05_ Το Φως της Ψυχής by group24

ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ Μύηση, Ανθρώπινη και Ηλιακή Επιστολές επί του Αποκρυφιστικού Διαλογισμού Η Συνείδηση του Ατόμου Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός Το Φως της Ψυχής Η Ψυχή και ο Μηχανισμός της Από τη Διανόηση στην Ενόραση Πραγματεία επί της Λευκής Μαγείας Από τη Βηθλεέμ στο Γολγοθά Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος Ι Μαθητεία στη Νέα Εποχή – Τόμος ΙΙ Τα Προβλήματα της Ανθρωπότητας Η Επανεμφάνιση του Χριστού Το Πεπρωμένο των Εθνών Γοητεία: Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα Τηλεπάθεια και ο Αιθερικός Φορέας Η Ατελείωτη Αυτοβιογραφία Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή Η Εξωτερίκευση της Ιεραρχίας Πραγματεία επί των Επτά Ακτίνων: Τόμος Ι – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙ – Εσωτερική Ψυχολογία Τόμος ΙΙΙ – Εσωτερική Αστρολογία Τόμος IV – Εσωτερική Θεραπευτική Tόμος V – Oι Ακτίνες και οι Μυήσεις

ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ Η Επιστήμη και το Αποτέλεσμά του

Παράφραση των

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ Με σχόλια της

ΑΛΙΚΗΣ Α. ΜΠΕΪΛΗ

LUCIS PUBLISHING COMPANY 113 University Place, 11th Floor P.O. Box 722 Cooper Station New York, N.Y. U.S.A. 10276 LUCIS PRESS LTD. Suite 54 3 Whitehall Court London SW1A 2EF

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

U.K.

Πρώτη Αγγλική Έκδοση, 1927 Ένατη Αγγλική Έκδοση, 1972 Ενδέκατη Αγγλική Έκδοση, 1978

Η έκδοση αυτού του βιβλίου χρηματοδοτήθηκε από το Κεφάλαιο των Βιβλίων του Θιβετανού, που συστάθηκε για τη συνεχή διάδοση της διδασκαλίας του Θιβετανού και της Αλίκης Α. Μπέϊλη. Αυτό το κεφάλαιο ελέγχεται από τη Lucis Trust, που είναι ένα πνευματικό, εκπαιδευτικό ίδρυμα, απαλλαγμένο φορολογίας. Η Lucis Press Ltd. είναι μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που ανήκει στη Lucis Trust. Για το βιβλίο αυτό δεν πληρώνονται συγγραφικά δικαιώματα.

Το βιβλίο αυτό έχει επίσης εκδοθεί στα Ολλανδικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ελληνικά, Ιταλικά και Ισπανικά. Η μετάφρασή του σε άλλες γλώσσες συνεχίζεται. Η πρώτη μετάφρασή του στα Ελληνικά έγινε το 1961.

Τίτλος πρωτοτύπου: «The Light of the Soul», by Alice A. Bailey

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Lucis Press Ltd., London 1978

ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ ME ΕΥΓΝΩΜOΣΥΝΗ ΣΤOΝ

ΦΟΣΤΕΡ ΜΠΕΪΛΗ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ Από την εστία του Φωτός μέσα από τη Διάνοια του Θεού Ας διαχυθεί φως μέσα στις διάνοιες των ανθρώπων. Το Φως ας κατέλθει στη Γη. Από την εστία της Αγάπης μέσα από την Καρδιά του Θεού Ας διαχυθεί αγάπη μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Είθε ο Χριστός να γυρίσει στη Γη. Από το κέντρο όπου η Θέληση του Θεού είναι γνωστή O σκοπός ας καθοδηγεί τις μικρές θελήσεις των ανθρώπων – O σκοπός που οι Διδάσκαλοι γνωρίζουν και υπηρετούν. Από το κέντρο που ονομάζουμε φυλή των ανθρώπων Το Σχέδιο της Αγάπης και του Φωτός ας πραγματοποιηθεί Και είθε να σφραγίσει την πύλη του κακού. Το Φως, η Αγάπη και η Δύναμη ας αποκαταστήσουν το Σχέδιο πάνω στη Γη.

«Η παραπάνω Επίκληση ή Προσευχή δεν ανήκει σε κάποιο πρόσωπο ή όμιλο, αλλά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το κάλλος και η ισχύς της Επίκλησης αυτής βρίσκονται στην απλότητά της και στην έκφραση από μέρους της ορισμένων κεντρικών αληθειών τις οποίες αποδέχονται ενδόμυχα και φυσικά όλοι οι άνθρωποι – την αλήθεια για την ύπαρξη μιας θεμελιώδους Νοημοσύνης στην οποία προσδίδουμε αόριστα το όνομα Θεός· την αλήθεια ότι πίσω από όλη την εξωτερική φαινομενικότητα, κινητήρια δύναμη του σύμπαντος είναι η Αγάπη· την αλήθεια ότι ήρθε στη γη μια μεγάλη Ατομικότητα – που ονομάστηκε από τους Χριστιανούς, Χριστός – και ενσωμάτωσε αυτή την αγάπη ώστε να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε· την αλήθεια ότι τόσο η αγάπη όσο και η νοημοσύνη είναι αποτελέσματα εκείνου που αποκαλούμε Θέληση του Θεού· και τέλος, την αυταπόδεικτη αλήθεια ότι μόνο μέσω της ίδιας της ανθρωπότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί το Θείο Σχέδιο.» ALICE A. BAILEY

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΘΙΒΕΤΑΝΟΥ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΤΟΥ 1934 Είναι αρκετό να πω ότι είμαι ένας Θιβετανός μαθητής ορισμένου βαθμού κι αυτό δε σας λέει παρά λίγα, γιατί όλοι είναι μαθητές από τον πιο ταπεινό ζηλωτή μέχρι και πέρα από τον ίδιο τον Χριστό. Ζω σ’ ένα φυσικό σώμα, όπως και οι υπόλοιποι άνθρωποι, στα σύνορα του Θιβέτ και μερικές φορές, όταν το επιτρέπουν τα άλλα μου καθήκοντα, προεδρεύω (από εξωτερική άποψη) σε μια μεγάλη ομάδα Θιβετανών λάμα. Αυτό είναι το γεγονός που έγινε αιτία να διαδοθεί ότι είμαι ηγούμενος αυτού του ιδιαίτερου μοναστηριού των λάμα. Εκείνοι που συνδέονται μαζί μου στο έργο της Ιεραρχίας (και όλοι οι αληθινοί μαθητές συνδέονται μ’ αυτό το έργο) με γνωρίζουν με ένα ακόμη όνομα και υπούργημα. Η Α.Α.Μπ. γνωρίζει ποιος είμαι και με αναγνωρίζει με δύο από τα ονόματά μου. Είμαι ένας αδελφός σας που ταξίδεψε λίγο μακρύτερα πάνω στην Ατραπό από το μέσο σπουδαστή και έχει επομένως επιφορτιστεί με μεγαλύτερες ευθύνες. Είμαι κάποιος που αγωνίστηκε και διάνοιξε το δρόμο του πολεμώντας προς ένα μεγαλύτερο μέτρο φωτός από το ζηλωτή που θα διαβάσει αυτό το άρθρο και συνεπώς πρέπει να ενεργήσει σαν διαβιβαστής του φωτός, αδιάφορο ποιο θα είναι το τίμημα. Δεν είμαι γέρος, καθώς η ηλικία υπολογίζεται στους δασκάλους, όμως δεν είμαι νέος ή άπειρος. Το έργο μου είναι να διδάσκω και να διαδίδω τη γνώση της Αιώνιας Σοφίας οπουδήποτε μπορώ να βρω ανταπόκριση και αυτό κάνω για πολλά χρόνια. Επιδιώκω ακόμη να βοηθήσω το Διδάσκαλο Μ. και το Διδάσκαλο Κ.Χ. όποτε προσφέρεται ευκαιρία, γιατί από πολύ καιρό συνδέομαι μαζί Τους και με το έργο Τους. Σ’ όλα τα παραπάνω σας έχω πει πολλά· ταυτόχρονα όμως δε σας είπα τίποτα που θα σας οδηγούσε να μου προσφέρετε την τυφλή εκείνη υπακοή και την ανόητη αφοσίωση που προσφέρει ο συναισθηματικός ζηλωτής στον Γκουρού και το Διδάσκαλο τον Οποίο είναι ανίκανος ακόμη να προσεγγίσει. Ούτε και θα επιτύχει την περιπόθητη αυτή επαφή μέχρι να μετουσιώσει τη συναισθηματική αφοσίωση σε ανιδιοτελή υπηρεσία προς την ανθρωπότητα – όχι προς το Διδάσκαλο. Τα βιβλία που έγραψα αποστέλλονται στον κόσμο δίχως καμιά αξίωση για την αποδοχή τους. Μπορεί ή όχι να είναι ορθά, αληθινά και χρήσιμα. Ανήκει σε σας να εξακριβώσετε την αλήθειά τους με την ορθή πρακτική και με την άσκηση της ενόρασης. Ούτε εγώ ούτε η Α.Α.Μπ. ενδιαφερόμαστε καθόλου να ανακηρυχθούν σαν εμπνευσμένα κείμενα ή να λέγεται γι’ αυτά (με κομμένη την ανάσα) πως είναι έργο κάποιου από τους Διδασκάλους. Αν παρουσιάζουν την αλήθεια με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελεί συνέχεια εκείνης που ήδη προσφέρθηκε στις παγκόσμιες διδασκαλίες, αν

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΘΙΒΕΤΑΝΟΥ

οι πληροφορίες που δίνουν ανυψώνουν την έφεση και τη θέληση-για-υπηρεσία από το πεδίο των συναισθημάτων στο πεδίο του νου (στο πεδίο όπου οι Διδάσκαλοι μπορούν να βρεθούν) τότε θα έχουν εξυπηρετήσει το σκοπό τους. Αν η διδασκαλία που μεταδίδουν προκαλεί την ανταπόκριση του φωτισμένου νου του εργάτη μέσα στον κόσμο και επιφέρει την αστραποβολή της ενόρασής του, τότε η διδασκαλία ας γίνει αποδεκτή. Όχι όμως διαφορετικά. Αν οι δηλώσεις επιβεβαιωθούν τελικά ή κριθούν αληθινές κάτω από το κριτήριο του Νόμου των Αντιστοιχιών, τότε αυτό θα είναι καλό και ικανοποιητικό. Αν όμως δε συμβεί αυτό, ας μην αποδεχθεί ο σπουδαστής όσα λέγονται.

“Προτού η ψυχή μπορέσει να δει, πρέπει να έχει επιτευχθεί η εσώτερη αρμονία και τα σάρκινα μάτια να έχουν τυφλωθεί σε κάθε πλάνη. Προτού η ψυχή μπορέσει να ακούσει, η εικόνα (ο Άνθρωπος) πρέπει να έχει καταστεί κουφή στους βρυχηθμούς και στους ψιθύρους, στα μουγκρητά των ελεφάντων και στο αργυρόηχο βουητό της χρυσής πυγολαμπίδας. Προτού η ψυχή μπορέσει να καταλάβει και να θυμηθεί, πρέπει να ενωθεί με το σιωπηλό ομιλητή, όπως το καλούπι στο οποίο πλάθεται ο πηλός ενώνεται πρώτα με το νου του αγγειοπλάστη. Γιατί τότε η ψυχή θα ακούσει και θα θυμηθεί. Και τότε στο εσώτερο αυτί θα μιλήσει η φωνή της σιγής.” Από τη ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΙΓΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η Επιστήμη της Ράτζα Γιόγκα ή η “Βασιλική Επιστήμη της Ψυχής”, όπως δόθηκε απ’ τον κύριο εκπρόσωπό της, τον Πατάντζαλι, θα βρει τελικά τη μεγαλύτερή της εκδήλωση στη Δύση. Κι αυτό λόγω του γεγονότος ότι – υπό τον κυκλικό νόμο – η πέμπτη φυλετική ρίζα (στην πέμπτη υποφυλή της) πρέπει αναπόφευκτα να προσεγγίσει το ύψιστο σημείο της. Το σημείο αυτό παρουσιάζεται στην οικονομία των φυλών με την ορθή χρήση του νου και τη χρησιμοποίησή του από την ψυχή για την επίτευξη ομαδικών σκοπών και την ανάπτυξη ομαδικής συνείδησης στο φυσικό πεδίο. Μέχρι τώρα o νους είτε εκπορνεύθηκε για υλιστικούς σκοπούς είτε θεοποιήθηκε. Με την επιστήμη της Ράτζα Γιόγκα ο νους θα γίνει γνωστός σαν όργανο της ψυχής και σαν μέσον δια του οποίου φωτίζεται o εγκέφαλος του ζηλωτή κι αποκτάται η γνώση εκείνων των πραγμάτων που αφορούν το βασίλειο της ψυχής. Επίσης, σύμφωνα με το νόμο της εξέλιξης, o νους, όντας η πέμπτη αρχή, πρέπει να καταστεί το κύριο μέλημα της πέμπτης φυλετικής ρίζας και της αντίστοιχης πέμπτης υποφυλής της περισσότερο από κάθε άλλη. Οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να έχουν υπόψη τις ακόλουθες αντιστοιχίες: 1. 2. 3. 4. 5.

Η πέμπτη φυλετική ρίζα......................Αρεία. Η πέμπτη υποφυλή..............................Αγγλοσαξωνική. Η πέμπτη αρχή.....................................μάνας ή νους. Το πέμπτο πεδίο..................................νοητικό. Η πέμπτη ακτίνα..................................συγκεκριμένη γνώση.

Όλες οι διάφορες Γιόγκα είχαν τη θέση τους στην ανέλιξη του ανθρώπινου όντος. Στην πρώτη καθαρά φυσική φυλή που ονομάσθηκε Λεμουρεία, η Γιόγκα που εκείνη την εποχή επιβλήθηκε στη νηπιακή ανθρωπότητα ήταν η Χάθα Γιόγκα, η Γιόγκα του φυσικού σώματος, η Γιόγκα που φέρνει σε συνειδητή χρήση και χειρισμό τα διάφορα όργανα, μύες και μέρη του φυσικού σώματος. Το πρόβλημα των μυστών εκείνης της εποχής ήταν να διδάξουν στα ανθρώπινα όντα, που τότε ήταν μόλις ανώτερα από ζώα, το σκοπό, τη σημασία και τη χρήση των διαφόρων οργάνων τους, έτσι ώστε να μπορέσουν να τα ελέγξουν συνειδητά, καθώς και την έννοια του συμβόλου της ανθρώπινης μορφής. Έτσι στις πρώιμες εκείνες μέρες με την άσκηση της Χάθα Γιόγκα το ανθρώπινο ον έφτανε στην πύλη της μύησης. Εκείνη την εποχή η επίτευξη της τρίτης μύησης, που οδηγούσε στη μεταμόρφωση της προσωπικότητας, ήταν η ύψιστη μύηση που μπορούσε να επιτύχει o άνθρωπος. Στις Ατλάντειες μέρες η πρόοδος των υιών των ανθρώπων επετεύχθη με την επιβολή δύο άλλων Γιόγκα. Πρώτα της Γιόγκα που αποκλήθηκε Λάγια Γιόγκα, της

Γιόγκα των κέντρων, που προκαλούσε τη σταθεροποίηση του αιθερικού σώματος και των κέντρων του ανθρώπου και την ανάπτυξη της αστρικής και ψυχιστικής φύσης. Αργότερα η Μπάκτι Γιόγκα που προέκυψε από την ανάπτυξη του συναισθηματικού ή αστρικού σώματος, ενσωματώθηκε στη Λάγια Γιόγκα και τέθηκαν τα θεμέλια εκείνου του μυστικισμού και της αφοσίωσης που υπήρξε το υποκείμενο κίνητρο της ιδιαίτερης Αρείας φυλετικής μας ρίζας. Εκείνη την εποχή αντικειμενικός σκοπός ήταν η τέταρτη μύηση. Το θέμα των μεγάλων αυτών μυήσεων συζητήθηκε πλατιά στο προηγούμενο βιβλίο μου “Μύηση, Ανθρώπινη και Ηλιακή”. Τώρα στην Αρεία φυλή η υποταγή του νοητικού σώματος και o έλεγχος του νου επέρχεται με την άσκηση της Ράτζα Γιόγκα και η πέμπτη μύηση, εκείνη του μύστη, είναι ο στόχος της εξελισσόμενης ανθρωπότητας. Έτσι όλες οι Γιόγκα είχαν τη θέση τους και υπηρέτησαν ένα χρήσιμο σκοπό και είναι προφανές ότι κάθε επιστροφή σε πρακτικές της Χάθα Γιόγκα ή σε πρακτικές που ασχολούνται ειδικά με την ανάπτυξη των κέντρων, η οποία προκαλείται με ποικίλους τύπους ασκήσεων διαλογισμού κι αναπνοής, από ορισμένη σκοπιά αποτελεί οπισθοδρόμηση. Θα διαπιστωθεί ότι με την πρακτική της Ράτζα Γιόγκα και την απόκτηση εκείνου του σημείου κατευθυνόμενου ελέγχου, που βρίσκεται απ’ τον άνθρωπο ο οποίος επικεντρώνει τη συνείδησή του στην ψυχή, οι άλλες μορφές Γιόγκα καθίστανται περιττές, γιατί η μεγαλύτερη Γιόγκα περιλαμβάνει αυτόματα όλες τις μικρότερες στα αποτελέσματά της αν κι όχι στις πρακτικές της. Όταν μελετηθούν αυτά, θα γίνει φανερό γιατί έφθασε η μέρα της ευκαιρίας. Από αμνημόνευτους χρόνους η Ανατολή διαφύλαξε για μας τους κανόνες. Εδώ κι εκεί οι Ανατολίτες (με λίγους Δυτικούς μύστες) επωφελήθηκαν απ’ αυτούς τους κανόνες και υποβλήθηκαν στην πειθαρχία της απαιτητικής αυτής επιστήμης. Έτσι διατηρήθηκε για τη φυλή η συνέχεια της Μυστικής Δοξασίας, της Προαιώνιας Σοφίας κι έτσι συγκεντρώθηκε το προσωπικό της Ιεραρχίας του πλανήτη μας. Στον καιρό του Βούδδα και με τη διέγερση που προκάλεσε, υπήρξε μια μεγάλη συγκέντρωση Αρχάτ. Ήταν άνθρωποι που πέτυχαν την απελευθέρωση με αυτόβουλη προσπάθεια. Αυτή η περίοδος της Αρείας φυλής μας υπήρξε κορύφωμα για την Ανατολή. Από τότε η πλημμύρα της πνευματικής ζωής κατευθύνθηκε σταθερά στα δυτικά και μπορούμε πια ν’ αναμένουμε ένα αντίστοιχο κορύφωμα στη Δύση, που θα φθάσει στο ζενίθ του μεταξύ των ετών 1965 και 2025. Γι’ αυτό το σκοπό εργάζονται από κοινού οι μύστες της Ανατολής και της Δύσης, γιατί πάντοτε ακολουθούν το Νόμο. Η επερχόμενη αυτή ώση (όπως κι εκείνη στον καιρό του Βούδδα) αποτελεί δευτερακτινική ώση και δεν έχει καμιά σχέση με οποιαδήποτε πρωτακτινική ώση, όπως εκείνη που έφερε την Ε.Π. Μπλαβάτσκυ. Οι πρωτακτινικές ώσεις αναφαίνονται στο πρώτο τέταρτο κάθε αιώνα και φθάνουν το κορύφωμά τους στο φυσικό πεδίο κατά τη διάρκεια του τελευταίου τετάρτου. Το ενδιαφέρον που εμφανίζεται τώρα για τη Ράτζα Γιόγκα και τη μελέτη αυτής της επιστήμης και των κανόνων που παρέχει για την ανέλιξη του ανθρώπου, αποτελεί ένδειξη της γενικής τάσης της αναδυόμενης

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

δευτερακτινικής ώσης. Το ενδιαφέρον αυτό θα εκδηλώνεται όλο και περισσότερο. Έτσι έρχεται η μέρα της ευκαιρίας. Υπάρχουν τρία βιβλία που πρέπει να βρίσκονται στα χέρια κάθε σπουδαστή, η Μπαγκαβάτ Γκίτα, η Καινή Διαθήκη και οι Γιόγκα Σούτρα, γιατί σ’ αυτά τα τρία περιέχεται η πλήρης εικόνα της ψυχής και της ανέλιξής της. Στην Γκίτα μας δόθηκε (στα δέκα οκτώ της κεφάλαια) μια περιγραφή της ψυχής, του Κρίσνα, της δεύτερης όψης, στην αληθινή του φύση σαν Θεού σε εκδήλωση, η οποία κορυφώνεται στο θαυμάσιο εκείνο κεφάλαιο όπου αποκαλύπτεται στον Αρζούνα, το ζηλωτή, σαν η ψυχή όλων των πραγμάτων και το σημείο της δόξας πίσω από τον πέπλο κάθε μορφής. Στην Καινή Διαθήκη απεικονίζεται για μας η ζωή ενός Υιού του Θεού σε πλήρη εκδήλωση, όπου απαλλαγμένη από κάθε πέπλο, η ψυχή στην αληθινή της φύση βαδίζει στη γη. Μας γίνεται φανερό απ’ τη μελέτη της ζωής του Χριστού τι σημαίνει η ανάπτυξη των δυνάμεων της ψυχής, η επίτευξη απελευθέρωσης και η κατάσταση ενός Θεού που βαδίζει σε πλήρη δόξα στη γη. Στις Γιόγκα Σούτρα ενσωματώνονται για μας οι νόμοι αυτής της επίτευξης και οι κανόνες, οι μέθοδοι και τα μέσα με τα οποία – αν τηρηθούν – o άνθρωπος καθίσταται “τέλειος ώσπερ o Πατήρ ημών o εν τοις Ουρανοίς τέλειος εστί”. Βήμα προς βήμα ξετυλίγεται μπροστά μας ένα βαθμιαίο σύστημα ανάπτυξης που οδηγεί απ’ το στάδιο του μέσου καλού ανθρώπου, μέσω εκείνων του ζηλωτή, του μυημένου και του Διδασκάλου, ως το εξυψωμένο εκείνο σημείο εξέλιξης στο οποίο στέκει τώρα o Χριστός. Ο Ιωάννης, o αγαπημένος μαθητής, είπε ότι “εσόμεθα ως Αυτός, ότι οψόμεθα Αυτόν ως εστίν” και η αποκάλυψη της ψυχής στον άνθρωπο σε ενσάρκωση στο φυσικό πεδίο προκαλεί πάντοτε τη μεγάλη μεταμόρφωση. Ο ίδιος o Χριστός είπε ότι “έργα μείζονα ών εγώ ποιώ και υμείς ποιήσεσθε”, δίνοντάς μας έτσι την υπόσχεση “της βασιλείας, της δύναμης και της δόξης”, υπό την προϋπόθεση ότι η έφεση και η αντοχή μας θα είναι επαρκείς για να μας οδηγήσουν στον ακανθώδη δρόμο του Σταυρού και να μας επιτρέψουν να βαδίσουμε εκείνη την ατραπό που “οδηγεί συνεχώς προς τα πάνω”, στην κορυφή του Όρους της Μεταμόρφωσης. Πώς άραγε προκαλείται η μεγάλη αυτή αλλαγή; Πώς μπορεί o άνθρωπος, το θύμα των επιθυμιών και της κατώτερης φύσης του, να γίνει o άνθρωπος ο νικητής, ο θριαμβευτής πάνω στον κόσμο, τη σάρκα και το διάβολο; Προκαλείται όταν o φυσικός εγκέφαλος του ενσαρκωμένου ανθρώπου αποκτά επίγνωση του εαυτού – της ψυχής – και η συνειδητή αυτή επίγνωση γίνεται εφικτή μόνο όταν ο αληθινός εαυτός μπορεί “να ανακλασθεί στο υλικό του νου”. Η ψυχή είναι ενδόμυχα απαλλαγμένη απ’ τα αντικείμενα και στέκει πάντα σε κατάσταση απομονωμένης ενότητας. Όμως o άνθρωπος σε ενσάρκωση πρέπει να οδηγηθεί στη συνείδηση του φυσικού του εγκεφάλου σε μια αντίληψη των δύο αυτών καταστάσεων ύπαρξης· πρέπει συνειδητά να απελευθερωθεί απ’ όλα τα αντικείμενα της επιθυμίας και να σταθεί σαν ενοποιημένο όλο, αποσπασμένος κι απελευθερωμένος απ’ όλα τα πέπλα, απ’ όλες τις μορφές στους τρεις κόσμους. Όταν η κατάσταση της συνειδητής ύπαρξης, όπως τη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

γνωρίζει o πνευματικός άνθρωπος, γίνει επίσης η κατάσταση επίγνωσης του ανθρώπου σε φυσική ενσάρκωση, τότε o σκοπός έχει επιτευχθεί. Ο άνθρωπος δεν είναι πλέον ό,τι τον καθιστά το φυσικό του σώμα όταν ταυτίζεται μαζί του, το θύμα του κόσμου. Βαδίζει ελεύθερος, με πρόσωπο που λάμπει (Ι Κοριν. 3) και το φως της όψης του διαχύνεται σε όλους όσους συναντά. Οι επιθυμίες του δεν εξωθούν πλέον σε δράση τη σάρκα και το αστρικό του σώμα πλέον δεν τον κατανικά ούτε τον υποτάσσει. Με την απάθεια και την εξισορρόπηση των ζευγών των αντιθέτων ελευθερώθηκε από τις διαθέσεις, τα αισθήματα, τους πόθους, τις επιθυμίες και τις συναισθηματικές αντιδράσεις που χαρακτηρίζουν τη ζωή του μέσου ανθρώπου κι έφθασε στο σημείο της ειρήνης. Ο διάβολος της υπερηφάνειας, η προσωποποίηση της κατάχρησης της νοητικής φύσης και οι διαστρεβλωμένες συλλήψεις του νου υπερνικώνται και στέκει ελεύθερος από τους τρεις κόσμους. Η φύση της ψυχής, οι ποιότητες και οι δραστηριότητες που είναι συμφυείς στην αγαπητική φύση του Υιού του Θεού και η σοφία που εκδηλώνεται όταν αγάπη και δραστηριότητα (η δεύτερη και η τρίτη όψη) ενώνονται, χαρακτηρίζουν τη ζωή του στη γη και μπορεί να πει όπως o Χριστός, “Τετέλεσται”. Η χρονολογία γέννησης του Πατάντζαλι είναι άγνωστη και υπάρχει μεγάλη διάσταση γνωμών γι’ αυτό το ζήτημα. Οι περισσότεροι δυτικοί ειδικοί προσδιορίζουν μια χρονολογία μεταξύ 820 π.Χ. και 300 π.Χ., ενώ ένας ή δύο την τοποθετούν μετά Χριστό. Όμως οι Ινδοί ειδικοί οι οποίοι υποτίθεται ότι γνωρίζουν κάτι για το ζήτημα, προσδιoρίζουν μια πολύ παλιότερη χρονολογία και μάλιστα στο 10.000 π.Χ. Ο Πατάντζαλι ήταν ερανιστής της διδασκαλίας η οποία μέχρι την εποχή της εμφάνισής του μεταδιδόταν προφορικά για πολλούς αιώνες. Ήταν o πρώτος που κατέγραψε τη διδασκαλία για χρήση των σπουδαστών και γιαυτό θεωρείται ιδρυτής της Σχολής Ράτζα Γιόγκα. Όμως το σύστημα ήταν σε χρήση από τις απαρχές της Αρείας φυλής. Οι Γιόγκα Σούτρα αποτελούν τη βασική διδασκαλία της πέραν των Ιμαλαΐων Σχολής στην οποία ανήκουν πολλοί από τους Διδασκάλους της Σοφίας και πολλοί σπουδαστές υποστηρίζουν ότι οι Εσσαίοι κι άλλες σχολές μυστικιστικής εκπαίδευσης και σκέψης, που συνδέονταν στενά με τον ιδρυτή του Χριστιανισμού και τους πρώτους χριστιανούς, βασίζονταν στο ίδιο σύστημα κι ότι οι δάσκαλοί τους είχαν εκπαιδευθεί στη μεγάλη πέραν των Ιμαλαΐων Σχολή. Πρέπει εδώ να δηλωθεί ότι οι σούτρα υπαγορεύθηκαν και παραφράσθηκαν από το Θιβετανό Αδελφό, ενώ τα σχόλια σ’ αυτές γράφηκαν από μένα και υποβλήθηκαν για αναθεώρηση και σχολιασμό στο Θιβετανό. Πρέπει να σημειωθεί ότι η μετάφραση δεν είναι κυριολεκτική και δεν αποδίδει τον ακριβή ορισμό των αρχικών Σανσκριτικών όρων. Αποτελεί μια προσπάθεια διατύπωσης σε σαφή και κατανοητά Αγγλικά της ακριβούς έννοιας, όσο είναι εφικτό με το μέσον αυτής της δύσκαμπτης και στερημένης φαντασίας γλώσσας. Ο σπουδαστής ίσως βρει χρήσιμο στη μελέτη αυτών των σούτρα τη σύγκριση της απόδοσης που δίνεται εδώ με τις ποικίλες άλλες μεταφράσεις που μπορεί να προμηθευτεί. ΑΛΙΚΗ Α. ΜΠΕΪΛΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Νέα Υόρκη, Μάιος 1927

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ των μεταφράσεων και των σχολίων στις ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ που χρησιμοποιήθηκαν στην προετοιμασία του παρόντος έργου: Γιόγκα-Σούτρα του Πατάντζαλι......................................Μ.Τζ. Ντβιβέντι. Γιόγκα-Νταρσάνα............................................................Γκανγκανάθα Τζα. Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι......................................Τσαρλς Τζόνστον. Αφορισμοί Γιόγκα του Πατάντζαλι.................................Ο.K. Tζατζ. Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι......................................Ράμα Πρασάντα. Φιλοσοφία Γιόγκα...........................................................Τουκάραμ Τάτυα. Σύνοψη της Φιλοσοφίας Ράτζα Γιόγκα...........................Ρατζάραμ Τουκάραμ. Ράτζα Γιόγκα...................................................................Σουάμι Βιβεκανάντα. Σύστημα Γιόγκα του Πατάντζαλι....................................Τζ.Χ. Γουντς.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ Ι. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ.......................................................................21 α. Ορισμός της ανώτερης και κατώτερης φύσης. β. Εξέταση των εμποδίων και της απομάκρυνσής τους. γ. Σύνοψη του συστήματος της Ράτζα Γιόγκα. Θέμα: Η ευμετάβλητη ψυχική φύση. ΒΙΒΛΙΟ ΙΙ.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ....................................................................83 α Τα πέντε κωλύματα και η απομάκρυνσή τους. β. Ορισμός των οκτώ μέσων. Θέμα: Τα μέσα της επίτευξης.

ΒΙΒΛΙΟ ΙΙΙ. Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ........................149 α. Ο Διαλογισμός και τα στάδια του. β. Είκοσι τρία αποτελέσματα του διαλογισμού. Θέμα: Οι δυνάμεις της ψυχής. ΒΙΒΛΙΟ IV. ΦΩΤΙΣΗ.....................................................................................................223 α. Συνείδηση και μορφή. β. Ένωση ή ενοποίηση. Θέμα: Απομονωμένη ενότητα.

ΒΙΒΛΙΟ Ι ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ α. Ορισμός της ανώτερης και κατώτερης φύσης. β. Εξέταση των εμποδίων και της απομάκρυνσής τους. γ. Σύνοψη του συστήματος της Ράτζα Γιόγκα. Θέμα: Η ευμετάβλητη ψυχική φύση.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ Ι ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

15. 16. 17.

18.

19.

AUM (ΟΜ). Η ακόλουθη διδαχή αφορά την Επιστήμη της Ένωσης. Αυτή η ένωση (ή γιόγκα) επιτυγχάνεται με την υποταγή της ψυχικής φύσης και την περιστολή της τσίττα (ή νου). Όταν επιτευχθεί, o γιόγκι γνωρίζει τον εαυτό του όπως είναι στην πραγματικότητα. Μέχρι τώρα ο εσώτερος άνθρωπος ταυτίσθηκε με τις μορφές του και τις ενεργές τροποποιήσεις τους. Οι καταστάσεις του νου είναι πέντε και υπόκεινται σε ηδονή ή πόνο· είναι οδυνηρές ή μη οδυνηρές. Αυτές οι τροποποιήσεις (δραστηριότητες) είναι η ορθή γνώση, η εσφαλμένη γνώση, η φαντασίωση, η παθητικότητα (ύπνος) και η μνήμη. Βάση της ορθής γνώσης είναι η ορθή αντίληψη, το ορθό συμπέρασμα και η ορθή μαρτυρία (ή η ακριβής απόδειξη). Η εσφαλμένη γνώση βασίζεται στην αντίληψη της μορφής κι όχι στην κατάσταση της ύπαρξης. Η φαντασίωση βασίζεται σε εικόνες που δεν έχουν πραγματική ύπαρξη. Η παθητικότητα (ύπνος) βασίζεται στην ήρεμη κατάσταση των βρίττι (ή στη μη αντιληπτικότητα των αισθήσεων). Μνήμη είναι η εμμονή σε εκείνο που έγινε γνωστό. Ο έλεγχος αυτών των τροποποιήσεων του εσώτερου οργάνου, του νου, πρέπει να επιτευχθεί με άοκνη προσπάθεια και με τη μη-προσκόλληση. Άοκνη προσπάθεια είναι η συνεχής προσπάθεια να περισταλούν οι τροποποιήσεις του νου. Όταν το αντικείμενο που πρόκειται ν’ αποκτηθεί έχει εκτιμηθεί επαρκώς και οι προσπάθειες για την επίτευξή του συνεχίζονται επίμονα χωρίς διακοπή, τότε εξασφαλίζεται η σταθερότητα του νου (η περιστολή των βρίττι). Μη-προσκόλληση είναι η ελευθερία απ’ τον πόθο για όλα τα αντικείμενα της επιθυμίας, είτε γήινα ή παραδοσιακά, είτε εδώ ή στο επέκεινα. Η ολοκλήρωση της μη-προσκόλλησης καταλήγει στην ακριβή γνώση του πνευματικού ανθρώπου όταν ελευθερωθεί απ’ τις ποιότητες ή γκούνα. Η συνείδηση ενός αντικειμένου αποκτάται με τη συγκέντρωση στην τετραπλή του φύση: τη μορφή δια της εξέτασης· την ποιότητα (ή γκούνα) δια της διακριτικής συμμετοχής· το σκοπό δια της έμπνευσης (ή μακαριότητας) και την ψυχή δια της ταύτισης. Ένα περαιτέρω στάδιο σαμάντι επιτυγχάνεται όταν με την προσηλωμένη σκέψη ηρεμεί η εξωτερική δραστηριότητα. Στο στάδιο αυτό η τσίττα ανταποκρίνεται μόνο σε υποκειμενικές εντυπώσεις. Το σαμάντι που μόλις περιγράφηκε δεν υπερβαίνει τα όρια του φαινομενικού κόσμου· δεν υπερβαίνει τους Θεούς κι όσους σχετίζονται με το συγκεκριμένο κόσμο.

20. Άλλοι γιόγκι επιτυγχάνουν το σαμάντι και φθάνουν στη διάκριση του αγνού πνεύματος με την πίστη που ακολουθείται από ενέργεια, μνήμη, διαλογισμό και ορθή αντίληψη. 21. Η επίτευξη αυτού του σταδίου (της πνευματικής συνείδησης) είναι γοργή για εκείνους των οποίων η θέληση είναι έντονα ζωηρή. 22. Όσοι χρησιμοποιούν τη θέληση διαφέρουν επίσης, γιατί η χρήση της μπορεί να είναι έντονη, μέτρια ή ήπια. Για την επίτευξη της αληθινής πνευματικής συνείδησης υπάρχει ακόμη ένας δρόμος. 23. Με την έντονη αφοσίωση στον Ισβάρα αποκτάται η γνώση του Ισβάρα. 24. Αυτός ο Ισβάρα είναι η Ψυχή, άθικτος από περιορισμό, ελεύθερος από κάρμα κι επιθυμία. 25. Στον Ισβάρα, τον Γκουρουντέβα, το σπέρμα κάθε γνώσης διευρύνεται στο άπειρο. 26. Ο Ισβάρα (o Γκουρουντέβα), όντας απεριόριστος απ’ τη συνθήκη του χρόνου, είναι o δάσκαλος των πρωτογενών Κυρίων. 27. Η Λέξη του Ισβάρα είναι ΑUΜ (ή ΟΜ). Αυτή είναι η πρανάβα. 28. Με την ήχηση της Λέξης και το στοχασμό στο νόημά της βρίσκεται η Οδός. 29. Απ’ αυτή έρχεται η αντίληψη του Εαυτού (της Ψυχής) και η απομάκρυνση όλων των εμποδίων. 30. Τα εμπόδια για τη γνώση της ψυχής είναι η σωματική ανικανότητα, η νοητική αδράνεια, η εσφαλμένη αμφισβήτηση, η απροσεξία, η οκνηρία, η έλλειψη απάθειας, η λανθασμένη αντίληψη, η ανικανότητα να επιτευχθεί συγκέντρωση, η αποτυχία να διατηρηθεί η διαλογιστική στάση εφόσον επιτευχθεί. 31. Οδύνη, απόγνωση, άστοχη σωματική δραστηριότητα κι εσφαλμένη κατεύθυνση (ή έλεγχος) των ζωικών ρευμάτων είναι τα αποτελέσματα των εμποδίων στην κατώτερη ψυχική φύση. 32. Για την υπερνίκηση των εμποδίων και των παρεπομένων τους απαιτείται η έντονη εφαρμογή της θέλησης σε κάποια αλήθεια (ή αρχή). 33. Η ειρήνη της τσίττα (ή νοητικού υλικού) μπορεί να επέλθει με την πρακτική της συμπάθειας, της τρυφερότητας, της σταθερότητας του σκοπού και της απάθειας ως προς την ηδονή ή τον πόνο, ή ως προς όλες τις μορφές του καλού ή του κακού. 34. Η ειρήνη της τσίττα επέρχεται επίσης με τη ρύθμιση της πράνα ή της ζωικής πνοής. 35. Ο νους μπορεί να εξασκηθεί στη σταθερότητα μέσω εκείνων των μορφών συγκέντρωσης, οι οποίες σχετίζονται με τις αισθητήριες αντιλήψεις. 36. Με το διαλογισμό στο φως και την ακτινοβολία μπορεί να προσεγγισθεί η γνώση του πνεύματος κι έτσι να επιτευχθεί η ειρήνη. 37. Η τσίττα σταθεροποιείται κι ελευθερώνεται απ’ την πλάνη καθώς η κατώτερη φύση εξαγνίζεται και δεν ικανοποιείται πλέον. 38. Η ειρήνη (η σταθερότητα της τσίττα) μπορεί να προσεγγισθεί μέσω του διαλογισμού στη γνώση που δίνουν τα όνειρα. 39. Η ειρήνη μπορεί επίσης να προσεγγισθεί με τη συγκέντρωση σ’ εκείνο που είναι προσφιλέστερο στην καρδιά. 40. Έτσι η αντίληψή του εκτείνεται απ’ το άπειρα μικρό ως το άπειρα μεγάλο κι απ’ το άννου (το άτομο ή σημείο) ως το άτμα (ή πνεύμα) η γνώση του τελειοποιείται. 41. Σ’ εκείνον του οποίου οι βρίττι (οι τροποποιήσεις της ουσίας του νου) έχουν ελεγχθεί ολοκληρωτικά, προκύπτει μια κατάσταση ταύτισης κι εξομοίωσης με εκείνο που έγινε αντιληπτό. Ο γνώστης, η γνώση και το πεδίο της γνώσης γίνονται ένα, όπως ακριβώς ο κρύσταλλος προσλαμβάνει τα χρώματα εκείνου που αντανακλάται πάνω του. 42. Όταν o νοών σμίγει τις λέξεις, την ιδέα (ή έννοια) και το αντικείμενο, αυτό ονομάζεται νοητική κατάσταση κριτικού λογισμού.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

43. Αντίληψη χωρίς κριτικό λογισμό επιτυγχάνεται όταν η μνήμη δεν ασκεί πλέον έλεγχο, η λέξη και το αντικείμενο υπερβαίνονται και μόνο η ιδέα είναι παρούσα. 44. Οι ίδιες δύο διαδικασίες συγκέντρωσης, με ή χωρίς κριτική δράση του νου, μπορούν επίσης να εφαρμοσθούν σε πράγματα λεπτοφυή. 45. Το χονδροειδές οδηγεί στο λεπτοφυές και το λεπτοφυές οδηγεί με προοδευτικά στάδια σ’ εκείνη την κατάσταση της αγνής πνευματικής ύπαρξης που ονομάζεται πραντάνα. 46. Όλα αυτά συνιστούν διαλογισμό με σπέρμα. 47. Όταν προσεγγισθεί η υπερ-ενατενιστική αυτή κατάσταση, ο γιόγκι αποκτά αγνή πνευματική αντίληψη δια της ισορροπημένης ηρεμίας της τσίττα (ή νοητικού υλικού). 48. Η αντίληψή του είναι πλέον αλάνθαστα ακριβής (ή ο νους του αποκαλύπτει μόνο την αλήθεια). 49. Η ιδιαίτερη αυτή αντίληψη είναι μοναδική κι αποκαλύπτει εκείνο που o έλλογος νους (χρησιμοποιώντας τη μαρτυρία, το συμπέρασμα και το πόρισμα) δεν μπορεί ν’ αποκαλύψει. 50. Διάκειται εχθρικά ή αντικαθιστά όλες τις άλλες εντυπώσεις. 51. Όταν κι αυτή η κατάσταση αντίληψης περισταλεί (ή αντικατασταθεί), τότε επιτυγχάνεται το αγνό σαμάντι.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ Ι ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 1.

AUM (ΟΜ).

Η ακόλουθη διδαχή αφορά την Επιστήμη της Ένωσης.

είναι η Λέξη της Δόξας· υποδηλώνει το Λόγο που έγινε σάρκα και την εκδήλωση της δεύτερης όψης της θειότητας στο πεδίο της ύλης. Αυτή η αναλαμπή των υιών της δικαιοσύνης ενώπιον του κόσμου επιτυγχάνεται ακολουθώντας τους κανόνες που περιέχονται εδώ. Όταν όλοι οι υιοί των ανθρώπων καταδείξουν ότι είναι και Υιοί του Θεού, o κοσμικός Υιός του Θεού θα λάμψει με μεγαλύτερη ένταση δόξας. Ο μεγάλος μυημένος Παύλος είχε αυτό το όραμα όταν είπε ότι “πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει… την αποκάλυψιν των υιών του Θεού απεκδέχεται”. (Ρωμ. 8) Η Ράτζα Γιόγκα ή η Επιστήμη της Ένωσης δίνει τους κανόνες και τα μέσα δια των οποίων: AUM

1. Μπορεί να γίνει συνειδητή επαφή με την ψυχή, τη δεύτερη όψη, τον ένδον Χριστό. 2. Μπορεί να επιτευχθεί γνώση του εαυτού και να διατηρηθεί o έλεγχός του επί του μη-εαυτού. 3. Μπορεί να γίνει αισθητή η δύναμη του εγώ ή ψυχής στην καθημερινή ζωή και να εκδηλωθούν οι δυνάμεις της ψυχής. 4. Μπορεί να υποταχθεί η κατώτερη ψυχική φύση και να εκδηλωθούν οι ανώτερες ψυχικές ικανότητες. 5. Ο εγκέφαλος μπορεί να έλθει σε επικοινωνία με την ψυχή και να δεχθεί τα μηνύματά της. 6. Το “φως στο κεφάλι” μπορεί να ενταθεί, έτσι ώστε o άνθρωπος να καταστεί ζώσα Φλόγα. 7. Μπορεί να βρεθεί η Ατραπός κι o ίδιος o άνθρωπος να γίνει αυτή η Ατραπός. Οι ακόλουθες τριπλότητες μπορεί να φανούν χρήσιμες στο σπουδαστή, ειδικά αν θυμάται ότι η μεσαία στήλη είναι εκείνη που περιέχει τους όρους οι οποίοι εφαρμόζονται στην ψυχή ή δεύτερη όψη. Η ένωση που πρόκειται να επιτευχθεί, είναι εκείνη της τρίτης και δεύτερης όψης. Αποκορυφώνεται στην τρίτη μύηση (τη Μεταμόρφωση κατά τη Χριστιανική ορολογία). Κατόπιν συντελείται μια μεταγενέστερη σύνθεση μεταξύ της ενωμένης τρίτης και δεύτερης όψης και της πρώτης:

1η Όψη Πνεύμα Πατήρ Ενάδα Θείος εαυτός Ζωή Ενέργεια Η Παρουσία

2η Όψη Ψυχή Υιός (Χριστός) Εγώ Ανώτερος εαυτός Συνείδηση Δύναμη Ο Άγγελος της Παρουσίας

3η Όψη Σώμα. Άγιο Πνεύμα. Προσωπικότητα. Κατώτερος εαυτός. Μορφή. Ύλη. Το ανθρώπινο ον.

Πρέπει να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ της Χριστικής Αρχής, όπως αναφέρεται παραπάνω, που αποτελεί μια υψηλή πνευματική όψη την οποία κάθε μέλος της ανθρωπότητας πρέπει να επιτύχει και του ιδίου όρου που αποδίδεται σε ένα πρόσωπο ανώτατης τάξης, το οποίο εκπροσωπεί αυτή την Αρχή είτε στην ιστορική αναφορά του Ανθρώπου της Ναζαρέτ είτε αλλιώς. 2.

Αυτή η ένωση (ή γιόγκα) επιτυγχάνεται με την υποταγή της ψυχικής φύσης και την περιστολή της τσίττα (ή νου).

Ο οπαδός της ένωσης πρέπει να κάνει δύο πράγματα: 1. Να ελέγξει την “ευμετάβλητη ψυχική φύση”. 2. Να εμποδίσει το νου να προσλαμβάνει τις πολλές μορφές, όπως τόσο εύκολα κάνει. Αυτές συνήθως καλούνται “τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής”. Τα δύο αυτά επιφέρουν τον έλεγχο του συναισθηματικού σώματος κι επομένως της επιθυμίας και τον έλεγχο του νοητικού σώματος κι επομένως του κατώτερου μάνας ή νου. Ο σπουδαστής πρέπει να θυμάται ότι η ανεξέλεγκτη επιθυμία κι o ακατάστατος νους φράζουν το φως της ψυχής κι εξουδετερώνουν την πνευματική συνείδηση. Η ένωση είναι αδύνατη εφόσον υπάρχουν φραγμοί και γιαυτό o Διδάσκαλος κατευθύνει την προσοχή του σπουδαστή (στην αρχή της διδασκαλίας του) στο πρακτικό έργο που πρέπει να γίνει για την απελευθέρωση αυτού του φωτός ώστε να “φέγγει εν τη σκοτία”, δηλαδή στο φυσικό πεδίο. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι, μιλώντας αποκρυφιστικά, όταν η κατώτερη φύση βρίσκεται υπό έλεγχο, μπορεί να εκδηλώσει την ανώτερη. Όταν η δεύτερη όψη του κατώτερου προσωπικού εαυτού, το συναισθηματικό σώμα, υποταχθεί ή μετουσιωθεί, τότε το Χριστικό φως (η δεύτερη εγωική όψη) μπορεί να γίνει ορατό. Αργότερα θα αποκαλυφθεί στο φως του, η Ενάδα, o Πατήρ, o Ένας. Επίσης, όταν η πρώτη όψη του κατώτερου προσωπικού εαυτού, το νοητικό σώμα, περισταλεί, τότε η όψη Θέληση του εγώ μπορεί να γίνει γνωστή και με τις δραστηριότητές της μπορεί να γίνει γνωστός o σκοπός του ίδιου του Λόγου. Υπάρχουν στην πνευματική ζωή ορισμένες γραμμές ελάχιστης αντίστασης και πάνω σ’ αυτές αποδεσμεύονται ορισμένες δυνάμεις ή ενέργειες: α. Συναισθηματικό....ενορατικό ή βουδδικό........εναδικό..........προς την καρδιά του ζηλωτή. β. Νοητικό.................πνευματικό ή ατμικό..........λογοϊκό..........προς την κεφαλή του ζηλωτή.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Στο σπουδαστή δίνεται συνεπώς η ΛΕΞΗ της περιστολής ή του ελέγχου σαν κλειδί όλων των προσπαθειών του. Τσίττα είναι o νους ή νοητικό υλικό, το νοητικό σώμα, η ικανότητα της σκέψης και της δημιουργίας σκεπτομορφών, το σύνολο των νοητικών διεργασιών· είναι το υλικό που διέπεται από το εγώ ή ψυχή, απ’ το οποίο κατασκευάζονται οι σκεπτομορφές. “Ψυχική φύση” είναι το καμα-μάνας (επιθυμία-νους), το συναισθηματικό ή αστρικό σώμα ελαφρά χρωματισμένο από το νου και είναι το υλικό με το οποίο ενδύονται όλες οι επιθυμίες και τα αισθήματά μας. Έτσι εκφράζονται. Οι δύο αυτοί τύποι ουσίας έχουν ν’ ακολουθήσουν τη δική τους γραμμή εξέλιξης κι αυτό ακριβώς κάνουν. Σύμφωνα με το λογοϊκό σχέδιο τα πνεύματα ή οι θείοι σπινθήρες φυλακίζονται απ’ αυτούς καθώς έλκονται αρχικά σ’ αυτούς δια της αμοιβαίας αλληλεπίδρασης πνεύματος και ύλης. Με τον έλεγχο αυτών των ουσιών και την περιστολή των ενστικτωδών δραστηριοτήτων τους τα πνεύματα αυτά αποκτούν εμπειρία και τελικά ελευθερία. Έτσι επέρχεται η ένωση με την ψυχή. Είναι μια ένωση που γνωρίζεται και βιώνεται στο φυσικό σώμα επί του πεδίου της πυκνότερης εκδήλωσης δια του συνειδητού νοήμονος ελέγχου της κατώτερης φύσης. 3.

Όταν επιτευχθεί, ο γιόγκι γνωρίζει τον εαυτό του όπως είναι στην πραγματικότητα.

Θα μπορούσε να περιγραφεί με τον εξής τρόπο: Ο άνθρωπος που γνωρίζει τις συνθήκες και τις εκπλήρωσε όπως υποδεικνύεται στην προηγούμενη σούτρα, 1. Βλέπει τον εαυτό, 2. Αντιλαμβάνεται την αληθινή φύση της ψυχής, 3. Ταυτίζεται με την εσώτερη Πραγματικότητα κι όχι πλέον με τις συγκαλύπτουσες μορφές, 4. Ενοικεί στο κέντρο κι όχι πλέον στην περιφέρεια, 5. Επιτυγχάνει πνευματική συνείδηση, 6. Αφυπνίζεται στην αναγνώριση του ένδον Θεού. Στις τρεις αυτές στροφές περιγράφονται με σαφείς κι ακριβείς όρους η μέθοδος κι ο στόχος και προετοιμάζεται o δρόμος για τη λεπτομερέστερη διδαχή που θα ακολουθήσει. Ο ζηλωτής αντικρίζει το πρόβλημά του, του δίνεται το κλειδί για τη λύση του και η ανταμοιβή – η ένωση με την ψυχή – διατηρείται ενώπιον της ερευνητικής ματιάς του. Στην επόμενη στροφή εξετάζεται σύντομα το παρελθόν. 4.

Μέχρι τώρα ο εσώτερος άνθρωπος ταυτίσθηκε με τις μορφές του και τις ενεργές τροποποιήσεις τους.

Οι μορφές αυτές είναι οι τροποποιήσεις που αναφέρονται στις διάφορες μεταφράσεις και μεταδίδουν τη λεπτοφυή αλήθεια ως προς την άπειρη διαιρετότητα του ατόμου· είναι τα επικαλυπτικά περιβλήματα και οι γοργά μεταβαλλόμενες μορφές που παρεμποδίζουν την εκδήλωση της αληθινής φύσης της ψυχής. Είναι οι εξωτερικότητες

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

που εμποδίζουν τη λάμψη του φωτός του εσώτερου Θεού και για τις οποίες αναφέρεται αποκρυφιστικά ότι “σκιάζουν την όψη του ηλίου”. Η ενδόμυχη φύση των ζωών που απαρτίζουν τις ευμετάβλητες αυτές ενεργές μορφές, αποδείχθηκε μέχρι τώρα πολύ ισχυρή για την ψυχή (τον ένδον Χριστό, όπως το θέτει o Χριστιανός) και οι δυνάμεις της ψυχής στερήθηκαν της πλήρους έκφρασης. Οι ενστικτώδεις δυνάμεις της “ζωώδους ψυχής”, ή οι ικανότητες του συνόλου των ζωών που σχηματίζουν τα περιβλήματα ή σώματα, φυλακίζουν τον πραγματικό άνθρωπο και περιορίζουν τις δυνάμεις του. Οι ζωές αυτές είναι νοήμονες μονάδες επί του ενελικτικού τόξου της εξέλιξης, εργαζόμενες για αυτο-έκφραση. Όμως ο αντικειμενικός τους σκοπός είναι διαφορετικός από εκείνον του Εσώτερου Ανθρώπου και παρακωλύουν την πρόοδο και την αυτο-αντίληψή του. “Εμπλέκεται στις δραστηριότητές τους” και πρέπει ν’ απελευθερωθεί προτού εισέλθει στην κληρονομιά της δύναμης, της ειρήνης και της μακαριότητας. Δεν μπορεί να φθάσει “εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού” (Εφεσ. 4:13), αν δεν πάψουν να γίνονται αισθητές οι τροποποιήσεις, αν δε μετασχηματισθούν οι μορφές, ηρεμήσουν οι δραστηριότητές τους και γαληνέψει η αναταραχή τους. Ο σπουδαστής παροτρύνεται να έχει κατά νου τη φύση αυτής της όψης της εξέλιξης, η οποία βαίνει ταυτόχρονα με τη δική του. Με την ορθή κατανόηση αυτού του προβλήματος έρχεται η αντίληψη του πρακτικού έργου που πρέπει να γίνει κι ο εμβρυώδης γιόγκι μπορεί ν’ αρχίσει το έργο του. Οι κατώτερες μορφές είναι διαρκώς κι ακατάπαυστα ενεργές, προσλαμβάνοντας συνεχώς τις μορφές παρορμητικών επιθυμιών ή δυναμικών νοητικών σκεπτομορφών και μόνο όταν αυτή η “πρόσληψη μορφών” τεθεί υπό έλεγχο και η ταραχή της κατώτερης φύσης γαληνέψει, γίνεται εφικτό για την εσώτερη διοικούσα οντότητα να απελευθερωθεί απ’ τη δουλεία και να επιβάλει τον κραδασμό της στις κατώτερες τροποποιήσεις. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συγκέντρωση – τη συγκεντρωμένη προσπάθεια της ψυχής να διατηρήσει σταθερά τη στάση του παρατηρητή, ή του νοούντος και ορώντος. Όταν μπορέσει να το κάνει, το κατώτερο “θέαμα” των γοργά μεταβαλλόμενων μορφών της σκέψης και της επιθυμίας εξαφανίζεται και το βασίλειο της ψυχής, το αληθινό πεδίο της ψυχικής γνώσης, μπορεί να ιδωθεί και να προσεγγισθεί. 5.

Οι καταστάσεις του νου είναι πέντε και υπόκεινται σε ηδονή ή πόνο· είναι οδυνηρές ή μη οδυνηρές.

Στο πρωτότυπο δεν υπάρχει η λέξη “ηδονή”· η μεταδιδόμενη σκέψη είναι περισσότερο τεχνική και μεταφράζεται συνήθως ως “μη οδυνηρή”. Ωστόσο η υποκείμενη σκέψη είναι η παρεμπόδιση της αντίληψης που προκαλούν τα ζεύγη των αντιθέτων. Ο σπουδαστής πρέπει να θυμάται ότι σ’ αυτή τη σούτρα εκείνο που εξετάζεται είναι η τσίττα ή νοητικό υλικό με τις τροποποιήσεις που υφίσταται καθόσον η μεταβλητότητα και η δραστηριότητά της είναι παράγοντες ελέγχου. Δεν πρέπει να λησμονήσει το γεγονός ότι ασχολούμαστε με την κατώτερη ψυχική φύση, που είναι όρος ο οποίος εφαρμόζεται αποκρυφιστικά στις διεργασίες του κατώτερου νου καθώς

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

και στις αστρικές ή συναισθηματικές αντιδράσεις. Κάθε δραστηριότητα της κατώτερης φύσης είναι αποτέλεσμα του καμα-μάνας ή του νου που χρωματίζεται από αίσθημα, της επιθυμίας-θέλησης του κατώτερου ανθρώπου. Ο στόχος του συστήματος της Ράτζα Γιόγκα είναι ν’ αντικατασταθούν αυτές οι παρορμήσεις απ’ την εσκεμμένη νοήμονα δράση της ψυχής ή του πνευματικού ανθρώπου του οποίου η φύση είναι αγάπη, του οποίου οι πράξεις είναι συνετές (νοούμενες αποκρυφιστικά) και του οποίου κίνητρο είναι η ομαδική ανάπτυξη. Συνεπώς η αντίδραση που ονομάζεται πόνος πρέπει να ξεπεραστεί καθώς κι εκείνη που καλείται ηδονή, γιατί αμφότερες εξαρτώνται από την ταύτιση με τη μορφή. Πρέπει ν’ αντικατασταθούν από τη μη-προσκόλληση. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι οι τροποποιήσεις του εσώτερου οργάνου, του νου, είναι πέντε σε αριθμό. Το μάνας ή νους, η ενεργοποιός αρχή της τσίττα ή νοητικού υλικού, είναι η πέμπτη αρχή κι όπως καθετί στη φύση εκδηλώνεται σαν δυαδικότητα. Αυτή η δυαδικότητα είναι: 1. Ο κατώτερος συγκεκριμένος νους που εκδηλώνεται σαν δραστηριότητα του νοητικού σώματος. 2. Ο αφηρημένος νους που εκδηλώνεται σαν η κατώτατη όψη του εγώ. Στο μικρόκοσμο, τον άνθρωπο, η δυαδικότητα αυτή αποβαίνει τριπλή τροποποίηση στο νοητικό πεδίο και σ’ αυτά τα τρία έχουμε σε μικρογραφία μια εικόνα της μακροκοσμικής εκδήλωσης. Τα τρία αυτά είναι: 1. Το νοητικό μόνιμο άτομο, η κατώτατη όψη της πνευματικής Τριάδας ή της ψυχής. 2. Το εγωικό σώμα, το αιτιώδες σώμα ή καράνα σαρίρα. 3. Το νοητικό σώμα, η ανώτατη όψη του κατώτερου προσωπικού εαυτού. Το καθαυτό νοητικό σώμα έχει πέντε τροποποιήσεις ή δραστηριότητες κι έτσι αποτελεί αντανάκλαση ή αντιστοιχία της πέμπτης αρχής που εκδηλώνεται στο πέμπτο πεδίο, το νοητικό. Οι τροποποιήσεις είναι η κατώτερη σκιά του μάνας (ή νου στη μικροκοσμική εκδήλωση) κι o νους αυτός είναι αντανάκλαση του μαχάτ (του παγκόσμιου νου) ή του νου που εκδηλώνεται στο μακρόκοσμο. Πρόκειται για μεγάλο μυστήριο, αλλά θα αποκαλυφθεί στον άνθρωπο που υπερνικά τις πέντε τροποποιήσεις του κατώτερου νου, o οποίος με τη μη-προσκόλληση στο κατώτερο ταυτίζεται με το ανώτερο κι έτσι λύνει το μυστήριο των “Μακάρα” και βαδίζει την Οδό των Κουμάρα. Εδώ βρίσκεται ένας υπαινιγμός για τους πιο προχωρημένους σπουδαστές αυτής της επιστήμης αναφορικά με το εσωτερικό πρόβλημα των Μακάρα, το οποίο υπαινίσσεται η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ στη “Μυστική Δοξασία”. 6.

Αυτές οι τροποποιήσεις (δραστηριότητες) είναι η ορθή γνώση, η εσφαλμένη γνώση, η φαντασίωση, η παθητικότητα (ύπνος) και η μνήμη.

Υπάρχει ένα απέραντο πεδίο γνώσης που o ορών οφείλει κάποτε να γνωρίσει. Είναι γενικά αποδεκτό μεταξύ των αποκρυφιστών ψυχολόγων ότι υπάρχουν τρεις τρόποι κατανόησης:

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

1. Η άμεση γνώση δια της λεωφόρου των αισθήσεων, όπου κάθε αίσθηση, όταν χρησιμοποιείται, θέτει το χρήστη της σε επαφή με μια διακριτή περιοχή κραδασμών που εμφανίζονται σαν μορφικές εκδηλώσεις. 2. Η επαγωγή ή το συμπέρασμα, η χρήση από το γνωρίζοντα των λογικών δυνάμεων του νου σε σχέση με ό,τι δεν είναι άμεσα αντιληπτό. Συνιστά για το σπουδαστή του αποκρυφισμού τη χρήση του Νόμου των Αντιστοιχιών ή της Αναλογίας. 3. Η άμεση γνώση του γιόγκι ή του ορώντος, η οποία επικεντρώνεται στη συνείδηση του εαυτού, του εγώ στο δικό του πεδίο. Επιτυγχάνεται με την ορθή χρήση του νου σαν οργάνου όρασης και διαβίβασης. Ο Πατάντζαλι λέει: “Ο ορών είναι αγνή γνώση. Αν και αγνός, ατενίζει την παρουσιαζόμενη ιδέα με το μέσον του νου.” Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 20.

Το συμπέρασμα δεν είναι ασφαλής μέθοδος διακρίβωσης της γνώσης, ενώ οι άλλες τροποποιήσεις αναφέρονται κυρίως στην εσφαλμένη χρήση της εικονοπλαστικής ικανότητας (φαντασίας), στην αυτο-επιβαλλόμενη παθητικότητα του νου – μια κατάσταση μερικής ύπνωσης – και στη συγκράτηση των σκεπτομορφών εντός της νοητικής αύρας με τη χρήση της μνήμης. Καθεμιά από αυτές εξετάζεται σε ξεχωριστή σούτρα απ’ τον Πατάντζαλι. 7.

Βάση της ορθής γνώσης είναι η ορθή αντίληψη, το ορθό συμπέρασμα και η ορθή μαρτυρία (ή η ακριβής απόδειξη).

Μια απ’ τις πιο επαναστατικές αντιλήψεις με την οποία πρέπει να προσαρμοσθεί o αποκρυφιστής σπουδαστής είναι η εκτίμηση ότι o νους αποτελεί μέσον δια του οποίου αποκτάται η γνώση. Στη Δύση έχει κυρίως επικρατήσει η ιδέα ότι o νους είναι εκείνο το μέρος του ανθρώπινου μηχανισμού το οποίο χρησιμοποιεί τη γνώση. Η “διαδικασία της υποβολής των πραγμάτων στο νου”, της προσπάθειας για επίλυση προβλημάτων με επίπονη νοητική εργασία, δεν έχει τελικά θέση στην ανέλιξη της ψυχής. Είναι μόνο ένα προπαρασκευαστικό στάδιο που πρέπει να αντικατασταθεί από μια διαφορετική μέθοδο. Ο σπουδαστής της Ράτζα Γιόγκα πρέπει ν’ αντιληφθεί ότι προορισμός του νου είναι να καταστεί όργανο αντίληψης· μόνο έτσι θα καταλήξει στην ορθή κατανόηση αυτής της επιστήμης. Η διαδικασία που πρέπει ν’ ακολουθηθεί σε σχέση με το νου μπορεί κάπως να περιγραφεί ως εξής: 1. Ορθός έλεγχος των τροποποιήσεων (ή δραστηριοτήτων) της σκεπτόμενης αρχής. 2. Σταθεροποίηση του νου κι επακόλουθη χρήση του από την ψυχή σαν οργάνου όρασης, σαν έκτης αίσθησης και σαν σύνθεσης των πέντε άλλων αισθήσεων. Αποτέλεσμα: Ορθή γνώση. 3. Ορθή χρήση της αντιληπτικής ικανότητας, έτσι ώστε το νέο πεδίο γνώσης που πλέον προσεγγίσθηκε, να ιδωθεί όπως ακριβώς είναι. 4. Αυτό που έγινε αντιληπτό ερμηνεύεται ορθά με την επακόλουθη συναίνεση της ενόρασης και της λογικής. 5. Ορθή διαβίβαση στο φυσικό εγκέφαλο εκείνου που έγινε αντιληπτό· η μαρτυρία

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

της έκτης αίσθησης ερμηνεύεται ορθά κι η απόδειξη διαβιβάζεται με αποκρυφιστική ακρίβεια. Αποτέλεσμα: Ορθή αντίδραση του φυσικού εγκεφάλου στη διαβιβασθείσα γνώση. Όταν η διαδικασία μελετηθεί κι ακολουθηθεί, ο άνθρωπος στο φυσικό πεδίο αποκτά αυξημένη επίγνωση των πραγμάτων της ψυχής και των μυστηρίων του ψυχικού βασιλείου – ή της “Βασιλείας του Θεού”. Όλα τα ενδιαφέροντα της ομάδας και η φύση της ομαδικής συνείδησης του αποκαλύπτονται. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι κανόνες αυτοί θεωρούνται ακόμη και τώρα σαν ουσιαστικές προϋποθέσεις όταν εξετάζεται οποιαδήποτε ακριβής μαρτυρία σε εγκόσμια ζητήματα. Όταν οι ίδιοι κανόνες μεταφερθούν στον κόσμο της ψυχικής προσπάθειας (κατώτερης κι ανώτερης), τότε θα έχουμε μια απλοποίηση της τωρινής σύγχυσης. Σε ένα αρχαίο βιβλίο γραμμένο για μαθητές ορισμένου βαθμού, περιέχονται τα ακόλουθα λόγια που έχουν αξία για όλους τους δόκιμους και αποδεγμένους μαθητές. Η μετάφραση μεταδίδει το νόημα και δεν είναι κυριολεκτική: “Ας προσέξει εκείνος που κοιτάζει προς τα έξω ώστε το παράθυρο δια του οποίου βλέπει, να διαβιβάζει το φως του ηλίου. Αν το χρησιμοποιεί στην πρώιμη αυγή (της προσπάθειάς του, Α.Α.Μπ.), ας θυμάται ότι η σφαίρα δεν ανέτειλε ακόμη. Τα σαφή περιγράμματα δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά και φαντάσματα και σκιές, μουντοί χώροι και περιοχές γεμάτες σκοτάδι συγχύζουν ακόμη την όρασή του.”

Στο τέλος αυτής της φράσης βρίσκεται ένα περίεργο σύμβολο που μεταδίδει στο μαθητή τη σκέψη “να σωπαίνεις και να είσαι επιφυλακτικός στη γνώμη σου”. 8.

Η εσφαλμένη γνώση βασίζεται στην αντίληψη της μορφής κι όχι στην κατάσταση της ύπαρξης.

Αυτή η σούτρα είναι κάπως δύσκολο να παραφρασθεί. Η σημασία της έχει ως εξής: Η γνώση, το συμπέρασμα και η απόφαση που βασίζονται στις εξωτερικότητες και στη μορφή δια της οποίας εκφράζεται κάθε ζωή σε κάθε βασίλειο της φύσης, είναι (για τον αποκρυφιστή) ψευδής κι αναληθής γνώση. Στο παρόν στάδιο της εξελικτικής διαδικασίας κανενός είδους μορφή δεν ανταποκρίνεται ούτε συνιστά επαρκή έκφραση της ενοικούσας ζωής. Κανένας αληθινός μύστης δεν κρίνει οποιαδήποτε έκφραση της θειότητας από την τρίτη της όψη. Η Ράτζα Γιόγκα εξασκεί τον άνθρωπο να λειτουργεί με τη δεύτερη όψη του και με τη δεύτερη αυτή όψη να έρχεται σε σχέση με την “αληθή φύση” που λανθάνει σε κάθε μορφή. Το “ον” είναι εκείνο που συνιστά την ουσιώδη πραγματικότητα κι όλα τα όντα αγωνίζονται για την αληθινή έκφραση. Συνεπώς κάθε γνώση που αποκτάται με το μέσον των κατώτερων ικανοτήτων και βασίζεται στη μορφική όψη είναι εσφαλμένη γνώση. Μόνο η ψυχή αντιλαμβάνεται ορθά· μόνο η ψυχή έχει τη δύναμη να αγγίζει το σπέρμα ή την αρχή του βούδδι (τη Χριστική αρχή στη Χριστιανική φρασεολογία) που απαντάται στην καρδιά κάθε ατόμου, είτε πρόκειται για το άτομο της ύλης που μελετάται στα επιστημονικά εργαστήρια, είτε για το ανθρώπινο άτομο μέσα στο χωνευτήρι της καθημερινής εμπειρίας, είτε για το πλανητικό άτομο μέσα στον

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

αξεπέραστο δακτύλιο του οποίου βρίσκονται όλα τα βασίλεια της φύσης μας, είτε για το ηλιακό άτομο, το Θεό που εκδηλώνεται μέσω ενός ηλιακού συστήματος. Ο Χριστός “εγίνωσκε τι ήν εν τω ανθρώπω” και γιαυτό μπόρεσε να γίνει Σωτήρας. 9.

Η φαντασίωση στηρίζεται σε εικόνες που δεν έχουν πραγματική ύπαρξη.

Υπονοεί ότι οι εικόνες αυτές δεν έχουν πραγματική ύπαρξη καθόσον προκαλούνται από τους ίδιους τους ανθρώπους, κατασκευάζονται μέσα στις νοητικές τους αύρες, ενεργοποιούνται απ’ τη θέληση ή την επιθυμία τους και συνεπώς διασκορπίζονται όταν η προσοχή στρέφεται αλλού. Θεμελιώδες αξίωμα της Ράτζα Γιόγκα είναι ότι “η ενέργεια ακολουθεί τη σκέψη” κι αληθεύει ακόμη κι όταν πρόκειται για εικόνες της φαντασίωσης. Οι φαντασιακές αυτές εικόνες διαιρούνται σε τρεις κύριες ομάδες τις οποίες θα ήταν καλό να εξετάσει o σπουδαστής: 1. Σε εκείνες τις σκεπτομορφές που κατασκευάζει o ίδιος, που έχουν εφήμερη ζωή κι εξαρτώνται απ’ την ποιότητα των επιθυμιών του· επειδή λοιπόν δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές, ούτε ανώτερες ούτε κατώτερες, μπορούν να ζωογονηθούν από ταπεινές τάσεις ή από ιδεαλιστικές εφέσεις, με όλα τα ενδιάμεσα στάδια που απαντώνται μεταξύ των δύο αυτών άκρων. Ο ζηλωτής πρέπει να προσέξει και να μην κάνει το λάθος να τις εκλάβει σαν πραγματικότητα. Θα μπορούσε να δοθεί εδώ σαν σχετικό παράδειγμα η ευκολία με την οποία οι άνθρωποι εκλαμβάνουν ότι είδαν κάποιον από τους Αδελφούς (ή Διδασκάλους της Σοφίας), ενώ αυτό που συνέλαβαν ήταν μια σκεπτομορφή ενός απ’ Αυτούς· επειδή η επιθυμία γεννά τη σκέψη, γίνονται θύματα αυτής της μορφής εσφαλμένης αντίληψης την οποία o Πατάντζαλι ονομάζει φαντασίωση. 2. Σ’ εκείνες τις σκεπτομορφές που δημιουργούνται απ’ τη φυλή, το έθνος, την ομάδα ή την οργάνωση. Οι ομαδικές σκεπτομορφές κάθε είδους (από την πλανητική μορφή μέχρι εκείνη που κατασκευάζεται από οποιαδήποτε ομάδα διανοητών) αποτελούν το σύνολο της “μεγάλης πλάνης”. Εδώ βρίσκεται μια νύξη για τον ειλικρινή ζηλωτή. 3. Σ’ εκείνη τη σκεπτομορφή που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο απ’ την πρώτη του εμφάνιση σε φυσική μορφή και καλείται “Ένοικος στο Κατώφλι”. Επειδή δημιουργήθηκε από τον κατώτερο προσωπικό εαυτό κι όχι από την ψυχή, είναι πρόσκαιρη κι απλώς συγκρατείται από την κατώτερη ενέργεια του ανθρώπου. Όταν o άνθρωπος αρχίσει να λειτουργεί σαν ψυχή, αυτή η “εικόνα” που δημιούργησε με τη “φαντασίωσή” του ή με την αντίδρασή του στην παραίσθηση, διαλύεται με υπέρτατη προσπάθεια. Δε θα έχει πραγματική ύπαρξη εφόσον δε θα υπάρχει τίποτε μέσα στο ζηλωτή για να την τροφοδοτήσει και η αντίληψη αυτή του επιτρέπει να ελευθερωθεί απ’ τη δουλεία της. Πρόκειται για μια σούτρα που παρότι φαίνεται σύντομη κι απλή, ενέχει βαθύτατη σημασία· μελετάται από μεγάλους μυημένους που μαθαίνουν τη φύση της δημιουργικής διαδικασίας του πλανήτη κι ασχολούνται με το διασκορπισμό της πλανητικής μάγια.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

10. Η παθητικότητα (ύπνος) βασίζεται στην ήρεμη κατάσταση των βρίττι (ή στη μη αντιληπτικότητα των αισθήσεων). Κάποια εξήγηση για τη φύση των βρίττι είναι ίσως αναγκαία εδώ. Βρίττι είναι εκείνες οι δραστηριότητες του νου που προκύπτουν από τη συνειδητή σχέση μεταξύ της χρησιμοποιούμενης αίσθησης κι εκείνου που γίνεται αισθητό. Εκτός από κάποια τροποποίηση της νοητικής διαδικασίας ή τη διαβεβαίωση της αντίληψης ότι εγώ-είμαιεγώ, οι αισθήσεις μπορούν να είναι δραστήριες κι όμως o άνθρωπος να μην έχει επίγνωσή τους. Ο άνθρωπος έχει επίγνωση ότι ο ίδιος βλέπει, γεύεται ή ακούει· λέει, “βλέπω, γεύομαι, ακούω” κι εκείνο που του επιτρέπει ν’ αναγνωρίσει το γεγονός είναι η δραστηριότητα των βρίττι (ή εκείνες οι νοητικές αντιλήψεις που σχετίζονται με τις πέντε αισθήσεις). Με την απόσυρση απ’ την ενεργό αισθητήρια αντίληψη, με τη μη χρησιμοποίηση πλέον της “εξωστρεφούς” συνείδησης και με την αφαίρεση αυτής της συνείδησης από την περιφέρεια στο κέντρο μπορεί να επιφέρει μια κατάσταση παθητικότητας – μια έλλειψη επίγνωσης που δεν είναι το σαμάντι του γιόγκι ούτε η επίτευξη της προσήλωσης στην οποία αποβλέπει o σπουδαστής της γιόγκα, αλλά είναι μια μορφή ύπνωσης. Αυτή η αυτοεπιβαλλόμενη ηρέμηση δεν είναι μόνο επιζήμια στην επίτευξη της ανώτατης γιόγκα, αλλά κι εξαιρετικά επικίνδυνη σε πολλές περιπτώσεις. Οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να θυμούνται ότι στόχος της γιόγκα είναι η ορθή δραστηριότητα του νου και η ορθή χρήση του κι ότι η κατάσταση που ονομάζεται “κενός νους” και η κατάσταση της παθητικής δεκτικότητας με αποκομμένες ή ατροφικές τις αισθητήριες σχέσεις, δεν αποτελεί μέρος της διαδικασίας. Ο ύπνος που αναφέρεται εδώ δεν είναι η είσοδος του σώματος σε κατάσταση αδράνειας, αλλά η θέση σε ύπνο των βρίττι. Είναι η άρνηση των επαφών των αισθήσεων δίχως η έκτη αίσθηση, ο νους, να αντικαθιστά τις δραστηριότητές τους. Σ’ αυτή την κατάσταση του ύπνου o άνθρωπος είναι ανοικτός στην παράκρουση, στην παραίσθηση, σε απατηλές εντυπώσεις και σε καταλήψεις. Ο ύπνος είναι διαφόρων ειδών και μόνο μια σύντομη απαρίθμηση είναι εφικτή σε ένα σχόλιο όπως αυτό: 1. Ο συνήθης ύπνος του φυσικού σώματος, στον οποίο o εγκέφαλος δεν ανταποκρίνεται σε καμιά αισθητήρια επαφή. 2. Ο ύπνος των βρίττι ή εκείνων των τροποποιήσεων των νοητικών διεργασιών που συσχετίζουν τον άνθρωπο με το περιβάλλον του διαμέσου των αισθήσεων και του νου. 3. Ο ύπνος της ψυχής, o οποίος, νοούμενος αποκρυφιστικά, καλύπτει εκείνο το τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας που χρονολογείται απ’ την πρώτη ενσάρκωση του ανθρώπου μέχρι ν’ “αφυπνισθεί” στη γνώση του σχεδίου και προσπαθεί να φέρει τον κατώτερο άνθρωπο σε ευθυγράμμιση με τη φύση και τη θέληση του εσώτερου πνευματικού ανθρώπου. 4. Ο ύπνος του συνήθους μέντιουμ, όπου το αιθερικό σώμα εκτοπίζεται μερικά απ’ το φυσικό σώμα κι αποχωρίζεται επίσης απ’ το αστρικό σώμα, προκαλώντας μια κατάσταση πολύ πραγματικού κινδύνου.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

5. Το σαμάντι ή ύπνος του γιόγκι, το αποτέλεσμα της συνειδητής επιστημονικής απόσυρσης του πραγματικού ανθρώπου απ’ το κατώτερο τριπλό του περίβλημα για να εργασθεί σε ανώτερα επίπεδα, προετοιμάζοντας την ενεργό υπηρεσία στα κατώτερα. 6. Ο ύπνος των Νιρμανακάγια που αποτελεί κατάσταση τόσο έντονης πνευματικής συγκέντρωσης κι εστίασης στο πνευματικό ή ατμικό σώμα, ώστε η εξωστρεφής συνείδηση αποσύρεται όχι μόνο από τα τρία πεδία της ανθρώπινης προσπάθειας, αλλά κι από τις δύο κατώτερες εκφράσεις της πνευματικής Τριάδας. Για τους σκοπούς του ιδιότυπου και ειδικού έργου του o Νιρμανακάγια “υπνώττει” προς όλες τις καταστάσεις εκτός εκείνης του τρίτου ή ατμικού πεδίου. 11. Μνήμη είναι η εμμονή σε εκείνο που έγινε γνωστό. Η μνήμη αυτή αφορά διάφορες ομάδες αντιλήψεων, ενεργές ή λανθάνουσες· σχετίζεται με σωρεία γνωστών παραγόντων που μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής: 1. Οι νοητές εικόνες εκείνου που είναι απτό, αντικειμενικό κι έγινε γνωστό στο στοχαστή επί του φυσικού πεδίου. 2. Εικόνες καμα-μανασικές (ή επιθυμίας-κατώτερου νου) των περασμένων επιθυμιών και της ικανοποίησής τους. Η “εικονοπλαστική ικανότητα” του μέσου ανθρώπου βασίζεται στις επιθυμίες του (ανώτερες ή κατώτερες επιθυμίες, εφεσιακές ή ταπεινωτικές με την έννοια της έλξης προς τα κάτω) και της γνώριμης ικανοποίησής τους. Αυτό αληθεύει εξίσου για τη μνήμη, λόγου χάρη, ενός λαίμαργου ανθρώπου και τη λανθάνουσα εικόνα του για ένα ικανοποιητικό γεύμα καθώς και για τη μνήμη ενός ορθόδοξου αγίου, που βασίζεται στην εικονοπλασία του για ένα χαρωπό ουρανό. 3. Η μνημονική δραστηριότητα που είναι αποτέλεσμα διανοητικής εξάσκησης, συσσώρευσης αποκτηθέντων γεγονότων, συνέπεια ανάγνωσης ή διδασκαλίας και δε βασίζεται σαφώς στην επιθυμία αλλά έχει τη βάση της σε διανοητικό ενδιαφέρον. 4. Όλες οι διάφορες επαφές που η μνήμη διατηρεί κι αναγνωρίζει ότι προέρχονται απ’ τις συλλήψεις των πέντε κατώτερων αισθήσεων. 5. Οι νοητικές εκείνες εικόνες που λανθάνουν στην ικανότητα που παράγει τη μνήμη, οι οποίες είναι το σύνολο της γνώσης που προσεγγίσθηκε και των αντιλήψεων που προκλήθηκαν απ’ την ορθή χρήση του νου σαν έκτης αίσθησης. Όλες αυτές οι μορφές μνημονικής ικανότητας πρέπει να απορριφθούν και να μη διατηρούνται πλέον· πρέπει ν’ αναγνωρισθούν σαν τροποποιήσεις του νου – της σκεπτόμενης αρχής – κι επομένως σαν μέρος της ευμετάβλητης εκείνης ψυχικής φύσης που πρέπει να κυριαρχηθεί προτού o γιόγκι μπορέσει να ελπίσει ότι θα επιτύχει την απελευθέρωση απ’ τον περιορισμό κι απ’ όλη την κατώτερη δραστηριότητα. Αυτός είναι o στόχος. 6. Τέλος (γιατί δε χρειάζεται να απαριθμήσουμε πιο περίπλοκες υποδιαιρέσεις) η μνήμη περιλαμβάνει και τις συσσωρευμένες εμπειρίες που αποκτήθηκαν απ’ την ψυχή μέσω πολλών ενσαρκώσεων και αποθηκεύθηκαν στην αληθινή συνείδηση της ψυχής. 12. Ο έλεγχος αυτών των τροποποιήσεων του εσώτερου οργάνου, του νου,

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

πρέπει να επιτευχθεί με άοκνη προσπάθεια και με τη μη-προσκόλληση. Μόνο μερικές σύντομες εξηγήσεις χρειάζονται για μια σούτρα τόσο ευκολονόητη όσο αυτή· διανοητικά το νόημά της είναι σαφές· όμως πρακτικά είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί. 1. Εσώτερο όργανο είναι βέβαια o νους. Οι Δυτικοί διανοητές πρέπει να έχουν υπόψη ότι o Ανατολίτης αποκρυφιστής δε θεωρεί σαν όργανα τα φυσικά όργανα. Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι το φυσικό σώμα στην πυκνή ή συγκεκριμένη του μορφή δε θεωρείται σαν αρχή, αλλά απλώς σαν απτό αποτέλεσμα της δραστηριότητας των πραγματικών αρχών. Μιλώντας αποκρυφιστικά, όργανα είναι τέτοια κέντρα δραστηριότητας όπως o νους, τα διάφορα μόνιμα άτομα και τα κέντρα δύναμης στα διάφορα περιβλήματα. Όλα αυτά έχουν τις αντικειμενικές τους “σκιές” ή αποτελέσματα και οι προκύπτουσες αυτές εκπορεύσεις είναι τα εξωτερικά φυσικά όργανα. Ο εγκέφαλος, για παράδειγμα, είναι η “σκιά” ή το εξωτερικό όργανο του νου κι o ερευνητής θ’ ανακαλύψει ότι το περιεχόμενο της εγκεφαλικής κοιλότητας έχει κάποια αντιστοιχία με τις όψεις του ανθρώπινου μηχανισμού που απαντώνται στο νοητικό πεδίο. Η τελευταία αυτή πρόταση πρέπει να τονισθεί· μεταδίδει έναν υπαινιγμό για όσους μπορούν να επωφεληθούν απ’ αυτόν. 2. Άοκνη προσπάθεια σημαίνει κυριολεκτικά τη συνεχή άσκηση, την ακατάπαυστη επανάληψη και τη διαρκή προσπάθεια επιβολής του νέου ρυθμού στον παλιό κι εξάλειψης των βαθιά εδραιωμένων έξεων και τροποποιήσεων με την εμπέδωση της ψυχικής εντύπωσης. Ο γιόγκι ή o Διδάσκαλος είναι αποτέλεσμα υπομονετικής αντοχής· η επίτευξή του είναι καρπός σταθερής προσπάθειας που βασίζεται σε νοήμονα εκτίμηση του έργου που πρέπει να γίνει και του στόχου που πρέπει να προσεγγισθεί κι όχι σε σπασμωδικό ενθουσιασμό. 3. Μη-προσκόλληση είναι εκείνο που τελικά οδηγεί όλες τις αισθητήριες αντιλήψεις να εκτελέσουν τις νόμιμες λειτουργίες τους. Με τη μη-προσκόλληση σ’ εκείνες τις μορφές γνώσης με τις οποίες οι αισθήσεις θέτουν σε επαφή τον άνθρωπο, χαλαρώνει συνεχώς η λαβή τους πάνω του· έρχεται τελικά ο καιρός όπου απελευθερώνεται και γίνεται κύριος των αισθήσεων κι όλων των αισθητήριων επαφών του. Αυτό δε συνεπάγεται μια κατάσταση όπου ατροφούν και αχρηστεύονται, αλλά μια κατάσταση όπου είναι χρήσιμες στο γιόγκι όταν κι όπως επιλέξει και για όσο επιλέξει· χρησιμοποιούνται απ’ αυτόν για να επαυξήσουν την αποτελεσματικότητά του στην ομαδική υπηρεσία και την ομαδική προσπάθεια. 13. Άοκνη προσπάθεια είναι η συνεχής προσπάθεια να περισταλούν οι τροποποιήσεις του νου. Η σούτρα αυτή είναι μια από τις δυσκολότερες να μεταφρασθούν έτσι ώστε ν’ αποδοθεί η πραγματική της σημασία. Η ενεχόμενη ιδέα είναι εκείνη της συνεχούς προσπάθειας που γίνεται από τον πνευματικό άνθρωπο για να περισταλούν οι τροποποιήσεις ή διακυμάνσεις του νου και να ελεγχθεί η κατώτερη ευμετάβλητη ψυχική φύση προκειμένου να εκφράσει πλήρως την πνευματική του φύση. Έτσι και

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

μόνο έτσι μπορεί o πνευματικός άνθρωπος να βιώσει τη ζωή της ψυχής καθημερινά στο φυσικό πεδίο. Ο Tσαρλς Tζόνστον στη μετάφρασή του επιδιώκει ν’ αποδώσει αυτή την έννοια με τα λόγια “ορθή χρήση της θέλησης είναι η σταθερή προσπάθεια να σταθεί κανείς σε πνευματική ύπαρξη”. Η ενεχόμενη ιδέα είναι εκείνη της εφαρμογής στο νου (θεωρούμενου σαν έκτης αίσθησης) της ίδιας περιστολής στην οποία υπόκεινται οι πέντε κατώτερες αισθήσεις: οι εξωστρεφείς δραστηριότητές τους σταματούν και παύουν ν’ ανταποκρίνονται στο τράβηγμα ή την έλξη του ιδιαίτερου πεδίου τους γνώσης. 14. Όταν το αντικείμενο που πρόκειται ν’ αποκτηθεί έχει εκτιμηθεί επαρκώς και οι προσπάθειες για την επίτευξή του συνεχίζονται επίμονα χωρίς διακοπή, τότε εξασφαλίζεται η σταθερότητα του νου (η περιστολή των βρίττι). Όλοι οι οπαδοί της Ράτζα Γιόγκα πρέπει πρώτα να είναι αφοσιωμένοι. Μόνο η έντονη αγάπη της ψυχής κι όλων όσων συνεπάγεται αυτή η γνώση της ψυχής θα οδηγήσουν το ζηλωτή με επαρκή σταθερότητα στο στόχο του. Ο εν όψει αντικειμενικός σκοπός – η ένωση με την ψυχή και συνεπώς με την Υπερψυχή και με όλες τις ψυχές – πρέπει να εκτιμηθεί σωστά· οι λόγοι της επίτευξής του να κριθούν ορθά και τα αποτελέσματα που θα αποκτηθούν να είναι ειλικρινώς επιθυμητά (ή αγαπητά) προτού o ζηλωτής καταβάλλει την επαρκώς ισχυρή εκείνη προσπάθεια που θα του δώσει την κυριαρχία επί των τροποποιήσεων του νου και συνεπώς ολόκληρης της κατώτερης φύσης του. Όταν η εκτίμηση αυτή είναι αρκετά αληθινή και η ικανότητά του να προχωρήσει στο έργο της υποταγής και του ελέγχου είναι χωρίς διακοπή, τότε θα έλθει ο καιρός που o σπουδαστής θα γνωρίσει συνειδητά και αυξητικά το νόημα της περιστολής των τροποποιήσεων. 15. Μη-προσκόλληση είναι η ελευθερία από τον πόθο για όλα τα αντικείμενα της επιθυμίας, είτε γήινα ή παραδοσιακά, είτε εδώ ή στο επέκεινα. Η μη-προσκόλληση μπορεί επίσης να περιγραφεί σαν έλλειψη δίψας. Είναι o ακριβέστερος αποκρυφιστικός όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί καθώς συνεπάγεται τη διπλή ιδέα του ύδατος, του συμβόλου της υλικής ύπαρξης και της επιθυμίας, της ποιότητας του αστρικού πεδίου του οποίου σύμβολο είναι επίσης το νερό. Η ιδέα ότι o άνθρωπος είναι “ιχθύς”, είναι εδώ περίεργα πλήρης. Το σύμβολο αυτό (όπως στην περίπτωση όλων των συμβόλων) έχει επτά έννοιες· δύο χρησιμοποιούνται σ’ αυτή την περίπτωση: 1. Ο ιχθύς είναι το σύμβολο της Βισνουικής όψης, της Χριστικής αρχής, της δεύτερης όψης της θειότητας, του Χριστού σε ενσάρκωση, είτε είναι ο κοσμικός Χριστός (που εκφράζεται μέσω ενός ηλιακού συστήματος) είτε ο ατομικός Χριστός, ο δυναμικός σωτήρας μέσα σε κάθε ανθρώπινο ον. Είναι “o Χριστός εν υμίν, η ελπίς της δόξης”. (Κολ. I:27) Αν o σπουδαστής μελετήσει επίσης τον ιχθύ Αβατάρ του Βισνού, θα μάθει ακόμη περισσότερα. 2. Ο ιχθύς που κολυμπά στα ύδατα της ύλης, μια επέκταση της ίδιας ιδέας που

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

μεταφέρεται στην πιο προφανή τωρινή της έκφραση, τον άνθρωπο σαν προσωπικότητα. Όταν δεν υπάρχει πόθος για οποιοδήποτε αντικείμενο κι όταν δεν υπάρχει επιθυμία για επαναγέννηση (που πάντοτε είναι αποτέλεσμα του πόθου για “μορφική έκφραση” ή υλική εκδήλωση), τότε επιτυγχάνεται η αληθινή έλλειψη δίψας κι o απελευθερωμένος άνθρωπος στρέφει τα νώτα του σ’ όλες τις μορφές στους τρεις κατώτερους κόσμους και καθίσταται αληθινός λυτρωτής. Στην Μπαγκαβάτ Γκίτα απαντώνται τα ακόλουθα διαφωτιστικά λόγια: “Διότι οι κάτοχοι της σοφίας, ενωμένοι στην ψυχική όραση, παραιτούμενοι από τους καρπούς των έργων, ελεύθεροι από τα δεσμά της επαναγέννησης, φθάνουν στην οικία όπου καμιά λύπη δεν κατοικεί. Όταν η ψυχή σου διέλθει από το δάσος της παραπλάνησης, δε θα εξετάζεις πλέον τι θα διδαχθεί ή τι διδάχθηκε. Όταν αποσυρθείς από την παραδοσιακή διδασκαλία, η ψυχή σου σταθεί σταθερή, ακλόνητη στην ψυχική όραση, τότε θα αποκτήσεις την ένωση με την Ψυχή.” (Γκίτα ΙΙ, 51, 52 και 53.)

Ο Τζ.Χ. Γουντς το καθιστά σαφές στη μετάφρασή του του σχολίου του Βέντα Βυάσα, που παρατίθεται εδώ: “Απάθεια είναι η συνείδηση Διδασκάλου από εκείνον που έχει απαλλαγεί από τη δίψα είτε για τα ορατά είτε για τα αποκαλυφθέντα αντικείμενα. Η ύλη του νου (τσίττα) αν απαλλαγεί από τη δίψα για ορατά αντικείμενα, όπως γυναίκες ή τροφή ή ποτά ή εξουσία, αν απαλλαγεί από τη δίψα για αντικείμενα που αποκαλύπτονται (στις Βέδες), όπως η επίτευξη του Ουρανού ή της άσαρκης κατάστασης ή της διάλυσης στην πρωταρχική ύλη – αν ακόμη κι όταν είναι σε επαφή με αντικείμενα υπερφυσικά ή όχι, έχει επίγνωση, με την αρετή της ανύψωσης, της ανεπάρκειας των αντικειμένων – θα έχει συνείδηση Διδασκάλου…”

Η λέξη “παραδοσιακό” μεταφέρει τη σκέψη του σπουδαστή από εκείνο που συνήθως θεωρείται αντικείμενο αισθαντικής αντίληψης, στον κόσμο των σκεπτομορφών, στο “δάσος της παραπλάνησης” που δημιουργήθηκε από τις ιδέες των ανθρώπων για το Θεό, τον ουρανό ή την κόλαση. Η εξιδανίκευσή του και η ύψιστη έκφρασή του στους τρεις κόσμους είναι εκείνη του “ντεβαχάν” που αποτελεί στόχο για την πλειονότητα των υιών των ανθρώπων. Όμως η ντεβαχανική εμπειρία πρέπει τελικά να μετασχηματισθεί σε νιρβανική αντίληψη. Θα ήταν ίσως χρήσιμο για το σπουδαστή να θυμάται ότι ο ουρανός, το αντικείμενο της εφεσιακής επιθυμίας που είναι αποτέλεσμα της παραδοσιακής διδασκαλίας και όλων των διατυπώσεων των δογματικών πίστεων, έχει ποικίλες έννοιες για τον αποκρυφιστή. Για μια σαφέστερη κατανόηση τα ακόλουθα μπορεί να είναι χρήσιμα: 1. Ουρανός είναι εκείνη η κατάσταση συνείδησης στο αστρικό πεδίο, που αποτελεί σύμπηξη του πόθου και της επιθυμίας του ζηλωτή για ανάπαυση, ειρήνη και ευτυχία. Βασίζεται στις “μορφές της χαράς”. Είναι κατάσταση αισθαντικής απόλαυσης κι επειδή κατασκευάζεται από κάθε άτομο για λογαριασμό του, ποικίλλει όσο και οι άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ αυτή. Η μη-προσκόλληση πρέπει να επιτευχθεί ως προς τον ουρανό. Γίνεται αντιληπτός σαν απόλαυση απ’ τον κατώτερο εαυτό και απ’ τον άνθρωπο όταν στερηθεί μόνο το φυσικό του σώμα, προτού περάσει από το αστρικό

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

σώμα στο νοητικό πεδίο. 2. Ντεβαχάν είναι εκείνη η κατάσταση συνείδησης στο νοητικό πεδίο, στην οποία εισέρχεται η ψυχή όταν στερηθεί το αστρικό της σώμα και λειτουργεί ή περιορίζεται στο νοητικό της σώμα. Είναι ανώτερης τάξης απ’ το συνήθη ουρανό και η μακαριότητα που απολαμβάνει είναι περισσότερο νοητική απ’ ό,τι συνήθως εννοούμε με τη λέξη, όμως βρίσκεται ακόμη στον κατώτερο κόσμο της μορφής και θα ξεπεραστεί όταν γίνει γνωστή η μη-προσκόλληση. 3. Νιρβάνα είναι εκείνη η κατάσταση στην οποία εισέρχεται o μύστης όταν οι τρεις κατώτεροι κόσμοι δεν είναι πια “προσκολλημένοι” σ’ αυτόν λόγω των κλίσεων ή του κάρμα του και την οποία βιώνει αφού: α. Λάβει ορισμένες μυήσεις. β. Απελευθερωθεί από τους τρεις κόσμους. γ. Οργανώσει το Χριστικό του σώμα. Ακριβολογώντας, όσοι μύστες πέτυχαν τη μη-προσκόλληση αλλά επέλεξαν να θυσιαστούν και να παραμείνουν με τους υιούς των ανθρώπων για να τους υπηρετήσουν και να τους βοηθήσουν, δεν είναι τεχνικά Νιρβάνι. Είναι Κύριοι της Συμπόνιας που δεσμεύθηκαν να “συμπάσχουν” και να διέπονται από συνθήκες ανάλογες (αν κι όχι ταυτόσημες) με εκείνες που διέπουν τους ανθρώπους οι οποίοι είναι ακόμη προσκολλημένοι στον κόσμο της μορφής. 16. Η ολοκλήρωση της μη-προσκόλλησης καταλήγει στην ακριβή γνώση του πνευματικού ανθρώπου όταν ελευθερωθεί από τις ποιότητες ή γκούνα. Όταν εξετάζει αυτή τη σούτρα o σπουδαστής πρέπει να έχει υπόψη ορισμένα σημεία: 1. Ότι o πνευματικός άνθρωπος είναι η ενάδα. 2. Ότι η εξελικτική διαδικασία όταν φθάσει στο κορύφωμά της, δεν προκαλεί μόνο την απελευθέρωση της ψυχής απ’ τους περιορισμούς των τριών κόσμων, αλλά και την απελευθέρωση του πνευματικού ανθρώπου από όλους τους περιορισμούς, ακόμη και της ίδιας της ψυχής. Στόχος είναι η αμορφία ή η ελευθερία από την αντικειμενική κι απτή εκδήλωση και η αληθινή σημασία της γίνεται φανερή αν o σπουδαστής θυμηθεί το ενιαίο πνεύματος και ύλης όταν είναι σε εκδήλωση· δηλαδή ότι τα επτά πεδία μας είναι τα επτά υποπεδία του κατώτατου κοσμικού πεδίου, του φυσικού. Συνεπώς μόνο “η ώρα του τέλους” και η διάλυση του ηλιακού συστήματος θα αποκαλύψουν την αληθινή έννοια της αμορφίας. 3. Ότι γκούνα είναι οι τρεις ποιότητες της ύλης, τα τρία αποτελέσματα που παράγονται όταν η μακροκοσμική ενέργεια, η ζωή του Θεού που εμμένει ανεξάρτητα από τη λήψη μορφής, δραστηριοποιεί ή ενεργοποιεί την ουσία. Οι τρεις γκούνα είναι: 1. Σάττβα......Ενέργεια του Πνεύματος.........Πατήρ.................ρυθμός ή αρμονικός κραδασμός. Ενάδα 2. Ράτζας.......Ενέργεια της Ψυχής................Υιός....................κινητικότητα ή δραστηριότητα. Εγώ

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

3. Τάμας.......Ενέργεια της Ύλης.................Άγιο Πνεύμα.......αδράνεια. Προσωπικότητα

Οι τρεις αυτές αντιστοιχούν στην ποιότητα καθεμιάς από τις τρεις όψεις που εκφράζουν τη μία Ζωή. Σε ένα σύντομο σχόλιο όπως κατ’ ανάγκη είναι αυτό, δεν είναι δυνατό να επεκταθούμε σ’ αυτό το ζήτημα, αλλά μπορούμε να πάρουμε κάποια ιδέα για ό,τι νοείται ως ολοκλήρωση της μη-προσκόλλησης όταν εφαρμόζεται στο μακρόκοσμο ή το μικρόκοσμο. Οι τρεις γκούνα έχουν όλες χρησιμοποιηθεί, έχει αποκτηθεί πλήρης εμπειρία με τη χρήση της μορφής, έχει αναπτυχθεί συνείδηση, αντίληψη ή επίγνωση με την προσκόλληση σε κάποιο αντικείμενο ή σε κάποια μορφή, όλα τα αποθέματα έχουν χρησιμοποιηθεί κι o πνευματικός άνθρωπος (λογοϊκός ή ανθρώπινος) δεν τα χρειάζεται ή δεν τα έχει πλέον ανάγκη. Είναι συνεπώς ελεύθερος από τις γκούνα, αποδεσμευμένος απ’ την πρόσληψη μορφής σαν αποτέλεσμα της προσκόλλησης και εισέρχεται σε μια νέα κατάσταση συνείδησης για την οποία είναι περιττό να εικάσουμε. 17. Η συνείδηση ενός αντικειμένου επιτυγχάνεται με τη συγκέντρωση στην τετραπλή του φύση: τη μορφή δια της εξέτασης· την ποιότητα (ή γκούνα) δια της διακριτικής συμμετοχής· το σκοπό δια της έμπνευσης (ή μακαριότητας) και την ψυχή δια της ταύτισης. Είναι λοιπόν φανερό ότι η δήλωση “όπως o άνθρωπος σκέφτεται, έτσι και είναι” (Παροιμ. 23:7) βασίζεται σε απόκρυφα γεγονότα. Οποιαδήποτε μορφή κάθε είδους έχει ψυχή και αυτή η ψυχή ή συνειδητή αρχή είναι ταυτόσημη με εκείνη στην ανθρώπινη μορφή· ταυτόσημη στη φύση της αν κι όχι στην έκταση της ανάπτυξης ή το βαθμό της. Αυτό αληθεύει εξίσου για τις μεγάλες Ζωές ή τις υπερανθρώπινες Υπάρξεις μέσα στις οποίες oι άνθρωποι “ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν” (Πράξ. 17:28) και στην κατάσταση ανάπτυξης των Οποίων ανατείνουμε. Καθώς o ζηλωτής επιλέγει με προσοχή τα “αντικείμενα” στα οποία θα διαλογισθεί, κατασκευάζει για λογαριασμό του μέσω αυτών των αντικειμένων μια κλίμακα με το μέσον της οποίας θα φθάσει τελικά στο μη-αντικείμενο. Καθώς o νους του αναλαμβάνει αυξητικά τη διαλογιστική στάση της ψυχής, o εγκέφαλος υποτάσσεται επίσης αυξητικά στο νου όπως και o νους στην ψυχή. Έτσι o κατώτερος άνθρωπος ταυτίζεται σταδιακά με τον πνευματικό άνθρωπο o οποίος είναι παντογνώστης και πανταχού παρών. Αυτή η διαλογιστική στάση αναλαμβάνεται με μια τετραπλή διαδικασία: 1. Το διαλογισμό στη φύση μιας ιδιαίτερης μορφής, οπότε αντιλαμβάνεται καθώς στοχάζεται τη μορφή ότι δεν είναι παρά σύμβολο μιας εσώτερης πραγματικότητας, δοθέντος ότι ολόκληρος o απτός αντικειμενικός μας κόσμος είναι κατασκευασμένος από κάποιου είδους μορφή (ανθρώπινη, υπανθρώπινη και υπερανθρώπινη) που εκφράζει τη ζωή πλήθους αισθαντικών όντων. 2. Το διαλογισμό στην ποιότητα μιας ιδιαίτερης μορφής, έτσι ώστε να επιτευχθεί κάποια εκτίμηση της υποκειμενικής της ενέργειας. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ενέργεια ενός αντικειμένου μπορεί να θεωρηθεί σαν το χρώμα αυτού του αντικειμένου κι έτσι τα λόγια του Πατάντζαλι (IV, 17) είναι εδώ διαφωτιστικά και χρησιμεύουν σαν σχόλιο για το δεύτερο αυτό σημείο. Αποκαλείται “διακριτική συμμετοχή” και μέσω αυτής o σπουδαστής φθάνει σε εκείνη τη γνώση της ενέργειας μέσα του που είναι ένα με το αντικείμενο του διαλογισμού του. 3. Το διαλογισμό στο σκοπό μιας ιδιαίτερης μορφής. Συνεπάγεται την εξέταση της ιδέας πίσω ή κάτω από κάθε μορφική εκδήλωση και την εκ μέρους της επίδειξη ενέργειας. Η αντίληψη αυτή οδηγεί το ζηλωτή στη γνώση εκείνου του μέρους του σχεδίου ή του σκοπού των Πάντων που αποτελεί τον κινητήριο παράγοντα της δραστηριότητας της μορφής. Έτσι δια του μέρους επέρχεται επαφή με το Όλο και λαμβάνει χώρα μια διεύρυνση της συνείδησης που συνεπάγεται ευδαιμονία ή χαρά. Η μακαριότητα είναι πάντοτε επακόλουθο της αντίληψης της ενότητας του μέρους με το Όλο. Από το διαλογισμό στις τάττβα, τις ενέργειες ή αρχές, ή στις τανμάτρα ή στοιχεία που απαρτίζουν το πνεύμα-ύλη, προκύπτει η γνώση του σκοπού ή του σχεδίου για τις μικροκοσμικές ή μακροκοσμικές εκδηλώσεις και με τη γνώση αυτή έρχεται η ευδαιμονία. Σ’ αυτούς τους τρεις μπορούν να βρεθούν αντιστοιχίες προς τις τρεις όψεις – πνεύμα, ψυχή και σώμα – και συνιστούν διαφωτιστική μελέτη για το σοβαρό σπουδαστή. 4. Το διαλογισμό στην ψυχή, τον Έναν που χρησιμοποιεί τη μορφή, που την ενεργοποιεί σε δραστηριότητα και που εργάζεται σε ευθυγράμμιση με το σχέδιο. Αυτή η ψυχή, επειδή είναι ένα με όλες τις ψυχές και με την Υπερψυχή, υποβοηθεί το ένα σχέδιο κι έχει ομαδική συνείδηση. Έτσι δια των τεσσάρων αυτών σταδίων διαλογισμού σ’ ένα αντικείμενο o ζηλωτής φθάνει στο στόχο του, τη γνώση της ψυχής και των δυνάμεων της ψυχής. Ταυτίζεται συνειδητά με τη μία πραγματικότητα κι αυτό συμβαίνει στο φυσικό του εγκέφαλο. Βρίσκει εκείνη την αλήθεια που είναι αυτός o ίδιος και που είναι η αλήθεια που κρύβεται σε κάθε μορφή και σε κάθε βασίλειο της φύσης. Έτσι θα φθάσει τελικά (όταν αποκτηθεί η γνώση της καθαυτής ψυχής) στη γνώση της Παν-Ψυχής και θα γίνει ένα μαζί της. 18. Ένα περαιτέρω στάδιο σαμάντι επιτυγχάνεται όταν με την προσηλωμένη σκέψη ηρεμεί η εξωτερική δραστηριότητα. Στο στάδιο αυτό η τσίττα ανταποκρίνεται μόνο σε υποκειμενικές εντυπώσεις. Η λέξη “σαμάντι” επιδέχεται διάφορες ερμηνείες κι εφαρμόζεται σε διάφορα στάδια της επίτευξης του γιόγκι. Αυτό καθιστά κάπως δύσκολη την κατανόηση απ’ το μέσο σπουδαστή όταν μελετά τα διάφορα σχόλια. Ένας ίσως απ’ τους ευκολότερους τρόπους να αντιληφθούμε την έννοια είναι να θυμόμαστε ότι η λέξη “Σάμα” αναφέρεται στην ικανότητα της νοητικής ύλης (ή τσίττα) να προσλαμβάνει μορφή ή να τροποποιείται ανάλογα με τις εξωτερικές εντυπώσεις. Οι εξωτερικές αυτές εντυπώσεις φθάνουν στο νου δια των αισθήσεων. Όταν o ζηλωτής της γιόγκα μπορεί να ελέγχει τα όργανα των αισθητήριων αντιλήψεών του, έτσι ώστε να μην τηλεγραφούν πλέον στο

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

νου τις αντιδράσεις τους για εκείνο που γίνεται αντιληπτό, επέρχονται δύο πράγματα: α. Ο φυσικός εγκέφαλος ησυχάζει και ηρεμεί. β. Η νοητική ύλη ή το νοητικό σώμα, η τσίττα, παύει να προσλαμβάνει τις διάφορες τροποποιήσεις κι επίσης ηρεμεί. Αυτό είναι ένα απ’ τα αρχικά στάδια του σαμάντι, αλλά δεν είναι το σαμάντι του μύστη. Είναι μια κατάσταση έντονης ενδότερης δραστηριότητας αντί εξωτερικής· είναι μια στάση προσηλωμένης συγκέντρωσης. Όμως ο ζηλωτής ανταποκρίνεται σε εντυπώσεις από τα λεπτοφυέστερα βασίλεια κι από τις τροποποιήσεις που προκύπτουν από εκείνες τις συλλήψεις που είναι ακόμη πιο υποκειμενικές. Αποκτά επίγνωση ενός νέου πεδίου γνώσης, παρότι δε γνωρίζει ακόμη τι είναι. Βεβαιώνεται ότι υπάρχει ένας κόσμος που δεν μπορεί να γίνει γνωστός με το μέσον των πέντε αισθήσεων, αλλά τον οποίο θα αποκαλύψει η ορθή χρήση του οργάνου του νου. Αποκτά κάποια αντίληψη εκείνου που μπορεί να βρίσκεται πίσω από τις λέξεις μιας μεταγενέστερης σούτρα, όπως μεταφράσθηκε από τον Tσαρλς Τζόνστον, η οποία εκφράζει αυτή τη σκέψη με ιδιαίτερα σαφείς όρους: “Ο ορών είναι αγνή όραση… ατενίζει μέσω του ενδύματος του νου.” Βιβλίο II, σούτρα 20.

Η προηγούμενη σούτρα ασχολήθηκε με ό,τι μπορεί να ονομασθεί διαλογισμός με σπέρμα ή με κάποιο αντικείμενο· η σούτρα αυτή υποδεικνύει το επόμενο στάδιο, το διαλογισμό χωρίς σπέρμα ή χωρίς εκείνο το οποίο o φυσικός εγκέφαλος θα αναγνώριζε σαν αντικείμενο. Θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούν εδώ τα έξι στάδια του διαλογισμού τα οποία πραγματεύεται o Πατάντζαλι, καθόσον παρέχουν το κλειδί της συνολικής διαδικασίας ανέλιξης με την οποία ασχολείται αυτό το βιβλίο: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Έφεση. Συγκέντρωση. Διαλογισμός. Ενατένιση. Φώτιση. Έμπνευση.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι o σπουδαστής αρχίζει με την έφεση για εκείνο που βρίσκεται πέραν της γνώσης του και καταλήγει να εμπνευσθεί από εκείνο που επεδίωξε να γνωρίσει. Η συγκέντρωση (ή η έντονη εστίαση) καταλήγει στο διαλογισμό και o διαλογισμός ανθίζει σαν ενατένιση. 19. Το σαμάντι που μόλις περιγράφηκε δεν υπερβαίνει τα όρια του φαινομενικού κόσμου· δεν υπερβαίνει τους Θεούς κι όσους σχετίζονται με το συγκεκριμένο κόσμο. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τις διαδικασίες που αναφέρονται στις σούτρα δέκα επτά και δέκα οκτώ οδηγούν το ζηλωτή μόνο μέχρι τα πρόθυρα του βασιλείου της ψυχής, μέχρι το νέο πεδίο γνώσης του

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

οποίου απέκτησε επίγνωση. Περιορίζεται ακόμη στους τρεις κόσμους. Ό,τι πέτυχε να κάνει είναι η ηρέμηση των τροποποιήσεων του νοητικού σώματος, έτσι ώστε για πρώτη φορά o άνθρωπος (στο φυσικό πεδίο και στο φυσικό του εγκέφαλο) γίνεται γνώστης εκείνου που βρίσκεται πέρα από τους τρεις αυτούς κόσμους – δηλαδή της ψυχής, της έκτασης της όρασης και της γνώσης της. Έχει ακόμη να ενισχύσει το δεσμό του με την ψυχή (που πραγματεύονται οι σούτρα είκοσι τρία έως είκοσι οκτώ) κι έπειτα αφού μεταφέρει τη συνείδησή του σε εκείνη του πραγματικού ή πνευματικού ανθρώπου, πρέπει ν’ αρχίσει να εργάζεται από τη νέα αυτή σκοπιά ή πλεονεκτική θέση. Η ιδέα εκφράσθηκε από μερικούς μεταφραστές σαν κατάσταση στην οποία o ζηλωτής αποκτά επίγνωση του “νέφους των επιστητών πραγμάτων”. Το νέφος δεν κατέβηκε αρκετά για να πέσει η βροχή από τα ουράνια ύψη στο φυσικό πεδίο, ή τα “επιστητά πράγματα” να γίνουν γνωστά στο φυσικό εγκέφαλο. Το νέφος γίνεται αντιληπτό σαν αποτέλεσμα έντονης συγκέντρωσης και ηρέμησης των κατώτερων τροποποιήσεων, αλλά μέχρι να αναλάβει τον έλεγχο η ψυχή ή o Διδάσκαλος, η γνώση της ψυχής δεν μπορεί να εκχυθεί στο φυσικό εγκέφαλο δια της έκτης αίσθησης, του νου. Η επιστήμη της γιόγκα είναι πραγματική επιστήμη και μόνο καθώς oι σπουδαστές την προσεγγίζουν δια των ορθών σταδίων και χρησιμοποιώντας επιστημονικές μεθόδους, θα επιτευχθεί το αληθινό σαμάντι ή αντίληψη. 20. Άλλοι γιόγκι επιτυγχάνουν το σαμάντι και φθάνουν στη διάκριση του αγνού πνεύματος με την πίστη που ακολουθείται από ενέργεια, μνήμη, διαλογισμό και ορθή αντίληψη. Στις προηγούμενες ομάδες γιόγκι που αναφέρθηκαν, η αντίληψη περιοριζόταν στο φαινομενικό κόσμο, παρότι μ’ αυτό πρέπει να νοηθούν μόνο οι τρεις κόσμοι της νοητικής αντίληψης, της αστρικής αντίληψης και των φυσικών αισθήσεων. Οι ενέργειες που προκαλούν σύμπηξη και η κινητήρια δύναμη της σκέψης καθώς παράγει αποτελέσματα στο φυσικό πεδίο, προσεγγίσθηκαν κι έγιναν γνωστές. Όμως εδώ o γιόγκι μεταφέρεται σε πιο πνευματικά και λεπτοφυή βασίλεια κι αποκτά επίγνωση εκείνου που ο εαυτός (στην αληθινή του φύση) αντιλαμβάνεται και γνωρίζει. Εισέρχεται στον κόσμο των αιτίων. Η πρώτη ομάδα μπορεί να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει όλους όσους βαδίζουν την ατραπό της μαθητείας και καλύπτει το χρόνο από την είσοδό τους στη Δοκιμαστική Ατραπό μέχρι να λάβουν τη δεύτερη Μύηση. Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τους ανώτερους εκείνους μαθητές οι οποίοι – αφού έλεγξαν και μετουσίωσαν ολόκληρη την κατώτερη φύση – έρχονται σε επαφή με την ενάδα, το πνεύμα ή τον “Πατέρα εν τοις Ουρανοίς” και διακρίνουν ό,τι αντιλαμβάνεται αυτή η ενάδα. Η πρώτη μορφή αντίληψης έρχεται σ’ εκείνους που βρίσκονται σε διαδικασία σύνθεσης των έξι κατώτερων κέντρων στο κεφαλικό κέντρο μέσω της μετουσίωσης των τεσσάρων κατώτερων στα τρία ανώτερα κι έπειτα της καρδιάς και του λαιμού στο κεφάλι. Η δεύτερη ομάδα – με τη γνώση του νόμου – εργάζεται με όλα τα μετουσιωμένα κι εξαγνισμένα κέντρα. Γνωρίζουν πώς να επιτυγχάνουν το πραγματικό

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

σαμάντι ή την κατάσταση της αποκρυφιστικής αφαίρεσης μέσω της ικανότητάς τους ν’ αποσύρουν τις ενέργειες στο χιλιοπέταλο λωτό της κεφαλής και από εκεί να τις αφαιρούν δια των δύο άλλων λεπτοφυέστερων σωμάτων ωσότου επικεντρωθούν κι εστιασθούν όλες στον αιτιώδη φορέα, την καράνα σαρίρα, τον εγωικό λωτό. Μας ειπώθηκε απ’ τον Πατάντζαλι ότι αυτό παράγεται με τα ακόλουθα πέντε στάδια. Οι σπουδαστές πρέπει να έχουν κατά νου ότι τα στάδια αυτά σχετίζονται με ψυχικές δραστηριότητες, την εγωική αντίληψη κι όχι με τις αντιδράσεις του κατώτερου ανθρώπου και του φυσικού εγκεφάλου. 1. Πίστη. Στο δικό της πεδίο η ψυχή δοκιμάζει μια κατάσταση ανάλογη με την πίστη του ζηλωτή στην ψυχική ή Χριστική όψη, μόνο που στην περίπτωση αυτή αντικειμενικός σκοπός είναι η αντίληψη εκείνου που o Χριστός ή η ψυχή επιδιώκει να αποκαλύψει, το πνεύμα ή τον Πατέρα εν τοις Ουρανοίς. Πρώτα o μαθητής φθάνει στην αντίληψη του αγγέλου της Παρουσίας Του, του ηλιακού αγγέλου, εγώ ή ψυχής. Είναι η επίτευξη της προηγούμενης ομάδας. Αργότερα γίνεται επαφή με την καθαυτή Παρουσία και η Παρουσία αυτή είναι αγνό πνεύμα, το απόλυτο, o Πατήρ του Όντος. Ο εαυτός και ο μη-εαυτός έχουν γίνει γνωστοί απ’ αυτή την ομάδα μυημένων. Τώρα η όραση του μη-εαυτού αμαυρώνεται και απέρχεται και μόνο το πνεύμα είναι γνωστό. Η πίστη πρέπει πάντοτε να είναι το πρώτο στάδιο. Πρώτα η θεωρία, έπειτα το πείραμα και τέλος η αντίληψη. 2. Ενέργεια. Όταν συλληφθεί η θεωρία, όταν γίνει αντιληπτός ο στόχος, τότε ακολουθεί η δραστηριότητα – εκείνη η ορθή δραστηριότητα και η ορθή χρήση της δύναμης, που θα φέρει το στόχο πλησιέστερα και θα καταστήσει τη θεωρία γεγονός. 3. Μνήμη ή ορθή επίγνωση. Πρόκειται για έναν ενδιαφέροντα παράγοντα στη διαδικασία καθόσον συνεπάγεται την ορθή λήθη ή την εξάλειψη απ’ τη συνείδηση του εγώ όλων εκείνων των μορφών που μέχρι τώρα κάλυπταν το Πραγματικό. Οι μορφές αυτές είναι αυτοεπιλεγόμενες ή αυτοδημιούργητες. Οδηγεί σε μια κατάσταση αληθινής κατανόησης ή στην ικανότητα να καταγράφεται ορθά ό,τι συνέλαβε η ψυχή και στη δύναμη να μεταβιβάζει την ορθή αυτή αντίληψη στον εγκέφαλο του φυσικού ανθρώπου. Πρόκειται για τη μνήμη που αναφέρεται εδώ. Δεν αναφέρεται τόσο ειδικά στην ανάμνηση των πραγμάτων του παρελθόντος, αλλά καλύπτει το σημείο αντίληψης και τη μεταφορά αυτής της αντίληψης στον εγκέφαλο όπου πρέπει να καταγραφεί και τελικά να ανακαλείται κατά βούληση. 4. Διαλογισμός. Αυτό που έγινε ορατό και καταγράφηκε στον εγκέφαλο κι εκπορεύθηκε από την ψυχή πρέπει να γίνει αντικείμενο διαλογισμού κι έτσι να συνυφανθεί στη δομή της ζωής. Μ’ αυτό το διαλογισμό οι ψυχικές αντιλήψεις γίνονται πραγματικές για τον άνθρωπο στο φυσικό πεδίο. Συνεπώς ο διαλογισμός αυτός είναι πολύ υψηλής τάξης καθόσον ακολουθεί το στάδιο της ενατένισης και είναι διαλογισμός της ψυχής με αντικείμενο τη φώτιση του φορέα επί του φυσικού πεδίου. 5. Ορθή αντίληψη. Η εμπειρία της ψυχής και η γνώση της όψης του πνεύματος ή Πατρός αρχίζει να αποτελεί μέρος του περιεχομένου του εγκεφάλου του Μύστη ή Διδασκάλου. Γνωρίζει το σχέδιο όπως απαντάται στα ανώτατα επίπεδα κι έχει επαφή

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

με το Αρχέτυπο. Αυτή η κατηγορία των γιόγκι, αν μπορώ να το παραστήσω μ’ αυτό τον τρόπο, έφθασε στο σημείο όπου μπορούν να συλλάβουν το σχέδιο όπως υφίσταται στο νου του “Μεγάλου Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος”. Βρίσκονται πλέον σε επικοινωνία μαζί Του. Στην άλλη κατηγορία των γιόγκι το σημείο που προσεγγίσθηκε είναι εκείνο όπου μπορούν να μελετούν τις κυανοτυπίες του μεγάλου σχεδίου κι έτσι είναι σε θέση να συνεργάζονται με νοημοσύνη στην οικοδόμηση του Ναού του Κυρίου. Η αντίληψη που αναφέρεται εδώ είναι τόσο υψηλής τάξης, ώστε είναι σχεδόν ακατανόητη για οποιονδήποτε εκτός των προχωρημένων μαθητών, αλλά με την εκτίμηση των σταδίων και των βαθμίδων επέρχεται για το ζηλωτή όχι μόνο κάποια κατανόηση του άμεσου προβλήματός του και της θέσης που βρίσκεται, αλλά και η εκτίμηση του κάλλους του όλου σχήματος. 21. Η επίτευξη αυτού του σταδίου (της πνευματικής συνείδησης) είναι γοργή για εκείνους των οποίων η θέληση είναι έντονα ζωηρή. Αυτό είναι φυσικό. Καθώς η θέληση που αντανακλάται στο νου αποβαίνει κυρίαρχη στο μαθητή, αφυπνίζει εκείνη την όψη του εαυτού του που σχετίζεται με την όψη θέληση του Λόγου, την πρώτη ή όψη του Πατρός. Οι γραμμές επαφής είναι οι ακόλουθες: 1. 2. 3. 4.

