HouVast - het magazine 2024

Onderweg met goed cultuuronderwijs

Cultuureducatie met Kwaliteit | CmK in de gemeenten Altena, Drimmelen, Geertruidenberg, Heusden, Loon op Zand, Oosterhout en Waalwijk.

Uitgave april 2024

Redactie Maaike van den Brule, Mirte Oostrom, Annemiek Klijn, Leonie Oomen, Jacqueline Frenken, Chris Houtzager, Susanne Vreeburg, Fleur van Rijn, Marie-José Dirkse

Vormgeving [ik-ook] grafisch ontwerp

Foto’s Marjolein van den Akker, Patrick van Engelen, Chris Houtzager, Leonie Oomen

De intermediairs, die tevens redacteur van deze uitgave zijn, zijn verantwoordelijk voor de lokale uitvoering van Cultuureducatie met Kwaliteit. Zij zijn de verbinders tussen alle belanghebbende partijen. Cultuureducatie met Kwaliteit wordt mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie, provincie Noord-Brabant, Kunstloc Brabant, Erfgoed Brabant en de gemeenten Altena, Drimmelen, Geertruidenberg, Heusden, Loon op Zand, Oosterhout en Waalwijk.

“Generaties leerlingen hebben school ervaren als iets vervelends.

Dat is raar. Onze hersenen willen zich graag ontwikkelen.

De school zou een feest moeten zijn.”

Mark Mieras, wetenschapsjournalist, schrijver en natuurkundige

Onderweg met goed cultuuronderwijs

De weg naar verwondering, expressie en verbeeldingskracht

In zijn boek ‘Het is aan ons, waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden’, laat Merlijn Twaalfhoven zien hoe ieder van ons van betekenis kan zijn bij het aanpakken van grote en kleine wereldproblemen, als mensen de kunstenaar in zichzelf activeren en hun verbeeldingskracht aan het werk zetten. Hoe kunnen we kinderen beter daarop voorbereiden dan hen mee te nemen in de wereld van de kunsten en hen leren hun eigen creativiteit te ontdekken en ontwikkelen?

Twaalf jaar op reis met Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK); het heeft het culturele veld, de gemeenten en vooral het onderwijs, veel gebracht. Op de scholen worden visies en ambities voor cultuuronderwijs benoemd, teamtrainingen gevolgd, interne cultuurcoördinatoren (ICC-ers) opgeleid, cultuurplannen geschreven, studiedagen meegemaakt met inspirerende workshops en sprekers. Kunstvakdocenten gaan de scholen in om kinderen mee te nemen in hun wereld van expressie en verbeelding. Kinderen gaan naar de theaters en musea, om de wereld van de grote kunsten mee te maken. Ze boetseren, musiceren, dansen, tekenen, schilderen, zingen in de klas. Scholen die nog niet deelnamen aan CmK vinden juist nu de ruimte om hun cultuuronderwijs te gaan ontwikkelen. In gemeenten ontstaat meer creatieve en culturele activiteit, breder ontwikkelde inwoners, werk-

gelegenheid en een aantrekkelijker vestigingsklimaat voor cultureel ondernemers.

Maar... zijn we dan klaar met CmK? Is cultuuronderwijs geborgd in alle scholen? Helaas niet. Er zijn nog genoeg scholen die “er nog niet klaar voor waren” of waar de hectiek van alledag, met de voortdurende lerarentekorten, de boventoon blijft voeren. Het lukt scholen niet altijd om cultuuronderwijs op de agenda te houden. Het ministerie van OCW legt veel nadruk op de basisvaardigheden, waardoor andere manieren van leren, door bijvoorbeeld kunst en cultuur en de dynamische schooldag, in de verdrukking dreigen te komen. Veel leerkrachten zijn nog altijd onzeker over hun eigen vaardigheden om doelen in het leergebied Kunst en Cultuur zelf tot uitvoer te brengen. Vakoverstijgend (leren) werken is nog steeds een uitdaging in een overvol programma.

