκε. Ο ενύπαρκτος Θεός είναι στα πρόθυρα της αναγνώρισης και σ’ αυτή την αναγνώριση βρίσκεται ασφαλώς η διέξοδος για τον άνθρωπο. Είμαστε άραγε θείοι; Αυτό είναι το πολύ σπουδαίο ερώτημα. Εάν ο άνθρωπος είναι θείος, αν η μαρτυρία των αιώνων είναι αληθινή κι αν ο Χριστός ήρθε να μας δείξει τη θειότητα σε έκφραση και να θεμελιώσει τη νέα βασιλεία, τότε η κατάρρευση σήμερα των παλιών μορφών και η πλατιά καταστροφή των γνωστών δομών της κοινωνίας και της θρησκείας μπορεί να είναι απλά μέρος της διαδικασίας θέσπισης των νέων μεθόδων της ζωής και του σχεδιασμένου έργου ενός ζωτικού εξελισσόμενου πνεύματος. Η αντίδραση στην εμφάνιση της βασιλείας μπορεί να εξηγεί την αναταραχή των μαζών κι η γενική ευαίσθητη ανταπόκριση στα νέα ιδανικά μπορεί να οφείλεται στην κρούση της δύναμης της βασιλείας στις διάνοιες των πιο προχωρημένων ανθρώπων του κόσμου. Ο μυστικιστής κι ο Χριστιανός μπορούν να μιλούν με όρους της βασιλείας του Θεού· οι φιλάνθρωποι και οι φιλόσοφοι μπορούν να μιλούν με όρους της παγκόσμιας κοινότητας, του νέου πολιτισμού, της παγκόσμιας ομοσπονδίας των εθνών, της ανθρωπότητας σαν συλλογικό σώμα, της ζωής της κοινότητας και του διεθνισμού και της οικονομικής αλληλεξάρτησης και της παγκόσμιας ενότητας· αλλά αυτά είναι απλά λόγια και ονόματα που διάφοροι τύποι διάνοιας εφαρμόζουν στο μεγάλο αναδυόμενο γεγονός ενός νέου βασιλείου της φύσης που προβάλλει απ’ το ανθρώπινο βασίλειο, με τις δικές του αρχές ζωής, τους νόμους της ομαδικής ευημερίας και της αδελφότητας του ανθρώπου. Με την ανέλιξη της ανθρώπινης συνείδησης βγαίνουμε από το αναγκαίο στάδιο του ατομισμού· χάσαμε πρόσκαιρα τη θέα των βαθύτερων αληθειών, των μυστικών αξιών και της μίας Ζωής πίσω απ’ όλες τις μορφές. Ασχοληθήκαμε πολύ με τα υλικά και ιδιοτελή ενδιαφέροντα. Αυτό όμως ήταν ένα αναγκαίο στάδιο, ακόμη κι αν κράτησε τόσο πολύ. Ήρθε πια ο καιρός να τερματίσουμε την περίοδο του ιδιοτελή ατομισμού, μην επιτρέποντάς του να είναι ο ελέγχων παράγοντας της ζωής μας· ήρθε ο καιρός να αρχίσουμε να σμίγουμε και να ενοποιούμε τα βαθύτερα στοιχεία του κόσμου της πραγματικότητας με την εξωτερική ζωή. Οι καλύτερες διάνοιες της εποχής μας το εκτιμούν τώρα αυτό κι από κάθε πλευρά έρχεται το κάλεσμα για μια εμβάθυνση της ζωής, μια αναγνώριση της φύσης και της ανάγκης μιας συνεκτικής κατανόησης των διαδικασιών του κόσμου και της συνειδητής νοήμονος ολοκλήρωσής τους σε μια αναγνωρίσιμη παγκόσμια τάξη. Η διάσπαση του κόσμου αυτή την εποχή είναι ορθή και καλή, υπό τον όρο ότι κατανοούμε γιατί συμβαίνει και τι πρέπει να επακολουθήσει. Η

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

202

καταστροφή που επιτελείται με την προοπτική της τελικής ανοικοδόμησης είναι ορθή και πρέπουσα, αλλά τα σχέδια της επικείμενης δόμησης πρέπει να γίνουν κάπως κατανοητά και πρέπει να υπάρξει κάποια ιδέα της επακόλουθης ανοικοδόμησης. Η ανάγκη μας σήμερα είναι να δούμε το κρυμμένο νήμα του σκοπού που θα μας βγάλει από το φαινομενικό αδιέξοδο· να απομονώσουμε από τις πολλές θεωρίες τη βασική εκείνη θεωρία που δεν έχει τις ρίζες της μόνο στο παρελθόν, αλλά είναι ικανή να εφαρμοσθεί μ’ ένα νέο τρόπο, με νέους όρους, από εκείνους που έχουν διαποτισθεί από το νέο όραμα. Χρειαζόμαστε εκείνο που ο Δρ. Σβάιτσερ αποκαλεί “…η αναγνώριση ότι ο πολιτισμός βασίζεται σε κάποιο είδος θεωρίας του σύμπαντος και μπορεί να αποκατασταθεί μόνο με την πνευματική αφύπνιση και τη θέληση για ηθικό καλό στις μάζες του ανθρώπινου γένους”. 250 Αυτή η αφύπνιση είναι ήδη εδώ και η θέληση για το καλό είναι παρούσα. Η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι απηρχαιωμένη ούτε αναχρονιστική. Χρειάζεται μόνο να διασωθεί απ’ τις ερμηνείες των θεολογιών του παρελθόντος και να εκληφθεί στην απλή αξία της που είναι μια έκφραση της θειότητας του ανθρώπου, της συμμετοχής του στη βασιλεία που βρίσκεται σε διαδικασία αναγνώρισης και της αθανασίας του σαν πολίτη αυτής της βασιλείας. Ό,τι στην πραγματικότητα περνάμε είναι “μια θρησκευτική μύηση στα μυστήρια της Ύπαρξης” 251 κι απ’ αυτή θα προκύψει μια βαθιά αίσθηση του ενυπάρχοντος Θεού μέσα μας και σ’ όλη την ανθρωπότητα. Η ανάγκη γι’ αυτή την επαναξιολόγηση μας εντυπώνεται σταθερά. Συνεπώς θα άξιζε να δεχθούμε αυτή τη δυνατότητα και να εξετάσουμε πρακτικά την ατομική μας σχέση με το έργο που ο Χριστός εξέφρασε κι εγκαινίασε και να ασχοληθούμε με το πρόβλημα της ατομικής μας τελειοποίησης για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε στην ίδρυση της βασιλείας και να αναπτύξουμε εκείνες τις αξίες που θα εγγυώνται την αθανασία. Κάποιος παρατήρησε ότι τα βάσανά μας αυτή την εποχή οφείλονται κυρίως στην έλλειψη ενορατικής αντίληψης εκ μέρους εκείνων που μπορούν να εντυπώσουν τις μάζες και να οδηγήσουν τους ανθρώπους προς τα εμπρός. Επιζητούν να οδηγούν με νοητικές μεθόδους και εξαναγκασμούς κι όχι με την ενορατική παρουσίαση της πραγματικότητας που το παιδί κι ο σώφρων άνθρωπος μπορούν συγχρόνως να αναγνωρίσουν. Εκείνο που χρειάζεται είναι το όραμα, γιατί “όπου δεν υπάρχει όραμα οι λαοί χάνονται”.252 Δε μας έλειψε ο ιδεαλισμός ούτε υπήρξαμε πολύ άφρονες. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ζητήματα και προβλήματα, δρουν με ειλικρίνεια, ακόμη κι αν η γραμμή δράσης τους μπορεί να φαίνεται εσφαλμένη. Αλλά το εξέχον λάθος μας υπήρξε η αποτυχία να προβούμε σ’ εκείνες τις προσαρμογές και τις θυσίες της προσωπικότητας που θα έκαναν εφικτή την πραγμάτωση. Οι άνθρωποι ζητούν καθοδήγηση· ζητούν σωστή ηγεσία· ελπίζουν ότι θα οδηγηθούν στο δρόμο που πρέπει να βαδίσουν· κι όμως πάντα τους δόθηκε καθοδήγηση, ηγεσία και κατεύθυνση. Ο Χριστός φώτισε την ατραπό κι ακόμη μας περιμένει ν’ ακολουθήσουμε, όχι ένας-ένας, αλλά – κάτω από εμπνευσμένους μαθητές 250

Albert Schweitzer, The Decay and Restoration of Civilization, pp. 78-79. Nicholas Berdyaev, The End of our Time, p. 105. 252 Παροιμίαι, xxix, 18. 251