Ενάδα ή o Πατήρ εν τοις Ουρανοίς, η όψη θέληση. Άτμα ή πνευματική θέληση, η ανώτατη όψη της ψυχής. Το νοητικό σώμα ή η νοήμων Θέληση, η ανώτατη όψη της προσωπικότητας. Το κεφαλικό κέντρο.

Είναι η γραμμή που ακολουθούν οι ράτζα-γιόγκι και τους οδηγεί στην αντίληψη του πνεύματος και στο βαθμό του μύστη. Όμως υπάρχει ακόμη μια γραμμή: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Ενάδα. Ο Υιός ή Χριστική όψη. Η όψη αγάπη ή η όψη σοφία. Βούδδι ή πνευματική αγάπη, η δεύτερη όψη της ψυχής. Το συναισθηματικό σώμα, η δεύτερη όψη της προσωπικότητας. Το καρδιακό κέντρο.

Είναι η γραμμή που ακολουθεί ο μπάκτι, ο αφοσιωμένος κι ο άγιος και τον οδηγεί στη γνώση της ψυχής και της αγιότητας. Η προηγούμενη γραμμή είναι εκείνη που πρέπει ν’ ακολουθηθεί από την Αρεία φυλή μας. Η δεύτερη αυτή γραμμή ήταν η ατραπός της επίτευξης για τους Ατλάντειους. Αν οι σπουδαστές ακολουθούσαν με προσοχή αυτές τις κατατάξεις, θα προέκυπτε πολύ φως. Η ανάγκη για μια ισχυρή ενεργητική θέληση γίνεται προφανής αν μελετηθεί η ατραπός της Μύησης. Μόνο μια σιδερένια θέληση και μια σταθερή, ισχυρή, ακλόνητη εμμονή θα προωθήσουν το ζηλωτή σ’ αυτή την ατραπό και στο καθαρό φως της μέρας. 22. Όσοι χρησιμοποιούν τη θέληση διαφέρουν επίσης, γιατί η χρήση της μπορεί

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

να είναι έντονη, μέτρια ή ήπια. Για την επίτευξη της αληθινής πνευματικής συνείδησης υπάρχει ακόμη ένας δρόμος. Θα ήταν εδώ συνετό να διασαφηνίσουμε τους δύο δρόμους δια των οποίων οι άνθρωποι φθάνουν στο στόχο – τη γνώση της πνευματικής ζωής και τη χειραφέτηση. Υπάρχει ο δρόμος της Γιόγκα, όπως περιγράφεται απ’ τον Πατάντζαλι, όπου με τη χρήση της θέλησης επιτυγχάνεται η διάκριση μεταξύ του εαυτού και του μη-εαυτού και προσεγγίζεται το αγνό πνεύμα. Είναι o δρόμος της πέμπτης ή Αρείας φυλής για εκείνους των οποίων η λειτουργία είναι ν’ αναπτύξουν την πέμπτη αρχή ή νου κι έτσι να αποβούν αληθινοί υιοί του νου. Ο ρόλος τους είναι να γίνουν πεντάκτινος αστέρας, o αστέρας του τέλειου ανθρώπου σε όλη του τη δόξα. Ακολουθώντας αυτό το δρόμο κυριαρχούνται τα πέντε πεδία της ανθρώπινης και υπερανθρώπινης εξέλιξης και το άτμα (ή η θέληση του Θεού, η όψη του Πατρός) αποκαλύπτεται με το μέσον του βούδδι (ή της Χριστικής συνείδησης) που έχει σαν φορέα του το μάνας ή ανώτερο νου. Ο άλλος δρόμος είναι o δρόμος της αγνής αφοσίωσης. Με την έντονη λατρεία και την ολοσχερή αφιέρωση o ζηλωτής φθάνει στη γνώση της πραγματικότητας του πνεύματος. Είναι για πολλούς o δρόμος της ελάχιστης αντίστασης· ήταν η μέθοδος της επίτευξης για τη φυλή που προηγήθηκε της Αρείας. Αγνοεί σε μεγάλο βαθμό την πέμπτη αρχή και είναι η εξύψωση της αισθητήριας αντίληψης, όντας o δρόμος του έντονου αισθήματος. Ακολουθώντας αυτή τη μέθοδο κυριαρχούνται τα τέσσερα πεδία κι αποκαλύπτεται το βούδδι (ή o Χριστός). Οι σπουδαστές πρέπει να διαφοροποιήσουν σαφώς τους δύο αυτούς δρόμους, ενθυμούμενοι ότι o λευκός αποκρυφιστής συγχωνεύει τους δύο κι αν σ’ αυτή τη ζωή ακολουθεί το δρόμο της Ράτζα Γιόγκα με ζέση κι αγάπη, είναι γιατί σε άλλες ζωές βάδισε το δρόμο της ευλάβειας και βρήκε τον ένδον Χριστό, το Βούδδι. Σ’ αυτή τη ζωή θ’ ανακεφαλαιώσει την εμπειρία του με επιπλέον την έντονη άσκηση της θέλησης και τον έλεγχο του νου, που τελικά θα του αποκαλύψουν τον Πατέρα του εν τοις Ουρανοίς, το σημείο του αγνού πνεύματος. Σχολιαστές αυτής της σούτρα τονίζουν ότι όσοι ακολουθούν τη μέθοδο της Ράτζα Γιόγκα και χρησιμοποιούν τη θέληση, διαιρούνται σε τρεις κύριες ομάδες. Αυτές μπορούν αντίστοιχα να διαιρεθούν σε εννιά. Υπάρχουν εκείνοι που χρησιμοποιούν τη θέληση με τέτοια ένταση, ώστε επιτυγχάνονται εξαιρετικά γοργά αποτελέσματα τα οποία όμως συνοδεύονται από ορισμένους κινδύνους και διακυβεύσεις. Υπάρχει κίνδυνος ανομοιόμορφης ανάπτυξης, άρνησης της καρδιακής πλευράς της φύσης και ορισμένων καταστροφών που θα πρέπει αργότερα να επανορθωθούν. Υπάρχουν κατόπιν εκείνοι οι ζηλωτές των οποίων η πρόοδος είναι λιγότερο γοργή και οι οποίοι είναι εκπρόσωποι της μεσαίας ατραπού. Προχωρούν σταθερά και με μετριοπάθεια και ονομάζονται “διακριτικοί μύστες” καθόσον δεν επιτρέπουν κανενός είδους υπερβολή. Η μέθοδός τους είναι αξιοσύστατη για τους ανθρώπους στον ιδιαίτερο αυτό κύκλο. Υπάρχουν επίσης οι ήπιες εκείνες ψυχές που μπορούν να θεωρηθούν ότι χαρακτηρίζονται από άκαμπτη επιμονή και που προχωρούν σταθερά και απαρέγκλιτα προς τα εμπρός, φθάνοντας τελικά στο στόχο τους. Διακρίνονται από έντονη εμμονή. Η πρόοδός τους είναι αργή. Είναι οι “χελώνες” της ατραπού, όπως ακριβώς η πρώτη

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ομάδα είναι οι “λαγοί”. Σε κάποια παλιά βιβλία υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές για τις τρεις αυτές ομάδες ζηλωτών και εικονίζονται με τρία σύμβολα: 1. Η έντονη ομάδα εικονίζεται σαν τράγος και οι ζηλωτές αυτού του τύπου βρίσκονται συχνά σε ενσάρκωση υπό το ζώδιο του Αιγόκερου. 2. Η μέτρια ομάδα εικονίζεται με ιχθύ και πολλοί γεννηθέντες στο ζώδιο των Ιχθύων ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. 3. Η ήπια ή αργή ομάδα εικονίζεται σαν κάβουρας και συχνά έρχεται σε ενσάρκωση υπό το ζώδιο του Καρκίνου. Στις τρεις αυτές ομάδες απαντώνται ποικίλες υποδιαιρέσεις κι ενδιαφέρει να σημειωθεί ότι στα αρχεία των Κυρίων του Κάρμα η πλειονότητα των τριών αυτών ομάδων περνά στο ζώδιο του Ζυγού προς το τέλος της προσπάθειάς τους. Όταν είναι σε ενσάρκωση σ’ αυτό το ζώδιο, ισοσταθμίζουν προσεκτικά τα ζεύγη των αντιθέτων, εξισορροπούν τη μονόπλευρη ανάπτυξή τους με την τροποποίηση της ανομοιομορφίας των μέχρι τώρα προσπαθειών τους κι αρχίζουν να “έχουν ομαλό βηματισμό”. Συχνά κατόπιν εισέρχονται στο ζώδιο του Υδροχόου και καθίστανται κομιστές ύδατος, μεταφέροντας “επί τας κεφαλάς αυτών κεράμιον ύδατος ζώντος”. Έτσι η ταχύτητα της αναρρίχησής τους στο όρος της μύησης πρέπει να τροποποιηθεί, αλλιώς το “ύδωρ εκχυθήσεται και η υδρία συντριβήσεται”. Επειδή το ύδωρ προορίζεται να σβήσει τη δίψα των μαζών, πρέπει να επιταχύνουν την πρόοδό τους γιατί η ανάγκη είναι μεγάλη. Έτσι “έσονται οι έσχατοι πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι” κι o λαγός και η χελώνα θα συναντηθούν στο τέρμα. 23. Με την έντονη αφοσίωση στον Ισβάρα αποκτάται η γνώση του Ισβάρα. Ισβάρα είναι o υιός σε εκδήλωση μέσω του ηλίου. Αυτή είναι η μακροκοσμική όψη. Ισβάρα είναι o υιός του Θεού, o κοσμικός Χριστός, που λάμπει στην καρδιά του καθενός μας. Η λέξη “καρδιά” χρησιμοποιείται εδώ με την αποκρυφιστική της σημασία. Οι ακόλουθες αντιστοιχίες μπορεί να είναι διαφωτιστικές και πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά: Όψη

Ποιότητα

Κέντρο

Μακρόκοσμος

Πνεύμα......Πατήρ.................Ενάδα....................Θέληση...........................Κεφαλή.....Κεντρικός πνευματικός ήλιος. Ψυχή.........Υιός....................Εγώ........................Αγάπη.............................Καρδιά......Καρδιά του ηλίου. Σώμα.........Άγιο Πνεύμα......Προσωπικότητα.....Ενεργός Νοημοσύνη.......Λαιμός......Φυσικός ήλιος.

Ισβάρα είναι η δεύτερη όψη κι επομένως η πραγματική έννοια αυτής της σούτρα είναι ότι με την έντονη αφοσίωση κι αγάπη στον Ισβάρα, τον Χριστό σε εκδήλωση, μπορεί να προσεγγισθεί και να γίνει γνωστός ο Χριστός ή η ψυχή. Ισβάρα είναι o Θεός στην καρδιά κάθε τέκνου του Θεού· βρίσκεται στο σπήλαιο της καρδιάς· προσεγγίζεται με αγνή αγάπη και αφιερωμένη υπηρεσία κι όταν προσεγγισθεί, θα ιδωθεί να κάθεται στο δωδεκαπέταλο λωτό της καρδιάς, κρατώντας στα χέρια του το “πετράδι στο λωτό”. Έτσι o πιστός βρίσκει τον Ισβάρα. Όταν o πιστός γίνει ράτζα γιόγκι, τότε o Ισβάρα θα του αποκαλύψει το μυστικό του πετραδιού. Όταν ο Χριστός γίνει γνωστός σαν

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

βασιλιάς στο θρόνο της καρδιάς, τότε θα αποκαλύψει στον πιστό Του τον Πατέρα. Όμως ο πιστός πρέπει να βαδίσει την Ατραπό της Ράτζα Γιόγκα και να συνδυάσει τη διανοητική γνώση, το νοητικό έλεγχο και την πειθαρχία, προτού η αποκάλυψη μπορέσει να γίνει αληθινά. Ο μυστικιστής πρέπει τελικά να γίνει αποκρυφιστής· οι κεφαλικές ποιότητες και οι καρδιακές ποιότητες πρέπει να αναπτυχθούν εξίσου, γιατί αμφότερες είναι εξίσου θείες. 24. Αυτός ο Ισβάρα είναι η Ψυχή, άθικτος από περιορισμό, ελεύθερος από κάρμα κι επιθυμία. Έχουμε εδώ την εικόνα του πνευματικού ανθρώπου όπως είναι στην πραγματικότητα. Παρουσιάζεται η σχέση του με τους τρεις κόσμους. Είναι η κατάσταση του Διδασκάλου ή μύστη, της ψυχής που ανέλαβε τα πρωτοτόκια της και δεν είναι πλέον υπό τον έλεγχο των δυνάμεων κι ενεργειών της κατώτερης φύσης. Σ’ αυτή και τις επόμενες τρεις σούτρα δίνεται η εικόνα του απελευθερωμένου ανθρώπου που διήλθε τον κύκλο των ενσαρκώσεων και με αγώνα κι εμπειρία βρήκε τον αληθινό εαυτό. Απεικονίζεται εδώ η φύση του ηλιακού αγγέλου, του υιού του Θεού, του εγώ ή ανώτερου εαυτού. Αναφέρεται ότι είναι: 1. Άθικτος από περιορισμό. Δεν είναι πλέον “έγκλειστος, δεσμευμένος και περιορισμένος” απ’ την κατώτερη τετράδα. Δεν είναι πλέον καθηλωμένος στο σταυρό της ύλης. Τα τέσσερα κατώτερα περιβλήματα ― πυκνό, αιθερικό, συναισθηματικό και νοητικό ― δεν είναι πλέον η φυλακή του. Δεν είναι παρά όργανα που μπορεί να χρησιμοποιεί ή να εγκαταλείπει κατά βούληση. Η θέλησή του λειτουργεί ελεύθερα κι αν παραμένει στο βασίλειο των τριών κόσμων είναι από δική του επιλογή και ο αυτοεπιβαλλόμενος περιορισμός του μπορεί να τερματιστεί κατά βούληση. Είναι κύριος στους τρεις κόσμους, ένας υιός του Θεού που κυριαρχεί κι ελέγχει τις κατώτερες δημιουργίες. 2. Ελεύθερος από κάρμα. Με τη γνώση του νόμου διευθέτησε όλο το κάρμα του, εξόφλησε όλα τα χρέη του, εξάλειψε όλες τις υποχρεώσεις του, τακτοποίησε όλες τις εναντίον του απαιτήσεις και με την υποκειμενική του αντίληψη εισήλθε συνειδητά στον κόσμο των αιτίων. Ο κόσμος των αποτελεσμάτων αφέθηκε πίσω σε ό,τι αφορά τους τρεις κόσμους. Έτσι δε θέτει πλέον σε κίνηση (τυφλά κι από άγνοια) συνθήκες που πρέπει να προκαλέσουν κακοποιά αποτελέσματα. Εργάζεται πάντοτε με το νόμο και κάθε εκδήλωση ενέργειας (η εκφερόμενη λέξη και η εισαγόμενη δράση) αναλαμβάνεται με πλήρη γνώση του αποτελέσματος που θα προκύψει. Έτσι τίποτε απ’ όσα κάνει δεν προκαλεί κακοποιά αποτελέσματα κι ως εκ τούτου δε συνεπάγεται κάρμα. Οι μέσοι άνθρωποι ασχολούνται με τα αποτελέσματα και ανοίγουν τυφλά το δρόμο τους μέσα απ’ αυτά. Ο Διδάσκαλος ασχολείται με τα αίτια και τα αποτελέσματα που παράγει με το χειρισμό του νόμου, δεν τον περιορίζουν ούτε τον δεσμεύουν. 3. Ελεύθερος από επιθυμία. Κανένα πλέον από τα πράγματα της αισθητήριας αντίληψης σε οποιοδήποτε από τα τρία πεδία δεν τον ελκύει ούτε τον γοητεύει. Η συνείδησή του είναι προς τα μέσα και πάνω. Δεν είναι πλέον προς τα κάτω κι έξω. Βρίσκεται στο κέντρο και η περιφέρεια δεν τον ελκύει πλέον. Ο πόθος για εμπειρία, η

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

λαχτάρα για ύπαρξη στο φυσικό πεδίο και η επιθυμία για τη μορφική όψη στις πολλές παραλλαγές της δεν ασκεί πάνω του καμιά έλξη. Έχει αποκτήσει πείρα, γνωρίζει, έχει υποφέρει κι έχει εξαναγκασθεί σε ενσάρκωση λόγω του πόθου του για το μη-εαυτό. Τώρα όλα τελείωσαν κι αυτός είναι η απελευθερωμένη ψυχή. 25. Στον Ισβάρα, τον Γκουρουντέβα, το σπέρμα κάθε γνώσης διευρύνεται στο άπειρο. Υπό μακροκοσμική έννοια o Θεός είναι Διδάσκαλος των πάντων και είναι το σύνολο της παντογνωσίας, όντας (όπως εύκολα φαίνεται) το σύνολο όλων των καταστάσεων συνείδησης. Είναι η ψυχή όλων των πραγμάτων και η ψυχή του ατόμου της ύλης, όπως και οι ψυχές των ανθρώπων είναι μέρος της άπειρης αντίληψής Του. Το ίδιο είναι δυνητικά και η ψυχή του ανθρώπινου όντος και μόλις η συνείδηση πάψει να ταυτίζεται με τους φορείς ή τα όργανά της, το σπέρμα κάθε γνώσης αρχίζει να διευρύνεται. Στο μαθητή, στο μύστη, στο Διδάσκαλο ή στο Μαχάτμα, στον Χριστό, στον Βούδδα και στον Κύριο του Κόσμου που αναφέρεται στη Βίβλο ως Αρχαίος των Ημερών, αυτό το “σπέρμα κάθε γνώσης” μπορεί να ιδωθεί σε διαφορετικά στάδια ανέλιξης. Η συνείδηση του Θεού είναι δική τους και διέρχονται από τη μια μύηση στην άλλη. Σε κάθε στάδιο o άνθρωπος είναι διδάσκαλος, αλλά πάντα πέρα απ’ το σημείο που πέτυχε γίνεται εμφανής μια άλλη πιθανή διεύρυνση και η διαδικασία είναι πάντα η ίδια. Η διαδικασία αυτή μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες δηλώσεις: 1. Η παρόρμηση ή απόφαση να επιτευχθεί η νέα γνώση. 2. Η συγκράτηση κι η χρησιμοποίηση της ήδη ανελιγμένης συνείδησης κι από το σημείο που επιτεύχθηκε η προσπάθεια για περαιτέρω αντίληψη. 3. Η υπερνίκηση των δυσχερειών που είναι συναφείς με τους περιορισμούς των φορέων της συνείδησης και το κάρμα. 4. Οι αποκρυφιστικές δοκιμασίες που επιβάλλονται στο μαθητή όταν επιδεικνύει ικανότητα. 5. Ο θρίαμβος του μαθητή. 6. Η αναγνώριση του θριάμβου και της επίτευξής του απ’ τους οδηγούς της φυλής, την πλανητική Ιεραρχία. 7. Η όραση εκείνου που βρίσκεται μπροστά. Έτσι βαίνει η ανέλιξη και σε κάθε κύκλο προσπάθειας o ανελισσόμενος υιός του Θεού αποκτά τα πρωτοτόκια του και παίρνει τη θέση του γνώστη, “Εκείνου που άκουσε την παράδοση, βίωσε τη διάλυση εκείνου που κατείχε ως τώρα, είδε αυτό που κρύβεται απ’ όσους ακολουθούν την παράδοση, το αντικατέστησε μ’ εκείνο που μόλις φανερώθηκε, δώρισε το απόκτημα που κέρδισε σ’ εκείνους που απλώνουν άδεια χέρια και πέρασε στις ενδότερες αίθουσες της μάθησης”. Οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να έχουν κατά νου καθώς μελετούν τις λίγες αυτές σούτρα που σχετίζονται με τον Ισβάρα ότι αναφέρονται στον υιό του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Τριάδας καθώς εκδηλώνεται με το μέσον ενός ηλιακού συστήματος, τη μακροκοσμική ψυχή. Η δευτερεύουσα έννοια αναφέρεται επίσης στο θείο υιό του

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Θεού, τη δεύτερη εναδική όψη καθώς εκδηλώνεται με το μέσον ενός ανθρώπινου όντος. Είναι η μικροκοσμική ψυχή. Τα ακόλουθα συνώνυμα της Ισβαρικής όψης μπορεί ν’ αποδειχθούν χρήσιμα. Ο Μακρόκοσμος Ισβάρα, η δεύτερη όψη...............................Η φύση του οποίου είναι αγάπη. Ο Υιός του Θεού........................................Ο αποκαλύπτων τον Πατέρα. Ο κοσμικός Χριστός...................................Ο Θεός σε ενσάρκωση. Βισνού........................................................Το δεύτερο πρόσωπο της Ινδικής Τριμούρτι. Η ψυχή όλων των πραγμάτων....................Άτομα και ψυχές είναι όροι συνώνυμοι. Ο Παν-Εαυτός............................................Το σύνολο όλων των εαυτών. Εγώ ειμί ο...................................................Ομαδική συνείδηση. AUM...........................................................Η Λέξη της Αποκάλυψης. Η Λέξη........................................................Ο Θεός σε Σάρκα. Ο Γκουρουντέβα........................................Ο Διδάσκαλος όλων. Το φως του κόσμου....................................Εν τη σκοτία φέγγει. Ο Μικρόκοσμος Η δεύτερη όψη...........................................Αγάπη-σοφία. Ο υιός του Πατρός.....................................Ο αποκαλύπτων την Ενάδα. Ο Χριστός...................................................Ο εν υμίν Χριστός, η ελπίς της δόξης. Η Ψυχή.......................................................Συνείδηση. Ο ανώτερος Εαυτός....................................Ο Κύριος των σωμάτων. Το Εγώ........................................................Η Αυτο-αντιληπτή Ταυτότητα. Η Λέξη........................................................Ο Θεός σε ενσάρκωση. AUM...........................................................Η Λέξη της αποκάλυψης. Ο Διδάσκαλος.............................................Ο εαυτός στο θρόνο. Το ακτινοβόλο Ωοειδές..............................Το ένδον φως. Ο πνευματικός Άνθρωπος..........................Ο χρησιμοποιών τον κατώτερο άνθρωπο. 26. Ο Ισβάρα (ο Γκουρουντέβα), όντας απεριόριστος απ’ τη συνθήκη του χρόνου, είναι ο δάσκαλος των πρωτογενών Κυρίων. Από τότε που υπάρχουν συνθήκες χρόνου και χώρου, υπάρχουν κι εκείνοι που πέτυχαν την παντογνωσία, εκείνοι των οποίων το σπέρμα της γνώσης υποβλήθηκε στην πρέπουσα καλλιέργεια κι έτσι αναπτύχθηκε ώσπου άνθισε στην πλήρη δόξα της απελευθερωμένης ψυχής. Η κατάσταση αυτή έγινε εφικτή μέσω ορισμένων παραγόντων: 1. Της ταυτότητας κάθε ατομικής ψυχής με την Υπερψυχή. 2. Της ελκτικής δύναμης αυτής της Υπερψυχής που σύρει βαθμιαία την αποχωρισθείσα ψυχή όλων των πραγμάτων πίσω στον Εαυτό της. Είναι η δύναμη της ίδιας της εξέλιξης, o μεγάλος ελκτικός πράκτορας που ανακαλεί τα εξερχόμενα σημεία της θείας Ζωής, τις μονάδες συνείδησης, πίσω στην πηγή τους. Συνεπάγεται την ανταπόκριση της ατομικής ψυχής στην κοσμική ψυχική

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

δύναμη. 3. Της εντατικής εκγύμνασης για την αποκορύφωση, που παρέχεται από την απόκρυφη Ιεραρχία, δια της οποίας οι ψυχές δέχονται μια διέγερση και ζωογόνηση που τις καθιστά ικανές να επιτελέσουν ταχύτερη πρόοδο. Ο σπουδαστής του αποκρυφισμού πρέπει να θυμάται ότι η διαδικασία αυτή συνεχιζόταν στους τροχούς και τους κύκλους που προηγήθηκαν του πλανήτη μας, της Γης. Οι πρωτογενείς Κύριοι ή Σοφοί είναι εκείνοι οι μεγάλοι Μύστες οι οποίοι – αφού “δοκίμασαν την εμπειρία” υπό το νόμο της Επαναγέννησης – μυήθηκαν στα μυστήρια από τον ένα Μυσταγωγό, τον αντιπρόσωπο στον πλανήτη μας της Υπερψυχής. Με τη σειρά τους έγιναν δάσκαλοι και μυσταγωγοί των μυστηρίων. Ο ένας Διδάσκαλος βρίσκεται εντός· είναι η ψυχή, o εσώτερος κυβερνήτης, o στοχαστής στο δικό του πεδίο. Αυτός ο ένας Διδάσκαλος είναι μέρος του Όλου, της Παν-Ψυχής. Κάθε διεύρυνση συνείδησης που υφίσταται o άνθρωπος, τον καθιστά κατάλληλο να γίνει Διδάσκαλος όσων δεν έλαβαν παρόμοια διεύρυνση. Συνεπώς – εφόσον επιτευχθεί η κυριαρχία – δεν υπάρχει τίποτε (μιλώντας με όρους του ανθρώπινου βασιλείου) παρά μόνο Διδάσκαλοι που είναι επίσης μαθητές. Όλοι μαθαίνουν και όλοι διδάσκουν, διαφέροντας μόνο στο βαθμό αντίληψης. Για παράδειγμα: α. β. γ. δ. ε. ζ. η.

Οι ζηλωτές στην Ατραπό είναι μαθητές κατώτερων μαθητών. Οι δόκιμοι στην Ατραπό είναι μαθητές ανώτερων μαθητών. Οι αποδεγμένοι μαθητές είναι μαθητές ενός μύστη ή ενός Διδασκάλου. Ο μύστης είναι μαθητής ενός Διδασκάλου. Ο Διδάσκαλος είναι μαθητής ενός Μαχάτμα. Οι Μαχάτμα είναι μαθητές ακόμη ανώτερων μυημένων. Αυτοί με τη σειρά τους είναι μαθητές του Χριστού ή εκείνου του αξιωματούχου που είναι επικεφαλής του τμήματος της διδασκαλίας. θ. Επικεφαλής του τμήματος της διδασκαλίας βρίσκεται ένας μαθητής του Κυρίου του Κόσμου. ι. Ο Κύριος του Κόσμου είναι μαθητής ενός εκ των τριών πλανητικών πνευμάτων που αντιπροσωπεύουν τις τρεις κύριες όψεις. κ. Αυτά πάλι είναι μαθητές του ηλιακού Λόγου. Είναι λοιπόν φανερό στον προσεκτικό σπουδαστή πόσο αλληλεξαρτημένα είναι όλα και πώς η επίτευξη του ενός επηρεάζει βαθιά ολόκληρο το σώμα. Η μαθητεία μπορεί να θεωρηθεί σαν γενικός όρος που καλύπτει όλες εκείνες τις καταστάσεις ή συνθήκες ύπαρξης στο τέταρτο και το πέμπτο βασίλειο (το ανθρώπινο και το πνευματικό) στα οποία επέρχονται ορισμένες διευρύνσεις συνείδησης μέσω ειδικής εκγύμνασης. 27. Η Λέξη του Ισβάρα είναι AUM (ή ΟΜ). Αυτή είναι η πρανάβα. (Βλέπε Βιβλίο Ι, σούτρα 1.) Οι σπουδαστές πρέπει να θυμούνται ότι υπάρχουν τρεις βασικές Λέξεις ή ήχοι σε εκδήλωση. Αυτό συμβαίνει αναφορικά με το ανθρώπινο βασίλειο. Είναι:

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Ι. Η Λέξη ή ο φθόγγος της Φύσης. Είναι η Λέξη ή o ήχος όλων των μορφών που υφίστανται σε ουσία του φυσικού πεδίου κι όπως είναι συνήθως γνωστό, ηχείται στο θεμελιώδη φθόγγο “ΦΑ”. Είναι ένας φθόγγος με τον οποίο δεν έχει να κάνει τίποτε o λευκός αποκρυφιστής, γιατί το έργο του δεν αφορά την ανάπτυξη του ψηλαφητού, αλλά την κατάδειξη του υποκειμενικού ή του αψηλάφητου. Είναι η Λέξη της τρίτης όψης, της όψης του Βράχμα ή του Αγίου Πνεύματος. II. Η Ιερή Λέξη. Είναι η Λέξη της Δόξας, το ΑUΜ. Είναι η Πρανάβα, o ήχος της καθαυτής συνειδητής Ζωής όπως εμφυσήθηκε σε όλες τις μορφές. Είναι η Λέξη της δεύτερης όψης κι όπως ακριβώς η Λέξη της Φύσης, όταν εκφέρεται ορθά, παρέχει τις μορφές που προορίζονται ν’ αποκαλύψουν την ψυχή ή δεύτερη όψη, έτσι και η Πρανάβα, όταν εκφράζεται ορθά, καταδεικνύει τον Πατέρα ή Πνεύμα με το μέσον της ψυχής. Είναι η Λέξη των ενσαρκωμένων υιών του Θεού. Σε ένα σύντομο σχόλιο όπως αυτό δεν είναι δυνατό να γραφεί μια πραγματεία γι’ αυτό το μυστικό των μυστικών και γι’ αυτό το μεγάλο μυστήριο των αιώνων. Ό,τι μπορεί να γίνει είναι να παραθέσουμε ορισμένα γεγονότα για το AUM και να αφήσουμε το σπουδαστή να επεκτείνει την έννοια και να συλλάβει τη σημασία των σύντομων δηλώσεων που έγιναν ανάλογα με την κατάσταση της ενόρασής του. III. Η Απωλεσθείσα Λέξη. Η ιδέα της Απωλεσθείσας αυτής Λέξης διατηρήθηκε για μας στον Τεκτονισμό. Είναι η Λέξη της πρώτης όψης, της όψης του πνεύματος και μόνο o μυημένος του τρίτου βαθμού μπορεί αληθινά ν’ αρχίσει την έρευνα γι’ αυτή τη λέξη, γιατί μόνο η ελεύθερη ψυχή μπορεί να τη βρει. Η Λέξη αυτή αφορά τις ανώτατες μυήσεις και είναι άσκοπο για μας να την εξετάσουμε περισσότερο. Οι ακόλουθες δηλώσεις μπορούν λοιπόν να γίνουν για την Ιερή Λέξη και πρέπει να μελετηθούν με επιμέλεια: 1. Το AUM είναι η Λέξη της δόξας και είναι o Χριστός μέσα μας, η ελπίδα της δόξας. 2. Η Λέξη, όταν κατανοηθεί ορθά, προκαλεί τη δεύτερη ή Χριστική όψη της θειότητας να ακτινοβολήσει με λαμπρότητα. 3. Είναι o ήχος που φέρνει σε εκδήλωση την ενσαρκωμένη ψυχή (μακροκοσμική ή μικροκοσμική), το εγώ, τον Χριστό και κάνει το “ακτινοβόλο Ωοειδές” να γίνει ορατό στη γη. 4. Είναι η Λέξη που αποδεσμεύει τη συνείδηση κι όταν κατανοηθεί και χρησιμοποιηθεί ορθά, αποδεσμεύει την ψυχή από τους περιορισμούς της μορφής στους τρεις κόσμους. 5. Το AUM είναι ο συνθέτης των τριών όψεων και συνεπώς είναι η κατεξοχήν Λέξη του ανθρώπινου βασιλείου στο οποίο συναντώνται οι τρεις γραμμές της θείας ζωής – πνεύμα, ψυχή και σώμα. 6. Κατά μια ειδική έννοια είναι επίσης η Λέξη της πέμπτης, της Αρείας φυλής. Έργο της φυλής αυτής είναι να αποκαλύψει με νεότερο και πληρέστερο τρόπο τη φύση της εσώτερης Ταυτότητας, της ψυχής μέσα στη μορφή, του υιού του νου, του ηλιακού αγγέλου, της πέμπτης αρχής. 7. Η σημασία της Λέξης γίνεται φανερή μόνο εφόσον γίνει αντιληπτό το “ένδον φως”.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Με τη χρήση της o “σπινθήρας” γίνεται ακτινοβόλο φως, το φως γίνεται φλόγα και η φλόγα γίνεται τελικά ήλιος. Με τη χρήση της o “ήλιος της δικαιοσύνης ανατέλλει” στη ζωή κάθε ανθρώπου. 8. Το καθένα από τα τρία γράμματα σχετίζεται με τις τρεις όψεις και το καθένα μπορεί να εφαρμοσθεί σε οποιαδήποτε από τις γνωστές τριπλότητες. 9. Ο Διδάσκαλος, o ένδον Θεός, είναι πράγματι η Λέξη, το AUM και γι’ αυτόν το Διδάσκαλο (που βρίσκεται στην καρδιά όλων των όντων) ισχύει ότι “εν αρχή ήν o Λόγος και o Λόγος ήν προς τον Θεόν (επομένως δυαδικότητα) και Θεός ήν o Λόγος”. Με τη χρήση της o άνθρωπος φθάνει στην αντίληψη: α. Της δικής του ουσιώδους θειότητας. β. Του σκοπού της διαδικασίας πρόσληψης μορφών. γ. Της σύστασης και της φύσης αυτών των μορφών. δ. Της πραγματικότητας της συνείδησης, ή της σχέσης του θείου εαυτού ή πνεύματος με τη μορφή, το πολικό του αντίθετο. Αυτή τη σχέση στην εξελικτική της πραγμάτωση την ονομάζουμε συνείδηση και το ουσιώδες χαρακτηριστικό αυτής της συνείδησης είναι η αγάπη. 10. Ο Γκουρού ή Διδάσκαλος που οδηγεί το μαθητή μέχρι τη θύρα της μύησης και τον επιτηρεί σε όλες τις αρχικές και τις επακόλουθες δοκιμασίες και διαδικασίες, εκπροσωπεί επίσης τη Λέξη και με την επιστημονική χρήση του μεγάλου αυτού ήχου προκαλεί ορισμένη διέγερση και ζωογόνηση στα κέντρα του μαθητή, καθιστώντας έτσι εφικτές ορισμένες αναπτύξεις. Περισσότερα για την Ιερή Λέξη δεν είναι φρόνιμο να προστεθούν εδώ. Δόθηκαν αρκετά για να δείξουν στο ζηλωτή το σκοπό και το δυναμικό της. Παραπέρα πληροφόρηση θα χρειασθεί να κοινοποιηθεί με άλλους τρόπους και σε άλλες εποχές καθώς o σπουδαστής – με τη μελέτη και την αυτόβουλη προσπάθεια – θα καταλήγει σε ορθά συμπεράσματα. Θα μπορούσε να προστεθεί ότι η μεγάλη αυτή Λέξη, όταν διαλογισθεί κανείς σ’ αυτή, δίνει το κλειδί της αληθινής εσωτερικής έννοιας των λέξεων της Μυστικής Δοξασίας της Ε.Π. Μπλαβάτσκυ: “Θεωρούμε τη Ζωή σαν τη Μία Μορφή Ύπαρξης που εκδηλώνεται σε ό,τι αποκαλούμε Ύλη· ή σε ό,τι ονομάζουμε, διαχωρίζοντάς τα εσφαλμένα, Πνεύμα, Ψυχή και Ύλη στον άνθρωπο. Ύλη είναι o φορέας για την εκδήλωση της Ψυχής σ’ αυτό το επίπεδο ύπαρξης και Ψυχή είναι o φορέας σ’ ένα ανώτερο πεδίο για την εκδήλωση του Πνεύματος και τα τρία αυτά είναι μια Τριάδα που τη συνθέτει η Ζωή η οποία διαπερνά τα πάντα.”

28. Με την ήχηση της Λέξης και το στοχασμό στο νόημά της βρίσκεται η Οδός. Πρόκειται για μια πολύ γενική παράφραση, όμως μεταδίδει την ορθή σημασία των όρων που χρησιμοποιούνται στα Σανσκριτικά. Μόνο o Βιβεκανάντα, μεταξύ πολλών μεταφραστών, δίνει την ίδια ερμηνεία, διατυπώνοντάς την ως εξής: “Η επανάληψη του ΟΜ και o διαλογισμός στο νόημά του (είναι η Οδός).”

Οι άλλοι μεταφραστές παραλείπουν τις τρεις τελευταίες λέξεις, παρότι το συμπέρασμα είναι σαφές.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Η έκφραση “η ήχηση της Λέξης” δεν πρέπει να ερμηνευθεί πολύ κυριολεκτικά· η εσωτερική “ήχηση” βασίζεται στη μελέτη του Νόμου του Κραδασμού και στο βαθμιαίο συντονισμό των κατώτερων κραδασμών των περιβλημάτων ή ενδυμάτων της συνείδησης, έτσι ώστε να συγχρονισθούν με το φθόγγο ή ήχο του συνειδητού ενοίκου. Ακριβολογώντας, η Λέξη πρέπει να ηχηθεί από την ψυχή ή το εγώ στο δικό του πεδίο κι ο κραδασμός θα επηρεάσει ακολούθως τα διάφορα σώματα ή φορείς που στεγάζουν αυτή την ψυχή. Η διαδικασία συνεπώς είναι νοητική και μπορεί πραγματικά να γίνει από εκείνους που – με διαλογισμό και πειθαρχία μαζί με υπηρεσία – κατόρθωσαν μια συνειδητή ενοποίηση με την ψυχή. Οι ζηλωτές αυτής της κατάστασης πρέπει να χρησιμοποιήσουν τους δυναμικούς παράγοντες της φαντασίας, του οραματισμού και της εμμονής στο διαλογισμό για να φθάσουν στο αρχικό αυτό στάδιο. Πρέπει να σημειωθεί ότι το στάδιο αυτό πρέπει να προσεγγισθεί, έστω και σε μικρό σχετικά βαθμό, προτού o ζηλωτής μπορέσει να γίνει αποδεγμένος μαθητής. Η διαδικασία ήχησης της Λέξης είναι διπλή όπως τονίζεται εδώ. Υπάρχει πρώτα απ’ όλα η πράξη του εγώ, του ηλιακού αγγέλου, του ανώτερου εαυτού ή ψυχής, που ηχεί τη Λέξη από τη δική του θέση στα αφηρημένα επίπεδα του νοητικού πεδίου. Κατευθύνει αυτό τον ήχο μέσω της σουτράτμα και των ενδυμάτων της συνείδησης στο φυσικό εγκέφαλο του ανθρώπου σε ενσάρκωση, της σκιάς ή αντανάκλασης. Αυτή η “ήχηση” πρέπει να επαναλαμβάνεται συνεχώς. Σουτράτμα είναι o μαγνητικός εκείνος δεσμός που στη Χριστιανική Βίβλο ονομάζεται “αργυρά χορδή”, εκείνο το νήμα ζώντος φωτός που συνδέει την Ενάδα, το Πνεύμα στον άνθρωπο, με το φυσικό εγκέφαλο. Δεύτερο, υπάρχει ο σοβαρός στοχασμός του ανθρώπου στο φυσικό του εγκέφαλο γι’ αυτό τον ήχο όπως τον αναγνωρίζει. Εδώ γίνεται νύξη για τους δύο πόλους ύπαρξης: την ψυχή και τον άνθρωπο σε ενσάρκωση και μεταξύ αυτών των δύο βρίσκεται το νήμα κατά μήκος του οποίου δονείται η Πρανάβα (ή λέξη). Οι σπουδαστές της εσωτερικής επιστήμης πρέπει να αναγνωρίσουν την τεχνική της περιγραφόμενης διαδικασίας. Στην περίπτωση ήχησης της Λέξης έχουμε τους ακόλουθους παράγοντες: 1. Την ψυχή που την αποστέλλει ή την εκπνέει. 2. Τη σουτράτμα ή νήμα κατά μήκος της οποίας ο ήχος δονείται, μεταφέρεται ή διαβιβάζεται. 3. Τα ενδύματα της συνείδησης, νοητικό, συναισθηματικό και αιθερικό, τα οποία δονούνται ανταποκρινόμενα στον κραδασμό ή την πνοή κι ως εκ τούτου διεγείρονται. 4. Τον εγκέφαλο που μπορεί να εκπαιδευθεί να αναγνωρίζει αυτό τον ήχο και να δονείται σε ομοφωνία με την πνοή. 5. Την επακόλουθη πράξη του ανθρώπου σε διαλογισμό. Ακούει τον ήχο (που μερικές φορές ονομάζεται η “ήρεμη μικρή Φωνή” ή η “Φωνή της Σιγής”), τον αναγνωρίζει για ό,τι είναι και σε βαθύ στοχασμό αφομοιώνει τα αποτελέσματα της δραστηριότητας της ψυχής του.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Αργότερα, όταν o ζηλωτής εισέλθει στα μυστήρια και μάθει πώς να ενοποιεί την ψυχή και τον κατώτερο άνθρωπο, έτσι ώστε να λειτουργούν σαν συντονισμένη μονάδα στη γη, o άνθρωπος μαθαίνει να ηχεί τη Λέξη στο φυσικό πεδίο προκειμένου να αφυπνίσει τις δυνάμεις που λανθάνουν μέσα του κι έτσι να διεγείρει τα κέντρα. Έτσι συμμετέχει αυξητικά στο δημιουργικό, μαγικό και ψυχικό έργο της εκδήλωσης, πάντοτε με το σκοπό να ευεργετήσει τους συνανθρώπους του κι έτσι να προωθήσει τα σχέδια της πλανητικής Ιεραρχίας. 29. Απ’ αυτή έρχεται η αντίληψη του Εαυτού (της Ψυχής) και η απομάκρυνση όλων των εμποδίων. Όταν o ένδον Διδάσκαλος γίνει γνωστός, η βεβαιότητα της δύναμής του γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή κι o ζηλωτής υποβάλλει ολόκληρη την κατώτερη φύση του στον έλεγχο του νέου αυτού κυβερνήτη. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η τελική πλήρης απομάκρυνση όλων των εμποδίων επισυμβαίνει μετά την αρχική αναλαμπή της αντίληψης. Η διαδοχή των συμβάντων έχει ως εξής: 1. Έφεση μετά τη γνώση της ψυχής. 2. Αντίληψη των εμποδίων ή κατανόηση των πραγμάτων που εμποδίζουν την αληθινή γνώση. 3. Διανοητική κατανόηση αναφορικά με τη φύση αυτών των εμποδίων. 4. Απόφαση για την εξάλειψή τους. 5. Αιφνίδια αναλαμπή ή όραση της ψυχικής Πραγματικότητας. 6. Νέα έφεση και ισχυρή αποφασιστικότητα να καταστεί αυτή η πρόσκαιρη όραση μόνιμη πραγματικότητα στην εμπειρία του κατώτερου πεδίου. 7. Η μάχη της Κουρουκσέτρα με τον Κρίσνα, την ψυχή, να εμψυχώνει τον Αρζούνα, το ζηλωτή, σε σταθερή και συνεχή προσπάθεια. Η ίδια σκέψη απαντάται στην Παλαιά Διαθήκη, στην περίπτωση του Ιησού του Ναυή μπροστά στα τείχη της Ιεριχούς. Είναι εδώ σκόπιμο να περατώσουμε αυτό το σχόλιο με τις σούτρα 31, 32, 33 και 34 του Βιβλίου IV: 31. Όταν με την απομάκρυνση των εμποδίων και την κάθαρση όλων των περιβλημάτων γίνεται προσιτό το σύνολο της γνώσης, τίποτε πλέον δεν απομένει να κάνει o άνθρωπος. 32. Οι τροποποιήσεις της νοητικής ύλης (ή οι ποιότητες της ύλης) δια της εγγενούς φύσης των τριών γκούνα τερματίζονται, γιατί υπηρέτησαν τo σκοπό τους. 33. Ο χρόνος, που είναι επακόλουθο των τροποποιήσεων του νου, τερματίζεται επίσης και δίνει τη θέση του στο Αιώνιο Τώρα. 34. Η κατάσταση της απομονωμένης Ενότητας γίνεται εφικτή όταν οι τρεις ποιότητες της ύλης (οι τρεις γκούνα ή δυναμικότητες της Φύσης, Α.Α.Μπ.) δεν ασκούν πλέον καμιά κυριαρχία στον Εαυτό. Η αγνή Πνευματική Συνείδηση αποσύρεται στον Έναν.

30. Τα εμπόδια για τη γνώση της ψυχής είναι η σωματική ανικανότητα, η νοητική αδράνεια, η εσφαλμένη αμφισβήτηση, η απροσεξία, η οκνηρία, η

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

έλλειψη απάθειας, η λανθασμένη αντίληψη, η ανικανότητα να επιτευχθεί συγκέντρωση, η αποτυχία να διατηρηθεί η διαλογιστική στάση εφόσον επιτευχθεί. Εμπόδιο Ι. Σωματική ανικανότητα. Ενδιαφέρει να σημειωθεί ότι το πρώτο εμπόδιο σχετίζεται με το φυσικό σώμα. Οι ζηλωτές θα κάνουν καλά να το θυμούνται και να επιδιώκουν να προσαρμόσουν το φυσικό φορέα στις απαιτήσεις που θα του επιβληθούν αργότερα. Οι προσαρμογές αυτές είναι μεγάλες και διαιρούνται σε τέσσερις ομάδες: 1. Τη δημιουργία ενός σώματος άτρωτου στις προσβολές της ασθένειας ή της αδιαθεσίας. Αποτελεί από μόνη της μια τριπλή διαδικασία η οποία συνεπάγεται: α Την εκρίζωση της παρούσας ασθένειας. β. Τον εξευγενισμό και την εξάγνιση του σώματος ώστε τελικά να αναπλασθεί. γ. Την προστασία του σώματος από μελλοντική προσβολή και τη χρησιμοποίησή του σαν φορέα της ψυχής. 2. Την ισχυροποίηση και τον εξευγενισμό του αιθερικού σώματος για να μπορέσει τελικά να συντονισθεί, έτσι ώστε το έργο της διεύθυνσης της δύναμης να επιχειρηθεί με ασφάλεια. Ο μαθητής πρέπει να διοχετεύσει μέσα από το σώμα του τις δυνάμεις που θα χρησιμοποιήσει στο έργο του. 3. Την ανέλιξη κι αφύπνιση των κέντρων στο αιθερικό σώμα, την επικέντρωση των πυρών του σώματος και την ορθή τους πρόοδο κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης προκειμένου να ενωθούν με το πυρ της ψυχής. 4. Το συντονισμό του φυσικού σώματος στις δύο υποδιαιρέσεις του και την επακόλουθη ευθυγράμμισή του με την ψυχή μέσω της σουτράτμα ή νήματος που είναι o μαγνητικός δεσμός. Η τρίτη προαναφερθείσα προσαρμογή μπορεί να επιχειρηθεί με ασφάλεια μόνο όταν τα τρία πρώτα μέσα της γιόγκα χρησιμοποιηθούν κι αναπτυχθούν. Αυτά είναι: 1. Οι πέντε εντολές. (Βλέπε Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 30 και 31.) 2. Οι πέντε κανόνες. (Βλέπε Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 32 έως 46.) 3. Η ορθή στάση. (Βλέπε Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 46 έως 48.) Πρόκειται για ένα σημείο που συχνά λησμονείται από ζηλωτές της γιόγκα, απ’ όπου και οι συμφορές και οι δυσχέρειες που συχνά παρατηρούνται μεταξύ εκείνων που ασχολούνται πρόωρα με την αφύπνιση των κέντρων και τη διέγερση του οφιοειδούς πυρός. Μόνο όταν αποκατασταθεί η όλη σχέση του ζηλωτή προς την κοινωνική οικονομία (όπως την πραγματεύονται οι εντολές), μόνο όταν το έργο της κάθαρσης και της ρύθμισης της τριπλής κατώτερης φύσης πραγματωθεί (όπως περιγράφεται στους κανόνες) και μόνο όταν επέλθει μια ισορροπημένη κι ελεγχόμενη κατάσταση στη συναισθηματική φύση κι επιτευχθεί ορθή στάση, μπορεί o ζηλωτής της Ράτζα Γιόγκα να προχωρήσει με ασφάλεια σε πιο εσωτερικό και αποκρυφιστικό έργο που συνδέεται με τα πυρά του μικρού του συστήματος. Το σημείο αυτό δεν μπορεί να τονισθεί περισσότερο. Μόνο σε κάποιο πολύ προχωρημένο στάδιο μαθητείας θα είναι ασφαλές

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

για τον άνθρωπο να ασχοληθεί συνειδητά με τα ζωτικά πυρά και να κατευθύνει την ορθή τους πρόοδο κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. Λίγοι είναι ακόμη εκείνοι που “τήρησαν το νόμο και τις εντολές”. Εμπόδιο ΙΙ. Νοητική αδράνεια. Το επόμενο μεγάλο βασικό εμπόδιο (γιατί τα εμπόδια αυτά δίνονται με τη σειρά της σχετικής τους επιρροής στο μέσο άνθρωπο) είναι η ανικανότητα να σκέπτεται καθαρά για το πρόβλημα της επίτευξης. Όταν η καθαρή σκέψη δεν προηγείται της δράσης, συναντάται ανεπαρκής ορμή μαζί με αποτυχία εκτίμησης του μεγέθους του προβλήματος. Η νοητική αδράνεια οφείλεται στη ληθαργική κατάσταση του “ενδύματος της συνείδησης” που ονομάζουμε νοητικό σώμα και στο βαρύ κραδασμικό ρυθμό που συναντάται στους περισσότερους ανθρώπους. Αυτός είναι ο λόγος που η Ράτζα Γιόγκα ασκεί αναγκαστικά μεγαλύτερη έλξη σε νοητικούς τύπους παρά σε καθαρά ευλαβικούς και δικαιολογεί το γεγονός ότι εκείνοι των οποίων τα νοητικά σώματα είναι καλά εξοπλισμένα και χρησιμοποιούνται δραστήρια μπορούν να εκπαιδευθούν ταχύτερα στην ιερή αυτή επιστήμη. Για την πλειονότητα των ανθρώπων η αφύπνιση του νοητικού σώματος, η ανάπτυξη διανοητικού ενδιαφέροντος κι η αντικατάσταση του συναισθηματικού ελέγχου απ’ το νοητικό έλεγχο πρέπει να προηγηθεί κάθε μεταγενέστερης αντίληψης της ανάγκης για ψυχική καλλιέργεια. Πρέπει να προσεγγισθεί και να χρησιμοποιηθεί ο μηχανισμός της σκέψης προτού μπορέσει να εκτιμηθεί με νοημοσύνη η φύση του στοχαστή. Όταν αυτό γίνει αντιληπτό, θα εκτιμηθεί καλύτερα η συμβολή στην ανθρώπινη ανάπτυξη των μεγάλων σχολών σκέψης που ονομάζουμε Νοητική Επιστήμη, Χριστιανική Επιστήμη, Νέα Σκέψη κι άλλων ομάδων που θέτουν την έμφαση στις νοητικές καταστάσεις. Η ανθρώπινη οικογένεια μόνο τώρα αποκτά επίγνωση του “ενδύματος της συνείδησης” που ονομάζουμε νοητικό σώμα. Η πλειονότητα των ανθρώπων μένει ακόμη να δομήσει εκείνο το ένδυμα που οι αποκρυφιστές σπουδαστές ονομάζουν νοητικό σώμα. Μεταξύ εκείνων που το κάνουν θα συναθροιστούν οι αληθινοί ράτζα γιόγκι. Εμπόδιο ΙΙΙ. Εσφαλμένη αμφισβήτηση. Είναι το επόμενο στάδιο κι εξαρτάται επίσης από ένα ορισμένο ποσοστό νοητικής ανάπτυξης. Μερικοί μεταφραστές το αποκαλούν “αμφιβολία”. Η εσφαλμένη αυτή αμφισβήτηση είναι εκείνη που βασίζεται στην κατώτερη αντίληψη και στην ταύτιση του πραγματικού ανθρώπου με το απατηλό αυτό όργανο, το νοητικό του σώμα. Τον οδηγεί σε αμφισβήτηση των αιώνιων αληθειών, σε αμφιβολία για την ύπαρξη των θεμελιωδών πραγματικοτήτων και στην αναζήτηση της λύσης των προβλημάτων του σ’ εκείνο που είναι εφήμερο και παροδικό και στα αντικείμενα των αισθήσεων. Υπάρχει μια αναρώτηση που είναι ορθή και πρέπουσα. Είναι εκείνη η “θέση ερωτημάτων” για την οποία μιλά o Χριστός όταν λέει “Αιτείτε και δοθήσετε υμίν”. Αυτή η ικανότητα αναζήτησης καλλιεργείται εσκεμμένα στους μαθητές τους απ’ όλους τους αληθινούς Διδασκάλους της Ανατολής. Διδάσκονται να διατυπώνουν ερωτήματα για τις εσώτερες πραγματικότητες και να βρίσκουν κατόπιν την απάντηση για

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

λογαριασμό τους με την έρευνα της πηγής κάθε γνώσης που λανθάνει στην καρδιά όλων των όντων. Για να ρωτούν με νοημοσύνη και να βρίσκουν την απάντηση, πρέπει πρώτα να ελευθερωθούν απ’ όλες τις επιβληθείσες εξωτερικά αυθεντίες και από κάθε παράδοση και από την επιβολή οποιουδήποτε θεολογικού δόγματος, θρησκευτικού ή επιστημονικού. Μόνο έτσι μπορεί να βρεθεί η πραγματικότητα και να ιδωθεί η αλήθεια. “Όταν η Ψυχή σου διέλθει από το δάσος της παραπλάνησης, δε θα εξετάζεις πλέον τι θα διδαχθεί ή τι διδάχθηκε. Όταν αποσυρθείς απ’ την παραδοσιακή διδασκαλία, η Ψυχή σου σταθεί σταθερή, ακλόνητη στην ψυχική όραση, τότε θα αποκτήσεις την ένωση με την Ψυχή.” Γκίτα II, 51-52.

Εμπόδιο IV. Απροσεξία. Η στάση του νου που εξετάζεται εδώ μεταφράσθηκε από μερικούς σαν “επιπολαιότητα”. Είναι πραγματικά εκείνη η ευμετάβλητη νοητική στάση που κάνει την προσήλωση και την προσοχή πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Είναι κυριολεκτικά η τάση της ύλης του νου για σχηματισμό σκεπτομορφών, που περιγράφηκε επίσης σαν “τάση του νου να πετά από ένα αντικείμενο σε άλλο”. Βλέπε Βιβλίο ΙΙΙ, σούτρα 11. Εμπόδιο V. Οκνηρία. Όλοι οι σχολιαστές συμφωνούν σ’ αυτή τη μετάφραση και χρησιμοποιούν τους όρους νωθρότητα, χαύνωση ή οκνηρία. Δεν αναφέρεται τόσο στη νοητική αδράνεια (γιατί μπορεί να συνοδεύεται από οξεία νοητική αντίληψη) όσο στη νωθρότητα του όλου κατώτερου ανθρώπου, η οποία τον εμποδίζει να φθάσει στο μέτρο της διανοητικής αναγνώρισης και της εσώτερης έφεσης. Στο ζηλωτή ειπώθηκε τι πρέπει να κάνει, διευκρινίσθηκαν τα “μέσα της γιόγκα”. Πήρε μια ιδέα του ιδανικού κι έχει επίγνωση των εμποδίων· γνωρίζει θεωρητικά ποια ακριβώς βήματα πρέπει να κάνει, αλλά δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ της δράσης και της γνώσης του. Υπάρχει χάσμα μεταξύ της έφεσης και της πράξης του. Παρότι λαχταρά να επιτύχει και να γνωρίσει, η εκπλήρωση των συνθηκών είναι πολύ δύσκολο έργο. Η θέλησή του δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρή για να τον αναγκάσει να προχωρήσει. Αφήνει τον καιρό να περνά χωρίς να κάνει τίποτε. Εμπόδιο VI. Έλλειψη απάθειας. Ερμηνεύθηκε σωστά από μερικούς ως “εθισμός στα αντικείμενα”. Είναι η επιθυμία για υλικά κι αισθαντικά πράγματα. Είναι η αγάπη για αισθητήριες αντιλήψεις και η έλξη για ό,τι φέρνει τον άνθρωπο ξανά και ξανά σε κατάσταση ύπαρξης στο φυσικό πεδίο. Ο μαθητής πρέπει να καλλιεργήσει την “απάθεια” ή εκείνη τη στάση που ποτέ δεν ταυτίζεται με κάθε είδους μορφές, αλλά είναι πάντοτε αποσπασμένος και απόμακρος, ελεύθερος από τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα αποκτήματα και τα υπάρχοντα. Αναφέρεται σε πολλά σημεία στις διάφορες σούτρα και δε χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ. Εμπόδιο VII. Λανθασμένη αντίληψη. Αυτή η ανικανότητα ν’ αντιληφθεί ορθά και να δει τα πράγματα όπως αληθινά είναι, αποτελεί φυσικό επακόλουθο των έξι προηγούμενων εμποδίων. Για όσο διάστημα o

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

στοχαστής ταυτίζεται με τη μορφή, για όσο διάστημα οι μικρότερες ζωές των κατώτερων ενδυμάτων της συνείδησης τον κρατούν δέσμιο και για όσο διάστημα αρνείται να αποχωρισθεί από την υλική όψη, για τόσο διάστημα ακριβώς οι αντιλήψεις του θα είναι πλανημένες. Η όραση είναι διαφόρων ειδών που μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής: 1. Φυσική όραση που αποκαλύπτει τη φύση του φυσικού πεδίου κι επιτυγχάνεται με το μέσον των οφθαλμών οι οποίοι φωτογραφίζουν δια του φακού του οφθαλμού την όψη της απτής μορφής στη θαυμαστή μεμβράνη που έχει κάθε άνθρωπος. Είναι περιορισμένη και πεπερασμένη. 2. Αιθερική όραση. Είναι μια γοργά αναπτυσσόμενη ικανότητα του ανθρώπινου οφθαλμού, η οποία τελικά θα αποκαλύψει την αύρα της υγείας όλων των μορφών στα τέσσερα βασίλεια της φύσης, κάτι που θα φέρει την αναγνώριση των ζωτικών πρανικών εκπορεύσεων όλων των ζώντων κέντρων και θα κάνει έκδηλη την κατάσταση των κέντρων. 3. Διόραση. Είναι η ικανότητα όρασης στο αστρικό πεδίο και είναι ένα από τα κατώτερα “σίντι” ή ψυχικές δυνάμεις. Επιτυγχάνεται δια της επιφανειακής ευαισθησίας ολόκληρου του “σώματος του αισθήματος”, του συναισθηματικού περιβλήματος και πρόκειται για αισθητήρια αντίληψη που έφθασε σε πολύ προχωρημένη κατάσταση. Είναι παραπλανητική κι αν εξαιρέσουμε την ανώτερη αντιστοιχία της που είναι η πνευματική αντίληψη, αποτελεί την πραγματική αποθέωση της μάγια ή πλάνης. 4. Συμβολική όραση. Είναι μια ικανότητα του νοητικού σώματος κι o παράγοντας που προκαλεί τη θέαση των χρωμάτων, των γεωμετρικών συμβόλων, την τετραδιάστατη όραση κι εκείνα τα όνειρα και τα οράματα που είναι αποτέλεσμα νοητικής δραστηριότητας κι όχι αστρικής όρασης. Τα οράματα αυτά έχουν συχνά την ποιότητα της πρόβλεψης. Οι τέσσερις αυτοί τύποι όρασης είναι το αίτιο της λανθασμένης αντίληψης και θα προκαλούν μόνο πλάνη και σφάλμα ωσότου αντικατασταθούν από τις ανώτερες μορφές όρασης που απαριθμούνται παρακάτω. Οι ανώτερες μορφές όρασης περιέχουν τις άλλες. 5. Αγνή όραση. Αναφέρεται απ’ τον Πατάντζαλι με τα λόγια: “Ο ορών είναι αγνή Γνώση. Αν και αγνός, ατενίζει την παρουσιαζόμενη ιδέα με το μέσον του νου.” Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 20.

Οι λέξεις “αγνή γνώση” μεταφράσθηκαν ως “αγνή όραση”. Η όραση αυτή είναι ικανότητα της ψυχής που είναι αγνή γνώση κι εκδηλώνεται όταν η ψυχή χρησιμοποιεί το νου σαν όργανο όρασης. Ο Tσαρλς Tζόνστον μεταφράζει την ίδια σούτρα ως εξής: “Ο ορών είναι αγνή όραση… Ατενίζει μέσω του ενδύματος του νου.”

Είναι εκείνη η καθαρή σύλληψη της γνώσης και η τέλεια κατανόηση των πραγμάτων της ψυχής, η οποία χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που – με συγκέντρωση και διαλογισμό – πέτυχε τον έλεγχο του νου. Ο νους γίνεται τότε παράθυρο της ψυχής και μέσα απ’ αυτόν o πνευματικός άνθρωπος μπορεί ν’ ατενίσει ένα νέο κι ανώτερο βασίλειο

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

γνώσης. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη αυτού του τύπου όρασης καθίσταται ενεργός η επίφυση και o τρίτος οφθαλμός (σε αιθερική ύλη) αναπτύσσει μια παράλληλη δραστηριότητα. 6. Πνευματική όραση ή αληθινή αντίληψη. Αυτός o τύπος όρασης ανοίγει τον κόσμο του ενορατικού ή βουδδικού πεδίου κι οδηγεί τον κάτοχό της πέρα από τα αφηρημένα επίπεδα του νοητικού πεδίου. Έτσι γίνονται αντιληπτά τα πράγματα του αγνού πνεύματος και οι βασικοί σκοποί που υπόκεινται όλης της εκδήλωσης, όπως ακριβώς η αγνή όραση επέτρεψε στον κάτοχό της να ανοίξει τα αποθέματα της αγνής σοφίας. Με την ανάπτυξη αυτής της όρασης καθίσταται ενεργό το κέντρο άλτα μάγιορ και o χιλιοπέταλος λωτός εκδιπλώνεται. 7. Κοσμική θέαση. Έχει φύση ασύλληπτη για τον άνθρωπο και χαρακτηρίζει την αντίληψη εκείνων των Υπάρξεων που εκδηλώνονται μέσω μιας πλανητικής διάταξης σε ένα ηλιακό σύστημα, όπως ακριβώς ο άνθρωπος εκδηλώνεται δια των σωμάτων του. Με τη μελέτη αυτών των τύπων αντίληψης o σπουδαστής θα οδηγηθεί σε ακριβή εκτίμηση του έργου που πρέπει να γίνει. Έτσι υποβοηθείται να τοποθετηθεί εκεί όπου προς το παρόν στέκει και συνεπώς να ετοιμασθεί με νοημοσύνη για το επόμενο βήμα. Εμπόδιο VIII. Ανικανότητα να επιτευχθεί συγκέντρωση. Τα δύο τελευταία εμπόδια δείχνουν τον τρόπο που “τα αρχαία παρήλθεν” κι o νέος άνθρωπος εισέρχεται στην κληρονομιά του. Η μέθοδος του μαθητή δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο αυτοπειθαρχία ή καθυπόταξη των ενδυμάτων ή περιβλημάτων, ούτε να περιλαμβάνει μόνο υπηρεσία ή ταύτιση με την ομαδική συνείδηση, αλλά πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τα δύο στάδια της συγκέντρωσης – εστίασης ή ελέγχου του νου – και του διαλογισμού, της σταθερής διαδικασίας στοχασμού εκείνου που προσέγγισε και γνωρίζει η ψυχή. Μ’ αυτά τα δύο θα ασχοληθούμε αργότερα και δε θα θιγούν περισσότερο εδώ. Εμπόδιο IX. Αποτυχία να διατηρηθεί η διαλογιστική στάση. Είναι λοιπόν φανερό ότι τα έξι πρώτα εμπόδια αφορούν τις εσφαλμένες συνθήκες και τα τρία τελευταία τα αποτελέσματα αυτών των συνθηκών. Περιέχουν κάποια νύξη ως προς τη μέθοδο με την οποία μπορεί να επιτευχθεί η απελευθέρωση από τις εσφαλμένες καταστάσεις της συνείδησης. Η επόμενη σούτρα είναι πολύ ενδιαφέρουσα καθόσον ασχολείται με τα αποτελέσματα που παράγονται σε καθένα απ’ τα τέσσερα σώματα της κατώτερης φύσης, στην περίπτωση του ανθρώπου που δεν υπερνίκησε τα εμπόδια. 31. Οδύνη, απόγνωση, άστοχη σωματική δραστηριότητα κι εσφαλμένη κατεύθυνση (ή έλεγχος) των ζωικών ρευμάτων είναι τα αποτελέσματα των εμποδίων στην κατώτερη ψυχική φύση. Καθένα από τα τέσσερα αυτά αποτελέσματα εκφράζει την κατάσταση του κατώτερου ανθρώπου· πραγματεύονται τις συνέπειες της εσφαλμένης επικέντρωσης ή ταύτισης. 1. Οδύνη είναι το αποτέλεσμα που παράγεται όταν το αστρικό ή συναισθηματικό

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

σώμα είναι λανθασμένα πολωμένο. Οδύνη είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας να ισοσταθμιστούν ορθά τα ζεύγη των αντιθέτων. Υποδεικνύει έλλειψη ισορροπίας. 2. Απόγνωση είναι το αποτέλεσμα των τύψεων που παράγονται στο νοητικό σώμα και είναι χαρακτηριστικό εκείνου που ονομάζεται “μη αναγεννηθείσα νοητική φύση”. Ο ζηλωτής έχει αντίληψη εκείνου που θα μπορούσε να είναι, παρότι τα εμπόδια τον κατανικούν ως τώρα· έχει αδιάκοπα συνείδηση της αποτυχίας κι αυτό του προκαλεί κατάσταση τύψης, αηδίας, απόγνωσης και αποθάρρυνσης. 3. Άστοχη σωματική δραστηριότητα. Η εσώτερη κατάσταση εκδηλώνεται στο φυσικό πεδίο ως έντονη δραστηριότητα, βίαιη αναζήτηση λύσης ή ανακούφισης, συνεχές τρέξιμο εδώ κι εκεί προς αναζήτηση ειρήνης. Είναι το κύριο γνώρισμα αυτή την εποχή της νοητικής Αρείας φυλής μας και είναι η αιτία της επιθετικής έντασης της προσπάθειας που απαντάται σ’ όλους τους δρόμους της ζωής. Σ’ αυτό οι εκπαιδευτικές διαδικασίες (καθώς επιταχύνουν το νοητικό σώμα) υπήρξαν κυρίως παράγοντες συμβολής. Η μεγάλη συμβολή της εκπαίδευσης (σε σχολεία, κολλέγια, πανεπιστήμια κι άλλες συναφείς δραστηριότητες) είναι η διέγερση των νοητικών σωμάτων των ανθρώπων. Συνιστά μέρος του μεγάλου σχεδίου που εργάζεται πάντα για τον ίδιο σκοπό – την ψυχική ανέλιξη. 4. Εσφαλμένη κατεύθυνση των ζωικών ρευμάτων. Είναι το αποτέλεσμα που παράγεται στο αιθερικό σώμα από την εσώτερη αναταραχή. Τα ζωικά αυτά ρεύματα (για το σπουδαστή του αποκρυφισμού) είναι δύο σε αριθμό: α. Η ζωική πνοή ή πράνα και β. Η ζωική δύναμη ή τα πυρά του σώματος. Η κακή χρήση της ζωικής πνοής ή η εσφαλμένη χρήση της πράνα είναι το αίτιο του 80% των τωρινών φυσικών ασθενειών. Το άλλο 20% προέρχεται από την κακώς κατευθυνόμενη ζωική δύναμη μέσω των κέντρων και προσβάλλει κυρίως το 20% της ανθρωπότητας που μπορεί να θεωρηθεί πολωμένο νοητικά. Όμως για το σπουδαστή του αποκρυφισμού που ανατείνει στη λύτρωση, ο μίτος δε θα βρεθεί στις αναπνευστικές ασκήσεις ούτε σε καμιά εργασία με τα επτά κέντρα του σώματος. Θα βρεθεί σε μια έντονη εσώτερη συγκέντρωση στη ρυθμική ζωή και σε μια προσεκτική οργάνωση της ζωής. Εφόσον το κάνει, o συντονισμός των λεπτοφυέστερων σωμάτων με το φυσικό σώμα αφενός και με την ψυχή αφετέρου θα προκαλέσει αυτόματα την επακόλουθη διευθέτηση των πρανικών και ζωτικών ενεργειών. 32. Για την υπερνίκηση των εμποδίων και των παρεπομένων τους απαιτείται η έντονη εφαρμογή της θέλησης σε κάποια αλήθεια (ή αρχή). Θα ήταν φρόνιμο εδώ για το ζηλωτή της γιόγκα να σημειώσει ότι υπάρχουν επτά τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί η ειρήνη κι έτσι να προσεγγισθεί ο στόχος. Αυτοί οι επτά εξετάζονται παρακάτω και καθένας έχει διακριτή σχέση με τα επτά εμπόδια που εξετάσθηκαν πρωτύτερα: Εμπόδιο Θεραπεία 1. Σωματική ανικανότητα..................................Ωφέλιμη, υγιεινή διαβίωση. (Ι-33)

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

2. 3. 4. 5. 6. 7.

Νοητική αδράνεια.........................................Έλεγχος της ζωικής δύναμης. (Ι-34) Εσφαλμένη αμφισβήτηση.............................Προσηλωμένη σκέψη. (Ι-35) Aπροσεξία.....................................................Διαλογισμός. (Ι-36) Οκνηρία.........................................................Αυτοπειθαρχία. (Ι-37) Έλλειψη απάθειας.........................................Ορθή ανάλυση. (Ι-38) Λανθασμένη αντίληψη..................................Φώτιση. (Ι-39)

Η διόρθωση των δυσμενών συνθηκών έχει βαθιά σημασία στα πρώτα στάδια της γιόγκα, απ’ όπου κι η έμφασή τους στο Βιβλίο Ι. Όμως η θεωρητική κατανόηση των εμποδίων και της θεραπείας τους έχει μικρή ωφέλεια εφόσον παραλείπεται η έντονη εφαρμογή της θέλησης. Μόνο η συνεχής, σταθερή, διαρκής προσπάθεια της θέλησης που λειτουργεί δια του νου, θα επαρκέσει για να φέρει το ζηλωτή απ’ το σκοτάδι στο φως και να τον οδηγήσει από την κατάσταση του θανάτου στην αθανασία. Εφόσον κατανοηθεί η αρχή, o μαθητής μπορεί να εργασθεί με νοημοσύνη, απ’ όπου και η αναγκαιότητα της ορθής κατανόησης των αρχών ή ποιοτήτων δια των οποίων μπορεί να γίνει γνωστή η αλήθεια αναφορικά με την πραγματικότητα ή το Θεό. Όλες οι μορφές υπάρχουν για να εκφράσουν την αλήθεια. Με τη σταθερή εφαρμογή της θέλησης του Θεού στο Όλο αποκαλύπτεται η αλήθεια με το μέσον της ύλης. Όταν γίνει γνωστή η αλήθεια ή βασική αρχή, τότε το πνεύμα αποκαλύπτεται. Όταν ο μαθητής αντιληφθεί ποια αρχή προτίθενται να εκφράσουν οι διάφορες μορφές, περιβλήματα ή σώματά του, τότε θα μάθει πώς να κατευθύνει με ακρίβεια τη θέλησή του, έτσι ώστε να επιφέρει τις επιθυμητές συνθήκες. Τα περιβλήματα και οι φορείς είναι απλώς τα σώματα της εκδήλωσής του στα διάφορα πεδία του συστήματος και τα περιβλήματα αυτά πρέπει να εκφράσουν την αρχή που είναι το χαρακτηριστικό ή η υποκείμενη ποιότητα κάθε πεδίου. Για παράδειγμα, οι επτά αρχές που αφορούν τον άνθρωπο είναι: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Πράνα...........................ζωτική ενέργεια....................αιθερικό σώμα..............φυσικό πεδίο. Κάμα.............................επιθυμία, αίσθημα................αστρικό σώμα...............αστρικό πεδίο. Κατώτερο Μάνας..........συγκεκριμένος νους.............νοητικό σώμα...............νοητικό πεδίο. Ανώτερο Μάνας............αφηρημένος νους.................εγωικό σώμα.................νοητικό πεδίο. Βούδδι...........................ενόραση................................βουδδικό σώμα.............βουδδικό πεδίο. Άτμα.............................πνευματική θέληση..............ατμικό σώμα.................ατμικό πεδίο.

Κι εκείνη που αντιστοιχεί στην “απεριόριστη, αμετάβλητη αρχή” στο μακρόκοσμο, η Ενάδα (στο δικό της πεδίο) αποτελεί την έβδομη αρχή. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι απαρίθμησης των αρχών, γιατί o Σούμπα Ράο έχει δίκιο από μια άποψη, όταν λέει ότι υπάρχουν μόνο πέντε αρχές. Οι δύο ανώτατες, άτμα και εναδική ζωή, δεν είναι καθόλου αρχές. Με τη συνειδητή χρησιμοποίηση της θέλησης σε κάθε πεδίο o φορέας κατευθύνεται σταθερά σε μια περισσότερο ακριβή έκφραση της μίας αλήθειας. Αυτή είναι η αληθινή σημασία της σούτρα που εξετάζουμε και ο λόγος για τον οποίο οι μύστες μελετούν ακόμη αυτή την πραγματεία της γιόγκα. Η από μέρους τους κατανόηση της αλήθειας

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

στο σύνολό της δεν είναι ακόμη πλήρης σε όλα τα πεδία κι οι βασικοί κανόνες ισχύουν παντού, παρότι εφαρμόζονται διαφορετικά. Οι αρχές είναι εφαρμόσιμες σε όλες τις διαφοροποιήσεις και σε κάθε κατάσταση ύπαρξης. Καθώς o άνθρωπος μελετά τις σφαίρες στις οποίες λειτουργεί η συνείδησή του, καθώς φθάνει στην κατανόηση των φορέων που πρέπει να χρησιμοποιήσει σε οποιαδήποτε ιδιαίτερη σφαίρα, καθώς αφυπνίζεται στη γνώση της ειδικής θείας ποιότητας που προορίζεται να εκφράσει το σώμα σαν μέρος ή όψη της μίας αλήθειας ή πραγματικότητας, αποκτά επίγνωση των τωρινών ανεπαρκειών, των εμποδίων που παρακωλύουν και των δυσκολιών που πρέπει να υπερνικηθούν. Έρχεται κατόπιν η εφαρμογή της θέλησης και η συγκέντρωσή της πάνω στην αρχή ή την ποιότητα που επιζητεί έκφραση. Έτσι η κατώτερη εκδήλωση ευθυγραμμίζεται με την ανώτερη, γιατί “όπως o άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι”. 33. Η ειρήνη της τσίττα (ή νοητικού υλικού) μπορεί να επέλθει με την πρακτική της συμπάθειας, της τρυφερότητας, της σταθερότητας του σκοπού και της απάθειας ως προς την ηδονή ή τον πόνο, ή ως προς όλες τις μορφές του καλού ή του κακού. Σ’ αυτή τη σούτρα ασχολούμαστε με το φυσικό σώμα που υφίσταται εμπειρίες στο φυσικό πεδίο και χρησιμοποιεί την εγκεφαλική συνείδηση. Η τάση αυτού του σώματος είναι προς όλες τις άλλες αντικειμενικές μορφές και τείνει (στη μη αναγεννημένη του κατάσταση) να έλκεται εύκολα προς τα υλικά αντικείμενα. Η φύση αυτών των αντικειμένων εξαρτάται από το σημείο εξέλιξης του βιώνοντος εγώ. Αυτό πρέπει να το θυμάστε προσεκτικά καθώς μελετάτε αυτή τη σούτρα, αλλιώς θα υπάρξει παρανόηση της τελευταίας πρότασης. Διακριτική δράση πρέπει πάντα να αναλαμβάνεται ως προς όλες τις εκδηλώσεις της δύναμης του καλού και του κακού κι o νόμος λειτουργεί αναφορικά μ’ αυτή, αλλά η χειραφέτηση από όλες τις φυσικές μορφές που μπορεί να λάβει η ενέργεια αυτή, προκύπτει όταν ασκείται η απάθεια προς όλες τις αντικειμενικές αυτές μορφές. Θα ήταν ίσως χρήσιμο να σημειωθεί ότι η αναφερόμενη συμπάθεια αφορά τη σχέση μας με όλους τους άλλους προσκυνητές ή με το τέταρτο βασίλειο της φύσης· η τρυφερότητα καλύπτει τη σχέση μας με το ζωικό ή τρίτο βασίλειο· η σταθερότητα του σκοπού αφορά τη σχέση μας με την Ιεραρχία του πλανήτη και η απάθεια αφορά τη στάση μας προς όλες τις αντιδράσεις του κατώτερου προσωπικού εαυτού. Η περιεκτικότητα αυτής της σούτρα είναι συνεπώς προφανής και αφορά όλους τους εγκεφαλικούς κραδασμούς του μαθητή. Το φυσικό σώμα θεωρείται συνεπώς σαν φορέας για την έκφραση: α. β. γ. δ.

Βοήθειας προς τους συνανθρώπους μας. Τρυφερής μεταχείρισης του ζωικού βασιλείου. Υπηρεσίας στο φυσικό πεδίο σε συνεργασία με την Ιεραρχία. Πειθάρχησης των φυσικών ορέξεων και απάθειας ως προς όλες τις μορφές που δελεάζουν τις ορέξεις και τις αισθήσεις, είτε τις ονομάζουμε επιβλαβείς ή όχι. Όλα πρέπει να υπερπηδηθούν.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Έτσι επιτυγχάνεται η ειρήνη, η ειρήνη της τσίττα ή νοητικής ύλης, η ειρήνη των εγκεφαλικών αντιδράσεων και τελικά η πλήρης ηρεμία και γαλήνη. Η ιδέα καλύπτεται καλά απ’ τον Tσαρλς Tζόνστον στις λέξεις με τις οποίες μεταφράζει αυτή τη σούτρα. “Η ψυχική φύση κινείται προς αγαθή ειρήνη” και o άνθρωπος εκφράζει ωφελιμότητα, ολοκληρωμένη φύση και πλήρη υγεία σκέψης και πράξης. Μ’ αυτό τον τρόπο υπερνικάται κάθε σωματική ανικανότητα και το όλο εκφράζει τη φύση της εκδήλωσης. 34. Η ειρήνη της τσίττα επέρχεται επίσης με τη ρύθμιση της πράνα ή της ζωικής πνοής. Οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να σημειώσουν ότι o Πατάντζαλι περιλαμβάνει την Πραναγιάμα (ή την επιστήμη της αναπνοής ή πρανικής ενέργειας) μεταξύ άλλων μεθόδων για την επίτευξη της “ειρήνης της τσίττα”. Όμως δε θέτει καμιά ειδική έμφαση πάνω της. Όπως τονίστηκε προηγουμένως, η πραναγιάμα είναι όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τρεις διαδικασίες που όλες αλληλοσχετίζονται και συγγενεύουν: 1. Την επιστήμη της ρυθμικής ζωής ή τη ρύθμιση των πράξεων της καθημερινής ζωής με την οργάνωση του χρόνου και τη συνετή χρήση του χώρου. Μ’ αυτή o άνθρωπος γίνεται μύστης, δημιουργός στο φυσικό πεδίο και συνεργάτης στα σχέδια της Ιεραρχίας, όπως εκδηλώνονται στην κυκλική εξέλιξη. 2. Την επιστήμη της αναπνοής ή τη ζωογόνηση του κατώτερου ανθρώπου δια της εισπνοής και της εκπνοής. Ο άνθρωπος γνωρίζει αποκρυφιστικά ότι είναι “ψυχή ζώσα” και χρησιμοποιεί τον παράγοντα της αναπνοής. Μ’ αυτή αποκτά επίγνωση της ενότητας της ζωής και της υφιστάμενης σχέσης μεταξύ όλων των μορφών στις οποίες απαντάται η ζωή του Θεού. Αποβαίνει αδελφός καθώς και μύστης και γνωρίζει ότι η αδελφότητα είναι γεγονός στη φύση κι όχι μια τέλεια θεωρία. 3. Την επιστήμη των κέντρων ή λάγια γιόγκα· είναι η εφαρμογή του νόμου στις δυνάμεις της φύσης και η επιστημονική χρησιμοποίηση αυτών των δυνάμεων απ’ τον άνθρωπο. Συνεπάγεται τη διέλευση ορισμένων επταδικοτήτων ενέργειας από τα κέντρα στη σπονδυλική στήλη και το κεφάλι με μια ορισμένη ειδική γεωμετρική πρόοδο. Καθιστά τον άνθρωπο κυρίαρχο του ψυχισμού και αναπτύσσει μέσα του ορισμένες λανθάνουσες δυνάμεις οι οποίες – όταν ανελιχθούν – τον θέτουν σε επαφή με την ψυχή όλων των πραγμάτων και με την υποκειμενική πλευρά της φύσης. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτός o τρόπος επίτευξης της ειρήνης ακολουθεί τη μέθοδο της υγιούς ωφέλιμης ζωής και του επακόλουθου αποτελέσματός της – ενός υγιούς φυσικού σώματος. Αργότερα, όταν o Πατάντζαλι αναφερθεί πάλι στη ρύθμιση της αναπνοής και των ενεργειακών ρευμάτων, την κατατάσσει σαν το τέταρτο μέσον της γιόγκα και δηλώνει ότι μόνο όταν επιτευχθεί η ορθή στάση (το τρίτο μέσον) σαν αποτέλεσμα της τήρησης των Εντολών και των Κανόνων (το πρώτο και δεύτερο μέσον), μπορεί να επιχειρηθεί αυτή η ρύθμιση. Οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να μελετήσουν αυτά τα μέσα και να σημειώσουν ότι το ενδιαφέρον για τα κέντρα επιτρέπεται μόνο αφού ο άνθρωπος ισορροπήσει τη ζωή του κι εξαγνίσει τη φύση του, έτσι ώστε o κίνδυνος να μην είναι πλέον εφικτός.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

35. Ο νους μπορεί να εξασκηθεί στη σταθερότητα μέσω εκείνων των μορφών συγκέντρωσης, οι οποίες σχετίζονται με τις αισθητήριες αντιλήψεις. Ασχολούμαστε με εκείνες τις μορφές ανέλιξης κι ελέγχου που καταλήγουν σ’ ό,τι αποκλήθηκε “αγαθή ειρήνη”. Είδαμε ότι οι ορθές ομαδικές σχέσεις και η ρυθμική διαβίωση επιφέρουν εκείνη την κατάσταση στην οποία επιτυγχάνεται ηρεμία των φορέων ή περιβλημάτων κι o κατώτερος άνθρωπος μπορεί τότε να αντανακλάσει επαρκώς τον ανώτερο ή πνευματικό άνθρωπο. Θίγουμε τώρα ορισμένες όψεις της φιλοσοφίας Ράτζα Γιόγκα και το κλειδί για την κατανόηση αυτής της σούτρα βρίσκεται στη λέξη απόσπαση. Ο ζηλωτής (καθώς κάνει τις αισθητήριες επαφές του και μέσω των πέντε αισθήσεων έρχεται σ’ επαφή με το φαινομενικό κόσμο) αναλαμβάνει βαθμιαία τη θέση του παρατηρητή. Συνεπώς η συνείδησή του μετατοπίζεται αργά εκτός του βασιλείου των αισθητήριων φορέων σ’ εκείνο του “ενοίκου στο σώμα”. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ η Ινδική διδασκαλία για τις χρήσεις της γλώσσας κι ολόκληρης της περιοχής της μύτης και του ουρανίσκου. Η ορθόδοξη ανατολική διδασκαλία δίνει τις παρακάτω υποδείξεις: 1. 2. 3. 4. 5.

Μέθοδος Αίσθηση Αποτέλεσμα Συγκέντρωση στην άκρη της μύτης................όσφρηση...............αρώματα. Συγκέντρωση στη ρίζα της γλώσσας...............ακοή......................ήχοι. Συγκέντρωση στην άκρη της γλώσσας...........γεύση.....................φλόγες. Συγκέντρωση στο μέσο της γλώσσας.............αφή........................κραδασμός. Συγκέντρωση στον ουρανίσκο........................όραση....................εικόνες, οράματα.

Ο ζηλωτής δεν πρέπει να πάρει κυριολεκτικά αυτά τα πράγματα, ούτε να επιδιώξει να διαλογισθεί τυφλά, για παράδειγμα, στην άκρη της γλώσσας. Το μάθημα που πρέπει να μάθει, υπό το νόμο της αναλογίας, είναι ότι η γλώσσα συμβολίζει τη δημιουργική ικανότητα, την τρίτη όψη στην πενταπλή της φύση. Η σχέση των πέντε αισθήσεων (όπως συνθέτονται εδώ στην περιοχή του στόματος) με τις πέντε ακτίνες που αποτελούν τη σύνθεση η οποία διέπεται απ’ τον Μαχατσόχαν (που διευθύνει την τρίτη ακτινική όψη στον πλανήτη μας), θα είναι διαφωτιστική. Οι σπουδαστές θα βρουν χρήσιμο να εξετάσουν την αναλογία μεταξύ των πέντε αυτών ακτίνων και των πέντε αισθήσεων και του στόματος ως οργάνου ομιλίας. Καθώς θα προχωρεί αυτή η μελέτη, θα διαπιστωθεί ότι δύο άλλα φυσικά όργανα, η υπόφυση και η επίφυση, αντιστοιχούν στις δύο άλλες όψεις, την αγάπη σοφία και την οργανωτική δύναμη, τη θέληση ή σκοπό. Τα επτά αυτά σημεία στο κεφάλι (κι όλα βρίσκονται σε μια μικρή σχετικά περιοχή) είναι τα σύμβολα σε φυσική ύλη των τριών μεγάλων όψεων που εκδηλώνονται σαν επτά. Καθώς λοιπόν o ζηλωτής αναλαμβάνει τη θέση του κυρίαρχου των αισθήσεων και του αναλυτή όλων των αισθητήριων αντιλήψεων, αποβαίνει βαθμιαία περισσότερο συγκεντρωμένος νοητικά κι o προχωρημένος γιόγκι μπορεί κάθε στιγμή να ταυτισθεί με κάθε ακτινική ενέργεια, αποκλείοντας – αν το επιθυμεί – τις άλλες. Ο σπουδαστής προειδοποιείται να μη φαντασθεί ότι η “αγαθή ειρήνη” μπορεί να

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

επιτευχθεί με ορισμένο διαλογισμό σε κάποια ειδική αίσθηση. Με την κατανόηση των νόμων της δημιουργίας και του ήχου, με την εξέταση της ηχητικής πλάκας του στόματος και της μεθόδου με την οποία γίνεται δυνατή η ομιλία, μπορεί κανείς να φθάσει στη γνώση των δημιουργικών διαδικασιών του κόσμου κι o άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει την κατανόηση των νόμων με τους οποίους όλες οι μορφές έρχονται σε ύπαρξη. Οι αισθήσεις όλων των γιόγκι είναι φυσιολογικά ανώμαλα οξυμένες και πρέπει να έχουμε υπόψη αυτό το γεγονός. 36. Με το διαλογισμό στο φως και την ακτινοβολία μπορεί να προσεγγισθεί η γνώση του πνεύματος κι έτσι να επιτευχθεί η ειρήνη. Ο σπουδαστής πρέπει να σημειώσει εδώ ότι καθεμιά απ’ τις μεθόδους που περιγράφηκαν παραπάνω, αφορά ορισμένα κέντρα. Υπάρχουν επτά αναφερθείσες μέθοδοι επίτευξης και μπορούμε συνεπώς να συμπεράνουμε ότι ενέχονται τα επτά κέντρα: Μέθοδος Ι. Σούτρα 33. Κέντρο ηλιακού πλέγματος. Η ειρήνη της τσίττα (ή νοητικού υλικού) μπορεί να επέλθει με την πρακτική της συμπάθειας, της τρυφερότητας, της σταθερότητας του σκοπού και της απάθειας ως προς την ηδονή ή τον πόνο, ή ως προς όλες τις μορφές του καλού ή του κακού. Μέθοδος II. Σούτρα 34. Κέντρο βάσης της σπονδυλικής στήλης. Η ειρήνη της τσίττα επέρχεται επίσης με τη ρύθμιση της πράνα ή της ζωικής πνοής. Μέθοδος III. Σούτρα 35. Κέντρο ανάμεσα στα φρύδια. Ο νους μπορεί να εξασκηθεί στη σταθερότητα μέσω εκείνων των μορφών συγκέντρωσης, οι οποίες σχετίζονται με τις αισθητήριες αντιλήψεις. Μέθοδος IV. Σούτρα 36. Κεφαλικό κέντρο. Με το διαλογισμό στο Φως και την Ακτινοβολία μπορεί να προσεγγισθεί η γνώση του Πνεύματος κι έτσι να επιτευχθεί η ειρήνη. Μέθοδος V. Σούτρα 37. Ιερό κέντρο. Η τσίττα σταθεροποιείται κι ελευθερώνεται απ’ την πλάνη καθώς η κατώτερη φύση εξαγνίζεται και δεν ικανοποιείται πλέον. Μέθοδος VI. Σούτρα 38. Κέντρο λαιμού. Η ειρήνη (η σταθερότητα της τσίττα) μπορεί να προσεγγισθεί μέσω του διαλογισμού στη γνώση που δίνουν τα όνειρα. Μέθοδος VII. Σούτρα 39. Καρδιακό κέντρο. Η ειρήνη μπορεί επίσης να προσεγγισθεί με τη συγκέντρωση σ’ εκείνο που είναι προσφιλέστερο στην καρδιά. Αυτές πρέπει να εξετασθούν προσεκτικά, ακόμη κι αν δε δίνονται εδώ λεπτομέρειες της διαδικασίας. Μόνο η αρχή κι o ενεχόμενος νόμος μπορούν να εξετασθούν από το σπουδαστή. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι όλα αυτά τα κέντρα έχουν τις αντιστοιχίες τους στην αιθερική ύλη που βρίσκεται στην περιοχή της κεφαλής κι ότι όταν τα επτά αυτά κεφαλικά κέντρα αφυπνισθούν, τότε τα αντίστοιχά τους επίσης αφυπνίζονται με ασφάλεια. Τα επτά αυτά κεφαλικά κέντρα αντιστοιχούν στο

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

μικρόκοσμο με τους επτά Ρίσι της Μεγάλης Άρκτου, τα πρωτότυπα των επτά Ουράνιων Ανθρώπων και τα προαναφερθέντα κέντρα σχετίζονται με την ενέργεια των επτά Ουράνιων Ανθρώπων καθαυτών. Δε χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ σ’ αυτά τα κέντρα πέρα απ’ το να υποδείξουμε τα ακόλουθα: 1. Ο ζηλωτής μπορεί να θεωρήσει συμβολικά κάθε κέντρο σαν λωτό. 2. Ο λωτός αυτός σχηματίζεται από ενεργειακές μονάδες που κινούνται ή δονούνται με ειδικό τρόπο και τα παλμικά αυτά κύματα παίρνουν τη μορφή που ονομάζουμε πέταλα λωτού. 3. Κάθε λωτός αποτελείται από: α. Ορισμένο αριθμό πετάλων. β. Το περικάρπιο ή τον υποστηρικτικό κάλυκα. γ. Ένα κέντρο καθαρού λευκού φωτός που ονομάζεται “πετράδι”. 4. Κάθε κέντρο αντιστοιχεί σ’ έναν ιερό πλανήτη, το σώμα εκδήλωσης ενός από τους επτά Ουράνιους Ανθρώπους. 5. Κάθε κέντρο πρέπει ν’ αναπτυχθεί με τη χρήση της Λέξης. Η λέξη αυτή είναι AUM και πρέπει τελικά να εμφανισθεί στο δονούμενο κέντρο. Όταν λάμπει τέλεια μέσα στον τροχό, τότε το κέντρο αυτό έχει πλήρως αφυπνισθεί. 6. Κάποιες ποιότητες του ηλίου είναι ποιότητες των κέντρων: α. β. γ. δ. ε. ζ. η.

Ποιότητα του ηλιακού πλέγματος..............................................θέρμη. Ποιότητα του κέντρου στη βάση της σπονδυλικής στήλης........κουνταλινικό πυρ. Ποιότητα του κέντρου άζνα ανάμεσα στα φρύδια.....................διαφωτιστικό φως. Ποιότητα του κεφαλικού κέντρου..............................................ψυχρό φως. Ποιότητα του ιερού κέντρου......................................................υγρασία. Ποιότητα του κέντρου του λαιμού.............................................ερυθρό φως. Ποιότητα του καρδιακού κέντρου..............................................ακτινοβόλο ή μαγνητικό φως.

Σ’ αυτή τη σούτρα συνιστάται διαλογισμός στο φως και στην ακτινοβολία και μαθαίνουμε ότι μέσω αυτού του φωτός και της ικανότητας να το χρησιμοποιούμε μπορεί να προσεγγισθεί η γνώση του πνεύματος. Στο κέντρο του “καρδιακού τσάκρα” ενοικεί o Βράχμα κι αποκαλύπτεται στο φως, λέει μια αρχαία Γραφή. Ο ζηλωτής πρέπει συνεπώς να αποκτήσει επίγνωση του “σημείου φωτός μέσα στο δωδεκάκτινο τροχό” κι αν εμμείνει σ’ αυτό το σημείο φωτός, του αποκαλύπτει ένα δρόμο που πρέπει να διανυθεί, αν ο ζηλωτής επιδιώκει να φθάσει στο στόχο του. Το πρώτο πράγμα που αποκαλύπτεται είναι το σκοτάδι. Αυτό πρέπει να το θυμάστε. Με όρους δυτικού μυστικισμού επιφέρει “τη σκοτεινή νύκτα της ψυχής”. Όμως δε θα επιμείνουμε στη μυστικιστική όψη, καθόσον μας είναι αναγκαίο να διατηρούμε τα συμπεράσματά μας όσο είναι δυνατό στη γραμμή του αποκρυφισμού. Η αλήθεια, εκφρασμένη με όρους Χριστιανικού μυστικισμού, έχει διατυπωθεί συχνά κι επαρκώς. 37. Η τσίττα σταθεροποιείται κι ελευθερώνεται απ’ την πλάνη καθώς η κατώτερη φύση εξαγνίζεται και δεν ικανοποιείται πλέον.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Η μετάφραση αυτή είναι ιδιαίτερα ελεύθερη, καθώς οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στα Σανσκριτικά είναι κάπως δύσκολο να μεταφρασθούν ακριβώς. Η μεταδιδόμενη σκέψη είναι ότι καθώς τα όργανα αντίληψης και οι αισθητήριες επαφές εξουδετερώνονται συνεχώς από τον πραγματικό άνθρωπο (o οποίος δεν επιδιώκει πλέον να ταυτισθεί μαζί τους), τότε “ελευθερώνεται απ’ το πάθος”. Η θερμότητα ή η επιθυμία για όλα τα αντικείμενα υπερνικάται. Στέκει τότε ελεύθερος από την κατώτερη αισθητήρια φύση του. Αυτό καταλήγει σε μια αντίστοιχη νοητική σταθερότητα και ικανότητα συγκέντρωσης, γιατί το νοητικό υλικό δεν υπόκειται πλέον στις τροποποιήσεις που προκαλούνται από τις κάθε είδους αισθητήριες αντιδράσεις, είτε εκείνες που ονομάζουμε καλές είτε εκείνες που ονομάζουμε κακές. Σ’ αυτό συνηγόρησαν έντονα πολλά συστήματα και μια απ’ τις μεθόδους που προτείνονται είναι o σταθερός διαλογισμός στις μεγάλες εκείνες ταυτότητες, όπως o Κρίσνα, o Βούδδας κι o Χριστός, που απελευθερώθηκαν από όλες τις αισθητήριες αντιδράσεις. Η σκέψη αυτή συνάγεται από κάποιες μεταφράσεις, αλλά παρότι υποδεικνύεται από μια άποψη, δε φαίνεται ν’ αποτελεί την κύρια προτιθέμενη ιδέα. Η ελευθερία απ’ την προσκόλληση επέρχεται καθώς υπερνικώνται τα πυρά της επιθυμίας και παρότι το ιερό κέντρο εικονίζεται να έχει ειδική σχέση με τη σεξουαλική φύση, ωστόσο η σεξουαλική αυτή φύση (όπως εκφράζεται στο φυσικό πεδίο) συμβολίζει οποιαδήποτε προσκόλληση της ψυχής σε κάθε άλλο αντικείμενο επιθυμίας πλην του πνεύματος. 38. Η ειρήνη (η σταθερότητα της τσίττα) μπορεί να προσεγγισθεί μέσω του διαλογισμού στη γνώση που δίνουν τα όνειρα. Σημαντικές λέξεις της σούτρα 38 είναι η φράση “η γνώση που δίνουν τα όνειρα” και σε σχέση μ’ αυτή έχει ενδιαφέρον το σχόλιο της σούτρα 10. Ο Ανατολίτης αποκρυφιστής χρησιμοποιεί τη λέξη “όνειρο” με έννοια πολύ πιο τεχνική απ’ ό,τι ο Δυτικός κι αυτό πρέπει να το συλλάβει πλήρως o ζηλωτής. Για τον Ανατολίτη η πιο βαθιά ονειρική κατάσταση είναι εκείνη στην οποία βυθίζεται o πραγματικός άνθρωπος όταν είναι σε φυσική ενσάρκωση. Αντιστοιχεί στην ονειρική κατάσταση που αναγνωρίζουμε ότι προέρχεται απ’ τη δόνηση των κυττάρων του φυσικού εγκεφάλου. Χάος, έλλειψη συνέχειας κι ακανόνιστα περιστατικά είναι παρόντα μαζί με μια ανικανότητα αληθινής και ακριβούς ανάμνησης στην αφύπνιση. Η κατάσταση αυτή είναι ονειροπόληση στο φυσικό πεδίο. Υπάρχει έπειτα η ονειρική κατάσταση στην οποία μετέχει o άνθρωπος όταν βυθίζεται σε αισθαντικές αντιλήψεις του ενός ή του άλλου είδους, ηδονής ή πόνου. Βιώνεται στο αστρικό ή συναισθηματικό σώμα. Η γνώση που δίνεται από την κατάσταση του φυσικού πεδίου είναι κυρίως ενστικτώδης· εκείνη που επιτυγχάνεται από την αστρική ονειρική κατάσταση είναι κυρίως αισθαντική. Η μια είναι φυλετική και ομαδική αντίληψη, η άλλη είναι σχετική με το μη-εαυτό και τη σχέση του ανθρώπου με το μη-εαυτό. Ακολουθεί έπειτα μια ανώτερη κατάσταση ονειρικής συνείδησης όπου έρχεται σε δράση μια ικανότητα άλλου είδους που ονομάζεται φαντασία, η οποία φέρνει τη δική της μορφή γνώσης. Η φαντασία συνεπάγεται ορισμένες νοητικές καταστάσεις, όπως:

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

α. Τη μνήμη των πραγμάτων όπως έγιναν γνωστά σαν καταστάσεις συνείδησης. β. Την προσδοκία των πραγμάτων όπως μπορούν να γίνουν γνωστά, ή των καταστάσεων συνείδησης. γ. Τον οραματισμό των φαντασιακών καταστάσεων κι έπειτα τη χρησιμοποίηση της επικαλούμενης εικόνας σαν μορφής δια της οποίας μπορεί να προσεγγισθεί ένα νέο βασίλειο αντίληψης, εφόσον ο ονειρευόμενος μπορέσει να ταυτισθεί με εκείνο που φαντάσθηκε. Στις τρεις αυτές ονειρικές καταστάσεις έχουμε την κατάσταση του στοχαστή στα τρία πεδία των τριών κόσμων, απ’ την κατάσταση του αμαθούς αγρίου μέχρι εκείνη του μέσου φωτισμένου ανθρώπου. Οδηγεί κατόπιν σε μια πολύ ανώτερη κατάσταση ονειρικής συνείδησης. Η αληθινή χρήση της φαντασίας απαιτεί έναν υψηλό βαθμό ελέγχου και νοητικής δύναμης κι όπου είναι παρούσα, οδηγεί τελικά σε ό,τι ονομάζεται “κατάσταση σαμάντι”. Είναι εκείνη η κατάσταση στην οποία o μύστης μπορεί να θέσει σε ύπνο ολόκληρο τον κατώτερο άνθρωπο και o ίδιος να εισέλθει στο βασίλειο όπου “τα όνειρα του Θεού” είναι γνωστά κι όπου η γνώση των “εικόνων” τις οποίες δημιούργησε η Θεότητα μπορεί να προσεγγισθεί και να ιδωθεί. Έτσι o μύστης μπορεί να συμμετέχει με νοημοσύνη στο μεγάλο σχέδιο της εξέλιξης. Πέρα από αυτή την κατάσταση σαμάντι βρίσκεται η ονειρική κατάσταση των Νιρμανακάγια και των Βουδδών κι έτσι συνεχώς στην κλίμακα της ιεραρχικής ζωής μέχρι να γίνει γνωστός ο μεγάλος εκείνος Ονειρευτής που είναι o Ένας, o μόνος Ναραγιάνα, ο Κύριος του Κόσμου, o Αρχαίος των Ημερών, o Πλανητικός μας Λόγος. Ο σπουδαστής μπορεί να φθάσει μόνο σε μια πολύ αμυδρή κατανόηση της φύσης των ονειρικών αυτών καταστάσεων με τη μελέτη της ιδέας που μεταδόθηκε στην προηγούμενη δήλωση απ’ όπου προκύπτει ότι για τον αποκρυφιστή η ζωή στο φυσικό πεδίο δεν είναι παρά μια ονειρική κατάσταση. 39. Η ειρήνη μπορεί επίσης να προσεγγισθεί με τη συγκέντρωση σ’ εκείνο που είναι προσφιλέστερο στην καρδιά. Η σούτρα 39 με τη μεγάλη της απλότητα μεταδίδει τη δική της ισχυρή έκκληση. Σ’ αυτή μπορούν να ανιχνευθούν τα διάφορα στάδια απόκτησης – η επιθυμία, η λαχτάρα, η συγκεντρωμένη απόφαση για αποκτήματα, η άρνηση όλων όσων δεν ικανοποιούν αυτή την απαίτηση, η κένωση των χεριών ώστε να είναι ελεύθερα για νέα αποκτήματα, έπειτα η καθαυτή απόκτηση, η ικανοποίηση, η ειρήνη. Αλλά με όλα τα πράγματα που ανήκουν στις κατώτερες επιθυμίες, η ειρήνη δεν είναι παρά πρόσκαιρη, μια νέα επιθυμία αφυπνίζεται κι εκείνο που με τόση χαρά είχε αποκτηθεί εγκαταλείπεται. Μόνο ό,τι είναι καρπός των αιώνων, μόνο ό,τι αποτελεί επανάκτηση ενός παλιού αποκτήματος παρέχει πλήρη ικανοποίηση. Ας μελετήσει λοιπόν o σπουδαστής κι ας διακριβώσει κατά πόσο εκείνο που είναι προσφιλέστερο στην καρδιά του είναι πρόσκαιρο, παροδικό κι εφήμερο, ή είναι όπως είπε o Μεγάλος Κύριος “θησαυρός εν ουρανώ”.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Ερχόμαστε πλέον στη πιο περιεκτική σούτρα του βιβλίου: (40). Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι αυτοί “οι επτά τρόποι ψυχικής ειρήνης”, όπως ονομάσθηκαν, καλύπτουν τις επτά μεθόδους των επτά ακτίνων σε σχέση με τον έλεγχο της ψυχικής φύσης. Είναι σημαντικό να το τονίσουμε. Οι επτά αυτοί τρόποι έχουν άμεση σχέση με τις τέσσερις μυήσεις του κατωφλίου, γιατί δεν υπάρχει μύηση για οποιονδήποτε υιό του Θεού που δεν απέκτησε κάποιο μέτρο ψυχικής ειρήνης. Οι σπουδαστές θα βρουν ενδιαφέρον να επεξεργασθούν τους επτά αυτούς τρόπους ειρήνης σε σχέση με τη μια ή την άλλη από τις επτά ακτίνες, συσχετίζοντας τον τρόπο με την ακτίνα όπου το θεωρούν κατάλληλο. 40. Έτσι η αντίληψή του εκτείνεται απ’ το άπειρα μικρό ως το άπειρα μεγάλο κι απ’ το άννου (το άτομο ή σημείο) ως το άτμα (ή πνεύμα) η γνώση του τελειοποιείται. Η μετάφραση αυτή δεν είναι σύμφωνη με τους ακριβείς Σανσκριτικούς όρους. Μεταδίδει ωστόσο την ακριβή έννοια του πρωτότυπου, το μόνο πράγμα που έχει ζωτική σημασία. Ένα αρχαίο χωρίο από τις μυστικές γραφές αναφέρει τα ακόλουθα και χρησιμεύει για την αποσαφήνιση της ιδέας αυτής της σούτρα: “Μέσα στο σημείο μπορεί να ιδωθεί ο Θεός. Μέσα στον άνθρωπο μπορεί να βασιλεύει ο Θεός. Μέσα στον Βράχμα βρίσκονται αμφότερα· όμως όλα είναι ένα. Το άτομο είναι όπως o Θεός, o Θεός όπως το άτομο.”

Αποτελεί αποκρυφιστική κοινοτοπία ότι όταν o άνθρωπος φθάσει στην αυτογνωσία, σύμφωνα με το μεγάλο νόμο της αναλογίας φθάνει στη γνώση του Θεού. Η γνώση αυτή καλύπτει πέντε μεγάλες όψεις: 1. 2. 3. 4. 5.

Τις μορφές. Τα συστατικά της μορφής. Τις δυνάμεις. Τις ομάδες. Την ενέργεια.

Ο άνθρωπος πρέπει να κατανοήσει τη φύση του σώματός του και όλων των περιβλημάτων του. Αυτό αφορά τη γνώση του για τη μορφή. Ανακαλύπτει ότι οι μορφές σχηματίζονται από άτομα ή “σημεία ενέργειας” κι ότι από αυτή την άποψη όλες οι μορφές είναι όμοιες. Αυτή η γνώση αφορά τα συστατικά της μορφής. Φθάνει κατόπιν στην κατανόηση του συνόλου της ενέργειας των ατόμων που συνιστούν τις μορφές του, ή με άλλα λόγια στη γνώση των ποικίλων δυνάμεων· η φύση αυτών των δυνάμεων καθορίζεται απ’ το ρυθμό, τη δραστηριότητα και την ποιότητα των ατόμων που σχηματίζουν το περίβλημα ή τα περιβλήματα. Αυτή η γνώση αφορά τις δυνάμεις. Αργότερα ανακαλύπτει ανάλογες μορφές με ανάλογο κραδασμό κι εκδήλωση δύναμης κι αυτή η γνώση αφορά τις ομάδες. Κατά συνέπεια βρίσκει τη θέση του και γνωρίζει το έργο του. Τελικά φθάνει στη γνώση εκείνου που αφορά όλες τις μορφές, ελέγχει όλες τις δυνάμεις και είναι η κινητήρια δύναμη όλων των ομάδων. Αυτή η γνώση αφορά την ενέργεια· έχει να κάνει με τη φύση του πνεύματος. Με το μέσον των πέντε αυτών

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

αντιλήψεων o άνθρωπος φθάνει στην κυριαρχία, γιατί η αντίληψη συνεπάγεται ορισμένους παράγοντες οι οποίοι μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Έφεση. Μελέτη κι έρευνα. Πείραμα. Ανακάλυψη. Ταύτιση. Αντίληψη.

Ο μύστης μπορεί να ταυτισθεί ή να εισέλθει στη συνείδηση του άπειρα μικρού. Μπορεί να ταυτισθεί με το άτομο της ουσίας και να γνωρίσει ό,τι είναι ακόμη άγνωστο στους σύγχρονους επιστήμονες. Αντιλαμβάνεται επίσης ότι επειδή το ανθρώπινο βασίλειο (που απαρτίζεται από ανθρώπινα άτομα) είναι ενδιάμεσο σημείο ή σταθμός στην κλίμακα της εξέλιξης, το άπειρα μικρό απέχει απ’ αυτόν σχετικά τόσο όσο και το άπειρα μεγάλο. Είναι τόσο μακρύς o δρόμος που πρέπει να διανυθεί για να περιλάβει τη συνείδηση της πιο ελάχιστης απ’ όλες τις εκδηλώσεις του Θεού, όσο είναι για να περιλάβει την πιο μεγάλη, ένα ηλιακό σύστημα. Ωστόσο σε όλες αυτές τις περιοχές συνείδησης η μέθοδος της κυριαρχίας είναι ίδια – τέλεια συγκεντρωμένος διαλογισμός που οδηγεί σε τέλεια εξουσία πάνω στο νου. Ο νους είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε να εκπληρώνει το σκοπό τόσο του τηλεσκοπίου, φέρνοντας τον ορώντα σε επαφή με το μακρόκοσμο, όσο και του μικροσκοπίου, φέρνοντάς τον επίσης σε επαφή με το απειροελάχιστο άτομο. 41. Σ’ εκείνον του οποίου οι βρίττι (οι τροποποιήσεις της ουσίας του νου) έχουν ελεγχθεί ολοκληρωτικά, προκύπτει μια κατάσταση ταύτισης κι εξομοίωσης με εκείνο που έγινε αντιληπτό. Ο γνώστης, η γνώση και το πεδίο της γνώσης γίνονται ένα, όπως ακριβώς ο κρύσταλλος προσλαμβάνει τα χρώματα εκείνου που αντανακλάται πάνω του. Αυτή η σούτρα απορρέει φυσιολογικά απ’ την προηγούμενη. Ο τέλεια ορών στη συνείδησή του περικλείει ολόκληρο το πεδίο της γνώσης από τη σκοπιά του παρατηρητή ή του νοούντος και από τη σκοπιά της ταύτισης. Είναι ένα με το άτομο της ουσίας, ικανός να γνωρίσει το απειροελάχιστο σύμπαν· είναι ένα με το ηλιακό σύστημα, το αχανέστερο σύμπαν που επιτρέπεται να γνωρίσει στο μείζονα αυτό κύκλο. Η ψυχή του και η ψυχή τους φαίνεται ταυτόσημη – στο ένα φαίνεται η δυνητικότητα και στο άλλο φαίνεται (απ’ την ανθρώπινη σκοπιά) μια ακατάληπτη τάξη που οδηγεί σε υπέρτατη τελείωση. Η δραστηριότητα που κρατά τα ηλεκτρόνια συγκεντρωμένα γύρω απ’ το κέντρο τους αναγνωρίζεται σαν ταυτόσημη σε φύση με εκείνη που κρατά τους πλανήτες στις τροχιές τους γύρω από τον ήλιο και μεταξύ των δύο αυτών θείων εκδηλώσεων απαντάται η όλη κλίμακα της μορφής. Ο αποκρυφιστής σπουδαστής πρέπει να αντιληφθεί ότι οι μορφές είναι πολλές και ποικίλες, αλλά ότι όλες οι ψυχές είναι ταυτόσημες με την Υπερψυχή. Η πλήρης γνώση της φύσης, της ποιότητας, της κλείδας και του φθόγγου μιας ψυχής (είτε χημικού

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ατόμου, ρόδου, μαργαριταριού, ανθρώπου ή αγγέλου) θα μπορούσε ν’ αποκαλύψει όλες τις ψυχές στην κλίμακα της εξέλιξης. Και η διαδικασία είναι ίδια για όλες: Αναγνώριση, η χρήση των αισθητήριων οργάνων, περιλαμβανομένης της έκτης αίσθησης, του νου, στην εκτίμηση της μορφής και των συστατικών της· Συγκέντρωση, μια πράξη της θέλησης με την οποία η μορφή εξουδετερώνεται απ’ τις αισθήσεις και o γνώστης περνά πίσω της σε ό,τι δονείται σύμφωνα με τη δική του ψυχή. Έτσι προσεγγίζεται η γνώση – η γνώση εκείνου που η μορφή (ή το πεδίο της γνώσης) επιζητεί να εκφράσει – την ψυχή, την κλείδα ή την ποιότητά του. Ακολουθεί έπειτα η Ενατένιση, η ταύτιση του γνώστη με εκείνο μέσα του που είναι ταυτόσημο με την ψυχή μέσα στη μορφή. Τα δύο τότε είναι ένα και υπάρχει πλήρης αντίληψη. Αυτή μπορεί να καλλιεργηθεί με πολύ πρακτικό τρόπο μεταξύ των ανθρώπινων όντων. Πρέπει να υπάρξει αναγνώριση της επαφής που συμβαίνει μεταξύ δύο ανθρώπων που μπορούν να βλέπουν, να ακούν και να αγγίζουν o ένας τον άλλον. Το αποτέλεσμα είναι μια επιφανειακή αναγνώριση της μορφής. Αλλά είναι εφικτό κι ένα άλλο στάδιο στο οποίο o άνθρωπος μπορεί να περάσει πίσω από τη μορφή και να φθάσει σ’ εκείνο που αποτελεί την ποιότητα του αδελφού του· μπορεί ν’ αγγίξει εκείνη την όψη της συνείδησης που είναι ανάλογη με τη δική του. Αποκτά επίγνωση της ποιότητας της ζωής του αδελφού του, της φύσης των σχεδίων, των εφέσεων, των ελπίδων και των σκοπών του. Γνωρίζει τον αδελφό του κι όσο καλύτερα γνωρίζει τον εαυτό του και τη δική του ψυχή τόσο βαθύτερη θα είναι η γνώση του για τον αδελφό του. Τελικά μπορεί να ταυτισθεί με τον αδελφό του και να γίνει όπως αυτός, γνωρίζοντας και νιώθοντας όπως γνωρίζει και νιώθει η ψυχή του αδελφού του. Αυτή είναι η έννοια πίσω απ’ τα απόκρυφα λόγια της Επιστολής του Αγ. Ιωάννη, “Όμοιοι αυτώ εσόμεθα, ότι οψόμεθα αυτόν καθώς εστί”. Αξίζει ίσως εδώ να παραθέσουμε πάλι ορισμένα συνώνυμα τα οποία, αν τα έχουμε κατά νου, θα αποσαφηνίσουν τη διδασκαλία των σούτρα και θα επιτρέψουν στο σπουδαστή να εφαρμόσει τις σκέψεις αυτές στη ζωή του με πρακτικό τρόπο: Πνεύμα..................Ψυχή...............................Σώμα. Ενάδα....................Εγώ.................................Προσωπικότητα. Θείος Εαυτός.........Ανώτερος Εαυτός...........Κατώτερος Εαυτός. Νοών.....................Αντίληψη........................Εκείνο που γίνεται αντιληπτό. Γνώστης................Γνώση.............................Το πεδίο της γνώσης. Στοχαστής.............Σκέψη.............................Ο νους (είναι το κρύσταλλο που αντανακλά τη σκέψη του στοχαστή.)

