Spis treści Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Podstawowe informacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Co to jest medycyna podróży?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Turystyka w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Porady medyczne przed podróżą. Jak przygotować się do wizyty w Poradni Tropikalnej?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Co to znaczy „choroby tropikalne”? Czy są groźne?. . . . . . . . . . . 18 Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Szczepienia ochronne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Co to jest szczepionka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jakie są ogólne przeciwwskazania do szczepień?. . . . . . . . . . . . . Cena szczepionek i korzyści z ich przyjmowania. . . . . . . . . . . . . Szczepienia dzieci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy szczepienia są groźne dla zdrowia? Czy mają dużo działań niepożądanych?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy po przyjęciu szczepień zalecanych przed wyjazdem można pić alkohol? Czy można brać leki?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ciąża i karmienie piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wybrane choroby, przeciwko którym istnieje możliwość uodpornienia u dorosłych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy wszystkie szczepionki można wziąć w jednym dniu? . . . . . . Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22 23 23 23 24 25 25 26 27 33 34
Biegunka podróżnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Co to jest biegunka podróżnych?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Objawy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jakie są czynniki ryzyka?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Etiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jak można zapobiegać tej chorobie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jak należy uzdatniać wodę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
i
36 36 36 38 39 40
Czy są inne metody zapobiegawcze? Czy można przyjmować „na zapas” leki jako profilaktykę?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie w przypadku zachorowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . Kiedy trzeba szukać pomocy lekarskiej?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42 42 43 44
Malaria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Co to jest malaria? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jak można się zarazić malarią?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jakie są objawy malarii? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W jaki sposób można rozpoznać malarię?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . W jaki sposób uchronić się przed malarią?. . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy można umrzeć z powodu malarii? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leki profilaktyczne przeciw malarii – chemioprofilaktyka. . . . . . Sytuacje nietypowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niefarmakologiczne metody zapobiegania malarii. . . . . . . . . . . . Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46 48 50 50 51 52 52 53 55 58
Podróże lotnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kto nie powinien latać samolotem?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jet lag – definicja, objawy i sposoby zapobiegania. . . . . . . . . . . . . Specjalne wskazówki dotyczące prewencji zakrzepicy żył głębokich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasady bezpiecznej podróży lotniczej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60 60 62 62 63 64
Apteczka podróżna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Podróż z dziećmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Przewóz leków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
3
i
Leczenie towarzyszy podróży. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Skład apteczki podróżnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Egzotyczne podróże z dziećmi. . . . . . . . . . . . . . . 73 Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jak wybrać cel podróży?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szczepienia ochronne u dzieci przed podróżą . . . . . . . . . . . . . . . Malaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ochrona przed owadami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozostałe zasady profilaktyki w podróży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74 74 76 77 77 78 79
Plaże, morza i oceany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Aklimatyzacja w tropiku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Jak przystosować się do odmiennego klimatu?. . . . . . . . . . . . . . . 82 Oczy i skóra – metody ochrony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Na co jeszcze uważać w tropiku? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Skutki przegrzania organizmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Bezpieczne plażowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Zbiorniki wody słodkiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Morza i oceany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Co zrobić w przypadku zetknięcia się z jadowitym zwierzęciem morskim?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Nurkowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Podróże w pytaniach i odpowiedziach. . . . . . . . . 91 Lista krajów z uwzględnieniem zaleceń dotyczących szczepień ochronnych i profilaktyki malarii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
4