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

203

– σαν φυλή. Όπως τα τέκνα του Ισραήλ υπό τον Μωυσή, πρέπει να προχωρήσουμε και να βρούμε τους “άγιους τόπους”. Πώς λοιπόν όσοι έχουν όραμα (και είναι πολλοί) μπορούν να εξασκηθούν για να βοηθήσουν στον ορθό προσανατολισμό της ανθρωπότητας; Πώς μπορούν να γίνουν οι ηγέτες που τόσο πολύ χρειαζόμαστε; Μαθαίνοντας να οδηγούνται απ’ τον Χριστό κι ακολουθώντας την καθοδήγηση του εσώτερου μυστικού Χριστού που αναπόφευκτα θα τους οδηγήσει κατευθείαν στον Χριστό το Μυσταγωγό. Σαν ζηλωτές των μυστηρίων πρέπει να μάθουμε τον τρόπο με την υπακοή στο φως που μπορεί να έχουμε, με την αγάπη και την ευαισθητοποίηση στην έμπνευση εκ των άνω. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δεν έχουμε αληθινή δικαιολογία για την αποτυχία, γιατί άλλοι προχώρησαν κι ο Χριστός τα έκανε όλα σαφή κι απλά. Η υπακοή στο ύψιστο που γνωρίζει κανείς, τόσο στα μικρά όσο και στα μεγάλα πράγματα, είναι ένας πολύ απλός κανόνας για να τον ακολουθήσουν πολλοί, είναι όμως το μυστικό του Δρόμου. Ζητούμε τόσα πολλά κι όταν μας δίνεται ένας απλός κανόνας και μας λένε να υπακούμε μόνο τη φωνή της συνείδησης και ν’ ακολουθούμε τη λάμψη του φωτός που μπορούμε να δούμε, δεν το βρίσκουμε αρκετά ενδιαφέρον για να προκαλέσει άμεση υπακοή. Αλλά αυτός ήταν ο πρώτος κανόνας που ακολούθησε ο Χριστός κι όταν ήταν ακόμη παιδί είπε ότι ήρθε ν’ ασχοληθεί με “τα του Πατρός Του”. Υπάκουσε στην κλήση. Έκανε όπως Του είπε ο Θεός· ακολούθησε βήμα προς βήμα την εσώτερη φωνή – κι αυτή Τον οδήγησε από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά. Τον οδήγησε όμως τελικά στο Όρος της Ανάληψης. Μας έδειξε τα αποτελέσματα της υπακοής κι “έμαθεν αφ’ ών έπαθε την υπακοήν”. Πλήρωσε το τίμημα και μας αποκάλυψε τι είναι και τι κάνει ο Θεός στον άνθρωπο. Το επίτευγμα της ανθρώπινης τελειοποίησης δεν είναι το απλό ζήτημα της δημιουργίας καλού χαρακτήρα και να είναι κανείς καλός και αγαθός. Χρειάζονται περισσότερα απ’ αυτό. Είναι ζήτημα κατανόησης και μιας νέας και ρυθμισμένης εσώτερης στάσης, προσανατολισμένης στο Θεό επειδή προσανατολίζεται στην υπηρεσία του ανθρώπου στον οποίο εκφράζεται ο Θεός. “Ο γαρ μη αγαπών τον αδελφόν όν εώρακε, τον Θεόν όν ουχ εώρακε πώς δύναται αγαπάν;” 253 Αυτό είναι το ερώτημα που ο Ιωάννης, ο αγαπημένος Απόστολος, θέτει και που εμείς σαν φυλή δεν επιχειρήσαμε ακόμη να απαντήσουμε. Η ζωτική ανάγκη είναι να επιστρέψουμε στην απλή θεμελιώδη οδηγία που έδωσε ο Χριστός και να μάθουμε ν’ αγαπούμε τον αδελφό μας. Η αγάπη δεν είναι μια αισθηματική και συγκινησιακή κατάσταση συνείδησης. Υπολογίζει το σημείο εξέλιξης και την ανάπτυξη του χαρακτήρα εκείνων που πρέπει ν’ αγαπηθούν· αλλά παρόλα αυτά είναι μια αγάπη που βλέπει αληθινά κι η οποία, επειδή βλέπει τόσο αληθινά μπορεί να δρα με σύνεση. Είναι μια αγάπη που αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος χρειάζεται αγάπη κι ότι ένα πνεύμα αγάπης (που είναι πνεύμα περιεκτικότητας, ανοχής, δίκαιης κρίσης και μακρόπνοου οράματος) μπορεί να οδηγήσει όλους τους ανθρώπους σ’ εκείνη την εξωτερική ενότητα που βασίζεται σε μια αναγνωρισμένη εσώτερη σχέση. 253

Ιωάννου Α, iv, 20.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

204

Είμαστε όλοι έτοιμοι να δεχθούμε αγάπη. Είμαστε όλοι πρόθυμοι να αγαπηθούμε γιατί αντιλαμβανόμαστε, ασυνείδητα αν όχι συνειδητά, ότι αγάπη σημαίνει υπηρεσία και μας αρέσει να μας υπηρετούν. Ήρθε ο καιρός που πρέπει να αλλάξει η ιδιοτελής αυτή στάση προς τη ζωή και πρέπει να μάθουμε να δίνουμε κι όχι να ζητούμε αγάπη, να προβαίνουμε στην υπηρεσία όλων όσων συναντούμε καθημερινά και να μην προσδοκούμε ούτε ν’ απαιτούμε τίποτε για το χωριστό εαυτό. Όταν αυτό το πνεύμα (που είναι κατεξοχήν το πνεύμα του Χριστού κι εκείνων που Τον γνωρίζουν καλύτερα) γενικευθεί, τότε θα δούμε μια ταχύτερη ολοκλήρωση των επιθυμητών αλλαγών. Θεολογικά μας ειπώθηκε ότι “ο Θεός είναι αγάπη” κι έπειτα Τον ερμηνεύουμε με όρους του δικού μας μίσους, των δικών μας περιορισμένων ιδανικών, των στενών θεολογιών και των χωριστικών μας στάσεων. Αναγνωρίσαμε τον Χριστό σαν το μεγάλο Υπηρέτη της φυλής και Τον δείξαμε σαν το παράδειγμα εκείνου που είναι εφικτό. Δεν παρέχουμε όμως γενική υπηρεσία και η ποιότητα αυτή δεν αποτελεί ακόμη την κινητήρια δύναμη της ζωής του κόσμου. Κινητοποιεί τη ζωή σαφέστερα από ποτέ πριν, αλλά οι προσπάθειες που τώρα γίνονται – είκοσι αιώνες από τότε που ο Χριστός μας έδωσε την εντολή να ακολουθούμε τα βήματά Του – χρησιμεύουν μόνο για να δείξουν πόσο βραδείς υπήρξαμε, πόσα πολλά υπολείπονται να γίνουν και πόσο απελπιστικά οι άνθρωποι χρειάζονται να υπηρετηθούν από εκείνους που έχουν όραμα και την αγάπη του Θεού στην καρδιά τους. Είναι φανερό πόσο λίγη αγάπη χρησιμοποιείται αυτή την εποχή στον κόσμο. Το ουσιαστικό πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο λόγος που μπορούμε να αναγνωρίσουμε το Θεό σαν Θεό αγάπης είναι γιατί εμείς οι ίδιοι είμαστε βασικά και δυναμικά όμοιοι με το Θεό σε ποιότητα. Αυτό συνιστά πρόβλημα γιατί αν δεν αφυπνισθεί κάπως το θείο μέσα μας, μας είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε ορθά την αγάπη και είναι αδύνατο για τις μάζες των ανθρώπων που βρίσκονται ακόμη στην ατραπό του γίγνεσθαι και σε πολλές περιπτώσεις είναι μόλις ανθρώπινα όντα, να κατανοήσουν την πραγματική σημασία της αγάπης. Η κατανόηση της αγάπης κι η έκφραση της αγάπης είναι αυστηρά προσωπικά θέματα. Η αγάπη μπορεί να μένει αόριστα θεωρία ή συναισθηματική εμπειρία. Μπορεί να γίνει κινητήριος παράγοντας της ζωής και κάτι που συνεισφέρει στο σύνολο. Αν ο καθένας σκεφθεί για λογαριασμό του το νόημα της αγάπης στη ζωή του κι αν όλοι αποφάσιζαν να δώσουν αγάπη και κατανόηση (όχι συναισθηματικές αντιδράσεις, αλλά σταθερή, μόνιμη, κατανοούσα αγάπη) τότε οι περιπλοκές στον ταραγμένο αυτό κόσμο θα εξοβελίζονταν και θα γινόταν ένας ευκολότερος τόπος για να ζήσουμε σ’ αυτόν. Η αγάπη είναι ουσιαστικά η αντίληψη της αδελφοσύνης. Είναι η αναγνώριση ότι όλοι είμαστε τέκνα του Ενός Πατρός· είναι έλεος και συμπόνια και κατανόηση και υπομονή. Είναι η αληθινή έκφραση της ζωής του Θεού. Αν η πρώτη απαίτηση του ανθρώπου που επιζητεί να πρoετοιμασθεί για τα Μυστήρια του Ιησού είναι η υπακοή στο ύψιστο που μπορεί να νιώσει και να γνωρίσει και η δεύτερη είναι η άσκηση της αγάπης, η τρίτη είναι η ανάπτυξη εκείνης της ευαισθησίας και της εσώτερης προσοχής δια της οποίας μπορεί να φθάσει στη σημασία