Βοηθά επίσης να θυμόμαστε ότι: 1. Στο φυσικό πεδίο o νοών χρησιμοποιεί τις πέντε αισθήσεις για να φθάσει στο πεδίο της γνώσης. 2. Και τα τρία πεδία μας στους τρεις κόσμους απαρτίζουν το πυκνό φυσικό σώμα Εκείνου “εν τω οποίω ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. 3. Στο αστρικό ή συναισθηματικό πεδίο χρησιμοποιούνται απ’ το νοούντα οι κατώτερες δυνάμεις της ψυχόρασης και ψυχακοής κι όταν χρησιμοποιούνται εσφαλμένα, αποκαλύπτουν τον όφι στον κήπο.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

4. Στο νοητικό πεδίο χρησιμοποιούνται απ’ το νοούντα η ψυχομετρία και η συμβολολογία (περιλαμβανομένης της αριθμολογίας και της γεωμετρίας) για να φθάσει στην κατανόηση των κατώτερων νοητικών επιπέδων. 5. Μόνο όταν τα τρία αυτά εκλαμβάνονται ως κατώτερα κι ως συνιστώντα τη μορφική όψη, φθάνει ο νοών σε κατάσταση όπου μπορεί να αρχίσει να κατανοεί τη φύση της ψυχής και να αντιλαμβάνεται την αληθινή σημασία των σούτρα 40 και 41. 6. Αφού φθάσει σ’ αυτό το σημείο, αρχίζει να διακρίνει και να χρησιμοποιεί το νου σαν έκτη αίσθηση, φθάνοντας ως εκ τούτου στην υποκειμενική εκείνη ποιότητα ή ζωή που βρίσκεται πίσω από το πεδίο της γνώσης (ή μορφή). Αυτό συνιστά τη φύση της ψυχής μέσα στη μορφή και είναι δυνητικά και πραγματικά παντογνώστρια και πανταχού παρούσα. 7. Αφού φθάσει στην ψυχή σε κάθε μορφή και την αγγίξει με το μέσον της δικής του ψυχής, βρίσκει ότι όλες οι ψυχές είναι ένα και μπορεί να μπει με ευκολία στην ψυχή ενός ατόμου ή ενός κολυβρίου, ή μπορεί να επεκτείνει την αντίληψή του σε άλλη κατεύθυνση και να γνωρίσει τον εαυτό του σαν ένα με το Θεό και με όλες τις υπερανθρώπινες υπάρξεις. 42. Όταν ο νοών σμίγει τις λέξεις, την ιδέα (ή έννοια) και το αντικείμενο, αυτό ονομάζεται νοητική κατάσταση κριτικού λογισμού. Σ’ αυτή τη σούτρα και την επόμενη o Πατάντζαλι επεκτείνει μια προγενέστερη διατύπωση της αλήθειας. (Βλέπε σούτρα 7.) Διδάσκει ότι o διαλογισμός είναι δύο ειδών: 1. Με αντικείμενο ή σπέρμα και συνεπώς χρησιμοποιεί τον εκλογικεύοντα κριτικό νου, το νοητικό σώμα με την ιδιότητά του να συγκεκριμενοποιεί και την ικανότητά του να δημιουργεί σκεπτομορφές. 2. Χωρίς αντικείμενο ή ασπέρματος κι επομένως χρησιμοποιεί διαφορετική ιδιότητα κι εκείνη που είναι εφικτή μόνο όταν o συγκεκριμένος νους κατανοείται και χρησιμοποιείται ορθά. Η ορθή αυτή χρήση συνεπάγεται την ικανότητα να “ηρεμούν οι τροποποιήσεις του νου”, να ησυχάζει η “τσίττα” ή το νοητικό υλικό, έτσι ώστε να μπορεί να προσλαμβάνει τη χροιά της ανώτερης γνώσης και να αντανακλά τις ανώτερες πραγματικότητες. Ο νοών πρέπει να φθάσει στη γνώση των υπεραισθητών πραγμάτων πρώτα απ’ όλα με τη διαδικασία της επίγνωσης της εξωτερικής μορφής, έπειτα με το πέρασμα από την εξωτερική μορφή στην ενδότερη κατάσταση αυτής της μορφής, σ’ εκείνο που παράγει την εξωτερικότητα (όντας δύναμη κάποιου είδους), ωσότου φθάσει σ’ εκείνο που αποτελεί το αίτιο αμφοτέρων. Τα τρία αυτά ονομάζονται στην παρούσα σούτρα: Η ιδέα.............................Το αίτιο πίσω απ’ την αντικειμενική μορφή. Η λέξη............................Ο ήχος που παράγει μορφή. Το αντικείμενο...............Η μορφή που παράγεται απ’ τον ήχο για να εκφράσει την ιδέα. Οι σπουδαστές πρέπει να αντιληφθούν ότι αυτό καλύπτει την πρώιμη διαλογιστική

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

κατάσταση κι επειδή στη διαδικασία χρησιμοποιείται o κατώτερος νους, αποτελεί μια χωριστική μέθοδο. Τα πράγματα διαχωρίζονται στα συστατικά τους μέρη και διαπιστώνεται ότι είναι – όπως καθετί άλλο στη φύση – τριπλά. Όταν συλληφθεί αυτό, καθίσταται προφανής η αποκρυφιστική σημασία και σπουδαιότητα κάθε διαλογισμού κι αποσαφηνίζεται η μέθοδος με την οποία γίνονται οι αποκρυφιστές. Στη διαδικασία να φθάσει σε μια κατανόηση της φύσης o αποκρυφιστής εργάζεται πάντοτε απ’ την εξωτερική μορφή προς τα μέσα, για να ανακαλύψει τον ήχο που τη δημιούργησε ή το σύνολο των δυνάμεων που παρήγαγαν το εξωτερικό σχήμα· κάθε σύνολο δυνάμεων έχει το δικό του ήχο o οποίος προκύπτει απ’ την αλληλεπίδρασή τους. Αφού τον ανακαλύψει, εισδύει ακόμη περισσότερο προς τα μέσα ωσότου αγγίξει τη αιτία, την ιδέα ή θεία σκέψη (που εκπορεύεται από το Λόγο, πλανητικό ή ηλιακό) η οποία προκάλεσε τον ήχο, παράγοντας έτσι τη μορφή. Στο δημιουργικό έργο o μύστης ξεκινά από μέσα και – γνωρίζοντας την ιδέα που επιδιώκει να ενσωματώσει σε μορφή – εκφέρει ορισμένες λέξεις ή ήχους κι έτσι καλεί ορισμένες δυνάμεις οι οποίες παράγουν (με την αλληλεπίδρασή τους) μια μορφή κάποιου είδους. Όσο ανώτερο είναι το επίπεδο στο οποίο εργάζεται o μύστης τόσο υψηλότερες είναι οι ιδέες που προσεγγίζει και τόσο απλούστεροι ή πιο σύνθετοι οι εκφερόμενοι ήχοι. Όμως οι σπουδαστές της Ράτζα Γιόγκα πρέπει να συλλάβουν τα στοιχειώδη γεγονότα που αφορούν όλες τις μορφές και να εξοικειωθούν στο διαλογισμό τους με το έργο του διαχωρισμού των τριπλοτήτων, έτσι ώστε να γίνουν τελικά ικανοί να έρχονται σε επαφή κατά βούληση με οποιαδήποτε από τις συνιστώσες όψεις. Μ’ αυτό τον τρόπο κατανοείται η φύση της συνείδησης, γιατί o νοών (που εξασκήθηκε σ’ αυτές τις διαφοροποιήσεις) μπορεί να εισέλθει στη συνείδηση των ατόμων που απαρτίζουν οποιαδήποτε απτή μορφή και μπορεί να προχωρήσει περισσότερο και να εισέλθει στη συνείδηση των ενεργειών που παράγουν το αντικειμενικό σώμα. Αυτές είναι κυριολεκτικά ό,τι ονομάσθηκε “Στρατός της Φωνής”. Μπορεί επίσης να έλθει τελικά σε επαφή με τη συνείδηση εκείνης της Μεγάλης Ζωής που ευθύνεται για την αρχική λέξη. Αυτά είναι τα μεγάλα ορόσημα, αλλά ενδιάμεσα υπάρχουν πολλές βαθμίδες ζωών που ευθύνονται για τους ενδιάμεσους ήχους και μπορεί συνεπώς να τις προσεγγίσει και να τις γνωρίσει. 43. Αντίληψη χωρίς κριτικό λογισμό επιτυγχάνεται όταν η μνήμη δεν ασκεί πλέον έλεγχο, η λέξη και το αντικείμενο υπερβαίνονται και μόνο η ιδέα είναι παρούσα. Η κατάσταση αυτή είναι κατάσταση “διαλογισμού χωρίς σπέρμα”, ελεύθερου απ’ τη λογική χρήση του νου και την ικανότητά του να συγκεκριμενοποιεί. Το αντικείμενο (που έρχεται στη νοητική συνείδηση με την ανάμνηση ή μνήμη) δεν εξετάζεται πλέον και η λέξη που το προσδιορίζει κι εκφράζει τη δύναμή του δεν ακούγεται πλέον. Μόνο η ιδέα της οποίας εκφράσεις είναι τα άλλα δύο, γίνεται αντιληπτή και o νοών εισέρχεται στο βασίλειο των ιδεών και των αιτίων. Πρόκειται για αγνή ενατένιση, ελεύθερη από μορφές και σκέψη. Σ’ αυτή o νοών ατενίζει τον κόσμο των αιτίων·

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

βλέπει με διαυγή όραση τις θείες ώσεις· κατόπιν, αφού ενατένισε τις εσωτερικές λειτουργίες του βασιλείου του Θεού, αντανακλά αυτό που είδε στο ήρεμο νοητικό σώμα ή νου και το νοητικό αυτό σώμα επιρρίπτει την αποκτηθείσα γνώση στο φυσικό εγκέφαλο. 44. Οι ίδιες δύο διαδικασίες συγκέντρωσης, με ή χωρίς κριτική δράση του νου, μπορούν επίσης να εφαρμοσθούν σε λεπτοφυή πράγματα. Η σούτρα αυτή είναι σαφής χωρίς πολλές επεξηγήσεις. Η λέξη “λεπτοφυής” έχει πλατιά έννοια, αλλά (από τη σκοπιά του Πατάντζαλι) εφαρμόζεται συχνά σ’ εκείνο το ουσιώδες κάτι του οποίου αποκτούμε επίγνωση αφού χρησιμοποιήσουμε τις πέντε αισθήσεις· δηλαδή το ρόδο είναι η απτή αντικειμενική μορφή· το άρωμά του είναι το “λεπτοφυές πράγμα” πίσω απ’ τη μορφή. Εκφράζει για τον αποκρυφιστή την ποιότητά του και είναι αποτέλεσμα των λεπτοφυέστερων στοιχείων που προκαλούν την εκδήλωσή του. Τα χονδροειδέστερα στοιχεία παράγουν τη μορφή· αλλά μέσα στη χονδροειδή αυτή μορφή υπάρχει μια λεπτοφυέστερη με την οποία μπορούμε να έλθουμε σε επαφή μόνο με την οξεία αντίληψη ή καθαρθείσα αίσθηση. Στο σχόλιο που περιέχεται στη μετάφραση του Γουντ, τα ακόλουθα λόγια μπορούν να χρησιμεύσουν για διευκρίνιση κι αν οι πιο προχωρημένοι σπουδαστές διαλογισθούν σ’ αυτά, θα διαπιστώσουν ότι έχουν βαθιά αποκρυφιστική σημασία: “…Το άτομο της γης παράγεται από τα πέντε πύρινα στοιχεία μεταξύ των οποίων δεσπόζει το πύρινο στοιχείο της οσμής. Επίσης το άτομο του ύδατος παράγεται απ’ τα τέσσερα πύρινα στοιχεία μεταξύ των οποίων δεσπόζει το πύρινο στοιχείο της γεύσης. Επίσης το άτομο του πυρός παράγεται από τα τρία πύρινα στοιχεία εξαιρουμένου του πύρινου στοιχείου της οσμής και της γεύσης και μεταξύ των οποίων δεσπόζει το πύρινο στοιχείο του χρώματος. Επίσης το άτομο του ανέμου παράγεται από τα δύο πύρινα στοιχεία αρχίζοντας με την οσμή και απ’ τα δύο δεσπόζει το πύρινο στοιχείο της αφής. Επίσης το άτομο του αέρα μόνο από το πύρινο στοιχείο του ήχου.”

Αν η ιδέα αυτή επεκταθεί στο μακρόκοσμο, θα διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να διαλογιστούμε στην εξωτερική μορφή του Θεού στη Φύση, με ή χωρίς κριτική δράση του νου. Κατόπιν, αφού αποκτηθεί εμπειρία στο διαλογισμό και με μια πράξη της θέλησης, o σπουδαστής μπορεί να διαλογισθεί στη λεπτοφυή υποκειμενική φύση του Θεού όπως εκδηλώνεται υπό το μεγάλο Νόμο της Έλξης, στον οποίο αναφέρεται o Χριστιανός όταν λέει “o Θεός αγάπη εστίν”. Η φύση του Θεού, η μεγάλη “αγάπη” ή ελκτική δύναμη, ευθύνεται για τα “λεπτοφυή πράγματα” που καλύπτονται από τα εξωτερικά πράγματα. 45. Το χονδροειδές οδηγεί στο λεπτοφυές και το λεπτοφυές οδηγεί με προοδευτικά στάδια σ’ εκείνη την κατάσταση της αγνής πνευματικής ύπαρξης που ονομάζεται πραντάνα. Ας θυμηθεί εδώ o σπουδαστής τους επόμενους βαθμούς ή στάδια απ’ τα οποία πρέπει να διέλθει καθώς εισδύει στην καρδιά του εσώτατου: 1. Το χονδροειδές........μορφή, μπούτα, έλλογα απτά περιβλήματα. 2. Το λεπτοφυές...........η φύση ή οι ποιότητες, οι τανμάτρα, οι ίντρυα, ή οι αισθήσεις,

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

τα αισθητήρια όργανα κι εκείνο που γίνεται αισθητό. Αυτά μπορούν να εφαρμοσθούν σε όλα τα πεδία των τριών κόσμων τα οποία αφορούν τον άνθρωπο κι έχουν στενή σχέση με τα ζεύγη των αντιθέτων, τα οποία πρέπει να ισοσταθμιστούν στο συναισθηματικό πεδίο. Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται η εξισορροπημένη εκείνη κατάσταση που ονομάζεται Πραντάνα, η οποία είναι το αίτιο εκείνου το οποίο προσεγγίζεται φυσικά και γίνεται αισθητό λεπτοφυώς. Η εξισορροπημένη αυτή κατάσταση μπορεί σωστά να αποκληθεί αδιάλυτη πρωταρχική ουσία, ύλη ενωμένη με πνεύμα, αδιαφοροποίητη, όμως χωρίς μορφή ή διακριτικό σημάδι. Πίσω απ’ αυτά τα τρία βρίσκεται πάλι η Απόλυτη Αρχή, αλλά τα τρία αυτά είναι ό,τι μπορεί να γνωρίσει o άνθρωπος ενόσω βρίσκεται σε εκδήλωση. Ο Βιβεκανάντα στο σχόλιο του αναφέρει τα ακόλουθα: “Τα χονδροειδέστερα αντικείμενα είναι μόνο τα στοιχεία κι ό,τι κατασκευάζεται απ’ αυτά. Τα πέντε αντικείμενα αρχίζουν με τις Τανμάτρα ή τα πέντε σωματίδια. Τα όργανα, o νοητικός (το σύνολο όλων των αισθήσεων) εγωισμός, το νοητικό υλικό (η αιτία κάθε εκδήλωσης), η εξισορροπημένη κατάσταση των σάττβα, ράτζας και τάμας (των τριών ποιοτήτων της ύλης, Α.Α.Μπ.) – που ονομάζονται Πραντάνα (αρχηγός), Πρακρίτι (φύση) ή Αβυάκτα (ανεκδήλωτο), περιλαμβάνονται όλα στην κατηγορία των πέντε αντικειμένων. Απ’ αυτό τον ορισμό εξαιρείται μόνο η Πουρούσα (η ψυχή).”

Προφανώς o Βιβεκανάντα μεταφράζει εδώ την πουρούσα σαν ψυχή, αλλά συνήθως μεταφράζεται σαν πνεύμα και αναφέρεται στην πρώτη όψη. 46. Όλα αυτά συνιστούν διαλογισμό με σπέρμα. Οι τέσσερις τελευταίες σούτρα ασχολήθηκαν με εκείνες τις μορφές συγκέντρωσης που δομήθηκαν γύρω από ένα αντικείμενο. Το αντικείμενο αυτό μπορεί να αφορά εκείνο που είναι λεπτοφυές κι αψηλάφητο απ’ τη σκοπιά του φυσικού πεδίου, όμως (από τη σκοπιά του πραγματικού ή πνευματικού ανθρώπου) ενέχεται το γεγονός του μη-εαυτού. Αφορά εκείνο που μπορεί (σε οποιαδήποτε απ’ τις όψεις του) να τον οδηγήσει σε βασίλεια που δεν είναι πρωτίστως εκείνα του αγνού πνεύματος. Χρειάζεται όμως να θυμόμαστε εδώ ότι τα τέσσερα αυτά στάδια είναι αναγκαία και πρέπει να προηγηθούν οποιασδήποτε πιο πνευματικής αντίληψης. Ο νους του ανθρώπου δεν είναι καθαυτός πλασμένος για να μπορεί να αντιληφθεί τα πράγματα του πνεύματος. Καθώς περνά από ένα στάδιο “σπερματικού” διαλογισμού σε άλλο, πλησιάζει συνεχώς την έδρα όλης της γνώσης και τελικά θα έλθει σε επαφή με εκείνο στο οποίο διαλογίζεται. Τότε η φύση του καθαυτού στοχαστή ως αγνού πνεύματος θα γίνει αντιληπτή και τα βήματα, τα στάδια, τα αντικείμενα, τα σπέρματα, τα όργανα, οι μορφές (λεπτοφυείς ή χονδροειδείς) θα χαθούν από τη θέα και μόνο το πνεύμα θα είναι γνωστό. Τότε τόσο το αίσθημα όσο και o νους θα ξεπεραστούν και μόνο o Θεός θα είναι ορατός· οι κατώτεροι κραδασμοί δε θα είναι πλέον αισθητοί· το χρώμα δε θα φαίνεται πλέον· μόνο το φως θα είναι γνωστό· το όραμα θα χαθεί από τη θέα και μόνο o ήχος ή η λέξη θ’ ακούγεται. Ο “οφθαλμός του Σίβα” θα παραμείνει και μ’ αυτόν θα ταυτισθεί o ορών.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Στην παραπάνω τετραπλή εξάλειψη γίνεται νύξη των σταδίων αντίληψης – εκείνων των σταδίων που οδηγούν τον άνθρωπο από τον κόσμο της μορφής στο βασίλειο του άμορφου. Οι σπουδαστές θα βρουν ενδιαφέρον να συγκρίνουν τα τέσσερα στάδια που ακολουθεί o “σπερματικός διαλογισμός” με τα παραπάνω τέσσερα. Μπορεί επίσης να τονισθεί ότι σε κάθε διαλογισμό όπου αναγνωρίζεται η συνείδηση, είναι παρόν ένα αντικείμενο· σε κάθε διαλογισμό όπου o νοών έχει επίγνωση εκείνου που γίνεται ορατό, υπάρχει ακόμη κατάσταση μορφικής αντίληψης. Μόνο όταν όλες οι μορφές και το καθαυτό πεδίο της γνώσης χαθούν από τη θέα κι o γνώστης αναγνωρίζει τον εαυτό του για ό,τι ουσιωδώς είναι (όντας απορροφημένος στην ενατένιση της δικής του αγνής πνευματικής φύσης), μπορεί να προσεγγισθεί ο ιδεώδης, άμορφος, ασπέρματος, χωρίς αντικείμενο διαλογισμός. Εδώ ακριβώς αποτυγχάνει η γλώσσα του αποκρυφιστή και του μυστικιστή, γιατί η γλώσσα ασχολείται με την αντικειμενικότητα και τη σχέση της με το πνεύμα. Συνεπώς αυτή η ανώτερη κατάσταση διαλογισμού μοιάζει με την κατάσταση του ύπνου ή της ύπνωσης, αλλά είναι αντίθετη προς το φυσικό ύπνο ή την ύπνωση του μέντιουμ, γιατί σ’ αυτή o πνευματικός άνθρωπος είναι πλήρως αφυπνισμένος στα επίπεδα εκείνα που ξεπερνούν κάθε ορισμό. Έχει επίγνωση με πλήρη έννοια της άμεσης Πνευματικής του Ταυτότητας. 47. Όταν προσεγγισθεί η υπερ-ενατενιστική αυτή κατάσταση, ο γιόγκι αποκτά αγνή πνευματική αντίληψη δια της ισορροπημένης ηρεμίας της τσίττα (ή νοητικού υλικού). Οι Σανσκριτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται σ’ αυτή τη σούτρα μπορούν επαρκώς να μεταφρασθούν με σαφείς όρους μόνο με τη χρήση ορισμένων φράσεων που καθιστούν σαφέστερη την Αγγλική απόδοση. Κυριολεκτικά η σούτρα έχει ως εξής: “Καθαρή ευκρίνεια ακολουθεί την ήρεμη τσίττα.”

Πρέπει εδώ να έχουμε υπόψη ότι η ενεχόμενη ιδέα είναι αυτή της αγνότητας στην αληθινή της έννοια, που σημαίνει “ελευθερία από περιορισμό” κι επομένως υποδηλώνει την επίτευξη αγνής πνευματικής αντίληψης. Αποτέλεσμα είναι η επαφή της ψυχής με την ενάδα ή πνεύμα και η γνώση της επαφής αυτής διαβιβάζεται στο φυσικό εγκέφαλο. Αυτή είναι εφικτή μόνο σε πολύ προχωρημένο στάδιο πρακτικής της γιόγκα κι όταν το υλικό του νου είναι απόλυτα ήρεμο. Ο Πατήρ εν τοις Ουρανοίς καθίσταται γνωστός, αποκαλυπτόμενος απ’ τον Υιό στη Μητέρα. Μόνο η σάττβα (ή ρυθμός) εκδηλώνεται, καθώς ράτζας (δράση) και τάμας (αδράνεια) κυριαρχούνται κι ελέγχονται. Πρέπει να έχουμε εδώ υπόψη ότι η σάττβα αναφέρεται στο ρυθμό των μορφών στις οποίες λειτουργεί o γιόγκι και μόνο όταν αυτές εκφράζουν την ύψιστη των τριών γκούνα (ή ποιοτήτων της ύλης), γίνεται γνωστή η ύψιστη ή πνευματική όψη. Μόνο όταν κυριαρχεί η ράτζας γίνεται γνωστή η δεύτερη όψη· μόνο όταν επικρατεί το τάμας γίνεται γνωστή η κατώτατη όψη. Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα αναλογία μεταξύ της όψης αδράνεια (ή τάμας) της ύλης και της κατάστασης των σωμάτων του γιόγκι όταν βρίσκεται στο ύψιστο σαμάντι. Τότε η σαττβική ή ρυθμική κίνηση είναι τόσο πλήρης

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ώστε στα μάτια του μέσου ανθρώπου επιτυγχάνεται μια κατάσταση ηρεμίας, η οποία αποτελεί την εξιδανίκευση της ταμασικής ή αδρανούς κατάστασης της πυκνότατης ουσίας. Τα ακόλουθα λόγια από το σχόλιο που συνοδεύει τη μετάφραση των σούτρα από τον Γουντς, θα αποδειχθούν χρήσιμα: “Όταν ελευθερωθεί απ’ τη συσκότιση λόγω ρυπαρότητας, η σάττβα της ουσίας της σκέψης, της οποίας η ουσία είναι φως, αποκτά διαυγή σταθερή ροή που δεν καταβάλλεται από τη ράτζας και το τάμας. Αυτή είναι η διαύγεια. Όταν η διαύγεια αυτή εμφανίζεται στην υπερ-στοχαστική ισορροπημένη κατάσταση, τότε o γιόγκι αποκτά την ενδότερη αδιατάρακτη γαλήνη, (δηλαδή) τη θέα της αναλαμπής (σπούτα) της διόρασης η οποία δεν ακολουθεί τη διαδοχική σειρά (των συνήθων διαδικασιών της εμπειρίας) και η οποία έχει ως αντικειμενικό της σκοπό το πράγμα όπως πραγματικά είναι… Η ρυπαρότητα είναι πρόσφυση της ράτζας και του τάμας. Και η μόλυνση έχει το διακριτικό χαρακτηριστικό της συσκότισης. Η διαύγεια είναι απαλλαγμένη απ’ αυτή.” (σελ. 93)

Ο άνθρωπος πέτυχε (με την πειθαρχία, την τήρηση των μέσων της γιόγκα και την εμμονή στο διαλογισμό) να διαχωρισθεί από όλες τις μορφές και να ταυτισθεί με το άμορφο. Έφθασε στο σημείο της καρδιάς της ύπαρξής του. Απ’ αυτό το σημείο της αγνής πνευματικής αντίληψης μπορεί να εργασθεί αυξητικά στο μέλλον. Με την εξάσκηση ενισχύει αυτή την αντίληψη κι όλη η ζωή, η εργασία και οι περιστάσεις θεωρούνται σαν διερχόμενη πομπή η οποία δεν τον αφορά. Μπορεί όμως να στρέφει πάνω της τον προβολέα του αγνού πνεύματος· o ίδιος είναι φως και γνωρίζει τον εαυτό του σαν μέρος του “Φωτός του Κόσμου” κι “εν τω φωτί όψεται φως”. Γνωρίζει τα πράγματα όπως είναι κι αντιλαμβάνεται ότι όλα όσα θεωρούσε μέχρι τώρα σαν πραγματικότητα δεν είναι παρά πλάνη. Διέτρησε τη μεγάλη Μάγια και πέρασε πίσω της στο φως που την παράγει και για τον ίδιο είναι αδύνατο το σφάλμα στο μέλλον· η αίσθησή του των αξιών είναι ορθή· η αίσθησή του της αναλογίας είναι ακριβής. Δεν υπόκειται πλέον στην απάτη και στέκει ελεύθερος από την πλάνη. Όταν το σημείο αυτό πραγματωθεί, η οδύνη και η ηδονή δεν τον επηρεάζουν πλέον· έχει χαθεί στη μακαριότητα της ΑυτοΑντίληψης. 48. Η αντίληψή του είναι πλέον αλάνθαστα ακριβής (ή ο νους του αποκαλύπτει μόνο την αλήθεια). Παραθέτονται εδώ δύο μεταφράσεις καθώς φαίνεται ότι δίνουν μαζί μια αληθινότερη ιδέα απ’ ό,τι καθεμιά ξεχωριστά. Η λέξη “ακριβής” χρησιμοποιείται με την αποκρυφιστική της έννοια κι αφορά την προοπτική του Νοούντος για όλα τα φαινόμενα. Ο κόσμος της πλάνης ή o κόσμος της μορφής πρέπει να γίνει “ακριβώς γνωστός”. Αυτό κυριολεκτικά σημαίνει ότι η σχέση κάθε μορφής με το όνομά της ή τη γενεσιουργό της λέξη πρέπει να εκτιμηθεί όπως είναι. Στο τέλος της εξελικτικής διαδικασίας κάθε μορφή θείας εκδήλωσης πρέπει να ανταποκρίνεται ακριβώς στο όνομά της ή στη λέξη που έδωσε την αρχική ώθηση κι έτσι έφερε μια ζωή σε ύπαρξη. Συνεπώς η πρώτη μετάφραση τονίζει αυτή την ιδέα και υπαινίσσεται τους τρεις παράγοντες:

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

1. Την ιδέα. 2. Τη λέξη. 3. Την προκύπτουσα μορφή. Αυτοί αναπόφευκτα μεταφέρουν μια άλλη τριπλότητα: 1. Το χρόνο που συνδέει τους τρεις. 2. Το χώρο που παράγει τους τρεις. 3. Την εξέλιξη, τη διαδικασία παραγωγής. Ένα αποτέλεσμα είναι η κατάδειξη του νόμου και η ακριβής εκπλήρωση του σκοπού του Θεού. Αυτό γίνεται αντιληπτό από το γιόγκι που κατόρθωσε να εξαλείψει από τη συνείδησή του όλες τις μορφές και απέκτησε επίγνωση εκείνου που βρίσκεται πίσω απ’ όλες τις μορφές. Πώς το κατορθώνει, αποκαλύπτεται από τη δεύτερη μετάφραση. Το νοητικό υλικό, όντας πλέον τέλεια ήρεμο κι o άνθρωπος όντας πολωμένος σε εκείνο τον παράγοντα που δεν είναι o νους ούτε κάποιο απ’ τα περιβλήματα, μπορεί να διαβιβάσει στο φυσικό εγκέφαλο αλάνθαστα και δίχως σφάλμα ό,τι έγινε αντιληπτό στο Φως της Σεκινάχ που ρέει από τα Άγια των Αγίων όπου o άνθρωπος κατόρθωσε να εισέλθει. Η αλήθεια γίνεται γνωστή κι αποκαλύπτεται η αιτία κάθε μορφής σ’ όλα τα βασίλεια της φύσης. Είναι η αποκάλυψη της αληθινής μαγείας και το κλειδί του μεγάλου μαγικού έργου στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι αληθινοί γιόγκι και μύστες. 49. Η ιδιαίτερη αυτή αντίληψη είναι μοναδική κι αποκαλύπτει εκείνο που ο έλλογος νους (χρησιμοποιώντας τη μαρτυρία, το συμπέρασμα και το πόρισμα) δεν μπορεί ν’ αποκαλύψει. Η έννοια που θα μπορούσε να αναφερθεί εδώ είναι ότι o νους του ανθρώπου στις ποικίλες όψεις και χρήσεις του μπορεί να αποκαλύψει εκείνα τα πράγματα που αφορούν την αντικειμενικότητα, αλλά μόνο η ταύτιση με το πνεύμα μπορεί να αποκαλύψει τη φύση και τον κόσμο του πνεύματος. “Θεόν τον Πατέρα ουδείς πώποτε εώρακε, o μονογενής Υιός μόνον, o στους κόλπους του Πατρός ών, απεκάλυψεν Αυτόν.” Ωσότου o άνθρωπος γνωρίσει τον εαυτό του ως Υιό του Θεού, ωσότου εκδηλωθεί o Χριστός σε κάθε άνθρωπο και η Χριστική ζωή αποκτήσει πλήρη έκφραση και ωσότου o άνθρωπος γίνει ένα με την ενδότερη εκείνη πνευματική πραγματικότητα που είναι ο αληθινός του εαυτός, η ιδιαίτερη αυτή γνώση που πραγματευόμαστε εδώ (η γνώση του Θεού και του πνεύματος, ανεξάρτητα της ύλης ή της μορφής) είναι ανέφικτη. Η μαρτυρία των αιώνων υποδεικνύει μια πνευματική δύναμη ή ζωή στον κόσμο· το συμπέρασμα που αποκομίζεται από την εμπειρία της ζωής εκατομμυρίων είναι ότι το πνεύμα υπάρχει· το πόρισμα που προκύπτει από την εξέταση του κόσμου ή της μεγάλης μάγια είναι ότι μια αυτο-εμμένουσα κι αυθύπαρκτη Αιτία πρέπει να βρίσκεται πίσω από τη μάγια. Όμως μόνο o άνθρωπος που μπορεί να περάσει πίσω απ’ όλες τις μορφές και να υπερβεί όλους τους περιορισμούς των τριών κόσμων (νου, συναίσθημα και τα πράγματα των αισθήσεων, ή “τον κόσμο, τη σάρκα και το διάβολο”) μπορεί να γνωρίσει πέρα από κάθε αμφισβήτηση και επιχειρηματολογία ότι o Θεός είναι κι ότι o ίδιος είναι Θεός. Γνωρίζει τότε την αλήθεια και η αλήθεια αυτή

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

τον ελευθερώνει. Το πεδίο της γνώσης, τα όργανα της γνώσης και η ίδια η γνώση υπερβαίνονται κι o γιόγκι φθάνει στη μεγάλη αναγνώριση ότι δεν υπάρχει τίποτε εκτός απ’ το Θεό· ότι η ζωή Του είναι μία και τη βρίσκουμε να πάλλεται στο μικροκοσμικό άτομο κι επίσης στο μακροκοσμικό άτομο. Μ’ αυτή τη ζωή ταυτίζεται. Την βρίσκει στην καρδιά της ύπαρξής του κι εκεί μπορεί να συγχωνευθεί με τη ζωή του Θεού όπως απαντάται στο έσχατο πρωταρχικό άτομο, ή να διευρύνει την αντίληψή του ωσότου γνωρίσει τον εαυτό του σαν τη ζωή του ηλιακού συστήματος. 50. Διάκειται εχθρικά ή αντικαθιστά όλες τις άλλες εντυπώσεις. Πριν την επίτευξη της αληθινής αυτής αντίληψης o παρατηρητής ήταν εξαρτημένος από τρεις άλλες μεθόδους διακρίβωσης της αλήθειας, που όλες ήταν περιορισμένες και ατελείς. Αυτές είναι: 1. Αισθητήριες αντιλήψεις. Με τη μέθοδο αυτή ο ένοικος του σώματος διακριβώνει τη φύση του αντικειμενικού κόσμου με το μέσον των πέντε αισθήσεών του. Η αντικειμενικότητα ή απτότητα γίνεται γνωστή σ’ αυτόν και ακούει, βλέπει, αγγίζει, γεύεται και οσφραίνεται τα πράγματα του φυσικού κόσμου. Ασχολείται όμως με τα αποτελέσματα που παράγονται από την υποκειμενική ζωή, αλλά δεν έχει καμιά νύξη για τις αιτίες ή τις υποκειμενικές ενέργειες των οποίων αποτελούν προϊόν. Συνεπώς η ερμηνεία του γι’ αυτά είναι εσφαλμένη και οδηγεί σε εσφαλμένη ταύτιση και λανθασμένη εκτίμηση των αξιών. 2. Νοητική αντίληψη. Με τη χρήση του νου o παρατηρητής αποκτά επίγνωση μιας άλλης βαθμίδας φαινομένων κι έρχεται σ’ επαφή με τον κόσμο της σκέψης ή με εκείνη την κατάσταση της ουσίας όπου καταγράφονται οι ώσεις της σκέψης του πλανήτη μας και των κατοίκων του και με τις μορφές που δημιουργούνται από τις κραδασμικές εκείνες ώσεις που εκφράζουν ορισμένες ιδέες και επιθυμίες – κυρίως με τις τελευταίες προς το παρόν. Λόγω της εσφαλμένης αντίληψης που προκαλείται από τη χρήση των αισθήσεων και της λανθασμένης ερμηνείας των πραγμάτων που έγιναν αντιληπτά, αυτές οι σκεπτομορφές είναι καθαυτές παραμορφώσεις της πραγματικότητας κι εκφράζουν μόνο τις κατώτερες εκείνες παρορμήσεις και αντιδράσεις που εκπορεύονται από τα κατώτερα βασίλεια της φύσης. Οι σπουδαστές πρέπει να θυμούνται ότι μόνο όταν o άνθρωπος αρχίσει πραγματικά να χρησιμοποιεί το νοητικό του σώμα (και να μη χρησιμοποιείται απ’ αυτό), έρχεται σε επαφή με τις σκεπτομορφές που δημιουργήθηκαν απ’ τους οδηγούς της φυλής και τις αντιλαμβάνεται με ακρίβεια. 3. Η υπερ-ενατενιστική κατάσταση. Στην κατάσταση αυτή η αντίληψη είναι αλάνθαστα ακριβής και οι άλλοι τρόποι όρασης εμφανίζονται στις ορθές τους αναλογίες. Οι αισθήσεις δε χρειάζονται πια στον παρατηρητή, εκτός όταν τις χρησιμοποιεί για σκοπούς εποικοδομητικού έργου στα αντίστοιχα πεδία τους. Κατέχει πλέον μια ικανότητα που τον προφυλάσσει από το λάθος και μια αίσθηση που του αποκαλύπτει μόνο τα πράγματα όπως είναι. Οι συνθήκες που διέπουν αυτό το στάδιο μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής:

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

1. 2. 3. 4.

Ο άνθρωπος πολώνεται στην πνευματική του φύση. Αναγνωρίζει τον εαυτό του και λειτουργεί σαν ψυχή, o Χριστός. Διατηρεί την τσίττα ή νοητικό υλικό σε κατάσταση ηρεμίας. Η σουτράτμα ή νήμα λειτουργεί επαρκώς και τα κατώτερα σώματα ευθυγραμμίζονται πάνω της, παράγοντας έναν άμεσο αγωγό επικοινωνίας με το φυσικό εγκέφαλο. 5. Ο εγκέφαλος εξασκείται για να χρησιμεύει μόνο σαν ευαίσθητος δέκτης των αληθινών εντυπώσεων. 6. Ο τρίτος οφθαλμός είναι σε διαδικασία ανέλιξης. Αργότερα, καθώς τα κέντρα αφυπνίζονται κι έρχονται σε συνειδητό έλεγχο, θέτουν τον άνθρωπο σε επαφή με τις διάφορες ενεργειακές επτάδες στα επτά πεδία του συστήματος και επειδή η ικανότητα αντίληψης της αλήθειας έχει αναπτυχθεί, προστατεύεται έτσι απ’ το σφάλμα και τον κίνδυνο. Αυτό διατυπώθηκε με σαφήνεια κι επάρκεια από τον Tσαρλς Tζόνστον στο σχόλιο του γι’ αυτή τη σούτρα ως εξής: “Κάθε κατάσταση ή πεδίο του νου, κάθε πεδίο γνώσης, θα λέγαμε, που προσεγγίζεται από νοητικές και συναισθηματικές ενέργειες, αποτελεί μια ψυχική κατάσταση, όπως ακριβώς η νοητική εικόνα μιας σκηνής με τους ηθοποιούς πάνω της, είναι μια ψυχική κατάσταση ή πεδίο. Όταν το αγνό όραμα, όπως του ποιητή, του φιλοσόφου ή του αγίου, γεμίζει ολόκληρο το πεδίο, όλες οι κατώτερες εικόνες και οράματα εκτοπίζονται. Η υψηλή αυτή συνείδηση εκτοπίζει όλες τις μικρότερες συνειδήσεις. Με μια ορισμένη έννοια όμως ό,τι βλέπεται σαν μέρος, ακόμη και για την όραση του σοφού, έχει ακόμη κάποιο στοιχείο πλάνης, όσο αγνό και φωτεινό κι αν είναι αυτό το πέπλο. Είναι η τελευταία κι ανώτατη ψυχική κατάσταση.”

51. Όταν κι αυτή η κατάσταση αντίληψης περισταλεί (ή αντικατασταθεί), τότε επιτυγχάνεται το αγνό σαμάντι. Ο μεγάλος δάσκαλος Πατάντζαλι αφού μας οδήγησε στα διάφορα στάδια διεύρυνσης της συνείδησης, από το “σπερματικό” διαλογισμό σ’ εκείνο όπου οι αισθήσεις και o νους παραγκωνίζονται, μας μεταφέρει σε μια κατάσταση για την οποία δεν έχουμε επαρκή ορολογία. Ο γιόγκι της Ανατολής χρησιμοποιεί τη λέξη Σαμάντι για εκείνη την κατάσταση συνείδησης στην οποία γίνεται ορατός και γνωστός o κόσμος όπου o πνευματικός άνθρωπος λειτουργεί κι έρχεται σε επαφή με τα άμορφα επίπεδα ή πεδία του ηλιακού μας συστήματος. Το πεδίο γνώσης των τριών κόσμων, το βασίλειο της μάγια και της πλάνης, μπορεί να προσεγγισθεί κατά βούληση απ’ τον ορώντα που χρησιμοποιεί το όργανο που του δόθηκε, όμως διανοίγεται ένας νέος κόσμος στον οποίο βλέπει τη συνείδησή του να είναι ένα με όλες τις άλλες ενέργειες ή συνειδητές εκφράσεις της θείας ζωής. Ο τελευταίος πέπλος της πλάνης παραμερίζεται, η μεγάλη αίρεση της χωριστικότητας παρουσιάζεται στην αληθινή της φύση κι o ορών μπορεί να πει με τον Χριστό: “Ου περί τούτων δε ερωτώ μόνον, αλλά και περί των πιστευόντων δια του λόγου αυτών εις εμέ, ίνα πάντες έν ώσι, καθώς συ, πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι, ίνα και αυτοί εν ημίν έν ώσιν, ίνα o κόσμος πιστεύση ότι συ με απέστειλας. Και εγώ την δόξαν ην δέδωκάς μοι δέδωκα αυτοίς, ίνα ώσιν

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

έν καθώς ημείς έν εσμέν, εγώ εν αυτοίς και συ εν εμοί, ίνα ώσι τετελειωμένοι εις έν, και ίνα γινώσκη o κόσμος ότι συ με απέστειλας και ηγάπησας αυτούς καθώς εμέ ηγάπησας.” (Ιωάν. ΙΖ, 2023.)

ΒΙΒΛΙΟ ΙΙ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ α. Τα πέντε εμπόδια και η απομάκρυνσή τους. β. Ορισμός των οκτώ μέσων. Θέμα: Τα μέσα της επίτευξης.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ ΙΙ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

16. 17. 18.

19. 20.

Η γιόγκα της δράσης που οδηγεί σε ένωση με την ψυχή είναι η διάπυρη έφεση, η πνευματική ανάγνωση και η αφοσίωση στον Ισβάρα. Σκοπός των τριών αυτών είναι να επιφέρουν ψυχική όραση και να εξαλείψουν τα προσκόμματα. Αυτά είναι τα εμπόδια που προκαλούν τη δυσκολία: η αβίντυα (άγνοια), η αίσθηση της προσωπικότητας, η επιθυμία, το μίσος και η αίσθηση της προσκόλλησης. Η αβίντυα (άγνοια) είναι το αίτιο όλων των άλλων προσκομμάτων, είτε είναι λανθάνοντα, σε διαδικασία εξάλειψης, έχουν υπερνικηθεί, ή βρίσκονται σε πλήρη δραστηριότητα. Αβίντυα είναι η κατάσταση σύγχυσης του μόνιμου, του αγνού, του μακάριου και του Εαυτού με ό,τι είναι πρόσκαιρο, ακάθαρτο, οδυνηρό και ο μη-εαυτός. Η αίσθηση της προσωπικότητας οφείλεται στην ταύτιση του γνώστη με τα όργανα της γνώσης. Επιθυμία είναι η προσκόλληση σε αντικείμενα ηδονής. Μίσος είναι η αποστροφή για κάθε αντικείμενο των αισθήσεων. Η έντονη επιθυμία για την αισθαντική ύπαρξη είναι προσκόλληση. Είναι εγγενής σε κάθε μορφή, διαιωνίζεται από μόνη της και γίνεται γνωστή ακόμη και στον πολύ σοφό. Τα πέντε αυτά εμπόδια, όταν γίνουν γνωστά λεπτοφυώς, μπορούν να υπερνικηθούν από μια αντίθετη νοητική στάση. Οι δραστηριότητές τους πρέπει να τερματισθούν με τη διαλογιστική διαδικασία. Το καθαυτό κάρμα έχει τη ρίζα του στα πέντε αυτά εμπόδια και πρέπει να καρποφορήσει στην παρούσα ή σε κάποια μεταγενέστερη ζωή. Όσο υπάρχουν οι ρίζες (ή σαμσκάρα), η καρποφορία τους θα είναι γέννηση, ζωή κι εμπειρίες που θα καταλήγουν σε ηδονή ή πόνο. Αυτά τα σπέρματα (ή σαμσκάρα) παράγουν ηδονή ή πόνο ανάλογα αν η εναρκτήρια αιτία τους ήταν καλή ή κακή. Στο φωτισμένο άνθρωπο όλη η ύπαρξη (στους τρεις κόσμους) θεωρείται πόνος λόγω των δραστηριοτήτων των γκούνα. Οι δραστηριότητες αυτές είναι τριπλές και προκαλούν συνέπειες, αγωνίες και υποσυνείδητες εντυπώσεις. Ο πόνος που δεν επήλθε ακόμη, μπορεί ν’ αποτραπεί. Η πλάνη ότι ο νοών κι εκείνο που γίνεται αντιληπτό είναι ένα και το αυτό, είναι η αιτία (των αποτελεσμάτων που παράγουν πόνο) η οποία πρέπει ν’ αποτραπεί. Ό,τι γίνεται αντιληπτό έχει τρεις ποιότητες, σάττβα, ράτζας και τάμας (ρυθμό, κινητικότητα και αδράνεια)· συνίσταται από τα στοιχεία και τα αισθητήρια όργανα. Η χρήση τους παράγει εμπειρία και τελική απελευθέρωση. Οι διαιρέσεις των γκούνα (ή ποιοτήτων της ύλης) είναι τετραπλές· η ειδική, η μη ειδική, η υποδεικνυόμενη και η αψηλάφητη. Ο ορών είναι αγνή γνώση. Αν και αγνός, ατενίζει την παρουσιαζόμενη ιδέα με το μέσον του

νου. 21. Όλα όσα είναι, υπάρχουν για χάρη της ψυχής. 22. Στην περίπτωση του ανθρώπου που πέτυχε τη γιόγκα (ή ένωση) το αντικειμενικό σύμπαν έπαψε να υπάρχει. Όμως εξακολουθεί να υπάρχει για όσους δεν είναι ακόμη ελεύθεροι. 23. Η σύνδεση της ψυχής με το νου κι έτσι με ό,τι ο νους αντιλαμβάνεται, προκαλεί κατανόηση της φύσης εκείνου που γίνεται αντιληπτό καθώς και του νοούντος. 24. Αιτία αυτής της σύνδεσης είναι η άγνοια ή αβίντυα. Αυτή πρέπει να υπερνικηθεί. 25. Όταν η άγνοια τερματισθεί δια της μη σύνδεσης με τα πράγματα που γίνονται αντιληπτά, αυτό είναι η μεγάλη απελευθέρωση. 26. Η κατάσταση της δουλείας υπερνικάται με την τέλεια διατηρούμενη διάκριση. 27. Η γνώση (ή φώτιση) που επιτυγχάνεται είναι επταπλή και αποκτάται προοδευτικά. 28. Όταν τα μέσα της γιόγκα εφαρμοσθούν σταθερά κι όταν υπερνικηθεί η ρυπαρότητα, προκύπτει διαφώτιση που οδηγεί σε πλήρη φώτιση. 29. Τα οκτώ μέσα της γιόγκα είναι: οι εντολές ή γιάμα, οι κανόνες ή νιγιάμα, η στάση ή ασάνα, ο ορθός έλεγχος της ζωικής δύναμης ή πραναγιάμα, η αφαίρεση ή πρατυαχάρα, η προσοχή ή νταράνα, ο διαλογισμός ή ντυάνα και η ενατένιση ή σαμάντι. 30. Η αβλάβεια, η αλήθεια προς όλα τα όντα, η αποχή από την κλοπή, την ακολασία και τη φιλαργυρία συνιστούν τη γιάμα ή τις πέντε εντολές. 31. Η γιάμα (ή οι πέντε εντολές) συνιστά καθολικό καθήκον και είναι άσχετη με τη φυλή, τον τόπο, το χρόνο ή την ανάγκη. 32. Η εσωτερική και η εξωτερική κάθαρση, η ευχαρίστηση, η διάπυρη έφεση, η πνευματική ανάγνωση και η αφοσίωση στον Ισβάρα συνιστούν τη νιγιάμα (ή τους πέντε κανόνες). 33. Όταν εμφανίζονται σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα πρέπει να καλλιεργούνται οι αντίθετές τους. 34. Σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα είναι η βλαβερότητα, το ψεύδος, η κλοπή, η ακολασία και η φιλαργυρία, είτε διαπράττονται προσωπικά, προκαλούνται ή εγκρίνονται, είτε προκύπτουν από φιλαργυρία, οργή ή πλάνη (άγνοια), είτε η διάπραξή τους είναι ελαφριά, μέτρια ή μεγάλη. Καταλήγουν πάντοτε σε εξαιρετικό πόνο και άγνοια. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να καλλιεργούνται οι αντίθετες σκέψεις. 35. Με την παρουσία εκείνου που τελειοποίησε την αβλάβεια, κάθε εχθρότητα καταπαύει. 36. Όταν η αλήθεια προς όλα τα όντα τελειοποιηθεί, η αποτελεσματικότητα των λόγων και των πράξεών του γίνεται αμέσως ορατή. 37. Όταν η αποχή απ’ την κλοπή τελειοποιηθεί, ο γιόγκι μπορεί να έχει οτιδήποτε επιθυμεί. 38. Με την αποχή από την ακολασία αποκτάται ενέργεια. 39. Όταν η αποχή από τη φιλαργυρία τελειοποιηθεί, επέρχεται κατανόηση του νόμου της επαναγέννησης. 40. Η εσωτερική και η εξωτερική κάθαρση προκαλεί αποστροφή για τη μορφή, τόσο της δικής μας όσο και όλων των μορφών. 41. Με την κάθαρση επέρχεται επίσης ηρεμία πνεύματος, συγκέντρωση, κατάκτηση των οργάνων και ικανότητα να βλέπει τον Εαυτό. 42. Σαν αποτέλεσμα της ευχαρίστησης επιτυγχάνεται η μακαριότητα. 43. Με τη διάπυρη έφεση και την απαλλαγή από κάθε ρύπο επέρχεται η τελειοποίηση των σωματικών δυνάμεων και των αισθήσεων. 44. Η πνευματική ανάγνωση καταλήγει σε επαφή με την Ψυχή (ή το θείο Ένα). 45. Με την αφοσίωση στον Ισβάρα επιτυγχάνεται ο στόχος του διαλογισμού (ή το σαμάντι). 46. Η λαμβανόμενη στάση πρέπει να είναι σταθερή και άνετη. 47. Σταθερότητα και άνεση στάσης πρέπει να επιτυγχάνεται με επίμονη ελαφρά προσπάθεια και

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

με τη συγκέντρωση του νου στο άπειρο. 48. Όταν επιτευχθεί, τα ζεύγη των αντιθέτων δεν περιορίζουν πια. 49. Όταν επιτευχθεί η ορθή στάση (ασάνα), επακολουθεί ο ορθός έλεγχος της πράνα και η πρέπουσα εισπνοή κι εκπνοή της αναπνοής. 50. Ο ορθός έλεγχος της πράνα (ή των ζωικών ρευμάτων) είναι εξωτερικός, εσωτερικός ή ακίνητος· υπόκειται σε τόπο, χρόνο και αριθμό και είναι επίσης παρατεταμένος ή σύντομος. 51. Υπάρχει ένα τέταρτο στάδιο που υπερβαίνει εκείνα που αφορούν τις εσωτερικές κι εξωτερικές φάσεις. 52. Μέσω αυτού απομακρύνεται βαθμιαία ό,τι σκιάζει το φως. 53. Και o νους προετοιμάζεται για συγκεντρωμένο διαλογισμό. 54. Αφαίρεση (ή πρατυαχάρα) είναι η καθυπόταξη των αισθήσεων από τη σκεπτόμενη αρχή και η απόσυρσή τους απ’ ό,τι μέχρι τώρα αποτελούσε αντικείμενό τους. 55. Σαν αποτέλεσμα αυτών των μέσων ακολουθεί η πλήρης καθυπόταξη των αισθητήριων οργάνων.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ ΙΙ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ 1.

Η γιόγκα της δράσης που οδηγεί σε ένωση με την ψυχή είναι η διάπυρη έφεση, η πνευματική ανάγνωση και η αφοσίωση στον Ισβάρα.

Πρέπει να έχουμε εδώ κατά νου ότι αρχίζουμε το βιβλίο που περιγράφει το πρακτικό μέρος του έργου, που δίνει τους κανόνες τους οποίους πρέπει ν’ ακολουθήσει ο ζηλωτής αν ελπίζει να επιτύχει και που υποδεικνύει εκείνες τις μεθόδους οι οποίες θα επιφέρουν την αντίληψη της πνευματικής συνείδησης. Ο αντικειμενικός σκοπός εξετάσθηκε στο Βιβλίο Ι. Ο ζηλωτής περατώνοντας το Βιβλίο Ι λέει φυσιολογικά “πόσο επιθυμητά κι ορθά είναι όλα, αλλά πώς μπορούν να πραγματωθούν; Τι πρέπει άραγε να κάνω; Από πού πρέπει ν’ αρχίσω;” Ο Πατάντζαλι ξεκινά από την αρχή και στο δεύτερο αυτό βιβλίο υποδεικνύει: 1. Τις βασικές απαιτήσεις για την προσωπικότητα. 2. Τα εμπόδια που μπορεί τότε να διαπιστώσει ο σοβαρός μαθητής. 3. Τα οκτώ “μέσα της γιόγκα” ή τα οκτώ είδη δραστηριότητας που θα επιφέρουν τα αναγκαία αποτελέσματα. Η εξαιρετική απλότητα αυτής της περιγραφής καθιστά την αξία της πολύ μεγάλη· δεν υπάρχει σύγχυση ή περίπλοκη διατύπωση, αλλά μόνο μια σαφής και απλή δήλωση των απαιτήσεων. Αξίζει εδώ να πραγματευθούμε τις διάφορες “γιόγκα” ώστε να δώσουμε στο σπουδαστή μια σαφή έννοια των διαφορών τους κι έτσι να καλλιεργήσουμε τη διάκρισή του. Οι κύριες γιόγκα είναι τρεις σε αριθμό και οι ποικίλες άλλες αποκαλούμενες “γιόγκα” υπάγονται σε κάποια από τις τρεις αυτές ομάδες: 1. Ράτζα Γιόγκα......Η γιόγκα του νου ή της θέλησης. 2. Μπάκτι Γιόγκα...Η γιόγκα της καρδιάς ή του ευλαβικού. 3. Κάρμα Γιόγκα....Η γιόγκα της δράσης. Η Ράτζα Γιόγκα είναι αυθύπαρκτη και αποτελεί τη βασιλική επιστήμη όλων αυτών· είναι το άθροισμα όλων των άλλων, είναι το κορύφωμα και το συμπλήρωμα του έργου της ανάπτυξης στο ανθρώπινο βασίλειο. Είναι η επιστήμη του νου και της εσκεμμένης θέλησης και υποτάσσει στον Εσώτερο Κυβερνήτη το ανώτερο από τα περιβλήματα του ανθρώπου στους τρεις κόσμους. Η επιστήμη αυτή συντονίζει ολόκληρο τον τριπλό κατώτερο άνθρωπο και τον εξωθεί στη θέση όπου δεν είναι παρά φορέας της ψυχής ή του ένδον Θεού. Περιλαμβάνει τις άλλες γιόγκα κι επωφελείται από τις επιτεύξεις τους.

Συνθέτει το έργο της εξέλιξης και στέφει τον άνθρωπο βασιλιά. Η Μπάκτι Γιόγκα είναι η γιόγκα της καρδιάς· είναι η καθυπόταξη όλων των αισθημάτων, επιθυμιών και συναισθημάτων στον έναν αγαπημένο που είναι ορατός και γνωστός στην καρδιά. Είναι η εξύψωση κάθε κατώτερης αγάπης και η υποταγή όλων των πόθων κι επιθυμιών στη μοναδική λαχτάρα να καταστεί γνωστός ο Θεός της αγάπης και η αγάπη του Θεού. Ήταν η “βασιλική” ή κορυφαία επιστήμη της τελευταίας φυλετικής ρίζας, της Ατλάντειας, όπως ακριβώς η επιστήμη της Ράτζα Γιόγκα είναι η μεγάλη επιστήμη του Άρειου πολιτισμού μας. Η Μπάκτι Γιόγκα καθιστούσε τον εκφραστή της αρχάτ ή τον οδηγούσε στην τέταρτη μύηση. Η Ράτζα Γιόγκα τον καθιστά μύστη και τον οδηγεί στην πύλη της πέμπτης μύησης. Αμφότερες οδηγούν στην απελευθέρωση, καθόσον o αρχάτ απελευθερώνεται από τον κύκλο της επαναγέννησης, ενώ η Ράτζα Γιόγκα τον αποδεσμεύει για πλήρη υπηρεσία κι ελευθερία να εργασθεί σαν Λευκός Μάγος. Η Μπάκτι Γιόγκα είναι η γιόγκα της καρδιάς, του αστρικού σώματος. Η Κάρμα Γιόγκα έχει ειδική σχέση με τη δραστηριότητα στο φυσικό πεδίο και την πραγμάτωση σε αντικειμενική εκδήλωση όλων των εσώτερων παρορμήσεων. Στην αρχαία και απλούστατη μορφή της ήταν η γιόγκα της τρίτης ή Λεμούρειας φυλετικής ρίζας και οι δύο πιο γνωστές εκφράσεις της είναι: α. Η Χάθα Γιόγκα, β. Η Λάγια Γιόγκα. Η πρώτη αφορά ειδικά το φυσικό σώμα, τη συνειδητή (όχι την υποσυνείδητη κι αυτόματη) λειτουργία του και όλες τις ποικίλες ασκήσεις οι οποίες δίνουν στον άνθρωπο τον έλεγχο των διαφόρων οργάνων και ολόκληρου του μηχανισμού του φυσικού σώματος. Η δεύτερη αφορά το αιθερικό σώμα, τις δυνάμεις των κέντρων ή τσάκρα που βρίσκονται σ’ αυτό το σώμα και τη διανομή των ρευμάτων δύναμης και την αφύπνιση του οφιοειδούς πυρός. Μπορεί να τονισθεί ότι αν διαιρέσουμε τον ανθρώπινο κορμό σε τρία μέρη, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι: 1. Η Κάρμα Γιόγκα είχε σαν αποτέλεσμα την αφύπνιση των τεσσάρων κέντρων κάτω απ’ το διάφραγμα. 2. Η Μπάκτι Γιόγκα κατέληγε στη μετουσίωση και τη μεταφορά τους στα δύο κέντρα πάνω απ’ το διάφραγμα, όμως στον κορμό, την καρδιά και το λαιμό. 3. Η Ράτζα Γιόγκα συνθέτει όλες τις δυνάμεις του σώματος στο κεφάλι κι από εκεί τις διανέμει και τις ελέγχει. Η Ράτζα Γιόγκα με την οποία ασχολείται κυρίως o Πατάντζαλι, περιλαμβάνει τα αποτελέσματα όλων των άλλων. Είναι εφικτή μόνο όταν έχουν χρησιμοποιηθεί οι άλλες, όχι όμως με την έννοια της χρήσης τους σ’ αυτή τη ζωή. Η εξέλιξη οδήγησε όλους τους υιούς των ανθρώπων (που είναι έτοιμοι να γίνουν τσέλα ή μαθητές) διαμέσου των διαφόρων φυλών κι ενόσω ήταν στη Λεμούρεια φυλή (ή αλλιώς στην

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

προηγούμενη άλυσο ή μείζονα κύκλο), ήταν όλοι χάθα και λάγια γιόγκι. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη και τον έλεγχο του διπλού φυσικού σώματος, πυκνού κι αιθερικού. Ενόσω ήταν στην Ατλάντεια φυλή, αναπτύχθηκε η επιθυμία ή το αστρικό σώμα και το άνθος αυτής της φυλής ήταν οι αληθινοί υιοί της μπάκτι γιόγκα και οι αληθινοί ευλαβικοί. Τώρα το ανώτατο από τα τρία σώματα πρέπει να φθάσει στην πληρέστερη ανάπτυξή του κι αυτό προτίθεται να κάνει η Ράτζα Γιόγκα κι αυτός είναι o αντικειμενικός σκοπός του έργου του Πατάντζαλι. Η Αρεία φυλή θα συνεισφέρει την πληρέστερη αυτή ανάπτυξη στη γενική οικονομία και ολόκληρη η ανθρώπινη οικογένεια (εξαιρουμένου ενός ποσοστού που εισήλθε στη φυλή πολύ αργά για να επιτραπεί η πλήρης άνθιση της ψυχής) θα εκδηλωθεί σαν Υιοί του Θεού με όλες τις δυνάμεις του Θεού αναπτυγμένες και συνειδητά χρησιμοποιούμενες στο φυσικό πεδίο και στο φυσικό σώμα. Ο Πατάντζαλι λέει ότι τρία πράγματα θα το προκαλέσουν μαζί με την τήρηση ορισμένων μεθόδων και κανόνων κι αυτά τα τρία είναι: 1. Διάπυρη έφεση, η κυριάρχηση του φυσικού ανθρώπου έτσι ώστε κάθε άτομο του σώματός του να φλέγεται από ζήλο και προσπάθεια. 2. Πνευματική ανάγνωση, η οποία αναφέρεται στην ικανότητα του νοητικού σώματος να βλέπει πίσω από ένα σύμβολο ή ν’ αγγίζει το υποκείμενο που βρίσκεται πίσω από το αντικείμενο. 3. Αφοσίωση στον Ισβάρα, η οποία σχετίζεται με το αστρικό ή συναισθηματικό σώμα, με όλη την καρδιά να εκχέεται σε αγάπη προς το Θεό – το Θεό στη δική του καρδιά, το Θεό στην καρδιά του αδελφού του και το Θεό όπως φαίνεται σε κάθε μορφή. Η διάπυρη έφεση αποτελεί εξιδανίκευση της κάρμα γιόγκα. Η αφοσίωση στον Ισβάρα αποτελεί εξιδανίκευση της μπάκτι γιόγκα, ενώ η πνευματική ανάγνωση συνιστά το πρώτο βήμα προς τη Ράτζα Γιόγκα. Η “αφοσίωση στον Ισβάρα” είναι ένας ευρύς και γενικός όρος που καλύπτει τη σχέση του προσωπικού εαυτού με τον ανώτερο εαυτό, τον Ισβάρα ή τη Χριστική αρχή στην καρδιά. Καλύπτει επίσης τη σχέση του ατομικού Ισβάρα με τον καθολικό ή κοσμικό Ισβάρα· πραγματεύεται την αντίληψη της ψυχής στον άνθρωπο, που αποτελεί ακέραιο μέρος της Υπερψυχής. Καταλήγει στην ομαδική συνείδηση η οποία είναι ο αντικειμενικός σκοπός της βασιλικής επιστήμης. Η αφοσίωση συνεπάγεται ορισμένους παράγοντες που αξίζει να τους αντιληφθεί ο ευλαβικός: 1. Την ικανότητα αποκέντρωσης, την αλλαγή στάσης από την εγωκεντρικότητα και την ιδιοτέλεια σε εκείνη της εξωστρέφειας προς τον αγαπημένο. Τα πάντα θεωρούνται σαν απώλεια αρκεί να επιτευχθεί το αντικείμενο της αφοσίωσης. 2. Την υπακοή στο αντικείμενο της αγάπης εφόσον γίνει γνωστό. Σε μερικές μεταφράσεις αποκαλείται “τέλεια υπακοή στο Διδάσκαλο” κι αυτή είναι η αληθινή και ακριβής ερμηνεία, αλλά λόγω του γεγονότος ότι η λέξη Διδάσκαλος υποδηλώνει (για τον αποκρυφιστή σπουδαστή) έναν από τους μύστες, επιλέξαμε να μεταφράσουμε τη λέξη ως “Ισβάρα”, τον ένα Θεό στην καρδιά του ανθρώπου, το θείο Τζίβα ή “σημείο

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

θείας ζωής” στο κέντρο του ανθρώπινου όντος. Είναι ίδιος σε όλους τους ανθρώπους, άγριους ή μύστες· η διαφορά έγκειται μόνο στο βαθμό εκδήλωσης κι ελέγχου. Πλήρης υπακοή σε οποιονδήποτε γκουρού ή μαχάτμα, με την έννοια της πλήρους υποταγής της θέλησης, ουδέποτε διδάσκεται στην αληθινή επιστήμη της γιόγκα. Διδάσκεται η υποταγή του κατώτερου ανθρώπου στη θέληση του εσώτερου Θεού κι όλες οι μέθοδοι και οι κανόνες της γιόγκα έχουν αυτό τον ειδικό σκοπό. Είναι κάτι που πρέπει να έχουμε προσεκτικά κατά νου. Γιαυτό η “πνευματική ανάγνωση” αποτελεί το πιο σπουδαίο και αποκρυφιστικό προκαταρκτικό μέσον. Κάθε μορφή είναι αποτέλεσμα σκέψης και ήχου. Κάθε μορφή κρύβει ή καλύπτει μια ιδέα ή έννοια. Κάθε μορφή συνεπώς δεν είναι παρά το σύμβολο ή η προσπάθεια αναπαράστασης μιας ιδέας κι αυτό ισχύει χωρίς εξαίρεση σε όλα τα πεδία του ηλιακού μας συστήματος όπου υπάρχουν μορφές που δημιουργήθηκαν απ’ το Θεό, τον άνθρωπο, ή κάποιο ντέβα. Ένας απ’ τους σκοπούς της εκπαίδευσης του μαθητή είναι να μπορεί να διακριβώνει αυτό που βρίσκεται πίσω από κάθε μορφή σε οποιοδήποτε βασίλειο της φύσης κι έτσι να διακριβώνει τη φύση της πνευματικής ενέργειας που την έφερε σε ύπαρξη. Η απεραντωσύνη του κοσμικού αυτού συμβολισμού είναι φανερή ακόμη και στον πιο επιπόλαιο στοχαστή και o αρχάριος στην ατραπό του τσέλα πρέπει να μάθει να διαχωρίζει τις πολλές μορφές σε ορισμένες ειδικές ομάδες που εκπροσωπούν ορισμένες βασικές ιδέες. Πρέπει να ερμηνεύσει τις ιδέες που βρίσκονται πίσω από κάποια ειδικά σύμβολα και πρέπει να αναζητήσει την ειδική ώθηση που λανθάνει σε κάθε μορφή. Μπορεί ν’ αρχίσει να το κάνει πρακτικά στο περιβάλλον του και στον τόπο που βρίσκεται. Μπορεί ν’ αναζητήσει την ιδέα που κρύβει η μορφή του αδελφού του· μπορεί ν’ αναζητήσει το Θεό πίσω απ’ το σώμα κάθε ανθρώπου. Έτσι η εξεταζόμενη σούτρα οδηγεί το ζηλωτή στο πιο πρακτικό μέρος της ζωής· τον φέρνει αντιμέτωπο με τρία βασικά ερωτήματα και καθώς προσπαθεί να δώσει τις ορθές απαντήσεις, θα εξοπλίζεται αναπόφευκτα για να βαδίσει την ατραπό. Τα τρία αυτά ερωτήματα είναι: 1. Σε ποιο αντικειμενικό σκοπό τείνουν όλες οι λαχτάρες και οι εφέσεις της ψυχής μου, στο Θεό ή στα υλικά πράγματα; 2. Φέρνω άραγε ολόκληρη την κατώτερη φύση μου υπό τον έλεγχο του Ισβάρα ή του αληθινού πνευματικού ανθρώπου; 3. Αναζητώ άραγε το Θεό πίσω από κάθε μορφή και περίσταση στις καθημερινές μου επαφές; 2.

Σκοπός των τριών αυτών είναι να επιφέρουν ψυχική όραση και να εξαλείψουν τα προσκόμματα.

Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε εδώ ότι οι λέξεις “ψυχική όραση” προηγούνται της σκέψης της εξάλειψης των εμποδίων ή προσκομμάτων, υποδεικνύοντας ότι η όραση είναι εφικτή και σ’ εκείνους που δεν έχουν ακόμη τελειοποιηθεί. Η όραση επέρχεται εκείνες τις στιγμές της έξαρσης και της υψηλής έφεσης στις οποίες είναι

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

επιδεκτικοί πολλοί από τους υιούς των ανθρώπων και παρέχει το αναγκαίο κίνητρο για να παραχθεί εκείνη η αποφασιστικότητα κι επιμονή που απαιτείται για την εξάλειψη των προσκομμάτων. Οι λέξεις “εξάλειψη των προσκομμάτων” ή “μεταβολή των εμποδίων” (όπως μερικές φορές μεταφράζεται) αποτελούν μια πλατιά και γενική έκφραση και οι Ινδοί σχολιαστές τονίζουν ότι περιλαμβάνει ακόμη και την εκρίζωση των σπερμάτων αυτών των εμποδίων και την ολική τους καταστροφή όπως γίνεται με τη φωτιά· όπως ακριβώς ένας καμμένος, αποξηραμένος σπόρος δεν είναι πλέον κατάλληλος για πολλαπλασιασμό και καθίσταται άγονος και δεν αναπτύσσεται, έτσι και τα σπέρματα των προσκομμάτων στη ζωή του Πνεύματος καθίστανται επίσης άγονα. Τα σπέρματα αυτά απαντώνται σε τρεις ομάδες, καθεμιά από τις οποίες παράγει μεγάλη σοδειά εμποδίων ή προσκομμάτων στα τρία πεδία της ανθρώπινης εξέλιξης – τα σπέρματα που λανθάνουν στο φυσικό σώμα, εκείνα που παράγουν τα προσκόμματα του αστρικού σώματος και τα σπέρματα που λανθάνουν στο νοητικό σώμα. Είναι τριών ειδών σε κάθε περίπτωση, απαρτίζοντας κυριολεκτικά εννιά τύπους ή είδη σπερμάτων: 1. Τα σπέρματα που μεταφέρθηκαν από προηγούμενες ζωές. 2. Τα σπέρματα που σπέρνονται σ’ αυτή τη ζωή. 3. Τα σπέρματα που μεταφέρονται στο πεδίο της ζωής κάποιου από την οικογένεια ή τη φυλή με την οποία συνδέεται. Αυτά τα σπέρματα είναι εκείνα που παράγουν τα προσκόμματα ή τα εμπόδια στην ψυχική όραση και την ελεύθερη επίδραση της πνευματικής ενέργειας κι o Πατάντζαλι λέει ότι είναι πέντε ειδών και προχωρεί στην ειδική τους εξέταση. Από μερικούς σχολιαστές η λέξη μεταφράζεται ως “περισπασμοί” και οι τρεις αυτοί όροι είναι εξίσου ακριβείς και μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοσδήποτε απ’ αυτούς. Μπορεί ίσως να τονισθεί ότι: 1. Η λέξη “πρόσκομμα” είναι πιο ακριβής τεχνικά όταν εφαρμόζεται στο φυσικό πεδίο. 2. Η λέξη “εμπόδιο” είναι πιο διαφωτιστική όταν εφαρμόζεται σε εκείνα τα πράγματα τα οποία με το μέσον του αστρικού σώματος παρεμποδίζουν την ψυχική όραση. 3. Η λέξη “περισπασμός” αναφέρεται ειδικότερα στις δυσκολίες που προσβάλλουν τον άνθρωπο ο οποίος επιδιώκει να ηρεμήσει το νου κι έτσι να επιτύχει ψυχική όραση. 3.

Αυτά είναι τα εμπόδια που προκαλούν τη δυσκολία: η αβίντυα (άγνοια), η αίσθηση της προσωπικότητας, η επιθυμία, το μίσος και η αίσθηση της προσκόλλησης.

Αυτές είναι οι πέντε λανθασμένες ιδέες ή έννοιες που για αιώνες και για πολλές ζωές εμποδίζουν τους υιούς των ανθρώπων να αντιληφθούν ότι είναι υιοί του Θεού. Αυτές είναι οι έννοιες που οδηγούν τους ανθρώπους να ταυτίζονται με ό,τι είναι κατώτερο και υλικό και να λησμονούν τις θείες πραγματικότητες. Αυτές είναι οι

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

παρανοήσεις που μεταβάλλουν σε άσωτο υιό τη θεία Ενάδα και την εξαποστέλλουν στη μακρινή γη να γευθεί τα ξυλοκέρατα της θνητής ύπαρξης. Αυτές είναι που πρέπει να ξεπεραστούν και να εξαλειφθούν προτού o άνθρωπος μπορέσει να “υψώσει τους οφθαλμούς του” και να δει πάλι το όραμα του Πατρός και του Οίκου του Πατρός και να καταστεί έτσι ικανός να βαδίσει συνειδητά την Ατραπό της επιστροφής. Θα μπορούσε να τονισθεί ότι δύο από τα εμπόδια, η αβίντυα και η αίσθηση της προσωπικότητας, σχετίζονται με τον άνθρωπο, τη σύνθεση στο φυσικό πεδίο, ότι η επιθυμία έχει σχέση με το αστρικό του σώμα ή το φορέα του αισθήματος κι ότι το μίσος και η αίσθηση της προσκόλλησης είναι προϊόντα της αίσθησης του εγωισμού (της αρχής αχαμκάρα) που εμψυχώνει το νοητικό σώμα. Έτσι η τριπλή προσωπικότητα είναι το πεδίο των σπερμάτων και στο έδαφος της προσωπικής ζωής στους τρεις κόσμους τα σπέρματα αυτά πολλαπλασιάζονται κι ανθίζουν κι αναπτύσσονται έτσι ώστε να παρακωλύουν και να εμποδίζουν τον πραγματικό άνθρωπο. Τα σπέρματα αυτά πρέπει να καταστραφούν και με την καταστροφή τους προκύπτουν τελικά τρία πράγματα: 1. Το κάρμα εξοφλείται. 2. Επιτυγχάνεται η απελευθέρωση. 3. Η όραση της ψυχής τελειοποιείται. 4.

Η αβίντυα (άγνοια) είναι το αίτιο όλων των άλλων προσκομμάτων, είτε είναι λανθάνοντα, σε διαδικασία εξάλειψης, έχουν υπερνικηθεί, ή βρίσκονται σε πλήρη δραστηριότητα.

Η περιεκτικότητα αυτής της σούτρα είναι το πρώτο πράγμα που ελκύει την προσοχή. Οδηγεί με τη σκέψη στη ριζική αιτία κάθε κακού και η αναφορά της στα προσκόμματα καλύπτει όλες τις δυνατές συνθήκες ύπαρξής τους. Η στροφή αυτή συνοψίζει την κατάσταση κάθε ανθρώπου από το στάδιο του αγρίου σε όλες τις ενδιάμεσες συνθήκες μέχρι την κατάσταση του αρχάτ όπου απορρίπτονται τα τελευταία δεσμά της άγνοιας. Δηλώνει ότι ο λόγος της ύπαρξης του κακού, ο λόγος της εμφάνισης της ιδιοτέλειας και της κάθε είδους προσωπικής επιθυμίας βρίσκεται στη μεγάλη βασική κατάσταση η οποία συνιστά περιορισμό της καθαυτής μορφής, την αβίντυα ή άγνοια. Υπενθυμίζεται στο ζηλωτή απ’ την αρχή των ερευνών του στους νόμους της πνευματικής ανέλιξης ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο παράγοντες οι οποίοι βασίζονται στο γεγονός της καθαυτής εκδήλωσης: 1. Το γεγονός του μη-εαυτού προς τον οποίο έλκονται τα θεία σημεία της πνευματικής ζωής κι ο οποίος τα απορροφά στην περίοδο της εξέλιξης. 2. Το γεγονός των περιορισμών που απαιτεί η λήψη μορφής. Οι παραπάνω δύο παράγοντες πρέπει να αναγνωρισθεί ότι ισχύουν για τον ηλιακό Λόγο, τον πλανητικό Λόγο, τον άνθρωπο ή το άτομο. Κάθε μορφή θείας ζωής (η απειροελάχιστα μικρή και η άπειρα μεγάλη) καλύπτει ή αποκρύπτει ένα κλάσμα πνευματικής ενέργειας. Το αποτέλεσμα για το σημείο της πνευματικής ύπαρξης είναι αναγκαστικά φυλάκιση, αποκλεισμός και περιορισμός και μόνο οι επαφές της

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

καθαυτής ύπαρξης και ο αγώνας της πνευματικής μονάδας μέσα στη μορφή μπορούν να επιφέρουν την τελική αποδέσμευση. Προς το παρόν και στη διάρκεια της διαδικασίας ενσάρκωσης το συγκαλυμμένο σημείο της ζωής αγνοεί εκείνο που βρίσκεται έξω απ’ αυτό και πρέπει προοδευτικά να διανοίξει το δρόμο του προς όλο και μεγαλύτερη αποδέσμευση κι ελευθερία. Κατ’ αρχή η σφαίρα της δικής του μορφής είναι το μόνο πράγμα του οποίου έχει επίγνωση και βρίσκεται σε άγνοια όλων όσων βρίσκονται έξω απ’ αυτή. Οι επαφές που προκύπτουν απ’ την επιθυμία είναι οι παράγοντες δια των οποίων η άγνοια μεταβάλλεται σε γνώση κι o άνθρωπος (γιατί θα εξετάσουμε μόνο την ανθρώπινη μονάδα ως προς αυτό, παρότι οι βασικοί νόμοι ισχύουν για όλες τις μορφές της θείας ζωής) αποκτά βαθμιαία επίγνωση του εαυτού του όπως είναι και συνείδηση του περιβάλλοντός του. Επειδή αυτό το περιβάλλον είναι τριπλό (φυσικό, αστρικό και νοητικό) κι επειδή έχει τρεις φορείς δια των οποίων έρχεται σε επαφή με τους τρεις κόσμους, η περίοδος που καλύπτει η αφύπνιση αυτή είναι τεράστια. Σε σχέση μ’ αυτό το Αρχαίο Σχόλιο λέει: “Στην Αίθουσα της Άγνοιας γίνονται γνωστά τα τριπλά περιβλήματα. Προσεγγίζεται η ηλιακή ζωή στο πυκνότατο σημείο της κι ο άνθρωπος προβάλλει πλήρως ανθρώπινος.”

Κατόπιν o άνθρωπος αποκτά επίγνωση κάτι άλλου, της ομάδας στην οποία ανήκει και το κατορθώνει με την εξεύρεση της δικής του εσώτερης πραγματικότητας που λανθάνει στην προσωπικότητά του. Μαθαίνει ότι αυτός, το ανθρώπινο άτομο, είναι μέρος μιας ομάδας ή κέντρο στο σώμα ενός ουράνιου Ανθρώπου, ενός πλανητικού Λόγου κι ότι πρέπει ν’ αποκτήσει επίγνωση: α. Του ομαδικού κραδασμού του. β. Του ομαδικού σκοπού του. γ. Του ομαδικού κέντρου του. Πρόκειται για το στάδιο της δοκιμαστικής ατραπού ή της Ατραπού της Μαθητείας μέχρι την τρίτη μύηση και το Αρχαίο Σχόλιο συνεχίζει: “Στην Αίθουσα της Μάθησης προσεγγίζεται το κεντρικό μυστήριο. Η μέθοδος της αποδέσμευσης φανερώνεται, o νόμος εκπληρώνεται ικανοποιητικά κι ο άνθρωπος προβάλλει σχεδόν μύστης.”

Τελικά o άνθρωπος εισέρχεται στην Αίθουσα της Σοφίας στην οποία έγινε δεκτός περιστασιακά (και με αυξανόμενη συχνότητα) μετά την πρώτη μεγάλη μύηση και μαθαίνει τη θέση που κατέχει η ομάδα του στο πλανητικό σχέδιο, συλλαμβάνοντας μια αναλαμπή του κοσμικού σχήματος. Βέβαια η άγνοια (όπως κατανοούμε τον όρο) εξουδετερώνεται, όμως δεν μπορεί να τονιστεί περισσότερο ότι πολλά παραμένουν άγνωστα ακόμη και για το μύστη κι ότι ο ίδιος o Χριστός, o μεγάλος Παγκόσμιος Δάσκαλος, δε γνωρίζει όλα όσα περιέχει η επίγνωση του Βασιλιά του Κόσμου. Όμως οι Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι πραγματεύονται μόνο την υπερνίκηση της άγνοιας που κρατά τον άνθρωπο στον τροχό της επαναγέννησης και τον εμποδίζει ν’ αναπτύξει τις αληθινές δυνάμεις της ψυχής. Το Αρχαίο Σχόλιο λέει σχετικά με το τελικό αυτό στάδιο:

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

100

“Στην Αίθουσα της Σοφίας το φως διαλάμπει πλήρως στους δρόμους του μύστη. Γνωρίζει και βλέπει το έβδομο τμήμα και οραματίζεται όλο το υπόλοιπο. Αυτός ο ίδιος είναι επτάδα κι από την Αίθουσα αυτή προβάλλει Θεός.”

Αβίντυα είναι η κατάσταση σύγχυσης του μόνιμου, του αγνού, του μακάριου και του Εαυτού με ό,τι είναι πρόσκαιρο, ακάθαρτο, οδυνηρό και ο μη-εαυτός.

Αυτή η κατάσταση της άγνοιας ή “κατάσταση της αβίντυα” χαρακτηρίζει όλους εκείνους που δεν μπορούν ακόμη να διακρίνουν μεταξύ πραγματικού κι απατηλού, μεταξύ θανάτου κι αθανασίας και μεταξύ φωτός και σκότους. Διέπει συνεπώς τη ζωή στους τρεις κόσμους, γιατί η αντιστοιχία της αβίντυα στο φυσικό πεδίο, όπως βιώνεται απ’ τον άνθρωπο σε ενσάρκωση, υπάρχει σε όλα τα πεδία. Είναι περιορισμός του ίδιου του Πνεύματος και αναγκαία συνέπεια της λήψης μορφής. Η πνευματική μονάδα γεννιέται τυφλή και χωρίς αισθήσεις. Εισέρχεται στη μορφή από την αρχή των αιώνων και των κύκλων επαναγέννησης σε κατάσταση ολικής έλλειψης επίγνωσης. Πρέπει να αποκτήσει επίγνωση εκείνου που βρίσκεται γύρω της· για να το κάνει πρέπει πρώτα να αναπτύξει τις αισθήσεις με τις οποίες καθίσταται εφικτή η επαφή και η επίγνωση. Η μέθοδος και η διαδικασία με τις οποίες το ανθρώπινο ον ανέλιξε τις πέντε αισθήσεις ή λεωφόρους προσέγγισης στο μη-εαυτό, είναι πολύ γνωστές και οποιοδήποτε κλασσικό εγχειρίδιο φυσιολογίας μπορεί να δώσει τις αναγκαίες πληροφορίες. Σε σχέση με την πνευματική μονάδα πρέπει να έχουμε κατά νου τρεις παράγοντες: 1. Οι αισθήσεις πρέπει να εξελιχθούν. 2. Η αναγνώριση και η χρήση τους πρέπει να ακολουθήσει. 3. Επακολουθεί μια περίοδος κατά την οποία o πνευματικός άνθρωπος χρησιμοποιεί τις αισθήσεις για την εκπλήρωση της επιθυμίας του και κάνοντας αυτό ταυτίζεται με το μηχανισμό της εκδήλωσής του. Είναι διπλά τυφλός, γιατί δε γεννιέται μόνο τυφλός κι αναίσθητος, αλλά είναι και νοητικά τυφλός και δε βλέπει τον εαυτό του ή τα πράγματα όπως είναι, αλλά κάνει το σφάλμα να θεωρεί τον εαυτό του σαν την υλική μορφή κι αυτό το κάνει για πολλούς κύκλους. Δεν έχει αίσθηση αξιών ή αναλογίας, αλλά θεωρεί τον παροδικό, πάσχοντα, ακάθαρτο, υλικό κατώτερο άνθρωπο (τα τρία του περιβλήματα στην ολότητά τους) σαν τον εαυτό του, την πραγματικότητα. Δεν μπορεί να διαχωρίσει τον εαυτό του από τις μορφές του. Οι αισθήσεις είναι μέρος των μορφών· δεν είναι o πνευματικός άνθρωπος, ο ένοικος της μορφής. Είναι μέρος του μη-εαυτού και το μέσον της επαφής του με τον πλανητικό μη-εαυτό. Με τη διάκριση και την απάθεια ο εαυτός, που είναι μόνιμος, αγνός και μακάριος, μπορεί τελικά να διαχωρισθεί απ’ το μη-εαυτό που είναι πρόσκαιρος, ακάθαρτος και πλήρης πόνου. Όταν αυτό δεν είναι αντιληπτό, o άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση αβίντυα. Όταν είναι σε διαδικασία εκπλήρωσης, ο άνθρωπος είναι οπαδός της βίντυα ή γνώσης, μιας τετραπλής ατραπού. Όταν η ψυχή γίνει γνωστή όπως είναι και ο μηεαυτός τεθεί στην ορθή του θέση σαν περίβλημα, φορέας ή εργαλείο, τότε η καθαυτή

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

101

γνώση υπερβαίνεται και o γνώστης στέκει μόνος. Είναι η απελευθέρωση κι ο στόχος. 6.

Η αίσθηση της προσωπικότητας οφείλεται στην ταύτιση του γνώστη με τα όργανα της γνώσης.

Η στροφή αυτή αποτελεί σχόλιο της προηγούμενης. Ο σπουδαστής πρέπει να θυμάται ότι o γνώστης, o πνευματικός άνθρωπος, έχει ποικίλα όργανα για να έλθει σε επαφή με το περιβάλλον του κι έτσι αποκτά αυξημένη επίγνωση: 1. Των τριών περιβλημάτων ή σωμάτων του, που είναι το μέσον της επαφής του στα τρία πεδία: α. Του φυσικού σώματος. β. Του συναισθηματικού ή αστρικού σώματος. γ. Του νοητικού σώματος. 2. Του φυσικού πεδίου στο οποίο έχει τις πέντε αισθήσεις του, ακοή, αφή, όραση, γεύση και όσφρηση. 3. Του νου, της μεγάλης έκτης αίσθησης, ο οποίος έχει τριπλή χρήση. Μέχρι τώρα για την πλειονότητα των ανθρώπων έχει μια μόνο χρήση. Η πρώτη και πιο κοινή του χρήση είναι η συλλογή των αντιληπτών επαφών και η διαβίβασή τους ως πληροφοριών στο εγώ ή το γνώστη, με τον ίδιο περίπου τρόπο που το νευρικό σύστημα τηλεγραφεί στον εγκέφαλο τις εξωτερικές επαφές που πραγματοποιεί. Αυτή ακριβώς η χρήση του νου είναι εκείνη που προκαλεί κυρίως την αίσθηση της προσωπικότητας, η οποία αρχίζει να ξεθωριάζει καθώς γίνονται εφικτές οι άλλες χρήσεις. Η δεύτερη χρήση του νου είναι εκείνη που επιφέρουν τα πέντε πρώτα μέσα της γιόγκα – η δύναμη να διαβιβάζει στον εγκέφαλο τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τη θέληση του εγώ ή ψυχής. Αυτή εισάγει στον προσωπικό εαυτό επί του φυσικού πεδίου την αναγνώριση της πραγματικότητας και η αίσθηση της ταύτισης με το μη-εαυτό ελαττώνεται σταθερά. Η τρίτη χρήση του νου είναι η χρήση του από την ψυχή σαν οργάνου όρασης δια του οποίου το βασίλειο της ίδιας της ψυχής προσεγγίζεται και γίνεται γνωστό. Αυτή επέρχεται από τα τρία τελικά μέσα της γιόγκα. Πρέπει να τονισθεί ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό γεγονός που πρέπει να σημειωθεί. Αν o ζηλωτής θεωρήσει την ανάπτυξη και πλήρη χρήση της έκτης αίσθησης σαν τον άμεσο αντικειμενικό του σκοπό κι έχει κατά νου τους τρεις σκοπούς στους οποίους αποβλέπει, θα σημειώσει ταχεία πρόοδο, η αίσθηση της προσωπικότητας θα ξεθωριάσει και θα επακολουθήσει ταύτιση με την ψυχή. Είναι ένα απ’ τα μεγαλύτερα δεσμά που κρατούν αιχμάλωτους τους υιούς των ανθρώπων. Εδώ ακριβώς πρέπει o πέλεκυς να πλήξει τη ρίζα του δένδρου. 7.

Επιθυμία είναι η προσκόλληση σε αντικείμενα ηδονής.

Δε συνιστά κατά κανένα τρόπο κυριολεκτική μετάφραση, αλλά δίνει τη βασική ιδέα με τόση σαφήνεια, ώστε είναι καλύτερα να μεταφράζεται η σούτρα όπως παραπάνω.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

102

Αυτά τα αντικείμενα ηδονής καλύπτουν όλες τις προσκολλήσεις που o άνθρωπος δημιουργεί απ’ την άγρια κατάσταση της νηπιακής ανθρωπότητας έως τους προχωρημένους βαθμούς της μαθητείας· καλύπτουν την επιθυμία για χονδροειδή αντικείμενα στο φυσικό πεδίο καθώς και την προσκόλληση σ’ εκείνα τα πράγματα, τις ασχολίες και τις αντιδράσεις που παρέχουν τα συναισθήματα ή οι διανοητικές επιδιώξεις· καλύπτουν ολόκληρη την κλίμακα ή περιοχή της αισθαντικής εμπειρίας απ’ την ανταπόκριση του άγριου στη θερμότητα και σε ένα καλό γεύμα μέχρι την έκσταση του μυστικιστή. Η επιθυμία είναι γενικός όρος που καλύπτει την εξωστρεφή τάση του πνεύματος για τη μορφική ζωή. Μπορεί να σημαίνει την ευχαρίστηση του κανίβαλου γι’ αυτό που τρώει, την αγάπη του ανθρώπου για την οικογένειά του, την εκτίμηση του καλλιτέχνη για μια ωραία ζωγραφιά, ή τη λατρεία του πιστού για τον Χριστό ή τον γκουρού του. Όλα είναι προσκόλληση κάποιου βαθμού και η πρόοδος της ψυχής φαίνεται να έγκειται σ’ αυτή τη μετάσταση από ένα αντικείμενο αίσθησης σε κάποιο άλλο, ωσότου έλθει ο καιρός οπότε επιστρέφει μόνος στον εαυτό του. Εξάντλησε όλα τα αντικείμενα της προσκόλλησης και φαίνεται ότι ακόμη κι o γκουρού του τον άφησε μόνο. Μια μόνο πραγματικότητα απομένει, εκείνη η πνευματική πραγματικότητα που είναι o ίδιος και τότε η επιθυμία του στρέφεται προς τα μέσα. Δεν είναι πλέον εξωστρεφής, αλλά βρίσκει μέσα του το βασίλειο του Θεού. Κάθε επιθυμία τότε τον εγκαταλείπει. Κάνει επαφές κι εξακολουθεί να εκδηλώνεται και να εργάζεται στα πεδία της πλάνης, αλλά εργάζεται από το κέντρο όπου ενοικεί ο θείος του εαυτός, το σύνολο όλων των επιθυμιών και δεν υπάρχει τίποτε να τον δελεάσει στις παρόδους της ηδονής ή του πόνου. 8.

Μίσος είναι η αποστροφή για κάθε αντικείμενο των αισθήσεων.

Αυτή η σούτρα είναι το αντίθετο της προηγούμενης. Ο αληθινός γιόγκι δεν αισθάνεται ούτε αποστροφή ούτε επιθυμία. Ισορροπεί μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων. Το μίσος προκαλεί χωρισμό, ενώ η αγάπη αποκαλύπτει την ενότητα που υπόκειται όλων των μορφών. Μίσος είναι το αποτέλεσμα της συγκέντρωσης στη μορφή και της λήθης εκείνου που κάθε μορφή (σε μεγάλο ή μικρό βαθμό) αποκαλύπτει· μίσος είναι το αίσθημα της άπωσης και οδηγεί στην απομάκρυνση του ανθρώπου από το αντικείμενο του μίσους· μίσος είναι το αντίθετο της αδελφοσύνης κι επομένως συνιστά παραβίαση ενός από τους βασικούς νόμους του ηλιακού συστήματος. Το μίσος αρνείται την ενότητα, υψώνει εμπόδια και παράγει εκείνες τις αιτίες που οδηγούν σε αποκρυστάλλωση, καταστροφή και θάνατο. Είναι ενέργεια που χρησιμοποιείται για αποπομπή αντί για σύνθεση και συνεπώς αντιστρατεύεται το νόμο της εξέλιξης. Το μίσος είναι πραγματικά αποτέλεσμα της αίσθησης της προσωπικότητας και της άγνοιας συν την κακή χρήση της επιθυμίας. Είναι σχεδόν το κορύφωμα των τριών άλλων. Η αίσθηση της προσωπικότητας και της έσχατης άγνοιας σε συνδυασμό με την επιθυμία για προσωπικό κέρδος ήταν εκείνο που δημιούργησε το μίσος κατά του Άβελ στην καρδιά του Κάιν και προκάλεσε τον πρώτο φόνο ή την καταστροφή της μορφής ενός αδελφού. Πρέπει να εξετασθεί προσεκτικά, γιατί το μίσος σε κάποιο βαθμό, η

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

103

αποστροφή σε κάποια έκταση, υπάρχουν σε κάθε ανθρώπινη καρδιά. Όμως μόνο όταν υπερνικηθεί ολοκληρωτικά από την αγάπη ή την αίσθηση της ενότητας, o θάνατος, o κίνδυνος και o φόβος θα εξαλειφθούν από τη γνώση της ανθρώπινης οικογένειας. 9.

Η έντονη επιθυμία για την αισθαντική ύπαρξη είναι προσκόλληση. Είναι εγγενής σε κάθε μορφή, διαιωνίζεται από μόνη της και γίνεται γνωστή ακόμη και στον πολύ σοφό.

Αυτή η μορφή προσκόλλησης αποτελεί βασική αιτία όλης της εκδήλωσης. Είναι εγγενής στη σχέση των δύο μεγάλων αντιθέτων, πνεύματος και ύλης· είναι o παράγοντας που διέπει τη λογοϊκή εκδήλωση κι αυτός είναι o λόγος για τον οποίο ακόμη κι “ο πολύ σοφός” υπόκειται σ’ αυτή. Αυτή η μορφή προσκόλλησης έχει ικανότητα αυτόματης αναπαραγωγής και διαιώνισης από μόνη της και πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η υπερνίκηση αυτής της τάσης, ακόμη κι όταν φτάσει στο ύψιστο στάδιο της από το μύστη, συνιστά μόνο σχετική υπερνίκηση. Εφόσον o Λόγος του ηλιακού μας συστήματος ή το Απόλυτο Πνεύμα ενσαρκώνεται μέσω ενός ηλιακού συστήματος, η τάση αυτή θα είναι παρούσα στο ανώτατο πλανητικό Πνεύμα και στην πιο εξυψωμένη πνευματική ύπαρξη. Ό,τι είναι εφικτό στην υπερνίκηση της προσκόλλησης ή στη θανάτωση της επιθυμίας είναι να αναπτυχθεί η δύναμη εξισορρόπησης των ζευγών των αντιθέτων σε κάθε ιδιαίτερο πεδίο, έτσι ώστε κάποιος να μη δεσμεύεται πλέον από τις μορφές αυτού του πεδίου και να είναι εφικτή η απόσυρση. Πολύ δευτερεύουσες έννοιες δίνονται από το συνηθισμένο σπουδαστή στις λέξεις προσκόλληση, επιθυμία και θανάτωσή τους. Ερμηνεύονται με όρους της μικρής ανάπτυξης του σπουδαστή. Δεν είναι παρά λέξεις που ανεπαρκώς και μόνο συμβολικά επιδιώκουν να εκφράσουν ένα αποκρυφιστικό έργο. Μπορούν να κατανοηθούν αληθινά μόνο με όρους του νόμου της Έλξης και Άπωσης και με την κατανόηση του συστήματος των αποκρυφιστικών κραδασμών. Η θέληση για ζωή ή εκδήλωση αποτελεί μέρος της ώσης της θείας Ζωής κι επομένως είναι ορθή. Η θέληση για ύπαρξη ή εκδήλωση σε κάποιο ειδικό πεδίο ή μέσω κάποιας ειδικής ομάδας μορφών δεν είναι ορθή όταν αυτή η σφαίρα εκδήλωσης έχει ξεπεραστεί κι όταν κάποια ιδιαίτερη ομάδα μορφών έχει εξυπηρετήσει το σκοπό της να προσφέρει τα μέσα για εμπειρίες-επαφές και δεν μπορεί να διδάξει περαιτέρω μαθήματα, τότε υπεισέρχεται το κακό, γιατί η τάση για το κακό δεν είναι παρά μια τάση επανόδου στη χρήση μορφών και πρακτικών τις οποίες o Ένοικος έχει ξεπεράσει. Γι’ αυτό το λόγο τα χονδροειδή ζωώδη αμαρτήματα θεωρούνται παγκοσμίως σαν κακό, επειδή αναγνωρίζεται γενικά ότι o ένοικος στη μορφή του ανθρώπου έχει ξεπεράσει το τρίτο ή ζωικό βασίλειο. Συνεπώς ο μύστης έχει υπερβεί την προσκόλληση σε μορφές των τριών πεδίων (φυσικού, αστρικού και νοητικού) κι έχει θανατώσει κάθε λαχτάρα για τις μορφές αυτών των πεδίων. Όταν η ζωή ή Πνεύμα αποσύρεται, η μορφή πεθαίνει αποκρυφιστικά. Όταν η σκέψη του εγώ ή ανώτερου εαυτού απορροφάται στο δικό του πεδίο, δεν υπάρχει ενέργεια που να εξωστρέφει στην ύλη των τριών κόσμων κι έτσι δεν είναι εφικτή η μορφική δόμηση κι η μορφική προσκόλληση. Αυτό βρίσκεται σε

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

104

ευθυγράμμιση με την αποκρυφιστική κοινοτοπία ότι “η ενέργεια ακολουθεί τη σκέψη” και συμφωνεί επίσης με τη διδασκαλία ότι το σώμα της Χριστικής αρχής (o βουδδικός φορέας) αρχίζει να συντονίζεται μόνο καθώς ξεθωριάζουν οι κατώτερες παρορμήσεις. Είναι συνεπές επίσης με το γεγονός ότι o αιτιώδης φορέας, το σώμα του ανώτερου εαυτού στα αφηρημένα επίπεδα του νοητικού πεδίου, κερδίζει σε κάλλος, μέγεθος και δραστηριότητα με μεγαλύτερη ταχύτητα στη διάρκεια των σταδίων της μαθητείας απ’ ό,τι ήταν δυνατό προηγουμένως σε ολόκληρο τον κύκλο των περασμένων ενσαρκώσεων. Η εγωική ενέργεια δεν εξωστρέφει ακριβώς, αλλά κατευθύνεται κυριολεκτικότερα στη δική του ανάπτυξη. Η προσκόλληση στη μορφή ή η έλξη της μορφής για το Πνεύμα αποτελεί τη μεγάλη ενελικτική ώθηση. Η άπωση της μορφής και η επακόλουθη μορφική διάσπαση αποτελεί τη μεγάλη εξελικτική ώθηση. 10. Τα πέντε αυτά εμπόδια, όταν γίνουν γνωστά λεπτοφυώς, μπορούν να υπερνικηθούν από μια αντίθετη νοητική στάση. Οι λέξεις “γίνουν γνωστά λεπτοφυώς” μπορούν να παραφρασθούν ως “όταν γίνουν αντιληπτά από τον εσώτερο άνθρωπο” και η σκέψη πίσω από τις λέξεις εξηγήθηκε καλά από τον Ντβιβέντι στο σχόλιο του ως εξής: “Αφού περιέγραψε τη φύση των ‘περισπασμών’, o συγγραφέας τονίζει τον τρόπο της καταστολής τους. Διαιρούνται σε δύο είδη, λεπτοφυείς και χονδροειδείς. Οι πρώτοι είναι εκείνοι που υφίστανται σε υπνώττουσα κατάσταση με τη μορφή εντυπώσεων, ενώ οι δεύτεροι είναι εκείνοι που επηρεάζουν συγκεκριμένα το νου. Οι πρώτοι μπορούν να κατασταλούν πλήρως μόνο με την κυριάρχηση του συνόλου της υποστήριξής τους, δηλαδή της σκεπτόμενης αρχής.”

Αυτό είναι το πρώτο έργο του ζηλωτή της γιόγκα. Πρέπει να αντιληφθεί τη φύση των εμποδίων κι έπειτα να προσπαθήσει να τα υπερνικήσει, εκτελώντας το έργο από το νοητικό πεδίο. Πρέπει ν’ αποκτήσει τον έλεγχο του μηχανισμού της σκέψης· έπειτα πρέπει να μάθει πώς να χρησιμοποιεί αυτό το μηχανισμό κι όταν επιτευχθεί αυτό, αρχίζει να ισοσταθμίζει τα εμπόδια με αντίθετα ρεύματα. Τα εμπόδια καθαυτά είναι αποτέλεσμα εσφαλμένων συνηθειών σκέψης και κακής χρήσης της σκεπτόμενης αρχής. Όταν γίνουν γνωστά λεπτοφυώς σαν τα σπέρματα που παράγουν “μορφές οι οποίες δημιουργούν εμπόδια”, τότε μπορούν να εξοντωθούν στα λανθάνοντα στάδια από ορθές συνήθειες σκέψης οι οποίες καταλήγουν στην εμπέδωση μέσων που δημιουργούν ελευθερία. Η άγνοια (αβίντυα) πρέπει ν’ αντικατασταθεί απ’ την αληθινή βίντυα ή γνώση και όπως είναι καλά γνωστό, στην τέταρτη αυτή φυλή, στην τέταρτη σφαίρα και στον τέταρτο γύρο οι τέσσερις βίντυα και οι τέσσερις ευγενείς αλήθειες και τα τέσσερα βασικά στοιχεία απαρτίζουν το σύνολο αυτής της γνώσης. Οι τέσσερις βίντυα της Ινδικής φιλοσοφίας μπορούν ν’ απαριθμηθούν ως εξής: 1. Γιάζνα βίντυα. Η εκτέλεση θρησκευτικών τυπικών με σκοπό τη δημιουργία ορισμένων αποτελεσμάτων. Τελετουργική μαγεία. Σχετίζεται με τον ήχο, συνεπώς με την Ακάσα ή τον αιθέρα του χώρου. “Γιάζνα” είναι η αόρατη θεότητα που διαπερνά το χώρο.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

105

2. Μάχα βίντυα. Η μεγάλη μαγική γνώση. Έχει εκφυλισθεί στη λατρεία Ταντρίκα. Ασχολείται με τη θηλυκή όψη ή την υλική (μητρική) όψη. Η βάση της μαύρης μαγείας. Η αληθινή μάχα-γιόγκα έχει να κάνει με τη μορφή (2η όψη) και την προσαρμογή της στο Πνεύμα και τις ανάγκες του. 3. Γκούγια βίντυα. Η Επιστήμη των μάντραμ. Η μυστική γνώση των μυστικών μάντραμ. Η απόκρυφη δύναμη του ήχου, της Λέξης. 4. Άτμα βίντυα. Η αληθινή πνευματική σοφία. Οι τέσσερις ευγενείς αλήθειες διατυπώθηκαν σε μας στα λόγια του Βούδδα με τους ακόλουθους όρους: “Τώρα ο Εξυψωμένος μίλησε έτσι στους αδελφούς: Επειδή δεν κατανοήσαμε και δεν εισχωρήσαμε στις Τέσσερις Άρειες Αλήθειες, αδελφοί, απομακρυνθήκαμε και περιπλανηθήκαμε σ’ αυτό το μακρύ, πολύ μακρύ, ταξίδι (ή επαναγέννηση) τόσο εσείς όσο κι εγώ. Ποιες είναι αυτές οι τέσσερις; Η Άρεια Αλήθεια του Κακού· η Άρεια Αλήθεια της Γέννησης του Κακού· η Άρεια Αλήθεια της Παύσης του Κακού· η Άρεια Αλήθεια της Οδού που οδηγεί στην Παύση του Κακού. Όμως, αδελφοί, όταν κατανοήσουμε και εισχωρήσουμε σ’ αυτές τις Τέσσερις Άρειες Αλήθειες, τότε εκριζώνεται o πόθος για ύπαρξη, κόβεται το νήμα που οδηγεί στην επαναγέννηση κι έπειτα δεν έρχεται πλέον για να υπάρξει. Έτσι μίλησε o Εξυψωμένος. Όταν o Ευδαίμων μίλησε έτσι, ο Διδάσκαλος πρόσθεσε τούτο: Τυφλοί στις Τέσσερις Άρειες Αλήθειες των πραγμάτων και τυφλοί για να βλέπουμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι, μακρύ ήταν το ταξίδι μας μέσω πολλών γεννήσεων. Φεύγει το νήμα της ζωής όταν αυτά φανερωθούν. Δεν υπάρχει πλέον ερχομός όταν κοπεί η ρίζα του Κακού.”

Τα τέσσερα στοιχεία αναφέρθηκαν για μας στο ακόλουθο απόσπασμα της Μυστικής Δοξασίας (Ι, 95): “Το Χρυσό Ωόν περιβλήθηκε επτά φυσικά Στοιχεία, τέσσερα έτοιμα (αιθήρ, πυρ, αήρ, ύδωρ), τρία μυστικά.”

11. Οι δραστηριότητές τους πρέπει να τερματισθούν με τη διαλογιστική διαδικασία. Η “αντίθετη νοητική στάση” που αναφέρθηκε στην προηγούμενη σούτρα έχει σαφή αναφορά στα σπέρματα ή τις λανθάνουσες τάσεις όπως υφίστανται στο νοητικό σώμα και στο σώμα της επιθυμίας. Η νοητική αυτή στάση πρέπει να γίνει στάση ενεργού νοητικού διαλογισμού και προσηλωμένης σκέψης, αν οι δραστηριότητες του φυσικού σώματος πρόκειται να υποβληθούν σε παρόμοιο έλεγχο. Πολλά απ’ όσα κάνουμε είναι αυτόματα κι αποτέλεσμα μακρών συνεχών συναισθηματικών και νοητικών συνηθειών. Ενστικτωδώς από αρχαία πρακτική και καθυπόταξη σε έναν κόσμο απτών μορφών, οι δραστηριότητες του φυσικού μας πεδίου διέπονται απ’ τα πέντε εμπόδια. Αυτά πρέπει να κατασταλούν και το έργο της απασχόλησης με τα λανθάνοντα σπέρματα και της καταστολής των εξωτερικών δραστηριοτήτων πρέπει να προχωρήσει ταυτόχρονα. Η σταθερή αντίθεση της νοητικής στάσης αφορά το ένα· ο διαλογισμός που εισάγει τους τρεις παράγοντες του στοχαστή, του νου και του φυσικού εγκεφάλου, φροντίζει για το

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

106

άλλο κι αυτό δεν πρέπει να λησμονείται, αλλιώς η θεωρία δε θα αποβεί νοήμων πρακτική. Η διαλογιστική αυτή διαδικασία αναλύεται στο Βιβλίο ΙΙΙ και δε χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ. 12. Το καθαυτό κάρμα έχει τη ρίζα του στα πέντε αυτά εμπόδια και πρέπει να καρποφορήσει στην παρούσα ή σε κάποια μεταγενέστερη ζωή. Όσο ο άνθρωπος στο φυσικό πεδίο θα υπόκειται ή θα διέπεται από αυτά τα εμπόδια, τόσο ακριβώς θα εγκαινιάζει εκείνες τις δραστηριότητες που θα παράγουν αναπόφευκτα αποτελέσματα και τόσο ακριβώς θα παραμένει δέσμιος στον τροχό της επαναγέννησης και θα είναι καταδικασμένος στη λήψη μορφής. Ο σπουδαστής πρέπει προσεκτικά να σημειώσει ότι τα πέντε αυτά εμπόδια είναι η αιτία όλων των δραστηριοτήτων της κατώτερης προσωπικότητας ή του κατώτερου ανθρώπου. Καθετί που κάνει βασίζεται στο ένα ή το άλλο απ’ αυτά και δεν υπάρχει πράξη του μέσου ανθρώπου στους τρεις κόσμους που να μην είναι αποτέλεσμα της άγνοιας και των συνοδευτικών της εσφαλμένων ταυτίσεων κι αντιδράσεων. Καθώς τα εμπόδια υπερνικώνται και η άγνοια, το πεδίο όλων αυτών, αντικαθίσταται απ’ τη θεία σοφία, όλο και λιγότερα αποτελέσματα απομένουν να πραγματωθούν στο φυσικό πεδίο και οι αλυσίδες που δεσμεύουν τον άνθρωπο στο μεγάλο τροχό της φυσικής εκδήλωσης κόβονται η μια μετά την άλλη. Οι αλυσίδες αυτές είναι τριπλές, όπως ακριβώς τριπλό είναι και το πεδίο της άγνοιας, όντας τα τρία μεγάλα πεδία συνείδησης, τα οποία είναι το πεδίο της ανθρώπινης εξέλιξης. Όταν το πεδίο της άγνοιας καταστεί πεδίο της συνειδητής εμπειρίας κι όταν οι αλυσίδες γίνουν αισθητές σαν δεσμά και περιορισμοί, ο υποψήφιος τσέλα θα έχει κάνει ένα τεράστιο βήμα στην απελευθερωτική διαδικασία. Όταν μπορεί να μεταφέρει τον αγώνα προς τα μέσα, σε ό,τι ο Γκανγκανάθα Τζα ονομάζει “ανεκδήλωτη ζωή” και το οποίο συχνά αποκαλούμε “λεπτοφυέστερα πεδία”, εισέρχεται στην Αίθουσα της Μάθησης και αποκόβει εκείνα τα δεσμά τα οποία το κάμα (ή επιθυμία) και η εσφαλμένη χρήση του νου σφυρηλάτησαν αδιόρατα. Αργότερα θα εισέλθει στην Αίθουσα της Σοφίας και θα διδαχθεί ορισμένες εσωτερικές κι απόκρυφες μεθόδους επίσπευσης της απελευθερωτικής διαδικασίας. 13. Όσο υπάρχουν οι ρίζες (ή σαμσκάρα), η καρποφορία τους θα είναι γέννηση, ζωή κι εμπειρίες που θα καταλήγουν σε ηδονή ή πόνο. Το προέχον έργο του αποκρυφιστή σπουδαστή είναι o χειρισμός της δύναμης και η είσοδος σ’ εκείνο τον κόσμο όπου οι δυνάμεις τίθενται ενεργά σε κίνηση, κάτι που καταλήγει σε φαινομενικά αποτελέσματα. Πρέπει να μελετήσει και να κατανοήσει πρακτικά και με νοημοσύνη τη λειτουργία του νόμου του Αιτίου και Αποτελέσματος και να πάψει να ασχολείται με τα αποτελέσματα και να επικεντρώσει την προσοχή του στις αιτίες που τα προκαλούν. Σε σχέση με τον εαυτό του οδηγείται στην αντίληψη ότι η πρώτη αιτία του φαινομένου της αντικειμενικής του ύπαρξης στους τρεις κόσμους είναι το εγώ καθαυτό κι ότι οι δευτερεύουσες αιτίες είναι το σύνολο των θεμελιωδών εκείνων εγωικών παρορμήσεων που οδήγησαν στην ανάπτυξη ανταπόκρισης στις αισθητήριες επαφές στα τρία πεδία. Οι παρορμήσεις αυτές παρήγαγαν αποτελέσματα τα

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

107

οποία (όντας υπό το νόμο) πρέπει να εκδηλωθούν αντικειμενικά στο φυσικό πεδίο. Συνεπώς έχει μεγάλη σημασία η αναγκαιότητα εδραίωσης άμεσης εγωικής επαφής μέσω του νήματος ή σουτράτμα, γιατί μόνο μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί o ζηλωτής να διακριβώσει τις αιτίες που βρίσκονται πίσω από τις παρούσες εκδηλώσεις της ζωής του, ή ν’ αρχίσει να ασχολείται με τις σαμσκάρα ή σπέρματα των μελλοντικών του δραστηριοτήτων. Τα σπέρματα αυτά είναι καμα-μανασικής φύσης (ή μερικώς συναισθηματικά και μερικώς νοητικά), γιατί η επιθυμία είναι δυναμική στα αποτελέσματά της και παράγει το φυσικό φορέα στις δύο του όψεις: α. Το κατώτερο μάνας ή συγκεκριμένος νους είναι o βασικός συντελεστής στη δημιουργία του αιθερικού σώματος. β. Το κάμα ή επιθυμία είναι o κύριος συντελεστής της κλήσης του πυκνού φυσικού φορέα σε ύπαρξη. Τα δύο μαζί ευθύνονται για την εκδηλωμένη ύπαρξη. Είναι καλά γνωστό ότι το δένδρο της ζωής απεικονίζεται με τις ρίζες επάνω και τα ανθοφόρα φύλλα κάτω. Στο μικροσκοπικό δένδρο της ζωής του εγώ ισχύει η ίδια συμβολική παρουσίαση. Οι ρίζες βρίσκονται στο νοητικό πεδίο. Η άνθιση σε αντικειμενικότητα και η καρποφορία πρέπει να ιδωθούν στο φυσικό πεδίο. Συνεπώς είναι αναγκαίο για το ζηλωτή να πλήξει με τον πέλεκυ τη ρίζα του δένδρου ή να ασχοληθεί με τις σκέψεις και τις επιθυμίες οι οποίες παράγουν το φυσικό σώμα. Πρέπει να εισέλθει στο υποκειμενικό βασίλειο αν θέλει να ασχοληθεί με εκείνο που εξακολουθεί να τον κρατά στον τροχό της επαναγέννησης. Όταν τα σπέρματα ξεριζωθούν, η καρποφορία δεν είναι δυνατή. Όταν η ρίζα αποχωρισθεί από τις εξωτερικότητες σε οποιοδήποτε από τα τρία πεδία, τότε η ζωή-ενέργεια δε ρέει πλέον προς τα κάτω. Οι τρεις λέξεις γέννηση, ζωή κι εμπειρία συνοψίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη, το αντικείμενο, τη μέθοδο και το στόχο της και μ’ αυτά δε χρειάζεται ν’ ασχοληθούμε. Το όλο θέμα του κάρμα (ή του νόμου του Αιτίου και Αποτελέσματος) εξετάζεται σ’ αυτή τη σούτρα και είναι ένα απέραντο ζήτημα για να επεκταθούμε εδώ. Αρκεί να πούμε ότι από τη σκοπιά των Γιόγκα Σούτρα το κάρμα είναι τριών ειδών: 1. Λανθάνον Κάρμα. Εκείνα τα σπέρματα και αίτια που ακόμη δεν αναπτύχθηκαν κι είναι ανενεργά και πρέπει να καρποφορήσουν σε κάποιο μέρος της παρούσας ή των επόμενων ζωών. 2. Ενεργό Κάρμα. Εκείνα τα σπέρματα ή αίτια που βρίσκονται σε διαδικασία καρποφορίας και για τα οποία η παρούσα ζωή προτίθεται να παράσχει το αναγκαίο έδαφος για την άνθισή τους. 3. Νέο Κάρμα. Εκείνα τα σπέρματα ή αίτια που παράγονται σ’ αυτή τη ζωή και πρέπει αναπόφευκτα να ρυθμίσουν τις περιστάσεις κάποιας μελλοντικής ζωής. Ο αρχάριος σ’ αυτή την επιστήμη της γιόγκα μπορεί ν’ αρχίσει ν’ ασχολείται με το ενεργό του κάρμα, ερμηνεύοντας κάθε γεγονός της ζωής και κάθε περίσταση ως παρέχουσα τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορεί να εξαλείψει ορισμένες ειδικές σειρές αποτελεσμάτων. Μπορεί να επιχειρήσει να επιβλέπει τις σκέψεις του για να μη

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

108

σπαρθούν νέα σπέρματα, έτσι ώστε κανένα μελλοντικό κάρμα να μην καρποφορήσει σε κάποια μεταγενέστερη ζωή. Τα σπέρματα του λανθάνοντος κάρμα είναι δυσκολότερο να τα αντιμετωπίσει o νεόφυτος κι εδώ ακριβώς μπορεί να τον βοηθήσει o Διδάσκαλός του – χειριζόμενος τις περιστάσεις του και ασχολούμενος με το περιβάλλον του στους τρεις κόσμους, έτσι ώστε αυτός o τύπος κάρμα να μπορέσει να εκπληρωθεί ταχύτερα και να εκλείψει. 14. Αυτά τα σπέρματα (ή σαμσκάρα) παράγουν ηδονή ή πόνο ανάλογα αν η εναρκτήρια αιτία τους ήταν καλή ή κακή. Μπορεί να σημειωθεί ότι καλό είναι εκείνο που σχετίζεται με τη μία αρχή, με την πραγματικότητα που ενοικεί σε όλες τις μορφές, με το Πνεύμα του ανθρώπου όπως αποκαλύπτεται μέσω της ψυχής και με τον Πατέρα όπως εκδηλώνεται δια του Υιού. Το κακό σχετίζεται με τη μορφή, με το φορέα και με την ύλη και αφορά πραγματικά τη σχέση του Υιού με το σώμα της εκδήλωσής του. Αν o Υιός του Θεού (κοσμικός ή ανθρώπινος) είναι περιορισμένος, φυλακισμένος και τυφλωμένος από τη μορφή του, αυτή είναι η δύναμη του κακού πάνω του. Αν έχει επίγνωση του εαυτού του, αδέσμευτου από τις μορφές κι ελεύθερου από τη δουλεία της ύλης, αυτή είναι η δύναμη του καλού. Η πλήρης ελευθερία από την ύλη προκαλεί ευδαιμονία ή ηδονή – τη χαρά της αντίληψης. Το κακό προκαλεί πόνο, γιατί όσο ο Εσώτερος Κυβερνήτης περιορίζεται απ’ το σώμα της εκδήλωσής του, τόσο ακριβώς υποφέρει. 15. Στο φωτισμένο άνθρωπο όλη η ύπαρξη (στους τρεις κόσμους) θεωρείται πόνος λόγω των δραστηριοτήτων των γκούνα. Οι δραστηριότητες αυτές είναι τριπλές και προκαλούν συνέπειες, αγωνίες και υποσυνείδητες εντυπώσεις. Οι τρεις “γκούνα” είναι οι τρεις ποιότητες της καθαυτής ύλης, σάττβα, ράτζας και τάμας, ή ρυθμός, δράση και αδράνεια και είναι εγγενείς σε όλες τις μορφές. Ο σπουδαστής πρέπει να θυμάται ότι κάθε μορφή σε κάθε πεδίο χαρακτηρίζεται έτσι κι αυτό αληθεύει για την ανώτατη μορφή και την κατώτατη, με την εκδήλωση αυτών των ποιοτήτων να διαφέρει μόνο ως προς το βαθμό. Στον άνθρωπο που κατακτά την τελειότητα γίνεται προοδευτικά φανερό ότι κάθε μορφή δια της οποίας εκδηλώνεται o θείος πνευματικός άνθρωπος, προκαλεί περιορισμό και δυσκολία. Ο φυσικός φορέας του μύστη, παρότι κατασκευασμένος κυρίως από ουσία σαττβικής φύσης, ισορροπημένη και ρυθμική, συντείνει ωστόσο να τον περιορίζει στον κόσμο της φυσικής προσπάθειας και περιορίζει τις δυνάμεις του αληθινού ανθρώπου. Μιλώντας γενικά μπορεί να ειπωθεί ότι: 1. Η ιδιότητα της αδράνειας (ή τάμας) χαρακτηρίζει τον κατώτερο προσωπικό εαυτό, τα περιβλήματα του τριπλού κατώτερου ανθρώπου. 2. Η ιδιότητα της δράσης είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ψυχής και η ποιότητα αυτή προκαλεί την έντονη δραστηριότητα και το συνεχή μόχθο του ανθρώπου καθώς επιζητεί εμπειρία και αργότερα καθώς επιζητεί να υπηρετήσει. 3. Η ιδιότητα του ρυθμού ή της ισορροπίας είναι η ποιότητα του πνεύματος ή ενάδας

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

109

και είναι εκείνη η τάση για τελείωση που αποτελεί αιτία της εξέλιξης του ανθρώπου σε χρόνο και χώρο και τον παράγοντα που οδηγεί κάθε ζωή μέσω όλων των μορφών προς την τελείωση. Ας έχουμε όμως υπόψη εδώ ότι οι τρεις αυτές ποιότητες είναι ποιότητες της ουσίας δια της οποίας το τριπλό πνεύμα εκδηλώνεται σ’ αυτό το ηλιακό σύστημα. Η φύση του καθαυτού πνεύματος δεν είναι ακόμη γνωστή, γιατί δεν μπορούμε να σκεφθούμε παρά με όρους μορφής, όσο υπερβατικές κι αν είναι. Μόνο εκείνες οι ψυχές που πέτυχαν την ύψιστη μύηση και μπορούν να υπερβούν τον ηλιακό αξεπέραστο δακτύλιο μας, γνωρίζουν κάτι για την ουσιώδη φύση εκείνου που αποκαλούμε πνεύμα. Ερχόμενοι στην πρακτική εκδήλωση των γκούνα στους τρεις κόσμους (σε σχέση με τον άνθρωπο) μπορεί να σημειωθεί ότι: 1. Η ιδιότητα της ισορροπίας ή ρυθμού διακρίνει το νοητικό φορέα. Όταν το νοητικό σώμα οργανωθεί και o άνθρωπος κατευθύνεται απ’ το νου του, η ζωή του σταθεροποιείται και οργανώνεται και η διεύθυνση των υποθέσεών του βαίνει με ισορροπημένο τρόπο. 2. Η ιδιότητα της δράσης ή κινητικότητας είναι χαρακτηριστικό της συναισθηματικής ή αστρικής φύσης κι όταν κυριαρχεί, η ζωή είναι χαώδης, βίαιη, συναισθηματική και υπόκειται σε κάθε διάθεση και αίσθημα. Είναι κυρίως η ποιότητα της επιθυμητικής ζωής. 3. Αδράνεια είναι η ποιότητα που κυριαρχεί στο φυσικό σώμα και τo όλο αντικείμενο του εγώ είναι να συντρίψει αυτή την αδράνεια και να οδηγήσει τον κατώτατο φορέα του σε δραστηριότητα που θα πραγματοποιήσει τους επιθυμητούς σκοπούς. Απ’ όπου και η χρήση και η ανάγκη για την γκούνα της κινητικότητας και η πλήρης δράση της συναισθηματικής ή επιθυμητικής φύσης στα πρώτα στάδια της προσπάθειας. Ο πόνος είναι προϊόν των μορφικών αυτών δραστηριοτήτων, γιατί o πόνος είναι αποτέλεσμα της εγγενούς διαφοράς μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων, πνεύματος και ύλης. Αμφότεροι οι παράγοντες βρίσκονται ουσιαστικά “εν ειρήνη” ωσότου έλθουν σε συνάφεια κι αμφότεροι ανθίστανται μεταξύ τους κι όταν ενωθούν σε χρόνο και χώρο παράγουν τριβή και οδύνη. Ο Πατάντζαλι υποδεικνύει ότι αυτός o πόνος είναι περιεκτικός, καλύπτοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. 1. Συνέπειες. Ο πόνος προκύπτει δια της δραστηριότητας του παρελθόντος και της εκκαθάρισης του κάρμα όπως εκφράζεται με τη διευθέτηση των λαθών, την πληρωμή του τιμήματος του σφάλματος. Η τακτοποίηση των υποχρεώσεων και των οφειλών του παρελθόντος είναι πάντοτε οδυνηρή διαδικασία. Ορισμένα περιστατικά του παρελθόντος επιβάλλουν τις παρούσες συνθήκες κληρονομικότητας, περιβάλλοντος και τύπου σώματος και η μορφή τόσο του φορέα όσο και των ομαδικών σχέσεων είναι οδυνηρή για την ψυχή που ως εκ τούτου περιορίζεται. 2. Αγωνίες. Αφορούν το παρόν και μερικές φορές μεταφράζονται σαν ανησυχίες. Αν o σπουδαστής μελετήσει αυτό τον όρο, θα σημειώσει ότι καλύπτει όχι μόνο το φόβο

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

110

του κακού με τα βάσανα, αλλά και το φόβο της αποτυχίας στο πνευματικό σώμα με την υπηρεσία. Προκαλούν εξίσου πόνο και δυσφορία και παραλληλίζονται με την αφύπνιση του πραγματικού ανθρώπου στην αντίληψη της κληρονομιάς του. 3. Υποσυνείδητες εντυπώσεις. Σχετίζονται με το μέλλον και αφορούν εκείνα τα προμηνύματα σχετικά με το θάνατο, τα βάσανα και την ένδεια, που δυναστεύουν τόσους πολλούς υιούς των ανθρώπων. Εκείνο που φοβόμαστε είναι το άγνωστο και οι πιθανότητές του τόσο για μας όσο και για τους άλλους κι αυτό με τη σειρά του προκαλεί πόνο. 16. Ο πόνος που δεν επήλθε ακόμη, μπορεί ν’ αποτραπεί. Οι Σανσκριτικές λέξεις μας δίνουν εδώ μια διπλή ιδέα. Συνάγουν πρώτα ότι ορισμένοι τύποι επικείμενης “δυστυχίας” (όπως το θέτουν μερικές μεταφράσεις) μπορούν να αποφευχθούν με την ορθή διευθέτηση των ενεργειών του ανθρώπου, έτσι ώστε με την αλλαγή στάσης του νου να μην είναι πλέον εφικτές οι οδυνηρές αντιδράσεις και με τη μετουσίωση των επιθυμιών του οι παλιοί “πόνοι” να είναι ανέφικτοι. Συνάγουν κατόπιν ότι η ζωή πρέπει να διάγεται με τέτοιο τρόπο στο παρόν, ώστε να μην κινητοποιείται καμιά αιτία πάνω στη γραμμή των αποτελεσμάτων που παράγουν πόνο. Το διπλό αυτό συμπέρασμα θα επιφέρει στη ζωή του γιόγκι μια διπλή πειθαρχία που θα περιλαμβάνει τη σταθερή απόφαση να εφαρμόσει τη μηπροσκόλληση και μια σταθερή πειθάρχηση της κατώτερης φύσης. Αυτή θα επιφέρει μια νοητική δραστηριότητα τέτοιας φύσης, ώστε παλιές τάσεις, λαχτάρες κι επιθυμίες να μην ελκύουν πλέον και να μην ικανοποιούνται δραστηριότητες που θα προκαλέσουν μεταγενέστερο κάρμα ή αποτελέσματα. Ό,τι είναι παρελθοντικό μόνο τώρα μπορεί να πραγματωθεί κι αυτός o τύπος κάρμα που στη διαδρομή του προκαλεί πόνο, λύπη και δυστυχία πρέπει ν’ αφεθεί να ακολουθήσει την πορεία του. Το τωρινό κάρμα, ή εκείνη η καταστάλαξη αποτελεσμάτων τα οποία το εγώ σχεδιάζει να διασπείρει στον παρόντα ζωικό κύκλο, πρέπει επίσης να παίξει το ρόλο του στη χειραφέτηση της ψυχής. Είναι όμως εφικτό για τον πνευματικό άνθρωπο να διοικήσει με τέτοιο τρόπο τον κατώτερο άνθρωπο, ώστε τα συμβάντα του κάρμα (ή τα αποτελέσματα που πραγματώνονται στο φυσικό αντικειμενικό κόσμο) να μην προκαλούν πόνο ή στενοχώρια καθώς θα παρατηρούνται και θα αντιμετωπίζονται απ’ τo μη-προσκολλημένο γιόγκι. Ούτε θα επιτραπεί περαιτέρω να τεθούν σε κίνηση αίτια που παράγουν πόνο. 17. Η πλάνη ότι ο νοών κι εκείνο που γίνεται αντιληπτό είναι ένα και το αυτό, είναι η αιτία (των αποτελεσμάτων που παράγουν πόνο) η οποία πρέπει ν’ αποτραπεί. Αυτή η σούτρα μας οδηγεί πίσω στη μεγάλη βασική δυαδικότητα της εκδήλωσης, την ένωση πνεύματος και ύλης. Η αλληλεπίδρασή τους προκαλεί όλες τις τροποποιήσεις που παράγουν μορφές, ή τις δραστηριότητες στα διάφορα πεδία κι είναι η αιτία των περιορισμών τους οποίους η αγνή συνείδηση επέβαλε πάνω της. Σ’ ένα σύντομο σχόλιο όπως αυτό είναι αδύνατο να υπεισέλθουμε με πληρότητα στο ζήτημα.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

111

Ό,τι μπορούμε να κάνουμε είναι να θίξουμε το θέμα όπως επηρεάζει τον άνθρωπο. Θα μπορούσε να συνοψισθεί ως εξής: Κάθε πόνος και λύπη προκαλείται απ’ τον πνευματικό άνθρωπο που ταυτίζεται με τις αντικειμενικές του μορφές στους τρεις κόσμους και με το βασίλειο των φαινομένων όπου οι μορφές αυτές έχουν τις δραστηριότητές τους. Όταν μπορεί ν’ αποσπασθεί από το βασίλειο των αισθήσεων και να γνωρίσει τον εαυτό του σαν “εκείνον που δεν είναι αυτό που βλέπεται και αγγίζεται κι ακούγεται”, τότε μπορεί να απελευθερωθεί από όλους τους μορφικούς περιορισμούς και να σταθεί ξέχωρα σαν ο θείος νοών και δρων. Θα χρησιμοποιεί τις μορφές όπως επιθυμεί για να επιτύχει ορισμένους ειδικούς σκοπούς, αλλά δεν παραπλανάται θεωρώντας τες σαν τον εαυτό του. Ο σπουδαστής θα κάνει καλά να μάθει να διατηρεί τη συνείδηση ότι στους τρεις κόσμους (οι οποίοι είναι ό,τι αφορά το ζηλωτή σ’ αυτό το στάδιο) αποτελεί τον ανώτατο παράγοντα στις πολύ γνωστές τριπλότητες: Ο Νοών....................................Αντίληψη.............................Ό,τι γίνεται αντιληπτό. Ο Στοχαστής............................Σκέψη..................................Σκεπτομορφές. Ο Γνώστης...............................Γνώση.................................Το πεδίο της γνώσης. Ο Ορών....................................Όραση.................................Ό,τι γίνεται ορατό. Ο Παρατηρητής.......................Παρατήρηση.......................Το παρατηρούμενο. Ο Θεατής.................................Θέαση..................................Το Θέαμα, και πολλές άλλες που είναι εξίσου πολύ γνωστές. Ο μεγάλος αντικειμενικός σκοπός της Ράτζα Γιόγκα είναι να ελευθερώσει το στοχαστή από τις τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής, έτσι ώστε να μη βυθίζεται πλέον στο μεγάλο κόσμο της πλάνης των σκέψεων, ούτε να ταυτίζεται με ό,τι είναι σαφώς φαινομενικό. Στέκει ελεύθερος και αποσπασμένος και χρησιμοποιεί τον κόσμο των αισθήσεων σαν πεδίο των νοήμονων δραστηριοτήτων του κι όχι πλέον σαν πεδίο των πειραμάτων και των προσπαθειών του να αποκτήσει εμπειρία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα μέσα της αντίληψης είναι οι έξι αισθήσεις· δηλαδή ακοή, αφή, όραση, γεύση, όσφρηση και νους κι ότι αυτές οι έξι πρέπει να ξεπεραστούν και να γίνουν γνωστές για ό,τι είναι. Τα μέσα της αντίληψης αποκαλύπτουν τη μεγάλη μάγια ή τον κόσμο της πλάνης, που αποτελείται από κάθε είδους μορφές, δομημένες από ουσία που πρέπει να μελετηθεί ως προς την ατομική και μοριακή κατασκευή της κι ως προς τα βασικά στοιχεία που παρέχουν σ’ αυτή την ουσία τις ειδικές διαφοροποιήσεις και ποιότητές της. Για λόγους μελέτης o σπουδαστής θα κάνει καλά να θυμάται ότι πρέπει να ερευνήσει τη φύση των εξής παραγόντων στο πολικό αντίθετο του πνεύματος, που ονομάζουμε ύλη: 1. 2. 3. 4. 5.