In de komende jaren worden, ook voor het leergebied Kunst en Cultuur, de kerndoelen geactualiseerd. Onze opdracht als intermediairs in de periode van CmK4 zal dan ook onder meer zijn om scholen hierop voor te bereiden, hierbij te ondersteunen en in mee te nemen. In dit magazine laten we zien hoe CmK cultuuronderwijs naar een hoger plan brengt en houdt. Want cultuur is de bodem, niet de kers op de taart!

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit is een landelijk programma dat al twaalf jaar zorgt voor duurzame verankering van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs. Sinds de start van het programma in 2013 werken scholen en culturele instellingen in het hele land samen om kunst en cultuur een vast onderdeel van het lesprogramma te maken.

De vierde editie van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK4) loopt van 2025 t/m 2028. Deze vierde periode bouwt verder op wat er al is bereikt. Scholen die al meedoen worden niet losgelaten, maar blijven ondersteund worden in hun ontwikkeling. Scholen die nu nog niet deelnemen worden uitgenodigd om aan te haken.

Visie, ambities en ontwikkeldoelen

CmK kan gezien worden als een verandertraject. Het start voor een school bij het vaststellen van ambities en een visie op cultuuronderwijs. Op basis daarvan formuleert de school ontwikkeldoelen om dit te realiseren. Dit kan bijvoorbeeld op het gebied van deskundigheid of een samenwerking met een culturele instelling zijn. Ook wordt het onderwijsprogramma onder de loep genomen: dragen de lessen en activiteiten bij aan de gestelde ambities? De ervaring is dat het een traject is dat tijd kost. Ook zit er een natuurlijke vertraging tussen het plan op papier en de verinnerlijking bij de individuele

leerkracht. Draagvlak binnen het team bij alle stappen is cruciaal, evenals een actieve betrokkenheid van de schoolleider en een ICC’er die voldoende wordt gefaciliteerd.

Herziening kerndoelen leergebied Kunst en Cultuur In 2026 verwachten we de publicatie van herziene kerndoelen voor het leergebied Kunst en Cultuur. De wereld is veranderd, ook in de creatieve en culturele sector. Er ontstaan nieuwe kunstzinnige uitingsvormen en een meer interdisciplinaire benadering van kunst, onder andere door meer culturele diversiteit in de samenleving en de toepassing van digitale technologie. Dit vraagt om een nieuwe en andere inhoud voor het leergebied Kunst en Cultuur. Een belangrijk doel van CmK4 is dan ook om te zorgen dat alle scholen zich goed voorbereiden op de nieuwe kerndoelen. Scholen werken hierbij vanuit hun eigen visie op cultuuronderwijs. CmK helpt scholen deze visie te ontwikkelen.

Naar meer gelijke kansen

CmK stimuleert kansengelijkheid: alle kinderen en jongeren worden in staat gesteld, gemotiveerd en ondersteund om hun talenten te ontwikkelen.

Het schoolsucces van kinderen zou alleen afhankelijk moeten zijn van hun capaciteiten en inzet, en niet van de achtergrond, het inkomen of het opleidingsniveau van hun ouders. Hoe meer scholen deelnemen, hoe meer CmK kan bijdragen aan kansengelijkheid.

De culturele infrastructuur

De culturele infrastructuur in de omgeving van de school en het kind speelt een belangrijke rol. Nu zijn er nog veel verschillen in kansen, tussen steden en landelijk gebied, tussen verschillende wijken in een stad. De culturele infrastructuur bestaat niet alleen uit gebouwen en gevestigde instellingen als theaters, musea en erfgoedinstellingen, maar ook uit culturele programma’s, de mogelijkheden tot amateurkunstbeoefening en de werkzame zzp-ers op het vlak van cultuur. Als er nauwelijks of geen culturele infrastructuur aanwezig is, is dat een culturele achterstand. Deze achterstand zorgt ervoor dat scholen moeilijker of helemaal niet aan kunnen sluiten bij het culturele veld. Middels CmK kan de intermediair scholen helpen om deze verbindingen wel te maken.