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

205

και την κατάσταση της έμπνευσης. Δεν πρόκειται καθόλου για την ανάπτυξη της ψυχιστικής ικανότητας όπως νοείται συνήθως· είναι παρούσα με πολλές μορφές ανάμεσα στα τέκνα του Θεού, από την προσοχή στην εσώτερη φωνή της συνείδησης και του καθήκοντος (δύο απ’ τις κατώτατες μορφές έμπνευσης) μέχρι την ανώτερη εκείνη πνευματική επίτευξη που βρίσκει έκφραση στις εμπνευσμένες γραφές του κόσμου. Αν δεν υπάρχει αυτή η έμπνευση, δεν είναι δυνατό στον άνθρωπο να εισέλθει στο ναό και να κοινωνήσει με Εκείνο που τον εισάγει στις λεπτοφυείς διαδικασίες της μύησης. Ο πρώτος Μυσταγωγός είναι η ίδια η ψυχή, ο θείος εαυτός του ανθρώπου, ο πνευματικός άνθρωπος που στέκει πίσω απ’ το περίβλημα του εξωτερικού ανθρώπου κι ο οποίος αγωνίζεται να ελέγξει και να εργασθεί δια της εξωτερικής προσωπικότητας. Η ψυχή ή ο εαυτός ανοίγει στον άνθρωπο τη θύρα της έμπνευσης και του αποκαλύπτει τη φύση της θείας του συνείδησης, συντονίζοντας το αυτί του να συλλαμβάνει τον ήχο της “Φωνής που μιλά στη σιγή” – όταν ο άνθρωπος έχει κατασιγάσει όλες τις εξωτερικές φωνές. Η επίτευξη της ικανότητας της έμπνευσης είναι ουσιαστική σε κάθε πρόοδο στην ατραπό της μύησης και προϋποθέτει ανάπτυξη της νοημοσύνης που θα επιτρέψει στον άνθρωπο να κάνει τις αναγκαίες διαφοροποιήσεις. Η αληθινή έμπνευση δεν είναι καθόλου η ανάδυση του υποσυνείδητου εαυτού ή νου· ούτε είναι η αποδέσμευση στον άνθρωπο της ροής των ιδεών και των σκέψεων που είναι δικές του – φυλετικές, εθνικές ή οικογενειακές· δεν είναι ο συντονισμός στον κόσμο της σκέψης που μπορεί να γίνει τόσο εύκολα από εκείνους στους οποίους αναπτύχθηκε κάποια ποιότητα τηλεπαθητικής επικοινωνίας. Ούτε είναι η ακοή των πολλών φωνών που ακούγονται όταν ο άνθρωπος γίνεται τόσο ολοκληρωτικά αρνητικός και τόσο κενός από κάθε νοήμονα σκέψη ώστε οι ήχοι, οι ιδέες και οι υποβολές του κόσμου των ψυχικών φαινομένων να εισβάλλουν πολύ εύκολα. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν το επίπεδο της νοημοσύνης είναι σχετικά χαμηλής τάξης. Η έμπνευση είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Είναι η διείσδυση στον κόσμο της σκέψης και των ιδεών, τον οποίο πρόσεχε ο Χριστός όταν άκουγε μια Φωνή και Του μιλούσε ο Πατήρ. Είναι η ενορατική ανταπόκριση ενός νοήμονος νου στις εντυπώσεις που προέρχονται από την ψυχή κι από τον κόσμο των ψυχών. Τότε η ομιλία της βασιλείας μας γίνεται οικεία. Είμαστε σε επαφή με εκείνες τις απελευθερωμένες ψυχές που λειτουργούν σ’ αυτό το βασίλειο και τα κύματα της σκέψης και οι ιδέες που επιδιώκουν να εντυπώσουν στις διάνοιες των ανθρώπων βρίσκουν το δρόμο τους στην κυκλοφορία μέσω των συντονισμένων διανοιών των μαθητών του κόσμου. Αυτή είναι η έμπνευση κι αυτή είναι η ικανότητα για την οποία οι ζηλωτές παντού πρέπει ν’ αρχίσουν να εκγυμνάζονται και πρέπει να επιτευχθεί στον κόσμο της καθημερινής ζωής. Είναι μια δύναμη που παράγεται με τις διαδικασίες του ορθού διαλογισμού· είναι έκφραση της ψυχής που εργάζεται δια του νου κι έτσι δραστηριοποιεί τον εγκέφαλο με ωθήσεις που είναι καθαρά πνευματικές. Η έμπνευση ευθύνεται για όλες τις νέες ιδέες και τα αναπτυσσόμενα ιδανικά του σύγχρονου κόσμου μας. Η εποχή της έμπνευσης δεν

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

206

έφυγε ούτε πέρασε· είναι παρούσα εδώ και τώρα. Ο Θεός μιλά ακόμη στους ανθρώπους, γιατί ο κόσμος μας παρέχει ακόμη επαρκείς ευκολίες για την ανάπτυξη εκείνων των ποιοτήτων που είναι χαρακτηριστικές του Χριστού στην ανθρώπινη καρδιά, της ψυχής, του υιού του Θεού σε ενσάρκωση, που κατοικεί σ’ αυτή την κοιλάδα των δακρύων, ή όπως ονομάσθηκε “κοιλάδα της ψυχοπλασίας”. Για να επιτύχει όμως αυτή τη συγκεκριμένη και συνειδητή ψυχική επαφή, ο ζηλωτής πρέπει να μάθει την υπακοή απ’ τα πράγματα από τα οποία υποφέρει και πρέπει επίσης να ασκεί το έργο της αγάπης. Αυτό δεν είναι εύκολο. Απαιτεί πειθαρχία, αδιάκοπη προσπάθεια και αγώνα για εκείνη την κατάκτηση του εαυτού που σημαίνει καθημερινή σταύρωση κι εκείνη τη στενή προσοχή που ποτέ δεν παίρνει τα μάτια της απ’ το στόχο, αλλά έχει πάντα συνείδηση του σκοπού, της προόδου και του προσανατολισμού. Το θαύμα της διαδικασίας είναι ότι μπορεί να προωθηθεί εδώ και τώρα, στη θέση που βρισκόμαστε, χωρίς να απαιτούμε την ελάχιστη παρέκκλιση από τον τόπο του καθήκοντος και της ευθύνης. Αυτός είναι ο στόχος του ανθρώπου που επιζητεί να σταθεί με τον Χριστό στη θεμελίωση της βασιλείας, εκπληρώνοντας έτσι τη θέληση του Θεού. Δεν υπάρχει άλλος αντικειμενικός σκοπός που ν’ αξίζει την προσοχή του ανθρώπου, ούτε άλλος που ν’ απορροφά κάθε δύναμη που διαθέτει, κάθε χάρισμα και ταλέντο που κατέχει και κάθε στιγμή της ύπαρξής του. Σήμερα απλώνεται η κλήση για Υπηρέτες της φυλής και για άνδρες και γυναίκες που θα εργασθούν στο χρέος της τελειοποίησης του εαυτού τους για να μπορέσουν να εξοπλισθούν καλύτερα για να υπηρετήσουν τους συνανθρώπους τους και το Θεό στον άνθρωπο. Λένε ότι όταν εισέλθουμε στον κόσμο των ιδανικών, “οι διαφορές μεταξύ των θρησκειών γίνονται αμελητέες και οι συμφωνίες εντυπωσιακές. Υπάρχει μόνο ένα ιδανικό για τον άνθρωπο, να καταστεί βαθιά ανθρώπινος. ‘Εστέ τέλειοι.’ Ο όλος άνθρωπος, ο πλήρης άνθρωπος, είναι ο ιδανικός άνθρωπος, ο θείος άνθρωπος”. Στην ατραπό της εξάγνισης ανακαλύπτουμε πόσο ασθενής κι εσφαλμένος είναι ο κατώτερος προσωπικός άνθρωπος· στην ατραπό της μαθητείας εργαζόμαστε για την ανέλιξη εκείνων των ποιοτήτων που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο ο οποίος είναι έτοιμος να βαδίσει την Οδό και να γεννηθεί στη Βηθλεέμ. Τότε θα μάθουμε την αλήθεια για τον εαυτό μας και το Θεό, θα μάθουμε δια της επίτευξης αν ό,τι μας λένε είναι γεγονός ή όχι. Λένε ότι “…κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει ορθά την ιστορική αλήθεια εγγράφων όπως τα Ευαγγέλια, αν δεν έχει βιώσει πρώτα μέσα του τη μυστική έννοια που περιέχουν…” Ο Άγγελος Σιλέσιους του δέκατου έβδομου αιώνα εξέφρασε ήδη το σύνολο της κριτικής στάσης γι’ αυτό το είδος έρευνας: “Αν κι ο Χριστός γεννιέται κάθε χρόνο στη Βηθλεέμ και ποτέ Δε γεννήθηκε μέσα σου, τότε είσαι χαμένος για πάντα· Κι αν μέσα σου δεν υψώθηκε ξανά Ο Σταυρός του Γολγοθά, δεν μπορεί να σε σώσει απ’ τον πόνο.” 254

Η αυτογνωσία οδηγεί στη γνώση του Θεού. Είναι το πρώτο βήμα. Η εξάγνιση του 254

Rudolf Steiner, The Way of Initiation, p. 46.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

