Tarasy wentylowane

mgr inż. Maciej Rokiel Na popularność tarasów z drenażowym odprowadzeniem wody  wpływa przede wszystkim możliwość wykończenia ich powierzchni  innym materiałem niż płytki ceramiczne. 

Taras wentylowany  – co to takiego?

Tak zwany taras wentylowany to nic innego, jak taras z warstwą użytkową z płyt kamiennych, dekoracyjnych, betonowych lub konstrukcji z desek tarasowych (legary + deska) ustawionych na podstawkach dystansowych. Sformułowanie „wentylowane” wzięło się z faktu, że pomiędzy izolacją a warstwą użytkową znajduje się pustka powietrzna (rys. 1). Tarasem wentylowanym nazywamy zatem konstrukcję, której podstawą są podstawki dystansowe lub wsporniki (zwykle o regulowanej wysokości) oraz płyty lub deski posadzki tarasowej. Podłożem pod podstawki dystansowe jest hydroizolacja połaci lub płyty termoizolacyjne (XPS), dlatego układ drenażowy może być wykonany w wariancie klasycznym (termoizolacja jest chroniona przez hydroizolację) oraz odwróconym (hydroizolacja jest chroniona przez termoizolację).

Teoretycznie trudno wyobrazić sobie prostszy układ niż płyty lub deski tarasu podtrzymywane stabilnymi wspornikami. Często upraszcza się sytuację, twierdząc, że wykonanie takiego tarasu obejmuje dwa podstawowe etapy: przygotowanie podłoża oraz układanie płyt na wspornikach, a prawidłowo przygotowane podłoże powinno być stabilne i równe oraz ułatwiające odprowadzanie wody, co wiąże się z zachowaniem spadków na zewnątrz i izolacją wodochronną, np. papą termozgrzewalną, zwracając szczególną uwagę na uszczelnienie narożników.

To, niestety, pierwszy krok do późniejszych problemów (fot. 1). Dla tarasów z płytkami posadzka stanowiła bardzo dobre zabezpieczenie izolacji podpłytkowej – do tego podłożem pod nią był jastrych dociskowy. Układ

Rys. 1. Przykładowy układ warstw tarasu nad pomieszczeniem: 1 – podstawka dystansowa, 2 – płyta warstwy użytkowej, 3 – przekładka ochronna, 4 – hydroizolacja, 5 – jastrych dociskowy, 6 – hydroizolacja międzywarstwowa, 7 – termoizolacja, 8 – paroizolacja, 9 – warstwa spadkowa, 10 – warstwa sczepna, 11 – płyta konstrukcyjna Rys. autor Fot. 1. Skutki nieprzemyślanego układu izolacji tarasu wentylowanego – woda w warstwie termoizolacji (widok po usunięciu warstwy użytkowej, hydroizolacji i jastrychu cementowego) Fot. autor

drenażowy z warstwą użytkową na podstawkach dystansowych generuje zupełnie inne obciążenia. Oczywiście mamy do czynienia z wodą i termiką (także zagadnienia cieplno-wilgotnościowe wymagają bardzo szczegółowej analizy), jednak znaczącą rolę zaczyna odgrywać obciążenie mechaniczne. Jednym z głównych zarzutów podnoszonych przez

przeciwników układów wentylowanych na podstawkach jest fakt, że są one podatne na „nierównomierne osiadanie” albo „uginanie powierzchni”. Takie sytuacje oczywiście się zdarzają, lecz ich przyczyna jest zupełnie inna. Lekceważenie praw fi zyki przez projektantów i/lub wykonawców oraz, jak zwykle, koszty.

Kłopot pojawia się również przy okazji remontów i przebudowy istniejących tarasów (zwykle na skutek opinii, że „płytki się nie sprawdzają”. To oczywiście nieprawda, poprawnie wykonany taras z płytkami będzie trwały).

