Ingurumen Ezkuntzaren Koadernoak
Las Cañas, Munduaren isla Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako, –12 eta 16 urte bitarteko neska-mutilentzako– hezkuntza materiala
Las Cañas Urtegiko Natur Erreserbako Hegaztien Behatokia Nafarroako Gobernuko Ingurumen Departamentua Ingurugiroaren Kudeaketa. Nafarroako Mintegi eta Basoberritzeak S.A.
Testuak: Ostadar Elkartea Itzulpena: Traducciones CCI Marrazkiak eta argazkiak: Birilo Maketazioa: María del Villar Berruezo fundazioa
© Ingurugiroaren Kudeaketa. Nafarroako Mintegi eta Basoberritzeak S.A. © Sociedad de Educación Ambiental OSTADAR © (de las ilustraciones) Birilo Impreso en ISBN: DL:
Las Cañas, Munduaren isla
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako, –12 eta 16 urte bitarteko neska-mutilentzako– hezkuntza materiala
Las Ca単as
1. multzoa
4
AURKIBIDE OROKORRA 1. multzoa Materialaren aurkezpena Sarrera
.
.
.
.
.
.
.
7
.
.
.
.
.
9
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
10 10 10 10 10 11 11 11 11 11 16 28 30
. . . . .
. . . . .
. . . . .
3 8 13 18 23
1 - Gida didaktikoa 1.1 - Nori zuzendua den . 1.2 - Denboraren banaketa . 1.3 - Inplikatutako arloak . 1.4 - Materialaren egitura . 1.5 - Bisitaren egitura . 1.6 - Hezkuntza helburuak . 1.7 - Etapako helburuak . 1.8 - Edukiak . . 1.9 - Jardueren zerrenda . 1.10 - Orientabide metodologikoak Bisita egin aurreko jarduerak Bisitan bertan egiteko jarduerak Bisita egin ondorengo jarduerak
2. multzoa 2 - Baliabideak
(1. zatia)
2.1 - Argazkiak-mapa Gaur egungo paisaia ...Duela berrogeita hamar urte Gaur egungo paisaia identifikatua Inpaktua jasotako paisaia Eskualdeko mapa kartografikoa
Ingurumena
Las Cañas
1. multzoa
5
3. multzoa 2 - Baliabideak
(2. zatia)
2.2 - Jarduera proposamenak Aldez aurretiko ideiak jarduera . Nire ingurumen aztarna jarduera . Bisitan informazioa jasotzeko jarduera Handiki pentsa dezagun jarduera . Eta zeu? Zeu ere iraunkorra izan zaitezke? jarduerako txartelak . Urtegiko bisitarien grafiko eta datuak, Denboraren joana jardueretan ariketarako 2.3 - Informazio jakingarri gehiago Prentsako berriak . Bibliografia . Web orri interesgarriak
. . .
. . . .
. . . .
4 5 8 9
.
.
10
.
.
11
. . .
. . .
13 15 16
. . . . .
. . . . .
3 5 7 9 11
. . . . .
. . . . .
13 15 17 19 21
4. multzoa 3 - Ariketa koadernoa • • • • • •
Hau naturgune babestua dela? . Denboraren joana jardueretan . Urtegiaren historia . . . Zer zerikusi duzu zeuk paisaia honekin? Las Cañasen lurreratuz . . Gainera... Zertarako nahi dut nik Las Cañas bezalako urtegi bat? . • Aurrerapena edo kontserbazioa . • Garapen iraunkorra: eredu berri bat . • Eta zeu? Zeu ere iraunkorra izan zaitezke? • Ariketen bukaera, ekintzen hasiera .
Ingurumena
Las Ca単as
Bloque 1
6
1. multzoa
Materialaren aurkezpena
.
.
.
.
.
7
Sarrera
.
.
.
.
.
9
1.1 - Nori zuzendua den
.
.
.
.
10
1.2 - Denboraren banaketa
.
.
.
.
10
1.3 - Inplikatutako arloak
.
.
.
.
10
1.4 - Materialaren egitura
.
.
.
.
10
1.5 - Bisitaren egitura .
.
.
.
.
10
1.6 - Hezkuntza helburuak
.
.
.
.
11
1.7 - Etapako helburuak
.
.
.
.
11
1.8 - Edukiak .
.
.
.
.
.
11
1.9 - Jardueren zerrenda
.
.
.
.
11
.
.
.
11
Bisita egin aurreko jarduerak
.
.
16
Bisitan bertan egiteko jarduerak
.
.
28
Bisita egin ondorengo jarduerak
.
.
30
.