Τα άτομα. Τη μοριακή ύλη. Τα στοιχεία. Τις τρεις γκούνα ή ποιότητες. Τις τάττβα ή διαφοροποιήσεις της δύναμης στις επτά μορφές τους.

Με την κατανόηση της φύσης και των διακρίσεων της ύλης θα φθάσει στην

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

112

κατανόηση του κόσμου της μορφής, που κράτησε για τόσο πολύ αιχμάλωτο το πνεύμα του. Αυτό τονίζει o Πατάντζαλι στην επόμενη σούτρα. 18. Ό,τι γίνεται αντιληπτό έχει τρεις ποιότητες, σάττβα, ράτζας και τάμας (ρυθμό, κινητικότητα και αδράνεια)· συνίσταται από τα στοιχεία και τα αισθητήρια όργανα. Η χρήση τους παράγει εμπειρία και τελική απελευθέρωση. Πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες σούτρα του βιβλίου γιατί σε λίγες και περιεκτικές λέξεις συνοψίζει για μας τη φύση της ουσίας, τη σύστασή της, το σκοπό και το λόγο της. Πολύς χρόνος θα μπορούσε να αφιερωθεί στην εξέταση κάθε πρότασης και οι λέξεις “ποιότητες”, “στοιχεία”, “αισθήσεις”, “εξέλιξη” και “απελευθέρωση” εκφράζουν το σύνολο των παραγόντων που αφορούν την ανάπτυξη του ανθρώπου. Αυτές οι πέντε συνιστούν εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο την ανθρώπινη μονάδα και καλύπτουν τη σταδιοδρομία της απ’ τη στιγμή που ενσαρκώθηκε για πρώτη φορά και σ’ ολόκληρο το μεγάλο κύκλο των ζωών, ωσότου διέλθει από τις διάφορες πύλες της μύησης προς τη μεγαλύτερη ζωή του κόσμου. Στην αρχή χαρακτηρίζεται από αδράνεια και οι μορφές της είναι τόσο βαριές και χονδροειδείς σε φύση, ώστε απαιτούνται πολλές και βίαιες επαφές προτού αποκτήσει επίγνωση του περιβάλλοντός της και το εκτιμήσει αργότερα με νοημοσύνη. Τα μεγάλα στοιχεία της γης, του ύδατος, του πυρός και του αέρα παίζουν το ρόλο τους στη δόμηση των μορφών της κι ενσωματώνονται στην καθαυτή της ύπαρξη. Τα ποικίλα αισθητήρια της όργανα ενεργοποιούνται βραδέως· πρώτα οι πέντε αισθήσεις κι έπειτα, όταν η δεύτερη ποιότητα του ράτζας ή δραστηριότητας εδραιωθεί σταθερά, η έκτη αίσθηση ή νους αρχίζει ομοίως ν’ αναπτύσσεται. Αργότερα αρχίζει ν’ αντιλαμβάνεται σε καθετί που βρίσκεται γύρω της στο φαινομενικό κόσμο τις ίδιες ποιότητες και στοιχεία που υπάρχουν μέσα της και η γνώση της αυξάνεται γοργά. Από εδώ περνά στη διάκριση μεταξύ του εαυτού της σαν του Νοούντος κι εκείνου το οποίο αντιλαμβάνεται σαν τις μορφές της και του κόσμου της ύπαρξής τους. Η έκτη αίσθηση αποβαίνει όλο και περισσότερο κυρίαρχη και τελικά ελέγχεται απ’ τον αληθινό άνθρωπο o οποίος περνά κατόπιν στη σαττβική κατάσταση, όπου εναρμονίζεται μέσα του και κατά συνέπεια με όλα όσα είναι γύρω του. Η εκδήλωσή του είναι ρυθμική και σε συμφωνία με το μεγάλο όλο. Παρατηρεί το θέαμα και προσέχει ώστε οι μορφές δια των οποίων ενεργεί στον κόσμο των φαινομένων να ελέγχονται κατάλληλα κι όλες του οι δραστηριότητες να εναρμονίζονται με το μεγάλο σχέδιο. Όταν συμβεί αυτό, είναι μέρος του συνόλου, όμως απαλλαγμένος κι ελεύθερος απ’ τον έλεγχο του κόσμου της μορφής, των στοιχείων και των αισθήσεων. Τα χρησιμοποιεί· δεν τον χρησιμοποιούν πλέον. 19. Οι διαιρέσεις των γκούνα (ή ποιοτήτων της ύλης) είναι τετραπλές· η ειδική, η μη ειδική, η υποδεικνυόμενη και η αψηλάφητη. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι οι γκούνα ή ποιότητες (το σύνολο των ιδιοτήτων ή όψεων της ουσίας του ηλιακού μας συστήματος) είναι τετραπλές. Στην

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

113

επταδική αυτή διαίρεση έχουμε μια αναλογία με τις επτάδες που βρίσκονται σε ολόκληρο το εκδηλωμένο μας σύμπαν. Πρώτα έχουμε τις τρεις κύριες όψεις της ουσίας της σκέψης: 1. Σαττβική ουσία.................ρυθμός, ισορροπία, αρμονία. 2. Ρατζασική ουσία...............κινητικότητα, δραστηριότητα. 3. Ταμασική ουσία................αδράνεια, σταθερότητα. Αυτές οι τρεις διαιρούνται στην: 1. 2. 3. 4.

Ειδική...............................εκδηλωθέντα στοιχεία, μορφή. Μη ειδική..........................αισθήσεις, αντιδράσεις της δύναμης, τανμάτρα. Υποδεικνυόμενη...............πρωταρχική ουσία, τάττβα, ατομική ύλη. Αψηλάφητη.......................η μεγάλη Ύπαρξη που είναι το άθροισμα όλων αυτών.

Η σούτρα αυτή αποσκοπεί να καλύψει τις τεχνικότητες της μορφικής όψης της εκδήλωσης, είτε αναφέρεται στην εκδήλωση ενός ανθρώπινου ατόμου ή μιας ηλιακής θεότητας και υποδεικνύει απλώς τη φυσική τριπλότητα της ουσίας, την επταδική της φύση και τις ποικίλες μεταλλαγές της. Εκφράζει τη φύση εκείνης της όψης της θείας ζωής που αποκαλείται Βράχμα απ’ τον Ινδό ή Άγιο Πνεύμα από το Χριστιανό. Πρόκειται για την τρίτη όψη της Τριμούρτι ή Τριάδας, την όψη της ενεργού νοήμονος ύλης από την οποία πρέπει να δομηθεί το σώμα του Βισνού ή του κοσμικού Χριστού, ώστε να έχει o Σίβα, ο Πατήρ ή πνεύμα, ένα μέσον αποκάλυψης. Θα ήταν λοιπόν χρήσιμο να υποδείξουμε τη φύση των τεσσάρων διαιρέσεων των τριών γκούνα, αφού δώσουμε τα συνώνυμα αυτών των γκούνα. Οι τρεις γκούνα: 1. 2. 3. 4.

Οι ποιότητες της ύλης. Οι όψεις της ουσίας της σκέψης ή του παγκόσμιου νου. Οι ιδιότητες της δύναμης-ύλης. Οι τρεις δυναμικότητες.

Οι τριπλότητες αυτές πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά καθώς μέσω αυτών γίνεται εφικτή η συνείδηση στους ποικίλους βαθμούς της. Εδώ ασχολούμαστε με τη μεγάλη πλάνη των μορφών με τις οποίες ταυτίζεται o Πραγματικός Άνθρωπος για τη λύπη και τον πόνο του στη διάρκεια του μεγάλου κύκλου της εκδήλωσης κι από την οποία πρέπει τελικά να ελευθερωθεί. Περιλαμβάνεται επίσης μια πολύ ευρύτερη σκέψη: η φυλάκιση της ζωής ενός ηλιακού Λόγου στη μορφή ενός ηλιακού συστήματος, η εξελικτική του ανάπτυξη με το μέσον αυτής της μορφής και η τελική τελείωση και αποδέσμευση αυτής της ζωής από τη μορφή στο πέρας ενός μεγάλου ηλιακού κύκλου. Ο μικρότερος κύκλος του ανθρώπου περικλείεται στο μεγαλύτερο και η επίτευξή του και η φύση της απελευθέρωσής του είναι μόνο σχετική ως προς το μεγαλύτερο όλο. 1. Η ειδική διαίρεση των γκούνα. Αυτή η ειδική ή μερική διαίρεση των γκούνα υποδιαιρείται σε δέκα έξι μέρη που αφορούν κυρίως την αντίδραση του ανθρώπου στον απτό αντικειμενικό κόσμο:

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

114

α. Τα πέντε στοιχεία: αιθήρ, αήρ, πυρ, ύδωρ και γη. Είναι τα ευθέως ενεχόμενα αποτελέσματα του μη ειδικού ή υποκειμενικού ήχου ή λέξης. β. Τα πέντε αισθητήρια όργανα: το αυτί, το δέρμα, το μάτι, η γλώσσα και τα ρουθούνια, εκείνα τα φυσικά όργανα ή αγωγοί με τα οποία γίνεται εφικτή η ταύτιση με τον απτό κόσμο. γ. Τα πέντε όργανα της δράσης: η φωνή, τα χέρια, τα πόδια, τα όργανα εκκρίσεων και τα όργανα αναπαραγωγής. δ. Ο νους. Είναι η έκτη αίσθηση, το όργανο που συνθέτει όλα τα άλλα αισθητήρια όργανα και τελικά θα καταστήσει τη χρήση τους ένα πράγμα του παρελθόντος. Τα δέκα έξι αυτά μέσα αντίληψης και δραστηριότητας στο φαινομενικό κόσμο αποτελούν αγωγούς για τον πραγματικό σκεπτόμενο άνθρωπο· καταδεικνύουν την ενεργό του πραγματικότητα και είναι το άθροισμα των φυσικών γεγονότων που σχετίζονται με κάθε ενσαρκωμένο υιό του Θεού. Στην κοσμική τους επίσης έννοια είναι το άθροισμα των γεγονότων που καταδεικνύουν την πραγματικότητα μιας κοσμικής ενσάρκωσης. “Ο Λόγος εγένετο σαρξ” τόσο ατομικά όσο και με κοσμική έννοια. 2. Η μη ειδική διαίρεση των γκούνα. Είναι έξι σε αριθμό κι αφορούν εκείνο που βρίσκεται πίσω απ’ το ειδικό· ασχολούνται με ό,τι είναι υποκειμενικό και αψηλάφητο και με την επίδειξη δύναμης η οποία παράγει τις ειδικές μορφές. Τεχνικά ονομάζονται στα Ινδικά βιβλία τανμάτρα. Σχετίζονται περισσότερο με τη συνείδηση παρά με τη μορφή και είναι “οι ειδικές τροποποιήσεις του βούδδι ή συνείδησης” (Γκανγκανάθα Τζα). Είναι: 1. Το στοιχείο της ακοής ή ό,τι παράγει το αυτί – τη βάση της ακοής. 2. Το στοιχείο της αφής ή ό,τι παράγει το μηχανισμό της αφής, το δέρμα κ.λπ. – τη βάση της αφής. 3. Το στοιχείο της όρασης ή ό,τι παράγει το μάτι. 4. Το στοιχείο της γεύσης ή ότι παράγει το μηχανισμό της γεύσης. 5. Το στοιχείο της όσφρησης ή ό,τι παράγει το μηχανισμό της οσμής. Πίσω απ’ αυτές τις πέντε βρίσκεται η έκτη τανμάτρα ή τροποποίηση της αρχής της συνείδησης, το “αίσθημα της προσωπικότητας”, όπως έχει ονομασθεί, η συνείδηση του “εγώ ειμί”, η αρχή αχαμκάρα. Αυτή είναι που παράγει την αίσθηση της προσωπικής πραγματικότητας κι ότι κάποιος αποτελεί χωριστή μονάδα συνείδησης. Είναι η βάση της μεγάλης “αίρεσης της χωριστικότητας” και η αιτία που o πραγματικός ή πνευματικός άνθρωπος δελεάζεται από τη μεγάλη πλάνη. Είναι εκείνο που εξαναγκάζει τον άνθρωπο επί πολλούς αιώνες να ταυτίζεται με τα πράγματα των αισθήσεων και είναι επίσης εκείνο που τελικά τον οδηγεί να επιδιώξει την απελευθέρωση. 3. Η υποδεικνυόμενη. Πίσω απ’ τις δέκα έξι ειδικευμένες διαιρέσεις και πίσω από τις έξι μη ειδικευμένες βρίσκεται εκείνο που αποτελεί αιτία όλων αυτών κι ονομάζεται στα Ινδικά βιβλία

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

115

Βούδδι ή καθαρός λογισμός, η διανόηση ξέχωρα απ’ τον κατώτερο νου, που μερικές φορές καλείται ενόραση της οποίας η φύση είναι αγάπη-σοφία. Είναι η Χριστική ζωή ή αρχή η οποία στη διαδικασία ενσάρκωσης ή λήψης μορφής, όπως τη γνωρίζουμε, εκδηλώνεται σαν ειδική και μη ειδική. Για την πλειονότητα είναι προς το παρόν μόνο “υποδεικνυόμενη”. Εικάζουμε ότι υπάρχει. Το έργο της Ράτζα Γιόγκα είναι να φέρει σε πλήρη γνώση την αόριστη αυτή εικασία έτσι ώστε η θεωρία να καταστεί γεγονός κι εκείνο που λανθάνει και πιστεύεται ότι υπάρχει ν’ αναγνωρισθεί και να γίνει γνωστό για ό,τι είναι. 4. Η αψηλάφητη. Φθάνουμε τέλος στην τέταρτη διαίρεση των γκούνα ή όψεων, σ’ εκείνο “εν τω οποίω ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”, τον αψηλάφητο ή άγνωστο Θεό. Είναι η μεγάλη μορφή ύπαρξης στην οποία απαντώνται οι μικρές μας μορφές. Είναι το σύνολο της σκεπτόμενης ουσίας της οποίας μέρη αποτελούν οι μικρές μας διάνοιες· είναι η όλη εκδήλωση του Θεού με το μέσον του κοσμικού Χριστού του οποίου τμήμα είναι κάθε μικρός Υιός του Θεού. Αυτό το αψηλάφητο και άγνωστο o νους του ανθρώπου δεν είναι ακόμη σε θέση να συλλάβει. 20. Ο ορών είναι αγνή γνώση. Αν και αγνός, ατενίζει την παρουσιαζόμενη ιδέα με το μέσον του νου. Έχει ήδη αναφερθεί η εξαίρετη μετάφραση αυτής της σούτρα όπως δόθηκε απ’ τον Tζόνστον, η οποία έχει ως εξής: “Ο ορών είναι αγνή όραση. Αν και αγνός, ατενίζει μέσω του ενδύματος του νου”. Ο Γκανγκανάθα Τζα ρίχνει ακόμη περισσότερο φως σ’ αυτή με τα λόγια: “Ο θεατής είναι απόλυτη αίσθηση και παρότι αγνός, αντικρίζει ακόμη νοητικές ιδέες”. Η μεταδιδόμενη σκέψη είναι ότι o αληθινός άνθρωπος, o θεατής, o νοών ή στοχαστής είναι το σύνολο όλων των αντιλήψεων, είτε δια των λεωφόρων των αισθήσεων είτε του κατώτερου νου· ο ίδιος είναι γνώση, καθαρή όραση ή αληθινή αντίληψη. Ό,τι υπάρχει στους τρεις κόσμους, υπάρχει εξαιτίας του και για χάρη του· συνιστά αιτία της ύπαρξής του κι όταν πλέον δεν το επιδιώκει ούτε προσπαθεί να το δει, δεν υφίσταται για τον ίδιο. Η σούτρα αυτή είναι μια απ’ τις στροφές-κλειδιά του βιβλίου και παρέχει το νήμα της όλης επιστήμης της γιόγκα. Στη διατύπωσή της κρύβονται ορισμένες σκέψεις που καλύπτουν ολόκληρο το πεδίο αυτής της επιστήμης και οι σπουδαστές θα κάνουν καλά να της δώσουν μεγάλη προσοχή. Έχει μαντρικό αποτέλεσμα κι αν αναφέρεται σαν βεβαίωση και χρησιμοποιείται συνεχώς από το ζηλωτή, θα του καταδείξει τελικά την αλήθεια της δήλωσης ότι “όπως o άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι”: “Είμαι αγνή γνώση. Αν και αγνός, ατενίζω τις παρουσιαζόμενες ιδέες με το μέσον του νου.”

Εδώ έχουμε: 1. Τον ορώντα ή εκείνον που παρατηρεί κι εξετάζει (από τη θεία σκοπιά του) αυτό τον κόσμο των αποτελεσμάτων, τη μεγάλη αυτή μάγια της πλάνης. 2. Την παρουσιαζόμενη ιδέα. Η μεταδιδόμενη σκέψη εδώ είναι ότι κάθε μορφή που περνά μπροστά από το θεατή στο μεγάλο πανόραμα της ζωής στους τρεις κόσμους

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

116

είναι μια “παρουσιαζόμενη ιδέα” κι ότι συνεπώς οι παρουσιαζόμενες αυτές ιδέες είναι κάποιου είδους ενσωματωμένες σκέψεις και πρέπει να θεωρηθούν σαν τέτοιες. Το καθήκον του αποκρυφιστή είναι να εργάζεται με τη δύναμη που βρίσκεται πίσω από κάθε μορφή κι όχι τόσο με τη μορφή που δεν είναι παρά το αποτέλεσμα κάποιας αιτίας. Αυτή η μέθοδος της προσπάθειας μπορεί να αναπτυχθεί μόνο σταδιακά. Ο θεατής περνά βαθμιαία απ’ τις μορφές και την αληθινή τους σημασία στο άμεσο περιβάλλον του και στο μικροσκοπικό του κόσμο μέσω των διαφόρων μορφών της παγκόσμιας διαδικασίας μέχρι να του αποκαλυφθεί o κόσμος των αιτίων και o κόσμος των αποτελεσμάτων λάβει δευτερεύουσα θέση. Αντιλαμβάνεται πρώτα τις μορφές στους τρεις κόσμους. Έπειτα αποκτά βαθμιαία επίγνωση εκείνου που τις προκάλεσε και του τύπου δύναμης που τις έφερε σε ύπαρξη. Αργότερα ανακαλύπτει την ιδέα που ενσωματώνουν κι ανιχνεύοντάς τες προοδευτικά μέχρι την εκπορευτική τους πηγή, έρχεται σε επαφή με τις μεγάλες ζωές που είναι η αιτία της εκδήλωσης. Έτσι περνά από το βασίλειο της αντικειμενικότητας, το νοητικό, συναισθηματικό και φυσικό κόσμο, στο βασίλειο της ψυχής ή του υποκειμενικού αιτίου της τριπλής αυτής εκδήλωσης. Είναι ο κόσμος των ιδεών και συνεπώς της αγνής γνώσης, του καθαρού λογισμού και του θείου νου. Αργότερα, σ’ ένα πολύ προχωρημένο στάδιο, αγγίζει τη μία Ζωή που συνθέτει τις πολλές ζωές, τον ένα Σκοπό που συγχωνεύει τις πολλές ιδέες σε ένα ομογενές σχέδιο. 3. Το νου. Είναι το όργανο που χρησιμοποιεί o ορών για να αντιληφθεί τις παρουσιαζόμενες ιδέες ή σκεπτομορφές. Για σκοπούς αποσαφήνισης πρέπει να σημειωθεί ότι οι παρουσιαζόμενες ιδέες εμπίπτουν σε πέντε ομάδες σκεπτομορφών: α. Τις απτές αντικειμενικές μορφές στον καθημερινό φυσικό κόσμο. Μ’ αυτές o ορών ταυτίσθηκε επί πολύ στα πρώιμα και πιο άγρια στάδια της ανθρώπινης ύπαρξης. β. Τις διαθέσεις, τα αισθήματα και τις επιθυμίες, που όλες έχουν μορφή στον αστρικό κόσμο, τον κόσμο των συναισθημάτων. γ. Τις σκεπτομορφές στις μυριάδες διακρίσεις τους που γεμίζουν το νοητικό κόσμο. Μέσω αυτών των “παρουσιαζόμενων ιδεών” o ορών αποκτά γνώση του μη-εαυτού. δ. Τις σκεπτομορφές που μπορεί να δημιουργεί o ίδιος, όταν μάθει να ελέγχει το όργανο του νου και μπορεί να διακρίνει μεταξύ του απατηλού κόσμου των τωρινών ιδεών και των πραγματικοτήτων που συνιστούν τον κόσμο του πνεύματος. Με τη διαδικασία αυτή φθάνει στη γνώση του εαυτού του. Στη διάρκεια της μεγάλης εμπειρίας της γνώσης του μη-εαυτού και της γνώσης του εαυτού του χρησιμοποιεί το νου ως μέσον έρευνας, εξήγησης κι ερμηνείας, γιατί οι αισθήσεις κι όλοι οι αγωγοί επαφής τηλεγραφούν συνεχείς πληροφορίες κι αντιδράσεις στο νου μέσω του κατώτερου οργάνου του εγκεφάλου. Όταν φθάσει σ’ αυτό το στάδιο o ορών είναι τότε ικανός να χρησιμοποιεί το νου με αντίθετο τρόπο. Αντί να στρέφει την προσοχή του στο μη-εαυτό ή στον απατηλό κόσμο των αποτελεσμάτων κι αντί να μελετά την κατώτερη φύση του, μπορεί τώρα λόγω του επιτευχθέντος νοητικού ελέγχου να φθάσει στο πέμπτο στάδιο: ε. Τις ιδέες που παρουσιάζονται από τον κόσμο της πνευματικής ζωής, το βασίλειο της

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

117

πνευματικής γνώσης και το βασίλειο του Θεού στην πιο αληθινή έννοια. Μέσω αυτού o ορών φθάνει στη γνώση του Θεού όπως είναι και καταλήγει στην κατανόηση της φύσης του πνεύματος. Τότε o νους υπηρετεί έναν τριπλό σκοπό: 1. Μέσω αυτού o ορών ατενίζει το βασίλειο των αιτίων, το πνευματικό βασίλειο. 2. Με το μέσον του o κόσμος των αιτίων μπορεί να ερμηνευθεί με όρους διανόησης. 3. Με την ορθή του χρήση o ορών μπορεί να διαβιβάσει στο φυσικό εγκέφαλο του κατώτερου προσωπικού εαυτού (την αντανάκλαση του αληθινού ανθρώπου στον κόσμο των αποτελεσμάτων) εκείνο που η ψυχή βλέπει και γνωρίζει. Σχηματίζεται κι έρχεται σε ενεργό δράση τότε το εξής τρίγωνο: Ο ορών ή πνευματικός άνθρωπος, o νους, το μέσον της έρευνάς του ή το παράθυρο δια του οποίου ατενίζει (είτε τον κόσμο των αποτελεσμάτων, είτε τον εαυτό του, είτε τον κόσμο του αιτίου) και o εγκέφαλος που είναι o δέκτης στον οποίο o ορών μπορεί ν’ αποτυπώσει την “αγνή του γνώση”, χρησιμοποιώντας το νου σαν ερμηνευτή και διαβιβαστικό πράκτορα. 21. Όλα όσα είναι, υπάρχουν για χάρη της ψυχής. Στην αλαζονεία του o άνθρωπος δεν πρέπει να νομίσει πως η σούτρα αυτή εννοεί ότι καθετί που δημιουργήθηκε υπάρχει για χάρη του. Το νόημα είναι πολύ ευρύτερο. Η αναφερόμενη ψυχή είναι εκείνη του Υπέρτατου Όντος, της οποίας η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι παρά απειροελάχιστο τμήμα. Ο μικροσκοπικός κόσμος του ανθρώπου, το μικρό περιβάλλον και οι επαφές του, υφίστανται χάρη της εμπειρίας που του παρέχουν και της τελικής απελευθέρωσης που επιφέρουν· ο ίδιος είναι η αιτία της εκδήλωσής τους κι αυτά είναι αποτέλεσμα της δύναμης της σκέψης του. Όμως γύρω του και μέσα του πρέπει να βρεθεί το μεγαλύτερο εκείνο όλο του οποίου αποτελεί τμήμα και ολόκληρο το απέραντο σύμπαν, πλανητικό και ηλιακό, υφίσταται για χάρη της απέραντης Ζωής στο σώμα της οποίας ο ίδιος δεν είναι παρά ένα άτομο. Ο όλος κόσμος των μορφών είναι αποτέλεσμα της δραστηριότητας της σκέψης κάποιας ζωής· ολόκληρο το σύμπαν της ύλης είναι το πεδίο εμπειρίας κάποιας ύπαρξης. 22. Στην περίπτωση του ανθρώπου που πέτυχε τη γιόγκα (ή ένωση) το αντικειμενικό σύμπαν έπαψε να υπάρχει. Όμως εξακολουθεί να υπάρχει για όσους δεν είναι ακόμη ελεύθεροι. Αυτή η σούτρα περιέχει το σπέρμα της όλης επιστήμης της σκέψης. Οι αρχές της βασίζονται στην αντίληψη ότι όλα όσα αντικρίζουμε είναι τροποποιήσεις της ουσίας της σκέψης, ότι o στοχαστής δημιουργεί το δικό του κόσμο, είτε είναι Θεός είτε άνθρωπος. Όταν o άνθρωπος δια της επιστήμης της γιόγκα (της επιστήμης που ασχολείται με την “καταστολή των δραστηριοτήτων της σκεπτόμενης αρχής” ή το νοητικό έλεγχο) αποκτήσει πλήρη εξουσία πάνω στο νου και τη νοητική ουσία ή την ύλη της σκέψης, απελευθερώνεται από την κυριαρχία των μορφών που υποδουλώνουν την πλειονότητα των ανθρώπων στους τρεις κόσμους. Στέκει τότε έξω απ’ τη μεγάλη πλάνη· τα σώματα που μέχρι τότε τον δέσμευαν,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

118

παύουν να το κάνουν· τα μεγάλα ρεύματα ιδεών και σκέψεων κι επιθυμιών, τα οποία πηγάζουν απ’ τις “τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής” των ανθρώπων που είναι φυλακισμένοι στους τρεις κόσμους, δεν τον παρασύρουν ούτε τον επηρεάζουν πλέον· και οι μυριάδες σκεπτομορφές που είναι αποτέλεσμα αυτών των ρευμάτων στο νοητικό, αστρικό και φυσικό κόσμο, δεν τον αποκλείουν πλέον από τις πραγματικότητες ή τον αληθινό υποκειμενικό κόσμο των αιτίων και των εκπορεύσεων δύναμης. Δεν εξαπατάται πια και μπορεί να διακρίνει μεταξύ του πραγματικού και του απατηλού, μεταξύ του αληθινού και του ψεύτικου και μεταξύ της ζωής του πνεύματος και του κόσμου των φαινομένων. Υπόκειται τότε στα ρεύματα σκέψης και στον κόσμο των ιδεών που εκπορεύονται από μεγάλες πνευματικές οντότητες, από πνευματικές ζωές και το μεγάλο σχέδιο του Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος μπορεί να εκτυλιχθεί μπροστά του. Έχει λυτρωθεί και είναι ελεύθερος και υπόκειται μόνο στις νέες συνθήκες της ζωής του ανθρώπου που επιτέλεσε τη μεγάλη ενοποίηση. Οι νόμοι των τριών κόσμων δεν αντικαθίστανται αλλά υπερβαίνονται, γιατί το μεγαλύτερο περιλαμβάνει πάντοτε το μικρότερο και παρότι – για σκοπούς υπηρεσίας – μπορεί να επιλέξει να περιορισθεί σε μια φαινομενικά τρισδιάστατη ζωή, προχωρεί ωστόσο στον κόσμο των ανώτερων διαστάσεων κατά βούληση κι όταν είναι αναγκαίο για την επέκταση του βασιλείου του Θεού. Αντικείμενο αυτής της επιστήμης της γιόγκα είναι να αποκαλύψει στον άνθρωπο τον τρόπο αυτής της απελευθέρωσης και πώς θα μπορέσει να ελευθερωθεί. Απ’ όπου και η τάση της διδασκαλίας του Πατάντζαλι στο σημείο αυτό είναι να υποδείξει τη θέση του ανθρώπου στο σχήμα, να θέσει το δάκτυλό του πάνω στο βασικό αίτιο της ανησυχίας του ανθρώπου και να τον παροτρύνει σε κάποια δραστηριότητα του ενός ή του άλλου είδους· να δείξει το λόγο ύπαρξης του μεγάλου κόσμου των αποτελεσμάτων και να ωθήσει το ζηλωτή στην έρευνα του κόσμου των αιτίων· κι έτσι να καταδείξει την ανάγκη για περαιτέρω ανέλιξη και τη φύση των εμποδίων αυτής της ανέλιξης, ώστε o άνθρωπος να είναι έτοιμος να πει: Αν πράγματι συμβαίνει αυτό, ποια είναι άραγε τα μέσα με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί αυτή η ένωση με το πραγματικό κι αυτός ο διασκορπισμός της μεγάλης πλάνης; Αυτό το δεύτερο βιβλίο παρουσιάζει τα οκτώ μεγάλα μέσα της γιόγκα, παρέχοντας έτσι μια σαφή και περιεκτική περιγραφή των επακριβών βημάτων που πρέπει να γίνουν για την αναγκαία ρύθμιση της φυσικής, ψυχικής και νοητικής ζωής. 23. Η σύνδεση της ψυχής με το νου κι έτσι με ό,τι ο νους αντιλαμβάνεται, προκαλεί κατανόηση της φύσης εκείνου που γίνεται αντιληπτό καθώς και του νοούντος. Σ’ αυτή τη σούτρα εφιστάται η προσοχή του σπουδαστή στην πρωταρχική ποιότητα που πρέπει ν’ αναπτύξει, εκείνη της διάκρισης. Το νόημά της είναι συνεπώς πολύ σαφές. Τα ζεύγη των αντιθέτων, πνεύμα και ύλη, πουρούσα και πρακρίτι, έρχονται σε στενή συνάφεια και η ένωση αυτή πρέπει ν’ αναγνωρισθεί απ’ την ψυχή, τη νοούσα συνείδηση. Μέσω της διαδικασίας αυτής της συγχώνευσης των δυαδικοτήτων, η ψυχή, o στοχαστής, κατανοεί τη δική της φύση – την πνευματική φύση – και τη φύση του

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

119

φαινομενικού κόσμου που αντιλαμβάνεται, προσεγγίζει και χρησιμοποιεί. Το όργανο αντίληψης είναι o νους και οι πέντε αισθήσεις κι απ’ τη σκοπιά της ψυχής αποτελούν ένα όργανο. Για μεγάλο διάστημα και για πολλές ενσαρκώσεις η ψυχή ή o στοχαστής ταυτίζεται με αυτό το όργανο αντίληψης κι επίσης στα πρώτα στάδια με ό,τι αντιλαμβάνεται από τη χρήση του. Θεωρεί το φαινομενικό σώμα που χρησιμοποιεί, το φυσικό σώμα, σαν τον εαυτό του, όπως μαρτυρεί η έκφραση: “είμαι κουρασμένος” ή “είμαι πεινασμένος”. Ταυτίζεται με το σώμα του αισθήματος ή της επιθυμίας του και λέει: “Είμαι θυμωμένος” ή “θέλω χρήματα”. Tαυτίζεται με το νοητικό φορέα και θεωρεί ότι σκέφτεται έτσι ή αλλιώς. Αυτή η ταύτιση καταλήγει στις θεολογικές διαφορές και τις δογματικές κι αιρετικές αντιθέσεις που απαντώνται παντού και στην παρούσα πέμπτη φυλετική ρίζα και ιδιαίτερα στην πέμπτη υποφυλή της η ταύτιση αυτή φθάνει στο αποκορύφωμά της. Είναι η εποχή του προσωπικού εαυτού κι όχι του πνευματικού Εαυτού. Αυτή η αντίληψη της κατώτερης φύσης αποτελεί μέρος της μεγάλης εξελικτικής διαδικασίας, αλλά πρέπει ν’ ακολουθείται απ’ την αντίληψη του άλλου πολικού αντιθέτου, του πνευματικού Εαυτού. Επιτυγχάνεται από την ψυχή που αρχίζει να ασκεί τη διάκριση, στην αρχή θεωρητικά και διανοητικά (απ’ όπου και η μεγάλη αξία της τωρινής εποχής της επίκρισης και των διαλογικών αντιθέσεων, καθόσον αποτελεί μέρος της πλανητικής διαδικασίας διάκρισης) κι αργότερα πειραματικά. Η διάκριση αυτή οδηγεί τελικά σε τρία πράγματα: 1. Στην κατανόηση της διάκρισης μεταξύ πνεύματος και ύλης. 2. Στην αντίληψη συνεπώς της φύσης της ψυχής που είναι προϊόν αυτής της ένωσης και είναι το τέκνο που προκύπτει από την ένωση του πατρός- πνεύματος και της μητρός-ύλης. 3. Στην ανάπτυξη κατά την οποία η ψυχή ταυτίζεται με την πνευματική όψη κι όχι με το φαινομενικό κόσμο των μορφών. Το τελευταίο αυτό στάδιο υποβοηθείται κι επισπεύδεται με την πρακτική της Ράτζα Γιόγκα, απ’ όπου και η απόφαση της Ιεραρχίας να δώσει αυτή την επιστήμη στην κριτική διάκριση της Δύσης. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η ψυχή διέρχεται από μεγάλα στάδια στην ενοποιητική διαδικασία κι ότι η λέξη γιόγκα καλύπτει την εξελικτική ανάπτυξη της ανθρώπινης Ενάδας: α. Την ένωση της ψυχής με τη μορφή και την ταύτισή της με την υλική όψη. β. Την ένωση του σκεπτόμενου ανθρώπου ή της αυτοσυνείδητης αντανάκλασης στους τρεις κόσμους με τον πνευματικό άνθρωπο στο δικό του πεδίο. γ. Την ένωση του πνευματικού ανθρώπου ή θείου στοχαστή με τον Πατέρα στους Ουρανούς, την Ενάδα ή πνευματική όψη. Το στάδιο Ι καλύπτει την περίοδο από την πρώτη ενσάρκωση μέχρι τη διάνυση της Δοκιμαστικής Ατραπού. Το στάδιο ΙΙ καλύπτει την περίοδο της Δοκιμαστικής Ατραπού μέχρι την τρίτη μύηση στην Ατραπό της Μαθητείας. Το στάδιο ΙΙΙ καλύπτει τα τελικά στάδια της Ατραπού της Μύησης. 24. Αιτία αυτής της σύνδεσης είναι η άγνοια ή αβίντυα. Αυτή πρέπει να υπερνικηθεί.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

120

Η άγνοια της πραγματικής φύσης της ψυχής και η παρόρμηση να ανακαλύψει τη φύση και τις δυνάμεις της είναι η αιτία της ταύτισης της ψυχής με τα όργανα αντίληψης και με ό,τι αυτά αντιλαμβάνονται ή προσκομίζουν στη συνείδηση της ψυχής. Όταν λόγω αυτής της άγνοιας και των συνεπειών της η ψυχή αποτυγχάνει να βρει αυτό που επιζητεί, έρχεται το στάδιο κατά το οποίο η έρευνα παίρνει διαφορετική μορφή και η ψυχή αναζητεί την πραγματικότητα. Μπορεί να εκφρασθεί ως εξής: Η ταύτιση με το φαινομενικό κόσμο και η χρήση των εξωστρεφών οργάνων αντίληψης καλύπτει την περίοδο την οποία o πραγματικός άνθρωπος δαπανά σε ό,τι ονομάζεται Αίθουσα της Άγνοιας. Κορεσμός, ανησυχία κι έρευνα για τη γνώση του εαυτού ή της ψυχής χαρακτηρίζει την περίοδο που δαπανάται στην Αίθουσα της Μάθησης. Αντίληψη, διεύρυνση της συνείδησης και ταύτιση με τον πνευματικό άνθρωπο καλύπτει την περίοδο που δαπανάται στην Αίθουσα της Σοφίας. Οι όροι ανθρώπινη ζωή, μυστικιστική ζωή και αποκρυφιστική ζωή εφαρμόζονται στα τρία αυτά στάδια. 25. Όταν η άγνοια τερματισθεί δια της μη σύνδεσης με τα πράγματα που γίνονται αντιληπτά, αυτό είναι η μεγάλη απελευθέρωση. Στη διαδικασία της ενσάρκωσης ο ορών, η ψυχή, βυθίζεται στη μεγάλη μάγια ή πλάνη. Φυλακίζεται από τις δικές του σκεπτομορφές και δημιουργίες της σκέψης καθώς κι εκείνες των τριών κόσμων. Θεωρεί τον εαυτό του σαν μέρος του φαινομενικού κόσμου. Όταν με την εμπειρία και τη διάκριση μπορεί να ξεχωρίσει τον εαυτό του από τις μορφές αυτές, τότε η διαδικασία της απελευθέρωσης μπορεί να προχωρήσει και τελικά να κορυφωθεί στη μεγάλη απάρνηση η οποία ελευθερώνει δια παντός τον άνθρωπο από τους τρεις κόσμους. Η διαδικασία αυτή είναι προοδευτική και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί απευθείας. Καλύπτει δύο στάδια: 1. Το στάδιο της δοκιμασίας ή, όπως το διατυπώνει ο Χριστιανός, την Ατραπό του Εξαγνισμού. 2. Το στάδιο της μαθητείας σε δύο μέρη: α. Την καθαυτή μαθητεία ή τη σταθερή εκπαίδευση και πειθαρχία που παρέχεται από την ψυχή στον προσωπικό κατώτερο εαυτό και κατευθύνεται από τον γκουρού ή διδάσκαλό του. β. Τη μύηση ή τις προοδευτικές διευρύνσεις της συνείδησης από τις οποίες διέρχεται o μαθητής υπό την καθοδήγηση του διδασκάλου. Ορισμένες λέξεις περιγράφουν τη διπλή αυτή διαδικασία: α. β. γ. δ. ε. ζ.

Έφεση. Πειθαρχία. Εξαγνισμός. Η άσκηση των μέσων της γιόγκα ή ένωσης. Μύηση. Αντίληψη.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

121

η. Ένωση. 26. Η κατάσταση της δουλείας υπερνικάται με την τέλεια διατηρούμενη διάκριση. Θα ήταν εδώ χρήσιμα μερικά λόγια για τη διάκριση καθώς είναι η πρώτη μεγάλη μέθοδος για την επίτευξη απελευθέρωσης ή ελευθερίας απ’ τους τρεις κόσμους. Επειδή βασίζεται στην αντίληψη της ουσιαστικής δυαδικότητας της φύσης και θεωρεί τη φύση σαν αποτέλεσμα της ένωσης των δύο πόλων του Απόλυτου Όλου, πνεύματος και ύλης, η διάκριση είναι πρωταρχικά μια στάση του νου και πρέπει να καλλιεργείται επιμελώς. Η υπόθεση της δυαδικότητας είναι αποδεκτή σαν λογική βάση περαιτέρω εργασίας και η θεωρία δοκιμάζεται σε μια προσπάθεια απόδειξης της αλήθειας. Ο ζηλωτής τότε αναλαμβάνει οριστικά τη στάση του ανώτερου πόλου (εκείνη του πνεύματος που εκδηλώνεται σαν ψυχή ή εσώτερος κυβερνήτης) και προσπαθεί στις καθημερινές υποθέσεις να διακρίνει μεταξύ της μορφής και της ζωής, μεταξύ της ψυχής και του σώματος, μεταξύ του συνόλου της κατώτερης εκδήλωσης (του φυσικού, αστρικού, και νοητικού ανθρώπου) και του πραγματικού εαυτού, της αιτίας της κατώτερης εκδήλωσης. Επιδιώκει να καλλιεργήσει στις καθημερινές υποθέσεις τη συνείδηση του πραγματικού και την άρνηση του απατηλού κι αυτό το κάνει σ’ όλες τις σχέσεις και σ’ όλες τις υποθέσεις του. Με επίμονη κι αδιάκοπη εξάσκηση εξοικειώνεται να διακρίνει μεταξύ εαυτού και μη-εαυτού και να ασχολείται με ζητήματα του πνεύματος κι όχι με εκείνα της μεγάλης μάγια ή του κόσμου των μορφών. Η διάκριση αυτή είναι στην αρχή θεωρητική, έπειτα διανοητική, αλλά αργότερα γίνεται πιο πραγματική και εισέρχεται στα γεγονότα του αστρικού και φυσικού κόσμου. Τελικά η τήρηση αυτής της μεθόδου καταλήγει στην είσοδο του ζηλωτή σε μια τελείως νέα διάσταση και στην ταύτισή του με μια ζωή κι έναν κόσμο ύπαρξης ξέχωρο απ’ τους τρεις κόσμους της ανθρώπινης προσπάθειας. Όταν συμβεί αυτό, το νέο περιβάλλον καθίσταται οικείο για τον ίδιο, έτσι ώστε γνωρίζει όχι μόνο τη μορφή αλλά και την υποκειμενική Πραγματικότητα που παράγει ή προκαλεί την ύπαρξη των μορφών. Κατόπιν προχωρεί στην καλλιέργεια της επόμενης μεγάλης ποιότητας που είναι η απάθεια ή έλλειψη επιθυμίας. Ο άνθρωπος μπορεί να είναι ικανός να διακρίνει μεταξύ του πραγματικού και του αληθινού, μεταξύ της ουσίας και της Ζωής που την εμψυχώνει κι όμως να επιθυμεί ή να “στρέφεται” στη μορφική ύπαρξη. Κι αυτό πρέπει επίσης να υπερνικηθεί πριν επιτευχθεί η τέλεια απελευθέρωση, η χειραφέτηση ή ελευθερία. Σε κάποιο απ’ τα αρχαία σχόλια στα αρχεία της Στοάς των Διδασκάλων βρίσκουμε τα ακόλουθα λόγια: “Δεν αρκεί να γνωρίζει κανείς τον τρόπο ή να νιώθει τη δύναμη που χρησιμεύει για να εξάγει τη ζωή από τις μορφές της μάγια. Πρέπει να λάβει χώρα κάποια στιγμή ενός μεγάλου οιωνού, κατά την οποία ο τσέλα με μια πράξη και μια λέξη Δύναμης συντρίβει την απατηλή σουτράτμα που τον προσδένει στη μορφή. Όπως η αράχνη που συλλέγει πάλι μέσα της το νήμα με το οποίο τόλμησε να εισέλθει σε άγνωστα βασίλεια, έτσι και ο τσέλα αποσύρεται από όλες τις μορφές στα τρία βασίλεια

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

122

της ύπαρξης, οι οποίες τον δελέαζαν ως τώρα.”

Τα παραπάνω αξίζουν προσεκτικής εξέτασης και μπορούν να συνδυασθούν με τη σκέψη που ενσωματώνεται στην αποκρυφιστική φράση: “Προτού o άνθρωπος μπορέσει να διανύσει την Ατραπό, πρέπει o ίδιος να γίνει αυτή η Ατραπός”. 27. Η γνώση (ή φώτιση) που επιτυγχάνεται είναι επταπλή και αποκτάται προοδευτικά. Η Ινδική διδασκαλία υποστηρίζει ότι οι καταστάσεις της νοητικής συνείδησης είναι επτά σε αριθμό. Η έκτη αίσθηση και η χρήση της επιφέρει επτά τρόπους σκέψης, ή – για να το θέσουμε πιο τεχνικά – υπάρχουν επτά κύριες τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής. Αυτές είναι: 1. Η επιθυμία για γνώση. Είναι εκείνο που εξωθεί τον Άσωτο Υιό, την ψυχή, στους τρεις κόσμους της πλάνης, ή (για να μεταθέσουμε τη μεταφορά ακόμη πιο πίσω) είναι εκείνο που εξωθεί την Ενάδα ή Πνεύμα στην ενσάρκωση. Η βασική αυτή επιθυμία είναι εκείνο που προκαλεί κάθε εμπειρία. 2. Η επιθυμία για ελευθερία. Το αποτέλεσμα της εμπειρίας και των ερευνών που διεξάγει η ψυχή στους πολλαπλούς της βιόκυκλους είναι η πρόκληση μιας μεγάλης λαχτάρας για μια διαφορετική κατάσταση και μιας μεγάλης επιθυμίας για απολύτρωση και απελευθέρωση από τον τροχό της επαναγέννησης. 3. Η επιθυμία για ευτυχία. Είναι η βασική ποιότητα όλων των ανθρώπινων όντων, παρότι εμφανίζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Βασίζεται στην εγγενή ικανότητα της διάκρισης και στη βαθιά εδραιωμένη ικανότητα ν’ αντιπαραβάλλεται ο οίκος του “Πατρός” με την τωρινή κατάσταση του Ασώτου. Η εγγενής αυτή ικανότητα για “ευδαιμονία” ή ευτυχία είναι εκείνη που προκαλεί την ανησυχία και την παρόρμηση για αλλαγή, η οποία βρίσκεται πίσω από την καθαυτή εξελικτική ώθηση. Είναι η αιτία της δραστηριότητας και της προόδου. Η δυσαρέσκεια για την τωρινή κατάσταση βασίζεται στην αμυδρή ανάμνηση κάποιας εποχής ικανοποίησης και ευδαιμονίας. Αυτή πρέπει να επανακτηθεί προτού μπορέσει να γίνει γνωστή η ειρήνη. 4. Η επιθυμία για εκτέλεση του καθήκοντος. Οι τρεις πρώτες τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής οδηγούν τελικά την εξελισσόμενη ανθρωπότητα στην κατάσταση όπου το κίνητρο της ζωής καταλήγει να είναι απλώς η εκπλήρωση του ντάρμα. Η λαχτάρα για γνώση, για ελευθερία και για ευτυχία έφερε τον άνθρωπο σε κατάσταση πλήρους δυσαρέσκειας. Τίποτε δεν του προσφέρει αληθινή χαρά ή ειρήνη. Έχει εξαντληθεί στην αναζήτηση χαράς για τον εαυτό του. Αρχίζει πλέον να διευρύνει τον ορίζοντά του και ν’ αναζητά (στην ομάδα και το περιβάλλον του) πού μπορεί να βρίσκεται αυτό που ψάχνει. Αφυπνίζεται σε μια αίσθηση ευθύνης για τους άλλους κι αρχίζει να ζητά την ευτυχία στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών του προς εκείνους που εξαρτώνται απ’ αυτόν, την οικογένειά του, τους φίλους κι όλους όσους συναντά. Η νέα αυτή τάση είναι η αρχή μιας ζωής υπηρεσίας η οποία τελικά οδηγεί στην πλήρη αντίληψη της σημασίας της ομαδικής συνείδησης. Η Ε.Π.Μπ. είπε ότι η αίσθηση της ευθύνης είναι η πρώτη ένδειξη της αφύπνισης του εγώ ή της Χριστικής αρχής.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

123

5. Η θλίψη. Όσο μεγαλύτερη είναι η εκλέπτυνση του ανθρώπινου φορέα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανταπόκριση του νευρικού συστήματος προς τα ζεύγη των αντιθέτων, τον πόνο και την ηδονή. Όσο o άνθρωπος προοδεύει κι ανεβαίνει την κλίμακα της εξέλιξης στην ανθρώπινη οικογένεια, γίνεται φανερό ότι η ικανότητά του να εκτιμά τη θλίψη ή τη χαρά αυξάνεται πολύ. Αυτό αληθεύει τρομερά στην περίπτωση του ζηλωτή και του μαθητή. Η αίσθησή του για τις αξίες καθίσταται τόσο οξεία και o φυσικός του φορέας γίνεται τόσο ευαίσθητος, ώστε υποφέρει περισσότερο απ’ το μέσο άνθρωπο. Χρησιμεύει για να τον εξωθεί με αυξημένη δραστηριότητα στην έρευνά του. Η ανταπόκρισή του στις εξωτερικές επαφές είναι όλο και ταχύτερη και η ικανότητά του για πόνο, φυσικό και συναισθηματικό, αυξάνεται κατά πολύ. Γίνεται εμφανές στην πέμπτη φυλή και ιδιαίτερα στην πέμπτη υποφυλή από την αυξημένη συχνότητα αυτοκτονιών. Η ικανότητα της φυλής να υποφέρει οφείλεται στην ανάπτυξη και την εκλέπτυνση του φυσικού φορέα και στην εξέλιξη του σώματος του αισθήματος, του αστρικού. 6. Ο φόβος. Όσο το νοητικό σώμα αναπτύσσεται και οι τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής γίνονται ταχύτερες, o φόβος και ό,τι προκαλεί αρχίζουν να εκδηλώνονται. Δεν πρόκειται για τον ενστικτώδη φόβο των ζώων και των άγριων φυλών, που βασίζεται στην ανταπόκριση του φυσικού σώματος στις συνθήκες του φυσικού πεδίου, αλλά για τους φόβους του νου, οι οποίοι βασίζονται στη μνήμη, στη φαντασία και τις προσδοκίες και στη δύναμη του οραματισμού. Είναι δύσκολο να υπερνικηθούν και μπορούν να κυριαρχηθούν μόνο από το εγώ ή την ίδια την ψυχή. 7. Η αμφιβολία. Αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες τροποποιήσεις, γιατί αφορά περισσότερο αιτίες παρά αποτελέσματα. Ο άνθρωπος που αμφιβάλλει μπορεί ίσως να περιγραφεί ότι αμφιβάλλει για τον ίδιο σαν ρυθμιστή της τύχης του, για τους συνανθρώπους του ως προς τη φύση και τις αντιδράσεις τους, για το Θεό ή την πρώτη αιτία όπως συνάγεται απ’ τις διενέξεις που αναφαίνονται γύρω από τη θρησκεία και τους εκπροσώπους της, για την ίδια τη φύση, η οποία αμφιβολία τον παρακινεί σε συνεχή επιστημονική έρευνα και τελικά για τον ίδιο το νου. Όταν αρχίζει να αμφισβητεί την ικανότητα του νου για εξήγηση, ερμηνεία και κατανόηση, έχει πρακτικά εξαντλήσει το σύνολο των πόρων του στους τρεις κόσμους. Η τάση των επτά αυτών καταστάσεων του νου, που προκύπτουν απ’ την εμπειρία του ανθρώπου στον Τροχό της Ζωής, είναι να τον φέρει σε σημείο όπου νιώθει ότι η ζωή στο φυσικό πεδίο, η αισθαντικότητα και οι νοητικές διαδικασίες δεν έχουν να δώσουν τίποτε και αποτυγχάνουν τελείως να τον ικανοποιήσουν. Φθάνει στο στάδιο στο οποίο αναφέρεται o Παύλος όταν λέει “δι’ ον τα πάντα εζημιώθην ίνα Χριστόν κερδήσω”. Τα επτά στάδια της φώτισης περιγράφηκαν από έναν Ινδό δάσκαλο ως εξής: 1. Το στάδιο στο οποίο o τσέλα αντιλαμβάνεται ότι έχει διατρέξει όλη την κλίμακα της ζωικής εμπειρίας στους τρεις κόσμους και μπορεί να πει “Γνώρισα όλα όσα έπρεπε να γνωρίσω. Τίποτε πλέον δεν απομένει να μάθω”. Του αποκαλύπτεται η θέση του στην κλίμακα. Γνωρίζει τι πρέπει να κάνει. Αυτό σχετίζεται με την πρώτη

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

124

τροποποίηση της σκεπτόμενης αρχής, την επιθυμία για γνώση. Το στάδιο στο οποίο ελευθερώνεται από κάθε γνωστό περιορισμό και μπορεί να πει “Ελευθερώθηκα από τα δεσμά μου”. Το στάδιο αυτό είναι μακρύ αλλά καταλήγει στην επίτευξη ελευθερίας και σχετίζεται με τη δεύτερη των τροποποιήσεων που αναφέραμε παραπάνω. Το στάδιο στο οποίο η συνείδηση μετατοπίζεται πλήρως έξω απ’ την κατώτερη προσωπικότητα και αποβαίνει αληθινή πνευματική συνείδηση, επικεντρωμένη στον αληθινό άνθρωπο, το εγώ ή ψυχή. Αυτό εισάγει τη συνείδηση της Χριστικής φύσης η οποία είναι αγάπη, ειρήνη και αλήθεια. Μπορεί πλέον να πει “Έφθασα στο στόχο μου. Τίποτε δεν απομένει να με ελκύσει στους τρεις κόσμους”. Η επιθυμία για ευτυχία ικανοποιήθηκε. Η τρίτη τροποποίηση έχει ξεπεραστεί. Το στάδιο στο οποίο μπορεί να πει αληθινά “Εκπλήρωσα το ντάρμα μου κι εκτέλεσα όλο το καθήκον μου”. Εξώφλησε το κάρμα κι εκπλήρωσε το νόμο. Έτσι γίνεται Διδάσκαλος και χειριστής του νόμου. Το στάδιο αυτό σχετίζεται με την τέταρτη τροποποίηση. Το στάδιο στο οποίο επιτυγχάνεται πλήρης έλεγχος του νου κι ο ορών μπορεί να πει “Ο νους μου βρίσκεται σε ηρεμία”. Τότε και μόνο τότε, όταν είναι γνωστή η πλήρης ηρεμία, μπορεί να γίνει γνωστή η αληθινή ενατένιση και το ανώτατο είδος σαμάντι. Η θλίψη, η πέμπτη τροποποίηση, διαλύεται απ’ τη δόξα της ληφθείσας φώτισης. Τα ζεύγη των αντιθέτων δεν είναι πλέον σε διαμάχη. Το στάδιο στο οποίο ο τσέλα αντιλαμβάνεται ότι η ύλη ή η μορφή δεν έχουν πλέον καμιά εξουσία πάνω του. Μπορεί τότε να πει “Οι γκούνα ή ποιότητες της ύλης στους τρεις κόσμους δε με ελκύουν πλέον· δεν προκαλούν ανταπόκριση από μέρους μου”. Εξαλείφεται συνεπώς ο φόβος, γιατί δεν υπάρχει τίποτε στο μαθητή για να μπορέσει να προσελκύσει το κακό, το θάνατο ή τον πόνο. Έτσι υπερνικάται επίσης η έκτη τροποποίηση και τη θέση της καταλαμβάνει η αντίληψη της αληθινής φύσης της θειότητας και η υπέρτατη μακαριότητα. Η πλήρης αντίληψη του εαυτού είναι το επόμενο και τελικό στάδιο. Ο μυημένος μπορεί πλέον να πει με πλήρως συνειδητή γνώση “Εγώ ειμί ο Ων” και γνωρίζει ότι είναι ένα με τον Παν- Εαυτό. Η αμφιβολία δεν κυριαρχεί πλέον. Το πλήρες φως της ημέρας ή η πλήρης φώτιση λαμβάνει χώρα και πλημμυρίζει όλη την ύπαρξη του ορώντος.

Αυτά είναι τα επτά στάδια της Ατραπού, οι επτά σταθμοί του σταυρού όπως το θέτει ο Χριστιανός, οι επτά μεγάλες μυήσεις και οι επτά δρόμοι της ευδαιμονίας. Τώρα πλέον “αι οδοί των δικαίων ομοίως φωτί λάμπουσιν έως κατορθώση η ημέρα”. ΤΑ ΟΚΤΩ ΜΕΣΑ 28. Όταν τα μέσα της Γιόγκα εφαρμοσθούν σταθερά κι όταν υπερνικηθεί η ρυπαρότητα, προκύπτει διαφώτιση που οδηγεί σε πλήρη φώτιση. Ερχόμαστε πλέον στο πρακτικό τμήμα του βιβλίου στο οποίο παρέχεται διδασκαλία ως προς τη μέθοδο που πρέπει ν’ ακολουθηθεί αν πρόκειται να επιτευχθεί πλήρης

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

125

γιόγκα, ένωση ή ενοποίηση. Το έργο μπορεί να θεωρηθεί διπλό: 1. Η εφαρμογή των ορθών μέσων δια των οποίων επέρχεται η ένωση. 2. Η πειθαρχία του κατώτερου τριπλού ανθρώπου, έτσι ώστε η ρυπαρότητα σε οποιοδήποτε από τα τρία σώματα να εκριζωθεί. Η σταθερή αυτή εφαρμογή στο διπλό έργο παράγει δύο αντίστοιχα αποτελέσματα, το καθένα εξαρτώμενο απ’ την αιτία του: 1. Καθίσταται εφικτή η διάκριση. Η εφαρμογή των μέσων οδηγεί το ζηλωτή στην επιστημονική κατανόηση της υφιστάμενης διάκρισης μεταξύ εαυτού και μη-εαυτού, μεταξύ πνεύματος και ύλης. Η γνώση αυτή δεν είναι πλέον θεωρητική και κάτι στο οποίο ανατείνει o άνθρωπος, αλλά αποτελεί γεγονός της εμπειρίας του μαθητή και κάτι στο οποίο στηρίζει όλες τις μετέπειτα δράσεις του. 2. Συμβαίνει μια διαπίστωση. Καθώς βαίνει η εξαγνιστική διαδικασία, τα περιβλήματα ή σώματα που καλύπτουν την πραγματικότητα αραιώνουν και δεν ενεργούν πλέον σαν πυκνά πέπλα που κρύβουν την ψυχή και τον κόσμο στον οποίο η ψυχή φυσιολογικά κινείται. Ο ζηλωτής αποκτά επίγνωση ενός μέρους του εαυτού του που μέχρι τότε ήταν κρυμμένο κι άγνωστο. Πλησιάζει στην καρδιά του μυστηρίου του εαυτού του κι έρχεται πλησιέστερα στον “Άγγελο της Παρουσίας”, o οποίος μπορεί να ιδωθεί αληθινά μόνο στη μύηση. Διαπιστώνει ένα νέο παράγοντα κι ένα νέο κόσμο κι επιδιώκει να τους κάνει δικούς του σαν συνειδητή εμπειρία στο φυσικό πεδίο. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι δύο αιτίες της αποκάλυψης, η εφαρμογή των οκτώ μέσων της γιόγκα και o εξαγνισμός της ζωής στους τρεις κόσμους, ασχολούνται με τον άνθρωπο απ’ τη σκοπιά των τριών κόσμων κι επιφέρουν (στο φυσικό εγκέφαλο του ανθρώπου) τη δύναμη της διάκρισης μεταξύ πραγματικού και απατηλού και της διαπίστωσης των πραγμάτων του πνεύματος. Προκαλούν επίσης ορισμένες αλλαγές συνθηκών στο κεφάλι, αναδιοργανώνουν τους ζωτικούς αέρες και δρουν απευθείας στην επίφυση και την υπόφυση. Όταν αυτά τα τέσσερα: 1. 2. 3. 4.

Εφαρμογή, Εξαγνισμός, Διάκριση, Διαπίστωση,

αποτελέσουν μέρος της ζωής του ανθρώπου στο φυσικό πεδίο, τότε o πνευματικός άνθρωπος, το εγώ ή στοχαστής στο δικό του πεδίο, προσηλώνεται στο ρόλο του της λυτρωτικής διαδικασίας και τα δύο τελικά στάδια επιτελούνται από πάνω προς τα κάτω. Αυτή η εξαπλή διαδικασία αποτελεί αντιστοιχία στην Ατραπό της Μαθητείας της διαδικασίας ατομικοποίησης κατά την οποία o ζωάνθρωπος, η κατώτερη τετράδα (φυσικό, αιθερικό, αστρικό και κατώτερο νοητικό), δέχθηκε τη διπλή εκείνη έκφραση του πνεύματος, άτμα-βούδδι, πνευματική θέληση και πνευματική αγάπη, η οποία τον συμπλήρωσε και τον κατέστησε αληθινό άνθρωπο. Τα δύο στάδια ανάπτυξης που επιτυγχάνονται από το εγώ στον εξαγνισμένο και ειλικρινή ζηλωτή είναι: 1. Διαφώτιση. Το φως στο κεφάλι, που στην αρχή δεν είναι παρά ένας σπινθήρας,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

126

αναρριπίζεται σε φλόγα η οποία φωτίζει όλα τα πράγματα και τροφοδοτείται συνεχώς από επάνω. Είναι προοδευτική (βλέπε προηγούμενη σούτρα) κι εξαρτάται απ’ τη σταθερή πρακτική, το διαλογισμό και τη σοβαρή υπηρεσία. 2. Φώτιση. Η βαθμιαία αυξανόμενη ροή της πύρινης ενέργειας αυξάνει σταθερά το “φως στο κεφάλι” ή τη λάμψη που βρίσκεται στον εγκέφαλο πλησίον της επίφυσης. Αποτελεί για το μικρό σύστημα του τριπλού ανθρώπου σε φυσική εκδήλωση ό,τι o φυσικός ήλιος για το ηλιακό σύστημα. Το φως αυτό αποβαίνει τελικά αστραποβολή δόξας κι o άνθρωπος καθίσταται “υιός του φωτός” ή “ήλιος της δικαιοσύνης”. Τέτοιοι ήταν o Βούδδας, o Χριστός και όλα τα μεγάλα Όντα που πέτυχαν. 29. Τα οκτώ μέσα της γιόγκα είναι: οι εντολές ή γιάμα, οι κανόνες ή νιγιάμα, η στάση ή ασάνα, ο ορθός έλεγχος της ζωικής δύναμης ή πραναγιάμα, η αφαίρεση ή πρατυαχάρα, η προσοχή ή νταράνα, ο διαλογισμός ή ντυάνα και η ενατένιση ή σαμάντι. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα μέσα ή πρακτικές είναι εμφανώς απλά, αλλά πρέπει να έχουμε προσεκτικά υπόψη ότι δεν αναφέρονται σε οτιδήποτε πραγματώθηκε στο ένα ή το άλλο πεδίο σε οποιοδήποτε σώμα, αλλά στην ταυτόχρονη δραστηριότητα κι εφαρμογή των μεθόδων αυτών και στα τρία σώματα συγχρόνως, έτσι ώστε ολόκληρος ο τριπλός κατώτερος άνθρωπος να εφαρμόζει τα μέσα όπως αναφέρονται στο φυσικό, αστρικό και νοητικό φορέα. Αυτό συχνά λησμονείται. Συνεπώς στη μελέτη των διαφόρων αυτών μέσων της γιόγκα ή ένωσης πρέπει να θεωρούμε ότι εφαρμόζονται στο φυσικό άνθρωπο, κατόπιν στο συναισθηματικό άνθρωπο κι έπειτα στο νοητικό άνθρωπο. Ο γιόγκι, για παράδειγμα, πρέπει να κατανοήσει τη σημασία της ορθής αναπνοής ή της στάσης καθόσον σχετίζονται με τον τριπλό ευθυγραμμισμένο και συντονισμένο κατώτερο άνθρωπο, ενθυμούμενος ότι μόνο όταν o κατώτερος άνθρωπος αποτελέσει ένα συνεκτικό ρυθμικό όργανο, γίνεται εφικτό για το εγώ να τον διαφωτίσει και να τον φωτίσει. Η εφαρμογή των αναπνευστικών ασκήσεων, για παράδειγμα, οδηγεί συχνά το ζηλωτή στη συγκέντρωση επί του φυσικού μηχανισμού της αναπνοής με αποκλεισμό της ανάλογης άσκησης του ρυθμικού ελέγχου της συναισθηματικής ζωής. Ίσως να είναι εδώ χρήσιμο (πριν αρχίσουμε την εξέταση των μέσων ένα προς ένα) να τα ταξινομήσουμε με επιμέλεια, δίνοντας τα συνώνυμά τους όπου είναι δυνατό: Μέσον Ι Οι Εντολές. Γιάμα. Αυτοέλεγχος ή αποχή. Περιστολή. Αποφυγή σφαλερών πράξεων. Είναι πέντε σε αριθμό και αναφέρονται στη σχέση του μαθητή (ή τσέλα) με τους άλλους και με τον εξωτερικό κόσμο. Μέσον ΙΙ Οι Κανόνες. Νιγιάμα. Ορθοί κανονισμοί. Είναι επίσης πέντε σε αριθμό και ονομάζονται συχνά “θρησκευτικοί κανονισμοί”, γιατί σχετίζονται με την εσώτερη ζωή του μαθητή και μ’ εκείνο το δεσμό, τη σουτράτμα ή σύνδεσμο, που τον σχετίζει με το Θεό ή τον Πατέρα του εν τοις Ουρανοίς. Αυτά τα δύο, οι πέντε Εντολές και οι πέντε Κανόνες, αποτελούν την Ινδική αντιστοιχία προς τις δέκα Εντολές της Βίβλου και

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

127

καλύπτουν την καθημερινή ζωή του ζηλωτή όπως επηρεάζει τους γύρω του και τις δικές του εσώτερες αντιδράσεις. Μέσον III Στάση. Ασάνα. Ορθή ευστάθεια. Σωστή στάση. Θέση. Το τρίτο αυτό μέσον αφορά τη φυσική στάση του μαθητή στο διαλογισμό, τη συναισθηματική του στάση προς το περιβάλλον ή την ομάδα του και τη νοητική του στάση προς τις ιδέες, τα ρεύματα σκέψεων και τις αφηρημένες συλλήψεις. Τελικά η εφαρμογή αυτού του μέσου συντονίζει και τελειοποιεί τον κατώτερο τριπλό άνθρωπο, έτσι ώστε τα τρία περιβλήματα να μπορέσουν να σχηματίσουν έναν τέλειο αγωγό για την έκφραση ή την εκδήλωση της ζωής του πνεύματος. Μέσον IV Ορθός έλεγχος της ζωικής δύναμης. Πραναγιάμα. Καταστολή της αναπνοής. Ρύθμιση της αναπνοής. Αναφέρεται στον έλεγχο, τη ρύθμιση και την καταστολή των ζωτικών αέρων, της αναπνοής και των δυνάμεων ή σάκτι του σώματος. Οδηγεί πραγματικά στην οργάνωση του ζωτικού ή αιθερικού σώματος, έτσι ώστε το ζωικό ρεύμα ή οι δυνάμεις που εκπορεύονται απ’ το εγώ ή τον πνευματικό άνθρωπο στο δικό του πεδίο, να μπορέσουν να διαβιβασθούν ορθά στο φυσικό άνθρωπο σε αντικειμενική εκδήλωση. Μέσον V Αφαίρεση. Πρατυαχάρα. Ορθή απόσυρση. Περιστολή. Απόσυρση των αισθήσεων. Εδώ μεταφερόμαστε πίσω από το φυσικό και το αιθερικό σώμα, στο συναισθηματικό σώμα, την έδρα των επιθυμιών, της αισθητικής αντίληψης και των αισθημάτων. Μπορεί εδώ να σημειωθεί η τακτική μέθοδος που ακολουθείται στην επιδίωξη της γιόγκα ή ένωσης. Δίνεται προσοχή στη ζωή του φυσικού πεδίου, εξωτερική κι εσωτερική· καλλιεργείται η ορθή στάση προς τη ζωή στην τριπλή της εκδήλωση. Το αιθερικό σώμα οργανώνεται κι ελέγχεται και το αστρικό σώμα αναπροσανατολίζεται, γιατί η επιθυμητική φύση καθυποτάσσεται και o πραγματικός άνθρωπος αποσύρεται βαθμιαία από όλες τις αισθητήριες επαφές. Τα επόμενα δύο μέσα αναφέρονται στο νοητικό σώμα και το τελευταίο στον πραγματικό άνθρωπο ή στοχαστή. Μέσον VI Προσοχή. Νταράνα. Συγκέντρωση. Προσήλωση του νου. Εδώ το όργανο του Στοχαστή, του Πραγματικού Ανθρώπου, τίθεται υπό τον έλεγχό του. Η έκτη αίσθηση συντονίζεται, κατανοείται, εστιάζεται και χρησιμοποιείται. Μέσον VII Διαλογισμός. Ντυάνα. Η ικανότητα του στοχαστή να χρησιμοποιεί το νου όπως επιθυμεί και να διαβιβάζει στον εγκέφαλο ανώτερες σκέψεις, αφηρημένες ιδέες και ιδεαλιστικές συλλήψεις. Το μέσον αυτό αφορά τον ανώτερο και τον κατώτερο νου. Μέσον VIII Ενατένιση. Σαμάντι. Σχετίζεται με το εγώ ή πραγματικό άνθρωπο και αφορά το βασίλειο της ψυχής. Ο πνευματικός άνθρωπος ενατενίζει, μελετά ή διαλογίζεται τον κόσμο των αιτίων, τα “πράγματα του Θεού”. Χρησιμοποιώντας κατόπιν το πειθαρχημένο του όργανο, το νου (πειθαρχημένο με την άσκηση της συγκέντρωσης και

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

128

του διαλογισμού), διαβιβάζει στον εγκέφαλο, μέσω της σουτράτμα ή νήματος που διέρχεται από τα τρία περιβλήματα μέχρι τον εγκέφαλο, εκείνο που η ψυχή γνωρίζει, βλέπει και κατανοεί. Αυτό παράγει πλήρη φώτιση. ΜΕΣΟΝ I. ΟΙ ΕΝΤΟΛΕΣ 30. Η αβλάβεια, η αλήθεια προς όλα τα όντα, η αποχή από την κλοπή, την ακολασία και τη φιλαργυρία συνιστούν τη γιάμα ή τις πέντε εντολές. Οι πέντε αυτές εντολές είναι απλές και σαφείς κι όμως, αν εφαρμοσθούν, θα καταστήσουν τον άνθρωπο τέλειο στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, με τους υπερανθρώπους και με τα υπανθρώπινα βασίλεια. Η πρώτη μάλιστα εντολή, η αβλάβεια, αποτελεί στην πραγματικότητα σύνοψη των άλλων. Οι εντολές αυτές είναι κατά περίεργο τρόπο πλήρεις και καλύπτουν την τριπλή φύση· μελετώντας όλα αυτά τα μέσα θα σημειώσουμε τη σχέση τους με το ένα ή το άλλο τμήμα της κατώτερης τριπλής εκδήλωσης του εγώ. Ι. Φυσική Φύση 1. Αβλάβεια. Καλύπτει τις φυσικές πράξεις του ανθρώπου στις σχέσεις του προς όλες τις μορφές της θείας εκδήλωσης και αφορά ειδικά τη δυναμική του φύση ή την ενέργεια που εκφράζει στις δραστηριότητές του στο φυσικό πεδίο. Δε βλάπτει και δεν πληγώνει κανέναν. 2. Αλήθεια. Αφορά κυρίως την από μέρους του χρήση της ομιλίας και των οργάνων του ήχου και σχετίζεται με την “αλήθεια στο εσώτατο τμήμα”, έτσι ώστε η αλήθεια να γίνει εξωτερικά εφικτή. Πρόκειται για μεγάλο ζήτημα και σχετίζεται με τη διατύπωση της πίστης του ανθρώπου όσον αφορά το Θεό, τους ανθρώπους, τα πράγματα και τις μορφές με το μέσον της γλώσσας και της φωνής. Καλύπτεται από τον αφορισμό στο Φως στην Ατραπό: “Προτού η φωνή μπορέσει να μιλήσει παρουσία του Διδασκάλου, πρέπει να έχει χάσει τη δύναμη να πληγώνει”. 3. Αποχή από την κλοπή. Ο μαθητής είναι επιμελής και ακριβής σ’ όλες του τις υποθέσεις και δεν ιδιοποιείται τίποτε που να μην του ανήκει δικαιωματικά. Πρόκειται για πλατιά σύλληψη που καλύπτει περισσότερα από το γεγονός της πρακτικής, φυσικής οικειοποίησης των ξένων αγαθών. ΙΙ. Αστρική Φύση 4. Αποχή από την ακολασία. Είναι κυριολεκτικά η έλλειψη επιθυμίας και διέπει τις εξωστρεφείς τάσεις προς ό,τι δεν είναι ο εαυτός, η οποία βρίσκει έκφραση στο φυσικό πεδίο στις σχέσεις μεταξύ των φύλων. Πρέπει όμως να θυμάστε εδώ ότι η έκφραση αυτή θεωρείται από τον αποκρυφιστή σπουδαστή σαν μια μόνο μορφή την οποία προσλαμβάνουν οι εξωστρεφείς παρορμήσεις και μια μορφή η οποία συνδέει στενά τον άνθρωπο με το ζωικό βασίλειο. Κάθε παρόρμηση που αφορά τις μορφές και τον πραγματικό άνθρωπο και η οποία τείνει να τον συνδέσει με κάποια μορφή και με το φυσικό πεδίο, θεωρείται σαν μορφή ακολασίας. Υπάρχει ακολασία του φυσικού πεδίου και πρέπει να έχει εγκαταλειφθεί προ πολλού από το μαθητή. Υπάρχουν όμως και πολλές τάσεις προς αναζήτηση ηδονής με επακόλουθη ικανοποίηση της επιθυμητικής

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

129

φύσης κι αυτό για τον αληθινό ζηλωτή θεωρείται επίσης ακολασία. ΙΙΙ. Νοητική Φύση 5. Αποχή από τη φιλαργυρία. Αφορά το αμάρτημα της απληστίας το οποίο αποτελεί κυριολεκτικά κλοπή στο νοητικό πεδίο. Το αμάρτημα της φιλαργυρίας μπορεί να οδηγήσει σε απροσδιόριστο αριθμό αμαρτημάτων στο φυσικό πεδίο και είναι πολύ ισχυρό. Αφορά νοητική δύναμη και αποτελεί γενικό όρο που καλύπτει τους ισχυρούς εκείνους πόθους οι οποίοι έχουν την έδρα τους όχι μόνο στο συναισθηματικό ή καμικό (επιθυμητικό) σώμα, αλλά και στο νοητικό σώμα. Αυτή η εντολή της αποχής από τη φιλαργυρία καλύπτεται από τον Απ. Παύλο όταν λέει “εγώ γαρ έμαθον εν οις ειμί αυτάρκης είναι”. Η κατάσταση αυτή πρέπει να επιτευχθεί προτού ο νους μπορέσει να ηρεμήσει έτσι ώστε να βρουν είσοδο τα πράγματα της ψυχής. 31. Η γιάμα (ή οι πέντε εντολές) συνιστά καθολικό καθήκον και είναι άσχετη με τη φυλή, τον τόπο, το χρόνο ή την ανάγκη. Αυτή η σούτρα καθιστά σαφή την καθολικότητα ορισμένων απαιτήσεων και από τη μελέτη των πέντε αυτών εντολών που αποτελούν τη βάση εκείνου που o Βουδδιστής ονομάζει “ορθή συμπεριφορά”, θα δούμε ότι συνιστούν το θεμέλιο κάθε αληθινού νόμου κι ότι η παράβασή τους αποτελεί παρανομία. Η λέξη που μεταφράζεται σαν καθήκον ή υποχρέωση, θα μπορούσε να εκφρασθεί σωστά με τον περιεκτικό όρο ντάρμα ως προς τους άλλους. Ντάρμα σημαίνει κυριολεκτικά την πρέπουσα εκκαθάριση από κάποιον των υποχρεώσεων (ή του κάρμα) στον τόπο, τη θέση και το περιβάλλον που τον τοποθέτησε η μοίρα. Πρέπει να παρατηρηθούν ορισμένοι κυρίαρχοι συντελεστές της διαγωγής και να μην επιτραπεί καμιά χαλάρωσή τους, ανεξάρτητα από την εθνικότητα του ατόμου, τον τόπο που βρίσκεται και την ηλικία που μπορεί να έχει ή την ανάγκη που μπορεί να προκύψει. Είναι οι πέντε αμετάβλητοι νόμοι που διέπουν την ανθρώπινη διαγωγή κι όταν τηρηθούν απ’ όλους τους υιούς των ανθρώπων, θα γίνει κατανοητή η πλήρης σημασία του όρου “ειρήνη σε όλα τα όντα”. ΜΕΣΟΝ ΙΙ. ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 32. Η εσωτερική και η εξωτερική κάθαρση, η ευχαρίστηση, η διάπυρη έφεση, η πνευματική ανάγνωση και η αφοσίωση στον Ισβάρα συνιστούν τη νιγιάμα (ή τους πέντε κανόνες). Όπως ειπώθηκε παραπάνω, οι πέντε αυτοί κανόνες διέπουν τη ζωή του κατώτερου προσωπικού εαυτού και αποτελούν τη βάση του χαρακτήρα. Οι ασκήσεις της γιόγκα που τόσο πολύ ενδιαφέρουν το Δυτικό διανοούμενο και ζηλωτή και οι οποίες τον δελεάζουν με τη φαινομενική τους ευκολία επιτέλεσης και τον πλούτο της ανταμοιβής (όπως η ψυχική ανέλιξη) δεν επιτρέπονται απ’ τον αληθινό γκουρού ή δάσκαλο ωσότου η γιάμα ή η νιγιάμα εδραιωθούν σαν ελέγχοντες παράγοντες στην καθημερινή ζωή του μαθητή. Οι εντολές και οι κανόνες πρέπει πρώτα να τηρηθούν κι όταν η εξωτερική του συμπεριφορά προς τους συνανθρώπους του και η εσώτερη πειθαρχία της ζωής του ευθυγραμμισθούν με τις απαιτήσεις αυτές, τότε μπορεί με ασφάλεια να προχωρήσει στις μορφές και τα τυπικά της πρακτικής γιόγκα, όχι όμως πρωτύτερα.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

130

Η αποτυχία να αναγνωρισθεί αυτό, είναι εκείνο που οδηγεί σε τόσο πολλές δυσχέρειες μεταξύ των σπουδαστών της γιόγκα στη Δύση. Δεν υπάρχει καλύτερη βάση για το έργο του Ανατολικού αποκρυφισμού από την αυστηρή υπακοή στις απαιτήσεις που τέθηκαν από το Διδάσκαλο όλων των Διδασκάλων στην επί του Όρους Ομιλία κι o αυτοπειθαρχημένος Χριστιανός που δεσμεύθηκε στην αγνότητα της ζωής και την ανιδιοτελή υπηρεσία, μπορεί να επιχειρήσει την πρακτική της γιόγκα με πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια απ’ τον πιο κοσμικό και ιδιοτελή, παρότι διανοούμενο, αδελφό του. Δε θα διατρέξει τους κινδύνους στους οποίους υπόκειται o ανέτοιμος αδελφός του. Οι λέξεις “εσωτερική και εξωτερική κάθαρση” αναφέρονται στα τρία περιβλήματα από τα οποία καλύπτεται ο εαυτός και πρέπει να ερμηνευθούν υπό διπλή έννοια. Κάθε περίβλημα έχει την πυκνότερη και πιο απτή μορφή του κι αυτή πρέπει να διατηρείται καθαρή, γιατί κατά μια έννοια το αστρικό και το νοητικό σώμα πρέπει να τηρούνται καθαρά από μιάσματα που εισέρχονται σε αυτά απ’ το περιβάλλον τους, όπως ακριβώς το φυσικό σώμα πρέπει να διατηρείται καθαρό από παρόμοιους ρύπους. Η λεπτοφυέστερη ύλη αυτών των σωμάτων πρέπει να διατηρείται επίσης καθαρή κι αυτή είναι η βάση της μελέτης της μαγνητικής εκείνης αγνότητας που αποτελεί αιτία τόσων πολλών κανονισμών στην Ανατολή, που φαίνονται ανεξήγητοι στο Δυτικό. Μια σκιά που πέφτει πάνω στην τροφή από κάποιον ξένο, προκαλεί κατάσταση μόλυνσης· αυτή βασίζεται στην πίστη ότι ορισμένοι τύποι δυναμικών εκπορεύσεων παράγουν συνθήκες μόλυνσης και παρότι η μέθοδος εξουδετέρωσης αυτών των συνθηκών μπορεί να φαίνεται νεκρό γράμμα ενός τυπικού, όμως η σκέψη πίσω από το τυπικό εξακολουθεί να είναι αληθινή. Τόσο λίγα είναι προς το παρόν γνωστά για τις δυναμικές εκπορεύσεις του ανθρώπινου όντος, ή για εκείνες που επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό, ώστε ό,τι θα μπορούσε να ονομασθεί “επιστημονική κάθαρση” βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Η ευχαρίστηση παράγει συνθήκες στις οποίες o νους βρίσκεται σε ηρεμία· βασίζεται στην αναγνώριση των νόμων που διέπουν τη ζωή και πρωταρχικά του νόμου του κάρμα. Προκαλεί μια κατάσταση του νου στην οποία όλες οι συνθήκες θεωρούνται ορθές και δίκαιες και σαν εκείνες στις οποίες o ζηλωτής μπορεί καλύτερα να επιλύσει το πρόβλημά του και να επιτύχει το στόχο μιας ιδιαίτερης ζωής. Αυτή δε συνεπάγεται καθήλωση και συγκατάβαση που προκαλεί αδράνεια, αλλά αναγνώριση των πλεονεκτημάτων του παρόντος, εκμετάλλευση των ευκαιριών που παρέχονται και χρησιμοποίησή τους σαν βάθρα και βάση κάθε μελλοντικής προόδου. Όταν αυτό γίνει ορθά, οι τρεις υπόλοιποι κανόνες μπορούν ευκολότερα να τηρηθούν. Με τη διάπυρη έφεση θα ασχοληθούμε πληρέστερα στο επόμενο βιβλίο, όμως είναι καλό να υποδείξουμε εδώ ότι αυτή η ποιότητα της “εξόδου” προς το ιδεώδες ή του μόχθου για τον αντικειμενικό σκοπό πρέπει να είναι τόσο βαθιά στο ζηλωτή της γιόγκα, ώστε καμιά δυσκολία να μην τον κάνει να οπισθοχωρήσει. Μόνο όταν η ποιότητα αυτή αναπτυχθεί κι αποδειχθεί κι όταν διαπιστωθεί ότι κανένα πρόβλημα, κανένα σκοτάδι και καμιά χρονική συγκυρία δεν μπορούν να τον εμποδίσουν,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

131

επιτρέπεται στον άνθρωπο να γίνει μαθητής κάποιου Διδασκάλου. Η διάπυρη προσπάθεια, η σταθερή επίμονη επιθυμία και η διαρκής πίστη προς το οραματισθέν ιδεώδες αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ για τη μαθητεία. Τα χαρακτηριστικά αυτά πρέπει να βρίσκονται και στα τρία σώματα, οδηγώντας στη συνεχή πειθάρχηση του φυσικού φορέα, στο σταθερό προσανατολισμό της συναισθηματικής φύσης και σε νοητική στάση που επιτρέπει στον άνθρωπο “ηγούμενον πάντα ζημίαν” να φθάσει στο στόχο του. Θα διαπιστωθεί ότι η πνευματική ανάγνωση αφορά την ανάπτυξη της αίσθησης των υποκειμενικών πραγματικοτήτων. Υποθάλπεται από τη μελέτη όπως νοείται με τη φυσική έννοια και την προσπάθεια να φθάσουμε στις σκέψεις που μεταδίδουν οι λέξεις. Αναπτύσσεται με την ενδελεχή εξέταση των αιτίων που βρίσκονται πίσω από όλες τις επιθυμίες, τις εφέσεις και τα αισθήματα κι έτσι σχετίζεται με την επιθυμία ή το αστρικό πεδίο. Ασχολείται με την ανάγνωση των συμβόλων ή των γεωμετρικών μορφών που εμψυχώνουν μια ιδέα ή σκέψη κι αυτό αφορά το νοητικό πεδίο. Θα την πραγματευθούμε αργότερα στο Βιβλίο ΙΙΙ. Η αφοσίωση στον Ισβάρα μπορεί να δηλωθεί σύντομα ότι συνιστά τη στάση του κατώτερου τριπλού εαυτού προς την υπηρεσία του εγώ, του εσώτερου κυβερνήτη, του Θεού ή του ένδον Χριστού. Είναι τριπλή στην εκδήλωσή της, οδηγώντας τον κατώτερο προσωπικό εαυτό σε ζωή υπακοής προς το Διδάσκαλο στην καρδιά· φέρνοντας τελικά το ζηλωτή στην ομάδα κάποιου μύστη ή πνευματικού δασκάλου και οδηγώντας τον επίσης σε αφιερωμένη υπηρεσία στον Ισβάρα ή το θείο Εαυτό που βρίσκεται στις καρδιές όλων των ανθρώπων και πίσω από κάθε μορφή θείας εκδήλωσης. 33. Όταν εμφανίζονται σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα πρέπει να καλλιεργούνται οι αντίθετές τους. Η μετάφραση του Tζόνστον δίνει την ίδια ιδέα με πολύ ωραία λόγια και η μέθοδος επεξηγείται επαρκώς. Λέει: “Όταν οι παραβάσεις παρεμποδίζουν, το βάρος της φαντασίας πρέπει να ρίχνεται στην αντίθετη πλευρά.”

Ολόκληρη η επιστήμη της ισορρόπησης των ζευγών των αντιθέτων δίνεται στις δύο αυτές μεταφράσεις, καμιά από τις οποίες δεν είναι εντελώς πλήρης χωρίς την άλλη. Είναι συχνά δύσκολο να μεταφρασθούν οι αρχαίοι Σανσκριτικοί όροι με μια λέξη ή φράση, γιατί σ’ αυτή τη γλώσσα ένας όρος αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη ιδέα και χρειάζονται πολλές φράσεις για ν’ αποδοθεί η αληθινή έννοια στην πιο περιορισμένη Αγγλική γλώσσα. Σ’ αυτή τη σούτρα ενσωματώνονται ορισμένες βασικές ιδέες και χάρη σαφήνειας μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής: 1. Όπως ο άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι. Εκείνο που πραγματώνεται σε φυσική αντικειμενικότητα είναι πάντοτε μια σκέψη κι ανάλογη μ’ αυτή τη σκέψη ή ιδέα, θα είναι η μορφή κι o ζωικός σκοπός. 2. Οι σκέψεις είναι δύο ειδών· εκείνες που τείνουν στη δόμηση μορφής, στον

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

132

περιορισμό, στην έκφραση στο φυσικό πεδίο· κι εκείνες που τείνουν μακριά από τα τρία κατώτερα πεδία και συνεπώς από τη μορφική όψη όπως τη γνωρίζουμε στους τρεις κόσμους, οδηγώντας στην ένωση (γιόγκα ή ενοποίηση) με την ψυχή, τη Χριστική όψη. 3. Όταν διαπιστώνεται ότι οι σκέψεις που συνήθως καλλιεργούνται, παράγουν αστρικές και φυσικές αντιδράσεις και αποτελέσματα, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι είναι εχθρικές προς τη γιόγκα· παρεμποδίζουν την ενοποιητική διαδικασία. 4. Τότε πρέπει να καλλιεργούνται σκέψεις αντίθετες προς αυτές· μπορούν εύκολα να διακριβωθούν, γιατί θα είναι ακριβώς αντίθετες προς τις παρεμποδιστικές σκέψεις. 5. Η καλλιέργεια των σκέψεων που τείνουν στη γιόγκα και οδηγούν τον άνθρωπο στη γνώση του πραγματικού του εαυτού και συνεπώς στην ένωση με αυτό τον εαυτό συνεπάγεται μια τριπλή διαδικασία: α. Η σύλληψη της νέας σκέψης που θα είναι σαφώς διατυπωμένη και αντίθετη στο παλιό ρεύμα σκέψης, πρέπει να διακριβωθεί και να εξετασθεί. β. Έρχεται έπειτα η χρήση της φαντασίας για να οδηγήσει τη σκέψη σε εκδήλωση. Εισάγει το βασίλειο της επιθυμίας κι επομένως επηρεάζεται το αστρικό ή συναισθηματικό σώμα. γ. Ακολουθεί κατόπιν σαφής οραματισμός εκείνου του αποτελέσματος που ήταν αντικείμενο σκέψης και φαντασίας, όπως θα εκδηλωθεί στη ζωή του φυσικού πεδίου. Θα διαπιστωθεί ότι αυτό παράγει ενέργεια. Σημαίνει συνεπώς ότι το αιθερικό σώμα ζωογονείται ή ενεργοποιείται από το νέο ρεύμα σκέψης και λαμβάνουν χώρα ορισμένοι μετασχηματισμοί και αναδιοργανώσεις που θα επιφέρουν τελικά ολική αλλαγή στις ενέργειες του ανθρώπου στο φυσικό πεδίο. Η συνεχής καλλιέργειά του προκαλεί ολοσχερή μετασχηματισμό του τριπλού κατώτερου ανθρώπου και τελικά καθίσταται πρόδηλη η αλήθεια της Χριστιανικής φράσης “μόνο o Χριστός βλέπεται και ακούγεται”, μόνο o πραγματικός ή πνευματικός άνθρωπος μπορεί να ιδωθεί δια του φυσικού μέσου, όπως έκανε o Χριστός δια του οργάνου και μαθητή Του, του Ιησού. 34. Σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα είναι η βλαβερότητα, το ψεύδος, η κλοπή, η ακολασία και η φιλαργυρία, είτε διαπράττονται προσωπικά, προκαλούνται ή εγκρίνονται, είτε προκύπτουν από φιλαργυρία, οργή ή πλάνη (άγνοια)· είτε η διάπραξή τους είναι ελαφριά, μέτρια ή μεγάλη. Καταλήγουν πάντοτε σε εξαιρετικό πόνο και άγνοια. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να καλλιεργούνται οι αντίθετες σκέψεις. Θα σημειωθεί ότι οι πέντε Εντολές ασχολούνται ειδικά με “σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα” ή ένωση κι ότι η τήρηση των Εντολών θα επιφέρει: α. β. γ. δ.

Αβλάβεια αντί για βλαβερότητα. Αλήθεια αντί για ψεύδος. Αποχή απ’ την κλοπή αντί για κλοπή. Αυτοέλεγχο αντί για ακολασία.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

133

ε. Ευχαρίστηση αντί για φιλαργυρία ή απληστία. Καμιά δικαιολογία δεν απομένει στο ζηλωτή και μέσα του γεννιέται η αλήθεια ότι η παράβαση των Εντολών προκαλεί επίσης αποτελέσματα, είτε η παράβαση είναι ασήμαντη ή πολύ μεγάλη. Η “αντίθετη σκέψη” πρέπει να προκαλέσει το αποτέλεσμά της και το αποτέλεσμα είναι διπλό: πόνος και άγνοια ή παραπλάνηση. Υπάρχουν τρεις λέξεις τις οποίες o σπουδαστής του αποκρυφισμού συσχετίζει πάντοτε με τους τρεις κόσμους: 1. Μάγια ή πλάνη που αναφέρεται στον κόσμο των μορφών στον οποίο βρίσκεται ο αληθινός εαυτός όταν είναι σε ενσάρκωση και με τον οποίο ταυτίζεται εν αγνοία του για πολλούς αιώνες· 2. Απάτη, η μέθοδος της εσφαλμένης ταύτισης με την οποία ο εαυτός εξαπατάται και λέει “είμαι η μορφή”· 3. Άγνοια ή αβίντυα, το αποτέλεσμα της εσφαλμένης αυτής ταύτισης και ταυτόχρονα η αιτία της. Ο εαυτός ενδύεται με μορφή· παραπλανάται στον κόσμο της πλάνης. Όμως κάθε φορά που “σκέψεις αντίθετες στη γιόγκα” φιλοξενούνται εν γνώσει του, ο εαυτός βυθίζεται ακόμη περισσότερο στον παραπλανητικό κόσμο κι ενισχύει τον πέπλο της άγνοιας. Κάθε φορά που το “βάρος της φαντασίας” ρίχνεται στην πλευρά της πραγματικής φύσης του εαυτού και απομακρύνεται απ’ τον κόσμο του μη-εαυτού, η πλάνη ελαττώνεται, η απάτη εξασθενεί και η άγνοια αντικαθίσταται βαθμιαία από τη γνώση. 35. Με την παρουσία εκείνου που τελειοποίησε την αβλάβεια, κάθε εχθρότητα καταπαύει. Αυτή η σούτρα μας καταδεικνύει τη λειτουργία ενός μεγάλου νόμου. Στο Βιβλίο IV, σούτρα 17, o Πατάντζαλι μας λέει ότι η αντίληψη ενός χαρακτηριστικού, μιας ποιότητας και μιας αντικειμενικής μορφής εξαρτάται απ’ το γεγονός ότι στο νοούντα υφίστανται παρόμοια χαρακτηριστικά, ποιότητες και αντικειμενική ικανότητα. Αυτή η ομοιότητα αποτελεί τη βάση της αντίληψης. Την ίδια αλήθεια υπαινίσσεται η πρώτη Επιστολή του Ιωάννη στην οποία αναφέρεται: “Όμοιοι αυτώ εσόμεθα, ότι οψόμεθα αυτόν καθώς εστί”. Μπορεί να προσεγγισθεί μόνο εκείνο που είναι ήδη παρόν ή μερικά παρόν στη συνείδηση του νοούντος. Αν συνεπώς ο νοών συναντά εχθρότητα και μίσος, αυτό συμβαίνει επειδή μέσα του υπάρχουν σπέρματα εχθρότητας και μίσους. Όταν δεν υπάρχουν, υφίσταται μόνο ενότητα και αρμονία. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο της καθολικής αγάπης, η πρακτική προσπάθεια εκ μέρους του ζηλωτή να γίνει ένα με όλα τα όντα. Αρχίζει από τον εαυτό του και φροντίζει να εκριζωθούν τα σπέρματα της βλαβερότητας στη δική του φύση. Ασχολείται συνεπώς με το αίτιο που παράγει την εχθρότητα προς τον εαυτό του και τους άλλους. Το φυσικό αποτέλεσμα είναι ότι ο ίδιος είναι σε ειρήνη και οι άλλοι βρίσκονται σε ειρήνη μαζί του. Παρουσία του ακόμη και τα άγρια θηρία γίνονται ανίσχυρα λόγω της νοητικής κατάστασης του ζηλωτή ή γιόγκι.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

134

36. Όταν η αλήθεια προς όλα τα όντα τελειοποιηθεί, η αποτελεσματικότητα των λόγων και των πράξεών του γίνεται αμέσως ορατή. Το ζήτημα της αλήθειας είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα που πρέπει να λύσει o ζηλωτής και εκείνος που επιχειρεί να λέει μόνο ό,τι είναι ολοκληρωτικά ακριβές, θα βρεθεί αντιμέτωπος με πολύ συγκεκριμένες δυσκολίες. Η αλήθεια είναι τελείως σχετική ενόσω προχωρεί η εξέλιξη και είναι προοδευτική στην εκδήλωσή της. Μπορεί να ορισθεί σαν η εκδήλωση στο φυσικό πεδίο τόσο μέρους της θείας πραγματικότητας όσο επιτρέπει το στάδιο εξέλιξης και το χρησιμοποιούμενο μέσον. Επομένως η αλήθεια συνεπάγεται την ικανότητα του νοούντος ή του ζηλωτή να βλέπει σωστά την ποσότητα του θείου που περικλείει μια μορφή (απτή, αντικειμενική ή λεκτική). Συνεπάγεται επομένως την ικανότητα διείσδυσης στο υποκείμενο και της επαφής με ό,τι συγκαλύπτει κάθε μορφή. Συνεπάγεται επίσης την ικανότητα του ζηλωτή να κατασκευάζει μια μορφή (απτή, αντικειμενική ή λεκτική) που θα μεταδίδει την αλήθεια όπως είναι. Αποτελεί στην πραγματικότητα τα πρώτα δύο στάδια της μεγάλης δημιουργικής διαδικασίας: 1. Ορθή αντίληψη, 2. Ακριβής κατασκευή και οδηγεί στην κορύφωση την οποία πραγματεύεται η εξεταζόμενη σούτρα – την αποτελεσματικότητα όλων των λόγων και πράξεων στη μετάδοση της πραγματικότητας ή της αλήθειας όπως είναι. Η σούτρα αυτή δίνει το μίτο του έργου του μάγου και είναι η βάση της μεγάλης επιστήμης των μάντραμ ή λέξεων δύναμης, που αποτελούν το εφόδιο κάθε μύστη. Με την κατανόηση: α. β. γ. δ. ε. ζ.

Του νόμου του κραδασμού, Της επιστήμης του ήχου, Του σκοπού της εξέλιξης, Του παρόντος κυκλικού σταδίου, Της φύσης της μορφής, Του χειρισμού της ατομικής ουσίας,

ο μύστης όχι μόνο βλέπει την αλήθεια σε όλα τα πράγματα, αλλά κατανοεί πώς να κάνει την αλήθεια ορατή, βοηθώντας έτσι την εξελικτική διαδικασία και “προβάλλοντας εικόνες στην οθόνη του χρόνου”. Το κάνει με ορισμένες λέξεις και πράξεις. Για το ζηλωτή η ανάπτυξη αυτής της ικανότητας επέρχεται με τη σταθερή προσπάθεια να εκπληρώσει τις ακόλουθες απαιτήσεις: 1. Αυστηρή προσοχή σε κάθε διατύπωση των χρησιμοποιούμενων λέξεων. 2. Συνετή χρήση της σιωπής σαν παράγοντα υπηρεσίας. 3. Σταθερή μελέτη των αιτίων που βρίσκονται πίσω από κάθε πράξη, έτσι ώστε να κατανοείται ο λόγος της αποτελεσματικότητας ή της μη αποτελεσματικότητας της πράξης.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

135

4. Σταθερή προσπάθεια να βλέπει την πραγματικότητα σε κάθε μορφή. Συνεπάγεται κυριολεκτικά τη μελέτη του νόμου του αιτίου και του αποτελέσματος, ή του κάρμα, γιατί αντικείμενο του καρμικού νόμου είναι να φέρει τον αντίθετο πόλο του Πνεύματος, την ύλη, σε αυστηρή συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του πνεύματος, έτσι ώστε ύλη και μορφή να μπορέσουν να εκφράσουν τελείως τη φύση του πνεύματος. 37. Όταν η αποχή από την κλοπή τελειοποιηθεί, ο γιόγκι μπορεί να έχει οτιδήποτε επιθυμεί. Εδώ βρίσκεται το κλειδί του μεγάλου νόμου της προσφοράς και ζήτησης. Όταν o ζηλωτής μάθει “να μην επιθυμεί τίποτε για το χωριστό εαυτό”, μπορεί τότε να του εμπιστευθούν όλα τα πλούτη του σύμπαντος· όταν δεν απαιτεί τίποτε για την κατώτερη φύση και δε ζητά τίποτε για τον τριπλό φυσικό άνθρωπο, τότε όλα όσα επιθυμεί έρχονται σ’ αυτόν χωρίς να τα ζητήσει και να τα απαιτήσει. Σε μερικές μεταφράσεις απαντώνται τα λόγια “όλα τα πετράδια είναι δικά του”. Πρέπει να θυμόμαστε επιμελώς ότι η αναφερόμενη κλοπή δεν αφορά μόνο την αρπαγή απτών και φυσικών πραγμάτων, αλλά και την αποχή απ’ την κλοπή στο συναισθηματικό ή νοητικό πεδίο. Ο ζηλωτής δεν παίρνει τίποτε· συναισθηματικά οφέλη, όπως η αγάπη και η εύνοια, η δυσαρέσκεια ή το μίσος δε διεκδικούνται ούτε απορροφώνται όταν δεν του ανήκουν· διανοητικά οφέλη, η αξίωση για αδικαιολόγητη φήμη, η ανάληψη του καθήκοντος, της εύνοιας ή της δημοτικότητας κάποιου άλλου, όλα τα αποπέμπει με τον ίδιο τρόπο και εμμένει αυστηρά σε ό,τι είναι δικό του. “Κάθε άνθρωπος ας ακολουθεί το δικό του ντάρμα” κι ας εκπληρώνει το δικό του ρόλο, είναι η παραίνεση της Ανατολής. “Κοιτάξτε τη δική σας δουλειά” είναι η προσπάθεια της Δύσης να διδάξει την ίδια αλήθεια και να μεταδώσει την παραίνεση ότι κανείς μας δεν πρέπει να κλέβει απ’ τον άλλο την ευκαιρία να κάνει το σωστό, ν’ ανταποκρίνεται στις ευθύνες του και να εκτελεί το καθήκον του. Αυτή είναι η αληθινή αποχή από την κλοπή. Θα διδάξει στον άνθρωπο να ανταποκρίνεται με τέλειο τρόπο στις υποχρεώσεις του, να επωμίζεται τις ευθύνες του και να εκπληρώνει το καθήκον του. Θα του διδάξει επιπλέον να αποφεύγει να οικειοποιείται οτιδήποτε ανήκει στον αδελφό του στους τρεις κόσμους της ανθρώπινης προσπάθειας. 38. Με την αποχή από την ακολασία αποκτάται ενέργεια. Η ακολασία θεωρείται συνήθως σπατάλη της ζωτικότητας ή της αρρενωπότητας της ζωώδους φύσης. Η δύναμη της δημιουργίας στο φυσικό πεδίο και της διαιώνισης της φυλής είναι η ανώτατη φυσική πράξη για την οποία είναι ικανός o άνθρωπος. Η σπατάλη των ζωτικών δυνάμεων με την έκλυτη ζωή και την ακολασία είναι το μεγάλο αμάρτημα εναντίον του φυσικού σώματος. Συνεπάγεται την αποτυχία αναγνώρισης της σπουδαιότητας της γενετήσιας πράξης, την ανικανότητα αντίστασης στις κατώτερες επιθυμίες και ηδονές και την απώλεια αυτοελέγχου. Τα αποτελέσματα αυτής της αποτυχίας είναι εμφανή σε ολόκληρη την ανθρώπινη οικογένεια αυτή την εποχή στο χαμηλό μέσο όρο υγείας, στα γεμάτα νοσοκομεία και στους ασθενικούς,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

136

εξαντλημένους και αναιμικούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά που βρίσκονται παντού. Απαντάται μικρή διατήρηση ενέργειας και οι λέξεις “διασκορπισμός” και “διασκορπισμένοι άνθρωποι” μεταδίδουν ένα μάθημα. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει o μαθητής είναι να μάθει την αληθινή φύση της δημιουργίας και να διατηρεί την ενέργειά του. Η αγαμία δε συνιστάται. Συνιστάται ο αυτοέλεγχος. Όμως στο σχετικά σύντομο κύκλο ζωών, στον οποίο o ζηλωτής προσαρμόζεται για να βαδίσει την ατραπό, μπορεί να περάσει μια ή ίσως περισσότερες ζωές ολοκληρωτικής αποχής από τη γενετήσια πράξη προκειμένου να μάθει τον πλήρη έλεγχο και να καταδείξει το γεγονός ότι καθυπόταξε τελείως την κατώτερη σεξουαλική φύση. Η ορθή χρήση της σεξουαλικής αρχής μαζί με την πλήρη συμμόρφωση στους νόμους της χώρας αποτελεί χαρακτηριστικό κάθε αληθινού ζηλωτή. Εκτός από την εξέταση του ζητήματος πάνω στις γραμμές της διατήρησης της ενέργειας, υπάρχει και μια άλλη πλευρά από την οποία o ζηλωτής προσεγγίζει το πρόβλημα κι αυτή είναι η μετουσίωση της ζωτικής αρχής (όπως εκδηλώνεται δια του φυσικού οργανισμού) στη δυναμική της κατάδειξη όπως εκδηλώνεται μέσω του οργάνου του ήχου, ή της δημιουργίας μέσω του λόγου, που είναι το έργο του αληθινού μάγου. Υπάρχει, όπως γνωρίζουν όλοι οι σπουδαστές του αποκρυφισμού, στενή σχέση μεταξύ των γεννητικών οργάνων και του τρίτου κύριου κέντρου, του κέντρου του λαιμού. Γίνεται φυσιολογικά φανερή από την αλλαγή της φωνής που παρατηρείται στην εφηβική περίοδο. Με την αληθινή διατήρηση της ενέργειας και την αποχή από την ακράτεια ο γιόγκι αποβαίνει δημιουργός στο νοητικό πεδίο με τη χρήση της λέξης και των ήχων και η ενέργεια που μπορεί να σπαταληθεί με τη δραστηριότητα του κατώτερου κέντρου, συγκεντρώνεται και μετουσιώνεται στο μεγάλο δημιουργικό έργο του μάγου. Επιτελείται με την εγκράτεια, την αγνή ζωή και την καθαρή σκέψη κι όχι με οποιαδήποτε διαστροφή της απόκρυφης αλήθειας, όπως η σεξουαλική μαγεία και οι τερατωδίες των σεξουαλικών διαστροφών των διαφόρων δήθεν αποκρυφιστικών σχολών. Οι τελευταίες βρίσκονται στη μαύρη ατραπό και δεν οδηγούν στην πύλη της μύησης. 39. Όταν η αποχή από τη φιλαργυρία τελειοποιηθεί, επέρχεται κατανόηση του νόμου της επαναγέννησης. Αυτή η σούτρα δίνει με σαφείς όρους τη μεγάλη διδασκαλία ότι η επιθυμία για κάποιου είδους μορφή είναι εκείνη που φέρνει το πνεύμα σε ενσάρκωση. Όταν υπάρχει έλλειψη επιθυμίας, τότε οι τρεις κόσμοι δεν μπορούν πλέον να κρατήσουν το γιόγκι. Σφυρηλατούμε τις αλυσίδες μας στο καμίνι της επιθυμίας και των ποικίλων πόθων για πράγματα, για εμπειρία και για μορφική ζωή. Όταν καλλιεργείται και υπάρχει ευχαρίστηση, οι αλυσίδες αυτές πέφτουν βαθμιαία και δε σφυρηλατούνται άλλες. Καθώς απαγκιστρωνόμαστε από τον κόσμο της πλάνης, η όρασή μας γίνεται διαυγής και οι νόμοι της ζωής και της ύπαρξης γίνονται καταφανείς και σιγά-σιγά κατανοούνται. Το πώς και το γιατί της ζωής παίρνουν τις απαντήσεις τους. Ο λόγος και η μέθοδος της ύπαρξης στο φυσικό πεδίο παύει πλέον ν’ αποτελεί πρόβλημα κι ο γιόγκι κατανοεί γιατί υπήρξε το παρελθόν και ποια ήταν τα

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

137

χαρακτηριστικά του· κατανοεί το λόγο του τωρινού βιόκυκλου κι εμπειρίας και μπορεί να κάνει καθημερινά έμπρακτη εφαρμογή του νόμου και γνωρίζει καλά τι πρέπει να κάνει για το μέλλον. Έτσι ελευθερώνεται, δεν επιθυμεί τίποτε στους τρεις κόσμους κι αναπροσανατολίζεται στις συνθήκες του κόσμου της πνευματικής ύπαρξης. Με τις ποιότητες αυτές εκπληρώνονται οι πέντε Εντολές. 40. Η εσωτερική και η εξωτερική κάθαρση προκαλεί αποστροφή για τη μορφή, τόσο της δικής μας όσο και όλων των μορφών. Αυτή η παράφραση της σούτρα 40 δε συμφωνεί με την τεχνική ερμηνεία των Σανσκριτικών λέξεων, λόγω της παρανόησης των χρησιμοποιούμενων λέξεων. Κυριολεκτικά η μετάφραση έχει ως εξής: “η εσωτερική και η εξωτερική εξάγνιση προκαλεί μίσος για το σώμα και μη συνάφεια με όλα τα σώματα”. Η τάση των σπουδαστών στη Δύση να ερμηνεύουν κυριολεκτικά, επιβάλλει μια κάπως πιο ελεύθερη μετάφραση. Ο Ανατολίτης σπουδαστής, περισσότερο έμπειρος στη συμβολική παρουσίαση της αλήθειας, τείνει να μην κάνει λάθη σ’ αυτή τη γραμμή. Εξετάζοντας αυτή τη σούτρα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η αγνότητα αποτελεί ποιότητα του πνεύματος. Η κάθαρση είναι κατ’ ανάγκη διαφόρων ειδών και σχετίζεται με τους τέσσερις φορείς (φυσικό σώμα, αιθερικό σώμα, συναισθηματικό σώμα και νοητικό σώμα) μέσω των οποίων o άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τους τρεις κόσμους της προσπάθειάς του. Μπορούμε συνεπώς να διακρίνουμε μεταξύ τους ως εξής: α. β. γ. δ.

Εξωτερική αγνότητα.........φυσικός φορέας..............πυκνό σώμα. Μαγνητική αγνότητα........αιθερικός φορέας...........εσωτερική αγνότητα. Ψυχική αγνότητα..............αστρικός φορέας............συναισθηματική αγνότητα. Νοητική αγνότητα.............νοητικός φορέας.............αγνότητα συγκεκριμένου νου.

Πρέπει να έχουμε κατά νου πολύ προσεκτικά ότι η αγνότητα αυτή αφορά την ουσία από την οποία συνίσταται o καθένας από αυτούς τους φορείς. Επιτυγχάνεται με τρεις τρόπους: 1. Με την εξάλειψη της ακάθαρτης ουσίας ή εκείνων των ατόμων και μορίων που περιορίζουν την ελεύθερη έκφραση του πνεύματος και το δεσμεύουν στις μορφές, έτσι ώστε να μην μπορεί να έχει ελεύθερη είσοδο ή έξοδο. 2. Με την αφομοίωση εκείνων των ατόμων και μορίων που θα έχουν την τάση να παράσχουν μια μορφή δια της οποίας το πνεύμα θα μπορεί να λειτουργεί ικανοποιητικά. 3. Με την προστασία της εξαγνισμένης μορφής από τη μόλυνση και τον εκφυλισμό. Στην ατραπό της Κάθαρσης ή της Δοκιμασίας αρχίζει η διαδικασία εξάλειψης· στην Ατραπό της Μαθητείας μαθαίνονται οι κανόνες για την εποικοδομητική ή αφομοιωτική διαδικασία και στην Ατραπό της Μύησης (μετά τη δεύτερη μύηση) αρχίζει το προστατευτικό έργο. Στη Δύση οι κανόνες της εξωτερικής κάθαρσης, της υγιεινής κι εξυγίανσης είναι

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

138

καλά γνωστοί κι εφαρμόζονται πλατιά. Στην Ανατολή οι κανόνες της μαγνητικής κάθαρσης είναι καλύτερα γνωστοί κι όταν τα δύο συστήματα συνδυασθούν και αναγνωρισθούν αμοιβαία, το φυσικό περίβλημα στη διπλή του φύση θα οδηγηθεί τελικά σε μεγάλο βαθμό εκλέπτυνσης. Όμως σ’ αυτό τον κύκλο το ενδιαφέρον της Ιεραρχίας επικεντρώνεται κυρίως στο ζήτημα της ψυχικής αγνότητας κι αυτός είναι o λόγος της τάσης της αποκρυφιστικής διδασκαλίας στην τωρινή ανάπτυξη. Είναι πέρα απ’ ό,τι νοείται συνήθως σαν ψυχική ανάπτυξη, δε δίνει έμφαση στις κατώτερες ψυχικές δυνάμεις και επιζητεί να εκπαιδεύσει το ζηλωτή στους νόμους της πνευματικής ζωής. Επιφέρει αντίληψη της φύσης της ψυχής και τον έλεγχο της κατώτερης ψυχικής φύσης. Η μεγάλη “ώθηση” της ιεραρχικής προσπάθειας στον παρόντα αιώνα, 1926-2026, θα είναι πάνω σε αυτές τις γραμμές, σε συνδυασμό με τη διάδοση των νόμων της σκέψης. Απ’ όπου και η αναγκαιότητα εξάπλωσης της διδασκαλίας που δίνεται στις Γιόγκα Σούτρα. Παρέχουν τους κανόνες για τον έλεγχο του νου, αλλά εξετάζεται πλατιά η φύση των ψυχικών δυνάμεων και η ανάπτυξη της ψυχικής συνείδησης. Ολόκληρο το τρίτο βιβλίο πραγματεύεται τις δυνάμεις αυτές και το θέμα των σούτρα σαν σύνολο θα μπορούσε συνοπτικά να θεωρηθεί ότι είναι η ανάπτυξη του νοητικού ελέγχου με την προοπτική της ψυχικής επαφής και τον επακόλουθο έλεγχο των κατώτερων ψυχικών δυνάμεων των οποίων η ανέλιξη παραλληλίζεται μ’ εκείνη των ανώτερων δυνάμεων. Αυτό πρέπει να τονισθεί. Η αποστροφή για τη μορφή ή η “έλλειψη επιθυμίας”, που είναι o γενικός όρος ο οποίος καλύπτει αυτή την κατάσταση του νου, αποτελεί τη μεγάλη ώθηση που τελικά οδηγεί στην πλήρη απελευθέρωση από τη μορφή. Η μορφή ή η λήψη μορφής δεν αποτελεί καθαυτή κακό. Τόσο οι μορφές όσο και η διαδικασία ενσάρκωσης είναι ορθές και κατάλληλες στη θέση τους, αλλά για τον άνθρωπο που δε χρειάζεται περαιτέρω εμπειρία στους τρεις κόσμους, επειδή έμαθε όλα τα αναγκαία μαθήματα στο σχολείο της ζωής, η μορφή και η επαναγέννηση μεταβάλλονται σε κακό και πρέπει να μεταφερθούν σε θέση έξω από τη ζωή του εγώ. Το γεγονός ότι o απελευθερωμένος άνθρωπος μπορεί να διαλέξει να περιορισθεί σε μορφή για ειδικούς σκοπούς υπηρεσίας είναι αλήθεια, αλλά αυτό το κάνει με μια πράξη θέλησης και αυταπάρνησης· δεν εξωθείται σ’ αυτή από επιθυμία αλλά από αγάπη για την ανθρωπότητα και λαχτάρα να παραμείνει με τους αδελφούς του ωσότου και ο τελευταίος από τους υιούς του Θεού φθάσει στην πύλη της απελευθέρωσης. 41. Με την κάθαρση επέρχεται επίσης ηρεμία πνεύματος, συγκέντρωση, κατάκτηση των οργάνων και ικανότητα να βλέπει τον Εαυτό. Πρέπει να θυμόμαστε ότι τόσο οι Εντολές όσο και οι Κανόνες (η Γιάμα και η Νιγιάμα) έχουν να κάνουν με τον κατώτερο τετραπλό εαυτό ο οποίος λειτουργεί στους τρεις κόσμους και συχνά ονομάζεται κατώτερη τετράδα. Στην προηγούμενη σούτρα είδαμε ότι η απαιτούμενη κάθαρση είναι τετραπλή και αφορά τέσσερις φορείς. Τα αποτελέσματα αυτής της κάθαρσης είναι επίσης τετραπλά και αναφέρονται εξίσου στα τέσσερα περιβλήματα. Τα αποτελέσματα αυτά με τη σειρά των φορέων είναι:

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

1. 2. 3. 4.

139

Κατάκτηση των οργάνων.........................Το φυσικό σώμα. Ηρεμία πνεύματος....................................Ο συναισθηματικός φορέας. Συγκέντρωση............................................Ο κατώτερος νους ή το νοητικό σώμα. Ικανότητα να βλέπει τον εαυτό................Το συνθετικό αποτέλεσμα της τριπλής κατάστασης των παραπάνω περιβλημάτων.