207

εαυτού οδηγεί στην πύλη της μύησης και τότε μπορεί κανείς να βαδίσει την Οδό που βάδισε ο Χριστός απ’ τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά. Είμαστε ανθρώπινα όντα, αλλά είμαστε και θεία. Είμαστε πολίτες της βασιλείας, αν και δε διεκδικήσαμε ούτε εισήλθαμε ακόμη στη θεία κληρονομιά μας. Η έμπνευση εισρέει συνεχώς· η αγάπη λανθάνει σε κάθε ανθρώπινη καρδιά. Μόνο η υπακοή απαιτείται σαν πρώτο βήμα κι όταν αυτή δοθεί, η υπηρεσία που είναι η έκφραση της αγάπης κι η έμπνευση που είναι η επιρροή της βασιλείας, γίνονται συγκεκριμένο τμήμα της έκφρασης της ζωής μας. Αυτό είναι εκείνο που ήρθε ν’ αποκαλύψει ο Χριστός· είναι η Λέξη που ήχησε. Μας κατέδειξε τις ανθρώπινες και θείες δυνατότητές μας και αποδεχόμενοι το γεγονός της διπλής αλλά θείας φύσης μπορούμε να αρχίσουμε να βοηθούμε στη θεμελίωση και την έκφραση του βασιλείου. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι “η υπέρτατη, αγνότατη και απόλυτα επαρκής έκφραση του μυστηρίου του ανθρώπου είναι ο Χριστός, ο Θεάνθρωπος. Μόνο Αυτός πραγματικά και τελικά τοποθετεί την ανθρώπινη φύση στο σωστό φως. Η εμφάνισή Του στην ιστορία δίνει στον άνθρωπο το δικαίωμα να θεωρείται κάτι περισσότερο από ένα απλό πλάσμα. Αν υπάρχει πραγματικά Θεάνθρωπος υπάρχει επίσης Άνθρωποςθεός, δηλαδή ‘άνθρωπος’ που δέχθηκε τη θεότητα μέσα του… ο Άνθρωπος- θεός είναι συλλογικός και παγκόσμιος, δηλαδή το ανθρώπινο γένος σαν σύνολο ή η παγκόσμια εκκλησία. Γιατί μόνο σε κοινωνία με όλους τους συνανθρώπους του μπορεί ο άνθρωπος να δεχθεί το Θεό”. 255 Η στάση του ατόμου στο παράδειγμα του Χριστού είναι συνεπώς υπακοή στην εντολή να επιτύχουμε τελειότητα. Αλλά το κίνητρο πρέπει να είναι εκείνο που παρότρυνε τον Χριστό σε όλη Του τη θεία δραστηριότητα – τη θεμελίωση της νέας βασιλείας και την επίτευξη εκείνης της κατάστασης συνείδησης σε παγκόσμια κι ανθρώπινη κλίμακα που θα καταστήσει το ανθρώπινο ον πολίτη της βασιλείας, λειτουργώντας συνειδητά εκεί, υποκείμενος θεληματικά στους νόμους της και αγωνιζόμενος σταθερά για την επέκτασή της στη γη. Είναι ο αγγελιαφόρος της βασιλείας· και η ανύψωση της συνείδησης των συνανθρώπων του, έτσι ώστε να μπορέσουν να υπερβούν τον εαυτό τους, γίνεται το αυτοπροσδιορισμένο χρέος του. Ο συμμερισμός μαζί τους στα ωφέλη της βασιλείας και η ενίσχυσή τους καθώς βαδίζουν τη δύσκολη ατραπό προς την πύλη που οδηγεί σ’ αυτό το βασίλειο, γίνεται το μόνο προσφιλές κι άμεσο καθήκον. Η ψυχή που ήρθε σε επαφή με την κατώτερη έκφραση, τον προσωπικό εαυτό, παρασύρει αυτό τον εαυτό στην ατραπό της Υπηρεσίας. Ο άνθρωπος δεν μπορεί τότε να ησυχάσει μέχρι να οδηγήσει κι άλλους στο Δρόμο και στην ελευθερία των υιών του Θεού, που διακρίνει τη νέα κι επερχόμενη βασιλεία. Η νέα θρησκεία βρίσκεται στο δρόμο και είναι εκείνη για την οποία μας προετοίμασαν όλες οι προγενέστερες θρησκείες. Διαφέρει μόνο στο ότι δε θα διακρίνεται πια από δόγματα και δοξασίες, αλλά θα είναι ουσιαστικά μια στάση του νου, ένας προσανατολισμός στη ζωή, στον άνθρωπο και στο Θεό. Θα είναι επίσης μια ζώσα υπηρεσία. Η ιδιοτέλεια και τα εγωκεντρικά συμφέροντα θα αποκλεισθούν τελικά, 255

Karl Pfleger, Wrestlers with Christ, p. 235.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

208

γιατί η βασιλεία του Θεού είναι η ζωή του σωματικού όλου, που τη νιώθουν και την επιθυμούν όλοι οι πολίτες της και η οποία πραγματώνεται κι εκφράζεται απ’ όλους όσους βαδίζουν την Οδό. Η μύηση δεν είναι τίποτε περισσότερο απ’ τη διαδικασία ανάπτυξης μέσα μας των δυνάμεων και ικανοτήτων του νέου και ανώτερου αυτού βασιλείου του οποίου οι δυνάμεις αποδεσμεύουν τον άνθρωπο σ’ έναν ευρύτερο κόσμο και τείνουν να τον καταστήσουν ευαίσθητο στο οργανικό όλο αντί στο μέρος. Ο ατομισμός κι η χωριστικότητα θα εξαφανισθούν μόλις η βασιλεία έρθει σε ύπαρξη. Η συλλογική συνείδηση είναι η κύρια έκφρασή της και ποιότητα. Είναι το επόμενο συγκεκριμένο και σαφές βήμα πάνω στην εξελικτική Ατραπό κι αυτό δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Δεν μπορούμε ν’ αποφύγουμε ν’ αποκτήσουμε τελικά συνείδηση του ευρύτερου όλου ή να συμμετάσχουμε ενεργά στην ενοποιημένη ζωή του. Είναι όμως δυνατό να επιταχύνουμε την έλευση της βασιλείας και η ανάγκη του κόσμου σήμερα και η γενική στροφή των ανθρώπων στον κόσμο των ιδεών φαίνεται να δείχνει ότι ήρθε ο καιρός για την εξαιρετική προσπάθεια που θα κατασταλάξει την εμφάνιση της βασιλείας και θα φέρει σε εκδήλωση εκείνο που αναμένει άμεση αποκάλυψη. Αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η Χριστιανική εκκλησία. Η ανάγκη απαιτεί όραμα, σοφία και την πλατιά εκείνη ανοχή που βλέπει τη θειότητα παντού κι αναγνωρίζει τον Χριστό σε κάθε ανθρώπινο ον. Καθώς συλλαμβάνουμε τη σημασία της βασιλείας του Θεού αρχίζουμε να κατανοούμε τι σημαίνει Εκκλησία του Χριστού κι η έννοια εκείνου του “νέφος μαρτύρων”256 από το οποίο συνεχώς περιβαλλόμαστε. Η βασιλεία του Θεού δεν είναι κάποια ιδιαίτερη εκκλησία με τις δικές της ιδιόρρυθμες δοξασίες, τις ιδιαίτερες διατυπώσεις της αλήθειας, την ειδικευμένη μέθοδο διακυβέρνησης στη γη και προσέγγισης του Θεού. Η αληθινή Εκκλησία είναι η βασιλεία του Θεού πάνω στη γη, απαλλαγμένη απ’ τη διακυβέρνηση των κληρικών κι αποτελούμενη απ’ όλους, ανεξάρτητα φυλής ή πίστης, που ζουν με το ένδον φως, ανακάλυψαν το γεγονός του μυστικού Χριστού στις καρδιές τους και πρoετοιμάζονται να βαδίσουν την Οδό της Μύησης. Η βασιλεία δεν αποτελείται από ορθοδόξους θεολογικά σκεπτόμενους ανθρώπους. Η πολιτεία της είναι ευρύτερη και περιλαμβάνει κάθε ανθρώπινο ον που σκέπτεται με όρους ευρύτερους από το ατομικό, το ορθόδοξο, το εθνικό και το φυλετικό. Τα μέλη της ερχόμενης βασιλείας θα σκέπτονται με όρους της ανθρωπότητας σαν σύνολο· κι όσο είναι χωριστικοί ή εθνικιστές ή θρησκευτικά φανατισμένοι ή εμπορικά ιδιοτελείς, δεν έχουν θέση σ’ αυτή τη βασιλεία. Η λέξη πνευματικός θα λάβει μια πολύ ευρύτερη έννοια από εκείνη που της δόθηκε στην παλιά εποχή που τώρα ευτυχώς φεύγει. Όλες οι μορφές της ζωής θα θεωρούνται από τη σκοπιά των πνευματικών φαινομένων και δε θα θεωρείται πια κάποια δραστηριότητα πνευματική και κάποια άλλη όχι. Το ζήτημα του κινήτρου, του σκοπού και της ομαδικής χρησιμότητας θα καθορίζει την πνευματική φύση μιας δραστηριότητας. Να εργαζόμαστε για το σύνολο· ν’ ασχολούμαστε με τη βοήθεια της ομάδας· να γνωρίζουμε τη Μία Ζωή που πάλλεται σ’ όλες τις μορφές και 256