Podstawki dystansowe

Tarasy wentylowane mają swoją specyfi kę. Podstawki dystansowe lub wsporniki są wytwarzane z tworzyw sztucznych. Muszą być one odporne na dodatnie i ujemne temperatury, obciążenia mechaniczne, w tym poziome. Siły te są szczególnie niebezpieczne, gdyż przy błędach w wykonaniu mogą prowadzić do utraty stateczności warstwy użytkowej i jej osunięcia. Im mniejsza wysokość podstawki dystansowej, tym większa stabilność i odporność na obciążenia poziome. Z drugiej strony większa średnica podstawki także zapewnia większą stabilność i odporność na obciążenia poziome. Biorąc pod uwagę, że warstwa użytkowa z płyt może być nawet 20 cm nad hydroizolacją (choć spotyka się także zalecenia mówiące o 40 cm), zastosowanie odpowiednich podstawek jest wymogiem bezwzględnym.

To przekłada się na dobór materiałów do wykonania hydroizolacji, a w pewnych szczególnych sytuacjach także na wybór materiału termoizolacyjnego. Obciążenie użytkowe tarasów nadziemnych czy balkonów może dochodzić do 5 kN/m2 połaci. Jest to oczywiście obciążenie równomiernie rozłożone, natomiast rzeczywiste punktowe obciążenie przekazywane na warstwy połaci przez podstawki dystansowe jest zupełnie inne.

Okap

Układ drenażowy zawsze wymaga systemowego wykończenia okapu (rys. 2), chyba że mamy do czynienia z balustradą pełną. Konieczne jest zatem zabezpieczenie płyt przed wypadnięciem przy zapewnieniu skutecznego odprowadzenia wody. Sytuację utrudnia fakt, że nie da się tego zrobić za pomocą obróbki blacharskiej. Z tego powodu profi l okapowy musi być dopasowany do rodzaju warstwy użytkowej (deska tarasowa, płyty na podstawkach dystansowych). Ogranicza to możliwość kształtowania wymaganej wysokości podstawek dystansowych przez wysokość i kształt profi lu okapowego. Należy pamiętać, że układ drenażowy umożliwia uzyskanie poziomej warstwy użytkowej przy „schowaniu” spadku w warstwach połaci. Dla niewielkich wymiarów połaci może to nie mieć znaczenia, jednak przy większych – zasadnicze.

Rys. 2. Schemat wykonania okapu tarasu naziemnego Rys. Renoplast

Wysokie podstawki wymagają innego wykończenia okapu. Pionowa płytka musi być zarówno stabilnie i pewnie zamocowana, jak i nie może utrudniać odpływu wody. Pokazany na rys. 3 okap tarasu naziemnego pokazuje, że możliwe jest zamontowanie pionowej płyty okapu o wysokości dostosowanej do wysokości podstawek dystansowych. Płyta musi mieć jednak grubość dostosowaną do profi lu.

Tarasy z posadzką na podstawkach dystansowych mogą być szczególnie przydatne w kilku mniej lub bardziej typowych przypadkach. Zdarzają się sytuacje, gdzie istnieje potrzeba zwiększenia powierzchni tarasu naziemnego na skutek rozbudowy czy przebudowy budynku lub zmiany jego otoczenia. Zwykle część dobudowana jest całkowicie odseparowana od części nowej. Zastosowanie posadzki niezwiązanej z podłożem jest w takich przypadkach jednym z najlepszych (jeżeli wręcz nie jedynym) sposobów na uniknięcie późniejszych uszkodzeń. Dodatkowo, ze względu na regulowaną wysokość podstawek dystansowych, możliwe jest uniknięcie różnic poziomów posadzek na istniejącej i nowej części lub wręcz przeciwnie, wykonanie zamierzonego stopnia.

Możliwe jest także wykonanie schodów na taras w wariancie drenażowym (fot. 2), wymaga to jednak wcześniejszego zaplanowania całej konstrukcji oraz systemowego rozwiązania stopni (odprowadzenie wody).

Literatura

1. Außenbeläge. Belagskonstruktionen mit Fliesen und

Platten außerhalb von Gebäuden, ZDB, 2019. 2. PN ISO 2394:2000, „Ogólne zasady niezawodności konstrukcji budowlanych”. 3. M. Rokiel, „Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Projektowanie. Wykonawstwo”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019. 4. Materiały własne autora.