Η “κατάκτηση των οργάνων” αναφέρεται ειδικά στις αισθήσεις και είναι αποτέλεσμα της μαγνητικής κάθαρσης ή εκλέπτυνσης του αιθερικού σώματος. Σχετικά μ’ αυτό οι σπουδαστές πρέπει να έχουν κατά νου ότι το φυσικό σώμα δεν αποτελεί αρχή, αλλά δομείται σε ακριβή ομοιότητα με το αιθερικό σώμα. Το αιθερικό σώμα είναι o μαγνητικός φορέας στο φυσικό πεδίο και ελκύει (σύμφωνα με τη φύση και τα συστατικά του) τα άτομα και σωματίδια της ουσίας από την οποία κατασκευάζεται το πυκνό φυσικό σώμα. Όταν οι αισθητήριες αντιλήψεις εκλεπτυνθούν και όταν η κραδασμική κατάσταση του ζωτικού σώματος συντονισθεί με ακρίβεια, τα όργανα των αισθήσεων κυριαρχούνται κι ελέγχονται πλήρως από τον πραγματικό άνθρωπο και τον θέτουν τελικά σε επαφή με τα δύο ανώτατα υποπεδία του φυσικού πεδίου κι όχι με το κατώτερο αστρικό όπως συμβαίνει τώρα. Η ορθή σειρά αυτού του ελέγχου των οργάνων της φυσικής αντίληψης ή των πέντε αισθήσεων έχει ως εξής: 1. Ορθή διανοητική αντίληψη του ιδεώδους στο νοητικό πεδίο. 2. Αγνή επιθυμία, απαλλαγμένη απ’ την αγάπη της μορφής στο συναισθηματικό ή αστρικό πεδίο. 3. Ορθή χρήση κι ανάπτυξη των πέντε κέντρων στη σπονδυλική στήλη (βάση της σπονδυλικής στήλης, ιερό κέντρο, ηλιακό πλέγμα, κέντρο της καρδιάς και του λαιμού), καθένα από τα οποία βρίσκεται στο αιθερικό σώμα και συνδέεται με τη μια ή την άλλη από τις πέντε αισθήσεις. 4. Επακόλουθη ορθή αντίδραση των αισθητήριων οργάνων στις απαιτήσεις του πραγματικού ή πνευματικού ανθρώπου. Ως προς το αστρικό σώμα το αποτέλεσμα της κάθαρσης είναι ένα ήρεμο πνεύμα ή η “ήρεμη γαλήνη” του φορέα, έτσι ώστε να μπορεί να αντανακλά επαρκώς τη Χριστική αρχή ή βουδδική φύση. Η σχέση της αστρικής ή καμικής αρχής (που χρησιμοποιεί το μεσαίο φορέα του τριπλού κατώτερου ανθρώπου) προς τη βουδδική αρχή που χρησιμοποιεί το μεσαίο φορέα της πνευματικής τριάδας (ή άτμα-βούδδι-μάνας), πρέπει να εξετασθεί επισταμένως. Η ηρέμηση των συναισθημάτων και o έλεγχος της επιθυμητικής φύσης προηγούνται πάντοτε του αναπροσανατολισμού του κατώτερου. Προτού η επιθυμία του ανθρώπου στραφεί σε πνευματικά πράγματα, πρέπει να πάψει να επιθυμεί τα πράγματα του κόσμου και της σάρκας. Αυτό προκαλεί ένα διάλειμμα μεγάλης δυσχέρειας στη ζωή του νεόφυτου και η διαδικασία συμβολίζεται στη χρήση της λέξης “προσηλύτιση” μεταξύ των ορθόδοξων Χριστιανικών κύκλων· συνεπάγεται “μεταστροφή” με την επακόλουθη πρόσκαιρη αναστάτωση αλλά την τελική ηρεμία. Στο νοητικό σώμα το αποτέλεσμα της κάθαρσης είναι η ανάπτυξη της ικανότητας για συγκέντρωση ή προσήλωση. Ο νους δεν πετά εδώ κι εκεί, αλλά ελέγχεται και

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

140

ηρεμεί και γίνεται δεκτικός στην ανώτερη εντύπωση. Επειδή αυτό αναλύεται πλήρως στο τρίτο βιβλίο, δε χρειάζεται να ασχοληθούμε μαζί του εδώ. Όταν τα τρία αυτά αποτελέσματα της κάθαρσης γίνουν αισθητά στη ζωή του ζηλωτή, πλησιάζει ένα ορισμένο κορύφωμα που είναι η αιφνίδια αντίληψη της φύσης της ψυχής. Αποκτά ένα όραμα της πραγματικότητας που είναι o ίδιος και ανακαλύπτει την αλήθεια των λόγων του Χριστού ότι “οι καθαροί τη καρδία τον Θεόν όψονται”. Αντικρίζει την ψυχή και στο εξής η επιθυμία του είναι για πάντα προς την πραγματικότητα και πέρα από το απατηλό και τον κόσμο της πλάνης. 42. Σαν αποτέλεσμα της ευχαρίστησης επιτυγχάνεται η μακαριότητα. Λίγα έχουμε να πούμε σχετικά μ’ αυτή τη σούτρα πέρα από την υπόδειξη ότι όλος o πόνος, η δυσαρέσκεια και η δυστυχία βασίζονται στην ανταρσία κι ότι από τη σκοπιά του αποκρυφιστή η ανταρσία προκαλεί περισσότερη ταραχή και η αντίσταση χρησιμεύει απλά στην τροφοδότηση του κακού οτιδήποτε κι αν είναι. Ο άνθρωπος που έμαθε να αποδέχεται τη μοίρα του, δε σπαταλά χρόνο σε μάταιες θλίψεις και μπορεί τότε να διαθέσει όλη την ενέργειά του στην τέλεια εκπλήρωση του ντάρμα του ή του υποχρεωτικού του έργου. Αντί να μεμψιμοιρεί και να συσκοτίζει τους σκοπούς της ζωής με στενοχώρια, αμφιβολία και απελπισία, καθαρίζει την ατραπό του με την ήρεμη αντίληψη της ζωής όπως είναι και την άμεση εκτίμηση εκείνου που μπορεί να κάνει. Έτσι δεν προκύπτει απώλεια δύναμης, χρόνου ή ευκαιρίας και σημειώνεται σταθερή πρόοδος προς το στόχο. 43. Με τη διάπυρη έφεση και την απαλλαγή από κάθε ρύπο επέρχεται η τελειοποίηση των σωματικών δυνάμεων και των αισθήσεων. Μολονότι τα δύο αίτια της διαδικασίας τελειοποίησης είναι η έφεση και η κάθαρση, όμως τα δύο αυτά αποτελούν πραγματικά ένα και είναι οι δύο όψεις της πειθαρχίας της Δοκιμαστικής Ατραπού. Το Αρχαίο Σχόλιο που αποτελεί την εσωτερική βάση της εσώτερης διδασκαλίας για τη Ράτζα Γιόγκα, περιέχει μερικές φράσεις που θ’ αποδειχθούν εδώ χρήσιμες στη μετάδοση της ορθής ιδέας: “Καθώς η πνοή της φωτιάς κυλά προς τα πάνω μέσα από το σύστημα, καθώς το πύρινο στοιχείο κάνει αισθητή την παρουσία του, αυτό που εμποδίζει φαίνεται να εξαφανίζεται κι αυτό που ήταν αμυδρό φωτίζεται. Το πυρ ανεβαίνει και οι φραγμοί καίγονται· η πνοή απλώνεται και οι περιορισμοί εξαφανίζονται. Τα επτά, ήρεμα ως τώρα, σαλεύουν σε ζωή. Οι δέκα πύλες, σφραγισμένες και κλειστές ή μισάνοιχτες, ανοίγουν διάπλατα. Τα πέντε μεγάλα μέσα επαφής ορμούν σε δράση. Τα εμπόδια υπερνικώνται και οι φραγμοί δεν εμποδίζουν πια. Ο καθαρθείς γίνεται o μεγάλος δέκτης κι o Ένας γίνεται γνωστός.”

Σ’ αυτά τα λόγια περιγράφεται η κάθαρση δια του πυρός και δια του αέρος κι αυτή είναι η κάθαρση που υφίσταται στην ατραπό της γιόγκα. Στην κάθαρση δια του ύδατος έχει υποβληθεί ο πολύ εξελιγμένος άνθρωπος στα τελευταία στάδια της ζωής του προτού βαδίσει την Ατραπό της Μαθητείας και την υπαινίσσονται οι συχνά χρησιμοποιούμενες λέξεις “ύδατα της θλίψης”. Τώρα υφίσταται την πύρινη δοκιμασία

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

141

κι ολόκληρη η κατώτερη φύση διέρχεται απ’ το πυρ. Είναι η πρώτη έννοια κι αυτή που αφορά περισσότερο το ζηλωτή. Την καλεί όταν μπορεί από την καρδιά του και στέλνει το κάλεσμα του πυρός, που ενσωματώνεται στα λόγια: “Ζητώ το Δρόμο· λαχταρώ να γνωρίσω. Οράματα βλέπω και φευγαλέες βαθιές εντυπώσεις. Πίσω από την Πύλη, στην άλλη πλευρά, βρίσκεται αυτό που ονομάζω κατοικία, γιατί o κύκλος έχει σχεδόν διανυθεί και το τέλος πλησιάζει στην αρχή. Ζητώ το Δρόμο. Όλους τους δρόμους βάδισαν τα πόδια μου. Ο Δρόμος του Πυρός με καλεί με βίαιη κλήση. Τίποτε μέσα μου δε ζητά το δρόμο της ειρήνης· τίποτε μέσα μου δε λαχταρά τη γη. Ας μαίνεται το πυρ, ας καταβροχθίζουν οι φλόγες· ας καεί όλη η σκουριά· κι ας εισέλθω από την Πύλη για να βαδίσω το Δρόμο του Πυρός.”

Η πνοή του Θεού γίνεται επίσης αισθητή σαν καθαρτήρια αύρα και είναι η ανταπόκριση της ψυχής στην έφεση του μαθητή. Η ψυχή τότε “εμπνέει” τον κατώτερο άνθρωπο. Η δευτερεύουσα έννοια έχει βέβαια άμεση αναφορά στο έργο της κουνταλίνι ή του οφιοειδούς πυρός στη βάση της σπονδυλικής στήλης, καθώς ανταποκρίνεται στον ψυχικό κραδασμό (που γίνεται αισθητός στο κεφάλι, στην περιοχή της επίφυσης και ονομάζεται “φως στο κεφάλι”). Καθώς ανέρχεται προς τα πάνω, κατακαίει όλες τις εμφράξεις στον αιθερικό αγωγό της σπονδυλικής στήλης και ζωογονεί ή ηλεκτρίζει τα πέντε κέντρα κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης και τα δύο στο κεφάλι. Οι ζωτικοί αέρες μέσα στους λοβούς της κεφαλής εξωθούνται επίσης σε δραστηριότητα και παράγουν εκεί ένα καθαρτήριο ή μάλλον εξαλειπτικό αποτέλεσμα. Μ’ αυτό o σπουδαστής δεν έχει προς το παρόν τίποτε να κάνει πέρα από το να φροντίζει, όσο εξαρτάται απ’ τον ίδιο, ώστε η έφεση της καρδιάς του να έχει τον αναγκαίο “πύρινο” χαρακτήρα και η σταθερή κάθαρση της φυσικής, συναισθηματικής και νοητικής φύσης να προχωρεί με τον επιθυμητό τρόπο. Όταν συμβεί αυτό, η ανταπόκριση της ψυχής θα είναι αποτελεσματική και οι επακόλουθες αντιδράσεις μέσα στα αιθερικά κέντρα θα προκύψουν, σύμφωνα με το νόμο, με ασφάλεια και φυσιολογικά. Οι τρεις στροφές που προαναφέρθηκαν αφορούν: α. Τα επτά κέντρα που μέχρι τώρα ηρεμούν, β. Τις δέκα κλειστές πύλες, τα δέκα ανοίγματα του φυσικού σώματος, γ. Τις πέντε αισθήσεις δια των οποίων γίνεται επαφή με το φυσικό πεδίο και με τους όρους αυτούς υπονοούνται όλες οι εξερχόμενες και εισερχόμενες δραστηριότητες του ανθρώπου στο φυσικό πεδίο. Όταν υπαχθούν στη διεύθυνση της ψυχής ή του εσώτερου κυβερνήτη, τότε επέρχεται ενότητα με την ψυχή και συνεπώς ταύτιση με εκείνον στον οποίο ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε. 44. Η πνευματική ανάγνωση καταλήγει σε επαφή με την Ψυχή (ή το θείο Ένα). Θα μπορούσε ίσως να μεταφρασθεί κυριολεκτικά ως “η ανάγνωση των συμβόλων προκαλεί επαφή με την ψυχή”. Το σύμβολο είναι κάποιου είδους μορφή που καλύπτει ή κρύβει μια σκέψη, μια ιδέα ή μια αλήθεια και μπορεί συνεπώς να τεθεί σαν γενικό

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

142

αξίωμα ότι κάθε μορφή οποιουδήποτε είδους είναι το σύμβολο ή το αντικειμενικό κάλυμμα μιας σκέψης. Όταν αυτό εφαρμοσθεί, θα διαπιστωθεί ότι αναφέρεται εξίσου στην ανθρώπινη μορφή, η οποία προορίζεται να είναι το σύμβολο (ή η εικόνα) του Θεού· είναι μια αντικειμενική μορφή που καλύπτει μια θεία σκέψη, ιδέα ή αλήθεια, η απτή εκδήλωση μιας θείας έννοιας. Στόχος της εξέλιξης είναι να φέρει σε τελείωση την αντικειμενική αυτή συμβολική μορφή. Όταν o άνθρωπος το γνωρίζει, παύει να ταυτίζεται με το σύμβολο που είναι η κατώτερη φύση του. Αρχίζει να λειτουργεί συνειδητά σαν ο θείος εσώτερος υποκειμενικός εαυτός που χρησιμοποιεί τον κατώτερο άνθρωπο για να καλύπτει και ν’ αποκρύπτει τη μορφή του και ασχολείται καθημερινά με αυτή τη μορφή έτσι ώστε να διαπλασθεί και να διαμορφωθεί σε επαρκές όργανο έκφρασης. Η ιδέα μεταφέρεται επίσης στην καθημερινή ζωή, στη στάση του ανθρώπου προς κάθε μορφή (στα τρία βασίλεια της φύσης) με την οποία έρχεται σε επαφή. Επιδιώκει να δει κάτω από την επιφάνεια και να αγγίξει τη θεία ιδέα. Είναι ο τέταρτος Κανόνας και αφορά την εσώτερη στάση του ανθρώπου στο αντικειμενικό σύμπαν. Θα μπορούσε λοιπόν να ειπωθεί ότι οι κανόνες αφορούν τη στάση του ανθρώπου προς: 1. 2. 3. 4. 5.

Τη δική του κατώτερη φύση..............................................εσωτερική κι εξωτερική κάθαρση. Το κάρμα ή τη μοίρα του στη ζωή.....................................ευχαρίστηση. Την ψυχή ή το εγώ του.......................................................διάπυρη έφεση. Το περιβάλλον και τις επαφές στο φυσικό πεδίο................πνευματική ανάγνωση. Τη μία Ύπαρξη, το Θεό.....................................................αφοσίωση στον Ισβάρα.

Έτσι μια “ορθή στάση” προς όλα τα πράγματα καλύπτει αυτή την ομάδα των κανόνων. 45. Με την αφοσίωση στον Ισβάρα επιτυγχάνεται ο στόχος του διαλογισμού (ή το σαμάντι). Στόχος του διαλογισμού είναι η ικανότητα να ερχόμαστε σε επαφή με το θείο εσώτερο εαυτό και δια της επαφής να φθάσουμε στην αντίληψη της ενότητας αυτού του εαυτού με όλους τους εαυτούς και τον Παν-Εαυτό κι αυτό όχι μόνο θεωρητικά αλλά σαν γεγονός στη φύση. Προκύπτει όταν επιτυγχάνεται η κατάσταση που ονομάζεται “σαμάντι”, στην οποία η συνείδηση του στοχαστή μεταφέρεται έξω απ’ την κατώτερη εγκεφαλική συνείδηση σ’ εκείνη του πνευματικού ανθρώπου ή της ψυχής στο δικό της πεδίο. Τα στάδια της μεταφοράς αυτής μπορούν να διατυπωθούν ως εξής: 1. Μεταφορά της συνείδησης του σώματος, της εξωστρεφούς ενστικτώδους συνείδησης του φυσικού ανθρώπου, στο κεφάλι. Απαιτεί τη συνειδητή απόσυρση της συνείδησης σ’ ένα σημείο μέσα στον εγκέφαλο στην περιοχή της επίφυσης και τη συνειδητή οριστική επικέντρωσή της εκεί. 2. Μεταφορά της συνείδησης απ’ το κεφάλι ή εγκέφαλο στο νου ή νοητικό σώμα. Σ’ αυτή τη μεταφορά o εγκέφαλος μένει έντονα άγρυπνος κι η απόσυρση επιχειρείται συνειδητά δια του αιθερικού σώματος, με τη χρήση της βραχμαράντρα ή του

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

143

ανοίγματος στην κορυφή της κεφαλής. Σε καμιά στιγμή δεν είναι o άνθρωπος σε ύπνωση, ασυνειδησία ή ύπνο. Αναλαμβάνει κι εκτελεί ενεργά αυτή τη διαδικασία αφαίρεσης ή απόσυρσης. 3. Μεταφορά της συνείδησης απ’ το νοητικό σώμα σ’ εκείνο του εγώ, της ψυχής, που ενοικεί στο αιτιώδες σώμα ή εγωικό λωτό. Επέρχεται τότε μια κατάσταση στην οποία o εγκέφαλος, το νοητικό σώμα και το εγωικό σώμα αποτελούν μια συνεκτική, ήρεμη μονάδα, ζώσα, άγρυπνη, θετική και σταθερή. 4. Μπορεί τότε να εισέλθει κανείς στην κατάσταση του σαμάντι ή της πνευματικής ενατένισης, όπου η ψυχή ατενίζει στο δικό της κόσμο, βλέπει τη θέα των πραγμάτων όπως είναι, έρχεται σε επαφή με την πραγματικότητα και “γνωρίζει το Θεό”. Ακολουθεί κατόπιν το στάδιο όπου o πνευματικός άνθρωπος μεταβιβάζει στον εγκέφαλο δια του νου εκείνο που οραματίσθηκε, είδε, προσέγγισε και γνώρισε· και μ’ αυτό τον τρόπο η γνώση γίνεται μέρος του περιεχομένου του εγκεφάλου και είναι διαθέσιμη για χρήση στο φυσικό πεδίο. Αυτός είναι o στόχος της διαλογιστικής διαδικασίας και τα αποτελέσματα στις πολλές τους διακρίσεις είναι το θέμα του Βιβλίου ΙΙΙ και προκύπτουν σύμφωνα με τα οκτώ μέσα της γιόγκα, που πραγματεύεται το Βιβλίο ΙΙ. Μόνο η αφοσίωση στον Ισβάρα ή η αληθινή αγάπη του Θεού, με τις συνοδευτικές της ποιότητες της υπηρεσίας, της αγάπης του ανθρώπου και της υπομονετικής εμμονής στην αγαθοεργία, θα οδηγήσει τον άνθρωπο στην επίμοχθη ατραπό της πειθαρχίας, της κάθαρσης και της σκληρής εργασίας. ΜΕΣΟΝ ΙΙΙ. ΣΤΑΣΗ 46. Η λαμβανόμενη στάση πρέπει να είναι σταθερή και άνετη. Αυτή η σούτρα είναι εκείνη που οδήγησε σε μεγάλη σύγχυση τους σπουδαστές μας στη Δύση, γιατί την ερμήνευσαν με εντελώς φυσική έννοια. Είναι αλήθεια ότι έχει μια φυσική έννοια, αλλά εξεταζόμενη ως προς την κατώτερη τριπλή φύση μπορεί να ειπωθεί ότι αναφέρεται σε μια σταθερή ακίνητη θέση του φυσικού σώματος όταν είναι σε διαλογισμό, σε μια σταθερή ακύμαντη κατάσταση του αστρικού ή συναισθηματικού σώματος κατά το πέρασμα από την εγκόσμια ύπαρξη και σ’ έναν αταλάντευτο σταθερό νου που βρίσκεται υπό απόλυτο έλεγχο. Απ’ αυτά τα τρία μπορεί να ειπωθεί ότι η φυσική στάση έχει τη μικρότερη σπουδαιότητα κι ότι η θέση στην οποία o ζηλωτής μπορεί ταχύτερα να λησμονήσει ότι κατέχει φυσικό σώμα, είναι η καλύτερη. Μπορεί γενικά να διατυπωθεί ότι μια κάθετη στάση σε άνετο κάθισμα, με τη σπονδυλική στήλη ευθυτενή, τα πόδια διασταυρωμένα φυσικά, τα χέρια διπλωμένα στα γόνατα, τα μάτια κλειστά και το σαγόνι λίγο χαμηλωμένο, είναι η καλύτερη στάση για το Δυτικό ζηλωτή. Στην Ανατολή υπάρχει μια επιστήμη στάσεων κι έχουν καταγραφεί περίπου ογδόντα τέσσερις διαφορετικές θέσεις, μερικές από τις οποίες είναι πολύπλοκες και οδυνηρές. Η επιστήμη αυτή είναι κλάδος της χάθα γιόγκα και δεν πρέπει ν’ ακολουθείται απ’ την πέμπτη φυλετική ρίζα· είναι κατάλοιπο εκείνης της γιόγκα που ήταν αναγκαία κι επαρκής για τον άνθρωπο της Λεμούρειας φυλετικής ρίζας, που

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

144

χρειαζόταν να μάθει το φυσικό έλεγχο. Η μπάκτι γιόγκα ή η γιόγκα του αφοσιωμένου ήταν η γιόγκα της Ατλάντειας ή τέταρτης φυλετικής ρίζας, μαζί με λίγη χάθα γιόγκα. Στην τωρινή πέμπτη φυλετική ρίζα, την Αρεία, η χάθα γιόγκα πρέπει να περιέλθει σε πλήρη αχρηστία όσον αφορά το μαθητή και πρέπει να ασχολείται με τη Ράτζα Γιόγκα συν την μπάκτι γιόγκα – πρέπει να είναι νοητικά αφοσιωμένος. Ο Λεμούρειος μαθητής έμαθε να ελέγχει το φυσικό σώμα και να το αφιερώνει στην υπηρεσία του Ισβάρα μέσω της χάθα γιόγκα με έφεση προς το συναισθηματικό έλεγχο. Ο Ατλάντειος μαθητής έμαθε να ελέγχει το συναισθηματικό σώμα και να το αφιερώνει στην υπηρεσία του Ισβάρα μέσω της μπάκτι γιόγκα με έφεση προς το νοητικό έλεγχο. Ο Άρειος μαθητής πρέπει να μάθει να ελέγχει το νοητικό σώμα και να το αφιερώνει στην υπηρεσία του Ισβάρα μέσω της Ράτζα Γιόγκα με έφεση προς τη γνώση του ενοίκου, της ψυχής. Έτσι σ’ αυτή τη φυλετική ρίζα ολόκληρος o κατώτερος άνθρωπος, η προσωπικότητα, υποτάσσεται και λαμβάνει χώρα η “Μεταμόρφωση” της ανθρωπότητας. 47. Σταθερότητα και άνεση στάσης πρέπει να επιτυγχάνεται με επίμονη ελαφρά προσπάθεια και με τη συγκέντρωση του νου στο άπειρο. Καλύπτει τις δύο όψεις που προκαλούν δυσκολία στο διαλογισμό, τη σωματική άνεση και τον έλεγχο του νου. Είναι αξιοσημείωτο ότι η προσπάθεια να επιτευχθεί η λησμονιά του φυσικού σώματος με την ορθή στάση επέρχεται με σταθερή, ήπια κι επίμονη άσκηση παρά με το βίαιο εξαναγκασμό του σώματος σε στάσεις και θέσεις ανεξοικείωτες και μη αναπαυτικές. Όταν αυτό μπορέσει να γίνει κι όταν o νους μπορέσει ν’ απορροφάται στην εξέταση των πραγμάτων της ψυχής, τότε σταθερότητα και άνεση χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο στο φυσικό πεδίο. Λησμονεί το φυσικό φορέα κι επομένως μπορεί να συγκεντρώνει το νου του και τότε η συγκέντρωση του νου του είναι τόσο απερίσπαστη ώστε η σκέψη του σώματος καθίσταται ανέφικτη. 48. Όταν επιτευχθεί, τα ζεύγη των αντιθέτων δεν περιορίζουν πια. Τα ζεύγη των αντιθέτων αφορούν το επιθυμητικό σώμα και είναι σημαντικό ότι στην προηγούμενη σούτρα εξετάσθηκαν μόνο o νους και το φυσικό σώμα. Σ’ αυτή τη σούτρα η συναισθηματική φύση η οποία εκφράζεται με την επιθυμία, δεν επηρεάζεται απ’ την έλξη οποιασδήποτε ελκτικής δύναμης. Το αστρικό σώμα καθίσταται ήρεμο και μη απαιτητικό και δεν ανταποκρίνεται σε κανένα θέλγητρο από τον κόσμο της πλάνης. Υπάρχει ένα μεγάλο μυστήριο που σχετίζεται με το αστρικό σώμα του ανθρώπου και με το αστρικό φως και η φύση του μυστηρίου είναι ακόμη γνωστή μόνο στους προχωρημένους μυημένους. Το αστρικό φως ρίχνεται στην αντικειμενικότητα από δύο παραγωγούς συντελεστές και το αστρικό σώμα του ανθρώπου ανταποκρίνεται σε δύο τύπους ενέργειας. Φαίνονται ότι καθαυτοί στερούνται ουσιαστικά χαρακτήρα ή μορφής αλλά εξαρτώνται για την εκδήλωση από “εκείνο που είναι επάνω κι εκείνο που είναι κάτω”. Η επιθυμητική φύση του ανθρώπου, για παράδειγμα, φαίνεται ν’ ανταποκρίνεται στο δέλεαρ του μεγάλου κόσμου της πλάνης, τη μάγια των αισθήσεων,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

145

ή στη φωνή του εγώ που χρησιμοποιεί το νοητικό σώμα. Από το φυσικό πεδίο και το νοητικό κόσμο φθάνουν κραδασμοί στο αστρικό σώμα και η ανταπόκριση στην ανώτερη ή την κατώτερη κλήση είναι ανάλογη με τη φύση του ανθρώπου και το σημείο εξέλιξης στο οποίο έφθασε. Το αστρικό σώμα είτε προσέχει την εγωική εντύπωση ή παρασύρεται από τα εκατομμύρια των επίγειων φωνών. Προφανώς δεν έχει δική του φωνή, ούτε δικό του χαρακτήρα. Μας έχει απεικονισθεί στην Γκίτα όπου o Αρζούνα στέκεται στο μέσο μεταξύ των δύο αντίθετων δυνάμεων του καλού και του κακού κι αναζητεί την ορθή στάση απέναντί τους. Το αστρικό πεδίο είναι το πεδίο μάχης της ψυχής, o τόπος της νίκης ή o τόπος της ήττας· είναι η Κουρουκσέτρα στην οποία γίνεται η μεγάλη επιλογή. Σ’ αυτές τις σούτρα που αφορούν τη στάση, λανθάνει η ίδια ιδέα. Τονίζονται το φυσικό πεδίο και το νοητικό πεδίο και συνάγεται ότι όταν διευθετηθούν ορθά, όταν επιτευχθεί ευστάθεια στο φυσικό πεδίο και προσήλωση στο νοητικό πεδίο, τότε τα ζεύγη των αντιθέτων δεν περιορίζουν πλέον. Επιτυγχάνεται το σημείο ισορροπίας και o άνθρωπος ελευθερώνεται. Ο ζυγός της ζωής του ανθρώπου ισοσταθμίζεται απόλυτα κι αυτός στέκει ελεύθερος. ΜΕΣΟΝ IV. ΠΡΑΝΑΓΙΑΜΑ 49. Όταν επιτευχθεί η ορθή στάση (ασάνα), επακολουθεί ο ορθός έλεγχος της πράνα και η πρέπουσα εισπνοή κι εκπνοή της αναπνοής. Εδώ ερχόμαστε πάλι σε μια σούτρα που προκάλεσε πολλή παρανόηση και μεγάλη ζημιά. Έχει διαδοθεί η διδασκαλία για τον έλεγχο της πράνα κι αυτή οδήγησε στην υιοθέτηση αναπνευστικών ασκήσεων και σε πρακτικές των οποίων η επιτυχία εξαρτάται απ’ την αναστολή της αναπνευστικής διαδικασίας. Το μεγαλύτερο μέρος προκλήθηκε από την πεποίθηση του Δυτικού νου ότι πράνα και αναπνοή είναι συνώνυμοι όροι. Σε καμία περίπτωση δεν είναι έτσι. Ο Βιβεκανάντα το τονίζει στο σχόλιο του γι’ αυτή τη σούτρα με τα ακόλουθα λόγια: “Όταν κατακτηθεί η στάση, τότε η κίνηση αυτή πρέπει να διακοπεί και να ελεγχθεί κι έτσι ερχόμαστε στην πραναγιάμα· τον έλεγχο των ζωτικών δυνάμεων του σώματος. Η πράνα δεν είναι αναπνοή, παρότι συνήθως μεταφράζεται έτσι. Είναι το σύνολο της κοσμικής ενέργειας. Είναι η ενέργεια που υπάρχει σε κάθε σώμα και η πιο καταφανής εκδήλωσή της είναι η κίνηση των πνευμόνων. Η κίνηση αυτή προκαλείται από την πράνα που έλκει την αναπνοή και είναι αυτό που επιδιώκουμε να θέσουμε υπό έλεγχο με την πραναγιάμα. Αρχίζουμε με τον έλεγχο της αναπνοής, επειδή είναι o ευκολότερος τρόπος να ελέγξουμε την πράνα.”

Πράνα είναι το σύνολο της ενέργειας του σώματος (κι αυτό ισχύει εξίσου στο πλανητικό και το ηλιακό σώμα). Αφορά συνεπώς την εισροή της ενέργειας στο αιθερικό σώμα και την εκροή της με το μέσον του φυσικού σώματος. Στο φυσικό σώμα συμβολίζεται για μας με την αναγκαία εισπνοή κι εκπνοή της αναπνοής. Με την έμφαση στη φυσική πράξη της αναπνοής, μεγάλο μέρος της αληθινής έννοιας αυτής της σούτρα έχει χαθεί. Στη μελέτη της πραναγιάμα πρέπει να έχουμε υπόψη ορισμένα πράγματα. Πρώτο,

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

146

ότι ένας από τους κύριους σκοπούς του αιθερικού σώματος είναι να ενεργεί σαν υποκινητής κι ενεργοποιός του πυκνού φυσικού σώματος. Είναι σχεδόν σαν το πυκνό φυσικό σώμα να μην έχει ανεξάρτητη ύπαρξη και να δρα απλώς εξωθούμενο και παρακινούμενο από το αιθερικό σώμα. Το αιθερικό σώμα είναι το δυναμικό ή ζωτικό σώμα και διαπερνά κάθε τμήμα του πυκνού φορέα. Είναι το βάθρο, η αληθινή ουσία του φυσικού σώματος. Ανάλογα με τη φύση της δύναμης που εμψυχώνει το αιθερικό σώμα, ανάλογα με τη δραστηριότητα αυτής της δύναμης στο αιθερικό σώμα, ανάλογα με τη ζωντάνια ή τη νωθρότητα των σπουδαιότερων τμημάτων του αιθερικού σώματος (των κέντρων στη σπονδυλική στήλη), θα είναι και η αντίστοιχη δραστηριότητα του φυσικού σώματος. Παρόμοια και συμβολικά, ανάλογα με την αρτιότητα του αναπνευστικού μηχανισμού κι ανάλογα με την ικανότητα αυτού του μηχανισμού να οξυγονώνει και να καθαρίζει το αίμα, θα είναι και η υγεία ή η αρτιότητα του πυκνού φυσικού σώματος. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι το κλειδί της ακριβούς ανταπόκρισης του κατώτερου στο ανώτερο βρίσκεται στο ρυθμό και στην ικανότητα του φυσικού σώματος ν’ ανταποκρίνεται ή να δονείται σε ρυθμική ομοφωνία με το αιθερικό σώμα. Οι σπουδαστές έχουν διαπιστώσει ότι αυτό διευκολύνεται πολύ από τη σταθερή, ομαλή αναπνοή και η πλειονότητα των αναπνευστικών ασκήσεων, όταν τονίζονται με την εξαίρεση των τριών προηγούμενων μέσων της γιόγκα (των Εντολών, των Κανόνων και της Στάσης), έχουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα στα αιθερικά κέντρα και μπορεί να οδηγήσουν σε καταστρεπτικά αποτελέσματα. Είναι εξαιρετικά αναγκαίο για τους σπουδαστές ν’ ακολουθούν τα μέσα της γιόγκα με τη σειρά που δίνονται απ’ τον Πατάντζαλι κι έτσι να φροντίζουν να στοχεύουν στην εξαγνιστική διαδικασία, την πειθάρχηση της εξωτερικής κι εσωτερικής ζωής και την προσήλωση του νου, προτού αποπειραθούν να ρυθμίσουν τον αιθερικό φορέα με την αναπνοή και να αφυπνίσουν τα κέντρα. Το έργο που γίνεται με την πραναγιάμα θα μπορούσε να δηλωθεί με συντομία ότι αποβλέπει: 1. Στην οξυγόνωση του αίματος κι έτσι στην κάθαρση των ροών του αίματος και συνεπώς στη φυσική υγεία. 2. Στην επίτευξη σύγχρονου κραδασμού του φυσικού σώματος με εκείνον του αιθερικού σώματος. Αυτό καταλήγει στην πλήρη καθυπόταξη του πυκνού φυσικού σώματος και στην ευθυγράμμισή του με το αιθερικό σώμα. Τα δύο τμήματα του φυσικού φορέα σχηματίζουν μια μονάδα. 3. Στη διαβίβαση ενέργειας μέσω του αιθερικού σώματος σε όλα τα μέρη του πυκνού φυσικού σώματος. Η ενέργεια αυτή μπορεί να προέλθει από διάφορες πηγές: α. Απ’ την πλανητική αύρα. Στην περίπτωση αυτή είναι πλανητική πράνα κι έτσι αφορά κυρίως τη σπλήνα και την υγεία του φυσικού σώματος. β. Απ’ τον αστρικό κόσμο μέσω του αστρικού σώματος. Είναι καθαρά καμική ή επιθυμητική δύναμη και επηρεάζει κυρίως τα κέντρα κάτω απ’ το διάφραγμα.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

147

γ. Απ’ τον παγκόσμιο νου ή τη μανασική δύναμη. Είναι κυρίως δύναμη της σκέψης και κατευθύνεται στο κέντρο του λαιμού. δ. Απ’ το ίδιο το εγώ και διεγείρει κυρίως τα κέντρα της κεφαλής και της καρδιάς. Πολλοί άνθρωποι δέχονται δύναμη μόνο από το φυσικό και αστρικό πεδίο, αλλά οι μαθητές δέχονται επίσης δύναμη από νοητικά κι εγωικά επίπεδα. 50. Ο ορθός έλεγχος της πράνα (ή των ζωικών ρευμάτων) είναι εξωτερικός, εσωτερικός ή ακίνητος· υπόκειται σε τόπο, χρόνο και αριθμό και είναι επίσης παρατεταμένος ή σύντομος. Αυτή η σούτρα είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατανοηθεί και η έννοιά της συσκοτίσθηκε σκόπιμα λόγω των κινδύνων που συνεπάγεται o έλεγχος των σωματικών δυνάμεων. Η ιδέα και η μεταδιδόμενη διδασκαλία διαιρούνται σε τρία μέρη: Ι. Τον εξωτερικό, εσωτερικό ή ακίνητο έλεγχο των ζωικών ρευμάτων του σώματος (πυκνού κι αιθερικού). Αυτός αφορά: 1. 2. 3. 4.

Τον αναπνευστικό μηχανισμό και τη χρήση της αναπνοής. Τους ζωτικούς αέρες και την ακτινοβολία τους. Τα κέντρα και την αφύπνισή τους. Το κουνταλινικό πυρ και την ορθή του πρόοδο στη σπονδυλική στήλη.

II. Την αστρολογική σημασία και τη σχέση του ανθρώπου με την ομάδα του, πλανητική ή άλλη. Αναφέρεται με τα λόγια “τόπος, χρόνος και αριθμός”. III. Τη διαδικασία φώτισης και την πρόκληση ανταπόκρισης του φυσικού ανθρώπου μέσω του εγκεφάλου στις ανώτερες εντυπώσεις. Αυτή η ικανότητα να ανταποκρίνεται στη φωνή του εγώ, να ηρεμεί και να γίνεται δεκτικός πρέπει να προηγηθεί των τεσσάρων τελευταίων μέσων της γιόγκα, τα οποία δεν αφορούν τόσο άμεσα το πυκνό φυσικό πεδίο ή τα αιθερικά επίπεδα συνείδησης. Είναι φανερό ότι μεγάλο μέρος της διδασκαλίας που μεταδίδεται σ’ αυτή τη σούτρα μπορεί να δοθεί με ασφάλεια μόνο απευθείας από το δάσκαλο στο μαθητή μετά την κατάλληλη μελέτη των σωματικών συνθηκών του μαθητή. Δεν είναι δυνατό ούτε ορθό να δοθούν σε βιβλίο που προορίζεται για το πλατύ κοινό, οι κανόνες, οι πρακτικές και οι μέθοδοι που επιτρέπουν στον εξασκημένο μαθητή να φέρνει τον πυκνό φυσικό του φορέα σε ακαριαίο συγχρονισμό με το αιθερικό του σώμα, να συμπυκνώνει και να ακτινοβολεί την αύρα του ώστε να παραγάγει ορισμένα μαγνητικά αποτελέσματα στο περιβάλλον του και να αφυπνίσει τα κέντρα του, έτσι ώστε να εκδηλωθούν ορισμένες ψυχικές δυνάμεις. Οι μέθοδοι διέγερσης του κουνταλινικού πυρός και της συγχώνευσής του με την κατερχόμενη εγωική δύναμη πρέπει επίσης ν’ αφεθούν σε κάποιον κάτοχο αυτής της επιστήμης για την απευθείας διδασκαλία στο μαθητή του. Ενυπάρχει εξαιρετικός κίνδυνος στην πρόωρη αφύπνιση του πυρός και την επακόλουθη καταστροφή κάποιων προστατευτικών πλεγμάτων στο αιθερικό σώμα και τη συντριβή των φραγμών μεταξύ αυτού του κόσμου και του αστρικού κόσμου πριν o μαθητής κατάλληλα “ισορροπήσει μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων”. Ενυπάρχει

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

148

απειλή στην πρόωρη ανάπτυξη των κατώτερων ψυχικών δυνάμεων προτού αφυπνισθεί η ανώτερη φύση και το αποτέλεσμα στον εγκέφαλο μπορεί να εκδηλωθεί σαν παραφροσύνη της μιας ή της άλλης μορφής, ήπια ή όχι. Μερικά επεξηγηματικά λόγια μπορούν όμως να δοθούν, τα οποία θα επιτρέψουν στον αληθινό αποκρυφιστή σπουδαστή να αποκτήσει εκείνη την πληροφορία η οποία, αν χρησιμοποιηθεί ορθά, θα χρησιμεύσει σαν κλειδί για την απόκτηση περισσότερων. Αυτή είναι πάντοτε η αποκρυφιστική μέθοδος. Ας ασχοληθούμε λοιπόν σύντομα με τα τρία σημεία μας: Ι. Ο εξωτερικός έλεγχος της πράνα ή των ζωικών ρευμάτων αφορά εκείνες τις αναπνευστικές ασκήσεις και τις ρυθμικές πρακτικές που οδηγούν στην πρέπουσα κατάσταση τα φυσικά όργανα που συνδέονται με τα αιθερικά κέντρα. Με τα φυσικά αυτά όργανα ουδέποτε ασχολείται ειδικά o λευκός μάγος ή αποκρυφιστής. Ασχολείται η μαύρη μαγεία και είναι ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες, η καρδιά, η σπλήνα και τα γεννητικά όργανα. Ο μαύρος μάγος χρησιμοποιεί σαφώς τα φυσικά αυτά μέρη του σώματος για να παραγάγει έναν τύπο δύναμης που είναι μίγμα αιθερικής δύναμης και πυκνής φυσικής ενέργειας και να μπορέσει να εκτελέσει ορισμένες μορφές μαγικού έργου και να προκαλέσει αποτελέσματα στα φυσικά σώματα ζώων και ανθρώπων. Αυτή η γνώση αποτελεί τη βάση του βουντού κι όλων των πρακτικών που προκαλούν την εξάντληση και το θάνατο ανδρών και γυναικών που εμποδίζουν το δρόμο του μαύρου μάγου ή θεωρούνται απ’ αυτόν εχθροί. Μ’ αυτά o ζηλωτής των μυστηρίων της Αδελφότητας της μεγάλης Λευκής Στοάς δεν έχει τίποτε να κάνει. Επιφέρει τη συγχώνευση των δύο τμημάτων του πυκνού φυσικού και το συγχρονισμό του ρυθμού των δύο σωμάτων και την επακόλουθη ενότητα ολόκληρου του κατώτερου ανθρώπου με την προσοχή στην αιθερική αναπνοή και ρυθμό. Αυτή αναπόφευκτα παράγει “τον εξωτερικό έλεγχο των ζωικών ρευμάτων”. Ο εσωτερικός έλεγχος των ζωικών ρευμάτων επιτελείται κατά τρεις τρόπους: 1. Με τη διανοητική κατανόηση της φύσης του αιθερικού σώματος και των νόμων της ζωής του. 2. Με την εξέταση των τύπων ενέργειας και του μηχανισμού τους, του συστήματος των κέντρων που βρίσκονται στο αιθερικό σώμα. 3. Με ορισμένες αναπτύξεις και τη γνώση που αποκτά o ζηλωτής όταν είναι έτοιμος (αφού ακολούθησε τα προηγούμενα μέσα της γιόγκα) και οι οποίες του δίνουν την ικανότητα να εγγίζει ορισμένους τύπους δυνάμεων, ενεργειών ή σάκτι, να τους χρησιμοποιεί ορθά με το μέσον των δικών του κέντρων και να παραγάγει αποτελέσματα που καλύπτονται με τους περιγραφικούς όρους διαφωτιστικά, εξαγνιστικά, μαγνητικά, δυναμικά, ψυχικά και μαγικά. Ο ακίνητος έλεγχος των ζωικών ρευμάτων είναι αποτέλεσμα της κατάλληλης ανάπτυξης των άλλων δύο, του εξωτερικού και του εσωτερικού ελέγχου και πρέπει να υπάρχει προτού γίνει εφικτό το πέμπτο μέσον της γιόγκα, η απόσυρση ή αφαίρεση. Υποδεικνύει απλώς έναν τέλεια ισορροπημένο συγχρονισμό και την πλήρη ενοποίηση των δύο τμημάτων του φυσικού σώματος, έτσι ώστε να μην υπάρχει εμπόδιο στις

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

149

εισερχόμενες και εξερχόμενες δυνάμεις. Όταν επιτευχθεί o ακίνητος έλεγχος, o γιόγκι μπορεί ν’ αποσύρεται κατά βούληση από το φυσικό του σώμα ή να έλκεται από το σώμα αυτό και να χειρίζεται κατά βούληση οποιαδήποτε απ’ τις επτά μεγάλες πλανητικές δυνάμεις. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι εδώ ασχολούμαστε με την ιδανική κατάσταση κι ότι κανείς ζηλωτής δεν μπορεί να επιτύχει αυτά τα μέσα της γιόγκα χωρίς ταυτόχρονα να εργάζεται και με τα υπόλοιπα μέσα. Είναι πολύτιμη εδώ η μελέτη του παραλληλισμού στη φύση. II. Εδώ επίσης γίνεται υπαινιγμός της αστρολογικής σημασίας των τριών λέξεων “τόπος, χρόνος και αριθμός”. Στις λέξεις αυτές πρέπει να αναγνωρισθούν οι παγκόσμιες τριπλότητες και να παρατηρηθεί ότι ο ορθός έλεγχος των ζωικών ρευμάτων συσχετίζεται με το κάρμα, την ευκαιρία και τη μορφή· υπάρχουν ορισμένες λέξεις που όταν κατανοηθούν ορθά, παρέχουν το κλειδί ολόκληρου του πρακτικού αποκρυφισμού και καθιστούν το γιόγκι κύριο της ζωής. Αυτές είναι: Ήχος........................Αριθμός........................Χρώμα..........................Μορφή, Λέξη........................Ζωή..............................Φως..............................Σώμα, και αναγνωρίζονται ως υποκείμενες στην ιδέα του χώρου και στο στοιχείο του χρόνου. Σχετικά μ’ αυτό πρέπει να έχουμε κατά νου ότι “ο χώρος είναι η πρώτη οντότητα” (Μυστική Δοξασία Ι, 583) κι ότι η κυκλική εκδήλωση είναι νόμος της ζωής. Όταν αυτό αναγνωρισθεί, η οντότητα που εκφράζεται κυκλικά θα κάνει αισθητή την παρουσία της με τη διαφοροποίηση, με το χρώμα ή την ποιότητα της καλύπτουσας μορφής και με την καθαυτή μορφή. Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν το άθροισμα της έκφρασης κάθε ταυτότητας – Θεού ή ανθρώπου – και η εμφάνιση κάθε ανθρώπου σε εξωτερική έκφραση στο φυσικό πεδίο εξαρτάται από τη ρυθμική ή κυκλική έξοδο ή είσοδο της ενέργειας της μεγάλης Ζωής στην οποία ζει και κινείται και υπάρχει. Αυτή είναι η βάση της επιστήμης της αστρολογίας ή της σχέσης του πλανήτη ή των πλανητών με το ανθρώπινο ον και της σχέσης τους με τα άστρα και τα διάφορα σημεία του ζωδιακού. Κάποια γνώση του τελευταίου είναι ουσιώδης για τον ορθό έλεγχο των ζωικών ρευμάτων, έτσι ώστε ο μαθητής να μπορεί να επωφελείται “των καιρών και των εποχών” στις οποίες μπορεί να επιταχυνθεί η πρόοδος. III. Η διαδικασία της φώτισης του κατώτερου ανθρώπου γίνεται εφικτή με τον ορθό έλεγχο της πράνα κι αυτή η “διαφωτιστική διαδικασία” είναι ακριβής επιστήμη της οποίας το δρόμο προετοίμασαν τα τέσσερα αυτά μέσα της γιόγκα. Τα πυρά του σώματος έχουν διευθετηθεί ορθά, η “ακίνητη” κατάσταση έχει κάπως προσεγγισθεί, οι ζωτικοί αέρες στο κεφάλι βρίσκονται “σε ειρήνη” και ολόκληρος o κατώτερος άνθρωπος αναμένει μια από τις δύο διαδικασίες: α. Την απόσυρση του αληθινού ή πνευματικού ανθρώπου προκειμένου να λειτουργήσει σε κάποιο ανώτερο πεδίο, β. Ή την προσκόμιση στην κατώτερη εγκεφαλική συνείδηση φωτός, φώτισης και

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

150

γνώσης από τα πεδία του εγώ. 51. Υπάρχει ένα τέταρτο στάδιο που υπερβαίνει εκείνα που αφορούν τις εσωτερικές κι εξωτερικές φάσεις. Είδαμε πώς o έλεγχος των ζωικών ρευμάτων μπορεί να είναι εξωτερικά ενεργός, εσωτερικά ενεργός ή ισορροπημένος. Η τριπλή αυτή διαδικασία φέρνει ολόκληρο τον κατώτερο προσωπικό άνθρωπο πρώτα σε κατάσταση ρυθμικής ανταπόκρισης στον εσώτερο κινητήριο παράγοντα (σ’ αυτή την περίπτωση το εγώ ή πνευματικό άνθρωπο στο δικό του πεδίο) κι έπειτα σε πλήρη ηρεμία ή γαλήνη. Αυτή η τελευταία κατάσταση δεκτικής αναμονής, αν μπορεί να ονομασθεί έτσι, ακολουθείται από μια άλλη με μορφή ανώτερης δραστηριότητας. Είναι κυριολεκτικά η επιβολή ενός νέου ρυθμού κραδασμού στον κατώτερο, η ήχηση ενός νέου φθόγγου που εκπορεύεται από τον εσώτερο πνευματικό άνθρωπο, ο οποίος προκαλεί ορισμένα σαφή αποτελέσματα στα τρία περιβλήματα που συνιστούν τον κατώτερο εαυτό και καλύπτουν τη θειότητα που είναι o άνθρωπος. Οι αλλαγές αυτές εξετάζονται στις επόμενες δύο σούτρα. Το έργο του μέσου ζηλωτή αφιερώνεται συχνότερα στην προετοιμασία των περιβλημάτων, έτσι ώστε το τέταρτο αυτό στάδιο να μπορέσει να γίνει εφικτό. Η προσοχή του συγκεντρώνεται στην επίτευξη: 1. Του συνειδητού συντονισμού των τριών σωμάτων ή περιβλημάτων. 2. Της κατάλληλης ευθυγράμμισής τους. 3. Του κανονισμού του ρυθμού των περιβλημάτων, έτσι ώστε να συγχρονίζονται μεταξύ τους και με το ρυθμό της εγωικής εντύπωσης. 4. Της ενοποίησής τους σε ένα συνεκτικό όλο, έτσι ώστε o άνθρωπος να είναι κυριολεκτικά τρία σε ένα και ένα σε τρία. 5. Της ηρεμίας ή μιας στάσης θετικής δεκτικότητας στην ανώτερη έμπνευση και την καθοδική ροή της εγωικής ζωής και ενέργειας. Μπορεί να βοηθήσει το σπουδαστή η αντίληψη ότι o ορθός έλεγχος της πράνα συνεπάγεται την αναγνώριση ότι η ενέργεια είναι το σύνολο της ύπαρξης και της εκδήλωσης κι ότι τα τρία κατώτερα σώματα είναι ενεργειακά σώματα που καθένα αποτελεί φορέα για τον ανώτερο τύπο ενέργειας, όντας καθαυτά διαβιβαστές ενέργειας. Οι ενέργειες του κατώτερου ανθρώπου είναι ενέργειες της τρίτης όψης, του Αγίου Πνεύματος ή Βραχμικής όψης. Η ενέργεια του πνευματικού ανθρώπου είναι εκείνη της δεύτερης όψης, της Χριστικής δύναμης ή βούδδι. Αντικείμενο της εξέλιξης στην ανθρώπινη οικογένεια είναι να φέρει τη Χριστική αυτή δύναμη, την αρχή του βούδδι, σε πλήρη εκδήλωση στο φυσικό πεδίο κι αυτό με τη χρησιμοποίηση του κατώτερου τριπλού περιβλήματος. Το τριπλό αυτό περίβλημα είναι το Άγιο Δισκοπότηρο, το κύπελλο που δέχεται και περιέχει τη ζωή του Θεού. Όταν o κατώτερος άνθρωπος οδηγηθεί στην πρέπουσα ανταπόκριση δια της τήρησης των τεσσάρων μέσων της γιόγκα που ήδη εξετάσθηκαν, δύο αποτελέσματα αρχίζουν να εκδηλώνονται μέσα του και είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει τα υπόλοιπα τέσσερα μέσα που θα τον αναπροσανατολίσουν και τελικά θα τον απελευθερώσουν.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

151

52. Μέσω αυτού απομακρύνεται βαθμιαία ό,τι σκιάζει το φως. Το πρώτο αποτέλεσμα είναι η βαθμιαία φθορά ή αραίωση των υλικών μορφών που κρύβουν την πραγματικότητα. Δε σημαίνει την απόρριψη των μορφών, αλλά τη σταθερή εκλέπτυνση και μετουσίωση της ύλης από την οποία έχουν κατασκευασθεί, προκειμένου να καταστούν τόσο εξαγνισμένες και διαυγείς ώστε “το Φως του Θεού” που μέχρι τώρα έκρυβαν, να μπορέσει να λάμψει με όλο του το κάλλος στους τρεις κόσμους. Αυτό μπορεί να καταδειχθεί ότι είναι κυριολεκτικά αληθινό στο φυσικό πεδίο, γιατί μέσω του έργου της κάθαρσης και του ελέγχου των ζωικών ρευμάτων το φως στο κεφάλι καθίσταται τόσο εμφανές ώστε μπορεί να ιδωθεί από εκείνους που κατέχουν υπερφυσική όραση σαν ακτινοβολίες που εκτείνονται γύρω από το κεφάλι, σχηματίζοντας έτσι το φωτοστέφανο που είναι πολύ γνωστός από τις εικόνες των αγίων. O φωτοστέφανος αποτελεί γεγονός στη φύση κι όχι απλά ένα σύμβολο. Είναι αποτέλεσμα του έργου της Ράτζα Γιόγκα και είναι η φυσική εκδήλωση της ζωής και του φωτός του πνευματικού ανθρώπου. Ο Βιβεκανάντα μιλώντας τεχνικά (και είναι καλό για τους αποκρυφιστές σπουδαστές της Δύσης να μάθουν την τεχνική και την ορολογία αυτής της επιστήμης της ψυχής, την οποία η Ανατολή για τόσο πολύ κατείχε ως παρακαταθήκη), λέει: “Η τσίττα, λόγω της φύσης της, κατέχει κάθε γνώση. Κατασκευάσθηκε από σαττβικά σωματίδια, αλλά καλύφθηκε από ρατζασικά και ταμασικά σωματίδια και με την πραναγιάμα αυτό το επικάλυμμα αφαιρείται.”

53. Και ο νους προετοιμάζεται για συγκεντρωμένο διαλογισμό. Η έκδοση του Tζόνστον δίνει μια όμορφη απόδοση αυτής της σούτρα με τα λόγια: “Τότε έρχεται η δύναμη του νου να συγκρατείται στο φως”, με την έννοια ότι όταν επιτευχθεί η κατάσταση της ηρεμίας και γίνει εφικτό το τέταρτο στάδιο της υπερφυσικής εντύπωσης, τα υπόλοιπα μέσα της γιόγκα, η αφαίρεση, η προσοχή, ο διαλογισμός και η ενατένιση, μπορούν κατάλληλα να επιχειρηθούν. Ο νους μπορεί να εφαρμοσθεί και να χρησιμοποιηθεί και η διαδικασία της διαβίβασης γνώσης, φωτός και σοφίας από το εγώ ή την ψυχή στον εγκέφαλο μέσω του νου μπορεί ν’ αναληφθεί με ασφάλεια. ΜΕΣΟΝ V. ΑΦΑΙΡΕΣΗ 54. Αφαίρεση (ή πρατυαχάρα) είναι η καθυπόταξη των αισθήσεων από τη σκεπτόμενη αρχή και η απόσυρσή τους απ’ ό,τι μέχρι τώρα αποτελούσε αντικείμενό τους. Αυτή η σούτρα ανακεφαλαιώνει για μας το έργο που έγινε για τον έλεγχο της ψυχικής φύσης και μας δίνει το αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται όταν o στοχαστής με το μέσον του νου, της σκεπτόμενης αρχής, κυριαρχεί με τέτοιο τρόπο τις αισθήσεις ώστε να μην έχουν δική τους ανεξάρτητη έκφραση. Πριν η προσοχή, o διαλογισμός και η ενατένιση (τα τρία τελευταία μέσα της γιόγκα) μπορέσουν ν’ αναληφθούν κατάλληλα, δεν πρέπει να έχει διορθωθεί μόνο η εξωτερική

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

152

διαγωγή, δεν πρέπει να έχει επιτευχθεί μόνο η εσώτερη αγνότητα, δεν πρέπει να έχει καλλιεργηθεί μόνο η ορθή στάση προς όλα τα πράγματα και συνεπώς να έχουν ελεγχθεί τα ζωικά ρεύματα, αλλά να έχει πραγματοποιηθεί και η ικανότητα καθυπόταξης των εξωστρεφών τάσεων των πέντε αισθήσεων. Έτσι o ζηλωτής διδάσκεται την ορθή απόσυρση ή αφαίρεση της συνείδησης που εξωστρέφει προς τον κόσμο των φαινομένων και πρέπει να μάθει να επικεντρώνει τη συνείδησή του στο μεγάλο κεντρικό σταθμό στο κεφάλι απ’ όπου η ενέργεια μπορεί συνειδητά να διανεμηθεί καθώς συμμετέχει στο μεγάλο έργο, απ’ όπου μπορεί να έλθει σε επαφή με το βασίλειο της ψυχής και όπου μπορεί να δεχθεί μηνύματα κι εντυπώσεις που πηγάζουν απ’ αυτό το βασίλειο. Πρόκειται για ένα συγκεκριμένο στάδιο επίτευξης και δεν αποτελεί απλώς ένα συμβολικό τρόπο έκφρασης προσηλωμένου ενδιαφέροντος. Οι διάφοροι λεωφόροι της αισθητήριας αντίληψης τέθηκαν σε κατάσταση ηρεμίας. Η συνείδηση του πραγματικού ανθρώπου δε σπεύδει πλέον προς τα έξω πάνω στις πέντε λεωφόρους επαφής. Οι πέντε αισθήσεις έχουν κυριαρχηθεί από την έκτη αίσθηση – το νου – και η όλη συνείδηση και αντιληπτική ικανότητα του ζηλωτή συντίθεται στο κεφάλι και στρέφεται προς τα μέσα και πάνω. Έτσι η ψυχική φύση καθυποτάσσεται και το νοητικό πεδίο γίνεται το πεδίο της δραστηριότητας του ανθρώπου. Αυτή η απόσυρση ή διαδικασία αφαίρεσης προχωρεί σταδιακά: 1. Απόσυρση της φυσικής συνείδησης ή αντίληψης από την ακοή, την αφή, την όραση, τη γεύση και την όσφρηση. Αυτοί οι τρόποι αντίληψης τίθενται προσωρινά σε νάρκη και η αντίληψη του ανθρώπου καθίσταται απλώς νοητική και η εγκεφαλική συνείδηση αποβαίνει ό,τι είναι ενεργό στο φυσικό πεδίο. 2. Απόσυρση της συνείδησης στην περιοχή της επίφυσης, έτσι ώστε το σημείο αντίληψης του ανθρώπου να επικεντρωθεί στην περιοχή ανάμεσα στην επίφυση και το μέσο του μετώπου. 3. Το επόμενο στάδιο είναι εκείνο της αφαίρεσης της συνείδησης στο κεφαλικό κέντρο, το χιλιοπέταλο λωτό ή σαχασράρα, με τη γνώση της απόσυρσης της συνείδησης έξω απ’ το κεφάλι. Μπορεί να γίνει με πλήρη εγρήγορση της συνείδησης, όταν μαθευτούν ορισμένοι κανόνες κι εκτελεσθεί ορισμένη εργασία. Αυτά προφανώς δεν είναι δυνατό να δοθούν σε έργο όπως το παρόν. Η πλειονότητα των ανθρώπων πρέπει να κυριαρχήσει τα δύο πρώτα στάδια και να μάθει να ελέγχει τις λεωφόρους αντίληψης, τις πέντε αισθήσεις. 4. Η αφαίρεση της συνείδησης στο αστρικό σώμα κι έτσι η απελευθέρωσή της από το φυσικό πεδίο. 5. Η παραπέρα απόσυρση στο νοητικό σώμα ή νου, ώστε ούτε το φυσικό ούτε το αστρικό να περιορίζουν πλέον τον άνθρωπο. Όταν αυτό μπορέσει να γίνει, o αληθινός διαλογισμός και η ενατένιση καθίστανται εφικτά. Στο σχόλιο του γι’ αυτή τη σούτρα o Ντβιβέντι λέει: “Η αφαίρεση συνίσταται στην ολοκληρωτική αφομοίωση των αισθήσεων ή τον έλεγχο απ’ το νου. Πρέπει ν’ αποσυρθούν από τα αντικείμενά τους και να προσηλωθούν στο νου και να

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

153

αφομοιωθούν απ’ αυτόν, έτσι ώστε με την παρεμπόδιση του μετασχηματισμού της σκεπτόμενης αρχής, η αίσθηση θα την ακολουθήσει επίσης κι αμέσως θα ελεγχθεί. Όχι μόνο αυτό, αλλά θα είναι πάντοτε έτοιμες να συμβάλουν συλλογικά στον απορροφητικό διαλογισμό κάθε δεδομένου πράγματος οποιαδήποτε στιγμή.”

Συνεπώς το αποτέλεσμα της ορθής αφαίρεσης ή απόσυρσης είναι σε συντομία το εξής: 1. Η σύνθεση των αισθήσεων από την έκτη αίσθηση, το νου. 2. Η ευθυγράμμιση του τριπλού κατώτερου ανθρώπου ώστε τα τρία σώματα να λειτουργούν σαν συντονισμένη μονάδα. 3. Η απελευθέρωση του ανθρώπου απ’ τους περιορισμούς των σωμάτων. 4. Η επακόλουθη ικανότητα της ψυχής ή εγώ να εντυπώνει και να φωτίζει τον εγκέφαλο με το μέσον του νου. 55. Σαν αποτέλεσμα αυτών των μέσων ακολουθεί η πλήρης καθυπόταξη των αισθητήριων οργάνων. Στο Βιβλίο Ι δόθηκε μια γενική υπόδειξη του αντικειμένου της Ράτζα Γιόγκα και των εμποδίων στην εφαρμογή της σε συνδυασμό με τη μνεία των ωφελημάτων. Στο Βιβλίο ΙΙ που μόλις συμπληρώσαμε, αναφέρονται ειδικά τα εμπόδια, υποδεικνύεται η μέθοδος διόρθωσής τους κι έπειτα αναφέρονται τα μέσα της γιόγκα εκ των οποίων πέντε από τα οκτώ εξετάζονται κι εξηγούνται. Τα πέντε αυτά μέσα, όταν εφαρμοσθούν κατάλληλα, φέρνουν τον άνθρωπο στο σημείο όπου η κατώτερη ψυχική του φύση ελέγχεται, οι αισθήσεις κυριαρχούνται και μπορεί να αρχίσει να αναλαμβάνει την καθυπόταξη της έκτης αίσθησης, του νου. Οι μέθοδοι με τις οποίες ελέγχεται o νους κι ο ζηλωτής γίνεται τελείως κύριος του όλου κατώτερου ανθρώπου, εξετάζονται στο επόμενο βιβλίο. Τα απομένοντα τρία μέσα της γιόγκα εξηγούνται κι έπειτα δίνονται με λεπτομέρειες τα αποτελέσματα της γιόγκα. Οι σπουδαστές θα διαπιστώσουν ότι είναι χρήσιμο να σημειώσουν τη βαθμιαία και ακριβή μέθοδο που περιγράφεται στη θαυμαστή αυτή πραγματεία. Είναι χρήσιμο να σημειώσουμε τη συντομία της αλλά και την περιεκτική και πλήρη φύση της. Είναι το εγχειρίδιο μιας ακριβούς επιστήμης και μέσα στις λίγες σύντομες σελίδες του βρίσκονται συγκεντρωμένοι όλοι οι κανόνες που είναι αναγκαίοι στην Αρεία φυλετική ρίζα για τον πλήρη έλεγχο του νου, κάτι που θα αποτελέσει τη συμβολή αυτής της φυλής στην εξελικτική διαδικασία.

ΒΙΒΛΙΟ ΙΙΙ Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ α. Ο διαλογισμός και τα στάδια του. β. Είκοσι τρία αποτελέσματα του διαλογισμού. Θέμα: Οι δυνάμεις της ψυχής.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ ΙΙΙ Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ 1. 2. 3.

4. 5. 6. 7. 8.

10. 11. 12. 13.

14. 15. 16. 17.

Συγκέντρωση είναι η προσήλωση της τσίττα (νοητικού υλικού) σ’ ένα ιδιαίτερο αντικείμενο. Αυτή είναι η νταράνα. Η διατηρούμενη συγκέντρωση (νταράνα) είναι διαλογισμός (ντυάνα). Όταν η τσίττα απορροφηθεί σ’ αυτό που είναι η πραγματικότητα (ή η ιδέα που είναι ενσωματωμένη στη μορφή) και δεν έχει επίγνωση της χωριστικότητας ή του προσωπικού εαυτού, αυτό είναι ενατένιση ή σαμάντι. Όταν η συγκέντρωση, ο διαλογισμός και η ενατένιση αποτελούν μια διαδοχική πράξη, τότε επιτυγχάνεται το σανύαμα. Σαν αποτέλεσμα του σανύαμα επέρχεται η αναλαμπή του φωτός. Η φώτιση αυτή είναι βαθμιαία· αναπτύσσεται κατά στάδια. Τα τρία τελευταία αυτά μέσα της γιόγκα έχουν αμεσότερο υποκειμενικό αποτέλεσμα από τα προηγούμενα μέσα. Όμως κι αυτά τα τρία είναι εξωτερικά για τον αληθινό ασπέρματο διαλογισμό (ή σαμάντι) o οποίος δε βασίζεται σε αντικείμενο. Είναι απαλλαγμένος απ’ τα αποτελέσματα της διακριτικής φύσης της τσίττα (ή νοητικού υλικού). Η σειρά των νοητικών καταστάσεων είναι η εξής: o νους αντιδρά σε ό,τι είναι ορατό· ακολουθεί έπειτα η στιγμή του νοητικού ελέγχου. Κατόπιν έρχεται η στιγμή όπου η τσίττα (νοητικό υλικό) ανταποκρίνεται σε αμφότερους τους παράγοντες. Τελικά παρέρχονται κι επικρατεί πλήρως η νοούσα συνείδηση. Με την καλλιέργεια αυτής της συνήθειας του νου θα προκύψει σταθερότητα πνευματικής αντίληψης. Η εμπέδωση αυτής της συνήθειας και η περιστολή του νου από την τάση του να σχηματίζει σκεπτομορφές καταλήγει τελικά στη σταθερή δύναμη της ενατένισης. Όταν ο νοητικός έλεγχος και ο παράγοντας ελέγχου ισορροπήσουν εξίσου, τότε επέρχεται η κατάσταση της προσήλωσης. Με τη διαδικασία αυτή γίνονται γνωστές οι όψεις κάθε αντικειμένου· τα χαρακτηριστικά του (ή η μορφή), η συμβολική του φύση και η ειδική του χρήση στις καταστάσεις του χρόνου (στάδιο ανάπτυξης) γίνονται γνωστά κι αντιληπτά. Τα χαρακτηριστικά κάθε αντικειμένου αποκτήθηκαν, εκδηλώνονται ή λανθάνουν. Το στάδιο ανάπτυξης ευθύνεται για τις διάφορες τροποποιήσεις της ευμετάβλητης ψυχικής φύσης και της σκεπτόμενης αρχής. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στην τριπλή φύση κάθε μορφής επέρχεται η αποκάλυψη εκείνου που υπήρξε κι εκείνου που θα υπάρξει. Ο ήχος (ή λέξη), εκείνο που δηλώνει (το αντικείμενο) και η ενσωματωμένη πνευματική ουσία (η ιδέα) συνήθως συγχέονται στο νου του νοούντος. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στις τρεις αυτές όψεις επέρχεται (ενορατική) κατανόηση του ήχου που εκφέρεται απ’ όλες τις

μορφές ζωής. 18. Γνώση των προηγούμενων ενσαρκώσεων επιτυγχάνεται όταν αποκτηθεί η δύναμη να βλέπουμε εικόνες σκέψεων. 19. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού οι εικόνες σκέψεων στο νου των άλλων ανθρώπων καθίστανται εμφανείς. 20. Επειδή το αντικείμενο αυτών των σκέψεων δεν είναι καταφανές στο νοούντα, βλέπει μόνο τη σκέψη κι όχι το αντικείμενο. Ο διαλογισμός του αποκλείει το απτό. 21. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στη διάκριση μεταξύ μορφής και σώματος εκμηδενίζονται (ή αποσύρονται) εκείνες οι ιδιότητες του σώματος που το καθιστούν ορατό στο ανθρώπινο μάτι και ο γιόγκι μπορεί να καταστεί αόρατος. 22. Το κάρμα (ή τα αποτελέσματα) είναι δύο ειδών: άμεσο κάρμα ή μελλοντικό κάρμα. Δια του τελείως συγκεντρωμένου διαλογισμού σ’ αυτά ο γιόγκι γνωρίζει το όριο της εμπειρίας του στους τρεις κόσμους. Η γνώση αυτή έρχεται επίσης από σημεία. 23. Ένωση με άλλους επιτυγχάνεται δια του προσηλωμένου διαλογισμού στις τρεις καταστάσεις αισθήματος – τη συμπόνια, την τρυφερότητα και την απάθεια. 24. Ο σταθερά επικεντρωμένος διαλογισμός στη δύναμη του ελέφαντα θα αφυπνίσει αυτή τη δύναμη ή φως. 25. Τέλεια συγκεντρωμένος διαλογισμός στο αφυπνισθέν φως θα επιφέρει τη συνείδηση εκείνου που είναι λεπτοφυές, κρυμμένο ή μακρινό. 26. Με διαλογισμό προσηλωμένο σταθερά στον ήλιο θα έλθει η συνείδηση (ή γνώση) των επτά κόσμων. 27. Γνώση όλων των σεληνιακών μορφών προκύπτει δια του προσηλωμένου διαλογισμού στη σελήνη. 28. Συγκέντρωση στον πολικό αστέρα θα δώσει τη γνώση των τροχιών των πλανητών και των αστέρων. 29. Με τη συγκεντρωμένη προσοχή στο κέντρο που ονομάζεται ηλιακό πλέγμα προκύπτει τέλεια γνώση ως προς την κατάσταση του σώματος. 30. Με την προσήλωση της προσοχής στο κέντρο του λαιμού θα επακολουθήσει κατάπαυση της πείνας και της δίψας. 31. Με την προσήλωση της προσοχής στον αγωγό ή το νεύρο κάτω από το κέντρο του λαιμού επιτυγχάνεται ισορροπία. 32. Όσοι κατέκτησαν την αυτοκυριαρχία μπορούν να ιδωθούν και να προσεγγισθούν με την εστίαση του φωτός στο κεφάλι. Η δύναμη αυτή αναπτύσσεται με προσηλωμένο διαλογισμό. 33. Όλα τα πράγματα μπορούν να γίνουν γνωστά στο ζωηρό φως της ενόρασης. 34. Κατανόηση της νοητικής συνείδησης επέρχεται με τον προσηλωμένο διαλογισμό στο καρδιακό κέντρο. 35. Εμπειρία (των ζευγών των αντιθέτων) επέρχεται από την ανικανότητα της ψυχής να διακρίνει μεταξύ του προσωπικού εαυτού και της πουρούσα (ή πνεύματος). Οι αντικειμενικές μορφές υπάρχουν για τη χρήση (κι εμπειρία) του πνευματικού ανθρώπου. Με το διαλογισμό σ’ αυτό προκύπτει η ενορατική αντίληψη της πνευματικής φύσης. 36. Σαν αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας και του διαλογισμού αναπτύσσονται η ανώτερη ακοή, αφή, όραση, γεύση και όσφρηση, παράγοντας ενορατική γνώση. 37. Οι δυνάμεις αυτές είναι προσκόμματα για την ανώτατη πνευματική αντίληψη, αλλά χρησιμεύουν σαν μαγικές δυνάμεις στους αντικειμενικούς κόσμους. 38. Με την απελευθέρωση από τις αιτίες της δουλείας δια της εξασθένησής τους και της κατανόησης του τρόπου μεταφοράς (απόσυρσης ή εισόδου), το νοητικό υλικό (ή τσίττα)

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

159

μπορεί να εισέλθει σε άλλο σώμα. 39. Με την καθυπόταξη της ανοδικής ζωής (της ουντάνα) προκύπτει ελευθερία από το ύδωρ, την ακανθώδη ατραπό και το βόρβορο και αποκτάται η δύναμη της ανόδου. 40. Με την καθυπόταξη της σαμάνα ο σπινθήρας γίνεται φλόγα. 41. Δια του προσηλωμένου διαλογισμού στη σχέση μεταξύ ακάσα και ήχου θα αναπτυχθεί το όργανο της πνευματικής ακοής. 42. Δια του προσηλωμένου διαλογισμού στην υφιστάμενη σχέση μεταξύ σώματος και ακάσα επιτυγχάνεται η ανάληψη από την ύλη (τους τρεις κόσμους) και η δύναμη να ταξιδεύει στο διάστημα. 43. Όταν αυτό που καλύπτει το φως εκλείψει, τότε έρχεται η κατάσταση ύπαρξης που ονομάζεται άσαρκη (ή ασώματη), ελεύθερη από τις τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής. Είναι η κατάσταση της φώτισης. 44. Προσηλωμένος διαλογισμός στις πέντε μορφές που παίρνει κάθε στοιχείο επιφέρει κυριαρχία σε κάθε στοιχείο. Οι πέντε αυτές μορφές είναι η χονδροειδής φύση, η στοιχειακή μορφή, η ποιότητα, η διεισδυτικότητα και o βασικός σκοπός. 45. Δια της κυριαρχίας αυτής επιτυγχάνεται η σμικρότητα και τα άλλα σίντι (ή δυνάμεις) καθώς και η σωματική τελείωση και η ελευθερία απ’ όλα τα εμπόδια. 46. Συμμετρία μορφής, ωραιότητα χρώματος, δύναμη και το συμπαγές του αδάμαντος συνιστούν τη σωματική τελείωση. 47. Κυριαρχία των αισθήσεων προκύπτει δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στη φύση, τις ιδιάζουσες ιδιότητες, τον εγωισμό, τη διεισδυτικότητα και το χρήσιμο σκοπό τους. 48. Σαν αποτέλεσμα αυτής της τελείωσης προκύπτει ταχύτητα δράσης όπως εκείνη του νου, αντίληψη ανεξάρτητη των οργάνων και κυριαρχία στη ριζική ουσία. 49. Ο άνθρωπος που μπορεί να διακρίνει μεταξύ ψυχής και πνεύματος, επιτυγχάνει κυριαρχία σ’ όλες τις καταστάσεις και γίνεται παντογνώστης. 50. Με την απαθή στάση σ’ αυτή την επίτευξη και σ’ όλες τις ψυχικές δυνάμεις εκείνος που είναι ελεύθερος από τα σπέρματα της δουλείας επιτυγχάνει την κατάσταση της απομονωμένης ενότητας. 51. Πρέπει να υπάρξει ολοκληρωτική απόρριψη κάθε δελεασμού από όλες τις μορφές ύπαρξης, ακόμη και τις ουράνιες, γιατί η επανάληψη των επαφών του κακού παραμένει δυνατή. 52. Ενορατική γνώση αναπτύσσεται με τη χρήση της διακριτικής ικανότητας όταν υπάρχει προσηλωμένη συγκέντρωση στις στιγμές και στη συνεχή διαδοχή τους. 53. Από την ενορατική αυτή γνώση γεννιέται η ικανότητα να διακρίνει (μεταξύ όλων των όντων) και να γνωρίζει το γένος, τις ποιότητες και τη θέση τους στο χώρο. 54. Η ενορατική αυτή γνώση που είναι o μεγάλος Λυτρωτής, είναι πανταχού παρούσα και παντογνώστρια και περιλαμβάνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στο Αιώνιο Τώρα. 55. Όταν οι αντικειμενικές μορφές και η ψυχή φθάσουν σε κατάσταση ίσης αγνότητας, τότε επιτυγχάνεται η Ενοποίηση και προκύπτει απελευθέρωση.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ ΙΙΙ Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ 1.

Συγκέντρωση είναι η προσήλωση της τσίττα (νοητικού υλικού) σ’ ένα ιδιαίτερο αντικείμενο. Αυτό είναι η νταράνα.

Φθάσαμε πλέον στο τμήμα των Γιόγκα Σούτρα που ασχολείται ειδικά με το νοητικό έλεγχο και το αποτέλεσμα αυτού του ελέγχου. Οι πρώτες δεκαπέντε σούτρα είναι αφιερωμένες στον έλεγχο του νου και πώς επιτυγχάνεται και οι υπόλοιπες σαράντα σούτρα αφορούν τα αποτελέσματα που λαμβάνουν χώρα μετά την επίτευξη αυτού του ελέγχου. Απαριθμούνται είκοσι τέσσερα αποτελέσματα και όλα είναι πάνω στη γραμμή της διεύρυνσης της συνείδησης και της κατάδειξης των ψυχικών ικανοτήτων, τόσο κατώτερων όσο και ανώτερων. Το πρώτο βήμα προς αυτή την ανάπτυξη είναι η συγκέντρωση ή η ικανότητα να διατηρείται o νους σταθερά και αταλάντευτα σ’ εκείνο που επιλέγει o ζηλωτής. Το πρώτο αυτό βήμα είναι ένα απ’ τα δυσκολότερα στάδια στη διαλογιστική διαδικασία και συνεπάγεται συνεχή και αδιάλειπτη ικανότητα να επαναφέρεται o νους στο “αντικείμενο” στο οποίο επέλεξε να συγκεντρωθεί o ζηλωτής. Τα στάδια της συγκέντρωσης είναι σαφώς καθορισμένα και μπορούν να περιγραφούν ως εξής: 1. Η εκλογή κάποιου “αντικειμένου” επί του οποίου θα συγκεντρωθεί. 2. Η απόσυρση της νοητικής συνείδησης από την περιφέρεια του σώματος, έτσι ώστε οι λεωφόροι της εξωτερικής αντίληψης κι επαφής (οι πέντε αισθήσεις) να ηρεμήσουν και η συνείδηση να μην εξωστρέφει πλέον. 3. Η επικέντρωση της συνείδησης και η σταθεροποίησή της στο κεφάλι σ’ ένα σημείο μεταξύ των φρυδιών. 4. Η προσήλωση του νου ή η επισταμένη προσοχή στο αντικείμενο που επελέγη για συγκέντρωση. 5. Ο οραματισμός αυτού του αντικειμένου, η φαντασιακή αντίληψή του και o λογικός συνειρμός γι’ αυτό. 6. Η επέκταση των σχηματισθέντων νοητικών εννοιών από το ειδικό και το ιδιαίτερο στο γενικό και το παγκόσμιο ή κοσμικό. 7. Η προσπάθεια να καταλήξουμε σε ό,τι βρίσκεται πίσω από την εξεταζόμενη μορφή, ή να φθάσουμε στην ιδέα που ευθύνεται για τη μορφή. Η διαδικασία αυτή ανυψώνει βαθμιαία τη συνείδηση κι επιτρέπει στο ζηλωτή να φθάσει στη ζωική πλευρά της εκδήλωσης αντί της μορφικής πλευράς. Αρχίζει όμως με

τη μορφή ή το “αντικείμενο”. Τα αντικείμενα της συγκέντρωσης είναι τεσσάρων ειδών: 1. Εξωτερικά αντικείμενα, όπως εικόνες της θεότητας, ζωγραφιές ή μορφές της φύσης. 2. Εσωτερικά αντικείμενα, όπως τα κέντρα του αιθερικού σώματος. 3. Ποιότητες, όπως διάφορες αρετές με την πρόθεση να αφυπνισθεί η επιθυμία γι’ αυτές τις αρετές κι έτσι να δομηθούν στο περιεχόμενο της προσωπικής ζωής. 4. Νοητικές έννοιες ή εκείνες οι ιδέες που ενσωματώνουν ιδεώδη τα οποία βρίσκονται πίσω από όλες τις εμψυχωμένες μορφές. Μπορεί να πάρουν τη μορφή συμβόλων ή λέξεων. Σε μια απ’ τις Πουράνα η ιδέα που ενσωματώνεται στη συγκέντρωση εκφράζεται ωραιότατα. Στο ζηλωτή λέγεται, αφού χρησιμοποίησε τα πέντε πρώτα μέσα της γιόγκα (που πραγματευθήκαμε στο Βιβλίο ΙΙ), ότι “πρέπει να εντοπίσει το νοητικό υλικό σε κάποιο ευοίωνο στήριγμα” και ο εντοπισμός αυτός απεικονίζεται με την περιγραφή της προσήλωσης της προσοχής σε κάποια μορφή του Θεού: “Η ενσαρκωμένη μορφή του Υψίστου δεν αφήνει καμιά επιθυμία για κανένα άλλο στήριγμα. Πρέπει να κατανοηθεί ότι είναι σταθερή προσοχή, όταν η ύλη του νου προσηλώνεται σ’ αυτή τη μορφή. Και τι είναι η ενσαρκωμένη αυτή μορφή του Χάρι στην οποία πρέπει κανείς να στοχασθεί; Ας ακουστεί από σένα, ω Κυβερνήτη των Ανθρώπων. Σταθερή προσοχή δεν είναι δυνατή χωρίς κάτι στο οποίο να προσηλωθεί.” (Βισνού Πουράνα, VI.7, 75-85.)

Έπειτα ακολουθεί η περιγραφή της ενσαρκωθείσας μορφής του Υψίστου, η οποία καταλήγει σ’ αυτά τα λόγια: “…σ’ Αυτόν ας στοχασθεί o γιόγκι· και χαμένος σ’ Αυτόν ας συγκεντρώσει το νου του ωσότου, ω Βασιλιά, η σταθερή προσοχή καθηλωθεί σταθερά μόνο πάνω Του. Ενόσω κάνει αυτό ή ενόσω κάνει κατά βούληση κάποια άλλη πράξη στην οποία o νους του δεν περιπλανάται, πρέπει τότε να θεωρήσει τη σταθερή αυτή προσοχή ότι είναι τέλεια.” (Ναραντύγια Πουράνα, LΧVΙΙ, 54-62.)

Η αντίληψη της αναγκαιότητας για “αντικείμενα” στη συγκέντρωση είναι εκείνη που προκαλεί το αίτημα για εικόνες, ιερά αγάλματα και ζωγραφιές. Όλα αυτά τα αντικείμενα συνεπάγονται τη χρήση του κατώτερου συγκεκριμένου νου κι αυτό συνιστά ένα αναγκαίο προκαταρκτικό στάδιο. Η χρήση τους οδηγεί το νου σε ελεγχόμενη κατάσταση, έτσι ώστε o ζηλωτής να μπορεί να κάνει αυτό ακριβώς που επιλέγει. Οι τέσσερις τύποι αντικειμένων που προαναφέρθηκαν, οδηγούν βαθμιαία το ζηλωτή προς τα μέσα και του επιτρέπουν να μεταφέρει τη συνείδησή του από το φυσικό πεδίο στο αιθερικό βασίλειο κι από εκεί στον κόσμο της επιθυμίας ή των συναισθημάτων και ακολούθως στον κόσμο των νοητικών ιδεών και εννοιών. Η διαδικασία αυτή που διεξάγεται στον εγκέφαλο, φέρνει ολόκληρο τον κατώτερο άνθρωπο σε κατάσταση προσηλωμένης συνεκτικής προσοχής, ενώ όλα τα μέρη της φύσης του κατευθύνονται στην επίτευξη σταθερής προσοχής ή στη συγκέντρωση όλων των νοητικών ικανοτήτων. Τότε ο νους δεν είναι πλέον διασκορπισμένος, ασταθής κι

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

163

εξωστρεφής, αλλά είναι τελείως “σταθερός σε προσοχή”. Ο Βιβεκανάντα μεταφράζει τη “νταράνα” σαν “συγκράτηση του νου σε μια σκέψη για δώδεκα δευτερόλεπτα”. Αυτή η σαφής, απερίσπαστη, ήρεμη αντίληψη ενός αντικειμένου, δίχως να υπεισέρχεται στη συνείδηση κανένα άλλο αντικείμενο ή σκέψη, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί κι όταν μπορέσει να γίνει για διάστημα δώδεκα δευτερολέπτων, τότε επιτυγχάνεται η αληθινή συγκέντρωση. 2.

Η διατηρούμενη συγκέντρωση (νταράνα) είναι διαλογισμός (ντυάνα).

Διαλογισμός είναι απλώς η επέκταση της συγκέντρωσης και αναπτύσσεται από την ικανότητα του ανθρώπου να επιτυγχάνει “σταθεροποίηση του νου” κατά βούληση σε οποιοδήποτε ιδιαίτερο αντικείμενο. Υπόκειται στους ίδιους κανόνες και συνθήκες όπως η συγκέντρωση και η μόνη μεταξύ τους διάκριση είναι το στοιχείο του χρόνου. Αφού επιτευχθεί η ικανότητα της σταθερής εστίασης του νου σε κάποιο αντικείμενο, το επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη της δύναμης να διατηρείται απερίσπαστη η νοητική ύλη ή τσίττα σ’ αυτό το αντικείμενο ή σκέψη για μια παρατεταμένη περίοδο. Η Πουράνα που προαναφέρθηκε συνεχίζει: “Η αδιάκοπη διαδοχή των παρουσιαζόμενων ιδεών, με μόνη πρόθεση τη μορφή Του, χωρίς επιθυμία για οτιδήποτε άλλο, αυτό, ω Βασιλιά, είναι ενατένιση. Επέρχεται με τα έξι πρώτα βοηθήματα της γιόγκα.”

Η λέξη ενατένιση είναι εδώ συνώνυμη του διαλογισμού. Ο διαλογισμός αυτός είναι ακόμη με σπέρμα ή με αντικείμενο. Ο Ντβιβέντι αναφέρει στο σχόλιο του γι’ αυτή τη σούτρα: “…Ντυάνα είναι η ολοκληρωτική σταθεροποίηση του νου στο αντικείμενο της σκέψης (μέχρι να γίνει ένα μαζί του). Στην πραγματικότητα o νους πρέπει τότε να έχει συνείδηση μόνο του εαυτού του και του αντικειμένου.”

Η στάση του ανθρώπου αποβαίνει καθαρή προσηλωμένη προσοχή· το φυσικό του σώμα, τα συναισθήματά του, το περιβάλλον και όλοι οι ήχοι και οι οράσεις χάνονται από τη θέα και o εγκέφαλος έχει συνείδηση μόνο του αντικειμένου που αποτελεί θέμα ή σπέρμα του διαλογισμού και των σκέψεων που διατυπώνει o νους σε σχέση μ’ αυτό το αντικείμενο. 3.

Όταν η τσίττα απορροφηθεί σ’ αυτό που είναι η πραγματικότητα (ή η ιδέα που είναι ενσωματωμένη στη μορφή) και δεν έχει επίγνωση της χωριστικότητας ή του προσωπικού εαυτού, αυτό είναι ενατένιση ή σαμάντι.

Ο απλούστερος τρόπος για την κατανόηση αυτής της σούτρα είναι η αντίληψη ότι κάθε μορφή ή αντικείμενο είναι μια εκδηλωμένη ζωή του ενός ή του άλλου είδους. Στα πρώτα στάδια της διαλογιστικής διαδικασίας o σπουδαστής αποκτά επίγνωση της φύσης της μορφής και της σχέσης του μαζί της. Οι δύο καταστάσεις στις οποίες έχει συνείδηση του εαυτού του και του αντικειμένου του διαλογισμού του, είναι ολοκληρωτικά νοητικές καταστάσεις· υφίστανται στο νου του. Η κατάσταση αυτή ακολουθείται από εκείνη στην οποία η αντίληψή του ταξιδεύει

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

164

προς τα μέσα στο υποκειμενικό πεδίο και αποκτά επίγνωση της φύσης της ζωής που εκφράζεται με τη μορφή. Η ποιότητα και οι υποκειμενικές σχέσεις απορροφούν την προσοχή του και η μορφική όψη χάνεται από τη θέα, αλλά παραμένει ακόμη η αίσθηση της χωριστικότητας ή της δυαδικότητας. Έχει ακόμη επίγνωση του εαυτού του κι εκείνου που είναι ο μη-εαυτός. Ωστόσο η ομοιότητα της ποιότητας και η ανταπόκριση στον ανάλογο κραδασμό είναι κτήμα του. Στα δύο στάδια της νταράνα και της ντυάνα, της συγκέντρωσης και του διαλογισμού, o νους είναι σπουδαίος συντελεστής και παραγωγός στον εγκέφαλο. Ένας μεγάλος Ινδός δάσκαλος, o Κεσιντβάγια, εκφράζει αυτή την ιδέα με τα ακόλουθα λόγια: “Η ψυχή έχει τα μέσα. Η σκέψη είναι τα μέσα. Είναι άψυχη. Όταν η σκέψη συμπληρώσει το έργο της αποδέσμευσης, έκανε ό,τι είχε να κάνει και παύει.” (Βισνού Πουράνα, VI, 7: 90)

Η αλήθεια αυτού του πράγματος καθιστά εξαιρετικά δύσκολη οποιαδήποτε περιγραφή ή εξήγηση της υψηλής κατάστασης του σαμάντι ή ενατένισης, διότι οι λέξεις και οι φράσεις δεν είναι παρά η προσπάθεια του νου να υποβάλει στον εγκέφαλο του προσωπικού εαυτού εκείνο που θα του επιτρέψει να εκτιμήσει και να κατανοήσει τη διαδικασία. Κατά την ενατένιση o γιόγκι χάνει τη θέα: 1. Της εγκεφαλικής του συνείδησης ή των κατανοήσεων στο φυσικό πεδίο ως προς το χρόνο και το χώρο. 2. Των συναισθηματικών του αντιδράσεων ως προς το θέμα της διαλογιστικής του διαδικασίας. 3. Των νοητικών του δραστηριοτήτων, έτσι ώστε όλες οι “τροποποιήσεις” της στοχαστικής διαδικασίας, όλες οι συναισθηματικές αντιδράσεις του φορέα της επιθυμίας-νου (καμα-μάνας) κυριαρχούνται κι o γιόγκι δεν έχει την επίγνωσή τους. Όμως παραμένει έντονα ζωηρός και άγρυπνος, θετικός και αφυπνισμένος, γιατί o εγκέφαλος κι o νους συγκρατούνται σταθερά απ’ αυτόν και χρησιμοποιούνται χωρίς καμιά παρέμβαση από μέρους τους. Αυτό κυριολεκτικά σημαίνει ότι η ανεξάρτητη ζωή αυτών των μορφών μέσω των οποίων λειτουργεί ο πραγματικός εαυτός, είναι ήρεμη, ήσυχη και υποταγμένη και o πραγματικός ή πνευματικός άνθρωπος, αφυπνισμένος στο δικό του πεδίο, είναι ικανός να λειτουργεί χρησιμοποιώντας πλήρως τον εγκέφαλο, τα περιβλήματα και το νου του κατώτερου εαυτού, του φορέα ή οργάνου του. Επικεντρώνεται συνεπώς στον εαυτό του ή στην ψυχική όψη. Κάθε αίσθηση χωριστικότητας ή του κατώτερου προσωπικού εαυτού χάνεται απ’ τη θέα και ταυτίζεται με την ψυχή εκείνης της μορφής που υπήρξε αντικείμενο του διαλογισμού του. Χωρίς να εμποδίζεται από τη νοητική ύλη ή από την επιθυμητική φύση, “εισέρχεται” σ’ εκείνη την κατάσταση που έχει τέσσερα εξέχοντα χαρακτηριστικά: 1. Απορρόφηση στην ψυχική συνείδηση και συνεπώς επίγνωση της ψυχής όλων των πραγμάτων. Η μορφή δεν είναι πλέον ορατή και αποκαλύπτεται το όραμα της

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

165

πραγματικότητας που καλύπτεται από όλες τις μορφές. 2. Απελευθέρωση από τους τρεις κόσμους της αισθητήριας αντίληψης, έτσι ώστε να γνωρίζει και να προσεγγίζει μόνο ό,τι είναι απαλλαγμένο από μορφή, από επιθυμία και από κατώτερη συγκεκριμένη νοητική ουσία. 3. Αντίληψη της ενότητας με όλες τις ψυχές, υπανθρώπινες, ανθρώπινες και υπερανθρώπινες. Η ομαδική συνείδηση εκφράζει κάπως την ιδέα, όπως ακριβώς η χωριστή συνείδηση ή η αντίληψη της ατομικής ταυτότητας χαρακτηρίζει τη συνείδηση στους τρεις κόσμους. 4. Φώτιση ή αντίληψη της όψης του φωτός της εκδήλωσης. Με το διαλογισμό o γιόγκι γνωρίζει τον εαυτό του ότι είναι φως, σημείο πύρινης ουσίας. Με την ικανότητα στη διαλογιστική διαδικασία μπορεί να εστιάζει αυτό το φως σε οποιοδήποτε αντικείμενο επιλέγει και να έρχεται “σε σχέση” με το φως που κρύβει αυτό το αντικείμενο. Έπειτα γνωρίζει ότι το φως αυτό είναι ένα σε ουσία με το δικό του κέντρο φωτός και γίνεται τότε εφικτή η κατανόηση, η επικοινωνία και η ταύτιση. 4.

Όταν η συγκέντρωση, ο διαλογισμός και η ενατένιση αποτελούν μια διαδοχική πράξη, τότε επιτυγχάνεται το σανύαμα.

Αυτή η ιδέα είναι πολύ δύσκολο να εκφρασθεί, γιατί δεν υπάρχει στην Αγγλική γλώσσα το ισοδύναμο του Σανσκριτικού όρου “σανύαμα”. Αποτελεί σύνθεση των τριών σταδίων της διαλογιστικής διαδικασίας και είναι εφικτό μόνο σε εκείνον το σπουδαστή που έμαθε και κυριάρχησε τις τρεις καταστάσεις νοητικού ελέγχου. Με την κυριαρχία αυτή δημιούργησε ορισμένα αποτελέσματα τα οποία είναι τα ακόλουθα: 1. Ελευθερώθηκε απ’ τους τρεις κόσμους του νου, των συναισθημάτων και της ύπαρξης στο φυσικό πεδίο. Δεν ελκύουν πια την προσοχή του. Δε συγκεντρώνεται ούτε απορροφάται σ’ αυτούς. 2. Μπορεί να εστιάσει κατά βούληση την προσοχή του και μπορεί να διατηρήσει απεριόριστα σταθερό το νου του, ενόσω εργάζεται εντατικά στο νοητικό κόσμο εφόσον το επιλέξει. 3. Μπορεί να πολωθεί ή να επικεντρωθεί στη συνείδηση του εγώ, της ψυχής ή του πνευματικού ανθρώπου και γνωρίζει ότι ο εαυτός του είναι χωριστός από το νου, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες, τα αισθήματα και τη μορφή, που απαρτίζουν τον κατώτερο άνθρωπο. 4. Έμαθε ν’ αναγνωρίζει τον κατώτερο αυτό άνθρωπο (το σύνολο των νοητικών καταστάσεων, των συναισθημάτων και των φυσικών ατόμων) απλώς σαν όργανό του για να επικοινωνεί κατά βούληση με τα τρία κατώτερα πεδία. 5. Απέκτησε την ικανότητα της ενατένισης ή τη στάση της πραγματικής Ταυτότητας ως προς το βασίλειο της ψυχής και μπορεί να ατενίσει το ψυχικό βασίλειο με μια έννοια που αντιστοιχεί στον τρόπο με τον οποίο o άνθρωπος χρησιμοποιεί τα μάτια του για να βλέπει στο φυσικό πεδίο. 6. Μπορεί να διαβιβάσει στον εγκέφαλο μέσω του ελεγχόμενου νου εκείνο που βλέπει κι έτσι να μεταδώσει τη γνώση του εαυτού και του βασιλείου του στον άνθρωπο στο

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

166

φυσικό πεδίο. Πρόκειται για τελείως συγκεντρωμένο διαλογισμό και η δύναμη να διαλογίζεται έτσι ονομάζεται σ’ αυτή τη σούτρα σανύαμα. Η επίτευξη της δύναμης του διαλογισμού αποτελεί τον αντικειμενικό σκοπό του συστήματος της Ράτζα Γιόγκα. Με την επίτευξη αυτή ο γιόγκι έμαθε να διαφοροποιεί μεταξύ του αντικειμένου κι εκείνου που το αντικείμενο καλύπτει ή αποκρύπτει. Έμαθε να διαπερνά όλα τα πέπλα και να προσεγγίζει την πραγματικότητα πίσω τους. Απέκτησε μια λειτουργική γνώση της δυαδικότητας. Υπάρχει όμως μια ανώτερη συνείδηση απ’ αυτή, εκείνη η κατανόηση που καλύπτεται από τον όρο ενότητα, αλλά αυτή δεν του ανήκει ακόμη. Πρόκειται όμως για ένα πολύ υψηλό στάδιο και δημιουργεί στο φυσικό άνθρωπο εκπληκτικά αποτελέσματα και τον εισάγει σε ποικίλες μορφές φαινομένων. 5.

Σαν αποτέλεσμα του σανύαμα επέρχεται η αναλαμπή του φωτός.

Εδώ χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι από ποικίλους σχολιαστές και μεταφραστές και θα ήταν ενδιαφέρον να εξετάσουμε μερικούς απ’ αυτούς, γιατί από τις διάφορες ερμηνείες θα προκύψει πλήρης κατανόηση των Σανσκριτικών όρων. Συνοπτικά η ιδέα συνεπάγεται την έννοια ότι η φύση της ψυχής είναι φως κι ότι το φως είναι o μεγάλος αποκαλυπτής. Ο γιόγκι με τη σταθερή άσκηση του διαλογισμού έφθασε σε σημείο όπου μπορεί κατά βούληση να στρέψει το φως που ακτινοβολεί από την καθαυτή του ύπαρξη προς κάθε κατεύθυνση και μπορεί να φωτίσει κάθε θέμα. Τίποτε συνεπώς δεν μπορεί ν’ αποκρυβεί απ’ αυτόν κι όλη η γνώση είναι στη διάθεσή του. Η δύναμη αυτή περιγράφεται λοιπόν ως εξής: 1. Φώτιση της αντίληψης. Το φως της ψυχής διαχύνεται κι o άνθρωπος στο φυσικό πεδίο, στην εγκεφαλική του συνείδηση, μπορεί συνεπώς να αντιληφθεί εκείνο που προηγουμένως ήταν γι’ αυτόν σκοτεινό και κρυφό. Η διαδικασία μπορεί τεχνικά να περιγραφεί με τους ακόλουθους συνοπτικούς όρους: α. Διαλογισμός. β. Πόλωση στην ψυχή ή την εγωική συνείδηση. γ. Ενατένιση ή στροφή του φωτός της ψυχής σ’ εκείνο που επιδιώκεται να γίνει γνωστό ή να ερευνηθεί. δ. Η επακόλουθη διάχυση της διακριβωθείσας γνώσης με ένα “ρεύμα φώτισης” στον εγκέφαλο μέσω της σουτράτμα, του νήματος της ψυχής, της αργυράς χορδής ή του μαγνητικού δεσμού. Αυτό το νήμα διέρχεται από το νου και τον φωτίζει. Οι σκέψεις που προκαλούνται απ’ την αυτόματη ανταπόκριση της τσίττα (ή νοητικού υλικού) στη γνώση που μεταδίδεται, εντυπώνονται κατόπιν στον εγκέφαλο και o άνθρωπος στη φυσική του συνείδηση αποκτά επίγνωση εκείνου που γνωρίζει η ψυχή. Καθίσταται φωτισμένος. Καθώς η διαδικασία αυτή συμβαίνει συχνότερα και πιο σταθερά, λαμβάνει χώρα μια αλλαγή στο φυσικό άνθρωπο. Συντονίζεται όλο και περισσότερο με την ψυχή. Το στοιχείο του χρόνου κατά τη διαβίβαση υποχωρεί στο περιθώριο και η φώτιση του

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

167

πεδίου της γνώσης από το φως της ψυχής καθώς και η φώτιση του φυσικού εγκεφάλου αποβαίνουν ένα στιγμιαίο γεγονός. Σε αντίστοιχο βαθμό εντείνεται το φως στο κεφάλι κι o τρίτος οφθαλμός αναπτύσσεται και λειτουργεί. Στο αστρικό και το νοητικό πεδίο αναπτύσσεται ένας αντίστοιχος “οφθαλμός” κι έτσι το εγώ ή η ψυχή μπορεί να φωτίσει και τα τρία πεδία των τριών κόσμων καθώς και το ψυχικό βασίλειο. 2. Διαύγεια της συνείδησης. Ο άνθρωπος αποκτά διαύγεια και καθαρή όραση. Έχει συνείδηση μιας αυξανόμενης δύναμης μέσα του, η οποία του επιτρέπει να εξηγεί και να επιλύει όλα τα προβλήματα κι όχι μόνο αυτό, αλλά “να μιλά με διαύγεια” κι έτσι να γίνει ένα με τις διδάσκουσες δυνάμεις του κόσμου. Κάθε γνώση που αποκτάται συνειδητά με τη φώτιση πρέπει να μοιράζεται και να μεταδίδεται σαφώς σε άλλους. Είναι συνέπεια της φώτισης. 3. Αναλαμπή της διόρασης. Παρέχει μια νέα και πολύ σπουδαία άποψη του θέματος. Είναι o ορισμός της ικανότητας να “βλέπει μέσα” στη μορφή, να φθάνει στην υποκειμενική εκείνη πραγματικότητα που έκανε το αντικειμενικό περίβλημα ό,τι είναι. Η διόραση είναι κάτι περισσότερο από κατανόηση, συμπάθεια ή αντίληψη. Όλα αυτά είναι απλώς αποτελέσματά της. Είναι η ικανότητα να διαπερνά κανείς όλες τις μορφές και να φθάνει σε εκείνο που συγκαλύπτουν, επειδή αυτή η πραγματικότητα είναι ταυτόσημη με την πραγματικότητα μέσα του. 4. Φώτιση της διάνοιας. Ωσότου o νους ή η διάνοια μπορέσει να συλλάβει και να διαβιβάσει ό,τι γνωρίζει η ψυχή, τα μυστήρια μένουν ανερμήνευτα στο φυσικό εγκέφαλο και η γνώση που κατέχει η ψυχή παραμένει απλώς σαν ένα ωραίο κι ανέφικτο όραμα. Αλλά εφόσον φωτισθεί η διάνοια, μπορεί να διαβιβάσει και να εντυπώσει τον εγκέφαλο με εκείνα τα κρυφά πράγματα που μόνο οι υιοί του Θεού στο δικό τους πεδίο γνωρίζουν. Απ’ όπου και η ανάγκη για τη Ράτζα Γιόγκα ή την επιστήμη της ένωσης μέσω του ελέγχου και της ανάπτυξης του νου. 6.

Η φώτιση αυτή είναι βαθμιαία· αναπτύσσεται κατά στάδια.

Εδώ εξετάζεται η εξελικτική φύση κάθε ανάπτυξης κι ανέλιξης και υπενθυμίζεται στο ζηλωτή ότι τίποτε δε συντελείται αμέσως, αλλά μόνο σαν αποτέλεσμα μακράς και σταθερής προσπάθειας. Ένα πράγμα που πρέπει να θυμάται κάθε ζηλωτής των μυστηρίων είναι ότι η ανάπτυξη, που είναι σταδιακή και σχετικά αργή, είναι η μέθοδος κάθε φυσικής διαδικασίας κι ότι η ψυχική ανέλιξη είναι κυρίως μια απ’ τις μεγάλες διαδικασίες της φύσης. Το μόνο που έχει να κάνει o ζηλωτής είναι να παρέχει τις ορθές συνθήκες. Η ανάπτυξη τότε επιτελείται φυσιολογικά από μόνη της. Σταθερή υπομονή, καρτερική αντοχή, η επίτευξη μικρού μέρους κάθε μέρα, αξίζουν για το ζηλωτή περισσότερο από τη βίαιη ορμή και την ενθουσιώδη προσπάθεια του συναισθηματικού κι ευέξαπτου ατόμου. Ο ακατάλληλος καταναγκασμός της ανάπτυξης συνεπάγεται ορισμένους πολύ συγκεκριμένους και ειδικούς κινδύνους. Αυτοί αποφεύγονται όταν o σπουδαστής αντιληφθεί ότι η ατραπός είναι μακρά κι ότι η νοήμων κατανόηση κάθε σταδίου της ατραπού έχει μεγαλύτερη αξία για τον ίδιο από τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

168

με την πρόωρη αφύπνιση της ψυχικής φύσης. Η παραίνεση να αναπτυσσόμαστε όπως αναπτύσσεται το άνθος, περικλείει μια τρομερή αποκρυφιστική αλήθεια. Υπάρχει μια εντολή στον Εκκλησιαστή, VII. 16, που μεταδίδει αυτή τη σκέψη: “Μη γίνου δίκαιος πολύ… ίνα μη αποθάνης εν ου καιρώ σου”. 7.

Τα τρία τελευταία αυτά μέσα της γιόγκα έχουν αμεσότερο υποκειμενικό αποτέλεσμα από τα προηγούμενα μέσα.

Τα πέντε πρώτα μέσα της γιόγκα έχουν σαν κύριο αντικειμενικό τους σκοπό την προπαρασκευή του υποψήφιου γιόγκι. Με την τήρηση των Εντολών και των Κανόνων, με την επίτευξη της ευστάθειας και του ρυθμικού ελέγχου των ενεργειών του σώματος και με τη δύναμη να αποσύρει τη συνείδησή του και να την επικεντρώνει στο κεφάλι, o ζηλωτής γίνεται ικανός να επωφεληθεί πλήρως και να καλλιεργήσει με ασφάλεια τις δυνάμεις της συγκέντρωσης, του διαλογισμού και της ενατένισης. Αφού προσέγγισε το υποκειμενικό μέσα του και απέκτησε επίγνωση εκείνου που είναι ενδότερο, μπορεί ν’ αρχίσει να εργάζεται με τα εσωτερικά, τα ενδότερα και τα εσώτατα μέσα. Τα oκτώ μέσα της γιόγκα προετοιμάζουν μόνο τον άνθρωπο για εκείνη την κατάσταση πνευματικής συνείδησης που υπερβαίνει τη σκέψη, είναι ξέχωρη από κάθε σπέρμα σκέψης, είναι άμορφη και μπορεί να περιγραφεί (και τότε ανεπαρκώς) με όρους όπως ενοποίηση, αντίληψη, ταύτιση, νιρβανική συνείδηση κ.ά. Είναι περιττό για το νεόφυτο να επιχειρεί να κατανοήσει πριν αναπτύξει το εσώτερο όργανο κατανόησης· είναι άκαρπο για τον άνθρωπο του κόσμου να ρωτά και να ζητά να του δείξουν παρά μόνο αν είναι ταυτόχρονα πρόθυμος (όπως στην απόκτηση κάθε επιστήμης) να μάθει το αλφάβητο και να κατακτήσει την τεχνική. Ο Tζόνστον στο σχόλιο του αναφέρει: “…Τα μέσα της ανάπτυξης που περιγράφηκαν προηγουμένως αφορούσαν την απαλλαγή του πνευματικού ανθρώπου απ’ τα ψυχικά δεσμά και πέπλα· ενώ η τριπλή αυτή δύναμη πρέπει να ασκηθεί απ’ τον πνευματικό άνθρωπο που απαλλάχθηκε και στέκει στα πόδια του, ατενίζοντας τη ζωή με ανοικτά μάτια.”

Όμως κι αυτά τα τρία είναι εξωτερικά για τον αληθινό ασπέρματο διαλογισμό (ή σαμάντι) ο οποίος δε βασίζεται σε αντικείμενο. Είναι απαλλαγμένος από τα αποτελέσματα της διακριτικής φύσης της τσίττα (ή νοητικού υλικού).

Σε όλα τα προηγούμενα στάδια o στοχαστής είχε επίγνωση τόσο του εαυτού του, του γνώστη, όσο και του πεδίου της γνώσης. Στα πρώιμα στάδια είχε επίγνωση της τριπλότητας, γιατί αναγνώριζε επίσης το όργανο της γνώσης, το οποίο αργότερα ξεπεράστηκε και λησμονήθηκε. Έρχεται τώρα το τελικό στάδιο, το αντικείμενο όλων των ασκήσεων της γιόγκα, στο οποίο γίνεται γνωστή η ενότητα και ακόμη κι η δυαδικότητα αντιμετωπίζεται σαν περιορισμός. Τίποτε δεν απομένει παρά η επίγνωση του εαυτού, εκείνου του παντογνώστη, παντοδύναμου γνώστη που είναι ένα με Όλα και του οποίου η καθαυτή φύση είναι επίγνωση κι ενέργεια. Όπως ορθά ειπώθηκε:

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

169

“Υπάρχουν λοιπόν οι δύο αυτοί τύποι αντίληψης: Εκείνη των ζώντων πραγμάτων κι εκείνη της Ζωής· εκείνη των έργων της ψυχής κι εκείνη της καθαυτής ψυχής.”

Ο ερμηνευτής της γιόγκα επιθυμεί τώρα να περιγράψει τα αποτελέσματα του διαλογισμού (μερικά στη γραμμή του ανώτερου ψυχισμού και μερικά στη γραμμή του κατώτερου)· οι επόμενες επτά σούτρα εξετάζουν συνεπώς τη φύση των ορατών αντικειμένων και τον έλεγχο του νου καθώς o πραγματικός άνθρωπος επιζητεί να εστιάσει πάνω τους τη φωτίζουσα ακτίνα του νου του. Μελετώντας αυτά τα αποτελέσματα του διαλογισμού στο ψυχικό βασίλειο, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα οκτώ μέσα της γιόγκα παράγουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στην κατώτερη φύση κι ότι αυτά προκαλούν την εμφάνιση ορισμένων ανελίξεων κι εμπειριών· φέρνουν το ζηλωτή σε πιο συνειδητή σχέση με τα ενδότερα πεδία στους τρεις κόσμους. Είναι μια ασφαλής και αναγκαία διαδικασία υπό την προϋπόθεση ότι είναι συνέπεια της αφύπνισης του ανθρώπου στο δικό του πεδίο και της στροφής του οφθαλμού της ψυχής, μέσω του νου και του τρίτου οφθαλμού, σ’ αυτά τα πεδία. Όμως η παρουσία της κατώτερης ψυχικής δύναμης μπορεί να σημαίνει ότι η ψυχή (από τη σκοπιά του φυσικού πεδίου) υπνώττει και είναι ανίκανη να χρησιμοποιήσει το όργανό της κι ότι οι εμπειρίες αυτές είναι συνεπώς αποτέλεσμα της δραστηριότητας του ηλιακού πλέγματος, που επιφέρει επίγνωση του αστρικού πεδίου. Αυτός ο τύπος ψυχισμού αποτελεί επάνοδο στη ζωώδη κατάσταση και στο παιδικό στάδιο της ανθρώπινης φυλής. Είναι ανεπιθύμητος κι επικίνδυνος. 9.

Η σειρά των νοητικών καταστάσεων είναι η εξής: ο νους αντιδρά σε ό,τι είναι ορατό· ακολουθεί έπειτα η στιγμή του νοητικού ελέγχου. Κατόπιν έρχεται η στιγμή όπου η τσίττα (νοητικό υλικό) ανταποκρίνεται σε αμφότερους τους παράγοντες. Τελικά παρέρχονται κι επικρατεί πλήρως η νοούσα συνείδηση.

Αν o μαθητής καταφύγει σε οποιαδήποτε μετάφραση των σούτρα, θα διαπιστώσει ότι αυτή έχει μεταφρασθεί ποικιλοτρόπως κι ότι οι περισσότερες μεταφράσεις είναι εξαιρετικά διφορούμενες. Το τελευταίο μπορεί να καταδειχθεί με την παράθεση της μετάφρασης του Τάτυα: “Έξω απ’ τις δύο σειρές της αυτοαναπαραγόμενης σκέψης, που προκύπτουν απ’ τη βυουττάνα και τη νιρόντα (αντίστοιχα) όταν η πρώτη υποτάσσεται και η τελευταία εκδηλώνεται και τη στιγμή της εκδήλωσης το εσώτερο όργανο (τσίττα) σχετίζεται με αμφότερες τις σειρές, τότε τροποποιήσεις του εσώτερου οργάνου είναι η τροποποίηση στο σχήμα της νιρόντα.”

Οι άλλες είναι ακόμη πιο ασαφείς, εξαιρουμένης της μετάφρασης του Τζόνστον. Μας δίνει την ακόλουθη, η οποία ρίχνει πολύ φως στην ενεχόμενη σκέψη: “Πέρα από τους ανοδικούς βαθμούς είναι η ανάπτυξη ελέγχου. Πρώτα υπάρχει η υπερνίκηση της νοητικής εντύπωσης του ερεθισμού. Έπειτα έρχεται η εκδήλωση της νοητικής εντύπωσης του ελέγχου. Κατόπιν η νοούσα συνείδηση ακολουθεί τη στιγμή του ελέγχου. Αυτή είναι η ανάπτυξη ελέγχου.”

Ίσως o απλούστερος τρόπος για την κατανόηση αυτής της σκέψης είναι η αντίληψη

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

170

ότι o άνθρωπος στο φυσικό του εγκέφαλο έχει επίγνωση τριών παραγόντων καθώς επιχειρεί να διαλογισθεί: 1. Έχει επίγνωση του αντικειμένου του διαλογισμού του. Αυτό ερεθίζει ή εντυπώνει το νου του κι εξωθεί σε δράση τις “τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής” ή διεγείρει την τάση του νου να δημιουργεί σκεπτομορφές κι εξωθεί την τσίττα ή υλικό του νου σε σχήματα που αντιστοιχούν στο παρατηρούμενο αντικείμενο. 2. Αποκτά έπειτα επίγνωση της ανάγκης να υποτάξει αυτή την τάση κι έτσι φέρνει σε δράση τη θέληση και σταθεροποιεί κι ελέγχει το νοητικό υλικό, ώστε να πάψει να τροποποιείται και να προσλαμβάνει σχήμα. Με τη δύναμης της σταθερής, επίμονης προσπάθειας η διαδοχική φύση των δύο αυτών καταστάσεων συνείδησης αντισταθμίζεται βαθμιαία και με τον καιρό γίνονται ταυτόχρονες. Η αναγνώριση του αντικειμένου και o άμεσος έλεγχος της ανταποκρινόμενης τσίττα είναι αστραπιαίες. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται τεχνικά “νιρόντα”. Πρέπει να θυμάστε ότι (όπως λέει o Βιβεκανάντα): “Αν υπάρχει τροποποίηση που εξωθεί το νου να εφορμήσει δια των αισθήσεων κι o γιόγκι προσπαθεί να την ελέγξει, o καθαυτός έλεγχος συνιστά τροποποίηση.”

Η εντύπωση της θέλησης πάνω στο νου οδηγεί φυσιολογικά τo νου να προσλάβει το σχήμα που τον ελέγχει και να εξωθηθεί σε τροποποίηση η οποία εξαρτάται κυρίως από το σημείο εξέλιξης που έφθασε o ζηλωτής, την τάση των καθημερινών του σκέψεων και την έκταση της εγωικής επαφής. Αυτή δεν είναι η αληθινή και ανώτατη μορφή ενατένισης. Είναι απλώς ένα από τα αρχικά στάδια, όμως είναι πολύ ανώτερο απ’ τη συγκέντρωση και το διαλογισμό με σπέρμα, όπως νοείται συνήθως, γιατί αναπόφευκτα ακολουθείται από το τρίτο στάδιο που έχει μεγάλο ενδιαφέρον: 3. Κατόπιν διολισθαίνει αιφνίδια έξω από την κατώτερη κατάσταση συνείδησης και αντιλαμβάνεται την ταυτότητά του με το νοούντα, με το στοχαστή στο δικό του πεδίο κι επειδή o νους ελέγχεται και το παρατηρούμενο αντικείμενο δε διεγείρει καμιά ανταπόκριση, η αληθινή ταυτότητα είναι ικανή να αντιληφθεί εκείνο που μέχρι τώρα ήταν καλυμμένο. Πρέπει όμως να διευκρινισθεί ότι ο νοών στο δικό του πεδίο είχε πάντοτε επίγνωση εκείνου που τώρα αναγνωρίζεται. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το όργανο, o νους, βρίσκεται τώρα σε κατάσταση ελέγχου, είναι συνεπώς εφικτό για το στοχαστή να εντυπώσει τον εγκέφαλο, μέσω του ελεγχόμενου νου, με εκείνο που γίνεται αντιληπτό. Ο άνθρωπος στο φυσικό πεδίο ταυτόχρονα επίσης αντιλαμβάνεται και για πρώτη φορά γίνεται εφικτός o αληθινός διαλογισμός και η ενατένιση. Αρχικά θα είναι μόνο για ένα σύντομο δευτερόλεπτο. Μια αστραπή ενορατικής αντίληψης, μια στιγμή όρασης και φώτισης κι όλα φεύγουν. Ο νους αρχίζει πάλι να τροποποιείται και να ωθείται σε δραστηριότητα, το όραμα χάνεται από τη θέα, η υψηλή στιγμή περνά και η θύρα στο βασίλειο της ψυχής φαίνεται να κλείνει ξαφνικά. Αποκτήθηκε όμως η βεβαιότητα· καταγράφηκε στον εγκέφαλο μια αναλαμπή πραγματικότητας κι αναγνωρίσθηκε η εγγύηση της μελλοντικής επίτευξης. 10. Με την καλλιέργεια αυτής της συνήθειας του νου θα προκύψει

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

171

σταθερότητα πνευματικής αντίληψης. Το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στον ερεθισμό του νου και τον έλεγχο μπορεί να επιτυγχάνεται συχνότερα με τη σταθερή επανάληψη, ωσότου αποκτηθεί η συνήθεια της σταθεροποίησης του νου. Όταν συντελεσθεί, συμβαίνουν δύο πράγματα: 1. Στιγμιαίος κατά βούληση έλεγχος του νου, που προκαλεί: α. Ήρεμο νου, ελεύθερο από σκεπτομορφές. β. Ήσυχο ανταποκριτικό εγκέφαλο. 2. Έκχυση στο φυσικό εγκέφαλο της συνείδησης του νοούντος, της ψυχής. Αυτό γίνεται αυξητικά σαφέστερο, περισσότερο πληροφοριακό και λιγότερο διακοπτόμενο με την πάροδο του χρόνου, ωσότου εδραιωθεί μια ρυθμική ανταπόκριση μεταξύ της ψυχής και του ανθρώπου στο φυσικό πεδίο. Ο νους και o εγκέφαλος υποτάσσονται πλήρως από την ψυχή. Πρέπει να έχουμε εδώ υπόψη ότι αυτή η κατάσταση του νου και του εγκεφάλου είναι μια θετική κι όχι αρνητική κατάσταση. 11. Η εμπέδωση αυτής της συνήθειας και η περιστολή του νου από την τάση του να σχηματίζει σκεπτομορφές καταλήγει τελικά στη σταθερή δύναμη της ενατένισης. Λίγα είναι ανάγκη να ειπωθούν για την εξήγηση της σούτρα αυτής, λόγω της σαφήνειάς της. Έχει τη φύση συγκεφαλαίωσης των προηγούμενων σούτρα. Η μεταδιδόμενη ιδέα είναι εκείνη της επίτευξης μιας σταθερής κατάστασης διαλογισμού. Παρότι έχουν εξαιρετική αξία οι περίοδοι στις οποίες γίνεται συγκεκριμένη εργασία σε ορισμένες ειδικές και καθορισμένες ώρες, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ψυχικής ανέλιξης, η ιδεώδης ωστόσο κατάσταση είναι εκείνη της ύπαρξης σε κατάσταση αντίληψης όλη τη μέρα κάθε μέρα. Η ικανότητα να αντλεί κανείς κατά βούληση από τα εφόδια του εγώ, η συνεχής αναγνώριση ότι είναι Υιός του Θεού σε ενσάρκωση στο φυσικό πεδίο και η ικανότητα να εφελκύει, όταν χρειάζεται, την ισχύ και τη δύναμη της ψυχής, είναι εκείνη που τελικά θα επιτευχθεί από κάθε ζηλωτή! Όμως πρέπει πρώτα να εμπεδωθεί η συνήθεια της περισυλλογής και η ικανότητα να περιστέλλονται αυτοστιγμεί οι τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής πρέπει να προηγηθεί της επιθυμητής αυτής κατάστασης ύπαρξης. 12. Όταν ο νοητικός έλεγχος και ο παράγοντας ελέγχου ισορροπήσουν εξίσου, τότε επέρχεται η κατάσταση της προσήλωσης. Ο χρησιμοποιούμενος Σανσκριτικός όρος δύσκολα ερμηνεύεται με σαφήνεια. Όροι όπως προσήλωση, ενότητα πρόθεσης, σταθερότητα, σύνθεση, τέλεια συγκέντρωση, όλοι δίνουν κάποια ιδέα της νοητικής κατάστασης που εξετάζουμε. Ο ζηλωτής έχει τώρα εσκεμμένη ασυνειδησία όλων των καταστάσεων του νου που σχετίζονται με τους τρεις κόσμους. Η προσοχή του είναι εστιασμένη σε ένα ειδικό αντικείμενο και κυρίως στην πραγματικότητα ή την υποκειμενική ζωή που καλύπτεται από τη μορφή του αντικειμένου. Έχει επίσης ασυνειδησία του εαυτού του, του

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

172

στοχαστή ή γνώστη και μόνο εκείνο που ενατενίζει είναι αντιληπτό με την αληθινή έννοια του όρου. Είναι η αρνητική όψη. Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι είναι μια πολύ ενεργός νοητική κατάσταση, γιατί η νοούσα συνείδηση έχει επίγνωση του αντικειμένου με έναν πολύ περιεκτικό τρόπο. Αποκαλύπτεται το σύνολο των ποιοτήτων, των όψεων και του κραδασμού του, καθώς και η ουσιώδης κεντρική ενέργεια η οποία έφερε το ιδιαίτερο αυτό αντικείμενο σε εκδήλωση. Αποκαλύπτεται από το διαφωτιστικό φως του νου, που κατευθύνεται σταθερά σ’ αυτό το αντικείμενο. Η νοούσα συνείδηση έχει επίσης επίγνωση της ταύτισής της με την πραγματικότητα πίσω από τη μορφή. Είναι η αληθινή αποκρυφιστική αντίληψη, αλλά δεν είναι τόσο η αντίληψη του αντικειμένου όσο η αντίληψη της ενότητας ή ταύτισης με τη ζωή που καλύπτει. Είναι μια καθαυτή διπλή κατάσταση, όχι όμως με τη συνήθως αποδεκτή έννοια. Υπάρχει όμως και μια ανώτερη κατάσταση συνείδησης όταν είναι αντιληπτή η ενότητα της ζωής σ’ όλες τις μορφές κι όχι μόνο η ενότητα με τη ζωή ενός ειδικού αντικειμένου. 13. Με τη διαδικασία αυτή γίνονται γνωστές οι όψεις κάθε αντικειμένου· τα χαρακτηριστικά του (ή η μορφή), η συμβολική του φύση και η ειδική του χρήση στις καταστάσεις του χρόνου (στάδιο ανάπτυξης) γίνονται γνωστά κι αντιληπτά. Πρέπει εδώ να έχουμε κατά νου ότι κάθε μορφή της θείας εκδήλωσης έχει τρεις όψεις κι επομένως έγινε αληθινά κατ’ εικόνα του Θεού με όλες τις θείες δυναμικότητες. Είναι κάτι που αναγνωρίζεται στο ανθρώπινο βασίλειο. Ισχύει επίσης για όλες τις μορφές. Η τριπλή αυτή φύση συλλαμβάνεται απ’ τον αληθινά συγκεντρωμένο γιόγκι και οι τρεις φαίνονται όπως είναι κι όμως αναγνωρίζεται ότι αποτελούν ένα όλο. Στο σχόλιο του o Tζόνστον μας δίνει μια εικόνα των ενεχόμενων ιδεών με τα εξής λόγια: “…έχουμε μια διπλή θέα αυτού του αντικειμένου, βλέποντας δια μιας όλα τα ατομικά χαρακτηριστικά του, τον ουσιώδη χαρακτήρα του, το είδος και το γένος· το βλέπουμε σε σχέση με το ίδιο και σε σχέση με το Αιώνιο.”

