lR ª ®R ¤ q- - ¸¬Al- J®lRAp + ' + '
-p J7-É | |®ª}oG lRqÖay|ª-É l ®- |7lRa-É Ai| |7|u |u u
D
EM
O
PATRONAT:
Polskie Towarzystwo Neonatologiczne
Polskie Towarzystwo Pediatryczne
i
Autorzy prof. dr hab. med. Barbara Adamowicz-Klepalska Konsultant Krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk prof. dr hab. med. Ewa Bernatowska Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa prof. dr hab. med. Alicja Chybicka Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego Katedra i Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Akademia Medyczna, Wrocław dr med. Hanna Czajka Wojewódzka Konsultacyjna Poradnia Szczepień dla Dzieci z Grup Wysokiego Ryzyka Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika Kraków prof. dr hab. med. Magdalena Czarnecka-Operacz Ośrodek Diagnostyki Chorób Alergicznych Katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytet Medyczny, Poznań prof. dr hab. med. Anna Dobrzańska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii Klinika Patologii Noworodka Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa dr med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa dr med. Ewa Duszczyk Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Instytut Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa
dr med. Dorota Gieruszczak-Białek Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa prof. dr hab. med. Jacek Grygalewicz Klinika Pediatrii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa dr med. Paweł Grzesiowski Zakład Profilaktyki Zakażeń i Zakażeń Szpitalnych Narodowy Instytut Leków, Warszawa dr med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa dr hab. med. Teresa Jackowska Klinika Pediatrii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa dr med. Dorota Jenerowicz Ośrodek Diagnostyki Chorób Alergicznych Katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytet Medyczny, Poznań mgr inż. Anna Kochanek Medycyna Praktyczna, Kraków dr med. Ryszard Konior Oddział Neuroinfekcji i Neurologii Dziecięcej Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Kraków dr med. Michał Kotowski Katedra i Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii Uniwersytet Medyczny, Lublin prof. dr hab. med. Marian Krawczyński I Katedra Pediatrii Uniwersytet Medyczny, Poznań
1
i prof. dr hab. med. Janusz Książyk Klinika Pediatrii Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa dr med. Ilona Małecka Katedra Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny, Poznań
dr hab. med. Jerzy Sułko Klinika Chirurgii Dziecięcej Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii, CM UJ, Kraków
dr hab. med. Krystyna Mikiel-Kostyra Zakład Zdrowia Publicznego i Poradni Zaburzeń Laktacji Instytut Matki i Dziecka, Warszawa
prof. dr hab. med. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa
prof. dr hab. med. Andrzej Milanowski Klinika Pediatrii, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa
prof. dr hab. med. Jerzy Szczapa Klinika Neonatologii Instytut Ginekologii i Położnictwa Uniwersytet Medyczny, Poznań
dr med. Jacek Mrukowicz Redaktor Naczelny „Medycyny Praktycznej – Pediatrii” i „Medycyny Praktycznej – Szczepienia”, Kraków Polski Instytut Evidence Based Medicine, Kraków lek. Magdalena Nehring-Gugulska Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny Centrum Nauki o Laktacji, Warszawa dr med. Artur Niedzielski Katedra i Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii Uniwersytet Medyczny, Lublin dr med. Anna Oslislo Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny Oddział Noworodków i Wcześniaków Szpital Miejski, Knurów dr med. Jerzy Pejcz Oddział Dziecięcy, Szpital im. Św. Jadwigi Śląskiej, Trzebnica
2
dr med. Joanna Stryczyńska-Kazubska Katedra Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny, Poznań
dr hab. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw. Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych, Uniwersytet Medyczny, Wrocław dr med. Henryk Szymański Oddział Dziecięcy, Szpital im. Św. Jadwigi Śląskiej, Trzebnica lek. Izabela Tarczoń Specjalistyczna Poradnia Medyczna „Przylądek Zdrowia”, Kraków dr med. Jolanta Wasilewska III Klinika Chorób Dzieci Uniwersytet Medyczny, Białystok prof. dr hab. med. Jacek Wysocki Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Wakcynologii Katedra Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny, Poznań
mgr Małgorzata Samela-Gazda Medycyna Praktyczna, Kraków
lek. Monika Żukowska-Rubik Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny Poradnia Laktacyjna Szpital Specjalistyczny św. Zofii, Warszawa
