Spis treści Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Leczenie fibromialgii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Podziękowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Bruksizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
O książce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Leczenie bruksizmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Przedmowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Bóle neuropatyczne jamy ustnej i części twarzowej czaszki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Medycyna manualna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Bóle nerwowo‑naczyniowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Historia medycyny manualnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Bóle neuropatyczne głowy i szyi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Marcus Vitruvius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Neuralgia nerwu trójdzielnego (V nerw czaszkowy). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Leonardo da Vinci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Leczenie neuralgii nerwu trójdzielnego. . . . . . . . . . . . . 56
Elementy terapii manualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Neuralgia nerwu IX (językowo‑gardłowego). . . . . . . . . . . 56
Narząd ruchu i jego charakterystyka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Leczenie neuralgii nerwu IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Układ powięziowy w dysfunkcji narządu ruchu. . . . . . . . . . . 23
Bóle stawu skroniowo‑żuchwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Układ poprzecznych płaszczyzn w ciele człowieka . . . . . . 24
Bóle receptorowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Interakcja między płaszczyznami w modelu holistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Bóle neuropatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Sposoby leczenia w terapii manualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Wskazania i przeciwwskazania do stosowania terapii manualnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Stany zapalne stawu skroniowo‑żuchwowego. . . . . . . . . . . . . 65 Objawy bólu i leczenie. Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Farmakoterapia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Fizykoterapia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Terapia edukacyjna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Dodatkowe formy fizjoterapii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Istota i cele terapii edukacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Techniki manualne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Komunikacja w relacjach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Manualna repozycja zablokowanego krążka. . . . . . . . . . . . . 73
Psychogenne wady postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Manualna bierna repozycja krążka . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Typy zawieszenia emocji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Manualna czynna autorepozycja zablokowanego krążka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Postawy niskiej samooceny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Wzorce uczuciowo‑emocjonalne i możliwości ich korygowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Zasady zdrowego myślenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Troistość osobowości ludzkiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Aktywna (czynna) repozycja krążka stawowego przy jego zablokowaniu przyśrodkowym. . . . . . . . . . . . . . 75 Postępowanie po odblokowaniu krążka stawowego. . . . . 75 Kinesiotaping. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Kinesiotaping w obrębie głowy i szyi . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Bóle w obrębie głowy i szyi – sposoby leczenia. . . . . . . . 45
Autoterapia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Klasyfikacja bólu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Ćwiczenia Gerry’ego z koordynacją językowo‑żuchwową. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Ból mięśniowy i sposoby jego leczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Leczenie bólów ostrych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Rehydratacja krążka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Bóle przewlekłe i ich leczenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Mobilizacja ruchów aktywnych kompleksu krążek–głowa stawowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Fibromialgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
10 Diagnostyka i leczenie dysfunkcji czaszkowo‑żuchwowych w ujęciu holistycznym
Manualna funkcjonalna analiza układu ruchowego narządu żucia według Bumanna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Badanie ogólne pacjenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Wywiad specjalistyczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Opis do kwestionariusza MPQ (testu bólu). . . . . . . . . . . . 82 Badanie kliniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Badanie zewnątrzustne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Badanie wewnątrzustne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Analiza ruchów żuchwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Badanie powierzchni stawowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Badanie torebki stawowej oraz więzadeł (bierna kompresja). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Kierunki badania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Sposób badania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Analiza testu biernej kompresji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Badanie elastyczności stawu skroniowo‑żuchwowego. . . . . . 89 Test naciągnięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Test translacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Badanie mięśni żuchwowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Izometria mięśni przywodzących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Izometria mięśni odwodzących. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Izometria mięśni skrzydłowych bocznych. . . . . . . . . . . . . . . 92