Προς Εβραίους, xii, 1.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

209

να εργαζόμαστε με τη συνείδηση ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αδελφοί – αυτές είναι οι αρχικές ποιότητες που πρέπει να δείχνει ο πολίτης της βασιλείας. Η ανθρώπινη oικογένεια είναι ατομικά αυτοσυνείδητη κι αυτό το στάδιο της χωριστικής συνείδησης υπήρξε αναγκαίο και χρήσιμο· αλλά ήρθε ο καιρός να έχουμε επίγνωση μεγαλύτερων επαφών, ευρύτερων σχέσεων και μιας γενικότερης περιεκτικότητας. Πώς θα υλοποιηθεί αυτή η κατάσταση της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη; Με τη βαθμιαία και σταθερή αύξηση του αριθμού εκείνων που είναι πολίτες αυτής της βασιλείας και ζουν στη γη τη ζωή τους εκδηλώνοντας τις ποιότητες και τη συνείδηση που χαρακτηρίζει τέτοιους πολίτες· με τους απανταχού άνδρες και γυναίκες που καλλιεργούν την ευρύτερη συνείδηση και γίνονται όλο και περισσότερο περιεκτικοί. “Κάθε σκέψη”, μας λέει ο Δρ. Χώκινγκ, “που μπορεί αλάνθαστα να γκρεμίσει τα τείχη του Εαυτού, διανοίγει αμέσως ένα άπειρο Παγκόσμιο πεδίο. Πρόσθεσε ένα δεύτερο στο δικό μου κι έχω το σύνολο”. 257 Και μας δίνει το κλειδί στη διαδικασία που πρέπει να καλλιεργηθεί σ’ αυτό το έργο της ουσιαστικής ενότητας, λέγοντας ότι “…ο αληθινός μυστικιστής είναι εκείνος που διατηρεί την πραγματικότητα και των δύο κόσμων και αφήνει στο χρόνο και στην προσπάθεια την κατανόηση της ενότητάς τους”.258 Η βασιλεία του Θεού δε διαχωρίζεται απ’ την πρακτική καθημερινή ζωή στο επίπεδο των καθημερινών υποθέσεων. Ο πολίτης της βασιλείας έχει παγκόσμια συνείδηση και θεϊκή συνείδηση. Οι γραμμές της επαφής του είναι σαφείς προς δύο κατευθύνσεις: δεν ενδιαφέρεται για τον εαυτό του, αλλά για το Θεό και τους συνανθρώπους του και το καθήκον του προς το Θεό πραγματώνεται με την αγάπη που νιώθει και δείχνει σ’ όσους τον περιβάλλουν. Δε γνωρίζει φραγμούς ούτε διαιρέσεις· ζει – σαν ψυχή – σε κάθε όψη της φύσης του, με το νου και τα συναισθήματά του και στο φυσικό πεδίο της ζωής. Εργάζεται με την αγάπη και με αγάπη κι εξαιτίας της αγάπης του Θεού. Μια στενή μελέτη της ιστορίας του Ευαγγελίου και μια πνευματική προσοχή στα λόγια του Χριστού θα κάνουν φανερό ότι τα τρία εξέχοντα χαρακτηριστικά του έργου Του και οι τρεις κύριες γραμμές της δραστηριότητάς Του αποβλέπουν να γίνουν και δικές μας. Οι τρεις αυτές είναι, όπως είδαμε, πρώτο, η επίτευξη της τελειότητας κι η εκδήλωσή της δια των πέντε μεγάλων γεγονότων που ονομάζουμε κρίσεις στη ζωή του Χριστού, τις πέντε κύριες μυήσεις της Ανατολής και των σχολών του εσωτερισμού· δεύτερο, η θεμελίωση της βασιλείας – μια ευθύνη που βρίσκεται στον καθένα μας, διότι αν κι ο Χριστός άνοιξε τη θύρα προς τη βασιλεία, το υπόλοιπο έργο πέφτει στους ώμους μας· τρίτο, η επίτευξη της αθανασίας που βασίζεται στην ανάπτυξη εκείνου μέσα μας που έχει τη φύση του πραγματικού, που έχει αληθινή αξία και που αξίζει ν’ αντέξει στη δοκιμασία της αθανασίας. Η τελευταία αυτή σκέψη είναι κάτι που αξίζει να προσέξουμε. Δυστυχώς είναι βαθιά αληθινό ότι “…ο άνθρωπος, όπως είναι σήμερα, δεν έχει ικανότητα επιβίωσης. Πρέπει να αλλάξει ή να καταστραφεί. Ο άνθρωπος, όπως είναι, δεν αποτελεί την τελευταία λέξη της δημιουργίας. Αν δεν το κάνει, αν δεν 257 258

W.E. Hocking, The Meaning of God in Human Experience, p. 315. W.E. Hocking, The Meaning of God in Human Experience, p. 399.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

210

μπορέσει να προσαρμοσθεί ο ίδιος και οι θεσμοί του στο νέο κόσμο, θα παραχωρήσει τη θέση του σ’ ένα είδος πιο ευαίσθητο και λιγότερο χονδρoειδές στη φύση του. Αν ο άνθρωπος δεν μπορέσει να κάνει την εργασία που του ζητείται, κάποιο άλλο πλάσμα που θα μπορέσει, θα παρουσιασθεί”.259 Τέτοιο ήταν πάντοτε το εξελικτικό σχέδιο. Η ζωή του Θεού δόμησε για λογαριασμό της τον ένα φορέα μετά τον άλλο για να εκδηλωθεί και το ένα βασίλειο διαδέχθηκε το άλλο. Η ίδια μεγάλη διεύρυνση επίκειται σήμερα. Ο άνθρωπος, το αυτοσυνείδητο ον, μπορεί να διαφέρει ριζικά απ’ τις μορφές ζωής στα άλλα βασίλεια γιατί μπορεί να προχωρήσει στο κύμα της ζωής του Θεού με πλήρη συνείδηση. Μπορεί να μετέχει της “χαράς του Κυρίου” καθώς ευρύτερες εκτάσεις συνείδησης γίνονται δικές του· μπορεί να γνωρίσει τη φύση εκείνης της μακαριότητας που αποτελεί την εξέχουσα κατάσταση της φύσης του Θεού. Δε χρειάζεται ανθρώπινη αποτυχία, ούτε διακοπή της συνέχειας της αποκάλυψης. Υπάρχει κάτι στον άνθρωπο που μπορεί να του επιτρέψει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του βασιλείου στο οποίο βρίσκεται και του νέου βασιλείου στον ορίζοντα. Τα ανθρώπινα όντα που είναι πολίτες και των δύο βασιλείων – του ανθρώπινου και του πνευματικού – είναι μαζί μας σήμερα και πάντα. Κινούνται με ελευθερία σε οποιονδήποτε κόσμο κι ο Χριστός μας έδωσε την τέλεια εκδήλωση αυτής της ιδιότητας του πολίτη και μας είπε ότι μπορούμε να κάνουμε “μείζονα πράγματα” από εκείνα που έκανε. Αυτό είναι το ένδοξο μέλλον προς το οποίο προσανατολίζεται σήμερα ο άνθρωπος και για το οποίο τον πρoετοιμάζουν όλα τα παγκόσμια γεγονότα. Η πρoετοιμασία γι’ αυτή τη βασιλεία είναι χρέος της μαθητείας και συνιστά την επίπονη πειθαρχία στον πενταπλό δρόμο της μύησης. Το έργο του μαθητή είναι η θεμελίωση της βασιλείας και το κύριο χαρακτηριστικό των πολιτών της είναι η αθανασία. Είναι μέλη μιας Αθάνατης Φυλής κι ο τελικός εχθρός που υπερνικούν είναι ο θάνατος· λειτουργούν συνειδητά μέσα κι έξω από το σώμα και δεν τους ενδιαφέρει ποιο είναι· έχουν αιώνια ζωή γιατί υπάρχει μέσα τους κάτι που δεν πεθαίνει, όντας της φύσης του Θεού. Το να γίνει κανείς αθάνατος επειδή συγχωρήθηκαν οι αμαρτίες του, δεν αποτελεί επαρκή λόγο για ένα νοήμονα νου· το να έχει αιώνια ζωή επειδή ο Χριστός πέθανε πριν δύο χιλιάδες χρόνια, δεν αποτελεί ικανοποιητική απόδειξη για τον άνθρωπο που έχει συνείδηση της ευθύνης και της ταυτότητάς του· το να ζει κανείς αιώνια επειδή είναι θρησκευόμενος ή δέχθηκε κάποιες μορφές πίστης, είναι λόγος που απορρίπτεται απ’ τον άνθρωπο που έχει επίγνωση της εσώτερης δύναμης και φύσης του· το να βασίσει κανείς την πίστη στην επιβίωση πάνω στην παράδοση ή ακόμη πάνω στην έμφυτη αίσθηση της διάρκειας, δε φαίνεται αρκετό. Ξέρουμε πολλά για τη δύναμη και την ισχύ της αυτοσυντήρησης και τη δημιουργική ώθηση της αυτοδιαιώνισης. Ίσως αυτές οι δύο προωθούνται απλά με μια ιδεαλιστική έννοια, καθώς ο άνθρωπος αντιμετωπίζει το τέλος. Υπάρχει όμως έμφυτη στην ανθρωπότητα η αίσθηση ότι ανήκει αλλού· υπάρχει μια θεία δυσαρέσκεια που πρέπει ασφαλώς να βασίζεται σε κάποια φυσική κληρονομιά που 259

S. Radhakrishnan, The Supreme Spiritual Ideal, Hibbert Journal, October 1936, p. 33.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