dr med. Piotr Sawiec Zastępca Redaktora Naczelnego „Medycyny Praktycznej – Pediatrii”, Kraków
Rozdział „Urlop i zasiłek macierzyński” konsultowała: Anna Wszołek Lokalny Rzecznik Prasowy w Oddziale Wojewódzkim ZUS, Kraków
i
Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Czemu służy przewodnik i jak z niego korzystać? . . 12 Jak korzystać z tego przewodnika? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Profilaktyczne wizyty u lekarza . . . . . . . . . . . . . 15 Kiedy i w jakim celu zgłaszać się z dzieckiem do lekarza? . . . . . . 15 Wybór lekarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Zadania lekarza pierwszego kontaktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Harmonogram wizyt u lekarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Jak się przygotować przed porodem do opieki nad dzieckiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Proponowany harmonogram . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Sugestie na I trymestr ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Czy jeszcze w czasie ciąży powinnam wybrać położną środowiskową? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Czy powinnam znać przepisy prawne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Sugestie na II trymestr ciąży. . . . . . . . . . . . . . . . 24 Czy powinnam się zapisać do szkoły rodzenia? . . . . . . . . . . . . . . 24 Kiedy i jak powinnam wybrać szpital położniczy? . . . . . . . . . . . . . 26 Jak powinien przebiegać okres bezpośrednio po porodzie?. . . . . 27
Sugestie na III trymestr ciąży . . . . . . . . . . . . . . . 28 Kiedy powinnam się zapoznać z programem szczepień dla dzieci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Kiedy powinniśmy zacząć kompletować wyprawkę dla dziecka? 29 Czy już w trakcie ciąży powinnam się przygotować do karmienia piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Kiedy i jakie rzeczy należy przygotować do porodu? . . . . . . . . . . 32
Prawidłowy rozwój i podstawowe zasady pielęgnacji małego dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Rozwój fizyczny i psychoruchowy . . . . . . . . . . . . 34
Czy rozwój ruchowy mojego dziecka przebiega prawidłowo? . . . 34 Czy moje dziecko prawidłowo rośnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Kiedy niemowlę zaczyna rozpoznawać mamę i inne bliskie osoby oraz dostrzegać różne przedmioty? . . . . . . . 39 Co mogę zrobić, aby moje dziecko rozwijało się prawidłowo? . . . 41
Słuch oraz rozwój mowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Kiedy moje dziecko zaczyna słyszeć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Kiedy moje dziecko zacznie mówić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Żółtaczka noworodków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Co to jest żółtaczka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Co to jest żółtaczka fizjologiczna noworodków? . . . . . . . . . . . . . 49 Jak zapobiegać nasilonej żółtaczce noworodków? . . . . . . . . . . . . 51 Co to jest żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym? . . . . . 51 Czy żółtaczka może być niebezpieczna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Jak się leczy żółtaczkę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
O pieluszkach i wszystkim, co w nie wsiąka . . . . 53 Jak często małe dziecko oddaje mocz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Jak często małe dziecko oddaje stolec? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Jakie pieluszki wybrać dla mojego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Pielęgnacja skóry, kąpiele i ogólna higiena . . . . . 56 Jak prawidłowo myć i kąpać dziecko w pierwszych 2 latach życia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej?. . . 59 Jakie preparaty stosować do pielęgnacji skóry niemowlęcia i małego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 W jaki sposób pielęgnować paznokcie dziecka? . . . . . . . . . . . . . . 62 Jakie są najczęstsze błędy w pielęgnacji skóry dziecka? . . . . . . . . 62 Kiedy się zgłosić do lekarza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Jak pielęgnować pępek noworodka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Jak dbać o higienę uszu i nosa dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64
Ubranie i temperatura otoczenia . . . . . . . . . . . . 66
3
i Szczepienie przeciwko ospie wietrznej . . . . . . 254
Świadczenia pieniężne z tytułu urodzenia dziecka . . . 272