Κατά περίεργο τρόπο οι τρεις αυτές όψεις καλύπτουν τις τρεις όψεις της χρονικής εξίσωσης ή της σχέσης του αντικειμένου με το περιβάλλον του. 1. Χαρακτηριστικά της μορφής. Σ’ αυτή τη φράση υποδεικνύονται οι απτές εξωτερικές όψεις της μορφής. Θεωρείται η υλική πλευρά της εκδηλούμενης ιδέας και ό,τι μπορεί να προσεγγισθεί με το μέσον των αισθήσεων εξετάζεται πρώτα κι εγκαταλείπεται. Η μορφή αυτή είναι αποτέλεσμα του παρελθόντος κι αναγνωρίζονται οι περιορισμοί που οφείλονται στο σημείο εξέλιξης. Κάθε μορφή φέρει μέσα της την απόδειξη των προηγούμενων κύκλων κι αυτή μπορεί να ιδωθεί από: α. Τη συχνότητα του κραδασμού της. β. Τη φύση του ρυθμού της. γ. Την ποσότητα του φωτός που επιτρέπει να εκδηλωθεί.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

173

δ. Το απόκρυφο χρώμα της. 2. Συμβολική φύση. Κάθε αντικείμενο δεν είναι παρά σύμβολο μιας πραγματικότητας. Η διαφορά ανάπτυξης των μορφών που συμβολίζουν ή ενσωματώνουν αυτή την πραγματικότητα, αποτελεί εγγύηση ότι σε κάποια μελλοντική εποχή όλα τα σύμβολα θα επιτύχουν την καρποφορία της αποστολής τους. Το σύμβολο είναι ενσωματωμένη ιδέα, η πραγμάτωση σε αντικειμενική ύπαρξη κάποιας ζωής. Είναι η όψη της συνείδησης και σε κάθε σύμβολο ή μορφή λανθάνουν δύο μεγάλες αποκαλύψεις: α. Η αποκάλυψη της πλήρους συνείδησης ή η διάχυση εκείνης της ανταπόκρισης στην επαφή, η οποία είναι δυνητική ή διαφέρει προς το παρόν σ’ όλες τις μορφές, αλλά μπορεί και θα προχωρήσει μέχρι την πλήρη πλημμύρα της επίγνωσης. β. Η αποκάλυψη εκείνου που η όψη της συνείδησης (η δεύτερη όψη) καλύπτει με τη σειρά της. Η αποκάλυψη της ψυχής οδηγεί στην εκδήλωση της μίας ζωής. Η εκδήλωση του Υιού του Θεού οδηγεί στη γνώση του Πατρός. Η αναλαμπή του ανώτερου εαυτού με το μέσον του κατώτερου εαυτού προκαλεί την αποκάλυψη του θείου ή πνευματικού εαυτού. Η μήτρα κρατά το διαμάντι κι όταν η μήτρα αποκαλύψει το κρυφό πετράδι της και το έργο της κοπής και της στίλβωσης περατωθεί, η δόξα του πετραδιού θα γίνει φανερή. Όταν το φυτό του λωτού αναπτυχθεί μέχρι την ωριμότητα, το άνθος καρποφορεί και στο κέντρο των πετάλων του “το πετράδι στο λωτό” (ομ μάνι πάντμε χουμ) μπορεί να γίνει ορατό. Η συμβολική αυτή όψη των μορφών αληθεύει για όλες και είτε το σύμβολο είναι το άτομο της ουσίας, το ορυκτό ή ένα δένδρο, ένα ζώο ή η “μορφή του Υιού του Θεού”, θα βρεθεί κρυμμένο το πετράδι της πρώτης όψης. Θα κάνει γνωστή την παρουσία του με την ποιότητα της συνείδησης στη μια ή την άλλη από τις πολλές καταστάσεις της. 3. Ειδική χρήση στις καταστάσεις του χρόνου. Καθώς o γιόγκι συγκεντρώνεται απερίσπαστα στη μορφή ή το αντικείμενο, διαλογίζεται στην ποιότητά της (την υποκειμενική όψη ή τη συμβολική φύση) κι ενατενίζει τη ζωή που καλύπτεται απ’ τη μορφή αλλά πιστοποιείται απ’ τον παράγοντα της συνείδησης, αποκτά επίγνωση του παρόντος σταδίου ανάπτυξης κι έτσι το μέλλον, το παρελθόν και το παρόν αποκαλύπτονται στην ενόρασή του. Είναι λοιπόν φανερό ακόμη και στον τυχαίο αναγνώστη ότι αν o διαλογισμός στα προαναφερθέντα τρία του στάδια διενεργείται ορθά, κάθε γνώση γίνεται εφικτή στο γιόγκι, το Αιώνιο Παρόν γίνεται αντιληπτό σαν γεγονός στη φύση και είναι εφικτή η νοήμων συνεργασία με το εξελικτικό σχέδιο. Η υπηρεσία βασίζεται τότε στην πλήρη κατανόηση. 14. Τα χαρακτηριστικά κάθε αντικειμένου αποκτήθηκαν, εκδηλώνονται ή λανθάνουν. Η ίδια σχεδόν ιδέα περιέχεται στην παρούσα σούτρα όπως και στην προηγούμενη. Σε χρόνο και χώρο όλα τα χαρακτηριστικά είναι σχετικής αξίας. Ο στόχος είναι ένας· η

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

174

προέλευση είναι ίδια, αλλά λόγω του διαφορετικού ρυθμού κραδασμού των επτά μεγάλων πνοών ή ρευμάτων θείας ενέργειας, κάθε ζωή που γεννάται σ’ αυτές διαφέρει και ξεχωρίζει. Το στάδιο ανάπτυξης των επτά Κυρίων των Ακτίνων δεν είναι ίδιο. Η ανέλιξη της ζωής των διαφόρων πλανητικών Λόγων ή των επτά Πνευμάτων ενώπιον του Θρόνου του Θεού δεν είναι ομοιόμορφη και συνεπώς τα άτομα των σωμάτων Τους ή οι ενάδες που απαρτίζουν τους φορείς Τους δεν είναι ομοιόμορφες στην ανέλιξή τους. Πρόκειται για πελώριο θέμα και μόνο να το θίξουμε μπορούμε εδώ. Οι σπουδαστές θα βρουν ενδιαφέρον να ερευνήσουν για πληροφορίες που δίνονται στις διάφορες παρουσιάσεις της μίας αλήθειας σχετικά με τις μεγάλες Ζωές στις οποίες “ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. Μπορούν να μελετηθούν με τις ακόλουθες ονομασίες: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Οι επτά Ακτίνες, Τα επτά Πνεύματα ενώπιον του Θρόνου, Οι επτά πλανητικοί Λόγοι, Οι επτά μεγάλοι Κύριοι, Οι επτά Αιώνες, Οι επτά Εκπορεύσεις, Οι επτά Πρατζαπάτι

και με λιγότερο γνωστούς όρους, οπότε θα προκύψει πολύ φως. Με τη χαρακτηριστική μορφή (λαμβάνοντας υπόψη το ειδικό σημείο της στην ανάπτυξη και την από μέρους της έλλειψη ανάπτυξης) αποκαλύπτεται στο γνώστη: α. Το σύνολο των αποκτημάτων. Αυτό που έδωσε το παρελθόν. Είναι η πλήρης συγχορδία την οποία η ψυχή αυτού του αντικειμένου είναι προς το παρόν ικανή να ηχήσει. β. Το ιδιαίτερο εύρος ποιοτήτων απ’ το σύνολο των αποκτημάτων που εκδηλώνει η ζωή μέσω μιας ειδικής μορφής. Είναι o τωρινός φθόγγος της αποκτηθείσας συγχορδίας την οποία η ψυχή του αντικειμένου έχει επιλέξει να ηχήσει. γ. Εκείνο που λανθάνει και είναι εφικτό. Η γνώση αυτή είναι διπλή, αποκαλύπτοντας πρώτα τις λανθάνουσες δυνατότητες που θα ανελιχθούν με το μέσον της ενατενιζόμενης μορφής και δεύτερο τις λανθάνουσες δυνατότητες που μπορούν ν’ ανελιχθούν στον παρόντα παγκόσμιο κύκλο μέσω ποικίλων μορφών. Καλύπτει τις μελλοντικές αναπτύξεις. Θα δώσει στο γιόγκι την πλήρη συγχορδία όταν o μεγάλος εξελικτικός κύκλος διατρέξει την τροχιά του. 15. Το στάδιο ανάπτυξης ευθύνεται για τις διάφορες τροποποιήσεις της ευμετάβλητης ψυχικής φύσης και της σκεπτόμενης αρχής. Πρόκειται για πολύ γενική παράφραση της ενεχόμενης ιδέας κι έχει τη φύση σύνοψης των μάλλον δυσνόητων ιδεών του κειμένου. Οι σούτρα που ακολουθούν (στο υπόλοιπο του Βιβλίου ΙΙΙ) πραγματεύονται τα αποτελέσματα του διαλογισμού. Οι προηγούμενες σούτρα εξέτασαν τα εμπόδια και τις δυσκολίες που πρέπει να υπερνικηθούν προτού γίνει εφικτός ο αληθινός διαλογισμός. Το κλειδί για την

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

175

υπερνίκηση και η διαφορά μεταξύ των ζηλωτών στην ατραπό γίνεται προφανής σ’ αυτή τη σούτρα. Η διακρίβωση της κατά προσέγγιση θέσης στην κλίμακα της εξέλιξης, η ανακεφαλαίωση των προσόντων και των ελλείψεων αποτελεί μια απ’ τις πιο χρήσιμες δραστηριότητες που μπορεί να αναλάβει ο υποψήφιος ζηλωτής. Η κατανόηση του σταδίου στο οποίο έφθασε και του επόμενου βήματος που πρέπει να γίνει είναι ουσιώδης για κάθε αληθινή πρόοδο. Ο Tζόνστον μεταφράζει αυτή τη σούτρα με τα λόγια: “Η διαφορά στο στάδιο είναι η αιτία της διαφοράς στην ανάπτυξη” και προσθέτει: “Το πρώτο στάδιο είναι o βλαστός, η κάμπια, το ζώο. Το δεύτερο στάδιο είναι το αναπτυσσόμενο δένδρο, η χρυσαλλίδα, o άνθρωπος. Το τρίτο είναι το μεγαλοπρεπές πεύκο, η πεταλούδα, o άγγελος…”

16. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στην τριπλή φύση κάθε μορφής επέρχεται η αποκάλυψη εκείνου που υπήρξε κι εκείνου που θα υπάρξει. Η σούτρα που εξετάζουμε συγκεφαλαιώνει τις προηγούμενες ιδέες κι έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε πώς το πρώτο αυτό μεγάλο αποτέλεσμα του διαλογισμού οδηγεί ακριβώς στα αληθινά γεγονότα σχετικά με τη θεία εκδήλωση και υπογραμμίζει τις τρεις όψεις δια των οποίων εκφράζεται κάθε ζωή (από το άτομο της ουσίας μέχρι τον ηλιακό Λόγο). Ο μεγάλος Νόμος του Αιτίου και Αποτελέσματος και ολόκληρη η διαδικασία της εξελικτικής ανέλιξης αναγνωρίζονται και γίνεται φανερό πως ό,τι υπάρχει είναι αποτέλεσμα εκείνου που υπήρξε. Επίσης εκείνο που θα συμβεί αργότερα αναγνωρίζεται ότι αποτελεί έκβαση αιτίων που τέθηκαν σε κίνηση στο παρόν κι έτσι o κύκλος της ανάπτυξης παρουσιάζεται σαν μια διαδικασία που υφίσταται σε τρία στάδια. Τα τρία αυτά στάδια στους τρεις κόσμους της ανθρώπινης ανέλιξης αντιστοιχούν στις τρεις διαστάσεις και οι σπουδαστές θα βρουν ενδιαφέρον να εξετάσουν αυτές τις αναλογίες των διαφόρων τριπλοτήτων, έχοντας υπόψη ότι η τρίτη όψη (νοήμων ουσία), η όψη του Αγίου Πνεύματος ή του Βράχμα, αντιστοιχεί στο παρελθόν (απ’ όπου και η νύξη για τη φύση του κακού). Η δεύτερη όψη (συνείδηση) ή η όψη του Χριστού ή Βισνού σχετίζεται με το παρόν, ενώ μόνο το μέλλον θα αποκαλύψει τη φύση του πνεύματος, την ανώτατη όψη του Πατρός. Αυτή η γραμμή σκέψης θ’ αποσαφηνισθεί με το συγκεντρωμένο διαλογισμό και θα προκύψει μια αίσθηση αναλογίας και μια αίσθηση ορθών αξιών ως προς το παρόν σημείο στο χρόνο. Θ’ αναπτυχθεί επίσης η αναγνώριση της σχέσης όλων των ζωών μεταξύ τους και η ζωή του ζηλωτή θα σταθεροποιηθεί και θα διευθετηθεί έτσι ώστε το παρελθοντικό κάρμα θα ρυθμιστεί και το πιθανόν μελλοντικό κάρμα θα αποφευχθεί και η διαδικασία της απελευθέρωσης θα προχωρήσει γοργά. 17. Ο ήχος (ή λέξη), εκείνο που δηλώνει (το αντικείμενο) και η ενσωματωμένη πνευματική ουσία (ή ιδέα) συνήθως συγχέονται στο νου του νοούντος. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στις τρεις αυτές όψεις επέρχεται (ενορατική) κατανόηση του ήχου που εκφέρεται απ’ όλες τις μορφές ζωής. Είναι μια από τις σπουδαιότερες σούτρα του βιβλίου και κρατά το κλειδί του

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

176

σκοπού της όλης διαλογιστικής διαδικασίας. Αποκαλύπτει ή παρουσιάζει το νοούντα ή πνευματικό άνθρωπο, την αληθινή φύση του εαυτού, τη δεύτερη όψη και την αντιστοιχία της δεύτερης όψης σε όλες τις μορφές της υπανθρώπινης ζωής και τον φέρνει σε σχέση με τη δεύτερη όψη όλων των υπερανθρώπινων μορφών. Έτσι αφορά την υποκειμενική πλευρά κάθε εκδήλωσης και πραγματεύεται εκείνες τις δυνάμεις που απαρτίζουν την όψη συνείδηση κάθε μορφής, που αφορούν τη Χριστική ή βουδδική αρχή και συνιστούν την άμεση αιτία της αντικειμενικής εκδήλωσης και της αποκάλυψης του πνεύματος με το μέσον της μορφής. Είναι το AUM. Πρώτα η πνοή, έπειτα η λέξη και καθετί που υπάρχει, εμφανίσθηκε. Όσο η μεγάλη Ύπαρξη που είναι το σύνολο όλων των μορφών κι όλων των καταστάσεων συνείδησης, εξακολουθεί να εκφωνεί το κοσμικό AUM, τόσο ακριβώς θα υφίσταται το αντικειμενικό απτό ηλιακό σύστημα. Σε σχέση μ’ αυτή τη σούτρα πρέπει να έχουμε κατά νου τα παρακάτω συνώνυμα, αν πρόκειται να υπάρξει διαύγεια σκέψης: Ι. Πνευματική Ουσία.

II. Ο Ήχος ή η Λέξη.

ΙII. Το Αντικείμενο.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Πνεύμα. Πνεύμα. Ο Πατήρ, Σίβα. Η Ενάδα, ο Ένας. Η αιώνια Θέληση ή Σκοπός. Μια μεγάλη Πνοή. Ζωή. Συνθέτουσα Ενέργεια. Πρώτη Όψη.

Η Ψυχή. Η Ψυχή. Ο Υιός, Βισνού. Ο κοσμικός Χριστός. Αιώνια Αγάπη-Σοφία. Το AUM. Όψη Συνείδηση. Ελκτική Δύναμη. Δεύτερη Όψη.

Σώμα. Μορφή. Το Άγιο Πνεύμα, Βράχμα. Ο φορέας της ζωής και της ενσάρκωσης. Αιώνια δραστηριότητα και νοημοσύνη. Οι Κόσμοι. Όψη Δραστηριότητα. Ύλη. Τρίτη Όψη.

Στο νου του ανθρώπου οι τρεις αυτές όψεις συγχέονται και ό,τι είναι εξωτερικό και αντικειμενικό αναγνωρίζεται συνήθως σαν πραγματικότητα. Είναι η μεγάλη μάγια ή πλάνη και μπορεί να διαλυθεί μόνο όταν o νοών μπορεί να διακρίνει τις τρεις μεγάλες όψεις σε κάθε μορφή, συμπεριλαμβανομένης της δικής του. Όταν η δεύτερη όψη, η ψυχή, η μεσαία ή μεσολαβητική αρχή, γίνει γνωστή, η φύση της μορφής γίνεται επίσης γνωστή και μπορεί να συναχθεί η ουσιώδης φύση του πνεύματος. Όμως το άμεσο πεδίο της γνώσης που πρέπει να κυριαρχήσει o γιόγκι είναι εκείνο της δεύτερης όψης. Πρέπει να φθάσει στον Ήχο ή τη Λέξη η οποία έφερε σε εκδήλωση κάθε μορφή και η οποία είναι αποτέλεσμα της πνοής, της ουσίας ή πνεύματος. “Εν αρχή ην o Λόγος και o Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην o Λόγος. Τα πάντα δι’ Αυτού εγένετο…” Ιωάννης Ι, 1:2.

Εδώ, στη Χριστιανική Βίβλο, υπάρχει η ουσία ολόκληρης της διδασκαλίας και στη σημασία των τριών γραμμάτων της Ιερής Λέξης AUM βρίσκεται το κλειδί της όλης κοσμικής διαδικασίας. Συνεπώς η διαλογιστική διαδικασία, όταν εκτελείται κατάλληλα και ορθά, αποκαλύπτει τη δεύτερη ή ψυχική όψη και τότε μπορεί να ακουστεί o Ήχος ή η Λέξη (η Φωνή της Σιγής). Εφόσον ακουστεί και το έργο προχωρεί σταθερά, αποκαλύπτεται το βασίλειο της

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

177

συνείδησης και o γιόγκι έρχεται σε σχέση με τη δεύτερη όψη της δικής του φύσης και με τη δεύτερη όψη κάθε μορφής. Αυτή είναι η βάση της όλης επιστήμης της ψυχής και οδηγεί τον άνθρωπο στη γνώση της δικής του ψυχής και της ψυχής σε κάθε μορφή της θείας ζωής. Αποτελεί το θεμέλιο ολόκληρης της επιστήμης του ψυχισμού, τόσο στην ανώτερη όσο και στην κατώτερη όψη του. Όταν o άνθρωπος είναι κατώτερος ψυχικός, έχει επίγνωση κι ανταποκρίνεται στην ψυχική όψη των υλικών μορφών και η τρίτη ή Βραχμική όψη (το σώμα) κυριαρχεί, γιατί κάθε άτομο της ύλης έχει ψυχή. Αυτό αφορά καθετί που είναι υπανθρώπινο. Όταν ανταποκρίνεται στην ανώτερη αντιστοιχία, στην πραγματικότητα της οποίας η κατώτερη δεν είναι παρά σκιά, βρίσκεται σε επαφή με τη Χριστική συνείδηση, με την ψυχή της ύπαρξής του που είναι ένα με την ψυχή όλων των υπερανθρώπινων βασιλείων. Σε συνάφεια μ’ αυτό πρέπει να έχουμε υπόψη δύο πράγματα. Αν είναι κατώτερος ψυχικός, βρίσκεται σε επαφή με τη δεύτερη όψη του κατώτερου ανθρώπου, το αστρικό σώμα, τη μεσαία αρχή στον κατώτερο άνθρωπο, που συνδέει το νοητικό και το αιθερικό σώμα. Σχετίζεται συνεπώς με οτιδήποτε μπορεί να προσεγγίσει σ’ αυτό το πεδίο. Αν όμως είναι ανώτερος ψυχικός, βρίσκεται σ’ επικοινωνία με τη δεύτερη όψη της θείας εκδήλωσης, το εγώ ή την ψυχή στο δικό της πεδίο, που μεσολαβεί και συνδέει την ενάδα με την προσωπικότητα, το πνεύμα με το σώμα. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε εδώ ότι το κλειδί αυτής της αλήθειας μπορεί να βρεθεί στις εκδηλώσεις του κατώτερου ψυχισμού, όπως παρουσιάζονται στις συνήθεις πνευματιστικές συνεδριάσεις και στο συνήθη τύπο πνευματισμού. Η επαφή με το αστρικό πεδίο επέρχεται μέσω του μεγάλου αυτού κέντρου, του ηλιακού πλέγματος, που συνδέει τα τρία ανώτερα κέντρα με τα κατώτερα. Εξηγεί επίσης το γεγονός ότι τα άνθη αποτελούν χαρακτηριστικό των υλοποιήσεων κατά τις συνεδριάσεις, γιατί το φυτικό βασίλειο είναι το μεσαίο βασίλειο των τριών υπανθρώπινων βασιλείων, ορυκτού, φυτικού και ζωικού. Εδώ επίσης βρίσκεται η εξήγηση για τη συχνή εμφάνιση Ινδών οδηγών, γιατί πρόκειται για τα κελύφη και τις ισχυρές σκεπτομορφές που παρέμειναν από τη δεύτερη απ’ τις τρεις κατεξοχήν ανθρώπινες φυλές, τη Λεμούρεια, την Ατλάντεια και την Αρεία. Από τη Λεμούρεια φυλή δεν απομένουν πλέον κελύφη ή σκεπτομορφές, αλλά πολλά Ατλάντεια κελύφη βρίσκονται ακόμη, διατηρημένα με τη χρήση ορισμένων μορφών Ατλάντειας μαγείας. Με το συγκεντρωμένο διαλογισμό στη διάκριση μεταξύ αυτών των όψεων θα ακουστεί κάποτε η Φωνή της Σιγής και θα επέλθει επαφή με τη δεύτερη όψη του ανθρώπου. Θα γνωρίσει τον εαυτό του σαν “τον Λόγο όστις εγένετο σαρξ” και θα αναγνωρίσει τον εαυτό του σαν το AUM. Όταν συμβεί αυτό, θα ακούσει τότε τη λέξη σε άλλες μονάδες της ανθρώπινης οικογένειας και θα αφυπνισθεί στην αναγνώριση του ήχου όπως εκπορεύεται από όλες τις μορφές σε όλα τα βασίλεια της φύσης. Το βασίλειο της ψυχής θ’ ανοίξει γι’ αυτόν κι όταν συμπεριλάβει σ’ αυτό την αναγνώριση του ήχου και στα τέσσερα βασίλεια, θα

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

178

οδηγηθεί στην αναγνώριση του εαυτού του ως Διδασκάλου. Η γνώση της ψυχής και η δύναμη να εργάζεται με την ψυχή όλων των πραγμάτων στους τρεις κόσμους αποτελεί το διακριτικό γνώρισμα του Μύστη. 18. Γνώση των προηγούμενων ενσαρκώσεων επιτυγχάνεται όταν αποκτηθεί η δύναμη να βλέπουμε εικόνες σκέψεων. Η σημασία αυτής της σούτρα είναι πολύ μεγάλη, γιατί παρέχει τη βάση να επανακτηθεί η γνώση της παρελθοντικής εμπειρίας. Η βάση αυτή είναι αυστηρά νοητική και μόνο όσοι είναι νοητικά πολωμένοι κι ελέγχουν το νου μπορούν, αν το επιθυμούν, ν’ αποκτήσουν αυτή τη γνώση. Η δύναμη να βλέπει κανείς εικόνες σκέψεων επέρχεται μόνο με νοητικό έλεγχο και o νους μπορεί να ελεγχθεί μόνο από τον πραγματικό ή πνευματικό άνθρωπο. Συνεπώς μόνο όσοι είναι εγωικά επικεντρωμένοι μπορούν αληθινά να αποκτήσουν αυτή τη γνώση. Μπορεί λοιπόν να τεθεί εδώ το ερώτημα τι ακριβώς βλέπουν όσοι είναι συναισθηματικοί κι όχι νοητικοί όταν ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν ποιοι είναι και αναφέρουν τις προηγούμενες ζωές των φίλων τους; Διαβάζουν τα ακασικά αρχεία και επειδή o νοητικός τους έλεγχος κι εξοπλισμός δεν είναι επαρκής, δεν μπορούν να διακρίνουν ή να διακριβώσουν τι βλέπουν. Τα ακασικά αρχεία είναι σαν απέραντη φωτογραφική ταινία που αποτυπώνει όλες τις επιθυμίες και τις γήινες εμπειρίες του πλανήτη μας. Όσοι τα παρατηρούν βλέπουν να εικονίζονται: 1. Οι εμπειρίες της ζωής κάθε ανθρώπινου όντος απ’ την αρχή του χρόνου. 2. Οι αντιδράσεις στην εμπειρία ολόκληρου του ζωικού βασιλείου. 3. Η συσσώρευση σκεπτομορφών με καμική φύση (που βασίζονται στην επιθυμία) κάθε ανθρώπινης μονάδας στη διάρκεια του χρόνου. Εδώ έγκειται η μεγάλη απάτη των αρχείων. Μόνο ο ασκημένος αποκρυφιστής μπορεί να διακρίνει την πραγματική εμπειρία από τις αστρικές εικόνες που δημιουργήθηκαν απ’ τη φαντασία και τη ζωηρή επιθυμία. 4. Ο πλανητικός “Ένοικος στο Κατώφλι” με όλα όσα ανήκουν σ’ αυτό τον όρο και όλα τα αθροίσματα των μορφών που βρίσκονται στο περιβάλλον του. Ο εξασκημένος οραματιστής έμαθε να διακρίνει ό,τι ανήκει στη δική του αύρα και την αύρα του πλανήτη (η οποία στην πραγματικότητα είναι τα ακασικά αρχεία). Μπορεί να διακρίνει μεταξύ των αρχείων που είναι: α. Πλανητικά. β. Ιεραρχικά ή ανήκουν στο έργο των δώδεκα Δημιουργικών Ιεραρχιών που συγκεκριμενοποιούν το σχέδιο του Λόγου. γ. Φαντασιακές μορφές, το αποτέλεσμα της δραστηριότητας της επιθυμίας-σκέψης μυριάδων ανθρώπων που εμψυχώνονται από επιθυμία για τη μια ή την άλλη μορφή εμπειρίας. δ. Ιστορικά αρχεία που ανήκουν σε φυλές, έθνη, ομάδες και οικογένειες στις δύο μεγάλες τους διαιρέσεις στο φυσικό πεδίο και το αστρικό. Πρέπει να έχουμε

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

179

υπόψη ότι κάθε ανθρώπινο ον ανήκει σε μια φυσική οικογένεια που συνιστά το δεσμό του με το ζωικό βασίλειο κι ανήκει επίσης σε μια αστρική οικογένεια. Μέσω αυτής της συγγένειας στο ανοδικό τόξο συνδέεται με την εγωική του ομάδα και στο καθοδικό τόξο με το φυτικό βασίλειο. ε. Αστρολογικά αρχεία ή οι μορφές που λαμβάνονται στο αστρικό πεδίο υπό την επίδραση πλανητικών δυνάμεων. Ανήκουν σε δύο μεγάλες ομάδες: 1. Τις μορφές ή εικόνες στην ακάσα, που παράγονται από την εισροή ηλιακής δύναμης μέσω των πλανητών. 2. Τις μορφές ή εικόνες που παράγονται απ’ την εισροή κοσμικής δύναμης από το ένα ή το άλλο σημείο του ζωδιακού, δηλαδή από τους αντίστοιχους αστερισμούς του. Τα σημεία αυτά απαριθμούνται για να καταδειχθεί πόσο αδύνατο είναι να αληθεύει η πλειοψηφία των ισχυρισμών που αφορούν περασμένες ενσαρκώσεις. Είναι αποτέλεσμα ζωηρής φαντασίας και της παραδοχής ότι οι εκλάμψεις αστρικής όρασης που αποκαλύπτουν αναλαμπές της ακασικής ταινίας αναφέρονται σ’ εκείνον που τις βλέπει. Αυτό όμως δεν αληθεύει περισσότερο από το γεγονός ότι οι άνθρωποι και οι δραστηριότητες που βλέπει κανείς από ένα παράθυρο σε μια μεγάλη πόλη αποκαλύπτουν στον παρατηρητή τους συγγενείς, τους φίλους και τις επιδιώξεις τους. Η αναφερόμενη στη σούτρα γνώση έρχεται με τρεις τρόπους: 1. Με την άμεση ικανότητα να βλέπει τα αρχεία, αν το επιθυμεί. Αυτή η μορφή απόκτησης γνώσης χρησιμοποιείται σπάνια, εκτός από μυημένους και μύστες σε σχέση με τους δεσμευμένους μαθητές τους. 2. Με την άμεση γνώση των ομαδικών δραστηριοτήτων και των σχέσεων του εγώ του ανθρώπου. Αυτή όμως καλύπτει μόνο το χρονικό κύκλο που άρχισε όταν o άνθρωπος εισήλθε στη δοκιμαστική ατραπό. Οι προηγούμενες εμπειρίες δεν έχουν σχετικά ζωτικότερη σημασία από όση έχει ένα δευτερόλεπτο στη ζωή ενός γέροντα που ανασκοπεί τη μακρόχρονη ζωή του. Ό,τι προέχει είναι τα γεγονότα και τα περιστατικά κι όχι οι ατομικές ώρες και στιγμές. 3. Με την ενστικτώδη ζωή. Αυτή βασίζεται στη μνήμη, στην αποκτηθείσα ιδιότητα και ικανότητα και στην κατοχή εκείνων των ποιοτήτων που προστίθενται στον εξοπλισμό του εγώ. Το εγώ γνωρίζει ότι η κατοχή της δύναμης να ενεργεί έτσι ή αλλιώς στους τρεις κόσμους είναι άμεσο αποτέλεσμα της εμπειρίας του παρελθόντος και γνωρίζει ακόμη ότι ορισμένα αποτελέσματα επιτυγχάνονται μόνο από ορισμένες αιτίες. Οδηγείται σ’ αυτές με το συγκεντρωμένο διαλογισμό. Οι εικόνες σκέψεων των οποίων αποκτά επίγνωση είναι: 1. 2. 3. 4. 5.

Εκείνες στην αύρα του στη διάρκεια του διαλογισμού του. Εκείνες στο άμεσο περιβάλλον του. Εκείνες της τωρινής του οικογένειας, ομάδας και φυλής. Εκείνες του τωρινού του βιόκυκλου. Εκείνες της εγωικής του ομάδας.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

180

Έτσι με τη διαδικασία της εξάλειψης διανοίγει βαθμιαία το δρόμο του μέσω διαφόρων βαθμίδων εικόνων σκέψης, ωσότου φθάσει στο ιδιαίτερο στρώμα εντύπωσης σκέψεων που αναφέρεται στον κύκλο για τον οποίο ενδιαφέρεται. Δεν είναι λοιπόν απλή αντίληψη μερικών όψεων των Αρχείων, αλλά ορισμένη επιστημονική μέθοδος, γνωστή μόνο στον εξασκημένο αποκρυφιστή. 19. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού οι εικόνες σκέψεων στο νου των άλλων ανθρώπων καθίστανται εμφανείς. Πρέπει να θυμάστε ότι το αποτέλεσμα των οκτώ μέσων της γιόγκα είναι η δημιουργία του γιόγκι ή εκπαιδευμένου γνώστη. Είναι συνεπώς εκείνος που ασχολείται με αίτια κι όχι με αποτελέσματα. Αντιλαμβάνεται εκείνο που προκαλεί την εμφάνιση του απτού, δηλαδή τις σκέψεις που θέτουν σε κίνηση τις δυνάμεις της ουσίας και τελικά προκαλούν τη συγκεκριμενοποίηση αυτής της ουσίας. Η χρήση της δύναμης να διαβάζει το νου των άλλων επιτρέπεται στο γιόγκι μόνο στις περιπτώσεις στις οποίες του είναι αναγκαίο να κατανοήσει τα αίτια που βρίσκονται πίσω από ορισμένα γεγονότα κι αυτό μόνο για να εκτελέσει με νοημοσύνη τα σχέδια της Ιεραρχίας και της εξέλιξης. Η δύναμη εδώ είναι ανάλογη με εκείνη της τηλεπάθειας, αλλά όχι ταυτόσημη. Η τηλεπάθεια συνεπάγεται συντονισμό της μιας διάνοιας με την άλλη κι επιβάλλει να βρίσκονται σε επικοινωνία. Αυτή η ικανότητα του εκπαιδευμένου ορώντος έχει περισσότερο τη φύση μιας πράξης θέλησης και χειρισμού ορισμένων δυνάμεων δια των οποίων μπορεί να δει στιγμιαία ό,τι θελήσει σε κάθε αύρα οποιαδήποτε στιγμή. Το υποκείμενο αυτής της έρευνας μπορεί να είναι συντονισμένο μαζί του ή όχι· με τον έντονο διαλογισμό και τη χρήση της ικανότητας της θέλησης αποκαλύπτονται οι εικόνες των σκέψεων. Η χρήση της δύναμης αυτής είναι επικίνδυνη κι επιτρέπεται μόνο σε εξασκημένους μαθητές. 20. Επειδή το αντικείμενο αυτών των σκέψεων δεν είναι καταφανές στο νοούντα, βλέπει μόνο τη σκέψη κι όχι το αντικείμενο. Ο διαλογισμός του αποκλείει το απτό. Εκείνο στο οποίο είναι “αφυπνισμένος” κατά το διαλογισμό του είναι η ουσία της σκέψης, η δική του τσίττα (ή νοητικό υλικό) και η τσίττα των άλλων. Η εγγενής δραστηριότητα αυτής της τσίττα είναι η αιτία της τελικής εμφάνισης των απτών κι αντικειμενικών μορφών στο φυσικό πεδίο. Καθετί που εμφανίζεται, είναι αποτέλεσμα ενός υποκειμενικού συμβάντος. Καθετί που υπάρχει, υφίσταται στο νου του στοχαστή, όχι με την έννοια που συνήθως νοείται, αλλά με την έννοια ότι η σκέψη θέτει σε κίνηση ορισμένα ρεύματα δύναμης. Αυτά τα ρεύματα δύναμης σχηματοποιούν βαθμιαία τις μορφές που αντιστοιχούν στην ιδέα του στοχαστή κι αυτές οι μορφές παραμένουν όσο o νους του στοχαστή είναι στραμμένος πάνω τους κι εξαφανίζονται όταν “αποσύρει το νου του” απ’ αυτές. Η φύση της δύναμης ή ρεύματος της σκέψης είναι εκείνο που γίνεται αντιληπτό δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού. Η μορφή που τελικά θα παραχθεί δεν ενδιαφέρει

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

181

τον ορώντα. Γνωρίζει απ’ την αιτία ποιο θα είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα. 21. Δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στη διάκριση μεταξύ μορφής και σώματος εκμηδενίζονται (ή αποσύρονται) εκείνες οι ιδιότητες του σώματος που το καθιστούν ορατό στο ανθρώπινο μάτι και ο γιόγκι μπορεί να καταστεί αόρατος. Είναι μια απ’ τις δυσκολότερες σούτρα για το Δυτικό διανοητή, γιατί συνεπάγεται ορισμένες αναγνωρίσεις που είναι ξένες στη Δύση. Συνεπάγεται αρχικά την αναγνώριση του αιθερικού ή ζωτικού σώματος και των λειτουργιών του σαν της ελκτικής δύναμης η οποία διατηρεί σε σχήμα τον πυκνό φυσικό φορέα. Μέσω του αιθερικού αυτού υποστρώματος το φυσικό σώμα γίνεται αντιληπτό σαν ένα συνεκτικό όλο και η αντικειμενικότητά του καθίσταται παρατηρήσιμη. Από τη σκοπιά του αποκρυφιστή η αληθινή μορφή είναι το ζωτικό αυτό σώμα κι όχι το πυκνό απτό περίβλημα. Με τη συγκέντρωση και το διαλογισμό ο γιόγκι απέκτησε τη δύναμη να επικεντρώνει τη συνείδησή του στον αληθινό ή πνευματικό άνθρωπο και να ελέγχει τη σκεπτόμενη αρχή. Είναι απόκρυφος νόμος ότι “όπως o άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι” κι εξίσου αληθεύει αποκρυφιστικά ότι “όπου ο άνθρωπος σκέπτεται, εκεί και είναι”. Ο εκπαιδευμένος ορών μπορεί κατά βούληση ν’ αποσύρει τη συνείδησή του από το φυσικό πεδίο και να την επικεντρώσει στο νοητικό. Μπορεί κατά βούληση να “αποκλείσει το φως” κι όταν συμβαίνει αυτό, η ορατότητα εξουδετερώνεται και (από τη σκοπιά του ανθρώπινου ματιού) εξαφανίζεται. Καθίσταται επίσης αψηλάφητος από τη σκοπιά της αφής και δεν ακούγεται από τη σκοπιά της ακοής. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την πραγματικότητα της υπόθεσης ότι δεν υπάρχει τίποτε παρά μόνο ενέργεια στη μια ή την άλλη μορφή και ότι αυτή η ενέργεια είναι τριπλή· στην Ανατολή ονομάζουν τη φύση της ενέργειας σαττβική, ρατζασική ή ταμασική. Ερμηνεύεται ως εξής: Σάττβα................Ρυθμός.........................Πνεύμα...............Ζωή. Ράτζας.................Κινητικότητα...............Ψυχή...................Φως. Τάμας.................Αδράνεια......................Σώμα...................Ουσία. Όλα είναι διαφοροποιήσεις σε χρόνο και χώρο μιας αιώνιας πρωταρχικής πνευματικής ουσίας. Μπορεί να ειπωθεί ότι οι σύγχρονες αντιστοιχίες στη Δύση απαντώνται στους όρους: Ενέργεια................Πνεύμα......................Ζωή. Δύναμη..................Ψυχή..........................Φως. Ύλη.......................Μορφή.......................Ουσία. Το προέχον χαρακτηριστικό του πνεύματος (ή ενέργειας) είναι η ζωή-αρχή, το μυστηριώδες εκείνο κάτι που κάνει όλα τα πράγματα να υπάρχουν και να διατηρούνται. Το προέχον χαρακτηριστικό της ψυχής (ή δύναμης) είναι το φως. Φέρνει σε ορατότητα ό,τι υπάρχει.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

182

Το προέχον χαρακτηριστικό της ζώσας ύλης είναι το γεγονός ότι “υπόκειται” ή βρίσκεται πίσω από το αντικειμενικό σώμα· και παρέχει την αληθινή μορφή. Πρέπει εδώ να θυμάστε ότι η βάση όλης της αποκρυφιστικής διδασκαλίας και όλων των φαινομένων περιέχεται στα λόγια: “Η ύλη είναι ο φορέας εκδήλωσης της ψυχής σ’ αυτό το πεδίο ύπαρξης· και η ψυχή είναι ο φορέας εκδήλωσης του πνεύματος σε μια ανώτερη στροφή της σπείρας.” (Μυστική Δοξασία Ι. 80.)

Όταν η ψυχή (ή δύναμη) αποσύρεται από την υλική όψη (την απτή αντικειμενική μορφή), η μορφή αυτή παύει πλέον να είναι ορατή. Εξαφανίζεται και πρόσκαιρα διασκορπίζεται. Αυτό μπορεί στο παρόν να επιτευχθεί επαρκώς απ’ τον ορώντα με τη συγκέντρωση της συνείδησής του στο εγώ, τον πνευματικό άνθρωπο ή ψυχή και (με τη χρήση της σκεπτόμενης αρχής και μια πράξη θέλησης) την εκ μέρους του απόσυρση του αιθερικού σώματος από το πυκνό φυσικό. Αυτό καλύπτεται από τη λέξη “αφαίρεση” και συνεπάγεται: 1. Τη συγκέντρωση της ζωής ή των ζωτικών δυνάμεων του σώματος στα νευρικά κέντρα του φυσικού πεδίου κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. 2. Την κατεύθυνσή τους προς τα πάνω στη σπονδυλική στήλη, προς το κεφάλι. 3. Τη συγκέντρωσή τους εκεί και την επακόλουθη αφαίρεσή τους κατά μήκος του νήματος ή σουτράτμα μέσω της επίφυσης και της βραχμαράντρα. 4. Τότε o ορών στέκει στην αληθινή του μορφή, το αιθερικό σώμα που είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι. Καθώς η αιθερική όραση θα αναπτύσσεται στη φυλή, θα απαιτηθεί περαιτέρω αφαίρεση και τότε o ορών θα αποσύρει επίσης τις ζωτικές και φωτεινές αρχές (τις ποιότητες της σάττβα και της ράτζας) έξω από το αιθερικό σώμα και θα στέκεται στο καμικό ή αστρικό του σώμα κι έτσι θα είναι αόρατος κι αιθερικά. Όμως αυτή η εποχή είναι ακόμη μακρινή. Ο Ο.Κ. Τζατζ στο σχόλιο του διατυπώνει ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις ως εξής: “Μια άλλη μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτής της φιλοσοφίας και της σύγχρονης επιστήμης υποδεικνύεται εδώ. Στα σημερινά σχολεία διατυπώνεται ο κανόνας ότι αν υπάρχει υγιής οφθαλμός σε ευθυγράμμιση με τις ακτίνες φωτός που αντανακλώνται από κάποιο αντικείμενο – όπως το ανθρώπινο σώμα – το τελευταίο θα είναι ορατό και καμιά δράση του νου του παρατηρούμενου προσώπου δεν μπορεί να εμποδίσει τις λειτουργίες των οπτικών νεύρων και του αμφιβληστροειδούς του παρατηρητή. Αλλά o αρχαίος Ινδός υποστηρίζει ότι όλα τα πράγματα γίνονται ορατά λόγω αυτής της διαφοροποίησης της Σάττβα – μιας από τις τρεις μεγάλες ποιότητες που συνιστούν όλα τα πράγματα – η οποία εκδηλώνεται σαν φωτεινότητα, λειτουργούσα σε συνδυασμό με το μάτι τo οποίο είναι επίσης εκδήλωση της σάττβα σε άλλη όψη. Τα δύο πρέπει να συνδέονται· η απουσία φωτεινότητας ή o αποχωρισμός της από το μάτι του ορώντος θα προκαλέσει εξαφάνιση. Και καθώς η ποιότητα της φωτεινότητας ελέγχεται ολοκληρωτικά από τον ασκητή, μπορεί με την περιγραφείσα διαδικασία να τη συγκρατήσει κι έτσι να αποκλείσει από το μάτι του άλλου ένα ουσιώδες στοιχείο για την όραση οποιουδήποτε αντικειμένου.”

Ολόκληρη η διαδικασία αυτή είναι εφικτή μόνο σαν αποτέλεσμα συγκεντρωμένου και προσηλωμένου διαλογισμού κι έτσι είναι αδύνατη για τον άνθρωπο που δεν πέρασε

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

183

από μακρά πειθαρχία και άσκηση την οποία συνεπάγεται το έργο της απόκτησης ελέγχου επί της σκεπτόμενης αρχής και της εδραίωσης της άμεσης εκείνης ευθυγράμμισης και λειτουργίας που είναι εφικτή όταν o στοχαστής στο δικό του πεδίο, o νους και o εγκέφαλος είναι ευθυγραμμισμένοι και συντονισμένοι δια της σουτράτμα, του νήματος ή της μαγνητικής αργυρής χορδής. 22. Το κάρμα (ή τα αποτελέσματα) είναι δύο ειδών: άμεσο κάρμα ή μελλοντικό κάρμα. Δια του τελείως συγκεντρωμένου διαλογισμού σ’ αυτά ο γιόγκι γνωρίζει το όριο της εμπειρίας του στους τρεις κόσμους. Η γνώση αυτή έρχεται επίσης από σημεία. Η σούτρα αυτή μπορεί κάπως να αποσαφηνισθεί αν μελετηθεί σε συνδυασμό με τη σούτρα 18 του Βιβλίου ΙΙΙ. Το κάρμα που αναφέρεται εδώ αφορά κυρίως την τωρινή ζωή του ζηλωτή ή του ορώντος. Γνωρίζει ότι κάθε περιστατικό αυτής της ζωής είναι αποτέλεσμα κάποιας προηγούμενης αιτίας που εγκαινιάσθηκε απ’ τον ίδιο σε προγενέστερη ενσάρκωση· γνωρίζει επίσης ότι κάθε πράξη της τωρινής ζωής πρέπει να παραγάγει ένα αποτέλεσμα (που θα πραγματωθεί σε άλλη ζωή), εκτός κι αν έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε: 1. Το αποτέλεσμα να είναι άμεσο και να κορυφώνεται στη χρονική διάρκεια της τωρινής ζωής. 2. Το αποτέλεσμα να μη συνεπάγεται Κάρμα, γιατί η πράξη έγινε με ανιδιοτελές κίνητρο κι εκτελέσθηκε με πλήρη απόσπαση. Παράγει τότε το επιθυμητό αποτέλεσμα σε συμφωνία με το νόμο, αλλά δεν επιφέρει συνέπειες στον ίδιο. Όταν o ορών ενσαρκώνεται σε μια ζωή στην οποία απομένουν λίγα μόνο αποτελέσματα για εκπλήρωση κι όταν όλα όσα εγκαινιάζει είναι απαλλαγμένα από κάρμα, τότε μπορεί να θέσει ένα όριο στην εμπειρία της ζωής του και γνωρίζει ότι η μέρα της απελευθέρωσης πλησιάζει. Δια του διαλογισμού και της ικανότητας να λειτουργεί σαν εγώ μπορεί να φθάσει στον κόσμο των αιτίων και να γνωρίσει συνεπώς ποιες πράξεις πρέπει να εκτελεστούν για να αποδεσμεύσουν τα λίγα εναπομένοντα αποτελέσματα. Με αυστηρή προσοχή στο κίνητρο που υπόκειται κάθε πράξης της τωρινής ζωής, αποτρέπει την ανάγκη να δεσμευθεί κατά κάποιο τρόπο απ’ τα αποτελέσματά της στον τροχό της επαναγέννησης. Έτσι συνειδητά και με νοημοσύνη πλησιάζει το στόχο του και κάθε έργο, πράξη και σκέψη του διέπονται από άμεση γνώση και με κανένα τρόπο δεν τον αλυσοδένουν. Τα αναφερόμενα σημεία ή οιωνοί έχουν σχέση κυρίως με το νοητικό κόσμο όπου ενοικεί o πραγματικός άνθρωπος. Με την κατανόηση τριών πραγμάτων: α. Των αριθμών, β. Των χρωμάτων, δ. Των κραδασμών, ο ορών αποκτά επίγνωση της ελευθερίας της αύρας του από “θανατηφόρα” αποτελέσματα. Γνωρίζει ότι τίποτε πλέον δεν υπάρχει γραμμένο συμβολικά στα

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

184

αρχεία, το οποίο μπορεί να τον επαναφέρει στους τρεις κόσμους και συνεπώς “από σημεία” βλέπει ότι η ατραπός του είναι καθαρή. Αυτό εκφράσθηκε για μας στα αρχαία κείμενα που βρίσκονται στα αρχεία των Διδασκάλων ως εξής: “Όταν o αστέρας με τις πέντε κορυφές λάμπει φωτεινά και καμιά μορφή δε φαίνεται στις κορυφές του, ο δρόμος είναι καθαρός. Όταν το τρίγωνο δεν περιέχει τίποτε παρά φως, ο δρόμος είναι ελεύθερος για να περάσει ο προσκυνητής. Όταν στην αύρα του προσκυνητή οι πολλές μορφές πεθαίνουν κι εμφανίζονται τρία χρώματα, τότε ο δρόμος είναι ελεύθερος απ’ ό,τι θα μπορούσε να παρεμποδίσει. Όταν οι σκέψεις δεν καλούν μορφές κι όταν δεν αντανακλώνται σκιές, το νήμα παρέχει έναν ευθύ δρόμο από τον κύκλο στο κέντρο.”

Από αυτό το σημείο ηρεμίας καμιά επάνοδος δεν είναι δυνατή. Το όριο της αναγκαίας εμπειρίας στους τρεις κόσμους τερματίζεται. Κανένα κάρμα δεν μπορεί τότε να σύρει πίσω στη γη το ελεύθερο πνεύμα για άλλα μαθήματα ή για την πραγμάτωση προηγούμενων αιτίων. Μπορεί όμως να συνεχίσει ή να αναλάβει το έργο της υπηρεσίας του στους τρεις κόσμους χωρίς πραγματικά ν’ αφήνει ποτέ την αληθινή κατοικία του στα λεπτοφυέστερα βασίλεια και τις ανώτερες σφαίρες συνείδησης. 23. Ένωση με άλλους επιτυγχάνεται δια του προσηλωμένου διαλογισμού στις τρεις καταστάσεις αισθήματος – τη συμπόνια, την τρυφερότητα και την απάθεια. Κάποια κατανόηση θα προκύψει αν o σπουδαστής συγκρίνει αυτή τη σούτρα μ’ εκείνη του πρώτου βιβλίου (σούτρα 33). Η ένωση που αναφέρεται εδώ, συνιστά ένα παραπέρα βήμα από την προηγούμενη επίτευξη. Σε εκείνη η φύση του ζηλωτή εξασκείται σε αρμονική ειρηνική συνεργασία με όλους γύρω του. Σ’ αυτή διδάσκεται να ταυτίζεται με όλους τους άλλους εαυτούς μέσω της συγκέντρωσης σε ό,τι μερικές φορές ονομάζεται “τρεις καταστάσεις αισθήματος”. Αυτές είναι: α. Η συμπόνια, η αντίθεση του πάθους που είναι εγωιστικό και κτητικό. β. Η τρυφερότητα, η αντίθεση του εγωκεντρισμού που είναι πάντοτε σκληρός και απορροφημένος στον εαυτό. γ. Η απάθεια, η αντίθεση του πόθου ή της επιθυμίας. Αυτές οι τρεις καταστάσεις αισθήματος, όταν κατανοηθούν κι εφαρμοσθούν, φέρνουν τον άνθρωπο σε σχέση με την ψυχή όλων των ανθρώπων. Με τη συμπόνια δεν ασχολείται πλέον με τα δικά του ιδιοτελή συμφέροντα αλλά εισέρχεται και υποφέρει με τον αδελφό του· μπορεί να προσαρμόσει τον κραδασμό του έτσι ώστε ν’ ανταποκρίνεται στην ανάγκη του αδελφού του· γίνεται ικανός να μοιράζεται ό,τι συμβαίνει στην καρδιά του αδελφού του. Το κάνει με το συντονισμό του κραδασμού του σε ανταπόκριση προς την αγαπητική φύση του δικού του εγώ και με την ενοποιητική αυτή αρχή όλες οι καρδιές παντού είναι ανοιχτές σ’ αυτόν. Με την τρυφερότητα η συμπονετική αυτή κατανόηση εξωτερικεύεται σε πρακτική

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

185

έκφραση. Οι δραστηριότητές του δεν είναι πια εσωστρεφείς κι εγωκεντρικές, αλλά εξωστρεφείς και εμπνεόμενες από ανιδιοτελή εγκάρδια επιθυμία να υπηρετήσει και να βοηθήσει. Αυτή η κατάσταση αισθήματος ονομάζεται μερικές φορές ευσπλαχνία και χαρακτηρίζει όλους τους υπηρέτες της φυλής. Συνεπάγεται ενεργό βοήθεια, ανιδιοτελή πρόθεση, συνετή κρίση και αγαπητική δραστηριότητα. Είναι απαλλαγμένη από κάθε επιθυμία ανταμοιβής ή αναγνώρισης. Καλύφθηκε με ωραίο τρόπο απ’ την Ε.Π. Μπλαβάτσκυ στη Φωνή της Σιγής με τα εξής λόγια: “Aς τείνει η Ψυχή σου το αυτί της σε κάθε κραυγή πόνου, όπως o λωτός γυμνώνει την καρδιά του για να ρουφήξει τον πρωινό ήλιο. Ας μη στεγνώσει ο φλογερός ήλιος ούτε ένα δάκρυ πόνου προτού το σφουγγίσεις εσύ o ίδιος απ’ τα μάτια του πάσχοντα. Αλλά άφησε κάθε καυτό ανθρώπινο δάκρυ να πέσει στην καρδιά σου και να μείνει εκεί· μην το σφουγγίσεις ποτέ μέχρι να εξαλειφθεί o πόνος που το προκάλεσε. Αυτά τα δάκρυα, ω εσύ με την πιο σπλαχνική καρδιά, είναι τα ρυάκια που ποτίζουν τους αγρούς της αθάνατης συμπόνιας.”

Με την απάθεια o ζηλωτής και υπηρέτης ελευθερώνεται απ’ τα καρμικά αποτελέσματα της δραστηριότητάς του για χάρη των άλλων. Όπως γνωρίζουμε, είναι η επιθυμία μας εκείνο που μας δεσμεύει στους τρεις κόσμους και με τους άλλους. Η “δέσμευση” έχει διαφορετική φύση από την “ένωση”. Η πρώτη είναι πλήρης επιθυμίας και προκαλεί υποχρέωση και συνέπειες· η άλλη είναι απαλλαγμένη επιθυμίας, προκαλεί “ταύτιση” και δεν παράγει δεσμευτικά αποτελέσματα στους τρεις κόσμους. Η απάθεια έχει περισσότερη νοητική ποιότητα απ’ τις άλλες δύο. Πρέπει να σημειωθεί ότι η απάθεια εισάγει την ποιότητα του κατώτερου νου, η τρυφερότητα είναι το συναισθηματικό αποτέλεσμα της απαθούς συμπόνιας και περιλαμβάνει την καμική ή αστρική αρχή, ενώ η συμπόνια αφορά επίσης το φυσικό πεδίο, γιατί αποτελεί την πραγμάτωση των δύο άλλων καταστάσεων σε φυσική εκδήλωση. Είναι η πρακτική ικανότητα να ταυτίζεται κανείς με τον άλλο στις συνθήκες και των τριών κόσμων. Η ένωση είναι αποτέλεσμα της εγωικής ενότητας που μεταφέρεται δια του διαλογισμού σε πλήρη δράση στους τρεις κόσμους. 24. Ο σταθερά επικεντρωμένος διαλογισμός στη δύναμη του ελέφαντα θα αφυπνίσει αυτή τη δύναμη ή φως. Αυτή η σούτρα προκάλεσε πολλές συζητήσεις και η συνηθισμένη ερμηνεία της δημιούργησε την ιδέα ότι ο διαλογισμός στον ελέφαντα θα δώσει τη δύναμη του ελέφαντα. Πολλοί σχολιαστές συμπεραίνουν απ’ αυτά τα λόγια ότι ο διαλογισμός σε άλλα ζώα θα δώσει τα χαρακτηριστικά τους. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι αυτό είναι ένα επιστημονικό εγχειρίδιο που έχει τους ακόλουθους αντικειμενικούς σκοπούς: 1. Να εξασκήσει το ζηλωτή ώστε να μπορέσει να εισέλθει σε λεπτοφυέστερα βασίλεια. 2. Να του δώσει εξουσία πάνω στο νου ώστε να γίνει το εργαλείο του που θα το χρησιμοποιεί κατά βούληση σαν όργανο όρασης στους ανώτερους κόσμους και σαν διαβιβαστή ή μεσολαβητή μεταξύ ψυχής κι εγκεφάλου.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

186

3. Να αφυπνίσει το φως στο κεφάλι ώστε o ζηλωτής να καταστεί ακτινοβόλο κέντρο φωτός και να φωτίζει όλα τα προβλήματα και δια του φωτός να βλέπει παντού φως. 4. Να ανυψώσει τα πυρά του σώματος έτσι ώστε τα κέντρα να καταστούν ενεργά, φωτεινά, συνδεμένα και συντονισμένα. 5. Να επιφέρει συντονισμό μεταξύ: α. Του εγώ ή ψυχής στο δικό της πεδίο. β. Του εγκεφάλου μέσω του νου. γ. Των κέντρων. Με μια πράξη θέλησης μπορούν τότε όλα να εξωθηθούν σε ομοιόμορφη δραστηριότητα. 6. Όταν γίνει αυτό, το πυρ στη βάση της σπονδυλικής στήλης που ως τώρα κοιμόταν, θα αφυπνισθεί και θα προχωρήσει με ασφάλεια προς τα επάνω για να σμίξει τελικά με το πυρ ή το φως στο κεφάλι κι έτσι να απέλθει αφού “κατακάψει κάθε σκωρία και καθαρίσει όλους τους αγωγούς” για τη χρήση του εγώ. 7. Να αναπτύξει έτσι τις δυνάμεις της ψυχής, τα σίντι, ανώτερα και κατώτερα, ώστε να προκύψει ένας αποτελεσματικός υπηρέτης της φυλής. Όταν έχουμε κατά νου τα επτά αυτά σημεία, είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι το σύμβολο του κέντρου στη βάση της σπονδυλικής στήλης, του κέντρου μουλαντάρα, είναι o ελέφαντας. Είναι το σύμβολο της ισχύος, της συγκεντρωμένης δύναμης, της μεγάλης κινητήριας ενέργειας, η οποία εφόσον αφυπνισθεί, παρασύρει τα πάντα μπροστά της. Για την πέμπτη φυλετική μας ρίζα είναι το σύμβολο του πιο δυνατού και ισχυρού από το ζωικό βασίλειο. Είναι μια εικόνα της μετουσίωσης ή εξύψωσης της ζωώδους φύσης, γιατί στη βάση της σπονδυλικής στήλης είναι o ελέφαντας και στο κεφάλι είναι o χιλιοπέταλος λωτός o οποίος κρύβει τον Βισνού που εδρεύει στο κέντρο. Έτσι η ζωώδης φύση ανυψώνεται στον ουρανό. Με το διαλογισμό στη “δύναμη του ελέφαντα”, η δύναμη της τρίτης όψης, η ενέργεια της καθαυτής ύλης και συνεπώς του Θεού Αγίου Πνεύματος ή του Βράχμα, ανυψώνεται κι ενώνεται μ’ εκείνη της δεύτερης ή όψης συνείδηση, την ψυχική ενέργεια, εκείνη του Βισνού, της δεύτερης όψης, τη Χριστική δύναμη. Αυτό προκαλεί την τέλεια ενοποίηση ή ένωση μεταξύ ψυχής και σώματος, η οποία συνιστά τον αληθινό σκοπό της Ράτζα Γιόγκα. Όμως οι σπουδαστές αυτής της επιστήμης ας θυμούνται εδώ ότι αυτές οι μορφές προσηλωμένου διαλογισμού επιτρέπονται μόνο αφού ακολουθηθούν τα οκτώ μέσα της γιόγκα (τα οποία πραγματευθήκαμε στο Βιβλίο ΙΙ). 25. Τέλεια συγκεντρωμένος διαλογισμός στο αφυπνισθέν φως θα επιφέρει τη συνείδηση εκείνου που είναι λεπτοφυές, κρυμμένο ή μακρινό. Σε όλες τις διδασκαλίες με αποκρυφιστική ή μυστικιστική φύση αναφέρεται συχνά εκείνο που ονομάζεται “Φως”. Η Βίβλος όπως κι όλες οι Γραφές του κόσμου περιέχει πολλά τέτοια χωρία. Οι όροι που χρησιμοποιούνται είναι πολλοί, όμως o χώρος μας επιτρέπει να εξετάσουμε μόνο εκείνους που απαντώνται στις διάφορες μεταφράσεις των Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι. Μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής:

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

α. β. γ. δ. ε. ζ. η. θ. ι. κ. λ. μ.

187

Το αφυπνισθέν εσώτερο Φως. (Tζόνστον) Το Φως στο κεφάλι. (Tζόνστον) Το Φως της άμεσης γνώσης (ενορατικής γνώσης). (Τάτυα) Το αστραφτερό Φως. (Βιβεκανάντα) Το Φως από την κορυφή της κεφαλής. (Βιβεκανάντα) Το επιστέφον Φως. (Γκανγκανάθα Τζα) Το Φως της φωτεινής διάθεσης. (Γκανγκανάθα Τζα) Το εσώτερο Φως. (Ντβιβέντι) Ο γεμάτος Φως νους. (Ντβιβέντι) Η ακτινοβολία στο κεφάλι. (Γουντς) Η φωτεινότητα του κεντρικού οργάνου. (Ράμα Πρασάντ) Το Φως της ανώτερης αισθητικής δράσης. (Ράμα Πρασάντ)

Από τη μελέτη αυτών των όρων θα γίνει φανερό ότι μέσα στο φυσικό φορέα υπάρχει ένα σημείο φωτεινότητας, το οποίο (όταν προσεγγισθεί) θα εγχύσει το φως του πνεύματος στην ατραπό του μαθητή, φωτίζοντας έτσι το δρόμο, αποκαλύπτοντας τη λύση όλων των προβλημάτων και καθιστώντας τον ικανό να εργασθεί σαν κομιστής φωτός για τους άλλους. Το φως αυτό έχει τη φύση ενδότερης ακτινοβολίας, η θέση του είναι στο κεφάλι στην περιοχή της επίφυσης και προκαλείται από τη δραστηριότητα της ψυχής. Πολλή συζήτηση προκλήθηκε για τον όρο “κεντρικό όργανο” σε σχέση μ’ αυτό το φως. Μερικοί σχολιαστές το εντοπίζουν στην καρδιά, άλλοι στο κεφάλι. Τεχνικά κανείς τους δεν είναι ολοκληρωτικά ακριβής, γιατί για τον εξασκημένο μύστη “κεντρικό όργανο” είναι o αιτιώδης φορέας, η καράνα σαρίρα, το σώμα του εγώ, το περίβλημα της ψυχής. Είναι ο μεσαίος των “τριών περιοδικών φορέων” τους οποίους o θείος Υιός του Θεού ανακαλύπτει και χρησιμοποιεί στη διάρκεια της μακράς του προσκύνησης. Έχουν την αναλογία τους με τους τρεις ναούς που απαντώνται στη Χριστιανική Βίβλο: 1. Την πρόσκαιρη, εφήμερη σκηνή του μαρτυρίου στην έρημο, τυπική της ψυχής σε φυσική ενσάρκωση, που διαρκεί για μια ζωή. 2. Τον πιο μόνιμο και όμορφο ναό του Σολομώντα, τυπικό του ψυχικού σώματος ή αιτιώδους φορέα, που έχει μεγαλύτερη διάρκεια και διατηρείται για αιώνες, το κάλλος του οποίου αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο στην Ατραπό μέχρι την τρίτη μύηση. 3. Τον ως τώρα μη αποκαλυφθέντα κι ασύλληπτα όμορφο ναό του Ιεζεκιήλ, το σύμβολο του περιβλήματος του πνεύματος, τον οίκο του Πατρός, μια από τις “πολλές μονές”, το “αυρικό ωόν” του αποκρυφιστή. Στην επιστήμη της γιόγκα την οποία πρέπει να χειρισθούμε και να κυριαρχήσουμε στο φυσικό σώμα, o όρος “κεντρικό όργανο” αναφέρεται στο κεφάλι ή στην καρδιά και η διάκριση είναι πρώτιστα χρονική. Η καρδιά στα πρώιμα στάδια ανέλιξης στην Ατραπό είναι κεντρικό όργανο· αργότερα είναι το όργανο στο κεφάλι όπου εδρεύει το

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

188

αληθινό φως. Στη διαδικασία ανέλιξης η καρδιακή ανάπτυξη προηγείται της κεφαλικής ανάπτυξης. Η συναισθηματική φύση και οι αισθήσεις αναπτύσσονται πριν από το νου, όπως μπορεί να ιδωθεί αν μελετήσουμε την ανθρωπότητα σαν όλο. Το καρδιακό κέντρο ανοίγει πριν το κεφαλικό κέντρο. Η αγάπη πρέπει πάντοτε να αναπτύσσεται προτού μπορέσει να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια η δύναμη. Συνεπώς το φως της αγάπης πρέπει να λειτουργεί προτού το φως της ζωής μπορέσει να χρησιμοποιηθεί συνειδητά. Καθώς το κέντρο λωτού της καρδιάς ανοίγει και αποκαλύπτει την αγάπη του Θεού, δια του διαλογισμού λαμβάνει χώρα μια σύγχρονη ανάπτυξη μέσα στο κεφάλι. Ο δωδεκαπέταλος λωτός στο κεφάλι (που είναι η ανώτερη αντιστοιχία του καρδιακού κέντρου κι ενδιάμεσο μεταξύ του δωδεκαπέταλου εγωικού λωτού στο δικό του πεδίο και του κεφαλικού κέντρου) αφυπνίζεται. Η επίφυση οδηγείται βαθμιαία από μια κατάσταση ατροφίας σε πλήρη λειτουργική δραστηριότητα και το κέντρο της συνείδησης μεταφέρεται από τη συναισθηματική φύση στη συνείδηση του φωτισμένου νου. Σημαδεύει τη μετάβαση που πρέπει να κάνει ο μυστικιστής στην ατραπό του αποκρυφιστή, διατηρώντας, όπως κάνει πάντοτε, τη μυστικιστική του γνώση κι επίγνωση, αλλά προσθέτοντας σ’ αυτή τη διανοητική γνώση και τη συνειδητή δύναμη του εξασκημένου αποκρυφιστή και γιόγκι. Από το κέντρο δύναμης στο κεφάλι o γιόγκι διευθύνει όλες τις υποθέσεις κι επιχειρήσεις του, ρίχνοντας σε όλα τα γεγονότα, τα περιστατικά και τα προβλήματα “το αφυπνισμένο εσώτερο φως”. Σ’ αυτό οδηγείται από αγάπη, διαίσθηση και σοφία, τις οποίες απέκτησε με τη μετουσίωση της αγαπητικής του φύσης, την αφύπνιση του καρδιακού του κέντρου και τη μεταφορά στην καρδιά των πυρών του ηλιακού πλέγματος. Θα ήταν πρόσφορο να τεθεί εδώ το ερώτημα πώς συντελείται αυτή η σύνδεση μεταξύ κεφαλής και καρδιάς, η οποία προκαλεί τη φωτεινότητα του κεντρικού οργάνου και την εκπομπή της εσώτερης ακτινοβολίας. Σε συντομία μπορεί να δηλωθεί ότι προκαλείται ως εξής: 1. Με την καθυπόταξη της κατώτερης φύσης, η οποία μεταφέρει τη δραστηριότητα όλης της ζωής κάτω του ηλιακού πλέγματος, συμπεριλαμβανομένου του ηλιακού πλέγματος, στα τρία κέντρα πάνω απ’ το διάφραγμα, το κεφάλι, την καρδιά και το λαιμό. Αυτό γίνεται με ζωή, αγάπη και υπηρεσία κι όχι με αναπνευστική άσκηση ή με το να “κάθεται κανείς για ανάπτυξη”. 2. Με την άσκηση της αγάπης, την εστίαση της προσοχής στην καρδιακή ζωή και υπηρεσία και την αντίληψη ότι το καρδιακό κέντρο είναι η αντανάκλαση της ψυχής στον άνθρωπο κι ότι η ψυχή αυτή πρέπει να καθοδηγεί τα ζητήματα της καρδιάς από το θρόνο ή την έδρα ανάμεσα στα φρύδια. 3. Με τη γνώση του διαλογισμού. Με το διαλογισμό που αποτελεί παράδειγμα του βασικού αφορισμού της γιόγκα ότι “η ενέργεια ακολουθεί τη σκέψη”, συντελούνται όλες οι ανελίξεις και οι αναπτύξεις που επιθυμεί o ζηλωτής. Με το διαλογισμό το κέντρο της καρδιάς, το οποίο στον υπανάπτυκτο άνθρωπο απεικονίζεται σαν κλειστός

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

189

λωτός στραμμένος προς τα κάτω, αντιστρέφεται, στρέφεται προς τα πάνω κι εκδιπλώνεται. Στην καρδιά του βρίσκεται το φως της αγάπης. Η ακτινοβολία αυτού του φωτός, που τώρα στρέφεται προς τα πάνω, φωτίζει την ατραπό προς το Θεό, αλλά δεν είναι η Ατραπός, παρά με την έννοια ότι καθώς βαδίζουμε σ’ αυτό που επιθυμεί η καρδιά (με την κατώτερη έννοια), αυτή η ατραπός μας οδηγεί στην καθαυτή Ατραπό. Ίσως θα προέκυπτε διαύγεια αν αντιλαμβανόμασταν ότι ένα τμήμα της ατραπού είναι μέσα μας κι αυτό το αποκαλύπτει η καρδιά. Μας οδηγεί στο κεφάλι όπου βρίσκουμε την πρώτη πύλη της κύριας Ατραπού και εισερχόμαστε στο τμήμα εκείνο της ατραπού της ζωής που μας οδηγεί πέρα απ’ τη σωματική ζωή, σε πληρέστερη ελευθερία απ’ την εμπειρία στη σάρκα και τους τρεις κόσμους. Όλα είναι μία ατραπός, αλλά η Ατραπός της Μύησης πρέπει να διανυθεί συνειδητά απ’ τo στοχαστή που λειτουργεί δια του κεντρικού οργάνου στο κεφάλι κι από εκεί διασχίζει με νοημοσύνη την Ατραπό η οποία οδηγεί δια των τριών κόσμων στο βασίλειο της ψυχής. Θα μπορούσε εδώ να δηλωθεί ότι η αφύπνιση του κέντρου της καρδιάς οδηγεί τον άνθρωπο στη συνείδηση της πηγής του κέντρου της καρδιάς μέσα στο κεφάλι. Αυτή με τη σειρά της οδηγεί στο δωδεκαπέταλο λωτό, το εγωικό κέντρο στα ανώτερα επίπεδα του νοητικού πεδίου. Όταν ακολουθηθεί η ατραπός από το κέντρο της καρδιάς στο κεφάλι, αποτελεί την αντανάκλαση στο σώμα της δόμησης της αντασκάρανα στο νοητικό πεδίο. “Ως άνω, ούτω κάτω.” 4. Με τέλεια συγκεντρωμένο διαλογισμό στο κεφάλι. Αυτός συνεχίζει αυτόματα την αυξητική διέγερση και αφύπνιση των κέντρων στη σπονδυλική στήλη, πέντε σε αριθμό, διεγείρει το έκτο κέντρο, εκείνο ανάμεσα στα φρύδια και με τον καιρό αποκαλύπτει στο ζηλωτή την έξοδο στην κορυφή της κεφαλής, που μπορεί να ιδωθεί σαν ακτινοβόλος κύκλος καθαρού λευκού φωτός. Αρχίζει σαν απλή αιχμή ακίδας και περνά από ποικίλα στάδια αυξανόμενης δόξας κι ακτινοβόλου φωτός μέχρι ν’ αποκαλυφθεί η ίδια η Πύλη. Περισσότερα σ’ αυτή τη γραμμή δεν είναι επιτρεπτά. Αυτό το φως στο κεφάλι είναι o μεγάλος αποκαλυπτής, o μεγάλος εξαγνιστής και το μέσον δια του οποίου o μαθητής εκπληρώνει την εντολή του Χριστού: “Λαμψάτω το φως υμών”. Αποδίδεται με τη φράση “αι οδοί των δικαίων ομοίως φωτί λάμπουσι, προπορεύονται και φωτίζουσιν, έως κατορθώση η ημέρα”. Είναι αυτό που παράγει το φωτοστέφανο ή τον κύκλο φωτός που βλέπουμε γύρω απ’ τα κεφάλια όλων των υιών του Θεού, οι οποίοι έφθασαν ή προσεγγίζουν την κληρονομιά τους. Δια του φωτός αυτού, όπως τονίζει εδώ o Πατάντζαλι, αποκτάμε επίγνωση εκείνου που είναι λεπτοφυές ή εκείνων των πραγμάτων που μπορούν να γίνουν γνωστά μόνο με τη συνειδητή χρήση των λεπτοφυών σωμάτων μας. Τα λεπτοφυή αυτά σώματα είναι τα μέσα δια των οποίων λειτουργούμε στα εσώτερα πεδία, όπως το συναισθηματικό ή αστρικό πεδίο και το νοητικό. Προς το παρόν η πλειονότητά μας λειτουργεί σ’ αυτά τα πεδία ασυνείδητα. Μέσω του φωτός αυτού αποκτούμε επίσης συνείδηση εκείνου που είναι κρυφό ή αναποκάλυπτο. Τα Μυστήρια αποκαλύπτονται στον άνθρωπο του οποίου το φως λάμπει κι αυτός καθίσταται γνώστης. Επίσης του παρουσιάζεται ό,τι είναι μακρινό ή το μέλλον.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

190

26. Με διαλογισμό προσηλωμένο σταθερά στον ήλιο θα έλθει η συνείδηση (ή γνώση) των επτά κόσμων. Αυτό το χωρίο σχολιάσθηκε πλατιά και για πολλούς αιώνες από πολλούς συγγραφείς. Μόνο για λόγους σαφήνειας θα δώσουμε μια πιο σύγχρονη μορφή στη διατύπωση και θα μετατρέψουμε τους όρους της σε εκείνους του σύγχρονου αποκρυφισμού: “Με συνεχή σταθερό διαλογισμό στην εκπορεύουσα αιτία του ηλιακού μας συστήματος θα προκύψει η αντίληψη των επτά καταστάσεων ύπαρξης.”

Οι διάφοροι όροι που χρησιμοποιούνται εδώ, προκαλούν συχνά σύγχυση στο σπουδαστή και θα ήταν φρόνιμο να χρησιμοποιήσουμε δύο μόνο ομάδες όρων, τη μια που μεταδίδει την ορθόδοξη Ανατολική ορολογία όπως απαντάται στα καλύτερα σχόλια και την άλλη που αναγνωρίζεται ευκολότερα από το Δυτικό ερευνητή. Χρησιμοποιώντας τη μετάφραση του Γουντ μπορούμε να διαπιστώσουμε τα ακόλουθα: 7. Σάτυα.......................ο

κόσμος

εκείνων

των

Θεών

που

είναι

ανεκδήλωτοι. Βράχμα Σβαρ 4. 3. 2. 1.

6. Τάπας.......................ο κόσμος των αυτόφωτων Θεών. 5. Τζάνα.......................ο κατώτατος του Βραχμικού κόσμου. Μάχαρ Πρατζαπάτυα................ο μεγάλος κόσμος. Μαχέντρα..................................η κατοικία των Αγκνισβάττα (των Εγώ). Ανταρίκσα.................................ο ενδιάμεσος χώρος. Μπου.........................................ο γήινος κόσμος.

Αυτή η διαφοροποίηση του κόσμου σε επτά μεγάλες υποδιαιρέσεις είναι επίσης ενδιαφέρουσα καθόσον καταδεικνύει την ίση ακρίβεια της πενταπλής υποδιαίρεσης την οποία υποστηρίζουν μερικοί σχολιαστές. Οι επτά αυτοί κόσμοι αντιστοιχούν στη σύγχρονη αποκρυφιστική υποδιαίρεση του ηλιακού μας συστήματος σε επτά πεδία που ενσωματώνουν επτά καταστάσεις συνείδησης και περικλείουν επτά μεγάλους τύπους ζώντων όντων. Η αναλογία προσλαμβάνει την ακόλουθη μορφή: 1. Φυσικό Πεδίο......Μπου.................................Γήινος κόσμος. Φυσική συνείδηση. 2. Αστρικό Πεδίο....Ανταρίκσα........................Κόσμος των συναισθημάτων. Καμική ή επιθυμητική συνείδηση. 3. Νοητικό Πεδίο....Μαχέντρα.........................Κόσμος του νου και της ψυχής. Συνείδηση του νου. 4. Βουδδικό Πεδίο. .Μάχαρ Πρατζαπάτυα.......Χριστικός κόσμος. Ενορατική ή Χριστική συνείδηση. Ομαδική συνείδηση. 5. Ατμικό Πεδίο......Τζάνα................................Πνευματικός κόσμος. Πλανητική συνείδηση. Κόσμος της τρίτης όψης. 6. Εναδικό Πεδίο....Τάπας................................Θείος κόσμος, Θεϊκή συνείδηση. Κόσμος της δεύτερης όψης. 7. Λογοϊκό Πεδίο....Σάτυα................................Κόσμος της εκπορεύουσας αιτίας. Απόλυτη συνείδηση. Κόσμος της πρώτης όψης.

Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ορισμένα σχόλια του Βυάσα σχετικά μ’ αυτή τη διαφοροποίηση, επειδή συμπίπτουν με τη σύγχρονη Θεοσοφική σκέψη.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

191

Περιγράφει το γήινο πεδίο σαν “υποστηριζόμενο αντίστοιχα από στερεή ύλη, ύδωρ, πυρ, άνεμο, αέρα και σκότος… όπου γεννιώνται ζωντανά πλάσματα στα οποία εκχωρήθηκε ένα μεγάλο κι οδυνηρό διάστημα ζωής, νιώθοντας την αθλιότητα που προκύπτει σαν αποτέλεσμα του κάρμα τους”. Τα σχόλια εδώ είναι περιττά. Σε σχέση με το δεύτερο πεδίο, το αστρικό, γίνεται μνεία του γεγονότος ότι οι αστέρες (οι ζωές) σ’ αυτό το πεδίο “οδηγούνται απ’ τον άνεμο όπως οι αγελάδες οδηγούνται κυκλικά από το γεωργό γύρω από το αλώνι” κι ότι “διευθύνονται από τη σταθερή ώθηση του ανέμου”. Έχουμε εδώ μια θαυμάσια εικόνα όλων των ζωών να οδηγούνται από τη δύναμη των επιθυμιών τους στον τροχό της επαναγέννησης. Ο Βυάσα σημειώνει ότι o κόσμος του νου κατοικείται από έξι ομάδες Θεών (τις έξι ομάδες των εγώ και τις έξι ακτίνες τους, τις έξι υποακτίνες της μιας συνθετικής ακτίνας, όπως προφανώς συνάγεται). Είναι οι υιοί του νου, οι Αγκνισβάττα (που αναφέρονται διεξοδικά στη Μυστική Δοξασία και την Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός) και απεικονίζονται να: 1. Εκπληρώνουν τις επιθυμίες τους κι επομένως να οδηγούνται από την επιθυμία για ενσάρκωση. 2. Είναι προικισμένοι με ατομισμό και άλλες δυνάμεις και είναι συνεπώς ικανοί να δημιουργούν τους φορείς της εκδήλωσής τους. 3. Ζουν για μια κοσμική περίοδο κι επομένως είναι σε ενσάρκωση διαρκούσης μιας παγκόσμιας περιόδου. 4. Είναι ωραίοι στη θέα, γιατί οι υιοί του Θεού είναι φωτεινοί, ακτινοβόλοι και πλήρεις κάλλους. 5. Ευφραίνονται με την αγάπη, γιατί η αγάπη είναι χαρακτηριστικό της ψυχής και όλοι οι υιοί του Θεού ή υιοί του Νου αποκαλύπτουν την αγάπη του Πατρός. 6. Κατέχουν σώματα δικά τους “μη γεννηθέντα εκ γονέων”, ένα σώμα “αχειροποίητον αιώνιον εν τοις ουρανοίς”, όπως αναφέρει o Απ. Παύλος. Σε σχέση με τον τέταρτο κόσμο o Βυάσα σημειώνει ότι είναι o κόσμος της κυριαρχίας και συνεπώς η κατοικία των Διδασκάλων κι όλων των ελεύθερων ψυχών των οποίων “τροφή είναι η ενατένιση” και των οποίων οι ζωές διαρκούν “χίλιες κοσμικές περιόδους” κι επομένως κατέχουν την αθανασία. Περιγράφει κατόπιν τα τρία ανώτερα πεδία με τις μεγάλες υπάρξεις που είναι οι ζωές αυτών των πεδίων και μέσα στις οποίες “ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν”. Αντιστοιχούν στα τρία πεδία της Τριάδας και για τις υπάρξεις αυτές στις διάφορες ομάδες τους μας διαφωτίζουν τα επόμενα σχόλια του Βυάσα. Δηλώνει: 1. “Οι ζωές τους είναι αγνές”, δηλαδή απαλλαγμένες από ρύπο ή τους περιορισμούς των κατώτερων μορφών. 2. “Προς τα πάνω δεν υπάρχει εμπόδιο για τη σκέψη τους και στις κάτω περιοχές δεν υπάρχει αντικείμενο σκοτεινό για τη σκέψη τους.” Γνωρίζουν τα πάντα στο ηλιακό σύστημα. 3. “Δε θέτουν θεμέλια για ν’ αποκτήσουν κατοικία”, επομένως δεν έχουν πυκνά

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

192

σώματα. 4. “Στηρίζονται στον εαυτό τους… και ζουν όσο υπάρχουν δημιουργίες.” Είναι οι μεγάλες ζωές πίσω από κάθε αισθαντική ύπαρξη. 5. “Τέρπονται με την ενατένιση διαφόρων ειδών.” Οι κόσμοι μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά αντανάκλαση της σκέψης του Θεού και είναι το σύνολο της διάνοιας του Θεού. Ο αρχαίος σχολιαστής συνοψίζει κάνοντας δύο βασικές δηλώσεις τις οποίες πρέπει να σημειώσει o σπουδαστής. Λέει: “Όλη η καλά θεμελιωμένη αυτή διαμόρφωση εκτείνεται στο μεσαίο τμήμα του (παγκόσμιου) Αυγού. Και το Αυγό είναι ένα ελάχιστο κλάσμα της πρωταρχικής αιτίας, όπως μια πυγολαμπίδα στον ουρανό.”

Αυτό σημαίνει ότι το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι παρά ένα κοσμικό άτομο κι αυτό είναι μόνο ένα μέρος ενός ακόμη μεγαλύτερου σφαιροειδούς όλου. Κατόπιν δηλώνει: “Με την εφαρμογή περιστολής στη θύρα του ηλίου o γιόγκι πρέπει απευθείας να τα αντιλαμβάνεται όλα αυτά.”

Περιστολή είναι ο όρος που συχνά χρησιμοποιείται στη μετάφραση φράσεων που σημαίνουν “τη χαλιναγώγηση ή τον περιορισμό των τροποποιήσεων της σκεπτόμενης αρχής”· με άλλα λόγια, τέλειο προσηλωμένο διαλογισμό. Με το διαλογισμό στη θύρα του ηλίου μπορεί να επιτευχθεί πλήρης γνώση. Αυτό σημαίνει πολύ σύντομα ότι δια της γνώσης του ηλίου μέσα στην καρδιά του ανθρώπου και δια του φωτός που πηγάζει απ’ τον ήλιο, αφού ανακαλύψει την πύλη της ατραπού, o άνθρωπος έρχεται σε σχέση με τον ήλιο που βρίσκεται στην καρδιά του ηλιακού μας συστήματος και τελικά βρίσκει εκείνη την πύλη η οποία του επιτρέπει την είσοδο στην επταπλή κοσμική ατραπό. Γι’ αυτή δε χρειάζεται να ειπωθούν περισσότερα, καθώς σκοπός της Ράτζα Γιόγκα είναι να επιτρέψει στον άνθρωπο να βρει το φως μέσα του και σ’ αυτό το φως να δει φως. Του επιτρέπει επίσης να βρει τη θύρα της ζωής κι επομένως να βαδίσει την ατραπό. Ένα ακόμη σημείο χρειάζεται να θίξουμε εδώ. Εσωτερικά o ήλιος θεωρείται τριπλός: 1. Ο φυσικός ήλιος..................................σώμα...................νοήμων μορφή. 2. Η καρδιά του ηλίου.............................ψυχή....................αγάπη. 3. Ο κεντρικός πνευματικός ήλιος...........πνεύμα................ζωή ή δύναμη. Στον άνθρωπο, το μικρόκοσμο, οι αντιστοιχίες είναι: 1. Ο προσωπικός φυσικός άνθρωπος...........σώμα...................νοήμων μορφή. 2. Το εγώ ή Χριστός.....................................ψυχή....................αγάπη. 3. Η ενάδα.....................................................πνεύμα................ζωή ή δύναμη. 27. Γνώση όλων των σεληνιακών μορφών προκύπτει δια του προσηλωμένου διαλογισμού στη σελήνη.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

193

Δύο ερμηνείες επιτρέπονται εδώ, η παραπάνω και η επόμενη: “Γνώση του αστρικού κόσμου αποκτά εκείνος που μπορεί να διαλογισθεί στη σελήνη.”

Και οι δύο ερμηνείες είναι ορθές και μάλλον η αληθινή κατανόηση των Σανσκριτικών προκύπτει μόνο με το συνδυασμό των δύο. Είναι ίσως αρκετό να δώσουμε εδώ μια απλή Αγγλική παράφραση η οποία θα δώσει την ουσία της σημασίας αυτής της σούτρα: “Η προσηλωμένη συγκέντρωση στη μητέρα των μορφών (τη σελήνη) θα αποκαλύψει στο ζηλωτή τη φύση και το σκοπό της μορφής.”

Αν o ζηλωτής θυμηθεί ότι η σελήνη είναι σύμβολο της ύλης, ενώ o ήλιος στην όψη του φωτός του είναι σύμβολο της ψυχής, δε θα δυσκολευθεί να διακριβώσει την έννοια των δύο σούτρα που μόλις εξετάσαμε. Η μια ασχολείται με την ψυχή και τις διάφορες καταστάσεις συνείδησης· η άλλη ασχολείται με το σώμα, το φορέα της συνείδησης. Η μια αφορά το άφθαρτο σώμα, το αχειροποίητο, το αιώνιο στους ουρανούς. Η άλλη ασχολείται με “τις σεληνιακές μονές” (όπως τις ονομάζει ένας μεταφραστής) και με την κατοικία της ψυχής στους τρεις κόσμους της ανθρώπινης προσπάθειας. Πρέπει όμως να έχουμε προσεκτικά υπόψη ότι η σεληνιακή όψη είναι η διέπουσα σε όλα τα βασίλεια κάτω του ανθρώπινου, ενώ η ηλιακή όψη πρέπει να κυριαρχήσει στο ανθρώπινο. Η γνώση των σεληνιακών μονών ή των μορφών μπορεί να δώσει κάποια κατανόηση του φυσικού σώματος, του αστρικού ή επιθυμητικού φορέα και του νοητικού περιβλήματος. 28. Συγκέντρωση στον πολικό αστέρα θα δώσει τη γνώση των τροχιών των πλανητών και των αστέρων. Η σούτρα αυτή έχει μικρή σημασία για το συνήθη σπουδαστή, αλλά για το μυημένο ή δεσμευμένο μαθητή έχει βαθιά χρησιμότητα. Αρκεί να ειπωθεί εδώ ότι η σούτρα αυτή σχηματίζει το υπόβαθρο κάθε αστρολογικής έρευνας και από την εκτίμηση του νοήματός της θα προκύψει η κατανόηση: 1. Της σχέσης του ηλιακού μας συστήματος με τους έξι άλλους αστερισμούς οι οποίοι σχηματίζουν (μαζί με το δικό μας) τα επτά κέντρα δύναμης, των οποίων οι επτά μεγάλες πνευματικές επιδράσεις του συστήματός μας αποτελούν αντανακλάσεις και πράκτορες. 2. Της ατραπού του ηλίου μας στους ουρανούς και των δώδεκα σημείων του Ζωδιακού δια των οποίων διέρχεται φαινομενικά ο ήλιος μας. Είναι λοιπόν φανερό ότι αυτή η σούτρα αποτελεί το κλειδί του σκοπού των επτά και των δώδεκα πάνω στους οποίους δομήθηκαν όλες οι δημιουργικές διαδικασίες μας. 3. Της έννοιας των δώδεκα άθλων του Ηρακλή σχετικά με τον άνθρωπο, το μικρόκοσμο. 4. Του σκοπού του πλανήτη μας, που αποκτάται από το μύστη μέσω της κατανόησης της τριπλότητας η οποία σχηματίζεται από:

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

194

α. Τον Πολικό Αστέρα. β. Τον Πλανήτη Γη. γ. Τη Μεγάλη Άρκτο. Κι άλλες έννοιες είναι προσιτές σ’ όσους κατέχουν το κλειδί, αλλά τα παραπάνω αρκούν για να δείξουν τη βαθιά παρότι εσωτερική σημασία που περιέχεται στα σύντομα αυτά λόγια. 29. Με τη συγκεντρωμένη προσοχή στο κέντρο που ονομάζεται ηλιακό πλέγμα προκύπτει τέλεια γνώση ως προς την κατάσταση του σώματος. Στο σχόλιο του Βιβλίου Ι, σούτρα 36, απαριθμήθηκαν τα διάφορα κέντρα και δόθηκαν οι ποιότητές τους. Σ’ αυτό το τμήμα του βιβλίου μνημονεύονται πέντε απ’ αυτά τα κέντρα και είναι τα πέντε που αφορούν στενότερα το ζηλωτή και τα οποία κυριαρχούν περισσότερο στην πέμπτη ή Αρεία φυλή, όντας αφυπνισμένα αλλά όχι εκδιπλωμένα στην τέταρτη φυλή. Είναι: 1. 2. 3. 4. 5.

Το κέντρο στη βάση της σπονδυλικής στήλης......................4 πέταλα. Το κέντρο του ηλιακού πλέγματος......................................10 πέταλα. Το κέντρο της καρδιάς.........................................................12 πέταλα. Το κέντρο του λαιμού..........................................................16 πέταλα. Το κέντρο της κεφαλής....................................................1000 πέταλα.

Αυτά τα πέντε αφορούν πρωταρχικά το ζηλωτή. Το κέντρο που ονομάζεται σπλήνα κυριαρχούσε στη Λεμούρεια περίοδο, όμως τώρα έχει υπαχθεί στην περιοχή των πλήρως λειτουργούντων κι επομένως αυτόματων κέντρων κι έπεσε κάτω από το κατώφλι της συνείδησης. Το κέντρο μεταξύ των φρυδιών είναι εκείνο δια του οποίου το φως στο κεφάλι ρίπτεται στα “λεπτοφυή, σκοτεινά, κρυμμένα ή μακρινά” και είναι αποτέλεσμα της ανέλιξης της κεφαλής και της καρδιάς. Τα τρία κύρια κέντρα είναι τόσο ισχυρά στο πλέον ανεξέλικτο πρόσωπο ακόμη και στην κλειστή τους κατάσταση, ώστε παρήγαγαν φυσικές αντιστοιχίες ή αδένες. Ο κραδασμός τους είναι τέτοιος ώστε ηχούν ήδη σε όλους τους ανθρώπους και με την ήχηση αυτή ελκύουν κι επομένως παράγουν μορφή. Στο μαθητή ή το μυημένο τα τρία αυτά κέντρα όχι μόνο ηχούν αλλά σχηματίζουν λέξεις· διέπουν συνεπώς τη δόμηση των ζωτικών δυνάμεων κι ελέγχουν ολόκληρο τον άνθρωπο. Οι αδένες που αντιστοιχούν στα τρία κέντρα είναι: 1. Η επίφυση και η υπόφυση...................Κέντρο της κεφαλής. 2. Ο θυρεοειδής αδένας...........................Κέντρο του λαιμού. 3. Η σπλήνα.............................................Κέντρο της καρδιάς. “Εκ της καρδίας έξοδοι ζωής”· από εκεί κυκλοφορεί το ρεύμα του ζωικού αίματος· από τότε που αναπτύχθηκε στην Ατλάντεια φυλή και τον επακόλουθο συντονισμό και αύξηση του αστρικού ή συναισθηματικού σώματος, το κέντρο της καρδιάς έγινε το πιο σπουδαίο του σώματος. Η δραστηριότητα και η ανάπτυξή του παραλληλίσθηκαν με τη σπλήνα που είναι το όργανο της ζωτικότητας, της πράνα ή της φυσικής ηλιακής

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

195

δύναμης στο σώμα. Υπάρχουν κι άλλοι αδένες που έχουν στενή σχέση με τα διάφορα κέντρα, αλλά το ζήτημα είναι υπερβολικά αχανές για να δοθεί εδώ κάτι περισσότερο από έναν υπαινιγμό. Δεν υπάρχει όμως η ίδια στενή σχέση που υφίσταται μεταξύ των αδένων οι οποίοι συνδέονται με τα κέντρα κάτω από το διάφραγμα, όπως με εκείνους που συνδέονται με τα κύρια κέντρα τα οποία εδρεύουν πάνω από το διάφραγμα. Στη σούτρα που εξετάζουμε πραγματευόμαστε ένα από τα πέντε πιο σημαντικά κέντρα κι αυτό για το λόγο ότι: 1. Εδρεύει στο κέντρο του κορμού. Αποτελεί συνεπώς αντιστοιχία της μεσαίας αρχής. Στον άνθρωπο, την Ατλάντεια περίοδο, τα τρία κύρια κέντρα για εκείνη τη φυλή ήταν: α. Η κεφαλή.......................................................Πατήρ ή πνευματική όψη. β. Το ηλιακό πλέγμα.........................................Υιός ή ψυχική όψη. γ. Η βάση της σπονδυλικής στήλης..................Άγιο Πνεύμα ή υλική όψη. Η ψυχή δεν ήταν τότε τόσο ατομικοποιημένη όσο είναι τώρα. Η ζωώδης ψυχή είχε τον έλεγχο και συνεπώς o κυρίαρχος παράγοντας ήταν η πλήρης επαφή με την άνιμα μούντι. Με την πάροδο του χρόνου η ψυχή ατομικοποιήθηκε περισσότερο σε κάθε ανθρώπινο ον κι έγινε πιο χωριστική καθώς η νοητική όψη (o μεγάλος παράγων της διαίρεσης) κυριαρχούσε. Στο τέλος της παρούσας φυλής τα τρία κύρια κέντρα θα είναι η κεφαλή, η καρδιά και η βάση της σπονδυλικής στήλης. Στην έκτη φυλή θα έχουμε την κεφαλή, την καρδιά και το λαιμό. Στην τελική φυλή των φωτισμένων υιών του Θεού, την έβδομη, θα έχουμε τα εξής κέντρα δια των οποίων θα εργάζεται: α. Το χιλιοπέταλο κέντρο της κεφαλής.................Ζωή ή πνευματική όψη. β. Το κέντρο μεταξύ των φρυδιών.........................Υιός ή όψη συνείδηση. γ. Το λαιμό.............................................................Άγιο Πνεύμα ή δημιουργική όψη. Δια του πρώτου θα εισρέει πνευματική ζωή από την ενάδα· δια του δεύτερου θα εργάζεται η Χριστική αρχή, το φως του κόσμου, η ψυχή, εκχέοντας φως και ζωή σ’ όλα τα πράγματα και χρησιμοποιώντας το σαν το μεγάλο όργανο επίγνωσης. Δια του τελευταίου θα συνεχίζεται το δημιουργικό έργο και θα εκφέρεται η δημιουργική λέξη. Η γενική αυτή άποψη δίνεται για να παρουσιάσει στο σπουδαστή το όραμα εκείνου που βρίσκεται μπροστά. Όμως δεν έχει αξία στο παρόν· πολλοί ζηλωτές ασχολούνται με το ηλιακό πλέγμα, απ’ όπου και η αναγκαιότητα της παρούσας εξέτασης. 2. Είναι το όργανο της αστρικής φύσης, των συναισθημάτων, διαθέσεων, επιθυμιών κι αισθημάτων, γιαυτό είναι το πιο ενεργό σε όλους. Δι’ αυτού αφυπνίζονται οι κατώτερες σωματικές λειτουργίες – η επιθυμία για τροφή, πόση και αναπαραγωγή – και δι’ αυτού προσεγγίζονται τα κατώτερα κέντρα και συνεχίζεται η εργασία μαζί τους. Στο μαθητή η καρδιά αντικαθιστά το ηλιακό πλέγμα· στο Διδάσκαλο η κεφαλή. Όλα τα κέντρα όμως αποτελούν έκφραση της ζωής και της αγάπης του Θεού και στην ολότητα και τελειοποίησή τους εκφράζουν τη Χριστική ζωή.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

196

3. Είναι το κέντρο στο οποίο διεξάγεται το μεγάλο έργο της μετουσίωσης όλων των κατώτερων και ζωωδών επιθυμιών στις ανώτερες. Δι’ αυτού πρέπει κυριολεκτικά να διέλθουν οι δυνάμεις της κατώτερης φύσης. Συγκεντρώνει τις δυνάμεις του σώματος κάτω απ’ το διάφραγμα και τις κατευθύνει προς τα επάνω. 4. Στο ηλιακό πλέγμα η ζωώδης ψυχή συγχωνεύεται με την ψυχή του ανθρώπου κι η Χριστική συνείδηση εμφανίζεται σαν σπέρμα. Οι σπουδαστές που έχουν αναπτυγμένη ενόραση, αν πάρουν την αναλογία της προγεννητικής κατάστασης και της γέννησης σε κάθε ανθρώπινο ον του Χριστού, θα δουν την αντιστοιχία μεταξύ της δραστηριότητας και λειτουργίας του ηλιακού πλέγματος και των πρώτων τρεισήμισι μηνών της προγεννητικής περιόδου. Κατόπιν έρχεται εκείνο που ονομάζεται “σκίρτημα” και η ζωή γίνεται αισθητή. Μια έγερση λαμβάνει χώρα και τότε μπορεί να ιδωθεί η αντιστοιχία μεταξύ της φυσικής φυσιολογικής διαδικασίας και της γέννησης του Χριστού στο σπήλαιο της καρδιάς. Εδώ έγκειται το βαθύ μυστήριο της μύησης και αποκαλύπτεται μόνο σ’ εκείνους που βαδίζουν ως το τέλος την Ατραπό της Μαθητείας. Σ’ αυτή τη σούτρα μας λένε ότι η γνώση ως προς την κατάσταση του σώματος έρχεται δια του διαλογισμού σ’ αυτό το κέντρο. Ο λόγος είναι o εξής: όταν o άνθρωπος φθάσει στην κατανόηση του συναισθηματικού του σώματος και του κέντρου δύναμης δια του οποίου λειτουργεί στο φυσικό πεδίο, διαπιστώνει πως ό,τι είναι (φυσικά κι αιθερικά) είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας, του κάμα κι ότι εκείνο που τον αλυσοδένει στον τροχό της επαναγέννησης είναι οι επιθυμίες του. Απ’ όπου και η έμφαση που δίνει o γιόγκι στη βασική εκείνη διάκριση με την οποία o άνθρωπος αναπτύσσει την ικανότητα να επιλέγει μεταξύ του πραγματικού και του απατηλού και η οποία καλλιεργεί μέσα του την ορθή αίσθηση αξιών. Ακολουθεί έπειτα η απάθεια η οποία, όταν αναπτυχθεί, του προκαλεί απέχθεια για τη ζωή της αισθητήριας αντίληψης. Όταν o ζηλωτής μπορέσει να συλλάβει το ρόλο που παίζει στη ζωή του η επιθυμία, όταν αντιληφθεί ότι το συναισθηματικό ή αστρικό του σώμα είναι εκείνο που παράγει το μεγαλύτερο μέρος των δυσχερειών στην κατώτερη φύση του κι όταν μπορέσει να συλλάβει την τεχνική πλευρά της διαδικασίας που ακολουθεί η επιθυμία-ενέργεια, τότε κατανοείται το έργο του ηλιακού πλέγματος και μπορεί ν’ αρχίσει το μεγάλο διπλό έργο της μεταφοράς και της μετουσίωσης. Πρέπει να μεταφέρει την ενέργεια των κέντρων κάτω απ’ το διάφραγμα σ’ εκείνα πάνω απ’ αυτό και στη διαδικασία να μετουσιώσει και να αλλάξει την ενέργεια. Τα κέντρα βρίσκονται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, αλλά βοηθεί σημαντικά τo σπουδαστή αν μπορέσει να συλλάβει την ιδέα των σχετικών περιοχών του σώματος που ενεργοποιούνται κι επηρεάζονται απ’ αυτά τα κέντρα. Όλα αυτά τα κέντρα έχουν όργανα στο φυσικό πεδίο, που είναι αποτέλεσμα της ανταπόκρισης της πυκνής ουσίας στους κραδασμούς τους: 1. 2. 3. 4.

Τα Τρία Κύρια Κέντρα Κεφαλικό κέντρο.............................εγκέφαλος, επίφυση και υπόφυση. Λαιμός.............................................λάρυγγας, φωνητικές χορδές και ουρανίσκος, θυρεοειδής αδένας. Καρδιά.............................................περικάρδιο, κόλποι, λοβοί με επίδραση στη σπλήνα. Τα Τέσσερα Μικρότερα Κέντρα Ηλιακό πλέγμα................................στομάχι.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

197

5. Σπλήνα............................................σπλήνα. 6. Ιερό κέντρο......................................γεννητικά όργανα. 7. Βάση της σπονδυλικής στήλης.......όργανα εκκρίσεων, νεφρά, ουροδόχος κύστη.

Τα φυσικά αυτά όργανα είναι αποτελέσματα ή συνέπειες· φυσική τους αιτία είναι τα κέντρα και παρήχθησαν απ’ τη δραστηριότητα των αιθερικών κέντρων. Αυτές οι λεπτομέρειες δόθηκαν και οι παραπάνω πληροφορίες αντιπαραβλήθηκαν, λόγω της σπουδαιότητας του ηλιακού πλέγματος στον παρόντα τέταρτο γύρο της τέταρτης δημιουργικής Ιεραρχίας (της Ιεραρχίας των ανθρώπινων ενάδων ή πνευμάτων), του τέταρτου κέντρου στον άνθρωπο, είτε εξετασθεί εκ των άνω είτε εκ των κάτω. Εδώ μπορεί να δοθεί ένα πιο τεχνικό σημείο. Ο σπουδαστής πρέπει να θυμάται ότι κατά τη διαδικασία της μετουσίωσης: α. Η ενέργεια στη βάση της σπονδυλικής στήλης πρέπει να κατευθυνθεί στο κεφάλι. β. Η ενέργεια του ιερού κέντρου πρέπει να κατευθυνθεί στο λαιμό. γ. Η ενέργεια του ηλιακού πλέγματος πρέπει να κατευθυνθεί στην καρδιά. Η σπληνική ενέργεια αφορά αποκλειστικά το φυσικό σώμα. Κατευθύνεται σε όλα τα κέντρα. 30-31. Με την προσήλωση της προσοχής στο κέντρο του λαιμού θα επακολουθήσει κατάπαυση της πείνας και της δίψας. Με την προσήλωση της προσοχής στον αγωγό ή το νεύρο κάτω από το κέντρο του λαιμού επιτυγχάνεται ισορροπία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι όλες οι σούτρα που πραγματεύονται τις ψυχικές δυνάμεις επιδέχονται μια κατώτερη και μια ανώτερη ερμηνεία. Αυτό δεν είναι πουθενά πιο φανερό απ’ ό,τι σ’ αυτή τη σούτρα. Με την κατανόηση της φύσης του κέντρου του λαιμού και το σταθερό διαλογισμό σ’ αυτό o γιόγκι μπορεί να σταματά τις οχλήσεις της πείνας και της δίψας κι έτσι να μένει απεριόριστα χωρίς τροφή, ενώ κατευθύνοντας την ενέργεια σ’ εκείνο το τμήμα του μεγάλου νεύρου στο λαιμό, που βρίσκεται κάτω ακριβώς από το κέντρο του λαιμού (στη λακκούβα ή κοίλωμα του λαιμού) μπορεί να επιτύχει απόλυτη ακινησία και ακαμψία της ανθρώπινης μορφής. Επίσης με τη συγκέντρωση στο ηλιακό πλέγμα μπορεί με πλήρη συνείδηση να αποκτήσει επίγνωση κάθε μέρους του φυσικού του σώματος. Αλλά αυτά αφορούν τα κατώτερα σίντι ή δυνάμεις και γι’ αυτές δεν ενδιαφέρεται o σπουδαστής της Ράτζα Γιόγκα, γιατί τις θεωρεί σαν δευτερεύοντα αποτελέσματα της ψυχικής ανάπτυξης. Γνωρίζει ότι είναι αποτέλεσμα της ορθής εφαρμογής των οκτώ μέσων της γιόγκα κι επομένως αυτόματα κι αναπόφευκτα αποτελέσματα. Γνωρίζει επίσης τον κίνδυνο για το φυσικό οργανισμό όταν τονίζεται η κατώτερη ή φυσική τους όψη. Η αληθινή σημασία των παραπάνω σούτρα, που παρατίθενται μαζί, προκύπτει από την κατανόηση της μετουσιωτικής διαδικασίας και τη μεταφορά που συντελείται στο ηλιακό πλέγμα. Η ενέργεια του ιερού κέντρου που τροφοδοτεί τα γεννητικά όργανα μεταφέρεται με την πάροδο του χρόνου στο κέντρο του λαιμού. Η δημιουργική διαδικασία διεξάγεται

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

198

τότε με τη σκέψη, τον ήχο και την εκφερόμενη Λέξη. Πείνα και δίψα είναι δύο όψεις της επιθυμίας από τις οποίες η μία, η πείνα, είναι θετική, αρσενική κι εξουσιαστική· η άλλη, η δίψα, είναι αρνητική, θηλυκή και δεκτική. Οι δύο αυτές λέξεις δεν είναι παρά σύμβολα των δύο μεγάλων παρορμήσεων που υπόκεινται της σεξουαλικής ορμής. Όταν οι παρορμήσεις αυτές κυριαρχηθούν κι ελεγχθούν, τότε η ενέργεια του κέντρου που βρίσκεται πίσω από τα ενεχόμενα όργανα, μπορεί να μεταφερθεί προς τα πάνω στο λαιμό και με εσωτερική έννοια η πείνα και η δίψα σταματούν. Πρέπει να έχουμε εδώ κατά νου ότι οι δύο αυτές λέξεις αποτελούν τις αναλογίες στο φυσικό πεδίο των μεγάλων ζευγών των αντιθέτων, τα οποία o γιόγκι πρέπει να ισοσταθμίσει και τα οποία πράγματι ισοσταθμίζει όταν το ηλιακό πλέγμα εκτελεί την ανώτατη λειτουργία του. Στο αστρικό ή επιθυμητικό πεδίο, στο αστρικό σώμα του ζηλωτή, πρέπει να συντελεστεί στην πληρότητά της η εξισορροπητική αυτή διαδικασία. Είναι το μεγάλο πεδίο μάχης, το οποίο συμβολίζεται τόσο ωραία για μας στο φυσικό σώμα με τα τρία ανώτερα κέντρα του, τα κατώτερα εστιακά του σημεία ενέργειας και το μεγάλο εκείνο μεσαίο κέντρο, το ηλιακό πλέγμα, που απεικονίζει το αστρικό πεδίο και το έργο του. Είναι πλέον φανερό γιατί οι δύο σούτρα διαβάζονται σαν μία, διότι καλύπτουν μια πλήρη εργασία. Αφού αποκτήσει κάποιο μέτρο ισορροπίας, o ζηλωτής μαθαίνει να τελειοποιεί την ισοσταθμιστική αυτή διαδικασία κι αποκτά τη δύναμη να στέκει σταθερός κι αμετακίνητος, διατηρώντας ακλόνητη ισορροπία μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων. Το νεύρο που καλείται “κούρμα-νάντι” ή “χελωνιαίος αγωγός” είναι η φυσική αντιστοιχία του σημείου εξέλιξης στο οποίο έφθασε o ζηλωτής. Στέκει όρθιος κι ακλόνητος στην είσοδο της ατραπού· βρίσκεται στο σημείο εξέλιξης όπου μπορεί “να διαφύγει προς τα πάνω” και να λειτουργήσει στο κεφάλι. Από αρχαιότατους χρόνους η χελώνα ήταν σύμβολο της βραδείας δημιουργικής διαδικασίας και του μακρόχρονου εξελικτικού δρόμου που διανύει το πνεύμα. Απ’ όπου και η καταλληλότητα αυτού του όρου όταν εφαρμόζεται σε ό,τι θεωρείται το κατώτερο από τα τρία κύρια κέντρα και σ’ εκείνο που αντιπροσωπεύει το Δημιουργό ή τη Βραχμική όψη της θειότητας, το Θεό Άγιο Πνεύμα στη λειτουργία Του σαν ενεργοποιού της ύλης ή σώματος. 32. Όσοι κατέκτησαν την αυτοκυριαρχία μπορούν να ιδωθούν και να προσεγγισθούν με την εστίαση του φωτός στο κεφάλι. Η δύναμη αυτή αναπτύσσεται με προσηλωμένο διαλογισμό. Πρόκειται για παράφραση πολύ γενικής φύσης, αλλά δίνει την ακριβή έννοια των χρησιμοποιούμενων όρων. Στην εικοστή πέμπτη σούτρα εξετάσαμε τη φύση του φωτός στο κεφάλι. Εδώ μπορεί να δηλωθεί σύντομα ότι όταν o ζηλωτής έχει επίγνωση του φωτός στο κεφάλι και μπορεί να το χρησιμοποιήσει κατά βούληση, στρέφοντας την ακτινοβολία του σε ό,τι ζητά να γνωρίσει, έρχεται ο καιρός που δεν το στρέφει μόνο προς τα έξω στο πεδίο της γνώσης όπου λειτουργεί στους τρεις κόσμους, αλλά μπορεί να το στρέψει προς τα μέσα και να το κατευθύνει προς τα πάνω σ’ εκείνα τα βασίλεια όπου βαδίζουν οι άγιοι του Θεού, το μεγάλο “Νέφος των Μαρτύρων”. Μπορεί

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

199

συνεπώς με το μέσον του ν’ αποκτήσει επίγνωση του κόσμου των Διδασκάλων, των Μυστών και των Μυημένων κι έτσι να έλθει σε επαφή μαζί τους σε πλήρη εγρήγορση συνείδησης, καταγράφοντας τις επαφές αυτές με το μηχανισμό του φυσικού του εγκεφάλου. Απ’ όπου και η αναγκαιότητα ν’ αποκτήσει επίγνωση του δικού του φωτός, να ετοιμάσει τη λυχνία του και να χρησιμοποιήσει στην πληρότητά του το φως που βρίσκεται μέσα του. Με τη χρήση και τη φροντίδα η δύναμη του πνευματικού φωτός αυξάνει κι εντείνεται κι αναπτύσσει μια διπλή λειτουργία. Ο ζηλωτής γίνεται φως ή λυχνία τοποθετημένη σε σκοτεινό τόπο και φωτίζει το δρόμο στους άλλους. Μόνο έτσι μπορεί το φως μέσα του ν’ αναρριπισθεί σε φλόγα. Αυτή η διαδικασία να φωτίζει τους άλλους και να είναι λυχνία πρέπει πάντοτε να προηγείται της θαυμαστής εκείνης εμπειρίας κατά την οποία o μυστικιστής στρέφει τη λυχνία και το φως του σε άλλα βασίλεια και βρίσκει την “οδό διαφυγής” προς εκείνους τους κόσμους όπου βαδίζουν κι εργάζονται οι Διδάσκαλοι. Το σημείο αυτό χρειάζεται έμφαση, γιατί υπάρχει πολύ ισχυρή τάση μεταξύ των σπουδαστών ν’ αναζητούν τους Διδασκάλους ή κάποιον Γκουρού ή Δάσκαλο που θα τους “δώσει” φως. Μπορεί να τους βρει μόνο εκείνος που έχει ανάψει το φως του, ετοίμασε τη λυχνία του κι έτσι εφοδιάσθηκε με τα μέσα διείσδυσης στον κόσμο Τους. Η πιο τεχνική πλευρά του ζητήματος δίνεται ικανοποιητικά με τα λόγια του Ο.Κ. Τζατζ: “Υπάρχουν εδώ δύο συμπεράσματα τα οποία δεν έχουν καμιά αντιστοιχία στη σύγχρονη σκέψη. Το ένα είναι ότι στο κεφάλι υπάρχει ένα φως· και το άλλο ότι υπάρχουν θεία όντα που μπορούν να ιδωθούν από εκείνους που συγκεντρώνονται στο ‘φως στο κεφάλι’. Υποστηρίζεται ότι ένα ορισμένο νεύρο ή ψυχικό ρεύμα, που ονομάζεται Βραχμαράντρα-νάντι, διέρχεται από τον εγκέφαλο κοντά στην κορυφή της κεφαλής. Εκεί συγκεντρώνεται περισσότερη από τη φωτεινή αρχή της φύσης απ’ οπουδήποτε αλλού στο σώμα και ονομάζεται τζυότις – φως στο κεφάλι. Κι επειδή κάθε αποτέλεσμα πρέπει να επιτευχθεί με τη χρήση του κατάλληλου μέσου, η όραση των θείων όντων μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη συγκέντρωση σ’ εκείνο το μέρος του σώματος που συνδέεται στενότερα μαζί τους. Το σημείο αυτό – το τέρμα του Βραχμαράντρα-νάντι – είναι επίσης ο τόπος όπου γίνεται η σύνδεση του ανθρώπου και των ηλιακών δυνάμεων.”

Το φως αυτό κάνει το “πρόσωπο να λάμπει” κι ευθύνεται για το φωτοστέφανο που εικονίζεται γύρω από το κεφάλι όλων των αγίων και Διδασκάλων και που βλέπουν γύρω απ’ το κεφάλι όλων των προχωρημένων ζηλωτών και μαθητών όσοι έχουν ψυχόραση. Το ίδιο διδάσκει και o Ντβιβέντι με τα ακόλουθα λόγια: “Το φως στο κεφάλι ερμηνεύεται ότι είναι η συλλογική ροή του φωτός της σάττβα που παρατηρείται στη Βραχμαράντρα η οποία υποτίθεται ποικιλοτρόπως ότι βρίσκεται κάπου κοντά στη μετωπική αρτηρία, την επίφυση ή τον προμήκη μυελό. Όπως ακριβώς το φως μιας λυχνίας που καίει μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας οικίας παρουσιάζει φωτεινή εμφάνιση στην κλειδαρότρυπα, έτσι και το φως της σάττβα παρουσιάζεται στο στέμμα της κεφαλής. Το φως αυτό είναι πολύ οικείο σε όλους όσους γνωρίζουν έστω και λίγο τις πρακτικές της Γιόγκα και είναι ορατό ακόμη και με τη συγκέντρωση στο χώρο μεταξύ των φρυδιών. Με Σανύαμα (διαλογισμό) στο φως αυτό η τάξη των όντων που καλούνται σίντα – κοινώς γνωστοί στους θεοσοφικούς κύκλους σαν Μαχάτμα ή ανώτεροι

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

200

μύστες – οι οποίοι μπορούν να διασχίζουν αόρατοι το διάστημα, γίνονται αμέσως ορατοί παρά τα εμπόδια του χώρου και του χρόνου.”

33. Όλα τα πράγματα μπορούν να γίνουν γνωστά στο ζωηρό φως της ενόρασης. Υπάρχουν τρεις όψεις γνώσης σχετικά με το φως στο κεφάλι: Πρώτο, υπάρχει εκείνη η γνώση που μπορεί να κατέχει ο συνήθης άνθρωπος, η οποία εκφράζεται ίσως καλύτερα με τη λέξη θεωρητική. Δίνει στον άνθρωπο την επίγνωση ορισμένων υποθέσεων, δυνατοτήτων κι ερμηνειών. Του δίνει μια κατανόηση των τρόπων, μέσων και μεθόδων και του επιτρέπει να κάνει το πρώτο βήμα προς την ορθή διαπίστωση κι επίτευξη. Αυτό αληθεύει για τη γνώση που πραγματεύεται o Πατάντζαλι. Ενεργώντας πάνω σ’ αυτή τη γνώση και συμμορφωνόμενος με τις απαιτήσεις της αποσκοπούμενης έρευνας ή ανάπτυξης, o ζηλωτής αποκτά επίγνωση του φωτός στο κεφάλι. Δεύτερο, η διακριτική γνώση είναι o επόμενος τύπος που χρησιμοποιείται από το ζηλωτή. Αφού έλθει σε επαφή με το φως, το χρησιμοποιεί και το αποτέλεσμα είναι ότι τα ζεύγη των αντιθέτων καθίστανται εμφανή, η δυαδικότητα γίνεται γνωστή και τίθεται το ζήτημα της εκλογής. Το φως του Θεού πέφτει και στις δύο πλευρές της σαν κόψη ξυραφιού ατραπού που επιχειρεί να βαδίσει o ζηλωτής και αρχικά αυτή η “ευγενής μεσαία” ατραπός δεν είναι τόσο φανερή όσο εκείνο που βρίσκεται στη μια ή την άλλη πλευρά. Με την προσθήκη στη διακριτική γνώση της απάθειας ή της μη-προσκόλλησης τα εμπόδια εξαλείφονται, τo πέπλο που κρύβει το φως γίνεται διαρκώς λεπτότερο ωσότου τελικά προσεγγισθεί το τρίτο ή ανώτατο φως. Τρίτο, το “φως της ενόρασης” είναι ένας από τους όρους που μπορεί να εφαρμοσθεί σ’ αυτό τον τύπο διαφωτιστικής γνώσης. Προκύπτει από τη διάνυση της ατραπού και την υπερνίκηση των ζευγών των αντιθέτων και είναι o πρόδρομος της πλήρους φώτισης και του πλήρους φωτός της ημέρας. Ο Γκανγκανάθα Τζα στο σύντομο σχόλιο του θίγει και τα τρία. Λέει: “Η νοημοσύνη είναι o ελευθερωτής – o πρόδρομος της διακριτικής γνώσης, όπως η αυγή της ανατολής. Με την απόκτηση ενορατικής διαίσθησης o γιόγκι γνωρίζει τα πάντα.”

Αυτές οι αναλαμπές της ενόρασης είναι αρχικά απλώς ζωηρές λάμψεις φώτισης που προβάλλουν στη νοητική συνείδηση και σχεδόν αμέσως εξαφανίζονται. Αλλά έρχονται με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα καθώς καλλιεργείται η συνήθεια του διαλογισμού και διατηρούνται για όλο και μεγαλύτερες περιόδους καθώς επιτυγχάνεται σταθερότητα του νου. Βαθμιαία το φως λάμπει σε ένα συνεχές ρεύμα μέχρι να βαδίσει o ζηλωτής στο πλήρες φως της ημέρας. Όταν η ενόραση αρχίσει να λειτουργεί, o ζηλωτής πρέπει να μάθει να τη χρησιμοποιεί στρέφοντας το φως που είναι μέσα του σε όλα τα “σκοτεινά, λεπτοφυή και μακρινά” κι έτσι να διευρύνει τον ορίζοντά του, επιλύοντας τα προβλήματά του κι αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά του. Τότε ό,τι βλέπει και ό,τι προσεγγίζει με τη χρήση του πνευματικού αυτού φωτός πρέπει να καταγραφεί, να κατανοηθεί και να προσαρμοσθεί για χρήση από τον άνθρωπο επί του φυσικού πεδίου με το μέσον του εγκεφάλου. Εδώ είναι που παίζει το ρόλο του o

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

201

ορθολογικός νους, ερμηνεύοντας, διατυπώνοντας και διαβιβάζοντας στον εγκέφαλο εκείνο το οποίο o αληθινός πνευματικός άνθρωπος στο δικό του πεδίο γνωρίζει, βλέπει και κατανοεί. Έτσι αυτή η γνώση γίνεται προσιτή σε πλήρη εγρήγορση συνείδησης στον ενσαρκωμένο υιό του Θεού, τον άνθρωπο επί του φυσικού πεδίου. Μια άλλη πλευρά, εξίσου αληθινή κι αναγκαία, μας παρουσιάζει o Tσαρλς Tζόνστον στη σελίδα 123 της έκδοσής του. Λέει: “Αυτή η μαντική δύναμη της ενόρασης είναι η δύναμη που βρίσκεται πάνω και πίσω από τον αποκαλούμενο ορθολογικό νου· o ορθολογικός νους διατυπώνει ένα ερώτημα και το θέτει ενώπιον της ενόρασης η οποία δίνει την πραγματική απάντηση που συχνά διαστρεβλώνεται αμέσως από τον ορθολογικό νου, όμως πάντοτε εμπεριέχει έναν πυρήνα αλήθειας. Μέσω αυτής της διαδικασίας με την οποία o ορθολογικός νους θέτει ερωτήματα για λύση στην ενόραση, προσεγγίζονται οι αλήθειες της επιστήμης, οι αναλαμπές της ανακάλυψης και της μεγαλοφυίας. Αλλά η ανώτερη αυτή δύναμη δε χρειάζεται να εργάζεται υποταγμένη στον αποκαλούμενο ορθολογικό νου, μπορεί να δρα άμεσα σαν πλήρης φώτιση, ‘όραση και ικανότητα θεία’.”