211

αποτελεί εγγύηση της πρoέλευσής μας. Η προσέγγιση αυτή σε μια ευρύτερη και πληρέστερη ζωή είναι τόσο ανθρώπινο χαρακτηριστικό όσο και η φυσική τάση του ατόμου να προσεγγίσει την οικογενειακή ζωή και τις κοινωνικές επαφές. Είναι συνεπώς το ίδιο επιτεύξιμη όσο κι αυτή η τάση και σ’ αυτή συμβάλλει η μαρτυρία των αιώνων. Επομένως η προσωπική σωτηρία έχει μικρή σημασία εκτός αν τεθεί σε μια γενικότερη και καθολική σωτηρία. Στη Βίβλο δίνεται η υπόσχεση ότι: “ο δε ποιών το θέλημα του Θεού μένει εις τον αιώνα” 260 και στα λόγια αυτά έχουμε το κλειδί. Υπήρξε η τάση να πιστεύουμε ότι όταν ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, η θέλησή Του για έκφραση ικανοποιήθηκε τελείως. Δεν υπάρχει ασφαλώς πραγματική βάση σ’ αυτή την πίστη. Αν ο Θεός δεν έχει την ικανότητα να δημιουργήσει κάτι τελειότερο απ’ την ανθρωπότητα κι αν η ζωή που διαχύνεται στο φυσικό κόσμο δεν εργάζεται για κάτι μεγαλύτερο, λεπτότερο και ωραιότερο από καθετί που δημιουργήθηκε ως τώρα, τότε ο Θεός δεν είναι θείος με την έννοια που συνήθως γίνεται δεκτός αυτός ο όρος. Ζητούμε από το Θεό περισσότερα απ’ αυτό – μεγαλείο πέρα απ’ οτιδήποτε μας έδειξε ως τώρα. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι δυνατό. Επαναπαυόμαστε στη θειότητα και είμαστε βέβαιοι ότι δε θα μας διαψεύσει. Αλλά η αποκάλυψη της έσχατης τελειότητας, όποια κι αν είναι (και δεν πρέπει να περιορίζουμε το Θεό απ’ τις προκατειλημμένες ιδέες μας), μπορεί ν’ απαιτήσει την ανέλιξη στον άνθρωπο δυνάμεων κι ενός μηχανισμού που θα του επιτρέψει να την αναγνωρίσει, να συμμετάσχει στο θαύμα της και στην ευρύτερη σφαίρα επαφών της. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να αλλάξουμε για να εκφράσουμε το θείο όπως το εξέφρασε ο Χριστός, προτού ο Θεός προχωρήσει στην εκδήλωση του κάλλους της κρυμμένης βασιλείας. Ο Θεός χρειάζεται τη συνεργασία του ανθρώπου. Καλεί τους ανθρώπους να εκπληρώσουν τη θέλησή Του. Το θεωρήσαμε σαν δρόμο για το δικό μας ατομικό καλό, που ίσως ήταν μια εσφαλμένη στάση. Πρέπει να σηκωθούμε και να προωθήσουμε το εσώτερο Σχέδιο, εξοπλιζόμενοι για την τελειότητα, για να μπορέσει ο Θεός “από του πόνου της ψυχής αυτού δείξαι αυτώ φως”. 261 Αποτελούμε το κρίσιμο πείραμα του Θεού. Το σπέρμα της θείας ζωής βρίσκεται μέσα μας, αλλά εμείς οι ίδιοι πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό και ήρθε ο καιρός που η ανθρωπότητα σαν σύνολο πρέπει να γαλουχήσει τη θεία ζωή μέσα στη φυλετική μορφή. Συνεπώς είναι άμεσο καθήκον μας για το συμφέρον του βασιλείου του οποίου οι πολίτες είναι αθάνατοι, να ανελίξουμε εκείνο που είναι μέσα μας θείο και τα χαρακτηριστικά του οποίου μπορούν να γίνουν γνωστά απ’ την αίσθηση της αξίας, απ’ την ιδιότητα του φωτός και απ’ τη φύση της αγάπης του. Η πλήρης έκφραση του “Κρυφού Ανθρώπου της Καρδιάς” είναι η ανάγκη σήμερα. Αίτημα είναι η αποκάλυψη του Εαυτού μέσα στον εαυτό. Αυτός ο εαυτός που γαλουχήθηκε, καλλιεργήθηκε, ασκήθηκε και αναπτύχθηκε, αποτελεί την αθάνατη όψη του ανθρώπου και γι’ αυτό τον εαυτό είμαστε υπεύθυνοι. Δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, ούτε μπορούμε να αποφύγουμε το γεγονός ότι είμαστε μέρος ενός συνόλου κι ότι μόνο καθώς ο Χριστός αναγνωρίζεται από ολόκληρη τη φυλή κι εκφράζεται από την ανθρωπότητα σαν 260 261

Ιωάννου Α, ii, 17. Ησαΐας, liii, 11.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

212

σύνολο, θα επιτύχουμε εκείνο για το οποίο δημιουργηθήκαμε – την εκπλήρωση της θέλησης του Θεού, όπως την εκπλήρωσε ο Χριστός. Χρειάζεται να ξεπεράσουμε το σύμπλεγμα κατωτερότητας που προκύπτει απ’ τη φράση: “Όπως την εκπλήρωσε ο Χριστός”. Ένα βιβλίο που αναφέρθηκε νωρίτερα, δηλώνει ότι η ιδέα ενός προσωπικού Χριστού πρέπει να εκλείψει και ν’ αντικατασταθεί απ’ τον Χριστό σαν τη ζωή και την ελπίδα σ’ όλους μας. Είναι ο μοναδικά σημαντικός που κατανοεί το αληθινό εσώτερο νόημα της αθανασίας. Εκείνοι στους οποίους η αίσθηση των αξιών υποτάσσεται στις αξίες της ψυχής και των οποίων συνείδηση είναι η αιωνιότητα, είναι αιώνιοι στις διαδικασίες της ζωής τους. Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε. Ενδιαφερόμαστε για το ζωτικό σύνολο; Έχει η ευημερία της φυλής πραγματική σημασία για μας; Είμαστε πρόθυμοι να θυσιάσουμε το καθετί για το καλό του συνόλου; Αυτά είναι σημαντικά ερωτήματα για το ζηλωτή ατομικά και στα οποία πρέπει να απαντήσει αν πρόκειται να κατανοήσει σαφώς τι επιδιώκει να κάνει. Αυτή η διαδικασία της απόδοσης σεβασμού στο σύνολο συνοψίσθηκε για μας από το Δρ. Σβάιτσερ που μας παρουσιάζει μια θαυμάσια εικόνα της βασιλείας του Θεού. Μας λέει ότι: “Ο πολιτισμός συνίσταται απλά στο να δινόμαστε σαν ανθρώπινα όντα στην προσπάθεια να επιτύχουμε την τελείωση της ανθρώπινης φυλής και την κάθε είδους ενεργοποίηση της προόδου στις περιστάσεις της ανθρωπότητας και του αντικειμενικού κόσμου. Η νοητική αυτή στάση συνεπάγεται ωστόσο μια διπλή προδιάθεση: πρώτο, πρέπει να πρoετοιμασθούμε να δράσουμε καταφατικά στον κόσμο και τη ζωή· δεύτερο, πρέπει να γίνουμε ηθικοί. Μόνο όταν μπορέσουμε ν’ αποδώσουμε πραγματικό νόημα στον κόσμο και τη ζωή, θα μπορέσουμε επίσης να δοθούμε σε μια δράση που θα επιφέρει αποτελέσματα πραγματικής αξίας. Εφόσον θεωρούμε την ύπαρξή μας στον κόσμο σαν άνευ νοήματος, δεν υπάρχει τρόπος να επιθυμήσουμε να επηρεάσουμε οτιδήποτε στον κόσμο. Γινόμαστε εργάτες για την παγκόσμια πνευματική και υλική πρόοδο που ονομάζουμε πολιτισμό, μόνο εφόσον επιβεβαιώσουμε ότι ο κόσμος κι η ζωή κατέχουν κάποιο είδος νοήματος ή, που είναι το ίδιο πράγμα, μόνο εφόσον σκεφτόμαστε με αισιοδοξία. Ο πολιτισμός έρχεται όταν οι άνθρωποι εμπνέονται από μια ισχυρή και σαφή απόφαση να επιτύχουν πρόοδο και ν’ αφιερωθούν σαν αποτέλεσμα αυτή της απόφασης στην υπηρεσία της ζωής και του κόσμου. Μόνο με την ηθική μπορούμε να βρούμε την ωθούσα δύναμη για μια τέτοια δράση που υπερβαίνει τα όρια της δικής μας ύπαρξης. Τίποτε δε γίνεται στον κόσμο με πραγματική αξία δίχως ενθουσιασμό και αυτοθυσία.” 262

Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να επιτύχει τη συνείδηση των αληθινών αξιών δεν είναι έτοιμος για την αθανασία που είναι το προνόμιο των υιών του Θεού. Η δόμηση της εσώτερης εκείνης δομής που είναι το πνευματικό σώμα, επιτελείται με την εξάγνιση, την τελείωση, το διαλογισμό και τη μύηση και πάνω απ’ όλα με την υπηρεσία. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Οι αληθινές αξίες στις οποίες ο μυημένος δίνει τη ζωή του είναι εκείνες του πνεύματος, της βασιλείας του Θεού, εκείνες που αφορούν το σύνολο και δε δίνουν πρωτεύουσα έμφαση στο άτομο. Εκφράζονται με τη διεύρυνση, την υπηρεσία και τη συνειδητή ενσωμάτωση στο σύνολο. Συνοψίζονται στη μια λέξη: Υπηρεσία. Εκφράζονται με την περιεκτικότητα και τη μη-χωριστικότητα. Εδώ η Εκκλησία, όπως 262