Co to jest ospa wietrzna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 255 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Jakie są szczepionki przeciwko ospie wietrznej?. . . . . . . . . . . . . 255 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 256 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Które dzieci nnie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 Czy szczepienie jest bezpłatne
Jak uzyskać „becikowe”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272 Jak uzyskać „becikowe samorządowe”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Jak uzyskać dodatek z tytułu urodzenia dziecka? . . . . . . . . . . . . 273
Szczepienie przeciwko o WZW typu A . . . . . . . . 259 Co to Co to jes je jest eesst w wirusowe irusowe zapalenie ie wątroby typu A? . . . . . . . . . . . . . 259 JJakie Jak ie jes je jestt ryzy ryzyko, yzyyko, że nieszcze nieszczepione e dziecko zachoruje? . . . . . . . 259 Jak mo m można żna za zap zapobiec pobiec zachorowaniu zachoro o na WZW typu A?. . . . . . . . .260 Jakie szczepionki Ja JJak ak akie ie ssąą szc czeepionki przeciwko przeciw WZW typu A? . . . . . . . . . . . . . .260 szczepienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Czy Cz C z sz szcze cze z pieenie jest skuteczne? skutec szczepienie bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 261 Czy szcze sz cz pieenie jest bezpie cze e Kogo Kog o szcz sszczepić? zc ep zcz pić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 szczepić? Kiedy Kie dy i jjak akk ssz zzcczep z ić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Które dzieci powinny Któ óree dzi dz ecccii ni nnie ie p owinnyy być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 szczepienie bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 Czy sz zczeepienniie jest bez z
Szczepienie Sz S zcz czep epiie ep ien eni nie w szcz szczególnych z sytuacjach . . . . . . 263 Czyy w Czy wc wcześniaki cześ zeeśśnia ze niaki można szczepić tak samo jak dzieci uurodzone uro ur ro odzo dzo dz zone ne o czasie? czas za ie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 za Czy szcze szczepić cze zepić pić dziecko kkierowane na operację wrodzonej wady serca? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264 Czy można szczepić d dzieci chore przewlekle? . . . . . . . . . . . . . .264
Fałszywe opinie pinie e i przesądy o szczepieniach . . . 265 Formalności po porodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Rejestracja dziecka w urzędach . . . . . . . . . . . . 270 Jak uzyskać akt urodzenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 Jak uzyskać numer PESEL dla dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
4
Urlop i zasiłek macierzyński . . . . . . . . . . . . . . . 275 Jak uzyskać urlop macierzyński? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Jak uzyskać zasiłek macierzyński? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Czy mogę otrzymać jeszcze inne świadczenia pieniężne? . . . . . 277
Opieka medyczna dla dziecka . . . . . . . . . . . . . . 278 Czy trzeba zgłosić dziecko do ubezpieczenia zdrowotnego? . . . 278 Jak uzyskać poradę położnej środowiskowej?. . . . . . . . . . . . . . . 278 Jak wybrać lekarza dla dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Zgłoś się do lekarza, jeśli niemowlę: nie osiąga w przewidywanym czasie „kamieni milowych” rozwoju, często silnie odgina się do tyłu, wydaje się sztywne lub bardzo wiotkie, śpi z mocno zaciśniętymi piąstkami, i, prostuje i usztywnia nóżki, przyjmuje wyraźnie niesymetryczną ną pozycję ciała i(lub) zauważasz wyraźną asymetrię rię napięcia mięśni, nie okazuje radości po ukończeniu 6. miesiąca a życia, życi ży cia, a, nie próbuje się komunikować z otoczeniem oczeniem do o uk ukoń ukońo oń czenia 1. roku życia (gaworzeniem, m, wskazyw wskazywaniem wan anie iieem przedmiotów, gestami charakterystycznymi terystyczny y mi dla dla l różnych uczuć, machaniem rączkami czkami do lu ludzi), ud u dzi zi), ) ), po ukończeniu 9. miesiąca życia n nie ie reaguje na na zzmiamiia m a-ny wyrazu twarzy matki, uśmiech miech lub gło mi głos, oss, o nie mówi żadnego słowa w 16.. miesiącu żży życia, yci cia, a, a, traci wyuczone wcześniej umiejętności. miejętności. mi
Co to są odruchy wczesnego okresu niemowlęcego? W ciągu kilku pierwszych miesięcy życia u prawidłowidło wo rozwijającego się dziecka można zaobserwować pewne automatyczne ruchy. Większości z nich nawet nie zauważysz, jednak niektóre mogą budzić niepokój i wywoływać nieporozumienia. Gdy małe niemowlę się przestraszy (a zdarza się to nawet po głośniejszym kichnięciu), gwałtownie rozkłada obie rączki na boki, jakby chciało objąć mamę – jest to tzw. odruch Moro, który zwykle ustępuje do 4.–5. miesiąca życia.