Rejestracja z łukiem twarzowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Deprogramacja mięśni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Deprogramator Koisa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Relacja centralna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Rejestracja okluzji centralnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Podsumowanie – leczenie dysfunkcji URNŻ. . . . . . . . . . . . 143 Rejestracja ruchów ekscentrycznych (kąta strzałkowego i kąta Bennetta). . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Badanie statycznego i dynamicznego wektora okluzji wg Bumanna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Podsumowanie – leczenie ortodontyczne skojarzone z szynoterapią. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Laboratoryjne metody rejestracji modeli w artykulatorze Girrbacha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 System zamków bezligaturowych i „bity”. . . . . . . . . . . . . . . 150 Sposób wykonania bitów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Mezjobity i posteriobity w klasie II. . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Posteriobity w klasie III. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Wax‑up i Mock‑up . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Wax‑up. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Mock‑up. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Przypadek 1. 11‑letni uczeń szkoły podstawowej. . . . . . 155
Badanie palpacyjne mięśni żujących i mięśni szyi. . . . . . . . . 93 Badanie długości struktur nadgnykowych. . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Badanie trzasków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Trzaski grupy I – trzaski więzadłowe, krążek nadmiernie ruchomy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Trzaski grupy II – częściowe i całkowite przemieszczenie krążka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Trzaski grupy III – adhezja i przerost krążka. . . . . . . . . . . . . 108 Trzaski grupy IV – nadwichnięcie bez przemieszczenia i z przemieszczeniem krążka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Rokowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Procedury dodatkowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Przykłady destrukcji kłykci i dołów stawowych. . . . . . . . . . 114
Przypadek 2. 16‑letni uczeń szkoły średniej . . . . . . . . . . 163 Przypadek 3. 22‑letnia studentka dziennikarstwa. . . . . . 177 Przypadek 4. 24‑letnia pracownica firmy ubezpieczeniowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Przypadek 5. 9‑letni uczeń szkoły integracyjnej . . . . . . . 189 Przypadek 6. 50‑letnia stomatolog. . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Przypadek 7. 16‑letni uczeń 2 klasy technikum mechanicznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Inne procedury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Dodatkowe testy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Przypadek 8. 22‑letnia studentka resocjalizacji . . . . . . . 215
Dodatkowe procedury lecznicze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Przypadek 9. 48‑letni strażak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 Szynoterapia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Wskazania do stosowania szyn relaksacyjnych. . . . . . . . . . . . 119 Szyny repozycyjne (redukcyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Szyny standardowe i modyfikowane w połączeniu z ortodoncją. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Przypadek 10. 10‑letni uczeń szkoły podstawowej. . . . . 235 Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Załącznik 1. Skala somatyzacji i skala depresji. . . . . . . . . . . . 246
Podsumowanie – szyny okluzyjne i repozycyjne. . . . . . . . . 132
Załącznik 2. Analiza pola zwarciowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Procedury oparte na diagnostyce instrumentalnej przy wykonywaniu szyn indywidualnych. . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Załącznik 3. Karta MFA – Manualna Funkcjonalna Analiza URNŻ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Spis treści 11
Załącznik 4. Badanie palpacyjne mięśni głowy i szyi wg Festy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Załącznik 5. Analiza posturalna wg Langlade’a. . . . . . . . . . . . 250 Załącznik 6. Analiza kręgów szyjnych wg Langlade’a. . . . . . . 251 Załącznik 7. Neuro CMD – zmysły i równowaga. . . . . . . . . . . 252 Załącznik 8. Cechy okluzji wg Andrewsa. . . . . . . . . . . . . . . . . 253 Załącznik 9. Analiza dysfunkcji URNŻ wg Bumanna . . . . . . . . 254 Załącznik 10. Podsumowanie trzasków wg Bumanna. . . . . . . 255 Załącznik 11. Wskazówki do pozycjonowania zamków wg McLaughlina w dysfunkcji SSŻ w zależności od konfiguracji szkieletowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Załącznik 12. Analiza Boltona. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Załącznik 13. Wskazówki do pozycjonowania zamków SWING System wg Frencka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Posłowie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261