Albert Schweitzer, The Decay and Restoration of Civilization, p. vii.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

213

νοείται συνήθως, αντιμετωπίζει τη μεγάλη της πρόκληση. Είναι άραγε αρκετά πνευματική ώστε να εγκαταλείψει τη θεολογία και να γίνει αληθινά ανθρώπινη; Ενδιαφέρεται αρκετά να διευρύνει τον ορίζοντά της και να αναγνωρίσει σαν αληθινούς Χριστιανούς όλους όσους εκδηλώνουν το Χριστικό πνεύμα, ανεξάρτητα αν είναι Ινδοί, Μωαμεθανοί ή Βουδδιστές, ή αν έχουν οποιαδήποτε ετικέτα άλλη από εκείνη του ορθόδοξου Χριστιανού; Απ’ όλα όσα εξετάσαμε προβάλλει μια άλλη βασική σκέψη. Κατά πόσο μεταβαίνουμε σήμερα από την εποχή της αυθεντίας στην εποχή της εμπειρίας και κατά πόσο η μετάβαση αυτή δείχνει ότι η φυλή ετοιμάζεται γοργά για μύηση. Απεχθανόμαστε τις δοξασίες που τις χρησιμοποιούμε ελάχιστα κι ο λόγος, όπως μας λέει ο Δρ. Ντιούη, είναι ότι “…η προσκόλληση σε κάθε σώμα δοξασιών και δογμάτων που βασίζονται σε ειδική αυθεντία, υποδηλώνει δυσπιστία στη δύναμη της εμπειρίας να παρέχει με τη δική της προοδευτική κίνηση τις αναγκαίες αρχές της πίστης και της δράσης. Η πίστη στη νεότερη έννοια της δηλώνει ότι η ίδια η εμπειρία αποτελεί τη μοναδική έσχατη αυθεντία”.263 Είναι φανερό ότι αυτό δε σημαίνει ομοιομορφία αλλά αναγνώριση της ουσιαστικής μας ενότητας. 2 Έτσι βήμα προς βήμα ακολουθήσαμε τον Χριστό στο καταπληκτικό έργο Του και μελετήσαμε το έργο στη μοναδικότητά του. Έκανε κάτι τέτοιας σημασίας για τη φυλή, ώστε μόνο σήμερα είμαστε σε θέση να το συλλάβουμε. Είμαστε τόσο απασχολημένοι με την ατομική μας σωτηρία και την ελπίδα του παράδεισου, ώστε τα πραγματικά μοναδικά πράγματα που έκανε ο Χριστός διέφυγαν της προσοχής μας. Ότι ακολούθησε τα βήματα πολλών τέκνων του Θεού, τα οποία στην εποχή και τη γενιά τους υπηρέτησαν, υπέφεραν κι έφεραν τη σωτηρία του κόσμου, είναι αναντίρρητο· ότι μας έδωσε ένα παράδειγμα της τέλειας ανθρωπότητας που ποτέ προηγουμένως δεν είχε δει ο κόσμος, είναι εξίσου αδιαφιλονίκητο. Ο μεγαλύτερος από τους προγενέστερους υιούς του Θεού, ο Βούδδας, μετά από πολύ αγώνα έφτασε στη φώτιση και φώτισε την ατραπό της ανθρωπότητας μέχρι την πύλη της μύησης. Ο Χριστός όμως υπήρξε τέλειος, αφού (να τολμήσουμε άραγε να πούμε στη διάρκεια κάποιου προγενέστερου κύκλου ζωών;) έμαθε την υπακοή διαμέσου όλων όσων υπέφερε. Ότι υπερνίκησε το θάνατο κι άνοιξε τις πύλες της αθανασίας για ολόκληρη την ανθρωπότητα είναι επίσης αληθινό. Από την πρώτη όμως αυγή της ανθρώπινης ιστορίας οι άνθρωποι πάντα υπέφεραν ο ένας για τον άλλον· επανειλημμένα εδώ κι εκεί πέτυχαν την τελείωση κι εξαφανίσθηκαν απ’ την ανθρώπινη θέα. Ο θείος σπινθήρας του ανθρώπου τον καθιστούσε πάντα αθάνατο. Οι άνθρωποι ένιωθαν πάντα τη θειότητά τους και πάντα άπλωναν τα χέρια και τις καρδιές τους στο Θεό. Οι υιοί του Πατρός ποτέ δεν ξέχασαν τον οίκο του Πατρός, ανεξάρτητα πόσο μακριά περιπλανήθηκαν. Πάντα ο Θεός μας φρόντισε εξίσου και στη διάρκεια των αιώνων μας έστειλε τους αγγελιαφόρους Του σαν ενσωμάτωση της ανάμνησής Του. Ο Χριστός όμως ήρθε σαν ειδικός Αγγελιαφόρος. Ήρθε για να θεμελιώσει τη 263

Richard Rothschild, Reality and Illusion, p. 320.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

214

βασιλεία του Θεού στη γη και να θεσπίσει μια νέα και απτή έκφραση της Θεότητας πάνω στον πλανήτη μας. Η αποστολή Του δεν απέτυχε. Η βασιλεία οργανώθηκε πια πάνω στη γη και αποτελείται από άνδρες και γυναίκες παντού που έχασαν τη θέα της ατομικής τους σωτηρίας κι ελπίδας του παράδεισου, γιατί γνωρίζουν ότι αν ο παράδεισος δεν μπορεί να εκφρασθεί εδώ και τώρα, είναι μια μάταιη ελπίδα. Είναι απασχολημένοι με τις διαδικασίες της αυτοτελείωσης και αυτοκάθαρσης επειδή επιζητούν να υπηρετήσουν τους συνανθρώπους τους πιο αποτελεσματικά και πρόσφορα κι έτσι “δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς.” 264 Δεν ενδιαφέρονται για μεγαλεία ούτε έχουν καμιά αξίωση – πέραν της εκπληκτικής αξίωσης ότι είναι υιοί του Θεού, όπως είμαστε όλοι· δε φλυαρούν για τη μύηση ούτε αυτοαποκαλούνται μυημένοι· είναι ικανοποιημένοι να βαδίζουν μεταξύ των ανθρώπων όπως εκείνοι που υπηρετούν και είναι πολίτες της βασιλείας του Θεού. Είναι οι υπηρέτες του κόσμου και το μόνο ενδιαφέρον τους είναι να ακολουθούν τα βήματα Εκείνου που βάδιζε κάνοντας το καλό και κηρύσσοντας τα νέα της βασιλείας. Δε λένε ότι ο μόνος δρόμος για τη βασιλεία είναι ο δικός τους, αλλά σ’ εκείνους που δε γνωρίζουν τον Χριστό λένε: “Μικρά παιδιά, αγαπάτε αλλήλους”. Δεν καταδικάζουν εκείνους που δε γνωρίζουν τη θυσία του Χριστού πάνω στο Σταυρό, αλλά λένε σ’ όσους αναζητούν το δρόμο: “Άρον τον σταυρόν σου” και ακολούθησε τον Χριστό. Στους συμμαθητές τους θυμίζουν συνεχώς ότι “εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει” και τάσσονται στο στόχο της νέας γέννησης. Η μάζα των σκεπτόμενων, καλοπροαίρετων ανδρών και γυναικών του κόσμου προχωρούν σήμερα απ’ τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας στη Βηθλεέμ. Μερικοί, ίσως περισσότεροι απ’ ό,τι κανείς μπορεί να εκτιμήσει, προχωρούν στο δρόμο για τη Βάπτιση στον Ιορδάνη, ενώ λίγοι ανέρχονται θαρραλέα στο Όρος της Μεταμόρφωσης. Κάποιος εδώ κι εκεί μπορεί να στρέφει σταθερά το πρόσωπό του για να πάει στην Ιερουσαλήμ κι εκεί να σταυρωθεί· αλλά αυτοί είναι σπάνιοι. Πολλοί από μας μαθαίνουμε με τον καθημερινό θάνατο του εαυτού να προσαρμοζόμαστε για την τελική μύηση της Σταύρωσης και με τη συνεχή απάρνηση του καθετί που παρεμποδίζει την έκφραση της θειότητας γινόμαστε ικανοί για τη φοβερή αυτή πνευματική εμπειρία που πάντοτε προηγείται της Ανάστασης και ονομάζεται η Μεγάλη Απάρνηση. Ας δούμε καθαρά πού ακριβώς στέκουμε στην Ατραπό της Εξέλιξης. Βάλαμε άραγε τα πόδια μας στην Ατραπό της Δοκιμασίας, τη δύσκολη αυτή ατραπό του εξαγνισμού που είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα; Ή βρισκόμαστε σαφώς πάνω στην Ατραπό της Μαθητείας και γνωρίζουμε τι κάνουμε, καλλιεργώντας τις λεπτότερες αξίες και τις διακριτικές εκείνες ποιότητες που αποτελούν το σημάδι της εκδηλούμενης θειότητας; Το μόνο κίνητρο που είναι αρκετά ισχυρό (ή ήταν πάντα αρκετά ισχυρό) για να επιτρέψει στον άνθρωπο να βαδίσει τον πενταπλό δρόμο προς το Κέντρο απ’ το οποίο εκπέμπεται η Λέξη, είναι η αντίληψη της βαθιάς και πιεστικής ανάγκης του σύγχρονου κόσμου για αποκάλυψη, για καθαρό παράδειγμα και για αγαπητική υπηρεσία. Δεν υπάρχει τρόπος με τον οποίο αυτός ο θλιβερός και κατεστραμμένος απ’ τον πόλεμο 264