Tabela 3-1. Harmonogram prawidłowego rozwoju dziecka Najważniejsze umiejętności i czynności
Zakres normy (miesiące)
czynności ruchowe leżąc na brzuchu, unosi samą głowę
0–3.
utrzymuje główkę prosto w pozycji pionowej
1.–4.
leżąc na brzuchu, unosi się na wyprostowanych rękach
3.–6.
przewraca się z brzucha na plecy
3.–6.
prz p rzzewr ewr ew wraca accaa się z pleców na brzuch ac przewraca
4.–7.
sie dzi z pod p parcie par ciem m siedzi podparciem
4.–7.
ssie siedzi ie iedzi zi be bezz p od arc odp arcia ia podparcia
4.–9.
s i z pomocą sto pomoc po moc oc ą stoi
5.–11,5
rac czku zk jee raczkuje
5,5–13,5
ccho ch ho hod dzi dz zi z pomocą zi pom po p o ocą occą o cą chodzi
6.–14.
sto toi samo amo m stoi
7.–17.
cho dzi sa ssamo m mo chodzi
8.–18.
biie bie b iega ga biega
13.–20.
ruchy ruc hy precyzyjne pre p re recy cyz yyzz yjn yjjne ruchy uderza w przedmioty przedm edmiiot edm ioty ty
2.–5.
sięga ku wiszącym przedmiotom
3.–6.
rzedmioty z jednej ręki do dr r przekłada przedmioty drugiej
4.–7.
chwyt nakładkowy
5.–10.
je palcami
5.–10.
chwyt pęsetkowy
7.–10.
pomaga w ubieraniu się
10.–16.
je łyżeczką
12.–18.
pije z kubeczka otwartego lub z „dziubkiem”
10.–18.
5
Ryc. 3-21. Zalecany sposób noszenia niemowlęcia z przodu z nóżkami swobodnie zgiętymi i rozstawionymi na boki (odwiedzionymi w stawach biodrowych) – pozycja taka jest korzystna dla prawidłowego rozwoju stawów biodrowych niemowlęcia.
„W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej?”, s. 59
Ryc. 3-22. Zalecany sposób noszenia starszego niemowlęcia na biodrze – wymusza swobodne rozstawienie nóżek dziecka na boki (odwiedzenie w stawach biodrowych), co jest korzystne dla prawidłowego rozwoju stawów biodrowych niemowlęcia.