Brede talentontwikkeling

Een van de mogelijkheden voor scholen om kansengelijkheid te bevorderen, is in te zetten op brede talentontwikkeling, met aanvullende activiteiten op het gebied van sport, cultuur en sociaal-emotionele ontwikkeling. Vaak vinden deze activiteiten plaats na schooltijd op scholen, bij kindcentra en in de eigen buurt. Het is wel van belang dat een rijke leeromgeving zich niet beperkt tot de uren na schooltijd. Juist onder schooltijd biedt het leergebied Kunst en Cultuur de mogelijkheid om de schooldag te verrijken met andere vormen van leren, in samenhang met andere vakken, wat bijdraagt aan persoonsvorming en het algehele mentale en fysieke welzijn van kinderen.

Meer over herziening kerndoelen

8 redenen om te investeren in CmK

Brabants ecosysteem biedt culturele voedingsbodem

In onze provincie werken we al bijna 12 jaar samen aan betekenisvolle cultuureducatie voor alle leerlingen. Dat doen we door aan te sluiten bij de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) vanuit het Fonds voor Cultuurparticipatie. In de periode 2021-2022 zijn met dit programma 713 scholen en 178.167 leerlingen bereikt.

Om dit mogelijk te maken, werken we in Brabant intensief samen met veel verschillende partijen rondom de leerling. Om te beginnen bij onszelf: Kunstloc Brabant is penvoerder van de regeling CmK en verzorgt de gezamenlijke aanvraag. Daarnaast verzorgt Kunstloc Brabant kennis, netwerkdeling, de verantwoording en de tweejaarlijkse monitoring van de resultaten binnen het programma. Vervolgens zijn de gemeentes aan zet: zij sluiten aan bij de regeling, matchen het landelijke bedrag en stellen een intermediair in de gemeente aan. Inmiddels doen 52 van de 56 Brabantse gemeentes mee. Over de rol van de intermediair leest u op pagina 9.

Binnen het onderwijs zijn ook diverse spelers cruciaal. De leerkracht die ruimte maakt in de les voor kunst en cultuur. Een opgeleide ICC’er die binnen de school de aanjager voor cultuur wil en kan zijn. Maar ook de schooldirecteur die ruimte biedt aan de ICC’er om een training te volgen en zorgt voor voldoende tijd en middelen voor cultuur binnen de school.

Schoolbesturen kunnen het belang van cultuuronderwijs stimuleren én kennis hierover uitdragen via nascholing of een academy. Cultuuraanbieders, trainers en kunstvakdocenten zijn aan zet om met scholen in gesprek te gaan over het aansluiten van aanbod bij de visie van de school. Uiteindelijk zorgen al deze partijen – van provincie tot gemeente tot schoolbestuur – er gezamenlijk voor dat cultuuronderwijsbij de leerling terecht komt. Waarbij deze leerling altijd centraal moet blijven staan.

Als we willen dat iedere leerling in de gemeentes Altena, Drimmelen, Geertruidenberg, Heusden, Loon op Zand, Oosterhout en Waalwijk toegang heeft tot cultuureducatie, dan is het belangrijk dat iedereen daar zijn steentje aan bijdraagt. Bouwt u met ons mee?

Henri Swinkels – directeur Kunstloc Brabant

Anke Koenraadt – adviseur cultuureducatie Kunstloc Brabant

Annemiek Klijn

Jacqueline

Mirte

Susanne

Chris

Marie-José Dirkse

Frenken Gemeente Altena

Leonie Oomen Gemeente Altena

Maaike van den Brule Gemeente Waalwijk

Fleur van Rijn Gemeente Altena

Houtzager Gemeente Heusden

Gemeente Loon op Zand

Oostrom Gemeente Drimmelen / Geertruidenberg / Oosterhout

Gemeente Drimmelen / Geertruidenberg / Oosterhout

Vreeburg Gemeente Waalwijk

De intermediairs & HouVast

De intermediair begeleidt binnen een gemeente scholen op het gebied van cultuuronderwijs en is de spil tussen de school, het culturele veld, de gemeente en de provincie. In deze regio werken de intermediairs samen als regionetwerk ‘HouVast’.

De school en de intermediair werken samen aan betekenisvol cultuuronderwijs. Zo zorgen zij ervoor dat de ambitie en visie van de school een plek krijgen in de klas, bij de leerling. De intermediair is hierin onder andere procesbegeleider en inspirator. Ook kan de intermediair het culturele veld adviseren over hoe zij kwalitatief aanbod kunnen ontwikkelen of vinden dat aansluit bij de vraag van de scholen. Per gemeente zijn de rol en de werkzaamheden van de intermediair verschillend. De lokale situatie vraagt om maatwerk.