1 - Gida didaktikoa
1.10 - Orientabide metodologikoak
Ingurumena
Las Cañas
1. multzoa
7
Irakasleentzat
MATERIALAREN AURKEZPENA Esku artean duzun hezkuntza material hau proposamen didaktiko sorta da, eta bisita egin nahi diguten ikastetxe guztien esku jartzen du Las Cañas edo El Salobreko urtegiko hegaztien "El Bordón" behatokiak (Nafarroako Gobernuko Ingurumen, Lurraldearen Antolamendu eta Etxebizitza Departamentuarena da behatokia, eta Ingurugiroaren Kudeaketa-Nafarroako Mintegi eta Basoberritzeak S.A. elkarteak kudeatzen du). Ikasleei zuzendutako materiala da, eta, funtsean, garapen iraunkorraren ideia adierazi nahi zaie, hau da: gizateriaren aurrerapena eta ingurumenaren kontserbazioa uztartu nahi dituen eredua, non ikasleak berak zati garrantzitsu diren, beren ohitura eta jokabideak direla eta. Bai, ongi irakurri duzu!... —Baina... Zer zerikusi du horrek Las Cañas aintzirarekin?— galdetuko duzu. Dudarik gabe, hazkunde eta garapen ereduak kontzeptu abstraktuak dira, eta garapen iraunkorraren kontzeptua ere bai. Giza jarduerak eta beren bilakaera, urrutiko ideiak izaten dira maiz gure ikasleentzat. Baina Las Cañas urtegian eta haren inguruan, gai horiek zuzenean hautematen ahal dira. Gune mugatu batean natura, giza jarduera eta jarduera horren bilakaera eskaintzen dira. Horiek ikusi, usaindu, entzun egiten dira... Tokian bertan biltzen diren hainbat alderdi sentitzen dira.
Beraz, aukera bikaina da errealitate hurbil eta, batez ere, egiazko batetik garapen iraunkorraren eredua lantzeko. Betiere bilatzen da gertaeren (arazoak eta kontserbazioa) eta ikaslearen eta pertsona guztien erantzukizunaren arteko harremana. Hitz batez, ingurumen hezkuntzaren baitan landu nahi da material hau. Izan ere, arazoak konpontzeko tresna eraginkorra dela uste dugu; haren oinarrian daude gertaerak ezagutzea eta baloratzea, eta horrek ingurumena errespetatzeko eta zaintzeko jarrerak sortzen ditu. Jarrera horiek sentsibilizazio eta konpromiso handiagoa ekartzen dute, ez bakarrik berez "oso ederrak" diren inguruekiko, baita eskola komunitatearen ohiko inguruarekiko ere. Material hauek ezagutzera eta praktikan jartzera gonbidatzen ditugu irakasleak, eta eskatzen diegu beren ikasleen artean saia daitezela pizten Nafarroako geografiako toki guztiek merezi duten interes eta errespetua. Halaber, neska-mutil guztiak gonbidatzen ditugu Las Cañas urtegiaren inguruko jende, paisaia, animalia eta landare guztiak ezagutzera eta gozatzera. ZUEN ZAIN GAUDE!
Ingurumena
Las Ca単as
1. multzoa
8
Ingurumena
Irakasleentzat
Las CaĂąas
1. multzoa
9
Irakasleentzat
SARRERA Hona hemen gidaren atalak: Esan bezala, garapen iraunkorra dugu ardatz material honekin lan egitean, aintzat harturik garapen ekonomiko, sozial eta ekologikorako eredu berria dela. Abiapuntua urtegia bera da, haren azterketa eta balorazioa, eta bisitaldia ezinbesteko jarduera izanen dugu hasierako ondorio eta balorazioen lagungarri izateko (horiek berretsi edo aldatzeko).
1.1 - Nori zuzendua den 1.2 - Denboraren banaketa 1.3 - Inplikatutako arloak 1.4 - Materialaren egitura 1.5 - Bisitaren egitura 1.6 - Hezkuntza helburuak 1.7 - Etapako helburuak 1.8 - Edukiak 1.9 - Jardueren zerrenda 1.10 - Orientabide metodologikoak
Material hauek osatzen dute proposamena:
2 - Baliabideak. Datu interesgarriak, bibliografia eta gelako lana errazten duen guztia.
Irakasleentzat 1 - Gida didaktikoa. Hartan beharrezko informazio guztia jasotzen da. Horrela, materiala landu eta behatokira bisita –talde batekin nahiz oro har ikastetxearekin– egin nahi duen irakasleak proposatzen diren jarduerak landu ahal izanen ditu.
Ikasleentzat 3 - Ariketa koadernoa. Ikasleek hartan eginen dituzte proposatutako ariketa guztiak, bai gelan bai urtegirako bisitaldian.
Ingurumena