34. Κατανόηση της νοητικής συνείδησης επέρχεται με τον προσηλωμένο διαλογισμό στο καρδιακό κέντρο. Οι υιοί των ανθρώπων διακρίνονται απ’ το ζωικό βασίλειο απ’ την κατοχή της νοημοσύνης, του έλλογου ορθολογικού νου. Γιαυτό στην Προαιώνια Σοφία, τη Μυστική Δοξασία του κόσμου, τα ανθρώπινα όντα ονομάζονται συχνά “υιοί του νου”. Αυτό είναι που τους δίνει την αίσθηση της ατομικότητας, της χωριστής τους ταυτότητας· αυτό είναι που τους καθιστά εγώ. Στο κέντρο του εγκεφάλου, εδρεύοντας στην επίφυση, μας λένε ότι βρίσκεται η κατοικία της ψυχής, η προφυλακή της ζωής του Θεού, ένας σπινθήρας αγνού πνευματικού πυρός. Είναι το κατώτατο σημείο στο οποίο φθάνει ή προσεγγίζει η αγνή πνευματική ζωή απευθείας από την Ενάδα, τον Πατέρα μας στους Ουρανούς. Είναι το τέρμα της σουτράτμα ή νήματος που συνδέει κι ενώνει τα διάφορα περιβλήματα και περνά απ’ την ενάδα στο υψηλό της πεδίο, μέσω του ψυχικού σώματος στα ανώτερα επίπεδα του νοητικού πεδίου, μέχρι κάτω στο φυσικό φορέα. Αυτή η ζωή του Θεού είναι τριπλή και συνδυάζει την ενέργεια του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος κι ευθύνεται συνεπώς για την πλήρη λειτουργία όλων των τμημάτων της φύσης του ανθρώπου σε όλα τα πεδία και για όλες τις καταστάσεις συνείδησης. Μια ίνα του τριπλού αυτού νήματος ή ατραπού, η πρώτη, είναι o χορηγός της ζωής, του πνεύματος, της ενέργειας. Μια άλλη, η δεύτερη, ευθύνεται για τη συνείδηση ή την όψη νοημοσύνη, για τη δύναμη του πνεύματος να ανταποκρίνεται στην επαφή και να προκαλεί ανταπόκριση. Η τρίτη αφορά τη ζωή της ύλης ή τη σωματική όψη. Η πρώτη όψη μέσω της ενάδας φθάνει στην επίφυση – το σημείο όπου ενοικεί το πνεύμα στον άνθρωπο. Η δεύτερη ή όψη της συνείδησης μέσω του εγώ δημιουργεί ένα σημείο επαφής με το καρδιακό κέντρο, ενώ η τρίτη όψη ή το τρίτο μέρος της σουτράτμα συνδέεται με το κέντρο στη βάση της σπονδυλικής στήλης, που είναι η κύρια πηγή της προσωπικότητας ή της σωματικής δράσης. Επομένως με τη συγκέντρωση στο φως της κεφαλής αποκτάται η γνώση των

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

202

πνευματικών κόσμων και των αγνών εκείνων πνευμάτων που εργάζονται και βαδίζουν σ’ αυτούς, γιατί εκεί λάμπει το Άτμα ή πνεύμα. Ομοίως με συγκεντρωμένο διαλογισμό στην καρδιά αποκτάται η γνώση της δεύτερης όψης, της συνειδητής νοήμονος αρχής, η οποία καθιστά τον άνθρωπο υιό του Θεού. Με την ανάπτυξη της κεφαλής και τη χρήση του κεφαλικού κέντρου τίθεται σε λειτουργική δράση η θέληση. Είναι το χαρακτηριστικό του πνεύματος κι εκδηλώνει σκοπό κι έλεγχο. Με την εκδίπλωση και χρήση του καρδιακού κέντρου τίθεται παρόμοια σε δράση η όψη αγάπη-σοφία και η αγάπη του Θεού φαίνεται να εκπληρώνεται στη ζωή και το έργο του ανθρώπου. Γιατί ο νους του Θεού είναι αγάπη και η αγάπη του Θεού είναι νοημοσύνη και οι δύο αυτές όψεις μιας μεγάλης ποιότητας έρχονται σε δράση για την εκπλήρωση της θέλησης και του σκοπού Του. Εξέχον παράδειγμα στη Δύση ήταν o Χριστός όπως ο Κρίσνα στην Ινδία κι αυτό πρέπει ν’ απεικονισθεί και να εκδηλωθεί σε κάθε άνθρωπο. 35. Εμπειρία (των ζευγών των αντιθέτων) επέρχεται από την ανικανότητα της ψυχής να διακρίνει μεταξύ του προσωπικού εαυτού και της πουρούσα (ή πνεύματος). Οι αντικειμενικές μορφές υπάρχουν για τη χρήση (κι εμπειρία) του πνευματικού ανθρώπου. Με το διαλογισμό σ’ αυτό προκύπτει η ενορατική αντίληψη της πνευματικής φύσης. Πάλι έχουμε μια τελείως χαλαρή παράφραση του αρχικού κειμένου, η οποία όμως μεταδίδει την ορθή ερμηνεία. Στις προηγούμενες σούτρα είδαμε ότι η στενή ατραπός που πρέπει να διανυθεί μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων (με την πρακτική της διάκρισης και της απάθειας) είναι η ατραπός της ισορροπίας, της ισοστάθμισης, η ευγενής μεσαία ατραπός. Αυτή η σούτρα έχει τη φύση σχολίου γι’ αυτό το στάδιο της εμπειρίας της ψυχής και υποδεικνύει τα ακόλουθα μαθήματα: Πρώτο, ότι ο λόγος για τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα ζεύγη των αντιθέτων και τόσο συχνά εκλέγουμε εκείνη τη γραμμή δράσης ή στάσης του νου που προκαλεί μέσα μας ηδονή ή πόνο, είναι επειδή αποτυγχάνουμε να διακρίνουμε μεταξύ της κατώτερης φύσης και της ανώτερης, μεταξύ του προσωπικού εαυτού (που λειτουργεί σαν φυσική, συναισθηματική και νοητική μονάδα) και του θείου πνεύματος που βρίσκεται στον καθένα μας. Ταυτιζόμαστε με τη μορφική όψη κι όχι με το πνεύμα. Αυτοθεωρούμαστε σαν ο μη-εαυτός και λησμονούμε την υικότητά μας, την ενότητά μας με τον Πατέρα και το γεγονός ότι στην πραγματικότητα είμαστε ο ενοικών εαυτός. Δεύτερο, ότι o σκοπός της μορφής είναι απλώς να επιτρέψει στον εαυτό να έλθει σε επαφή με κόσμους που διαφορετικά είναι κλειστοί γι’ αυτόν και ν’ αναπτύξει πλήρη επίγνωση σε όλα τα τμήματα της βασιλείας του Πατρός κι έτσι να καταδειχθεί σαν ένας ολοκληρωτικά συνειδητός υιός του Θεού. Δια της μορφής αποκτάται εμπειρία, αφυπνίζεται η συνείδηση, αναπτύσσεται η ικανότητα κι εκδιπλώνονται οι δυνάμεις. Τρίτο, ότι καθώς το γεγονός αυτό συλλαμβάνεται διανοητικά και διαλογιζόμαστε ενδόμυχα σ’ αυτό, αναπτύσσεται η επίγνωση της ταυτότητας με την πνευματική φύση και η διάκριση από τη μορφή. Γνωρίζει κανείς αληθινά ότι ο εαυτός του δεν είναι η

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

203

μορφή αλλά ο ένοικος, ότι δεν είναι ο υλικός εαυτός αλλά ο πνευματικός, ότι δεν είναι οι διαφοροποιημένες όψεις αλλά μόνο o Ένας και με τον τρόπο αυτό προωθείται η μεγάλη διαδικασία της απελευθέρωσης. Ο άνθρωπος καθίσταται ό,τι είναι και το επιτυγχάνει μέσω του διαλογισμού στη νοήμονα ψυχή, τη μεσαία όψη, τη Χριστική αρχή η οποία συνδέει τον Πατέρα (πνεύμα) και τη Μητέρα (ύλη). Έτσι εμφανίζεται πάλι η μεγάλη τριπλότητα: 1. Ο Πατήρ, ή πνεύμα, ο ένας που εκδηλώνει, δημιουργεί, ενοικεί. 2. Ο Υιός που αποκαλύπτει, διαλογίζεται και συνδέει την ανώτατη όψη με την κατώτερη. 3. Το Άγιο Πνεύμα που επισκιάζει τη Μητέρα, η νοήμων υλική ουσία που παρέχει τις μορφές δια των οποίων αποκτάται εμπειρία και ανάπτυξη. Εκείνος που αποκτά εμπειρία, ενσαρκώνεται κι επιτυγχάνει τη θεία έκφραση με το μέσον της μορφής είναι η ψυχή, ο εαυτός, o πνευματικός συνειδητός άνθρωπος, o ένδον Χριστός. Όταν μ’ αυτή την εμπειρία επιτύχει την ωριμότητα, αποκαλύπτει τον Πατέρα ή πνεύμα κι εκπληρώνει έτσι τα λόγια του Χριστού όταν (απαντώντας στο αίτημα του Φιλίππου “Κύριε, δείξον ημίν τον πατέρα”) είπε, “Ο εωρακώς εμέ εώρακε τον πατέρα”. (Ιωάν. XIV) 36. Σαν αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας και του διαλογισμού αναπτύσσονται η ανώτερη ακοή, αφή, όραση, γεύση και όσφρηση, παράγοντας ενορατική γνώση. Με το διαλογισμό o ζηλωτής αποκτά επίγνωση των αντιστοιχιών των πέντε αισθήσεων όπως απαντώνται στα λεπτοφυέστερα βασίλεια και με την αφύπνιση και τη συνειδητή τους χρήση αποκτά την ικανότητα να λειτουργεί στα εσώτερα πεδία το ίδιο ελεύθερα όπως και στο φυσικό. Μπορεί τότε να υπηρετεί με νοημοσύνη σ’ αυτά τα βασίλεια και να συνεργάζεται με το μεγάλο εξελικτικό σχήμα. Οι αισθήσεις μπορούν να ορισθούν σαν εκείνα τα όργανα δια των οποίων o άνθρωπος αποκτά επίγνωση του περιβάλλοντός του. Στο ζώο υπάρχουν οι πέντε αυτές αισθήσεις, όμως λείπει η σκεπτόμενη ικανότητα συσχέτισης. Καταδεικνύονται σαν ομαδική ικανότητα που είναι ανάλογη προς το φυλετικό ένστικτο στο ανθρώπινο βασίλειο. Η καθεμιά από τις πέντε αυτές αισθήσεις έχει μια συγκεκριμένη σύνδεση με το ένα ή το άλλο από τα επτά πεδία εκδήλωσης κι έχει επίσης μια αντιστοιχία σε όλα τα πεδία: 1. 2. 3. 4. 5.

Πεδίο Αίσθηση Φυσικό................................... Ακοή. Αστρικό................................. Αφή ή αίσθημα. Νοητικό................................. Όραση. Βουδδικό............................... Γεύση. Ατμικό................................... Όσφρηση. Μια περαιτέρω ταξινόμηση από την “Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός” θα

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

204

χρησιμεύσει για ν’ αποσαφηνίσει τις πέντε διαφορετικές όψεις των πέντε αισθήσεων στα πέντε πεδία και για περισσότερες πληροφορίες ο σπουδαστής πρέπει να ανατρέξει σ’ αυτή την Πραγματεία, σελίδες 186-202. ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΙΚΗ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗ

Πεδίο Φυσικό...........1. 2. 3. 4. 5. Αστρικό.........1. 2. 3. 4. 5. Νοητικό.........1. 2. 3. 4. 5.

Βουδδικό.......1. 2. 3. 4. 5. Ατμικό...........1. 2. 3. 4. 5.

Αίσθηση Υποπεδίο Ακοή.............................................................5ο..........αεριώδες Αφή, αίσθημα................................................4ο..........πρώτο αιθερικό Όραση...........................................................3ο..........υπερ-αιθερικό Γεύση ...........................................................2ο..........υπατομικό Όσφρηση.......................................................1ο..........ατομικό Ψυχακοή.......................................................5ο Ψυχομετρία...................................................4ο Ψυχόραση.....................................................3ο Φαντασία.......................................................2ο Συναισθηματικός ιδεαλισμός........................1ο Ανώτερη ψυχακοή........................................7ο Πλανητική ψυχομετρία.................................6ο Με Ανώτερη ψυχόραση......................................5ο Μορφή Διάκριση.......................................................4ο Πνευματική διάκριση....................................3ο Ανταπόκριση στον ομαδικό κραδασμό........2ο Χωρίς Μορφή Πνευματική τηλεπάθεια................................1ο Κατανόηση....................................................7ο Θεραπεία.......................................................6ο Θεία όραση...................................................5ο Ενόραση........................................................4ο Ιδεαλισμός....................................................3ο Μακαριότητα..............................................7ο Ενεργός υπηρεσία.........................................6ο Αντίληψη.......................................................5ο Τελείωση.......................................................4ο Παντογνωσία................................................3ο

Στον επόμενο πίνακα κάτω από κάθε αίσθηση οι αριθμοί ένα, δύο, τρία, τέσσερα και πέντε αναφέρονται στα πεδία εκδήλωσης όπως δίνονται στον παραπάνω πρώτο πίνακα: α. Η Πρώτη Αίσθηση.............................................Ακοή. 1. Φυσική ακοή. 2. Ψυχακοή. 3. Ανώτερη ψυχακοή. 4. Κατανόηση (των τεσσάρων ήχων). 5. Μακαριότητα.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

205

β. Η Δεύτερη Αίσθηση............................................Αφή ή αίσθημα. 1. Φυσική αφή. 2. Ψυχομετρία. 3. Πλανητική ψυχομετρία. 4. Θεραπεία. 5. Ενεργός υπηρεσία. γ. Η Τρίτη Αίσθηση................................................Όραση. 1. Φυσική όραση. 2. Ψυχόραση. 3. Ανώτερη ψυχόραση. 4. Θεία όραση. 5. Αντίληψη. δ. Η Τέταρτη Αίσθηση............................................Γεύση. 1. Φυσική γεύση. 2. Φαντασία. 3. Διάκριση. 4. Ενόραση. 5. Τελείωση. ε. Η Πέμπτη Αίσθηση.............................................Όσφρηση. 1. Φυσική όσφρηση. 2. Συναισθηματικός ιδεαλισμός. 3. Πνευματική διάκριση. 4. Ιδεαλισμός. 5. Παντογνωσία. 37. Οι δυνάμεις αυτές είναι προσκόμματα για την ανώτατη πνευματική αντίληψη, αλλά χρησιμεύουν σαν μαγικές δυνάμεις στους αντικειμενικούς κόσμους. Ένα γεγονός παρουσιάζεται συνεχώς σ’ αυτό το εγχειρίδιο για την πνευματική ανάπτυξη κι αυτό είναι ότι οι ψυχικές δυνάμεις, ανώτερες και κατώτερες, αποτελούν προσκόμματα για την ανώτατη πνευματική κατάσταση και πρέπει να εγκαταλειφθούν από τον άνθρωπο που μπορεί να λειτουργεί τελείως ελεύθερος από τους τρεις κόσμους. Είναι δύσκολο μάθημα για να το συλλάβει o ζηλωτής. Τείνει να νομίζει ότι η κλίση για ψυχόραση ή ψυχακοή είναι ενδεικτική προόδου και σημάδι ότι η άσκησή του στο διαλογισμό αρχίζει να τελεσφορεί. Πιθανόν να αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο κι αναπόφευκτα συμβαίνει, αν o ζηλωτής έλκεται ή προσκολλάται σε οποιαδήποτε απ’ αυτές τις μορφές ψυχικής ιδιότητας. Σε σχέση μ’ αυτές τις δυνάμεις ένας παλιός Ινδός συγγραφέας λέει: “Ένας νους του οποίου αναφαίνεται το νοητικό υλικό, θεωρεί εξαιρετική αυτή την τελειότητα, όπως ακριβώς o άνθρωπος που γεννήθηκε στην αθλιότητα θεωρεί ακόμη και τον ελάχιστο πλούτο σαν μεγάλο πλούτο. Αλλά ο γιόγκι του oποίου το νοητικό υλικό είναι συγκεντρωμένο, πρέπει να αποφεύγει αυτές τις τελειότητες ακόμη κι όταν έρχονται κοντά του. Εκείνος που λαχταρά τον τελικό

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

206

στόχο της ζωής, τον απόλυτο κατευνασμό της τριπλής οδύνης, πώς θα μπορούσε να έχει οποιαδήποτε στοργή γι’ αυτές τις τελειότητες οι οποίες είναι αντίθετες στην επίτευξη αυτού του στόχου;”

Ο Ντβιβέντι αναφέρει: “Οι απόκρυφες δυνάμεις που περιγράψαμε ως τώρα και θα περιγράψουμε παρακάτω… χρησιμεύουν σαν εμπόδια, γιατί γίνονται αιτία να περισπάται o νους από τα διάφορα αισθήματα που ερεθίζουν. Δεν είναι όμως εντελώς ανώφελες, καθόσον αποτελούν μεγάλες δυνάμεις για το καλό σε στιγμές κατά τις οποίες αναστέλλεται το σαμάντι.”

Είναι χρήσιμο να γνωρίζει o ζηλωτής τι είναι αυτές οι δυνάμεις, πώς να τις ελέγχει και να μην ελέγχεται απ’ αυτές και πώς να τις χρησιμοποιεί στην υπηρεσία του αδελφού του και της Ιεραρχίας, αλλά πρέπει να θεωρούνται σαν εργαλεία και να κατατάσσονται στη μορφική πλευρά. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι πρόκειται για ποιότητες ή ικανότητες των περιβλημάτων ή της μορφικής όψης, γιατί αλλιώς θα προσλάβουν ακατάλληλη σπουδαιότητα, θα επισύρουν ανώφελη προσοχή και θα καταστούν ανασταλτικοί φραγμοί στην πρόοδο της ψυχικής ανέλιξης. 38. Με την απελευθέρωση από τις αιτίες της δουλείας δια της εξασθένησής τους και της κατανόησης του τρόπου μεταφοράς (απόσυρσης ή εισόδου), το νοητικό υλικό (ή τσίττα) μπορεί να εισέλθει σε άλλο σώμα. Ολόκληρη αυτή η επιστήμη της Ράτζα Γιόγκα βασίζεται στην κατανόηση της φύσης, του σκοπού και της λειτουργίας του νου. Ο βασικός νόμος της επιστήμης αυτής μπορεί να συνοψισθεί στις λέξεις “η ενέργεια ακολουθεί τη σκέψη” και η διαδοχή της δραστηριότητας μπορεί να εκφρασθεί ως εξής: Ο στοχαστής στο δικό του πεδίο διατυπώνει μια σκέψη που ενσωματώνει κάποιο σκοπό ή κάποια επιθυμία. Ο νους δονείται σε ανταπόκριση προς αυτή την ιδέα και ταυτόχρονα προκαλεί μια αντίστοιχη αντίδραση στο καμικό, επιθυμητικό ή συναισθηματικό σώμα. Το ενεργειακό σώμα, το αιθερικό περίβλημα, δονείται συγχρόνως κι ως εκ τούτου ανταποκρίνεται o εγκέφαλος κι ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα σε ολόκληρο το πυκνό φυσικό σώμα, έτσι ώστε η ώθηση του στοχαστή να πραγματωθεί σε δραστηριότητα επί του φυσικού πεδίου. Υπάρχει στενή συνάφεια μεταξύ του νου και του νευρικού συστήματος, έτσι ώστε να έχουμε μια ενδιαφέρουσα τριπλότητα: 1. Το νου, 2. Τον εγκέφαλο, 3. Το νευρικό σύστημα και η τριπλότητα αυτή πρέπει ληφθεί σοβαρά υπόψη από το σπουδαστή της Ράτζα Γιόγκα στο αρχικό στάδιο του έργου του. Αργότερα μια δεύτερη τριπλότητα θα απορροφήσει την προσοχή του: 1. Ο στοχαστής, 2. Ο νους,

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

207

3. Ο εγκέφαλος, όμως αυτή θα είναι στη διάρκεια της εκδηλωτικής πλευράς του έργου του. Με την κατανόηση της μεθόδου ενεργοποίησης των νεύρων o στοχαστής μπορεί να γαλβανίσει το όργανό του σε δραστηριότητα διαρκούσης της ενσάρκωσης κι επίσης να προκαλέσει ύπνωση, σαμάντι ή θάνατο. Η ίδια βασική γνώση επιτρέπει στο μύστη την ανάσταση ενός νεκρού σώματος, όπως έκανε o Χριστός στην Παλαιστίνη, ή την κατάληψη του φορέα ενός μαθητή για σκοπούς υπηρεσίας, όπως o Χριστός κατέλαβε το σώμα του μαθητή Ιησού. Αυτή η γνώση και η χρήση της, όπως μας λένε, υπόκειται στο μεγάλο νόμο του κάρμα – του αιτίου και αποτελέσματος – κι ακόμη κι o ίδιος o Χριστός δε θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να παραβλέψει το νόμο, εκτός κι αν υπήρχε επαρκής “εξασθένηση” της αιτίας η οποία προκαλεί τη δουλεία. 39. Με την καθυπόταξη της ανοδικής ζωής (της ουντάνα) προκύπτει ελευθερία από το ύδωρ, την ακανθώδη ατραπό και το βόρβορο και αποκτάται η δύναμη της ανόδου. Διαπερνώντας ολόκληρο το σώμα, υπάρχει εκείνο το σύνολο της νευρικής δύναμης που αποκαλείται απ’ τον Ινδό πράνα. Ελέγχεται απ’ το νου μέσω του εγκεφάλου· είναι η ζωτικότητα που κινητοποιεί τα αισθητήρια όργανα και παράγει την εξωστρεφή ζωή του ανθρώπου· διανεμητικό της μέσον είναι το νευρικό σύστημα μέσω ορισμένων μεγάλων κέντρων διανομής που καλούνται πλέγματα ή λωτοί. Τα νευρικά γάγγλια που είναι γνωστά στην ορθόδοξη ιατρική, αποτελούν αντανακλάσεις ή σκιές των ζωτικότερων πλεγμάτων. Ο σπουδαστής δε θα παρεκκλίνει πολύ αν θεωρήσει ότι το σύνολο της πράνα στο ανθρώπινο σώμα συνιστά το ζωτικό ή αιθερικό σώμα. Το αιθερικό αυτό σώμα απαρτίζεται ολοκληρωτικά από ενεργειακά ρεύματα και είναι το υπόστρωμα της ζώσας ουσίας η οποία υπόκειται της πυκνής φυσικής μορφής. Ένας όρος που εφαρμόζεται σ’ αυτή την ενέργεια είναι “ζωτικοί αέρες”. Η πράνα είναι πενταπλή στην εκδήλωσή της, αντιστοιχώντας έτσι στις πέντε καταστάσεις του νου – της πέμπτης αρχής – και στις πέντε τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής. Στο ηλιακό σύστημα η πράνα εκδηλώνεται σαν πέντε μεγάλες καταστάσεις ενέργειας, που ονομάζονται πεδία, το μέσον της συνείδησης· αυτά είναι: 1. 2. 3. 4. 5.

Το ατμικό ή πνευματικό πεδίο. Το βουδδικό ή ενορατικό πεδίο. Το νοητικό πεδίο. Το συναισθηματικό, αστρικό ή καμικό πεδίο. Το φυσικό πεδίο.

Οι πέντε διαφοροποιήσεις της πράνα στο ανθρώπινο σώμα είναι: 1. Η πράνα, που εκτείνεται από τη μύτη μέχρι την καρδιά κι έχει ειδική σχέση με το στόμα και την ομιλία, την καρδιά και τους πνεύμονες. 2. Η σαμάνα, που εκτείνεται από την καρδιά ως το ηλιακό πλέγμα· αφορά την τροφή και τη θρέψη του σώματος με το μέσον της τροφής και του ποτού κι έχει ειδική

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

208

σχέση με το στομάχι. 3. Η απάνα, που ελέγχει από το ηλιακό πλέγμα μέχρι τα πέλματα των ποδιών· αφορά τα όργανα έκκρισης, αποβολής και γέννησης κι έτσι έχει ειδική σχέση με τα όργανα αναπαραγωγής κι απέκκρισης. 4. Η ουντάνα, που βρίσκεται μεταξύ της μύτης και της κορυφής της κεφαλής· έχει ειδική σχέση με τον εγκέφαλο, τη μύτη και τα μάτια κι όταν ελέγχεται κατάλληλα, προκαλεί το συντονισμό των ζωτικών αέρων και τον ορθό χειρισμό τους. 5. Η βυάνα είναι όρος που εφαρμόζεται στο σύνολο της πρανικής ενέργειας όπως διανέμεται ομαλά σε ολόκληρο το σώμα. Όργανά της είναι οι χιλιάδες των νάντι ή νεύρων που βρίσκονται στο σώμα κι έχει μια ιδιόμορφη συγκεκριμένη σχέση με τα αιμοφόρα αγγεία, τις φλέβες και τις αρτηρίες. Σ’ αυτή τη σούτρα μας λένε ότι με την κυριαρχία του τέταρτου απ’ τους ζωτικούς αυτούς αέρες μπορούν να επιτευχθούν ορισμένα συγκεκριμένα αποτελέσματα κι έχει ενδιαφέρον να τα σημειώσουμε. Η κυριαρχία αυτή καθίσταται εφικτή μόνο όταν το σύστημα της Ράτζα Γιόγκα κατανοηθεί και κυριαρχηθεί, γιατί συνεπάγεται την ικανότητα να λειτουργεί κανείς στο κεφάλι και να ελέγχει ολόκληρη τη φύση απ’ το σημείο μέσα στον εγκέφαλο. Όταν ο άνθρωπος πολωθεί εκεί, τότε η νευρική δύναμη ή η ενέργεια που βρίσκεται στην κορυφή της κεφαλής καθίσταται ενεργή και δια του ορθού ελέγχου και της κυριαρχίας της γίνεται εφικτή η ορθή διεύθυνση των πράνα του σώματος κι o άνθρωπος επιτυγχάνει την απελευθέρωση· δι’ αυτής επέρχεται μη-επαφή με τους τρεις κόσμους. Η χρησιμοποιούμενη γλώσσα είναι αναγκαστικά συμβολική και το νόημά της δεν πρέπει να χαθεί από την υλοποίηση της πραγματικής της σημασίας. Η ανύψωση, η δύναμη να βαδίζει κανείς πάνω στο νερό και η ικανότητα ν’ ανθίσταται στη βαρυτική έλξη της γης είναι η κατώτατη και λιγότερο σπουδαία σημασία. 1. Η ελευθερία από το ύδωρ είναι ένας συμβολικός τρόπος δήλωσης ότι η αστρική φύση υποτάχθηκε και τα μεγάλα ύδατα της πλάνης δεν μπορούν πλέον να κρατούν τη χειραφετημένη ψυχή. Οι ενέργειες του ηλιακού πλέγματος δεν κυριαρχούν πλέον. 2. Η ελευθερία από την ακανθώδη ατραπό αναφέρεται στην ατραπό της φυσικής ζωής και πουθενά αλλού δεν αποδίδεται καλύτερα παρά από τον Χριστό στην παραβολή του Σπορέα, όπου κάποιοι σπόροι έπεσαν ανάμεσα στα αγκάθια. Η ερμηνεία που δόθηκε είναι ότι τα αγκάθια αποτελούν τις φροντίδες και τις ανησυχίες της εγκόσμιας ύπαρξης, που κατορθώνουν για μεγάλο διάστημα να πνίγουν την πνευματική ζωή και να συγκαλύπτουν τον αληθινό άνθρωπο. Η ακανθώδης ατραπός πρέπει να οδηγήσει στη βορεινή ατραπό κι αυτή με τη σειρά της στην Ατραπό της Μύησης. Σε ένα από τα αρχαία βιβλία των Αρχείων της Στοάς απαντώνται τα εξής λόγια: “Ας ξεφύγει ο ερευνητής της αλήθειας απ’ τον πνιγμό κι ας αναρριχηθεί στην όχθη του ποταμού. Ας στραφεί στο βορεινό αστέρα κι ας σταθεί σε στέρεο έδαφος με το πρόσωπό του στραμμένο στο φως. Τότε ας οδηγεί ο αστέρας.”

3. Η ελευθερία από το βόρβορο αναφέρεται σ’ εκείνη την ανάμεικτη φύση του καμαμάνας, της επιθυμίας και του κατώτερου νου, η οποία προκαλεί το μοναδικό πρόβλημα

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

209

της ανθρωπότητας. Είναι επίσης ένας συμβολικός τρόπος αναφοράς στη μεγάλη πλάνη η οποία παγιδεύει για πολύ χρόνο τον προσκυνητή. Όταν ο ζηλωτής μπορέσει να περπατήσει στο φως, αφού βρει μέσα του το φως (το Σεκινάχ) στα Άγια των Αγίων, τότε η πλάνη διαλύεται. Είναι πολύτιμο για τo σπουδαστή να εξιχνιάσει την αναλογία μεταξύ των τριών τμημάτων του Ναού του Σολομώντα και του “Ναού του Αγίου Πνεύματος”, της ανθρώπινης δομής: Το Προαύλιο αντιστοιχεί σ’ εκείνες τις ενέργειες και τα αντίστοιχα όργανά τους που βρίσκονται κάτω από το διάφραγμα. Το Ιερό είναι τα κέντρα και τα όργανα στο ανώτερο μέρος του σώματος απ’ το λαιμό μέχρι το διάφραγμα. Τα Άγια των Αγίων είναι το κεφάλι όπου υπάρχει o θρόνος του Θεού, η Έδρα του Ελέους και η επισκιάζουσα δόξα.

Όταν οι τρεις αυτές όψεις της ελευθερίας επιτευχθούν κι o άνθρωπος δεν κυριαρχείται πλέον απ’ το ύδωρ, το βόρβορο ή τη ζωή στο φυσικό πεδίο, τότε αποκτάται “η δύναμη της ανόδου” και μπορεί να ανέλθει κατά βούληση στον ουρανό. Ο Χριστός ή o πνευματικός άνθρωπος μπορεί να σταθεί στο όρος της ανάληψης, αφού θα έχει διέλθει τις τέσσερις κρίσεις ή τα σημεία ελέγχου απ’ τη γέννηση μέχρι τη σταύρωση. Έτσι η “ουντάνα” ή η ανοδική ζωή καθίσταται παράγοντας ελέγχου και η καθοδική ζωή δεν κυριαρχεί πλέον. 40. Με την καθυπόταξη της σαμάνα ο σπινθήρας γίνεται φλόγα. Η σούτρα αυτή είναι μια από τις ωραιότερες του βιβλίου και πρέπει εδώ να τονιστεί η μετάφραση του Tσαρλς Τζόνστον: “Με την κυριαρχία της δεσμεύουσας ζωής επέρχεται ακτινοβολία”. Μια άλλη ερμηνεία είναι η εξής: “Με τον έλεγχο της σαμάνα εκδηλώνεται το AUM (η Λέξη της Δόξας)”. Από την καρδιά πηγάζει η ζωή και η ζωτική ενέργεια που ονομάζεται σαμάνα, ελέγχει την καρδιά και τη ζωική πνοή μέσω των πνευμόνων. Όταν το σώμα εξαγνισθεί και οι ενέργειές του κατευθύνονται ορθά κι όταν έχει επιτευχθεί o ρυθμός, τότε εμφανίζεται μια ακτινοβόλος ζωή. Αυτή πραγματώνεται κυριολεκτικά κι όχι απλώς μεταφορικά, γιατί όταν τα ζωικά ρεύματα διευθύνονται από την ψυχή στο θρόνο δια των νεύρων και των αιμοφόρων αγγείων, τότε μόνο τα πιο αγνά άτομα δομούνται στο σώμα και το αποτέλεσμα είναι η λάμψη το φωτός σε ολόκληρο τον άνθρωπο. Δεν ακτινοβολεί φως μόνο το κεφάλι έτσι ώστε o ψυχορατικός να βλέπει ένα φωτοστέφανο ή κύκλο λαμπρών χρωμάτων, αλλά ολόκληρο το σώμα ακτινοβολεί από τα δονούμενα κέντρα ηλεκτρικής δύναμης που κατανέμονται σε όλο το σώμα. 41. Δια του προσηλωμένου διαλογισμού στη σχέση μεταξύ ακάσα και ήχου θα αναπτυχθεί το όργανο της πνευματικής ακοής. Για την κατανόηση αυτής της σούτρα είναι ουσιώδες να κατανοηθούν ορισμένες σχέσεις – σχέσεις μεταξύ της ύλης, των αισθήσεων κι εκείνου που βιώνει. Ο Χριστιανός πιστεύει ότι “πάντα δια του Λόγου εγένετο”. Ο Ανατολίτης πιστός παραδέχεται ότι o ήχος υπήρξε o γενεσιουργός παράγοντας της δημιουργικής διαδικασίας και αμφότεροι διδάσκουν ότι αυτός o λόγος (λέξη) ή ήχος περιγράφει το δεύτερο Πρόσωπο της θείας Τριάδας.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

210

Αυτός ο ήχος ή λέξη προκάλεσε μια ιδιάζουσα δραστηριότητα στην ύλη του ηλιακού συστήματος κι αυτής προηγήθηκε η πνοή του Πατρός που παρήγαγε την αρχική κίνηση ή δόνηση. Πρώτα λοιπόν η πνοή (ή πνεύμα) έκρουσε στην πρωτογενή ουσία κι εδραίωσε έναν παλμό, μια δόνηση, ένα ρυθμό. Έπειτα η λέξη ή ήχος ανάγκασε την παλλόμενη δονούμενη ουσία να λάβει μορφή ή σχήμα κι έτσι να φέρει σε ενσάρκωση το δεύτερο Πρόσωπο της κοσμικής Τριάδας, τον Υιό του Θεού, το Μακρόκοσμο. Η διαδικασία αυτή κατέληξε στα επτά πεδία εκδήλωσης, στις σφαίρες όπου είναι εφικτές επτά καταστάσεις συνείδησης. Όλες αυτές χαρακτηρίζονται από ορισμένες ποιότητες και διαφοροποιούνται μεταξύ τους από ειδικές δονητικές ικανότητες και καλούνται με ορισμένους όρους. Ο ακόλουθος πίνακας μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος, αν o σπουδαστής έχει κατά νου ότι η πρώτη τριπλότητα πεδίων είναι εκείνα της θείας εκδήλωσης και η κατώτερη τριπλότητα συνιστά αντανάκλαση της θείας αυτής διαδικασίας και είναι τα τρία πεδία της δικής μας κανονικής εμπειρίας. Οι δύο αυτές τριπλότητες του Θεού και του ανθρώπου συνδέονται με το μεσαίο πεδίο της ενοποίησης ή ένωσης, όπου o Θεός κι o άνθρωπος γίνονται ένα. Είναι το Χριστικό πεδίο με τη Χριστιανική φρασεολογία, το βουδδικό πεδίο με την Ανατολίτικη ορολογία. ΤΑ ΘΕΙΑ ΠΕΔΙΑ Πεδίο Ι. Λογοϊκό ή θείο...................Η Θάλασσα του Πυρός.........Θεός o Πατήρ....................Θέληση. Πεδίο ΙΙ. Εναδικό..............................Η Ακάσα...............................Θεός ο Υιός.......................Αγάπη-Σοφία. Πεδίο III. Πνευματικό ή ατμικό.........Ο Αιθήρ................................Θεός το Άγιο Πνεύμα........Ενεργός Νοημοσύνη. ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Ή ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Πεδίο ΙV. Χριστικό ή βουδδικό................Αήρ....................Ένωση................Αρμονία....................Ενοποίηση. ΠΕΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ Πεδίο V. Νοητικό....................................Πυρ....................Αντανάκλαση.................Ανθρώπινη θέληση. της Θάλασσας του Πυρός Πεδίο VI. Συναισθηματικό ή αστρικό......Αστρικό Φως......Αντανάκλαση.................Ανθρώπινη αγάπη κι επιθυμία. της Ακάσα Πεδίο VII. Φυσικό.....................................Αιθέρας..............Αντανάκλαση.................Ανθρώπινη δραστηριότητα. του Αιθέρα

Σε όλα αυτά τα πεδία εκδηλώνεται η συνείδηση και οι αισθήσεις, εξωτερικές κι εσωτερικές, παράγουν επαφές. Πεδίο Ι. II. III. IV. V. VI. VII.

Πυρ.......................Η Πνοή. Ακάσα..................Ο Ήχος.............................Ακοή.................Το Αυτί. Αιθήρ....................Δονητική ανταπόκριση.....Αφή..................Το Δέρμα. Αήρ.......................Θέαση...............................Όραση..............Το Μάτι. Πυρ.......................Διάκριση...........................Γεύση...............Η Γλώσσα. Αστρικό Φως........Επιθυμία...........................Όσφρηση..........Η Μύτη. Τα Φυσικά αντίστοιχα όλων αυτών.

Μια άλλη μέθοδος για την κατάταξή τους μπορεί να είναι και η ακόλουθη: VII.

Φυσικό πεδίο..............Όσφρηση......................Αιθέρας.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

VI. V. IV. III. II. Ι.

211

Αστρικό......................Γεύση...........................Αστρικό Φως. Νοητικό......................Όραση..........................Πυρ. Βουδδικό....................Αφή..............................Αήρ. Ατμικό........................Ακοή............................Αιθήρ. Εναδικό.......................Νους.............................Ακάσα. Λογοϊκό......................Σύνθεση.

Είναι λοιπόν φανερό ότι η μια δίνει τη μικροκοσμική σκοπιά, η άλλη δίνει τη μακροκοσμική κι επειδή o ζηλωτής επιζητεί να λειτουργήσει “ελεύθερος στο μακρόκοσμο” και να υπερβεί τους μικροκοσμικούς του περιορισμούς, μας αφορά η πρώτη κατηγορία. Εξετάζοντας αυτή τη σούτρα και την αποσαφήνισή της με την κατανόηση της φύσης των πεδίων, των συμβόλων και της ουσίας τους, γίνεται φανερό ότι ο άνθρωπος που κατανοεί τη φύση της λέξης και της δεύτερης όψης φθάνει στην αντίληψη της ακοής. Θα μπορούσε επίσης να συλληφθεί μυστικιστικά απ’ το ζηλωτή αν αντιληφθεί ότι όταν οι φωνές της επιθυμίας (οι αστρικές φωνές ή η κραδασμική ανταπόκριση της αντανάκλασης στη δεύτερη όψη, τα τρία κατώτερα πεδία) αντικατασταθούν από τη Φωνή της Σιγής ή του ένδον Χριστού, τότε η λέξη ή ήχος γίνεται γνωστή κι επέρχεται επαφή με τη δεύτερη όψη της θειότητας: 1. Η Ακάσα.......................Η λέξη..............Ο ήχος..............Η δεύτερη όψη σε εκδήλωση. 2. Το Αστρικό Φως...........Οι φωνές της επιθυμίας.............Η αντανάκλαση της δεύτερης όψης.

Υπάρχουν πολλοί ήχοι που ακούγονται σε όλα τα πεδία, αλλά η μεγαλύτερη ποικιλία υπάρχει στο φυσικό πεδίο. Ο ζηλωτής πρέπει να αναπτύξει την ικανότητα να διακρίνει μεταξύ: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Των φωνών της γης.................................................................................φυσικό, Των φωνών της επιθυμίας.......................................................................αστρικό, Της ομιλίας ή των διατυπωμένων σκέψεων του νου..............................νοητικό, Της ακόμη μικρής φωνής του ένδον Χριστού........................................βουδδικό, Των ήχων των Θεών..................των δημιουργικών λέξεων...................ατμικό, Της λέξης ή ήχου........................Του ΑUM..............................................εναδικό, Της πνοής.................................................................................................λογοϊκό

κι αυτές οι διακρίσεις μεταδίδουν συμβολικά το πρόβλημα της ορθής ακοής στα διάφορα πεδία και στις διάφορες καταστάσεις συνείδησης. Μόνο o αληθινός μυστικιστής και ζηλωτής θα εννοήσει τη φύση αυτών των διακρίσεων. Όπως ακριβώς όλες οι ουσίες του εκδηλωμένου ηλιακού μας συστήματος είναι διαφοροποιήσεις της ακάσα, της πρώτης διαφοροποίησης του πρωτογενούς υλικού, έτσι κι όλες αυτές οι διακρίσεις του ήχου αποτελούν διαφοροποιήσεις του ενός ήχου· όλες είναι θείες σε χρόνο και χώρο. Όμως όλες πρέπει ν’ ακουστούν ορθά κι όλες τελικά οδηγούν και σχηματίζουν στην ολότητά τους το AUM, τη Λέξη της Δόξας, τη Μακροκοσμική Λέξη. Όμως για το σπουδαστή της Ράτζα Γιόγκα υπάρχουν τρεις κύριες φωνές ή ήχοι που

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

212

τον αφορούν πρόσκαιρα: 1. Η ομιλία της Γης, ώστε να τη χρησιμοποιήσει ορθά. 2. Η Φωνή της Σιγής, ώστε να την ακούσει. Είναι η φωνή του εσώτερου Θεού του, του Χριστού. 3. Το AUM, η Λέξη του Πατρός, που εκφράζεται δια του Υιού κι όταν ακουστεί θα τον θέσει σε επαφή με τη Λέξη του Θεού που είναι ενσαρκωμένος σε όλη τη φύση. Όταν η ομιλία χρησιμοποιείται ορθά και οι ήχοι της γης μπορούν επίσης να σιγήσουν, τότε μπορεί να ακουστεί η Φωνή της Σιγής. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η ψυχακοή είναι η επίγνωση της φωνής της μεγάλης πλάνης και δίνει στον άνθρωπο τη δύναμη να ακούει στο αστρικό πεδίο. Αυτή στην ορθή της θέση κι όταν ελέγχεται από πάνω με τη γνώση, ανοίγει το αυτί σε μερικές όψεις της θείας έκφρασης στους τρεις κόσμους. Δεν είναι η θεία ακοή που αναφέρεται στη σούτρα. Ο Tσαρλς Tζόνστον στα σχόλια του γι’ αυτή τη σούτρα καλύπτει ικανοποιητικά το θέμα ως εξής: “Η μεταβίβαση μιας λέξης τηλεπαθητικά είναι η πιο απλή και πρώιμη μορφή “θείας ακοής” του πνευματικού ανθρώπου και καθώς η δύναμη αυτή αυξάνει και καθώς δια του τέλεια συγκεντρωμένου διαλογισμού ο πνευματικός άνθρωπος φθάνει σε πληρέστερη κυριαρχία της, αναπτύσσει την ικανότητα να ακούει κι ευκρινώς να ξεχωρίζει την ομιλία των μεγάλων Συντρόφων, οι οποίοι τον συμβουλεύουν και τον παρηγορούν στο δρόμο του. Μπορούν να του μιλούν είτε με άφωνες σκέψεις, είτε με τελείως σαφείς λέξεις και προτάσεις.”

42. Δια του προσηλωμένου διαλογισμού στην υφιστάμενη σχέση μεταξύ σώματος και ακάσα επιτυγχάνεται η ανάληψη από την ύλη (τους τρεις κόσμους) και η δύναμη να ταξιδεύει στο διάστημα. Η ακάσα υπάρχει παντού. Σ’ αυτή ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε. Τα πάντα δεν είναι παρά μια ουσία και στο ανθρώπινο σώμα βρίσκονται οι αντιστοιχίες ποικίλων διαφοροποιήσεων. Όταν o άνθρωπος γνωρίσει τον εαυτό του κι έχει επίγνωση της υφιστάμενης σχέσης μεταξύ των ενεργειών που εργάζονται δια των επτά κέντρων και των επτά καταστάσεων ύλης και συνείδησης, τότε είναι απολυτρωμένος κι ελεύθερος και μπορεί να προσεγγίσει κατά βούληση και χωρίς χρονικούς περιορισμούς όλες αυτές τις καταστάσεις. Υπάρχει σχέση μεταξύ των επτά καταστάσεων ύλης και του ενός ή άλλου κέντρου· καθένα από τα κέντρα είναι μια θύρα για κάποιο πεδίο των πλανητικών σφαιρών. Όταν o μαθητής πραγματώσει στη ζωή του με ορθή αντίληψη τα διάφορα μέσα της γιόγκα που εξετάσαμε στα προηγούμενα βιβλία, μπορούν να του εμπιστευθούν ορισμένα κλειδιά και γνώση, ορισμένες λέξεις και φόρμουλες οι οποίες δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού θα του δώσουν την ελευθερία των ουρανών και το δικαίωμα να εισέλθει από κάποιες πύλες στο Βασίλειο του Θεού. 43. Όταν αυτό που καλύπτει το φως εκλείψει, τότε έρχεται η κατάσταση ύπαρξης που ονομάζεται άσαρκη (ή ασώματη), ελεύθερη από τις τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής. Είναι η κατάσταση της φώτισης.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

213

Έχουμε πάλι μια ελεύθερη παρά κυριολεκτική μετάφραση και σ’ αυτή διατηρείται η αληθινή έννοια των χρησιμοποιούμενων αρχαϊκών όρων αντί της ακαδημαϊκής ακρίβειας. Ο λόγος γι’ αυτό θα γίνει καταφανής αν παραθέσουμε μερικές πολύ γνωστές μεταφράσεις. Είναι ακριβείς μεταφράσεις, αλλά καταδεικνύουν τη διφορούμενη έννοια η οποία είναι αναπόφευκτη όταν μεταφράζονται κυριολεκτικά οι Σανσκριτικοί όροι: “Μια απροσάρμοστη εξωτερικά διακύμανση είναι o μεγάλος Άσαρκος· σαν αποτέλεσμα η φθορά του καλύμματος της φωτεινότητας.” Γουντς “Η εξωτερική τροποποίηση (του εσώτερου οργάνου)… ασκεψία (ονομάζεται) η μεγάλη ασώματη (τροποποίηση)· απ’ αυτή (προκύπτει) η καταστροφή της συσκότισης της φώτισης (της διανόησης).” Τάτυα

Ο Βιβεκανάντα εκφράζει τη σούτρα με τους παρακάτω όρους: “Με το σανύαμα επί των πραγματικών τροποποιήσεων του νου, που είναι εξωτερικές και ονομάζονται μεγάλη ασωμάτωση, προκύπτει εξαφάνιση του καλύμματος του φωτός.”

Εδώ γίνονται εμφανείς οι μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλοι οι μεταφραστές, απ’ όπου και η ελεύθερη παράφραση αυτού του χωρίου. Δύο σκέψεις επιζητούν έκφραση σ’ αυτή τη σούτρα. Η μια αναφέρεται στο πέπλο ή κάλυμμα που εμποδίζει τη φώτιση του νου και η άλλη στην κατάσταση αντίληψης που επιτυγχάνεται όταν o άνθρωπος απελευθερωθεί απ’ αυτό το πέπλο. Εκείνο που καλύπτει το φως (o “μόδιος” που αναφέρεται απ’ τον Χριστό στην Καινή Διαθήκη) είναι τα μεταβαλλόμενα, κυμαινόμενα περιβλήματα ή σώματα. Όταν μετουσιωθούν και ξεπεραστούν, το φως του Θεού (η δεύτερη θεία όψη) μπορεί να πλημμυρίσει τον κατώτερο άνθρωπο κι αυτός γνωρίζει τον εαυτό του όπως είναι. Η φώτιση εισρέει και γνωρίζει τον εαυτό του σαν κάτι διαφορετικό απ’ τις μορφές με τις οποίες λειτουργεί. Δεν επικεντρώνεται πλέον, ούτε πολώνεται πια στις μορφές του, αλλά βρίσκεται πραγματικά σε ασώματη κατάσταση. Η συνείδησή του είναι εκείνη του ανθρώπου εκτός ενσάρκωσης, του αληθινού ανθρώπου στο δικό του πεδίο, του πραγματικού άσαρκου στοχαστή. Ο Απ. Παύλος, όπως τονίσθηκε από διάφορους στοχαστές, είχε μια νύξη αυτής της κατάστασης ύπαρξης. Αναφέρθηκε σ’ αυτή με τα εξής λόγια: “Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ προ ετών δεκατεσσάρων· είτε εν σώματι ουκ οίδα, είτε εκτός του σώματος ουκ οίδα, o Θεός οίδεν· αρπαγέντα τον τοιούτον έως τρίτου ουρανού. Και οίδα τον τοιούτον άνθρωπον… ότι ηρπάγη εις τον παράδεισον και ήκουσεν άρρητα ρήματα, ά ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι.” (ΙΙ Κορινθ. ΧΙΙ.)

Αυτός ο “τρίτος ουρανός” μπορεί να νοηθεί με δύο τρόπους: πρώτα ότι εκφράζει το νοητικό πεδίο το οποίο είναι η αληθινή κατοικία του πνευματικού ανθρώπου, του στοχαστή, ή να νοηθεί μια πιο ειδική κατάσταση, όπως αυτή που απαντάται στο τρίτο ή ανώτατο απ’ τα τρία αφηρημένα επίπεδα του νοητικού πεδίου. 44. Προσηλωμένος διαλογισμός στις πέντε μορφές που παίρνει κάθε στοιχείο επιφέρει κυριαρχία σε κάθε στοιχείο. Οι πέντε αυτές μορφές είναι η χονδροειδής φύση, η στοιχειακή μορφή, η ποιότητα, η διεισδυτικότητα και ο βασικός σκοπός.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

214

Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι αυτή έχει διπλή αναφορά, στο μακρόκοσμο και το μικρόκοσμο. Μπορεί να αναφέρεται στα πέντε πεδία της εναδικής εξέλιξης ή στις πέντε μορφές που προσλαμβάνει κάθε στοιχείο σε κάθε πεδίο, έχοντας υπόψη ότι αυτή είναι η περίπτωση αναφορικά με τη νοητική κατανόηση και τις τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής, γιατί o νους είναι η πέμπτη αρχή κι ο άνθρωπος είναι ο πεντάκτινος αστέρας κι επομένως (ως άνθρωπος) μπορεί να επιτύχει μόνο πενταπλή φώτιση. Υπάρχουν όμως δύο ανώτερες μορφές και δύο άλλοι τρόποι αντίληψης, δηλαδή η ενορατική και η πνευματική αντίληψη. Μ’ αυτές όμως δεν ασχολείται η παρούσα σούτρα. Το κεφαλικό κέντρο είναι καθαυτό διπλό κι αποτελείται απ’ το κέντρο μεταξύ των φρυδιών και το ανώτατο τσάκρα, το χιλιοπέταλο λωτό. Η μελέτη και κατανόηση αυτής της σούτρα θα μπορούσε να οδηγήσει στον πλήρη εξοπλισμό του λευκού αποκρυφιστή για κάθε μορφή μαγικού έργου. Οι σπουδαστές πρέπει να έχουν υπόψη ότι αυτή δεν αναφέρεται στα στοιχεία όπως τα ξέρουμε, αλλά σχετίζεται με τη στοιχειακή ουσία από την οποία γίνονται όλες οι χονδροειδείς μορφές. Σύμφωνα με την Προαιώνια Σοφία υπάρχουν πέντε βαθμίδες ουσίας που έχουν ορισμένες ποιότητες. Οι πέντε αυτές βαθμίδες ουσίας σχηματίζουν τα πέντε πεδία της εναδικής εξέλιξης· απαρτίζουν τις πέντε δονούμενες σφαίρες στις οποίες απαντάται o άνθρωπος κι o υπεράνθρωπος. Το καθένα από τα πέντε αυτά πεδία έχει μια εξέχουσα ποιότητα της οποίας οι πέντε φυσικές αισθήσεις αποτελούν αντιστοιχία: Πεδίο Γήινο Αστρικό Μανασικό Βουδδικό Ατμικό

Φύση Φυσική Συναισθηματική Νοητική Ενορατική Πνευματική

Αίσθηση Όσφρηση Γεύση Όραση Αφή Ακοή

Κέντρο Βάση σπονδυλικής στήλης. Ηλιακό πλέγμα. Κεφάλι. Καρδιά. Λαιμός.

Όπως υποδείχθηκε στην Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός, αυτές οι αισθήσεις και οι αντιστοιχίες τους εξαρτώνται από το σημείο εξέλιξης του ανθρώπου, όπως ακριβώς δήλωσε η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ σε σχέση με την απαρίθμηση των αρχών. Η παραπάνω σούτρα μπορεί συνεπώς να εφαρμοσθεί στην κυριαρχία κάθε πεδίου καθώς και στην κυριαρχία των στοιχείων που απαρτίζουν αυτό το πεδίο. Αναφέρεται στην κυριαρχία και τη χρησιμοποίηση όλων των λεπτοφυέστερων περιβλημάτων δια των οποίων o άνθρωπος έρχεται σε επαφή με ένα πεδίο ή κάποιο ιδιαίτερο βαθμό κραδασμού. Ο Γκανγκανάθα Τζα λέει στο αξιόλογο σχόλιο του: “Οι ειδικές ποιότητες, o ήχος και οι υπόλοιπες που ανήκουν στη γη, μαζί με τις ιδιότητες του σχήματος και των υπόλοιπων, ονομάζονται ‘χονδροειδείς’. Αυτή είναι η πρώτη μορφή των στοιχείων. Η δεύτερη μορφή είναι τα αντίστοιχα γενικά χαρακτηριστικά τους: το σχήμα για τη γη, το ιξώδες για το ύδωρ, η θερμότητα για το πυρ, η ταχύτητα για τον αέρα και η πανταχού παρουσία για την ακάσα. Οι ειδικές μορφές γι’ αυτές τις γενικές είναι o ήχος και οι υπόλοιπες.”

Δίνει μια μετάφραση της τεσσαρακοστής τέταρτης αυτής σούτρα, η οποία είναι

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

215

ανάλογη προς όλες τις άλλες, με εξαίρεση εκείνη του Tζόνστον, που διατυπώνεται ως εξής: “Κυριαρχία στα στοιχεία από το σανύαμα με αναφορά στο χονδροειδές, το χαρακτήρα, τη λεπτότητα, τη συνακολουθία και τη χρησιμότητα.”

1. Χονδροειδές, χονδροειδής φύση. Ο ήχος και οι άλλες αισθήσεις όπως εμφανίζονται στο φυσικό πεδίο. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το πεδίο αυτό είναι το χονδροειδές άθροισμα όλων των άλλων. Το πνεύμα είναι ύλη στο κατώτατο σημείο του. 2. Χαρακτήρας, στοιχειακή μορφή. Η φύση των ειδικών χαρακτηριστικών των στοιχείων. 3. Λεπτότητα ή ποιότητα. Η βασική ατομική ουσία καθενός στοιχείου. Εκείνο που παράγει το φαινομενικό του αποτέλεσμα. Είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από κάθε αισθητήρια αντίληψη και των πέντε αισθήσεων. Μια άλλη λέξη για τη “λεπτοφυή” αυτή μορφή είναι τανμάτρα. 4. Συνακολουθία ή διεισδυτικότητα. Είναι η παν-διεισδυτική φύση κάθε στοιχείου· το συμφυές του. Είναι το σύνολο των τριών γκούνα: τάμας, ράτζας και σάττβα. Κάθε στοιχείο ανάλογα με τη θέση του στο εκδηλωμένο σχήμα χαρακτηρίζεται από αδράνεια, δραστηριότητα ή ρυθμό. Είναι εγγενές στην ουσία. Μόνο o ρυθμός του κραδασμού διαφέρει. Σε κάθε πεδίο υπάρχει αντιστοιχία για κάθε στοιχείο. 5. Χρησιμότητα ή βασικός σκοπός. Είναι η ορθή χρήση κάθε στοιχείου στο μεγάλο έργο της εξέλιξης. Κυριολεκτικά είναι η δύναμη που κρύβεται σε κάθε άτομο ουσίας, η οποία το οδηγεί (μέσω όλων των βασιλείων της Φύσης) σε αυτοέκφραση και του επιτρέπει να επιτελέσει το έργο του σε χρόνο και χώρο και να προχωρήσει στην τελική καρποφορία. Όταν δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στις πέντε διακριτές μορφές όλων των στοιχείων o γνώστης οδηγηθεί στη γνώση όλων των ποιοτήτων, των χαρακτηριστικών και της φύσης τους, τότε μπορεί να συνεργασθεί με νοημοσύνη στο σχέδιο και να καταστεί λευκός μάγος. Προς το παρόν η πλειονότητά μας μπορεί να φθάσει σε τρεις μόνο από τις μορφές κι αυτό θίγεται στο “Φως στην Ατραπό” με τα λόγια: “Ζήτησε από τη γη, τον αέρα και το νερό τα μυστικά που κρατούν για σένα. Η ανάπτυξη της εσώτερής σου αίσθησης θα σου επιτρέψει να το κάνεις.”

45. Δια της κυριαρχίας αυτής επιτυγχάνεται η σμικρότητα και τα άλλα σίντι (ή δυνάμεις) καθώς και η σωματική τελείωση και η ελευθερία απ’ όλα τα εμπόδια. Προς το τέλος καθενός απ’ τα τρία αυτά βιβλία της Ράτζα Γιόγκα υπάρχει μια σούτρα που συνοψίζει τα αποτελέσματα και δίνει το όραμα εκείνου που είναι εφικτό για τον πιστό και νοήμονα ζηλωτή. Είναι οι ακόλουθες: “Έτσι η αντίληψή του εκτείνεται απ’ το άπειρα μικρό ως το άπειρα μεγάλο κι απ’ το άννου (το άτομο ή σημείο) ως το άτμα (ή πνεύμα) η γνώση του τελειοποιείται.” Βιβλίο Ι, σούτρα 40.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

216

“Σαν αποτέλεσμα αυτών των μέσων ακολουθεί η πλήρης καθυπόταξη των αισθητήριων οργάνων.” Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 55. “Δια της κυριαρχίας αυτής επιτυγχάνεται η σμικρότητα και τα άλλα σίντι (ή δυνάμεις) καθώς και η σωματική τελείωση και η ελευθερία απ’ όλα τα εμπόδια.” Βιβλίο III, σούτρα 45.

Θα γίνει φανερό απ’ αυτό πώς συμβαίνει πρώτα η επίτευξη του οράματος και της εσώτερης αντίληψης του Θεού· έπειτα η πλήρης καθυπόταξη της κατώτερης φύσης και του ελέγχου των αισθήσεων και των οργάνων τους, έτσι ώστε η αντίληψη να αποτελεί γεγονός στην εμπειρία του φυσικού πεδίου και ακολουθεί η εκδήλωση αυτού του ελέγχου με την επίδειξη ορισμένων δυνάμεων. Όλο το τέταρτο βιβλίο πραγματεύεται τη μεγάλη κορύφωση που προκύπτει απ’ τα τρία παραπάνω αποτελέσματα και παράγει: 1. 2. 3. 4.

Κατάπαυση της λύπης και του μόχθου. (Σούτρα 30) Επίτευξης άπειρης γνώσης. (Σούτρα 31) Είσοδο στην αιωνιότητα. (Σούτρα 33) Επάνοδο της συνείδησης στο κέντρο της. (Σούτρα 34)

Σε σχέση με τη σούτρα που εξετάζουμε τώρα τα οκτώ σίντι ή ψυχικές δυνάμεις ονομάζονται συχνά οι οκτώ τελειοποιήσεις και με τις δύο άλλες απαρτίζουν το δέκα της τελείωσης όσον αφορά τον κατώτερο άνθρωπο. Οι δυνάμεις αυτές είναι: 1. Σμικρότητα…ανίμα. Είναι η δύναμη που κατέχει o γιόγκι να καθίσταται τόσο μικρός όσο ένα άτομο, να ταυτίζεται με το μικρότερο τμήμα του σύμπαντος, γνωρίζοντας ότι ο εαυτός αυτού του ατόμου είναι ένα με τον εαυτό του. Οφείλεται στο γεγονός ότι η άνιμα μούντι ή ψυχή του κόσμου είναι παγκόσμια εξαπλωμένη σ’ όλες τις όψεις της θείας ζωής. 2. Μέγεθος…μαχίμα. Είναι η δύναμη να διευρύνει κανείς τη συνείδησή του κι έτσι να εισέρχεται στο μεγαλύτερο σύνολο όπως και στο μικρότερο τμήμα. 3. Βαρύτητα…γκαρίμα. Αφορά το βάρος και τη μάζα κι αφορά το νόμο της βαρύτητας, που είναι μια όψη του Νόμου της Έλξης. 4. Ελαφρότητα…λαγκίμα. Είναι η δύναμη που υπόκειται του φαινομένου της αιώρησης. Είναι η ικανότητα του μύστη να αντισταθμίζει την ελκτική δύναμη του πλανήτη και να αφήνει τη Γη. Είναι το αντίθετο του τρίτου σίντι. 5. Επίτευξη αντικειμενικού σκοπού…πράπτι. Είναι η ικανότητα του γιόγκι να επιτυγχάνει το στόχο του, να επεκτείνει την αντίληψή του σε οποιαδήποτε περιοχή, να φθάνει οτιδήποτε σε όποιο τόπο επιθυμεί. Είναι προφανές ότι εφαρμόζεται σε όλα τα πεδία στους τρεις κόσμους, όπως ισχύει για όλα τα σίντι. 6. Ακαταμάχητη θέληση…πρακάμυα. Μερικές φορές περιγράφεται σαν κυριαρχία και είναι εκείνη η ωθούσα ακαταμάχητη δύναμη που βρίσκεται σε κάθε μύστη, η οποία επιφέρει την καρποφορία των σχεδίων του, την επίτευξη των επιθυμιών του και την εκπλήρωση των παρορμήσεών του. Είναι η ποιότητα που αποτελεί εξίσου διακριτικό χαρακτηριστικό του μαύρου και του λευκού μάγου. Εκδηλώνεται αναγκαστικά με τη μέγιστη δύναμη σ’ εκείνο το πεδίο των τριών κόσμων, το οποίο αντανακλά την όψη θέληση της θειότητας, το νοητικό πεδίο. Όλα τα στοιχεία υπακούουν σ’ αυτή τη

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

217

δύναμη της θέλησης όπως τη χρησιμοποιεί o γιόγκι. 7. Δημιουργική δύναμη…ισάτβα. Αφορά τη δύναμη του μύστη ν’ ασχολείται με τα στοιχεία στις πέντε μορφές τους και να παράγει μ’ αυτά αντικειμενικές πραγματικότητες κι έτσι να δημιουργεί στο φυσικό πεδίο. 8. Δύναμη να διατάσσει…βασίτβα. Καθώς ελέγχει ο μάγος τις στοιχειακές δυνάμεις της φύσης, χρησιμοποιεί αυτή τη δύναμη και είναι η βάση της μάντρα γιόγκα, της γιόγκα του ήχου ή της δημιουργικής λέξης. Η δημιουργική δύναμη, το έβδομο σίντι, αφορά τα στοιχεία και τη ζωογόνησή τους, έτσι ώστε να αποβούν “αποτελεσματικές αιτίες”· αυτό το σίντι, το όγδοο, αφορά τη δύναμη της Λέξης να ωθεί τις δομητικές δυνάμεις της φύσης σε συνεκτική δραστηριότητα ώστε να παράγονται μορφές. Όταν οι οκτώ αυτές δυνάμεις λειτουργούν, τότε προκύπτει η ένατη, η σωματική τελείωση, γιατί o μύστης μπορεί να κατασκευάσει ένα φορέα προσαρμοσμένο στην ανάγκη του· μπορεί να κάνει μ’ αυτόν ό,τι θέλει και με το μέσον του επιτυγχάνει τον αντικειμενικό του σκοπό. Τελικά η δέκατη δύναμη θα φανερωθεί σε πλήρη εκδήλωση και καμιά μορφή δε θα παρεμβάλλει εμπόδια ή προσκόμματα στην καρποφορία της θέλησης του γιόγκι. Έχει ελευθερωθεί από τη μορφή και τις ποιότητές της. 46. Συμμετρία μορφής, ωραιότητα χρώματος, δύναμη και το συμπαγές του αδάμαντος συνιστούν τη σωματική τελείωση. Παρότι πολλοί σχολιαστές δίνουν σ’ αυτή τη σούτρα μια καθαρά φυσική ερμηνεία, περιέχεται μια πολύ πλατύτερη έννοια. Σ’ αυτή μας απεικονίζεται με προσεκτικά επιλεγμένους όρους (των οποίων οι Αγγλικοί δεν είναι παρά μια παράφραση, από έλλειψη έκφρασης για πλήρη μετάδοση της ιδέας) η κατάσταση της τρίτης ή μορφικής όψης δια της οποίας εκδηλώνεται η δεύτερη ή Χριστική όψη. Η τρίτη αυτή όψη είναι καθαυτή τριπλή, όμως σχηματίζει ένα συνεκτικό όλο, απ’ όπου και η χρήση τεσσάρων όρων για την έκφραση του κατώτερου προσωπικού εαυτού. Ο αποκρυφιστής ποτέ δεν ασχολείται με τον πυκνό φυσικό φορέα. Θεωρεί ότι το αιθερικό σώμα είναι η αληθινή μορφή κι ότι το πυκνό είναι απλώς το υλικό που χρησιμοποιείται για να συμπληρώσει τη μορφή. Το αιθερικό σώμα είναι η αληθινή ουσιαστική μορφή, το πλαίσιο, το ικρίωμα με το οποίο συμμορφώνεται αναγκαστικά το πυκνό σώμα. Η μορφή αυτή πρέπει να είναι συμμετρική ή πράγματι δομημένη σύμφωνα με αριθμό και σχέδιο και βασική της διάκριση είναι η γεωμετρική ακρίβεια των πολλών μονάδων της. Το συναισθηματικό ή αστρικό σώμα, όπως είναι καλά γνωστό, διακρίνεται από την πολυχρωμία του και ανάλογα με το στάδιο ανέλιξης τα χρώματα θα είναι ωραία, καθαρά και διαφανή ή άσχημα, σκοτεινά και νεφελώδη. Το αστρικό σώμα του μύστη είναι ένα πράγμα ακτινοβόλου χάρης, δίχως να περιέχει κανένα χρώμα χαμηλού κραδασμού. Κατόπιν η ανώτατη όψη του προσωπικού εαυτού, το νοητικό σώμα, θα δονείται ως προς την ανώτατη όψη του πνεύματος, η οποία είναι θέληση, δύναμη ή ισχύς – οποιαδήποτε από αυτές τις λέξεις είναι επαρκής. Ισχύς, κάλλος και μορφή, οι αντανακλάσεις της δύναμης, της αγάπης και της δραστηριότητας, είναι τα χαρακτηριστικά του σώματος εκδήλωσης κάθε υιού του Θεού που εισήλθε στο βασίλειό του. Τέλος η τέταρτη έκφραση μεταδίδει την ιδέα της ενότητας, της συνοχής

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

218

των τριών, έτσι ώστε να λειτουργούν σαν σύνολο κι όχι ανεξάρτητα και χωριστά. Έτσι o άνθρωπος είναι Τρεις σε Έναν και Ένας σε Τρεις, όπως o Πατήρ του εν τοις Ουρανοίς, “ποιηθείς κατ’ εικόνα Θεού”. Οι μεταφραστές χρησιμοποιούν δύο λέξεις για να μεταδώσουν αυτή την ιδέα της συμπαγούς συνεκτικής δύναμης, το διαμάντι και τον κεραυνό. Το ανθρώπινο ον που έλαβε την ανώτατη όλων των πλανητικών μας μυήσεων, ονομάζεται “διαμαντόψυχος” – o άνθρωπος που μπορεί να διαβιβάσει τέλεια το αγνό λευκό φως κι όμως αντανακλά εξίσου όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, τα επτά χρώματα της χρωματικής κλίμακας, Η προσωπικότητά του αποκαλείται εδώ με τον ίδιο όρο, γιατί έγινε διαβιβαστής του εσώτερου φωτός ή ακτινοβολίας. Ο όρος “κεραυνός” είναι εξίσου εκφραστικός, καθόσον μεταδίδει την ιδέα της ηλεκτρικής δύναμης. Εκείνο που μπορούμε να γνωρίσουμε για το Θεό ή τον άνθρωπο είναι η ποιότητα της ενέργειάς του καθώς εκδηλώνεται σε δύναμη και δραστηριότητα, γιαυτό και στη Μυστική Δοξασία η ανώτατη όψη της θειότητας ονομάζεται ηλεκτρικό πυρ. 47. Κυριαρχία των αισθήσεων προκύπτει δια του συγκεντρωμένου διαλογισμού στη φύση, τις ιδιάζουσες ιδιότητες, τον εγωισμό, τη διεισδυτικότητα και το χρήσιμο σκοπό τους. Η σούτρα 44 πραγματεύθηκε διεξοδικά την αντικειμενικότητα και τη φύση των πέντε μορφών που προσλαμβάνει κάθε στοιχείο. Η παρούσα σούτρα αφορά ό,τι είναι υποκειμενικό και το λεπτοφυή μηχανισμό δια του οποίου προσεγγίζονται οι μορφές και στρέφονται επίσης σε ειδικούς σκοπούς. Ασχολούμαστε εδώ με τις ιντρύα ή αισθήσεις, τις οποίες οι Ινδοί φιλόσοφοι διαιρούν συνήθως σε δέκα αντί πέντε. Διαιρούν τις πέντε αισθήσεις σε δύο ομάδες, σ’ εκείνες που ονομάζουμε αισθητήρια όργανα όπως το μάτι, η μύτη κ.λπ. κι έπειτα στην ικανότητα που επιτρέπει στο μάτι να βλέπει και στη μύτη να μυρίζει. Εξετάζοντας λοιπόν τις αισθήσεις, o σπουδαστής τις μελετά σε πέντε σχέσεις και το ίδιο επίσης ως προς τα αντίστοιχά τους στο αστρικό και το νοητικό πεδίο. Οι πέντε διαιρέσεις είναι οι εξής: 1. Η φύση τους. Μελετά κάθε αίσθηση στη διπλή της κατάσταση, εκείνη του εξωτερικού οργάνου και της ενδότερης ικανότητας αυτού του οργάνου να ανταποκρίνεται σε ορισμένες κραδασμικές κρούσεις. Γνωρίζει γιατί, για παράδειγμα, το αισθητήριο όργανο που ονομάζεται μάτι δονείται σ’ εκείνες τις κρούσεις που παράγουν την κατάσταση της όρασης, αλλά αποτυγχάνει ν’ ανταποκριθεί στις κρούσεις που προκαλούν την όσφρηση ή την οσμή. Διακρίνει συνεπώς μεταξύ των αισθήσεων και μαθαίνει ως εκ τούτου ν’ ακολουθεί την κραδασμική ώση μέχρι την πηγή της πάνω στη μια ή την άλλη από τις πέντε δυνατές γραμμές προσέγγισης κι αυτό το κάνει με νοημοσύνη κι όχι μόνο τυφλά. 2. Οι ιδιάζουσες ιδιότητές τους. Μελετά κατόπιν την ποιότητα των αισθήσεων χωρίς να θέτει τόσο μεγάλη έμφαση στην ιδιαίτερη ενεχόμενη αίσθηση (αυτή εξετάσθηκε παραπάνω) όσο στην ιδιάζουσα ιδιότητα της αίσθησης και σ’ εκείνο για το οποίο δίνει

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

219

το κλειδί στο μακρόκοσμο. 3. Ο εγωισμός αναφέρεται στην ικανότητα που δημιουργεί το “Εγώ”, η οποία διακρίνει κατεξοχήν το ανθρώπινο ον κι έτσι εισάγει την έκτη αίσθηση, το νου, σαν τον ερμηνευτή και συνθέτη των υπόλοιπων πέντε. Είναι η ικανότητα του ανθρώπινου όντος να λέει “βλέπω”, “μυρίζω” – πράγμα που δεν μπορεί να κάνει το ζώο. 4. Η διεισδυτικότητα. Όλες οι αισθήσεις είναι ικανές άπειρης επέκτασης και κάθε αίσθηση, όταν ακολουθείται και χρησιμοποιείται συνειδητά, μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε τρεις κύριες κατευθύνσεις: α Στο κέντρο όλων των πραγμάτων, πίσω στην καρδιά του Θεού. β. Σε στενή επικοινωνία με το συνάνθρωπό του, θέτοντάς τον σε σχέση μαζί του, εφόσον το επιθυμεί. γ. Σε επαφή με όλες τις μορφές. Για το μέσο άνθρωπο υπάρχει μόνο εκείνο που μπορεί να ακούει, να αγγίζει, να βλέπει, να γεύεται και να μυρίζει, πέντε μόνο τρόποι με τους οποίους μπορεί να γνωρίσει. Πέντε μόνο ανταποκρίσεις του είναι εφικτές καθώς έρχεται σ’ επαφή με κάθε είδους δονήσεις και στο ηλιακό μας σύστημα δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά δονούμενη ενέργεια, o Θεός σε ενεργό κίνηση. Οι πέντε αυτές μέθοδοι τον φέρνουν σε σχέση με τα πέντε στοιχεία κι όταν αυτό γίνει αντιληπτό, αρχίζουν να εμφανίζονται οι άπειρες δυνατότητες που είναι ανοικτές για το ζηλωτή. Για τον προχωρημένο άνθρωπο ανοίγεται αργότερα μια άλλη και ανώτερη κλίμακα κραδασμών, οπότε μπορεί να χρησιμοποιεί τον ίδιο το νου, όχι μόνο σαν ενοποιητή των πέντε αισθήσεων, αλλά και σαν έκτη αίσθηση. Είναι o αντικειμενικός σκοπός κάθε πρακτικής της Ράτζα Γιόγκα. Δια του νου γίνεται γνωστό το βασίλειο της ψυχής, όπως ακριβώς δια των αισθήσεων προσεγγίζεται ο αντικειμενικός κόσμος. 5. Ο χρήσιμος σκοπός. Όταν η σχέση των πέντε αισθήσεων με τα πέντε στοιχεία κατανοηθεί και o Νόμος του Κραδασμού μελετηθεί και κυριαρχηθεί, τότε o μύστης μπορεί να στρέψει όλες τις δυνάμεις της φύσης του σε χρήσιμους σκοπούς. Μπορεί όχι μόνο να έλθει σε επικοινωνία με όλα τα μέρη του πλανητικού μας συστήματος, αλλά και να χρησιμοποιήσει με διάκριση και φρόνηση όλα εκείνα τα μέρη της φύσης του, τα οποία συνδέονται ή αντιστοιχούν στη φύση του Θεού όπως εμφανίζεται στο μακρόκοσμο. 48. Σαν αποτέλεσμα αυτής της τελείωσης προκύπτει ταχύτητα δράσης όπως εκείνη του νου, αντίληψη ανεξάρτητη των οργάνων και κυριαρχία στη ριζική ουσία. Εξετάσαμε τα πολλά αποτελέσματα της διαλογιστικής διαδικασίας όταν προωθείται σε τελείωση και φθάνουμε πλέον σε ένα κορύφωμα. Ο ορών πέτυχε την ολοκλήρωση της διαδικασίας ευθυγράμμισης. Ο τριπλός προσωπικός του εαυτός εξαγνίσθηκε, προσαρμόσθηκε κι ελέγχθηκε. Το καθένα απ’ τα τρία σώματα δονείται σε συμφωνία με το φθόγγο του εγώ ή ανώτερου εαυτού, ο οποίος με τη σειρά του βρίσκεται σε διαδικασία συγχρονισμού με την Ενάδα ή θείο εαυτό, το πνεύμα στο δικό του πεδίο. Ο

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

220

μεγάλος “Υιός του Νου”, o στοχαστής στα ανώτερα επίπεδα του νοητικού πεδίου, είναι πλέον ο κυρίαρχος παράγοντας και το αποτέλεσμα αυτής της κυριαρχίας είναι τριπλό και κάθε αποτέλεσμα εκδηλώνεται σε όλα τα πεδία, κυρίως όμως στο ένα ή το άλλο. Τα αποτελέσματα αυτά είναι: 1. Ταχύτητα δράσης όπως εκείνη του νου. Ο όρος “γοργός σαν σκέψη” χρησιμοποιείται συχνά όταν απαιτείται μια έκφραση μεγάλης ταχύτητας. Οι πράξεις του γιόγκι στο φυσικό πεδίο είναι τόσο συγχρονισμένες με τις διαδικασίες της σκέψης του, οι αποφάσεις του είναι τόσο ακαριαίες και οι σκοποί του επιτυγχάνονται τόσο γοργά, ώστε η ζωή του στο φυσικό πεδίο χαρακτηρίζεται από τρομακτική δραστηριότητα κι από εκπληκτικά αποτελέσματα. Γι’ αυτόν μπορεί να ειπωθεί σε κάποιο βαθμό ό,τι ειπώθηκε για το Δημιουργό: “Ο Θεός διαλογίστηκε, οραματίσθηκε, μίλησε κι έγιναν οι κόσμοι”. 2. Αντίληψη ανεξάρτητη των οργάνων. Ο μύστης δεν εξαρτάται απ’ τα αισθητήρια όργανα για την απόκτηση γνώσης, ούτε εξαρτάται από την έκτη αίσθηση, το νου. Σ’ αυτόν έχει αναπτυχθεί η ενόραση σε εύχρηστο όργανο και η άμεση κατανόηση κάθε γνώσης, ανεξάρτητα από την έλλογη ικανότητα ή τον εκλογικεύοντα νου, αποτελεί προνόμιο και δικαίωμά του. Δε χρειάζεται να χρησιμοποιείται πλέον ο νους για την κατανόηση της πραγματικότητας, δεν είναι ανάγκη να χρησιμοποιούνται πια οι αισθήσεις σαν μέσα επαφής. Χρησιμοποιεί και τις έξι, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Ο νους χρησιμοποιείται σαν διαβιβαστής στον εγκέφαλο των επιθυμιών, σχεδίων και σκοπών του ενός Διδασκάλου, του ένδον Χριστού· οι πέντε αισθήσεις είναι διαβιβαστές διαφόρων τύπων ενέργειας στους επιλεγέντες σκοπούς κι εδώ διανοίγεται ένα απέραντο πεδίο μελέτης για τον ενδιαφερόμενο ερευνητή. Το μάτι είναι ένας από τους πιο δυναμικούς διαβιβαστές ενέργειας κι αυτή η γνώση στην αρχαιότητα δημιούργησε την πίστη για το κακό μάτι. Υπάρχουν πολλά που θα ανακαλυφθούν σε σχέση με τη όραση, γιατί αυτή η μελέτη θα συμπεριλάβει όχι μόνο τη φυσική όραση, αλλά και την ανάπτυξη του τρίτου οφθαλμού, την ψυχόραση, την τέλεια πνευματική όραση μέχρι το ασύλληπτο εκείνο μυστήριο που καλύπτεται από τους όρους “Παντεπόπτης Οφθαλμός” και “Οφθαλμός του Σίβα”. Τα χέρια είναι δυναμικοί παράγοντες σε κάθε μαγικό έργο θεραπείας και η χρήση της αίσθησης της αφής αποτελεί εσωτερική επιστήμη. Η εκλέπτυνση της αίσθησης της ακοής και η χρήση της για να ακουστεί η Φωνή της Σιγής ή η μουσική των σφαιρών, αποτελεί τμήμα του βαθύτερου είδους αποκρυφιστικής διδασκαλίας κι εκείνοι οι μύστες που έχουν ειδικευθεί στην επιστήμη της όρασης και την επιστήμη του ήχου, είναι από τους πιο πολυμαθείς και προχωρημένους της Ιεραρχίας. Οι υπόλοιπες αισθήσεις επιδέχονται επίσης βαθιές ανελίξεις, αλλά είναι κρυμμένες με ιδιάζοντα τρόπο στα μυστήρια της μύησης και δεν είναι δυνατό να ειπωθούν εδώ περισσότερα γι’ αυτές. Οι τρεις αισθήσεις της ακοής, της αφής και της όρασης αποτελούν τα τρία χαρακτηριστικά των τριών ανθρώπινων φυλών και των τριών πεδίων στους τρεις κόσμους μας: 1. Ακοή......Λεμούρεια.....Φυσικό πεδίο.........Αυτί..........Ανταπόκριση στον ήχο.

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

221

2. Αφή........Ατλάντεια......Αστρικό πεδίο.......Δέρμα.......Ανταπόκριση στην αφή ή τη δόνηση. 3. Όραση....Αρεία.............Νοητικό σώμα.......Μάτι.........Ανταπόκριση στην όραση.

Η τρίτη αυτή αίσθηση επηρεάζει κυρίως τη φυλή μας, απ’ όπου και τα λόγια του προφήτη “όταν δεν υπάρχει όραμα o λαός χάνεται”. Η ανάπτυξη της όρασης και η επίτευξη πνευματικής διόρασης είναι o μεγάλος αντικειμενικός σκοπός της φυλής μας και τo αντικείμενο κάθε εργασίας στη Ράτζα Γιόγκα. Μπορεί να ονομασθεί “φώτιση” απ’ τo μυστικιστή ή “αγνή όραση” απ’ τον αποκρυφιστή, αλλά είναι ένα και το αυτό πράγμα. Οι δύο άλλες αισθήσεις είναι ακόμη καλυμμένες· η αληθινή τους σημασία θα ανελιχθεί στην έκτη ή έβδομη φυλή που θα διαδεχθούν τη δική μας και η αληθινή τους σχέση είναι με το βουδδικό ή ενορατικό και το ατμικό ή πνευματικό πεδίο. 3. Κυριαρχία στη ριζική ουσία. Η ριζική αυτή ουσία είναι η πραντάνα και μερικές φορές καλείται ρίζα των πάντων, πρωτογενής ουσία και ριζική ύλη. Ο Ράμα Πρασάντ στη μετάφραση και το σχόλιο του αναφέρει τα εξής λόγια: “Κυριαρχία στην Πραντάνα σημαίνει τη δύναμη ελέγχου σε όλες τις τροποποιήσεις της Πρακρίτι. Οι τρεις αυτές επιτεύξεις… αποκτώνται με την κατάκτηση της ουσιαστικής εμφάνισης των πέντε οργάνων της αίσθησης.”

Ενδιαφέρει να σημειωθεί ότι οι τρεις αυτές επιτεύξεις καταδεικνύουν: α. Την ανικανότητα της ύλης και της μορφής να κρατήσουν το γιόγκι περιορισμένο. β. Tην αδυναμία της ουσίας να εμποδίσει το γιόγκι να γνωρίσει οποιαδήποτε όψη της εκδήλωσης επιθυμεί. γ. Την αδυναμία της ύλης ν’ αντισταθεί στη θέληση του γιόγκι. Οι τρεις αυτοί παράγοντες εξηγούν πώς o μύστης μπορεί να δημιουργεί κατά βούληση κι ότι η ελευθερία του απ’ τους περιορισμούς της ύλης συνιστά τη βάση όλης της λευκής μαγείας. Συμπερασματικά μπορεί να σημειωθεί ότι αυτή η ικανότητα είναι σχετική, γιατί o μύστης είναι ελεύθερος από τους περιορισμούς στους τρεις κόσμους της ανθρώπινης προσπάθειας. Ο Διδάσκαλος έχει τέλεια ελευθερία δράσης στους τρεις κόσμους συν το βουδδικό βασίλειο, ενώ o Χριστός κι όσοι είναι ίδιας μύησης έχουν ελευθερία στους πέντε κόσμους της ανθρώπινης εξέλιξης. 49. Ο άνθρωπος που μπορεί να διακρίνει μεταξύ ψυχής και πνεύματος, επιτυγχάνει κυριαρχία σε όλες τις καταστάσεις και γίνεται παντογνώστης. Η κατάσταση του ανθρώπου που μπορεί να το κάνει περιγράφεται επαρκώς στο σχόλιο του Tσαρλς Tζόνστον γι’ αυτή τη σούτρα και η ομορφιά της σκέψης του γίνεται καταφανής από τη μελέτη των λόγων του: “Ο πνευματικός άνθρωπος έχει εμπλακεί στον ιστό των συναισθημάτων· επιθυμίας, φόβου, φιλοδοξίας, πάθους· κι εμποδίζεται απ’ τις νοητικές μορφές της χωριστικότητας και του υλισμού. Όταν οι βρόγχοι αυτοί σκιστούν, τα εμπόδια αυτά υπερνικηθούν ολοκληρωτικά, τότε ο πνευματικός άνθρωπος στέκει στο δικό του πλατύ κόσμο, ισχυρός, κραταιός, σοφός. Χρησιμοποιεί θείες δυνάμεις με θεία προοπτική κι ενέργεια, εργαζόμενος με θείους Συντρόφους. Σ’ αυτόν λέγεται: ‘Είσαι τώρα

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

222

μαθητής, ικανός να στέκει, ικανός να ακούει, ικανός να βλέπει, ικανός να μιλά, κυριάρχησες την επιθυμία και πέτυχες την αυτογνωσία, είδες την ψυχή σου στην άνθισή της και την αναγνώρισες και άκουσες τη φωνή της σιγής’.”

Η θαυμάσια σύνθεση της διδασκαλίας δεν είναι πουθενά αλλού τόσο εμφανής όσο σ’ αυτή τη σούτρα, γιατί το σημείο που επιτεύχθηκε εδώ είναι ανώτερης τάξης από εκείνο που αναφέρεται στο Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 45 κι ενδιάμεσο της κατάστασης που αναφέρεται εκεί κι εκείνης που θίγεται στο Βιβλίο IV, σούτρα 30 ως 34. Στο Βιβλίο Ι, σούτρα 4, βρίσκουμε τον αληθινό άνθρωπο μπερδεμένο στα δίκτυα της ψυχικής φύσης και το φως μέσα του είναι καλυμμένο και κρυμμένο. Μαθαίνοντας να διακρίνει μεταξύ του αληθινού εαυτού και του κατώτερου προσωπικού εαυτού ξεμπλέκεται, το φως μέσα του γίνεται ορατό και απελευθερώνεται. Έχοντας επιτύχει την ελευθερία, έχοντας αναπτύξει τις ψυχικές δυνάμεις κι επιτύχει την κυριαρχία, διανοίγεται μπροστά του μια πιο πλατιά κι απέραντη εμπειρία και αντίληψη. Μπορεί να αρχίσει να διευρύνει τη συνείδησή του από πλανητική σε ηλιακή και η ομαδική συνείδηση μπορεί ν’ αναπτυχθεί σε Θεία συνείδηση. Το πρώτο βήμα γι’ αυτή αναφέρεται στη σούτρα που εξετάζουμε τώρα, η οποία αναλύεται και θίγεται πληρέστερα στο τελευταίο βιβλίο. Οι κανόνες της διεύρυνσης δε δίνονται, γιατί αφορούν την ανάπτυξη του Διδασκάλου και την ανέλιξη του Χριστού σ’ εκείνη την ανώτερη κατάσταση ύπαρξης που είναι εφικτή γι’ Αυτόν, αλλά το τέταρτο βιβλίο θίγει τα προπαρασκευαστικά στάδια και υπαινίσσεται τις περαιτέρω δυνατότητες. Εδώ θίγεται η πρώτη βασική απαίτηση, η διάκριση μεταξύ της ψυχής, του ένδον Χριστού και του πνεύματος ή της όψης του Πατρός. Η νοήμων δραστηριότητα έχει ήδη καταδειχθεί, βασισμένη στην ανέλιξη της αγαπητικής φύσης. Με ασφάλεια πλέον το πνεύμα ή η όψη θέληση μπορεί να αναπτυχθεί και να παραδοθεί η δύναμη στα χέρια του Χριστού. Τρεις όροι χρησιμεύουν για να ρίξουν φως σ’ αυτή τη διαδικασία ανέλιξης. Η πρώτη μεγάλη αντίληψη που πρέπει να επιτύχει o ζηλωτής είναι εκείνη της πανταχού παρουσίας· πρέπει να αντιληφθεί την ενότητά του με τα πάντα και την εναδικότητα της ψυχής του με όλες τις άλλες ψυχές. Πρέπει να βρει το Θεό στην καρδιά του και σε κάθε μορφή ζωής. Έπειτα, ως μυημένος, φθάνει στην παντογνωσία ή την ολική γνώση και οι Αίθουσες της Μάθησης και της Σοφίας του παραδίδουν τα μυστικά τους. Γίνεται Χριστός, γνώστης όλων των πραγμάτων, γνωρίζοντας τι υπάρχει στην καρδιά του Πατρός και στις καρδιές των ανθρώπων. Τελικά μπορεί να επιτύχει την παντοδυναμία ή την πλήρη δύναμη και τότε τα κλειδιά του Ουρανού θα παραδοθούν στον Υιό του Ανθρώπου και κάθε δύναμη θα είναι δική του. 50. Με την απαθή στάση σ’ αυτή την επίτευξη και σ’ όλες τις ψυχικές δυνάμεις εκείνος που είναι ελεύθερος από τα σπέρματα της δουλείας επιτυγχάνει την κατάσταση της απομονωμένης ενότητας. Η απομονωμένη ενότητα που αναφέρεται εδώ είναι εκείνη του πλήρους χωρισμού από όλες τις μορφικές όψεις και της επίτευξης πνευματικής Εναδικότητας. Είναι απομάκρυνση απ’ την υλική συνείδηση και βίωση στην πνευματική συνείδηση. Είναι

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

223

αρμονία με το πνεύμα και δυσαρμονία με την ύλη. Συνεπάγεται ταύτιση με τον Πατέρα στον Ουρανό και αληθινή κατανόηση των λόγων του Διδασκάλου όλων των Διδασκάλων, “Εγώ και o πατήρ έν εσμέν”. Μια κατάλληλη αίσθηση αξιών εδραιώθηκε και οι δυνάμεις που αναπτύχθηκαν και οι αντιλήψεις που αποκτήθηκαν θεωρούνται ότι εμπεριέχουν “σπέρματα δουλείας” κι επομένως δεν ασχολείται μαζί τους ο αληθινός γιόγκι. Κατά βούληση και στην υπηρεσία θα αντιληφθεί εκείνο που χρειάζεται· κατά βούληση και στην υπηρεσία θα χρησιμοποιήσει τις απόκρυφες δυνάμεις, αλλά ο ίδιος παραμένει αποσπασμένος και ελεύθερος από όλους τους καρμικούς περιορισμούς. 51. Πρέπει να υπάρξει ολοκληρωτική απόρριψη κάθε δελεασμού από όλες τις μορφές ύπαρξης, ακόμη και τις ουράνιες, γιατί η επανάληψη των επαφών του κακού παραμένει δυνατή. Η μετάφραση του Ράμα Πρασάντ είναι διαφωτιστική και πρέπει ν’ αναφερθεί εδώ. Έχει ως εξής: “Όταν οι προϊστάμενες θεότητες προσκαλούν, δεν πρέπει να υπάρχει καμιά προσκόλληση και κανένα χαμόγελο ικανοποίησης, καθόσον η επαφή με το ανεπιθύμητο μπορεί να είναι πάλι δυνατή.”

Και η ερμηνεία του Ντβιβέντι δίνει μια άλλη άποψη: “Πρέπει να υπάρξει πλήρης διάκριση της ηδονής ή της υπερηφάνειας στις προσκλήσεις των δυνάμεων των διαφόρων τόπων, γιατί υπάρχει δυνατότητα επανάληψης του κακού.”

Ο γιόγκι ή o μαθητής πέτυχε το σκοπό του. Ελευθερώθηκε (με την απάθεια και τη διάκριση) απ’ τις παγίδες της μορφής και στέκει ελεύθερος και λυτρωμένος. Αλλά χρειάζεται να είναι σε επιφυλακή, γιατί “ο δοκών εστάναι βλεπέτω μη πέση”. Η μορφική ζωή νεύει πάντα και οι δελεασμοί της μεγάλης πλάνης είναι πάντα παρόντες. Η χειραφετημένη ψυχή πρέπει να αποστρέψει τα μάτια της απ’ την πρόσκληση “των προϊστάμενων θεοτήτων” (των ζωών οι οποίες στους τρεις κόσμους απαρτίζουν το άθροισμα της πεδιακής ζωής) και να τα προσηλώσει στις πιο πνευματικές εκείνες όψεις οι οποίες απαρτίζουν τη ζωή του ίδιου του Θεού. Ακόμη και το βασίλειο της ίδιας της ψυχής και η “Φωνή των Θεών”, όπως ονομάζεται, φαίνεται να περιέχει λανθάνοντα τα σπέρματα της προσκόλλησης· συνεπώς, στρέφοντας τα νώτα του σε καθετί που κέρδισε κι εγκαταλείποντας κάθε σκέψη για τις τελειότητες που κατέκτησε και τις δυνάμεις που ανέπτυξε, o Υιός του Θεού, o Χριστός σε εκδήλωση, σπεύδει πάλι προς τα εμπρός για έναν ανώτερο στόχο. Σε κάθε στάδιο της ατραπού αντηχεί η παραίνεση: “τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος τοις δε έμπροσθεν επεκτεινόμενος” (Φιλιπ. IV) και κάθε νέα μύηση σημαδεύει απλώς την έναρξη ενός νέου κύκλου προσπάθειας. Σχολιαστές αυτής της σούτρα σημειώνουν ότι υπάρχουν τέσσερις τάξεις τσέλα ή μαθητών. Είναι: 1. Εκείνοι στους οποίους το φως μόλις άρχισε να φωτίζει. Καλούνται “τηρητές της άσκησης” και είναι εκείνοι που μόλις εισέρχονται στην Ατραπό. Είναι οι δόκιμοι,

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

224

οι ζηλωτές. 2. Εκείνοι στους οποίους αφυπνίζεται η ενόραση και παρουσιάζουν μια αντίστοιχη ανάπτυξη ψυχικής δύναμης. Το στάδιο αυτό ενέχει μεγάλο κίνδυνο για μαθητές που τείνουν να δελεαστούν απ’ τις δυνατότητες της δύναμης, τις οποίες διανοίγει η κατοχή των ψυχικών ικανοτήτων. Τείνουν να εξαπατηθούν και να θεωρήσουν ότι η ψυχική δύναμη αποτελεί ένδειξη πνευματικής ανάπτυξης και προόδου. Δε συμβαίνει αυτό. 3. Εκείνοι οι μαθητές που υπερνίκησαν όλες τις αισθητήριες έλξεις και δεν μπορούν να εξαπατηθούν από τη μορφική όψη στους τρεις κόσμους. Κυριάρχησαν στις αισθήσεις και είναι νικητές της μορφικής φύσης. 4. Εκείνοι που ξεπέρασαν όλα τα παραπάνω και στέκουν σταθεροί στην αληθινή πνευματική συνείδηση. Είναι οι φωτισμένοι που προόδευσαν δια των επτά σταδίων φώτισης. Βλέπε Βιβλίο ΙΙ, σούτρα 27. Αν o σπουδαστής μελετήσει εδώ το Βιβλίο ΙΙΙ, σούτρα 26 και το σχόλιο της, θα αποκτήσει κάποια ιδέα για τη φύση αυτών των κόσμων της μορφής και των προϊστάμενων θεοτήτων τους, οι φωνές των οποίων επιζητούν να δελεάσουν το ζηλωτή μακριά από την ατραπό στο βασίλειο της πλάνης. Θα βρει επίσης ενδιαφέρον να αντιπαραβάλει και να συγκρίνει τις πρώτες τέσσερις τάξεις πνευμάτων που απαριθμούνται εκεί με τους τέσσερις τύπους μαθητών. Καθετί στους τρεις κόσμους είναι αντανάκλαση εκείνου που βρίσκεται στα ουράνια βασίλεια και πολλά θα αποκτηθούν απ’ την κατανόηση του μεγάλου Ερμητικού αφορισμού, “ως άνω, ούτω κάτω”. Η αντανάκλαση είναι εκείνο που συνιστά το κακό· η αντίστροφη όψη της πραγματικότητας σχηματίζει τη μεγάλη πλάνη και γι’ αυτή δεν ενδιαφέρονται οι υιοί του Θεού. Είναι κακό αν ενδιαφερθούν, αλλά με καμιά άλλη έννοια. Οι μορφές ζωής σ’ αυτούς τους κόσμους και οι ζωές που εμψυχώνουν αυτές τις μορφές είναι καλές και ορθές καθαυτές κι ακολουθούν τη δική τους εξελικτική ατραπό, αλλά o άμεσος αντικειμενικός τους σκοπός και η κατάσταση της συνείδησής τους δε συγχρονίζονται μ’ εκείνη του ανελισσόμενου μαθητή κι επομένως δεν πρέπει να υπάρχει δοσοληψία μαζί τους. 52. Ενορατική γνώση αναπτύσσεται με τη χρήση της διακριτικής ικανότητας όταν υπάρχει προσηλωμένη συγκέντρωση στις στιγμές και στη συνεχή διαδοχή τους. Ειπώθηκε ότι η πλήρης κατανόηση του Νόμου των Κύκλων θα φέρει τον άνθρωπο σε υψηλό βαθμό μύησης. Αυτός ο Νόμος της Περιοδικότητας υπόκειται όλων των διαδικασιών της φύσης και η μελέτη του θα οδηγήσει τον άνθρωπο από τον κόσμο των αντικειμενικών αποτελεσμάτων σ’ εκείνον των υποκειμενικών αιτίων. Ειπώθηκε επίσης ότι o καθαυτός χρόνος είναι απλώς μια διαδοχή καταστάσεων συνείδησης κι αυτό αληθεύει για το άτομο, τον άνθρωπο ή το Θεό. Η αλήθεια αυτή υπόκειται των μεγάλων συστημάτων της νοητικής επιστήμης και της Χριστιανικής Επιστήμης στη Δύση και πολλών φιλοσοφιών της Ανατολής. Η σούτρα αυτή δίνει το κλειδί της σχέσης μεταξύ

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

225

ύλης και νου, ή μεταξύ της ουσίας και της εμψυχώνουσας ψυχής της κι αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό όταν εξετασθούν τα λόγια ενός Ινδού σχολιαστή. Λέει: “Όπως ένα άτομο είναι μια ουσία στην οποία η σμικρότητα φθάνει το όριο της, έτσι και η στιγμή είναι μια χρονική διαίρεση στην οποία η σμικρότητα φθάνει το όριο της. Ή στιγμή είναι εκείνος ο χρόνος που χρειάζεται ένα άτομο για ν’ αφήσει τη θέση του στο χώρο και να φθάσει στο επόμενο σημείο. Η διαδοχή των στιγμών είναι η αδιάκοπη ως εκ τούτου λάμψη.”

Όταν μπορέσουμε ν’ αντιληφθούμε ότι ένα άτομο και μια στιγμή είναι ένα και το αυτό κι ότι πίσω τους βρίσκεται ο Αντιλαμβανόμενος ή Γνωρίζων αμφότερα, θα έχουμε το κλειδί όλων των καταστάσεων της καθαυτής συνείδησης και της φύσης της ενέργειας. Θα έχουμε επίσης φθάσει σε μια αληθινή κατανόηση του Αιώνιου Τώρα και στην ακριβή εκτίμηση της σημασίας του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Μας λένε εδώ ότι αυτή μπορεί να αποκτηθεί με το συγκεντρωμένο διαλογισμό στο χρόνο και τις μονάδες του. Θα ήταν ίσως σκόπιμο να τονίσουμε εδώ ότι τα διάφορα είδη συγκέντρωσης που εξετάσθηκαν στο τρίτο αυτό βιβλίο, δεν εφαρμόζονται ούτε είναι κατάλληλα σε όλους τους τύπους ζηλωτών. Διαπιστώνεται ότι οι άνθρωποι εμπίπτουν σε επτά κύριους τύπους με διακριτικά χαρακτηριστικά και φύσεις και με συγκεκριμένες ποιότητες που τους προδιαθέτουν για ορισμένες συγκεκριμένες όψεις της Ατραπού της Επιστροφής. Ορισμένοι τύποι με μαθηματική κλίση και μια τάση στη θεία γεωμετρία και στις έννοιες του χώρου και του χρόνου, θα ακολουθήσουν με σύνεση τη μέθοδο ανάπτυξης ενορατικής γνώσης, που εξετάζεται σ’ αυτή τη σούτρα· άλλοι θα τη βρουν πολύ δύσκολη και θα στραφούν συνετά σε άλλες μορφές συγκεντρωμένου διαλογισμού. 53. Από την ενορατική αυτή γνώση γεννιέται η ικανότητα να διακρίνει (μεταξύ όλων των όντων) και να γνωρίζει το γένος, τις ποιότητες και τη θέση τους στο χώρο. Η δυσκολία αυτής της σούτρα θα παρακαμφθεί αν δοθεί εδώ μια ελεύθερη παράφραση: “Με την ανάπτυξη της ενόρασης θα προκύψει ακριβής γνώση των πηγών της εκδηλωμένης ζωής, των χαρακτηριστικών ή ποιοτήτων της και της θέσης της μέσα στο όλο.”

Σε όλες τις Γιόγκα Σούτρα έγινε εμφανές ότι οι θείες τριπλότητες απαντώνται παντού κι ότι κάθε μορφή που την εμψυχώνει μια ζωή (και τίποτε άλλο δεν υπάρχει στην εκδήλωση) μπορεί να γίνει γνωστή ως: 1. Ζωή. Η ζωή του Θεού εκπορεύεται απ’ την πηγή της σε επτά ρεύματα, εκπορεύσεις ή “πνοές” και κάθε μορφή στον αντικειμενικό κόσμο είναι έκφραση μιας ζωής όπως εκπνέεται στο ένα ή το άλλο από αυτά τα ρεύματα. Η ανάπτυξη της ενόρασης επιτρέπει στον ορώντα να γνωρίσει τη φύση της ζωής του ατόμου. Αυτό υπονοείται από τη λέξη “γένος”. Ο σύγχρονος αποκρυφιστής μπορεί να προτιμήσει τη λέξη “ακτίνα” κι o Χριστιανός “πνεύμα”, όμως η σκέψη είναι ίδια. 2. Συνείδηση ή ψυχή. Όλες αυτές οι ζώσες μορφές της θείας ζωής είναι συνειδητές, παρότι όλες οι καταστάσεις συνείδησης δεν είναι ίδιες αλλά εκτείνονται απ’ τη ζωή του

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

226

ατόμου της ουσίας, που είναι περιορισμένη και περιχαρακωμένη, μέχρι τη ζωή ενός ηλιακού Λόγου. Η κατάσταση της συνειδητής ανταπόκρισης όλων των μορφών στο περιβάλλον τους, εξωτερικό κι αόρατο, παράγει τα ποικίλα χαρακτηριστικά συν τη διάκριση που προκύπτει από: α. β. γ. δ.

Την ακτίνα, Το πεδίο εκδήλωσης, Το ρυθμό δόνησης, Το σημείο ανάπτυξης,

και τα χαρακτηριστικά αυτά απαρτίζουν την ποιότητα που αναφέρεται στη σούτρα. Είναι η υποκειμενική όψη σε αντιδιαστολή με την αντικειμενική και την ουσιώδη. 3. Μορφή ή σώμα. Είναι η εξωτερική όψη που προκύπτει από την υποκειμενική σαν αποτέλεσμα πνευματικής ώθησης. Η θέση στο χώρο είναι εκείνο το τμήμα του σώματος του Ουράνιου Ανθρώπου στο οποίο κάθε άτομο ή μορφή έχει τη θέση της. Πρέπει εδώ να θυμηθούμε ότι σύμφωνα με τον αποκρυφιστή σπουδαστή “o χώρος είναι οντότητα” (Μυστική Δοξασία Ι, 583) και η οντότητα αυτή είναι μία και ίδια με τον κοσμικό Χριστό, “το σώμα Χριστού”, που αναφέρεται απ’ τον Απ. Παύλο στην Κορινθ. Ι, XII. Σ’ αυτή τη σούτρα λοιπόν είναι φανερό ότι o λυτρωμένος γιόγκι που ανέπτυξε την ενόραση, μπορεί να γνωρίσει το καθετί για όλες τις μορφές ζωής κι αυτό συνεπάγεται τη γνώση των εξής: 1. Γένος Ακτίνα Πνεύμα Ζωική όψη Ουσία

2. Ποιότητα Χαρακτήρας Ψυχή Συνείδηση Υποκειμενική φύση

3. Θέση στο Χώρο Θέση στο σώμα του Ουράνιου Ανθρώπου. Σώμα. Μορφή. Αντικειμενική μορφή.

Σ’ εκείνον που γνωρίζει τα παραπάνω μπορούν να εφαρμοσθούν τα λόγια του δασκάλου, του οποίου τα έργα βρίσκονται στα αρχεία της Στοάς: “Γι’ αυτόν που στέκει ενώπιον του Σπινθήρα, η φλόγα κι o καπνός είναι εξίσου ορατά. Γι’ αυτόν η σκιά καλύπτει την αντανάκλαση κι όμως το φως είναι ορατό. Γι’ αυτόν το απτό καταδεικνύει απλώς το αψηλάφητο κι αμφότερα αποκαλύπτουν το πνεύμα, ενώ η μορφή, το χρώμα κι o αριθμός εκφέρουν ηχηρά τη λέξη του Θεού.”

54. Η ενορατική αυτή γνώση που είναι ο μεγάλος Λυτρωτής, είναι πανταχού παρούσα και παντογνώστρια και περιλαμβάνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στο Αιώνιο Τώρα. Το μόνο μέρος αυτής της σούτρα που δεν είναι σαφές, ακόμη και στον επιφανειακό αναγνώστη, είναι η σημασία των λέξεων Αιώνιο Τώρα κι αυτές δεν είναι δυνατό να κατανοηθούν ωσότου αναπτυχθεί η ψυχική συνείδηση. Ο μέσος σπουδαστής ωφελείται ελάχιστα όταν λέμε ότι o χρόνος είναι μια διαδοχή καταστάσεων συνείδησης κι ότι το παρόν χάνεται στιγμιαία στο παρελθόν και συγχωνεύεται με το μέλλον καθώς βιώνεται. Μοιάζει σαν να μιλάμε μια μυστηριώδη γλώσσα όταν λέμε ότι έρχεται ο καιρός κατά

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

227

τον οποίο η όραση χάνεται στη θέα, κατά τον οποίο το σύνολο των προσδοκιών της ζωής γίνεται αντιληπτό σε μια στιγμή επίτευξης κι ότι αυτή διαρκεί για πάντα κι όταν υποδεικνύουμε κάποια κατάσταση συνείδησης στην οποία δεν υπάρχει διαδοχή γεγονότων ούτε διαδοχή αντιλήψεων. Κι όμως έτσι είναι και θα είναι. Όταν o ζηλωτής φθάσει στο στόχο του, γνωρίζει την αληθινή σημασία της αθανασίας του και την αληθινή σημασία της απελευθέρωσής του. Ο χώρος κι ο χρόνος καθίστανται γι’ αυτόν όροι άνευ νοήματος. Διαπιστώνει ότι η μόνη αληθινή Πραγματικότητα είναι η μεγάλη κεντρική ζωική δύναμη η οποία παραμένει αμετάβλητη και αμετακίνητη στο κέντρο των μεταβαλλόμενων πρόσκαιρων, εφήμερων μορφών. “Εγώ ειμί” λέει η ανθρώπινη μονάδα και αυτοθεωρείται σαν ο εαυτός και ταυτίζεται με τη μεταβαλλόμενη μορφή. Χρόνος και χώρος είναι γι’ αυτήν οι αληθινές πραγματικότητες. “Εγώ ειμί ο” λέει o ζηλωτής κι επιζητεί να γνωρίσει τον εαυτό του όπως αληθινά είναι, μια ζώσα λέξη, τμήμα μιας κοσμικής φράσης. Γι’ αυτόν δεν υπάρχει πια χώρος· γνωρίζει τον εαυτό του σαν πανταχού παρόντα. “Εγώ ειμί ο Ων” λέει η ελεύθερη ψυχή, o λυτρωμένος άνθρωπος, o Χριστός. Ούτε χρόνος ούτε χώρος υπάρχουν γι’ αυτόν και η παντογνωσία και η πανταχού παρουσία είναι οι διακριτές του ποιότητες. Στο σχόλιο του γι’ αυτή τη σούτρα o Tσαρλς Tζόνστον παραθέτει τα ακόλουθα απ’ την Αγ. Κολούμπα: “Υπάρχουν μερικοί, αν και πολύ λίγοι, στους οποίους η θεία χάρη δώρισε το εξής: να μπορούν να βλέπουν καθαρά και με ευκρίνεια την ίδια στιγμή, σαν κάτω από μια ακτίνα ηλίου, όλη την περιφέρεια του κόσμου με τον ωκεανό και το στερέωμα που την περιβάλλει, γιατί το εσώτατο τμήμα του νου τους διευρύνθηκε θαυμαστά.”

Θα ήταν επίσης υποβοηθητικό αν παραθέταμε εδώ το σύντομο σχόλιο του Ντβιβέντι, καθώς διατυπώνεται ικανοποιητικά και συνοψίζει περιεκτικά την κατάσταση συνείδησης που επιτυγχάνεται: “Στον αφορισμό 33 αυτού του τμήματος, περιγράψαμε ήδη τη φύση της ταρόκα-ζνάνα – της γνώσης που σώζει από τα δεσμά του κόσμου. Η διακριτική γνώση την οποία περιγράψαμε εδώ, καταλήγει στην ταράκα, τη γνώση η οποία είναι o σκοπός και το τέρμα της γιόγκα. Σχετίζεται με όλα τα αντικείμενα, από την πραντάνα (πνεύμα-ύλη, Α.Α.Μπ.) μέχρι τις μπούτα (στοιχεία, μορφές, Α.Α.Μπ.), καθώς και με όλες τις καταστάσεις αυτών των αντικειμένων. Επιπλέον παράγει γνώση όλων των πραγμάτων ταυτόχρονα και είναι εντελώς ανεξάρτητη απ’ τους συνηθισμένους κανόνες της γνώσης. Γιαυτό είναι η ανώτατη γνώση την οποία μπορεί να επιθυμήσει o γιόγκι και συνιστά ασφαλή ένδειξη της Καϊβάλυα (κατάσταση απόλυτης εναδικότητας, Α.Α.Μπ.) που θα περιγραφεί σαν αποτέλεσμα του επόμενου αφορισμού.”

55. Όταν οι αντικειμενικές μορφές και η ψυχή φθάσουν σε κατάσταση ίσης αγνότητας, τότε επιτυγχάνεται η Ενοποίηση και προκύπτει απελευθέρωση. Εκείνο που καλύπτει το φως της ψυχής έχει καταστεί αγνό κι έτσι εκχύνεται το φως του Θεού. Εκείνο που παρουσιαζόταν σαν πρόσκομμα κι εμπόδιο στην πλήρη έκφραση της θειότητας σε εκδήλωση, έτυχε τέτοιου χειρισμού ώστε χρησιμεύει πλέον σαν μια επαρκής έκφραση και μέσον υπηρεσίας. Η ψυχή μπορεί τώρα να λειτουργήσει

Η ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙΣΑ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

228

ελεύθερα και με νοημοσύνη στους τρεις κόσμους, επειδή έχει επιτευχθεί πλήρης ενότητα μεταξύ του κατώτερου και του ανώτερου ανθρώπου. Η ψυχή και οι φορείς της αποτελούν μια μονάδα και είναι ένα· η πλήρης ευθυγράμμιση των σωμάτων επιτεύχθηκε και o Υιός του Θεού μπορεί να λειτουργεί ελεύθερα στη γη. Έτσι έχει πραγματοποιηθεί o μεγάλος αντικειμενικός σκοπός και με την τήρηση των οκτώ μέσων της γιόγκα η ψυχή μπορεί να εκδηλωθεί δια του τριπλού κατώτερου ανθρώπου και με τη σειρά της να αποτελέσει μέσον έκφρασης για το πνεύμα. Η ύλη έχει φτάσει σε μια κατάσταση στην οποία o κραδασμός της μπορεί να συγχρονισθεί με εκείνον της ψυχής και το αποτέλεσμα είναι ότι – για πρώτη φορά – το πνεύμα μπορεί να κάνει αισθητή την παρουσία του, γιατί “η ύλη είναι o φορέας για την εκδήλωση της ψυχής σ’ αυτό το πεδίο εμπειρίας και η ψυχή είναι o φορέας για την εκδήλωση του πνεύματος σε μια ανώτερη στροφή του σπειροειδούς. Αυτά τα τρία είναι μια τριάδα που τη συνθέτει η ζωή η οποία διαπερνά τα πάντα”. Για τον άνθρωπο που το πέτυχε δεν υπάρχει επαναγέννηση. Είναι λυτρωμένος και ελεύθερος και μπορεί να πει με πλήρως συνειδητή αντίληψη της σημασίας των λέξεων: “Η ζωή υμών (η κατώτερη φυσική ζωή) κέκρυπται συν τω Χριστώ (η ψυχική ζωή) εν τω Θεώ (το πνεύμα).” (Κολ. ΙΙΙ, 3)

ΒΙΒΛΙΟ IV ΦΩΤΙΣΗ α. Συνείδηση και μορφή. β. Ένωση ή ενοποίηση. Θέμα: Απομονωμένη ενότητα.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ IV ΦΩΤΙΣΗ 1. 2. 3.

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

12.

13. 14. 15. 16. 17.

Τα ανώτερα και κατώτερα σίντι (ή δυνάμεις) αποκτώνται με την ενσάρκωση ή με φάρμακα, με λέξεις δύναμης, με έντονη επιθυμία ή με διαλογισμό. Η μεταφορά της συνείδησης από έναν κατώτερο φορέα σ’ έναν ανώτερο αποτελεί μέρος της μεγάλης δημιουργικής κι εξελικτικής διαδικασίας. Οι ασκήσεις και οι μέθοδοι δεν είναι η αληθινή αιτία της μεταφοράς της συνείδησης, αλλά χρησιμεύουν για να απομακρύνουν τα εμπόδια, όπως ακριβώς o γεωργός προετοιμάζει τον αγρό του για σπορά. Η “εγώ ειμί” συνείδηση ευθύνεται για τη δημιουργία των οργάνων δια των οποίων ικανοποιείται η αίσθηση της ατομικότητας. Η συνείδηση είναι μία, όμως παράγει τις ποικίλες μορφές των πολλών. Μεταξύ των μορφών που προσλαμβάνει η συνείδηση, μόνο εκείνη που είναι αποτέλεσμα διαλογισμού είναι ελεύθερη από λανθάνον κάρμα. Οι δραστηριότητες της απελευθερωμένης ψυχής είναι απαλλαγμένες απ’ τα ζεύγη των αντι θέτων. Εκείνες των άλλων ανθρώπων είναι τριών ειδών. Από τα τρία αυτά είδη κάρμα προκύπτουν εκείνες οι μορφές που είναι αναγκαίες για την καρποφορία των αποτελεσμάτων. Υπάρχει ταυτότητα σχέσης μεταξύ της μνήμης και του αποτελέσματος που παράγει η αιτία, ακόμη κι όταν χωρίζονται από το είδος, το χρόνο και τον τόπο. Επειδή η επιθυμία για ζωή είναι αιώνια, οι νοητικά δημιουργημένες αυτές μορφές είναι χωρίς γνωστή αρχή. Οι μορφές αυτές επειδή δημιουργούνται και συγκρατούνται από την επιθυμία, τη βασική αιτία, την προσωπικότητα, το δρων αποτέλεσμα, τη νοητική ζωτικότητα ή θέληση για ζωή και το στήριγμα της εξωστρεφούς ζωής ή αντικείμενο, όταν αυτά πάψουν να ελκύουν, τότε οι μορφές παύουν επίσης να υπάρχουν. Το παρελθόν και το παρόν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η προσληφθείσα μορφή στη χρονική έννοια του παρόντος είναι αποτέλεσμα αναπτυγμένων χαρακτηριστικών κι έχει λανθάνοντα σπέρματα μελλοντικής ποιότητας. Τα χαρακτηριστικά, λανθάνοντα ή δυναμικά, μετέχουν στη φύση των τριών γκούνα (των τριών ποιοτήτων της ύλης). Η εκδήλωση της αντικειμενικής μορφής οφείλεται στην προσήλωση στο αίτιο που παράγει αποτελέσματα (στην ενοποίηση των τροποποιήσεων της τσίττα ή νοητικού υλικού). Αυτές οι δύο, συνείδηση και μορφή, είναι διακριτές και χωριστές· παρότι οι μορφές μπορεί να είναι όμοιες, η συνείδηση μπορεί να λειτουργεί σε διαφορετικά επίπεδα ύπαρξης. Οι πολλές τροποποιήσεις του ενός νου παράγουν τις ποικίλες μορφές που εξαρτώνται για ύπαρξη από τις πολλές αυτές νοητικές ώσεις. Οι μορφές αυτές αναγνωρίζονται ή όχι, ανάλογα με τις λανθάνουσες ποιότητες της νοούσας

συνείδησης. 18. Ο Κύριος του νου, ο νοών, έχει πάντοτε επίγνωση του συνεχώς ενεργού νοητικού υλικού, του αιτίου που παράγει αποτελέσματα. 19. Επειδή αυτό μπορεί να ιδωθεί ή να γίνει γνωστό, είναι φανερό ότι o νους δεν είναι πηγή φώτισης. 20. Ούτε μπορεί να γνωρίσει δύο αντικείμενα ταυτόχρονα, τον εαυτό του κι εκείνο που είναι εξωτερικό προς τον εαυτό του. 21. Αν υποτεθεί η γνώση του νου (της τσίττα) από ένα μακρινό νου, πρέπει να συναχθεί ένας άπειρος αριθμός γνωριζόντων και η αλληλουχία των μνημονικών αντιδράσεων θα έτεινε σε άπειρη σύγχυση. 22. Όταν η πνευματική νοημοσύνη που στέκει μόνη κι ελεύθερη από τα αντικείμενα, αντανακλάται στο νοητικό υλικό, τότε έρχεται η επίγνωση του εαυτού. 23. Τότε το νοητικό υλικό, αντανακλώντας το γνώστη κι εκείνο που μπορεί να γίνει γνωστό, καθίσταται παντογνώστης. 24. Επίσης το νοητικό υλικό, αντανακλώντας άπειρες νοητικές εντυπώσεις, αποβαίνει το όργανο του Εαυτού και δρα σαν παράγοντας ενοποίησης. 25. Η κατάσταση της απομονωμένης ενότητας (η απόσυρση στην αληθινή φύση του Εαυτού) είναι η ανταμοιβή του ανθρώπου που μπορεί να διακρίνει μεταξύ του νοητικού υλικού και του Εαυτού ή πνευματικού ανθρώπου. 26. Ο νους τότε τείνει στη διάκριση και την αυξημένη φώτιση ως προς την αληθινή φύση του ενός Εαυτού. 27. Όμως με τη δύναμη της συνήθειας o νους θα αντανακλά άλλες νοητικές εντυπώσεις και θ’ αντιλαμβάνεται αντικείμενα της αισθητήριας αντίληψης. 28. Οι αντανακλάσεις αυτές έχουν τη φύση εμποδίων και η μέθοδος της υπερνίκησής τους είναι η ίδια. 29. Ο άνθρωπος που αναπτύσσει τη μη-προσκόλληση ακόμη και στην έφεσή του για φώτιση και απομονωμένη ενότητα, αποκτά τελικά επίγνωση του επισκιάζοντος νέφους της πνευματικής γνώσης. 30. Όταν το στάδιο αυτό προσεγγισθεί, τότε υπερνικώνται τα εμπόδια και το κάρμα. 31. Όταν με την απομάκρυνση των εμποδίων και την κάθαρση των περιβλημάτων γίνει προσιτό το σύνολο της γνώσης, δεν απομένει στον άνθρωπο να κάνει τίποτε άλλο. 32. Οι τροποποιήσεις του νοητικού υλικού (ή ποιότητες της ύλης) δια της εγγενούς φύσης των τριών γκούνα τερματίζονται, γιατί υπηρέτησαν το σκοπό τους. 33. Ο χρόνος, που είναι η διαδοχή των τροποποιήσεων του νου, επίσης τερματίζεται δίνοντας θέση στο Αιώνιο Τώρα. 34. Η κατάσταση της απομονωμένης ενότητας γίνεται εφικτή όταν οι τρεις ποιότητες της ύλης (οι τρεις γκούνα ή δυναμικότητες της φύσης) δεν ασκούν πλέον καμιά εξουσία στον Εαυτό. Η αγνή πνευματική συνείδηση αποσύρεται στον Ένα.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ IV ΦΩΤΙΣΗ 1.