6
RACZEJ NIE Nie ciągnij malucha za nóżki w górę podczas zmiany pieluchy lub mycia. Nie krępuj jego nóżek ani nie ustawiaj na siłę w pozycji wyprostowanej blisko siebie. Unoszenie dziecka w górę za nóżki może spowodować uszkodzenie stawu biodrowego lub wręcz jego zwichnięcie. ęcie.. Podczas P zmiany pieluchy i mycia dziecka postępuj zg zzgodnie z zasadami wykonywania tych zabiegów. Noworodki i niem niemowlęta, mo ruszając nóżkami, stymulują m mu u lują ul ą p prawidłowy r widłow ra wy rozwój stawu biodrowego. Skrępowanie Sk S k ręępo p w wa a n e nóżek ani k malucha m może ten proces zaburzyć. bu b urrzzy yćć. Prawidłowo Praw Pr aw w id d ło ł wo wo nóżki nóżki dz d dziecka w pierwszych miesiącach cca acch ach h życia ż yc y ia są s ą najpierw najpieerw mocno zgięte w stawach i sz szer szeroko erok er oko ok o rozstawione rozzzsst ro stta awionee na n boki (ryc. 3-1., s. 35), a potem te m pozostają pozo po z st zo staj ają w lekkim aj lekk kim zgięciu (ryc. 3-2., s. 35). Taka Ta T a aka k a pozycja ka p oz ozyc ycja ja a sprzyja sprzyja a prawidłowemu p rozwojowi i dojrzewaniu do ojjrrze zewa wani wa n u stawu ni sstta aw wu w biodrowego. b bio Ustawianie nóżżek że ek dz d dziecka zie iecck k a w tty tym y m wie wieku ek w pozycji wyprostowanej bl nej ne b bli l is isko ko ssi iebi ieb ie bie spraw wia że kości tworzące staw blisko siebie sprawia, biodrowy biod bi odrowy nie są prawidłowo prawidł dło ułożone lub dochodzi do uszkodzenia enia struk struktur tworzących staw, co zaburza jego je j prawidłowy rozwój. Niebezpieczne może być zwłaszcza dłuższe przebywanie malucha w takiej pozycji.
TAK! Wybierz pozycję wygodną dla Ciebie i dziecka, a następnie prawidłowo przystaw je do piersi.
Udane karmienie jest zawsze awsze wynikiem dobrego go g ow współspół sp pół ó łdziałania matki z dzieckiem. ckiem. Jest wa w was as d dwoje, woje, woj e, a ale le p podo od czas karmienia tworzycie cie całość. Aby Aby z Twojej Two woje oje jejj piersi pier pi ersi si płynął pokarm, maluch musi dobrz dobrze ze ss ssać. saćć. S Sk Skutecznie kutteecczzn nie i ssące dziecko pobiera tyle yle pokarm pokarmu, mu m u, ile ile po il p potrzebuje otr otr t zebu buje bu j je do prawidłowego wzrastania a nia i rozwo rozwoju, oju j , a ty tym m sa samy samym mym my m stymuluje piersi matki do o wytwarza wytwarzania a ni nia a ml m mleka eek ka w iil iloloości dostosowanej do jego p potrzeb. otrzeb. Za Zanim an niim przystąpisz prrzy p yssttąp pis isz do karmienia, postaraj się p pamiętać amiętać o kilku k ilk ki ku opisanych o is op isan anyc ycch poniżej zasadach.
Kiedy powinnam karmić m malucha? alucha? TAK!
Ryc. 4-3.
Podczas karmienia możesz być rozebrana albo tylko odsłonić dokładnie pierś, aby nie przeszkadzało wam ubranie. Sprowokuj dziecko do szerokiego otworzenia buzi, na przykład dotykając (dość energicznie) jego dolnej wargi brodawką sutkową.
Ryc. 4-4.
Prawidłowe przystawienie dziecka do piersi (p. opis w tekście).
Karm Twoje dziecko piersią „na żądanie”, czyli zaw zawsze, gdy samo zaczyna dawać Ci Ci znać, zn że chce jeść. Nie czekaj aż zacznie płakać. Noworodek jest gotowy do karmienia zawsze, kiedy jest w stanie czuwania, czyli nie śpi. Zauważysz wówczas, że jego oczy szybko się poruszają pod zamkniętymi powiekami albo próbuje je otwierać, zaczyna wykonywać ssące ruchy ustami i słyszysz odgłosy ssania. Maluch jednocześnie kręci głową, próbuje ssać piąstkę, może zacząć lekko kwilić. 7
Fałszywe opinie i przesądy o żywieniu małych dzieci Piotr Dziechciarz, Dorota Gieruszczak-Białek, Andrea Horvath, Hanna Szajewska
Czy niemowlęta i małe dzieci powinny być na diecie ubogotłuszczowej?
„Żywienie dziecka w 2. roku życia”, s. 149
Nie. Według aktualnych zaleceń u niemowląt i małych dzieci nie należy ograniczać spożywania tłuszczów. Są one bowiem ważnym źródłem energii i zawierają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Tłuszcze zawarte w diecie wspomagają prawidłowy rozwój mózgu oraz narządu wzroku (siatkówki). Dodatkowo tłuszcze uszcze umożliwiają wchłanianie ważnych witamin (A, D, E i K).
