T.C TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI BAKANLIK İL MÜDÜRLÜĞÜ
ÇİFTÇİ MEKTUBU : 2005/ 12
MEYVE AĞAÇLARINDA AŞI NASIL YAPILIR? Bitkiler genellikle tohum, çelik, daldırma ya da aşılama yolu ile çoğaltılmaktadır. Meyvecilikte ise en çok kullanılan çoğaltma şekli aşı ile çoğaltma şeklidir. Aşı ile çoğaltmanın tohum ve çelikle çoğaltmaya göre bazı avantajlan vardır. Aşı ile çoğaltılan tür ve çeşitlerin meyve verme zamanlanları, ürün miktarları ve kalite bakımından alınan çeşidin tüm özelliklerini gösterdiği gibi çevre şartlarına uyum sağlamış meyve ağacı anaçları üzerine başka bölge ve çevrelerden getirilmiş meyve türlerini aşı yaparak daha kolay uyum sağlamaları sağlanmış olunur. Yine yabani olarak kendiliğinden yetişen veya az verim veren ya da hiç verim vermeyen ağaçlar da aşılanarak çiftçi bütçesine ve ülke ekonomisine katkı sağlamış oluruz. Aşı belirli şartlara uyularak iki bitki parçasının birleştirilmesidir. Aşı ancak birbirleriyle uyum kabiliyeti olan meyve ve kendi türleri arasında yapılabilir. Örnek vermek gerekirse: Limon, portakal, mandalina ancak üç yaprak ve turunç üzerine aşılanabilir. Erik: badem ve yaban eriği üzerine aşılanabilir. Armut ise ahlat, yaban armudu ve ayva üzerine aşılanabilir. Yoksa armut üzerine ceviz veya turunçgil üzerine zeytin aşısı yapılırsa hem gelişme olmaz hem de aşı tutmaz. Aşı iki kısımdan oluşur. Yeni bitkinin üst kısmını ve tacını meydana getiren kısmına kalem, alt kısmını ve kökünü meydana getiren kısmına da anaç denir. Kalem alınırken gelişi güzel alınmamalıdır. Kalemler alınırken ağacın verim durumu, büyüme, çevre şartlarına dayanıklılığı gibi özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Alınacak kalemler en az kurşun kalem kalınlığında, ağacın güneş gören kısımlarından ve yıllık sürgünlerden alınmalıdır. Kalemler mutlaka gözlerin durgun olduğu dönemde alınmalıdır. Kalemler aşı yapılıncaya kadar 1-4 oC arasında sıcaklıkta saklanmalıdır. Alınan kalemlerin çok kalın ve taze uç kısımları kesilerek normal aralıklarla dizili, odun gözü bulunan kısımları aşılamada kullanılmalıdır. Bu şekilde hazırlanan kalemler en az bir iki göz olacak şekilde kesilip aşı kalemi olarak kullanılabilir. Aşı el becerisi ve bilgi isteyen bir iştir. Bunun için hangi aşıyı yapacağına üretici kendi karar vermelidir. Aşılar yapılış şekillerine göre isim alırlar. Bunlar; göz aşısı , çoban aşısı, yarma aşı, bilezik aşı, dilçikli ve dilçiksiz ingiliz aşısı v.b. Göz aşıları Erken ilkbahar ve Mayıs-Haziran, Durgun göz aşısı Temmuz-Ağustos diğer aşılar ise ağaçların uyanmaya başladığı ilkbahar başlangıcında yapılır. Her mevsim her aşı yapılamayacağı gibi günün her saatinde de aşı yapılmaz. Aşıyı sabahın ilk saatleri ile öğleden sonra sıcağın azalmaya başladığı zamanlarda yapmalıyız. Aşı yapılırken kalemler ıslak bir çuval için de bulundurulmalıdır. Bu şekilde kalemlerin su kaybetmeleri önlenmiş olunur. Genellikle göz aşılarında bu hususa dikkat edilmelidir. Sıcak havalarda yapılan aşıların tutma oranları düşmektedir. Tamamlanan aşıda çevre neminin yüksek tutulması gerekir. Aşı noktasında kurumayı önlemek ve aşının kaynaşmasını sağlamak için anaçla kalemin tam çakışmasını ve aşı çevresinin iyi bir şekilde sarılması gerekir. Kaynaşma olduktan sonra (aşı tuttuktan sonra) aşı sargısı gelişmeyi engelleyebilir. Gerekirse sargı gevşetilerek yeniden sarılmalıdır.
TARIM DANIŞMANI ALİ YÜCEL TEL: 05452796017