Kunstenaars brengen de schatkamer van Boekenstad Deventer tot leven

Door Luuk Talens

Athenaeumbibliotheek Deventer en uitgeverij petrichor dagen vier kunstenaars uit om oeroude Deventer boeken en geschriften te vertalen naar eigentijdse kunstwerken. Dat leidt tot bijzondere voorstellingen, producties en exposities. En misschien wel tot een herwaardering van onze unieke boekengeschiedenis.

Het station

“Mogen we…?”, zegt een koppel, terwijl het weifelend binnenstapt in de voormalige restauratieruimte op station Deventer. Martin Knaapen van uitgeverij petrichor veert op. “Zeker weten! Kom verder, kom verder.” Het stel kijkt met open mond naar de bevreemdende striptekeningen die de ruimte vullen. In deze normaal afgesloten ruimte hangen overal scènes van nonnen in gevecht met monsters en duivels, slangen en apen in kastelen half-menselijke demonen die de wereld onveilig maken. Verhalen van Adam en Eva, Kaïn en Abel en oude fabels en legenden. Knaapen: “Dit is het werk van striptekenaar Marcel Ruijters, die zich liet inspireren door de 500 jaar oude encyclopedie Hortus Sanitatis uit de Athenaeumbibliotheek. Mooi om te zien wat voor draai hij eraan geeft.”

Hanze Art

De expositie op het station is onderdeel van ‘hanze | art, oude boeken nieuwe kunst’, een initiatief van de Athenaeumbibliotheek en uitgeverij petrichor (winnaar Deventer CultuurTalentprijs 2021), bedoeld om de oude boeken en geschriften uit de stadsbibliotheek op een creatieve manier tot leven te wekken. “Kunstenaars kijken met een andere blik naar onze werken”, zegt Rens Bleijenberg van de Athenaeumbibliotheek. “Ze zien bijvoorbeeld structuren in oude houtsneden, raken gefascineerd door Middeleeuwse teksten over geneeskrachtige stenen of worden geïnspireerd door de bibliotheek zelf. Daardoor ontstaan niet de bekende wetenschappelijke studies over oude boeken, maar eigentijdse kunstwerken met een bijzondere kijk op de collectie.”

Nieuwe blik op erfgoed

De kunstwerken brengen nieuwe doelgroepen in contact met de collectie van de Athenaeumbibliotheek. En dat is belangrijk, zegt Bleijenberg. “We leren alles over de ‘Gouden Eeuw’ op school, maar Deventer was ver daarvoor al een invloedrijk cultureel gebied. In de Hanzetijd was Deventer één van de grootste boekdrukcentra in Europa. Teksten, boeken en ideeën verspreiden zich vanuit Deventer naar plekken als Bergen en Lübeck. De Athenaeumbibliotheek heeft allerlei boeken uit die tijd en is bovendien de oudste stadsbibliotheek van Nederland. Door die schatkamer tot leven te wekken met kunst kunnen we nieuwe mensen en nieuwe generaties interesseren voor dat bijzondere erfgoed.”

Unieke kunstwerken

Die interesse, dat lukt aardig. “We krijgen heel veel verschillende bezoekers. Van passanten tot schoolklassen en van ouderen tot jongeren. Laatst was hier een jongetje van een jaar of 10, dat gek was op strips. Hij keek zijn ogen uit bij de platen van Marcel Ruijters. Geweldig om te zien”, zegt Marcel Herms van petrichor. Het werk van Ruijters is nog te zien tot 1 september. De andere kunstenaars tonen hun werk de komende maanden. “De bekende dichteres en beeldend kunstenaar Maria Barnas is de volgende, gevolgd door underground artiest Rik van Iersel en Domenique Himmelsbach de Vries, bekend van het tv-programma De Nieuwe Vermeer.” Wat we kunnen verwachten? “Dat blijft nog een verrassing, maar in ieder geval een combinatie van poëzie, beeldende kunst en misschien zelfs theater”, zegt Herms.

Boek

De kunstwerken uit het hanze | art-project worden uiteindelijk gebundeld in, hoe kan het ook anders, een boek. Knaapen: “We brengen alle werken, de inspiratiebronnen en een verslag van het hele proces samen in een boek dat we begin 2024 uitgeven, na het Hanzejaar. In goede materialen, goede teksten, vormgegeven door Peter Bos van Houdbaar en met fotografie van Deventer fotografe Viorica Cernica. Zo ontstaat een bijzonder naslagwerk met eeuwigheidswaarde. En een document dat anderen in de toekomst kan inspireren, net zoals de werken in de Athenaeumbibliotheek.”

Exposities bezoeken?

De werken van het project ‘hanze | art, oude boeken nieuwe kunst’ zijn onder andere te zien op de Boekenmarkt en tijdens festivals Weerlicht en Zondvloed (7 oktober). Wil je meer informatie over precieze inhoud en locatie?

Houd dan goed de websites in de gaten van de Athenaeumbibliotheek (bibliotheekdeventer.nl/ athenaeumbibliotheek) en uitgeverij petrichor (www.uitgeverijpetrichor.nl).