Τα ανώτερα και κατώτερα σίντι (ή δυνάμεις) αποκτώνται με την ενσάρκωση ή με φάρμακα, με λέξεις δύναμης, με έντονη επιθυμία ή με διαλογισμό.

Φθάσαμε πλέον στο τέταρτο βιβλίο στο οποίο οι δυνάμεις και τα επιτευχθέντα αποτελέσματα από την άσκηση της Ράτζα Γιόγκα μεταφέρονται στην ομαδική αντίληψη και θεωρούνται ότι προκαλούν παγκόσμια συνείδηση κι όχι απλώς αυτοσυνείδηση. Μοιάζει με πράξη σοφίας να υποστηρίξουμε ότι η χρήση της έκφρασης “κοσμική συνείδηση” είναι αναληθής και παραπλανητική, γιατί ακόμη κι o ανώτατος μύστης (σημειώστε τον όρο με προσοχή) είναι προικισμένος μόνο με ηλιακή συνείδηση και δεν έχει καμιά επαφή με ό,τι βρίσκεται εκτός ηλιακού συστήματος. Οι πλανητικοί Λόγοι (τα επτά Πνεύματα ενώπιον του Θρόνου) και οι Κύριοι του Κάρμα (οι “τέσσερις τροχοί” του Ιεζεκιήλ) έχουν αντίληψη πέραν εκείνης του ηλιακού μας συστήματος. Μικρότερες υπάρξεις μπορούν να τη νιώσουν σαν δυνατότητα, αλλά δεν αποτελεί ακόμη μέρος της εμπειρίας τους. Οι αποκτηθείσες δυνάμεις διακρίνονται σε δύο κύριες ομάδες που ονομάζονται: α. Κατώτερες ψυχικές δυνάμεις ή κατώτερα σίντι. β. Πνευματικές δυνάμεις ή ανώτερα σίντι. Οι κατώτερες δυνάμεις είναι αποτέλεσμα της συνείδησης της ζωώδους ψυχής στον άνθρωπο, η οποία είναι σε σχέση με την άνιμα μούντι ή την ψυχή του κόσμου, την υποκειμενική πλευρά όλων των μορφών στους τρεις κόσμους, όλων των σωμάτων στα τέσσερα βασίλεια της φύσης. Οι ανώτερες δυνάμεις είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης ομαδικής συνείδησης, της δεύτερης όψης της θειότητας. Δεν περιλαμβάνουν μόνο τις μικρότερες δυνάμεις, αλλά θέτουν τον άνθρωπο σε επαφή μ’ εκείνες τις υπάρξεις και μορφές ζωής που απαντώνται στα πνευματικά βασίλεια, ή όπως θα έλεγε o αποκρυφιστής, στα δύο εκείνα πεδία που είναι πέρα των τριών κόσμων και καλύπτουν ολόκληρη την κλίμακα της εξέλιξης του ανθρώπου, ανθρώπινης και υπερανθρώπινης. Ο στόχος του αληθινού ζηλωτή είναι η ανέλιξη των ανώτερων αυτών δυνάμεων που μπορούν να εκφρασθούν με τους όρους άμεση γνώση, ενορατική αντίληψη, πνευματική διόραση, καθαρή όραση, επίτευξη σοφίας. Διαφέρουν από τις κατώτερες δυνάμεις γιατί τις καταργούν. Οι τελευταίες μας περιγράφονται με ακρίβεια στο Βιβλίο

ΙΙΙ, σούτρα 37: “Οι δυνάμεις αυτές είναι εμπόδια για την ανώτατη πνευματική αντίληψη, αλλά χρησιμεύουν σαν μαγικές δυνάμεις στους αντικειμενικούς κόσμους.”

Οι ανώτερες αυτές δυνάμεις είναι περιεκτικές και διακρίνονται για την ακρίβεια και το αλάθητό τους, όταν χρησιμοποιούνται ορθά. Η δράση τους είναι στιγμιαία σαν λάμψη φωτός. Οι κατώτερες δυνάμεις είναι σφαλερές, το στοιχείο του χρόνου είναι παρόν με τη διαδοχική του έννοια και η δράση τους είναι περιορισμένη. Αποτελούν μέρος της μεγάλης πλάνης και για τον αληθινό ζηλωτή συνιστούν περιορισμό. Στη σούτρα που εξετάζουμε δίνονται πέντε μέσα με τα οποία αναπτύσσονται οι ψυχικές δυνάμεις κι έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι στις λέξεις αυτές έχουμε ένα παράδειγμα του γεγονότος ότι οι Γιόγκα Σούτρα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης και διδακτικό εγχειρίδιο ακόμη και των πιο προχωρημένων ζηλωτών όπως οι Διδάσκαλοι της Σοφίας. Οι πέντε αυτές μέθοδοι είναι εφαρμόσιμες και στα πέντε πεδία της ανθρώπινης εξέλιξης, τα οποία περιλαμβάνουν τα δύο ανώτερα πεδία όπου λειτουργούν οι μυημένοι των Μυστηρίων: 1. 2. 3. 4.

Ενσάρκωση.....................Η μέθοδος του φυσικού πεδίου. Φάρμακα.........................Αποδέσμευση της αστρικής συνείδησης. Λέξεις Δύναμης...............Δημιουργία με την ομιλία ή η μέθοδος του νοητικού πεδίου. Έντονη επιθυμία..............Εξιδανίκευση της έφεσης ή η μέθοδος του βουδδικού πεδίου, της σφαίρας της πνευματικής αγάπης. 5. Διαλογισμός.....................Η μέθοδος του ατμικού πεδίου, της σφαίρας της πνευματικής θέλησης.

Στην απαρίθμηση αυτή πρέπει να σημειωθεί ότι όπως ακριβώς η πνευματικού είδους έντονη επιθυμία αποτελεί εξιδανίκευση της αστρικής ή συναισθηματικής επιθυμίας, έτσι και o διαλογισμός, όπως ασκείται από τους μυημένους, αποτελεί εξιδανίκευση όλων των νοητικών διαδικασιών. Συνεπώς οι δύο τελικές μέθοδοι που περιγράφεται ότι καταλήγουν στην ανέλιξη των σίντι, είναι οι μόνες που εφαρμόζονται από τους μυημένους, γιατί αποτελούν σύνθεση κι εξιδανίκευση των αντιλήψεων που επιτεύχθηκαν στο αστρικό και νοητικό πεδίο. Μπορεί λοιπόν να παρατηρηθεί (για τον ερευνητή της αλήθειας) ότι η ενσάρκωση, η έντονη επιθυμία κι o διαλογισμός είναι οι τρεις επιτρεπτές μέθοδοι και οι μόνες που πρέπει ν’ ασκούνται· τα φάρμακα και οι λέξεις δύναμης ή μαντρικές επωδοί είναι εργαλεία της μαύρης μαγείας κι αφορούν τις κατώτερες δυνάμεις. Μπορεί εδώ να τεθεί το ερώτημα μήπως δεν αληθεύει ότι οι λέξεις δύναμης και η χρήση θυμιάματος αποτελούν μέρος των τελετών μύησης και χρησιμοποιούνται συνεπώς από τους μυημένους και τους ζηλωτές; Ασφαλώς, αλλά όχι με την έννοια που νοείται εδώ ή με σκοπό την ανάπτυξη ψυχικών δυνάμεων. Οι Διδάσκαλοι και οι μαθητές τους χρησιμοποιούν λέξεις δύναμης για ν’ ασχοληθούν με τις μη-ανθρώπινες υπάρξεις, να επικαλεσθούν τη βοήθεια των αγγέλων και να χειρισθούν τις δομητικές

ΦΩΤΙΣΗ

235

δυνάμεις της φύσης και χρησιμοποιούν βότανα και θυμιάματα για να εξαγνίσουν τις συνθήκες, να απομακρύνουν ανεπιθύμητες οντότητες κι έτσι να καταστήσουν δυνατό για όσους είναι υψηλότερα στην κλίμακα της εξέλιξης να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Όμως αυτό είναι πολύ διαφορετικό πράγμα από τη χρήση τους με σκοπό να γίνουν ψυχικοί. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι η πρώτη αιτία που προκαλεί την ανέλιξη ψυχικών δυνάμεων, ανώτερων ή κατώτερων, είναι o μεγάλος τροχός της επαναγέννησης. Αυτό πρέπει πάντοτε να λαμβάνεται υπόψη. Ο καθένας δεν είναι ακόμη στο στάδιο όπου είναι εφικτό γι’ αυτόν ν’ ανελίξει τις δυνάμεις της ψυχής. Η ψυχική όψη υπνώττει ακόμη σε πολλούς, γιατί η κατώτερη φύση δεν απέκτησε ακόμη πλήρη εμπειρία και ανάπτυξη. Τα σαράντα χρόνια περιπλάνησης στην έρημο με τη Σκηνή του Μαρτυρίου και η κατάκτηση της Χαναάν πρέπει να προηγηθεί της κυριαρχίας των βασιλέων και της οικοδόμησης του Ναού του Σολομώντα. Πρέπει να περάσουν ζωές πριν το σώμα ή η Μητρική όψη τελειοποιηθεί τόσο ώστε το παιδίον Χριστός να μπορέσει να σχηματισθεί μέσα στο προετοιμασμένο δοχείο. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι η κατοχή κατώτερων ψυχικών δυνάμεων είναι σε πολλές περιπτώσεις σύμπτωμα χαμηλού σταδίου εξέλιξης και στενής σύνδεσης του κατόχου τους με τη ζωώδη φύση. Αυτό πρέπει να ξεπεραστεί πριν οι ανώτερες δυνάμεις μπορέσουν ν’ ανθοφορήσουν. Είναι περιττό να τονιστεί ότι η χρήση οινοπνεύματος και φαρμάκων μπορεί και πράγματι αποδεσμεύει την αστρική συνείδηση, καθώς κι η άσκηση σεξουαλικής μαγείας, αλλά πρόκειται για καθαρό κι απλό αστρικισμό και ο αληθινός σπουδαστής της Ράτζα Γιόγκα δεν έχει τίποτε να κάνει μαζί του. Είναι μέρος της ανάπτυξης της αριστερής Ατραπού. Η απόκτηση ψυχικών δυνάμεων με έντονη επιθυμία (ή φλογερή έφεση) και με διαλογισμό εξετάσθηκε στα άλλα βιβλία και είναι περιττό να επεκταθούμε εδώ. 2.

Η μεταφορά της συνείδησης από έναν κατώτερο φορέα σε έναν ανώτερο αποτελεί μέρος της μεγάλης δημιουργικής κι εξελικτικής διαδικασίας.

Πρόκειται για πολύ ελεύθερη μετάφραση αλλά μεταδίδει μια σαφή ερμηνεία της αλήθειας που πρέπει να συλληφθεί. Η εξέλιξη της συνείδησης και το αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης στους φορείς στους οποίους λειτουργεί η συνειδητή οντότητα, είναι το άθροισμα των διαδικασιών της φύσης και από τη σκοπιά της νοήμονος ανθρώπινης μονάδας τρεις λέξεις καλύπτουν τη διαδικασία και το αποτέλεσμα. Οι λέξεις αυτές είναι μεταφορά, μετουσίωση και μεταμόρφωση. Ένας απ’ τους βασικούς νόμους της απόκρυφης ανάπτυξης και της πνευματικής ανέλιξης δίνεται με τα λόγια “όπως o άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι” και σ’ αυτά μπορεί κανείς να συνδέσει την ανατολική κοινοτοπία “η ενέργεια ακολουθεί τη σκέψη” σαν εξήγηση. Καθώς o άνθρωπος αλλάζει τις επιθυμίες του, αλλάζει κι ο ίδιος· καθώς μετατοπίζει τη συνείδησή του από ένα αντικείμενο σε άλλο, μεταβάλλεται κι ο ίδιος κι αυτό αληθεύει για όλα τα βασίλεια και τις καταστάσεις, ανώτερες ή κατώτερες. Το αποτέλεσμα της μεταφοράς της συνειδητής κατάστασης της σκέψης μας από ένα

ΦΩΤΙΣΗ

236

χαμηλό αντικειμενικό σκοπό σε έναν υψηλό, προκαλεί μια ροή ενέργειας με κραδασμική ποιότητα ισοδύναμη προς τον ανώτερο αντικειμενικό σκοπό. Προκαλεί μια αλλαγή ή μεταβολή στα ενδύματα της σκεπτόμενης οντότητας κι αυτά μετουσιώνονται και οδηγούνται σε μια κατάσταση που είναι επαρκή για τη σκέψη ή την επιθυμία του ανθρώπου. Σαν αποτέλεσμα προκύπτει μεταμόρφωση κι αποσαφηνίζονται τα λόγια του Απ. Παύλου: “Αλλά μεταμορφούσθαι τη ανακαινώσει του νοός υμών”. Αλλάξτε τη γραμμή σκέψης σας και θα αλλάξετε τη φύση σας. Επιθυμήστε εκείνο που είναι αληθινό και ορθό, αγνό κι άγιο και η συνείδησή σας αυτών των πραγμάτων θα δημιουργήσει από τον παλιό ένα νέο φορέα ή νέο άνθρωπο, ένα “όργανο πρόσφορο για χρήση”. Αυτή η μεταφορά, η μετουσίωση και η τελική μεταμόρφωση οφείλονται σε μια από τις δύο μεθόδους: 1. Μια αργή μέθοδο, αυτή των επαναλαμβανόμενων ζωών, εμπειριών και φυσικών ενσαρκώσεων, ωσότου τελικά η κινούσα δύναμη της εξελικτικής διαδικασίας ανεβάσει τον άνθρωπο, στάδιο με στάδιο, στη μεγάλη κλίμακα της εξέλιξης. 2. Μια ταχύτερη μέθοδο κατά την οποία μέσα από ένα σύστημα όπως αυτό που περιγράφεται απ’ τον Πατάντζαλι και διδάσκεται από όλους τους θεματοφύλακες των μυστηρίων της θρησκείας, o άνθρωπος παίρνει οριστικά τον εαυτό του στα χέρια και υπακούοντας στους κανόνες και τους νόμους που θεσπίστηκαν, φθάνει με δική του προσπάθεια σε κατάσταση πνευματικής ανέλιξης. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι οι τρεις αυτές διαδικασίες οδηγούν τον άνθρωπο στη μύηση που ονομάζεται Μεταμόρφωση. 3.

Οι ασκήσεις και οι μέθοδοι δεν είναι η αληθινή αιτία της μεταφοράς της συνείδησης, αλλά χρησιμεύουν για να απομακρύνουν τα εμπόδια, όπως ακριβώς o γεωργός προετοιμάζει τον αγρό του για σπορά.

Είναι μια απ’ τις πιο απλές και σαφείς σούτρα και δε χρειάζεται παρά λίγα σχόλια. Οι ασκήσεις αναφέρονται κυρίως: 1. Στα μέσα απομάκρυνσης των εμποδίων. (Βλέπε Βιβλίο Ι, σούτρα 29 ως 39.) Ειπώθηκε νωρίτερα ότι αυτό επιτυγχάνεται με: α. Σταθερή εφαρμογή σε μια αρχή. β. Συμπάθεια προς όλα τα όντα. γ. Ρύθμιση της πράνα ή ζωικής πνοής. δ. Σταθερότητα του νου. ε. Διαλογισμό στο φως. ζ. Κάθαρση της κατώτερης φύσης. η. Κατανόηση της ονειρικής κατάστασης. θ. Το δρόμο της αφοσίωσης. 2. Στον τρόπο εξάλειψης των εμποδίων. (Βλέπε Βιβλίο II, σούτρα 2 ως 33.) Τα εμπόδια αυτά εξαλείφονται με:

ΦΩΤΙΣΗ

237

α. Μια αντίθετη νοητική στάση. β. Το διαλογισμό. γ. Την καλλιέργεια ορθής σκέψης. Αφορούν ειδικότερα την προετοιμασία της ζωής για την αληθινή εκπαίδευση στην πρακτική της γιόγκα κι όταν εφαρμόζονται φέρνουν όλη την κατώτερη φύση σε τέτοια κατάσταση ώστε οι πιο δραστικές μέθοδοι μπορούν να επιφέρουν γοργά αποτελέσματα. Οι μέθοδοι αναφέρονται στα οκτώ μέσα της γιόγκα ή ένωσης κι απαριθμούνται ως εξής: εντολές, κανόνες, θέση ή στάση, ορθός έλεγχος της ζωικής δύναμης, αφαίρεση, προσοχή, διαλογισμός κι ενατένιση. (Βλέπε Βιβλίο II, σούτρα 29 ως 54 και Βιβλίο III, σούτρα 1 ως 12.) Μπορεί λοιπόν να σημειωθεί ότι οι ασκήσεις αναφέρονται ειδικότερα σε εκείνο το στάδιο της ζωής του ζηλωτή, που βρίσκεται στη δοκιμαστική ατραπό, την ατραπό της κάθαρσης, ενώ οι μέθοδοι σχετίζονται με τα τελικά στάδια αυτής της ατραπού και με την ατραπό της μαθητείας. Όταν οι ασκήσεις και οι μέθοδοι ακολουθούνται, επιφέρουν ορισμένες αλλαγές στις μορφές που κατέχονται απ’ τον πραγματικό ή πνευματικό άνθρωπο, αλλά δεν είναι η κύρια αιτία της μεταφοράς της συνείδησής του στην ψυχική όψη κι έξω από τη σωματική όψη. Η μεγάλη αυτή αλλαγή είναι αποτέλεσμα ορισμένων αιτίων, άσχετων με τη σωματική φύση, όπως η θεία καταγωγή του ανθρώπου, το γεγονός ότι o Χριστός ή η ψυχική συνείδηση λανθάνει σ’ αυτές τις μορφές και η ώθηση της εξελικτικής διαδικασίας που προωθεί τη ζωή του Θεού μέσα σ’ όλες τις μορφές σε συνεχώς πληρέστερη έκφραση. Πρέπει να θυμόμαστε ότι όπως η μία Ζωή μέσα στην Οποία ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε, κινείται προς μεγαλύτερη επίτευξη, έτσι και τα κύτταρα και τα άτομα στο σώμα Της επηρεάζονται αντίστοιχα, διεγείρονται κι αναπτύσσονται. 4.

Η “εγώ ειμί” συνείδηση ευθύνεται για τη δημιουργία των οργάνων δια των οποίων ικανοποιείται η αίσθηση της ατομικότητας.

Έχουμε εδώ το κλειδί της καθαυτής εκδήλωσης και το λόγο της κάθε εμφάνισης. Για όσο ακριβώς η συνείδηση οποιασδήποτε οντότητας (ηλιακής, πλανητικής ή ανθρώπινης) θα εξωστρέφει στα αντικείμενα της επιθυμίας, στην αισθαντική ύπαρξη, στην ατομική εμπειρία και στη ζωή της αισθησιακής αντίληψης κι απόλαυσης, για τόσο ακριβώς θα δημιουργούνται φορείς ή όργανα δια των οποίων θα ικανοποιείται η επιθυμία, θα απολαμβάνεται η υλοποιημένη ύπαρξη και θα γίνονται αντιληπτά τα αντικείμενα. Είναι η μεγάλη πλάνη με την οποία γοητεύεται η συνείδηση και για όσο η γοητεία θα εξασκεί οποιαδήποτε δύναμη, για τόσο o Νόμος της Επαναγέννησης θα οδηγεί την εξωστρεφή συνείδηση σε εκδήλωση στο πεδίο της υλικότητας. Η θέλησηγια-είναι και η επιθυμία για ύπαρξη κινεί προς τα έξω στο φως τόσο τον κοσμικό Χριστό που λειτουργεί στο υλικό πεδίο με το μέσον του ηλιακού συστήματος όσο και τον ατομικό Χριστό που λειτουργεί με το μέσον της ανθρώπινης μορφής. Στα πρώτα στάδια η “εγώ ειμί” συνείδηση δημιουργεί μορφές ύλης ανεπαρκείς για

ΦΩΤΙΣΗ

238

την πλήρη έκφραση των θείων δυνάμεων. Καθώς βαίνει η εξέλιξη οι μορφές αυτές γίνονται όλο και πιο κατάλληλες, ωσότου τα δημιουργημένα “όργανα” επιτρέψουν στον πνευματικό άνθρωπο να ικανοποιήσει την αίσθηση της ατομικότητας. Όταν προσεγγισθεί αυτό το στάδιο, έρχεται η μεγάλη αντίληψη της πλάνης. Η συνείδηση αφυπνίζεται στο γεγονός ότι στη μορφή και την αισθητήρια αντίληψη και στην εξωστρεφή τάση δεν υπάρχει πραγματική χαρά ή ηδονή και τότε αρχίζει μια νέα προσπάθεια που χαρακτηρίζεται από τη βαθμιαία απόσυρση της εξωστρεφούς τάσης και την αφαίρεση του πνεύματος από τη μορφή. 5.

Η συνείδηση είναι μία, όμως παράγει τις ποικίλες μορφές των πολλών.

Εδώ o Πατάντζαλι παραθέτει μια βασική φόρμουλα που χρησιμεύει για να εξηγήσει όχι μόνο το σκοπό και το λόγο της καθαυτής εκδήλωσης, αλλά καλύπτει σε μια σύντομη φράση την κατάσταση ύπαρξης του Θεού, του ανθρώπου και του ατόμου. Πίσω από κάθε μορφή βρίσκεται η μία Ζωή· μέσα σε κάθε άτομο (ηλιακό, πλανητικό, ανθρώπινο και στοιχειακό) βρίσκεται η μία αισθαντική ύπαρξη· πίσω από την αντικειμενική φύση, το σύνολο όλων των μορφών σε όλα τα βασίλεια της φύσης, βρίσκεται η υποκειμενική πραγματικότητα που είναι ουσιαστικά ένα ενοποιημένο σύνολο ή ενότητα που παράγει τα διαφοροποιημένα πολλά. Το ομογενές είναι η αιτία του ετερογενούς, η ενότητα παράγει την ποικιλία, ο Ένας ευθύνεται για τους πολλούς. Ο σπουδαστής μπορεί να το εκτιμήσει αυτό με περισσότερη νοημοσύνη, αν ακολουθήσει το χρυσό κανόνα που αποκαλύπτει το μυστήριο της δημιουργίας και μελετήσει τον εαυτό του. Ο μικρόκοσμος αποκαλύπτει τη φύση του μακρόκοσμου. Θα διαπιστώσει ότι ο ίδιος, o πραγματικός ή πνευματικός άνθρωπος, o στοχαστής, ή η μία ζωή στο μικροσκοπικό του σύστημα, ευθύνεται για τη δημιουργία του νοητικού, αστρικού και φυσικού του σώματος, των τριών του κατώτερων όψεων, της “σκιάς” της Τριάδας, όπως ακριβώς το πνεύμα, η ψυχή και το σώμα του είναι οι αντανακλάσεις των τριών θείων όψεων, Πατρός, Υιού και Αγίου Πνεύματος. Θα διαπιστώσει ότι ευθύνεται για το σχηματισμό όλων των οργάνων στο σώμα του και όλων των κυττάρων από τα οποία απαρτίζονται και καθώς μελετά στενότερα το πρόβλημά του, θα αποκτήσει επίγνωση ότι η συνείδηση και η ζωή του διεισδύουν κι ότι είναι συνεπώς υπεύθυνος για αναρίθμητες μυριάδες μικροσκοπικών απειροελάχιστων ζωών· ότι ο ίδιος είναι η αιτία της συνάθροισής τους σε όργανα και μορφές κι ο λόγος για τον οποίο οι μορφές αυτές διατηρούνται σε ύπαρξη. Βαθμιαία χαράζει μέσα του η αληθινή κατανόηση της σημασίας των λόγων “κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν”. “Η συνείδησή του είναι μία κι όμως παρήγαγε τις ποικίλες μορφές των πολλών” μέσα στο μικρό του κόσμο κι ό,τι αληθεύει για τον ίδιο, αληθεύει και για το μεγάλο πρωτότυπό του, τον Ουράνιο Άνθρωπο – τον πλανητικό Λόγο – και αληθεύει επίσης για το πρωτότυπο του πρωτοτύπου του, το Μεγάλο Άνθρωπο των Ουρανών, τον ηλιακό Λόγο, το Θεό σε εκδήλωση μέσω του ηλιακού συστήματος. 6.

Μεταξύ των μορφών που προσλαμβάνει η συνείδηση, μόνο εκείνη που είναι αποτέλεσμα διαλογισμού είναι ελεύθερη από λανθάνον κάρμα.

ΦΩΤΙΣΗ

239

Οι μορφές είναι αποτέλεσμα επιθυμίας. Ο διαλογισμός του ορθού είδους είναι μια καθαρά νοητική διαδικασία και σ’ αυτή δεν υπεισέρχεται επιθυμία. Οι μορφές είναι αποτέλεσμα μιας εξωστρεφούς παρόρμησης ή τάσης. Ο διαλογισμός είναι αποτέλεσμα μιας εσωστρεφούς τάσης, της ικανότητας ν’ αφαιρείται η συνείδηση απ’ τη μορφή και την ουσία και να επικεντρώνεται μέσα της. Η μορφή είναι αποτέλεσμα που παράγεται από την αγαπητική ή επιθυμητική φύση του συνειδητού ανθρώπου· ο διαλογισμός είναι παραγωγός αποτελεσμάτων και σχετίζεται με την όψη θέληση ή ζωή του πνευματικού ανθρώπου. Η επιθυμία προκαλεί αποτελέσματα και τα όργανα της αισθαντικής συνείδησης αναπόφευκτα υπάγονται τότε στο νόμο του αιτίου και αποτελέσματος, του κάρμα, που διέπει τη σχέση μορφής-συνείδησης. Η διαλογιστική διαδικασία όταν κατανοείται κι εκτελείται ορθά, απαιτεί την απόσυρση της συνείδησης του πνευματικού ανθρώπου από όλες τις μορφές στους τρεις κόσμους και την αφαίρεσή του από κάθε αισθητήρια αντίληψη και τάση. Έτσι στέκει τη στιγμή του καθαρού διαλογισμού ελεύθερος από εκείνη την όψη του κάρμα που αφορά την παραγωγή αποτελεσμάτων. Προσωρινά είναι σε τέτοια αφαίρεση, ώστε η σκέψη του που είναι τελείως συγκεντρωμένη και δεν έχει καμιά σχέση με τίποτε στους τρεις κόσμους, δεν προκαλεί εξωστρεφή κραδασμό, δε σχετίζεται με καμιά μορφή, δεν επηρεάζει καμιά ουσία. Όταν o συγκεντρωμένος αυτός διαλογισμός αποβεί συνήθεια και η κανονική καθημερινή στάση της ζωής του, τότε o άνθρωπος ελευθερώνεται από το νόμο του κάρμα. Τότε αποκτά επίγνωση των αποτελεσμάτων που απομένουν να εκπληρωθούν και μαθαίνει ν’ αποφεύγει τη δημιουργία νέων, μην εγκαινιάζοντας δράσεις που θα “δημιουργήσουν όργανα” στους τρεις κόσμους. Ενοικεί στο πεδίο του νου, εμμένει στο διαλογισμό, δημιουργεί με πράξη θέλησης κι όχι με την αδεξιότητα της επιθυμίας και είναι “ελεύθερη ψυχή”, διδάσκαλος κι απελευθερωμένος άνθρωπος. 7.

Οι δραστηριότητες της απελευθερωμένης ψυχής είναι απαλλαγμένες απ’ τα ζεύγη των αντιθέτων. Εκείνες των άλλων ανθρώπων είναι τριών ειδών.

Αυτή η σούτρα εκφράζει τη διδασκαλία ως προς το νόμο του κάρμα με τόσο αυστηρά Ανατολίτικο τρόπο ώστε να προκαλεί σημαντική σύγχυση στο Δυτικό σπουδαστή. Η ανάλυση της σημασίας αυτών των λέξεων και η μελέτη του σχολίου του μεγάλου δασκάλου Βυάσα μπορεί να χρησιμεύσει στη διαφώτιση της έννοιας. Πρέπει επίσης να έχουμε κατά νου ότι στο τέταρτο βιβλίο ασχολούμαστε με τα εξυψωμένα στάδια συνείδησης, τα οποία προσέγγισαν όσοι ακολούθησαν τα οκτώ μέσα της γιόγκα και βίωσαν τα αποτελέσματα του διαλογισμού που αναλύονται στο Βιβλίο ΙΙΙ. Ο γιόγκι είναι πλέον απελευθερωμένος άνθρωπος, απαλλαγμένος απ’ τις μορφικές συνθήκες κι εστιασμένος στη συνείδησή του έξω απ’ τα όρια των τριών κόσμων της ανθρώπινης προσπάθειας. Έφθασε στο βασίλειο της καθαρής σκέψης και μπορεί να διατηρήσει τη συνείδησή του απερίσπαστη κι ελεύθερη από επιθυμία. Συνεπώς, παρότι διατυπώνει ιδέες και μπορεί να εκτελεί ισχυρούς διαλογισμούς και παρότι μπορεί να διευθύνει και να ελέγχει τις “τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής”, δε δημιουργεί συνθήκες που θα μπορέσουν να τον σύρουν πίσω στη δίνη της ύπαρξης στο κατώτερο πεδίο. Είναι

ΦΩΤΙΣΗ

240

απαλλαγμένος από κάρμα και δεν προκαλεί τίποτε και κανένα αποτέλεσμα δεν μπορεί να τον προσκολλήσει στον τροχό της επαναγέννησης. Ο Βυάσα στο σχόλιο του τονίζει ότι το κάρμα (ή δράση) είναι τεσσάρων ειδών κι εκφράζεται για μας ως εξής: 1. Ο τύπος δραστηριότητας που είναι κακός, φαύλος και διεφθαρμένος. Ονομάζεται μαύρος. Αυτή η τάξη δράσης είναι προϊόν της πιο βαθιάς άγνοιας, της πιο πυκνής υλικότητας, ή εσκεμμένης επιλογής. Όταν είναι αποτέλεσμα άγνοιας, η ανάπτυξη της γνώσης θα επιφέρει βαθμιαία μια κατάσταση συνείδησης όπου αυτός o τύπος κάρμα θα πάψει πλέον να είναι γνωστός. Όταν η πυκνή υλικότητα προκαλεί ό,τι αποκαλούμε εσφαλμένη δράση, η βαθμιαία ανάπτυξη της πνευματικής συνείδησης θα μεταβάλει το σκοτάδι σε φως και το κάρμα πάλι αποτρέπεται. Όταν όμως είναι αποτέλεσμα εσκεμμένης εκλογής ή προτίμησης στην εσφαλμένη δράση παρά τη γνώση και σε περιφρόνηση της φωνής της πνευματικής φύσης, τότε αυτός o τύπος κάρμα οδηγεί σε ό,τι o αποκρυφιστής της Ανατολής ονομάζει “αβίτσι” ή όγδοη σφαίρα – έναν όρο συνώνυμο με τη Χριστιανική ιδέα της κατάστασης ύπαρξης μιας απωλεσθείσας ψυχής. Όμως οι περιπτώσεις αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες κι έχουν σχέση με την αριστερή ατραπό και την άσκηση μαύρης μαγείας. Παρότι η κατάσταση αυτή συνεπάγεται την αποκοπή της ανώτατης αρχής (εκείνης του αγνού πνεύματος από τις δύο εκφράσεις του, την ψυχή και το σώμα, ή από τις έξι κατώτερες αρχές), όμως η καθαυτή ζωή παραμένει και μετά την καταστροφή της ψυχής στην αβίτσι, θα προσφερθεί πάλι ένας νέος κύκλος γίγνεσθαι. 2. Ο τύπος δραστηριότητας που δεν είναι ούτε εντελώς καλός ούτε εντελώς κακός κι αναφέρεται σαν ασπρόμαυρος. Αφορά την καρμική δραστηριότητα του μέσου ανθρώπου που διέπεται απ’ τα ζεύγη των αντιθέτων και του οποίου η εμπειρία της ζωής χαρακτηρίζεται από μια παλινδρόμηση μεταξύ εκείνου που είναι αγαθό, αβλαβές και αποτέλεσμα αγάπης κι εκείνου που είναι σκληρό, βλαβερό και αποτέλεσμα μίσους. Ο Βυάσα λέει: “Ο ασπρόμαυρος επιτελείται με εξωτερικά μέσα καθώς σ’ αυτόν ο φορέας των πράξεων αναπτύσσεται μέσω της πρόκλησης πόνου ή της αγαθής δράσης προς τους άλλους.”

Είναι λοιπόν φανερό ότι η ανάπτυξη της ανθρώπινης μονάδας και της επίδοσής της εξαρτάται απ’ τη στάση της στους άλλους και το αποτέλεσμα που έχει πάνω τους. Έτσι επιτελείται η επάνοδος στην ομαδική συνείδηση κι έτσι παράγεται ή αντισταθμίζεται το κάρμα. Έτσι επίσης διευθετείται βαθμιαία η ταλάντωση του εκκρεμούς μεταξύ των ζευγών των αντιθέτων, ωσότου επιτευχθεί το σημείο ισορροπίας κι o άνθρωπος δρα ορθά επειδή o νόμος της αγάπης ή της ψυχής διευθύνει από πάνω κι όχι επειδή τον προσελκύει σε κάποια πλευρά η καλή ή η κακή επιθυμία. 3. Ο τύπος δραστηριότητας που ονομάζεται λευκός. Είναι o τύπος της ζωντανής σκέψης κι εργασίας που εκτελείται απ’ το ζηλωτή και το μαθητή. Χαρακτηρίζει το στάδιο της Ατραπού πριν την απελευθέρωση. Ο Βυάσα τον εξηγεί ως εξής: “Ο λευκός είναι από εκείνους που καταφεύγουν στα μέσα βελτίωσης, μελέτης και διαλογισμού. Εξαρτάται μόνο από το νου. Δεν εξαρτάται από εξωτερικά μέσα και συνεπώς δεν προκύπτει από τη

ΦΩΤΙΣΗ

241

βλάβη των άλλων.”

Είναι πλέον προφανές ότι οι τρεις αυτοί τύποι κάρμα σχετίζονται άμεσα με: α. Το πεδίο της υλικότητας.........................................το φυσικό πεδίο. β. Το πεδίο των ζευγών των αντιθέτων......................το αστρικό πεδίο. γ. Το πεδίο της προσηλωμένης σκέψης.....................το νοητικό πεδίο. Εκείνοι των οποίων το κάρμα είναι λευκό είναι εκείνοι οι οποίοι, αφού προόδευσαν στην εξισορρόπηση των ζευγών των αντιθέτων, έχουν τώρα εμπλακεί στη διαδικασία της συνειδητής νοήμονος χειραφέτησής τους από τους τρεις κόσμους. Την επιτυγχάνουν μέσω: α. Της μελέτης ή της νοητικής ανάπτυξης δια της εκτίμησης του νόμου της εξέλιξης και της κατανόησης της φύσης της συνείδησης και της σχέσης της με την ύλη από τη μια πλευρά και με το πνεύμα από την άλλη. β. Του διαλογισμού ή του νοητικού ελέγχου κι έτσι της δημιουργίας εκείνου του μηχανισμού που παραχωρεί στην ψυχή τον έλεγχο των κατώτερων φορέων και καθιστά εφικτή την αποκάλυψη του ψυχικού βασιλείου. γ. Της μη-βλάβης. Καμιά λέξη, σκέψη ή πράξη δεν προκαλεί βλάβη σε οποιαδήποτε μορφή δια της οποίας εκφράζεται η ζωή του Θεού. 4. Ο τελικός τύπος κάρμα περιγράφεται σαν ούτε μαύρος ούτε λευκός. Κανενός είδους κάρμα δεν προκαλείται· κανένα αποτέλεσμα δεν προκύπτει από αιτίες που εγκαινίασε ο γιόγκι, οι οποίες θα μπορούσαν να τον συγκρατήσουν στη μορφική πλευρά της εκδήλωσης. Δρώντας, όπως πράγματι κάνει, από τη σκοπιά της μηπροσκόλλησης και μην επιθυμώντας τίποτε για τον εαυτό του, καθιστά το κάρμα του ανύπαρκτο και οι πράξεις του δεν προκαλούν αποτελέσματα πάνω του. 8.

Από τα τρία αυτά είδη κάρμα προκύπτουν εκείνες οι μορφές που είναι αναγκαίες για την καρποφορία των αποτελεσμάτων.

Σε κάθε ζωή καθώς έρχεται σε φυσική εκδήλωση, λανθάνουν εκείνοι οι σπόροι ή σπέρματα που πρέπει να καρποφορήσουν και τα λανθάνοντα αυτά σπέρματα αποτελούν επαρκή αιτία εμφάνισης της μορφής. Τα σπέρματα αυτά σπάρθηκαν κάποια εποχή και πρέπει να καρποφορήσουν. Είναι τα αίτια ή σκάντα που παράγουν εκείνα τα σώματα στα οποία πρέπει να πραγματωθούν τα αποτελέσματα. Είναι οι επιθυμίες, οι παρορμήσεις και οι υποχρεώσεις που κρατούν τον άνθρωπο στο μεγάλο τροχό o οποίος καθώς περιστρέφεται συνεχώς, φέρνει τον άνθρωπο σε ύπαρξη στο φυσικό πεδίο για να καρποφορήσουν εκεί τόσα απ’ αυτά τα σπέρματα όσα μπορεί να χειρισθεί και να κατανείμει σε κάθε ζωή σύμφωνα με το νόμο. Είναι τα υποκειμενικά σπέρματα που παράγουν τη μορφή στην οποία καρποφορούν, ωριμάζουν κι εκπληρώνονται. Αν τα καρμικά σπέρματα είναι μαύρα, ο άνθρωπος θα είναι χυδαία ιδιοτελής, υλιστής και θα ρέπει στην αριστερή ατραπό· αν είναι ασπρόμαυρα, θα τον φέρουν σε μια μορφή κατάλληλη για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του, των οφειλών του, των καθηκόντων και συμφερόντων και την ικανοποίηση των επιθυμιών του· αν είναι λευκά,

ΦΩΤΙΣΗ

242

θα τείνουν να δομήσουν εκείνο το σώμα που θα καταστραφεί τελευταίο, το αιτιώδες σώμα, το ναό του Σολομώντα, την καράνα σαρίρα του αποκρυφιστή. Το σώμα αυτό καταστρέφεται στην τελική απελευθέρωση και τότε τίποτε δε χωρίζει τον άνθρωπο απ’ τον Πατέρα του στους Ουρανούς και τίποτε δεν τον συνδέει με το κατώτερο υλικό πεδίο. 9.

Υπάρχει ταυτότητα σχέσης μεταξύ της μνήμης και του αποτελέσματος που παράγει η αιτία, ακόμη κι όταν χωρίζονται απ’ το είδος, το χρόνο και τον τόπο.

Μια παράφραση της σούτρα μπορεί να δώσει κάποια διευκρίνιση και μπορεί να εκφρασθεί ως εξής: Ασχέτως ποια ήταν η φυλή, ασχέτως σε ποια ήπειρο, στο παρελθόν ή το παρόν, αν παρήλθε μια ζωή και ασχέτως πόσο μακρινή μπορεί να είναι η ζωή αυτή ή πόσες χιλιετηρίδες πέρασαν, η μνήμη παραμένει στο εγώ ή την ψυχή. Στον κατάλληλο χρόνο και με την πρέπουσα διευθέτηση κάθε αιτία που εγκαινιάσθηκε τότε, πρέπει αναπόφευκτα να επιφέρει αποτελέσματα και τα αποτελέσματα αυτά θα προκύψουν σε κάποια ζωή. Τίποτε δεν μπορεί να τα αποτρέψει, τίποτε δεν μπορεί να τα σταματήσει. Ο Tσαρλς Tζόνστον το εκφράζει στο σχόλιο του με τα ακόλουθα λόγια: “Με παρόμοιο τρόπο η ίδια κυρίαρχη επιλεκτική δύναμη, που είναι μια ακτίνα του Ανώτερου Εαυτού, συγκεντρώνει από διάφορες γεννήσεις, χρόνους και τόπους εκείνες τις νοητικές εικόνες που είναι σύμφωνες και μπορούν να ομαδοποιηθούν στο πλαίσιο μιας ζωής ή ενός γεγονότος. Με την ομαδοποίηση αυτή προκύπτουν ορατές σωματικές συνθήκες ή εξωτερικές περιστάσεις και απ’ αυτές η ψυχή διδάσκεται κι εκπαιδεύεται. Όπως ακριβώς οι δυναμικές νοητικές εικόνες της επιθυμίας ωριμάζουν σε σωματικές συνθήκες και περιστάσεις, έτσι και οι πιο ισχυρές δυνάμεις της έφεσης με τις οποίες η ψυχή τείνει στο Αιώνιο, καρποφορούν σε ένα λεπτότερο κόσμο, δομώντας το ένδυμα του πνευματικού ανθρώπου.”

10. Επειδή η επιθυμία για ζωή είναι αιώνια, οι νοητικά δημιουργημένες αυτές μορφές είναι χωρίς γνωστή αρχή. Ένας άλλος όρος που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τις λέξεις “επιθυμία για ζωή” είναι “θέληση για εμπειρία”. Εγγενής στις εμψυχώνουσες αυτοσυνείδητες ζωές του συστήματός μας (τις υπάρξεις που είναι υπερανθρώπινες και ανθρώπινες) είναι η επιθυμία για είναι, η λαχτάρα για γίγνεσθαι, η παρόρμηση για επαφή με το άγνωστο και μακρινό. Την εξήγηση της παρόρμησης αυτής που είναι κοσμική κι εξαρτάται από την εξελικτική σκοπιά της μεγάλης Ζωής στην Οποία ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε και στο σώμα της Οποίας κάθε μορφή δεν είναι παρά κύτταρο ή άτομο, μας είναι αδύνατο να την κατανοήσουμε. Ό,τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος είναι να δομήσει το μηχανισμό που θα καταστήσει εφικτή αυτή την κατανόηση και να αναπτύξει τις δυνάμεις που θα του επιτρέψουν να έλθει σε επαφή και συνεπώς σε σχέση με ό,τι βρίσκεται έξω και μέσα στον ίδιο. Όταν αυτό γίνει εφικτό, αφυπνίζεται στην αντίληψη ότι οι επιθυμίες που τον ωθούν και τον παρακινούν σε δράση, οι πόθοι που τον αναγκάζουν σε ποικίλες δραστηριότητες, είναι κάτι που δεν είναι μόνο προσωπικό και πραγματικό, αλλά είναι επίσης μέρος της δραστηριότητας του συνόλου του οποίου

ΦΩΤΙΣΗ

243

αποτελεί μικροσκοπικό τμήμα. Ανακαλύπτει ότι το ρεύμα των ωθούμενων από την επιθυμία νοητικών εικόνων, οι οποίες απορροφούν την προσοχή του και συνιστούν την κινητήρια δύναμη της ζωής του, διαμορφώνονται από τον ίδιο, αλλά αποτελούν επίσης μέρος ενός ρεύματος κοσμικών νοητικών εικόνων οι οποίες ανακύπτουν από τον Παγκόσμιο Νου σαν αποτέλεσμα της δραστηριότητας του κοσμικού εκείνου Στοχαστή που λειτουργεί ως η Ζωή του ηλιακού μας συστήματος. Έτσι η αλήθεια και η διδασκαλία που διατυπώθηκε στα τρία προηγούμενα βιβλία, υψώνεται από το βασίλειο του προσωπικού και ατομικού και αποβαίνει ευρύτερη, πλατύτερη και γενικότερη. Επομένως για την ανθρώπινη μονάδα οι νοητικές εικόνες, το αποτέλεσμα της επιθυμίας και της νοητικής δράσης, είναι χωρίς γνωστή αρχή. Τον περιβάλλουν απ’ όλες τις πλευρές, το ρεύμα της δραστηριότητάς τους κρούει πάντα πάνω του και προκαλεί εκείνη την ανταπόκριση που μαρτυρεί την ύπαρξη επιθυμίας μέσα του. Πρέπει συνεπώς να προκύψουν γι’ αυτόν δύο νέες δραστηριότητες· πρώτα εκείνη της μετουσίωσης και υπέρβασης των επιθυμιών και πόθων για την αισθητήρια αντίληψη που βρίσκονται μέσα του και δεύτερο το καθήκον της μόνωσης ή απομόνωσής του από το δέλεαρ και την επιρροή των μείζονων εκείνων ρευμάτων νοητικών εικόνων που υφίστανται αιώνια. Μόνο έτσι μπορεί να επιτύχει την “κατάσταση της Απομονωμένης Ενότητας” που περιγράφεται στο Βιβλίο III, σούτρα 50. 11. Οι μορφές αυτές επειδή δημιουργούνται και συγκρατούνται απ’ την επιθυμία, τη βασική αιτία, την προσωπικότητα, το δρων αποτέλεσμα, τη νοητική ζωτικότητα ή θέληση για ζωή και το στήριγμα της εξωστρεφούς ζωής ή αντικείμενο, όταν αυτά πάψουν να ελκύουν, τότε οι μορφές παύουν επίσης να υπάρχουν. Η σούτρα αυτή εκφράζει ένα νόμο της φύσης και είναι τόσο σαφής ώστε δε χρειάζεται παρά ελάχιστη ερμηνεία. Θα μπορούσε όμως να ήταν επωφελές, αν αναλύαμε σύντομα τη διδασκαλία που δίνεται εδώ. Μαθαίνουμε ότι τέσσερις παράγοντες συμβάλλουν στην ύπαρξη των νοητικών εικόνων ή των μορφών που έρχονται σε ύπαρξη σαν αποτέλεσμα της επιθυμητικής φύσης: 1. 2. 3. 4.

Το βασικό αίτιο........................................επιθυμία. Το αποτέλεσμα ή συνέπεια......................προσωπικότητα. Η θέληση για ζωή.....................................νοητική ζωτικότητα. Η εξωστρεφής ζωή..................................το αντικείμενο.

Όταν το αίτιο, η επιθυμία, δημιουργήσει το αποτέλεσμά του, την προσωπικότητα ή τη μορφική όψη του ανθρώπου, τότε όσο θα υφίσταται η θέληση για ζωή, τόσο θα εμμένει η μορφή. Διατηρείται σε εκδήλωση μέσω της νοητικής ζωτικότητας. Αυτό έχει καταδειχθεί επανειλημμένα στα ιατρικά χρονικά, γιατί έχει αποδειχθεί ότι όσο διατηρείται η αποφασιστικότητα για ζωή, τόσο πιθανόν διαρκεί και η ζωή στο φυσικό

ΦΩΤΙΣΗ

244

πεδίο, αλλά τη στιγμή που θα αποσυρθεί η θέληση, ή το ενδιαφέρον του ενοίκου στο σώμα δε θα επικεντρώνεται πλέον στην εκδήλωση της προσωπικότητας, επακολουθεί o θάνατος και λαμβάνει χώρα η διάσπαση της νοητικής αυτής εικόνας, του σώματος. Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί η απόκρυφη έννοια που μεταδίδεται με τα λόγια “στήριγμα της εξωστρεφούς ζωής ή αντικείμενο”, γιατί αιτιολογεί την αποκρυφιστική διδασκαλία ότι το ζωικό ρεύμα κατέρχεται από το εκπηγάζον αίτιο και βρίσκει το αντικείμενο ή την τελική του εκδήλωση στο ζωτικό ή αιθερικό σώμα που είναι η αληθινή ουσία κάθε μορφής και συνιστά το υποστήριγμα ή σκαλωσιά του πυκνού φυσικού φορέα. Οι τέσσερις αυτοί παράγοντες μπορούν να διαιρεθούν επαρκώς σε δύο ομάδες ή ζεύγη αντιθέτων, το αίτιο και το αποτέλεσμα, τη θέληση για είναι και την αληθινή μορφή ή αντικείμενο. Για μια μεγάλη περίοδο στην εξελικτική διαδικασία το αντικείμενο ή η μορφική ύπαρξη είναι το μοναδικό ενδιαφέρον του ενοίκου και η εξωστρεφής ζωή γίνεται το μοναδικό κέντρο έλξης. Αλλά καθώς γυρίζει o τροχός και εισάγεται η μια εμπειρία μετά την άλλη, η επιθυμητική φύση φθάνει στον κορεσμό και ικανοποιείται και σιγά-σιγά τερματίζεται o σχηματισμός νοητικών εικόνων και η παραγωγή των αποτελεσμάτων τους. Συνεπώς η μορφή παύει, η αντικειμενική εκδήλωση δεν επιδιώκεται πλέον και λαμβάνει χώρα η ελευθερία από τη μάγια ή πλάνη. 12. Το παρελθόν και το παρόν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η προσληφθείσα μορφή στη χρονική έννοια του παρόντος είναι αποτέλεσμα αναπτυγμένων χαρακτηριστικών κι έχει λανθάνοντα σπέρματα μελλοντικής ποιότητας. Σ’ αυτή τη σούτρα διατυπώνονται για μας οι τρεις όψεις του Αιώνιου Τώρα και φαίνεται ότι εκείνο που είμαστε σήμερα είναι προϊόν του παρελθόντος κι αυτό που θα είμαστε στο μέλλον εξαρτάται από τα σπέρματα που είτε λανθάνουν και κρύβονται είτε σπέρνονται στην παρούσα ζωή. Ό,τι σπάρθηκε στο παρελθόν υπάρχει και τίποτε δεν μπορεί ν’ αναχαιτίσει ή να σταματήσει την καρποφορία αυτών των σπερμάτων. Πρέπει να καρποφορήσουν στην παρούσα ζωή ή να παραμείνουν έγκλειστα ωσότου ένα ευνοϊκότερο έδαφος και καταλληλότερες συνθήκες μπορέσουν να τα κάνουν να βλαστήσουν, να εκδιπλωθούν, να αναπτυχθούν και να ανθίσουν στο καθαρό φως της ημέρας. Δεν υπάρχει τίποτε κρυμμένο ή σφραγισμένο που δε θ’ αποκαλυφθεί ούτε κανένα μυστικό που δε θα γνωστοποιηθεί. Όμως η σπορά νέων σπόρων και η έναρξη δραστηριοτήτων που πρέπει να καρποφορήσουν σε μεταγενέστερη εποχή είναι ένα διαφορετικό ζήτημα που υπόκειται πληρέστερα στον έλεγχο του ανθρώπου. Με την άσκηση της απάθειας και της μη-προσκόλλησης και με τον επίμονο έλεγχο της επιθυμητικής φύσης είναι δυνατό να αναπροσανατολισθεί o άνθρωπος, έτσι ώστε η προσοχή του να μην έλκεται πλέον προς τα έξω από το ρεύμα των νοητικών εικόνων, αλλά να αποσύρεται και να προσηλώνεται σταθερά στην πραγματικότητα. Αυτό επιχειρείται πρώτα με τον έλεγχο του φορέα της σκέψης – του νου – και την

ΦΩΤΙΣΗ

245

κατάκτηση των τροποποιήσεων της σκεπτόμενης αρχής κι έπειτα προχωρεί το έργο της χρησιμοποίησης αυτού του μηχανισμού και της απασχόλησής του σε ορθές κατευθύνσεις και για την επίτευξη της γνώσης του ψυχικού βασιλείου αντί του υλικού βασιλείου. Έτσι πάλι προκύπτει η απελευθέρωση. 13. Τα χαρακτηριστικά, λανθάνοντα ή δυναμικά, μετέχουν στη φύση των τριών γκούνα (των τριών ποιοτήτων της ύλης). Τα χαρακτηριστικά είναι στην πραγματικότητα οι ποιότητες, οι ικανότητες και οι ιδιότητες που εκδηλώνει ή μπορεί να εκδηλώσει (κάτω από ορθές συνθήκες) o άνθρωπος. Αυτά, όπως είδαμε, είναι αποτέλεσμα ή συνέπειες ολόκληρης της περασμένης εμπειρίας του, που μεταφέρθηκαν σ’ όλο τον κύκλο των ζωών μέχρι σήμερα. Το προϊόν των επαφών, ανελίξεων και αναπτύξεων που τον κυβέρνησαν από την πρώτη αυγή της ατομικότητάς του μέχρι τον παρόντα κύκλο ζωής, τον έκαναν ό,τι είναι κι ό,τι έχει στο παρόν. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες που συνοψίζονται με το γενικό τίτλο “χαρακτηριστικά” αφορούν τη μορφή και την ανταποκριτικότητά της στην ενοικούσα πνευματική ζωή. Παράγονται τόσο γρήγορα όσο o πνευματικός Ένοικος μπορεί να θέσει την εντύπωσή του στην ουσία αυτών των μορφών, να τις λυγίσει στη θέλησή του, να τις ελέγξει και να τις υποτάξει. Η μορφή έχει ορισμένες δικές της κραδασμικές δραστηριότητες που είναι έμφυτες στη φύση της. Με την ταύτιση με τη μορφή και τη χρησιμοποίησή της o Ένοικος αναπτύσσει μια διπλή σειρά χαρακτηριστικών. Η μια σειρά καταδεικνύεται στη μορφή του κατώτερου εαυτού και αφορά την προσαρμοστικότητα της μορφής στην εσώτερη επίδραση και το εξωτερικό περιβάλλον. Η άλλη αφορά τις τάσεις, παρωθήσεις και επιθυμίες που τείνουν να επηρεάσουν μόνιμα το σώμα του ανώτερου ή αιτιώδους Εαυτού. Γιαυτό τα χαρακτηριστικά αυτά σε αμφότερες τις περιπτώσεις σχετίζονται με το ρυθμό ή γκούνα της ύλης. Μπορεί να ειπωθεί πως ό,τι είμαστε είναι προϊόν του παρελθόντος και φαίνεται στα χαρακτηριστικά της μορφής της προσωπικότητας. Ό,τι θα είμαστε στην επόμενη ενσάρκωση αποφασίζεται από την ικανότητα του αληθινού ανθρώπου να επηρεάσει τον προσωπικό εαυτό, να τον κατευθύνει σε ανώτερους σκοπούς και να ανυψώσει το ρυθμό του κραδασμού του. Ο άνθρωπος είναι ένα πράγμα όταν εισέρχεται στην ενσάρκωση· είναι κάτι άλλο όταν εξέρχεται απ’ την ενσάρκωση, γιατί είναι τότε προϊόν του παρελθόντος συν την επίτευξη της παρούσας ζωής και η επίτευξη αυτή κάτω από τη μεγάλη εξελικτική παρόρμηση τον προώθησε αναπόφευκτα σε μια σαττβική ή ρυθμική, αρμονική κατάσταση και μακριά από την ταμασική κατάσταση της αδράνειας, της ακινησίας. Επιτεύχθηκε δια της επιβολής των χαρακτηριστικών της δραστηριότητας – της μεσαίας γκούνα – κι εκείνου που ελέγχει κατεξοχήν την εξωστρεφή δραστηριότητα και ωθεί τον άνθρωπο σε αισθαντική εμπειρία. 14. Η εκδήλωση της αντικειμενικής μορφής οφείλεται στην προσήλωση στο αίτιο που παράγει αποτελέσματα (στην ενοποίηση των τροποποιήσεων της τσίττα ή νοητικού υλικού).

ΦΩΤΙΣΗ

246

Η παρόρμηση για την ενέλιξη ή τη λήψη μορφής είναι τόσο κυρίαρχη και τέτοιο προσηλωμένο αποτέλεσμα εγωικής σκέψης, ώστε καθιστά αναπόφευκτη την αντικειμενική εκδήλωση. Η τσίττα ή νοητικό υλικό (στη μεγάλη διαδικασία της οικειοποίησης μορφής) είναι τόσο πλήρως ενοποιημένη και η επιθυμία για εμπειρία μέσω επαφών στο φυσικό πεδίο είναι τόσο κυρίαρχη, ώστε οι πολλές τροποποιήσεις του νου στρέφονται όλες στο ίδιο αντικείμενο. Όταν η κατάσταση αντιστραφεί κι o άνθρωπος στο φυσικό πεδίο επιτελεί τη λύτρωσή του, συμβαίνει επίσης με την ίδια μέθοδο, την προσήλωση και την ενοποίηση. Το Αρχαίο Σχόλιο το διασαφηνίζει σε μερικές γραμμές που σχετίζονται με το συμβολισμό του πεντάκτινου αστέρα. Έχουν ως εξής: “Η βουτιά είναι προς τα κάτω στην ύλη. Το σημείο κατέρχεται, εξακοντίζεται μέσω της υδάτινης σφαίρας και διατρυπά ό,τι φαίνεται αδρανές, ακίνητο, αμυδρό, σιωπηλό και απόμακρο. Το σημείο του πυρός κι ο λίθος ενώνονται και προσεγγίζεται η αρμονία και η ένωση στην καθοδική ατραπό. Η πτήση είναι προς τα πάνω στο πνεύμα. Το σημείο ανέρχεται, υψώνοντας τα δύο πίσω και προσεγγίζοντας τα τρία και τα τέσσερα σε ό,τι βρίσκεται πίσω απ’ το πέπλο. Το ύδωρ αποτυγχάνει να σβήσει το σημείο του πυρός· έτσι το πυρ συναντά πυρ και συγχωνεύεται. Επιτυγχάνεται αρμονία, ένωση στο ανοδικό τόξο. Έτσι o ήλιος θα κινηθεί προς βορρά.”

15. Αυτές οι δύο, συνείδηση και μορφή, είναι διακριτές και χωριστές· παρότι οι μορφές μπορεί να είναι όμοιες, η συνείδηση μπορεί να λειτουργεί σε διαφορετικά επίπεδα ύπαρξης. Αυτή η σούτρα δεν πρέπει να εξετασθεί χωριστά από την επόμενη που βεβαιώνει το γεγονός του ενός Νου ή της μίας Ζωής που είναι το δυναμικό αίτιο όλων των διαφοροποιημένων μικρότερων διανοιών και ζωών. Αυτό πρέπει πάντα να είναι αντιληπτό. Συνεπώς τρεις κύριες σκέψεις περιέχονται σ’ αυτή τη σούτρα. Πρώτο ότι υπάρχουν δύο κύριες γραμμές εξέλιξης, εκείνη που αφορά την ύλη και τη μορφή κι εκείνη που αφορά την ψυχή, την όψη συνείδηση, το στοχαστή σε εκδήλωση. Για καθεμιά απ’ αυτές η ατραπός της προόδου διαφέρει και καθεμιά ακολουθεί την πορεία της. Όπως σημειώθηκε, για μεγάλη χρονική περίοδο η ψυχή ταυτίζεται με τη μορφική όψη και προσπαθεί ν’ ακολουθήσει την “Ατραπό του Θανάτου”, γιατί τέτοια είναι πραγματικά η σκοτεινή ατραπός για το στοχαστή. Αργότερα με επίμονη προσπάθεια η ταύτιση αυτή παύει· η ψυχή αποκτά επίγνωση του εαυτού της και της ατραπού της ή ντάρμα και ακολουθεί τότε την οδό του φωτός και της ζωής. Όμως πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι για αμφότερες τις όψεις η δική τους ατραπός είναι η ορθή ατραπός κι ότι οι ωθήσεις που κρύβονται στο φυσικό φορέα ή στο αστρικό σώμα δεν είναι καθαυτές εσφαλμένες. Κατάντησαν εσφαλμένες από ορισμένες πλευρές, όταν στρεβλώθηκαν από την ορθή χρήση τους κι αυτή η αντίληψη οδήγησε το μαθητή στο Βιβλίο του Ιώβ να κραυγάσει και να πει “οία συνετέλουν και ουκ άξια ήτασέ με”. Οι δύο γραμμές ανάπτυξης είναι χωριστές και διακριτές κι αυτό πρέπει να το μάθει κάθε ζηλωτής. Όταν αυτό συλληφθεί, επιδιώκει να βοηθήσει την εξέλιξη των μορφών του με δύο τρόπους· πρώτο, αρνούμενος να ταυτισθεί μαζί τους και δεύτερο, διεγείροντάς τες.

ΦΩΤΙΣΗ

247

Με την εισροή πνευματικής δύναμης θα αντιληφθεί επίσης το σημείο εξέλιξης στο οποίο βρίσκονται οι αδελφοί του και θα πάψει να τους επικρίνει για ό,τι μπορεί να του φαίνεται εσφαλμένη δράση, αλλά η οποία είναι γι’ αυτούς η φυσιολογική δραστηριότητα της μορφής στη διάρκεια του κύκλου όπου μορφή και ψυχή ταυτίζονται και θεωρούνται το ίδιο. Η δεύτερη κύρια γραμμή σκέψης που περιέχεται στη σούτρα 15 είναι δυσκολότερο να εκφρασθεί. Παρέχει χρώμα κι αληθοφάνεια στον ισχυρισμό πολλών διανοητών ότι τα πράγματα υπάρχουν κι έχουν μορφή και δραστηριότητα μόνο εφόσον τα διαμορφώνει o νους του στοχαστή. Με άλλα λόγια ότι μέσω των τροποποιήσεων της δικής μας σκεπτόμενης αρχής δομούμε τον κόσμο μας και δημιουργούμε το περιβάλλον μας. Το συμπέρασμα συνεπώς είναι ότι (δοθείσας της βασικής ουσίας, πνεύματος-ύλης) την υφαίνουμε σε μορφές με τις δικές μας ωθήσεις σκέψης. Οι άλλοι αντιλαμβάνονται αυτό που βλέπουμε γιατί μερικές απ’ τις τροποποιήσεις του νου τους είναι ανάλογες με τις δικές μας και οι αντιδράσεις και οι ωθήσεις τους είναι παρόμοιες από κάποια άποψη. Όμως ούτε δύο άνθρωποι δε βλέπουν ένα αντικείμενο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. “Πράγματα” ή μορφές ύλης πράγματι υπάρχουν· δημιουργήθηκαν ή είναι σε διαδικασία δημιουργίας και γι’ αυτά ευθύνεται κάποια διάνοια ή διάνοιες. Γεννιέται τότε το ερώτημα ποιος ευθύνεται για τις μορφές σκέψης που μας περιβάλλουν. Το σχόλιο και η μετάφραση του Ντβιβέντι τείνουν περισσότερο στη δεύτερη αυτή γραμμή σκέψης απ’ ό,τι η παράφραση του Θιβετανού και θα είναι χρήσιμο να τη μελετήσουμε, γιατί με την προσέγγιση πολλών διανοιών σε κάποιο πρόβλημα μπορεί να εκτιμηθεί το μέγεθός του, αποφεύγονται αφελή και επιπόλαια συμπεράσματα και γίνεται εφικτή η προσέγγιση της αλήθειας. Η συνθετική άποψη είναι πλησιέστερα στην καθολική αλήθεια από την εξειδικευμένη. Αναφέρει: “Παρότι τα πράγματα είναι όμοια, η αιτία του νου και των πραγμάτων είναι διακριτή λόγω διαφοράς των διανοιών. Οι προηγούμενες μελέτες εδραιώνουν με έμμεσο τρόπο την ύπαρξη πραγμάτων σαν αντικειμένων έξω από το νου. Οι Βιζναναβάντι-Βούδδες που υποστηρίζουν ότι τα πράγματα δεν είναι παρά αντανακλάσεις της δικής μας σκεπτόμενης αρχής, θα είχαν αντίρρηση σε μια τέτοια θέση. Η αντίρρηση δε θα άντεχε σε έλεγχο, γιατί η ύπαρξη πραγμάτων ξέχωρα από τη σκεπτόμενη αρχή είναι βέβαιη. Παρότι υπάρχει πράγματι πλήρης ομοιότητα μεταξύ αντικειμένων της ίδιας τάξης, όμως o τρόπος που τα αντικείμενα επηρεάζουν το νου κι ο τρόπος που o νους επηρεάζεται απ’ αυτά είναι τελείως διακριτοί. Γιαυτό τα αντικείμενα υπάρχουν έξω απ’ τη σκεπτόμενη αρχή. Παρότι τα αντικείμενα είναι όμοια, δεν παρουσιάζονται στις διάφορες διάνοιες με το ίδιο φως, πράγμα που δείχνει ότι είναι χωριστά απ’ το νου. Επίσης ακούμε συχνά διάφορα πρόσωπα να λένε ότι είδαν το ίδιο αντικείμενο όπως το είδαν κι άλλοι. Αυτό δείχνει ότι παρότι το αντικείμενο είναι ένα, οι γνώστες είναι πολλοί. Το παράδειγμα αυτό αποδεικνύει τη διάκριση του αντικειμένου και του νου. Επίσης ο ορών και η θέα, π.χ. o νους και το αντικείμενο ή το όργανο της γνώσης και το αντικείμενο της γνώσης, δεν μπορούν να είναι ένα και το αυτό, γιατί τότε κάθε διακριτή γνώση θα ήταν αδύνατη, πράγμα όμως που είναι παράλογο. Αν επιχειρήσουμε μια λύση αυτής της δυσκολίας λέγοντας ότι η αιώνια βασάνα της μορφής των εξωτερικών αντικειμένων είναι το αίτιο όλης της διακριτής μας γνώσης, είναι περιττό γιατί ό,τι έχει ήδη αναλωθεί δεν μπορεί να γίνει αίτιο. Γιαυτό η αντικειμενική ύπαρξη πρέπει να γίνει αποδεκτή σαν ανεξάρτητη του υποκειμένου. Ούτε πρέπει να φαντασθούμε ότι η μία ουσία (δηλ. η Πρακρίτι) θα μπορούσε να παραγάγει στην περίπτωση αυτή όλες τις

ΦΩΤΙΣΗ

248

πολυσχιδείς διαφορές της εμπειρίας μας γιατί οι τρεις γκούνα και οι ποικίλοι συνδυασμοί τους σε διάφορους βαθμούς αρκούν για να τα εξηγήσουν όλα. Στην περίπτωση των Γιόγκι που έχουν φωτισθεί κατάλληλα, επειδή η γνώση παρήγαγε σ’ αυτούς την ύψιστη Βαϊράγκια, ταιριάζει να μην ενδιαφέρονται για τις γκούνα, οι οποίες επίσης λαμβάνουν μια κατάσταση ισορροπίας και δεν παράγουν αποτελέσματα.”

Η τρίτη γραμμή σκέψης καταγίνεται ειδικότερα με την όψη της αντίληψης ή με την κατάσταση επίγνωσης του ενοικούντος στοχαστή και συνεπώς έχει άμεση πρακτική αξία για το σπουδαστή της Ράτζα Γιόγκα. Συνεπάγεται ορισμένα ερωτήματα που μπορούν να εκφρασθούν ως εξής: 1. Σε ποιο επίπεδο ύπαρξης ή αντίληψης (γιατί η έννοια είναι ταυτόσημη για τον αποκρυφιστή σπουδαστή) λειτουργώ; 2. Ταυτίζομαι άραγε με τη μορφή ή την ψυχή; 3. Ποια ατραπό ακολουθώ, την υψηλή οδό της ψυχής ή τη χαμηλή οδό της ύλης; 4. Είμαι άραγε σε μεταβατική περίοδο όπου η αντίληψή μου μεταφέρεται από την κατώτερη στην ανώτερη συνείδηση; 5. Παρότι είμαι σε σώμα, είναι αυτό το όργανό μου και είμαι άραγε αφυπνισμένος σε άλλο πεδίο επίγνωσης; Αυτά και παρόμοια ερωτήματα έχουν βαθιά αξία για το ζηλωτή, αν θέτονται με σοβαρότητα και απαντώνται ειλικρινά, σαν να γίνονταν ενώπιον του Θεού και του Διδασκάλου. 16. Οι πολλές τροποποιήσεις του ενός νου παράγουν τις ποικίλες μορφές που εξαρτώνται για ύπαρξη από τις πολλές αυτές νοητικές ώσεις. Σ’ αυτά τα λόγια η όλη έννοια ξεφεύγει απ’ το βασίλειο του ιδιαίτερου στο βασίλειο του καθολικού. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις κοσμικές και ηλιακές ώσεις και γίνεται πρόδηλη η μικρότητα και η ασημαντότητα του ατομικού μας προβλήματος. Κάθε μορφή σε εκδήλωση είναι αποτέλεσμα της σκέψης του Θεού· κάθε αντικειμενικός φορέας δια του οποίου ρέουν οι ζωικές ώσεις του σύμπαντος, παράγεται και διατηρείται σε αντικειμενική εκδήλωση μέσω της σταθερής ροής των ρευμάτων σκέψης που εκπορεύονται από κάποιον καταπληκτικό κοσμικό στοχαστή. Οι μυστηριώδεις τρόποι Του, το μυστικό κρυμμένο σχέδιο Του, o μεγάλος σκοπός για τον οποίο εργάζεται σ’ αυτό το ηλιακό σύστημα, δεν είναι ακόμη φανερά στον άνθρωπο. Όμως καθώς η ικανότητα του ανθρώπου να σκέπτεται με ευρείς όρους, καθώς η δύναμή του να οραματίζεται το παρελθόν σαν σύνολο και να ενοποιεί όποια γνώση έχει για τη ζωή του Θεού όπως λειτουργεί μέσω των βασιλείων της φύσης και καθώς η κατανόησή του για τη φύση της συνείδησης θα αναπτύσσεται, η θέληση του Θεού (που βασίζεται σε αγαπητική δραστηριότητα) θα γίνεται καταφανής. Το κλειδί ως προς το πώς και το γιατί βρίσκεται στην κατανόηση του ανθρώπου για τις δικές του νοητικές δραστηριότητες. Η εκτίμηση της μεγάλης σκεπτομορφής του Θεού, ενός ηλιακού συστήματος και της συντήρησής του, θα αυξάνει καθώς ο άνθρωπος θα κατανοεί τις δικές του σκεπτομορφές και τον τρόπο με τον οποίο δομεί

ΦΩΤΙΣΗ

249

και δημιουργεί το περιβάλλον του και χρωματίζει τη ζωή του. Κατασκευάζει τους δικούς του κόσμους με τη δύναμη των νοητικών του διαδικασιών και των τροποποιήσεων εκείνου του μέρους της παγκόσμιας σκεπτόμενης αρχής που έχει οικειοποιηθεί για δική του χρήση. Ας θυμηθούμε ότι ο ηλιακός Λόγος, o Θεός, είναι το άθροισμα κάθε κατάστασης συνείδησης ή επίγνωσης. Ο άνθρωπος – η ανθρωπότητα σαν σύνολο, ή μια ατομική μονάδα – είναι μέρος αυτού του συνόλου. Οι πολλές διάνοιες, από το νου του ατόμου (που αναγνωρίζεται απ’ την επιστήμη) μέχρι το νου του ίδιου του Θεού μέσω όλων των βαθμών διανοητών και των σταδίων επίγνωσης, ευθύνονται για κάθε μορφή που βρίσκεται στο σύστημά μας. Καθώς εργαζόμαστε απ’ το άπειρα μικρό στο άπειρα μεγάλο, απ’ το μικρόκοσμο στο μακρόκοσμο, γίνεται πρόδηλη μια βαθμιαία διευρυνόμενη κατάσταση συνείδησης και μια σταθερά αυξανόμενη κατάσταση επίγνωσης. Σ’ αυτή την κλίμακα ανάπτυξης απαντώνται τρεις εξέχοντες τύποι μορφών σαν αποτέλεσμα του νου: 1. Η μορφή του ατόμου, o πραγματικός μικρόκοσμος. 2. Η μορφή του ανθρώπου, o μακρόκοσμος όλων των υπανθρώπινων βασιλείων. 3. Η μορφή του Θεού, ένα ηλιακό σύστημα, o μακρόκοσμος για τον άνθρωπο και όλα τα υπερανθρώπινα στάδια. Όλες αυτές οι μορφές με όλες τις ενδιάμεσες μορφές εξαρτώνται από κάποια ζωή που είναι προικισμένη με ικανότητα σκέψης και δια των ώσεων της σκέψης τροποποιεί κι επηρεάζει την αισθαντική ουσία και τη δομεί σε μορφές. 17. Οι μορφές αυτές αναγνωρίζονται ή όχι, ανάλογα με τις λανθάνουσες ποιότητες της νοούσας συνείδησης. Αυτή η σούτρα μεταφράσθηκε πολύ επιδέξια από τον Tσαρλς Tζόνστον με τα λόγια: “Ένα αντικείμενο γίνεται αντιληπτό ή δε γίνεται αντιληπτό, ανάλογα αν ο νους είναι ή δεν είναι χρωματισμένος με το χρώμα του αντικειμένου.”

Βλέπουμε εκείνο που είμαστε οι ίδιοι· αποκτούμε επίγνωση εκείνου στις άλλες μορφές, που έχει αναπτυχθεί μέσα μας. Αποτυγχάνουμε να δούμε όψεις της ζωής, γιατί αυτές οι όψεις μέσα μας είναι ακόμη υπανάπτυκτες και λανθάνουσες. Για παράδειγμα, αποτυγχάνουμε να δούμε τη θειότητα στον αδελφό μας, γιατί η θειότητα μέσα μας είναι ακόμη ανέγγιχτη και άγνωστη· η μορφική όψη και οι περιορισμοί της αναπτύσσονται μέσα μας και η ψυχή είναι τόσο κρυμμένη, ώστε αποκτούμε επίγνωση μόνο της μορφής του αδελφού μας και αποτυγχάνουμε να δούμε την ψυχή του. Τη στιγμή που αποκτούμε επαφή με την ψυχή μας και ζούμε με το φως της, βλέπουμε την ψυχή του αδελφού μας, αποκτούμε επίγνωση του φωτός του και η όλη μας προσέγγιση σ’ αυτόν αλλάζει. Εδώ βρίσκεται το κλειδί των περιορισμών μας. Εδώ βρίσκεται η υπόσχεση της επιτυχίας μας. Μια λανθάνουσα ικανότητα, όταν αναπτυχθεί, θα μας αποκαλύψει ένα

ΦΩΤΙΣΗ

250

νέο κόσμο. Οι κρυμμένες δυνάμεις της ψυχής, όταν έλθουν σε πλήρη έκφραση, θα μας δώσουν την επίγνωση ενός καινούργιου κόσμου και θα μας αποκαλύψουν ένα σχήμα ζωής κι ένα βασίλειο ύπαρξης που μέχρι τώρα αρνούμαστε, επειδή δεν το βλέπουμε. Απ’ όπου και η ανάγκη για κάθε ερευνητή των μυστηρίων της ύπαρξης να διαθέσει στην έρευνά του ολόκληρο τον εξοπλισμό του κι επομένως η αναγκαιότητα να προωθηθεί αυτή η διαδικασία της ψυχικής ανέλιξης και να αναπτυχθούν οι δυνητικές ικανότητες, αν πρόκειται να γίνει αντιληπτή στην πληρότητά της η αλήθεια. 18. Ο Κύριος του νου, ο νοών, έχει πάντοτε επίγνωση του συνεχώς ενεργού νοητικού υλικού, του αιτίου που παράγει αποτελέσματα. Σ’ αυτή τη σούτρα έχουμε μια δήλωση που είναι το κλειδί για αποτελεσματικό κι ασφαλές διαλογιστικό έργο. Εκείνος που διαλογίζεται είναι η ψυχή – το εγώ – και το έργο της είναι μια θετική δραστηριότητα, όχι μια αρνητική κατάσταση ή συνθήκη. Μεγάλο μέρος του έργου που γίνεται υπό το όνομα του διαλογισμού είναι επικίνδυνο και άχρηστο, επειδή εκείνος που επιδιώκει τον έλεγχο είναι o άνθρωπος στο φυσικό πεδίο και η προσπάθειά του συγκεντρώνεται στην επίτευξη εγκεφαλικής ηρεμίας. Επιδιώκει να ηρεμήσει τα εγκεφαλικά κύτταρα και να τα καταστήσει αρνητικά, γαλήνια και δεκτικά. Όμως ο αληθινός διαλογισμός αφορά την ψυχή και το νου· η δεκτικότητα του εγκεφάλου είναι μια αυτόματη αντίδραση στην ανώτερη κατάσταση. Επομένως στη Ράτζα Γιόγκα η επαφή με τον αληθινό άνθρωπο – το εγώ – και η δύναμη να “ηρεμούν οι τροποποιήσεις της σκεπτόμενης αρχής” πρέπει να προηγηθούν κάθε εγκεφαλικής δραστηριότητας και ανταποκριτικότητας. Ο Κύριος του νου είναι πάντοτε αφυπνισμένος, έχει πάντοτε επίγνωση της τάσης του νου ν’ ανταποκρίνεται στα ρεύματα δύναμης που παράγονται από τη σκέψη ή την επιθυμία· επομένως επιτηρεί κάθε εκπόρευση δύναμης που προέρχεται απ’ τον ίδιο κι ελέγχει κάθε σκέψη και παρόρμηση, έτσι ώστε να πηγάζουν απ’ αυτόν μόνο εκείνα τα ρεύματα ενέργειας κι εκείνες οι παρορμήσεις οι οποίες είναι σύμφωνες με το σκοπό που έχει συνεχώς υπόψη και για την επιδίωξη του ομαδικού σχεδίου. Ποτέ δεν πρέπει να λησμονούμε ότι όλα τα εγώ εργάζονται σε ομαδικό σχηματισμό και υπό τον άμεσο έλεγχο εκείνων των Στοχαστών που ενσωματώνουν τη θεία λογοϊκή σκέψη. Συνεπώς το έργο που κάθε ζηλωτής επιζητεί να κάνει, είναι να ευθυγραμμίσει την εγκεφαλική συνείδηση με εκείνη τη σκέψη που τον προσεγγίζει μέσω της ψυχικής του συνείδησης και με την ολοκλήρωσή της το θείο σχέδιο έρχεται βαθμιαία σε εκδήλωση στο φυσικό πεδίο. Καθώς κάθε υιός του Θεού φέρνει το ενεργό νοητικό υλικό για το οποίο ευθύνεται σε τέτοια κατάσταση ώστε να ανταποκρίνεται στη θεία σκέψη, το σχέδιο των αιώνων θα οδηγείται σε περάτωση. Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να απελπίζεται λόγω της δήθεν ανικανότητάς του ή της φαινομενικής του μικρότητας, γιατί στον καθένα μας έχουν εμπιστευθεί κάποιο μέρος του σχεδίου και πρέπει να το εκπληρώσουμε· χωρίς τη συνεργασία μας προκύπτει καθυστέρηση και σύγχυση. Μερικές φορές προκύπτει μεγάλο πρόβλημα όταν ένα μικροσκοπικό τμήμα ενός μεγάλου μηχανισμού αρνείται να λειτουργήσει σωστά. Συχνά χρειάζονται μεγάλες προσαρμογές πριν μπορέσει

ΦΩΤΙΣΗ

251

ολόκληρη η μηχανή να συνεχίσει με επιτυχία το έργο της και μια ανάλογη κατάσταση τείνει να εμφανισθεί στο βασίλειο της ανθρώπινης συνεργασίας. Το συνεχώς ενεργό νοητικό υλικό μπορεί να ανταποκρίνεται τόσο στον κατώτερο κραδασμό που πηγάζει απ’ τον τριπλό κατώτερο άνθρωπο όσο και στην ανώτερη ώθηση που απορρέει από την ψυχή σαν μεσολαβητή μεταξύ πνεύματος και ύλης. Η ψυχή έχει πάντοτε επίγνωση αυτής της κατάστασης· ο άνθρωπος στο φυσικό πεδίο είναι τυφλός σ’ αυτή ή μόλις αρχίζει να αφυπνίζεται στη διπλή δυνατότητα. Το έργο του ζηλωτή για την ένωση είναι να φέρει το νοητικό υλικό σταδιακά και αυξητικά κάτω από την ανώτερη ώθηση και μακριά από τον κατώτερο κραδασμό, ωσότου η ανταποκριτικότητα στο ανώτερο καταστεί μια σταθερή κατάσταση και η κραδασμική δραστηριότητα του κατώτερου ανθρώπου εξασθενίσει κι εξαφανισθεί. 19. Επειδή αυτό μπορεί να ιδωθεί ή να γίνει γνωστό, είναι φανερό ότι o νους δεν είναι πηγή φώτισης. Αυτή η σούτρα και οι δύο επόμενες μας δίνουν μια τυπική προσέγγιση της Ανατολής σε ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα και αυτή η μέθοδος λογισμού δεν είναι εύκολο να συλληφθεί απ’ τις Δυτικές διάνοιες. Στις έξι σχολές της Ινδικής φιλοσοφίας το όλο αυτό πρόβλημα της πηγής της δημιουργίας και της φύσης του νου έχει αναλυθεί και συζητηθεί και καλυφθεί τόσο ολοκληρωμένα, ώστε όλες οι σύγχρονες σχολές μας μπορούν να θεωρηθούν πρακτικά σαν παραφυάδες ή λογικά επακόλουθα των ποικίλων Ινδικών θέσεων. Το κλειδί για την πολλαπλότητα των απόψεων στα δύο αυτά σημεία μπορεί ίσως να βρεθεί στους έξι τύπους στους οποίους εμπίπτουν όλα τα ανθρώπινα όντα, καθώς o έβδομος δεν αποτελεί παρά τη σύνθεση όλων των άλλων και είναι περιεκτικός κι όχι αποκλειστικός. Στις Γιόγκα Σούτρα o νους καταλαμβάνει απλώς τη θέση ενός οργάνου, ενός μεσολαβητή, μιας ευαίσθητης πλάκας που καταγράφει ό,τι εισρέει σ’ αυτή από πάνω ή ό,τι την επηρεάζει από κάτω. Δεν έχει δική του προσωπικότητα· δεν έχει δική του ζωή ή φως εκτός από εκείνο που είναι έμφυτο σε όλη την ουσία και απαντάται συνεπώς στα άτομα τα οποία απαρτίζουν το νοητικό υλικό. Αυτά τα τελευταία, επειδή είναι στην ίδια εξελικτική γραμμή με την υπόλοιπη κατώτερη φύση, διογκώνουν την παλίρροια των υλικών δυνάμεων που επιζητούν να κρατήσουν αιχμάλωτη την ψυχή και συνιστούν τη μεγάλη πλάνη. Ο νους μπορεί συνεπώς να γίνει γνωστός από δύο κατευθύνσεις: πρώτο, μπορεί να γίνει γνωστός, να αναγνωρισθεί και να ιδωθεί από το στοχαστή, την ψυχή στο δικό της πεδίο και δεύτερο, μπορεί να ιδωθεί και να γίνει γνωστός σαν φορέας του ανθρώπου στο φυσικό πεδίο. Για μεγάλο διάστημα o άνθρωπος έγινε εκείνο με το οποίο ταυτίσθηκε, αποκλείοντας τον αληθινό πνευματικό άνθρωπο ο οποίος γίνεται γνωστός, προσεγγίζεται και υπακούεται όταν o νους αποκτά την ορθή του θέση σαν όργανο γνώσης. Μια αναλογία στο φυσικό πεδίο μπορεί εδώ να βοηθήσει. Το μάτι είναι μια από τις κύριες αισθήσεις μας, εκείνο με το οποίο αποκτούμε γνώση, ένα μέσον δια του οποίου βλέπουμε. Όμως δεν κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε το μάτι σαν πηγή φωτός και

ΦΩΤΙΣΗ

252

σαν εκείνο που παράγει αποκάλυψη. Το γνωρίζουμε σαν όργανο που ανταποκρίνεται σε ορισμένους κραδασμούς φωτός δια των οποίων μεταβιβάζονται ορισμένες πληροφορίες για το φυσικό πεδίο στον εγκέφαλό μας, τη μεγάλη αυτή δεκτική πλάκα στο φυσικό πεδίο. Για την ψυχή o νους δρα επίσης σαν μάτι ή παράθυρο δια του οποίου έρχεται η πληροφορία, αλλά δεν είναι ο ίδιος πηγή φωτός ή φώτισης. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε εδώ ότι όταν o εγκέφαλος κι o νους συντονίσθηκαν (όπως συνέβη πρώτα στη Λεμούρεια περίοδο), αναπτύχθηκε ταυτόχρονα η αίσθηση της όρασης. Καθώς βαίνει η εξέλιξη, λαμβάνει χώρα ένας ανώτερος συντονισμός και ενοποιείται η ψυχή και ο νους. Έπειτα αυτό το όργανο της λεπτοφυούς όρασης (o τρίτος οφθαλμός) αρχίζει να λειτουργεί και ο νους, ο εγκέφαλος και τα δύο μάτια αντικαθίστανται από μια άλλη τριπλότητα κι έχουμε την ψυχή, το νου και τον τρίτο οφθαλμό. Συνεπώς ο εγκέφαλος δεν είναι πηγή φώτισης, αλλά αποκτά επίγνωση του φωτός της ψυχής κι εκείνου που αποκαλύπτει στο βασίλειο της ψυχής. Ταυτόχρονα αναπτύσσεται ο τρίτος οφθαλμός και επιτρέπει στον κάτοχό του την είσοδο στα μυστικά των λεπτοφυέστερων βασιλείων στους τρεις κόσμους, έτσι ώστε o εγκέφαλος δέχεται φώτιση, πληροφορίες και γνώση από δύο κατευθύνσεις: από την ψυχή μέσω του νου και από τα λεπτοφυέστερα πεδία στους τρεις κόσμους μέσω του τρίτου οφθαλμού. Πρέπει εδώ να υπενθυμίσουμε ότι o τρίτος οφθαλμός αποκαλύπτει κυρίως το φως που βρίσκεται στην καρδιά κάθε μορφής της θείας εκδήλωσης. 20. Ούτε μπορεί να γνωρίσει δύο αντικείμενα ταυτόχρονα, τον εαυτό του κι εκείνο που είναι εξωτερικό προς τον εαυτό του. Κανένα απ’ τα περιβλήματα δια των οποίων λειτουργεί η ψυχή δεν έχει αυτογνωσία· είναι μόνο αγωγοί δια των οποίων αποκτάται γνώση κι επιτυγχάνεται ζωική εμπειρία. Ο νους δε γνωρίζει τον εαυτό του, γιατί αυτό θα επιβεβαίωνε την αυτοσυνείδηση κι επομένως αφού δεν έχει ατομική συνείδηση είναι ανίκανος να πει “αυτό είμαι εγώ – ο εαυτός μου – κι αυτό είναι εξωτερικό προς εμένα και συνεπώς είναι μη-εαυτός”. Είναι απλώς μια άλλη αίσθηση μέσω της οποίας αποκτώνται πληροφορίες και αποκαλύπτεται ένα περαιτέρω πεδίο γνώσης. Δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα όργανο, όπως ειπώθηκε προηγουμένως, ικανό για μια διπλή λειτουργία, καταγράφοντας επαφές από κάποια εκ των δύο κατευθύνσεων και διαβιβάζοντας αυτή τη γνώση στον εγκέφαλο απ’ την ψυχή ή στην ψυχή απ’ τον κατώτερο άνθρωπο. Αυτό πρέπει να γίνει αντικείμενο διαλογισμού και η συνολική τάση της προσπάθειάς μας πρέπει να είναι εκείνη που θα φέρει αυτό το όργανο σε τέτοια κατάσταση ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με το μεγαλύτερο δυνατό όφελος. Αυτό είναι που επιδιώκουν να κάνουν τα τρία τελευταία μέσα της γιόγκα. Επειδή εξετάσθηκε νωρίτερα, δε χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ περισσότερο. 21. Αν υποτεθεί η γνώση του νου (της τσίττα) από ένα μακρινό νου, πρέπει να συναχθεί ένας άπειρος αριθμός γνωριζόντων και η αλληλουχία των μνημονικών αντιδράσεων θα έτεινε σε άπειρη σύγχυση. Μια από τις ερμηνείες των λειτουργιών του νου είναι να επιβεβαιώνει την ικανότητά

ΦΩΤΙΣΗ

253

του να αποσπάται απ’ τον εαυτό του και να τον θεωρεί σαν κάτι χωριστό. Μ’ αυτό τον τρόπο προκύπτει σύγχυση των χωριστών μερών που το ένα είναι μακριά από το άλλο κι οδηγεί (καθώς η ιδέα προωθείται σε ένα λογικό συμπέρασμα) σε χαοτική κατάσταση. Όλο αυτό προήλθε απ’ την άρνηση των ορθόδοξων διανοητών πάνω σε φιλοσοφικές και νοητικές γραμμές να παραδεχθούν τη δυνατότητα ύπαρξης μιας οντότητας, αποσπασμένης και χωριστής από το νου, η οποία επιδιώκει απλώς να τον χρησιμοποιήσει σαν μέσον γνώσης. Το πρόβλημα ανέκυψε κυρίως από το γεγονός ότι αυτός ο στοχαστής δεν μπορεί να γίνει γνωστός προτού αναπτυχθεί o νους· μπορεί να γίνει αισθητός κι αντιληπτός απ’ το μυστικιστή και τον ευλαβικό, αλλά η γνώση του (με τη συνήθη σημασία του όρου) δεν είναι εφικτή μέχρι να αναπτυχθεί το όργανο της γνώσης, o νους. Εδώ υπεισέρχεται η γνώση της Ανατολής και διευκρινίζει το έργο που τόσο θαυμαστά έγινε απ’ τους νοητικούς και Χριστιανούς επιστήμονες. Τόνισαν το γεγονός του νου – ατομικού και καθολικού – και σ’ αυτούς χρωστάμε πολλά. Η φύση του νου, o σκοπός του, ο έλεγχός του, τα προβλήματά του και οι διαδικασίες του αποτελούν θέματα δημόσιας συζήτησης σήμερα, ενώ πριν από εκατό χρόνια δε συνέβαινε κάτι τέτοιο. Όμως παρόλα αυτά παραμένει πολλή σύγχυση σαν αποτέλεσμα της σύγχρονης τάσης μας να θεοποιούμε το νου και να τον θεωρούμε σαν το μόνο σημαντικό παράγοντα. Η επιστήμη της Ανατολής έρχεται να μας σώσει και μας λέει ότι πίσω από το νου υπάρχει o στοχαστής, πίσω από την αντίληψη απαντάται o νοών και πίσω από το αντικείμενο της παρατήρησης βρίσκεται εκείνος που παρατηρεί. Αυτός o νοών, o στοχαστής και o παρατηρητής είναι το αθάνατο άφθαρτο εγώ, η ψυχή σε ενατένιση. 22. Όταν η πνευματική νοημοσύνη που στέκει μόνη κι ελεύθερη από τα αντικείμενα, αντανακλάται στο νοητικό υλικό, τότε έρχεται η επίγνωση του εαυτού. Η πνευματική αυτή νοημοσύνη που είναι o πραγματικός άνθρωπος, o Υιός του Θεού, ο αιώνιος στους Ουρανούς, είναι γνωστή με πολλά και ποικίλα ονόματα ανάλογα με τη σχολή σκέψης. Ο παρακάτω πίνακας συνωνύμων είναι πολύτιμος για το σπουδαστή γιατί του δίνει μια πλατύτερη εικόνα και μια περιεκτική κατανόηση, αποκαλύπτοντάς του το γεγονός ότι οι Υιοί του Θεού, αποκαλυφθέντες ή όχι, μπορούν να βρεθούν παντού: Η πνευματική Νοημοσύνη. Η Ψυχή. Η αυτοσυνείδητη Οντότητα. Ο Χριστός. Ο Εαυτός. Ο ανώτερος Εαυτός. Ο Υιός του Θεού.

Ο εσώτερος Κυβερνήτης. Η δεύτερη όψη. Το δεύτερο Πρόσωπο. Ο Θεός σε ενσάρκωση. Ο Υιός του Νου. Ο θείος Μανασαπούτρα. Ο Αγκνισβάττα.

Ο Λόγος που έγινε σάρκα. Το AUM. Ο Στοχαστής. Ο Παρατηρητής, Ο Νοών. Ο Δομητής μορφής. Δύναμη. Ο Ένοικος στο σώμα.

Αυτοί και πολλοί άλλοι όροι βρίσκονται διάσπαρτοι στις ιερές γραφές και τη λογοτεχνία του κόσμου. Όμως σε κανένα βιβλίο η φύση της ψυχής, μακροκοσμικής (ο

ΦΩΤΙΣΗ

254

κοσμικός Χριστός) ή μικροκοσμικής (ο ατομικός Χριστός), δεν απεικονίσθηκε τόσο θαυμάσια όσο στην Μπαγκαβάτ Γκίτα και στα τρία βιβλία, την Μπαγκαβάτ Γκίτα, την Καινή Διαθήκη και τις Γιόγκα Σούτρα, περιέχεται μια ολοκληρωμένη εικόνα της ψυχής και της ανέλιξής της. 23. Τότε το νοητικό υλικό, αντανακλώντας το γνώστη κι εκείνο που μπορεί να γίνει γνωστό, καθίσταται παντογνώστης. Η σούτρα αυτή έχει φύση σύνοψης και τονίζει το γεγονός ότι o νους αφού ηρεμήσει και γαληνέψει με την πρακτική της συγκέντρωσης και του διαλογισμού, αποβαίνει ανακλαστήρας “εκείνου που είναι επάνω κι εκείνου που είναι κάτω”. Είναι o διαβιβαστής της γνώσης του εαυτού στο φυσικό εγκέφαλο του ανθρώπου σε ενσάρκωση κι επίσης o διαβιβαστής όλων όσων γνωρίζει κι αντιλαμβάνεται ο εαυτός. Το πεδίο της γνώσης γίνεται ορατό και γνωστό. Ο γνώστης γίνεται επίσης αντιληπτός και η “αντίληψη όλων των πραγμάτων” καθίσταται εφικτή. Συνεπώς αληθεύει κυριολεκτικά ότι για το γιόγκι τίποτε δε μένει κρυφό ή άγνωστο. Μπορεί ν’ αποκτήσει πληροφορίες για όλα τα θέματα, γιατί έχει ένα όργανο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να διακριβώσει εκείνο που γνωρίζει η ψυχή για τη Βασιλεία του Θεού, το βασίλειο της πνευματικής αλήθειας. Μπορεί επίσης να έλθει σε επικοινωνία και να μεταβιβάσει στην ψυχή ό,τι είναι γνωστό στον άνθρωπο σε φυσική ενσάρκωση. Έτσι o γνώστης, το πεδίο της γνώσης και η ίδια η γνώση συνδέονται και το μέσον αυτής της ένωσης είναι o νους. Πρόκειται για ένα μεγάλο στάδιο στην ατραπό της επιστροφής και παρότι στον κατάλληλο χρόνο η ενόραση θ’ αντικαταστήσει το νου και η άμεση πνευματική αντίληψη θα πάρει τη θέση της νοητικής αντίληψης, ωστόσο το στάδιο αυτό είναι προχωρημένο και σημαντικό και ανοίγει τη θύρα στην άμεση φώτιση. Τίποτε τώρα δεν μπορεί να εμποδίσει την κάθοδο πνευματικής δύναμης και σοφίας στον εγκέφαλο, γιατί ολόκληρος o τριπλός κατώτερος άνθρωπος εξαγνίσθηκε και κυριαρχήθηκε και το φυσικό, το συναισθηματικό και το νοητικό σώμα σχηματίζουν απλώς έναν αγωγό για το θείο φως και συνιστούν το φορέα δια του οποίου η ζωή και η αγάπη του Θεού μπορούν να εκδηλωθούν. 24. Επίσης το υλικό του νου, αντανακλώντας άπειρες νοητικές εντυπώσεις, αποβαίνει το όργανο του Εαυτού και δρα σαν παράγοντας ενοποίησης. Δε μένει τίποτε να κάνει ο πνευματικός άνθρωπος για τον εξαγνισμένο κατώτερο εαυτό παρά να μάθει να χρησιμοποιεί το όργανό του – το νου – και δι’ αυτού τα δύο άλλα σώματα διευθύνονται, ελέγχονται και χρησιμοποιούνται. Με τα οκτώ μέσα της γιόγκα το όργανό του ανακαλύφθηκε, αναπτύχθηκε και κυριαρχήθηκε και πρέπει τώρα να χρησιμοποιηθεί ενεργά με τρεις τρόπους: 1. Σαν φορέας της ζωής της ψυχής. 2. Στην υπηρεσία της Ιεραρχίας. 3. Σε συνεργασία με το σχέδιο της εξέλιξης.

ΦΩΤΙΣΗ

255

Στο Βιβλίο Ι, σούτρα 41, βρίσκουμε αυτά τα λόγια: “Σ’ εκείνον του οποίου οι βρίττι (οι τροποποιήσεις της ουσίας του νου) έχουν ελεγχθεί ολοκληρωτικά, προκύπτει μια κατάσταση ταύτισης κι εξομοίωσης με εκείνο που έγινε αντιληπτό. Ο γνώστης, η γνώση και το πεδίο της γνώσης γίνονται ένα, όπως ακριβώς ο κρύσταλλος προσλαμβάνει τα χρώματα εκείνου που αντανακλάται πάνω του.”

Μας δίνει μια εικόνα εκείνου που συμβαίνει στον άνθρωπο που κυριάρχησε το όργανό του. Καταγράφει στον εγκέφαλό του μέσω του νου ό,τι είναι αληθινό και πραγματικό· αποκτά επίγνωση της φύσης του ιδεώδους και στρέφει κάθε δύναμη που διαθέτει στο έργο της μεταφοράς αυτού του ιδεώδους σε αντικειμενική εκδήλωση· βλέπει το όραμα της βασιλείας του Θεού όπως θα είναι σε απώτερους καιρούς και καθετί που έχει και είναι το προσφέρει έτσι ώστε όλοι να μπορέσουν να δουν το όραμα· γνωρίζει το σχέδιο, γιατί του αποκαλύφθηκε “στο μυστικό τόπο στο Όρος του Θεού” και συνεργάζεται μαζί του με νοημοσύνη στο φυσικό πεδίο· ακούει τη Φωνή της Σιγής και υπακούει στην προσταγή της καθώς εργάζεται σταθερά στο χρέος μιας πνευματικής διαβίωσης σε έναν κόσμο που είναι αφιερωμένος σε υλικά πράγματα. Όλα αυτά είναι εφικτά για τον άνθρωπο που ηρέμησε την ευμετάβλητη ψυχική φύση και κυριάρχησε τη βασιλική επιστήμη της Ράτζα Γιόγκα. Στην απόκρυφη λογοτεχνία των μυστών οι ακόλουθες στροφές συνοψίζουν την κατάσταση του ανθρώπου που πέτυχε, ο οποίος είναι κύριος κι όχι υπηρέτης, κατακτητής κι όχι σκλάβος: “Ο πενταπλός εισήλθε στην ειρήνη, όμως βαδίζει στη σφαίρα μας. Ό,τι είναι πυκνό και σκοτεινό τώρα λάμπει με ένα καθαρό διαυγές φως και η ακτινοβολία διαχύνεται απ’ τους επτά ιερούς λωτούς. Φωτίζει τον κόσμο κι ακτινοβολεί τον κατώτατο τόπο με θείο πυρ. Ό,τι ως τώρα ήταν ανήσυχο κι άγριο όπως o ωκεανός, φουσκωμένο όπως η τρικυμισμένη θάλασσα, στέκει ήσυχο και γαλήνιο. Διαυγή τα ύδατα της κατώτερης ζωής και κατάλληλα να προσφερθούν στους διψασμένους που ψηλαφώντας κραυγάζουν από δίψα. Ό,τι σκότωσε και κάλυψε το Πραγματικό για πολλούς μακρούς αιώνες σκοτώθηκε κι αυτό και με τον θάνατό του η χωριστή ζωή τελείωσε. Εμφανίζεται ο Ένας. Ακούγεται η Φωνή. Γίνεται γνωστό το Πραγματικό, διακρίνεται το Όραμα. Το πυρ του Θεού αναπηδά σαν φλόγα. Ο σκοτεινότερος τόπος δέχεται το φως. Η αυγή εμφανίζεται στη γη. Το χάραμα από ψηλά ρίχνει τις λαμπρές ακτίνες του στην ίδια την κόλαση κι όλα είναι φως και ζωή.”

Έπειτα μπροστά στο λυτρωμένο γιόγκι τίθεται μια εκλογή. Αντιμετωπίζει ένα πνευματικό πρόβλημα και η φύση του μας περιγράφεται στο εξής απόσπασμα μιας αρχαίας εσωτερικής κατήχησης: “Τι βλέπεις, ω λυτρωμένε; Πολλούς που υποφέρουν, Διδάσκαλε, που κλαίνε και κραυγάζουν για βοήθεια. Τι θα κάνεις, ω άνθρωπε της ειρήνης; Θα επιστρέψω εκεί απ’ όπου ήλθα. Από πού ήλθες, ω θείε Προσκυνητή; Απ’ τα πιο χαμηλά βάθη του σκότους, έπειτα προς τα πάνω στο φως. Πού πηγαίνεις, ω Ταξιδιώτη του ανηφορικού δρόμου; Πίσω στα βάθη του σκότους, μακριά απ’ το φως της μέρας. Γιατί αυτό το βήμα, ω Υιέ του Θεού; Για να μαζέψω όσους παραπατούν στο σκοτάδι και να φωτίσω τα βήματά τους στην ατραπό.

ΦΩΤΙΣΗ

256

Πότε είναι η περίοδος της υπηρεσίας, ω Σωτήρα των ανθρώπων; Δεν ξέρω, παρεκτός όταν κάποιος υποφέρει, στέκω πίσω και υπηρετώ.”

25. Η κατάσταση της απομονωμένης ενότητας (η απόσυρση στην αληθινή φύση του Εαυτού) είναι η ανταμοιβή του ανθρώπου που μπορεί να διακρίνει μεταξύ του νοητικού υλικού και του Εαυτού ή πνευματικού ανθρώπου. Αυτή η κατάσταση της απομονωμένης ενότητας πρέπει να θεωρηθεί σαν αποτέλεσμα της επίτευξης μιας ιδιαίτερης κατάστασης του νου παρά σαν μια χωριστική αντίδραση. Όλο το διαλογιστικό έργο, όλες οι στιγμές στοχασμού, όλες οι επιβεβαιωτικές ασκήσεις, όλες οι ώρες περισυλλογής της αληθινής φύσης είναι μέσα που χρησιμοποιούνται για την απόσπαση του νου απ’ τις κατώτερες αντιδράσεις και τάσεις και για τη δόμηση της συνήθειας της συνεχούς αντίληψης της αληθινής θείας φύσης. Όταν η αντίληψη αυτή επιτευχθεί, η ανάγκη για τέτοιες ασκήσεις σταματά και o άνθρωπος εισέρχεται στην κληρονομιά του. Η αναφερόμενη απομόνωση είναι η απόσπαση του εαυτού από το πεδίο της γνώσης, η συνεπαγόμενη άρνηση του εαυτού να επιδιώξει την εξωστρεφή αισθητήρια εμπειρία και τη σταθερή του στάση σε κατάσταση πνευματικής ύπαρξης. Ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση του εαυτού του σαν γνώστη και δεν ενδιαφέρεται πια κυρίως για το πεδίο της γνώσης, όπως στα πρώτα στάδια της ανέλιξής του· ούτε εμπλέκεται με τη γνώση καθαυτή, όπως στη διάρκεια του σταδίου της νοητικής ανάπτυξης είτε σαν προχωρημένος άνθρωπος είτε σαν μαθητής. Μπορεί να διακρίνει μεταξύ των τριών και δεν ταυτίζεται όπως μέχρι τώρα με το πεδίο της γνώσης, τη ζωή στους τρεις κόσμους με το μέσον των τριών φορέων του και των πέντε αισθήσεων συν το νου, ούτε με την αποκτηθείσα γνώση ή την εμπειρία που βίωσε. Γνωρίζει τον εαυτό· ταυτίζεται με τον αληθινό γνώστη κι έτσι βλέπει τα πράγματα όπως είναι, διαχωρισμένος τελείως από τον κόσμο της αισθητήριας αντίληψης. Το κάνει όμως ενόσω λειτουργεί σαν ανθρώπινο ον στη γη. Συμμετέχει στη γήινη εμπειρία· εμπλέκεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες· βαδίζει ανάμεσα στους ανθρώπους, τρώγοντας και κοιμώμενος, εργαζόμενος και ζώντας. Πάντοτε όμως είναι “εν τω κόσμω αλλά ουχί εκ του κόσμου” και μπορεί να ειπωθεί γι’ αυτόν ό,τι ειπώθηκε για τον Χριστό: “Ός εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ’ εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος και σχήματι ευρεθείς ως άνθρωπος εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού.” (Φιλιπ. ΙΙ, 6-8)

Είναι ενοποιημένος με την ψυχή όλων, αλλά απομονωμένος, χωρισμένος απ’ όλα όσα αφορούν τη μορφή ή την υλική φύση. Οι επόμενες τρεις σούτρα πρέπει να μελετηθούν σαν μια, γιατί δίνουν μια εικόνα της βαθμιαίας ανάπτυξης της πνευματικής φύσης στον άνθρωπο που έφθασε σε κατάσταση διακριτικής απόσπασης και μέσω της πλήρους απάθειας γνωρίζει την έννοια της απομονωμένης ενότητας. 26, 27, 28. Ο νους τότε τείνει στη διάκριση και την αυξημένη φώτιση ως προς την αληθινή φύση του ενός Εαυτού. Όμως με τη δύναμη της συνήθειας o

ΦΩΤΙΣΗ

257

νους θα αντανακλά άλλες νοητικές εντυπώσεις και θα αντιλαμβάνεται αντικείμενα της αισθητήριας αντίληψης. Οι αντανακλάσεις αυτές έχουν τη φύση εμποδίων και η μέθοδος της υπερνίκησής τους είναι η ίδια. Εφόσον εδραιώθηκαν ορθές τάσεις και ρυθμός, γίνεται απλώς ζήτημα σταθερής εμμονής, κοινής λογικής και αντοχής. Χωρίς την εφαρμογή της υπέρτατης επαγρύπνησης οι παλιές συνήθειες του νου πολύ εύκολα επανεπιβάλλονται και μέχρι την τελική μύηση ισχύει για τo ζηλωτή η ρήση, “γρηγορείτε και προσεύχεσθε”. Οι κανόνες που διέπουν τη νίκη, οι πρακτικές που οδηγούν στην επιτυχία είναι ίδιες για τον προχωρημένο έμπειρο πολεμιστή και μυημένο καθώς και για τον πιο ταπεινό νεόφυτο. Στο Βιβλίο II δίνονται επισταμένα οι μέθοδοι με τις οποίες μπορούν να υπερνικηθούν και να εξουδετερωθούν τα προσκόμματα και τα εμπόδια και από τη στιγμή της εισόδου στη δοκιμαστική ατραπό μέχρι την υψηλή εκείνη στιγμή όπου βιώνεται η τελευταία μεγάλη μύηση και o λυτρωμένος άνθρωπος στέκει στο πλήρες φως της ημέρας, αυτές οι μέθοδοι και τρόποι πειθαρχημένης ζωής πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα. Συνεπάγονται υπομονή, την ικανότητα να συνεχίζει μετά την αποτυχία και να επιμένει όταν η επιτυχία φαίνεται μακρινή. Αυτό ήταν καλά γνωστό στο μεγάλο μυημένο Παύλο και ήταν η αιτία της επιταγής του στους μαθητές που ζητούσε να βοηθήσει. “Στήτε ουν… και άπαντα κατεργασάμενοι στήναι”. Ο Ιάκωβος μας δίνει την ίδια σκέψη όταν λέει: “Ιδού μακαρίζομεν τους υπομένοντας”. Το σημάδι των μαθητών κάθε βαθμού είναι η συνέχιση όταν έρθει το σημείο εξάντλησης, το επόμενο βήμα όταν η δύναμη να γίνει μοιάζει να χάθηκε, η σταθερότητα όταν δε φαίνεται τίποτε άλλο μπροστά παρά η ήττα και η απόφαση να υπομείνει ό,τι κι αν συμβεί όταν η αντοχή φτάνει στα όρια. Σ’ αυτούς απευθύνεται το προσκλητήριο του Παύλου: “Στήτε ουν περιζωσάμενοι την οσφύν υμών εν αληθεία και ενδυσάμενοι τον θώρακα της δικαιοσύνης και υποδησάμενοι τους πόδας εν ετοιμασία του ευαγγελίου της ειρήνης, επί πάσιν αναλαβόντες τον θυρεόν της πίστεως, εν ώ δυνήσεσθε πάντα τα βέλη του πονηρού τα πεπυρωμένα σβέσαι· και την περικεφαλαίαν του σωτηρίου δέξασθε και την μάχαιραν του Πνεύματος, ό έστι ρήμα Θεού.” (Εφεσ. VI, 14-17)

Εξίσου σαφής είναι επίσης η εντολή του Κρίσνα στον Αρζούνα όπως δόθηκε: “Σεβόμενος το καθήκον σου μην καταδεχθείς να οπισθοχωρήσεις, γιατί τίποτε δεν είναι καλύτερο για τον πολεμιστή από μια δίκαιη μάχη. Και με μια τέτοια μάχη που σου ήλθε μόνη της θα ανοίξει η ίδια η πύλη του ουρανού· ευτυχισμένοι οι πολεμιστές… που βρίσκουν τέτοια μάχη σαν κι αυτή… Γιαυτό σήκω με απόφαση να πολεμήσεις. Θεωρώντας ίση την καλή και την κακή τύχη, το κέρδος και την απώλεια, τη νίκη και την ήττα, ετοιμάσου για τη μάχη.” (Γκίτα ΙΙ, 31-38)

29. Ο άνθρωπος που αναπτύσσει τη μη-προσκόλληση ακόμη και στην έφεσή του για φώτιση και απομονωμένη ενότητα, αποκτά τελικά επίγνωση του επισκιάζοντος νέφους της πνευματικής γνώσης. Είναι δύσκολο για το νεόφυτο να είναι απρόσωπος όσον αφορά τη δική του πνευματική ανέλιξη. Ακόμη και η ειλικρινέστερη έφεσή του μπορεί να αποτελέσει

ΦΩΤΙΣΗ

258

πρόσκομμα κι ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να μάθει είναι να προχωρεί στην ατραπό υπακούοντας στους κανόνες, ακολουθώντας τις ασκήσεις, χρησιμοποιώντας τα μέσα κι εκπληρώνοντας σταθερά το νόμο και ταυτόχρονα απορροφημένος στο όραμα και την υπηρεσία κι όχι στον εαυτό του. Είναι τόσο εύκολο να γίνει θύμα της υψηλής επιθυμίας και ν’ ασχολείται έτσι με τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα του ανατείνοντος κατώτερου ανθρώπου, ώστε γρήγορα εμπλέκεται εκ νέου στα βάσανα της ευμετάβλητης ψυχικής φύσης. Πρέπει να αναπτυχθεί η μη-προσκόλληση σε όλες τις μορφές της αισθητήριας αντίληψης, ανώτερης και κατώτερης. Πολλοί άνθρωποι όταν μεταφέρονται από την ατραπό του αισθήματος και της ευλαβικής προσέγγισης της καρδιάς (τη μυστικιστική γραμμή) στην ατραπό του νοητικού ελέγχου – την προσέγγιση μέσω της κεφαλής, την αποκρυφιστική μέθοδο – παραπονούνται ότι οι παλιές στιγμές χαράς κι ευτυχίας που βίωναν στο διαλογισμό, έχουν χαθεί. Το σύστημα που τώρα ακολουθούν φαίνεται ξηρό και μη ικανοποιητικό. Αλλά η χαρά και η ειρήνη είναι καταγραφές της συναισθηματικής φύσης και με κανένα τρόπο δεν επηρεάζουν την πραγματικότητα. Είναι αμελητέο από τη σκοπιά της ψυχής αν η αντανάκλασή της, o άνθρωπος σε ενσάρκωση, είναι ευτυχισμένος ή όχι, χαρούμενος ή λυπημένος, ικανοποιημένος ή προβληματισμένος. Μόνο ένα πράγμα ενδιαφέρει, η επίτευξη ψυχικής επαφής, η κατάκτηση της ένωσης (συνειδητής και νοήμονος) με τον Έναν. Η ένωση αυτή μπορεί να πραγματωθεί στη συνείδηση του φυσικού πεδίου σαν αίσθημα ειρήνης και χαράς· πρέπει να εκφρασθεί σαν αυξημένη και πιο αποτελεσματική ικανότητα υπηρεσίας προς τη φυλή. Τα αισθήματα του μαθητή έχουν μικρή σημασία· η κατανόηση και η χρησιμότητά του σαν αγωγού πνευματικής δύναμης έχει σπουδαιότητα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ούτε οι αρετές ούτε τα ελαττώματά μας υπολογίζονται στην ατραπό (παρά στο μέτρο που διαφεύγουμε από τα ζεύγη των αντιθέτων). Εκείνο μόνο υπολογίζεται που μας ωθεί στην ατραπό η οποία “ομοίως φωτί λάμπει έως κατορθώση η ημέρα”. Όταν o άνθρωπος μπορέσει ν’ αποσπάσει τα μάτια του απ’ όλα όσα αφορούν το φυσικό, συναισθηματικό και νοητικό και να τα υψώσει και να τα κατευθύνει πέρα από τον εαυτό του, θα αποκτήσει επίγνωση του “επισκιάζοντος νέφους της πνευματικής γνώσης” ή του “νέφους των επιστητών πραγμάτων”, όπως επίσης μεταφράσθηκε. Εδώ μας δίνεται εσωτερικά και συμβολικά η ένδειξη ότι μπροστά στο μυημένο (καθώς είναι προχωρημένος) βρίσκεται μια περαιτέρω πρόοδος, ένας άλλος πέπλος που πρέπει να διαπερασθεί. Πέτυχε μια μεγάλη ενοποίηση κι ένωσε την ψυχή με το σώμα. Στέκει (ως προς τους τρεις κόσμους) στο στάδιο που ονομάζεται εκείνο της απομονωμένης ενότητας. Αλλά μια ακόμη ένωση είναι εφικτή, της ψυχής και του πνεύματος. Ο Διδάσκαλος πρέπει να γίνει Χριστός και για να το κάνει το νέφος της πνευματικής γνώσης πρέπει να προσεγγισθεί, να χρησιμοποιηθεί και να διαπερασθεί. Είναι άσκοπο να εξετάσουμε τι βρίσκεται στην άλλη πλευρά αυτού του πέπλου που κρύβει τον Πατέρα. Στην Καινή Διαθήκη, όταν o Πατέρας επικοινώνησε με τον Χριστό, η φωνή ακούσθηκε από ένα νέφος. (Βλέπε Ματθ. XVII)

ΦΩΤΙΣΗ

259

30. Όταν το στάδιο αυτό προσεγγισθεί, τότε υπερνικώνται τα εμπόδια και το κάρμα. Οι δύο στροφές που μόλις μελετήσαμε, μετέφεραν το ζηλωτή απ’ το στάδιο του μύστη σε εκείνο του Χριστού. Όλα όσα εμπόδισαν, κάλυψαν ή παρακώλυσαν την πλήρη έκφραση της θείας ζωής υπερνικήθηκαν· όλοι οι φραγμοί καταρρίφθηκαν, όλα τα εμπόδια απομακρύνθηκαν. Ο τροχός της επαναγέννησης εξυπηρέτησε το σκοπό του και η πνευματική μονάδα που εισήλθε στη μορφή φέρνοντας μαζί της ισχυρές δυνάμεις και λανθάνουσες δυνατότητες, τις ανέπτυξε πλήρως κι εκδίπλωσε το πλήρες άνθος της ψυχής. Ο νόμος του αιτίου και αποτελέσματος όπως λειτουργεί στους τρεις κόσμους, δεν ελέγχει πλέον τη λυτρωμένη ψυχή· το ατομικό του κάρμα τερματίζεται και μολονότι μπορεί ακόμη να υπόκειται σε ομαδικό κάρμα (πλανητικό ή ηλιακό), o ίδιος δεν έχει τίποτε να εκπληρώσει και ούτε εγκαινιάζει κάτι που μπορεί να τον δεσμεύσει με τις αλυσίδες της επιθυμίας στους τρεις κόσμους. Η κατάστασή του συνοψίζεται στην επόμενη σούτρα. 31. Όταν με την απομάκρυνση των εμποδίων και την κάθαρση των περιβλημάτων γίνει προσιτό το σύνολο της γνώσης, δεν απομένει στον άνθρωπο να κάνει τίποτε άλλο. Το διπλό έργο επιτελέσθηκε. Τα εμπόδια που είναι αποτέλεσμα της άγνοιας, της τύφλωσης, του περιβάλλοντος και της δραστηριότητας, απομακρύνθηκαν· το χονδροειδές των περιβλημάτων διορθώθηκε κι εξαιτίας αυτού του γεγονότος και της τήρησης των μέσων της γιόγκα κάθε γνώση έγινε προσιτή. Ο γιόγκι έχει πλέον επίγνωση της ουσιώδους πανταχού παρουσίας του ή ότι η ψυχή του είναι ένα με όλες τις ψυχές και κατά συνέπεια μέρος της μίας ουσιαστικής ενότητας, της μίας ζωής που διαπερνά τα πάντα, της απεριόριστης αμετάβλητης αρχής που είναι η αιτία κάθε εκδήλωσης. Είναι επίσης παντογνώστης, γιατί όλη η γνώση είναι δική του και είναι ανοιχτές γι’ αυτόν όλες οι λεωφόροι της γνώσης. Στέκει ελεύθερος από το πεδίο της γνώσης, όμως μπορεί να λειτουργεί σ’ αυτό· μπορεί να χρησιμοποιεί το όργανο της γνώσης και να διακριβώνει καθετί που επιδιώκει να γνωρίσει, αλλά o ίδιος είναι επικεντρωμένος στη συνείδηση του γνώστη. Ούτε ο χώρος ούτε ο χρόνος μπορούν να τον συγκρατήσουν, ούτε η υλική μορφή μπορεί να τον φυλακίσει κι έρχεται γι’ αυτόν η μεγάλη ολοκλήρωση που μας δίνεται από τον Πατάντζαλι στις τρεις τελικές σούτρα: 32. Οι τροποποιήσεις του νοητικού υλικού (ή ποιότητες της ύλης) δια της εγγενούς φύσης των τριών γκούνα τερματίζονται, γιατί υπηρέτησαν το σκοπό τους. 33. Ο χρόνος, που είναι η διαδοχή των τροποποιήσεων του νου, επίσης τερματίζεται δίνοντας θέση στο Αιώνιο Τώρα. 34. Η κατάσταση της απομονωμένης ενότητας γίνεται εφικτή όταν οι τρεις ποιότητες της ύλης (οι τρεις γκούνα ή δυναμικότητες της φύσης) δεν ασκούν πλέον καμιά εξουσία στον Εαυτό. Η αγνή πνευματική συνείδηση

ΦΩΤΙΣΗ

αποσύρεται στον Ένα.

260

Εκγύμναση για τη μαθητεία στη νέα επoχή παρέχεται από τη Σχoλή Αρκέην. Oι αρχές της Πρoαιώνιας Σoφίας παρoυσιάζoνται μέσα από εσωτερικό διαλoγισμό, μελέτη και υπηρεσία σαν ένας τρόπoς ζωής.

Για πληρoφoρίες γράψτε στoυς εκδότες.

Στο βιβλίο αυτό εξαίρεται ο παράγοντας του νου στην αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών σαν ο πράκτορας της ψυχής και το κλειδί για την αποδέσμευση της προσωπικότητας. Αυτές οι Γιόγκα-Σούτρα του Πατάντζαλι βασίζονται στη Ράτζα Γιόγκα, τη “βασιλική επιστήμη της ψυχής”: “Μέσω της επιστήμης της Ράτζα Γιόγκα θα γίνει γνωστός ο νους σαν το όργανο της ψυχής κι επίσης θα γίνουν γνωστά τα μέσα δια των οποίων φωτίζεται ο εγκέφαλος του ζηλωτή και αποκτάται η γνώση εκείνων των ζητημάτων που αφορούν το βασίλειο της ψυχής”. Ο Πατάντζαλι διερευνά εξαντλητικά τα μέσα, τις τεχνικές και τη νοητική στάση που δημιουργούν το συνδετικό νήμα ανάμεσα στην προσωπικότητα που είναι επικεντρωμένη στη μορφή και σ’ εκείνα τα στάδια που οδηγούν στην πνευματική επίτευξη και στη συγχώνευση με την ψυχή. Τα τέσσερα τμήματα του βιβλίου αναπτύσσουν: 1. 2. 3. 4.

Το Πρόβλημα της Ένωσης (51 σούτρα). Τα Βήματα προς την Ένωση (55 σούτρα). Την Επιτευχθείσα Ένωση και τα Αποτελέσματά της (55 σούτρα). Τη Φώτιση (34 σούτρα).

Η Σούτρα 31 του Τμήματος IV ηχεί έντονα σαν καμπάνα και σαν σαλπιγκτήριο κάλεσμα για όλους εκείνους που ριψοκινδυνεύουν στην ατραπό της ένωσης με την ψυχή. “Όταν με την απομάκρυνση των εμποδίων και την εξάγνιση των περιβλημάτων γίνει προσιτό το σύνολο της γνώσης, τίποτε πια δεν απομένει στον άνθρωπο να κάνει.”

ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ

263