Czy dla małych d dzieci zieci zdrowsza zdro ows wsza za jest jjes estt margaryna marg ma rgar aryn yna a niż masło? Nie. Dzieciom,, które nie ukończyły uko końc ń zzy ńc yły ł 3. 3. roku rro oku k życia, żżyc yccia y ia , należy podawać ać dobrej jak jakości ko k ośścccii m ma masło assłło i o ol oleje lej eje ro roś roślinśślliin nne (np. z oliwek, ek, rzepako rzepakowy ow y be ow b bezerukowy, eze zeru ruko ru kowy ko wy,, so wy sojo sojowy, jowy jo wy,, wy słonecznikowy). y). Do diety starszych ych dzieci (po (p po 3. 3. rż.) rżż..) można moożna m żżn na natomiast nattoom na miia asst stopniowo wprowadzać owadzać wysokiej wy yssok y o ie iejj jakości ja a ko kośc ścii margaryny marg ma rgar rg ary ar yny yny miękkie.
Czy kupowane w sklepie przet przetwory ett wo etwo w ryy d dl dla la d la dzieci ziiec zi ecii ec są zdrowe?
8
Tak. Podawanie nie pochodzących z kontrolowanych upraw gotowych przetworów dla niemowląt i małych dzieci jest całkowicie bezpieczne. Zdecydowanie należy unikać podawania owoców i warzyw uprawianych w pobliżu intensywnie
uczęszczanych dróg lub w dużych miastach, ponieważ mogą one być zanieczyszczone metalami ciężkimi, np. ołowiem.
Czy mleko kozie lub owcze jest zdrowe i odpowiednie dla niemowląt w 1. roku życia? NIE! Nie podawaj mleka mlee koziego ani owczego niemowlęciu w 1. roku życia. Wymienione W Wy mienione ml mleka l charakteryzują się zbyt dużą dla dl a niemowlęcia niemowlęcia zawartością soli mineralnych oraz niewielką n ni ew w ielką zawartością zawa a kwasu foliowego i innych witamin wita wi ta a min (zwłasz (zwłaszcza z witaminy B12). Mlek M Ml ek k ttych ych nie na należy a podawać dzieciom, które jeszcze ccz ze ni n nie ie uk u ukończyły ończy y 12. miesiąca życia. Spożywanie ich ic h zw zwiększa większa iięę ryz ryzyko wystąpienia niedokrwistości (anemii). (ane (a nem ne miiii)). m
Czy C Cz zy mo m moż można ożn żna sstosować tosow w mleko kozie lub owcze w le lleczeniu lecz ecz cze en e niu iu alergii na mleko krowie? NIE! Nie podawaj mleka koziego ani owczego dziecku z alergią na białka mleka krowiego.
Kalendarz szczepień ochronnych Jacek Mrukowicz, Joanna Stryczyńska-Kazubska
Ryc. 5-2. Obowiązujący program szczepień ochronnych dla dzieci w pierwszych 2 latach życia Wiek dziecka (miesiące)
Szczepienia bezpłatne (tzw. obowiązkowe)
Szczepienia odpłatne (tzw. zalecane)
gruźlica wirusowe błonica „hemofilus” wirusowe odra, pneumo- rotawirusyh meningokokii grypaj ospa wirusowe zapalenie (dyfteryt), (Hib) porażenie świnka, kokig wietrznag zapalenie opcja 1 opcja 2 opcja 1 opcja 2 tężec, wątroby dziecięcee różyczkaf („wiatrówka”) wątroby typu Bb krztusiecc typu Ak
po urodzeniua 2. (6.–8. tydz.) 3.–4. 5.–6. 7. 8.–9. 13.–14. 16.–18. szczepionki podawane w zastrzyku; szczepionki podawane doustnie przed wypisaniem do domu z oddziału noworodkowego b tzw. żółtaczka wszczepienna, 3 dawki c tzw. koklusz, 4 dawki; szczepienie powtarza się w 6. rż., a następnie stosuje się inną szczepionkę w 14. i 19. rż. d tzw. pałeczka hemofilna (Haemophilus influenzae typu b [Hib]), 4 dawki e polio (choroba Heinego i Mediny), 3 dawki f pierwsza dawka, drugą podaje się w 10. rż. g dla niektórych dzieci z grup ryzyka szczepionka jest bezpłatna h opcja 1: szczepionka Rotarix; opcja 2: szczepionka Rotateq i opcja 1: niemowlęta wymagają podania 2 dawek oraz trzeciej dawki po ukończeniu 1. rż.; opcja 2: gdy szczepienie c zepienie rozpoczyna się u dzieci, które ukończyły 12. mż., wystarczy jedna dawka j można szczepić od 6. mż.; szczepienie powtarza się co roku przed zimą; dzieci szczepione pierwszy raz powinny powinny otrzymać 2 dawki, a w kolejnych latach wystarczy 1 dawka k tzw. żółtaczka pokarmowa, 2 dawki a