“Het integreren van cultuur kan alleen een succes worden als het door iedereen gedragen wordt. Daar helpt intermediair Mirte ons nu heel erg bij. Het is fijn om af en toe met elkaar te sparren en Mirte trapt af en toe ook op de rem, want soms wil ik te snel gaan. Daarnaast helpt ze ons ook aan waardevolle contacten en ideeën, want die kan ik niet zomaar allemaal uit de lucht plukken.”

Janneke Vanhouten, ICC-er BS De Toekomst, Oosterhout

Sinds 2017 werken de intermediairs uit de gemeenten Altena, Drimmelen, Geertruidenberg, Heusden, Loon op Zand, Oosterhout en Waalwijk samen in een regionaal netwerk: HouVast voor cultuuronderwijs!

Binnen het netwerk versterken de intermediairs hun expertise door onderlinge uitwisseling en bundelen ze de krachten voor producten en diensten die voor alle gemeenten relevant zijn. Een voorbeeld hiervan is regionale deskundigheidsbevordering zoals de ICC-studiedag en de ICC-cursus.

Meer over de rol van de intermediair

De kracht van goed cultuuronderwijs

Cultuuronderwijs kan ervoor zorgen dat de luikjes in de hoofden van kinderen opengaan. Dat ze zich kunnen uiten op een andere manier dan alleen via hun woorden. Of dat ze er juist andere woorden voor vinden.

Kunst in al zijn verschillende facetten en disciplines, kan een verbinder zijn in deze tijd en in de toekomst. Er wordt steeds meer in zwart-wit gedacht, mensen staan tegenover elkaar in plaats van naast elkaar en de kloof wordt groter en groter. De kloof dichten, kleur aanbrengen, nuances zien; dat is wat we willen bereiken met cultuuronderwijs. Cultuuronderwijs bij uitstek brengt mensen bij elkaar en kan mensen op een andere

manier laten kijken naar de maatschappij. Een perspectief bieden of verbreden. Zo vroeg mogelijk beginnen, levert veel op. Het betekent een verrijking van en voor een mensenleven: verwondering, fantasie, andere perspectieven leren zien en waarderen. Creatief leren omgaan met vormen, textuur, structuur, kleur, expressie en beweging, vergroten het probleemoplossend denkvermogen en stimuleren de andere hersenhelft.

“Kunst is niet alleen leuk, maar ook belangrijk voor de hersenontwikkeling. Beter gezegd: kunst is leuk omdat het zo goed is voor onze hersenen. Het is een slijpsteen voor onze hersenschors.”

Wetenschapsjournalist Mark Mieras

Momenteel wordt veelal nadruk binnen het onderwijs gelegd op taal en rekenen. Daarmee dreigt kunst- en cultuuronderwijs naar de achtergrond te verdwijnen. Terwijl er zoveel aanwijzingen zijn dat de kunstvakken bijdragen aan beter leren in taal en rekenen. En niet alleen dat; het draagt bij aan de mentale gezondheid van kinderen, het brengt sjeu tijdens een dag in de schoolbanken, het overbrugt kansenongelijkheid binnen een klas of binnen een school, het draagt bij aan de persoonsvorming van de kinderen.

“Kunst is een oneindig onderzoek naar wat het betekent om mens te zijn in de wereld en met de wereld.” Gert Biesta.

Leren ontdekken wie je bent is óók goed onderwijs

vinden ze op basisschool De Toekomst in Oosterhout. Cultuurcoördinator Janneke VanHouten en intermediair Mirte Oostrom vertellen over de kansen die CmK biedt, het belang van cultuur en het in beeld brengen van de culturele ontwikkeling van kinderen.

In gesprek bij Kunstkracht

Hoe zorgt cultuuronderwijs ervoor dat kinderen en jongeren hun creativiteit ontwikkelen en hun talenten ontdekken. Daarover gaan Kees de Heer, statenlid van het CDA en intermediair Leonie Oomen in gesprek tijdens de derde aflevering van Kunstkracht de Podcast.