Κατά Ματθαίον, v, 16.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

215

κόσμος μας να μπορέσει να σωθεί κι η ζωή των ανθρώπων να μεταμορφωθεί εκτός αν εκδηλωθεί το πνεύμα του Θεού. Αντί να περιμένουμε το Θεό να δράσει και να στείλει κάποιο Σωτήρα (που μάλλον δε θ’ αναγνωριζόταν όπως κι ο Χριστός) ήρθε ο καιρός και το ανθρώπινο γένος εξελίχθηκε αρκετά για να υψωθεί η ένδον θεία ζωή προς το Θεό, επικαλούμενη την ανταπόκρισή Του, την αναγνώρισή Του την οποία είδαμε να επαναλαμβάνεται κατά καιρούς. Είναι πρόθυμος να τη χορηγήσει. Είμαστε τα παιδιά Του και αρχίζουμε να ζούμε θεία, σκεπτόμενοι (όπως κι Αυτός) με όρους του συνόλου κι όχι με όρους του χωριστικού και ιδιοτελούς ατόμου. Τώρα είναι μια περίοδος κρίσης όπου χρειάζονται όλα τα ανθρώπινα όντα και η κλήση απευθύνεται στον καθένα να κάνει την εξαιρετική προσπάθεια για ανιδιοτέλεια και τη νοητική ώθηση για διαύγεια της σκέψης, που θα μας μεταμορφώσει από καλοπροαίρετους ζηλωτές σε διορατικούς μαθητές εμψυχωμένους από πνεύμα αγάπης και καλής θέλησης για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα φυλής, πίστης ή χρώματος. Η θρησκευτική αυτή θέληση εκφράζεται τώρα και δε στρέφεται στη θεολογία ή τη διατύπωση δοξασιών και την επιβολή τους, αλλά στην αγάπη και την υπηρεσία και στην αυταπάρνηση που δίνει το μέγιστο δυνατό για τη βοήθεια του κόσμου. Θα γκρεμίσει όλους τους φραγμούς και θ’ ανυψώσει τα παιδιά των ανθρώπων οπουδήποτε βρίσκεται η θέληση για να βοηθηθούν. Κι εκείνο που οργανώνεται σήμερα βραδέως στον κόσμο είναι η ποιότητα της παγκοσμιότητας και η τεχνική της που είναι η αγαπητική υπηρεσία. Οι άνθρωποι παντού ανταποκρίνονται στην ίδια εσώτερη πνευματική παρόρμηση που επεξηγείται στον ωραίο μύθο ο οποίος σχετίζεται με τον Βούδδα. Έχει ως εξής: “Με την πίστη ότι πέτυχε το τελευταίο στάδιο της τελείωσης, ο Βούδδας επρόκειτο να εγκαταλείψει την ύπαρξη στον πεπερασμένο χώρο και χρόνο, να αφήσει κάθε λύπη και οδύνη για την αγνή ύπαρξη της παγκόσμιας κι αιώνιας μακαριότητας. Εκείνη τη στιγμή μια περαστική νυχτερίδα έχαψε μια σκνίπα που βόμβιζε. ‘Στάσου’, είπε το Φωτισμένο Ον, ‘η κατάσταση της τελείωσης στην οποία εισέρχομαι, δεν είναι παρά η τελείωση του εαυτού μου, μια μοναδική τελείωση, η πληρότητά μου είναι μια μοναδική πληρότητα· επομένως δεν είμαι ακόμη ένα παγκόσμιο Ον. Άλλα όντα υποφέρουν ακόμη από ατέλεια, ύπαρξη κι επακόλουθο θάνατο. Η συμπόνια γι’ αυτά ξυπνά ακόμη μέσα μου καθώς ατενίζω τις οδύνες τους. Το δρόμο της ζωής προς την τελείωση τον έχω αληθινά και πραγματικά φωτίσει γι’ αυτά· αλλά μπορούν να βαδίσουν αυτό το δρόμο χωρίς εμένα; Η μοναδική τελείωση του εαυτού μου που ονειρεύθηκα, η τελείωση του δικού μου χαρακτήρα και της προσωπικότητας δεν είναι παρά ατέλεια όταν ένα άλλο ον – μια απλή σκνίπα – υποφέρει ακόμη από την ατέλεια του ίδιου της του είδους. Κανένα ον δεν μπορεί να φθάσει μόνο του στη μακαριότητα· πρέπει όλοι μαζί να τη φθάσουμε κι αυτή η μοναδική μακαριότητα ανήκει στον καθένα. Γιατί δεν είμαι μέσα σε κάθε άλλο ον και δεν είναι κάθε άλλο ον μέσα μου;’ Με ήρεμη χαμηλή φωνή σε κάθε εαυτό μιλά έτσι ο Βούδδας, μ ε την έμπνευση στον εσώτερο χαρακτήρα, την έφεση στην εξωτερική προσωπικότητα, μετουσιώνοντας αιώνια τον εαυτό σε μηεαυτό, κάθε πραγματικότητα εξαρτώμενη από άλλη, ένας διαρκής τρόπος ζωής για να βαδίσει προς την τελείωση του καθενός, των πάντων.” 265 265

Benchara Branford, Eros and Psyche, p. 355.

Ο ΑΜΕΣΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ…Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

216

Ο Χριστός τονίζει το ίδιο μάθημα και πάντα επιζήτησαν οι μαθητές Του στον τόπο και το χρόνο τους να διδάξουν το νόμο της υπηρεσίας. Μερικές φορές φαίνεται σαν τα δύο άκρα να ζουν στη συνείδηση του ανθρώπου – οι διάσημοι και φιλόδοξοι και οι μεγάλοι υπηρέτες του κόσμου. Μέχρι τώρα η αλληλουχία ήταν: υπηρεσία στον εαυτό μας, στην οικογένειά μας, σ’ εκείνους που αγαπούμε, σε κάποιο αρχηγό, σε κάποια υπόθεση, κάποια σχολή πολιτικής ή θρησκείας. Ήρθε ο καιρός που η υπηρεσία πρέπει να διευρυνθεί και να εκφρασθεί σε πλατύτερες και πιο περιεκτικές γραμμές και πρέπει να μάθουμε να υπηρετούμε όπως υπηρέτησε ο Χριστός, να αγαπούμε όλους τους ανθρώπους όπως τους αγάπησε και με τη δυναμικότητα της πνευματικής μας ζωτικότητας και την ποιότητα της υπηρεσίας μας να διεγείρουμε όλους όσους συναντούμε, έτσι ώστε να μπορούν επίσης να υπηρετούν και να αγαπούν και να γίνουν μέλη της βασιλείας. Όταν το δούμε αυτό καθαρά κι όταν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τις αναγκαίες θυσίες κι απαρνήσεις, τότε θα υπάρξει μια ταχύτερη εκδήλωση της βασιλείας του Θεού πάνω στη γη. Η κλήση δεν απευθύνεται σε φανατικούς ή μανιώδεις οπαδούς που προσπαθώντας να την εκφράσουν, παραμόρφωσαν τόσο τη θειότητα. Η κλήση απευθύνεται σε υγιείς και κανονικούς άνδρες και γυναίκες που μπορούν να κατανοήσουν την κατάσταση, ν’ αντιμετωπίσουν εκείνο που πρέπει να γίνει κι έπειτα να δώσουν τη ζωή τους για να εκφράσουν στον κόσμο τις ποιότητες του πολίτη του βασιλείου των Ψυχών: αγάπη, σοφία, σιγή, μη-χωριστικότητα κι ελευθερία απ’ τα μίση και τις χωριστικές, δογματικές πίστεις. Όταν τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να συγκεντρωθούν σε μεγάλο αριθμό (και συγκεντρώνονται γοργά) θα έχουμε την εκπλήρωση του άσματος των αγγέλων στη Βηθλεέμ, “Και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία”.

Εκγύμναση για τη μαθητεία στη νέα επoχή παρέχεται από τη Σχoλή Αρκέην. Oι αρχές της Πρoαιώνιας Σoφίας παρoυσιάζoνται μέσα από εσωτερικό διαλoγισμό, μελέτη και υπηρεσία σαν ένας τρόπoς ζωής.

Για πληρoφoρίες γράψτε στoυς εκδότες.

Οι πέντε μυήσεις του Διδασκάλου Ιησού στη διάρκεια της ζωής Του στην Παλαιστίνη είναι γνωστές σαν Γέννηση, Βάπτιση, Μεταμόρφωση, Σταύρωση, Ανάσταση και Ανάληψη. Μέσω των πέντε αυτών σταδίων του Δρόμου ακολουθούμε το Διδάσκαλο από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά. Οι εμπειρίες αυτές είναι συμβολικές και πραγματικές, θέτοντας τους οδοδείκτες πάνω στο δρόμο του μαθητή. Επεξηγούν την εμπειρία της ανθρώπινης ψυχής διαμέσου των πέντε σταδίων του πνευματικού της ταξιδιού και μπορούν ν’ αποβούν ανεκτίμητες για εκείνο το άτομο που αντιμετωπίζει την αχανή απόσταση της ίδιας πενταπλής εμπειρίας.

ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ

219