9
Rejestracja dziecka w urzędach Małgorzata Samela-Gazda, Anna Kochanek, Piotr Sawiec
Narodziny dziecka to – oprócz radości – także obowiązki związane z koniecznością załatwienia kilku formalności w urzędach (rejestracja), niezbędnych dla zapewnienia dziecku przysługujących wszystkim obywatelom praw, w tym właściwej opieki medycznej. TAK! Zarejestruj swoje dziecko w urzędach państwowych w celu uzyskania: – aktu urodzenia, – numeru PESEL.
Jak uzyskać akt urodzenia? W ciągu 14 dni po porodzie należy zgłosić urodzenie dziecka w urzędzie stanu cyw cywilnego w (USC) właściwym dla miejsca mi iejsc ejjsscca urodzenia urod ur odze zenia dziecka. W jednej miejscowości może się znajdować zzn naj ajdo dowa wać ki kilk kilka lka a USC, dlatego dlateeg zapytaj w szpitalu, do którego re eg go ou urzędu rrzzęęd du wysłano wy w ysłano dokumenty. dokum m Jeśli żadne z rodziców nie na terenie podlegającym ni ie ma m miejsca mie i js jsca ca zameldowania ca zameldowa USC, US C, do do którego któr kt órrego przesłano przesłan n zawiadomienie ze szpitala, wygodniej wy w ygo g dn nie iejj dokonać dok do konać tej formalności form m w urzędzie właściwym dla dl a ic ich ch mi miej miejsca ejsc ej scca zamieszkania zamieszk k (lub jednego z nich).
10
W szpitalu sszzp piita talu po po porodzie, jeszcze jees przed wypisaniem do domu, otrzymasz otrz ot rzym rz ymas ym assz wystawione wystawione przez lekarza lub administrację szpitala na podstawie którego sz zpi pita tala la formalne for o malne zaświadczenie, zaśw w
sporządza się akt urodzenia w USC. Dokument ten jest następnie przechowywany w archiwum urzędu. Dokumenty, jakie musisz przedłożyć w USC (wnioski można wypełnić na miejscu w dniu zgłoszenia): dowody osobiste rodziców dziecka, w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w innym USC niż dokonywane jest zgłoszenie – odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców dziecka, a gdy rejestracji dziecka dokonuje matka będąca po rozwodzie – odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie, w przypadku rejestracji dziecka przez pannę – odpis skrócony aktu urodzenia matki dziecka (jeśli matka po urodzeniu zarejestrowana była w innym USC), oświadczenie rodziców o nadanych imionach (jeśli zgłoszenia dokonuje osoba upoważniona przez rodziców), podanie o odpisy aktu urodzenia (druk podania dostępny w USC). Rodzice otrzymują 3 odpisy aktu urodzenia, a formalności są załatwiane niezwłocznie w dniu zgłoszenia się do urzędu. Rejestracja urodzenia dokonywana przez rodziców nie podlega opłacie skarbowej, natomiast jest ona pobierana, gdy formalności dokonuje upoważniona przez nich osoba. Kierownik USC może odmówić przyjęcia oświadczenia o wyborze dla dziecka więcej niż dwóch imion, imienia