Maken, meemaken en betekenis geven

Maken, meemaken en betekenis geven vormen de drie pijlers waarop de nieuwe kerndoelen worden gebaseerd. Leerlingen worden aangemoedigd om na te denken over de rol van kunst en cultuur in relatie tot hun eigen leven, hun omgeving en de wereld om hen heen. Dit helpt hen bij het ontwikkelen van vaardigheden die essentieel zijn voor persoonlijke groei, creativiteit en begrip van de diverse samenleving waarin zij leven.

Maken

Het zelf aan de slag gaan met het maken van kunst geeft leerlingen de mogelijkheid om verschillende materialen en technieken te ontdekken, creatieve vaardigheden te ontwikkelen en gedachten en gevoelens te uiten. Zelf creëren stimuleert de verbeeldingskracht en helpt leerlingen om hun talenten te ontdekken.

Meemaken

Het meemaken van culturele ervaringen zoals live voorstellingen, tentoonstellingen en andere culturele evenementen laat leerlingen vanuit de rol van publiek, kunst en cultuur ervaren. Door het meemaken van kunst en cultuur leren leerlingen begrijpend kijken, generen ze een open blik, ontdekken ze nieuwe werelden. Kunst kan verrassen, uitdagen en amuseren, en kunst kan verwonderen, irriteren, schuren of leiden tot verstilling. Het stimuleert het inlevingsvermogen doordat leerlingen verschillende perspectieven kunnen ervaren.

Voor een school kan het aanbieden van professioneel

aanbod zoals een theatervoorstelling een drempel zijn. Een cultuurmenu kan deze drempel wegnemen. Bij een cultuurmenu betaalt de school een bedrag per leerling per schooljaar waardoor de leerlingen gedurende de basisschooljaren kennis maken met professionele kunst vanuit verschillende kunstdisciplines.

Betekenis geven

Reflectie betrekken in het leerproces stelt leerlingen in staat om dieper na te denken over de creatieve keuzes die ze maakten en de emoties die ze ervaarden tijdens het proces of het meemaken van een culturele ervaring. Door te reflecteren, kunnen leerlingen hun begrip van zichzelf, hun werk en de wereld om hen heen vergroten. Ze leren zich te verhouden tot kunst en cultuur, reflecteren op hun eigen voorkeuren en ontdekken dat meningen kunnen variëren. Ze kunnen ook hun eigen sterke punten en gebieden voor verbetering aangeven, wat essentieel is voor persoonlijke groei en (talent)ontwikkeling.

“Het verbaast ons hoe leerlingen kijken naar kunst, echt out of the box. Ze kunnen dit beter dan wij. Wat dat betreft kunnen we leren van kinderen.”

Cathy & Cindy, leerkrachten BS De Vaert, Loon op Zand

Maken, meemaken en betekenis geven kunnen geïntegreerd worden opgenomen in themaonderwijs waardoor makkelijker de link met maatschappelijke uitdagingen, met persoonlijke ervaringen en met de culturele wereld buiten de school gelegd kan worden. Integratie wordt nog betekenisvoller als het tot stand komt in samen-

werking tussen leraren, kunstdocenten of kunstenaars, die gebruik maken van elkaars praktijkkennis. Voorbeelden van themaonderwijs waar cultuuronderwijs in geïntegreerd is in de praktijk zijn te vinden op de volgende pagina 16/17

“Heel gaaf om met de klas naar een echt theater te gaan. Veel kinderen komen daar niet en nu hebben ze deze ervaring meegekregen. De combinatie van een voorbereidende les en dan de voorstelling vond ik sterk, omdat dit de betrokkenheid vergroot.”

Leerkracht groep 5/6

Deskundige docent voor de klas

Alleen een goede methode, toffe workshop of mooie voorstelling is niet voldoende voor goed cultuuronderwijs. De (vak)leerkracht maakt het verschil voor de leerling, zorgt voor inbedding, voorbereiding, verbinding, betekenis. Maar hoe doe je dat dan precies? Hoe begeleid je een creatief proces? Hoe maak je een voorstellingsbezoek echt betekenisvol? Wat doe je als je zelf “niet muzikaal” bent, maar een goede muziekles wil geven? Hoe werk je met cultuuronderwijs aan burgerschap? Hoe verbind je cultuuronderwijs aan thema’s en/of andere vakken?

Het zijn zomaar wat vragen die spelen bij scholen die hun cultuuronderwijs willen verbeteren. Want de kwaliteit van cultuuronderwijs verbeteren doe je niet alleen door je activiteitenaanbod aan te passen. Ook de deskundigheid van de leerkracht; houding, kennis en vaardigheden spelen een belangrijke rol. Leervragen verschillen sterk per school en hangen vrijwel altijd samen met de gestelde ambities.

De leerkracht ondersteunen

De leerkracht heeft houvast, inspiratie, kennis en vaardigheden nodig om de leerling te begeleiden in goed cultuuronderwijs. De intermediair helpt om in het aanbod van scholingen de weg te vinden. De behoefte van de school staat daarbij voorop. De intermediair tast af welke ondersteuning de school precies nodig heeft, onderzoekt welke struikelblokken leerkrachten ervaren om zich te

verdiepen in cultuuronderwijs en zoekt naar een vorm waarmee het enthousiasme voor cultuuronderwijs bij het leerkrachtenteam wordt vergroot. Vervolgens koppelt de intermediair een trainer aan de vraag. Schoolbreed voor het hele team, voor individuele leerkrachten of meerdere scholen tegelijkertijd.

“Ons team heeft 2 zeer inspirerende bijeenkomsten over procesgerichte didactiek gehad. Daar waren we zo enthousiast over dat we dit hebben doorgezet naar begeleiding op maat per leerkrachten. En niet alleen het team is enthousiast, ook de sprankeling in de ogen van de kinderen bij het uitwerken van hun eigen ideeën laat zien dat zij er van genieten.”

Sonja, ICC’er De Hoge Waai, Raamsdonk

Opleiding Interne Cultuurcoördinator

De basis voor goed cultuuronderwijs begint met een opgeleide Interne Cultuurcoördinator (ICC’er) op school. De ICC´er houdt zich binnen de school of onderwijsinstelling bezig met de visie en het beleid op het gebied van cultuuronderwijs. De ICC’er ontwikkelt en coördineert de culturele activiteiten en brengt samenhang tussen het curriculum van de school en het culturele aanbod. Ook inspireert en enthousiasmeert de ICC’er het team. Om hier meer grip op te krijgen geeft de ICC-cursus houvast. Naast praktische bijeenkomsten en ontmoetingen met lokale culturele instellingen is het maken van een cultuurplan onderdeel van de training.

Trainingen voor kunstvakdocenten

Als we goed cultuuronderwijs voor ogen hebben, is het van belang niet alleen de scholen te begeleiden en te trainen. Het culturele werkveld en de kunstvakdocenten

die met de scholen werken, zullen moeten blijven aansluiten bij de beweging die er bij het onderwijs gaande is. Cruciaal is het gesprek met de school en de attitude die de kunstvakdocent hierbij heeft. Dit kan lokaal of regionaal opgepakt worden, maar doordat kunstvakdocenten vaak een groot werkgebied hebben organiseert ook Kunstloc Brabant trainingen en bijeenkomsten waar de kunstvakdocent zich verder kan specialiseren.

“De cursus gesprekstechnieken van KunstLoc heeft me doen beseffen dat het stellen van open vragen belangrijk is; maar de ruimte geven aan stilte tussen de vragen nog meer.”

Godelieve Döll, kunstvakdocent beeldende vorming

Regionale studiedagen

Jaarlijkse studiedagen inspireren en vergroten kennis en vaardigheden voor ICC’ers, leerkrachten en vakdocenten. HouVast organiseert daarom jaarlijks bijeenkomsten die hier aan bijdragen.

Betekenisvol onderwijs

Op veel scholen is vakoverstijgend en/of thematisch werken inmiddels ingeburgerd. Meer verbinding tussen vakken kan het onderwijs voor leerlingen meer betekenisvol maken. Het geeft leerlingen een dieper en meer samenhangend inzicht in de leerstof en kan ook hun leermotivatie vergroten.

Muziek én rekenen en taal

“Muziek activeert netwerken in je brein die ook een rol spelen bij rekenen en taal. Maar ook om je stemming te verbeteren, en je empathie en invoelend vermogen te versterken. Daar kan muziek allemaal enorm bij helpen, omdat het een verrijking van je omgeving is.”

Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie

Drama en taal

Met drama kun je werken aan de taalvaardigheid van leerlingen. Het bevordert de communicatie van kinderen, het vergroot de woordenschat en het geeft vrijheid om creatief met taal bezig te zijn. Een tekst beleven en spelen geeft veel meer begrip dan deze alleen lezen of horen.

Erfgoed en burgerschap

Binnen erfgoedprojecten werk je vaak ook automatisch aan burgerschapsdoelen. Zo leren leerlingen bij het project ‘Wat is het je waard?’ zich te verplaatsen in een ander. De leerlingen onderzoeken de keuzes die mensen maakten tijdens de Tweede Wereldoorlog en stellen zich voor hoe zij gehandeld zouden hebben in die tijd. Daarnaast bespreken zij hoe wij daar nu naar kijken.

Door te discussiëren over dilemma’s kan meer begrip ontstaan voor de verschillende keuzes die mensen maken. Wie kennismaakt met andermans motieven, ontdekt alternatieven voor het eigen handelen.

Drama en sociaal-emotioneel

Aan sociaal-emotionele ontwikkeling werken en meteen de leerlingen voorbereiden op de eindmusical. Dat was de insteek waarmee basisschool de lage weide uit Made aan de slag is gegaan met een dramadocent. Bij dramalessen gaat het ontwikkelen van spelvaardigheden en theatraliteit samen met de ontwikkeling van

Vakoverstijgend werken

vaardigheden, zoals samenwerken, inlevingsvermogen, wederzijds respect, creativiteit en zelfvertrouwen.

“Wat zeker bij heeft gedragen was dat de kinderen hun eigen kerstmusical zijn gaan schrijven. Dat ze samen moesten werken, overleggen en een samenhang moesten vormen tussen alle ideeën die er naar voren kwamen, was mooi om te zien. Er kwam veel publiek op af, de ervaring dat je voor je werk applaus ontvangt deed veel met ze. Je zag ze glunderen!”

Luciënda Beljaars, ICC’er de lage weide, Made

Themaonderwijs

Op meerdere scholen wordt thematisch gewerkt waarbij cultuuronderwijs wordt geïntegreerd. Een voorbeeld is Brede dorpsschool Sint Jan in Oosteind. Zij werken in de middag thematisch en aan ieder thema koppelen ze

een kunstdiscipline. Bij het thema ‘Mijn lichaam’ zijn de leerlingen met dans aan de slag gegaan. Er werd onder andere gedanst rondom spieren, botten en de bloedsomloop. Een dansdocent zorgde voor verdieping en deskundigheidsbevordering.

Wereldoriëntatie en cultuuronderwijs

Steeds meer scholen zoeken naar manieren om lesmethodes voor wereldoriëntatie zoals Faqta en Blink te koppelen aan de kunstdisciplines. De Bibliotheek CultuurPuntAltena ontwikkelden hiervoor lessen vanuit thema’s die worden behandeld binnen wereldoriëntatielessen en de verschillende kunstdisciplines. Hier zijn ook en boekenlijsten aan toegevoegd.

Wereldoriëntatie en cultuuronderwijs

Burgerschap Taal

Digitale geletterheid Cultuureducatie

Wereldoriëntatie

Themaonderwijs Persoonsvorming Sociaalemotioneel Rekenen

Feiten & cijfers

De informatie samengevat, opgeteld van 7 gemeenten:

• In totaal 106 basisscholen, waarvan 76 deelnemen aan CmK (= 72%).

• In totaal 19 middelbare scholen, waarvan 5 deelnemen aan CmK (= 26%).

• In totaal worden in deze regio bijna 21.000 leerlingen bereikt met CmK.

• Bij CmK zijn in onze regio ruim 1200 docenten betrokken.

Bereik CmK 2023

“Het integreren van cultuur kan alleen een succes worden als het door iedereen gedragen wordt.”

Janneke Vanhouten, ICC’er BS de Toekomst, Oosterhout

Dit boekje is gedrukt op gerecycled papier.